Phn 1: i cng

Bi 1: Khi nim bnh, nguyn nhn gy bnh

Bi 2: Khi nim tng tc bnh
Bi 3: Sinh thi bnh cy v phng tr
Phn 2: Chuyn khoa
Bi 4: Nm v bnh nm
Bi 5: Bnh nm hi cy lng thc
Bi 6: Bnh nm hi cy rau, hoa, CAQ, CCN
Bi 7: Virus/viroid v bnh virus/viroid
Bi 8: Vi khun/phytoplasma v bnh vi khun/phytoplasma
Bi 9: Tuyn trng v bnh tuyn trng
Mn hc: Bnh cy i cng
Bnh vi khun
1. c im vi khun hi cy
2. Bnh bc l la
3. Bnh ho xanh vi khun c chua, khoai ty
4. Bnh thi nhn bp ci gio trnh
5. Bnh vng l cy c mi-gio trnh
Hin c khong 1600 loi vi khun,
phn ln hoi sinh (c li).
Khong 100 loi gy bnh thc vt.
Vi khun gy bnh cy
1. Triu chng bnh vi khun
Gic ban (m gc) bng
Xanthomonas malvacearum
m g u tng
Xanthomonas phaseoli
a. Vt m: M cht hoi c kch thc gii
hn, c hnh dng, mu sc khc nhau
Vi khun gy bnh cy
1. Triu chng bnh vi khun
b. Tn li: m cht hoi pht trin nhanh
Bc l la (X. oryzae)
Vi khun gy bnh cy
1. Triu chng bnh vi khun
c. Ho r: vi khun hi mch dn
Ho r vi khun khoai ty
Ralstonia solanacearum
Vi khun gy bnh cy
1. Triu chng bnh vi khun
Bnh vi khun
d. Thi nhn (t, mm):
Thi nhn bp ci, khoai ty (Erwinia carotovora)
1. Triu chng bnh vi khun
f. U sng
U sng trn thn cy hoa hng do vi
khun Agrobacterium tumerfaciens

T-DNA ca vi khun:
Auxin: tng kch thc t bo
Cytokinin: Tng phn chia t bo
Vi khun gy bnh cy
Vi khun gy bnh cy
Phn ln hnh gy, 2 u t
Kch thc : 1 - 3 x 0.3 - 0.5 m
2. Hnh thi Kch thc
Vi khun gy bnh cy
n bo
Vi sinh vt tin nhn (khng c nhn tht)
Vch t bo
Mng t bo
T bo cht (thiu lc lp v ti th)
Th nhn (nhim sc th dng vng)
Plasmid (DNA si n, dng vng)
Lng roi

3. Cu to
Vi khun gy bnh cy
Vch t bo
Lm t bo c hnh dng c nh
Cu to khc nhau gia vk gram (-) v gram (+)
Bn ngoi vch c lp nhy
3. Cu to
Mng t bo
Peptidoglican
Lipopolysaccharid
Vi khun
Gram (-)
Vi khun
Gram (+)
Vi khun gy bnh cy
Mng t bo
Cu to bng lipoprotein
C tnh bn thm
Cha nhiu enzim cn cho hot ng sng ca t
bo
3. Cu to
Vi khun gy bnh cy
Th nhn v plasmid
Th nhn l nhim
sc th (DNA dng
vng), kch thc
ln.
Plasmid l DNA si
n, dng vng, kch
thc nh, ti sinh
c lp vi nhim sc
th
3. Cu to
Vi khun gy bnh cy
Lng roi:
Phn ln c lng roi, gip vi khun di ng
C th 1 lng roi (Xanthomonas), 1 chm lng roi
(Pseudomonas) u hoc lng roi bao quanh t
bo (Erwinia)
3. Cu to
Vi khun gy bnh cy
Xanthomonas
Pseudomonas
Erwinia
Lng roi: V d
3. Cu to
Vi khun gy bnh cy
Vi khun sinh sn ch yu bng phng php
phn i t bo vi tc nhanh.
Khi sinh trng vi khun hnh thnh cc khun lc
nh, cc sc t, c mu khc nhau: mu trng kem,
mu vng, mu xanh lc vv
4. Sinh sn
Khun lc mu vng ca
Xanthomonas oryzae
Vi khun gy bnh cy
5. Xm nhim gy bnh
a. Xm nhp: th ng
Vi khun xm nhp vo cy qua cc vt thng xy
xt, hoc cc l h t nhin (kh khng, thy khng),
mt c ...
Vi khun gy bnh cy
5. Xm nhim gy bnh
b. Dinh dng gy bnh
Tit enzyme phn hy vch t bo k
ch, phn hy cc hp cht phc
tp ca t bo thnh cc hp cht
n gin cn cho dinh dng ca vi
khun
Tit c t u c t bo
Vi khun gy bnh cy
5. Xm nhim gy bnh
b. Dinh dng gy bnh. V d c t
vi khun
Bnh m chy l thuc l
(Pseudomonas tabaci)
Vi khun P. tabaci to c t
tabtoxin
Tabtoxin c ch men glutamine synthetase (tng hp
glutamine t glutamate v NH
3
) dn ti tch ly NH
3
L b nhim c NH
3
khng th c nh CO
2

Tabtoxin to ra qung vng
1. Gi, khng kh: lung gi cun vi khun i xa.
2. Nc, ma: d dng truyn lan theo nc ti,
nc mng rnh, nc ma.
3. Cn trng v cc ng vt khc: Mt s loi cn
trng nh ong, su ming nhai, gm l, c qu,
ry, mt s loi tuyn trng t vvc th mang
vi khun, to iu kin cho vi khun truyn lan
4. t, ht ging, cy ging, tn d cy trng mang
ngun bnh vi khun.
5. Hot ng sn xut ca con ngi
Vi khun gy bnh cy
6. Lan truyn
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
I. Triu chng & du hiu
T/C in hnh:sau - tr, chn
sa.
T/C in hnh trn l:
Vt bnh mp l, mt l lan
dn vo phin l hoc lan
thng xung gn chnh.
mt s trng hp vt
bnh c khi bt u ngay
gia phin l.
Vt bnh lan rng theo
ng gn sng hoc thng
cui cng chy kh c mu
bc xm.
T bn
trong
phin
l
T
cht l
lan
xung
T
mp
l lan
vo
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
Trong iu kin m, nhit tng i
cao, trn vt bnh c git dch vi khun,
nh mu hi vng c, khi rn cng c
mu nu h phch, mu mt ong.
I. Triu chng & du hiu
git
dch
vi
khun
II. Nguyn nhn
Vi khun Xanthomonas oryzae
pv. oryzae
Gram m, hnh gy hai u hi
trn, c mt lng ri mt u
Trn mi trng nhn to, vi
khun c khun lc hnh trn,
mu vng sp, ra nhn
Nhit thch hp: 26 30 0C,
gy cht l 53 0C trong 10 pht.
pH 5,7 - 8,5, thch hp 6,8 - 7,2.
Khun lc trn mi
trng nhn to
Mt lng roi
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
Xm nhp qua thu khng, l kh trn
mt l, mp l v c bit qua vt thng
sy st trn l. Trn b mt l c mng
nc, vi khun d dng di ng v xm
nhp qua l kh, qua vt thng
Bn trong m, vi khun sinh sn v pht
tn theo b mch
Tri ma m, trn b mt l bnh tit ra
nhng git dch vi khun (l nguyn nhn
quan trng lm bnh pht trin mnh sau
nhng t ma gi)
II. Nguyn nhn
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
min Bc, bnh c th pht sinh pht trin
2 v la ng xun v ma
V ng xun: pht sinh vo thng 3 - 4
nhng pht trin mnh hn vo thng 5 - 6
(la ang tr v chn).
V ma: pht sinh sm t trung tun thng 8
(la ang ) v tip tc pht trin mnh vo
cc thi k lm ng, tr n chn.
Nhn chung c hai v, giai on cy la d
nhim bnh nht l lm ng - chn sa.
III. Pht sinh pht trin
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
La v xun thng b nh hn v ma
m v c d lm bnh nng hn.
Bn m cn i vi ln v kali: bnh nh
Bnh sm v nng trn t chua, ng, ngp
nc hoc mc nc su
Mt cy la qa dy lm tng s ly lan
ca bnh.
Cc ging la thun v la lai Trung Quc
hin nay nhim bnh nghim trng.
Ngun bnh: Ht ging, tn d, c di
III. Pht sinh pht trin
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
Dng ging sch bnh: xy dng rung
nhn ging khng bnh; x l ht ging
trc khi trng.
Canh tc: phn (phn hu c, bn lt, bn
thc sm) v nc (gi mc nc nng)
Dit tn d l bnh v cc loi c di l k
ch ph (c mi, c lng vc, c gng b)
Phun thuc (Batocide, Staner, Sasa...)
bo v l ng khi bnh mi xut hin.
IV. Phng tr
BNH BC L LA (Xanthomonas oryzae)
BNH HO XANH VI KHUN C CHUA,
KHOAI TY (Ralstonia solanacearum)
L bnh vi khun nghim trng
nht trn c chua Vit Nam
I. Triu chng & du hiu
Ton cy ho r ti xanh, trn thn
v vn cn xanh.
C chua
BNH HO XANH VI KHUN
Khoai ty
Mch dn bin mu
nu, bn trong cha
y dch vi khun mu
trng bn
C khoai ty bnh: cc
vng mch dn thm
nu, c dch vi khun
mu trng c tit ra
trn b mt lt ct.
BNH HO XANH VI KHUN
I. Triu chng & du hiu
Vi khun hi b mch
xylem, tc mch dn
gy hin tng cht ho
cy (d nhm ln vi
cc bnh ho khc)
Kim tra nhanh: ct thn
cy nhng vo cc
nc, sau vi pht c
th nhn thy dch vi
khun tit ra t vt ct
Kim tra nhanh
cy c chua
Dng dch vi khun
I. Triu chng & du hiu
BNH HO XANH VI KHUN
Ralstonia solanacearum
Vi khun gram m, hnh
gy, ho kh, c 1 3
lng roi 1 u.
Trn mi trng chn lc
TZC, dng vi khun c
tnh c thng c
khun lc gia mu
hng, ra trng
Pht trin thch hp pH
7, 25 -30 0C. Cht 52
0C.
Vi khun trn mi
trng TZC
Dng c cao
II. Nguyn nhn
BNH HO XANH VI KHUN
a thc: hi trn 200 loi cy
a dng: gm 5 race ( phn bit theo
k ch) v 5 biovar (phn bit theo
phn ng sinh ha)
min Bc: ch yu race 1 (biovar 3
v 4) hi lc, c chua, khoai ty)
II. Nguyn nhn
BNH HO XANH VI KHUN
Vi khun xm nhim qua cc vt thng c
gii, l h t nhin (trn r)
Sau khi xm nhp vo r, vi khun gy
hi b mch dn xylem
S sinh sn vi khun cng cc sn phm
phn hy cy vt tc mch dn, cn tr s
vn chuyn nc v nha trong cy, dn ti
cy ho nhanh chng.
Bnh truyn lan trn ng rung nh nc
ti, nc ma, gi bi, t bm dnh cc
dng c dng vun si, chm sc cy.
III. Pht sinh pht trin
BNH HO XANH VI KHUN
Nhit thch hp nht cho bnh l
30 0C.
Ti nhiu, ti ngp rnh to iu
kin tt cho bnh lan truyn
t kh i hoc ngm nc di ngy
(lun canh la nc), bn phn m
hu c, phn hoai mc vi lng cao
(thm canh) u c kh nng lm gim
bnh.
III. Pht sinh pht trin
BNH HO XANH VI KHUN
Bnh nng trong v c chua sm (thng 9)
v trong v xun h cc tnh pha Bc.
Ngun bnh l vi khun trong t, tn d
cy bnh v c ging (khoai ty). Vi khun
tn ti trong t ti 5 - 6 nm hoc 6 - 7
thng tu iu kin.
Mt s ging khng bnh nh ging khoai
ty KT.3, KT.1, VT.2, Diamant
Hu ht cc ging c chua trng trong sn
xut ca nc ta u nhim.
III. Pht sinh pht trin
BNH HO XANH VI KHUN
Rt kh khn
Phng tr tng hp, ch ng sm:
To ging khng
Trng cy ghp (c chua/gc c tm)
Dng cy ging (c chua), c ging
(khoai ty) khe sch bnh: ly ging
cc vng, rung khng nhim bnh.
Kim tra loi b c ging nhim bnh
trong kho trc khi em trng.

IV. Phng tr
BNH HO XANH VI KHUN
Tiu hu tn d cy bnh.
Ngm nc rung trong 15 - 30 ngy,
hoc cy t phi i hn ch ngun
bnh vi khun v tuyn trng trong
t. Chng mn cm vi iu kin ngp
nc v kh khan.
Lun canh vi cy la nc hoc cc
loi cy phi k ch nh ng, ma, bng.
IV. Phng tr
BNH HO XANH VI KHUN
Tng cng bn phn hu c, phn
hoai mc v bn vi.
Bin php sinh hc: s dng ch phm
vi sinh vt i khng, to iu kin cho
t ti xp, nhiu cht hu c tng
s lng v hot tnh i khng ca cc
vi sinh vt i khng trong t nh
Pseudomonas fluorescens, Bacillus
polymyxa, Bacillus subtilis, v.v.
IV. Phng tr
BNH HO XANH VI KHUN
Bnh thi nhn bp ci
Erwinia carotovora
Ph k ch rng
Hi cy trn ng rung v trong bo
qun
a thch m mng nc (bp ci, ci
ngt, hnh ty... ) hoc giu tinh bt (c
khoai ty)
Bnh thi nhn bp ci
I. Triu chng & du hiu
Sau khi bp cun
Lan t nh bp hoc t gc ln
M bnh thi nhn, mi thi, cha nhiu
dch vi khun nhy mu vng xm
Bp ci thi t nh Bp ci thi t gc
Bnh thi nhn bp ci
II. Nguyn nhn
III. Pht sinh pht trin
IV. Phng tr
Gio trnh
Bnh thi nhn bp ci
Triu chng trn mt s cy trng khc
Triu chng thi nhn
trn ci ngt
Triu chng thi nhn
trn c khoai ty
Bnh lot cy c mi
Triu chng
Xanthomonas axonopodis pv. citri
Xanthomonas citri
Bnh lot cy c mi
Triu chng
Xanthomonas axonopodis pv. citri
Xanthomonas citri
Bnh lot cy c mi
Nguyn nhn
Xanthomonas axonopodis pv. citri
Bnh vng l (= greening) cy c mi
Candidatus liberibacter asiaticus
Tn bnh
Tn thng gi: Greening (ngun gc t chu
Phi) v c s dng rng ri
Cc nghin cu u tin v bnh (iu tra +
ly nhim nhn to qua ghp) c thc
hin bi mt nh khoa hc Trung Quc l Lin
Kung Hsiang trong thi gian 1941-1956.
V bnh c pht hin u tin ti Trung
Quc v cc nghin cu ca Lin c cng
nhn l cc nghin cu u tin v bnh nn
vo nm 1995, ti Hi tho ln th 13 ca T
chc cc nh khoa hc nghin cu v bnh
virus trn cy c mi (Organization of Citrus
Virologists (IOCV)) tn Huanglongbing c
ngh v chp thun l tn bnh chnh thc
thay cho tn greening
Lin Kung Hsiang
(1910 1986)
Bnh vng l cy c mi
Triu chng
1.Vng t
Giai on u ca
bnh, b phn
nhim bnh biu
hin triu chng
bin vng trc:
mt vi t hoc
cnh b bin vng
trn c tn mu
xanh
Bnh vng l cy c mi
Triu chng
2. m bin vng trn l
Khng c ranh gii r rt (blotch mottle)
Khng i xng qua gn chnh (phn bit
vi cc hin tng thiu vi lng khc)
Bnh vng l cy c mi
Triu chng
3. Thiu Zn
L (c bit l non) biu hin triu chng
thiu Zn: gn xanh tht l vng, l nh
hp dng ng. Khng th phn bit c
vi triu chng thiu Zn tht
Bnh vng l cy c mi
Triu chng
4. Phng gn
Trong mt s trng hp, bnh c th to
triu chng phng gn
Bnh vng l cy c mi
Triu chng
5. Qu nh, lch, ht ha nu m
Khe Bnh
Bnh vng l cy c mi
Triu chng
6. Chn ngc:
Qu bnh: mu vng hnh thnh t cung qu trc
sau lan dn xung rn qu
Qu khe: theo chiu ngc li Khe
Bnh
II. Nguyn nhn
Bnh vng l cy c mi
Cho ti nm 1967: bnh c cho l do
virus v c th truyn qua ghp v ry
chng cnh.
Vo nm 1967-1970: tc nhn gy bnh
c cho l tc nhn ging mycoplasma
(MLO).
Ti nm 1971 ti nay, c bng
chng chng t tc nhn gy bnh l mt
vi khun Gram (-)
L vi khun bit dng (khng th nui
cy c trn mi trng nhn to)
Thuc nhm khu tr trong nguyn t
ry (ca mch phloem).
II. Nguyn nhn
Bnh vng l cy c mi
Gm 3 loi
Candidatus Liberibacter asiaticus: c
mt chu , chu M, truyn bng
ry chng cnh Diaphoria citri)
Candidatus Liberibacter africanus:
C mt chu Phi, truyn bng ry
Trioza erytreae
Candidatus Liberibacter americanus:
mi pht hin thy Brasil, truyn
bng ry Diaphorina citri
D. citri
T. erytreae
III. Phng tr
Bnh vng l cy c mi
Phng tr bnh HLB nhn chung kh. Cc bin php.
1.Kim dch
2.Loi b cy bnh
3.Phng chng vector
Ha hc
Sinh hc
Trng xen vi i
4.Dng ging sch bnh
Cy m sch bnh
Vi ghp
Vn m trong nh li
Cu hi
1. c im hnh thi, cu to, xm nhim, truyn lan
ca vi khun hi cy trng
2. Triu chng, nguyn nhn, pht sinh pht trin
v phng tr cc bnh:
Bnh bc l la
Bnh ho xanh vi khun c chua (tham kho
thm bnh cht o lc)
Bnh thi nhn bp ci
Bnh vng l cy c mi