B Thng mi

Vin nghin cu thng mi

ti nghin cu khoa hc cp b
M s: 2004-78-024


Thc trng v gii php pht trin
h thng siu th nc ta trong
giai on hin nay
(Bo co tng Hp)












5893
21/6/2006




H ni 2006
B Thng mi
Vin nghin cu thng mi


ti nghin cu khoa hc cp b
M s: 2004-78-024






Thc trng v gii php pht trin
h thng siu th nc ta trong
giai on hin nay
(Bo co tng Hp)


C quan ch qun: B Thng mi
C quan ch tr thc hin: Vin Nghin cu Thng mi
Ch nhim ti: TS. Nguyn Th Nhiu
Cc thnh vin - Ths. Nguyn Vit Hng
- Ths. Phm Th Ci
- Ths. Phm Hu Thn
- CN. Trn Th Thu Hin








H ni 2006
i


Mc lc


Trang

Mc lc
i

Danh mc bng biu
iv

M u
1

Chng 1 : Mt s vn l lun v siu th v kinh
nghim t chc qun l v kinh doanh siu th ca
mt s nc trn th gii
4
I. Mt s vn l lun v siu th 4
1.1. Khi nim v phn loi siu th 4
1.1.1. Khi nim siu th, h thng siu th 4
1.1.2. Phn loi siu th 6
1.2. Tnh tt yu khch quan ca vic hnh thnh v pht trin h thng
siu th trn th gii
8
1.3. V tr, vai tr ca siu th trong h thng phn phi hin i 10
1.3.1. V tr ca siu th 10
1.3.2. Vai tr ca siu th 10
1.3.3. Nhng li th v bt li ca siu th so vi cc loi hnh kinh doanh
thng mi khc
13
1.4. Tiu ch phn bit siu th vi cc loi hnh kinh doanh thng mi
khc
16
1.4.1. Nhng c trng c bn ca kinh doanh siu th 16
1.4.2. Nhn dng siu th qua hnh thc bn ngoi: a im, quy m, s lng
v chng loi hng ho, bi xe, i tng khch hng
18
1.5. Qun l Nh nc (QLNN) i vi hot ng kinh doanh siu th 20
1.5.1. S cn thit ca QLNN i vi hot ng kinh doanh siu th 20
1.5.2. Ni dung ca QLNN i vi hot ng kinh doanh siu th 21
II. Kinh nghim pht trin kinh doanh siu th ca mt s nc
trn th gii
22
2.1. Kinh nghim ca mt s nc 22
2.1.1. Trung Quc 22
2.1.2. Thi Lan 28
2.1.3. Php 33
2.2. Mt s bi hc c th p dng cho Vit Nam 36
2.2.1. V s pht trin h thng siu th 36
2.2.2. i vi qun l Nh nc 37
III. S cn thit ca vic pht trin h thng siu th Vit Nam 39
3.1. Yu cu ca hi nhp kinh t quc t 39
3.2. Yu cu ca cng nghip ho, hin i ho t nc 40
3.3. Cc iu kin cn thit pht trin h thng siu th nc ta 41
3.4 Nhng thun li cho s pht trin h thng siu th Vit Nam 41
/
Chng II : Thc trng pht trin h thng siu th
Vit Nam t 1996 n nay
43
I. Thc trng hot ng ca h thng siu th Vit Nam t 1996 n
nay
43
1.1. Khi qut tnh hnh hot ng ca h thng siu th trn c nc v
cc thnh ph ln
43
ii

1.1.1. S lng, quy m v cc hnh thc siu th 43
1.1.2. T chc kinh doanh siu th 49
1.1.3. Trng by hng ho trong siu th 55
1.1.4 Tnh hnh hot ng kinh doanh, cc dch v khch hng v hot ng
khuyn mi
56
1.1.5 Lc lng lao ng ca h thng siu th 59
1.2. Cht lng v hiu qu ca hot ng siu th 61
1.3. Cc yu t tc ng n s hnh thnh v pht trin ca h thng
siu th thi gian qua
63
1.4. nh gi chung v kinh doanh siu th hin nay Vit Nam 68
II. Thc trng qun l nh nc i vi siu th Vit Nam 72
2.1. Khi qut v cng tc QLNN i vi siu th thi gian qua 72
2.1.1. Thc trng cc quy nh c tnh php l 72
2.1.2. Thc trng h thng c ch, chnh sch h tr, khuyn khch ca Nh
nc
78
2.1.3. Thc trng cng tc xy dng chin lc, quy hoch v k hoch pht
trin siu th
79
2.1.4. Thc trng cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi cc quy
nh ca php lut i vi hot ng kinh doanh ca siu th
81
2.2. nh gi chung v nhng vn t ra 82
2.2.1. Kt qu t c 82
2.2.2. Mt s hn ch, nguyn nhn v nhng vn t ra trong cng tc
qun l nh nc i vi siu th
83

Chng 3 : Mt s gii php i mi cng tc qun l
Nh nc v t chc qun l kinh doanh nhm pht
trin h thng siu th vit nam thi gian ti nm
2010
85
I. Nhng c hi v thch thc mi i vi vic pht trin h
thng siu th ca Vit Nam
85
1.1. Nhng xu hng mi ca mi trng kinh doanh quc t 85
1.2. Nhng thay i ca mi trng kinh doanh trong nc thi gian ti
nm 2010
88
1.3. Nhng c hi v thch thc mi i vi vic pht trin h thng
siu th nc ta
89
1.3.1. C hi 89
1.3.2. Thch thc 91
II. Quan im v nh hng pht trin h thng siu th ca Vit
Nam thi gian ti
94
2.1. Cc quan im v pht trin h thng siu th ca Vit Nam 94
2.2. nh hng pht trin h thng siu th ca Vit Nam thi gian ti
nm 2010
96
2.2.1. nh hng quy hoch pht trin siu th ca Vit Nam n nm 2010 96
2.2.2. nh hng pht trin cc nh phn phi kinh doanh siu th 97
2.2.3. nh hng u t xy dng h tng, to iu kin v mt bng cho cc
siu th
98
2.2.4. nh hng pht trin h thng siu th Vit Nam 99
2.2.5. nh hng t chc v qun l hot ng siu th 100
III. Mt s gii php i mi cng tc qun l Nh nc nhm pht 101
iii

trin h thng siu th nc ta
3.1. Gii php nng cao nhn thc v hiu bit ca ton x hi v kinh
doanh siu th
101
3.2. Gii php xy dng v hon thin mi trng php l iu chnh hot
ng kinh doanh siu th
103
3.3. Xy dng cc c ch, chnh sch khuyn khch, h tr pht trin siu th 105
3.4. i mi cng tc xy dng chin lc, quy hoch v k hoch pht trin
siu th
110
3.5. i mi cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi cc quy nh
ca php lut i vi kinh doanh siu th
111
3.6. Khuyn khch s ra i v xy dng nng lc cho hip hi siu th 112
3.7. Cc gii php khc 113
IV. Mt s gii php i mi hot ng qun tr kinh doanh ca cc
doanh nghip siu th
114
4.1. Nhng i mi trong nhn thc v t duy ca cc gim c siu th 114
4.2. i mi v a dng ho cc hnh thc bn hng ca siu th 116
4.3. La chn v tr t siu th thch hp 116
4.4. Pht trin v a dng ho tp hp hng ho 117
4.5. Xy dng v thc thi chnh sch gi c hp l 118
4.6. Pht trin dch v khch hng v tng cng hot ng XTTM 119
4.7 C chnh sch qun tr v pht trin ngun nhn lc hiu qu 121

Kt Lun
123

Ph lc
125

Danh mc ti liu tham kho
136




1

M u
Siu th l mt trong nhng loi hnh kinh doanh bn l hin i, hnh
thnh v pht trin trong quan h mt thit vi qu trnh cng nghip ho v
th ho mnh m quy m th gii. S ra i ca siu th u tin M
vo nm 1930 sau m rng sang chu u c coi l mt trong nhng
cuc cch mng hu ch nht i vi ngi tiu dng trong lnh vc lu
thng phn phi th k XX.
Pht trin h thng siu th vn minh hin i Vit Nam trong bi cnh
nc ta ang thc hin cng cuc i mi, tin hnh CNH, HH v ch ng
hi nhp vi th gii v khu vc l mt i hi ca thc t khch quan.
Siu th chnh thc xut hin ln u tin nc ta nm 1993 khi cng
ty Vng Tu Sinhanco khai trng siu th Minimart. n nay, sau hn 10
nm hnh thnh v pht trin, chng ta c mt h thng siu th tng i
hon chnh t cc siu th nh cho ti cc i siu th cc thnh ph v cc
th ln. Siu th tr nn quen thuc i vi ngi dn cc thnh ph ln
nh thnh ph H Ch Minh, H Ni...
Kinh doanh siu th ra i lm thay i din mo ngnh thng mi
bn l ca t nc, m ra mt loi ca hng vn minh, hin i v tin nghi
cho ngi mua sm Vit Nam, lm thay i c cc thi quen mua sm truyn
thng v ng gp vo s pht trin kinh t, x hi t nc ni chung.
Thi gian qua, vic nghin cu, pht trin h thng siu th Vit Nam
c Nh nc, cc B, Ngnh v cc a phng quan tm. Ngh quyt
i hi ng IX nhn mnh n vic pht trin cc loi hnh thng mi
vn minh, hin i Vit Nam, Quyt nh 311/Q-TTg ngy 20/03/2003
ca Th tng chnh ph ph duyt n Tip tc t chc th trng trong
nc, tp trung pht trin th trng nng thn n nm 2010 v Ch th
13/2004/CT-TTg ca Th tng Chnh ph v vic thc hin nhng gii php
ch yu nhm pht trin mnh th trng ni a cp n vic pht trin
h thng siu th, trc mt u tin pht trin cc thnh ph ln. c bit,
Quyt nh 1371/2004/Q-BTM ngy 24 thng 09 nm 2004 ca B Thng
mi ban hnh Quy ch kinh doanh siu th... quy nh tiu chun v phng
thc qun l hot ng siu th. Ngoi ra, nhng vn lin quan ti siu th
cn c cp trong tt c cc n quy hoch pht trin thng mi ca
cc tnh, thnh ph trong c nc. Bn cnh , nhiu cng trnh nghin cu,
d n khoa hc v cng ngh tc tip hoc gin tip lin quan n siu th
c thc hin c tm v m v vi m gp phn vo vic pht trin mng
li siu th ca nc ta nh hin nay nh cun Ngh thut kinh doanh bn
l hin i ca Vin Nghin cu thng mi (nm 2002, Nh xut bn
Thng k), ti khoa hc cp B Nhu cu v chng trnh o to
nhn vin thng mi trong cc siu th (Trng cn b Thng mi
Trung ng thc hin nm 2001), ti khoa hc cp B Cc loi hnh
2

kinh doanh vn minh, hin i, nh hng qun l Nh nc i vi
siu th ti Vit Nam (V chnh sch th trng trong nc, B Thng
mi thc hin nm 2001)...
Tuy nhin, siu th vn l lnh vc kinh doanh kh mi m nc ta v
h thng siu th khng trnh khi cn nhiu khim khuyt v yu km:
Trc ht, nhn dng v hiu bit v siu th cn rt hn ch trong ton x hi,
k c cc nh qun l, cc doanh nghip v ngi tiu dng. Siu th c t
mt cch tu tin cho tt c cc dng ca hng c p dng phng thc bn
hng t chn m khng xem xt n cc yu t khc; Th hai, vic hnh thnh
v pht trin ca h thng siu th Vit nam thi gian qua cn mang nng
tnh cht t pht, thiu s ch o, qun l iu hnh ca Nh nc bng cc
th ch v chnh sch ph hp nn khng trnh khi tnh trng pht trin trn
lan, kinh doanh ch tnh n li ch trc mt, thiu tnh bn vng, thiu hiu
qu v cha thc s m bo c vn minh thng mi lm gim ngha, tc
dng ca siu th trn thc t; Th ba, cng tc qun l kinh doanh cc siu
th cng bc l nhiu yu km v hn ch t khu t chc qun l hot ng
ca siu th, chin lc pht trin hot ng ca siu th, chin lc cnh tranh
v cc yu t khc ca qun l cha c hoch nh mt cch khoa hc v
ph hp m bo cho s tn ti v pht trin lu di ca siu th trong tnh
hnh mi ca t nc; Th t, hng ho trong cc siu th Vit Nam hin
nay vn cha thc s phong ph v chng loi, cha p ng c yu cu
mua hng thng nht ca ngi tiu dng di mt mi nh, cht lng
hng ho ca nhiu siu th vn cha t c cc tiu chun nht nh ca
hng ho bn trong cc siu th; cn tn ti hng cha r ngun gc xut x;
gi c hng ho trong nhiu siu th cn mc cao, vic qun l hng ho
bng cc phng tin k thut hin i cn hn ch ...; Th nm, c s h tng
v trang thit b ca nhiu siu th cn yu km v thiu thn, bi tr v trng
by hng ho cha tht s khoa hc v hp dn, cha m bo c vn minh
thng mi - tiu chun quan trng nht ca kinh doanh siu th; Th su,
ngun nhn lc ca nhiu siu th cha c o to mt cch bi bn, cha
nm c nhng kin thc cn bn v siu th, cha c kinh nghim trong lnh
vc kinh doanh siu th...; Th by, dch v khch hng ca nhiu siu th
cn ngho nn v km pht trin ; Th tm, s h tr v khuyn khch ca
Nh nc i vi hot ng kinh doanh siu th thi gian qua cn cha tho
ng, ....
Nhng tn ti v yu km ny cn c quan tm, nghin cu su sc
c cc bin php khc phc hiu qu nhm m bo s pht trin lu di ca
mng li siu th vn minh, hin i nc ta thi gian ti. y cng chnh
l l do ca vic nghin cu ti.
Mc tiu nghin cu ca ti:
- Lm r mt s vn l lun v siu th, nghin cu kinh nghim ca
mt s nc trong khu vc v trn th gii v t chc qun l v kinh doanh
siu th;
3

- Xy dng cc tiu ch phn bit siu th vi cc loi hnh t chc kinh
doanh thng mi khc;
- Phn tch, nh gi thc trng h thng siu th v thc trng qun l
Nh nc v siu th ca nc ta hin nay;
- xut nhng vn i mi qun l Nh nc i vi siu th v
qun tr kinh doanh siu th nhm pht trin h thng ca nc ta thi gian ti.
i tng v phm vi nghin cu:
i tng: H thng siu th v cc yu t tc ng ti vic pht trin
h thng siu th Vit Nam
Phm vi nghin cu:
- V khng gian: nghin cu h thng siu th Vit Nam nhng tp
trung ch yu vo h thng siu th cc thnh ph ln ca nc ta l thnh
ph H Ch Minh v H Ni
- V thi gian: Thc trng pht trin h thng siu th t 1996 n nay
v xut gii php cho pht trin h thng siu th thi gian ti nm 2010.
- Gii php xut: tp trung vo cc gii php v m nhm i mi
cng tc qun l Nh nc v siu th v mt s gii php vi m nhm pht
trin h thng siu th nc ta thi gian n nm 2010.
Phng php nghin cu
- Nghin cu ti liu, phn tch, so snh, tng hp, thng k;
- Kho st thc t mt s siu th H Ni v thnh ph H Ch Minh
- Hi tho khoa hc, ly kin chuyn gia, k tha cc kt qu nghin
cu v siu th.
Kt cu ni dung ti:
Ngoi phn m u v kt lun, ni dung ca ti nghin cu c
chia ra lm 3 chng:
Chng 1: Mt s vn l lun v siu th v kinh nghim t chc qun l
v kinh doanh siu th ca mt s nc trn th gii
Chng 2: Thc trng pht trin h thng siu th Vit Nam thi gian t
nm 1996 n nay
Chng 3: Mt s gii php i mi cng tc qun l Nh nc v qun tr
kinh doanh nhm pht trin h thng siu th Vit Nam thi gian ti nm
2010
4

Chng 1
Mt s vn l lun v siu th v kinh nghim t
chc qun l v kinh doanh siu th ca mt s nc
trn th gii
I. Mt s vn l lun v siu th
1.1. Khi nim v phn loi siu th
1.1.1. Khi nim siu th, h thng siu th:
1.1.1.1. Khi nim siu th:
"Siu th" l t c dch ra t cc thut ng nc ngoi -
"supermarket" (ting Anh) hay "supermarch"( ting Php), trong
'super" ngha l "siu" v "market" l "ch". Siu th ra i ln u tin vo
nm 1930 ti M v vi nhng u th ni tri ca mnh, lm ln cuc cch
mng trong lnh vc phn phi bn l ca th gii hin i. Hin nay, siu th
c nh ngha theo nhiu cch khc nhau ty theo tng nc, v d:
- Ti Hoa K, siu th c nh ngha l ca hng t phc v tng
i ln c mc chi ph thp, t sut li nhun khng cao v khi lng hng
ho bn ra ln, m bo tho mn y nhu cu ca ngi tiu dng v thc
phm, bt git, cc cht ty ra v nhng mt hng chm sc nh ca
1
, song
cn c khi nim n gin Siu th l ca hng t phc v by bn nhiu mt
hng p ng nhu cu tiu dng ph bin ca ngi dn nh thc phm,
ung, dng c gia nh v cc loi vt dng cn thit khc
2
.
- Ti Anh ngi ta nh ngha siu th l ca hng bch ho bn thc
phm, ung v cc loi hng ho khc. Siu th thng t ti thnh ph
hoc dc ng cao tc hoc trong khu bun bn c din tch khong t 4.000
n 25.000 b vung.
- Siu th Php c nh ngha l "ca hng bn l theo phng thc
t phc v c din tch t 400m
2
n 2500m
2
ch yu bn hng thc phm v
vt dng gia nh"
3

Tm li, c th c rt nhiu nh ngha khc nhau v siu th nhng t
cc nh ngha khc nhau ny, ngi ta vn thy r ni hm ca siu th l: (1)
dng ca hng bn l, (2) p dng phng thc t phc v, (3) hng ha tiu
dng ph bin (mass consumption).
- Trong Quy ch siu th, trung tm thng mi ca B Thng mi
nh ngha Siu th l loi ca hng hin i; kinh doanh tng hp hoc
chuyn doanh; c c cu chng loi hng ho phong ph, a dng, bo m
cht lng; p ng cc tiu chun v din tch kinh doanh, trang b k thut

1
Theo Philips Kotler, Marketing cn bn"
2
Theo Melvin Morgenstein v Harriet Strongin Modern Retailing Management Principales and Practices
3
Marc Benoun,"Marketing: Savoir et savoir-faire",1991.
5

v trnh qun l, t chc kinh doanh; c phng thc phc v vn minh
thun tin nhm tho mn nhu cu mua sm hng ho ca khch hng.
1.1.1.2. Chui siu th:
i lin vi khi nim siu th l chui siu th, ch mt tp hp cc siu
th ca mt nh phn phi c t cc a bn khc nhau nhng p dng
phng thc kinh doanh thng nht. Trong chui siu th, din mt hng, gi
c, phng thc qun l quy hng, gian hng, trng by hng ho, bin hiu
v hnh thc bn ngoi l tng t nhau. Vit Nam, thut ng chui siu th
mi xut hin thi gian gn y. Chui siu th l mt s siu th ca mt
hoc nhiu doanh nghip lin kt vi nhau c c im kinh doanh tng t
nhau v hng ho, gi c, qun l, bin hiu hoc biu hin bn ngoi v
thng c mt tn gi thng nht
1.1.1.3. H thng siu th:
Siu th xut hin trn th gii t hn 70 nm nay v tr thnh b
phn ch yu cu thnh h thng bn l hng ho vn minh, hin i. H
thng siu th ngy nay dng ch mng li ca hng bn l hp nht
(integrated) p dng phng php bn hng t phc v (self services) cc
hng ho tiu dng ph bin ca ngi dn. Cn c vo quy m (din tch
kinh doanh v tph hp hng ho), h thng siu th gm:
(1) Siu th nh: l ca hng bn l nh, ch yu bn hng thc phm
theo phng thc t phc v, hp nht, thng nm gia cc khu dn c th
( Php quy nh din tch bn hng t 120 n di 400 m2, Thi Lan cng
quy nh c th din tch mt bng cho cc cc minimart
(2) Siu th: khi nim c nu mc 1.1.1
(3) i siu th: c nh ngha l ca hng thng mi bn l khi
lng ln ti mt a im, da trn nguyn tc bn hng t phc v v quy
m ln hn nhiu so vi siu th, thng nm ngoi cc thnh ph ln c
bi xe rng. i siu th Anh l siu ca hng vi din tch trn 50.000
b vung. i siu th Php v Hoa K c khi c din tch ln n 100.000
b vung. Trong khi siu th ra i nm 1930 Hoa K th i siu th li l
sn phm ca chu u, ra i ti Php, c ri lan sang Hoa K vo nhng
nm 60, th k XX.
Nh vy, phm vi hp, h thng siu th c cu thnh bi cc siu
th nh, siu th v cc i siu th p dng phng thc bn hng t phc v,
hp nht cc hng ho tiu dng ph bin cho ngi dn.
Tuy nhin, do s pht trin mnh m ca h thng phn phi ngy nay,
khi nim siu th hay h thng siu th cng c nhng bc pht trin mi,
siu th c th c dng ch tt c cc dng ca hng bn l p dng
phng thc bn hng hin i.
6

lm r bn cht siu th trong h thng phn phi ti i su vo
phn loi siu th v mt s hnh thc phn phi vn minh hin i khc.
1.1.2. Phn loi siu th
Trc ht, chng ta cn nghin cu h thng phn phi hng ho t
a ra cc cch phn loi siu th cho ph hp.
S 1.1: Siu th trong h thng phn phi hng tiu dng hin i










Theo s ny, siu th l mt dng ca hng bn l thuc mt xch
trung gian gn vi ngi tiu dng nht. Tuy nhin, khi ni n siu th, ngi
ta thng hiu l cch tip cn t gc phn loi mang tnh t chc i
vi nhng ca hng bn l theo phng thc hin i. H thng cc ca hng
ny cc nc phng Ty bao gm ca hng tin dng (convenience store),
siu th nh (mini-super), siu th (supermarket), i siu th (hypermarket),
ca hng bch ho tng hp (department store), ca hng bch ho thng
thng (popular store), ca hng i h gi (hard discounter), trung tm
thng mi (commercial center)...
Nh vy, cch tip cn khng mang tnh hc thut hay cch tip cn
thng thng bao hm trong h thng siu th tt c cc dng ca hng bn l
hin i k trn t cc ca hng t chn nh, ca hng tin dng, siu th, i
siu th, ca hng i h gi, ca hng bch ho, trung tm thng mi.
Nhng ca hng bn l ny tri qua mt qu trnh pht trin lu di, c
thnh vng, c suy thoi v c dit vong ty theo tng thi k.
Ngi sn xut
i l, mi gii
Ngi bn bun Ngi bn bun
Ngi bn l
CH tin
dng
Siu
th
i
siu th
CH bch
ha
CH i
h gi
CH BH
thng
thng

TTTM
CH
chuyn
doanh
Ngi tiu dng
Knh
trc tip
Knh ngn Knh trung
bnh
Knh di
7

Chng ti khng cho rng siu th ph hp vi dng ca hng bn bun,
bi siu th bn hng theo phng thc t phc v v ngh thut trng by
hng ho (merchandising) khng thch hp cho kinh doanh bn bun. V vy,
vic phn loi siu th s khng da trn tiu ch l phng thc kinh doanh
bn bun hay bn l.
1.1.2.1. Phn loi siu th theo quy m
Vic phn loi siu th theo quy m c hu ht cc nc trn th gii
p dng v h da trn hai tiu ch c bn xc nh, l din tch bn
hng v tp hp hng ho ca siu th. Cn c vo quy m c th chia siu th
ra ba loi (i) siu th nh, (2) siu th v (3) i siu th ( gii thiu mc h
thng siu th). Cn c vo quy m, c th c tiu tr lin quan khc l v tr
t siu th. Trong khi cc siu th nh v siu th thng c t trong khu
dn c th ca cc thnh ph th i siu th li thng c t ngoi vi
thnh ph.
Trong Quy ch siu th, trung tm thng mi ca B Thng mi cng
p dng vic phn loi siu th theo quy m. C th, siu th c phn chia
thnh 3 hng: Hng I, hng II v hng III
4

1.1.2.2. Phn loi theo hng ho kinh doanh
Theo truyn thng th hng ho kinh doanh trong siu th l hng thc
phm, tuy nhin cng vi qu trnh pht trin ca kinh doanh siu th ni ring
v ngnh phn phi bn l ni chung, siu th ngy nay l nhng ca hng bn
l tng hp, bn hng ho phc v cho nhu cu tiu dng ph bin ca ngi
dn t thc phm n vt dng gia nh, qun o, giy dp, cht ty ra, hng
v sinh du thc phm vn l mt hng kinh doanh quan trng nht ca cc
siu th. V vy, nu hiu theo ngha hp th h thng siu th trn th gii
khng bao gm cc ca hng chuyn doanh cc hng ho khng phi l thc
phm.
Tuy nhin, theo cch hiu thng thng siu th gm mi dng ca
hng bn l p dng phng thc kinh doanh hin i th c th chia siu th
ra thnh siu th tng hp v siu th chuyn doanh.
- Siu th tng hp
Siu th tng hp l siu th bn nhiu loi hng ho cho nhiu loi
khch hng. Hin nay siu th tng hp ang ngy cng pht trin c nhng
siu th c tp hp hng ho va rng v va su ln ti hng chc ngn loi
hng. nhng siu th ln nh vy, ngi tiu dng c th mua hu nh tt c
mi loi hng ho phc v sinh hot v cuc sng m khng cn phi ra khi
ca hng...

4
Vic phn loi siu th ca Vit Nam s c chng ti phn tch c th trong chng 2
8

- Siu th chuyn doanh
Theo ngha hp th cc siu th chuyn doanh ch c th l siu th bn
hng thc phm. Nhng theo cch hiu thng thng th siu th chuyn
doanh chnh l cc ca hng chuyn doanh p dng phng thc bn hng t
chn. c th l cc ca hng chuyn bn qun o, giy dp, ni tht,
hng in my, vt liu xy dng Siu th chuyn doanh cung cp tp hp
hng ho hp nhng su.
Trong Quy ch siu th, trung tm thng mi m chng ti s phn tch
su trong chng II cng c cc quy nh c th v siu th tng hp v
chuyn doanh Vit Nam.
1.2. Tnh tt yu khch quan ca vic hnh thnh v pht trin h
thng siu th trn th gii
gii thch s hnh thnh v pht trin ca h thng siu th, mt loi
hnh ca hng bn l vn minh hin i trn th gii, chng ti da trn c s
hai l thuyt tiu biu ca cc nh kinh t hc phng Ty v ca hng bn l.
l l thuyt "bnh xe bn l" ca gio s Macolm P. McNair, i hc
Havard v l thuyt "vng i ca hng" do gio s Marc Dupuis ca i
hc Thng mi Paris pht trin.
Trc ht ni v l thuyt "bnh xe bn l" ca gio s Macolm P.
McNair, i hc Havard vi hnh tng bnh xe bn l quay khi c mt sng
to c thc hin trong lnh vc bn l. Theo l thuyt ca ng, nhng ca
hng bn l mi khi u vi mc gi thp, quy ch hot ng n gin, li
nhun thp. H cng khng gn gi vi khch hng nh cc ca hng truyn
thng bn hng vi gi cao hn v h chp nhn mt mc li nhun thp hn.
V gi ca cc ca hng mi r hn nn c ngi tiu dng chp nhn v do
vy, nhng ca hng mi c nh hng rt ln trn th trng bn l. Khi
h tr thnh lc lng ng o trn th trng, cc nh bn l khc s noi
theo v bt chc h. Cnh tranh ngy cng tng, cc nh sng to ny bt
buc phi nng cp v ci thin dch v, tp hp hng ho v trang thit b ca
hng Kt qu l chi ph kinh doanh tng ln, ng thi gi hng ha cng
tng theo. Sau li c nhng ca hng mi ra i vi hnh thc bi tr n
gin hn, chi ph kinh doanh thp hn v mc gi thp hn, thay th cho
nhng loi ca hng trc . n lt cc ca hng ny s phi tng u t
ng u vi cnh tranh, chi ph tng ko theo gi hng ha tng... Bnh
xe bn l c th tip tc quay v li xut hin nhng loi ca hng mi u vit
hn.
L thuyt ny c minh chng bng s suy thoi ca cc ca hng
bch ha ln, ca hng bch ho thng thng v gn y nht l cc siu th
tin dng trc s ni ln ca cc siu th h gi v ca hng i h gi cc
nc chu u v M. Nh vy, nu xem xt trn kha cnh gi c hng ha th
9

siu th ngy nay i theo hng m rng quy m v p dng nhng
nguyn tc ca ca hng h gi.
S 1.2: Minh ho l thuyt bnh xe bn l ca Macolm P. Mc
Nair (Havard University)













Tuy nhin, l thuyt ny khng ng vi mi trng hp. Hollander-
ngi tip tc pht trin l thuyt ca Macolm P. Mc Nair chng minh cho
thy l nhng ca hng tin dng M xut hin t nm 1962 c chi ph kinh
doanh kh ln. Hay gio s Marc Dupuis ca i Hc Thng mi Paris,
trong nghin cu v marketing phn phi, ch ra rng cc ca hng mi ti
cc nc ang pht trin trong thi k u ch dnh cho tng lp dn c kh
gi v c mc gi rt cao. Mc d vy, nguyn l "bnh xe bn l " vn c
coi l l thuyt quan trng nht trong s nhng cng trnh nghin cu v bn
l ca mi thi i.
L thuyt "vng i ca hng" do gio s Marc Dupuis ca i hc
Thng mi Paris pht trin. Theo ng, cc ca hng bn l, hay ni ng hn
l cc loi hnh bn l cng ging nh mt sn phm, u tri qua mt vng
i bao gm cc giai on hnh thnh, pht trin, bo ho v suy thoi ty
tng thi k trn mt th trng c th.
V d, cc th trng pht trin u M, sau 40 nm k t khi ra i
n nay, i siu th t n bo ha. Tuy nhin, y vn l mt loi ca
Chn mui
Qu trnh tng trng chm, giai on
chuyn i, nng cp dch v, hng ho,
thit b, dch v tng, gi tng. xu th tr
thnh ca hng truyn thng, to iu
kin cho sng to loi ca hng mi
nh hng hng lot
Cnh tranh mnh hn t
cc ca hng gim gi,
v cc ca hng truyn
thng, chi ph tng, li
nhun bin gim
Tng trng, c
chp nhn
Khch hng t b
cc ca hng truyn
thng
Sng to loi ca
hng mi gim gi
Chit klhu thp
Gi thp
t dch v
V tr CH gi thp
Sng to loi ca
hng mi
Ca hng bi tr n
gin, cc ca hng
gii thiu catalo
Sng to loi c hng
mi: Cc ca hng kho
hng
Mua hng ti nh
Mua hng qua truyn hnh

10

hng rt pht trin trong tng lai cc nc ang pht trin cng vi cc loi
ca hng ln khc nh siu th, ca hng chuyn doanh ln...
- Cc ca hng bn l truyn thng v cc siu th thuc th h u tin
ang mt dn v tr trn th trng v phi tm cch i mi thch ng vi
iu kin cnh tranh
- Cc ca hng chuyn doanh ln ang trong giai on tng trng.
a s cc cng ty kinh doanh loi ca hng ny u hot ng trn phm vi
quc t.
Nhiu nh nghin cu cho rng l thuyt ny mi ch mang tnh cht
m t trong tng thi k ch cha nu ln c quy lut pht trin ca cc
loi hnh ca hng, cha d bo c nhng xu hng vn ng trong tng
lai. Tuy vy, dng l thuyt vng i sn phm chng ta vn c th thy c
xu hng chung l cc siu th nhng nc chu u ang trong giai
on bo ha, thm ch suy thoi i vi nhng siu th thuc th h u
tin trc s ni ln ca cc loi ca hng chuyn doanh vi tp hp hng
ha hp nhng su, c quy m ngy cng m rng; trong khi cc nc
ang pht trin nh chu M Latinh v chu , siu th mi ang giai
on hnh thnh hoc ang bt u pht trin.
1.3. V tr, vai tr ca siu th trong h thng phn phi hin i
1.3.1. V tr ca siu th
S 1.1. trn ch r v tr ca siu th trong h thng phn phi
hng tiu dng hin i.
Trong h thng cc ca hng bn l hin i, siu th c xp v tr
cao hn cc ca hng t chn nh, ca hng tin dng v thp hn so vi i
siu th, ca hng i h gi, ca hng bch ho, trung tm thng mi nu xt
v quy m v phng thc kinh doanh.
Tuy nhin, h thng siu th thng c dng ch tt c cc ca
hng bn l hin i p dng phng thc kinh doanh t phc v. Nu hiu
theo cch ny th c th ni siu th chim v tr quan trng nht trong ngnh
phn phi bn l ca th gii hin nay. Khng k n cc nc cng nghip
pht trin chu u, Bc M ni thng mi hin i chim t trng p o
trong doanh s bn l ton x hi, ngay trng hp ca nc ang pht trin
Thi Lan m chng ti s gii thiu sau y, thng mi hin i cng chim
trn 54% doanh s bn l x hi.
1.3.2. Vai tr ca siu th:
Siu th nm trong h thng phn phi bn l, l cu ni quan trng
gia sn xut v tiu dng. H thng siu th gii quyt c rt nhiu mu
thun gia sn xut v tiu dng hng ho.
11

Trong khi ngi tiu dng c nhu cu v nhiu loi hng ho vi khi
lng nh th ngi sn xut m bo li nhun phi sn xut mt hoc
mt s hng ho vi khi lng ln. Khi x hi cng pht trin thu nhp ca
dn c tng ln, nhu cu tiu dng ngy cng a dng v phong ph. Trong
khi cc doanh nghip sn xut phi sn xut vi khi lng ln t hiu
qu sn xut nh quy m. Sn xut khi lng ln mt s chng loi sn
phm mu thun vi nhu cu s lng nh, chng loi a dng ca ngi tiu
dng. H thng siu th gip gii quyt tt s khc bit gia sn xut quy m
ln v tiu dng a dng khi lng nh bng cch mua hng ho ca nhiu
nh sn xut khc nhau, bn li cho nhiu ngi tiu dng ti mt a im.
Siu th gip gii quyt s khc bit v khng trng khp v khng gian
v thi gian gia sn xut v tiu dng. Trong nn kinh t c s khc bit v
khng gian gia sn xut v tiu dng do nhiu ngi sn xut ti nhiu a
im khc nhau, nhiu ngi tiu dng nhiu ni khc nhau. Siu th gip
gii quyt vn ny trong qu trnh phn phi hng ho. V mt thi gian, v
sn xut thng khng xy ra cng thi gian vi nhu cu tiu dng sn phm
nn phi d tr hng ho, hn na nhiu hng ho sn xut mang tnh thi v
cn tiu dng xy ra quanh nm hoc ngc li, siu th, ging nh cc hnh
thc phn phi khc, gip to nn s n khp v thi gian gia sn xut v
tiu dng thng qua hot ng d tr.
Cc siu th hot ng trong mng li lu thng phn phi bn l,
gia vai tr ngy cng quan trng trong qu trnh ti sn xut m rng x hi,
bi cc siu th m bo mt khu quan trng ca qu trnh ti sn xut l
khu tiu th. C th ni, h thng phn phi hng ho ni chung v siu th
ni ring, ang ngy cng cng c vai tr l ng lc thc y sn xut hng
ho pht trin v em li li ch to ln cho ngi tiu dng. Siu th cung cp
cho ngi tiu dng ng chng loi hng ho m h cn, ng thi gian, ti
mt a im v mc gi m ngi tiu dng chp nhn. Khi nhu cu ca
ngi tiu dng bin i khng ngng, siu th c nhng thng tin phn hi t
ngi tiu dng t hng p ng nhng thay i , siu th cng c th
tc ng ti vic to nhu cu mi cho ngi tiu dng thng qua vic b sung
vo tp hp hng ho ca mnh nhng sn phm mi, to nhiu s la chn
khc nhau Qua qu trnh phn phi hng ho cc siu th nm bt c nhu
cu thc t ca th trng c v sn phm, thi gian v khng gian nn c th
truyn ti nhng thng tin cn thit v nhu cu th trng cho nhng ngi sn
xut v cung ng hng ho iu chnh theo nhng iu kin ca th trng.
Siu th c th dn dt ngi sn xut nh hng vo nhu cu th
trng, thc y phng thc kinh doanh theo nhu cu ca nn kinh t th
trng, trn c s m tng cng thng mi hng ho v pht trin th
trng cho cc ngnh kinh t v sn phm c li th, cng nh m rng th
trng tiu th, nng cao hiu qu v sc cnh tranh ca nn kinh t t nc.
Siu th gip gim thiu cc tng, nc trung gian trong h thng phn
phi, hnh thnh nn mt h thng phn phi lin kt dc vng chc, gip
12

gim thiu thi gian v chi ph giao dch, h gi thnh m bo kinh doanh
hiu qu.
Cc hnh thc t chc qu trnh phn phi sn phm ca siu th gii
quyt cc mu thun c hu ca nn kinh t. Cc chc nng chnh ca siu th
l mua, bn, vn chuyn, lu kho, tiu chun ho v phn loi, ti chnh, chu
ri ro, thng tin th trng.
- Hot ng trao i gm chc nng mua v bn. Chc nng mua c
ngha l tm kim v nh gi gi tr ca cc hng ho v dch v. Chc nng
bn lin quan n tiu th sn phm. N bao gm vic s dng lc lng bn
hng, qung co, v cc cng c marketing khc.
- Tiu chun ho v phn loi lin quan n n sp xp hng ho theo
chng loi v s lng m khch hng mong mun. Chc nng ny to iu
kin cho mua bn c d dng v gim c nhu cu kim tra v la chn.
Tiu chun ho l cng vic tm kim cc sn phm ng nht t cc nh sn
xut c th thay th cho nhau. Sau sn phm c tp trung thnh khi
lng ln nhng a im nht nh. tho mn nhu cu ca khch hng,
sn phm c phn chia theo nhm hng ho ging nhau hoc c lin quan
m ngi tiu dng c th s dng. Phn loi gip gii quyt vn khc
bit sn phm gia sn xut v tiu dng. Mc hin i ca h thng siu
th cho php thc hin vai tr phn loi cc mc khc nhau.
- Siu th cn c chc nng vn ti thng qua qu trnh mua hng ho
ca cc nh cung cp bn li cho ngi tiu dng, siu th c th t mnh
thc hin chc nng vn ti hng ho trong h thng phn phi.
- c th phc v c khch hng mt cch hiu qu siu th cng
thc hin chc nng lu kho nhm m bo s n khp gia sn xut v tiu
dng v tho mn nhu cu khch hng ng thi gian. Thc o kh nng
m bo s n khp v thi gian gia sn xut v tiu dng l tc quay
vng ca hng tn kho.
- Siu th cn ng vai tr chc nng ti chnh cung cp tin mt v tn
dng cn thit cho hot ng sn xut hng ho. Thc hin chc nng ny n
u tu thuc vo tim lc ti chnh ca nh phn phi siu th v quan h
gia h vi cc nh cung cp.
- Siu th cn ng vai tr nh l ngi chia s ri ro vi cc nh sn
xut. Nu nh trc kia cc nh sn xut t phn phi hng ho v t gnh
chu ri ro i vi hng ho ca mnh th hin nay mt s siu th bt u
t kinh doanh ri ro. H thng mua t hng ho ca cc doanh nghip (vi
gi thp) sau t chu trch nhim v bo hnh, vn chuyn hng ho cho
khch hng nhm thu c li nhun cao hn.
- Siu th cn c vai tr cung cp thng tin th trng, do bn hng trc
tip cho khch hng nn cc siu th l ngi hiu r nht nhu cu ca khch
13

hng, nhng thay i v th hiu ca khch hng t cung cp thng tin
phn hi i vi cc nh sn xut, tc ng ti sn xut cc nh sn xut c
th to ra cc sn phm p ng tt nht nhu cu ca khch hng.
- Ngoi ra siu th cn gi mt s vai tr khc nh: hon thin sn
phm, c th l bao gi, gn nhn mc hoc ng hp. Mt s siu th cn
thc hin mt s cng on ch bin nht l i vi hng thc phm. Siu th
cn gi vai tr to dng v duy tr mi lin h vi nhng ngi mua tim
nng
Tm li, c th ni siu th ng vai tr quan trng trong h thng phn
phi hng ho. Siu th c th thc hin mt hoc nhiu chc nng ca h
thng phn phi tu theo quy m v cch thc hot ng kinh doanh ca tng
siu th. Vi vic thc hin cc chc nng quan trng nu trn, cc siu th
ngy cng cng c vai tr quan trng nh l mt mt xch chnh ca qu trnh
ti sn xut m rng x hi m bo cho qu trnh ny din ra thng sut v
em li hiu qu kinh t x hi chung. V vy pht trin h thng siu th l tt
yu p ng c cc yu cu pht trin kinh t x hi t nc thi gian
ti.
1.3.3. Nhng li th v bt li ca siu th so vi cc loi hnh kinh
doanh thng mi khc
1.3.3.1. Li th ca siu th
C th thy siu th c nhiu li th so vi loi hnh bn l truyn thng
trong h thng phn phi. Cc siu th ang thu hp khong cch i vi cc
loi ch truyn thng (i th cnh tranh chnh ca cc siu th) bng chnh
nhng u im ca mnh.
- Siu th thng c t chc vi quy m ln, phng thc kinh doanh
vn minh, hin i, hng ho v dch v phong ph em li nhiu li ch cho
khch hng v nh sn xut:
Do siu th c quy m ln li c t chc theo hnh thc t phc v
nn c kh nng gim chi ph bn hng, to ra nhiu tin ch cho khch hng
v nh sn xut a c hng ho n ngi tiu dng d dng, tit kim
c chi ph phn phi, bo qun. Do siu th lm tng li ch ca x hi v
ngi tiu dng. cc nc cng nghip pht trin, mua hng siu th ng
ngha vi gi hng thp hn m cht lng vn m bo theo tiu chun. y
chnh l mt u th cnh tranh ni tri ca siu th so vi cc hnh thc thng
mi truyn thng. i vi ngi mua, phng thc t phc v th hin tnh
cch mng v tnh vt tri ca mnh so vi cc phng thuc bn hng
truyn thng. T phc v gip ngi mua cm thy hon ton thoi mi, t
tin, tin nghi khi c t do la chn, ngm ngha, so snh, s m hng ho
m khng cm thy b cn tr t pha ngi bn.
14

Do p dng phng thc t phc v, gi c trong cc siu th c nim
yt r rng ngi mua khng phi tn cng mc c, tit kim c thi
gian v hng ho by bn trong siu th thng l hng ho tiu dng ph
bin.
Mi quan h gia nh sn xut, nh nhp khu v doanh nghip phn
phi c sit cht, nh to mt s ng b trong nghin cu th trng,
xy dng sn phm c chin lc tip th tt trc khi tung ra th trng.
Mt s siu th la chn cung cp cc loi hng ho cho cht lng, gi
c phi chng, phc v n cn cng vi nhiu chng trnh khuyn mi, tng
thm tin ch v dch v, li n tng tt i vi khch hng.
- Hnh thc kinh doanh ca siu th c tnh chuyn mn ho cao khng
nhng gip tng kh nng cnh tranh v gi ca siu th m cn gip tng
hiu lc qun l Nh nc i vi khu lu thng phn phi:
Mt trong nhng yu t c tnh nghip v chuyn nghip trong hot
ng ca siu th l t chc ngun hng mua tn gc v bn tn ngn,
hn ch c rt nhiu khu trung gian. y l iu kin quan trng gim
chi ph bn hng, l c s kinh t c gi bn cnh tranh.
Siu th gip tng cng hiu lc v hiu qu nh nc trong vic iu
tit v bnh n th trng trong nc, l cng c thc thi c ch, chnh sch
kinh t v m ca Nh nc.
Siu th hot ng tt gip ngi tiu dng tip cn vi hng ho d
dng hn v to ra nhiu s la chn hn i vi ngi tiu dng. Rt nhiu
siu th c i ng nhn vin chuyn nghip h ng vai tr l ngi hng
dn, t vn khch hng trong tiu dng hng ho mt cch hiu qu, c bit
l cc i tng c t hiu bit v hng ho nh nam gii, tr em, ngi gi
- Siu th gp phn rt ln trong vic to ra v cng c cc knh phn
phi lin kt dc, khng nhng m bo phc v c nhiu i tng hn m
cn gp phn hnh thnh v pht trin mng li phn phi hin i Vit
Nam
Siu th to ra mt phong cch mua bn mi, mt nt vn minh trong
thng mi hin i: sng phng, r rng v tin cy ln nhau. Vi h thng
phn phi truyn thng (nht l cc ch truyn thng) khng th to ra c
mi lin kt cht ch gia nh cung cp- nh phn phi - khch hng theo
cch thc m siu th tin hnh. Chnh v vy, c th ni siu th gip hnh
thnh ln h thng phn phi lin kt dc bn vng v hiu qu hn rt nhiu
so vi cc hnh thc bn l truyn thng khc. Khi tm i tc lm n cc siu
th xc nh r c trch nhim ca cc nh cung cp: l hng ho phi c
cht lng tt, n nh lu di, m bo nhng yu cu v v sinh, giao hng
ng thi hn, kim dch th y, thanh ton chuyn khon v nht l ngi
cung cp hng phi c thin ch hp tc lu di (y chnh l iu m h thng
15

phn phi truyn thng khng thc hin c). i li, cc siu th vi tim
nng mnh ca mnh c th ch ng tp hun m bo kh nng tiu th,
thanh ton kp thi. Siu th do to ra mt mi quan h sng phng
nhng bnh ng, r rng, trch nhim hn.
Vi phong cch kinh doanh hin i, cc hng ho qua siu th c th
tng gi tr khi cung cp ra th trng. R rng cc ch bnh thng vi h
thng kinh doanh lng lo, khng c nhng quy nh cht ch rng buc
trch nhim gia ngi mua v ngi bn khng th to ra sc sng mnh m
cho hng ho.
Ngy nay, h thng siu th nm trong tay cc hng phn phi ln p
dng cc phng thc kinh doanh v qun l hin i, bn hng t ng ha,
p dng nhng cng ngh tin tin nh cc thit b tnh tin, h thng my
tnh qun l kho hng, h thng d liu khch hng... v m rng hot ng
c sang lnh vc sn xut, kinh doanh dch v n ung, vui chi, gii tr a
dng ha hot ng kinh doanh bn cnh chc nng chnh ca mnh tr
thnh mt trong nhng biu hin d thy nht ca cuc sng vn minh
th.y l iu m cc ch truyn thng khng th lm c.
Siu th thng c hng ho phong ph trong mt khng gian sch, p
c thit k p ng thm m ca ngi tiu dng. Trong khi mt s ch
truyn thng khng m bo cc yu t v v sinh mi trng, khng gian
mua bn trao i hng ho khng m bo yu cu v v sinh. Phn ln cc
siu th ln tun th kh nghim ngt cc tiu chun an ton v sinh quc t.
Mt trong nhng tc nhn ln trong kinh doanh siu th l gi c v
khuyn mi l nhng yu t a n thnh cng, nhng siu th c t chc
tt c th thc hin cc hot ng khuyn mi vi quy m ln trong khi cc
hnh thc truyn thng khng th thc hin c.
1.3.3.2. Bt li ca siu th
Do c im ca kinh doanh siu th, phng thc bn hng l t phc
v v i vi cc hng ho tiu dng ph bin c tiu chun ho, v vy c
th thy bt li ca siu th qua mt s im chnh sau y:
- Bn hng theo phng thc t phc v c ngha l khng c s tip
xc trc tip gia ngi mua v ngi bn, iu ny c u im l to s vn
minh, tm l thoi mi, t do hon ton cho ngi mua hng, nhng khi ngi
mua cn mt li khuyn quyt nh chn hng no th s gp kh khn
hn so vi cc phng thc khc. Mt khc cng do c im t phc v m
hng ho trong siu th phi l hng tiu chun ho, d cn ong o dm, d
nhn bit cht lng v do vy, nhng hng ho c bit, cn s chm sc c
bit ca ngi bn i vi khch hng th siu th t ra khng thch hp.
- Xut pht t c im tp hp hng ho ca siu th l hng tiu dng
ph bin, i tng khch hng ch yu ca siu th l qung i ngi tiu
16

dng c mc thu nhp t thp n trung bnh. Cc siu th trn th gii thng
khng t ti hng ho phm cp cao, hng hiu (haute gamme) v phn on
khch hng thu nhp cao;
- Tuy hin nay cc siu th c gng ci thin thi gian m ca nhng
nhn chung cc siu th trn th gii c thi gian m ca c nh, iu ny
cng gy ra nhng kh khn cho vic mua sm ca khch hng h cn linh
hot hn v mt thi gian, cc ca hiu c lp thng p ng tt hn yu
cu ny ca khch hng.
- Nhc im khc ca cc siu th so vi cc ca hng chuyn doanh
l siu th thng c tp hp hng ho rng nhng khng su, v d dng sn
phm pho mt ca siu th c khi ch c khong 10 -15 loi pho mt, nhng
i vi ca hng chuyn bn pho mt h c th c ti hng trm loi nhn pho
mt khc nhau, y p ng tt hn yu cu ca khch hng so vi vic la
chn mua phomt ti siu th
- Mt nhc im na ca siu th so vi cc loi ch truyn thng l
siu th mang hi th ca nhp sng cng nghip v hin i, cc siu th u
ging nhau phng thc t phc v c khi to ra s nhm chn i vi ngi
mua, trong khi , cc ch truyn thng hu ht c hnh thnh t cc l hi
vn ho t thi xa xa ca x hi loi ngi nn nhiu ch c nhng nt c
o v mang m bn sc vn ho truyn thng nn to ra c s khm ph
thch th cho ngi mua khi i ch
Nhng li th v bt li ca siu th Vit Nam hin nay s c chng
ti nghin cu k trong chng 2.
1.4. Tiu ch phn bit siu th vi cc loi hnh kinh doanh thng
mi khc
1.4.1. Nhng c trng c bn ca kinh doanh siu th:
L mt loi hnh phn phi hin i, siu th c nhiu c trng, c th
so vi cc loi hnh kinh doanh thng mi khc. Nhng c trng c bn ca
siu th c th bao gm phng thc phc v, ngh thut trng by hng ho,
phong cch phc v, mi trng mua bn, c im ca hng ho mua bn
trong siu th
1.4.1.1. Phng thc phc v:
Siu th sng to v p dng phng thc t phc v (self-service hay
libre- service). Khi ni n siu th th khng th khng ni n t phc v,
mt phng thc bn hng do siu th sng to ra, c ng dng trong nhiu
loi ca hng bn l khc v l phng thc kinh doanh ch yu ca x hi
vn minh cng nghip ho
Tuy nhin, hin nay cng vi s pht trin ca h thng bn l, ngi ta
thng nhm ln gia phng thc t chn v t phc v:
17

- T chn: Khch hng sau khi chn mua c hng s n ch ngi
bn tr tin hng, tuy nhin trong qu trnh mua vn c s gip , hng
dn ca ngi bn.
- T phc v: Khch hng xem xt v chn mua hng, b vo gi hoc
xe y em i v thanh ton ti quy tnh tin t gn li ra vo. Ngi bn
vng bng trong qu trnh mua hng.
Chnh thc ra i trong nhng nm 1930, t phc v tr thnh cng
thc chung cho ngnh cng nghip phn phi cc nc pht trin. T phc
v ng ngha vi thng nghip vn minh hin i.
Ngoi ra phng thc thanh ton ti cc siu th rt thun tin. Hng
ho gn m vch, m s c em ra quy tnh tin ca ra vo, dng my
qut scanner c gi, tnh tin bng my v t ng in ho n. Hnh nh
cc quy tnh tin t ng lun l biu tng cho cc ca hng t phc v.
y chnh l tnh cht siu ca siu th, em n cm gic thoi mi, hi
lng, t tin v s tho mn cao nht cho ngi mua sm.
Chnh siu th sng to ra phng thc bn hng t phc v m ngy
nay i p dng cho mi loi ca hng hin i. Nhng th nghim u tin
ca vic by bn hng theo phng thc t phc v chng t ngi mua
thng c xu hng mua nhiu hn mt khi h khng c hi v hng ho
v h khng c khuyn l nn mua ci g. Cch trng by hng ho ca siu
th khuyn khch hnh vi mua hng ngu hng ca khch hng. S thnh
cng ca siu th khch l vic ph cp m hnh t phc v ca siu th
trong h thng bn l hin hnh nhm tit kim chi ph lao ng.
1.4.1.2. Ngh thut trng by hng ho (merchandising)
Ngoi vic sng to ra phng thc bn hng t phc v, ng gp ca
siu th cho h thng bn l cn l ngh thut trng by hng ho. Cc siu th
cng l ngi u tin ngh n tm quan trng ca ngh thut trnh by hng
ho v nghin cu cch thc vn ng ca ngi mua hng khi vo ca hng.
Nhiu ca hng bn l khc, da trn c s cc nghin cu khch hng su sc
hn nhm ti a ho hiu qu ca khng gian bn hng.
Chnh phng thc bn hng t phc v v ngh thut trng by hng
ho ca siu th m ra k nguyn thng mi bn l vn minh hin i. Vi
nhng c trng vn c ca mnh siu th c th p dng ngh thut trng by
hng ho hin i nhm khuyn khch ngi tiu dng mua hng ho nhiu
hn.
Do siu th thng c mt bng rng, khng gian ln nn c kh
nng b tr, trng by hng ho hiu qu hn, vi mc tiu s dng khng
gian c hiu qu thng qua vic phn chia khng gian v b tr hng ho mt
cch khoa hc nhm kch thch tiu dng cao nht.
18

Ti cc siu th do c b tr khng gian mt cch khoa hc nn c th
chia khng gian cc siu th thnh nhng khu vc hay cc gian hng. V d:
c nhng khu vc c phn chia r rng thnh khu vc hng tp phm, qun
o, nng sn, thc phm, rau qu, ti sngto nn s thun tin cho khch
hng mua hng ho mt cch hiu qu.
Do ngh thut trng by hng ho c tm quan trng rt ln i vi
khi lng hng ho bn ra nn cc siu th khai thc th mnh ny rt tt.
Mt s siu th cn nh gi 1/4 lng hng ho bn ra ti cc siu th do
ngh thut trng by hng ho mang li. Thng qua vic sp xp b tr hng
ho, khng gian, nh sngph hp vi c tnh ca sn phm s to ra s
thu ht khch hng hiu qu trong khi mt s hnh thc phn phi khc s kh
thc hin iu ny.
Thng qua cch trng by hng ho hiu qu, siu th to ra trng thi
hp dn khch hng tiu dng sn phm mt cch c hiu qu. Cch trng by
sn phm hin i khoa hc ca cc siu th gip khch hng hnh dung c
hng ho, quan st tt hng ho to ra s thun tin trong vic xem xt, so
snh dn n hnh ng mua hng ho.
1.4.2. Nhn dng siu th qua hnh thc bn ngoi: a im, quy m,
s lng v chng loi hng ho, bi xe, i tng khch hng
1.4.2.1. Din tch mt bng:
Trong h thng siu th trn th gii, cn c vo din tch mt bng bn
hng chia ra ba loi l siu th nh, siu th v i siu th. Cc nc thng
quy nh din tch ti thiu cho tng dng siu th ny. V d , Php, nhng
mt bng bn hng c din tch t 250m2 tr ln n 400m2 bn hng thc
phm l ch yu c xp vo siu th nh Quy ch siu th, Trung tm
thng mi ca Vit Nam cng quy nh siu th l hnh thc kinh doanh ln
c din tch ti thiu l 500m2 tr ln v nu l siu th chuyn doanh phi c
din tch t nht l 250m2 Vi nhng quy nh nh vy s hn ch nhiu
vic t tn siu th mt cch tu tin v ngi ta cng d dng thy c siu
th l mt dng ca hng bn l quy m ln.
1.4.2.2. Tp hp hng ho:
Cc siu th nc ngoi phi hi iu kin v tp hp hng ho
theo cc quy nh trong phn loi siu th v mt quy m cho siu th nh,
siu th v i siu th Theo cch phn loi trong Quy ch v siu th v Trung
Tm Thng mi ca Vit Nam, tp hp hng ho ti thiu l khong 4000
mt hngVic quy nh s lng mt hng ti thiu by bn trong siu th
cng gip cho vic d dng phn loi v qun l h thng phn phi bn l.
1.4.2.3. a im t siu th:
19

Vi nhng quy nh v din tch mt bng bn hng ti thiu v s
lng mt hng ti thiu by bn trong siu th, mt mt khng nh v th ca
siu th so vi cc ca hng bn l khc v gip cho cng tc qun l nh nc
i vi siu th, mt khc cng l tiu ch hng dn a im dt siu th hp
l v hiu qu. Siu th thng c t v tr thun tin giao thng, thun
tin cho i li, mua sm ca khch hng: c th c t khu tp trung dn
c th trong trung tm thnh ph (i vi siu th nh v siu th) hoc
ngoi vi thnh ph (i vi i siu th) ni c v tr rng thun tin cho cc
hot ng giao thng i li ca khch hng.
1.4.2.4. c im ca hng ho by bn trong siu th:
Thng thng cc siu th c th tho mn phn ln nhu cu ca khch
hng trong mt ln i mua hng. Do cng ngy ngi tiu dng cng c t thi
gian hn cho vic mua sm nn khch hng mong mun mua c phn ln
hng ho phc v nhu cu hng ngy ti mt a im v siu th l dng ca
hng thch hp p ng nhu cu mong mun ca khch hng. Nh vy, hng
ho by bn trong siu th l hng tiu dng ph bin t lng thc, thc
phm, cht ty ra, hng v sinh, qun o, giy dp cc loi, n hng in v
in t gia dng. c im ca cc hng ho ny l hng tiu chun ho, cht
lng trung bnh, gi c phi chng v c nim yt r rng, bao b ng gi
p, tin li cho tiu dng, c hng dn chi tit v cch s dng, thi hn s
dng i vi cc siu th nh thng c y cc loi thc phm, rau qu
v km theo l cc loi gia v ch bin thc phm, cc cht ty ra, cc
mt hng gia dng thit yu hng ngy. quy m ln hn c th c thm cc
loi hng ho khc p ng nhu cu ca khch hng v y cng l hnh thc
thu ht khch hng c hiu qu ca cc siu th. Mt khc, vi s lng hng
ho ln siu th thng b tr sao cho ngi tiu dng c th tip cn hng ho
mt cch d dng nht kch thch nhu cu mua sm ca khch hng.
1.4.2.5. Ni trng gi xe:
Do s lng khch hng n siu th ng nn siu th thng c bi
gi xe ln p ng nhu cu gi xe ca khch hng c bit l vo nhng
dp cao im. Siu th c th c bi gi xe ngoi tri hoc mt s siu th c
bi gi xe nm di tng hm vi mc tiu chung l m bo thun tin cho
khch hng.
1.4.2.6. Bin hiu nh phn phi:
Cc nh phn phi xuyn quc gia thng t tn cho cc siu th, i
siu th ca mnh bng mt bin hiu chung khp ni trn th gii, hoc
mt khu vc a l nht nh. Bin hiu c th l chnh tn nh phn phi
(v d Carrefour ca Php t bin hiu Carrefour cho h thng siu th ca
mnh bt k nc no trn th gii) hoc tn bin hiu do nh phn phi t
cho tt c cc ca hng ca nh phn phi nh Big C ca tp on Buc-bng
Php, Metro ca tp on Cash & Carry Ch cn qua tn cc bin hiu nh
vy chng ta nhn bit ngay c l dng ca hng no
20

1.5. Qun l Nh nc (QLNN) i vi hot ng kinh doanh siu
th
1.5.1. S cn thit ca QLNN i vi hot ng kinh doanh siu th
Qun l nh nc i vi kinh doanh siu th l ng nhin i vi bt
k nn kinh t no v siu th thuc h thng phn phi hng ho bn l, tham
gia trc tip vo qu trnh ti sn xut x hi v l cu ni quan trng gia nh
sn xut vi ngi tiu th cui cng. Do nhng c im kinh t x hi
Vit Nam hin nay, s pht trin ca mng li siu th v ca hng t chn
cn din ra mt cch t pht, cng tc qun l ca nh nc i vi cc siu
th cng tr nn quan trng trong vic nh hng cho h thng siu th ni
ring v h thng phn phi hng ho ca Vit nam ni chung pht trin nhm
m rng lu thng phn phi, lu chuyn hng ho v dich v trn th trng
ni a v y mnh hot ng xut nhp khu, phc v c lc cho s nghip
cng nghip ho, hin i ho (CNH, HH) t nc v p ng mt cch tt
nht nhu cu tiu dng x hi.
QLNN v siu th l mt b phn ca qun l nh nc v thng mi
nhm to mi trng kinh doanh thng thong, khuyn khch v h tr s pht
trin ca mng li siu th vn minh, hin i Vit Nam, p ng cc mc
tiu v yu cu pht trin kinh t x hi t nc.
QLNN nhm pht trin h thng siu th Vit nam trong iu kin nc
ta s tham gia hi nhp mt cch su rng hn vo nn kinh t th gii v khu
vc cng cn thit trc p lc ca cnh tranh khc lit. Th trng Vit Nam
vi quy m dn s ln (hn 83 triu ngi) li tng trng kinh t kh nhanh
v n nh ang thu ht s quan tm u t ca nhiu nh phn phi nc
ngoi. Nhng cam kt m ca v hi nhp kinh t quc t s khuyn khch
nhiu nh phn phi u t vo lnh vc ny Vit Nam. Trong khi , cc
nh phn phi Vit Nam cn non tr rt d b tn thng trong mi trng m
ca, hi nhp. Mt chnh sch thu ht FDI cn bng vi khuyn khch v h
tr cc nh phn phi trong nc l tin pht trin h thng thng mi
bn l hin i Vit Nam.
Mt khc, qu trnh hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam thi gian
qua gp phn quan trng thc y pht trin kinh t t nc. Mc sng v
thu nhp ca ngi dn ngy cng c nng cao. Giao lu trong nc v
quc t ngy cng m rng. Vic tip cn vi cc hng ho v cc loi hnh
phn phi tin tin cng ngy cng tr nn d dng hn i vi ngi tiu
dng. Trong khi , ph n lm vic ngy cng nhiu nn khng c thi gian
i khp cc ch tm mua nhng hng ho cn thit, h mong mun c th
mua sm nhiu th mnh cn ti mt ni vi gi c hp l, cht lng m bo
v tit kim c thi gian. Siu th chnh l dng ca hng p ng y
nhng yu cu ny nht. Chnh v vy, thi gian qua siu th ra i Vit
Nam nh mt i hi ca thc tin khch quan. S hnh thnh t pht ca siu
th theo quy lut cung cu Vit Nam khi nc ta thc hin cng cuc i
mi, chuyn sang nn kinh t th trng v hi nhp vi th gii v khu vc,
21

cn c s qun l ca nh nc theo hng u tin pht trin h thng siu
th, nht l cc siu th ln nhm p ng tt nht nhu cu ca ngi tiu
dng v p ng nhu cu pht trin kinh t cng nh qu trnh hi nhp kinh
t quc t.
Vic pht trin siu th m ra knh phn phi mi quan trng khng
nhng i vi ngi tiu dng m cn c i vi nh sn xut. Cc nh sn
xut n lc khai thc h thng phn phi vn minh, hin i ny nhm m
rng tiu th hng ho ca mnh thng qua vic tp trung u t ci tin cht
lng, kiu dng, mu m sn phm, thit lp tt quan h bn hng vi siu
th, phi hp vi siu th xy dng v qung b hnh nh v thng hiu ca
doanh nghip. Do phng thc t chc kinh doanh mang tnh tp trung v tch
hp cao, siu th l ni l tng cc nh sn xut trin khai cc hot ng
marketing, qung co, khuyn mi... Bn cnh , nh vo h thng d liu
bn hng c t chc v lu tr y cc siu th c th phn nh v chia
s thng tin cc nh sn xut tin hnh cc hot ng nghin cu th
trng, kho st khch hng lm c s khoa hc cho vic ra cc quyt nh
v hoch nh cc chin lc kinh doanh. Vic cc sn phm ca mnh thm
nhp v by bn rng ri ti cc siu th s gp phn thc y sn xut pht
trin, tng giao lu hng ho trong nc v tc ng tch cc n hot ng
xut khu... Chnh cc tc ng su rng ca h thng siu th ti pht trin
sn xut, pht trin kinh t v tiu dng x hi l l do quan trng dn n s
cn thit ca qun l Nh nc i vi vic pht trin h thng ny.
1.5.2. Ni dung ca QLNN i vi hot ng kinh doanh siu th
- Xy dng thc thi h thng lut php, quy nh hon chnh, to mi
trng php l thun li cho s pht trin ca cc siu th. Lin quan n kinh
doanh siu th cc nc c h thng lut nh Lut Dn s, Lut Thng mi,
Lut Cng ty, Lut t ai, Lut Phng chy cha chy, Lut V sinh an ton
thc phm H thng lut php, quy nh phi m bo to mi thun li
cho hot ng kinh doanh siu th pht trin p ng nhu cu tiu dng x hi
khng ngng tng ln trong qu trnh ti sn xut m rng x hi; chng cc
hnh vi c quyn v cc hnh thc kinh doanh bt hp php ca cc siu th;
m bo li ch, an ton v sinh thc phm v sc kho cho ngi tiu dng,
bo v mi trng sinh thi;
- Xy dng v ch o t chc thc hin cc chnh sch v c ch
khuyn khch pht trin h thng siu th Vit Nam, m bo thng nht v
ph hp vi h thng chnh sch v c ch pht trin thng mi, pht trin
kinh t x hi t nc trong iu kin Vit Nam chuyn hn sang nn kinh t
th trng c iu tit ca Nh nc v thc hin m ca, hi nhp y vi
kinh t th gii v khu vc;
- Xy dng chin lc, quy hoch v k hoch pht trin mng li
phn phi hng ho, mng li siu th trn quy m quc gia ph hp vi quy
22

hoch, k hoch pht trin thng mi, pht trin kinh t - x hi ca t
nc:
Siu th l ca hng bn l nm trong mng li phn phi hng ho ca
x hi. Siu th chu tc ng qua li v c quan h mt thit vi cc mng
li thng nghip khc. Do , Nh nc cn c mt quy hoch tng th v
pht trin mng li siu th ni chung nhm khai thc c cc mt mnh
ng thi hn ch cc mt yu km ca hot ng kinh doanh siu th.
Nh nc cn xy dng, hng dn thc hin cc nh mc kinh t - k thut, cc
tiu chun nghip v, cc iu kin v tiu ch i vi tng loi hnh thng mi
bn l, da trn c s m xy dng quy hoch cho ph hp vi loi hnh siu
th nhm p ng y yu cu ca mt siu th vn minh hin i.
- Thc hin cc hot ng thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi cc
chnh sch v php lut ca Nh nc i vi kinh doanh siu th, x l cc vi
phm php lut trong kinh doanh siu th. ng thi, Nh nc cn quan tm
thc hin tt cng tc chng bun lu, hng gi, hng nhi, gian ln thng
mi,
i vi Vit Nam, do nhng c th pht trin h thng siu th ca t
nc, Nh nc cn cn:
- H tr pht trin h tng c s ca siu th c bit l h tng thng
tin, in, nc, mt bng kinh doanh v cc dch v cng ch khc
- H tr v khuyn khch hnh thnh v pht trin cc thng nhn kinh
doanh siu th, cc nh phn phi hng ho ln ca Vit Nam;
- H tr o to ngun nhn lc siu th ca Vit Nam: Ch o, hng
dn, t chc o to, bi dng nghip v v qun tr kinh doanh siu th cho
cc thng nhn Vit Nam
II. Kinh nghim pht trin kinh doanh siu th
ca mt s nc trn th gii
2.1. Kinh nghim ca mt s nc
2.1.1. Trung quc
Th trng bn l ca Trung Quc l mt trong nhng th trng bn l
vo loi ln nht th gii. Quy m th trng bn l hin nay ca Trung Quc
l khong 550 t USD. D bo trong 20 nm ti th trng bn l ca Trung
Quc s l khong 2,4 ngn t USD.
Siu th ca Trung Quc pht trin rt mnh vo u thp k 90, vi
tc tng trng bnh qun hng nm khong 70%. S pht trin ca cc
siu th ch yu tp trung cc thnh ph ln ca Trung Quc nh Bc Kinh,
Thng Hi hay Qung Chu. Vo cui nm 2000, mc bn ra ca h thng
23

siu th chim n 7% tng khi lng hng ho bn l ca Trung Quc.
Doanh thu ca mt s siu th vt qu doanh s ca mt s trung tm
bun bn hng u ca Trung Quc. Do thnh cng ca cc siu th thu ht
rt nhiu tp on bn l trn th gii u t vo Trung Quc.
C rt nhiu cc nh bn l ln trn th gii bt u u t vo th
trng Trung Quc. Mt s nh bn l ln m n hn 20 siu th cc
thnh ph ln ca Trung Quc. Do c kinh nghim v sc mnh nn th phn
ca cc tp on quc t ngy cng tng ln. Vi s tham gia ca cc siu th
quc t gy sc p rt ln i vi cc nh bn l trong nc ca Trung
Quc.
Cc doanh nghip bn l ca Trung Quc tuy rt nhiu nhng thng
c quy m nh. y chnh l mt im yu ca cc siu th ca Trung Quc.
Hin nay ch c 122 cng ty bn l ca Trung Quc c doanh thu nhiu hn
50 triu nhn dn t.
Sau khi Trung Quc thc hin m ca c khong 40 tp on phn phi
ln ca nc ngoi trn vo khai thc th trng tim nng ny. Vi hn 60%
doanh thu bn l ri vo tay h, cc cng ty bn l ca Trung Quc ri vo
tnh th rt kh khn, mt s b ph sn. Chnh ph Trung Quc nhn thc
r vn ny v ban hnh Php lnh bn l nhm gip cc tp on trong
nc ginh li th phn. y l mt phng php qun l m Vit Nam nn
hc tp trong giai on u m ca th trng phn phi ca Vit Nam.
Cng vi qu trnh ci to cc dy ph bun bn truyn thng ca
Trung Quc, chuyn thnh cc siu th, Chnh ph Trung Quc cng xy
dng k hoch 5 nm cho pht trin siu th cc khu vc thnh ph nh
vng nng thn. K hoch ny l c s pht trin cc m hnh bn l hin
i ni chung v siu th ni ring Trung Quc. thun li cho cng tc
qun l, Trung Quc cng a ra cc tiu chun i vi siu th.
Bng 1.1: Tiu chun siu th ca Trung Quc

i siu th
Siu th
phc hp
Ca hng
gim gi
Siu th
truyn thng
Kch thc trung
bnh
20.000 m2 3.000m2 1.000m2 500m2
S lng hng ho 60.000 15.000 6.000 3.000
2.1.1.1. Vai tr ca siu th ti Trung Quc :
Trong h thng phn phi ca Trung Quc siu th ng vai tr ngy
cng quan trng hn i vi ngi tiu dng Trung Quc.
Qua cuc kho st ca Hip hi cht lng Thng Hi 2.714 khch
hng 29 siu th ti Thng Hi cho thy mua thc phm l mc tiu chnh
ca nhng ln ving thm siu th. Trong s nhng ngi c kho st cho
24

thy c n 90% s ngi c hi cho bit s la chn siu th trc tin khi
nh mua tp phm.
Trc kia ngi dn Trung Quc thng mua thc phm hoc hp
cc ph bun bn, cng tin, ca hng nh. Cng vi s bng n ca siu th
ngi dn bt u chuyn sang mua hng trong cc siu th do mi trng
sch s hn, mua hng thoi mi v thun tin hn, cht lng, khi lng
hng ho li c m bo hn theo tiu chun ng gi v khng phi mc
c gi. Siu th cng cung cp chng lai hng ho phong ph, s lng ln
hn nhiu so vi cc loi hnh bn l truyn thng, nht l cc hng ng
lnh, lm lnh v thc phm ch bin sn cho cc gia nh (hn 90% s h gia
nh thnh ph ti Trung Quc c t lnh). Tuy nhin, vn c mt s ngi
thch mua hng cc ca hng truyn thng do gi thp hn, thc phm ti
hn v c s giao tip gia cc c nhn l mt trong nhng phong cch quan
trng ca ngi Trung Quc.
Siu th pht trin kch thch tng cng hot ng xut, nhp khu
hng ho ca Trung Quc. i vi hng nhp khu, nu nh trc kia cc nh
xut khu nc ngoi rt kh khn trong vic thm nhp th trng ca Trung
Quc th hin nay h c th d dng thm nhp th trng ny hn thng qua
vic k kt hp ng cung cp hng ho cho cc siu th. Vi quy m ln v
hot ng chuyn nghip, siu th li kch thch hot ng nhp khu c bit
l cc mt hng rau qu cao cp, thc phm ti sng hoc hp. Rt nhiu
cc doanh nghip nc ngoi coi s pht trin ca cc siu th l c hi y
mnh xut khu vo th trng Trung Quc.
H thng phn phi truyn thng nhiu tng, nc ca Trung Quc lm
tng chi ph i vi hng ho nhp khu. Cc nh xut khu nc ngoi cung
cp hng ho cho cc siu th ln Trung Quc s gim c chi ph trung
gian do s tng kh nng cnh tranh ca hng ho nhp khu i vi hng
ho ni a ca Trung Quc. Hn na, sau khi Trung Quc gia nhp WTO th
cc ro cn thu quan v phi thu quan gim cng l c hi thun li cho
hng ho nhp khu. Do , Chnh ph Trung Quc thc thi nhiu bin
php nhm hn ch s pht trin qu mc ca cc siu th nc ngoi.
Thi gian gn y ti Trung Quc hnh thnh mt hnh thc kinh
doanh bn l hin i l hnh thc chui siu th. Chui siu th Trung
Quc pht trin rt nhanh, doanh thu tiu th ca cc doanh nghip kinh
doanh theo dng chui tng bnh qun 30%, l phng thc kinh doanh c tc
pht trin nhanh nht Trung Quc trong nhng nm gn y. Vic phn
phi v lu thng hng ho mt cch thng nht l mt kha cnh quan trng
trong hot ng kinh doanh theo m hnh chui. Do vy cc doanh nghip
kinh doanh theo dng chui ht sc coi trng vic xy dng cc trung tm
phn phi lu thng hng ho, tng bc hon thin v xy dng mt h
thng thng tin v phn phi v lu thng hng ho, h thng kho hng, nng
cao trnh v qun l v phn phi v lu thng hng ho. V d, Trung
Quc hin c trung tm phn phi v lu thng hng ho ca cc doanh
25

nghip kinh doanh theo dng chui c quy m ln v va c din tch xy
dng ln n 20.000m2, c th ng thi cho php 80 xe vn ti ch hng
xp d hng ho, c bn knh phc v ti 250km2, c trnh ng dng in
t v c gii ho tng i cao; c nhng doanh nghip kinh doanh theo dng
chui c quy m ln v va chuyn v thit b in c nng lc phn phi lu
thng hng ho tng i mnh, m bo c vic bn l, bo m giao hng
n nh trong vng 12 gi sau khi mua thit b in c ln v va, thm ch c
th a hng n tn ca ch sau 3 gi,
Siu th cng gip thc y s pht trin xut khu ca Trung Quc,
c bit l xut khu thc phm. Mc d cng vi s pht trin ca siu th,
hng ho ca nc ngoi xut khu vo Trung Quc nhiu hn nhng xut
khu hng ho ca Trung Quc thm ch cn tng nhanh hn. Cc siu th
gin tip thc y xut khu trong tng lai thng qua vic tng cng tiu
chun cht lng hng ho ca Trung Quc, gim chi ph kinh doanh ca cc
doanh nghip Trung Quc, pht trin thng hiu quc gia, do gip tng
kh nng cnh tranh ca hng ho Trung Quc trn th trng th gii c bit
l trong lnh vc thc phm.
Siu th gip lm tng kh nng cnh tranh ca hng ho Trung Quc.
Vic tham gia ca cc doanh nghip FDI vo th trng bn l Trung Quc
to ra sc p mnh m i vi cc cng ty Trung Quc, buc cc cng ty ny
phi tng kh nng cnh tranh ca mnh thng qua tng hiu qu, gim chi ph
v cung cp thm cc dch v. Cng tc tiu chun ho cng c tng cng
i vi hng ho ca Trung Quc, nht l tiu chun v sinh an ton i vi
hng thc phm. Chnh iu ny gip Trung Quc y mnh xut khu
hng ho, c bit l nng sn thc phm ra th trng th gii. Nm 1995
xut khu thc phm ca Trung Quc sang Hoa K ch chim 6% gi tr xut
khu hng thc phm ca Trung Quc th t l ny tng ln 12% vo nm
2003. Cc siu th cng gip pht trin cc thng hiu mnh trong nc
xut khu.
Mt khc, s u t ca cc nh bn l quc t vo th trng Trung
Quc cng gip cc doanh nghip bn l ca Trung Quc mnh ln do h
chu kh hc hi kinh nghim v k nng qun l hin i ca cc doanh
nghip nc ngoi. T , mt s siu th mnh ca Trung Quc c kh
nng u t ra nc ngoi (Lin Hoa m chi nhnh ca mnh ti EU bn
cc sn phm Trung Quc, doanh nghip ny p dng m hnh kinh doanh ca
Wal-Mart - Hoa K).
2.1.1.2. Chnh sch qun l nh nc ca Trung Quc i vi vic pht
trin phn phi v lu thng hng ho hin i:
Nhm thch ng vi yu cu ton cu ho kinh t v vic gia nhp t
chc thng mi th gii, nng cao hiu sut vn hnh ca nn kinh t, trong
nhng nm gn y Chnh ph Trung Quc tch cc khuyn khch v p
dng cc chnh sch h tr nhm thc y s pht trin lnh vc lu thng
26

phn phi hng ho hin i. Chnh ph Trung Quc ang v s p dng mt
s bin php chnh sch c trnh by di y.
(1) Ci cch cc qui nh v phng thc qun l c lin quan, to mi
trng lnh mnh cho s pht trin ca lnh vc phn phi v lu thng hng
ho hin i:
- Mt l iu chnh phng thc qun l hnh chnh, bao gm to thun
li hn na cho vic ng k kinh doanh ca cc doanh nghip phn phi lu
thng hng ho, gim thiu vic qun l ph chun c tnh cht hnh chnh.
- Hai l ci tin v hon thin chnh sch qun l thu thu ca cc
doanh nghip phn phi v lu thng hng ho, xc nh cc phng php thu
thu hp l, khch l s pht trin ca cc doanh nghip lu thng hng ho.
- Ba l hon thin trt t th trng, tng cng qun l thu ph ng,
gim thiu vic thu ph i vi xe c vn chuyn.
(2) p dng cc bin php tch cc, thc y s pht trin ca lnh vc
phn phi v lu thng hng ho hin i.
- Khuyn khch pht trin phn phi v lu thng hng ho theo hng
chuyn nghip ho, nng cao hiu qu phn phi v lu thng hng ho.
Khuyn khch cc doanh nghip hot ng trong lnh vc phn phi v lu
thng hng ho lin quan tin hnh st nhp, ci t v lin hp.
- H tr cc doanh nghip phn phi v lu thng hng ho m rng
cc knh lu thng vn, khuyn khch doanh nghip phn phi v lu thng
hng ho thu ht vn trn th trng vn trong nc. Khuyn khch cc ngn
hng duy tr cc khon vay cho cc doanh nghip pht trin tt.
- Tch cc thc y th trng phn phi v lu thng hng ho c qui
m ln v va ca nc ngoi n Trung Quc, thnh lp doanh nghip hot
ng trong lnh vc phn phi v lu thng hng ho theo qui nh ca php
lut Trung quc. Khuyn khch vic xy dng cc t chc phn phi lu thng
hng ho hoc kinh doanh ca Trung quc vi nc ngoi.
- y nhanh vic xy dng cc trung tm phn phi v lu thng hng
ho khu vc mang tnh x hi ho, chn chnh li cc t chc phn phi v lu
thng hng ho. Xy dng qui hoch mt cch hp l cho cc trung tm phn
phi v lu thng hng ho khu vc, pht trin cc dch v, nghip v phn
phi v lu thng hng ho cng cng mang tnh x hi ho v chuyn nghip
ho.
- n gin ho th tc thng quan hng ho hi quan, y nhanh tc
ca hng ho thng qua hi quan, nng cao hiu sut.
27

- Ci tin vic qun l giao thng ca cc loi xe c phn phi v lu
thng hng ho th thnh, to thun li cho xe c phn phi v lu thng
hng ho i li, xp d hng ho trong thnh ph.
(3) Tng cng bi dng v gio dc v lnh vc phn phi v lu
thng hng ho, khuyn khch s dng trang thit b v k thut tin tin trong
phn phi v lu thng hng ho.
- Nh nc xy dng v hon thin h thng chun ho cc tiu chun
k thut phn phi v lu thng hng ho v tiu chun c lin quan, tch cc
qun trit v ph bin mt cch rng ri cc tiu chun.
- M rng vic s dng trang thit b v k thut tin tin trong phn
phi v lu thng hng ho
- Khuyn khch cc doanh nghip nng cao trnh cng ngh thng
tin v phn phi v lu thng hng ho.
- Tng cng bi dng v gio dc, nng cao cht lng ca i ng
nhn vin hot ng trong lnh vc phn phi v lu thng hng ho.
(4) Xy dng qui hoch pht trin phn phi v lu thng hng ho, ch
o v thc y s pht trin ca lnh vc phn phi v lu thng hng ho.
Hin ti, cc ban ngnh c lin quan ca nh nc ang xem xt xy
dng qui hoch pht trin h thng phn phi v lu thng hng ho thng
nht trn ton Trung Quc, ch o thc y s pht trin ca lu thng hng
ho hin i Trung Quc. Mt s cc chnh quyn a phng xy dng
qui hoch pht trin h thng phn phi v lu thng hng ho ca a
phng.
(5) Tng cng iu tit gia cc ban ngnh chnh ph ln quan ti
qun l phn phi v lu thng hng ho.
Tng cng vic iu tit gia cc ban ngnh nh hng khng, ng
st, giao thng, thng mi, nhm qun l tt vic phn phi v lu thng
hng ho lin quan
(6) C chnh sch thu ht u t nc ngoi hp l nhm pht trin h
thng siu th:Ngay t nm 1992 Chnh ph Trung Quc cho php cc
doanh nghip nc ngoi u t vo lnh vc phn phi hng ho Trung
Quc. Cng vi vn u t cc doanh nghip nc ngoi em vo Trung
Quc phng thc qun l, kinh doanh mi i cng vi mt s loi hnh t
chc bn bun, bn l vn minh hin i c bit l kinh doanh siu th. Cc
thng nhn Trung Quc khng cn phi ra nc ngoi mi c th hc tp
c kinh nghim trong vic thnh lp, vn hnh v pht trin cc siu th.
Vic cho php cc doanh nghip phn phi ln ca nc ngoi u t xy
dng v m rng h thng siu th ca h Trung Quc l mt bc i quan
28

trng trong vic thc y pht trin loi hnh ca hng vn minh, hin i
Trung Quc.
(7) Thc hin cc chnh sch khuyn khch, h tr doanh nghip trong
nc pht trin h thng siu th: Bn cnh vic thu ht FDI, Trung Quc
cng dnh nhiu u i v tn dng, thng tin, o to, tr gip k thut cho
cc doanh nghip kinh doanh siu th trong nc nhm tng kh nng cnh
tranh ca cc siu th trong nc trn th trng Trung Quc. c bit, Trung
Quc cng khuyn khch cc nh bn l ca Trung Quc u t ra nc ngoi
chim lnh th trng ca cc nc trong khu vc thm ch c cc nc
pht trin nh EU v Hoa K.
Chnh ph Trung Quc cng khuyn khch hot ng mua li, st nhp,
cc doanh nghip nh, cc nh kinh doanh siu th nh, hnh thnh ln cc tp
on siu th ln cnh tranh vi cc siu th ca nc ngoi; khuyn khch
cc doanh nghip vn hnh theo m hnh chui siu th nhm tng cng hiu
qu kinh doanh.
Vic chn la mt s doanh nghip bn l ln (da trn thnh tch hot
ng kinh doanh, thuc cc thnh phn kinh t) h tr pht trin cng c
Chnh ph Trung Quc p dng v pht huy hiu qu trong h thng bn l
hng ho.
(8) Chnh sch khng phi l bt di bt dch m c s linh hot ph
hp vi yu cu thc tin pht trin siu th: Hin nay s lng siu th ti
mt s thnh ph ln nh Bc Kinh, Thng Hi, Qung Chu, Thm Quyn
v mt s thnh ph khc vng duyn hi bo ho. Trong khi mt s
thnh ph khc nh hn pha Trung v Ty Trung Quc vn cha pht trin
hoc cha c. Chnh ph Trung Quc p dng cc bin php hn ch pht
trin cc siu th khu vc bo ho, ng thi khuyn khch u t pht
trin cc siu th cc tnh min trung v min ty Trung Quc. Ngoi ra
to iu kin cho cc doanh nghip thng mi trong nc pht trin, tng kh
nng cnh tranh trc nguy c b cc tp on thng mi nc ngoi chim
u th trong lnh vc bn l ang pht trin rt nhanh Trung Quc, Chnh
ph Trung Quc phi a ra mt s quy nh nhm hn ch s pht trin
siu th ca cc tp on nc ngoi ang u t m thm siu th Trung
Quc nh hn ch v din tch kinh doanh, hn ch v s lng siu th ti
mt tnh hay mt thnh ph thng qua quy hoch.
2.1.2. Thi Lan
2.1.2.1. Khi qut h thng bn l ca Thi Lan:
Cho n trc cuc khng hong ti chnh Chu , thng mi truyn
thng vn chim v tr quan trng trong h thng bn l ca Thi Lan. Trc
cuc khng hong tin t, h thng thng mi truyn thng chim n 70%
tng s thng mi ca nc ny, v h thng bn l hin i ch chim 30% .
29

Hin nay h thng bn l hin i ca Thi Lan c tc tng trng
nhanh hn tc tng trng ca h thng bn l truyn thng. Th phn ca
h thng bn l hin i nm 2002 l 54% so vi h thng bn l truyn thng
l 46%. Th phn ca h thng bn l hin i cn tip tc tng thi gian ti
do nhiu tp on bn l quc t s m thm cc siu th v i siu th Thi
Lan.
S 1.3: H thng bn l hin i ca Thi Lan









Ngun: Thi bo Bu in Thi Lan
S lng ca hng hin i ch chim t l rt nh (1,62%) trong tng s
ca hng bn l ca Thi Lan, nhng doanh thu ca cc ca hng ny li
chim ti 54% tng doanh s bn l ca Thi Lan. Trong s cc loi hnh ca
hng hin i, ca hng gim gi, ca hng bch ho ln, i siu th chim
u th , tip n l cc trung tm thng mi, ca hng tin dng v m hnh
Cash&Carry, cui cng l siu th truyn thng.
Siu th pht trin rt nhanh Thi Lan, tuy nhin h thng siu th
ca Thi Lan phi chu sc p cnh tranh rt ln t cc i siu th ca
nc ngoi. Ch cn rt t siu th truyn thng ca Thi Lan c th tn ti v
phn ln cc siu th ny phi lin doanh vi cc siu th ca nc ngoi
cnh tranh vi cc i siu th v cc loi hnh bn l truyn thng. i th
cnh tranh ch yu ca cc siu th vn l cc ch truyn thng.
Mt trong nhng knh phn phi truyn thng ca Thi Lan l cc
ch ngoi tri. Tuy nhin cng vi s pht trin ca nn kinh t trong thp k
90 cc hnh thc bn l khc rt pht trin c bit l thc phm, vn c
coi l u th ca cc ch truyn thng. Cc loi hnh siu th, i siu th,
trung tm thng mi, ca hng tin dng pht trin rt nhanh p ng nhu
cu ngy cng cao ca tng lp trung lu.
H
thng
bn l
i siu th
Siu th
Cash & Carry
Ca hng tin dng
Bn theo catal
Trung tm thng
mi
Ca hng c bit
Truyn
thng
Bn l
hin i
30

Bng 1.2: T trng cc loi ca hng trn th trng bn l Thi Lan
nm 2002
Loi ca hng S lng T l (%) Doanh thu
(triu bt)
T l(%)
Ca hng gim gi 114 0,04 126.000 24
Ca hng bch ho 236 0,08 97.400 18
Siu th 247 0,08 22.785 4
Ca hng tin li 3.650 1,21 34.175 6
Ca hng chuyn
dng
650 0,22 8.545 2
Thng mi hin i 4.897 1,62 288.905 54
Thng mi truyn
thng
297.405 98,38 246.645 46
Tng 301.830 100,00 535.550 100,00
Ngun: B Thng mi Thi Lan
c tnh hin nay Thi Lan c n 130 siu th nm trong cc trung
tm thng mi. Cc siu th ny tp trung trong tay khong 15 tp on bn
l ln ca Thi Lan. Cc tp on ny ang c d nh xy dng hng lot
siu th c trung bnh trn din tch rng nhm p ng nhu cu hng ngy
ca cc tng lp dn c khc nhau. Cc doanh nghip trong nc cng lin
doanh vi cc cng ty nc ngoi m thm cc siu th nhm tng kh
nng cnh tranh vi cc nh bn l nc ngoi.
Siu th Thi Lan ch yu tp trung Bng Cc, ti y c n 75%
siu th trong khi dn s ca khu vc ny ch chim 20% dn s ca Thi
Lan. Siu th ca Thi Lan thng nm trong cc Trung tm thng mi v l
mt phn ca trung tm thng mi.
Biu 1.1: Th phn ca cc loi hnh bn l hin i ca Thi Lan 2002
i siu th
30%
Ca hng
bch ho
28%
Ca hng
tin dng
17%
Cash&Carry
16%
Siu th
truyn
thng
9%

Ngun: Thi bo Bu in Thi Lan 2002
31

Trung tm thng mi l loi hnh pht trin nht ca Thi Lan v y
l loi hnh thu ht nhiu khch hng nht ca nc ny. Cc trung tm
thng mi vi din tch t khong 15.000-20.000m2 c kh nng p ng
phn ln nhu cu ca ngi tiu dng trong mt to nh v gi c tng i
cnh tranh (mt trong nhng m hnh thnh cng nht l Wal-Mart ca
Hoa K).
Cc trung tm thng mi ln thng cung cp hng ho vi gi r hn
t khong 20-30% so vi vi cc ca hng bnh thng v p ng nhu cu
mua sm ca mi tng lp dn c. y l loi hnh bn l quy m ln c tim
nng pht trin nht ti Thi Lan.
Cc trung tm thng mi vn ch yu do cc nh bn l nc ngoi
(Big C, Carrefour) nm gi, cc tp on bn l nh hn chim nhng phn
on th trng nh hn. Do ch yu l cc nh bn l ca nc ngoi nn
mc cnh tranh trn phn on th trng ny l rt gay gt.
2.1.2.2. Chnh sch ca chnh ph
Hnh thc bn l hin i c bit l cc siu th c tc ng tch cc
ti nn kinh t Thi Lan nh tng thu ngoi t thng qua thu ht u t trc
tip nc ngoi, tng kh nng qun l ca cc doanh nghip, ca cc c s
bn bun, bn l trong nc; c th ci tin v p dng hoc chuyn giao cng
ngh v k nng hin i nc ngoi nhm pht trin h thng thng mi
trong nc; cc hnh thc bn l hin i lm tng li ch i vi ngi tiu
dng v h c mua hng ho trong mi trng cng bng, minh bch hn.
Tuy nhin, cc hnh thc bn l hin i cng c tc ng tiu cc n
cc hot ng bun bn truyn thng: Do hnh thc bun bn lc hu nn cc
nh kinh doanh truyn thng khng th cnh tranh c vi cc doanh nghip
nc ngoi. Cc nh bn bun a phng mt i sc mnh m phn v gi
c hng ho do cc nh kinh doanh siu th hin i c quy m ln hn v c
sc mnh th trng hn. S pht trin ny lm cc nh cung cp trong nc
mt cn bng trong cc knh phn phi v ph thuc nhiu vo cc nh bn l
c bit l cc nh bn l nc ngoi.
Hin nay cc nh bn l nh ca Thi Lan phi chu cnh tranh rt ln
t cc nh bn l nc ngoi nn gy sc p rt ln i vi chnh ph Thi
Lan trong vic qun l cc nh bn l nc ngoi. Nu nh trc kia chnh
ph Thi Lan m ca th trng bn l mt cch t do th nm 2002 Chnh
ph nc ny a ra D tho lut v bn l, lut ny s c Th tng
Thi Lan xem xt v nu c Quc hi thng qua s chnh thc c hiu lc.
Ngoi ra, cc nh bn l nh ca Thi Lan gy sc p i vi chnh
ph nhm thc thi cc bin php cht ch hn i vi cc nh phn phi ln.
Nhng bin php c th thc thi bao gm kim sot v khu vc m siu th,
kim sot thi gian m ca v cc nh bn l ln nu mun m siu th ti cc
thnh ph phi xin giy php mi c php xy dng.
32

Nm 2003 C quan Nh t ca Thi Lan ban hnh quy nh v khu
vc bn l i vi 75 tnh ca Thi Lan t Bng Cc. Theo quy nh mi cc
nh bn l c din tch trn 1000m2 phi c xy dng cch trung tm thnh
ph t nht l 15km. Quy nh ny cng a ra din tch t ti thiu m cc
siu th ny cn phi c cng nh din tch lu khng, cy xanh cn thit i
vi cc siu th ny. Quy nh mi cng a ra quy nh c th cho cc siu
th c din tch t 300-1000m2.
c thi gian, 80% th phn bn bun v l ca Thi Lan nm trong
tay cc tp on nc ngoi, Chnh ph nc ny phi iu tit bng cch
ch cho cc tp on nc ngoi c m tng siu th ring l, khng cho
hnh thnh chui lin kt chi phi th trng...
Chnh Ph cng ban hnh quy nh v thng mi cng bng i vi
cc siu th nhm ngn chn tnh trng h gi qu nhiu chim lnh th
trng v s dng sc mnh th trng gy sc p i vi nh cung cp.
Ngoi ra Thi Lan cn thnh lp Lin minh bn l gip cc siu th
v cc ca hng truyn thng trong nc lm quen vi cc hnh thc bn l
hin i. Lin minh ny gip cho cc siu th nh trong nc c c quyn
lc th trng tng ng vi cc siu th ln ca nc ngoi.
Vi nhiu quy nh cht ch hn ca chnh ph i vi cc siu th nh
cc quy nh v khng gian v quy hoch t ai, cc nh bn l hin nay ca
Thi Lan c xu hng xy dng cc siu th ngy cng nh hn. V cc nh
bn l ang c xu hng xy dng cc siu th theo kiu mua bn v gii tr,
trong ngi tiu dng c th kt hp hot ng mua bn v gii tr.
Ngoi ra chnh ph cn thc hin mt s bin php nhm tng ni lc
v sc cnh tranh ca cc ca hng bn l va v nh, c bit l hnh thc
kinh doanh truyn thng nh:
- T chc cc cuc hi tho trn ton quc cho ch cc ca hng bn l
truyn thng nh tng nhn thc v s e do t s ph bin cc ca hng
u i gi v thay i i x vi khch hng.
- T chc o to trn ton quc tng hiu bit ca cc ch ca hng
nh bn l truyn thng v qun l v tham gia bn l hin i ph hp vi
mi trng bin ng.
- Hin i ho cc ca hng nh bn l truyn thng thng qua vic c
cc i chuyn gia bn l pht trin din mo ca hng ging nh ca hng
tin li
- Tr gip cc ca hng bn l va v nh tng kh nng kinh doanh
ca cc loi ca hng ny.
T kinh nghim ca Thi Lan c th rt ra kt lun: Chnh ph nn iu
tit m bo cn bng c hi thng mi cho mi thnh phn, t nh sn
33

xut, nh cung cp, nh bn bun, n nh bn l ln hoc nh, thng mi
hin i hoc truyn thng c th cng tham gia, c c v tr kinh doanh
ca ring h.
2.1.3. Php
2.1.2.3. Khi qut v h thng siu th ca Php:
Nh gii thiu, siu th ra i nm 1930 M. Cha ca siu th l
Michael Cullen. Nm 1930, ng m mt ca hng thc phm t phc v, thu
tin mt, c din tch gn 560m
2
(din tch trung bnh ca cc ca hng thi
l 75m
2
). Gi bn thp song c tc quay vng hng ho nhanh v mc
li nhun khong 9-10%. Theo M. Cullen, cng thc chung cho mt siu th
l: Hng thc phm v gia dng + Gi r + T phc v + Chi ph thp + Bi
xe min ph.
Do nhng u im ni tri v gi c trong quan h vi cht lng hng
ho, v tin nghi cho khch hng v phng thc kinh doanh, cc siu th
nhanh chng tr thnh loi hnh kinh doanh ph bin nht trong h thng phn
phi bn l ca cc nc phng Ty. Php, cu thnh h thng siu th
gm:
(1) Cc siu th nh (superette) c din tch bn hng t 120 400 m2,
Hng ho ch yu l thc phm, chim 90-95% doanh thu bn hng. Tp hp
hng ho c khong 1500 mt hng mang nhn hiu ph bin ton quc.
Ngoi ra cn c thm mt s mt hng khc phc v cho nhu cu tiu dng
hng ngy.
(2) Siu th (Supermarch): din tch ca hng t 400 - 2500 m2, tp
hp hng ho: thc phm v gia dng vi t l 80/20, gi c tng i hp
dn, ph hp vi mong mun ca ngi tiu dng v tng quan gi c /s
phc v, t sut li nhun khong 14 -16%, thng nm trung tm thnh
ph hoc cc khu dn c tp trung.
Cc siu th hin nay chim 35% tng doanh thu bn hng thc phm
v 19% tng mc bn l. Siu th l mt hnh thc kinh doanh kh nng ng,
c bit l cc siu th h gi c th cnh tranh c vi cc i siu th.
(3) i siu th (Hypermarch): i siu th c nh ngha l n v
thng mi bn l khi lng ln ti mt a im, da trn nguyn tc bn
hng t phc v quy m ln hn nhiu so vi siu th.
i siu th ra i ti Php t tng ca Marcel Fournier v Jacques
Defforey vo nm 1963. Carrefour l i siu th u tin ca nc Php t
ti Sainte-Geneviere-des-Bois vng Paris, c din tch 2400m2 y cng l i
siu th u tin trn th gii vi quy m ln hn nhiu so vi cc siu th; c
bi xe rng; bn thc phm v rt nhiu loi hng ho khc vi mc
phong ph hn hn cc siu th v phng thc kinh doanh mang tnh cng
34

nghip cao . Hnh thc ca hng mi ny to nn mt cuc cch mng
thc s trong thng nghip bn l ca Php v ngy cng pht trin rng ri
hn. Cc i siu th Php hin nay c mt bng ca hng t 5000m2 n
20.000m2 thng nm ngoi thnh ph, gi thu t r, tp hp hng ho
va rng va su: khong 20.000 -50.000 m2
Cc i siu th chim khong 26% tng doanh s bn hng thc phm,
14% doanh s bn cc loi hng ho khc v 20% tng mc bn l hng ho.
2.1.3.2. Chnh sch ca chnh ph
Nhng o lut m nc Php thng qua t nhng nm 1970 n nay
lin tc t cc hng bn l di s kim sot ngy mt cht hn. Lut Royer
(1973) hn ch vic xy dng nhng ca hng c din tch trn 1000m2 ti
cc khu dn c c di 40.000 ngi, hoc nhng ca hng trn 1500m2 ti
cc khu dn c c trn 40.000 ngi. Mi d nh m rng thm 200m2 cho
ca hng phi c php ca chnh quyn. Mi y, lut Raffarin(1996) v
lut (1997) nghim cm mi hnh thc cnh tranh h gi v quy nh cht
hn v vic cho php thnh lp nhng ca hng c din tch ln hn 300m2
nhm ngn chn s pht trin t ca cc loi ca hng. iu ny cng thc
y cc tp on bn l m thm cc chi nhnh ca mnh nc ngoi khi th
trng trong nc tr nn kh khn hn do nhng ro cn lut php.
2.1.3.3. nh hng ca qu trnh quc t ho i vi h thng siu th
Php v vai tr thng lnh ca cc tp on phn phi xuyn quc gia:
S nht th ho trong lin minh chu u v nhiu phng din nh
chnh sch kinh t, lut php, tin t v s pht trin mang tnh lin quc gia
ca ngnh cng nghip thc phm ti Php, c, B, H Lan... m ra trc
mt cc cng ty bn l Php trin vng sng sa v mt th trng ln trong
cc quc gia c kh nhiu im tng ng v thi quen tiu dng cng
nh li sng.
T nhng nm 70, Carrefour, Auchan, Promodes... khng ch l cc nh
phn phi n thun m m rng sang sn xut cc sn phm mang nhn
hiu ca chnh mnh. Tham gia vo qu trnh quc t ho l cch gip cho
nhng tp on ny c c nhng th trng mi cho cc sn phm ca
mnh.
Ngoi ra, cc tp on phn phi ln ca Php coi quc t ho l mt
chin lc c hiu qu v nh xy dng cc siu th v ca hng nc
ngoi, h c th trnh c nhng ri ro do s bt n nh kinh t nc Php
trong tng thi k v tm kim nhng c hi kinh doanh mi.
Xu hng quc t ho trong ngnh thng nghip bn l ton th gii
din ra theo nhng hng chnh l t Bc u sang Nam u; t M sang
Ty u; ngc li, t Ty u sang M; t Ty u, M sang ng u, M
Latinh v Chu . Ngy nay, tuy tin hnh quc t ho mun hn so vi cc
35

tp on khc trn th gii nh Ikea (Thu in), Ahold, Makro(H Lan),
Delhaize-le-Lion( B)... nhng nhng i biu u t nht trong ngnh ny ca
nc Php c mt trn khp cc chu lc.Carrefour dn u vi 74 i siu
th ti chu u, hn 100 ti M Latinh, 66 i siu th ti Chu . Doanh thu
t h thng ca hng ngoi phm vi nc Php chim ti 43,65% tng doanh
thu nm 1997 ca tp on ny. Tip sau l Intermarch, Auchan,
Promodes, Leclerc v Casino vi phm vi hot ng l cc nc Nam u (Ty
Ban Nha, B o Nha, Hy Lp, Th Nh K), cc nc M La tinh( Brazil,
Mhico, Chil, Uruguay, Achentina) v mt s nc Chu (i Loan,
Trung Quc, Thi Lan, Malaysia, Singapore, Vit Nam). Nm 1997, tng
doanh thu t h thng bn l ngoi nc Php ca 6 tp on ln ni trn
t trn 200 t franc.
Cc cng ty bn l Php tin hnh quc t ho di nhiu hnh thc
khc nhau:
- u t trc tip v thnh lp nhng chi nhnh c lp ti nc ngoi
di hnh thc cc ca hng, siu th, i siu th 100% vn ca cng ty m.
Nhng tp on i theo hng ny l Carrefour v Promodes.
- Mua li hoc st nhp vi cc hng bn l khc nc ngoi v nm
gi mt t l vn nht nh. l trng hp hng Prisunic s hu cc ca
hng bnh dn nm 10% vn ca h thng siu th Hy Lp cng vi tp on
Niki( Hy Lp). Tp on Dock de France mua li cc ca hng tin dng ca
hai hng Lilchamp Foodstores v Huntleys Jiffy vng ng Nam nc M.
Auchan lin doanh vi hng ifil ca , thnh lp mt cng ty v gi mt phn
vn ca cng ty ny.
- K kt hp ng nhng quyn thng mi. y l phng thc ph
bin nht trong qu trnh quc t ho ngnh bn l Php.Theo cch ny,
Printemps nhn rng thm hng chc ca hng mang bng hiu Printemps
B o Nha, rp Xut, Th Nh K, Thi Lan, i Loan, Nam Triu Tin,
Trung Quc
Mi quc gia c nhng nt c trng ring trong qu trnh quc t ho
ngnh cng nghip phn phi. Nu nh ca hng i h gi (hard-
discounter) l loi hnh ca hng c cc cng ty bn l c p dng nhiu
nht khi m rng ra nc ngoi, cc cng ty M ni ting vi phng thc
trung tm phn phi(supercenter) v H Lan c bit n vi truyn thng
kinh doanh siu th, th i siu th l loi ca hng c nc Php u i nht
khi tin ra cc th trng nc ngoi. n cui nm 1994, con s cc i siu
th ca Php c mt nhng nc khc l 218 trong nhiu nht l Ty
Ban Nha (90); cc siu th c ti 134 v cc ca hng bch ho c khong 50
ca hng. Ngoi ra, cc cng ty bn hng qua catalogue nh Trois Suisse, La
Redoute cng y mnh bn hng ra nc ngoi vi doanh thu trung bnh
khong 5 t franc/nm, chim 70% tng doanh thu
36

Khng th khng ni n chiu hng ngc li ca qu trnh quc t
ho ngnh bn l Php. l s gp mt ngy mt ng o ca cc hng
bn l nc ngoi vo ngnh phn phi ln ca nc Php trn nhiu lnh vc.
Ngay t nhng nm u ca thp k 60, thm ch trc c khi thng nghip
bn l ca Php bt u tin ra th trng quc t, c cc chi nhnh u
tin ca cc tp on Quelle (c), C&A (H Lan), Marks & Spencer (Anh)
xut hin ti Php. Tro lu ny din ra mnh m nht vo cui nhng nm 70
v cui thp k 80 di nhiu hnh thc: Ikea- tp on chuyn kinh doanh
ni tht ca Thu in m chi nhnh ring ti vng ngoi Paris vo nm
1981. Cng ty Aldi (c) bt u xy dng h thng ca hng h gi vo nm
1989. Cng ty Otto Versand (c) tham gia vo th trng Php bng cch s
hu 25% vn ca cng ty bn hng qua catalogue Trois Suisses ca Php. Gn
y nht c nhng gng mt mi nh hng Gib (B) k hp ng lin doanh
vi tp on Accor ca Php khai thc h thng ca hng fast-food Quick
ti cc trung tm thng mi.
Hin Php c khong 50 cng ty nc ngoi tham gia vo h thng
phn phi i chng trong c 12 hng n t nc Anh, 10 hng ca c,
4 ca Ty Ban Nha, 4 ca Thu S, 3 ca , cn li ca Canada, Thu in v
B. Ngoi tr mt s tp on i vo kinh doanh bn l tng hp nh h thng
ca hng h gi ca Aldi, Lidl, Norma (c), Vendex (H Lan), Jelmoli
(Thu S), a s nhng ca hng ca cc cng ty ny u theo hng chuyn
doanh trong nhng lnh vc nht nh nh thc phm, qun o, giy dp, nc
hoa, ni tht, in gia dng, chi, vn phng phm...Nhng cng ty
nc ngoi ni ting nht Php l Marks & Spencer, Tesco, Sainsbury
(Anh), Lidl, Norma, Aldi (c), Ikea, Habitat (Thu in), ToysRUS (M),
Delhize-le-Lion (B)... Nhng ca hng ln mang phong cch ring ca cc
hng nc ngoi ni trn lm phong ph thm cho din mo ngnh bn l
hin i Php v to ra mt ng lc thc y cnh tranh mnh m gia h
vi cc hng bn l ca Php.
2.2. Mt s bi hc c th p dng cho Vit Nam
Qua kinh nghim ca cc nc v kinh doanh v qun l nh nc v
siu th c th rt ra mt s bi hc cho Vit Nam nh:
2.2.1. V s pht trin ca h thng siu th
- Siu th chim v tr quan trng trong h thng bn l hng ho ca
cc quc gia. Khi iu kin kinh t x hi cng pht trin, tc cng nghip
ho, th ho v thu nhp theo u ngi cng cao th h thng siu th cng
c iu kin pht trin mnh m hn v vai tr ca cc h thng siu th
cng c tng cng cng vi s hin din v chi phi ca cc tp on phn
phi xuyn quc gia. Nghin cu s pht trin ca h thng siu th cc nc
Trung Quc, Thi Lan v Php cho chng ta thy r iu ny. Tuy nhin,
s pht trin ca h thng siu th khng phi l v hn, t ti mt trnh
pht trin nht nh, h thng siu th s tr nn bo ho. Hn na, cc siu th
cng khng phi c u th tuyt i trong cnh tranh, nn s pht trin ca
37

siu th cng khng th thay th c cc hnh thc thng mi truyn thng
v hin i khc.
- Siu th ch ra i v pht trin khi trnh cng nghip ho, hin i
ho v th ho t c mc nht nh. Theo mt nghin cu ca tp
on Carrefour, mc thu nhp bnh qun u ngi mt th chu phi
t ti thiu 1000 USD/nm th mt nh phn phi mi nn ngh n vic m
mt siu th ti v m mt i siu th, mc thu nhp u ngi t nht
phi t 2000 USD. iu ny gii thch v sao h thng siu th rt pht
trin Php, trong khi cc nc ang pht trin Thi Lan, Trung Quc siu
th mi pht trin trong vng 20 nm tr li y.
- Trong xu th ton cu ho v quc t ho i sng kinh t th gii nh
hin nay, cc tp on phn phi xuyn quc gia ngy cng gi vai tr quan
trng trong thng mi bn l ca th gii vi vic tng v th ca nh phn
phi so vi nh sn xut v s xut hin ngy cng nhiu cc thng hiu ca
nh phn phi thay th cho thng hiu ca cc nh sn xut
- Vic pht trin h thng bn l vn minh hin i m tiu biu l siu
th gp phn quan trng gip hon thin h thng phn phi v kch thch
pht trin sn xut, lm tng li ch cho ngi tiu dng cc nc ang pht
trin. Siu th cng gip cc nh sn xut trong nc tiu chun ho hng ho
ca mnh (bao b, tiu chun cht lng, h thng bo qun, vn ti) nhm
p ng cc yu cu ca th trng xut khu t d dng xut khu hn.
2.2.2. i vi qun l nh nc
Qun l nh nc i vi hot ng kinh doanh siu th mt mt phi
m bo ph hp vi cc cam kt quc t, nhng mt khc phi to cc iu
kin cnh tranh cng bng cho doanh nghip trong nc so vi nc ngoi.
Chng ta cn hc tp kinh nghim ca Trung Quc v Thi Lan ban hnh cc
chnh sch nhm gip cc nh phn phi trong nc cnh tranh c vi cc
tp on siu th ca nc ngoi. Cc chnh sch c th l cc quy nh v
lin doanh, cc quy nh v t ai, khong cch n trung tm thnh ph, cc
tiu chun v mt bng, cc tiu chun v mi trng, ban hnh cc quy ch
v hip hi siu th hoc lin minh cc siu th.
- Hon chnh khung php l cho hot ng kinh doanh siu th: Theo
kinh nghim ca Thi Lan sau khi m ca th trng bn l c qu nhiu siu
th nc ngoi vo kinh doanh trn th trng lm hn ch s pht trin v kh
nng cnh tranh ca cc siu th trong nc, chnh ph Thi Lan xy dng
php lnh v bn l iu chnh hnh vi ca cc siu th c bit l siu th
ca cc tp on nc ngoi. Vit Nam cng cn nghin cu xy dng
sm, c th l o lut kinh doanh bn l nhm iu chnh hot ng siu th
v cc loi hnh bn l khc Trc mt, nh nc cn:

5
Chng ti s gii thiu trong phn ph lc
38

+ Xy dng khung php l cho cc hot ng iu phi: Khi cc siu
th ln ca nc ngoi tham gia vo th trng h khng ch tham gia vo qu
trnh phn phi hng ho m h cn tham gia c vo qu trnh sn xut hng
ho mang thng hiu ca chnh cc siu th ny. Do , h s thc hin qu
trnh iu phi theo ngnh dc v pha sn xut. Thc t cho thy mt s siu
th ln Trung Quc v Thi Lan u t vo sn xut hng ho bn
chnh trong cc siu th ca mnh. Trong qu trnh u t ny h c th mua
li, u t lin doanh lin kt vi cc nh sn xut nhm to ngun hng cho
chnh cc siu th ca h. V vy cn phi c khung kh php l ph hp
nhm qun l v iu hnh cc hot ng ny ca cc tp on bn l nc
ngoi;
+ Xy dng quy ch lin doanh lin kt ph hp i vi hot ng kinh
doanh siu th: Mt trong nhng bin php quan trng m Thi Lan p dng
tng i hiu qu trong vic hn ch s pht trin ca cc siu th l xy
dng quy ch lin doanh lin kt bt buc nu cc doanh nghip bn l mun
m thm siu th ti Thi Lan. Hnh thc ny hn ch tc pht trin ca
cc siu th nc ngoi. Tuy nhin, y ch l bin php qun l tm thi
mang tnh cht tnh th, v lu v di cn phi tm ra cc bin php qun l
ph hp hn.
- Kt hp qun l siu th thng qua qun l t ai, quy hoch: Kinh
nghim ca Trung Quc v Thi Lan cho thy c th qun l cc siu th
thng qua vic qun l t ai, mt bng xy dng, quy nh s lng siu th
ti cc thnh ph. Khng ch din tch ti a hoc ti thiu khi m cc siu th
nhm hn ch s pht trin ca cc siu th nc ngoi.
- Thc hin cc chnh sch h tr, khuyn khch h thng siu th trong
nc: Ngoi cc bin php hn ch s pht trin ca cc siu th nc ngoi
cho n nay khng cn ph hp vi cc thng l quc t, chnh ph c th
thc thi cc bin php h tr cc siu th trong nc nhm tng kh nng ca
cc siu th trong nc. Cc bin php m chnh ph c th thc hin bao gm
h tr v thng tin, o to k nng qun l, nghin cu th trng, chuyn
giao cng ngh. T chc cc cuc hi tho quc t trao i kin thc k nng
v kinh doanh siu th. Do s lng siu th trong nc cng khng nhiu nn
c th c hn mt on chuyn gia n gip siu th trong mt khong thi
gian nht nh. Nhng bin php ny c th ci thin nng lc ca cc siu th
c th sc cnh tranh vi cc siu th nc ngoi khi mc 2007 ang
n gn.
- Khuyn khch cc hp ng tiu th hng ho: cc siu th c th
hot ng hiu qu cn c cc ch ti hiu qu v hp ng tiu th hng ho
c bit l hng nng sn, thc phm Do siu th kinh doanh cc mt hng
thc phm l chnh, trong khi cc nc chu a dng thc phm ti sng,
p ng tt nhu cu ny, nh nc c chnh sch nhm gn sn xut v tiu
th hng nng sn thc phm qua h thng siu th Kinh nghim ca cc
tp on phn phi xuyn quc gia ti cc nc chu nh Trung Quc v
39

Thi Lancng khin chnh ph cc nc ny quan tm ti vic to ra cc
chui cung cp hng ho hiu qu hn cho cc siu th trong nc h cnh
tranh c vi cc doanh nghip nc ngoi.
- H tr c s h tng cho hot ng kinh doanh siu th: Bn cnh vic
hn ch s pht trin qu mc ca cc siu th nc ngoi nh nc cn phi
m bo c s h tng cho cc hot ng kinh doanh siu th. Thc t cho
thy ti mt s nc do chi ph v t ai qu t nn cc siu th thng c
xy dng vi quy m qu nh hoc nm qu xa trung tm thnh ph nn hot
ng rt km hiu qu. pht trin h thng siu th nh nc cn dnh qu
t hp l trong quy hoch thnh ph xy dng cc siu th ti nhng a
im thch hp. Mt khc nh nc cng cn u t ng giao thng, in
nc, vin thng nng cao hiu qu hot ng ca cc siu th.
- Thc hin chnh sch u tin pht trin siu th ti cc a phng
iu kin v hn ch pht trin ti cc thnh ph ni siu th bo ho. Kinh
nghim ca Trung Quc cho thy trong giai on u pht trin hu nh tt c
cc siu th u pht trin cc thnh ph ln n mc bo ho, trong khi ti
cc tnh v thnh ph nh cha c mt siu th no. Thc t ny cho thy nh
nc cn c chnh sch u tin pht trin siu th ti cc thnh ph nh nhm
xy dng h thng bn l hin i trn c nc.
III. S cn thit ca vic pht trin h thng siu
th Vit Nam
L thuyt bnh xe bn l ca Malcolm P. Mc. Nair (i hc Havard) v
l thuyt vng i sn phm c hng ca ca Marc Dupuis (i hc Thng
mi Paris) cho php gii thch v c bn s pht trin ca h thng bn l
ca th gii ni chung v s pht trin ca h thng siu th ni ring. Nht l
trong l thuyt v vng i sn phm, gio s Marc Dupuis ch ra xu th
chung l cc nc ang pht trin nh chu M Latinh v chu , siu th
mi ang giai on hnh thnh hoc ang bt u pht trin.
Nh vy, pht trin h thng siu th Vit Nam hin nay cng l s
cn thit khch quan. Tuy nhin, chng ta cn nghin cu s vn ng khch
quan v hnh thnh v pht trin siu th nc ta c chnh sch pht trin
siu th bn vng thit thc p ng yu cu CNH, HH v pht trin kinh t -
x hi t nc.
3.1. Yu cu ca hi nhp kinh t quc t
Vit Nam ang ch ng thc hin hi nhp su rng vo nn kinh t
th gii v khu vc. Trong xu th ton cu ho su sc i sng kinh t th
gii, vic m ca th trng l mt tt yu khch quan. Theo cam kt trong
BTA vi Hoa K, n nm 2007 Vit Nam s phi m ca h thng phn phi
trong nc. Hn na, trong qu trnh m phn gia nhp WTO, Hoa K v
nhiu nc ang yu cu Vit Nam phi lp tc m ca cho cc nh phn phi
40

ca h vo th trng Vit Nam. Vn ny ang to sc p rt ln ln h
thng phn phi bn l ca nc ta
p lc m ca th trng t ra yu cu phi pht trin h thng siu th
trong nc mnh c kh nng cnh tranh thng li vi cc siu th nc
ngoi, duy tr c th phn cn thit trn th trng bn l trong nc nhm
m bo s n nh kinh t v m, thc y pht trin kinh t - x hi ca Vit
Nam nh c phn tch k trong mc QLNN i vi h thng siu th.
C th ni, trc nhng yu cu ca hi nhp, h thng siu th ca
Vit Nam ch c th pht trin thnh cng nu bit chun b tt sn sng
thch ng. l vic Vit Nam phi tp trung xy dng cho mnh nhng
doanh nghip phn phi mnh sc lc v kh nng cnh tranh, lm ch th
trng trc sc tn cng v thm nhp ca cc tp on nc ngoi, nng cp
pht trin mnh h thng c s h tng ca cc siu th trong nc; trin khai
ng dng cc m hnh siu th hin i v ph hp vi thi quen mua sm
ang c nhiu thay i ca ngi dn...
3.2. Yu cu ca cng nghip ho, hin i ho t nc, CNH,
HH ngnh thng mi
Sau 20 nm thc hin chuyn i c ch qun l kinh t v thc hin
CNH, HH t nc, chng ta khc phc c tnh trng tr tr, suy thoi
v kinh t. Mc tng trng kinh t t kh cao, lin tc v tng i ton
din, th trng v gi c n nh, lm pht c km ch. Hng ho trong
nc sn xut phong ph v chng loi, cht lng khng ngng c ci
thin v gi c ngy cng c tnh cnh tranh. Sn xut bt u xut hin tnh
trng chm tiu th cc b do cung vt qu cu. Cc doanh nghip sn xut
cng nh thng mi cn phi ng dng cc phng thc mi tng cng
tiu th hng ho. Siu th l mt phng thc vn minh hin i c th p
ng tt nht cc yu cu ca cc doanh nghip sn xut v phn phi.
Siu th l cu ni quan trng gia sn xut v tiu dng. Siu th, mt
loi hnh ca hng vn minh hin i, khng nhng c th t gim chi ph chi
ph kinh doanh ca mnh m cn mang n nhiu li ch cho ngi tiu dng
v gip nh sn xut a c hng ho n ngi tiu dng mt cch d
dng, tin li vi chi ph thp. Do vy, siu thi mang li hiu qu kp l tit
kim chi ph cho x hi v kch thch tiu dng.
Mt khc, cng nh cc ngnh kinh t quc dn khc, ngnh thng
mi ang c gng tip thu tri thc tin tin trn th gii nhm bt kp vi
cc nc pht trin. S xut hin cc siu th ti Vit Nam vo u thp k 90
l mt xu th tt yu, mt bc t ph trong s pht trin thng mi theo
hng vn minh hin i.
Chng ta ang y nhanh tin trnh CNH, HH t nc, chng ta sn
sng u t c s h tng, trang thit b v cng ngh sn xut th chng ta
cng phi u t hin i ho khu phn phi ni chung v siu th ni ring.
41

Thm ch siu th cn phi c u t, xy dng mt cch tt nht v kp thi
nht bt nhp lu thng an ton, hiu qu cho cng cuc cng nghip ho,
hin i ho. Nh vy, vic pht trin siu th hin i l thc s cn thit gp
phn y nhanh v nng cao hiu qu ca CNH, HH t nc.
3.3. Cc iu kin cn thit pht trin h thng siu th nc ta
c th pht trin h thng siu th Vit Nam, trc ht cn xy
dng mt hnh lang php l ph hp vi hnh thc kinh doanh ny. Hin nay,
chng ta c mt h thng php l chung iu chnh hot ng lu thng
phn phi trn th trng ni a nh lut t ai, lut Dn s, lut Thng
mi, lut Cnh tranh, Lut Doanh nghip chung v Lut u t thng nht
cng c ban hnh Nhng c l, nh nhiu nc, Nh nc vn cn
phi xy dng mt o lut hoc php lnh v bn l trong nc iu chnh
hot ng kinh doanh siu th.
Th hai, cn c nh hng chin lc r rng pht trin kinh doanh
siu th, quy hoch ng b mng li siu th trn c nc, trn c s m
Nh nc c cc bin php, chnh sch khuyn khch u t, hin i ho c
s h tng thng mi ni a, pht trin mng li h thng dch v hu cn
t cng tc thu mua, ch bin, bo qun, d tr, h thng kho tng, vn
chuyn, ng dng cng ngh hin i vo kinh doanh siu th.
Th ba, vic m ca th trng bn l ni chung v kinh doanh siu th
ni ring l cn thit. Tuy nhin, cch thc, bc i, thi im vi nhng ni
dung v chnh sch thch hp phi c nghin cu c th. Nh kinh nghim
ca mt s nc song song vi qu trnh m ca cn phi thc hin u t,
cng c v to iu kin pht trin cc doanh nghip bn bun, bn l hin i
ca Vit Nam mang tnh chuyn nghip cao, c tim lc v kh nng cnh
tranh trn th trng.
Th t, cn c h thng c s h tng hin i p ng cc tiu chun
pht trin h thng siu th Vit Nma thi gian ti.
Th nm, mt trong nhng yu t quan trng quyt nh n s thnh
cng ca h thng siu th c bit l siu th trong nc l yu t v con
ngi. Nh nc cn c bin php xy dng i ng nhn lc am hiu v siu
th c trong cc c quan qun l nh nc v v ti chnh cc siu th. c
bit, i ng lao ng trc tip lm vic ti cc siu th, ng ny phi am
hiu v hot ng kinh doanh siu th, cc kin thc v kinh doanh siu th
hin i. Nh nc cn h tr xy dng ngun nhn lc thng qua cc kho
o to, mi chuyn gia o to ca nc ngoi ging dy, t chc cc cuc
hi tho v hot ng siu th chia s v hc hi kin thc v siu th...
3.4. Nhng thun li cho s pht trin h thng siu th Vit Nam
Th nht, thu nhp ca ngi dn Vit Nam ngy cng c nng cao.
Kinh nghim ca cc hng bn l ln trn th gii cho thy, mc thu nhp
42

bnh qun u ngi l mt ch tiu ht sc quan trng quyt nh m siu
th hay khng. Hin nay, mc thu nhp bnh qun u ngi Vit Nam l
khong 640 USD, cc thnh ph v cc th ln, mc thu nhp u ngi
t t 1000 USD n 1800 USD. Nu tnh theo sc mua ngang gi th con s
ny c th gp i hoc gp ba, y l mt thun li cn bn cho pht trin
cc siu th khp cc thnh ph, th ln v va trong c nc v cc i
siu th cc thnh ph ln v cc trung tm cng nghip ln.
Th hai, tc th ho nhanh v li sng cng nghip tr nn ph
bin. Siu th, i siu th v cc loi ca hng bn l hin i gn lin vi qu
trnh th ho, l kt qu tt yu ca mt li sng vn minh, cng nghip
bao trm ln cc thnh ph ln. Vi dn s hin nay khong 83 triu, Vit
Nam l mt th trng c sc tiu th hng ho rt mnh. L mt quc gia
ang pht trin v ang tin hnh CNH-HH trn mi lnh vc, Vit Nam
ang v s xy dng hng lot th ln thch ng vi trnh pht trin
chung ca th gii. Xu hng ny ang din ra mnh m v nh hng su sc
n li sng, thi quen tiu dng ca i b phn c dn thnh th... l iu
kin hp dn kinh doanh siu th. C th ni, ngi tiu dng Vit Nam ang
phn ng rt tch cc v thun li vi loi hnh kinh doanh siu th...
Th ba, s thay i thi quen mua sm v tp qun tiu dng:Trn thc
t, mc d cn b nh hng ca tm l mua sm ch phc v nhu cu tiu
dng hng ngy vi khi lng nh, nhng np sng cng nghip v s lng
ph n i lm cc cng trng, nh my, nhim s ngy cng nhiu nn tp
qun mua sm ca ngi thnh th Vit Nam ang dn thay i. H khng c
nhiu thi gian i cc ch la chn cc loi mt hng mnh a thch, thay
vo l vic mua sm vi khi lng ln cho tiu dng hng tun hoc
10 ngy ca bn thn v gia nh. Mt khc, do mc sng tng cao, a s cc
gia nh u c t lnh ct gi, bo qun thc phm phc v tiu dng
trong nhiu ngy Nhng thay i tp qun tiu dng ny ang nh hng
rt tch cc ti s pht trin ca h thng siu th ti Vit Nam.
Th t, li th cnh tranh ca siu th so vi cc loi hnh bn l truyn
thng: Siu th r rng l c nhiu u im so vi cc loi hnh bn l vn c
trong h thng phn phi nc ra nh s tin li v phng thc bn hng t
phc v vn minh, lch s v mi m li m bo cht lng, VSATTP...
Th nm, xu hng quc t ho ngnh thng mi bn l: Chu c
la chn l a im u t chin lc ca cc hng bn l ln do c s dn
kh ng, mc tng trng kinh t ln v l khu vc kinh t nng ng nht
trong th k XXI. Nm trong khu vc c mc tng trng cao, Vit Nam cng
ang l mt th trng ha hn vi cc hng bn l xuyn quc gia. Nhng
thch thc i vi th trng bn l trong nc l rt ln nhng vic quc t
ho ngnh cng nghip bn l trong nc cng to ra nhng c hi rt ln
Vit Nam tip tc hin i ho v pht trin h thng siu th nc nh. S
tham gia ca cc tp on bn l FDI trong lnh vc kinh doanh siu th cho
php chng ta hc c nhiu kinh nghim qun l qu bu trong lnh vc
ny, ng thi c th y mnh tiu th hng ho ni a v xut khu...
43

Chng II
Thc trng pht trin h thng siu th
Vit Nam t 1996 n nay
I. Thc trng hot ng ca h thng siu th
Vit Nam t 1996 n nay
1.1. Khi qut tnh hnh hot ng ca h thng siu th trn c
nc v cc thnh ph ln
1.1.1. S lng, quy m v cc hnh thc siu th
(1) S lng siu th
Vit Nam, siu th ln u tin xut hin Thnh ph H Ch Minh
khi Cng ty xut nhp khu nng sn v tiu th cng nghip Vng Tu khai
trng Minimart vo thng 10/1993. Minimart c quy m nh, s lng mt
hng by bn v doanh thu hng ngy thp, ch yu phc v cho i tng
khch nc ngoi .
Nhng nm sau , mt s siu th ln hn xut hin khu vc trung
tm v dn lan ra cc vng ven ca thnh ph H Ch Minh nh G Vp,
Tn Bnh ...
Hai siu th ln u c khai trng H Ni l siu th thuc Trung
tm thng mi s 7- 9 inh Tin Hong (1-1995) v siu th Minimart H
Ni ti tng II- ch Hm (3-1995).
n cui nm 1995, Vit Nam c 10 siu th ln nh nm 6 tnh,
thnh ph trong c nc.
T nm 1996 n nay, tri qua hai thi k thc hin thnh cng k
hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 1996 - 2000 v 2001 2005, nn kinh
t Vit Nam t c nhng thnh tu n tng, tng trng kinh t tng
i nhanh v n nh. Thu nhp v mc sng ca ngi dn ngy cng c
nng cao, mi trng x hi to rt nhiu thun li cho h thng siu th
Vit Nam hnh thnh v pht trin, nht l cc thnh ph v th ln ca c
nc nh H Ni, Thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Nng v mt s
thnh ph khc.
Theo s liu thng k ca B Thng mi, tnh n ngy 30 thng 09
nm 2005, s lng siu th trong c nc ln ti con s 265 siu th, nhiu
gp 26,5 ln so vi cch y 10 nm. Hn na, nu nh nm 1995, siu th ch
c 6 tnh thnh th hin nay, con s ln ti 32 tnh thnh dc theo
chiu di t nc t Lng Sn cho ti C Mau.
44

Tnh hnh c th v vic pht trin h thng siu thi qua cc nm c
chng ti tng hp qua bng s liu 2.1.
Bng 2.1 : Tnh hnh m mi siu th hng nm t 1996 -2004
Nm 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 * Tng
H Ni 3 4 4 8 5 2 10 5 14 46 101
TPHCM 5 2 6 3 2 9 3 6 18 34 88
a
phng
khc
6 2 2 5 3 1 11 16 15 15 76
Tng 14 8 12 16 10 12 24 27 47 95 265
Ch thch: (*) S liu khng thng k c theo nm r rng
Ngun: B Thng mi, V Chnh sch th trng trong nc
Theo s liu ca bng 2.1, tr cc nm 1997 v 2000, s lng siu th
m mi gim, cn li s lng siu th mi tng lin tc qua cc nm, c bit
t nm 2000 tr li y, lng siu th mi tng ln nhanh chng v bng pht
vo nm 2004 vi 47 siu th mi ra i trong phm vi c nc. Ch ring H
Ni v thnh ph H Ch Minh, nm 2004 m thm 32 siu th, chim ti
68% s siu th mi ca c nc trong nm.
tm hiu r hn v s tng trng s lng siu th, chng ta hy
xem xt tnh hnh phn b h thng siu th ca Vit Nam ti nm 2005 qua
biu 2.1.
Biu 2.1. : Phn b s lng siu th cc a phng trn c
nc nm 2005:
Cc a phng
khc
17%
Thnh ph H
Ch Minh
33%
H ni
38%
Nng
2%
Hi phng
4%
Thanh Ho
2%
Kin Giang
2%
Cn Th
2%
Ngun : V Chnh sch th trng trong nc, B Thng mi
n nay, cc siu th ca Vit Nam vn tp trung ch yu H Ni v
Thnh ph H Ch Minh vi trn 70% s lng siu th ca c nc. Hai
45

thnh ph loi I khc l Hi Phng v Nng cng c s lng ng k siu
th (tng ng l 4% v 2% tng s siu th ca c nc). Ngoi ra, Thnh ph
Thanh Ho, Cn Th v tnh Kin Giang cng l nhng ni c s siu th
chim ti 2% s lng siu th c nc.
Nh vy, cng vi tc th ha v cng nghip ha nn kinh t, s
lng cc siu th Vit Nam tng nhanh chng thi gian 10 nm qua gp
phn hnh thnh ln ngnh phn phi bn l hin i ca t nc v tho mn
c nhu cu mua sm ca ngi dn cc thnh ph ln v cc trung tm
cng nghip c mc thu nhp trung bnh kh tr ln.
(2) Quy m siu th
Tri qua hn 10 nm hnh thnh v pht trin, h thng siu th ca Vit
Nam hot ng vi nhiu quy m khc nhau. Phn ln trong s 265 siu th k
trn c din tch mt bng kinh doanh qu nh, s lng hng ho by bn t,
iu kin trang thit b k thut v dch v phc v khch hng ngho nn,
cha p ng c tiu chun ca mt siu th c quy nh ti Quy ch siu
th, trung tm thng mi.
xem xt k hn v quy m cc siu th Vit Nam hin nay, chng
ti dng phng php phn tch so snh gia quy m thc ca cc siu th v
cc tiu chun quy nh phn hng siu th trong Quy ch siu th (bng 2.2.).
Bng 2.2 : Phn hng siu th theo Quy ch siu th hin hnh
Tiu chun ti thiu v
Hng Loi hnh
Din tch
kinh doanh
(m
2
)
S lng tn
hng
Siu th kinh doanh tng hp 5.000 20.000
Hng I
Siu th chuyn doanh 1.000 2.000
Siu th kinh doanh tng hp 2.000 10.000
Hng II
Siu th chuyn doanh 500 1.000
Siu th kinh doanh tng hp 500 4.000
Hng III
Siu th chuyn doanh 250 500
i chiu vi tiu chun phn hng siu th ca Vit Nam trong quy
ch siu th, hin nay c nc c khong 33% s lng siu th cha p ng
c tiu chun phn hng ca siu th, 44,7% s lng siu th thuc tiu
chun hng III, 11,7% thuc hng II v ch c khong 10,6% t tiu chun
siu th hng I (Bng 2.3).
Nh vy c th thy r i b phn siu th Vit Nam hin nay l siu
th quy m nh (45%) v rt nh (33%). Ch c 22% s siu th trong c nc
c quy m va v ln (cc siu th hng I v II).
46

hiu r hn hin trng siu th ca Vit Nam hin nay, ban ch
nhim ti i su nghin cu h thng siu thi ti hai thnh ph ln l H
Ni v thnh ph H Ch Minh, ni tp trung ti trn 70% s lng siu th
ca cc nc.
Bng 2.3. Phn loi siu th ti nm 2005 theo tiu chun phn loi
trong Quy ch siu th v TTTM

Hng

Khu vc

I

II

III
Khng
thuc hng
no
Tng
H Ni 4 8 60 29
101
TPHCM 12 17 31 28
88
a phng khc 12 6 28 30
76
Tng
28 31 119 87 265
Th phn (%)
10,6 11,7 44,7 33 100
Ngun: B Thng mi, V Chnh sch th trng trong nc
Theo s liu ca B Thng mi, hin H Ni c ti 101 siu th, chim
38% s lng siu th ca c nc, nhng trong s c 29% khng p ng
tiu chun phn hng siu th, 59% l siu th hng III, s lng siu th hang
I v II ch chim 12% trong tng s. Nh vy, so vi tnh hnh chung ca c
nc, quy m siu th ca H Ni nh hn (s siu th khng phn loi c
ca H Ni tuy chim t trng thp hn, nhng H Ni li c nhiu siu th
hng III hn mc trung bnh, tng t trng 2 loi ny ca H Ni l 88% so
vi ca c nc l 78%. Mt hin trng cng rt bt li trong h thng siu th
ca H Ni l s lng cc siu th va v ln (hng I v hng II) ch chim
12% trong tng s siu th so vi mc trung bnh ca c nc l 22%
Biu 2.2: Phn hng siu th H Ni theo tiu chun phn hng
trong Quy ch siu th (2005)
khng thuc
loi no , 29,
29%
I, 4, 4%
II, 8, 8%
III, 60, 59%

Ngun: B Thng mi
47

Cc siu th rt nh ca H Ni c din tch mt bng kinh doanh cha
y 100m2. V d siu th H Gmc din tch 40m2, siu th IMS: 60 m2,
siu th Ct Linh: 65 m2, siu th s 12 Phng Hng: 70 m2, siu th s 14 L
Nam : 70 m2, siu th s 66 B Triu: 80 m2...
Do b gii hn v din tch by bn nn chng loi hng ho trong cc
siu th loi ny ch t mc 2.000 - 3.000 mt hng, cch b tr hng ho n
iu, h thng dch v km theo ngho nn,
Vi nhng hn ch v mt bng kinh doanh, v tp hp hng ho,
doanh thu ca cc siu th khng tiu chun phn loi ny ch mc 18 -
20 triu ng/ngy.
Trong qu trnh pht trin, h thng siu th ca H Ni cng c ci
tin v nng cp, nhiu siu th cha t tiu chun phn loi c c gng
m rng quy m. V d, siu th s 60 Ng Th Nhm m rng din tch
ln 180 m2; siu th s 18 Hng Bi, Minimart Thi H ln 250 m2 Din
mt hng cng tng ln khong 3.500 - 5.000 tn hng v doanh s c khi ti
trm triu ng/ngy.
Nhng siu th c va v ln H Ni khng nhiu, nht l i vi cc
siu th kinh doanh tng hp: ch c 2 siu th Fivimart t tiu chun siu th
loi II c din tch kinh doanh l 3.000 m2, tp hp hng ho gm 20.000 mt
hng, bi xe c din tch khong 1.000m2. Cc chui siu th Intimex,
Marko, Citimart ch p ng tiu chun cc siu th loi III v din tch
khng 2.000m2
Theo B Thng mi, thnh ph H Ch Minh hin c 88 siu th cc
loi ang hot ng, trong t trng cc loi siu th c th l siu th rt
nh (khng p ng tiu chun phn loi) chim 32% tng lng siu th ca
Thnh ph, siu th nh (hng 3) chim t trng 35%, siu th va (hng II)
chim 19% v siu th ln (hng I) chim 14%. Nhn chung, quy m siu th
ca thnh ph H Ch Minh ln hn so vi mc trung bnh ca c nc. T
trng siu th va v ln ca Thnh ph chim 33% so vi mc trung bnh ca
c nc l 22%. y c l l nt khc bit chnh v hin trang siu th gia hai
trung tm siu th ca c nc.
Ngoi ra, thnh ph H Ch Minh c nhiu siu th tng hp ca cc
nh phn phi trong nc t c tiu chun siu th loi I v loi II. Ring
SAIGON Co.opMart c h thng chui 11 siu th ti thnh ph H Ch Minh,
trong c 1 siu thi t tiu chun loi I l Co.opMart Nguyn Kim, vi
din tch kinh doanh l 6000 m2 v tp hp hng ho gm 20.000 tn hng,
bi xe c th cha 1.500 xe, doanh thu t 1t ng/ngy, 9 siu th khc
t tiu chun siu th hng II vi din tch kinh doanh t 2.000 n 4.500m2,
tp hp hng ho gm khong 10.000 - 28.000 mt hng v ch c mt siu th
tiu chun hng III do din tch kinh doanh ch t 600m2. Chui Maximark
cng c 1 siu th loi I v 2 siu th loi II, citimart cng c 2 siu th t tiu
chun loi II
48

Tnh hnh quy m siu th thnh ph H Ch minh c minh ho qua
biu 2.3:
Biu 2.3: Phn loi siu th ti nm 2005 ca thnh ph H Ch
Minh theo Quy ch siu th
TPHCM
I, 12, 14%
II, 17, 19%
III, 31, 35%
Khng thuc
loi no , 28,
32%

Ngun: B Thng mi, V Chnh sch th trng trong nc
(3) Cc hnh thc siu th
Khng ging nh h thng siu th trn th gii, nh ngha siu th
trong Quy ch siu th ca Vit Nam khng quy nh phng thc kinh doanh
ca siu th l bn bun hay bn l m ch quy nh siu th l loi hnh ca
hng hin i, kinh doanh tng hp hay chuyn doanh Nh vy, cc hnh
thc siu th Vit Nam c th rt phong ph v a dng v bao gm tt c
cc dng ca hng p ng c cc tiu ch v siu th. Ngoi vic phn loi
siu th theo quy m m chng ti gii thiu trn, Vit Nam c th c
th phn loi siu th theo hnh thc kinh doanh bn bun, bn l v kt hp
c bn bun, bn l. Tuy nhin, hnh thc siu th bn bun thun tu hu nh
khng tn ti. Siu th bn bun v bn l kt hp thng c thc hin cc
siu th ln (loi I) v thng c s tham gia ca yu t nc ngoi nh cc
siu th Big C, cc Trung tm Cash and Carry. Chui siu th Co.op Mart ca
Vit Nam cng thc hin hnh thc kinh doanh ny. c trng ph bin nht
ca h thng siu th l hnh thc kinh doanh bn l.
Cc siu th c th kinh doanh tng hp hoc chuyn doanh.
- Cc siu th kinh doanh tng hp thng c tp hp hng ho rng v
su ca tp hp tu thuc vo quy m siu th. Hng ho bn trong cc
siu th kinh doanh tng hp ca Vit Nam t cng phi vi ngn mt hng
(siu th loi III cng c tp hp ti thiu l 4.000 mt hng), nhiu th c th
ln ti vi chc n c trm ngn tn hng (siu th loi I c tp hp hng ho
ti thiu l 20.000 mt hng).
49

Hng ho trong cc siu th tng hp a s l hng tiu dng thng
thng v hng thit yu nh thc phm, qun o, giy dp, gia dng... c
cht lng m bo v mc gi bn hp l trong tng quan vi cht lng.
a phn cc siu th loi I v loi II Vit Nam hin nay l siu th
kinh doanh tng hp, nm trong tay cc nh phn phi nc ngoi hoc cc
nh phn phi ln ca Vit Nam nh SAIGON Co.op Mart, ALFONCO
Ngoi ra cn c rt nhiu siu th kinh doanh tng hp thuc tiu chun loi
III trn a bn thnh ph H Ch Minh v H Ni.
Ngoi siu th kinh doanh tng hp, Vit Nam rt ph bin loi siu
th chuyn doanh. Thc ra nc ngoi y l h thng ca hng chuyn
doanh (khng gi l siu th). in hnh c th k ti chui 18 siu th ca
Tng cng ty dt may (Vinatex) trn phm vi c nc chuyn bn hng may
v thi trang. Nhng siu th chuyn doanh khc c th l siu th sch, siu
th ni tht, siu th hng in my, siu th hoa qu
Cng vi s pht trin ca thng mi in t (TMT) Vit Nam
cng xut hin cc siu th in t hay siu th o. Siu th Cyber-Mall l
siu th o trn mng in t VNN do Trung tm dch v gi tr gia tng
(VASC) ca Cng ty in ton v truyn s liu xy dng. Trong siu th in
t ny c khong 500 mt hng v hin c hn 3.000 khch hng trong v
ngoi nc t mua thit b vin thng, tin hc, t, sch bo, hng tiu
dng
1.1.2. T chc kinh doanh siu th
(1) M hnh t chc
T nhiu nm nay, kinh doanh siu th Vit Nam c cc doanh
nghip thc hin theo nhiu m hnh t chc khc nhau.
- M hnh siu th c lp:
y l cc siu hot ng n l, thuc v cc ch s hu khc nhau,
hu ht do cc doanh nghip t nhn m mt cch t pht, quy m nh v rt
nh, c khi tn dng din tch ch vi chc m2, kinh doanh i ba ngn mt
hng, p dng hnh thc bn hng t chn. Hot ng ca cc siu th ny c
tnh cht n l, thng nhn c th mnh v mt hng no th kinh doanh mt
hng , khng c s lin kt vi cc siu th khc khai thc v b sung
ngun hng cho nhau. c bit, hng ho by bn trong cc siu th ch yu
ly t cc ch bn bun hoc t ngun nhp khu nn s lin kt gia cc siu
th v cc nh sn xut l thiu cht ch, ngun hng khai thc khng c n
nh v gi c cn mc cao.
Cc siu th hot ng c lp tuy nhiu v s lng (gm s siu th
khng phn loi c) nhng cht lng v hiu qu hot ng thp. S thiu
lin kt cht ch v h tr ln nhau trong kinh doanh l hn ch khng nh
ca cc siu th loi ny Vit Nam. Thc ra, y l cc ca hiu bun bn
50

nh ca cc ch s hu c lp, p dng hnh thc bn hng t chn hn l
siu th.
- M hnh siu th dng chui:
y l m hnh siu th m mt doanh nghip c th m hai, ba hoc
nhiu siu th cc a im khc nhau, ti mt hoc nhiu a phng khc
nhau, kinh doanh cc mt hng tng t nh nhau v chu s thng nht qun
l ca doanh nghip kinh doanh siu th.
Theo m hnh ny, ngi tiu dng khng phi n mt siu th duy
nht m ch cn n mt siu th bt k no trong chui siu th u c th
mua c nhng mt hng mnh mun v hon ton yn tm vi gi c v cht
lng hng ho mnh la chn.
Kinh doanh siu th theo m hnh chui, mi siu th trong h thng s
s c thng nht qun l v cc siu th thnh vin c th h tr ln nhau
huy ng hng ho vi khi lng ln, gi c cnh tranh, tranh th c cc
chng trnh khuyn mi v h tr t pha nh sn xut.
Tiu biu cho m hnh t chc kinh doanh siu th theo dng chui
Vit Nam phi k ti chui siu th c s lng v doanh s cao nht khu vc
Thnh ph H Ch Minh v c nc l h thng siu th Saigon Co.op Mart.
Cc siu th thuc Saigon Co.op c ngi tiu dng trong nc la chn
mua sm v phong cch phc v tt, cht lng hng ho m bo, chng
loi hng ho by bn phong ph, gi c ph hp.
n nay, chui siu th Co.op Mart c ti 13 siu th thnh vin l
mt thng hiu Co.op Mart ni ting Vit Nam v khu vc (nm trong
top 50 nhn phn phi hng u khu vc chu - Thi Bnh Dng).
Ngoi chui siu th Co. op Mart, hin nay, Thnh ph H Ch Minh
cnm c nhiu chui siu th khc nh chui siu th Maximark sau 9 nm
hot ng c 4 siu th (3 Thnh ph H Ch Minh v 1 Nha Trang),
chui siu th Citimart vi cc siu th Si gn v Cn Th
H Ni c cc chui siu th Fivimart vi 3 siu th t cc qun Ba
nh, Hon Kim v qun Hai B Trng), chui siu th Intimex vi 3 siu th
Intimex B H, Intimex Ho Nam v Intimex Lc Trung, chui siu th Marko
vi 3 siu th ln l siu th Marko I (Ph Kim M), siu th Marko II (Ph
Ty Sn) v siu th Marko III (Ph Ngc Khnh)
Tong phm vi th trng Vit Nam c th k ti h thng chui siu th
Vinatex ca Tng cng ty Dt May Vit Nam vi 18 siu th trn c nc
ang ni ln nh mt m hnh chuyn doanh hiu qu trong lnh vc hng
may v thi trang...
51

- M hnh i siu th v ca hng kho hng ca cc tp on bn l
nc ngoi:
Hin nay, trong h thng thng nghip bn l Vit Nam, c s
gp mt ca mt s tp on phn phi ln trn th gii nh: Tp on Metro
Cash and Carry (c) hoc tp on Bourbon (Php)
Thi gian qua, tp on Metro Cash and Carry khai trng cc Trung
tm Cash and Carry (thc cht l loi ca hng kho hng- Warehouse Store)
ti Thnh ph H Ch Minh, Cn Th v H Ni. D kin nm 2005, Metro
Cash and Carry s m thm 8 Trung tm phn phi bn l theo m hnh Cash
and Carry ti cc tnh, thnh ph khc.
Ngoi ra, ti khu cng nghip Bin Ho thuc tnh ng Nai, mt i
siu th vi tng din tch l 20.000 m2, tng vn u t l 20 triu USD, vi
20.000 mt hng c by bn theo tiu chun ca h thng siu th trn th
gii c a vo hot ng. l i siu th Cora ng Nai (nay l siu
th Big C ng Nai) ca tp on Bourbon (Php) lin doanh vi Cng ty xut
nhp khu ng Nai. i siu th ny hin ang c doanh thu kh cao do thu
ht mt lng khch hng rt ln, ch yu l ngi Vit Nam v ngi nc
ngoi khu vc ny.
Thnh ph H Ch Minh, cc i siu th ca tp on Bourbon lin
doanh vi cc doanh nghip Vit Nam nh: Big C Min ng ( s 138B - T
Hin Thnh - P.15 - Q.10) v Big C An Lc ( S 354 - ng Hng Vng
ko di - H. Bnh Chnh)...
Mi y, tp on Bourbon khai trng siu th Big C s 222 -
Trn Duy Hng - H Ni v ang c ng o ngi tiu dng H Ni
quan tm. Trong tng lai, tp on s u t xy dng thm nhiu siu th
khc theo m hnh Big C Vit Nam.
(2) Hng ho trong siu th
Vi mc tiu ngi tiu dng c th mua c mi hng ho cn
thit trong mt mi nh, cc siu th Vit Nam p dng nhiu bin php
a c s lng cao nht cc chng loi hng ho vo by bn siu th.
- V tp hp hng ho
Tp hp hng ho trong cc siu th Vit Nam c chng ti cp
qua phn gii thiu v quy m siu th ca Vit Nam theo tiu chun phn loi
trong Quy ch siu th. Tr cc siu th loi I v loi II c chng loi hng ho
phong ph, tp hp hng ho va rng va su cn li a phn cc siu th ca
Vit Nam (siu th loi III v nht l cc siu th khng c phn loi) tuy
tp hp hng ho tng i phong ph song xt v chng loi th cn kh
ngho nn.
52

Tp hp hng ho trong cac siu th ca Vit Nam hin nay n t cc
ngun cung cp ch yu l hng ngun nhp khu v sn xut trong nc vi
xu hng nh sau: Thi gian u khi mi ra i, cc siu th kinh doanh ch
yu hng ngoi nhp nhng dn dn cng vi s pht trin ca h thng siu
th Vit Nam, tnh hnh ngun cung cp cng c ci thin theo hng tng
t trng hng cht lng cao sn xut ti Vit Nam. V vn ny, chng ti
s tip tc xem xt k hn sau y.
- V cht lng hng ho
Mt vn rt ng quan tm khc i vi hng ha trong siu th,
l cht lng sn phm. Nhn chung, qua iu tra ban u, ngi tiu dng
nh gi cao cht lng hng ha trong siu th v h n siu th vi l do
chnh l cht lng m bo (70% khch hng tr li h n siu th v tin
tng vo cht lng hng ho ca siu th- biu 2.4) . Hu ht hng by
bn trong siu th c ngun gc r rng, y nhn mc v c kim tra
cht lng mt cch nghim ngt. Tuy nhin, vn cn c hin tng ngi
tiu dng mua phi hng qu hn s dng hay cht lng gim st do cng tc
bo qun, vn chuyn yu km. Ngoi ra, ti nhiu siu th, t l hng ha c
ngun gc Trung Quc c by bn kh nhiu, song c nhiu mt hng
khng r ni sn xut, gy tm l e ngi cho ngi tiu dng.
Biu 2.4: L do khch hng n vi siu th










- V t l hng Vit Nam ti cc siu th
Tri qua qu trnh pht trin, cc doanh nghip kinh doanh siu th
thay i cch nhn v iu chnh cch xc nh khch hng mc tiu. Nu nh
khi mi ra i, khch hng ca siu th c xc nh l ngi nc ngoi v
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
%
L do
Ngun: Kho st ca ban ch nhim ti
53

nhng ngi Vit Nam c thu nhp cao th hin nay i tng khch hng
c m rng ti ngi tiu dng Vit Nam c thu nhp trung bnh hoc trung
bnh kh. Chnh v vy, cc siu th a ngy cng nhiu hng ho l hng
Vit Nam cht lng cao vo kinh doanh vi gi c hp l, xa b quan nim
siu th l siu gi vn khng cn thch hp thi k ny.
i tin phong thc hin chin lc ni a ha hng ho trong siu th
l cc siu th thuc chui siu th Co.op Mart Thnh ph HCM. giai on
u, t l hng sn xut trong nc ti cc siu th ch t mc 20 - 30%. n
giai on hin ti, con s ny t ti 80 - 90%. n ht nm 2004, Co.op
Mart chim lnh trn 50% th phn kinh doanh siu th ti TP HCM v l bn
ng hnh ca nhiu nh sn xut hng Vit Nam cht lng cao.
H thng siu th Co.op Mart vi hng chc ngn chng loi hng ho
m bo cht lng, gi c phi chng tr nn gn gi, thn thit v l
ni mua sm tin cy ca ng o c dn Thnh ph H Ch Minh v cc
a bn ln cn.
Chui siu th Maximark sau 9 nm pht trin hin ang kinh doanh
thng xuyn trn 25.000 mt hng trong t l hng ni a chim trn
70%. y cng l mt trong nhng b quyt quan trng siu th ny thu ht
c s lng ln khch hng vo mua sm mi ngy v gi tr mi ha n
thanh ton lun mc cao.
Thi gian gn y, ti H Ni, cc siu th cng bt u thu ht c
mt lng ln khch hng c mc thu nhp trung bnh.
Ti h thng siu th Fivimart, ngi tiu dng c th la chn trong s
trn 20.000 mt hng vi trn 70% l hng Vit Nam cht lng cao hoc sn
phm ca cc lin doanh nc ngoi ti Vit Nam tm cho mnh nhng sn
phm ph hp vi nhu cu v cng hp vi ti tin.
Bng 2.4: T l hng Vit Nam trong mt s siu th
n v:%

Nhm ngnh hng
Siu th
Co.op Mart
Siu th
Citimart
Siu th
Maximark
Siu th
Big C
Chung cc ngnh hng 85 70 75 95
Thc phm 90 70 90 90 (tr b
& pho mai)
Qun o, giy dp 90 80 70 90
Bnh ko 75 50 75 90
Gia v 90 60 90 95
Ha m phm 85 80 90 95
Nc gii kht 90 90 90 95
Ngun: Bo Si gn tip th s 7 - Thng 5/2004
54

- Ti h thng siu th Vinatex trn phm vi ton quc, ngi mua c
th la chn cho mnh cc sn phm thi trang ph hp mi la tui, vi mi
loi hnh thi tit ca cc nh sn xut Vit Nam
- V gi c hng ho trong siu th
Gi c hng ho trong siu th l vn lun c ngi tiu dng rt
quan tm. Kt qu kho st s b cho thy gi c hng ho trong cc siu th
Vit Nam lun cao hn so vi gi ca sn phm bn ti cc ch truyn
thng hoc ti ca hng bch ho. V mc chnh lch gi c cng rt a
dng. Nhn chung, mc chnh lch gi ph bin gia cc siu th vi cc dng
ca hng khch l 10-15% v vi cc ch truyn fhng l khong 10 25%.
Gia cc loi siu th cng c s chnh lch ng k v gi c. Nhn
chung, gi c hng ho cc siu th thuc h thng thng mi nh nc nh
siu th s 5 Nam B, siu th Intimex( H Ni) v cc siu th trong h
thng thng mi tp th nh Co.op Mart ( Thnh ph H Ch Minh) c mc
gi bn ph hp hn so vi cc siu th t nhn. Ring h thng Metro Cash
and Carry c mc gi bn r hn so vi cc siu th khc t 10 - 20%.
i vi cc mt hng tiu dng ph bin, c qung co mnh v phn
phi rng khp nh cc loi sa hp, sa ti, m n lin, bt git gi bn
ti cc siu th tng i st vi gi bn ngoi. Cc hng ho t thng dng,
nht l cc sn phm nhp ngoi nh ru ngoi, bnh ko ngoi, m phm,
my masage, qun o nhp ngoi mc gi bn ti cc siu th thng cao
hn nhiu so vi gi ca cc loi hnh ca hng khc
- V vic xy dng cc mt hng c trng cho tng siu th
Thc ra siu th l ni kinh doanh hng tiu dng ph bin nn nhng
yu t c bn hp dn khch hng chnh l quy m ca tp hp hng ho,
cht lng hng ho v gi c hp l. Tuy nhin, cc nh kinh doanh siu th,
vn c th thng qua vic la chn, xy dng tp hp hng ho ph hp, mang
phong cch ring hp dn khch hng. V d, siu th Fivimart ( H Ni)
ni ting vi hng rau qu, thc phm s ch; hay Co. op Mart Ph Lm
(Thnh ph H Ch Minh) c th mnh v nhm hng thc phm ti sng,
ch bin v nu chn an ton; cn h thng siu th Vinatex trn phm vi ton
quc th c kh nng cung cp nhiu chng loi sn phm thi trang ph hp
mi la tui...
Siu th Co.op Mart Ph Lm hin kinh doanh gn 100 mt hng rau,
c, qu (trong c 70% l rau, c, qu an ton, cn li l rau, c, qu thng
dng), trn 40 mt hng l rau qu, thc phm tm p sn, 25 mt hng l
thc n chn mi ngy... S c o ca cc mt hng trong siu th Ph Lm
v ang to nhng nt c trng ring thu ht v tng tin cy i vi
khch hng khi n mua sm siu th ny
- V cng tc qun l hng ho trong siu th
55

Khi mi i vo hot ng, vic qun l hng ho trong cc siu th t
khu nhp hng n khu xut bn v tn kho u gp rt nhiu kh khn. C
rt t siu th qun l theo m vch i vi ton b s hng ho ca mnh m
ch yu l qun l theo m s, thm ch m s vit bng tay. y l nhng
nguyn nhn c bn dn n vic tnh tin hng, vic lu gi s liu tn rt
nhiu thi gian v hay b sai st.
Trong khong na thp nin tr li y, cng tc qun l hng ho
trong cc siu th c nhiu thay i. i a s hng ho trong siu th
c qun l bng m vch. y l c s quan trng cng tc qun l hng
ho nhp vo, xut bn, tn kho c d dng v chnh xc. Vi h thng my
tnh c trang b ngy cng nhiu v ngy cng hin i, thng ngy, mi
khi ng ca, cc siu th u c th bit mt cch chnh xc lng hng ho
bn ra trong ngy, lng hng ho d tr, loi hng ho no cn huy ng b
sung, s lng cn thit l bao nhiu phc v bn hng trong ngy sau,
tun sau, thng sau
Hn na, nhiu siu th hin i trang b h thng camera qun l
hng ho trong siu th. H thng thit b hin i ny gip cc siu th hn
ch hin tng hng ho b mt cp hoc b tht thot v nhiu l do khc
nhau.
1.1.3. Trng by hng ho trong siu th
Vic sp xp, trng by hng ho trong siu th c coi l mt trong
nhng yu t quan trng thu ht khch hng.
cc nc pht trin, hng ho trong siu th c trng by mt cch
ht sc ngh thut gip cho khch hng c th tm thy loi hng mnh cn
mua mt cch d dng, thun tin. c bit, vic trng by hng ho cn c
tc dng khuyn khch khch hng mua hng ngu hng. y l mt u th
ca kinh doanh siu th m cc phng thc bn hng khc kh c th t
c.
Trng by hng ho trong siu th phi ph hp vi qu trnh vn ng
ca ngi mua hng t khi bc chn vo cho n khi ra khi siu th, khng
mt quy hng no b khch hng b qua do v tr trng by hng ho
qu khut. Quy thc phm ti sng, ch bin v nu chn nn cui l
trnh vn ng ca khch hng. y l loi hng ho m khch hng nn mua
sau cng trc khi ra quy thanh ton.
Giao thng, i li trong siu th cng l vn cn c tnh ton k
lng, trnh hin tng b tc nghn quy hng no do s ngi tm
kim, la chn hng ho qu ng.
S gian hng hoc bin ch dn khu vc hng ho trong mi siu th
l ht sc cn thit. Thng qua s gian hng hoc bin ch dn khu vc
hng ho trong siu th, khch hng c th n c gian hng m mnh cn
56

chn mua mt cch nhanh nht, b qua nhng gian hng m h khng c
nh mua sm
Chnh v nhng i hi kht khe v trng by hng ho trong siu th
m bo s vn minh tin li m tiu ch tp hp hng ho ca siu th lun
c gn lin vi tiu ch din tch kinh doanh ch quy m ca siu th.
Vit Nam, do cc siu th ra i v pht trin mt cch t pht, thiu
quy hoch, i ng nhn vin cha c o to mt cch bi bn nn tnh
ngh thut trng by hng ho cha cao, cha tht s tin li v hp dn
khch hng. Mt s siu th Vit Nam c danh mc hng ho phong ph
nhng do qu ch trng n s lng hng ho m b tr, thit k cc quy
hng, cc gi qu st nhau lm cho vic di chuyn ca c khch hng v
nhn vin trong siu th u kh khn, thm ch lm , ri hng t trn gi...
Trong nhiu siu th, cch by bin, sp xp hng ho cn ty tin,
cha tht hp l, thiu thm m v khng ng nguyn tc trng by hng ho
trong siu th.
Tuy nhin, trong nhng nm gn y c nhiu siu th ln c m
ti Vit Nam, c bit l cc siu th c s tham gia ca yu t nc ngoi
em n ngh thut sp xp, trng by hng ho theo chun mc quc t.
Hng ho c b tr hp l, giao thng i li trong siu th thun tin, din
tip xc gia hng ho v khch hng c khai thc trit , s gian hng
v bin ch dn khu vc hng ho r rng
S tin b trong ngh thut trng by hng ho ang l mt l do quan
trng thu ht khch hng n vi siu th ngy cng ng v to iu kin
thun li cho pht trin h thng siu th nc ta.
1.1.4. Tnh hnh hot ng kinh doanh, cc dch v khch hng v
hot ng khuyn mi
(1) V hot ng kinh doanh
Trong thi k u siu th mi ra i Vit Nam, ch c nhng siu th
quy m nh, s lng danh mc hng ho by bn t, khch hng ch yu l
ngi c thu nhp cao v ngi nc ngoi nn doanh thu hng ngy ca cc
siu th l rt thp. Kt qu iu tra cho thy, cc siu th nh H Ni c
mc doanh thu trung bnh thi gian ny ch t 18 - 20 triu ng/ngy. Cc
siu th cng quy m Thnh ph H Ch Minh c mc doanh thu ln hn, c
th ti 30 - 40 triu ng/ngy. Vo cui nhng nm 90, u nhng nm
2000, khi siu th Vit Nam t c trnh pht trin nht nh, nhiu
chui siu th trong nc vi quy m kh ra i, bn cnh cn c s
tham gia ca cc tp on bn l nc ngoi kinh doanh siu th trn th
trng Vit Nam nn tnh hnh hot ng kinh doanh ca cc siu th c
nhng thay i ln. Doanh s bn l do cc siu th thc hin khng ngng
tng ln qua cc nm. Cc siu th li c iu kin u t nng cp, m rng
57

quy m, i mi cch trng by, sp xp hng ho, b sung cc dch v khch
hng p ng tt hn nhu cu mua sm ca ngy cng cao ca khch hng
do mc sng c ci thin. Hng ngy, cc siu th H Ni c khong 400
- 500 lt khch. Vo cc dp l, tt lng khch vo ti 2.000 - 3.000 ngi.
c bit, vo dp khai trng, lng khch vo tham quan v mua hng ti
Metro v siu th Big C (H Ni) ln ti hng chc ngn ngi. Mt khc, t
l gia lng khch vo siu th vi lng khch c qua quy thanh ton ngy
mt cao v tr gi mi ha n mua hng trung bnh t 150 - 200 ngn ng.
Tiu biu cho hot ng kinh doanh siu th Thnh ph H Ch Minh
v c nc l chui siu th Co. op Mart. Lng khch hng ngy ca chui
siu th Co. op Mart l 15 - 20 ngn ngi, tr gi mi ha n thanh ton t
200 - 300 ngn ng /ngi/lt mua v doanh thu trung bnh khong hn 1 t
ng/ngy
(2) Dch v khch hng
Dch v khch hng l yu t rt quan trng v c nh hng rt ln
n vic thu ht khch hng nht l trong iu kin cnh tranh gay gt nh
hin nay. Kinh nghim cho thy l c c mt khch hng mi s tn km
gp 5 ln so vi vic to ra mt khch hng trung thnh trong s cc khch
hng c. Bi vy, siu th d l ca hng t phc v, vn phi ht sc ch
trng n yu t dch v khch hng. y c th coi l mt im yu ca hu
ht cc siu th H Ni so vi thnh ph H Ch Minh.
Dch v trng gi xe cho khch vo siu th:
Ti H Ni, trc y, nhiu siu th khng c ni gi xe cho khch
hng (k c xe p, xe my) hoc c th din tch rt nh. Nhiu ni nh siu
th Marko, siu th trong TTTM inh Tin Hong khng c ch gi xe.
Hin nay, c th ni hu ht cc siu th c phn loi (k c loi I, II
v III) u c bi xe min ph cho khch hng. i vi cc siu th loi I v
II, do c xy dng trn c s c quy hoch v trn din tch rng nn ch
xe cho khch l kh rng, cch b tr tng i thun tin, k c ni t.
Tuy nhin, nhiu siu th nh (khng c xp loi), thm ch c mt s
siu th loi III, c bi xe cho khch nhng li thu ph trng xe. C th k
ra cc siu th loi ny nh Siu th Sao s 2B Phm Ngc Thch, siu th
trong TTTM Ct Linh, cc siu th thuc chui siu th Fivimart ....
Siu th no cng c t gi cho khch phng nn mt mt hng
ho. Dch v ny cng to s thun tin, thoi mi cho khch hng khi i xem
v chn mua. Tuy nhin c ni ngn t qu nh, kho b hng v c qu t cc
ngn . C trng hp , do s ngn t qu t m lng khch n siu th
li qu ng nn nhiu ngi khng vo c siu th mua hng v
khng gi c nh siu th Vinaconex trong TTTM Trng tin
58

Mt s siu th c dch v giao hng n tn nh ngi mua nh:
Minimart Thi H, Minimart Lng H, siu th trong TTTM Ct Linh Mt
s siu th p dng phng thc bn hng qua in thoi nh: Siu th
Citimart, siu th Minimart Th , siu th Sao
Tuy nhin, khng phi siu th no cng bn hng qua in thoi m
khng km theo iu kin l khch hng phi mua vi s lng ln tr gi t
nht vi trm ngn tr ln (Fivimart). Hoc nh siu th Sao (S 2B - Phm
Ngc Thch - H Ni) yu cu khch hng phi n tn ni chn hng ri yu
cu vn chuyn, nu mua hng t 3 triu ng tr ln s c gim gi 2%.
Nhn chung, hnh thc bn hng ny mi ch dng mc mt dch v ph tr
v doanh s bn hng qua in thoi ca cc siu th cha cao, chim t trng
rt nh trong tng doanh thu ca siu th
Mt s siu th c thm dch v gi qu tng cho khch, song s hp
dn ca loi dch v ny cha c khai thc trit . Thao tc ca nhn vin
nhiu khi cn chm, cha thc s kho lo, sng to. Nhiu siu th khng
thng bo r nn khch hng khng bit c loi dch v ny. y l mt im
m cc siu th cn ch khc phc.
Hin nay, bn cnh vic thanh ton bng tin mt l chnh ca h thng
siu th, ngy cng c nhiu siu th chp nhn thanh ton bng th thanh
ton hay th tn dng. y l bc pht trin mi trong hin i ho siu th
p ng nhu cu mua sm ca cc i tng c nhu cu thanh ton khng
dng tin mt ngy cng nhiu trong x hi.
Thnh ph H Ch Minh, dch v khch hng trong cc siu th tt
hn so vi cc siu th H Ni. Nhiu dch v mi c cc siu th a
vo phc v khch hng nh: Dch v bn hng qua in thoi, dch v giao
hng ti nh, dch v gi qu, tng qu sinh nht theo yu cu ca khch,
dch v trng gi xe
Ring chui siu th Co. op Mart nhn thanh ton bng th tn dng
quc t. Siu th ny cng lin kt vi h thng ngn hng lp t h thng
my rt tin t ng, t chc dch v thu i ngoi tc bit, Co. op Mart
ang thc hin dch v cho vay mua tr gp cc sn phm cng ngh cao
nh: My tnh, my in, cc sn phm k thut sv thu ht c nhiu
khch hng tham gia.
(3) Hot ng xc tin thng mi:
- Khuyn mi: Trong thi gian gn y, thu ht khch hng vo la
chn v mua hng ho, cc siu th lin tip c nhng t khuyn mi i vi
nhiu hng ho by bn trong siu th. Cc hnh thc khuyn mi cng ngy
cng phong ph, a dng.
C nhng t khuyn mi ln do cc nh cung cp tin hnh nhm
khuyn khch khch hng mua sn phm ca mnh theo nhiu hnh thc nh:
59

Mua 2 hoc 3 sn phm ca nh sn xut s c tng thm 1 sn phm cng
loi, hoc mua 1 sn phm c khi lng 600g nhng ch phi tr tin cho
500gHnh thc khuyn mi ny c p dng ph bin i vi hng cng
ngh phm, ha m phm, cht ty ra
Ngoi ra, cc siu th cng p dng cc hnh thc khuyn mi khc
nng mc tiu th hng ho trong siu th nh tng qu, quay x s, gim
gi... Cc chui siu th Fivimart H Ni, chui siu th Co.op Mart,
Maximark Thnh ph H Ch Minh t chc pht hnh phiu mua hng u
i tr gi 20.000 - 50.000 - 100.000 trong nhng dp l, tt v t chc rt
thm, cng b danh sch nhng ngi trng thng trn cc bo ln.
Mt khc, cc siu th v nh sn xut cng t chc cc t khuyn mi
theo ch nhn dp u nm mi, nhn dp ngy gii phng Th , nhn
dp k nim ngy gii phng hon ton min Nam, thng nht t nc, nhn
dp 8/3 hoc 20/10...
c bit, chui siu th Co.op Mart y mnh cc Chng trnh
khuyn mi nhm gi vng c khch hng thng xuyn v thu ht khch
hng mi thng qua chng trnh Thnh vin c th. Cc thnh vin c th
ny c gp vn v chia li hng nm theo vn gp. Mi thng, thnh vin
c th c mua t 20 - 50 mt hng vi gi u i (thp hn t 5 - 20% so vi
gi thng thng) v cc u i khc nh: Tng qu sinh nht, hp mt tng
qu u xun....
Khuyn mi ngy cng tr nn si ng hn do nh sn xut lun mun
y mnh tiu th sn phm ca mnh cn cc doanh nghip kinh doanh siu
th lun mun bn c nhiu hng ho, vi doanh s v li nhun cao.
- Qung co: So vi cc siu th khc trong khu vc v trn th gii, cc
siu th Vit Nam cha ch trng u t cho hot ng qung co. hy
xut hin nhng trang bo, tp ch ln gii thiu v cc siu th H Ni v
cc siu th Thnh ph H Ch Minh nhng tn sut khng nhiu. Cc siu
th cng gii thiu nhng mt hng mi l trn cc bo nh bo Ph n,
Thanh nin... Ngoi ra, cc siu th cng qung co bng nhng tm bng rn
khuyn mi ngay trc ca
Ring chui siu th Co.op Mart TPHCM v cc siu th ln nh
Metro, Big C, siu th Min ng...c 10 ngy hoc hng tun u xut bn
nhng cm nang mua sm nhm gii thiu cho khch hng nhng mt hng
ang c bn hoc s c bn trong tun sau cng vi cc chng trnh khuyn
mi dnh cho mi khch hng v dnh ring cho thnh vin. Nhng t di ny
gip cho khch hng c th d kin cc mt hng v s lng hng ho cn
mua t nh, trnh mt nhiu thi gian tm kim, la chn khi i siu th
1.1.5. Lc lng lao ng ca h thng siu th
60

a s cc siu th c quy m nh hoc quy m gia nh u s dng s
lng nhn vin ti thiu. Vi s lng danh mc hng ho by bn t v
lng khch n mua sm hng ngy khng ng nn cc siu th nh thng
ch c khong 20 - 30 nhn vin. C nhiu siu th quy m gia nh s nhn
vin ch khong 10 - 15 ngi, phn ln c bin ch vo cc b phn bn
hng v thu ngn.
im chung nht ca cc siu th c quy m gia nh l vic t chc
cc b phn, phng ban ch mang tnh tng i. Mt ngi c th va l
nhn vin cung ng, va l nhn vin bn hngVic thiu chuyn mn ha
trong phn cng lao ng ti mt siu th nh trn chng t nng lc t chc
qun l v kinh nghim ca nhn vin siu th chuyn nghip s khng c
m bo.
i vi cc siu th c quy m ln, s lng cn b qun l v nhn
vin trong siu th s ln hn v cch t chc, b tr v phn cng lao ng
trong siu th cng bi bn hn.
Phn ln cc siu th loi ny tuyn dng nhng cn b qun l gii, c
u c kinh doanh, nm vng v c kh nng vn dng cc chnh sch ca
Nh nc v ng x nhanh trc nhng bin ng ca th trng. Thng
trong cc siu th ln, cc phng, ban chc nng c t chc mt cch r
rng v quan h gia h cng c quy nh r rng trong iu l hot ng
ca doanh nghip.
V d: Siu th Maximark Thnh ph H Ch Minh hin c ti trn
600 nhn vin, chui siu th Co.op Mart (gm 11 siu th Si gn v 2 siu
th Cn Th v Quy Nhn) c ti gn 1.500 nhn vin (trung bnh khong
160 ngi/siu th ). Ring ti Co.op Mart m Sen, vi 111 lao ng chnh
thc, 9 lao ng lm vic 1/2 thi gian nhng doanh thu c nm 2001 t trn
58 t ng, nm 2002 t 66 t ng v nm 2003 t trn 70 t ng.
Trong tng s lao ng trong siu th, mt phn ln s nhn vin c
b tr lm vic cc quy hng, mt s t c b tr b phn k ton v thu
ngn, mt s lm cc cng vic khc nh: Bo v, gi , v sinh siu th
Nt chung nht l lc lng lao ng trong cc siu th hu nh cn tr,
hn 70% trong s h l lao ng n. Tuy lm vic trong mi trng mt m,
d chu nhng y li l cng vic kh vt v v h phi c ngy tip xc vi
hng ho, phi hng dn v phc v cc yu cu ca khch hng.
iu tra mi y cho thy: Mc thu nhp trung bnh ca mt nhn vin
siu th H Ni hin khong 0,8 - 1 triu ng/thng (cao hn so vi mc
0,6 - 0,8 triu ng trc y).
Thnh ph H Ch Minh, thu nhp bnh qun hng thng ca cc
nhn vin siu th cao hn H Ni (t mc 1 - 1,2 triu ng/thng). c
bit ti cc siu th ca Co. op Mart, thu nhp bnh qun thng ca cc nhn
61

vin t 1,5 - 1,6 triu ng. Ring siu th Ph Lm, do bit cch t chc lao
ng, to vic lm mi, to sn phm mi bn ti siu th hng ngy nn
thu nhp bnh qun u ngi/thng t mc 1,4 triu ng nm 2000, mc
1,75 triu ng nm 2001, mc 1,9 triu ng nm 2002 v hin nay l trn 2
triu ng.
Mt im ng lu l i ng nhn vin cc siu th Vit Nam phn
ng cha c o to mt cch c h thng v bi bn. a s cc nhn vin
ng quy ch c trnh trung hc ph thng, kin thc v hng ho v kin
thc x hi trong giao tip cn hn ch nn cch hng dn, mi cho ca h
nhiu lc khin ngi mua ngi nu khng mua hng. i lc, ngi ta
cng d nhn thy s nhn vin siu th cn ng hn s khch n siu th
la chn v mua sm.
Ni bt trong phong tro tiu chun ha nhn vin siu th l h thng
Co.op Mart Thnh ph H Ch Minh. Vi phng chm khng ngng tng
nng sut lao ng v nng cao hiu qu lm vic, phn ln cc nhn vin
cc siu th thnh vin trong h thng u chu kh hc hi, phn u lm tt
cc nghip v c bn trong siu th. Cng t nhng c gng , thu nhp bnh
qun ca h c nng ln lin tc qua cc nm.
C nhiu kin cho rng: i ng nhn vin trong cc siu th t nhn
lun t ra nng ng, phong cch bn hng nhit tnh, lch s nn to c n
tng tt vi khch hng. Tiu biu l siu th Minimart Thi H, siu th
Lng H, siu th FiviMart
Cn ti cc siu th quc doanh, tui trung bnh ca cc nhn vin siu
th tng i cao, tc phong km linh hot, km nhanh nhy trong vic p
ng cc yu cu ca khch hngnn hiu qu lm vic khng cao. y l
vn m cc doanh nghip kinh doanh siu th cn nghin cu c s t
chc v phn cng lao ng hp l nhm t hiu qu kinh doanh cao.
Trang phc ca nhn vin siu th cng ang l vn ln cn bn.
Cch n mc ca nhn vin siu th l yu t quan trng to nt c trng
ring ca mi siu th hay chui siu th.
T nhiu nm nay, cc siu th t chc may ng phc cho cn b,
nhn vin. Nhn vo trang phc ny, ngi ta c th phn bit gia khch hng
v nhn vin siu th, ng thi cng l th hin nt vn ha trong giao tip
vi khch hng. Tuy th, vic chp hnh cc quy nh v mc ng phc trong
siu th nhiu lc cha tt, i khi c s nhm ln gia nhn vin siu th vi
khch hng.
1.2. Cht lng v hiu qu hot ng cah thng siu th
Theo nh gi ca cc nh kinh doanh siu th, trong nhng nm gn
y, s lng cc siu th trong c nc tng nhanh c bit H Ni v
Thnh ph H Ch Minh. Vi 265 siu th ln nh trn khp c nc thc hin
62

vic kinh doanh tng hp hoc chuyn doanh, cc siu th Vit Nam hnh
thnh nh mt h thng cc doanh nghip thc hin hot ng kinh doanh bn
l trn th trng.
Trong khong 5 nm tr li y, kinh doanh siu th c nh gi l
t hiu qu kh. Hiu qu hot ng kinh doanh siu th c nh gi thng
qua 3 ch tiu chnh sau (1) Tc tng trng bn l qua siu th; (2) Th
phn ca siu th trong tng doanh s bn l hng ho v dch v x hi; (3)
Mc li nhun ca siu th. Ngoi ra cn c th nh gi hiu qu ca siu th
thng qua cc ch tiu tng hp khc. C th:
- Tc tng trng bn l ca siu th t mc 15 - 20%/nm, cao hn
tc tng trng tng mc bn l x hi khong 10%/nm) v cao hn tc
tng GDP ( bnh qun 7,5% /nm). Mt s siu th v chui siu th c mc
tng trng cao thi gian qua: Chui siu th Maximark c mc tng trng
bnh qun t 1993 n nay t trn 20%; chui siu th Co.op Mart c mc
tng trng bnh qun giai on 2000 2004 t 30%. Ring nm 2003,
doanh thu ca chui siu th ny tng 29,7% so vi nm 2002. Nm 2004, con
s ny t gn 50%. D kin nm 2005, Co.op Mart phn u t tc tng
doanh thu ton chui t 20 25% (Ring mt hng rau qu, thc phm ti
sng phn u t tc tng trng 30%).
- Hin ti, doanh thu kinh doanh siu th chim t trng 15 -20% trong
tng mc bn l hng ho dch v x hi hin nay (t mc 20 t USD/nm v
ang c xu hng tng nhanh).
- Mc li nhun ca siu th: Hot ng kinh doanh bn l ca cc siu
th t mc tng doanh s cao v mc li nhun trong kinh doanh ca cc
siu th kh ln. Vi mc li nhun trung bnh t 10 - 15% trong doanh thu
hng ni v 15 - 20% trong doanh thu hng ngoi, cc doanh nghip kinh
doanh siu th ng gp ln vo pht trin kinh doanh trn th trng ni
a v ng gp to ln cho ngn sch Nh nc.
- Nhng hiu qu kinh t - x hi quan trng khc: Bn cnh nhng
thay i v s lng, hot ng kinh doanh siu th c s thay i nhiu v
cht. Cc siu th trc y ch yu phc v cho ngi nc ngoi v ngi
Vit Nam c thu nhp cao nay xc nh i tng phc v chnh l ngi
Vit Nam c thu nhp trung bnh tr ln nn chng loi v gi c hng ho
cng thay i hn. T l hng Vit Nam cht lng cao (HVNCLC) trong cc
siu th tng rt nhanh. C ti 90% cc mt hng thuc nhm hng thc phm,
qun o, gia v, nc gii khtby bn trong siu th l HVNCLC (nh minh
ho ti bng 2.4). Chnh v khai thc tt hn ngun hng trong nc nn hiu
qu ca cc siu th khng nhng ch l tit kim c chi ph cho ring siu
th m cn gp phn em n hiu qu x hi ln, ngi tiu dng c mua
hng vi gi r hn cn nh sn xut trong nc th c ngun tiu th sn
phm n nh, vng chc.
63

Vi xu hng ni a ha hng ho by bn trong cc siu th, hin
nay, bnh qun mi siu th c ti 2.000 - 3.000 nh cung cp l cc doanh
nghip, cc c s sn xut trong nc. Cc siu th trong c nc ang tr
thnh nh phn phi c bit gip nh sn xut hon chnh thm nhng tiu
chun cho h thng sn xut, thm d c kin, s thch tiu dng ca
khch hng t hon thin cht lng hng ho cung cp cho siu th.
Thc t, cc doanh nghip, cc nh sn xut Vit Nam ang tn dng
c hi a hng ho vo bn ti siu th. H a hng vo siu th khng
ch nhm mc ch bn c hng m cn nhm mc ch qung b thng
hiu, pht trin uy tn, quc t ha cc tiu chun v cht lng, mu m, bao
gi, to lc y cho hng Vit Nam tin su vo cc knh phn phi hin i
nc ngoi.
Cng vi s gia tng v cht lng hng ho, s lng v cht lng cc
dch v khch hng trong cc siu th cng c ci thin ng k. Cc dch
v khuyn mi, qung co, bn hng qua mng v qua in thoi, dch v
thanh ton bng th tn dng, dch v thu i ngoi tang c cc siu th
p dng mt cch ph bin to sc thu ht mnh m nhm li cun ngi tiu
dng i mua sm siu th thay v mua sm cc ch truyn thng v cc ca
hng bn l khc.
1.3. Cc yu t tc ng n s hnh thnh v pht trin ca h
thng siu th thi gian qua
Trong chng mt, mc III gii thiu v s cn thit i vi vic pht
trin h thng siu th Vit Nam, chng ti khng nh rng vic hnh
thnh v pht trin h thng siu th Vit Nam hin nay l mt tt yu khch
quan do s xut hin v pht trin c v nhu cu v cung cp i vi dng ca
hng mi l siu th. y, chng ti s xem xt k hn cc yu t tc ng
ti s pht trin cung v cu v h thng siu th nc ta thi gian qua.
1.3.1. Tc ng ca chnh sch i mi, m ca v hi nhp kinh t
quc t:
Nh chng ti gii thiu, siu th ln u tin xut hin Vit Nam
nm 1993 khi cng ty Vng Tu Sinhanco khai trng siu th Minimart
phc v ch yu cho i tng khch nc ngoi c mc thu nhp cao ang
cng tc ti cng ty du kh Vit X PETRO. Minimart chnh l dng ca
hng du nhp t nc ngoi m chng ta c th tip nhn qua qu trnh m
ca nn kinh t. y l mt biu hin c th, nhng thng qua vic thc hin
cng cuc i mi, chuyn sang nn kinh t th trng v hi nhp ngy cng
su rng vo nn kinh t th gii v khu vc, nn kinh t Vit Nam t
c mc tng trng cao v n nh, thu nhp v mc sng ca ngi dn
ngy cng c nng cao, x hi ngy cng vn minh, hin i, giao lu gia
Vit Nam vi cc nc trn th gii ngy cng m rng, Vit Nam to n
tng tt vi cc nh kinh doanh, u t nc ngoi v mt mi trng kinh
doanh nng ng, ci m, mt i tc y tim nng h tng cng u t,
64

pht trin kinh doanh ti Vit Nam mi chnh l tc ng ton din v su
sc ca chnh sch i mi, m ca v hi nhp ca nc ta thi gian qua.
Trong bi cnh thun li nh vy, h thng siu th Vit Nam ra i v
pht trin gn lin vi nhng thnh tu ca cng cuc i mi.
1.3.2. Tc th ho v li sng cng nghip:
Siu th gn lin vi qu trnh cng nghip ha v th ha t nc,
l kt qu ca li sng vn minh v tc phong cng nghip cc khu th v
cc thnh ph ln.
K t khi siu th ra i nc ta (1993) n nay l 12 nm siu th tn ti
v pht trin. Trong thi gian hn 10 nm qua, vi vic thc hin thnh cng
cc chin lc v k hoch pht trin kinh t x hi t nc 1996-2000 v
2001-2005, nn kinh t nc ta ang c CNH, HH mnh m, vi s
chuyn dch c cu GDP theo hng tch cc, trong t trng ca cng
nghip v dch v trong GDP ngy cng ln v t trng nng nghip ngy
cng gim. Nu nm 1995, t trng cng nghip v dch v trong GDP ch
72,8% v lao ng ca 2 khu vc ny trong tng c cu lao ng x hi ch
t 28,9% th n nm 2000, cc ch s tng ng tng ln l75,5% v 31,8%
v n nm 2005 t t trng tng ng l 79,5% v 43%, rt thun li cho
siu th pht trin. i lin vi s pht trin ca cc ngnh cng nghip v dch
v l qu trnh th ho t nc. Xu hng th ha hin ang din ra
mnh m v nh hng su sc n li sng, thi quen tiu dng ca mt b
phn ln c dn cc thnh ph, th x ni ring v ngi tiu dng ni
chung. Theo s liu v hnh chnh quc gia, hin nay Vit nam c 5 thnh
ph t tiu chun th loi I l H Ni, TP H Ch Minh, Nng, Hi
Phng v Cn Th. Nhiu thnh ph v th ph ca 59 tnh thnh khc t
tiu chun th loi II v loi III Xu hng ny vn khng ngng m rng l
iu kin quan trng v to cho pht trin h thng siu th Vit Nam.
1.3.3. Dn s v thu nhp ca ngi tiu dng
Quy m, c im v tc tng dn s cng vi mc sng dn c l
mt trong nhng yu t nh hng rt ln n kinh doanh siu th. y va l
yu t cung cp ngun lao ng va l yu t quyt nh nhu cu mc tiu th
hng ho ca nn kinh t.
V quy m dn s, th trng Vit Nam ang t ra c sc hp dn ln
i vi kinh doanh siu th. Dn s Vit Nam hin nay l trn 83 triu ngi
v c cu dn s tr ang chim t trng ln, tc tng dn s c kim
sot mc 1,4% nm. y l nhng nhn t c tc ng rt tch cc ti pht
trin kinh doanh siu th.
V mc sng ca ngi tiu dng, nh ch ra chng 1, thu nhp
bnh qun u ngi l mt ch tiu ht sc quan trng cc nh u t
quyt nh c kinh doanh siu th khu vc hay khng. V im ny, c
th ni thu nhp bnh qun u ngi Vit Nam khng ngng tng ln thi
65

gian 10 nm qua l kt qu ca qu trnh tng trng kinh t lin tc v n
nh t mc kinh doanh siu th pht trin (bng 2.5).
Bng 2.5: Thu nhp bnh qun u ngi theo gi hin hnh
Nm 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Thu nhp u
ngi
311 321 330 360 380 410 430 480 550
Tc tng (%) 3,22 2,80 9,09 5,56 7,89 4,88 11,63 14,58
Ngun: World Bank v Tng cc Thng k
Bng 2.5 cng cho chng ta thy xu hng tng lin tc v mnh m
ca thu nhp bnh qun u ngi ca Vit Nam. c bit trong hai nm 2003
v 2004 tc tng thu nhp bnh qun ca Vit Nam l 11,63% v 14,58%
vi gi tr tng ng l 480 v 550 USD. Nm 2005, thu nhp bnh qun u
ngi d kin t 640 USD tip tc tng16,3% so vi 2004. Nu i vo tng
khu vc c th, thu nhp trung bnh ca ngi dn ti cc thnh ph ln
thng gp t 2 n 3 ln mc thu nhp trung bnh ca ton x hi. Nh vy,
mc thu nhp bnh qun u ngi ca TP H Ch Minh v H Ni c th t
1000 -1500 USD, y l mc hp dn cc nh kinh doanh siu th
nc ngoi. Xu hng mc sng v thu nhp ang l yu t kch thch pht
trin kinh doanh siu th Vit Nam.
Bn cnh tiu ch thu nhp bnh qun u ngi th tc tng trng
bn l hng nm cng l mt ch tiu quan trng tc ng ti kinh doanh siu
th. Khi xem xt tiu ch ny, cng c th hiu v sao h thng siu th ca
Vit Nam c s pht trin tng i mnh m thi gian qua. Tng mc bn l
hng ho v dch v x hi ca Vit Nam lun t tc tng trng trn
10% nh bng 2.6. c bit, trong cc nm 2003 2005, tc tng tng
mc lu chuyn hng ho bn l v dch v x hi t mc cao k lc
(19,98% nm 2004 v d kin 20% nm 2005) a tc tng trung bnh
tng mc lu chuyn hng ho v dch v x hi ca k k hoch nm nm
2001-2005 t khong 14,8%, vt mc k hoch ra l 11-12%/nm. n
c nh Thnh ph H Ch Minh, theo s liu ca U ban nhn dn Thnh
ph, thu nhp bnh qun thng ca ngi lao ng nm 2000 t mc 1,1 triu
ng, nm 2004 l 2,1 triu ng (tng ng khong 1600 USD/nm). Vi
mc thu nhp bnh qun nh hin nay, thnh ph H Ch Minh c iu
kin thun li kinh doanh i siu th v cc hnh thc tng ng. l
chng ta cn cha ni ti nhu cu mua sm v tiu dng dch v ca trn
25,5% s dn trong thnh ph c mc sng cao cng vi khong 1,5 triu du
khch quc t v 1 triu khch du lch trong nc n thnh ph hng nm, s
to c hi cho s xut hin ca cc siu th ln kt hp kinh doanh hng ho
vi kinh doanh cc dch v khc nh i li, bo v sc khe, vui chi, gii tr,
th thao
66

Bng 2.6: Tng mc bn l ton x hi giai on 1995-2005 (t ng)
Nm Gi tr Tc tng (%)
1995 121160,0 -
1996 145874,0 20,40
1997 161899,7 10,99
1998 185598,1 14,64
1999 200923,7 8,26
2000 220410,6 9,70
2001 245315,0 11,30
2002 280884,0 14,50
2003 310469,3 10,53
2004 372500,0 19,98
2005(*) 447000,0 20,00
Ch thch: s liu d kin
Ngun: Tng cc thng k, B Thng mi
1.3.4. c im vn ho, x hi ca ngi tiu dng
Kinh doanh siu th ph thuc rt ln vo c im vn ha, x hi ca
i a s ngi tiu dng. thnh ph, nt vn ha ni tri ca ngi tiu
dng l vn ha th: Nng ng, ci m, lch thip v c yu cu a dng
v chng loi v cht lng hng ho.
c im vn ha x hi thnh th nh hng ln n nhn thc,
hnh vi v thi ca khch hng trong vic la chn, quyt nh tiu dng
sn phm v a im mua sm.
Ngi tiu dng thnh th lun c yu cu cao hn so vi ngi thn
qu v cht lng hng ho, v cc dch v khch hng y v cht lng
hn, v thi phc v
Kt qu thm d d lun mi y ca ngi tiu dng th trong vic
la chn a im mua sm cho thy: 47,28% ngi tiu dng mun i mua
sm cc siu th v s nhanh gn, thun tin v khng s hng km cht
lng; 15,16% mun mua sm ch gn nh; 10,68% thch mua sm hi
ch v s ng vui; 10,07% mun mua sm trn mng, qua in thoi hoc
nh mua sm gip
Rt c th, nh mt phn vo thi ng h tch cc ca ngi dn
th m h thng siu th Vit Nam pht trin nh hin nay.
1.3.5. Khch hng ca siu th
Khch hng l yu t quan trng hng u ca kinh doanh siu th. Mi
siu th ra i, nu khng c ng o khch hng tiu th sn phm ca h
th siu th s khng iu kin tn ti.
67

iu tra cc siu th Thnh ph H Ch Minh v H Ni cho thy:
Trn 50% khch hng ca siu th hin nay l cn b vin chc v ngi lao
ng trong cc nh my, x nghip; 40% l cc b ni tr v khong 10% l
ngi vo xem, vo chi m khng qua quy thanh ton.
Ni chung, a s khch hng vo siu th l mua sm v h cho rng
vo siu th h c th mua c mi th trong mt mi nh nn s tit kim
thi gian, cng sc v gi c hng ho tuy c cao hn bn ngoi mt cht
nhng cht lng m bo.
Trong xu th mua sm hin i, ngi tiu dng quan tm trc ht n
cht lng sn phm, sau n phong cch phc v v cc dch v khch
hng. Yu t gi c c t v tr th 3 thay v v tr s 1 nh nhng nm
trc y. Ngi tiu dng sn sng tr gi cao hn cho nhng sn phm c
cht lng tt hn v li c la chn ni sch s, thong mt, c ngi
bn gii thiu, hng dn tn tnh.
Nm vng tm l khch hng, thu ht, li ko v gi c khch hng
ang l mc tiu cn hng ti v l c s cho s thnh cng ca cc siu th
hin nay. Tuy nhin, lm c vic ny khng phi l d dng v n gin.
N ph thuc rt nhiu vo c khch hng ln nh kinh doanh siu th trong
vic nhn thc, tip cn v tham gia vo h thng bn l hin i ny.
1.3.6. Cnh tranh gia siu th v cc loi hnh bn l truyn thng
Siu th ra i gp khng t nhng i th cnh tranh quyt lit, trong
phi k n h thng ch truyn thng, ch cc, ca hng, ca hiu m ti
nh . Cng nh nhiu quc gia chu khc, ch Vit Nam vn l mng
li bn l truyn thng chim v tr quan trng nht, c bit l vi hng thc
phm phc v nhu cu hng ngy. H thng ch c hnh thnh v tri khp
mi ni, t cc ch u mi bn bun nh ng Xun H Ni, Bn Thnh
thnh ph H Ch Minh n cc ch cc nm mi ngc ngch p ng c
nhu cu ca ngi tiu dng. Theo cc s liu iu tra cho thy c n 85%
lng hng ho tiu dng c ngi dn mua sm ch. i vi ngi dn,
ch tr thnh thi quen kh thay i. i ch c coi l nt vn ho c
trng ca ngi Vit Nam. c bit l tp qun n ung cu k, thc phm
ti sng dng nguyn thu (cha s ch) v t ch bin theo k thut ca
mi ngi Vit Nam. Cc mn n trong ba n chim v tr quan trng iu
ny i hi chng loi thc phm, rau qu, gia v rt phong ph v nhu cu
ny ch c th p ng c thng qua mng li ch. Nhng bn cnh ,
cc ch Vit Nam cng cha n khng t nhng nhc im khin nhiu
ngi c xu hng chuyn sang mua hng ti cc siu th. l s mt v
sinh, nhim mi trng, mi khi mua hng u phi mc c v rt d mua
nhm hng cht lng km, hng nhi, hng gi, gi cao,
Nhng im mnh, im yu, c hi v thch thc gia siu th vi ch
truyn thng c th hin qua ma trn phn tch SWOT bng 2.7.
68

Bng 2.7: Ma trn SWOT gia siu th v ch truyn thng
im mnh im yu C may Thch thc
Siu
th
Khung cnh d chu.
Sch s, vn minh
Nim yt gi r rng.
Hng ho tp trung.
Cht lng bo m.
Gi cao
Ngun hng t a
dng
Thiu kinh
nghim
t nghin cu th
trng.
Kinh t tng
trng nhanh
Mc thu nhp
BQN ngy
cng tng
th ho
Thi quen tiu
dng ang thay
i
B cnh tranh
bi cc i l,
cc hnh thc
bn hng ti
nh
Mi trng
php l cha
hon thin.
Ch
truyn
thng
L ni mua bn theo
thi quen lu i.
Phn b ri rc khp
ni
Phc v tn tnh gi
c hp l
Mua hng thun tin,
nht l thc phm ti
sng
V sinh khng
m bo
Gy nhim mi
trng
Mt thi gian
mc c
Kinh doanh thiu
bi bn.
Ph bin nht
nhng vng
nng thn
Pht trin theo
hng chuyn
doanh
Thi quen tiu
dng thay i
th ho
nhanh chng s
xut hin ca
cc siu th.
1.3.7. S tham gia ca khu vc FDI:
Trong tin trnh i mi, m ca v hi nhp vo nn kinh t th gii
v khu vc, Vit Nam ngy cng gia tng sc hp dn i vi cc nh u t
nc ngoi k c cc tp on bn l xuyn quc gia. c bit, cc thnh
ph v th ln ca nc ta nh H Ni v Thnh ph H Ch Minh, vi mc
tp trung dn c th ln v thu nhp theo u ngi vt ngng hiu
qu cho vic kinh doanh siu th ln, c s tham gia ca cc tp on bn
l ln trn th gii nh Cash&Carry (c) v Bourbon (Php). S c mt ca
cc tp on ny t cui nhng nm 90 em n cho ngnh thng nghip
bn l ca Vit Nam mt din mo mi. Nhng Trung tm Metro hay nhng
BigC tr thnh m hnh mu cc nh bn l trong nc noi theo nhm
hin i ho ca hng bn l ca mnh, p ng nhu cu mua sm ngy cng
pht trin ca ngi tiu dng. Bn cnh nhng thch thc ln do tim lc
cnh tranh ton cu ca cc tp on bn l nc ngoi, nhng kinh nghim
v k nng qun l tin tin, hin i ca h thc s ng gp ln vo s hnh
thnh v pht trin phng thc bn l hin i ca Vit Nam thi gian qua.
1.4. nh gi chung v kinh doanh siu th hin nay Vit Nam
1.4.1. Nhng mt c
Nhn chung, kinh doanh siu th xut hin v ngy cng chng t vai
tr quan trng trong mng li phn phi bn l Vit Nam cng vi qu
trnh i mi v CNH-HH t nc. Nn tng kinh t x hi nc ta t
c mc cn thit cho vic pht trin kinh doanh siu th. Mc thu nhp bnh
qun u ngi ca c nc t 640 USD nm 2005, cn cc th ln nh
H Ni v thnh ph H Ch Minh, mc thu nhp bnh qun u ngi t
69

trn 1000 - 1800 USD, iu kin c bn cho pht trin h thng siu th
y (siu th nh, siu th v i siu th).
- Tuy mi bc u pht trin, kinh doanh siu th Vit Nam
khng nh v tr ca mnh trong ngnh thng mi bn l ca c nc. Bn
cnh nhng siu th bn l c lp, m hnh chui siu th hnh thnh, cng
vi cc i siu th v cc dng ca hng hin i tng ng c s tham gia
ca cc tp on phn phi ln nc ngoi ang c vn hnh hiu qu v
ang l nhng nhn t tch cc lm thay i c lng v cht ca h thng
siu th trong c nc.
- Doanh thu ca cc siu th ngy cng cao l kt qu ca s lt khch
hng mua sm trong siu th tng ln v tr gi trung bnh mi lt mua ca
khch hng cng tng nhanh. Tng mc bn l x hi tng gp phn quan
trng vo qa trnh thc hin ti sn xut m rng x hi, kch thch sn xut
pht trin. Trong khi , mc li nhun t c ca cc siu th ngy cng
ln c nhng ng gp khng nh vo qu pht trin doanh nghip v tng
thu cho ngn sch nh nc.
- Cng vi vic m rng quy m kinh doanh c v din tch ca hng
v s lng, chng loi hng ho by bn, hot ng kinh doanh siu th
nc ta c nhiu bin i v cht. Cc doanh nghip kinh doanh siu th
thit lp c quan h tt vi cc nh cung cp. Vic khai thc ngun
hng c cht lng cao, gi c hp l, ph hp vi mi i tng khch
hng khng nhng gip cho cc siu th lc no cng tp np khch ra vo,
mua sm m cn gip cc nh sn xut, ch bin c ni tiu th n nh,
khi lng ln cc sn phm hng ho ca mnh. Thm nhp mt mng li
tiu th vn minh hin i s khuyn khch ng thi t ra yu cu cao hn
i vi cc nh sn xut, cung ng ca Vit Nam. y chnh l mt ng lc
cho sn xut pht trin. Siu th cng gp phn to ra mt knh xut khu
mi cho cc sn phm, hng ha ca Vit Nam thng qua vic thm nhp
mng li ny. Bn cnh , cc dch v khch hng ti cc siu th cng
khng ngng c i mi. Cc siu th ngy cng vn minh, hin i, tin
nghi, c kh nng cung cp dch v a dng phc v nhiu i tng khch
hng va i mua sm kt hp vi cc hot ng vui chi gii tr, th thao,
ngh ngi th gin, n ung
Nhn chung, cho n nay, cc knh bn hng hin i nh: Siu th,
TTTM chim khong 15%-20% trong tng mc lu chuyn bn l hng
ho v dch v x hi ca Vit Nam. y l c s quan trng cho vic pht
trin ngnh thng mi bn l hin i Vit Nam trong iu kin cng
nghip ho v hi nhp kinh t.
1.4.2. Nhng tn ti, hn ch
Trong hn 10 nm qua, h thng siu th Vit Nam hnh thnh,
hot ng v gt hi c nhng thnh cng ng khch l. Tuy nhin, nghin
70

cu qu trnh hot ng ca c h thng, kinh doanh siu th Vit Nam cng
bc l nhiu hn ch c v t chc qun l v hiu qu kinh doanh.
Th nht, s lng siu th tng nhanh nhng quy m cn nh v phn
b bt hp l. Nhn chung, s lng siu th tng nhanh thi gian qua,
nhng quy m siu th cn qu nh b, c bit l din tch bn hng ca cc
siu th nh hn ch ln ti tp hp hng ho ca siu th hay cch trng
by hng ho theo tiu chun vn minh hin i. Nh ch trong mc hin
trng siu th ca Vit Nam, s siu thi loi I v II mi ch chim 22% tng s
lng siu th ca c nc, trong khi siu th loi III chim ti trn 44% v c
ti 33% s siu th khng thuc loi no.
Th hai, trong a phn cc siu th (loi III v khng phn loi) tp
hp hng ho cha ln, chng loi cha phong ph, a dng v ph hp
vi kinh doanh siu thi, cht lng cha cao, gi c hng ho thiu cnh
tranh v cc dch v khch hng cn ngho nn.
- Khng ging nh cc siu th nc ngoi kinh doanh hng thc phm
l chnh, phn ln cc siu th Vit Nam kinh doanh hng cng ngh phm
l chnh, rt t siu th kinh doanh hng lng thc, thc phm, nht l thc
phm, thu sn ti sng, rau qu v rau qu sch mc d y l nhu cu tiu
dng thit yu hng ngy ca ngi dn. Nhiu siu th nh cha p ng
c cc tiu chun siu th v s lng, cht lng, ngun gc xut x v
ghi nhn.
- Gi c hng ho trong cc siu th Vit Nam lun cao hn so vi gi
c ca hng ho cng loi c bn trn th trng (k c trong cc ca hng
bch ho) ti 5 - 10%, thm ch i vi mt s mt hng l, c xut x t
nc ngoi nh: ru ngoi, bnh ko ngoi, m phm th mc gi bn c th
cao hn ti 30 - 40%.
Ngoi ra, trong nhiu siu th, hng ho cn cha c nim yt gi
mt cch r rng, khng c m s, m vch hoc khng ghi r xut x. Tt c
nhng vn ny khng th tn ti trong mt siu th theo ng quy nh
trong Quy ch siu th.
- Cc dch v khch hng ti nhiu siu th Vit Nam tuy phong
ph hn trc nhng cha c quan tm pht trin ng mc. Nhiu siu th
khng c bi gi xe, c siu th c bi gi xe nhng li thu l ph gp i so
vi bn ngoi. c nhiu siu th c dch v bn hng ti nh v dch v bn
hng qua in thoi nhng li km theo iu kin l phi mua hng vi khi
lng ln v tr gi hng ho t vi trm ngn tr ln. Hu ht cc siu th nh
khng cho php tr li hng ho mua, ch yu thanh ton bng tin mt,
khng chp nhn th thanh ton hay th tn dng, khng c dch v i ngoi
t cho ngi nc ngoi
71

Th ba, cht lng v hiu qu kinh doanh siu th cha cao v khng
n nh. a phn cc siu th c quy m nh vi din tch bn hng hp v tp
hp hng ho thiu su cho thy cht lng hot ng cha cao ca cc
siu th. Hn na, thi gian qua, tuy doanh s hng ho bn l qua cc siu th
t tc tng trng nhanh, nhng cn km xa so vi tc tng s lng
siu th mi m. l cha ni ti doanh s bn l qua h thng siu th cn
qu thp (khong 15% tng mc bn l hng ho v dch v x hi) v vi t
l li nhun trong doanh thu hng ni l 10 15% v trong doanh thu hng
ngoi l 15 - 20% hot ng kinh doanh siu th Vit Nam rt kh c iu
kin tch lu ti u t pht trin kinh doanh siu th. nng cao mc
doanh thu v t l li nhun trong doanh thu, cc siu th Vit Nam cn
nng cao hn na cht lng kinh doanh siu th thu ht khch hng vo
mua sm v s dng dch v cc trung tm bn l hin i ny.
Th t, cng tc qun l hot ng kinh doanh siu th cn nhiu yu
km. S yu km trong cng tc qun l ang l hn ch khng nh lm nh
hng n cht lng ca hot ng kinh doanh siu th. Nguyn nhn chnh
ca vn ny l do lc lng cn b qun l v cn b nghip v kinh doanh
siu th cha c o to mt cch bi bn, nhiu cn b khng lm ng
chuyn mn, nghip v c o to nn vic qun l v iu hnh cn m
mm, nhiu khi thiu hp l v sng to.
Th nm, vic u t kinh doanh siu th theo hng hin i v hi
nhp cn hn ch. Cho n giai on hin nay, cc doanh nghip kinh doanh
siu th Vit Nam cha tim lc v cng cha thc s mnh dn u t
xy dng cc siu th theo hng hin i v hi nhp. Vic hc tp kinh
nghim kinh doanh ca cc doanh nghip v tp on kinh doanh siu th ln
trong khu vc v trn th gii cha c quan tm ng mc. Hin tng u
t kinh doanh c tnh cht nh l, thiu ng b v hin i ang l nguyn
nhn lm cho cc doanh nghip Vit Nam cha bt kp v hi nhp vi cc
doanh nghip v tp on kinh doanh siu th trong khu vc v trn th gii.
1.4.3. Nhng vn t ra
Siu th ra i gip cho ngi tiu dng Vit Nam lm quen vi mt
hnh thc mua sm mi, nhanh chng v thun tin hn so vi vic mua sm
cc ca hng hoc cc ch truyn thng, vn minh v thoi mi hn so vi cc
ca hng bch ho, cc ca hiu c lp. Tuy nhin, sau mt thi gian di ca
qu trnh hnh thnh v pht trin, h thng siu th nc ta bc l nhiu
hn ch cn c khc phc. Trong thi gian ti, cc vn ch yu cn c
gii quyt trong xy dng v pht trin h thng siu th trn c nc l:
(1) S lng siu th Vit Nam 10 nm qua tng rt nhanh nhng li
pht trin t pht, thiu quy hoch c th, thiu s qun l v iu tit ph hp
ca Nh nc. y l vn ang ht sc bc xc i hi c gii php t pha
Nh nc khc phc nhanh chng;
72

(2) Cht lng hot ng kinh doanh ti cc siu th cng l vn ln
khi m doanh thu ca siu th tng chm, quy m nh b, cc dch v khng
ton din v ng b. Thc trng trn i hi cc doanh nghip kinh doanh
siu th, cn xc nh v la chn cho mnh mt m hnh ph hp v quy m
din tch cng nh s lng chng loi hng ho by bn, cht lng v gi
c hng honhm to cho mnh mt phong cch ring c, c o v hp
dn i vi khch hng. Trong trng hp c th, cc doanh nghip trong
nc cn c bc t ph trong u t kinh doanh siu th, trnh b cc tp
on kinh doanh siu th nc ngoi ln t, thao tng th trng bn l y
tim nng nh Vit Nam.
(3) Vn lin doanh, lin kt pht trin h thng siu th cha c
quan tm ng mc. Hin ti, hot ng kinh doanh siu th ca cc doanh
nghip cn mang tnh n l, t pht. Mt s chui siu th c hnh
thnh nhng hot ng cha mang li hiu qu nh mong i, s gn kt gia
cc doanh nghip siu th vi nh sn xut v cung ng hng ho cho siu th
cha hi ho, cc siu th cng cha c hot ng hp tc cng pht trin
v c th h tr ln nhau trong kinh doanh;
(4) Vn hng Vit Nam trong siu th cng cn c quan tm. Hin
ti, cc hng ho bun bn trong siu th c nhiu hng ho l hng Vit Nam
cht lng cao (thng chim 70%- 80%, thm ch 90% lng hng ho
trong siu th) nhng s phi hp gia cc doanh nghip kinh doanh siu th
v cc nh sn xut trong nc cha tht cht ch. Vic cc siu th yu cu
nh sn xut c mc chit khu cao, thi gian thanh ton chm, cc chng
trnh khuyn mi dy cang lm nn lng doanh nghip khi h mun a
hng vo bn trong siu th. Ngc li, nhiu nh sn xut, cung ng khng
cung cp cho siu th nhng hng ho ng cht lng tho thun, s lng
khng m bo khi siu th cn (nht l vo ma cao im) Vn t ra l
c doanh nghip cung ng ln doanh nghip kinh doanh siu th cn c s
iu chnh, tng cng s hp tc nhm hnh thnh mi lin kt dc vng
chc
(5) Vn a dng ho v nng cao cht lng cc dch v khch hng
trong siu th cng cn c i mi;
(6) Kin thc, k nng qun l v kinh doanh siu th ca ngun nhn
lc Vit Nam cn hn ch
II. Thc trng qun l nh nc i vi siu th
Vit Nam
2.1. Khi qut v cng tc QLNN i vi siu th thi gian qua
2.1.1. Thc trng cc quy nh php l:
L mt loi hnh ca hng - c s trc tip phc v hot ng kinh
doanh ca doanh nghip (DN), siu th cng chu s iu chnh bi cc quy
73

nh trong cc vn bn quy phm php lut c lin quan n vic thnh lp, t
chc qun l v hot ng nh cc loi hnh DN thuc cc thnh phn kinh t
v c s kinh doanh ca cc loi DN ny. Phn ny ch cp n nhng quy
nh php lut c lin quan trc tip n vic cho php ra i v iu chnh
hot ng kinh doanh ca siu th - mt loi hnh phn phi hng ha hin
i.
Hin mi c mt vn bn quy phm php lut cp B quy nh v tiu
chun, v hng ho, dch v v trch nhim qun l hot ng ca loi hnh
siu th, trung tm thng mi. l Quy ch Siu th, trung tm thng mi
ban hnh km theo Quyt nh s 1371/2004/Q-BTM ngy 24 thng 9 nm
2004 ca B trng B Thng mi (sau y gi tt l Quy ch Siu th, trung
tm thng mi). Quy ch ny c hiu lc thi hnh t ngy 17/10/2004 (sau 15
ngy k t ngy ng Cng bo). Tuy nhin, xut pht t yu cu thc t, cn
phi c thi gian cho vic chuyn i tn, bin hiu i vi cc c s khng
tiu chun theo quy nh ca Quy ch ny, cng nh cc siu th, trung tm
thng mi hon thin vic ng k kinh doanh v xy dng ni quy hot
ng..., B Thng mi cho php gia hn thm thi gian thc hin v hiu
lc thi hnh Quy ch Siu th, trung tm thng mi c tnh t ngy 01
thng 4 nm 2005 (cng vn s 0529/TM-TTTN ngy 31/01/2005 hng dn
thc hin Quy ch ny).
Quy ch Siu th, trung tm thng mi gm 4 chng vi 11 iu,
ti s tin hnh phn tch v gii thiu c th mt s iu lin quan:
2.1.1.1. V yu cu thnh lp doanh nghip v xy dng siu th
Quy nh ny c th hin iu 6 v iu 8 Quy ch Siu th, trung
tm thng mi, theo :
- T chc, c nhn kinh doanh siu th phi l doanh nghip c ng k
kinh doanh hot ng thng mi theo quy nh ca php lut. Siu th c th
l mt DN c lp hoc l n v trc thuc ca mt DN c ng k kinh
doanh hot ng thng mi (khon 1 iu 8). Doanh nghip quy nh y
l bao gm tt c cc loi hnh DN theo quy nh ca Lut Doanh nghip (nh
Cng ty TNHH, Cng ty C phn, Cng ty hp danh v Doanh nghip t
nhn), Lut Doanh nghip nh nc, Lut u t nc ngoi ti Vit Nam v
Lut Hp tc x (v iu 1 Lut Hp tc x nm 2003 quy nh: Hp tc x
hot ng nh mt loi hnh DN).
- Ch u t xy dng mi hoc sa cha ln, ci to, nng cp siu th
phi lp d n theo cc quy nh hin hnh v qun l u t xy dng. a
im xy dng siu th phi ph hp vi Quy hoch pht trin mng li
thng mi ca a phng (khon 1 iu 7).
- Khi lp d n xy dng siu th, ch u t phi cn c vo cc tiu
chun v phn hng siu th ca Quy ch Siu th, trung tm thng mi
xc nh quy m u t ph hp vi tng hng siu th (khon 2 iu 7).
74

2.1.1.2. V thm quyn quyt nh d n u t v phn cp cp Giy
php u t i vi cc d n u t nc ngoi v siu th
Theo quy nh iu 114 (Thm quyn quyt nh d n u t) v
iu 115 (Phn cp cp Giy php u t) Ngh nh ca Chnh ph s
24/2000/N-CP ngy 31/7/2000 v Ngh nh s 27/2003/N-CP ngy
19/3/2003 sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 24/2000/N-CP quy
nh chi tit thi hnh Lut u t nc ngoi ti Vit Nam th:
- Th tng Chnh ph ch quyt nh cc d n u t xy dng v
kinh doanh siu th ca DN c vn u t nc ngoi nu l: 1) D n
BOT, BTO, BT (khng phn bit quy m vn u t); 2) D n thnh phn
nm trong d n c tng s vn u t t 40 triu USD tr ln thuc lnh vc
khch sn, cn h vn phng cho thu, khu vui chi - gii tr - du lch; v 3)
D n s dng t th t 5 ha tr ln v cc loi t khc t 50 ha tr ln.
Cc d n u t cn li do B K hoch v u t quyt nh (trch lc
iu 114 sa i).
- UBND cp tnh khng c phn cp cp Giy php u t xy dng
v kinh doanh siu th cho doanh nghip c vn u t nc ngoi (khng
phn bit quy m vn u t) (trch lc iu 115 sa i).
K t khi Lut u t nc ngoi c hiu lc n nay, Vit Nam cp
php cho 14 d n TNN vo lnh vc thng mi v phn phi. Cc d n
ny ch yu tp trung H Ni, Tp. HCM v ng Nai, kinh doanh ch yu
trong lnh vc siu th v vn cn mang tnh cht th im. Cho n nay, cc
DN c vn u t nc ngoi ch c php kinh doanh xut nhp khu i
vi mt s sn phm nht nh v theo mt cch thc hn ch. Chng hn, i
vi ca hng min thu ch c cp php di hnh thc hp ng hp tc
kinh doanh; cc d n siu th ch c cp php di hnh thc lin doanh vi
mt i tc trong nc (tr Cty TNHH Metro Cash & Carry Vit Nam 100%
vn nc ngoi c cp php th im, nhng Cng ty ny b rng buc bi
nhng iu kin c th trong Giy php u t nh: phi xy dng mng li
thu mua v ch bin trong nc, ch c php bn bun cho cc khch hng
l DN, h kinh doanh phc v nhu cu kinh doanh...); a im cc ca
hng min thu phi c phi c t ti cc ca khu v i tng mua
hng ch l ngi nc ngoi hoc ngi Vit Nam xut cnh...
2.1.1.3. V hng ha, dch v kinh doanh ti siu th
Cc quy nh v hng ha, dch v kinh doanh ti siu th c th hin
iu 7, Quy ch Siu th, trung tm thng mi. Theo hng ha, dch v
kinh doanh ti siu th phi bo m ng cc quy nh ca php lut v thc
hin nhng yu cu c th sau y (khon 1 iu 7):
- C tn thng mi ring hoc tn thng mi ca siu th (nu hng
ha, dch v khng c tn thng mi ring phi c tn hng ha, dch v) v
phi ghi r xut x ca hng ha theo quy nh ca php lut.
75

- C m s, m vch i vi nhng loi hng ha c th ng k m s,
m vch thun tin cho cng tc qun l ca siu th v gim st ca khch
hng.
- i vi hng ha l thc phm phi m bo cc tiu chun v sinh,
an ton thc phm v ghi r thi hn s dng trn bao b ng gi. Nu l
nng sn, thc phm dng ti hoc s ch khng c bao b ng gi sn th
phi qua chn lc, phn loi, ghi r xut x, cht lng v thi hn s dng ti
gi hng, quy hng.
- Tt c cc loi hng ha, dch v kinh doanh ti siu th phi c gi
bn c th hin r rng trn nhn hng ha, bao b hng ha hoc c
nim yt ti gi hng, quy hng, im kinh doanh dch v.
- Hng ha c bo hnh phi ghi r thi hn v a im bo hnh.
- Ngun hng c t chc cung ng n nh v thng xuyn thng
qua n hng hoc hp ng vi cc nh sn xut kinh doanh.
ng thi, Quy ch cn quy nh r l khng c kinh doanh ti siu
th cc loi hng ha, dch v sau y (khon 2 iu 7) :
- Hng ha, dch v thuc Danh mc cm kinh doanh theo quy nh ca
php lut; hng lu, hng gi, hng khng r xut x, hng qu thi hn s
dng v hng khng m bo cht lng theo quy nh ca php lut (nh
hng mt phm cht, hng km cht lng, hng nhim c v ng thc vt
b dch bnh...).
- Hng ha khng ng quy nh v nhn hng ha, v tem thu hng
ha nhp khu v tem thu hng ha tiu th c bit.
- Hng ha c cha cht phng x hoc thit b pht bc x i-on ha
qu mc cho php theo quy nh.
- Cc loi vt liu n; cc loi cht lng, cht kh d gy chy n (nh
xng du, gas, kh nn...).
- Cc loi thuc th y, thuc bo v thc vt thuc danh mc hn ch
kinh doanh theo quy nh ca php lut.
- Hng ha c cha ha cht c hi thuc danh mc hn ch kinh
doanh theo quy nh ca php lut.
2.1.1.4. V tiu chun phn hng siu th;
Theo quy nh iu 3 Quy ch Siu th, trung tm thng mi, siu th
(cng nh trung tm thng mi) c phn lm 3 hng da trn h thng tiu
chun vi yu cu v mc khc nhau theo tng hng. Siu th hng I c yu
76

cu v mc cao hn siu th hng II; siu th hng II c yu cu v mc
cao hn siu th hng III ( nu trong bng 2.2).
H thng tiu chun quy nh i vi siu th gm cc tiu chun v:
din tch kinh doanh; s lng tn hng trong danh mc hng ha kinh doanh;
cng trnh kin trc (gm ni bn hng, cc cng trnh ph tr v c s dch
v), trang thit b k thut; b tr, sp xp hng ha... mang tnh vn minh,
hin i p ng cc yu cu phng chy cha chy, v sinh mi trng, an
ton v thun tin cho mi i tng khch hng. Trong 5 tiu chun quy nh
i vi siu th, c 2 tiu chun mang tnh nh lng v din tch v s lng
tn hng kinh doanh (c quy nh khc nhau i vi siu th kinh doanh tng
hp v chuyn doanh) l c s quan trng u tin phn hng siu th
y l nhng quy nh c xy dng trn c s kho st thc t cc
siu th ang hot ng kinh doanh v trin khai xy dng Vit Nam, c
tham kho kinh nghim nc ngoi v tnh ti xu hng pht trin ca loi
hnh ny nc ta. Cc tiu chun ny c p dng chung cho c nc, v
vy, c th mt s a phng s khng c siu th t quy m th hng
cao l hng I, thm ch c hng II.
Quy ch ch a ra tiu chun v thng nhn kinh doanh siu th t
tin hnh phn hng siu th ca mnh theo s hng dn v kim tra ca S
Thng mi tnh, thnh ph trc thuc Trung ng (xem khon 1 iu 5).
Quy nh theo hng linh hot ny cho php c s ch ng trong vic phn
hng v nng cp phn hng siu th khi c iu kin.
2.1.1.5. V tn gi v bin hiu siu th
Khon 2 iu 5 Quy ch Siu th, trung tm thng mi quy nh l ch
cc c s kinh doanh thng mi c cc tiu chun nh quy nh ti i
vi siu th ti iu 3 mi c t tn l siu th. ng thi, nghim cm cc
c s kinh doanh thng mi khng c cc tiu chun quy nh ti Quy
ch ny t t tn l siu th, hoc t tn, ghi bin hiu bng ting nc
ngoi (nh Supermarket, Hypermarket, Big Mart, Big Store,...)
Bin hiu ca siu th c quy nh kh c th ti khon 3 iu 5 ny.
Theo , bin hiu ca siu th phi ghi bng ting Vit Nam l siu th trc
tn thng mi hoc tn ring do thng nhn t t v trc cc t ch a
danh hay tnh cht ca siu th (V d: Siu th A, Siu th sch B, Siu th
my tnh C...). Tn siu th u c php ghi thm bng ting nc ngoi,
nhng kch c ch phi nh hn kch c tn ting Vit Nam v phi t di
hoc sau tn ting Vit Nam. ng thi, trn bin hiu ca siu th phi ghi r
tn thng nhn kinh doanh su th, a ch, s in thoi v hng ca siu th.
Theo quy nh ca Quy ch Siu th, trung tm thng mi v hng
dn thc hin Quy ch ny ti cng vn s 0529/TM-TTTN ngy 31/01/2005
ca B Thng mi th cc tn thng mi nh: Co.opMart, Citimart,
Maximart, Fivimart, Intimex, Vinatex, Vinaconex, Seiyu, Big C... thm ch c
77

tn ring do thng nhn kinh doanh siu th t t (theo ng quy nh ca
php lut) khng yu phi thay hay dch ra ting Vit nh mt s doanh
nghip v bo ch phn nh thi gian u khi Quy ch ny mi ban hnh.
Trng hp bin hiu chnh ca siu th ch th hin tn thng mi nh nu
trn th phi ghi thm bng ting Vit Nam l siu th trc tn thng mi
hoc tn ring do thng nhn t t.
Nhng quy nh v bin hiu trong Quy ch Siu th, trung tm thng
l th hin quy nh v tn thng mi, bin hiu khon 3 iu 24, Lut
Thng mi (c Quc hi thng qua vo ngy 10/5/1997 v c hiu lc t
01/01/1998): Tn thng mi, bin hiu phi c vit bng ting Vit Nam;
tn thng mi, bin hiu c th c vit thm bng ting nc ngoi vi
kch thc nh hn. Hay im c khon 1 iu 24 Lut Doanh nghip (c
Quc hi thng qua ngy 12/6/1999 v c hiu lc t ngy 01/01/2000) cng
quy nh v tn doanh nghip: Phi vit bng ting Vit v c th vit thm
bng mt v mt s ting nc ngoi vi kh ch nh hn.
Cng theo hng dn thc hin Quy ch ny, ngoi bin hiu chnh
c ghi y thng tin nh quy nh ca Quy ch Siu th, trung tm
thng mi, c s c th treo (t) cc bin hiu ln cc v tr mi ngi
c th nhn t xa ch c tn thng mi v danh t chung (siu th) trc.
Cc bin hiu treo t cao v dnh cho nhn t xa ny khng nht thit phi th
hin cc thng tin nh bin hiu chnh ca siu th.
Quy ch siu th, trung tm thng khng cm cc siu th treo (t) cc
ch dn thng mi khc nh biu tng kinh doanh (logo), khu hiu kinh
doanh... ca mnh bt c ch no m php lut khng cm. Tuy nhin, trong
phm vi siu th khng c ch treo (t) cc ch dn thng mi ny m
khng c bin hiu nh nu trn.
2.1.1.6. V qun l hot ng ca siu th
Quy ch Siu th, trung tm thng mi quy nh r v trch nhim ca
thng nhn kinh doanh siu th (khon 2, 3, 4 iu 8) v S Thng mi cc
tnh, thnh ph trc thuc Trung ng (iu 9) trong vic qun l hot ng
ca siu th.
- V trch nhim ca thng nhn kinh doanh siu th:
+ Ngoi vic bo m cc quy nh v hng ha, dch v kinh doanh ti
siu th nh nu trn, thng nhn kinh doanh siu th phi t chc, qun l,
iu hnh hot ng v chu trch nhim trc php lut v mi hot ng ca
siu th; nh k hoc t xut bo co tnh hnh hot ng ca siu th theo
yu cu v hng dn ca c quan qun l nh nc v thng mi.
+ Xy dng Ni quy hot ng ca siu th theo hng dn v ph duyt
ca S Thng mi. Ni quy ca siu th bao gm nhng ni dung chnh sau:
Quyn hn v trch nhim i vi khch hng ca cn b, nhn vin siu th;
78

Quyn v ngha v ca thng nhn tham gia kinh doanh ti siu th; Hng
ha, dch v kinh doanh ti siu th; Quyn v ngha v ca khch tham gia
giao dch, mua bn, tham quan trong siu th; Bo v trt t, an ton, phng
chng chy n, bo m v sinh mi trng trong siu th; X l vi phm, gii
quyt tranh chp ti siu th...
- V trch nhim ca S Thng mi:
S Thng mi c trch nhim phi hp vi cc c quan hu quan gip
y ban nhn dn tnh, thnh ph thc hin chc nng qun l nh nc i vi
siu th trn a bn tnh, thnh ph, bao gm cc cng vic: (1) xy dng quy
hoch, k hoch pht trin siu th ca a phng v hng dn trin khai
thc hin; (2) hng dn, kim tra thng nhn kinh doanh siu th thc hin
tiu chun v phn hng siu th; (3) hng dn thng nhn kinh doanh siu
th xy dng v thc hin ni quy siu th; (4) ph duyt ni quy ca cc siu
th; (5) Qun l hot ng kinh doanh ca cc siu th theo quy nh ca Quy
ch siu th, trung tm thng mi v cc quy nh ca php lut; (6) xy
dng, hng dn thc hin cc nh mc kinh t - k thut, cc tiu chun
nghip v trong hot ng kinh doanh siu th; (7) ch o, hng dn, t chc
o to, bi dng nghip v v qun tr kinh doanh siu th; (8) nh k hoc
t xut kim tra hot ng kinh doanh ca cc siu th v x l cc vi phm
theo quy nh ca php lut; (9) nh k hoc t xut bo co theo yu cu
ca B Thng mi v tnh hnh pht trin, t chc, qun l v hot ng kinh
doanh ca siu th ti a phng.
2.1.1.7. V vic x l vi phm
Nhm thc hin nghim cc quy nh v qun l hot ng ca siu th,
Quy ch Siu th, trung tm thng mi lit k r cc hnh vi vi phm s v
x l theo quy nh ca php lut (iu 10).
Hng dn thc hin Quy ch ny cng nu r nhng cn c php l
x l cc vi phm trong kinh doanh siu th, v d, thng nhn vi phm cc
quy nh v bin hiu siu th c x l theo iu 49 Ngh nh ca Chnh
ph s 31/2001/N-CP ngy 26/6/2001 v x l vi phm hnh chnh trong
lnh vc vn ha thng tin; Cc vi phm hnh chnh trong lnh vc thng mi
(nh vi phm v Giy chng nhn ng k kinh doanh, v kinh doanh hng
ha, dch v...) c x l theo quy nh ti Ngh nh ca Chnh ph s
175/2004/N-CP ngy 10/10/2004 v x l vi phm hnh chnh trong lnh vc
thng mi
2.1.2. Thc trng h thng c ch, chnh sch h tr, khuyn khch
ca Nh nc
Ngh nh ca Chnh ph s 51/1999/N-CP ngy 08/7/1999 quy nh
chi tit thi hnh Lut Khuyn khch u t trong nc (sa i) s
03/1998/QH10 a vic u t xy dng siu th vo Danh mc ngnh,
ngh thuc cc lnh vc c hng u i u t (Danh mc A).
79

Tuy nhin, k t gia thng 4/2002, sau khi Ngh nh ca Chnh ph
s 35/2002/N-CP ngy 29/3/2002 v vic sa i, b sung mt s iu ca
Ngh nh s 51/1999/N-CP ngy 08/7/1999 quy nh chi tit thi hnh Lut
Khuyn khch u t trong nc (sa i) c hiu lc th vic u t xy dng
(k c vic pht trin kinh doanh siu th...) b a ra ngoi Danh mc u
i u t (ch c ch loi 1 c b sung vo Danh mc u i u t xy
dng ny)
2.1.3. Thc trng cng tc xy dng chin lc, quy hoch v k
hoch pht trin siu th
2.1.3.1. V nh hng chin lc pht trin
nh hng chin lc pht trin siu th c th hin mt s Ngh
quyt, Quyt nh v Ch th ca ng v Chnh ph nh sau:
(1) Ngh quyt s 12/NQ-TW ngy 03/01/1996 ca B Chnh tr v
Tip tc i mi t chc v hot ng thng nghip, pht trin th trng
theo nh hng XHCN:
T nm 1992 v tip theo trong cc nm 1993, 1994, 1995, B Thng
mi t chc nghin cu, kho st nhm nh gi ton din tnh hnh th
trng v hot ng thng mi sau mt s nm u i mi son tho
n Tip tc i mi t chc v hot ng thng nghip, pht trin th
trng trong nc. Trn c s n ny, B Chnh tr ra Ngh quyt s
12/NQ-TW ngy 03/01/1996 v: Tip tc i mi t chc v hot ng
thng nghip, pht trin th trng theo nh hng XHCN (Ngh quyt
12). Trn c s qun trit 3 mc tiu v 3 quan im ch o, Ngh quyt 12
ra 9 ch trng v bin php ch yu v tip tc i mi t chc v hot
ng thng nghip, pht trin th trng theo nh hng XHCN.
Vo gia thng 5/1996, ti Hi ngh qun trit Ngh quyt 12, B
Thng mi ra nh hng t chc th trng trn a bn th nh
sau: ... Cc cng ty kinh doanh tng hp vi nhng trung tm thng mi,
nhng siu th mua bn theo phng thc hin i, tin tin. Cc nh sn xut,
nh bun thuc cc thnh phn kinh t khc nhau c th cng u t kinh
doanh ti cc trung tm ny. Hot ng ca cc cng ty loi ny nhm to dn
vn minh thng nghip.
(2) Quyt nh ca Th tng Chnh ph s 311/Q-TTg ngy
20/3/2003 ph duyt n tip tc t chc th trng trong nc, tp trung
pht trin thng mi nng thn n nm 2010. Trong Quyt nh c nu r
nhim v Cng c, pht trin h thng kt cu h tng v c s vt cht - k
thut phc v thng mi theo hng: t chc, khai thc c hiu qu cc
mng li ch; y mnh pht trin cc ch u mi, ch chuyn, sn giao
dch hng ha, kho d tr bo qun hng ha nng sn cc c s ny tr
thnh ni giao dch, tiu th sn phm, cung cp vt t, hng ha cho nhu cu
sn xut v i sng ng tin cy nht; pht trin cc siu th, trung tm
80

thng mi, cc hnh thc thng mi in t, trc ht l thnh ph, th x
v cc vng kinh t tp trung; xy dng v nng cao cht lng hot ng ca
h thng thng tin th trng v xc tin thng mi trong nc (I.2.d)
(3) Ch th ca Th tng Chnh ph s 13/2004/CT-TTg ngy
31/3/2004 v vic thc hin mt s gii php ch yu nhm pht trin mnh
th trng ni a:
Sau mt nm thc hin Quyt nh 311/Q-TTg nh nu trn, c th
ha hn, Th tng Chnh ph ban hnh Ch th s 13/2004/CT-TTg ngy
31/3/2004 v vic thc hin mt s gii php ch yu nhm pht trin mnh
th trng ni a. Trong Ch th ny, Th tng Chnh ph yu cu cc B
trng, Th trng c quan ngang B, Ch tch UBND cc tnh, thnh ph
trc thuc Trung ng tp trung ch o v thc hin cc nhim v, trong a
c nhim v lin quan n siu th Hnh thnh v pht trin kt cu h tng
thng mi nhm to iu kin thun li cho hot ng trao i mua bn hng
ha, bao gm: ch, trung tm thng mi (bn bun, bn l), siu th v mng
li cc ca hng ph hp v p ng c yu cu pht trin sn xut, tiu
dng ca nhn dn trn tng a bn. Ch th cng quy nh trch nhim ca
B Thng mi phi (1) phi hp cht ch vi UBND cc tnh trong vic xy
dng v thc hin quy hoch pht trin mng li ch, cc trung tm thng
mi, h thng siu th vi v tr, quy m ph hp vi c im v iu kin c
th ca tng a bn; ch trng quy hoch pht trin cc ch u mi bn
bun, ch chuyn doanh, cc trung tm thng mi v cc siu th ln mt
cch hp l; (2) ch tr, phi hp vi cc B, ngnh lin quan nghin cu, ban
hnh tiu chun kinh t, k thut, thit k mu cho cc loi hnh ch, siu th
v trung tm thng mi bo m c tnh hp l, hiu qu v tit kim
trong xy dng cng nh trong khai thc, s dng
ng thi quy nh trch nhim phi hp, ch ao, hng dn ca cc
B/ ngnh/ a phng trong vic xy dng v pht trin cc loi hnh kinh
doanh thng mi vn minh, hin i ; trch nhim ca cc UBND tnh
thnh trong vic (1) t chc lp v ph duyt cc d n quy hoch pht trin
mng ch, trung tm thng mi v siu th trn a bn theo ng quy nh
hin hnh; (2) Dnh qy t v huy ng cc ngun vn u t trin khai
xy dng cc d n ch, trung tm thng mi, siu th trn a bn; (3) hnh
thnh tng bc cc tp on thng mi, cc tng cng ty kinh doanh thng
mi ln theo hng vn minh, hin i.
Cc B qun l ngnh ch ng phi hp vi cc B, ngnh lin quan
v UBND cc tnh nghin cu ban hnh c ch, chnh sch to c s php l
thc y qu trnh tch t v tp trung trong hot ng thng mi hnh
thnh cc tp on thng mi, cc tng cng ty thng mi ln c h thng
kinh doanh xuyn sut trn cc a bn, kinh doanh a ngnh hoc chuyn
ngnh, va pht trin xut, nhp khu, va m rng kinh doanh thng mi ti
th trng ni a...
81

Thi gian gn y, vi vic thnh lp cc on i kho st, nghin cu
ti nc ngoi (Thi Lan, Trung Quc v mt s nc chu u) v 2 ln hi
tho, ta m (Hi tho quc t t chc ti H Ni ngy 24/8/2004 vi ch
Chnh sch pht trin cc m hnh phn phi hng ha hin i v Ta m
ngy 9/3/2005 cng t chc ti H Ni vi ch Xy dng v pht trin cc
nh phn phi ln ca Vit Nam), bc u B Thng mi hnh thnh
c nh hng v chnh sch v gii php pht trin cc m hnh phn phi
hng ha hin i Vit Nam .
2.1.3.2. V cng tc quy hoch v t chc thc hin quy hoch
Quy ch Siu th, trung tm thng mi (ban hnh km theo Quyt nh
s 1371/2004/Q-BTM ngy 24/9/2004 ca B trng B Thng mi) mi
quy nh v trch nhim ca S Thng mi trong vic Xy dng quy hoch,
k hoch pht trin siu th, trung tm thng mi ph hp vi quy hoch, k
hoch pht trin thng mi, pht trin kinh t - x hi ca a phng v
hng dn trin khai thc hin (khon 1 iu 9).
Hin nay cc a phng ang trin khai vic xy dng quy hoch pht
trin cc loi hnh siu th (k c trung tm thng mi) theo quy nh ca
Quy ch ny. Trc thi im ban hnh Quy ch Siu th, trung tm thng
mi, cp tnh, thnh ph trc thuc Trung ng trong phm vi c nc mi
c duy nht TP. HCM l a phng u tin ph duyt Quy hoch pht trin
mng li ch - siu th - trung tm thng mi trn a bn thnh ph Tp.
HCM n nm 2010 (Quyt nh 144A/2003/Q-UB ngy 11/8/2003 ca
UBND Tp. HCM). Tuy mi ch cp n ch, siu th v trung tm thng
mi; v phn v quy hoch siu th, trung tm thng mi l da theo cc tiu
chun do TP. HCM ra (v lc cha c tiu chun ban hnh chung cho c
nc v cc loi hnh t chc thng mi hin i ny), nhng bc u c
th nhn thy, y l bn quy hoch pht trin tng i ton din, th hin s
ch ng, sng to ca S Thng mi TP. HCM trong vic lng ghp phn
tch, nh gi hin trng v xu hng pht trin t ra quan im, mc
tiu quy hoch, nh hng pht trin v gii php thc hin quy hoch pht
trin ca ch (i din loi hnh phn phi truyn thng) v siu th, trung tm
thng mi (i din loi hnh phn phi hin i).
Vit Nam mi ang trong qu trnh chun b xy dng m cha c
chin lc, quy hoch, k hoch pht trin h thng siu th hay cc loi hnh
phn phi hin i khc trn phm vi c nc.
2.1.4. Thc trng cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi
cc quy nh ca php lut
Tuy Quy ch Siu th, trung tm thng mi mi c hiu lc thi hnh,
nhng nh cp trn, siu th cng l mt loi hnh ca hng - mt c
s trc tip kinh doanh ca DN v cng chu s thanh tra, kim tra, gim st
vic thc thi cc quy nh ca php lut i vi hot ng ca cc c s kinh
doanh Vit Nam.
82

- Theo thng tin cha y thu thp c, c mt s v gian ln
thng mi ti, bn hng lu... ti siu th c pht hin v x l nh:
+ Siu th Seiyu (H Ni) b on thanh tra (S Y t H Ni v B Y
t) pht hin c gian ln thng mi i mi mt hng to dn nhn New
Zealand by bn ti siu th vi gi rt cao (khong 36.000 /kg), nhng thc
cht y l to ca Trung Quc v khng c chng t hi quan cng nh bin
bn kim dch thc vt (trung tun thng 10/2003).
+ Trung tm Metro cash & carry Thng Long b lc lng QLTT theo
di, kim tra v thu gi 967 chai ru ngoi vi phm nhn mc hng ha,
trong c gn 200 chai dung tch 750 ml thuc loi t tin s dng tem
nhp khu dnh cho loi 35 ml. Tng gi tr l ru thu gi khong 450 - 500
triu VND (ngy 23/12/2003) Ngoi ra, vo u thng 4/2004, cn c
khch hng khiu ni v vic Trung tm ny bn phil c hng c trng lng
thc t (540 gram) thp hn vi trong lng ghi trn bao b (1.095 gram)
+ Vit Plaza (Trung tm thng mi ln nht tnh Lo Cai) b lc lng
QLTT lp bin bn v tch thu l hng nhp lu (khng c tem nhp khu ca
hi quan nhng c by bn cng khai ti Vit Plaza) gm 187 chai ru cc
loi v 190 kg ko thch sn xut ti Trung Quc (ngy 12/01/2005).
- Vn cn hin tng mt s gian hng cho thu trong cc siu th,
trung tm thng mi bn hng vi gi qu cao, hng gi (hng nhi), hng
km cht lng hay hng ht hn s dng, hng cm kinh doanh ( chi
tr em) song vic kim tra, x l ca cc c quan chc nng cn mc
hn ch.
- Mt s siu th, trung tm thng mi b khi kin v c hnh vi xm
hi ti khch hng nh: V nhn vin bo v Trung tm thng mi Trng
Tin nh ngi b thng vo u thng 10/2004; hay Trung tm Metro Bnh
Ph b mt khch hng khi kin v lm nhc khch hng v khm ngi tri
php cng vo thng 10/2004 ...
2.2. nh gi chung v nhng vn t ra
2.2.1. Kt qu t c
- Ngay t gia nhng nm 90 ca th k trc, ng v Nh nc ta
qun trit quan im v a ra mt s ch trng, nh hng v chnh sch
pht trin cc loi hnh t chc thng mi vn minh, hin i (trong c
siu th); v cng vi thi gian, s nh hnh trong chnh sch ny ngy cng
r nt v c th hn...
- Nh thc hin chnh sch i mi, m ca v thc hin th im trong
thu ht dn tng bc u t nc ngoi vo lnh vc phn phi, cng vi mt
s u i u t trong thi gian trc khi c sa i, b sung Danh mc u
i u t theo quy nh ca Lut Khuyn khch u t trong nc (thng
83

4/2002) m nhiu loi hnh phn phi hng ha hin i theo m hnh ca cc
nc tin tin (nh siu th, trung tm thng mi...) xut hin ngy cng
nhiu mt s th ln ca Vit Nam, va to thi quen mua sm v hng
dn tiu dng vn minh, va p ng nhu cu ngy cng cao ca ngi dn
thnh ph v xu th xch li gn i sng sinh hot ca mt x hi hin i.
Tuy quy m cn nh, s lng cha nhiu, nhng cc loi hnh thng mi
bn l hin i (trong c siu th) v ang mang n lung sinh kh mi,
m mn cho tin trnh ci cch h thng phn phi hng ha Vit Nam.
- Vic ban hnh Quy ch Siu th, trung tm thng mi bc
u to ra c s php l chuyn bit c tnh chun mc p dng cho siu
th v trung tm thng mi, cng vi cng vn 509/TM-TTTN ngy
31/01/2005 ca B Thng mi hng dn thc hin Quy ch siu th
c coi l bc t ph trong cng tc qun l Nh nc i vi hot
ng kinh doanh siu th. Quy ch siu th ra i c th coi l cng c qun
l c hiu qu ca Nh nc v to iu kin thun li cho vic pht trin ca
h thng siu th Vit Nam, chm dt tnh trng pht trin ln xn ca cc
siu th. Quy ch ny cng to mi trng cnh tranh cng bng v bnh ng
hn cho cc thng nhn kinh doanh siu th thuc mi thnh phn kinh t
2.2.2. Mt s hn ch, nguyn nhn v nhng vn t ra trong
cng tc qun l nh nc i vi siu th
- Trn phm vi c nc v gc tng a phng, cng nh DN cn
cha thc s ch trng trong vic xy dng chin lc, quy hoch v k hoch
c th v pht trin h thng siu th v cc loi hnh phn phi hin i khc.
Cha c s phi kt hp cht ch gia chin lc, quy hoch v k hoch pht
trin ng b, hi ho cc loi hnh phn phi truyn thng (cc loi ch) v
cc loi hnh phn phi hin i (trong c siu th).
- Cn lng tng v chm tr trong vic nghin cu, ban hnh cc tiu
chun, quy nh qun l v lm c s cho cng tc quy hoch v nh
hng pht trin, dn n trong mt thi gian di cc loi hnh phn phi
hin i (trong c siu th) pht trin mang tnh cht t pht; cch t v
gi tn cc loi hnh phn phi hin i (trong c siu th) cn ln xn;
xm hi ti quyn li khch hng...
- Tuy c ch trng, nh hng v pht trin, nhng hin nay Nh
nc ta cha c c ch, chnh sch h tr no thc s c th to iu kin cho
vic y mnh pht trin siu th cng nh cc loi hnh phn phi hin i
ni chung.
- Vn xy dng, thc hin l trnh thu ht u t nc ngoi v yu
cu tham gia vo qu trnh thm nh cc d n u t nc ngoi vo lnh
vc phn phi ca c quan QLNN v thng mi cng ang c t ra bc
xc v thi gian thc hin m ca th trng Vit Nam cho cc nh phn phi
nc ngoi ang cn k (nm 2007);
84

Trong khi s xut hin ca cc nh phn phi ln nc ngoi trn th
trng Vit Nam l ng nhin v em n thch thc ln khng ch i vi
cc doanh nghip sn xut, kinh doanh trong nc m cn l s cnh tranh
khng cn sc i vi cc ch u mi, ch bn l; siu th, trung tm thng
mi... v cc loi hnh ca hng khc... cn ang non tr v hu nh cha i
vo kinh doanh theo m hnh chui nh nc ta th cng tc QLNN s nh
th no m bo cho s pht trin ca lnh vc phn phi trong nc?
Mt vn na t ra trong cng tc QLNN v thng mi, l kin
thc, kinh nghim ca Vit Nam v phn phi hin i cn hn ch...
- Quy ch siu th v trung tm thng mi mi ban hnh cng cn
nhng hn ch v bt cp nh :
Th nht, tnh thc thi ca Quy ch cha cao. Qua kim tra ca S
Thng mi cc tnh, Thnh ph c rt nhiu siu th vi phm quy ch nhng
vic x l gp rt nhiu kh khn trn thc t nn hiu lc thc th ca Quy
ch cn thp. Hin nay, nu p quy nh v din tch mt bng kinh doanh v
tp hp hng ho th rt nhiu siu th khng t tiu chun v do phi d
b tn siu th ca ca hng, nhng trn thc t, vic d b tn siu th hu
nh khng thc hin c. Hn na, mt trong nhng vn quan trng l
cha c cc quy nh qun l cht ch v VSATTP c bit l cc mt hng
ti sng trong siu th;
Th hai l bt cp v tn gi: Trong Quy ch siu th v Trung tm
thng mi ch quy nh 2 loi hnh ca hng hin i l siu th v Trung tm
thng mi theo chng ti mang tnh khi qut qu cao v cha to ra c s
phn loi cn thit cc i tng qun l ca loi hnh ca hng hin i.
V d nh Metro khng bao gi cng nhn h l siu th, bi l dng ca
hng kho hng trn thc t. V cn rt nhiu ca hng ln trong l tp hp
cc gian hng chuyn doanh kinh doanh hng cao cp nh Trng tin Plazza,
Vincome cng khng nn gi l siu th. c bit trong quy ch a i tng
ca hng chuyn doanh vo siu th v thc hin phn hng siu th theo cc
tiu chun nh lng v din tch bn hng v danh mc mt hng cng t ra
cha ph hpv d ca hng vng bc qu, ca hng schc th c rt
nhiu tn hng ch trong mt din tch ti thiu, tri lai ca hng t, d g
ni thtch c th c rt t tn hng cho mt din tch rt ln
- Th ba, bt cp v tiu chun phn hng: ngoi nhng bt cp v
phn hng siu th chuyn doanh nh nu, trong siu th tng hp chng ti
cho rng vic chia siu th tng hp lm 3 loi l tho ng. Tuy nhin cn
iu chnh quy m v din tch kinh doanh v tp hp hng ho nht l gia 2
loi II v III. Trong so snh vi cc nc v thc t cho thy vi mt siu th
kinh doanh tng hp, din tch bn hng t 1000m2 tr ln c th cho tp
hp hng ho phong ph p ng c phn ln nhu cu thit yu ca ngi
dn, nu chng ta xp nhng siu th vi din tch bn hng gn 2000 m2
ng loi vi nhng ca hng ch c din tch bng cha y 1/3 (500 m2) th
s thit thi cho cc siu th ln hn
85

Chng 3
Mt s gii php i mi cng tc qun l Nh nc
v t chc qun l kinh doanh siu th vit nam
thi gian ti nm 2010
I. Nhng c hi v thch thc mi i vi vic
Pht trin h thng siu th ca Vit Nam
1.1. Nhng xu hng mi ca mi trng kinh doanh quc t
Bc sang th k XXI, th gii ang bc vo mt nn kinh t mi.
l nn kinh t da trn nn tng ca tri thc v cng ngh. Nn kinh t th gii
vn tip tc ln sng mnh m ca ton cu ho, t do ho v s pht trin
nh v bo ca cuc cch mng khoa hc v cng ngh... Nhng thay i v
cht ca nn kinh t th gii c phn nh qua s gia tng mnh v ngy
cng nhanh khi lng v tc lu chuyn ca thng mi v u t quc
t. Nhng lung di chuyn hng ho, dch v, vn v con ngi trn phm vi
ton cu S gia tng nhanh hn hn ca thng mi v u t quc t so vi
tc tng trng GDP ca th gii tip tc to ra nhng c hi to ln cho s
pht trin ca cc quc gia. Bn cnh nhng c hi to ln th nguy c tt
hu v thch thc ca cnh tranh quc t gay gt cng ngy cng ln i vi
cc quc gia, nht l cc quc gia ang pht trin v km pht trin vn rt d
b thng tn bi cc c sc t bn ngoi. Nhng xu hng chnh ca mi
trng kinh doanh quc t tc ng ti s pht trin h thng siu th ca Vit
Nam thi gian ti c th l:
1.1.1. Kinh t th gii s tip tc tng trng kh mnh to iu kin
thun li cho pht trin ngnh thng mi bn l ca th gii:
Theo d bo ca Ngn hng th gii (WB) v Qu tin t quc t
(IMF), trong nm nm ti kinh t th gii vn tip tc t mc tng trng
kh cao, tuy c thp hn mc tng trng ca nm 2005 nhng li cao hn
mc tng trng trung bnh ca thi k 1995 -2002. C th tng trng GDP
ton cu d on t tc tng trung bnh hng nm 4,3% trong thi k
2006-2010 so vi mc tng 5,1% ca nm 2005 v mc tng 3,6% trung bnh
thi k 1995 -2002. Trong tc tng ca cc nc ang pht trin s l
5,8%, gp 2 ln tc tng 2,9% ca cc nc cng nghip pht trin.
Thng mi ca th gii s tip tc tng nhanh hn tc tng trng kinh t
th gii v l ng lc cho tng trng kinh t. Thng mi ton cu d on
s tng vi tc 7,6% nm 2006 v 6,9%/nm trung bnh thi k 2007 -2010
so vi trung bnh thi k 1995-2002 l 6,6%
6
...

6
Theo World Bank, Global Economics Prospects, 2005
86

Theo tng trng ca kinh t th gii nh d on trn, ca ci v
hng ho ca th gii tip tc di do tho mn nhu cu mua sm ngy
cng tng ca con ngi.
1.1.2. Xu hng quc t ho ngnh thng mi bn l ca cc quc
gia tip tc din ra mnh m v vai tr ca cc cng ty xuyn quc gia
thuc lnh vc ny tip tc gia tng:
Ton cu ho v khu vc ho i sng kinh t th gii tip tc din ra
su rng, ln sng t do di chuyn hng ho, dch v, vn v con ngi quy
m th gii ngy cng mnh m. Trong khi vng m phn a phng v t
do ho thng mi trong khun kh WTO Hng Kng ch t c kt qu
hn ch th cc Hip nh thng mi t do khu vc v song phng li n r.
Mc d ln sng chng ton cu ho vn xut hin khp ni nhng khng
th ph nhn nhng tc ng to ln ca t do ho thng mi i vi s pht
trin v thnh vng ca kinh t th gii. Chnh s phn vinh ca kinh t th
gii, mc sng v thu nhp ca ngi dn c ci thin cng vi xu hng di
chuyn vn, u t n cc th trng tim nng v ha hn em li hiu qu
cao khin cho xu hng quc t ho ngnh thng mi bn l ca cc quc
gia ngy cng su sc. Trong nhng nm ti, khu vc chu - Thi Bnh
dng vn s l u tu ca kinh t th gii, s tip tc l th trng hp dn
cc hng bn l xuyn quc gia. Vit Nam vi nn kinh t d on tng
trng kh nhanh v n nh ti nm 2010 ang nm trong tm ngm ca
nhiu tp on bn l ln ca th gii.
Trong khi cc cng ty xuyn quc gia ang chim gi ti hn 70%
khi lng thng mi th gii, th s chi phi ca cc tp on xuyn quc
gia trong lnh vc thng mi bn l l iu ng nhin. Hn na, trong thi
i ngy nay, cc cng ty bn l xuyn quc gia cn cng c vai tr quan
trng tng i ca mnh so vi cc nh sn xut hng lot bi h nm gi
trong tay b quyt tiu th sn phm cho cc nh sn xut ny, iu c ngha
quyt nh i vi s tn ti v pht trin ca lnh vc sn xut ang c xu
hng d tha. Ngy nay, d cc th trng pht trin hay ang pht trin
trn th gii, ngi ta lun thy xut hin cc thng hiu bn l ni ting nh
Wal-Mart, ToyR US (Hoa K), Cash &Carry (c), Carefour (Php),
1.1.3. Xu hng pht trin nh v bo ca khoa hc cng ngh, nht
l cng ngh thng tin, sinh hc v s ra i ca thng mi in t
(TMT) s lm ln cuc cch mng mi trong lnh vc bn l ca th gii:
K t ln u tin xut hin trang Web thng mi nm
1994, thng mi in t nhanh chng lan rng trn ton th gii, tr thnh
phng tin truyn thng, bn hng v marketing, thm ch lm thay i din
mo ca nhiu lnh vc kinh doanh.
Thng mi in t c nh ngha n gin l kinh doanh da trn k
thut in t. TMT bao gm vic chia x cc thng tin kinh doanh c tiu
chun ho, cu trc v phi cu trc qua cc phng tin in t nh th hay
87

thng ip in t, cng ngh World Wide Web, trao i d liu in t (EDI)
v nhn d liu t ng. Tt c cc nghin cu v TMT cho ti nay u
tuyn b rng TMT s mang ti nhng t ph ln v hiu qu v tng kh
nng hi nhp th trng trong v ngoi nc bi thng mi in t tc ng
n mt trong bn knh ca hot ng kinh doanh hin i l knh thng
tin.
Li ch ca TMT i vi hot ng kinh doanh ni chung th hin
trn cc mt (1) Tng nng sut ca cc doanh nghip do vic qun l mua
sm v lng d tr t hiu qu cao hn (vic kim k hng ho khng cn
giy t, tit kim mt lng ln vn lu ng...); (2) Tng nng sut do ci
thin c h thng knh phn phi trong v ngoi nc; (3) Tit kim c
chi ph khi thc hin cc giao dch bn l qua mng; (4) Tng nhanh kh nng
ph bin v tip thu cng ngh...
i vi thng mi in t bn l, thng c thc hin trong cc
giao dch B2C v C2B, hin nay cc giao dch ny ang pht trin rt mnh
cc nc cng nghip pht trin v ngy cng cnh tranh trc tip vi cc ca
hng hin hu. iu ny s d c th c c l nh vo nhng li ch ca
thng mi in t nh nu trn cng vi pht trin mnh m ca cng
ngh thng tin v s ph bin ho my vi tnh v mng Internet quy m th
gii. Thng mi in t bn l d on s sm gi v tr trng yu trong bn
l cc sn phm vn ho, thng tin v m nhc...
Thng mi in t bn l ra i M t thp nin 90 ca th k XX,
ngy nay nhiu nc trn th gii thng qua loi hnh bn l vn minh ny,
k c cc nc pht trin v ang pht trin. Ngi ta lp nhng ca hng o
hay nhng siu th o trn mng, gii thiu tp hp hng ho phong ph,
trnh by hp dn v bt k c nhn no ni mng u c th i mua sm trong
cc ca hng ny.
TMT bn l tuy khng th thay th hon ton cho vic bn l truyn
thng (v d mt ngi mua mt chic t c th t hng trc tuyn v nhn
t ti nh nh thng mi in t, nhng hng bn l t vn cn c cc
phng tin vt cht thc hin c vic giao chic t cho khch hng
ti nh ca h), nhng vi thng mi in t bn l, vic giao dch mua bn
qua mng s c thun li ho v d dng hn rt nhiu. iu ny cho php
tit kim nhiu thi gian v chi ph, em li cm gic thoi mi tin li khi
mua hng. Hn na, cc khu qung co, marketing bn hng, thanh ton tin
hng... li c th tr nn hiu qu, n gin v d dng hn nh s dng
thng mi in t.
C th ni, tt c cc hnh thc bn hng ngoi ca hng nh bn theo
n t hng trc tip hoc qua bu in, bn hng theo catal, bn hng trn
truyn hnh v bn hng ti nh ang pht trin n r nh ngy nay u c
phn ng gp v h tr rt ln ca thng mi in t.
88

Tm li, cuc cch mng cng ngh thng tin ngy nay vi nhng
thnh tu vt bc trong lnh vc tin hc, in t sn sinh ra loi hnh kinh
doanh mi lm bin i thc s nhng hot ng giao dch truyn thng.
chnh l thng mi in t. Cc doanh nghip m nhng trang Web ring
trn mng, gii thiu hng ha, dch v bng hnh nh c th v tin hnh bn
hng trc tip cho khch hng truy nhp vo Website ca h Vi nhng siu
th in t" hay siu th o" ny, ngi mua c th tm thy bt c th g cn
cho i sng hng ngy t thc phm, qun o, giy dp, dng c th thao,
phng tin i li, dch v y t, chm sc sc kho cho ti cc sn phm vn
ho tinh thn nh m nhc, sch bo, phim nh... vo bt c thi gian no h
mun vi gi c hp l v dch v khch hng hon ho... Tt c nhng iu
ny khng nh tnh cch mng tin tin cng nh u th ngy cng vt tri
ca thng mi in t bn l quy m th gii v khng nghi ng g na,
TMT bn l s l loi hnh kinh doanh bn l ca x hi tng lai. D bo
trong vng 5 nm ti, tuy cc ca hng bn l vt cht vn thc hin doanh s
bn l ch yu ca th gii nhng t trng ca cc siu th o s tng ln
nhanh chng t c th phn ng k vo nm 2010.
1.1.4. S cn thit tng cng iu tit Nh nc cc nc ang
pht trin bo v ngnh thng mi bn l non tr trong nc:
Kinh nghim ca cc nc Thi Lan hay Trung Quc ch ra rng
trong xu th ton cu ho v quc t ho mnh m ngnh thng mi bn l
ca cc quc gia vi s tham gia ngy cng mnh m ca cc tp on bn l
xuyn quc gia, nu cc ang pht trin khng quan tm v c bin php tch
cc bo v cc doanh nghip bn l trong nc th trc cuc cnh tranh
khng cn sc, th trng bn l trong nc s nm trong tay cc tp on bn
l nc ngoi. Khi Nh nc s kh m c th iu tit v m cho mc tiu
pht trin kinh t x hi ca mnh. V vy, i lin vi xu hng quc t ho
ngnh cng nghip bn l ca cc nc l xu hng tng cng s iu tit
ca Nh nc i vi lnh vc ny bng cc cng c v bin php ph hp
1.2. Nhng thay i ca mi trng kinh doanh trong nc thi
gian ti nm 2010:
1.2.1. Hi nhp ton din v su sc hn vo nn kinh t th gii v
khu vc:
Trong thi gian ti, Vit Nam s gia nhp t chc thng mi th gii
(d kin vo nm 2006), thc hin cc cam kt trong l trnh CEPT/AFTA (bt
u t 2006), thc hin Chng trnh thu hoch sm (EHP) trong khun kh
Hip nh thng mi t do ASEAN - Trung Quc (ACFTA), tip tc thc hin
cc cam kt trong BTA vi Hoa K, thc hin cc cam kt trong khun kh
Hip nh bo h v xc tin u t Vit Nam - Nht Bn Thc hin cc cam
kt song phng v a phng ny s m ra cho Vit Nam cc c hi mi cng
nhng thch thc ln i vi pht trin h thng siu th ca Vit Nam ni
ring v pht trin kinh t x hi t nc ni chung. Nhng c hi v thch
thc ca hi nhp s c chng ti ch r trong mc tip theo.
89

1.2.2. Mi trng php l trong nc s c nhng thay i theo hng
ngy cng thn thin th trng to thun li v thng thong cho pht trin
kinh doanh ni chung v kinh doanh siu th ni ring.
thc hin cc cam kt ca hi nhp, Vit Nam c nhng ci cch
mnh m trong lnh vc to dng mi trng php l. Hu ht nhng lut quan
trng iu chnh hot ng kinh doanh Vit Nam theo tinh thn hi nhp v
pht trin kinh t th trng c Quc hi thng qua v s c hiu lc vo
2006, ng k l lut Thng mi, lut Doanh nghip mi, lut u t mi,
lut Thu gi tr gia tng, Thu tiu th c bit, lut Giao dch in t, lut
Thu xut nhp khu, lut Hi quan bn cnh cc lut c chnh sa v
c hiu lc thi hnh nh lut Dn s, lut t ai Vi mi trng php l
c bn c hon thin, s to ra mi trng cnh tranh cng bng v bnh
ng cho cc thng nhn pht trin kinh doanh siu th Vit Nam.
1.2.3. Mi trng kinh t, chnh tr, vn ho x hi s tc ng tch
cc ti pht trin kinh doanh siu th thi gian ti:
Vn ny s c chng ti phn tch su hn khi gii thiu v nhng
c hi v thch thc mi i vi kinh doanh siu th ca Vit Nam. y
chng ti xin nu mc quan trng l i hi ng ton quc ln th X vo nm
2006 s thng qua chin lc pht trin kinh t x hi 10 nm 2006-2015 v k
hoch pht trin kinh t x hi 5 nm 2006 2010 vi nhng mc tiu kinh t
x hi ha hn cho s bng n kinh doanh siu th nc ta.
1.3. Nhng c hi v thch thc mi i vi vic pht trin h thng
siu th nc ta
1.3.1. C hi
1.3.1.1. Quy m th trng ln, tng trng kinh t nhanh v n nh,
thu nhp u ngi tip tc c ci thin l c hi th trng to ln cho pht
trin h thng siu th Vit nam:
Vi nhng thnh tu kinh t x hi t c sau hai k k hoch 5
nm. Kinh t Vit Nam c xut pht im cao hn v tip tc tng
trng nhanh v n nh cho ti 2010. Thc hin nhng mc tiu ca chin
lc pht trin kinh t x hi 2006-2010, th trng ni a Vit Nam l mt
trong nhng th trng y tim nng cho pht trin h thng siu th. Trc
ht l quy m dn s hn 83 triu dn nm 2005 ng vo hng 14 trn th
gii hin nay d kin s ln ti 88 triu ngi vo nm 2010. Quy m dn s
ln kt hp vi s thay i phn b dn c theo hng th ho v cng
nghip ho tng, gim dn c sng nng thn, kt hp vi lng khch du
lch quc t v vng lai d kin s tng mnh thi gian ti,.s l lc hp dn
ln i vi pht trin kinh doanh siu th.
Thu nhp bnh qun u ngi ca Vit Nam tng mnh thi gian
qua v t 640 USD vo 2005. Mc tiu pht trin kinh t x hi 2006 -2010
90

l thu nhp u ngi s tng gp i. Nh vy n nm 2010, thu nhp bnh
qun u ngi ca Vit Nam c th t trn 1200 USD v vi nhng n lc
thu hp khong cch giu ngho, chnh lch gia nng thn v thnh th,
chng ta c th gi s rng mc thu nhp trung bnh ca ngi dn thnh
ph vn gp t 2 n 3 ln mc thu nhp trung bnh ca ton x hi nh hin
nay, lc , thu nhp trung bnh ca dn c th c th t 2500 3600
USD. Vi mc thu nhp ny, Vit Nam s hp dn bt c nh u t kinh
doanh siu th xuyn quc gia no.
1.3.1.2. C hi t vic chuyn mnh sang li sng cng nghip ho,
th ho ca ngi Vit Nam
Cng vi qu trnh hi nhp kinh t quc t, tin trnh cng nghip ho
hin i ho t nc din ra mnh m thi gian ti s tc ng lm thay i
thi quen v li sng ca ngi Vit Nam c bit vi tng lp tr.
Theo n quy hoch tng th ca Thnh ph H Ch Minh, thi gian
ti, thnh ph s c m rng theo hng tp trung pht trin cc khu th
mi v cc th v tinh. D kin n nm 2010, Thnh ph s s tp trung
u t xy dng thm t 12 15 khu dn c mi theo ng tiu chun ca
th hin i
H ni, tnh hnh din ra cng tng t. Mi nm, hng lot cc khu
cng nghip c xy dng, cc khu th mi cng mc ln rt nhanh khng
ch ven m cn m rng cch trung tm thnh ph ti 20 - 25 km. Ngoi
ra, cc tnh, thnh ph khc cng c tc cng nghip ha v th ha
nhanh. Np sng th v np sng cng nghip dn c m rng n cc
vng ngoi . Vic m rng v pht trin nhiu khu cng nghip v khu
th, khu chung c mi ang l c hi thun li cho cc nh u t kinh doanh
siu th.
Kt hp vi cc yu t khc, c th ni l iu kin ht sc thun li
cho pht trin kinh doanh siu th Vit Nam.
1.3.1.3. C hi n t nhng u th ca kinh doanh siu th- mt ngnh
kinh doanh vn minh, hin i:
Tng mc bn l ton x hi nm 2004 t 372,5 ngn t ng tng
19,98% so vi nm 2003.Nm 2005 d kin tng 18,6% v t 450 ngn t
ng. Tng mc bn l hng ha ton x hi d on s tng vi tc trung
bnh hng nm 14% thi k 2006 -2010. Tng mc bn l hng ho x hi
tng nhanh c v tc v gi tr i hi phi c mt m hnh bn l hin i
p ng nhu cu mua sm ca ton x hi. Nhu cu mua sm ln khin cho
cc loi hnh bn l truyn thng nh cc ch hoc cc ca hiu nh l truyn
thng kh thc hin c, khi , siu th vi nhng u th vt tri ca mnh
l n v bn l hin i, khi lng ln s c nhiu c hi pht trin trn th
trng Vit Nam thi gian ti.
91

Hn na, vi np sng cng nghip ang dn c hnh thnh, t l ph
n i lm cao, thi gian dnh cho mua sm ngy thng s t i, np sng
cng nghip ang dn hnh thnh. Loi hnh phn phi, phc v, t chc kinh
doanh cng phi a dng, phong ph, tin dng hn, an xen cng tn ti
nhm p ng mi nhu cu: c i tng v thi gian mua sm. Nu nh trc
kia phn ln hng tiu dng hng ngy c mua ti cc ch truyn thng vi
nhiu iu kin v v sinh mi trng, an ton thc phm khng m bo, th
gi y mt b phn ngi tiu dng c bit l ngi tiu dng c thu nhp
cao chuyn sang mua sm ti cc siu th, ni khc phc c nhng nhc
im vn c ca cc ch truyn thng. Mt khc nu so snh v khi lng v
chng loi hng ha lu thng qua ch v qua siu th ta c th thy hng ha
siu th phong ph v a dng hn nhiu do ngi tiu dng c th d
dng mua c phn ln hng ha m mnh cn ti cc siu th. Mt khc v
hnh thc v cch thc mua bn ti cc siu th cng n gin v thun tin
hn rt nhiu so vi cc ch truyn thng.
1.3.1.4. C hi n t hi nhp kinh t quc t:
Vic quc t ho ngnh thng mi bn l ca cc quc gia v s pht
trin nhanh chng ca khoa hc cng ngh trn th gii, bn cnh vic to ra
nhng thch thc to ln cho s pht trin ca h thng siu th Vit Nam th
nhng c hi do hi nhp kinh t quc t em n l khng nh. l nhng
bi hc kinh nghim v qun l kinh doanh siu th hin i cho cc nh kinh
doanh Vit Nam. l s c st, rn gia nng cao nng lc cnh tranh,
to cho doanh nghip s t ch v sng to v t c trnh chuyn mn
ho cao trong kinh doanh pht trin v lu di. cng chnh l nhng c
hi gim chi ph, tip thu cng ngh, thng tin v tri thc v bn l ca th
gii v tng cng ng dng cng ngh hin i, ng dng v pht trin
thng mi in t bn l Vit Nam
Thng qua hi nhp, h thng siu th ca Vit Nam khng nhng c
c hi th trng trong nc m cn c th thm nhp th trng bn l nc
ngoi, chia s c ri ro, m rng c th trng pht trin nhanh hn
Cng vi qu trnh m ca hi nhp, siu th c nhiu c hi pht
trin nhanh hn. Tuy nhin, cc siu th trong nc cng gp phi khng t
thch thc do s yu km trong kinh doanh cng nh do s cnh tranh mnh
m t nc ngoi.
1.3.2. Thch thc
Thch thc ln nht ca qu trnh hi nhp l cuc cnh tranh khng
cn sc gia thng nhn Vit Nam vi cc tp on bn l xuyn quc gia:
Tim nng to ln ca th trng vi loi hnh bn l hin i di dng
siu th t chn m ra kh nng pht trin to ln cho cc doanh nghip kinh
doanh siu th nhng ng thi cng kch thch mnh cc tp on siu th th
gii quan tm u t, thm nhp vo th trng nc ta. Theo cc cng ty t
92

vn th hin nay siu th l lnh vc u t m cc cng ty nc ngoi nn tp
trung vo u t. Hin nay Vit Nam c Metro, Espace Buorbon (Php),
sp ti s c Parkson, Dairy Farm...Tc v s lng cc nh u t ny
cng tng theo m ca ca tin trnh hi nhp. Trong khi , chng ta cha
c nhng cng ty phn phi c quy m ln, c sc cnh tranh v chim
lnh th trng. Hin mi ch c Saigon Co-op bao gm nhiu siu th kt hp
li vi nhau l c quy m tng i cn li nhn chung cc siu th ca Vit
Nam cn yu c v quy m v hnh thc kinh doanh. Cho n nm 2007 Vit
Nam s phi m ca hon ton th trng phn phi, cc doanh nghip kinh
doanh siu th cn rt t thi gian tin hnh xy dng v t chc cc h
thng siu th hin i sc cnh tranh vi cc siu th nc ngoi trong qu
trnh hi nhp sp ti. V vy, nu khng c mt chin lc pht trin th
trng ni a ng, n lc phn u hnh thnh nhng doanh nghip bn
bun, bn l hin i c mng li rng, pht trin nhanh, vng chc, khng
ngng cng c, i mi v hon thin hot ng theo hng hin i mang
tnh chuyn nghip cao th chng ta kh c th cnh tranh v pht trin thnh
cng.
Mt khc, kinh nghim ca c cc nc pht trin v cc nc ang
pht trin cho thy cc tp on bn l, siu th ln chim v th ngy cng ln
trong h thng bn l. Hin nay theo thng k th trng bn l th gii b
thng tr bi nhng tp on bn l khng l, c quy m v mng li nhiu
nc vi nhiu chui siu th, nhiu chui ca hng, in hnh l tp on
Wal-Mart ca Hoa K lun lun ng u trong danh sch cc cng ty ln
nht th gii. Cc tp on bn l ln thng chim t 80-90% th trng bn
l ca cc nc, mt s nc ch cn mt vi tp on bn l ln nm gi
t 90% n 99% th phn ca cc mt hng tiu dng thit yu hng ngy.
Vi s lng im bn nhiu, mng li phn phi rng v th phn ln cc
tp on ny c doanh s mua hng rt ln, to sc mnh trong m phn, c
thm nhiu khch hng, m rng th trng, gia tng th phn v to u th
trong cnh tranh. Trc tnh hnh , cc siu th, ca hng bn l c lp, cc
cng ty bn l nh khng th tn ti v sc cnh tranh, h ln lt phi sp
nhp hoc bn li cho cc tp on ln.
Vi mt th trng tim nng cho pht trin h thng phn phi nh
Vit Nam chc chn s thu ht s quan tm, thm nhp ca cc tp on phn
phi xuyn quc gia. Nhng tp on ny s l nhng i th cnh tranh y
u th trn th trng Vit Nam, to ra nhng thch thc rt ln i vi cc
thng nhn lm phn phi Vit Nam t hnh thc bn l truyn thng nh
cc ch truyn thng, cc ca hng, ca hiu c lp ti cc doanh nghip ln
kinh doanh siu th, trung tm thng mi .
Khng ch nm gi phn ln th phn bn l ti th trng quc gia
mnh, cc tp on ny cn m rng hot ng ra th trng cc nc khc.
Trong , th trng cc nc mi pht trin ti Chu - Thi Bnh Dng,
ng Nam lun l mc tiu quan tm hng u ca h. Qu trnh pht trin
ca siu th cc nc ny din ra vi tc rt nhanh chng ch trong vng
93

cha ti 10 nm. Trong qu trnh bnh trng v chim lnh th trng ni a
ca cc tp on bn l hng u th gii, cc n v thng nghip trong
nc do khng c nhn thc, chun b y v c bc i thch hp
hon ton nhng hn th trng ni a cho cc tp on nc ngoi chim
lnh. Cc nhn t v ni lc bn trong ca nn thng mi ni a khng c
pht huy ng mc, nh nc khng th ch o, iu tit tiu dng v th
trng bn l theo nhng nh hng ca t nc mnh.
Kinh nghim ca Trung Quc m chng ti c dp gii thiu trong
chng mt cho thy r s bnh chng ca cc tp on xuyn quc gia vo
lnh vc thng mi bn l ca nc ny cng nh sc cnh tranh gh gm
ca nhng Wal-Mart, Carrefour, Metro, Auchan, B&Q...trn th trng Trung
Quc lm ph sn cc siu th ca ngi Trung Quc Ch trong khong thi
gian cha y 10 nm, cc cng ty nc ngoi chim c t 5-8% th
phn bn l - lnh vc c tc tng nhanh nht ca Trung Quc. Hin nay 30
trong s 50 tp on bn l hng u c mt Trung Quc. Cc i th
bao gm hu ht cc tp on ny s bnh chng mnh m hn khi tt c cc
ro cn ti th trng Trung Quc b d b Khng ch Trung Quc, m
nhiu nc ang pht trin khc k c Thi lan, cc nh qun l cng ang
au u vi vn pht trin h thng phn phi quc gia, lm sao h
thng ny c th tn ti v pht trin trong cuc cnh tranh khng cn sc vi
cc TNCs trong lnh vc phn phi
Sc nng ca cnh tranh khc lit t nc ngoi ang tng ln Vit
Nam khi nc ta hi nhp ngy cng su vo nn kinh t khu vc v th gii
v iu kin th trng Vit Nam thu ht cc TNCs. Vi vic Vit
Nam cho php mt s siu th nc ngoi (Metro Cash & Carry; Bourbon)
c php kinh doanh Vit Nam to sc p cnh tranh rt ln i vi
doanh nghip kinh doanh siu th trong nc. Cc tp on siu th nc ngoi
vi sc mnh ca cng ty m rt ln, ang v s u t rt ln vo th
trng siu th Vit Nam do cc doanh nghip kinh doanh siu th ca Vit
Nam nu khng t iu chnh v c s u t h tr ca nh nc cc doanh
nghip ca Vit Nam s khng th tn dng c c hi m c th b mt th
phn vo tay cc tp on bn l ln trn th gii. Nu cc doanh nghip Vit
Nam khng hc hi kinh nghip t nc ngoi nng cp dch v v cng
ngh th tt yu h s b o thi khi th trng.
Mt s cng ty kinh doanh siu th ca Vit Nam thc c tnh
cnh tranh ngy cng tng khi quyt nh m rng hot ng nng cp cng
ngh. Saigon Co-opmart ang tin hnh m thm nhiu siu th mi pha
Nam v u t 1,5 triu USD nng cp phn mm qun l. pha Bc,
cng ty Intimex ang xc tin m thm mt s siu th ti H Ni v cc tnh
ln cn. Ngay c cc cng ty chuyn v bn bun nh Cng ty Thng mi v
Tip th Bn Thnh (TP.HCM) cng chuyn sang bn l v thit lp thm mt
s siu th chuyn doanh. Tuy nhin, nhn vo thc lc cc nh phn phi, bn
l ca Vit Nam vn ch kinh doanh mc nh l ch cha hnh thnh
chui nn hiu qu kinh doanh cn hn ch. Trong khi tuy vo th trng
94

sm hn, cc doanh nghip nc ngoi thu ht c mt lng ln khch
hng v lin tc m thm cc siu th mi.
II. Quan im v nh hng pht trin h thng
siu th ca Vit Nam thi gian ti
2.1. Cc quan im v pht trin h thng siu th ca Vit Nam:
2.1.1. Pht trin h thng siu th Vit Nam phi l ng lc cho
thc hin cng nghip ho hin i ho ngnh thng mi Vit Nam:
Tnh cht ng lc y c th hin phng thc kinh doanh siu
th l vn minh hin i, m bo s thng nht v tch hp cao. iu ny
khng th c c thng mi truyn thng. Vic p dng phng thc bn
hng t phc v vi h thng trang thit b k thut hin i v i ng nhn
vin siu th chuyn nghip s to ra tc phong cng nghip ho, hin i ho
cho i ng thng nhn Vit Nam. y l yu cu cp thit cc thng
nhn Vit nam tin hnh hot ng kinh doanh thng li trong bi cnh nc
ta ang thc hin CNH, HH t nc v hi nhp su sc vo nn kinh t th
gii v khu vc. Phng thc kinh doanh siu th cng xy dng tc phong v
thi quen mua sm mi vn minh hin i cho ngi tiu dng Vit Nam.
Thng qua quan h vi cc nh cung cp l cc nh sn xut Vit Nam, siu
th thc y pht trin sn xut hng ho khi lng ln, cht lng c tiu
chun ho v m bo v sinh, an ton thc phm khng nhng p ng
nhu cu trong nc m cn c th xut khu
Chnh v vy, tp trung u tin khuyn khch pht trin h thng siu th
nc ta, chnh l to ra ng lc cho CNH, HH t nc, CNH, HH
ngnh thng mi.
Trong Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX khng nh
Pht trin mnh v nng cao cht lng cc ngnh dch v: Thng mi, k
c thng mi in t, cc loi hnh vn ti, bu chnh - vin thng, du lch,
ti chnh, ngn hng, kim ton, bo him, chuyn giao cng ngh, t vn
php l, thng tin th trng...sm ph cp v s dng tin hc v mng thng
tin quc t (internet) trong nn kinh t v i sng x hi
7
Trong thng
mi l mt trong nhng ngnh c u tin pht trin trong chin lc CNH,
HH t nc bi v thng mi gi vai tr quan trng trong thc y qu
trnh CNH, HH t nc, c th CNH, HH t nc cn CNH, HH
ngnh thng mi. pht trin ngnh thng mi cn pht trin nhiu hnh
thc phn phi vn minh hin i. S pht trin cc hnh thc phn phi vn
minh hin i s thc y qu trnh CNH, HH ngnh thng mi nhanh hn,
hiu qu hn. Bn thn Vit Nam l nc i sau c th i tt n u, tn
dng li th ca nc i sau khai thc nhng thnh qu, khoa hc hin i v

7
Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX Tr 93-94
95

pht trin h thng phn phi hin i ca cc nc pht trin. Siu th l mt
trong nhng hnh thc phn phi vn minh nht ca nhn loi.
2.1.2. Pht trin mng li siu th ca Vit Nam phi da trn c s
pht trin kinh t x hi ca Vit Nam v ph hp vi bn sc vn ho dn
tc Vit Nam.
Pht trin siu th ni ring v pht trin h thng siu th ni chung
phi da trn s pht trin kinh t, x hi ca Vit Nam bi v: Qu trnh pht
trin lnh vc sn xut to ra c s ngun hng cung cp cho siu th. Mi
quan h ny c biu hin thng qua c cu kinh t v c cu sn phm hng
ha m nn kinh t to ra l c s quyt nh n c cu ngun hng v c cu
sn phm c cung ng qua cc siu th. Hn na, trnh khoa hc k thut
trong sn xut c lin quan nhiu n gi tr hng ho v kh nng m rng
th trng. V vy, trnh pht trin ca sn xut hng ha quyt nh s
pht trin ca cc siu th. Tuy nhin, siu th pht trin c nh hng tch cc
n trnh pht trin ca nn kinh t.
C th thy r rng siu th c nhng u im vt tri so vi cc hnh
thc phn phi truyn thng, ch u mi, ch truyn thng, ca hng ca
hiu nh...Ngc li, siu th ra i gp phn tiu th hng ha nhanh hn, chi
ph phn phi thp hn dn n kch thch nhu cu tiu dng ca ngi tiu
dng v siu th gp phn thc y sn xut pht trin. S pht trin ca
cc siu th cn phi ph hp vi trnh pht trin kinh t x hi ca Vit
Nam bi v nu siu th qu hin i so vi trnh sn xut ca Vit Nam th
s lng ph. Hoc siu th c quy m qu nh phng php qun l lc hu th
s khng gp phn thc y sn xut pht trin. V vy, xy dng siu th
u, quy m nh th no v mc hin i ra sao phi c cn nhc k da
trn cc iu kin kinh t v nhu cu ca khu vc cng nh phi nhm mc
ch CNH, HH ngnh thng mi ni ring v ngnh kinh t ni chung.
Siu th l lnh vc bn l, bn hng trc tip cho ngi tiu dng Vit
Nam vi nhng bn sc vn ha, phong tc truyn thng v thi quen mua
hng ca ngi Vit Nam. nh rng siu th l sn phm do cc nc cng
nghip phng Ty sng to ra da trn nhu cu th hiu v hnh vi mua sm
ca ngi phng Ty, nhng nu siu th pht trin Vit Nam m khng
ph hp vi vn ho Vit Nam v thi quen, hnh vi mua sm ca ngi Vit
Nam s rt kh thnh cng. S thch ng ca siu th vi c im vn ho
Vit Nam nn t trong c cu hng ho, s linh hot v thi gian m ca, mu
sc v chiu sng trong merchadising
2.1.3. Pht trin h thng siu th Vit Nam phi ph hp v thc y
hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam
thc hin thng li ngh quyt i hi IX ca ng, hon thnh cc
chin lc pht trin kinh t t nc thi k 2001-2010 ni chung v cc

8
Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX Tr 93-94
96

mc tiu Chin lc pht trin thng mi, Hi ngh ban chp hnh Trung
ng ng kha IX ch r v ch chng ch ng v khn trng hn
trong qu trnh hi nhp kinh t quc t. Theo , phng hng v nhim v
ch yu l Xy dng chin lc tng th hi nhp kinh t quc t cc cp
: ton cu, khu vc v song phng; va y nhanh hp tc a phng va
pht trin mnh quan h song phng vi cc i tc c v th quan trng v
lu di. Khn trng m rng cc hot ng kinh t i ngoi, xc tin m
phn gia nhp WTO. Trin khai khn trng v ng b vic chun b y
iu kin dnh th ch ng trng hi nhp. Mt khc, trong lnh vc
thng mi cng nu r Pht trin mnh thng mi, nng cao nng lc v
cht lng hot ng m rng th trng trong nc v hi nhp quc t c
hiu qu. Hnh thnh cc trung tm thng mi ln, cc ch nng thn, nht
l min ni, bo m cung cp mt s sn phm thit yu cho vng su vng
xa v hi o, to thun li cho vic tiu th nng sn. Pht trin thng mi
in t. Nh nc, cc hip hi cc doanh nghip phi hp tm kim, m rng
cc th trng cho sn phm Vit Nam
M ca th trng bn bun bn l l tt yu trong tin trnh hi nhp,
tuy nhin cch thc, bc i, thi im vi nhng ni dung v chnh sch
thch hp l iu cn phi c quan tm xem xt. Chng ta cn lu tham
kho kinh nghim v m ca th trng ca cc nc xung quanh nh Thi
Lan (hin 80% lnh vc phn phi hin i ca Thi Lan do cc tp on nc
ngoi nm gi, nay chnh ph Thi Lan buc phi iu tit hn ch ch cho
cc tp on nc ngoi c m tng siu th ring l, cho hnh thnh chui
siu th chi phi th trng), Malaysia (tam ngng cho php nc ngoi u
t i siu th nhng bang v thnh ph ln m hng vo cc bang km
pht trin v vng nng thn). Chng ta vn m ca th trng nhng song
song vi vic m ca th trng l qu trnh u t, cng c v to iu
kin pht trin cc doanh nghip bn bun, bn l hin i ca Vit Nam
mang tnh chuyn nghip cao, c tim lc v kh nng cnh tranh trn th
trng.
Quan tm h tr cc doanh nghip trong nc xy dng v pht trin h
thng phn phi hin i, nng cao nng lc cnh tranh, c iu kin v thi
gian chun b cn thit hi nhp, hnh thnh nhng n v bn bun, bn l
mnh, c tim lc kh nng v mng li rng, sc hot ng v chim
lnh th trng. C chnh sch khuyn khch a dng ha cc loi hnh hp tc,
lin doanh, lin kt gia doanh nghip trong nc, hnh thnh nhng doanh
nghip phn phi ln, sc trin khai cc d n u t pht trin h thng
phn phi hin i cc a bn khc nhau.
2.2. nh hng pht trin h thng siu th ca Vit Nam thi gian
ti nm 2010:
2.2.1. nh hng quy hoch pht trin siu th ca Vit Nam n
nm 2010
97

Trong giai on t nay n nm 2010, nhng c s hnh thnh v pht
trin siu th nc ta s c cng c, b sung vi qu trnh cng nghip ha,
hin i ha nn kinh t, qu trnh th ha, qu trnh u t pht trin kt
cu h tng...Trong khi thc trng quy hoch u t xy dng cc siu th
cn nhiu bt cp, c bit cha c phng n quy hoch pht trin siu th
quy m cp vng, cp quc gia. Bi v, hin nay thng thng cc siu th ch
c quy hoch trong quy hoch ch ca cc tnh hoc cc ch ca cc vng
m cha c quy hoch siu th c th. V vy, mt trong nhng ni dung quan
trng ca vic pht trin siu th n nm 2010 l xy dng quy hoch siu th
thng nht trn phm vi c nc. Trong quy hoch cng cn phi ch n
nhng ni dung ch yu nh:
- nh hng quy hoch pht trin siu th phi m bo khng gian
pht trin cho cc siu th. Khng gian y c xc nh l bn knh phc
v ca cc siu th, s lng dn c phc v trung bnh ca cc siu th, gn
vi thnh ph, th x hay cc khu vc dn c tp trung. Quy hoch v khng
gian phi m bo cc siu th khng qu gn nhau dn n cnh tranh khng
lnh mnh, gim hiu qu kinh t v x hi ca cc siu th. Mt khc siu th
cn phi pht trin lm sao gn kt v l cu ni hiu qu gia nh sn xut
v ngi tiu dng.
- nh hng quy hoch pht trin siu th theo nguyn tc khc phc
nhng hn ch ca loi hnh bn l truyn thng nh quy m, phm v, v sinh
an ton thc phm, qun l v kim sot nh nc...V phi m bo c
tnh vn minh, hin i ca cc siu th.
2.2.2. nh hng pht trin cc nh phn phi kinh doanh siu th:
n nm 2007 th trng phn phi s phi m ca hon ton cho cc
nh kinh doanh ca nc ngoi v vy cn phi c nh hng nhng i
tng tham gia kinh doanh siu th c bin php qun l mt cch hiu qu
cng nh bo m c quyn li ca ngi tiu dng.
- Vic m ca th trng siu th cn c thc hin theo nhng cam
kt ca Vit Nam trong l trnh hi nhp song phng v a phng. Khuyn
khch cc nh phn phi nc ngoi u t hoc lin doanh, lin kt u t
xy dng i siu th v cc loi hnh tng ng cc khu th v khu
cng nghip tp trung mi nhm tranh th li th v vn, v khoa hc kinh
doanh siu th ca h cho s pht trin h thng siu th vn minh hin i
Vit Nam;
- Khuyn khch v h tr cc thng nhn trong nc pht huy li th
so snh am hiu v phong tc, tp qun v thi quen tiu dng ca Vit Nam
pht trin h thng siu th: Bn cnh vic thu ht FDI, Nh nc cn dnh
nhiu u i v tn dng, thng tin, o to, tr gip k thut cho cc doanh
nghip kinh doanh siu th trong nc nhm tng kh nng cnh tranh ca cc
siu th trong nc trn th trng Vit Nam. c bit khuyn khch cc nh
bn l ca Vit Nam u t ra nc ngoi thm nhp v chim lnh th
98

trng ca cc nc trong khu vc v trn th gii qua m cng c sc
cnh tranh th trng ni a; khuyn khch hot ng mua li, st nhp, cc
doanh nghip nh, cc nh kinh doanh siu th nh, hnh thnh ln cc tp
on siu th ln cnh tranh vi cc siu th ca nc ngoi; khuyn khch
cc doanh nghip vn hnh theo m hnh chui siu th nhm tng cng hiu
qu kinh doanh
- Nh nc u tin v khuyn khch cc thng nhn trong nc kinh
doanh siu th ng ra xy dng cc knh phn phi lin kt dc vng chc
nhm pht trin sn xut hng ho ln cung cp cho siu th, ng thi m
bo li ch cho ngi tiu dng qua vic mua c hng ho tt, c cht lng
cao vi gi c chp nhn c trong mi trng an ton, vn minh v tin
nghi.
- Tng cng nng lc th ch v chuyn mn cho cc nh phn phi
Vit Nam, phn u n nm 2010, Vit Nam c th c c 10-15 nh phn
phi ln tm c quc gia v quc t m bo cnh tranh c vi cc tp on
phn phi nc ngoi trn th trng Vit Nam
2.2.3. nh hng u t xy dng h tng, to iu kin v mt
bng cho cc siu th.
Vn cha c quy hoch siu th thng nht trn c nc nn siu th
hin nay thng c xy dng t pht v cha c qun l cht ch do
chnh ph cn h tr cc doanh nghip kinh doanh siu th xy dng c s h
tng hoc quy hoch mt bng cc siu th thu li. Trong qu trnh hnh
thnh v pht trin siu th qu trnh tm kim mt bng, u t c s h tng
c ngha ht sc quan trng. N khng ch l s khng nh v trnh pht
trin v hi t cc c s, iu kin kinh t-x hi hnh thnh siu th, m
cn nhm to ra c s vt cht - k thut pht trin cc hot ng ca siu th
quy m v phm vi rng ln hn p ng tt yu cu CNH, HH ngnh
thng mi. C th khng nh vic u t xy dng c s h tng, to cc
iu kin v mt bng s gp phn quan trng trong vic quyt nh quy m
v tnh cht kinh doanh ca cc siu th. Kinh nghim cho thy mt s siu th
nc ngoi ch cn c mt bng rng vi hnh thc xy dng siu th ht
sc n gin vi chi ph thp l c th kinh doanh nhiu chng loi mt hng
khc nhau. Chnh iu ny to iu kin cc siu th gim gi, tng li ch
ca knh phn phi ny cng nhng mang li nhiu li ch hn cho khch
hng. Do , xy dng c s h tng, to iu kin v mt bng cho cc siu
th c bit l ti cc thnh ph ln, cc khu th l mt trong nhng yu cu
quan trng thc y hnh thc kinh doanh ny pht trin cng nh thng qua
qun l v kim sot s pht trin ca siu th. Tuy nhin, thc t cho
thy Vit Nam cha quan tm mt cc ng mc cc hot ng ny. iu
ny c nguy c lm ny sinh hng lot vn nh hiu qu u t thp, vai tr
ca cc siu th khng c pht huy do qu gn nhau hoc qu xa nhau. C
s h tng khng p ng yu cu mua sm ca mt b phn ln dn c
dn n hiu qu kinh doanh thp. V vy trong thi gian ti cn phi nh
99

hng u t xy dng c s h tng v to iu kin v mt bng kinh doanh
cho cc siu th theo hng:
- nh hng xy dng c s h tng sao cho thun tin nhu cu mua
sm ca ngi dn. Thc t cho thy nhiu siu th ca Vit Nam nm trong
khu ni thnh c din tch kinh doanh qu cht hp nn hiu qu kinh doanh
thp. Mt khc cn phi nh hng u t theo yu cu pht trin ca chnh
bn thn cc siu th. V vy, trong qu trnh nh hng cn phi xem xt
nhng vn sau: (1) Xu hng gia tng s lng ngi mua ti cc siu th,
r rng s lng ngi mua ti cc siu th ngy cng tng ln do nhng u
im vt tri ca siu th. (2) Xu hng tiu chun qu nhng hng ha lu
thng qua cc siu th i hi phi c c s h tng iu kin p ng
nhng tiu chun . Mt khc tiu chun ca bn thn cc siu th cng c
nng ln nn c s h tng cng cn c nng cp p ng yu cu .
- nh hng quy hoch t ai dnh cho siu th l mt trong nhng
bin php qun l s pht trin siu th mt cch c hiu qu. Thi Lan l mt
trong nhng nc thnh cng trong vic qun l siu th thng qua qun l
mt bng xy dng siu th. V vy, thng qua quy hoch v dnh mt bng
cn thit pht trin siu th l mt trong nhng hnh thc qun l hiu qu.
Bi v, siu th ch c th pht huy hiu qu vi quy m ln do h thng
siu th hot ng c hiu qu cn phi dnh mt bng rng cc siu th
kinh doanh. Mt khc do t ai Vit Nam tng i t do qun
l phn b, qun l mt cc siu th thng qua qun l t ai l tng i
c hiu qu. V vy, nh hng quy hoch t ai mt bng cng l mt trong
nhng nh hng quan trng trong nh hng pht trin siu th.
2.2.4. nh hng pht trin h thng siu th Vit Nam:
Chc chn trong nhng nm ti, siu th ca Vit Nam pht trin theo
hng k tha nhng m hnh pht trin siu th trn th gii. Xu hng pht
trin ti nm 2010 ca h thng siu th Vit Nam l:
- Tng s lng siu th mi mt cch hp l: Trong thi gian t nay ti
nm 2010, tc CNH v th ho Vit Nam chc chn s rt nng ng.
Nhiu thnh ph mi, khu cng nghip tp trung dn c s tip tc hnh thnh
v pht trin bn cnh s tip tc m rng ca cc thnh ph ln hin nay.
CNH, th ho, mc sng v thu nhp ca ngi dn c nng cao s dn
n s tng khch quan v mt lng cc siu th mi. Vn l vic qun l
ca chng ta phi xem xt s lng siu th s tng bao nhiu, m ra u,
quy m nh th no l hp l m bo hiu qu hot ng siu th.
- M rng quy m v ci thin cht lng h thng siu th: Hin ti
ch c 22% s siu th Vit Nam t tiu chun siu th loi I v II, 44% siu
th t tiu chun loi III, s cn li khng phn loi c. Thi gian ti nm
2010 s khng cn siu th khng th phn loi, a chng tr v ng ngha
l ca hng tp ho (bn hng t chn), phn u c t trng hp l h
thng siu th vn minh hin i trong siu th loi va v ln (loi I v II)
100

s tng t trng t 22% hin nay ln t nht l 50%, cn siu th loi nh duy
tr t trng hin nay. Ngoi ra, tuy rng cc doanh nghip kinh doanh siu
th t mnh xp loi siu th cho ph hp nhng cng cn phi khng nh
rng cc siu th xp vo loi no phi p ng ng cc tiu chun quy nh
ca vn bn php lut v siu th loi . Ch c m bo nh vy chng ta
mi hnh thnh v pht trin c h thng siu th vn minh hin i theo
ng ngha Vit Nam.
- a dng ho v pht trin mi tp hp hng ho kinh doanh trong
siu th: tp hp hng ho kinh doanh siu th s c a dng ho hn na
v c s b sung thm cc mt hng thc phm ti sng, sn xut theo
phng php sch, m bo an ton v sinh thc phm do Vit Nam sn xut.
y s l s b sung c ngha, gip hnh thnh ln h thng lin kt phn
phi dc vng chc va m bo cht lng, hiu qu ca kinh doanh siu th,
va gip cho nh sn xut m rng v pht trin sn xut theo hng sn xut
ln, p dng cc phng php snh, va m bo sc kho, an ton cho ngi
tiu dng v tit kim chi ph cho ton x hi
- Gi c hng ho trong cc siu th s c m bo mc hp l so
vi hin nay c th cnh tranh vi cc loi hnh ca hng khc trong h
thng phn phi hng tiu dng ca c nc.
- Kinh doanh siu th s gn lin vi khu vui chi gii tr, th trng
thng mi s do cc nh kinh doanh siu th chuyn nghip, tm c ln v
vn ln kinh nghim qun l iu hnh.
- H thng siu th phi pht trin tr thnh xng sng ca h
thng phn phi bn l hng tiu dng Vit Nam thi gian ti nm 2010 v
kch thch s pht trin mnh m ca cc loi hnh bn l khc k c ch
truyn thng.
2.2.5. nh hng t chc v qun l hot ng siu th
T chc qun l hot ng kinh doanh siu th l ni dung quan trng
c nh hng quyt nh n vic thc hin cc nh hng pht trin trn
y, cng nh qu trnh hnh thnh v pht trin h thng siu th hin i
nc ta. Tuy nhin, t chc v qun l siu th l vn phc tp v thng
ri vo tnh trng khng pht huy c hiu qu do ny sinh nhiu vn
trong thc tin qun l. Nhng vn xut pht t nhng tnh a dng v
mc tiu kinh t-x hi trong cng tc t chc v qun l cc siu th. Hn
na, nhng vn bt cp ang tn ti v mt c ch chnh sch qun l ca
nn kinh t ang trong qu trnh chuyn i cng lm tng tnh phc tp ca
cng tc t chc v qun l siu th. Trn c s nhng vn thc tin ang
t ra v yu cu nng cao hiu qu t chc qun l cc siu th nc ta hin
nay, nhng ni dng c bn trong nh hng ny bao gm:
- nh hng tng cng cng tc qun l Nh nc i vi cc siu th
hin c. Trong nhng nm ti, yu cu tng cng qun l Nh nc i vi
101

hot ng siu th s ngy cng tr nn cp bch hn do s gia tng s lng
siu th hin nay v nhng k vng m h thng siu th hin i s mang li
cho nn kinh t. Xut pht t thc tin qun l hin nay v yu cu thc hin
cng tc qun l nh nc i vi cc siu th mt cch khoa hc, nhng vn
c bn ca ni dung nh hng ny cn phi ch trng vo: (1) Xc nh
ng mc cc mc tiu qun l nh nc i vi cc siu th cn t c. (2)
Xy dng ni dung qun l nh nc i vi cc siu th theo hng phn
nh r quan h gia nh nc vi cc siu th nh l nhng n v kinh t c
th. (2) Nghin cu i mi cc hnh thc v phng thc qun l nh nc
i vi cc siu th.
- Xy dng phng thc t chc qun l siu th ph hp vi mc tiu
qun l ra. Nu nh trc nh nc qun l cc ch truyn thng thng
qua ban qun l ch hay doanh nghip kinh doanh ch th t chc qun l vi
hnh thc hon ton khc. Bn thn cc siu th l loi hnh kinh t c lp do
nh nc khng th qun l trc tip cc hot ng kinh doanh ca siu
th, v vy cng tc qun l cn c tnh nh hng nhm hng dn v kim
sot cc siu th hot ng theo mc tiu qun l. Cn phi c phng thc
qun l hiu qu m khng can thip qu su vo hot ng kinh doanh ca
bn thn cc siu th. C th qun l siu th thng qua mt bng, din tch
kinh doanh, s lng mt hng kinh doanh, cc trang thit b m bo theo
yu cu...nhng bin php ny hon ton ph hp vi thc tin qun l v
khng tri vi nhng nguyn tc quc t trong kinh doanh phn phi.
- nh hng pht trin ngun nhn lc trong kinh doanh siu th. Siu
th l loi hnh kinh doanh hin i vi trnh t chc qun l cao do cn
c i ng con ngi trnh vn hnh cc siu th mt cch hiu qu.
Vi thc t ngun nhn lc cn yu km hin nay, vic xy dng v pht trin
ngun nhn lc k c c quan qun l Nh nc v siu th v n v kinh
doanh siu th cng nh ngi tiu dng Vit Nam u cn c o to
nng cao nhn thc, am hiu su sc v siu th, c kin thc v k nng
chuyn mn tt vn hnh v pht trin h thng siu th nc ta thi
gian ti.
III. Mt s gii php i mi cng tc qun l Nh
nc nhm pht trin h thng siu th nc ta
3.1. Gii php nng cao nhn thc v hiu bit ca ton x hi v
kinh doanh siu th
Trong bi cnh hi nhp su sc hn vo nn kinh t th gii v khu
vc v iu kin kinh t x hi Vit Nam s to nhng th v lc mi cho s
pht trin mnh m h thng siu th ca Vit nam thi gian ti th hu nh
nhn thc v hiu bit v siu th ca nc ta cn cha y v su sc.
Nhng hn ch ny r rng l nh hng li ti s pht trin ca h thng siu
th ca Vit Nam k c nhng i tc cung ng dch v kinh doanh siu th v
pha cu l ngi tiu dng, khch hng ca siu th v c quan qun l iu
102

tit th trng ny (Nh nc). Chnh v vy, cng tc tuyn truyn gio dc,
o to nhm nng cao nhn thc,hiu bit ca ton x hi v lnh vc kinh
doanh siu th l rt cn thit v bc xc hot ng ny i vo n np,
chuyn mn ho cao m bo iu kin v mi trng pht trin lu di.
(1) Nhng ni dung tuyn truyn, ph bin, gio dc gip nng cao nhn
thc v siu th v nhng thch thc i vi pht trin h thng siu th trong
bi cnh hi nhp kinh t quc t gm:
- Tuyn truyn, ph bin php lut lin quan ti kinh doanh siu th, v
s cn thit khch quan, nhng c hi v thch thc ca vic tham gia hi nhp
kinh t quc t i vi pht trin h thng siu th Vit Nam trong mi trng
kinh t quc t ton cu ho, khu vc ho nh vic Vit Nam gia nhp WTO,
vic thc hin cc cam kt CEPT/AFTA, EHP v ACFTA, BTA vi Hoa
Ktrn cc phng tin thng tin i chng
- Thit k v ph bin cc chng trnh chuyn su v hi nhp kinh t
quc t, v lut chi quc t m Vit Nam tham gia, ni dung cc hip nh
ca WTO, cc hip nh t do ho khu vc, tiu khu vc v song phng m
Vit Nam k kt v tham gia c lin quan ti lnh vc phn phi bn l
cho cc i tng quan trng v trc tip l thng nhn, hip hi siu th,
hip hi ngnh hng, cc nh sn xut, cung ng hng ho cho siu th
(2) i tng cn c tuyn truyn: ton x hi trong cn xy dng
v thc hin cc chng trnh, k hoch tuyn truyn, gio dc c th v ph
hp cho cc i tng l cc nh hoch nh chnh sch siu th, cc doanh
nghip, cc t chc hip hi siu th, ngnh hng v ngi dn. y cn ch
trng c bit ti i tng l cc doanh nghip kinh doanh siu th Vit Nam
v hip hi siu th Vit Nam, vic tuyn truyn, ph bin cng cn i lin vi
cc khuyn khch, h tr cng ng doanh nghip Vit Nam c t tin v
nng lc tham gia pht trin h thng siu th nc nh;
(3) Cc hnh thc tuyn truyn, ph bin, gio dc c th rt a dng v
sinh ng, t cc hnh thc gio dc cng ng, thng tin trn cc phng tin
thng tin i chng, trn mng, t chc cc lp tp hun, cc hi ngh, hi tho
tng hp v chuyn n vic ci cch h thng gio dc quc gia, a hc
sinh t cc trng trung hc c s tip cn v lm quen dn vi cc khi nim
v kinh t thng mi, kinh doanh chung cho n gio dc hng nghip, ph
thng trung hc v o to chuyn su cp bc i hc v trn i hc
(4) Mt s bin php thc hin:
- Th hin r quan im pht trin h thng siu th l ng lc cho
CNH, HH ngnh thng mi Vit Nam trong ch trng, chnh sch pht
trin kinh t - x hi, pht trin thng mi ca Nh nc, chng trnh hnh
ng ca Chnh ph, B Thng mi v quan trit, ph bin ti ton x hi
- Chnh ph cn nhc vic xy dng v ngh Quc hi thng qua sm
mt o lut v kinh doanh bn l Vit Nam trc nm 2007;
103

- B Thng mi trc tip ch o v hng dn thc hin cc hot ng
tuyn truyn ph bin kin thc v nhng thch thc mi i vi pht trin h
thng siu th trong iu kin mi. ng thi, B phi phi hp cht ch vi b
Vn ho-Thng tin, b K hoch v u t, b Ti chnh v cc b/ngnh lin
quan trong vic lp v thc hin cc k hoch v chng trnh thng tin quc
gia v pht trin h thng thng mi vn minh hin i trong bi cnh hi
nhp kinh t quc t
3.2. Gii php xy dng v hon thin mi trng php l iu
chnh hot ng kinh doanh siu th
C rt nhiu chnh sch lin quan n hot ng kinh doanh siu th,
trong nhiu chnh sch c tnh cht nh hng v kch thch pht trin cc
siu th mt cch hiu qu. Tuy nhin, chnh sch qun l v pht trin siu th
vn cn tn ti nhiu bt cp cn khc phc. hon thin mi trng php l
iu chnh hot ng kinh doanh siu th cn sa i b sung nhng chnh
sch hin c v ban hnh nhng chnh sch mi nhm qun l v iu chnh
hot ng kinh doanh siu th hiu qu hn;
i vi Quy ch siu th
Hin nay sau 1 nm thc hin Quy ch siu th pht sinh nhiu bt
cp nh phn tch trong chng 2. Trong thi gian ti Nh nc cn hon
thin hn na Quy ch theo hng ph hp hn vi hot ng kinh doanh thc
t ca siu th nhm nng cao tnh thc thi trong qu trnh qun l. Quy ch,
khng ch nhm mc ch qun l m cn phi tng cng tnh nh hng
cho hot ng kinh doanh siu th. Mt s hng cn hon thin i vi Quy
ch siu th:
- Hon thin khcphc cc bt cp v tn gi v do xc nh r
hn cc i tng chu s qun l, iu tit ca Quy ch theo hng quy nh
tt c cc loi hnh thng mi bn l c truyn thng v hin i trong mt
o lut v bn l hay php lnh v bn l Vit Nam (ch truyn thng, cc
ca hiu c lp, cc hp tc x tiu th, cc ca hng nhng quyn thng
mi, siu th, i siu th, trung tm thng mi, ca hng ln, ca hng
chuyn doanh)
- Hon thin theo hng iu chnh tiu chun phn hng cho ph hp
vi thc tin v tin li cho qun l: ngoi nhng bt cp v phn hng siu
th chuyn doanh nh nu, trong siu th tng hp chng ti cho rng vic
chia siu th tng hp lm 3 loi l tho ng. Tuy nhin cn iu chnh quy
m v din tch kinh doanh v tp hp hng ho nht l gia 2 loi II v III.
Theo chng ti nn quy nh din tch ti thiu i vi siu th loi II l t
1000 m2 tr ln thay v 2000m2 nh quy nh trong Quy ch. Trong so snh
vi cc nc v thc t cho thy vi mt siu th kinh doanh tng hp, din
tch bn hng t 1000m2 tr ln c th cho tp hp hng ho phong ph
p ng c phn ln nhu cu thit yu ca ngi dn, hn na nu chng ta
104

xp nhng siu th vi din tch bn hng gn 2000 m2 ng loi vi nhng
ca hng ch c din tch bng cha y 1/3 (500 m2) th s thit thi cho cc
siu th ln hn
- i vi cc tiu ch lin quan nh tnh cng cn thy rng a phn
cc siu th phi c din tch v tp hp hng ho ln mi c iu kin
trin khai hiu qu vic trng by sp xp hng ho v trang thit b hin i
cng nh m bo cc tiu chun v v sinh an ton thc phm (VSATTP),
phng chng chy n, bo v mi trng sinh thi, m bo vn minh thng
mi v tin nghi cho ngi mua sm
V vy, nn chng Quy ch siu th v trung tm thng mi cn i
thnh Quy ch ca hng hin i v tt nht l Quy ch cn c nghin cu
nng cp thnh d n Lut v kinh doanh bn l Vit Nam. Theo chng
ti d n lut ny cn c trnh ln Quc Hi thng qua trc nm 2007
khi nc ta m ca th trng bn l theo cam kt trong BTA vi Hoa K.
- Cn hon thin qun l nh nc v khoa hc cng ngh
R rng kinh doanh siu th cn s dng nhng cng ngh tin tin
qun l tt c cc hot ng ca siu th. V vy hon thin mi trng php
l v khoa hc cng ngh s gip kinh doanh siu th hiu qu hn.
khuyn khch pht trin siu th, nh nc cn h tr ng dng v pht trin
khoa hc qun l bn l hin i; bo v bn quyn v s hu tr tu i vi
nhng sn phm khoa hc cng ngh lin quan n hot ng qun l siu th;
bo v nhn hiu hng ho v thng hiu ca doanh nghip kinh doanh siu
th Nh nc cn h tr, khuyn khch cc doanh nghip kinh doanh siu
th s dng phn mm hin i trong qun l iu hnh hot ng kinh doanh
siu th, qun l lng hng ho mua vo, bn ra, lng tn kho ca siu th,
qun l theo di khch hng, xy dng c s d liu v khch hng, v cc
nh cung cp h tr cc doanh nghip nhp khu hoc t thit k, sn xut
nhng phn mm ny. Mt khc, Nh nc cng dnh u tin cho cc hot
ng R&D v pht trin khoa hc cng ngh v siu th
- Php lut v VSATTP
Mt trong nhng khung kh php l c nh hng ln n kinh doanh
siu th l VSATTP. Nu nh nc qun l mt cch cht ch VSATTP ca
cc loi hnh kinh doanh bn l s to iu kin cc loi hnh bn l p
ng cc iu kin pht trin c th pht trin. Hn na, so vi nhiu loi
hnh bn l khc siu th r rng c u im hn v mt ny o c nhiu c
hi pht trin hn. Hin nay, Vit Nam c nhng quy nh v VSATTP
theo Php lnh s 12/2003/PL-UBTVQH11 ngy 26 thng 7 nm 2003 v
V sinh an ton thc phm tuy nhin hiu qu thc thi cn rt thp. Nh vy,
siu th cn c xem l mi tin phong trong vic ci thin v nng cao hiu
lc php l v VSATTP ca Nh nc nhm bo v quyn li ca ngi tiu
dng cng nh gim tnh trng ln xn trong vn qun l VSATTP. Vi
nhng quy nh r rng v tiu chun VSATTP ca hng ho kinh doanh
105

trong siu th, li c iu kin kim tra, gim st tp trung, siu th r rng
l a im l tng cho vic thc thi cc quy nh ca php lut v VSATTP.
Chu s gim st v thc thi nghim chnh php lnh VSATTP cng chnh l
c s m bo vng chc cho s pht trin lu di ca siu th, xt c trn bnh
din quan h vi cc nh cung cp cng nh vi khch hng ca siu th. i
vi cc nh cung cp, l nhng i hi v sn phm sch, p ng cc tiu
chun cht lng v VSATTP c th bn c hng qua h thng siu th
v do l s thm nhp mt knh phn phi tin tin cho tiu th sn phm
ca mnh. i vi ngi tiu dng l s tng cng lng tin, cng c hnh
vi mua sm tr thnh bn hng thn thit ca siu th. i vi qun l Nh
nc, vic tng cng qun l VSATTP mt cch cht ch trong cc siu th
c coi l m hnh qun l hiu qu tng bc p dng cho cc hnh thc
bn l khc, khc phc tnh trng ln xn khng qun l c nh trong cc
ch truyn thng ...
3.3. Xy dng cc c ch, chnh sch khuyn khch, h tr pht
trin siu th ph hp:
Trn quan im pht trin h thng siu th l pht trin h thng
thng mi vn minh, hin i Vit Nam, mt sn phm mi ca mt x hi
pht trin vn minh hin i Vit Nam, nhm tc gi ti xut nhng gii
php chnh sch khuyn khch, h tr ca Nh nc nh sau:
- Chnh sch h tr mt bng kinh doanh siu th:
Nh nc cn c chnh sch h tr v t ai, mt bng cho kinh
doanh siu th v mt bng kinh doanh siu th l mt trong nhng tiu ch
quan trng nht i vi dng ca hng kinh doanh ny. C th ni pht
trin siu th mt bng l mt trong nhng yu t quan trng nht. Thc tin
kinh doanh cc siu th trong nc cho thy cc thnh ph ln mt bng l
mt trong nhng cn tr ln nht trong pht trin siu th c bit l cc doanh
nghip trong nc vi tim lc cn hn ch. Thc t, u t mt bng
rng kinh doanh siu th cn s tin ln n hng trm t ng trong khi
cc siu th trong nc cha mnh c th mua t kinh doanh, v vy
cc doanh nghip vn phi i thu t theo gi th trng do rt kh khn
trong kinh doanh v tnh cht n nh khng cao. Nu Nh nc khng c cc
chnh sch to thun li v mt bng kinh doanh cho cc doanh nghip trong
nc, h phi t lo liu hon ton trong bi cnh cnh tranh khng cn sc
nh vy s rt kh khn pht trin cc nh phn phi ln ca Vit Nam
trong cuc cnh tranh khc lit vi cc TNCs. V vy, trnh tnh trng "c
ln nut c b" khi m ca th trng, Nh nc cn c mt nh hng v
chin lc u t pht trin mnh m nng cp h tng thng mi ni a,
u tin v h tr cho thu mt bng kinh doanh i vi cc thng nhn Vit
Nam nh mt yu t to mi trng quan trng gip hnh thnh cc siu th
siu th ca Vit Nam.
Trc ht, Nh nc cn dnh qu t thch hp cho pht trin h thng
siu th v chnh sch i vi qu t dnh cho siu th cng c ng x nh
106

chnh sch i vi qu t dnh pht trin cc ch u mi v trn thc t,
siu th cng chnh l mt u mi tiu th hng ho ln; Pht trin siu th
cn c coi nh pht trin chnh sch x hi hiu qu, gp phn kch thch
lu thng hng ha, kch thch trao i, tiu dng t kch thch sn xut
pht trin. Hn na, khuyn khch pht trin h thng siu th, cng chnh l
mt bin php chnh sch nhm nng cao cht lng cuc sng, gp phn xy
dng x hi vn minh.
Nh nc cng cn to iu kin tip cn mt bng kinh doanh nh
nhau cho cho mi thng nhn khng phn bit thnh phn kinh t; Chnh
sch u tin v thu t v cp php, u t cc hng mc kt cu h tng
thng mi ln cn m bo s r rng, cng bng v minh bch cho mi
thng nhn iu kin
Cc bin php c th c th l: Trong cc khu th mi nn dnh din
tch ph hp cho cc doanh nghip thu, u tin, khuyn khch cc hnh thc
lin doanh, lin kt, hp tc s dng mt bng xy dng h tng phn phi,
bn l. Thm ch s dng mt bng cc c s xy dng, sn xut b di di cho
mc ch xy dng cc siu th Chin lc v quy hoch pht trin h thng
siu th phi l mt b phn nht th ho trong chin lc pht trin thng
mi t nc v trong quy hoch kt cu h tng thng mi ca t nc
- Chnh sch ti chnh tn dng
Cho n nay cha c chnh sch ti chnh tn dng cho u tin pht
trin siu th do cc doanh nghip mun kinh doanh siu th phi t tm
kim cc ngun vn m khng c hng bt k u i no. Do c th ca
kinh doanh siu th l vn u t ln nhng li nhun ban u thp, v th
doanh nghip trong nc cn c hng cc ch u i v vn v thu t
cc qu tn dng... Nh nc nn c cc chnh sch h tr doanh nghip trong
nc tm kim cc ngun vn mt cch thun li hn. Mt khc Nh nc
nn dnh u tin pht trin cc siu th quy m ln (cc siu th hng I v II)
nh u tin pht trin cc u mi hin nay nhm xc nh cc ngun vn
u t pht trin siu th bao gm cc ngun vn c huy ng t ngun vn
u t pht trin ca Nh nc (bao gm vn t ngn sch trung ng, a
phng), vn vay tn dng u i, vn ca cc ch th sn xut, kinh doanh,
vn ca nhn dn ng gp v ngun vn hp php khc
- Chnh sch khuyn khch u t trong v ngoi nc pht trin h
thng siu th quy m ln, chui siu th Vit Nam;
Siu th l sn phm vn minh thng nghip du nhp vo nc ta t
cc nc pht trin. Trong giai on u, chng ta khng th trnh khi nhng
b ng v kh khn v vn, kinh nghim qun l cng nh cng ngh p dng
trong kinh doanh siu th. Do , vai tr ca cc nh u t nc ngoi s rt
quan trng trong vic nh hng cho ngnh kinh doanh mi m ny, nh
kinh nghim ca nhiu nc trong khu vc cho thy.
107

Hin nay mi trng kinh doanh ca nc ta sc hp dn cc nh
u t nc ngoi, tuy nhin chng ta vn cn mt mi trng php l thng
thong, m bo n nh kinh t v m, tng trng nhanh cc nh u t
nc ngoi tng cng chuyn giao cng ngh, kinh nghim qun l v
phng thc kinh doanh hin i ny cho pha Vit Nam. V vy, chng ta
phi xy dng v hon thin lut v bt ng sn, quy nh r quyn s dng
t, quyn thu t cho cc nh u t yn tm. Thc t Vit Nam t ai
l ti sn ca Nh nc, khng tn ti ch s hu t ai c nhn. Cn n
gin ho th tc hnh chnh trong qu trnh cp giy php hat ng v tin
hnh c hiu qu vic cp, iu chnh giy php. To iu kin cho nh u t
vi cc chnh sch u i v thu, chi ph in, nc, in thoi, cung cp
thng tin lin quan n th trng a phng... Mt khc cn xy dng c s
h tng thun li nhm thu ht u t nc ngoi.
Nh nc cn khuyn khch u t trong nc i i vi u t nc
ngoi xy dng mt s siu th t tiu chun quc t ti Vit Nam. Siu
th l loi hnh thng nghip vn minh, hin i v rt mi m, s c mt ca
cc doanh nghip nc ngoi tham gia vo kinh doanh trong lnh vc siu th
l ph hp vi xu hng hi nhp hin nay, t chng ta c th tip cn
lm quen v hc hi c nhiu kinh nghim t pha i tc v m hnh mi
m ny.
Khuyn khch lin doanh, lin kt gia cc siu th trong nc v ngoi
nc hay gia cc doanh nghip trong nc vi nhau hnh thnh tp on
siu th hay cc doanh nghip mnh c th u t vo pht trin h
thng siu th hin i. Vi tim lc v vn ln hn cc doanh nghip c th
c sc mnh th trng ln hn, c sc mnh m phn ln i vi cc nh
cung cp c ngun hng r hn t tng hiu qu kinh doanh. Hn na
nu cc siu th trong nc lin kt vi nhau c th tng nng lc cnh tranh
cnh tranh c vi cc siu th nc ngoi. Hn na, nu thc hin hnh
thc lin doanh, lin kt c th gip cc doanh nghip trong nc hc hi
c kinh nghim qun l siu th ca nc ngoi mt cch c hiu qu.
- Chnh sch h tr pht trin c s h tng siu th
Cn xc nh r vic u t nng cp c s h tng ca h thng phn
phi hin i ni ring v ton b th trng ni a l mt vic lm ng b
bao gm: Vic quy hoch mng li; u t xy dng mi cc siu th, i
siu th hin i; ton b hot ng logistic t cng tc thu mua, ch bin, bo
qun, tn tr, h thng kho tng, vn chuyn, iu phi; h thng trang thit
b v cc cng c bn hng; ng dng cng ngh thng tin v cc cng c
qun l bng in ton; h thng bn hng; h thng trng lp v cc chng
trnh o to hun luyn i ng cn b cng nhn vin.
Trc khi hi nhp v m ca hon ton cn to iu kin gip cc
doanh nghip kinh doanh siu th trong nc trong vic tm kim, mua, thu
mt bng, c tham gia thc hin cc khu thng mi trong cc d n xy
dng khu th mi, cc khu dn c, cc chung c, hp tc s dng mt bng
108

ca cc n v di di xy dng cc khu thng mi. C chnh sch h tr
v u i u t i vi nhng n v mnh dn u t cc tnh ni th
trng v sc mua pht trin c mc , vic u t i hi phi chu ng
trong thi gian u cha c hoc c mc li nhun thp.
Thc t cho thy, cc doanh nghip kinh doanh siu th phi thc hin
ng thi hai chc nng u t xy dng v kinh doanh phn phi. iu ny
lm tng p lc ti chnh v phn tn ngun lc ca doanh nghip phn phi.
Nh nc cn c chnh sch khuyn khch cc doanh nghip hot ng trong
lnh vc xy dng u t siu th nh l mt b phn c s h tng cng cng
trong tng th cc d n pht trin khu th, khu dn c sau cho cc
doanh nghip kinh doanh siu th thu li. Vic ny s gip pht huy c hiu
qu kh nng chuyn mn ha ca mi doanh nghip gip gim p lc v
cng sc, thi gian cho doanh nghip phn phi cc n v ny c iu
kin tp trung vo vic kinh doanh v phc v khch hng hng ngy mt
cch tt hn.
Cc s, ban, ngnh cn phi hp cht ch vi cc c quan qun l quy
hoch th c nhng nh hng v a im cho cc siu th khi thnh
lp. S c th thng qua nhng nh hng v a im cho cc siu th khi
thnh lp. Thng qua vic cp php, ly hoc t vn cho cc siu th trong
nc v mt dn c v kh nng mua sm, trnh dn n trng hp do v
tr qu gn nhau m dn n cnh tranh i bn cng c hi.
Cn thng nht qun l m bo cc siu th khng c xy dng
trong cc khu ni thnh, ph c nhm trnh tnh trng lm mt cnh quan, m
quan ca khu vc ny. c din tch xy dng siu th thch hp cn xy
dng siu th cc a im mi nh khu th mi, khu dn c mi...trong
nhng quy hoch ca cc khu vc ny cn quy hoch din tch t xy
dng siu th v cho cc nh u t thu. y l mt trong nhng bin php
qun l siu th cng nh khuyn khch s pht trin ca cc siu th trong
nc. y cng l mt trong nhng im u tin ca cc siu th trong nc.
- Chnh sch h tr o to ngun nhn lc siu th
V kinh doanh siu th l lnh vc kinh doanh doanh mi, hin i i
hi phi c i ng nhn lc c trnh , do nh nc cn c chnh sch h
tr o to pht trin ngun nhn lc c th cho kinh doanh siu th.
- Cn tng cng cng tc o to, thng tin, hc tp, trao i kinh
nghim trong v ngoi nc v cc hnh thc t chc phn phi hng ha hin
i, k c u t thi gian, kinh ph c cn b i kho st hc tp kinh
nghim ca nc ngoi.
- S dng cc ngun kinh ph v xc tin thng mi m cc lp o
to cn b qun l siu th cho cc nh qun l siu th hc tp. Trong nhng
lp ny cn mi cc chuyn gia nc ngoi ging dy tng bc nng cao
nng lc qun l ca cc nh qun l siu th ca Vit Nam. Cn phi hp vi
109

cc c quan chc nng t chc cc cuc hi tho trao i kinh nghim gia
cc nh qun l siu th trong v ngoi nc. Mt khc thng qua tng
cng trao i gia cc c quan qun l nh nc v cc siu th gii quyt
cc vng mc v mt chnh sch hoc c nhng sa i, b sung ph hp
hn vi nhu cu pht trin.
- Chnh sch h tr pht trin h thng thng tin hin i cho cc
doanh nghip kinh doanh siu th
Xem xt vic u t nng cp v in t ha cc trang thit b bn hng,
xy dng cc trung tm phn phi, h thng kho lnh, u t xy dng h
thng in ton hon chnh, ng dng cng ngh thng tin trong cc dch v
khch hng...l nhng hot ng u t i mi cng ngh, hin i ha hot
ng phn phi, trn c s c nhng chnh sch h tr khuyn khch c
th, hp l trc v sau u t.
cc siu th trong nc c iu kin tip cn vi cc cng ngh qun
l siu th hin i, nh nc cn c chnh sch h tr v cng ngh thng tin
v cng ngh qun l cc chnh sch bao gm: Nh nc mua hoc thu
vit cc phn mm qun l siu th sau bn r hoc cho cc siu th trong
nc thu phn mm vi gi r; Nh nc thit lp h thng qun l siu th
in t trong t ng ha cc hot ng khai thu, ng k kinh doanh,
trao i thng tin, bo co k ton...; Nh nc c th xy dng cc trang
Web v siu th, kinh doanh siu th, kin thc k nng kinh doanh siu th
ph bin kin thc v siu th n cc nh qun l siu th, nhn vin siu th
thm ch c ngi dn v siu th; Tng cng h tr php l v kinh doanh
siu th o bn hng qua mng...Thng qua nhng chnh sch ny nhm nng
cao nng lc v cng ngh cho cc siu th trong nc c th cnh tranh
c vi cc doanh nghip hng mnh ca nc ngoi.
- Cc khuyn khch v u i v vn, thu v cc chnh sch khc
Nh nc cn c chnh sch u i tn dng cho cc doanh nghip kinh
doanh siu th trong nc. Gim li sut cho vay cc siu th nh c th
pht trin nhanh hn trc khi m ca trnh b cc siu th ca nc ngoi
chim ht th phn. Cho n trc khi m ca hon ton h thng phn phi
cn h tr u i v tn dng gip cc doanh nghip kinh doanh siu th
trong xy dng c s vt cht hay vn u t ban u c th nng cao nng
lc cnh tranh trc khi th trng phn phi m ca.
Chnh sch thu cng cn c iu chnh li cho hp l tng kh
nng cnh tranh ca siu th i vi nhng loi hnh bn l truyn thng nh
ch v cc ca hng bch ha...Hin nay, mc thu VAT i vi cc siu th
l 10% nhng cc tiu thng ngoi ch c mc thu thp hn hoc ch phi
chu mt khon l ph nh. Thu thu nhp doanh nghip cng nn c iu
chnh cho thng nht gia doanh nghip c vn u t trong nc v nc
ngoi, hin nay doanh nghip trong nc phi chu mc thu sut thu thu
nhp doanh nghip l 28% trong khi doanh nghip FDI ch l 25%. Nh nc
110

cn khuyn khch cc doanh nghip pht trin thng qua u i v thu khi
mi xy dng cc doanh nghip c iu kin khu hao nhanh cng nh c
iu kin nng cao kh nng cnh tranh
3.4. i mi cng tc xy dng chin lc, quy hoch v k hoch
pht trin siu th
Cho n nay Vit Nam vn cha c quy hoch tng th pht trin siu
th. V vy, trnh gp phi nhng bt cp trong hot ng sau ny ca siu
th cn phi c quy hoch pht trin siu th n nm 2010 v nh hng n
nm 2020 trn phm vi c nc. quy hoch siu th c tnh kh thi v p
ng c nhu cu pht trin cn phi thc hin nhng bin php nh:
- Cn tp trung pht trin siu th ti cc thnh ph ln, cc khu kinh t
ln, khu kinh t ca khu hay vng dn c tp trung. a quy hoch pht trin
siu th vo quy hoch pht trin kinh t thng mi ca tnh hay ca khu vc.
Coi cng tc quy hoch pht trin siu th l nh hng chin lc trong pht
trin th trng trong nc. Cc c quan ca b phi hp vi cc Vin, cc
Trng nghin cu trin khai quy hoch tng th mng li siu th trn c
nc lm nh hng cho pht trin h thng siu th ti Vit Nam.
- Xy dng quy hoch siu th phi da trn c cu sn xut, tiu th
ca khu vc. Xy dng siu th sao cho c bn knh phc v ti u trnh tnh
trng qu dy hoc qu tha s gim hiu qu kinh t x hi ca cc siu th.
Xy dng siu th c quy m ph hp vi s lng khch hng n siu th
trnh tnh trng qu ti v ch gi xe, qu ti v cng sut phc v hoc xy
dng qu ln gy lng ph.
- Quy hoch k hoch pht trin siu th phi gip m bo qu trnh
lin kt gia cc siu th, mt yu t c coi l sng cn i vi cc siu th
ca Vit Nam hin nay.
- Xy dng quy hoch, k hoch pht trin phi to iu kin lu thng
hng ha tt qua cc siu th: Cn huy ng cc ngun vn khc nhau c
th u t hon thin kt cu h tng (mng li giao thng, vin thng) trong
cc vng c nh hng quy hoch pht trin siu th.
- Quy hoch cng cn m bo s tng quan gia pht trin siu th v
cc loi hnh thng nghip khc trong v. Trong , cn phi c th ha cc
bin php nh: Xy dng nh hng pht trin tng th cc loi hnh thng
nghip, trong siu th v cc loi hnh thng nghip khc phi cng tn ti
v pht trin.
- Thng xuyn xem xt v c s iu chnh cn thit gia vic thc
hin quy hoch siu th v s pht trin ca cc loi hnh thng nghip khc
trong khu vc.
111

- Vic quy hoch siu th thi gian ti cn xy dng c cc nh mc
v tiu chun k thut hng dn vic xc nh v tr v khong cch siu th
(tnh trn pham vi khch hng trong bn knh theo km, hoc theo thi gian i
ti siu th) da trn c s v mc cng nghip ho v th ho (tp
trung dn c); thu nhp bnh qun u ngi; thi quen mua sm (tn xut i
mua sm); tr gi trung bnh mi ln i mua sm ca khch hng, cc ca
hng cnh tranh
3.5. i mi cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi cc
quy nh ca php lut i vi kinh doanh siu th
Hin nay phn ln cc siu th do S Thng mi cc a phng qun
l, tuy c Quy ch v siu th qun l cc siu th nhng hin nay cng
tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi cc quy nh ca Quy ch cn
nhiu bt cp. Mt l, cc th tc kim tra thng rm ra, phc tp nn
thng chm tr v khng mang tnh thi s. Hai l, khi pht hin cc sai
phm vn cha c ch ti x l c th nn kh khn trong qun l v iu
hnh. Ba l, siu th pht trin nhanh trong khi nng lc qun l cha th
thay i cho ph hp vi s pht trin ca siu th do thng gp kh khn
trong cng tc qun l. Bn l, cc siu th l n v kinh doanh c lp khng
th p dng hnh thc qun l c ca cc ch truyn thng p dng vo qun
l siu th. V vy, trong thi gian ti a h thng siu th vo hot ng
theo cc quy nh ca php lut cn phi thc hin i mi cng tc thanh tra,
kim tra, gim st theo hng sau:
- Xy dng quy ch thanh tra, kim tra, gim st cc siu th ph hp
vi mc tiu qun l nh nc i vi cc siu th cng nh ph hp vi tnh
trng pht trin ca siu th. Mc tiu ca qun l siu th l: To lp mt
loi hnh bn l vn minh hin i ph hp vi trnh pht trin ca nn kinh
t. y mnh tiu th hng ha qua cc siu th nhm tng hiu qu kinh t x
hi ca h thng phn phi hin i. Bo v quyn li ca ngi tiu dng.
Vi nhng mc tiu trn, cng tc thanh tra, kim tra nn tp trung vo nhng
lnh vc nh:
+ Kim tra v v sinh an ton thc phm, xut x hng ha, cht lng
hng ha, thi hn s dng...Cn xy dng ht thng qun l cht lng hng
ha thng nht trn c nc phc v cng tc qun l c hiu qu.
+ Kim tra tnh minh bch r rng trong vic nim yt gi, nhng thay
i v gi c.
+ Kim tra cc cng tc m bo an ton ca siu th nh phng chng
chy n, cc phng n d phng khi c s c.
- Thng qua vic cp php, ng k kinh doanh qun l qu trnh
xy dng v hot ng kinh doanh ca cc siu th. V thng qua hot ng
cp php c th tin hnh thanh tra kim tra, xem cc doanh nghip kinh
doanh siu th c p ng nhng yu cu v kinh doanh siu th hay khng.
112

Mt khc thng qua cp php s gip tng cng qun l cht ch hn v thu
v cc vn c lin quan khc.
- Trong xu th i mi chnh sch qun l v siu th, ci cch cc th
tc hnh chnh c lin quan trong kinh doanh siu th. Nh nc cn xc nh
r v cao vai tr kim tra kim sot s hnh thnh pht trin v kinh doanh
cc siu th. T xc nh v hon thin c ch kim tra ph hp vi yu cu
pht trin siu th v h thng siu th ti Vit Nam. Cn thnh lp c quan
chuyn trch v qun l siu th. Cui cng cn nng cao nng lc thanh tra,
kim tra, gim st hot ng ca cc siu th.
3.6. Khuyn khch s ra i v xy dng nng lc cc cho hip hi
siu th
Khuyn khch pht trin hip hi cc doanh nghip kinh doanh siu th
nhm lm cu ni gia cc doanh nghip vi cc i tc cung cp hng ha
hoc gia doanh nghip vi cc c quan qun l ca nh nc. Nu cc Hip
hi hot ng tt s tng cng hp tc, n nh th trng t ngun hng, gi
c, cht lng hng bn ra, trao i thng tin gia cc thnh vin. Bn cnh
, cc thnh vin cng c th h tr nhau tm kim, trao i thng tin th
trng, vn ra cc a phng ln cn hay hp tc trong o to k nng
qun l, nghin cu th trng cho i ng cn b chuyn vin theo hng
chuyn nghip ha. Ngoi ra hip hi ng vai tr quan trng trong vic hn
ch hng gi, hng nhi, hng khng r xut x trn a bn, ng thi c th
lin doanh, lin kt vi nhau tng sc cnh tranh vi cc tp on bn l
nc ngoi.
iu c bit quan trng l Hip hi s l ngi i din cho quyn li
hp php ca doanh nghip thnh vin, c ting ni v tham gia ng tn
nguyn n i vi cc v kin nhm bo v quyn li hp php ca cc
thnh vin trc cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh ca cc i th khc
trong bi cnh cnh tranh v hi nhp. V vy chng ti cho rng vic thnh
lp cc Hip hi siu th Vit Nam cn c tin hnh ngay v Nh nc
cn c cc h tr cn thit cc Hip hi i vo hot ng chnh thc v
hiu qu trong nm 2006, trc thi hn m ca th trng siu th vo nm
2007.
Hin c Hip hi siu th H Ni, cc thnh ph ln khc nh
Thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Nng cng nn sm hnh thnh
cc Hip hi siu th, tp hp cc doanh nghip kinh doanh siu th vit Nam
thnh mt khi hot ng hiu qu v em li li ch chnh ng thit thc
cho cc thnh vin. Cc hip hi phi pht huy vai tr tp hp sc mnh, tng
cng hp tc kinh doanh siu th trn phm vi a bn hoc ton quc, n
nh ngun hng ho, gi c hng ho bn ra, trao i thng tin c lin quan,
hp tc th trng, o to cn b qun l v nhn vin siu th, kt hp u
tranh chng hng gi, hng khng r xut x a vo siu th, lin doanh, lin
kt vi nhau tng sc cnh tranh vi cc tp on siu th nc ngoi ang
xut hin ngy mt nhiu Vit Nam.
113

Hip hi siu th cn lin kt, to ngun hng tin ti y mnh xut
khu; Tin ti hnh thnh chui siu th lin kt trn ton quc; Gim thiu
cc chi ph trung gian, c gng a hng ho n tay ngi tiu dng vi gi
thp nht (bng cch: mua hng trc tip t cc nh cung cp; t chc s ch,
ng gi ngay ti ch)
3.7. Cc gii php khc
H thng thng tin cho cc doanh nghip v cc thng nhn cn c
xy dng nhanh chng v c hiu qu. Nn gii thiu v to iu kin cho cc
doanh nghip tip xc vi cc mng thng tin hin i nh Vietnet, Vitranet...
v thc s bin chng thnh nhng ngun thng tin c ch v th trng v bn
hng nhm m bo kinh doanh siu th mt cch hiu qu. Tng cng cung
cp thng tin d bo v th trng trong nc. Cc d bo v bin ng gi c
hng ha trong nc v quc t nhm nng cao nng lc cnh tranh ca cc
siu th trong nc. H tr cc doanh nghip tm kim nhng thng tin c lin
quan n siu th v kinh doanh siu th quc t. Tng cng t chc cc cuc
hi tho nhm trao i thng tin, kinh nghim v pht trin v kinh doanh siu
th cho cc doanh nghip.
bo m n nh cng nh bo m tnh cng bng, minh bch cho
cc i tng tham gia th trng, Chnh ph v B Thng mi cn c nhng
bin php ngn chn nn bun lu, tham nhng trong ngnh hi quan nhm
bo v sn xut trong nc, n nh gi c th trng. Cn p dng bin php
hn ngch thu quan i vi hng nhp khu cp cho cc doanh nghip
trnh tnh trng nhp hng trn lan, gy nh hng n vic tiu th cc sn
phm ni a. Thng qua nhng bin php ny tng t l hng ha trong
nc, trong cc siu th nhm khuyn khch sn xut trong nc pht trin
cng nh thng qua th trng trong nc y mnh xut khu.
Nh nc cng cn nhanh chng thit lp mng li thanh ton bng
th in t nhm to iu kin cho hot ng mua bn, giao dch ni chung v
ti cc siu th ni ring din ra mt cch thun tin. Mc d phng thc
thanh ton ny cha ph bin vi ngi Vit Nam song s rt pht trin trong
tng lai do tnh hnh kinh t ngy cng i ln v ho nhp vi th gii. c
bit sp ti Vit Nam s c khong 2500 im thanh ton trn ton quc i
vi cc loi th thanh ton, th tn dng ca cc hng th nc ngoi nh:
Master, Visa, JCB v American Express. Cn ch thit lp mt s im
thanh ton th ti nhng siu th c quy m ln v lng khch nc ngoi
ng.
H tr cc doanh nghip trong nc xy dng v qung b thng hiu
cc siu th trong nc. Cho n nay cc doanh nghip trong nc vn cha
ch n vic xy dng v qung b thng hiu ca mnh, hn na chi ph
xy dng v qung b thng hiu tng i ln, v vy nh nc cn h tr
gip cc doanh nghip kinh doanh siu th nng cao kh nng cnh tranh
trc cc tp on bn l nc ngoi.
114

Tm li, trong bi cnh hi nhp v cnh tranh gay gt, nhng chnh
sch khuyn khch v h tr pht trin h thng siu th trong nc ca Nh
nc cn c thc hin mt cch ng b, da ch yu vo cng c php
lut, bao gm cc quy nh v khng gian v quy hoch t ai nhm kim
sot v khu vc m siu th, ban hnh quy nh v khu vc bn l, a ra din
tch t ti thiu m cc siu th ny cn phi c cng nh din tch lu
khng, cy xanh cn thit i vi cc siu th ny. Cc quy nh v thng mi
cng bng i vi cc siu th cng c th c tnh ti nhm ngn chn tnh
trng h gi qu nhiu chim lnh th trng v s dng sc mnh th
trng gy sc p i vi nh cung cp ca cc tp on bn l nc ngoi.
Ngoi ra, l nhng quy nh v vic thnh lp Lin minh bn l gip cc
siu th v cc ca hng truyn thng trong nc lm quen vi cc hnh thc
bn l hin i gip cho cc siu th nh trong nc c c quyn lc th
trng tng ng vi cc siu th ln ca nc ngoi
IV. Mt s gii php i mi hot ng qun tr
kinh doanh ca cc doanh nghip siu th
4.1. Nhng i mi trong nhn thc v t duy ca cc gim c
siu th
Siu th l hnh thc phn phi vn minh hin i, do nh qun l
siu th ng vai tr quan trng trong vic hnh thnh pht trin ca cc siu
th. V vy, kinh doanh siu th cn c kin thc, k nng qun l siu th
hin i cng nh cn phi c kh nng nhn bit s pht trin th trng,
ngi tiu dng. Cc nh kinh doanh siu th ng vai tr quan trng trong s
tn ti v pht trin ca cc siu th. Nhng nh qun l cn phi c nhn thc
v t duy mi nm bt nhng nhu cu ca ngi tiu dng i vi bn thn
cc siu th hay i vi hng ha kinh doanh trong siu th. V vy cc nh
kinh doanh siu th cn phi nhn thc r:
- V loi hnh ca hng siu th, cn thng nht y l dng ca hng
vn minh hin i ph hp vi iu kin ca cuc sng cng nghip ho v
th ho, phng thc bn hng l t phc v v dnh mc hng ho l hng
tiu dng ph bin. C th c cng thc chung cho cc nh kinh doanh siu
th ca th gii v m hnh siu th nh sau:
+ Tp hp hng ho phong ph
+ Dch v hin i (phng thc t phc v)
+ Ngh thut trng by sp xp hng ho
+ Ti u ho quan h gia gi c v cht lng hng ho
T cng thc chung ny, cc nh kinh doanh nn quan nim v m hnh
siu th ca mnh t m hnh tam gic vi 3 nh nh trong s 3.1. Vic
iu chnh tam gic ny bt u t nghin cu khch hng ca siu th.
115

S 3.1: M t quan nim mi v kinh doanh siu th

- Cc doanh nghip cn dnh thi gian cho vic nghin cu, iu tra,
tm hiu nhu cu thc t v xu hng tiu dng trong nc... tha mn nhu
cu ngy cng a dng v ngy cng cao hn (thi gian, s lng, cht lng,
mu m... v dch v km theo) ca khch hng vi gi c hp l nht Cc
doanh nghip phn phi cn nghim tc nghin cu v vn dng kin thc
chui gi tr cung ng theo cng ngh logisitics vo t chc v qun l h
thng phn phi ca mnh. M hnh, cch thc t chc hot ng kinh doanh
v qun l ca cc tp on phn phi nc ngoi hin c mt ti th trng
Vit Nam nh Metro Cash & Carry, Bourbon c bit l kinh nghim ca
Metro trong xy dng h thng phn phi (lin kt, h tr to ngun cung ng
n nh v m rng mng li khch hng...) cn c nghin cu k, hc tp
v vn dng vo iu kin c th ca nc ta sao cho ph hp vi nng lc s
trng...ca tng doanh nghip tham gia vo lnh vc hot ng kinh doanh
ny.
- Cc gim c h thng siu th cn c o to mt cch bi bn v
chuyn mn qun tr kinh doanh siu th v c thi gian kho st thch ng
vic qun l hot ng siu th ti cc i siu th hoc trung tm mua sm ln
nc ngoi hoc c yu t nc ngoi tch lu kinh nghim hay, bi hc tt
ng dng vo vic m mang pht trin h thng siu th Vit Nam
- Cc gim c siu th cng cn iu chnh li i tng khch hng
ca siu th cho ph hp. C th ni, vic coi i tng khch hng l nhng
ngi c thu nhp cao t ra khng cn thch hp v vic xy dng c cu
hng ha trong siu th da trn i tng ny phi c xem xt li. Trn
thc t, tng lp c thu nhp cao khng chim s ng trong x hi v nhu
cu hng ho ca i tng ny t mc chuyn bit ho rt cao, ch c cc
ca hiu chuyn doanh cc hng cao cp mi c th p dng siu gi cho
siu khch hng thnh cng. Siu th vi c trng c bn ca tp hp hng
ho l mass consumption cn ly i b phn ngi lao ng l i tng
phc v chnh, khng nn ch nhm vo khch hng c thu nhp cao v cng
khng th duy tr chnh sch gi c cao lm mt li th cnh tranh ca siu th.
Hng tiu
dng ph
bin
PT t phc
v
Gi hp l
116

Thnh cng ch c c qua s pht trin khng ngng, v c nhn,
ngh nghip, ti chnh, tinh thn sn sng tip thu kin mi, ci tin khng
ngng v duy tr cao hn i vi khch hng. Hin nay c l c rt t cc
chuyn gia v kinh doanh bn l c bit l kinh doanh bn l ca Vit Nam,
v vy cc siu th, cc chui siu th cn c chuyn gia i hc tp cc nc
trn th gii nhm hc hi nhng kin thc, kinh nghim mi v kinh doanh
siu th nhm p ng c nhu cu pht trin siu th ca Vit Nam.
4.2. i mi v a dng ho cc hnh thc bn hng ca siu th
Ngy nay, nh thy cc siu th trn th gii khng gii hn phm vi
bn hng trong cc ca hng m m rng ra rt nhiu hnh thc, phng thc
khc. Cc siu th Vit Nam, trc s thc p phi tn ti trong cuc cnh
tranh, tm n v p dng nhiu phng thc bn hng a dng, phong ph
c s h tr ca TMT nh vic bn hng qua in thoi, bn hng trn
truyn hnh, bn hng ti nh, bn hng qua catalogue, c bit l bn hng
trc tuyn qua mngTuy nhin, mc v tc m rng bn hng theo
cc phng thc hin i ny vn rt hn ch. Thi gian ti, cc siu th cn
y nhanh vic ng dng cc phng thc bn hng tin tin pht trin h
thng siu th ca mnh. Cc siu th c th bn hng qua th gi n cho
nhng khch hng c nhu cu m doanh nghip bit c qua iu tra. Cng
c th xut bn nhng cun catalogue nh tp hp mt s sn phm chn lc
ca siu th vo dp cui nm hoc cc ngy l, gi n cho cc gia nh, hoc
km theo cc n phm bo ch. Bn bun, bn l, bn hng qua mng... c rt
nhiu hnh thc doanh nghip la chn. Ngoi ra, cng cn chim lnh
nhanh chng lnh vc bn hng trn mng in t v s l phng thc giao
dch cc k pht trin trong tng lai. Ni tm li, a dng ho phng thc
bn hng l iu cn thit ca mi siu th bt kp vi s pht trin nhanh
chng ca hot ng thng mi v c thi gian ln khng gian.
4.3. La chn v tr t siu th thch hp:
Vic la chn v tr t siu th thch hp l yu t v cng quan trng
quyt nh s thnh cng ca kinh doanh siu th.
Trc ht v tr t siu th phi ph hp vi quy hoch tng th ca
Nh nc v a phng v quy m, din tch mt bng, cc khu chc nng,
lu khng, bi xe v cc yu t khc Sau , cn xc nh cc tiu ch
nh lng cho vic kinh doanh siu th ti v tr nh t cht lng v
hiu qu. Tiu ch cn xc nh l im ti hn v khch hng ca siu th. C
th cn xc nh lng khch hng ti thiu t mc ho vn cho kinh
doanh siu th. Trong cng thc xc nh lng khch hng ti thiu ny, cn
phi da vo cc tiu ch nh doanh s ho vn ca siu th, th phn bn l
m siu th d tnh chim lnh trong khu vc dn c nht nh, s lng ho
n mua hng cn thit, tr gi trung bnh ca mi ho n, tn xut mua hng
ca khch hng qua siu th, s lt khch hng bnh qun ti siu th
- Xc nh loi i tng khch hng;
117

- Xc nh phm vi bao trm ca siu th: bn knh khu vc khch
hng vi siu th l tm im
4.4. Pht trin v a dng ho tp hp hng ho v ng dng ngh
thut trng by hng ho tin tin trong siu th:
- Tp hp hng ha l mt tiu ch nh lng dng xc nh quy m
siu th v qua m phn nh cht lng v hiu qu hot ng ca siu th.
V vy mt siu th lun phi c gng c th cung cp mi chng loi
hng ho phc v mi nhu cu tiu dng thng nht ca ngi dn. ng thi
vi ph hng ho phong ph l khung gi vi nhiu mc gi t thp n cao,
ph hp vi i tng khch hng l qung i qun chng c thu nhp t
trung bnh tr ln. Nn d kin mt t l mt hng ni chim a s v c xu
hng tng dn bi hin nay, cc sn phm ca Vit Nam c mu m p,
cht lng cao. iu ny m bo ngun hng chc chn v gim ti thiu chi
ph vn chuyn, thu cho cc siu th. Cn kt hp vi cc doanh nghip Vit
Nam pht ng phong tro dng hng Vit Nam cht lng cao. Lun lun
gn hnh nh ca cc siu th vi s m bo v cht lng th mi gip cc
siu th ng vng trong iu kin cnh tranh ngy cng gay gt. Mun lm
c iu ny, cc siu th cn phi ch ng tm nhng ngun hng mi,
iu ny nghe c v qu n gin v d thc hin nhng do s nng ng v
nhy bn ca cc nh cung cp khin cho cc siu th t chu tm kim cc
sn phm mi, nhn hiu mi. Cc gim c c th khai thc thng tin v
ngun hng cc hi ch trin lm, hay trn cc phng tin thng tin ti
chng. Cng c th trc tip gp g cc nh sn xut v t hng, a ra
nhng yu cu v tnh nng, cht lng cng nh mu m sn phm. Khi siu
th c v tr nht nh trn th trng, c th p dng chnh sch nhn hiu
phn phi ca ring mnh cho mt s sn phm cng c thm hnh nh ca
siu th.
Mi siu th cn tp trung vo mt tp hp hng ho xc nh cho siu
th mnh, trong xc nh ct li ca tp hp v s m rng tp hp n
nhng hng ho khc nhm m bo c s la chn ti a cho cc i tng
l khch hng mc tiu ca siu th.
- Pht trin ngh thut trng by v sp xp hng ha
Trng by hng ha c coi l ngh thut trong kinh doanh bn l
hng ha c bit l i vi cc siu th. Vic trng by hng ha phi mang
li hiu qu bn hng trc tip cho cc siu th. Thng thng, merchandising
m bo s i li thun thin cho khch hng trong ton b khng gian siu
th, s tip xc trc tip gia khch hng v hng ho, nh sng c s dng
thu ht khch hng hng ti nhng hng ha m siu th mong mun bn.
Chiu sng bn trong cc gian hng to iu kin cho khch hng xem xt
hng ha mt cch thoi mi v thy r bn ghi gi, ng thi to ra bu
khng kh thu ht khch hng ch ti nhng khu vc c bit, ni trng by
hng ha. Mu, ni n, loi n v nhng c c nh phi ph hp
118

vi nhau to c hiu qu mong mun. Thit k nh sng l mt vn
i hi phi c chuyn mn, vic chiu sng siu th cng kh khn nh chiu
sng cho mt bui biu din nh ht. Do vy, cc siu th nn thu nhng
nh t vn chuyn mn gip thit k nh sng cho ca hng Vic
trng by hng ho cng cn mt s sp xp hp l gia nhng hng ho c t
l li nhun cao v hng em li li nhun thp, gia nhng hng ho bn
chy v hng kh bnTrong siu th, lun c nhng im nng thu ht
khch hng v nhng im lnh m khch hng d b qua, vic t chc hp
l vn i li ca khch hng v b tr hp l nhng hng ho ti cc im
ny cng l mt ngh thut cn c ch
4.5. Xy dng v thc thi mt chnh sch gi c hp l:
a phn cc siu th 100% ca Vit Nam hin nay u c mc gi cao,
thiu tnh cnh tranh so vi cc siu th c yu t nc ngoi v cc dng ca
hng bn l truyn thng v hin i khc.
Thi gian ti, pht trin kinh doanh m c th l tng doanh s bn
hng trong khi phi m bo tng li nhun, cc siu th cn xy dng v thc
thi cc chnh sch gi c hp l nht trong quan h vi cht lng hng ho.
Gi c hp l m c th l gi thp trong siu th l kt qu ca cc yu t
gim chi ph bn hng thng qua vic thc hin quay vng hng ho nhanh v
quan h tt vi cc nh cung cp.
- Vic quay vng hng ho nhanh c th c thc hin thng qua cc
bin php ng dng cng ngh hin i trong qun l lng tn kho, thc hin
tt vic trng by sp xp hng ho v cc bin php kch thch mua hng v
xc tin thng mi khc m chng ti khuyn ngh bn cnh mt bin
php cc k quan trng l nh gi v ghi gi ng cho ph hng ho ca siu
th vi nhiu nhn mc hng ho v tiu chun cht lng khc nhau p ng
nhu cu a dng ca cc i tng khch hng siu th. Cng cn ch ti
tm l khch hng khi ghi gi, nhng s thp phn v gi c i khi hp dn
khch hng hn l nhng ch s gi trn trnh
- Xy dng v duy tr quan h tt vi cc nh cung cp trong mt knh
phn phi lin kt dc vng chc: Trong quan h vi cc nh cung cp, s
thiu chuyn nghip ca mt s nh qun l siu th hin nay cng vi thi
u i qu mc ca cc nh cung cp dn ti tnh trng mt s siu th
cha coi trng cc nh cung cp. Mt s siu th li mi ch tp trung vo
khch hng m qun hn vic lm marketing vi nh cung cp ca mnh. Tt
c nhng hin trng ny cn c nhn nhn li v chn chnh ngay nu siu
th mun pht trin v lu di. Cc siu th cn phi xy dng mi quan h gn
b, mt thit vi cc nh sn xut c trong v ngoi nc m bo ngun
cung cp hng n nh, phongn ph vi gi c cnh tranh v do vy m pht
trin siu th v gp phn pht trin kinh t x hi ni chung. Quan h vi
cc nh cung cp cn c xy dng trn c s mi quan h i tc chin
lc, bnh ng, cng c li, cng chia s ri ro, trch nhim v quyn li.
119

Siu th khng c chn p bt nt, vi vnh cc nh cung cp; Trnh tnh
trnh c tnh gy kh khn trong thanh ton cc nh cung cp nh n ng lu
ngy, nhp hng gi u Cc siu th nn thng xuyn cung cp thng tin
v tnh hnh kinh doanh, s pht trin, v cc d n ca siu th. C th thc
hin vic ny thng qua hi ngh cc nh cung cp hoc thng qua cc bn
bo co. thm ch c th lp mt ng dy thng tin lin tc ti tn phng
lm vic ca ngi cung cp qua mng my tnh hay n gin hn l qua in
thoi. Sao nhng trong vic gi gn mi quan h vi cc nh cung cp s gy
ra s thiu thin cm, thm ch gy hiu lm, lm mt uy tn ca siu th
Hin nay, siu th ang c cc nh cung cp rt u i nh nhng u
th ni bt ca n trong mng li phn phi. Hng ha thng c u tin
giao trc v ng thi hn, nht l trong nhng ma cao im. Thng
thng sau khi t hng ch trong vng 12 ting n 24 ting l hng c
giao. Ngoi ra, cc siu th cng c hng nhiu u i nh t l chit khu
cao t 5-7% i vi nhng lng hng nht nh. Thi hn thanh ton thng
ko di mt thi gian sau khi giao hng, c th ko di khong 3-4 tun
Tuy nhin, cc siu th khng nn coi nhng u i ny l ng nhin v
lun nh rng siu th hot ng trong c ch kinh t th trng, cnh tranh
khc lit v quan h gia cc i tc phi l bnh ng, c i c li mi c th
lm n lu di
Cc siu th cn to mi quan h tt vi cc nh cung ng v xy dng
mi quan h ny trn nn tng cc hp ng kinh t. Cn nghin cu v trin
khai thc hin Q 80 CP ca Chnh ph v tiu th nng sn hng ho thng
qua hp ng, t mnh ng ra lm u mi v ch o knh phn phi lin
kt dc hng nng sn, thc phm m m bo ngun cung cp hng ho
cho siu th Vic t chc ngun hng cung cp trc tip t cc nh sn xut
cho siu th s gim thiu cc chi ph trung gian khin cho gi c hng ha
tng cao do vy m m bo c mc gi cnh tranh cho siu th. Cn hp
ng cht ch vi nh cung ng v s lng, chng loi, mu m, cht lng
ca cc loi hng ha s bn trong siu th ca mnh trnh tnh trng bn hng
c mu m xu, phm cht km, nh hng n uy tn ca siu th
Khi mng li thnh lp mt trung tm cung cp ring cho h
thng siu th ca mnh th vic thnh lp mt trung tm cung ng hng ha l
mt s cn thit khch quan. Vi vic thnh lp trung tm mua hng chung
cho h thng nhm nng cao quyn lc th trng ca cc siu th. Bi v khi
mua hng qua trung tm ny cc siu th c th cng mua hng vi khi lng
ln, mua trc tip t nh sn xut do s gim c chi ph mua hng v gi
hng ha. Ngoi ra vi mt trung tm mua hng ho hot ng chuyn nghip
hon ton c kh nng p dng k thut cao vo qun l tn kho, t
hng...mt cch khoa hc v hiu qu.
4.6. Pht trin dch v khch hng v tng cng hot ng xc
tin thng mi
120

- Cn pht trin v a dng ho ng thi nng cao cht lng
dch v khch hng: a dng ho v nng cao cht lng cc dch v khch
hng nh ko di v linh hot hn v thi gian m ca ti 20-21h, gi qu
tng min ph, bi gi xe khng mt tin, c nhn vin n tip khch hng
ca ra vo, gip khch gi , thc hin bn hng qua in thoi, giao hng
ti nh, dch v gi hng qu tng, dch v thanh ton th
- To du n v dch v ca siu th qua vic xy dng phong cch
ring: Mi siu th phi to ra mt phong cch ring cho mnh. iu ny cng
c ngha khi bc vo thi k cnh tranh gay gt. Cc siu th cn c mt
logo ring trn bng hiu hay trn n phm qung co, ti gi hng. Phong
cch ring cn th hin cch bi tr ca hng, cch n mc ca i ng
nhn vin v nhng dch v hp dn m mi siu th dnh cho khch hng.
Mt s siu th bt u m cc chi nhnh khc nhau trong thnh ph, cn
hnh thnh chui c trng cho bin hiu ca mnh pht huy hiu qu cao
cho h thng v to ra s khc bit, c o cho chui siu th ny
- Tng cng thc hin cc chng trnh xc tin thng mi hiu qu
cho siu th: Siu th Vit Nam trin khai nhiu hnh thc xc tin thng
mi nh qung co, khuyn mi, pht trin quan h vi khch hng. Tuy
nhin, cc hot ng ny cha c thc hin mt cch ng b, lin tc v
hiu qu. Thi gian ti, cc siu th cn nghin cu v trin khai mnh m,
ng b v sng to cc chng trnh xc tin thng mi ti ngi tiu dng
l i tng khch hng mc tiu ca siu th nhm mc ch thu ht ngi
tiu dng n vi siu th, mua hng ca siu th v gn b lu di vi siu th.
Cn lu c bit rng bn thn siu th l phng tin thng tin v
qung b quan trng nht. Nhng bng qung co in t, nhng bng rn,
khu hiu c treo trc cng hoc mt tin ca siu th. l nhng gii thiu
quan trng v siu th cho nhng khch hng gn khu vc siu th. Trong khi
ngh thut trng by sp xp hng ho trong siu th nh hng vo nhu cu
mua hng thit yu, nhu cu mua hng ngu hng v thi tho mn ca
khch hng khi mua c hng l nhng cch t qung co quan trng ca
siu th.
- Thc hin vic nghin cu khch hng bi bn v xy dng d liu
khch hng trong mng my tnh ca siu th: Cc siu th cn tng cng
hot ng nghin cu khch hng, ch n vic nghin cu nhu cu, th hiu
ca khch hng, xy dng c s d liu v khch hng. Trc mt, mi siu
th cn c b phn chuyn trch nghin cu v th trng, v nhu cu, tm l
v hnh vi mua hng ca ngi tiu dng. Cng vic ny phi tin hnh mt
cch c bi bn v kt hp vi nghin cu tnh hnh khch hng ca cc i
th cnh tranh.
- Cc siu th nn ch ng t chc cc t khuyn mi v vn ng
cc nh cung cp cng tham gia. Nh vy s c mt t tng khuyn mi rm
r hn v li cun hn i vi khch hng ch khng nn ch trng ch vo
121

cc chng trnh khuyn mi ca nh cung cp. Cn p dng nhng bin php
khuyn mi khc nh phiu mua hng u i, t chc cc cuc thi v tr chi
tr tu... mt cch a dng v linh hot . Nhng bin php ny va gip nng
cao doanh s, va to ra c nhiu khch hng trung thnh.
4.7. C chnh sch qun tr v pht trin ngun nhn lc hiu qu
y chnh l yu t quyt nh s pht trin ca siu th. Cc doanh
nghip kinh doanh siu th cn xy dng cho mnh cc chng trnh tuyn
chn, hun luyn, nng cao k nng v tinh thn lm vic cho nhn vin. Cn
t tiu chun r rng v tin hnh tuyn chn nghim tc. Cng tc hun
luyn nhn vin phi do cn b c chuyn mn v kinh nghim m nhim,
mi chuyn gia ging dy cho mt kha o to. To bu khng kh thoi mi
nhng nghim tc trong khi lm vic. To tm l yn tm cho ngi lao ng,
gim p lc lnh vc v ch n ch lao ng. Cc siu th cng cn ch
c bit n vic tuyn chn cn b v chuyn vin c trnh , c kinh
nghim c o to bi bn v chuyn mn. Hn na, cn chuyn mn ha
trong cng vic, trnh chng cho, m m.
Nhn vin siu th cn nhiu nghip v khc nhau v vy cn xy dng
tiu chun cho tng loi nhn vin theo tng loi v tr cng tc t gip cho
cng tc tuyn dng v o to thun li cho chng trnh o to nhn vin.
y l vn tc ng khng nh n kt qu kinh doanh. Bn hng trong
siu th khc hn vi hnh thc bn hng theo hnh thc truyn thng. y l
mt lnh vc kinh doanh mi i hi phi c o to c bn nh nhng
ngnh ngh khc. Hin nay, ti H Ni c cc trng o to c bn nhn
vin kinh doanh siu th nh Trng Trung cp thng mi, Trng o to
cn b ca B thng mi, chng ta c th thu ht lc lng lao ng t
ngun ny.
Ngoi ra, cc siu th cng cn t chc li mt cch nghim tc v khoa
hc cng tc phn tch kt qu hot ng kinh doanh theo phng thc hch
ton ca kinh doanh hin i. y l khu kh yu ca cc siu th Vit
Nam, vic o to v trin khai ng dng cc phng php phn tch c c s
khoa hc v p dng cc kin thc ton kinh t l mt trong k nng ny
nhng nh qun l siu th trn th gii.
Cn xy dng cho siu th ca mnh mt phong cch ring hay nt vn
ho c o. y l mt vn rt kh nhng s nh hng rt ln n cht
lng v hiu qu kinh doanh ca siu th. Nt vn ho c trng ca siu th
c xy dng trn c s quan nim v nh v siu th tin tin ca ch
siu th v c th hin xuyn sut qua 3 yu t ht nhn ca quan nim siu
th l tp hp hng ho cung cp s la chn a dng, phong ph, tho mn
y nhu cu ca khch hng vi gi c cnh tranh cho ph hng ho m
bo cht lng v cc tiu chun VSATTP v phng thc t phc v vn
minh, hin i
122

Tm li, tuy mi ra i nhng h thng siu th Vit Nam ang ha
hn mt tng li tt p nh tnh u vit ca n. Qu trnh th ha din ra
nhanh chng, i sng ngi dn khng ngng c nng cao, li sng cng
nghip ang dn hnh thnh v tng bc thay th li sng nng nghip...l
tin cho s pht trin thnh cng ca cc siu th ti Vit Nam. Tuy nhin,
t c kt qu tt p th rt cn s n lc hc tp, hc hi v s sng
to ca chnh cc doanh nghip. Doanh nghip cn nm bt tip thu nhng
kin thc, nhng tri thc mi ca nhn loi, kt hp vi nhng tinh hoa vn
ha ca dn tc to nn nhng siu th Vit Nam. chnh l b mt vn
minh hin i ca thng nghip bn l Vit Nam trong th k 21.
123

Kt Lun
Siu th l mt loi hnh kinh doanh thng mi vn minh, hin i
hnh thnh v pht trin Vit Nam t 12 nm qua. S hnh thnh v ngy
cng pht trin ca h thng siu th Vit Nam lm thay i din mo
ngnh thng mi bn l ca t nc v thit thc gp phn vo vic pht
trin thng mi, pht trin kinh t x hi t nc theo hng vn minh, hin
i.
Vi mc ch nghin cu thc trng h thng siu th hin nay Vit
Nam, nh gi nhng thnh tu t c, nhng kh khn hn ch v nhng
vn t ra nhm tm ra nhng gii php pht trin h thng siu th Vit
Nam ph hp vi trnh pht trin kinh t x hi t nc trong qu trnh
hi nhp su sc hn vo nn kinh t th gii v khu vc thi gian ti, Ban ch
nhim ti thc hin cc cng vic c th sau y:
- Nghin cu nhng vn l lun c bn v pht trin h thng siu th
nh khi nim, v tr vai tr, cc tiu ch c bn phn bit siu th v cc dng
ca hng bn l khc, s cn thit pht trin h thng siu th Vit Nam
ng thi, chng ti cng tin hnh nghin cu kinh nghim t chc qun l
v kinh doanh siu th ca mt s nc trn th gii nh Trung Quc, Thi
Lan v Php v c gng rt ra nhng bi hc c th ng dng vo vic pht
trin h thng siu th ca Vit Nam;
- Vic nghin cu nh gi thc trng h thng siu th ca Vit Nam
hin nay c tin hnh trn hai phng din c bn l hin trng ca bn
thn h thng siu th v hin trang cng tc qun l nh nc i vi hot
ng kinh doanh siu th;
- Qua phn tch, nh gi thc trng h thng siu th ca Vit Nam,
nhm tc gi ti nhn thy bn cnh nhng thnh cng v pht trin ca h
thng siu th cng cn nhiu vn ng phi quan tm c trong cng tc
qun l Nh nc i vi kinh doanh siu th, c trong cng tc qun tr kinh
doanh siu th ca bn thn cc thng nhn. Chng ti cho rng thi gian ti,
pht trin h thng siu th ca Vit Nam cn c cc gii php sau y:
i vi Nh nc:
- Cn to mi trng php l kinh doanh thng thong khuyn khch
kinh doanh siu th pht trin trong iu kin cnh tranh cng bng v to
iu kin cc nh phn phi Vit Nam c c c s cnh tranh cn sc
thng qua vic sm ban hnh mt o lut v kinh doanh bn l Vit Nam;
- i mi cng tc xy dng chin lc, quy hoch, k hoch, chng
trnh, d n pht trin th trng ni a ni chung v siu th ni ring
nh hng cho hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip hot ng trong
lnh vc sn xut v lu thng phn phi...
124

- Tng cng nng lc th ch v chuyn mn ca cc c quan gim
st, kim tra v thanh tra vic thc hin cc quy nh ca php lut v sn
xut, lu thng hng ho, kinh doanh siu th;
- Tng cng mng li c s vt cht h tng k c h tng thng tin
h tr pht trin siu th;
- Xy dng cc bin php chnh sch khuyn khch, h tr pht trin h
thng siu th trong nc: chnh sch ti chnh, u t, tn dng, thu khuyn
khch pht trin siu th; Pht trin mng li c s h tng thng mi, mt
bng kinh doanh siu th; Khuyn khch h tr hnh thnh cc hip hi siu th
Vit Nam v xy dng nng lc chuyn mn cho Hip hi; H tr pht trin
ngun nhn lc...
i vi cc doanh nghip:
+ Cn thay i nhn thc v t duy, xy dng phong cch ca nh qun
l v iu hnh mt dng ca hng vn minh, hin i. Cn c s am hiu
su sc v siu th v nng lc chuyn mn cao trong lnh vc phn phi
hng tiu dng hin i;
+ iu quan trng l phi xy dng cho mnh mt chin lc kinh
doanh siu th mang tnh bn vng, ph hp vi c ch kinh t th trng
v qu trnh hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam.
+ Cch tip cn bn hng hiu qu nht l doanh nghip cn xut
pht t ngi tiu dng, nghin cu k nhu cu, th hiu v hnh vi mua
sm ca ngi tiu dng thit k cc chin lc v chnh sch kinh
doanh cho ph hp v hiu qu v cc mt la chn tp hp hng ho ph
hp v m bo cht lng, VSATTP, to khng gian tin nghi, khng kh
thn thin, thoi mi cho ngi mua sm, nng cc th thut trng by sp
xp hng ho nn thnh ngh thut hp dn khch hng v khuyn khch
cc hnh vi mua hng ngu hng, c chnh sch gi c ti u trong quan h
vi cht lng hng ho, thc hin chnh sch quan h vi khch hng v
xc tin bn hng lnh mnh theo 3 nh hng: thu ht khch hng n
siu th, khuyn khch ngi tham quan tr thnh ngi mua sm ca siu
th v khuyn khch s trung thnh ca khch hng vi siu th
Nhn y, ban ch nhim ti xin c by t lng bit n chn
thnh ti V K hoch v u t, B Thng mi, lnh o Vin Nghin cu
Thng mi v s hng dn v to thun li cho chng ti thc hin ti.
Chng ti cng xin chn thnh cm n cc nh khoa hc trong v ngoi Vin,
bn b v ng nghip tch cc tham gia v ng gp kin qu bu
chng ti hon thin ti ./.

Danh mc ti liu tham kho
I. Ting Anh
1. Philips Kotler (1961), Fundamental marketing, 2th Edition,
2. Melvin Morgenstein & Harriet Strongin (1987) Modern Retailing Management
Principales and PracticesPrentice-Hall, Inc. New Jersey
3. Marc Benoun (1991), Marketing: Savoir et savoir-faire
4. Marc Dupuis (1997), Marketing spcials
5. Francis Kwong (2002) A retail-Led Distribution Model (Mt m hnh bn
l hng u) China Resources Enterprise Ltd
6. Fred Gale v Thomas Readron (2004) Chinas Modernizing
Suppermarket sector Present Major Opportunities for US Agricultural
Export
7. Market Research Centre (2001) China Super Store Market, China
8. Gavin Sinclair, Anath Lyer, Jane Anderson (1998) The suppermarket
Supply Chain In Shanghai (H thng siu th Thng hi)
9. Trung tm nghin cu Li v Fung (2003), The Issue of Slotting fee in
Chinas Suppermarket Chains (vn v ph trng by hng ho trong
chui siu th Trung Quc).
10. Wang Zhenru (2005) Wal-Mart In China,Beijing.
11. Lin & Fung Research Centre (2003) The Issue of Slotting fee in Chinas
Suppermarket Chains, China
12. Steven Ramonas (2002) Thailand Supermarket Entry: Wal-Mart, Thai
Lan
13. Delolete (2004) 2004 Global Powers of Retailing, National Retail
Ferderation
14. Hayet Sellami (2005) Carrefour China: A Local Market, China Daily
15. Sarah Schafer (2005) A Welcome to Wal Mart, The retail giant has
revolutionized the U.S. economy, raising productivity and slowing
inflation. Now free to expand at will in China, Wal Mart could create
an economic monster, Newsweek International
16. Center for Regional Employment Strategies (2003) Dynamics of the Los
Angesles Supermarket Industry,

II. Ting Vit
1. ng cng sn Vit Nam (2004) Vn kin hi ngh ln th chin Ban chp
hnh Trung ng kho IX, Nxb Chnh Tr Quc Gia, H ni
2. PGS.TS L Trnh Minh Chu v cc ng tc gi (2004) Pht trin h
thng phn phi hng ho Vit Nam Trong bi cnh hi nhp kinh t
quc t, NXB L lun chnh tr, H Ni,
3. TS. Nguyn Th Nhiu v nhng ngi khc (2002) Ngh thut kinh
doanh bn l hin i Nxb Thng K, H Ni
4. Qunh Nga, Thanh Tng (2005) K nng bn hng, Nxb Vn Ho Thng
Tin, H Ni
5. B Thng mi (2004) K yu hi tho quc t qun l nh nc v lu
thng hng ho trn th trng ni a, H Ni
6. Intimext (2005) Tham lun Chin lc pht trin h thng kinh doanh ni
a tr thnh Nh Phn phi ln ti Vit Nam. Hi tho lu thng
hng ho trong nc- B Thng mi
7. Metro (2005) H thng phn phi Chu u v qu trnh pht trin ca
m hnh Cash & Carry.
8. PGS.TS. Hong Th Xun (2005) Tham lun V phng hng v nhim
v t chc th trng, cng c v pht trin cc doanh nghip phn phi
trong nc, gp phn bnh n th trng gi c ch ng nng cao nng
lc cnh tranh v hp tc trong qu trnh hi nhp kinh t quc t v m
ca th trng ni a. Hi tho lu thng hng ho trong nc- B
Thng mi
9. Phm Hu Thn (2004) Chnh sch to lp v pht trin chui ca hng
Trung Quc, V CSTTTN-BTM
10. SaiGon Co.OP (2005) Tham lun Chng trnh v k hoch pht trin h
thng kinh doanh trong tng li tr thnh nh phn phi ln ca Vit
Nam Hi tho lu thng hng ho trong nc- B Thng mi
11. Thu Trang (2005) Phng vn Guy Lamcombe, Tng gim c Big C Vit
Nam, Thi Bo Kinh t Vit Nam s 43.
12. Trng Hng Vit v Nguyn Ngc By (2001) Siu th Loi hnh kinh
doanh thng mi vn minh, hin i ti Vit Nam
13. Nguyn Thi L H (1999) H thng siu th H Ni, Trng i hc
Ngoi Thng, H Ni
14. Nguyn Ngc Ho (2004) Kinh nghim pht trin h thng siu th v
chui siu th Co.op Mart, Ti liu hi tho chnh sch pht trin m
hnh phn phi hin i, Thnh Ph H Ch Minh
B Thng mi
Vin nghin cu thng mi


ti nghin cu khoa hc cp b
M s: 2004-78-024


Bo co tm tt

Thc trng v gii php pht trin
h thng siu th nc ta trong
giai on hin nay


















H ni 2006
1
M u
Siu th l mt trong nhng loi hnh kinh doanh bn l hin i, hnh
thnh v pht trin trong quan h mt thit vi qu trnh cng nghip ho v
th ho mnh m quy m th gii. S ra i ca siu th u tin M
vo nm 1930 sau m rng sang chu u c coi l mt trong nhng
cuc cch mng hu ch nht i vi ngi tiu dng trong lnh vc lu
thng phn phi th k XX.
Pht trin h thng siu th vn minh hin i Vit Nam trong bi
cnh nc ta ang thc hin cng cuc i mi, tin hnh CNH, HH v
ch ng hi nhp vi th gii v khu vc l mt i hi ca thc t khch
quan.
Siu th chnh thc xut hin ln u tin nc ta nm 1993 khi
cng ty Vng Tu Sinhanco khai trng siu th Minimart. n nay, sau
hn 10 nm hnh thnh v pht trin, chng ta c mt h thng siu th
tng i hon chnh t cc siu th nh cho ti cc i siu th cc thnh
ph v cc th ln. Siu th tr nn quen thuc i vi ngi dn cc
thnh ph ln nh thnh ph H Ch Minh, H Ni...
Kinh doanh siu th ra i lm thay i din mo ngnh thng mi
bn l ca t nc, m ra mt loi ca hng vn minh, hin i v tin
nghi cho ngi mua sm Vit Nam, lm thay i c cc thi quen mua sm
v ng gp vo s pht trin kinh t, x hi t nc ni chung.
Thi gian qua, vic nghin cu, pht trin h thng siu th Vit
Nam c Nh nc, cc B, Ngnh v cc a phng quan tm. Ngh
quyt i hi ng IX nhn mnh n vic pht trin cc loi hnh
thng mi vn minh, hin i Vit Nam, Quyt nh 311/Q-TTg ngy
20/03/2003 ca Th tng chnh ph ph duyt n Tip tc t chc th
trng trong nc, tp trung pht trin th trng nng thn n nm 2010
v Ch th 13/2004/CT-TTg ca Th tng Chnh ph v vic thc hin
nhng gii php ch yu nhm pht trin mnh th trng ni a cp
n vic pht trin h thng siu th, trc mt u tin pht trin cc
thnh ph ln. c bit, Quyt nh 1371/2004/Q-BTM ngy 24 thng
09 nm 2004 ca B Thng mi ban hnh Quy ch kinh doanh siu th...
quy nh tiu chun v phng thc qun l hot ng siu th. Ngoi ra,
nhng vn lin quan ti siu th cn c cp trong tt c cc n
quy hoch pht trin thng mi ca cc tnh, thnh ph trong c nc.
Bn cnh , nhiu cng trnh nghin cu, d n khoa hc v cng ngh tc
tip hoc gin tip lin quan n siu th c thc hin c tm v m
v vi m gp phn vo vic pht trin mng li siu th ca nc ta nh
hin nay
Tuy nhin, siu th vn l lnh vc kinh doanh kh mi m nc ta v
h thng siu th khng trnh khi cn nhiu khim khuyt v yu km:
2
Trc ht, nhn dng v hiu bit v siu th cn rt hn ch trong ton x
hi, k c cc nh qun l, cc doanh nghip v ngi tiu dng. ; Th hai,
vic hnh thnh v pht trin ca h thng siu th Vit nam thi gian qua
cn mang nng tnh cht t pht, thiu s ch o, qun l iu hnh ca
Nh nc bng cc th ch v chnh sch ph hp; Th ba, cng tc qun
l kinh doanh cc siu th cng bc l nhiu yu km v hn ch t khu t
chc qun l hot ng ca siu th, chin lc pht trin hot ng ca
siu th, chin lc cnh tranh v cc yu t khc ca qun l cha c
hoch nh mt cch khoa hc v ph hp; Th t, hng ho trong cc siu
th Vit Nam hin nay vn cha thc s phong ph v chng loi, cha
p ng c yu cu mua hng thng nht ca ngi tiu dng di mt
mi nh, cht lng hng ho ca nhiu siu th vn cha t c cc tiu
chun nht nh ca hng ho bn trong cc siu th...; Th nm, c s h
tng v trang thit b ca nhiu siu th cn yu km v thiu thn, bi tr v
trng by hng ho cha tht s khoa hc v hp dn, cha m bo c
vn minh thng mi; Th su, ngun nhn lc ca nhiu siu th cha
c o to mt cch bi bn, cha nm c nhng kin thc cn bn v
siu th, cha c kinh nghim trong lnh vc kinh doanh siu th...; Th by,
dch v khch hng ca nhiu siu th cn ngho nn v km pht trin ;
Th tm, s h tr v khuyn khch ca Nh nc i vi hot ng kinh
doanh siu th thi gian qua cn cha tho ng, ....
Nhng tn ti v yu km ny cn c quan tm, nghin cu su sc
c cc bin php khc phc hiu qu nhm m bo s pht trin lu di
ca mng li siu th vn minh, hin i nc ta thi gian ti. y cng
chnh l l do ca vic nghin cu ti.
Mc tiu nghin cu ca ti:
- Lm r mt s vn l lun v siu th, nghin cu kinh nghim
ca mt s nc trong khu vc v trn th gii v t chc qun l v kinh
doanh siu th;
- Xy dng cc tiu ch phn bit siu th vi cc loi hnh t chc
kinh doanh thng mi khc;
- Phn tch, nh gi thc trng h thng siu th v thc trng qun
l Nh nc v siu th ca nc ta hin nay;
- xut nhng vn i mi qun l Nh nc i vi siu th v
qun tr kinh doanh siu th nhm pht trin h thng ca nc ta thi gian
ti.
i tng v phm vi nghin cu:
i tng: H thng siu th v cc yu t tc ng ti vic pht
trin h thng siu th Vit Nam
Phm vi nghin cu:
3
- V khng gian: nghin cu h thng siu th Vit Nam nhng tp
trung ch yu vo h thng siu th cc thnh ph ln ca nc ta l thnh
ph H Ch Minh v H Ni
- V thi gian: Thc trng pht trin h thng siu th t 1996 n
nay v xut gii php cho pht trin h thng siu th thi gian ti nm
2010.
- Gii php xut: tp trung vo cc gii php v m nhm i mi
cng tc qun l Nh nc v siu th v mt s gii php vi m nhm pht
trin h thng siu th nc ta thi gian n nm 2010.
Phng php nghin cu
- Nghin cu ti liu, phn tch, so snh, tng hp, thng k;
- Kho st thc t mt s siu th H Ni v thnh ph H Ch
Minh
- Hi tho khoa hc, ly kin chuyn gia, k tha cc kt qu
nghin cu v siu th.
Kt cu ni dung ti:
Ngoi phn m u v kt lun, ni dung ca ti nghin cu c
chia ra lm 3 chng:
Chng 1: Mt s vn l lun v siu th v kinh nghim t chc qun
l v kinh doanh siu th ca mt s nc trn th gii
Chng 2: Thc trng pht trin h thng siu th Vit Nam thi gian t
nm 1996 n nay
Chng 3: Mt s gii php i mi cng tc qun l Nh nc v t
chc qun l kinh doanh nhm pht trin h thng siu th Vit Nam
thi gian ti nm 2010
4
Chng 1
Mt s vn l lun v siu th v kinh nghim t
chc qun l v kinh doanh siu th ca mt s
nc trn th gii
I. Mt s vn l lun v siu th
1.1. Khi nim v phn loi siu th
1.1.1. Khi nim siu th, h thng siu th:
- Khi nim siu th:
Siu th ra i ln u tin vo nm 1930 ti M v vi nhng u th
ni tri ca mnh, lm ln cuc cch mng trong lnh vc phn phi bn
l ca th gii hin i. Hin nay, siu th c nh ngha theo nhiu cch
khc nhau ty theo tng nc. Ti Hoa K, siu th c nh ngha l ca
hng t phc v tng i ln c mc chi ph thp, t sut li nhun khng
cao v khi lng hng ho bn ra ln, m bo tho mn y nhu cu
ca ngi tiu dng v thc phm, bt git, cc cht ty ra v nhng mt
hng chm sc nh ca
1
. Siu th Php c nh ngha l "ca hng bn
l theo phng thc t phc v c din tch t 400m
2
n 2500m
2
ch yu
bn hng thc phm v vt dng gia nh"
2

Ni hm ca siu th: (1) dng ca hng bn l, (2) p dng phng
thc t phc v, (3) hng ha tiu dng ph bin (mass consumption).
Trong Quy ch siu th, trung tm thng mi ca B Thng mi
nh ngha Siu th l loi ca hng hin i; kinh doanh tng hp hoc
chuyn doanh; c c cu chng loi hng ho phong ph, a dng, bo m
cht lng; p ng cc tiu chun v din tch kinh doanh, trang b k
thut v trnh qun l, t chc kinh doanh; c phng thc phc v vn
minh thun tin nhm tho mn nhu cu mua sm hng ho ca khch
hng.
- Chui siu th: i lin vi khi nim siu th l chui siu th, ch
mt tp hp cc siu th ca mt nh phn phi c t cc a bn khc
nhau nhng p dng phng thc kinh doanh thng nht.
- H thng siu th: H thng siu th ngy nay dng ch tp hp
cc ca hng bn l hp nht (integrated) p dng phng php bn hng t
phc v (self services) cc hng ho tiu dng ph bin ca ngi dn.
Cn c vo mt bng kinh doanh v tp hp hng ho, h thng siu th l
tp hp gm cc siu th nh, siu th v i siu th. ngi ta chia siu th
ra lm ba loi.

1
Theo Philips Kotler, Marketing cn bn"
2
Marc Benoun,"Marketing: Savoir et savoir-faire",1991.
5
Tuy nhin, h thng siu th cng c th c dng ch tt c cc
dng ca hng bn l p dng phng thc bn hng hin i.
1.1.2.. Phn loi siu th
Trc ht, chng ta cn nghin cu h thng phn phi hng ho
t a ra cc cch phn loi siu th cho ph hp.
Siu th theo cch tip cn t gc phn loi mang tnh t chc i
vi nhng ca hng bn l theo phng thc hin i gm h thng ca
hng tin dng (convenience store), siu th nh (mini-super), siu th
(supermarket), i siu th (hypermarket), ca hng ln (department store),
ca hng bch ho thng thng (popular store), ca hng i h gi (hard
discounter), trung tm thng mi (commercial center)...
- Phn loi siu th theo quy m: c hu ht cc nc trn th gii
p dng v h da trn hai tiu ch c bn xc nh: din tch mt bng
bn hng v tp hp hng ho . Cn c vo quy m c th chia siu th ra ba
loi (i) siu th nh, (2) siu th v (3) i siu th. Trong Quy ch siu th,
trung tm thng mi ca B Thng mi cng p dng vic phn loi siu
th theo quy m chia thnh 3 hng: Hng I, hng II v hng III
3

- Phn loi theo hng ho kinh doanh: Khng ph bin lm. Vit
Nam c th chia siu th ra thnh siu th tng hp v siu th chuyn doanh
nh chng ti gii thiu trong bo co tng hp ti.
1.2. Tnh tt yu khch quan ca vic hnh thnh v pht trin
h thng siu th trn th gii
gii thch s hnh thnh v pht trin ca h thng siu th, mt
loi hnh ca hng bn l vn minh hin i trn th gii, chng ti da trn
c s hai l thuyt tiu biu ca cc nh kinh t hc phng Ty v ca
hng bn l. l l thuyt "bnh xe bn l" ca gio s Macolm P.
McNair, i hc Havard v l thuyt "vng i ca hng" do gio s
Marc Dupuis ca i hc Thng mi Paris pht trin (s 1.1.).
1.3. V tr, vai tr ca siu th trong h thng phn phi hin i
1.3.1. V tr ca siu th
Trong h thng cc ca hng bn l hin i, siu th c xp v
tr cao hn cc ca hng t chn nh, ca hng tin dng v thp hn so vi
i siu th, ca hng i h gi, ca hng bch ho, trung tm thng mi
nu xt v quy m, din tch v phng thc kinh doanh.
1.3.2. Vai tr ca siu th:
Vai tr ca siu th c tm tt trong mt s im chnh sau:

3
Vic phn loi siu th ca Vit Nam s c chng ti phn tch c th trong chng 2
6
S 1.1: Minh ho l thuyt bnh xe bn l ca Macolm P.
Mc Nair (Havard University)















- Siu th nm trong h thng phn phi bn l, l cu ni quan trng
gia sn xut v tiu dng. H thng siu th gii quyt c rt nhiu mu
thun gia sn xut v tiu dng hng ho, c bit l s khc bit v khng
trng khp v khng gian v thi gian gia sn xut v tiu dng.
- Cc siu th hot ng trong mng li lu thng phn phi bn l,
gia vai tr ngy cng quan trng trong qu trnh ti sn xut m rng x
hi, bi cc siu th m bo mt khu quan trng ca qu trnh ti sn xut
l khu tiu th.
- Siu th c th dn dt ngi sn xut nh hng vo nhu cu th
trng, thc y phng thc kinh doanh theo nhu cu ca nn kinh t th
trng,
- Siu th gip gim thiu cc tng, nc trung gian trong h thng
phn phi, hnh thnh nn mt h thng phn phi lin kt dc vng chc,
gip gim thiu thi gian v chi ph giao dch, h gi thnh m bo kinh
doanh hiu qu.
- Siu th cn ng vai tr chc nng ti chnh, cung cp tin mt v
tn dng cn thit cho hot ng sn xut hng ho; vai tr nh l ngi
chia s ri ro vi cc nh sn xut; cung cp thng tin th trng; hon thin
sn phm, c th l bao gi, gn nhn mc hoc ng hp
Chn mui
Qu trnh tng trng chm, giai on
chuyn i, nng cp dch v, hng ho,
thit b, dch v tng, gi tng. xu th tr
thnh ca hng truyn thng, to iu
kin cho sng to loi ca hng mi
nh hng hng lot
Cnh tranh mnh hn t
cc ca hng gim gi,
v cc ca hng truyn
thng, chi ph tng, li
nhun bin gim
Tng trng, c
chp nhn
Khch hng t b
cc ca hng truyn
thng
Sng to loi ca
hng mi gim gi
Chit klhu thp
Gi thp
t dch v
V tr CH gi thp
Sng to loi ca
hng mi
Ca hng bi tr n
gin, cc ca hng
gii thiu catalo
Sng to loi c hng
mi: Cc ca hng kho
hng
Mua hng ti nh
Mua hng qua truyn
hnh cp
7
1.3.3. Nhng li th v bt li ca siu th so vi cc loi hnh kinh
doanh thng mi khc
1.3.3.1. Li th ca siu th
- Siu th thng c t chc vi quy m ln, phng thc kinh
doanh vn minh, hin i, hng ho v dch v phong ph em li nhiu li
ch cho khch hng v nh sn xut;
Siu th gii quyt tt nht mi quan h gi - cht lng; phng thc
t phc v vn minh gip ngi mua cm thy hon ton thoi mi, t tin,
tin nghi; Mi quan h gia nh sn xut, nh nhp khu v doanh nghip
phn phi c sit cht, nh to mt s ng b trong nghin cu th
trng, xy dng sn phm c chin lc tip th tt trc khi tung ra th
trng.
- Hnh thc kinh doanh ca siu th c tnh chuyn mn ho cao
khng nhng gip tng kh nng cnh tranh v gi ca siu th m cn gip
tng hiu lc qun l Nh nc i vi khu lu thng phn phi
- Siu th gp phn to ra v cng c cc knh phn phi lin kt
dc, gp phn hnh thnh v pht trin mng li phn phi hin i Vit
Nam
1.3.3.2. Bt li ca siu th
- Khng gn gi gia ngi mua v ngi bn, khng thch hp vi
nhng hng ho c bit, khng t ti hng ho phm cp cao, hng hiu
(haute gamme) v phn on khch hng thu nhp cao;
- Thi gian m ca c nh, thiu linh hot hn v mt thi gian, cc
ca hiu c lp thng p ng tt hn yu cu ny ca khch hng.
- Nhc im khc ca cc siu th so vi cc ca hng chuyn
doanh l siu th thng c tp hp hng ho rng nhng km su vo vi
ca hng chuyn doanh
- Thiu nt vn ho c o so vi ch truyn thng
1.4. Tiu ch phn bit siu th vi cc loi hnh kinh doanh
thng mi khc
Hai c trng c bn ca kinh doanh siu th l (1) Phng thc t
phc v; (2) Ngh thut trng by hng ho (merchandising)
C th nhn dng siu th qua hnh thc bn ngoi: (1) Din tch kinh
doanh; (2) Tp hp hng ho; (3) a im t siu th; (4) c im ca
hng ho by bn trong siu th l hng tiu dng ph bin, m bo cht
lng theo tiu chun, gi c nim yt r rng ; (5) Ni trng gi xe; (6)
Bin hiu nh phn phi
1.5. Qun l Nh nc (QLNN) i vi hot ng kinh doanh
siu th
8
Trong bo co tng hp lun gii r s cn thit ca QLNN i
vi hot ng kinh doanh siu th v ch r nhng ni dung ca QLNN i
vi kinh doanh siu th gm:
- Xy dng thc thi h thng lut php, quy nh hon chnh, to mi
trng php l thun li cho s pht trin ca cc siu th;
- Xy dng v ch o t chc thc hin cc chnh sch v c ch
khuyn khch pht trin h thng siu th Vit Nam;
- Xy dng chin lc, quy hoch v k hoch pht trin mng li
phn phi hng ho, mng li siu th trn quy m quc gia.
- Thc hin cc hot ng thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi
cc chnh sch v php lut ca Nh nc i vi kinh doanh siu th, x l
cc vi phm php lut trong kinh doanh siu th;
- H tr pht trin h tng c s ca siu th c bit l h tng thng
tin, in, nc, mt bng kinh doanh v cc dch v cng ch khc
- H tr v khuyn khch hnh thnh v pht trin cc thng nhn
kinh doanh siu th, cc nh phn phi hng ho ln ca Vit Nam;
- H tr o to ngun nhn lc siu th ca Vit Nam.
II. Kinh nghim pht trin kinh doanh siu th
ca mt s nc trn th gii
Trong bo co tng hp ti chng ti gii thiu kinh nghim t
chc qun l v pht trin h thng siu th ca cc nc Trung Quc, Thi
Lan v Php v rt ra mt s bi hc cho Vit Nam nh sau:
- V s pht trin ca h thng siu th: (1) Siu th chim v tr
quan trng trong h thng bn l hng ho ca cc quc gia. Khi iu kin
kinh t x hi cng pht trin, tc cng nghip ho, th ho v thu
nhp theo u ngi cng cao th h thng siu th cng c iu kin
pht trin mnh m hn v vai tr ca cc h thng siu th cng c tng
cng; (2) Siu th ch ra i v pht trin khi trnh cng nghip ho,
hin i ho v th ho t c mc nht nh ; (3) Cc tp on
phn phi xuyn quc gia ngy cng gi vai tr quan trng trong thng
mi bn l ca th gii ; (4) Vic pht trin h thng bn l vn minh hin
i m tiu biu l siu th gp phn quan trng gip hon thin h thng
phn phi v kch thch pht trin sn xut, lm tng li ch cho ngi tiu
dng
- Bi hc i vi qun l nh nc
Qun l nh nc i vi hot ng kinh doanh siu th mt mt phi
m bo ph hp vi cc cam kt quc t, nhng mt khc phi to cc
iu kin cnh tranh cng bng v cn sc cho doanh nghip trong nc so
vi nc ngoi. Chng ta cn hc tp kinh nghim ca Trung Quc v Thi
9
Lan ban hnh cc chnh sch nhm gip cc nh phn phi trong nc cnh
tranh c vi cc tp on siu th ca nc ngoi. Nhng bi hc l :
(1) Hon chnh khung php l cho hot ng kinh doanh siu th (Chnh
ph Thi Lan xy dng Php lnh v bn l iu chnh hnh vi ca
cc siu th c bit l siu th ca cc tp on nc ngoi) ; (2) Kt hp
qun l siu th thng qua qun l t ai, quy hoch (kinh nghim ca
Trung Quc v Thi Lan cho thy c th qun l cc siu th thng qua vic
qun l t ai, mt bng xy dng, quy nh s lng siu th ti cc thnh
ph. Khng ch din tch ti a hoc ti thiu khi m cc siu th nhm hn
ch s pht trin ca cc siu th nc ngoi) ; (3) Thc hin cc chnh
sch h tr, khuyn khch h thng siu th trong nc; (4) Khuyn khch
cc hp ng tiu th hng ho (Chnh ph Trung Quc v Thi Lan quan
tm to ra cc chui cung cp hng ho hiu qu hn cho cc siu th trong
nc); (5) H tr c s h tng cho hot ng kinh doanh siu th; (6)
Thc hin chnh sch u tin pht trin siu th ti cc a phng iu
kin v hn ch pht trin ti cc thnh ph ni siu th bo ho.
III. S cn thit ca vic pht trin h thng
siu th Vit Nam
L thuyt bnh xe bn l ca Malcolm P. Mc. Nair (i hc Havard)
v l thuyt vng i sn phm c hng ca ca Marc Dupuis (i hc
Thng mi Paris) cho php gii thch v c bn s pht trin ca h
thng bn l ca th gii ni chung v s pht trin ca h thng siu th
ni ring. Nht l trong l thuyt v vng i sn phm, gio s Marc
Dupuis ch ra xu th chung l cc nc ang pht trin nh chu M
Latinh v chu , siu th mi ang giai on hnh thnh hoc ang bt
u pht trin. Pht trin h thng siu th Vit Nam hin nay cng l s
cn thit khch quan.
1. Yu cu ca hi nhp kinh t quc t : Vit Nam ang ch ng
thc hin hi nhp su rng vo nn kinh t th gii v khu vc. Theo cam
kt trong BTA vi Hoa K, n nm 2007 Vit Nam s phi m ca h
thng phn phi trong nc. Hn na, trong qu trnh m phn gia nhp
WTO, Hoa K v nhiu nc ang yu cu Vit Nam phi lp tc m ca
cho cc nh phn phi ca h vo th trng Vit Nam. p lc m ca th
trng t ra yu cu phi pht trin h thng siu th trong nc mnh,
tp trung xy dng cho mnh nhng doanh nghip phn phi mnh sc
lc v kh nng cnh tranh, lm ch th trng trc sc tn cng v thm
nhp ca cc tp on nc ngoi, nng cp pht trin mnh h thng c s
h tng ca cc siu th trong nc; trin khai ng dng cc m hnh siu
th hin i v ph hp vi thi quen mua sm ang c nhiu thay i ca
ngi dn...
2. Yu cu ca cng nghip ho, hin i ho t nc, CNH,
HH ngnh thng mi: Siu th l cu ni quan trng gia sn xut v
10
tiu dng. Siu th mang li hiu qu kp l tit kim chi ph cho x hi v
kch thch tiu dng. S xut hin cc siu th ti Vit Nam vo u thp k
90 l mt xu th tt yu, mt bc t ph trong s pht trin thng mi
theo hng vn minh hin i. Vic pht trin siu th hin i l thc s
cn thit gp phn y nhanh v nng cao hiu qu ca cng nghip ho v
hin i ho t nc.
3. Cc iu kin cn thit pht trin h thng siu th nc
ta: c th pht trin h thng siu th Vit Nam, trc ht cn xy
dng mt hnh lang php l ph hp vi hnh thc kinh doanh ny. Th hai,
cn c nh hng chin lc r rng pht trin kinh doanh siu th, quy
hoch ng b mng li siu th trn c nc,... Th ba, vic m ca th
trng bn l ni chung v kinh doanh siu th ni ring l cn thit. Tuy
nhin, cch thc, bc i, thi im vi nhng ni dung v chnh sch thch
hp phi c nghin cu c th. Th t, cn c h thng c s h tng hin
i p ng cc tiu chun pht trin h thng siu th Vit Nam thi gian
ti. Th nm, xy dng ngun nhn lc tt cho siu th
4. Cc nhn t thun li cho s pht trin h thng siu th Vit
Nam: (1) thu nhp ca ngi dn Vit Nam ngy cng c nng cao;(2)
tc th ho nhanh v li sng cng nghip tr nn ph bin; (3) s
thay i thi quen mua sm v tp qun tiu dng; (4) li th cnh tranh
ca siu th so vi cc loi hnh bn l truyn thng; (5) xu hng quc t
ho ngnh thng mi bn l (chu c la chn l a im u t
chin lc ca cc hng bn l ln do c s dn kh ng, mc tng trng
kinh t ln v l khu vc kinh t nng ng nht trong th k XXI. Vit Nam
cng ang l mt th trng ha hn vi cc hng bn l xuyn quc gia.
Nhng thch thc i vi th trng bn l trong nc l rt ln nhng vic
quc t ho ngnh cng nghip bn l trong nc cng to ra nhng c hi
rt ln Vit Nam tip tc hin i ho v pht trin h thng siu th
nc nh. S tham gia ca cc tp on bn l FDI trong lnh vc kinh
doanh siu th cho php chng ta hc c nhiu kinh nghim qun l qu
bu trong lnh vc ny, ng thi c th y mnh tiu th hng ho ni a
v xut khu...
11
Chng II
Thc trng pht trin h thng siu th
Vit Nam t 1996 n nay
I. Thc trng hot ng ca h thng siu th
Vit Nam t 1996 n nay
1.1. Khi qut tnh hnh hot ng ca h thng siu th trn c
nc v cc thnh ph ln
1.1.1. S lng, quy m v phn b siu th: Trong bo co tng
hp ti gii thiu y tnh hnh pht trin ca h thng siu th ca
cc nc thi gian qua k t khi siu th ln u tin xut hin Thnh ph
H Ch Minh vo thng 10/1993, c bit l t 1996 n nay. Theo s liu
thng k ca B Thng mi, tnh n ngy 30 thng 09 nm 2005, s
lng siu th trong c nc ln ti con s 265 siu th, nhiu gp 26,5 ln
so vi cch y 10 nm. Hn na, nu nh nm 1995, siu th ch c 6
tnh thnh th hin nay, con s ln ti 32 tnh thnh ca c nc.
Tnh hnh phn b h thng siu th ca Vit Nam ti nm 2005 c
phn nh qua biu 2.1.
Biu 2.1. : Phn b s lng siu th cc a phng trn c
nc nm 2005:
Cc a phng
khc
17%
Thnh ph H
Ch Minh
33%
H ni
38%
Nng
2%
Hi phng
4%
Thanh Ho
2%
Kin Giang
2%
Cn Th
2%
Ngun : V Chnh sch th trng trong nc, B Thng mi
n nay, cc siu th ca Vit Nam vn tp trung ch yu H Ni
v Thnh ph H Ch Minh vi trn 70% s lng siu th ca c nc. Hai
thnh ph loi I khc l Hi Phng v Nng cng c s lng ng k
12
siu th (tng ng l 4% v 2% tng s siu th ca c nc). Ngoi ra,
Thnh ph Thanh Ho, Cn Th v tnh Kin Giang cng l nhng ni c
s siu th chim ti 2% s lng siu th c nc.
i chiu vi tiu chun phn hng siu th ca Vit Nam trong quy
ch siu th, hin nay c nc c khong 33% s lng siu th cha p
ng c tiu chun phn hng ca siu th, 44,7% s lng siu th thuc
tiu chun hng III, 11,7% thuc hng II v ch c khong 10,6% t tiu
chun siu th hng I (Bng 2.1).
Bng 2.1. Phn loi siu th ti nm 2005 theo tiu chun phn
loi trong Quy ch siu th v TTTM

Hng

Khu vc

I

II

III
Khng
thuc hng
no
Tng
H Ni 4 8 60 29
101
TPHCM 12 17 31 28
88
a phng khc 12 6 28 30
76
Tng
28 31 119 87 265
Th phn (%)
10,6 11,7 44,7 33 100
Ngun: B Thng mi, V Chnh sch th trng trong nc
Theo s liu ca B Thng mi, hin H Ni c ti 101 siu th,
chim 38% s lng siu th ca c nc, nhng trong s c 29% khng
p ng tiu chun phn hng siu th, 59% l siu th hng III, s lng
siu th hng I v II ch chim 12% trong tng s. Nh vy, so vi tnh hnh
chung ca c nc, quy m siu th ca H Ni nh hn (s siu th khng
phn loi c ca H Ni tuy chim t trng thp hn, nhng H Ni li
c nhiu siu th hng III hn mc trung bnh, tng t trng 2 loi ny ca
H Ni l 88% so vi ca c nc l 78%. Mt hin trng cng rt bt li
trong h thng siu th ca H Ni l s lng cc siu th va v ln (hng
I v hng II) ch chim 12% trong tng s siu th so vi mc trung bnh
ca c nc l 22%
Theo B Thng mi, thnh ph H Ch Minh hin c 88 siu th cc
loi ang hot ng, trong t trng cc loi siu th c th l siu th rt
nh (khng p ng tiu chun phn loi) chim 32% tng lng siu th
ca Thnh ph, siu th nh (hng 3) chim t trng 35%, siu th va
(hng II) chim 19% v siu th ln (hng I) chim 14%. Nhn chung, quy
m siu th ca thnh ph H Ch Minh ln hn so vi mc trung bnh ca
c nc. T trng siu th va v ln ca Thnh ph chim 33% so vi mc
trung bnh ca c nc l 22%. y c l l nt khc bit chnh v hin
trang siu th gia hai trung tm siu th ca c nc.
13
Ngoi ra, thnh ph H Ch Minh c nhiu siu th tng hp ca
cc nh phn phi trong nc t c tiu chun siu th loi I v loi II.
Ring SAIGON Co.opMart c h thng chui 11 siu th ti thnh ph H
Ch Minh, trong c 1 siu thi t tiu chun loi I l Co.opMart Nguyn
Kim, vi din tch kinh doanh l 6000 m2 v tp hp hng ho gm
20.000 tn hng, bi xe c th cha 1.500 xe, doanh thu t 1t
ng/ngy, 9 siu th khc t tiu chun siu th hng II vi din tch kinh
doanh t 2.000 n 4.500m2, tp hp hng ho gm khong 10.000 -
28.000 mt hng v ch c mt siu th tiu chun hng III do din tch kinh
doanh ch t 600m2. Chui Maximark cng c 1 siu th loi I v 2 siu
th loi II, citimart cng c 2 siu th t tiu chun loi II
Cc siu th kinh doanh tng hp thng c tp hp hng ho rng
v su ca tp hp tu thuc vo quy m siu th. Hng ho bn trong
cc siu th kinh doanh tng hp ca Vit Nam t cng phi vi ngn mt
hng (siu th loi III cng c tp hp ti thiu l 4.000 mt hng), nhiu th
c th ln ti vi chc n c trm ngn tn hng (siu th loi I c tp hp
hng ho ti thiu l 20.000 mt hng).
Ngoi siu th kinh doanh tng hp, Vit Nam rt ph bin loi
siu th chuyn doanh. in hnh c th k ti chui 18 siu th ca Tng
cng ty dt may (Vinatex) trn phm vi c nc chuyn bn hng may v
thi trang. Nhng siu th chuyn doanh khc c th l siu th sch, siu
th ni tht, siu th hng in my, siu th hoa qu
Cng vi s pht trin ca thng mi in t (TMT) Vit Nam
cng xut hin cc siu th in t hay siu th o. Siu th Cyber-Mall l
siu th o trn mng in t VNN do Trung tm dch v gi tr gia tng
(VASC) ca Cng ty in ton v truyn s liu xy dng. Trong siu th
in t ny c khong 500 mt hng v hin c hn 3.000 khch hng trong
v ngoi nc t mua thit b vin thng, tin hc, t, sch bo, hng
tiu dng
1.1.2. T chc kinh doanh siu th
3 m hnh t chc:
- M hnh siu th c lp: y l cc siu hot ng n l, thuc
v cc ch s hu khc nhau, hu ht do cc doanh nghip t nhn m mt
cch t pht, quy m nh v rt nh, hng ho by bn trong cc siu th
ch yu ly t cc ch bn bun hoc t ngun nhp khu khng c n
nh, gi c cn mc cao. Thc ra, y l cc ca hiu bun bn nh ca
cc ch s hu c lp, p dng hnh thc bn hng t chn hn l siu th.
- M hnh siu th dng chui: y l m hnh siu th m mt doanh
nghip c th m hai, ba hoc nhiu siu th cc a im khc nhau, ti
mt hoc nhiu a phng khc nhau, kinh doanh cc mt hng tng t
nh nhau v chu s thng nht qun l ca doanh nghip kinh doanh siu
th.
14
Kinh doanh siu th theo m hnh chui, mi siu th trong h thng
s s c thng nht qun l v cc siu th thnh vin c th h tr ln
nhau huy ng hng ho vi khi lng ln, gi c cnh tranh, tranh th
c cc chng trnh khuyn mi v h tr t pha nh sn xut...
- M hnh i siu th v ca hng kho hng ca cc tp on bn l
nc ngoi: Hin nay, trong h thng thng nghip bn l Vit Nam,
c s gp mt ca mt s tp on phn phi ln trn th gii nh: Tp
on Metro Cash and Carry (c) hoc tp on Bourbon (Php)Tp
on Metro Cash and Carry khai trng cc Trung tm Cash and Carry
(thc cht l loi ca hng kho hng- Warehouse Store) ti Thnh ph H
Ch Minh, Cn Th v H Ni. Tp on Bourbon (Php) m cc i siu
th Thnh ph H Ch Minh: Big C Min ng, Big C An Lc ... v H
Ni Big C s 222 - Trn Duy Hng...
V tp hp hng ho
Tr cc siu th loi I v loi II c chng loi hng ho phong ph,
tp hp hng ho va rng va su cn li a phn cc siu th ca Vit
Nam (siu th loi III v nht l cc siu th khng c phn loi) tuy tp
hp hng ho tng i phong ph song xt v chng loi th cn kh
ngho nn.
Nhn chung, cht lng hng ho trong cc siu th c ngi tiu
dng nh gi cao. Hu ht hng by bn trong siu th c ngun gc r
rng, y nhn mc v c kim tra cht lng mt cch nghim ngt.
Tuy nhin, vn cn c hin tng ngi tiu dng mua phi hng qu hn
s dng hay cht lng gim st... T l hng Vit Nam ti cc siu th
ngy cng tng v l hng Vit Nam cht lng cao, gi c hp l,...
Bng 2.2: T l hng Vit Nam trong mt s siu th
n v:%

Nhm ngnh hng
Siu th
Co.op Mart
Siu th
Citimart
Siu th
Maximark
Siu th
Big C
Chung cc ngnh hng 85 70 75 95
Thc phm 90 70 90 90 (tr b
& pho mai)
Qun o, giy dp 90 80 70 90
Bnh ko 75 50 75 90
Gia v 90 60 90 95
Ha m phm 85 80 90 95
Nc gii kht 90 90 90 95
Ngun: Bo Si gn tip th s 7 - Thng 5/2004
Gi c hng ho trong siu th Vit Nam hin nay thng cao hn
so vi gi ca sn phm bn ti cc ch truyn thng hoc ti ca hng
15
bch ho. Mc chnh lch gi ph bin gia cc siu th vi cc dng ca
hng khch l 10-15% v vi cc ch truyn fhng l khong 10 25%.
Siu th l ni kinh doanh hng tiu dng ph bin nn nhng yu t
c bn hp dn khch hng chnh l quy m ca tp hp hng ho, cht
lng hng ho v gi c hp l. Tuy nhin, cc nh kinh doanh siu th,
vn c th thng qua vic la chn, xy dng tp hp hng ho ph hp,
mang phong cch ring hp dn khch hng.
Cng tc qun l hng ho trong cc siu th ch yu bng m vch.
Vi h thng trang thit b hin i khng ch phc v tt cho qun l kinh
doanh m cn gip em n tin nghi cho khch hng...
1.1.3. Trng by hng ho trong siu th
Vit Nam, do cc siu th ra i v pht trin mt cch t pht,
thiu quy hoch, i ng nhn vin cha c o to mt cch bi bn nn
tnh ngh thut trng by hng ho cha cao, cha tht s tin li v hp
dn khch hng... Trong bo co tng hp ti, tin hnh phn tch tnh
hnh hot ng kinh doanh, cc dch v khch hng v hot ng khuyn
mi, xem xt lc lng lao ng ca siu th...
1.2. Cht lng v hiu qu ca hot ng siu th
Hiu qu hot ng kinh doanh siu th c nh gi thng qua 3
ch tiu chnh sau (1) Tc tng trng bn l qua siu th; (2) Th phn
ca siu th trong tng doanh s bn l hng ho v dch v x hi; (3) Mc
li nhun ca siu th. Ngoi ra cn c th nh gi hiu qu ca siu th
thng qua cc ch tiu tng hp khc. C ba tiu ch ny ca siu th u t
c mc tch cc: Tc tng trng bn l ca siu th t mc 15 -
20%/nm, doanh thu kinh doanh siu th chim t trng 15 -20% trong tng
mc bn l hng ho dch v x hi, mc li nhun trung bnh t 10 - 15%
trong doanh thu hng ni v 15 - 20% trong doanh thu hng ngoi, ...
1.3. Cc yu t tc ng n s hnh thnh v pht trin ca h
thng siu th thi gian qua
Trong bo co tng hp ti, chng ti xem xt k cc yu t
tc ng ti s pht trin cung v cu v h thng siu th nc ta thi
gian qua. l (1) Tc ng ca chnh sch i mi, m ca v hi nhp
kinh t quc t; (2) Tc th ho v li sng cng nghip; (3) dn s v
thu nhp v chi tiu ca ngi tiu dng; (4) c im vn ho, x hi ca
ngi tiu dng; (5) cnh tranh gia siu th v cc loi hnh bn l khc;
(6) nh hng ca khu vc FDI.
1.4. nh gi chung v kinh doanh siu th hin nay Vit Nam
1.4.1. Nhng mt c
- Tuy mi bc u pht trin, kinh doanh siu th Vit Nam
khng nh v tr ca mnh trong ngnh thng mi bn l ca c nc. Bn
16
cnh nhng siu th bn l c lp, m hnh chui siu th hnh thnh,
cng vi cc i siu th v cc dng ca hng hin i tng ng c s
tham gia ca cc tp on phn phi ln nc ngoi ang c vn hnh
hiu qu v ang l nhng nhn t tch cc lm thay i c lng v cht
ca h thng siu th trong c nc.
Bng 2.3: Ma trn SWOT gia siu th v ch truyn thng
im mnh im yu C may Thch thc
Siu
th
Khung cnh d chu.
Sch s, vn minh
Nim yt gi r rng.
Hng ho tp trung.
Cht lng bo m.
Gi cao
Ngun hng t a
dng
Thiu kinh
nghim
t nghin cu th
trng.
Kinh t tng
trng nhanh
Mc thu nhp
BQN ngy
cng tng
th ho
Thi quen tiu
dng ang thay
i
B cnh tranh
bi cc i l,
cc hnh thc
bn hng ti
nh
Mi trng
php l cha
hon thin.
Ch
truyn
thng
L ni mua bn theo
thi quen lu i.
Phn b ri rc khp
ni
Phc v tn tnh gi
c hp l
Mua hng thun tin,
nht l thc phm ti
sng
V sinh khng
m bo
Gy nhim mi
trng
Mt thi gian
mc c
Kinh doanh thiu
bi bn.
Ph bin nht
nhng vng
nng thn
Pht trin theo
hng chuyn
doanh
Thi quen tiu
dng thay i
th ho
nhanh chng s
xut hin ca
cc siu th.
- Doanh thu ca cc siu th ngy cng cao l kt qu ca s lt
khch hng mua sm trong siu th tng ln v tr gi trung bnh mi lt
mua ca khch hng cng tng nhanh...
- Cng vi vic m rng quy m kinh doanh c v din tch ca hng
v s lng, chng loi hng ho by bn, hot ng kinh doanh siu th
nc ta c nhiu bin i v cht...
Nhn chung, cho n nay, cc knh bn hng hin i nh: Siu th,
TTTM chim khong 15%-20% trong tng mc lu chuyn bn l hng
ho v dch v x hi ca Vit Nam. y l c s quan trng cho vic pht
trin ngnh thng mi bn l hin i Vit Nam trong iu kin cng
nghip ho v hi nhp kinh t.
1.4.2. Nhng tn ti, hn ch: Th nht, s lng siu th tng
nhanh nhng quy m cn nh v phn b bt hp l, s siu thi loi I v II
mi ch chim 22% tng s lng siu th ca c nc, trong khi siu th
loi III chim ti trn 44% v c ti 33% s siu th khng thuc loi no;
Th hai, trong a phn cc siu th (loi III v khng phn loi) tp hp
hng ho cha ln, chng loi cha phong ph, a dng v ph hp vi
kinh doanh siu thi, cht lng cha cao, gi c hng ho thiu cnh tranh
v cc dch v khch hng cn ngho nn ; Th ba, cht lng v hiu qu
17
kinh doanh siu th cha cao v khng n nh; Th t, cng tc qun l
hot ng kinh doanh siu th cn nhiu yu km; Th nm, vic u t
kinh doanh siu th theo hng hin i v hi nhp cn hn ch.
1.4.3. Nhng vn t ra :
Trong thi gian ti y, cc vn ch yu cn c gii quyt trong
xy dng v pht trin h thng siu th trn a bn c nc l: (1) S
lng siu th Vit Nam 10 nm qua tng rt nhanh nhng li pht trin t
pht, thiu quy hoch c th, thiu s qun l v iu tit ph hp ca Nh
nc; (2) Cht lng hot ng kinh doanh ti cc siu th trong nc cn
yu; (3) Vn lin doanh, lin kt pht trin h thng siu th cha c
quan tm ng mc;(4) Vn hng Vit Nam trong siu th cng cn c
quan tm; (5) Vn a dng ho v nng cao cht lng cc dch v
khch hng trong siu th cng cn c i mi; (6) Cng tc qun l Nh
nc v siu th ang cn nhiu bt cp; (7) Kin thc, k nng qun l v
kinh doanh siu th ca ngun nhn lc Vit Nam cn hn ch
II. Thc trng qun l nh nc i vi siu th
Vit Nam
2.1. Khi qut v cng tc qun l nh nc i vi siu th thi
gian qua
V thc trng cc quy nh c tnh php l lin quan n vic cho
php ra i v iu chnh hot ng kinh doanh ca siu th Vit Nam
c chng ti khi qut trong bo co tng hp ti, nht l Quy ch
Siu th, trung tm thng mi ban hnh km theo Quyt nh s
1371/2004/Q-BTM ngy 24 thng 9 nm 2004 ca B trng B Thng
mi c hiu lc thi hnh t ngy 17/10/2004...
Bo co tng hp ti cng tin hnh phn tch thc trng h thng
c ch, chnh sch h tr, khuyn khch ca Nh nc i vi vic pht
trin siu th thi gian qua; Thc trng cng tc xy dng chin lc, k
hoch v quy hoch pht trin siu th trn phm vi c nc; Thc trng
cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi cc quy nh ca php
lut i vi hot ng kinh doanh ca siu th... v phn tch mt s quy
nh trong Quy ch siu th i n nhng nhn nh nh gi sau:
2.2. nh gi chung v nhng vn t ra trong cng tc qun
l nh nc i vi siu th nc ta hin nay
2.2.1. Kt qu t c
- Ngay t gia nhng nm 90 ca th k trc, ng v Nh nc ta
qun trit quan im v a ra mt s ch trng, nh hng v chnh
sch pht trin cc loi hnh t chc thng mi vn minh, hin i (trong
c siu th); v cng vi thi gian, s nh hnh trong chnh sch ny
ngy cng r nt v c th hn...
18
- Nh thc hin chnh sch i mi, m ca v thc hin th im
trong thu ht dn tng bc u t nc ngoi vo lnh vc phn phi, cng
vi mt s u i u t... m nhiu loi hnh phn phi hng ha hin i
theo m hnh ca cc nc tin tin (nh siu th, trung tm thng mi...)
xut hin ngy cng nhiu mt s th ln ca Vit Nam, va to
thi quen mua sm v hng dn tiu dng vn minh, va p ng nhu cu
ngy cng cao ca ngi dn thnh ph v xu th xch li gn i sng sinh
hot ca mt x hi hin i.
- Vic ban hnh Quy ch Siu th, trung tm thng mi bc u
to ra c s php l chuyn bit c tnh chun mc p dng cho siu th v
trung tm thng mi l nhng loi hnh phn phi hin i ch yu ang
tn ti Vit Nam. Nhng tiu chun v quy nh trong Quy ch gp phn
to s thng nht, ng b trong quy hoch xy dng v qun l gia cc
cp qun l v cc a phng, nh hng tt hn cho pht trin h thng
siu th...
2.2.2. Mt s hn ch cng nguyn nhn v nhng vn t ra
trong cng tc qun l nh nc i vi siu th
- Trn phm vi c nc v gc tng a phng, cha thc s
ch trng trong vic xy dng chin lc, k hoch v quy hoch c th v
pht trin h thng siu th v cc loi hnh phn phi hin i khc; Cha
c s phi kt hp cht ch gia chin lc, k hoch v quy hoch pht
trin cc loi hnh phn phi truyn thng (cc loi ch) v cc loi hnh
phn phi hin i (trong c siu th).
- Cn lng tng v chm tr trong vic nghin cu, ban hnh cc tiu
chun, quy nh qun l v lm c s cho cng tc quy hoch v nh
hng pht trin, dn n trong mt thi gian di cc loi hnh phn phi
hin i (gm c siu th) pht trin mang tnh cht t pht lm nh hng
ti quyn li khch hng; Mt s quy nh trong Quy ch siu th cng cn
t ra bt cp...
- Tuy c ch trng, nh hng v pht trin, nhng hin nay
Nh nc ta cha c c ch, chnh sch h tr no thc s c th to iu
kin cho vic y mnh pht trin siu th cng nh cc loi hnh phn phi
hin i ni chung.
- Vn xy dng, thc hin l trnh m ca th trng vit Nam cho
cc nh phn phi nc ngoi ang rt bc xc v thi gian cn k (theo
cam kt trong BTA vi Hoa K, chng ta phi m ca th trng ny vo
nm 2007);
- Mt vn na t ra trong cng tc qun l nh nc v thng
mi, l kin thc, kinh nghim ca Vit Nam v cc loi hnh phn phi
hin i cn hn ch...
19
Chng 3
Mt s gii php i mi cng tc QLNN v qun tr
kinh doanh nhm pht trin h thng siu th
vit nam thi gian ti nm 2010
I. Nhng c hi v thch thc mi i vi vic
pht trin h thng siu th ca Vit Nam
1.1. Nhng xu hng mi ca mi trng kinh doanh quc t
Bc sang th k XXI, th gii ang bc vo mt nn kinh t mi.
l nn kinh t da trn nn tng ca tri thc v cng ngh. Nn kinh t
th gii vn tip tc ln sng mnh m ca ton cu ho, t do ho v s
pht trin nh v bo ca cuc cch mng khoa hc v cng ngh... Nhng
thay i v cht ca nn kinh t th gii c phn nh qua s gia tng
mnh v ngy cng nhanh khi lng v tc lu chuyn ca thng mi
v u t quc t. Nhng lung di chuyn hng ho, dch v, vn v con
ngi trn phm vi ton cu S gia tng nhanh hn hn ca thng mi
v u t quc t so vi tc tng trng GDP ca th gii tip tc to ra
nhng c hi to ln cho s pht trin ca cc quc gia. Bn cnh nhng c
hi to ln th nguy c tt hu v thch thc ca cnh tranh quc t gay
gt cng ngy cng ln i vi cc quc gia, nht l cc quc gia ang pht
trin v km pht trin vn rt d b thng tn bi cc c sc t bn ngoi.
Nhng xu hng chnh ca mi trng kinh doanh quc t tc ng ti s
pht trin h thng siu th ca Vit Nam thi gian ti c th l:
(1) Kinh t th gii s tip tc tng trng kh mnh to iu kin
thun li cho pht trin ngnh thng mi bn l ca th gii;
(2) Xu hng quc t ho ngnh thng mi bn l ca cc quc gia
tip tc din ra mnh m v vai tr ca cc cng ty xuyn quc gia thuc
lnh vc ny tip tc gia tng;
(3) Xu hng pht trin nh v bo ca khoa hc cng ngh, nht l
cng ngh thng tin, sinh hc v s ra i ca thng mi in t (TMT)
s lm ln cuc cch mng mi trong lnh vc bn l ca th gii;
(4) S cn thit tng cng iu tit Nh nc cc nc ang pht
trin bo v ngnh thng mi bn l non tr trong nc.
1.2. Nhng thay i ca mi trng kinh doanh trong nc thi
gian ti nm 2010:
1.2.1. Hi nhp ton din v su sc hn vo nn kinh t th gii v
khu vc: Trong thi gian ti, Vit Nam s gia nhp t chc thng mi th
gii (d kin vo nm 2006), thc hin cc cam kt trong l trnh
CEPT/AFTA (bt u t 2006), thc hin Chng trnh thu hoch sm
(EHP) trong khun kh Hip nh thng mi t do ASEAN - Trung Quc
20
(ACFTA), tip tc thc hin cc cam kt trong BTA vi Hoa K, thc hin
cc cam kt trong khun kh Hip nh bo h v xc tin u t Vit Nam -
Nht Bn
1.2.2. Mi trng php l trong nc s c nhng thay i theo hng
ngy cng thn thin th trng to thun li v thng thong cho pht trin
kinh doanh ni chung v kinh doanh siu th ni ring: thc hin cc cam
kt ca hi nhp, Vit Nam c nhng ci cch mnh m trong lnh vc to
dng mi trng php l. Hu ht nhng lut quan trng iu chnh hot
ng kinh doanh Vit Nam theo tinh thn hi nhp v pht trin kinh t th
trng c Quc hi thng qua v s c hiu lc vo 2006, ng k l
lut Thng mi, lut Doanh nghip mi, lut u t mi, lut Thu gi tr
gia tng, Thu tiu th c bit, lut Giao dch in t, lut Thu xut nhp
khu, lut Hi quan bn cnh cc lut c chnh sa v c hiu lc
thi hnh nh lut Dn s, lut t ai
1.2.3. Mi trng kinh t, chnh tr, vn ho x hi s tc ng tch
cc ti pht trin kinh doanh siu th thi gian ti: vn ny s c chng
ti phn tch su hn khi gii thiu v nhng c hi v thch thc mi i vi
kinh doanh siu th ca Vit Nam.
1.3. Nhng c hi v thch thc mi i vi vic pht trin h
thng siu th nc ta
1.3.1. C hi
(1) Quy m th trng ln, tng trng kinh t nhanh v n nh, thu
nhp u ngi tip tc c ci thin l c hi th trng to ln cho pht
trin h thng siu th Vit nam:
Dn s Vit Nam l hn 83 triu dn nm 2005 d kin s ln ti 88
triu ngi vo nm 2010. Quy m dn s ln v s thay i phn b dn
c theo hng th ho v CNH tng, gim dn c sng nng thn, kt
hp vi lng khch du lch quc t v vng lai d kin s tng mnh thi
gian ti,s l lc hp dn ln i vi pht trin kinh doanh siu th.
Mc tiu pht trin kinh t x hi 2006 -2010 l thu nhp u ngi
s tng gp i t trn 1200 USD vo nm 2010, thu nhp trung bnh
ca dn c th c th t 2500 3600 USD. Vi mc thu nhp ny, Vit
Nam s hp dn bt c nh u t kinh doanh siu th xuyn quc gia no.
(2) C hi t vic chuyn mnh sang li sng cng nghip ho, th
ho ca ngi Vit Nam : Cng vi qu trnh hi nhp kinh t quc t, tin
trnh CNH, HH t nc din ra mnh m thi gian ti s tc ng lm
thay i thi quen v li sng ca ngi Vit Nam c bit vi tng lp tr.
Theo n quy hoch tng th ca Thnh ph H Ch Minh, thi
gian ti, thnh ph s c m rng theo hng tp trung pht trin cc khu
th mi v cc th v tinh. D kin n nm 2010, Thnh ph s s tp
21
trung u t xy dng thm t 12 15 khu dn c mi theo ng tiu chun
ca th hin i
H ni, tnh hnh din ra cng tng t. Mi nm, hng lot cc
khu cng nghip c xy dng, cc khu th mi cng mc ln rt
nhanh khng ch ven m cn m rng cch trung tm thnh ph ti 20
- 25 km. Ngoi ra, cc tnh, thnh ph khc cng c tc cng nghip ha
v th ha nhanh. Np sng th v np sng cng nghip dn c m
rng n cc vng ngoi . Vic ra i nhiu khu cng nghip v khu
th, khu chung c mi s l c hi thun li cho u t kinh doanh siu th.
(3) C hi n t nhng u th ca kinh doanh siu th- mt ngnh
kinh doanh hin i: Tng mc bn l ton x hi nm 2005 d kin tng
18,6% v t 450 ngn t ng; d on s tng vi tc trung bnh hng
nm 14% thi k 2006 -2010. Tng mc bn l hng ho x hi tng nhanh
c v tc v gi tr i hi phi c mt m hnh bn l hin i p
ng nhu cu mua sm ca ton x hi. Nhu cu mua sm ln khin cho cc
loi hnh bn l truyn thng nh cc ch hoc cc ca hiu nh l truyn
thng kh thc hin c, l c hi siu th vi nhng u th vt tri
ca mnh (n v bn l hin i, khi lng ln) pht trin Vit Nam thi
gian ti.
Np sng cng nghip ang dn c hnh thnh, t l ph n i lm
cao, thi gian dnh cho mua sm ngy thng s t i, chuyn sang mua
sm ti cc siu th, ni khc phc c nhng nhc im vn c ca cc
ch truyn thng
(4) C hi n t hi nhp kinh t quc t: Vic quc t ho ngnh
thng mi bn l ca cc quc gia v s pht trin nhanh chng ca khoa
hc cng ngh trn th gii, bn cnh vic to ra nhng thch thc to ln
cho s pht trin ca h thng siu th Vit Nam th nhng c hi do hi
nhp kinh t quc t em n l khng nh. l nhng bi hc kinh
nghim v qun l kinh doanh siu th hin i cho cc nh kinh doanh Vit
Nam. l s c st, rn gia nng cao nng lc cnh tranh, to cho
doanh nghip s t ch v sng to v t c trnh chuyn mn ho
cao trong kinh doanh pht trin v lu di. cng chnh l nhng c
hi gim chi ph, tip thu cng ngh, thng tin v tri thc v bn l ca th
gii v tng cng ng dng cng ngh hin i, ng dng v pht trin
thng mi in t bn l Vit Nam Thng qua hi nhp, h thng siu
th ca Vit Nam khng nhng c c hi th trng trong nc m cn c
th thm nhp th trng bn l nc ngoi, chia s c ri ro, m rng
c th trng pht trin nhanh hn
1.3.2. Thch thc : Thch thc ln nht ca qu trnh hi nhp l
cuc cnh tranh khng cn sc gia thng nhn Vit Nam vi cc tp
on bn l xuyn quc gia:
22
Hin nay Vit Nam c Metro, Espace Buorbon (Php), sp ti s
c Parkson, Dairy Farm...Tc v s lng cc nh u t ny cng tng
theo m ca ca tin trnh hi nhp. Trong khi , chng ta cha c
nhng cng ty phn phi c quy m ln, c sc cnh tranh v chim lnh
th trng. Thi gian t nay ti nm 2007 Vit Nam s phi m ca hon
ton th trng phn phi, cc doanh nghip kinh doanh siu th cn rt t
thi gian tin hnh xy dng v t chc cc h thng siu th hin i
sc cnh tranh vi cc siu th nc ngoi trong qu trnh hi nhp sp ti...
Vi mt th trng tim nng cho pht trin h thng phn phi nh
Vit Nam chc chn s thu ht s quan tm, thm nhp ca cc tp on
phn phi xuyn quc gia. Nhng tp on ny s l nhng i th cnh
tranh y u th trn th trng Vit Nam, to ra nhng thch thc rt ln
i vi cc thng nhn lm phn phi Vit Nam t hnh thc bn l
truyn thng nh cc ch truyn thng, cc ca hng, ca hiu c lp ti
cc doanh nghip ln kinh doanh siu th, trung tm thng mi .
Cc n v thng nghip trong nc nu khng nhn thc r, chun
b y v c bc i thch hp s b thua ngay trn sn nh trc cc
tp on bn l xuyn quc gia. iu ny cng t ra nhng thch thc rt
ln cho cng tc QLNN v pht trin th trng ni a trong vai tr ch
o, iu tit tiu dng v th trng bn l theo nhng nh hng ca t
nc mnh.
II. Quan im v nh hng pht trin h
thng siu th ca Vit Nam thi gian ti
2.1. Cc quan im v pht trin h thng siu th ca Vit Nam:
1. Pht trin h thng siu th Vit Nam phi l ng lc cho thc
hin cng nghip ho, hin i ho ngnh thng mi Vit Nam;
2. Pht trin mng li siu th ca Vit Nam phi da trn c s
pht trin kinh t x hi ca Vit Nam v ph hp vi bn sc vn ho dn
tc Vit Nam.
3. Pht trin h thng siu th Vit Nam phi ph hp v thc y hi
nhp kinh t quc t ca Vit Nam...
2.2. nh hng pht trin h thng siu th ca Vit Nam thi
gian ti nm 2010:
2.2.1. nh hng quy hoch pht trin siu th ca Vit Nam n
nm 2010
Trong giai on t nay n nm 2010, nhng c s hnh thnh v
pht trin siu th nc ta s c cng c, b sung vi qu trnh CNH,
HH nn kinh t, qu trnh th ha, qu trnh u t pht trin kt cu h
tng... Mt trong nhng ni dung quan trng ca vic pht trin siu th n
23
nm 2010 l xy dng quy hoch siu th thng nht trn phm vi c nc.
Trong quy hoch cng cn phi ch n nhng ni dung ch yu nh:
- nh hng quy hoch pht trin siu th phi m bo khng
gian pht trin cho cc siu th. Khng gian y c xc nh l bn
knh phc v ca cc siu th, s lng dn c phc v trung bnh ca cc
siu th, gn vi thnh ph, th x hay cc khu vc dn c tp trung.
- nh hng quy hoch pht trin siu th theo nguyn tc khc
phc nhng hn ch ca loi hnh bn l truyn thng nh quy m, phm
vi, v sinh an ton thc phm, qun l v kim sot nh nc...V phi m
bo c tnh vn minh, hin i ca cc siu th.
2.2.2. nh hng pht trin cc nh phn phi kinh doanh siu
th:
- Vic m ca th trng siu th cn c thc hin theo nhng cam
kt ca Vit Nam trong l trnh hi nhp song phng, khu vc v a
phng. Khuyn khch cc nh phn phi nc ngoi u t hoc lin
doanh, lin kt u t xy dng i siu th v cc loi hnh tng ng
cc khu th v khu cng nghip tp trung mi;
- Khuyn khch v h tr cc thng nhn trong nc pht huy li
th so snh am hiu v phong tc, tp qun v thi quen tiu dng ca Vit
Nam pht trin h thng siu th: Nh nc cn dnh nhiu u i v tn
dng, thng tin, o to, tr gip k thut cho cc doanh nghip kinh doanh
siu th trong nc nhm tng kh nng cnh tranh ca cc siu th trong
nc trn th trng Vit Nam. c bit khuyn khch cc nh bn l ca
Vit Nam u t ra nc ngoi thm nhp v chim lnh th trng ca
cc nc trong khu vc v trn th gii qua m cng c sc cnh tranh
th trng ni a; khuyn khch hot ng mua li, st nhp, cc doanh
nghip nh, cc nh kinh doanh siu th nh, hnh thnh ln cc tp on
siu th ln cnh tranh vi cc siu th ca nc ngoi; khuyn khch cc
doanh nghip vn hnh theo m hnh chui siu th nhm tng cng hiu
qu kinh doanh
- Nh nc u tin v khuyn khch cc thng nhn trong nc kinh
doanh siu th ng ra xy dng cc knh phn phi lin kt dc vng chc
nhm pht trin sn xut hng ho ln cung cp cho siu th, ng thi m
bo li ch cho ngi tiu dng qua vic mua c hng ho tt, c cht
lng cao vi gi c chp nhn c trong mi trng an ton, vn minh v
tin nghi.
- Tng cng nng lc th ch v chuyn mn cho cc nh phn phi
Vit Nam, phn u n nm 2010, Vit Nam c th c c 10-15 nh
phn phi ln tm c quc gia v quc t m bo cnh tranh c vi cc
tp on phn phi nc ngoi trn th trng Vit Nam
24
2.2.3. nh hng u t xy dng h tng, to iu kin v mt
bng cho cc siu th.
Ch trng vic u tin xy dng c s h tng, to iu kin v mt
bng cho cc siu th c bit l ti cc thnh ph ln, cc khu th v
khu cng nghip tp trung...
- nh hng xy dng c s h tng sao cho thun tin nhu cu mua
sm ca ngi dn. Mt khc cn phi nh hng u t theo yu cu pht
trin ca chnh bn thn cc siu th. V vy, trong qu trnh nh hng
cn phi xem xt nhng vn sau: (1) Xu hng gia tng s lng ngi
mua ti cc siu th do nhng u im vt tri ca siu th. (2) Xu hng
tiu chun ho nhng hng ha lu thng qua cc siu th i hi phi c
c s h tng iu kin p ng nhng tiu chun . Mt khc tiu
chun ca bn thn cc siu th cng c nng ln nn c s h tng cng
cn c nng cp ...
2.2.4. nh hng pht trin h thng siu th Vit Nam:
Chc chn trong nhng nm ti, siu th ca Vit Nam pht trin theo
hng k tha nhng m hnh pht trin siu th trn th gii. Xu hng
pht trin ti nm 2010 ca h thng siu th Vit Nam l:
- Tng s lng siu th mi mt cch hp l: Trong thi gian t nay
ti nm 2010, tc CNH v th ho Vit Nam chc chn s rt nng
ng. CNH, th ho, mc sng v thu nhp ca ngi dn c nng cao
s dn n s tng khch quan v mt lng cc siu th mi. Yu cu ca
QLNN l phi xem xt s lng siu th s tng bao nhiu, m ra u,
quy m nh th no l hp l m bo hiu qu hot ng siu th.
- M rng quy m v ci thin cht lng h thng siu th: Thi
gian ti nm 2010 s khng cn siu th khng th phn loi, a chng tr
v ng ngha l ca hng tp ho (bn hng t chn), phn u c t
trng hp l h thng siu th vn minh hin i trong siu th loi va
v ln (loi I v II) s tng t trng t 22% hin nay ln t nht l 50%, cn
siu th loi nh duy tr t trng hin nay
- Tp hp hng ho kinh doanh trong siu th s c b sung thm
cc mt hng thc phm ti sng, sn xut theo phng php sch, m
bo VSATTP do Vit Nam sn xut. Hnh thnh ln h thng lin kt phn
phi dc vng chc va m bo cht lng, hiu qu ca kinh doanh siu
th, pht trin sn xut theo hng sn xut ln, p dng cc phng php
snh, va m bo sc kho, an ton cho ngi tiu dng v tit kim chi
ph cho ton x hi
- Gi c hng ho trong cc siu th s c m bo mc hp l
so vi hin nay nng cao sc cnh tranh cho h thng siu th.
25
- Kinh doanh siu th s gn lin vi khu vui chi gii tr, th trng
thng mi s do cc nh kinh doanh siu th chuyn nghip, tm c ln v
vn ln kinh nghim qun l iu hnh.
- H thng siu th phi pht trin tr thnh xng sng ca h
thng phn phi bn l hng tiu dng Vit Nam thi gian ti nm 2010
v kch thch s pht trin mnh m ca cc loi hnh bn l khc k c ch
truyn thng.
2.5. nh hng t chc v qun l hot ng siu th
- nh hng tng cng cng tc qun l Nh nc i vi cc siu
th hin c. Trong nhng nm ti, yu cu tng cng qun l Nh nc i
vi hot ng siu th s ngy cng tr nn cp bch hn nhm m bo
thng thong v tin li cho vic pht trin h thng siu th ca Vit Nam,
thc hin c cc mc tiu pht trin thng mi, pht trin kinh t, x hi
t nc. Nhng vn c bn ca ni dung nh hng ny cn phi ch
trng vo: (1) Xc nh ng cc mc tiu qun l nh nc i vi cc
siu th cn t c. (2) Xy dng ni dung qun l nh nc i vi cc
siu th theo hng phn nh r quan h gia nh nc vi cc siu th nh
l nhng n v kinh t c th. (3) Nghin cu i mi cc hnh thc v
phng thc qun l nh nc i vi cc siu th.
- Xy dng phng thc t chc qun l siu th ph hp vi mc tiu
qun l ra. Nh nc cn phi c phng thc qun l hiu qu m
khng can thip qu su vo hot ng kinh doanh ca bn thn cc siu
th; Cn tng cng iu tit bng cc cng c php lut, cc nh mc kinh
t k thut v mt bng, din tch kinh doanh, s lng mt hng kinh
doanh, cc trang thit b m bo theo yu cu... yu cu v sinh, an ton
thc phm, h tr marketing cho tiu th nng sn...
- nh hng pht trin ngun nhn lc trong kinh doanh siu th.
Vi thc t ngun nhn lc cn yu km hin nay, vic xy dng v pht
trin ngun nhn lc k c c quan qun l Nh nc v siu th v n v
kinh doanh siu th cng nh ngi tiu dng Vit Nam u cn c o
to nng cao nhn thc, am hiu su sc v siu th, c kin thc v k
nng chuyn mn tt vn hnh v pht trin h thng siu th nc
ta thi gian ti.
III. Mt s gii php i mi cng tc QLNN
nhm pht trin h thng siu th nc ta:
3.1. Gii php nng cao nhn thc v hiu bit ca ton x hi v
kinh doanh siu th:
Nhng ni dung tuyn truyn, ph bin, gio dc gip nng cao
nhn thc v siu th v nhng thch thc i vi pht trin h thng siu
th trong bi cnh hi nhp kinh t quc t gm:
26
- Tuyn truyn, ph bin php lut lin quan ti kinh doanh siu th,
v s cn thit khch quan, nhng c hi v thch thc ca vic tham gia hi
nhp kinh t quc t i vi pht trin h thng siu th Vit Nam trn cc
phng tin thng tin i chng
- Thit k v ph bin cc chng trnh chuyn su v hi nhp kinh
t quc t, cc hip nh ca WTO, cc hip nh t do ho khu vc, tiu
khu vc v song phng m Vit Nam k kt v tham gia c lin quan
ti lnh vc phn phi bn l ... cho cc i tng quan trng v trc tip l
thng nhn, hip hi siu th,
(2) i tng cn c tuyn truyn: ton x hi trong cn xy
dng v thc hin cc chng trnh, k hoch tuyn truyn, gio dc c th
v ph hp cho cc i tng l cc nh hoch nh chnh sch siu th, cc
doanh nghip, cc t chc hip hi siu th, ngnh hng v ngi dn.;
(3) Cc hnh thc tuyn truyn, ph bin, gio dc t cc hnh thc
gio dc cng ng, thng tin trn cc phng tin thng tin i chng, trn
mng, t chc cc lp tp hun, cc hi ngh, hi tho tng hp v chuyn
n vic ci cch h thng gio dc quc gia,
3.2. Gii php xy dng v hon thin mi trng php l iu
chnh hot ng kinh doanh siu th
- Cn sa i b sung nhng chnh sch hin c v ban hnh nhng
chnh sch mi nhm qun l v iu chnh hot ng kinh doanh siu th
hiu qu hn: i vi Quy ch siu th cn c chnh sa khc phc
cc bt cp hin nay v tn gi, v quy m loi siu th, v cc tiu chun
k thut khc... Nn nng cp Quy ch thnh o lut v kinh doanh bn l
Vit Nam. o lut ny cn c Quc Hi thng qua trc nm 2007
khi nc ta m ca th trng bn l theo cam kt trong BTA vi Hoa K.
- Cn hon thin qun l nh nc v khoa hc cng ngh: Nh nc
cn h tr pht trin khoa hc qun l bn l hin i bo v bn quyn v
s hu tr tu i vi nhng sn phm khoa hc cng ngh lin quan n
hot ng qun l siu th; H tr cc doanh nghip nhp khu hoc t sn
xut nhng phn mm qun l, kinh doanh siu th
- Tng cng hiu lc thc thi v gim st, kim sotcht ch vic
thc thi Lut v VSATTP.
3.3. Xy dng cc c ch, chnh sch khuyn khch, h tr pht
trin siu th:
- Chnh sch h tr mt bng kinh doanh siu th:
Nh nc cn c chnh sch h tr v t ai, mt bng cho kinh
doanh siu th v mt bng kinh doanh siu th l mt trong nhng tiu ch
quan trng nht i vi dng ca hng kinh doanh ny. C th ni pht
trin siu th mt bng l mt trong nhng yu t quan trng nht. Nu Nh
27
nc khng c cc chnh sch to thun li v mt bng kinh doanh cho cc
doanh nghip trong nc, s rt kh pht trin cc nh phn phi ln
ca Vit Nam trong cuc cnh tranh khc lit vi cc TNCs. V vy, Nh
nc cn c mt nh hng v chin lc u t pht trin mnh m
nng cp h tng thng mi ni a, u tin v h tr cho thu mt bng
kinh doanh i vi cc thng nhn Vit Nam nh mt yu t to mi
trng quan trng gip hnh thnh cc siu th siu th ca Vit Nam.
Nh nc cn dnh qu t thch hp cho pht trin h thng siu th
v chnh sch i vi qu t dnh cho siu th cng c ng x nh chnh
sch i vi qu t dnh pht trin cc ch u mi v trn thc t, siu
th cng chnh l mt u mi tiu th hng ho ln;
Nh nc cng cn to iu kin tip cn mt bng kinh doanh nh
nhau cho cho mi thng nhn khng phn bit thnh phn kinh t; Chnh
sch u tin v thu t v cp php, u t cc hng mc kt cu h tng
thng mi ln cn m bo s r rng, cng bng v minh bch cho mi
thng nhn iu kin
- Chnh sch ti chnh tn dng
Do c th ca kinh doanh siu th l vn u t ln nhng li nhun
ban u thp, v th doanh nghip trong nc cn c hng cc ch u
i v vn v thu t cc qu tn dng... Nh nc nn c cc chnh sch h
tr doanh nghip trong nc tm kim cc ngun vn mt cch thun li
hn. Mt khc Nh nc nn dnh u tin pht trin cc siu th quy m ln
(cc siu th hng I v II) nh u tin pht trin cc u mi hin nay
- Chnh sch khuyn khch u t trong v ngoi nc pht trin
h thng siu th quy m ln, chui siu th Vit Nam;
Nh nc cn khuyn khch u t trong nc i i vi u t nc
ngoi xy dng mt s siu th t tiu chun quc t ti Vit Nam. Siu
th l loi hnh thng nghip vn minh, hin i v rt mi m, s c mt
ca cc doanh nghip nc ngoi tham gia vo kinh doanh trong lnh vc
siu th l ph hp vi xu hng hi nhp hin nay, t chng ta c th
tip cn lm quen v hc hi c nhiu kinh nghim t pha i tc v
m hnh mi m ny.
Khuyn khch lin doanh, lin kt gia cc siu th trong nc v
ngoi nc hay gia cc doanh nghip trong nc vi nhau hnh thnh
tp on siu th hay cc doanh nghip mnh c th u t vo pht
trin h thng siu th hin i.
- Chnh sch h tr pht trin c s h tng: Cn xc nh r vic
u t nng cp c s h tng ca h thng phn phi hin i ni ring v
ton b th trng ni a l mt vic lm ng b bao gm: Vic quy
hoch mng li; u t xy dng mi cc siu th, i siu th hin i;
ton b hot ng logistic t cng tc thu mua, ch bin, bo qun, tn tr,
28
h thng kho tng, vn chuyn, iu phi; h thng trang thit b v cc
cng c bn hng; ng dng cng ngh thng tin v cc cng c qun l
bng in ton; h thng bn hng; h thng trng lp v cc chng trnh
o to hun luyn i ng cn b cng nhn vin.
- Chnh sch h tr o to ngun nhn lc siu th: Cn tng cng
cng tc o to, thng tin, hc tp, trao i kinh nghim trong v ngoi
nc v cc hnh thc t chc phn phi hng ha hin i, k c u t
thi gian, kinh ph c cn b i kho st hc tp kinh nghim ca nc
ngoi; S dng cc ngun kinh ph v xc tin thng mi m cc lp o
to cn b qun l siu th cho cc nh qun l siu th hc tp; phi hp
vi cc c quan chc nng t chc cc cuc hi tho trao i kinh nghim
gia cc nh qun l siu th trong v ngoi nc...
- Chnh sch h tr pht trin h thng thng tin hin i cho cc
doanh nghip kinh doanh siu th: cc siu th trong nc c iu kin
tip cn vi cc cng ngh qun l siu th hin i, nh nc cn c chnh
sch h tr v cng ngh thng tin v cng ngh qun l
- Cc khuyn khch v u i v vn, thu v cc chnh sch khc
Cho n trc khi m ca hon ton h thng phn phi cn h tr
u i v tn dng gip cc doanh nghip kinh doanh siu th trong xy
dng c s vt cht hay vn u t ban u c th nng cao nng lc
cnh tranh.
Chnh sch thu, nht l thu VAT v thu thu nhp doanh nghip
cng cn c iu chnh li cho hp l tng kh nng cnh tranh ca
siu th i vi nhng loi hnh bn l truyn thng nh ch v cc ca
hng bch ha...
3.4. i mi cng tc xy dng chin lc, quy hoch v k
hoch pht trin siu th
Cn phi c quy hoch pht trin siu th n nm 2010 v nh
hng n nm 2020 trn phm vi c nc. Nhng bin php c th:
- Cn tp trung pht trin siu th ti cc thnh ph ln, cc khu kinh
t ln, khu kinh t ca khu hay vng dn c th tp trung. a quy
hoch pht trin siu th vo quy hoch pht trin kinh t thng mi ca
tnh hay ca khu vc. Coi cng tc quy hoch pht trin siu th l nh
hng chin lc trong pht trin th trng trong nc. Cc c quan ca b
phi hp vi cc Vin, cc Trng nghin cu trin khai quy hoch tng
th mng li siu th trn c nc lm nh hng cho pht trin h
thng siu th ti Vit Nam.
- Xy dng quy hoch siu th phi da trn c cu sn xut, tiu th
ca khu vc. Xy dng siu th c quy m ph hp vi s lng khch hng
n siu th trnh tnh trng qu ti v ch gi xe, qu ti v cng sut phc
v hoc xy dng qu ln gy lng ph.
29
- Quy hoch, k hoch pht trin siu th phi gip m bo qu trnh
lin kt gia cc siu th, to iu kin lu thng hng ha tt qua cc siu
th, m bo s tng quan gia pht trin siu th v cc loi hnh thng
nghip khc;
- Thng xuyn xem xt v c s iu chnh cn thit gia vic thc
hin quy hoch siu th v s pht trin ca cc loi hnh thng nghip
khc trong khu vc.
- Cn xy dng c cc nh mc v tiu chun k thut hng dn
vic xc nh v tr v khong cch siu th (tnh trn pham vi khch hng
trong bn knh theo km, hoc theo thi gian i ti siu th)
3.5. i mi cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic thc thi
cc quy nh ca php lut i vi kinh doanh siu th
Xy dng quy ch thanh tra, kim tra, gim st cc siu th ph hp
vi mc tiu qun l nh nc i vi cc siu th cng nh ph hp vi
tnh trng pht trin ca siu th: Kim tra v v sinh an ton thc phm,
xut x hng ha, cht lng hng ha, thi hn s dng... Cn xy dng h
thng qun l cht lng hng ha thng nht trn c nc phc v cng
tc qun l c hiu qu; Kim tra tnh minh bch r rng trong vic nim
yt gi, nhng thay i v gi c; Kim tra cc cng tc m bo an ton
ca siu th nh phng chng chy n, cc phng n d phng ... Thng
qua vic cp ng k kinh doanh qun l qu trnh xy dng v hot
ng kinh doanh ca cc siu th, kim tra, gim st, xem xt vic thc hin
ngha v thu v cc quy nh lin quan khc
3.6. Khuyn khch s ra i v xy dng nng lc cho hip hi
siu th
Vic thnh lp cc Hip hi siu th Vit Nam cn c tin hnh
ngay v Nh nc cn c cc h tr cn thit cc Hip hi i vo hot
ng chnh thc v hiu qu trong nm 2006, trc thi hn m ca th
trng siu th vo nm 2007.
Hip hi siu th l hnh thc lin kt ngang, tp hp cc doanh
nghip kinh doanh siu th Vit Nam thnh mt khi hot ng hiu qu
v em li li ch chnh ng thit thc cho cc thnh vin. Hip hi phi
pht huy vai tr tp hp sc mnh, tng cng hp tc kinh doanh siu th
trn phm vi a bn hoc ton quc thm ch c th u t m siu th
nc ngoi, o to cn b qun l v nhn vin siu th, kt hp u tranh
chng hng gi, hng khng r xut x a vo siu th,...
3.7. Cc gii php khc
- H tr xy dng h thng thng tin v mng thng tin chuyn v
siu th cho cc doanh nghip v cc thng nhn;
30
- bo m n nh cng nh bo m tnh cng bng, minh bch
cho cc i tng tham gia th trng, Chnh ph v B Thng mi cn c
nhng bin php ngn chn nn bun lu, tham nhng trong ngnh hi
quan nhm bo v sn xut trong nc, n nh gi c th trng.
- Nh nc cng cn nhanh chng thit lp mng li thanh ton
bng th in t nhm to iu kin cho hot ng mua bn, giao dch ni
chung v ti cc siu th ni ring din ra mt cch thun tin...
- H tr cc doanh nghip trong nc xy dng v qung b thng
hiu cc siu th trong nc.
IV. Mt s gii php i mi hot ng qun tr
kinh doanh ca cc doanh nghip siu th
4.1. i mi trong nhn thc v t duy ca cc gim c siu th
Nhng nh qun l cn phi c nhn thc v t duy mi nm bt
nhng nhu cu ca ngi tiu dng i vi bn thn cc siu th hay i vi
hng ha kinh doanh trong siu th. V vy cc nh kinh doanh siu th cn
phi nhn thc r:
- V loi hnh ca hng siu th, cn thng nht y l dng ca hng
vn minh hin i ph hp vi iu kin ca cuc sng cng nghip ho v
th ho, phng thc bn hng l t phc v v danh mc hng ho l
hng tiu dng ph bin. C th c cng thc chung cho cc nh kinh
doanh siu th ca th gii v m hnh siu th nh sau: (1) Tp hp hng
ho phong ph; (2) Dch v hin i (phng thc t phc v), (3) Ngh
thut trng by sp xp hng ho v (4) Ti u ho quan h gia gi c v
cht lng hng ho
T cng thc chung ny, cc nh kinh doanh nn quan nim v m
hnh siu th ca mnh t m hnh tam gic vi 3 nh nh trong s 3.1.
Vic iu chnh tam gic ny bt u t nghin cu khch hng ca siu
th.
S 3.1: M t quan nim mi v kinh doanh siu th

Hng tiu
dng ph
bin
PT t phc
v
Gi hp l
31
- Cc doanh nghip cn dnh thi gian cho vic nghin cu, iu
tra, tm hiu nhu cu thc t v xu hng tiu dng trong nc...
- Cc gim c h thng siu th cn c o to mt cch bi bn
v chuyn mn qun tr kinh doanh siu th v c thi gian kho st thch
ng vic qun l hot ng siu th ti cc i siu th hoc trung tm mua
sm ln nc ngoi hoc c yu t nc ngoi tch lu kinh nghim hay,
bi hc tt ng dng vo vic pht trin h thng siu th Vit Nam
4.2. i mi v a dng ho cc hnh thc bn hng ca siu th
Ngy nay, nh thy cc siu th trn th gii khng gii hn phm
vi bn hng trong cc ca hng m m rng ra rt nhiu hnh thc, phng
thc khc. Cc siu th Vit Nam, trc s thc p phi tn ti trong cuc
cnh tranh, cn y nhanh vic ng dng cc phng thc bn hng tin
tin pht trin h thng siu th ca mnh. Cc siu th c th bn hng
qua th gi n cho nhng khch hng c nhu cu; xut bn nhng cun
catalogue nh tp hp mt s sn phm chn lc ca siu th vo dp cui
nm hoc cc ngy l, gi n cho cc gia nh, hoc km theo cc n
phm bo ch; Thc hin bn bun, bn l, bn hng qua mng...
4.3. La chn v tr t siu th thch hp:
Vic la chn v tr t siu th thch hp l yu t v cng quan
trng quyt nh s thnh cng ca kinh doanh siu th.
Trc ht v tr t siu th phi ph hp vi quy hoch tng th ca
Nh nc v a phng v quy m, din tch mt bng, cc khu chc nng,
lu khng, bi xe v cc yu t khc
- Xc nh loi i tng khch hng;
- Xc nh phm vi bao trm ca siu th: bn knh khu vc khch
hng vi siu th l tm im
4.4. Pht trin v a dng ho tp hp hng ho v ng dng
ngh thut trng by hng ho tin tin trong siu th:
- Tp hp hng ha l mt tiu ch nh lng dng xc nh quy
m siu th v qua m phn nh cht lng v hiu qu hot ng ca
siu th. V vy mt siu th lun phi c gng c th cung cp mi
chng loi hng ho phc v mi nhu cu tiu dng thng nht ca ngi
dn. ng thi vi ph hng ho phong ph l khung gi vi nhiu mc gi
t thp n cao, ph hp vi i tng khch hng l qung i qun chng
c thu nhp t trung bnh tr ln. Mi siu th cn tp trung vo mt tp hp
hng ho xc nh cho siu th mnh, m bo c s la chn ti a cho cc
i tng khch hng.
- Pht trin ngh thut trng by v sp xp hng ha
Vic trng by hng ha phi mang li hiu qu bn hng trc tip
cho cc siu th. Thng thng, merchandising m bo s i li thun
32
thin cho khch hng trong ton b khng gian siu th, s tip xc trc tip
gia khch hng v hng ho, nh sng c s dng thu ht khch hng
hng ti nhng hng ha m siu th mong mun bn Vic trng by
hng ho cng cn mt s sp xp hp l gia nhng hng ho c t l li
nhun cao v hng em li li nhun thp, gia nhng hng ho bn chy
v hng kh bn
4.5. Xy dng v thc thi mt chnh sch gi c hp l:
Thi gian ti, pht trin kinh doanh m c th l tng doanh s
bn hng trong khi phi m bo tng li nhun, cc siu th cn xy dng
v thc thi cc chnh sch gi c hp l nht trong quan h vi cht lng
hng ho. Gi c hp l m c th l gi thp trong siu th l kt qu ca:
- Vic quay vng hng ho nhanh c th c thc hin thng qua
cc bin php ng dng cng ngh hin i trong qun l lng tn kho,
thc hin tt vic trng by sp xp hng ho v cc bin php kch thch
mua hng v xc tin thng mi khc m chng ti khuyn ngh bn
cnh mt bin php cc k quan trng l nh gi v ghi gi ng cho ph
hng ho ca siu th, ch ti tm l khch hng khi ghi gi
- Xy dng v duy tr quan h tt vi cc nh cung cp trong mt
knh phn phi lin kt dc vng chc: Quan h vi cc nh cung cp cn
c xy dng trn c s mi quan h i tc chin lc, bnh ng, cng
c li, cng chia s ri ro, trch nhim v quyn li. Siu th khng c
chn p bt nt, vi vnh cc nh cung cp; Cc siu th cn xy dng
mi quan h vi cc nh cung cp trn nn tng cc hp ng kinh t. Cn
t mnh ng ra lm u mi v ch o knh phn phi lin kt dc hng
nng sn, thc phm m m bo ngun cung cp hng ho cho siu
th Cn hp ng cht ch vi nh cung ng v s lng, chng loi, mu
m, cht lng ca cc loi hng ha s bn trong siu th ca mnh
Khi iu kin th thnh lp mt trung tm cung ng hng ho
ring cho h thng siu th ca mnh .
4.6. Pht trin dch v khch hng v tng cng hot ng xc
tin thng mi
- Cn pht trin v a dng ho ng thi nng cao cht lng dch
v khch hng: a dng ho v nng cao cht lng cc dch v khch
hng nh ko di v linh hot hn v thi gian m ca ti 20-21h, gi qu
tng min ph, bi gi xe khng mt tin, c nhn vin n tip khch hng
ca ra vo, gip khch gi , thc hin bn hng qua in thoi, giao
hng ti nh, dch v gi hng qu tng, dch v thanh ton th
- To du n v dch v ca siu th qua vic xy dng phong cch
ring;
33
- Tng cng thc hin cc chng trnh xc tin thng mi hiu
qu cho siu th. Cn lu c bit rng bn thn siu th l phng tin
thng tin v qung b quan trng nht;
- Thc hin vic nghin cu khch hng bi bn v xy dng d liu
khch hng trong mng my tnh ca siu th;
- Cc siu th nn ch ng t chc cc t khuyn mi v vn ng
cc nh cung cp cng tham gia.
4.7. C chnh sch qun tr v pht trin ngun nhn lc hiu
qu
Cc doanh nghip kinh doanh siu th cn xy dng cho mnh cc
chng trnh tuyn chn, hun luyn, nng cao k nng v tinh thn lm
vic cho nhn vin. Cn t tiu chun r rng v tin hnh tuyn chn
nghim tc. To bu khng kh thoi mi nhng nghim tc trong khi lm
vic. To tm l yn tm cho ngi lao ng, gim p lc lnh vc v ch
n ch lao ng. Cn ch c bit n vic tuyn chn cn b v
chuyn vin c trnh , c kinh nghim c o to bi bn
Cn xy dng tiu chun cho tng loi nhn vin theo tng loi v tr
cng tc t gip cho cng tc tuyn dng v o to thun li cho
chng trnh o to nhn vin.
Cn t chc li mt cch nghim tc v khoa hc cng tc phn tch
kt qu hot ng kinh doanh theo phng thc hch ton ca kinh doanh
hin i.
Cn xy dng cho siu th ca mnh mt phong cch ring hay nt
vn ho c o trn c s quan nim v nh v siu th tin tin ca
ch siu th v c th hin xuyn sut qua 3 yu t ht nhn l tp hp
hng ho, gi c cnh tranh v phng thc t phc v vn minh, hin i
ly nhm tho mn tt nht nhu cu ca khch hng siu th
34
Kt Lun
Siu th l mt loi hnh kinh doanh thng mi vn minh, hin i
hnh thnh v pht trin Vit Nam t 12 nm qua. S hnh thnh v
ngy cng pht trin ca h thng siu th Vit Nam lm thay i din
mo ngnh thng mi bn l ca t nc v thit thc gp phn vo vic
pht trin thng mi, pht trin kinh t x hi t nc theo hng vn
minh, hin i.
Vi mc ch nghin cu thc trng h thng siu th hin nay Vit
Nam, nh gi nhng thnh tu t c, nhng kh khn hn ch v
nhng vn t ra nhm tm ra nhng gii php pht trin h thng
siu th Vit Nam ph hp vi trnh pht trin kinh t x hi t nc
trong qu trnh hi nhp su sc hn vo nn kinh t th gii v khu vc
thi gian ti, Ban ch nhim ti thc hin cc cng vic c th sau
y:
- Nghin cu nhng vn l lun c bn v pht trin h thng siu
th ;
- Nghin cu nh gi thc trng h thng siu th ca Vit Nam
hin nay v thc trng cng tc QLNN i vi siu th;
- a ra cc xut kin ngh sau y:
i vi Nh nc:
+ Cn to mi trng php l kinh doanh thng thong khuyn khch
kinh doanh siu th pht trin trong iu kin cnh tranh cng bng v to
iu kin cc nh phn phi Vit Nam c c c s cnh tranh cn
sc trn c s xy dng v ban hnh sm mt o lut kinh doanh bn l
+ i mi cng tc xy dng chin lc, quy hoch, k hoch,
chng trnh, d n pht trin th trng ni a ni chung v siu th ni
ring nh hng cho hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip hot
ng trong lnh vc sn xut v lu thng phn phi...
+ Tng cng nng lc th ch v chuyn mn ca cc c quan gim
st, kim tra v thanh tra vic thc hin cc quy nh ca php lut v sn
xut, lu thng hng ho, kinh doanh siu th;
- Tng cng mng li c s vt cht h tng k c h tng thng tin
h tr pht trin siu th;
- Xy dng cc bin php chnh sch khuyn khch, h tr pht trin
h thng siu th trong nc: chnh sch ti chnh, u t, tn dng, thu
khuyn khch pht trin siu th; Pht trin mng li c s h tng thng
mi, mt bng kinh doanh siu th; Khuyn khch h tr hnh thnh cc
hip hi siu th Vit Nam v xy dng nng lc chuyn mn cho Hip hi;
H tr pht trin ngun nhn lc...
i vi cc doanh nghip:
35
+ Cn thay i nhn thc v t duy, xy dng phong cch ca nh
qun l v iu hnh mt dng ca hng vn minh, hin i. Cn c s
am hiu su sc v siu th v nng lc chuyn mn cao trong lnh vc
phn phi hng tiu dng hin i;
+ iu quan trng l phi xy dng cho mnh mt chin lc kinh
doanh siu th mang tnh bn vng, ph hp vi c ch kinh t th trng
v qu trnh hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam.
+ Cch tip cn bn hng hiu qu nht l doanh nghip cn xut
pht t ngi tiu dng, nghin cu k nhu cu, th hiu v hnh vi mua
sm ca ngi tiu dng thit k cc chin lc v chnh sch kinh
doanh cho ph hp v hiu qu v cc mt la chn tp hp hng ho
ph hp v m bo cht lng, VSATTP, to khng gian tin nghi,
khng kh thn thin, thoi mi cho ngi mua sm, nng cc th thut
trng by sp xp hng ho nn thnh ngh thut hp dn khch hng v
khuyn khch cc hnh vi mua hng ngu hng, c chnh sch gi c ti
u trong quan h vi cht lng hng ho, thc hin chnh sch quan h
vi khch hng v xc tin bn hng lnh mnh theo 3 nh hng: thu
ht khch hng n siu th, khuyn khch ngi tham quan tr thnh
ngi mua sm ca siu th v khuyn khch s trung thnh ca khch
hng vi siu th
Cui cng, ban ch nhim ti xin c by t lng bit n chn
thnh ti V K hoch v u t, B Thng mi, lnh o Vin Nghin
cu Thng mi v s hng dn v to thun li cho chng ti thc hin
ti. Chng ti cng xin chn thnh cm n cc nh khoa hc trong v
ngoi Vin, bn b v ng nghip tch cc tham gia v ng gp kin
qu bu chng ti hon thin ti ./.