Cu 1: Gi tr l g? Gi tr c chia s (shared values) l g? Cho v d?

Th
no l cc gi nh ngm (basic underlying assumptions)? Th no l lp trnh
tm thc? Cho v d?
Gi tr l ci ng, ci hay, ci p, ci ph hp, c mt cng ng ngi
tn thnh v chi phi hnh vi ca h. Ch mang tnh tng i, c th ng, p trong
thi gian hoc khng gian ny nhng li khng ng trong thi gian hoc khng gian
khc. VD: tnh hiu hc, cn c, yu nc, hiu tho, trng tnh cm .
Gi tr c chia s (shared values) l ton th cc thnh vin ca mt cng
ng u c chung l tng, tm nhn, s mng, gi tr ct li ging nhau v c
chia s rng ri. VD: truyn thng tn s trng o c u c trong trng hc. IBM
chuyn t cung cp dch v CNTT qun l ngun ti nguyn qu gi ca th gii,
v Eli Lilly v Cng ty chuyn t thuc pht trin ci thin sc khe ca ngi
dn thp v thu nhp trung bnh quc gia.
Cc gi nh ngm (basic underlying assumptions) l nhng g c ci t
vo tm thc nhng chm vo v thc m vn mc nh, iu chnh hnh vi ca con
ngi nhng h khng nhn ra. L ci r ca cc hnh vi ng x v ca bao gm:
nhn thc, t duy v ca c nhn v th gii, v mi trng bn ngoi v mi quan
h gia ngi vi ngi trong x hi. VD:
Quan nim v thi gian (time)
Quan nim v ci xc nh s tht (truth) chn l: (duy l hay duy cm; trng tnh hay
trng l) s liu, d kin, cng c nh lng hay trit l chung chung , cm tnh
Thi i vi s thay i (change)
Quan nim v mc quan trng ca cp bc, tn ti trt t (hierarchy, equality,
egalitarianism)
Mc u tin gia c nhn v nhm (individualism oriented & group oriented).
Lp trnh tm thc trong qu trnh ln ln, con ngi ta c ci t, lp
trnh tip thu nhng gi tr c cho l ng, l p thng qua nhiu hnh thc
khc nhau nh truyn thng, m nhc, th ca Nhng gi tr ny khi c ci t s
iu chnh hnh vi, ng x ca con ngi mt cc v thc m h khng h hay bit.
VD:


Cu 2: Hy trnh by nhng tiu cc c kh nng xy ra trong qun tr doanh
nghip pht xut t tnh cng ng v tnh t tr lng x ca vn ha Vit Nam
truyn thng. Hy th xut mt vi cch thc khc phc?

Tnh cng ng v t tr lng x l hai c im ln nh hng n tch cch
ca ngi Vit. Tnh cng ng l nh hng cng ng, ch ngha trng tp th gn
lin vi nhng x hi m trong c nhn t lc sinh ra ha nhp mt cch y
vo nhm ni b ca mnh m nhm hoc cng ng y s bo v con ngi c
c s trung thnh v iu kin ca c nhn. Tnh t tr lng x i i vi tnh cng
ng v gn lin vi biu tng ly tre lng.
Nhng tiu cc c kh nng xy ra trong qun tr doanh nghip xut pht t:
Tnh cng ng
Do thc con ngi c nhn b th tiu (tm l by n khn c khng bng
ngc n) nn nhn vin khng dm khng nh ci ti ca mnh, khng dm
ngc li vi kin tp th. Hp chnh thc khng dm phn i nhng sau
th bn tn, bnh lun khin doanh nghip khng nhng khng pht trin m
tim n nhng nguy c v, tt hu v tht li.
Con ngi c tm l i x co bng cho ai cng nh mnh, i lin vi tm
l y l s k, ganh t, dm pha, xt nt, khng thch ai hn mnh khin mi
trng lm vic ti doanh nghip khng c thoi mi, vui v m lm cho
nhn vin cm thy chn nn.
Tm l th ng, da dm, li, cha chung khng ai khc v c cng
ng lo dn n nng sut v hiu qu hot ng ca doanh nghip i xung.
V ch tnh cng ng nn c ch ra quyt nh trong doanh nghip theo kiu
pht huy quyn n ch tp th nhng thc cht l dn ch hnh thc theo kiu
co bng, n trnh, n y trch nhim c nhn, ha c lng khi c s c
hay c vn trong qun l c phanh phui th khng ai l ngi ng ra
chu trch nhim.
Mun tn ti, c nhn phi c gng khng lm mt lng cc thnh vin khch
lm xut hin tm l d ha vi qu, s rt dy ng rng. Trong doanh
nghip lun c hin tng bng mt nhng khng bng lng. Hu qu l to
iu kin cho tnh trng tham nhng, quan liu.
C hin tng gia trng trong qun l, tm l sp bao gi cng ng. Cc
quyt nh u theo sp.
V tnh cng ng nn ngi Vit rt trng th din, n mc thi qu thnh
bnh s din nn sng v hnh ng khc vi chnh mnh, nng hnh thc, xem
nh thc cht v ni dung, hay t i vt .


Tnh t tr: tnh cht kp kn ny lm ny sinh li sng ch k, b phi, cc b, tm
nhn thin cn
Cn b lnh o c thi quen suy ngh mi vn u c cn nhc sao cho
mang li nhiu li ch cho bn thn mnh trc khi tnh n li ch chung c
nc. VD quy hoch th.
Tp qun coi thng lut l php vua thua l lng.
Ph by hnh thc.
Tm l d tha mn vi kt qu, min sao doanh nghip mnh c li hn
doanh nghip bn cnh l c.
cc doanh nghip nh nc, c quan cng quyn, vic tuyn chn, b tr,
bt cn c vo l lch, ng hng, quan h.
Mt s doanh nghip kinh doanh vi tm l tiu nng, mnh ai ny lm,
thm ch chp git min sao ti a ha li nhun trc mt. Kt qu lm mt i
s tin tng i tc, yu i s cnh tranh ca doanh nghip mnh v ca c
nn kinh t.
Cc doanh nghip trong nc d thiu nng lc cng ngh, ti chnh nhng vn
hin ngang ra trn mt mnh, khng chu lin kt vi ai dn n b p o v
cnh tranh gay gt bi s lin kt gia cc cng ty v tp on nc ngoi.
Trong cng vic, khng gii quyt theo l m theo ch tnh, nng v tt xu
ch khng nng v ng sai, thin v cho ngi thn, gia nh.
Doanh nghip xem quan h giao tip rng vi c quan cng quyn l iu kin
thun li cho hot ng kinh doanh. H qu khc l tnh chy cht, i km
l nn hi l, vi vnh ca cng chc.

xut gii php khc phc:
Bi v VHDN gn lin vi lnh o. Lnh o c vn ha th s to cho doanh
nghip mnh c vn ha. Cho nn, khc phc nhng h ly mang tnh truyn thng
trn trong doanh nghip cng phi xut pht t lnh o. Lnh o cn c hiu bit v
vn ha Vit Nam c th dn dt, ng vin nhn vin ca mnh cng khc phc,
gii quyt nhng tiu cc pht sinh. lm c iu l c mt qu trnh:
Xy dng c cu t chc b my ca doanh nghip tht n nh, xc nh tm
nhn, chin lc hot ng ca doanh nghip trn th trng, ra cc quy nh, l li
lm vic r rng. Thng qua h thng cc quy nh , tinh thn tun th php lut v
trch nhim c nhn c tng cng, m bo hnh thnh mt mi trng lm vic
quy c, to iu kin cho mi c nhn, n v trong doanh nghip c iu kin ch
ng trong cng vic, nng ng, sng to, cao tnh minh bch trong hot ng sn
xut kinh doanh. C nhng quyt nh hp l trong vic xy dng h thng gi tr vn
ha pht huy li th ca vn ha dn tc v tip thu nhng gi tr vn ha hc hi
t bn ngoi.
Trong s pht trin ca mt doanh nghip th vn thit lp k lut l yu t
sng cn (k lut l im yu ca lao ng ngi Vit Nam). Do vy, lnh o phi l
ngi c k lut, i u v l tm gng trong vic thc hin mc tiu ra lm
ng lc gn kt cc thnh vin trong cng ty.
Mun tp hp, pht huy mi ngun lc t cc c nhn n l gp phn vo s
pht trin ca doanh nghip, cn phi xy dng cho tt c cc thnh vin trong doanh
nghip thng nht cao v quan im, nhn thc v hnh ng trn tinh thn tun th
php lut, bo v li ch hp php, chnh ng ca c ng, ca doanh nghip v ca
ngi lao ng. Tt c cc thnh vin ca doanh nghip phi cng nhn v mt hng,
cng lm vic v nhng nhim v chung v v s pht trin bn vng ca doanh
nghip.
iu quan trng na l lnh o phi lun quan tm nng cao nng sut, cht
lng v o to con ngi trong doanh nghip. V d: chnh sch v lng, thng,
tuyn dng

Cu 3: Hy gii thch cp dimension sau: universalistic- particularistic. Trnh
by nhng tiu cc c kh nng xy ra trong qun tr doanh nghip VN xut
pht t nn vn ha particularistic? xut vi cch khc phc?

Gii thch cp dimension: universalistic- particularistic
The universalist approach is
roughly :"what is good and right
can be defined and always
applied".
Nn vn ha trng gi tr chung tc
ng dng lut l, nguyn tc hon
ton khch quan theo kiu "qun
php bt v thn".
p dng php tr: sn sng kin
tng ra lut php, khng n nang.
Mang tnh trng l, duy l: phn
ng thin v ng sai, phi tri;
quyt nh c tnh cht l tnh,
chn l thc nghim, nh lng,
hnh thc, khch quan.

In particularist cultures far greater
attention is given to the obligations
of relationships and unique
circumstances.
Nn vn ha gi tr ring theo kiu
"php vua thua l lng" v l h qu
ca trng quan h trong tnh cng
ng.
p dng c tr: ch tn lm u, d
ha vi qu, trnh mt mt nhau, dn
xp tnh cm l quan trng.
Mang tnh trng tnh, duy cm: phn
ng thin v nn hay khng, hay
hoc d, tt hoc xu; cc quyt
nh da vo trc gic v cm tnh;
chn l da vo kinh nghim; nh
tnh, ch quan.

Nhng tiu cc c kh nng xy ra trong qun tr doanh nghip VN xut pht
t nn vn ha particularistic:
S n nh, on kt trong t chc, tp th c tnh gi to, gng p do "bng
mt khng bng lng".
Coi thng php lut, trn thu...
Thi quen tr gi, thay i lch lm vic, thay i iu khon hp ng.
Khi quyt nh cng vic thng n o suy ngh, thiu quyt on.
Bao che cho nhng sai tri trong t chc
Tm cch a nhng ngi quen bit vo t chc d khng kh nng, trnh
, thng lm n vi nhng ngi quen bit, c quan h.
Chn l kinh doanh c quy gn cho s thng thi, kinh nghim ca cc nh
lnh o c yu qu, knh trng.
Nhng ngi lm vic lu nm, c kinh nghim, a v c coi trng hn
ngi tr tui, a v thp, cha c kinh nghim.
Nhn vin khng dm ni tht, ni thng vi sp v s mt lng, b vi dp.

xut cch khc phc:
Cn c nhng quy nh trong t chc ht sc r rng v kim sot thc hin
quy nh phi cc k nghim khc, c hnh pht nng khi vi phm.
Hun luyn, gio dc cho cn b cng nhn vin ngay t khi mi vo t chc
cc quy nh.
To s cng bng gia nhn vin v qun l, cho nhn vin c quyn ni ln
kin.
a ra cc quyt nh da trn cc phn tch thay v da trn kinh nghim.
To iu kin cho nhng ngi c ti pht huy kh nng.
Tuyn dng ngi c kh nng thay v nhng ngi quen bit.
To mi trng lm vic c k cng, tn trng quy nh v php lut.

Cu 4: Hy gii thch cp dimension sau: specific-diffuse. Trnh by nhng tiu
cc c kh nng xy ra trong qun tr doanh nghip xut pht t nn vn ha
diffuse? xut vi cch khc phc?


Khi nim:
Trong vn ha specific (tch bch), ng gim c tch bch, cch ly
(segregates out) mi quan h gia nhim v ca ng khi nhng cng vic kinh
doanh hay nhng quan h khc.
Trong vn ha diffuse (nhp nhng) Gim c iu hnh v cch nu nng,
s thch v trang phc ca ng, cc quan nim gi tr ca ng vi t cch l
mt cng dn s thm thu, thm nhp qua cch ch o ca ng ta v ng ta k
vng cp di nghe theo.
VD1: Sau gi lm vic, ng gim c bo anh nhn vin n sn nh h ng ta, anh
nhn vin khng bit nn lm g nn n hi kin ngi bn:
Nu theo vn ha specific, anh nhn vin khng cn phi n v ch l sp
trong cng ty m thi, cn ngoi khng l sp na.
Nu theo vn ha diffuse th anh nhn vin nn n v lc no sp cng ng
v cng nh vy m anh nhn vin c mi quan h tt vi sp, nht nh s c
v tr tt trong cng ty.
VD2: Sau gi lm vic, sp r i nh tennis:
Nu theo vn ha specific th da vo sc lc, kh nng m chin thng sp
cng khng sao.
Vn ha diffuse, bng mi cch phi thua sp, khng c sp mt mt
trc mi ngi.
Thnh ng:
Tru b hc nhau rui mui cht.
Yu nhau yu c ng i
Ght nhau ht c tng tri h hng.

Tch bch gia quan h v kinh
doanh:
Khng cn c mi quan h trc
vn c th kinh doanh.
Trnh thu mn ngi quen.
Trc tip th hin mc ch trong
quan h.
Chnh xc, thng thng, minh
bch.
Nguyn tc o c nht qun,
c lp, khng lin quan hon
cnh v ngi.



Nhp nhng gia kinh doanh v
mi quan h:
Tn trng cc mi quan h: cn to
lp mi quan h vi khch hng
trc khi c quan h kinh doanh v
lm cho kinh doanh thun tin hn.
Thu mn ngi trong gia nh,
ngi quen.
Gin tip, lng vng, khng c mc
ch trong quan h.
Ln trnh, t nh, m h.
Nguyn tc o c ph thuc ngi
v hon cnh.

Tiu cc trong qun tr doanh nghip xut pht t nn vn ha diffuse:
Trong vn ha diffuse mi th u c quan h vi nhau, cc i tc quan tm
n i sng ca bn nh bn hc trng no, bn l ai, suy ngh ca bn v
cuc sng, s thch ca bn T nhng iu h c th suy on c con
ngi ca bn v t h quyt nh c nn xy dng mi quan h vi bn
hay khng? V vy qu kh v con ngi hin ti ca bn cng nh hng n
hot ng kinh doanh sau ny. Vic ny c th lm ta khng trng dng c
nhn ti do vic tuyn dng ch da trn nn tng cc mi quan h.
Con ngi trong x hi ch trng n vic trng dng cc mi quan h ch
khng quan tm n vic trau di, pht trin bn thn.
Mi ngi khng dm pht biu thng thn, trc tip v n nh hng n tnh
on kt trong cng ty.
Lm mt c hi ci thin bn thn ca cc thnh vin trong nhm v khng bit
c khuyt im ca bn thn.
Trong nhm, cng ty, tim n nhng mi rn nt nh dn dn s dn n nhng
v khng th phc hi c.


Cch khc phc:
Tn trng chc v, tui tc, cc mi quan h cho d vn tho lun khng
lin quan n nhng vn trn.
Nghin cu lch s, hon cnh v vin cnh ca t chc diffuse m bn c quan
h lm n.
C bui hp tri i, ng nng lng v tin .
Kin nhn v nh rng vn no cng c hng gii quyt.

Cu 5: Hy trnh by 3 tng ( 3 levels) ca cu trc vn ha t chc? Ti sao ni
vn ha doanh nghip l c hnh? Bn rt ra c g t nhn nh ny?

Cu trc vn ha ca t chc gm c 3 tng (levels)
Tng th 1 l to tc hu hnh (artifacts) bao gm cc cu trc v quy trnh hu
hnh (visible organizational structures and processes). (hard to decipher).
Tng th 2 l cc gi tr tn thnh, ng thun (espoused values) bao gm s
mng, tm nhn, gi tr ct li, chin lc, mc tiu, trit l (mission, vision,
core values, strategies, goals, philosophies).
Tng 3 l cc quan nim n, gi nh ngm (basic underlying assumptions) bao
gm nim tin mc nhin c tha nhn mt cch v thc, nhn thc, ngh,
tnh cm. Ngun gc su xa ca gi tr v hnh ng (Unconscious or taken-
for-granted beliefs, perceptions, thoughts, feelings).

Trc ht ta i tm hiu tng th nht: Biu hin b ni, qu trnh hay cu trc
hu hnh hay cn c gi l cc to tc ca doanh nghip (artifacts). Cc artifacts
ny bao gm nhng ci g th hin b mt ca doanh nghip nh logo, khu hiu, biu
tng, mu sc, ng phc, bng tn, bi ht ... v d cu khu hiu ca Prudential l
"lun lun lng nghe, lun lun thu hiu" , ti liu giao dch, kin trc cng s, cc
quy ch lm vic, cch by tr khng gin lm vic ... Thm vo ngn ng v ting
lng c th ca DN cng to nn nhng vn ha khc nhau cho DN.
Tuy nhin theo Edgar Schein: Nhng yu t trn ch l biu hin ca vn ha t
chc ch bn thn chng khng phi l vn ha ca t chc.
Vn ha t chc bao gm cc chun mc, cc gi tr, cc hnh vi, nghi thc
truyn thng c tnh su sc, on nh v c chia s ( not only shared but deep and
stable) bi cc thnh vin ca nhm.

Lp th hai (lp trung gian) l nhng gi tr tn thnh ( espoused values).
Th nht ta i tm hiu v s mng (mission) l mc tiu c bn, l do tn ti,
l sng...ta em li cho ai ci g. Wal-Mart: to c hi cho nhng ngi bnh
thng mua c hng ha nh nhng ngi giu vn mua. Samsung: hot
ng kinh doanh l ng gp cho s pht trin kinh t ca t nc.
Th hai l v tm nhn (vision) l cc mc tiu c th nh lng hoc nh
tnh nhng thng l nh tnh (objectives) m cng ty cn t ti trong khong
thi gian nht nh.VD: t doanh s 125 t USD vo nm 2000 (Wal-Mart).
Tr thnh mt H Harvard ca min Ty (Stanford).
Th 3 l gi tr ct li l nhng phm cht, nguyn tc dn ng, nhng cam
kt cn phi gi gn bng mi gi, khng c nh i m bo c c
tm nhn, s mnh v cc mc tiu chin lc. Gi tr l cac c mun hng
dn hnh vi ca con ngi.
VD gi tr ct li ca trng H Kinh t - Lut l cht lng v hiu qu, nng
ng v sng to, hi nhp v pht trin, sc mnh lin ngnh.
Cui cng l chin lc, mc tiu (goals) l cc mc tiu, chin lc trong thi
gian chng 20 30 nm y l mc tiu c th t c (ging nh ngn ni
chinh phc), cn mc tiu ct li (objectives) l nhng ngi sao trn tri
truyn cm hng m khng bao gi t c.
Tm li lp th 2 c vai tr l gi tr ct li, ch ra hng i, l l sng, l do
tn ti ca doanh nghip.

Tng th 3 l cc quan nim n, cc gi nh ngm (basic underlying
assumptions) l nhng g c ci t vo tm thc nhng chm vo v thc m vn
mc nh, iu chnh hnh vi ca con ngi nhng h khng nhn ra. L ci r ca
cc hnh vi ng x v ca bao gm: nhn thc, t duy v ca c nhn v th
gii, v mi trng bn ngoi v mi quan h gia ngi vi ngi trong x hi.
hnh thnh trong thi gian di, in su vo tm tr ca hu ht cc thnh vin trong
doanh nghip v rt kh nhn ra, kh thay i.

Vn ha DN l vn ha c hnh, ta thy c hnh n c nhiu lp v li. Vn
ha DN cng th, n c 3 tng v mi tng li c nhiu lp khc nhau. Tng th nht
ca vn ha t chc chnh l lp v, l b mt ca DN, n dng phn bit gia DN
ny v DN khc. Li ca DN chnh l nhng gi nh ngm ( basic underlying
assumptions), tm nhn, s mng, trit l... nhng caais m Dn lm c. vn ha
t chc do vn ha m hnh thnh, vn ha phng ng, vn ha phng Ty( VN
b iu chnh bi vn ha phng ng), n bao gm rt nhiu: vn ha vng min,
vn ha ngnh, vn ha lnh o, vn ha ca cng ty m... to thnh lp cho vn ha
t chc. v nhiu lp nh th cng vi ci li to nn cu trc ging c hnh.

Rt ra gii php:
Do VHDN c nhiu lp hay tng khc nhau nn xy dng VHDN khng ch dng li
nhng biu hin bn ngoi: cc tuyn b s mnh, tm nhn, logo, khu hiu, ng
phc, bi ht hay nhng nguyn tc ng x m hn th na, cn thit phi i vo thc
cht, nhng biu hin chiu su, ci li ca doanh nghip. Tm nhn, s mnh, gi tr
ct li, trit l l nhng iu thc, c thc hin ch khng phi l nhng g tuyn
b, xem xt ci g c ci t, c lp trnh vo tm thc ca ngi lnh o
t to ra cch hnh x chung c doanh nghip to nn VHDN.
Nu doanh nghip ch c nhng th trn rt hay rt ku nhng lnh a khng th
hin l ngi thc s c tm v c tm, ni khng i i vi lm, t li, thiu cng
bng, tr dp nhn vin th cc hot ng xy dng VHDN hon ton phn tc
dng.