Truyen Trang

TRUY N TRA NG 1
http://www.ebooks.vdcmedia.com

Mu c lu c

Tra ng n.......................................................................................................2
Tra ng Bu ng ...................................................................................................7
Tra ng H u (Ma c nh Chi).............................................................................9
Tra ng Trnh Nguy n Bnh Khim................................................................14
Tra ng Hi n.................................................................................................. 19
Nguy n Hi n ..............................................................................................19
Tra ng A c..................................................................................................... 23
Gia p Ha i......................................................................................................23
Tra ng Mo ....................................................................................................27
Khi u H u Thanh ........................................................................................27
Tra ng L n ...................................................................................................30
Chung Nhi ...................................................................................................30

TRUY N TRA NG 2

Trang n

Hng Yn, huy n Tin L , la ng Tin Chu xa co m t ng i tn la
L Nh H , nha nghe o ma ho c gio i, nhng n kho e qua , m i b a n m t n i
ba y cm (a ng le m i ng i n m i h t) ma khng no. Cha me ng khng
ki m u cho con n, bu n l m, pha i cho L Nh H g i r m t nha gia u la ng
Thin Thin.
nha v , L Nh H n m i b a m t n i nm, nhng khng da m o i
thm, s cha me v bu n. V th , ng khng ma nh nn vi c ho c ha nh co y hi
l a ng. B me v pha n na n v i b me e L Nh H .
ng b e m i ho i:
-Ch ti ho i th c ng, m i b a ng cho cha u n u ng ra sao?
-M i b a, ti cho cha u n m t n i nm.
-Tha o na o! Nha ti tuy nghe o ma co n pha i cho cha u n m i b a m t
n i ba y. ng cho cha u n t nn no bi ng nha c la pha i l m. ng th cho cha u
n thm coi.
ng b v nghe l i, v cho con r n m i b a m t n i ba y. L Nh H
ho c co y chm hn tr c m t chu t thi. Me v th y con r nh th pha n na n v i
ch ng:
-n m t n i ba y cm m i b a ma t i n ch ho c c dm ba ti ng.
ng khe o l a r qua . Ca i ng na y ch n kho e cho m p thi, ch co g ng ma
ho c cu ng ch la ho c l y l , ch ch ng trng c y g c u.
TRUY N TRA NG 3
ng b v no i:
-No n kho e t t co s c hn ng i. Tr i cho nha mnh u n th c vi c
g no i ra no i va o li thi.
-ng no i t c anh a ch. C n kho e th la m vi c kho e hay sao? Th y,
nha ta co m y m u ru ng bo hoang, co mo c ng p u ng i y, ng no i do n
xem co c khng na o.
L Nh H nghe th y me no i th , t c qua , hm sau n cm sa ng xong
va c con dao pha t b ra ru ng. n ni th y, co cy cao bo ng ma t, ng n m ngu
m t gi c say sa. Me v i ch v qua y, th y con r g i u ln g c cy
nga y pho pho, l t t cha y v nha g t v i ch ng:
-Ka, ng ra ru ng ma xem con r ng kia. T ng la n xong va c dao
ra ru ng la m g, ho a ra ngu khoe o. ng co n ba o ti th i th t nhi u cm cho no
n n a hay thi?
Ba li cho c ng ch ng ra ru ng xem t n m t th ng con r n
kho e ma "l i ch y thy ch y xa c" ra. B t ng ra n ni th ca hai ng ba a
th y ru ng sa ch quang ca r i. Th ra trong khi ba me v t ru ng v nha , ng y
nga ca i nhau v i ch ng th L nh H a th c gi c, c m dao pha i co nh in.
Co hoang bu i r m u b ch t phng phng, th m ch co nh ng ca i vu ng l y co
ca cu ng khng kp cha y, ch t n i l u b u ca ln m t n c.
n lu c y, b me v L Nh H m i bi t ky ta i cu a con r . Cu ng t
hm y, ba me v b a na o cu ng th i ring m t n i m i cho r n cho u no th
qua L Nh H ho c ha nh khng bi t m t.
M t hm, me v L Nh H sai L Nh H i ku th v g t lu a. L
Nh H ba o:
-Me nha c th i cm s n, con ku ho v , ho n xong la la m vi c
li n.
-Con ku th g t, nhng khng ai chu la m. Thi, con n xong, la m
m t mnh cu ng c.
No i xong, L Nh H ng i n h t ca m t n i hai mi. B me v
trng th y pha t s , ho i:
TRUY N TRA NG 4
-Con n nh th khng s b bu ng ra?
L Nh H c i:
-Con n m t n i hai mi cu ng nh ng i ta n ba b n che n. Cha me
ng lo, n xong, con i la m li n. Con xin cam oan la m m t mnh n chi u
t i th na o cu ng xong.
n xong n i hai mi, L Nh H em li m ha i va ga nh o n ca n ra
ru ng. Qua tra, n chi u th xong h t. L Nh H bo lu a la i la m b n ga nh
ch t ca ln o n ca n qua y v lun m t lu c. Bao nhiu th c y th y ng m t mnh
ga nh nhi u nh th ma c i phng phng nh khng, u pha i l c u le l i.
T o , b me v L Nh H h t s c qu m n L Nh H .
H i y m t la ng g n y, nhn ti t xun co m h i a nh v t ha ng
nm. Nm na o. L Nh H cu ng n pha gia i. v t na o th y ng cu ng u
chu thua, v ng ta ma nh nh h , khng ai sa nh kp (v th m i co tn Nh
H ).
Vo a gio i, vn ng la i hay. T nga y c b me v cho n no, L nh
H ho c ha nh t n t i m t ca ch la ky . Nm ba mi tu i, vn ng a l ng l y h t
ca vu ng Hng Yn, sang n Tha i Bnh, Nam nh. ng ti n s trong th i
Quang Ho a nha Ma c.
B y gi co m t ng i ng kho a v i L Nh H , tn la Nguy n
Thanh, ng i huy n Hoa ng Ho a, tnh thanh Ho a. M t hm, Nguy n Thanh no i
v i L Nh H v nha cu a mnh:
-Nh tr i, ti cu ng kha , ch ng gia u co g nhng n ca i cha h t.
L Nh H no i:
-Ca gia ta i cu a ba c, may ra ch u cho ti n va i tha ng.
Nguy n Thanh nghe th y no i th , cho la L Nh H u a giai, be n no i:
-Ba c khinh ti qua . Ca gia ta i ti nh th ma ba c ba o ch u cho ba c
n ba tha ng. Ba c khng s mang ti ng no i do c sao?
-Do c hay khng, ch ng c n no i li thi la m g? Hm na o ba c th m i
ti n m t b a xem sao.
TRUY N TRA NG 5
Th y L Nh H tha ch nh v y Nguy n Thanh m i li n.
L Nh H m t hm n nha Nguy n Thanh th c nhng ch ng may
hm y Thanh la i co vi c quan v ng nha .
Nh H i th ng va o nha no i v i v Nguy n Thanh:
-Ti v i quan Nghe y la ba n tm giao, hn nay co vi c qua y va o
thm ba c va nh b a cm.
Ba v Nguyn Thanh n c n ti p r c, m t m t go i gia nh y t
la m heo la m ga , m t m t ho i L Nh H co bao nhiu qun lnh li u u
ng i ma th i n u.
L Nh H no i:
-Tha phu nhn, khng co bao nhiu, ch co hn ba mi ng i.
Ba Nguy n Thanh sai la m ba mi heo, do n ba y ta m mm c ra m i
L Nh H du ng cm, nhng i ma i cu ng ch ng th y qun lnh na o va o n ca .
L Nh H c i ma ba o:
- i chao, ho khng t i th m c, ti n ca cu ng c.
No i r i ng ng i n h t ca ba y ta m my c , ch m t la t th la m bay h t
ca m y n i hai mi cm, hai con heo, m y mm si, co n ga vt, rau ca i khng
the m k .
n xong, L Nh H t ta ra v .
n chi u t i, ng Nguy n Thanh tr v , ba v k chuy n la i va le
l i s ng ba n n kho e nh th n, Nguy n Thanh v u i ba o:
-Thi, L Nh H r i!
Ba v no i:
- , u ng y, ng ta n nh h . Ti nha d i nhn ln th y ng ta
s i cm ra che n ch va m t mi ng th h t, co n si th ng ta ch n m i
mi ng th h t m t mm.
M t b a kha c, Nguy n Thanh i qua la ng L Nh H , b c va o nha
thm, nhn th ta l i, L Nh H sai ng i nha cu ng la m ba con l n, th i
TRUY N TRA NG 6
nm sa u mm si, ba b n n i hai mi cm, y nh hm v ng Nguy n Thanh
a a i mnh a i la i Nguy n Thanh. M i ng i ng i ring m t ba n. L Nh
H n h t ba n mnh ma Nguy n Thanh th ng c ng n cha h t m t ph n sa u.
L Nh H a nh la i pha i n giu m cho Nguy n Thanh. ng Thanh ho i:
-Th th gia nhn y t co n g ma n n a?
L Nh H no i:
-Gia nhn th i cm va n u ring n r i. ng khng c n pha i lo.
Nguy n Thanh ch c l i than:
-ng n nh th , m y lu c ma h t nghi p. Nga y xa, ng M Tra ch n i
ti ng la ng i n kho e ma ch n h t m i ta m ba t cm, m i hai che n chanh la
cu ng. By gi th y ng n, m i bi t ng M Tra ch co n ke m ng xa l m.
Hai ng i cu ng c i m ca ln. V sau, L Nh H la m n th ng
th, c vua phong la m Thi u ba o L Qu c Cng, tho ba y mi tu i.

TRUY N TRA NG 7

Trang Bung
(Phung Khc Khoan)

Phu ng Kh c Khoan la ng i la ng Phu ng Xa , huy n Tha ch Th t, tnh
Sn Ty (B c Vi t).
Theo sa ch s la i th ng Phu ng Kh c Khoan la anh em cu ng me
kha c cha v i ng Tra ng Trnh. Nguyn ba me ng Tra ng Trnh va Phu ng Kh c
Khoan la T Thu c phu nhn la ng i ho Nh , con ga i quan H b th ng th la
Nh vn Lang la ng An T , huy n Tin Minh. Ba la ng i ho c gio i, th hay,
la i tinh thng ly s .
L y ng Vn nh, sinh ra Tra ng Trnh Nguy n Bnh Khim, ba T
Thu c phu nhn n a ng t ga nh, ln Sn Ty l y ch ng kha c r i sinh ra
Phu ng Kh c Khoan. Cu ng nh Tra nh Trnh, Phu ng Kh c Khoan co t ch t
thng minh t nho . Lu c l n ln, ba cho xu ng Ha i Dng theo ho c ng anh la
Tra ng Trnh Nguy n Bnh Khim.
ng Khim h t lo ng da y d em nn ch ng m y lu c Phu ng Kh c Khoan
n i ti ng vn chng ta i c.
Lu c b y gi , nha L gi Thanh Ho a. Tnh n, Tra ng Trnh bi t r ng
nha L th na o cu ng co th i trung hng, ng be n sai Phu ng Kh c Khoan va o
Thanh Ho a pho nha L. G p Phu ng Kh c Khoan, vua L Trang Tn m ng l m,
a i va o ha ng qun s. Phu ng Kh c Khoan l p nhi u mu k , co nhi u k hoa ch
l y lo ng dn, thu du ng ng i ca c ni ln c n. Vua Trang Tn tin du ng h t
TRUY N TRA NG 8
s c. n th i vua Th Tn khi phu c tha nh Thng Long, vua sai Phu ng Kh c
Khoan i s nha Minh v n ng phong t c. Nha Minh phong vua Th Tn
la "An Nam h s ".
Kh c Khoan tra la i s c phong cho vua Minh va tu:
-Chu a ti la ho L, nguyn la do ng do i n c Nam, khng co t i tnh
nh ho Ma c ma thin tri u la i phong t c nh ho Ma c, chu a ti khng nh n s c
m nh c. Da m mong thin tri u xe t la i, ch qua la khng da m nh n.
Th y Phu ng Kh c Khoan trnh th , vua Minh t nhu "quan ch c cu a
Th Tn, ma n no i a ng hoa ng, ly s nh th , ch c h n Th Tn khng pha i
ng i v a".
Be n i s c l nh ma phong cho Th Tn la m "An Nam Qu c vng".
Trong th i ky i s nha Minh bn Ta u, g p nga y T t Nguyn a n, vua
Minh ra l nh cho ca c nh th n va ca c s th n ngoa i qu c m i ng i pha i la m
m t ba i th chu c m ng. Ai cu ng dng ln m t ba i. Ring Phu ng Kh c Khoan
ngay lu c o dng ln t i ba mi sa u ba i th, y kha c nhau, l i kha c nhau, la m
cho vua Minh pha i kinh nga c sao la i co ng i la m th hay ma nhanh n nh
th . Vua Minh be n ph cho Tra ng nguyn (Tra ng nguyn ca n c Nam l n
n c Ta u) v th m i co tn la Tra ng Bu ng (v ng Phu ng Kh c Khoan sinh
la ng Phu ng xa , t la la ng Bu ng).
Tu c truy n khi Tra ng Bu ng i s v n La ng Sn ng c th y ba
Liu Ha nh hi n ln trn nh nu i ma d i chn nu i th g ng n ngang, la i co
ch "Liu Ha nh" va ch "Bu ng". ng bi t y Chu a Liu li n cho l p n th Chu a
Liu ngay ta i o .
V sau v n H Ty, ba Chu a Liu la i hi n ra l n n a ta n ng.
Hai ng i la m th s ng ho a v i nhau r t nhi u, ng i sau bnh ph m khng
th quy t th cu a ng i na o hay hn th ng i na o.

TRUY N TRA NG 9

Trang Hu
(Mac nh Chi)

Ngoa i Phu ng Kh c Khoan, ng Ma c Dnh Chi cu ng la tra ng nguyn
cu a hai n c Nam va n c Ta u.
Sa ch "Nam Ha i D Nhn" che p r ng Ma c nh Chi t la Ti t Phu,
ng i la ng Lu ng ng huy n Ch Linh (Ha i Dng, B c Vi t) nguyn v gio ng
gio i quan tha i thu Ma c Hi n Tch v tri u nha Ly (Hi n Tch tra ng nguyn
i vua Trung Tn nha Ly , la m n La i b th ng th)
Tu c truy n la ng Lu ng ng co m t khu r ng r m, cy c i bu m tum,
l m gi ng h u (con kh) . Me ng y th ng khi va o r ng ki m cu i, pha i con
h u c b t hi p. V no i v i ch ng, ch ng n m c gia la m a n ba , gi t s n con
dao s c va o r ng, con h u quen tho i la i ra, b ng kia che m ch t bo thy ta i y.
Sa ng hm sau ra xem th m i a u n t l p h t, tha nh go ma .
Ba kia t y thu thai, u tha ng sinh ra Ma c nh Chi, m t mu i x u x,
ng i nho lo t cho t t a nh gi ng hu.
Ma c nh Chi l n ln b n nm tu i, t ch t thng minh hn ng i.
B y gi Hoa ng t la Chiu Qu c Cng m tr ng da y ho c tro , Ma c nh Chi
va o ho c. n nm g n hai mi tu i la nm Gia p Thn i vua Anh Tn nha
Tr n, Ma c nh Chi thi nh vn a ng u ca mo i ng i nhng vua trng
th y ng i hnh da ng x u xa, toan khng cho Tra ng nguyn, nh Chi la m
m t ba i phu "Ngo tnh liu" v va o mnh, vua m i la i cho Tra ng Nguyn.
TRUY N TRA NG 10
Khi Ma c nh Chi phu ng mnh sang s nha Nguyn bn Ta u, co he n
tr c v i ng i Ta u nga y m c a a i. B t ng hm y tr i la i ma, Ma c nh
Chi sai he n; hm sau m i n th ng i T u o ng c a khng cho va o. nh Chi
no i t t xin cho m c a. Ng i T u ra m t cu t trn a i ne m xu ng va ba o h
i c th m c a.
Cu ra:
"Qua quan tr, quan quan b ; nguy n qua kha ch qua quan".
Ngha la : Qua a i ch m, ng i coi a i o ng c a a i, m i kha ch qua ng
qua a i ma i.
nh Chi vi t nagay m t ma nh gi y, i la i a ln:
"Xu t i d, d i i non, thnh tin sinh tin i".
Ngha la : Ra i d, i la i kho , m i tin sinh i tr c.
Ng i Ta u khen co ta i nhanh nh u, m i m c a a i cho va o. Khi n
c a Yn Kim, ng i ta u th y ng x u xa, co bu ng khinh b. M t hm, vin t
t ng Ta u m i va o phu ng ng i chi, nh Chi trng th y trn b c t ng co
thu con chim se va ng u trn ca nh tru c, t ng la chim th c, ng d y cha y la i
b t. Ng i Ta u c i m ca ln. nh Chi xe tan ngay b c tr ng y ra.
Chu ng nga c nhin ho i c la m sao th tha r ng:
Ti co nghe ng i ta th ng ve chim se u ca nh mai khng ai ve u
ca nh tru c. Nay t t ng sao la i cho ve th . Tru c la gi ng cy qun t , chim se la
loa i v t ti u nhn, ve thu nh th la ra cho ti u nhn trn qun t , ti e r ng
a o ti u nhn m i nga y thnh ln, ma a o qun t m i nga y suy i, nn ti tr
giu p cho tha nh tri u y thi:
Chu ng chu la bi n ba c co le .
n khi va o ch u, nhn co ngoa i qu c dng m t i qua t quy . Vua
Ta u xai nh Chi va m t ng i s Cao Ly, m i ng i m t ba i ta n va o qua t.
S Cao Ly la m xong tr c.
L i tu r ng:
TRUY N TRA NG 11
"U n lo ng tru ng tru ng, y Doa n Chu Cng, Vu tuy t th th, Ba Di
Thu c T ".
Ngha la : ang lu c n ng n c, th nh ng Y Doa n, ng Chu Cn (y la
c du ng v i th i). n khi ma tuy t la nh ng t th nh Ba Di, ng Thu c T (y
no i la x p xo m t ch ).
B y gi Ma c nh Chi cha ngh ra y t la m sao, nha c trng sang qua n
bu t bn kia, bi t la l i le nh th m i suy ra ma m t ba i nh sau na y:
"Lu kim th c tha nh thin a vi l nhi t th i h Y Chu c nho!
B c phong k lng, vu tuy t ta i ; nhi t th i h Di T nga phu. Y ! du ng
chi t c ha nh xa chi t c ta ng, du ng nga nh h u th phu ?"
Ngha la : N ng cha y va ng tan a , tr i t nh lo l a, ng i v lu c y v
nh Y, Chu, hai ng quan to. Gio b c la nh le o, ma tuy t l p ng, ng i v
lu c y v nh Di T , hai ng i ch t o i. Than i ! Khi du ng th ra khi khng
du ng n th c t i, ch ta v i ng i u c thi.
xong dng ln, vua Ta u c m bu t khuyn ch "y", ph r ng "L ng
qu c tra ng nguyn" ngha la tra ng nguyn hai n c.
Th ng khi Ma c nh Chi c i l a i ng, cha m pha i ng a Ta u.
Ng i kia o c ln m t cu r ng:
"Su nga ky ma , ong di chi nhn da ! Ty di chi nhn da ! Ty di chi
nhn da ".
Ngha la : Cha m va o ng a cu a ta c i, y la ng i ng di hay Ty di?
Ma c Dnh Chi cha l i li n:
"A t d th a l, nam Phng chi c ng d ! B c Phng chi c ng d
!"
Ngha la : Ch n ng l a ta i, th xem ng i Nam phng ma nh hay
ngo i B c phng ma nh.
La i th ng i a p ng i Ta u, Ta u ra r ng:
"An n kh , thi nh p vi gia"
TRUY N TRA NG 12
Ngha la ch an, bo ch n , ch va o la ch gia.
i r ng:
"Tu , nhn xu t; vng lai tha nh qu c"
Ngha la : Chu t bo ch nhn, chu vng n th la ch qu c.
Ng i Ta u ph r ng:
-Con cha u v sau t t ca ng i la m n vng nhng hi m v ch
qu c n th h ng n c khng c tra ng c u m y n i.
La i ra:
"Nh t ho a vn yn; ba ch chu thiu ta n ngo c tho ".
ngha la : L a m t tr i kho i a m my, nga y tr ng t ta n con tho ngo c.
i:
"Nguy t cung tinh a n, hoa ng hn xa la c kim ".
Ngha la : Cung m t nguy t, da n nhi sao chi u hm b n ru ng ca i
va ng.
Ng i Ta u ph r ng:
-Con cha u v sau t t co ng i c p n c. (Ma c ng Dung v sau
gi t vua c p n c).
M t khi ba hoa ng h u Ta u m t, vua Ta u sai ng Ma c nh Chi va o
o c vn t . n lu c qu xu ng c m ba n vn o c th ch th y m t t gi y tr ng,
co b n ch "nh t". nh Chi khng ngh ng i g, o c ngay r ng:
"Thanh thin nh t o a vn, h ng t nh t i m tuy t, ngo c uy n nh t
chi hoa, giao tr nh t phi n nguy t. Y ! Vn ta n, tuy t tiu, hoa ta n, nguy t
khuy t".
Ngha la : M t a m my trn tr i xanh, m t gio t tuy t trong lo o , m t
ca nh hoa v n th ng uy n, m t v ng trng ao Giao tr. Than i, my ra , tuy t
tan, hoa ta n, trng khuy t.
TRUY N TRA NG 13
Ba i vn na y co n che p va o s Ta u. Ng i Ta u ai cu ng chu ta i ng bi n
nhanh.
nh Chi la m quan lim chnh h t s c, vua Minh Tn th ng sai ng i
em m i quan ti n, rnh lu c t i bo va o c a nha ng y. S m mai, ng va o tu
ngay v i vua, xin bo ti n y va o kho.
Vua ba o r ng:
-Ti n y khng co ai nh n th nha ngi c vi c l y ma tiu.
B y gi Ma c nh Chi m i l y. n tri u vua Hi n Tn, la m nn n
ch Ta b c xa (T t ng). Vn chng lu truy n la i v sau r t nhi u. Con ng
la Kh n, Tr c, cu ng la m n ngoa i lang. Cha u la ch, Toa i, Vin cu ng co
quy n th , la m quan lu c nha Minh cai tr. i cha u ch t thin sang la ng C
Trai, huy n Ngh dng th co ng Dung la cha u b y i, la m vua nha Ma c.

TRUY N TRA NG 14

Trang Trnh
Nguyn Bnh Khim

Tin sinh hu y la Bnh Khim, hi u la Ba ch vn c s ng i la ng Trung
am, huy n Vnh la i, tnh Ha i dng. Tin th nha nga i co m c, i ng la
Vn Tnh c phong t ng Thi u ba o T qu n cng, c ngi dng c, h p
va o ki u t cu a Cao Bi n. i thn phu nga i la Vn nh c phong t ng
la m Tha i ba o Nghim qu n cng. Me nga i la T Thu c phu nhn ho Nh ,
nguyn la con ga i h b th ng th Nh vn Lan, la ng An T , huy n Tin
Minh. Ba y thng kinh s , gio i vn chng, ma la i tinh ngh t ng s .
Ba y ke n ch ng n ngoa i hai mi tu i th y ng Vn nh co t ng
sinh ra qu t m i l y. V sau, la i g p m t cha ng tre tu i i qua b n Ha , nga c
nhin no i r ng: "Ti c thay ! Khi tr c khng g p ng i na y! " Ho i ra th cha ng
y la Ma c ng Dung (v sau la m vua nha Ma c).
Bnh Khim sinh nm Tn H i i H ng c (nin hi u vua L Tha nh
Tn); y a to l n, m t mu i khi ng, cha y tu i ti a bi t no i.
M t khi Vn nh m trn tay, b ng dng no i r ng "M t tr i mo c v
phng ng". Vn nh l y la m ky d. n nm nga i ln b n tu i, phu nhn
d y nga i ho c chnh vn trong kinh truy n d y n u thu c lo ng n y. Ba
y la i d y ho c thu c lo ng va i ba i th nm.
TRUY N TRA NG 15
M t b a, phu nhn i v ng, Vn nh ke o m t ca i dy u a v i con, r i
ngm u a m t cu r ng: "Nguy t treo cung, nguy t treo cung". ng o c d
dang th Bnh Khim ti p: "Ve n tay tin h t h t rung". Vn nh th y con
thng minh, m ng l m, v khoe ta i v i phu nhn. Phu nhn no i r ng:
-M t trng la ph n ba y ti, sao ng la i d y con i u y?
Vn nh the n tho xin chu l i, nhng ba y v n co n cm t c, xin t
v , nh t nh khng y n a, v sau ba y gia o i nha b me e . Nhng tu c
truy n ba y t c ng Vn nh ln Sn Ty, l y ch ng kha c sinh ra ng Phu ng
Kh c Khoan (xem ba i Tra ng Bu ng).
Khi Bnh Khim co n hai tra i a o, cu ng bo n tre t m b n Ha n, co
ng i i thuy n trng th y no i r ng:
-Ti c thay cho th ng be na y, b da d y l m ch la m c Tra ng
nguyn, T t ng thi!
Khi nga i be th nha , n lu c l n, nghe ti ng ng Ba ng Nh n Lng
c B ng hay ch , m i va o Thanh Ho a theo ho c ng Ba ng Nh n.
Lng c B ng v n la ng H i Tra o, huy n Hoa ng Ho a, nguyn co
m t chi ho la c sang Vn Nam, i i la m quan bn Ta u. Khi c B ng sang
s nha Minh g p m t ng i cu ng ho la Lng nh H t cho m t quy n "Tha i A t
th n Kinh". c B ng em v ho c t p cho nn tinh ngh ly s , vi c g cu ng tnh
bi t c tr c.
Nguy n Bnh Khim ho c h t c phe p thu t cu a ng Lng c
B ng. Khi ng c B ng m t, d n la i Nguy n Bnh Khim v sau pha i trng
nom con mnh la Lng h u Kha nh.
Trong nm Quang Thiu (L Chiu Tn) co vi c bi n loa n, Nguy n
bnh Khim n m t ch , khng mu n c n ti ng tm v i i. B y gi Trnh
Tuy, Ma c ng Dung cu ng c y mu n tranh quy n, a nh nhau lung m y nm.
Nga i tnh s Tha i t, bi t co nha L la i khi phu c c.
Nga i co la m ba i th ca m h ng sau na y:
Non sng na o pha i bu i bnh th i
Thu a nh nhau chi khe o n c c i
TRUY N TRA NG 16
Ca v c, chim r ng, ai khi n u i?
Nu i xng sng tuy t, tha m y vi
Ng a phi ch c co h i quay c(1)
Thu d nn pho ng lu c c n ng i (2)
Nga n ng m vi c i chi no i n a
Bn m say ha t, nh n nh chi.
V sau nha Ma c chi m gi kinh tha nh, b n phng hi yn n, ca c
ba n be nhi u ng i khuyn nga i ra la m quan. Nga i b t c d pha i ra thi
Tra ng Nguyn nm a i Chnh th nha Ma c. B y gi nga i a b n mi t tu i.
Vua nha Ma c c t nga i la m Ta th lang, ng Ca c a i ho c s. Nga i la m
quan c ta m nm, tr c sau dng s ha ch m i ta m ng i l ng th n, nhn co
cha ng r la Pha m a o cu ng kiu hoa nh, nga i s pha i va ly, m i t quan ca o v
d ng la o.
Khi nga i tr s r i, la m nha chi ma t me d i la ng go i la Ba ch Vn
Am, la i b c hai nhp c u go i la Nghnh phong va c u Tra ng Xun, th ng
th ng ra chi ho ng ma t. La i la m m t ca i qua n Trung tn bn sng Tuy t
Giang, d ng bia ky s mnh. Khi th nga i bi thuy n chi b Kim Ha i va b
U c ha i, khi th i chi ca c nu i An t , nu i Ngo a vn va nu i sn. i n u
la m th ngm vnh n y, ho c g p ch na o co cy c i ma t, chim ku ru rt
th l y la m khoa i ch l m, nh n nh ca nga y.
Nga i tuy nha , nhng vua nha Ma c v n coi nga i qu tro ng, nha n c
co cng vi c g to th sai s n ho i t n nha , ho c khi m i v Kinh ma ho i. Nga i
ba n nh l m i u ch l i cho nha n c, nha Ma c phong nga i la m La i b th ng
th, Tha i pho Trnh qu c cng v th ta th ng go i la Tra ng Trnh. Nm t d u,
nga i pha i b nh, Ma c H u H p sai s n thm va ho i vi c h u s .
Nga i ba o r ng:
-Nga y sau n c co vi c, x Cao Bnh tuy nho nhng cu ng co th
h ng phu c c va i i n a.
TRUY N TRA NG 17
n sau nha Ma c m t n c, cha y ln Cao Bnh, qua nhin co n gi
c b n i r i m i tuy t.
Nga y 28 tha ng m t nm t D u, nga i m t, tho 95 tu i. Ho c tro go i
nga i la "Tuy t giang phu t ".
Nga i ho c tinh v thu t s , pha m ca c vi c tai, t ng ho a, phu c cu ng la
nga y ma, nga y n ng, vi c g cu ng bi t tr c.
Co m t ng i ho c tro tn la Bu i Sinh, nga i ba o ng i y v sau t t phu
qu. n khi Bu i Sinh g n ba y mi tu i v n co n nghe o he n, cho la nga i oa n
s mnh sai; nga i c i khng no i g. M t hm nga i ba o Bu i Sinh m n m t
chi c thuy n a nh ca cho bi ra b n H ng a m b Va n Ninh, i n gi
y... h g p ca i g thu l y dem v , ch c c th ng to. Bu i Sinh tun l i, qua
nhin g p m t ba cu gia , a o mu chnh t , i thuy n b ba t phong n y.
Bu i Sinh em v phu ng d ng t t . c va i hm co ng t ng c
Qua ng ng sai ng i sang no i v i vua ta r ng: Tha i phu nhn chi b ba t
phong, xem thin vn th th y phng Nam xin nha vua v ngha la ng gi ng
cho ki m giu p. Nga i sai Bu i Sinh em ba cu y dng ln, v th c phong
t c la Thao qu n Cng.
Nm Thu n bnh th 8 nha L (1556) vua Trung tn m t, khng co
con, b y gi Trnh Ki m ang c m quy n co bu ng h nghi, khng ngh ra th
na o. Ho i Phu ng Kh c Khoan cu ng khng bi t th na o cho pha i, m i sai ng i
le n ra Ha i Dng ho i nga i, nga i ch ng no i g ch ngoa nh la i ba o ng i y
t.
-Nm nay m t mu a, tho c gi ng khng t t, chu ng ma y nn tm gi ng
cu ma gieo ma .
No i r i, sai ti u que t do n t hng nga i ra chi chu a va ba o ti u.
-Gi chu a th ph t th n oa n.
o la co y khuyn Trnh Ki m tm l y do ng do i nha L ma l p ln, ma
pha i c gi a o la m ti n ma y ph t th m i h ng phu c.
TRUY N TRA NG 18
S gia v no i v i Trnh Ki m. Trnh Ki m hi u y , m i o n vua Anh
Tn l p ln, qua nhin d ng la i c c nha L ma ho Trnh cu ng i i
vinh hi n.
Khi y c Du t tri u Nguy n ta ( c Nguy n Hoa ng) ang co hi m
v i Trnh Ki m. Trnh Ki m co y mu n a m ha i, c Du t lo s , khng bi t la m
th na o tra nh kho i na n, m i sai ng i ra ho i nga i. B y gi nga i ang ch ng
g y chi trong v n ca nh. Trong v n, co va i mi ngo n nu i non b , la i ch ng
a la m m t r ng nu i ngang. Trn nu i cy c i r m ra , co a n ki n ang bo trn
ta ng a , nga i nhn xem a n ki n, r i tu m tm c i no i:
-M t da y nu i Hoa nh Sn (nu i ngang) kia, co th yn thn c mun
i.
Ng i kia th y no i v y. V no i v i c Du T . c Du T bi t y , m i
xin va o tr n thu trong x Thu n Qua ng (trong y, co da y nu i Hoa nh Sn), qua
nhin m i nga y m t thnh, m ra c nghi p Nguy n tri u.
Ho c tro nga i r t nhi u nhng ch co Phu ng Kh c Khoan, Lng H u
Khanh, Nguy n D , Trng th i C la m nn to ma co danh hn ca . Phu ng,
Lng thm thu y v ngh ly ho c, cu ng la m danh th n lu c nha L trung hng.
Khi tr c ng Phu ng Kh c Khoan thu nha n ho c nga i. Lu c ho c gio i
r i, nga i ang m n chi nha tro , go c a ma ba o r ng:
-Ga a ga y r i, sao khng ng d y ma th i cm n, co n n m ma i la m
g?
L i y co y giu c ng Kh c Khoan va o Thanh Ho a giu p nha L. ng
Kh c Khoan bi t y th m i cu ng Nguy n D va o giu p nha L, la m n cng
th n.
Nga i la m th phu r t nhi u, n nay v n co n m t t p th la "Ba ch
vn am thi t p" va m t quy n s m ky by gi v n go i la "S m Tra ng Trnh".
(Theo Phan K Bnh)
(1) ng v sau nha L khi phu c u c n c.
(2) ng v sau nha Trnh gi quy n nha L.
TRUY N TRA NG 19

Trang Hin
Nguyn Hin

Trong ca c ng tra ng n c ta, Nguy n Hi n la ng tra ng tra ng
nguyn s m nh t -t lu c m i co m i hai tu i.
ng ho Nguy n tn Hi n, qu la ng Ha Dng, huy n Th ng nguyn,
tnh Nam nh (B c Vi t) thu khoa nm Bnh ngo th i vua Tha i Tn nha
Tr n, n nm sau thi nh Tra ng.
Lu c m i ln sa u, ba y tu i, ng i ho c nha s chu a, nha s m i bu i
da y m i t gi y, Nguy n Hi n ho c qua la thu c la u.
Theo sa ch "Nam Ha i D Nhn" cu a Phan K Bnh, m t hm nha s
tu ng kinh v a xong va o pho ng n m ngh, m th y Ph t gia ng xu ng ba o r ng:
"Nha s sao khng ba o Tra ng c cho ln chu a l n v i Ph t ?" Nha s tnh
d y, soi e n xem ca c t ng Ph t th th y sau lng m i t ng co ch "Pha t 30
tr ng" va sau mnh hai t ng h pha p th co ch "Pha t 60 tr ng" Nh n xe t
ch th chnh ch Nguy n Hi n. Nha s qu m ng Nguy n Hi n, b t pha i l y
n c t y i.
Nguy n Hi n ho c ca c sa ch, qua m t m t l t la nh ngay. Th t phu
sa ch, no i ra t c la vn chng. Nm m i m t tu i a n i ti ng th n ng, b y
gi co ng i ho c tro Kinh B c tn la ng Tnh, t th ta i mnh hn ca i.
TRUY N TRA NG 20
Nghe ti ng Ha Dng co th n ng n chi t n nha , th xem ta i ho c ra la m
sao. Khi n ra m t ba i phu :
"Phu ng hoa ng sa o vu A ca t K ln du vu Uy n h u"
Ngha la : Chim phu ng hoa ng la m ttrn A ca t, con K ln chi v n
Uy n l u.
Nguy n Hi n o c ngay b n cu dch ngha nh sau:
Khng pha i con ru a sng La c Thu y
Khng pha i con r ng sng Ma nh Ha
y kia n c H u hu ng (hu ng la con g u)
o ng go Tra c l c (l c ngha la con hu).
(B n cu trn, cu na o cu ng co tn ca m thu cho nn hay)
ng Tnh m i nghe c b n cu, a l c u le l i no i r ng:
-Thin ta i xin nh ng b c tre tu i na y !
Nm y thi thu khoa. Nm sau va o thi nh, vua ra ba i phu c " p t
t k m u phi h " ngha la con vt t gia me ga v h . Vn Nguy n Hi n hay
nh t, vua c y ln Tra ng Nguyn, b y gi m i m i hai tu i.
Tra ng va o ba i ma ng vua trong sn r ng, vua th y co n be lo t ch t, l y
la m la ho i r ng:
-Tra ng nguyn ho c ai nha ?
Tra ng tha r ng:
Tu b ha , ti sinh ra a bi t ngay, co n ch na o khng bi t th ho i nha
s m t va i ch ma thi.
Vua th y Tra ng ng i, cha bi t l phe p, n no i khng c khim
t n, m i cho v ho c l phe p, ba nm r i m i du ng la m quan.
Nguy n Hi n v nha khng c bao lu co s T u em m t ba i th
ngu ngn sang th nhn ta i n c Nam. Th r ng:
TRUY N TRA NG 21
L ng nh t bnh u nh t,
Tu sn in a o sn.
L ng vng tranh nh t qu c,
T kh u tung hoa nh gian.
Vua ho i ca c qun th n th khng ai hi u ngha ly ra la m sao. Pha i sai
hai quan vn vo n nha ng Nguy n Hi n m i va o tri u ho i. Hai quan s
n la ng Ha dng, g p m t a tre trong nha ha ng, m t mu i phng phi. S
gia ho i g a tre y khng the m a p la i. M i o c m t cu i nm r ng:
"T la ch , c t gi ng u ch t la con, con ai con y?"
a tre i ng kh u ngay:
"Vu la chng, bo ngang lng ch inh la a, a na o a na y?"
S gia bi t a tre y la Tra ng Hi n, m i ho i thm n t n nha th th y
Tra ng ang lu i cu i d i b p, nhn o c m t cu r ng:
"Ng vn qun t vin ba o tru ; ha tu n a o"
Ngha la : Ti nghe qun t xa ch b p n c, lo la pha i nnh vua b p.
Tra ng ng kh u i r ng:
"Nga ba n h u quan c inh na i; kha tam iu canh"
Ngha la : ta c t co ch c la m c T t ng, nhng co n ta m n u n i
canh. N u canh lat m n ta i tay cu ng nh ch c la m t ng.
S gia th t ng i nhanh nh u va co y cao, chu la gio i, m i b y k y
vua xin m i va o Kinh.
Tra ng no i r ng:
-Thin t tr c kia ba o ta ch a bi t l phe p, nhng ch ng nhng la
Tra ng cha bi t l phe p, ca n Thin t cu ng cha bi t l phe p.
No i th r i nh t nh khng chu i.
TRUY N TRA NG 22
S gia v tu la i v i vua, vua pha i em xe ng a va l n o n, b y
gi Tra ng m i i.
Khi n kinh, vua a ba i th cu a T u ra ho i. Tra ng Hi n c m bu t vi t
ra m t ch va gia i r ng:
-Cu th th nh t ngha la ch nh t, ng c sui b ng u nhau; th
nh la b n ch san, ng c sui cu ng la ch san ca ; th ba hai ch vng tranh
nhau trong m t n c, th t la b n ch kh u ngang do c u la kh u ca . To m
la i ch la m t ch i n.
Gia i xong, a cho s T u xem, s T u pha i chu v th vua c Nguy n
Hi n la m Kim t vnh l c a i phu; sau la m n Cng b th ng th, khng
c bao lu th ng m t.
Vua th y ng i a i ta i nh th ma khng c tho , thng ti t v
cu ng. Huy n ng y nguyn tn la huy n Th ng Hi n, vua m i ki ng tn ng
y, o i ra go i la Th ng Nguyn. La i c p cho nm m u ru ng t i n, b t dn
y pha i l p mi u th .

TRUY N TRA NG 23

Tra ng A c
Giap Hai

Tra ng A c chnh tn la Gia p Ha i tra ng nguyn Khoa M u Tu t nm
a i Chnh nha Ma c (1538). S d co tn y la v ng ngay th ng qua , nhi u
ng i b t ma n thu oa n va sau khi ch t r i, ng cu ng v n khng ch a tnh y,
co n hi n ln ch i ca ti n s nguy n Vn Thnh la m cho ng Thnh s h t h n.
Me Gia p Ha i la ng i la ng Cng Lu n, huy n Vn Giang tnh Hng
Yn (B c Vi t). Ba cu y khi co n tre nghe o l m ch co m t gian nha tranh
ca nh ng ba n ha ng n c. Theo Phan k Bnh b y gi co m t ng i T u i
qua ng, va o ha ng ngh, lu c i bo qun m t tu i ba c. Ca ch n a tha ng n a m i
h t hoa ng la i ho i th ba y em ca tu i ba c ra tra la i, v n nguyn nh lu c tr c.
Ng i kha ch xin bi u la i m t n a, ba y khng l y no i r ng:
-Ti ch v khng a cu a b t ngha cho nn ti m i nghe o th n y, sao
by gi ti la i chu l y cu a ng.
Ng i kha ch ca m ta bu ng y, m i ho i r ng:
TRUY N TRA NG 24
-M ma ng tin nhn nha ba u, ti tm giu p cho ba m t ngi t
hay.
Ba kia no i:
-Ti la a n ba , ch co tro i m t mnh, khng co anh em na o ca . Nay a
ngoa i b n mi tu i, du c t hay bao gi pha t a t? Ma pha t a t th la m g
n a?
Ng i kha ch no i:
N u c ch t hay, th d u a n ba cu ng pha t phu c.
Ba y m i a ng i kha ch n ch ngi m cha ba y. Ng i kha ch
l p t c tm t cho, r i d n r ng:
-V sau th y ai co na n n y s n lo ng ma c u ng i ta, th se co s
may m n.
Ba y y c n a nm, xa y co ng i la ng Ba t Tra ng, nha nghe o,
i la m m n ki m n, khi y tr i a t i, g p pha i ma gio , qu n a o t l t
th t re t run c m c p, qua ha ng y xin va o tro m t t i. Ba y ho i u ui c n
ke , cho va o ngu , r i t l a cho s i va do n cm cho n. m hm y re t l m,
ma nha th ch co c m t chi c chi u. Ng i kia th re t khng th na o ma
khng nh ng c chi u cho. Ma cho kh th ch ng a nh lo ng m i cho
n m chung m t gi ng ma ngu .
Cha ng kia a c no m la i n m chung v i a n ba la g l a g n rm,
te ra tha nh t thng v i nhau. Khng ng cha ng kia b ch ng ha n th p, ch m t
lu c th t t hi. Ba y kinh hoa ng v cu ng, s ng i ta pha t gia c ra, ang m
pha i li ra a m tha ma vu i xu ng, ma ba ta cu ng co mang t y.
c va i tha ng n a, ng i Ta u la i n ho i r ng:
-T khi ta ng ma n gi a c u c vi c g cho ng i na o cha?
Ba y a ra ch ma cha ng kia. Ng i kha ch ng m ngha m t h i r i
no i r ng:
-Ch na y la huy t thin ta n y, n u co thai th t t sinh ra Tra ng
Nguyn t t ng.
TRUY N TRA NG 25
Ba y y nm, qua nhin sinh c m t con trai, c t ca ch la th ng.
Khi ln b n tu i, ra chi ngoa i b sng, xa y co ng i la i bun la ng Sinh K ,
huy n Phng Nh n, bi thuy n qua b n, trng th y th ng be nh n nhu i, n c p
em xu ng thuy n i m t.
Ba kia tm con u cu ng khng th y t ng la ch t u i d i sng r i,
s u tha m khng bi t ng n na o.
Ng i la i t khi em a be v , yu m n l m, khi m i l n ln, tm
th y cho i ho c. Gia p Ha i -tn a be -ho c ha nh t n t i, vn chng hay nh t
trong la ng. n nm ba mi hai tu i, thi Tra ng nguyn.
Hm vinh qui v la ng, pha i phu c dch kho nho c, co ng i bi t nguyn
u y ng y, ba o ring v i nhau:
-Khng bi t ng i x na o n y la m kh dn ta th na y !
Gia p Ha i nghe lo m c cu y, khng bi t v c ra sao. M t hm, xe t
xem ca c m ma t tin, th khng co ngi na o a ng pha t Tra ng Nguyn, trong
bu ng h nghi l m. Nhn m i ho i nh ng ng i quen thu c, co ng i bi t chuy n
no i v i ng y. Gia p Ha i m i n t n la ng Cng Lu n do xem, th th y co ba cu
gia ngoa i ba y mi tu i, ba n ha ng bn ca nh ng, trng ra tnh ca nh kh n n
lm.
Gia p Ha i sai ng i va o ho i r ng:
-Ba cu kia co ch ng con g khng, sao ma kh n kho n th?
Ba cu no i:
-Ti la ng i la ng na y, khi xa co sinh c m t mu n con trai, a
b n, nm tu i, chi v i tre con b sng, r i khng bi t no la c i u m t. By
gi ch m t thn, khng bi t nng c y va o ai, tnh ca nh s u tha m, no i ra khng
xi t.
Gia p Ha i la me mnh, m i sai ng i ba o r ng:
-Ba cu gia ca ma khng co ai trng nom, i theo v v i ti ti nui
cho, co b ng lo ng khng?
Ba kia no i:
TRUY N TRA NG 26
-N u quan l n co bu ng thng ti nh th th phu c cho ti l m.
Gia p Ha i m i em v nui n ng, nhng cu ng cha da m ch c la me .
Chn Gia p Ha i v n co ca i n t ru i o , th ng khi ng i nha n l ra. Ba cu y
m t hm trngth y, c nhn tro ng tro c khng ch p m t.
Ng i nha qu r ng:
-Qu th quan l n, ba cu kia sao da m nhn ma i th ?
Ba kia no i:
-Ti khi xa, sinh c m t a con trai cu ng co ca i n t ru i nh th
nay ti trng th y, ti la i nh n con ti, cho nn ti nhn ng m m t chu t, xin
quan l n th l i cho ti.
Gia p Ha i l p t c go i ba y ho i c n ke t ng t, ba cu y k ra ch ro i thu y
chung. Gia p Ha i bu n r u ma than r ng:
-Ta b y ba u ng m t m t i, co me ma khng bi t; nay nh tr i la i
c g p y, m i bi t n me .
V sau la m n La i b th ng th, Ta i ba o Sa ch qu c cng, v nha tr
s !
Gia p Ha i nh n t m la ng Ba t tra ng cho nn vn chi huy n Gia Lm
pha i th ng y. n sau co ng ti n s Nguy n vn Thnh, cho Gia p Ha i la
ng i la ng Sinh k , va la i la m quan nha Ma c mu n t c tn ng y trong s
tin hi n huy n Gia Lm. m n m m th y Gia p Ha i m ng r ng:
-Tao t i g ma ma y t c tn tao, ma y la bo n h u sinh, sao da m khinh
l n ti n b i, se co ba o ng cho ma xem.
ng Thnh s ha i, khng da m xoa tn i n a. Nay huy n Gia Lm v n
co th , ma la ng Ba t Tra ng cu ng pha i cu ng t .

TRUY N TRA NG 27

Trang Mo
Khiu Hu Thanh

Nga y xa t ng c ng, la ng H u Thanh, tnh Tha i Bnh (B c
Vi t) co m t ng i mo tn la la o p. La o p sinh c m t con trai tn la
Be . Be khng c ho c ha nh, ln chn m i tu i ca nga y ch va c mo thay b
rao la ng n c m i khi co tin t c g c n loan ba o va i chia ph n bi u cho ca c
quan vin.
B y gi co m t cu th ng, tn la cu th ng L, gi ch c tin ch
trong la ng. Cu th ng L co m t ng i con ga i e p l m tn la Ngo c. Khng
hi u v be co ca i ta i g ma c Ngo c say m r i m tng t, m t hai n u khng
l y c con la o p th ch t ch khng chu s ng.
Cu th ng L th y th x u h v cu ng v con ga i m t v th ng quan
ma la i i say m m t ga th ng inh m ch . a nh pha i chi u lo ng con ga i v
lu c y Ngo c m tng t th p t nh t sinh, cu th ng L cho Ngo c l y Be
nhng u i con i, nh t nh khng nh n con ga i n a.
TRUY N TRA NG 28
Khng na n ch, Ngo c a ch ng i va o Thanh Ho a tm cu th ng
Phu ng la ba n cu th ng L xin cho ch ng theo ho c tr ng cu a cu th ng
Phu ng. Tm c tr ng cu a cu th ng Phu ng r i, Ngo c xng tn tu i ho ha ng
va no i tha c ra Be la em trai v ho c d t na t va bi ng l i nn cu th ng L u i
i. V thng so t em, Ngo c pha i ba n t trang, a em l n ngo i non n c a em
va o y xin thu gia o.
T o , Ngo c th t lng bu c bu ng bun ba n l y ti n cho Be theo ho c
cu th ng Phu ng. Be lun nha cu co n Ngo c th do n m t qua n n c ring,
m t tha ng i l n n thm Be va em lng cho cha ng.
Sau o t lu, Be v tr, ho c u nh y va ch ng m y lu c n i ti ng
la th hay, phu gio i, ng u tr ng Be ho c c th ba nm, m t hm cu
th ng Phu ng go i Ngo c n ba o r ng:
-Em cha u ch c khoa na y u thin ha , v y cha u pha i v tha
ngay v i ba c la m t khai co em cha u i ho c kp nga y thi.
-B y gi Ngo c pha i thu th c Be la ch ng mnh. Na ng k la i h t ca
u ui cu chuy n t khi g p Be r i b gi n u i i, b y gi s khng da m
v . Suy ngh m t giy, cu th ng Phu ng ba o Ngo c v qua n, cu tm ca ch lo
li u cho Be . Cu vi t m t b c th cho cu th ng L k la i t khi Ngo c a Be
n xin nh p ho c; cu i th h t l i ca ng i tnh tnh cu a Be va qua quy t n u Be
c i thi ky na y th th na o cu ng oa t c khi gia p. Ke m v i th, cu
th ng Phu ng la i g i m t t vn ba i cu a Be cho cu th ng L coi.
c th cu th ng L be n va o Thanh tm cu th ng Phu ng xem
vi c th c h ra th na o. Cu th ng Phu ng cho go i Be va o h u. Cu th ng L
ho i cu na o Be i a p chi cha y, ma ch la c, la m cho cu r t d i nga c nhin. Cu
th ng L ra cho Be m t e ta i b t la m ba i th ng, vnh ca i mo . Be c m bu t,
quy xu ng t vi t ngay:
V thin ha i c a lu nga y,
Tr i m i sinh ra chi u mo th y.
Phe p n c vang l ng ran c a mi ng,
L nh la ng the t le t khe t trong tay.
TRUY N TRA NG 29
Vi c quan thu c ba ch ba du i p,
L c tha nh gia ban m y h c y.
L c c c tre gia mng la i mo c,
u nh cho t vo t b ng t ng my.
Cu th ng L xem xong chu la hay va no i "Ro la kh u kh con la o
p". R i ba o r ng: "Ta khng th l y ho L la m con r ; m y la con la o p
th ta t cho m y ho Khi u ma tn la H u Thanh".
Sau o t lu cu v la ng b t ly tr ng loa i khai cho ha ch thi.
Khoa thi hng nm y, Khi u H u Thanh gi t gia i nguyn. Lu c
x ng danh ban y n, cu th ng L vi t th ba o H u Thanh v la ng chi, nhng
H u Thanh khng chu. H u Thanh v th ng cu th ng Phu ng xin la i theo
ho c n a ch thi h i va thi nh.
T i ky Xun thu lun b n phen thng u, H u Thanh h nguy n
c vua L s c t " nh t gi y ti n s c p nh t danh". Luc vao thng
uy n xem hoa, vua L ngo y mu n ga cng chu a Quy nh Hoa cho H u Thanh.
H u Thanh tu ln r ng a co v , khng th phu ngha c. Vua khen n
thu y chung.
Cu th ng Ha , ba n cu a cu Th ng L va cu th ng Phu ng cu ng
mu n ga con ga i tn la Bch chu cho H u Thanh cha ng cu ng t ch i lun. V
cha ng la Ngo c no i:
-Cha ng t ch i khng l y cng chu a Quy nh Hoa la m v la v cng
chu a gi u sang, sinh e p hn em. Co n nh Bch Chu th ta i ma o cu ng nh em,
i v i em la i la ba n t t m be , sao cha ng khng l y cho em co ba n cu ng
ga nh va c giang sn cho cha ng.
c l i cu a Ngo c, H u Thanh m i b ng lo ng.
H u Thanh t o c la Tra ng Khi u. Cha ng la m quan lim chnh,
ch sa u ba y nm th ln c ch c th ng th, r i t t ng. n lu c ca o la o v
la ng, dn la ng l p t , nay la n quan tra ng Khi u ta i qu cu . V sau, no i v
tra ng Khi u xu t thn la m mo , ng i ta co cu th r ng:
TRUY N TRA NG 30
Ho Khi u va ng tr i ku ti ng mo ku !

Trang Ln
Chung Nhi

Ho Dng la ng D a thu c tnh Ha Nam (B c Vi t) la m t qu t c co
nhi u ng i la m quan to trong tri u. n i ng Dng nh Lng th xa xu t,
con cha u khng n i c nghi p cha ng, pha i la m ngh ba n tht sinh nhai.
Hai v ch ng ng na y, tuy s ng trong ngh gi t heo, gi t bo , nhng
ba n tnh th c tha , phu c c, co ti n v n b th cho nh ng ng i kho chung
quanh va th tr i s ph t, ch khng a c nghi t nh ph n ng ba n ng nghi p
lu c b y gi .
M t hm, Lng ng i l ca i mi u u la ng v th g p m t ng cu
gia vai eo khn go i, tay ch ng g y, ho i thm tm nha tro .
Lng ng a p:
-Tha cu , y khng co qua n tro na o h t. By gi tr i s p t i r i, cu
ma i n a th l d ng, u la m i cu v nha ti ngh. Ti khng co ti n
nhng u cm n c a i cu mi nga y.
TRUY N TRA NG 31
-N u cu co lo ng yu chu ng ti mu n la i y chi t nga y.
ng kha ch m ng r .
-N u c nh th th co n g hay b ng.
Lng ng he n a ng kha ch v nha , ti p a i r t chn tha nh, qu ho a.
Cm n c xong, ng kha ch ho i chu nha la m g. Lng ng c th c tnh ma a p.
-Khng da m d u cu , t tin chu ng ti xa la m quan to ta i tri u, nhng
n chu ng ti ta i he n s c ke m nn a nh pha i ba n tht sinh nhai.
Hai ng i tro truy n m t m, tm u y h p. Chu nh t nh lu
kha ch la i va i hm, khng ng ng kha ch l l m la i lun ba tha ng, nga y na o
cu ng hai b a r u r i ch ng g y i chi la ca h t go na y sang ng no , h t
ru ng no la i n ao kia.
Th ho a ra ng no i xem a ly , ma ng ta khng ai kha c hn la ng
tha nh a ly Ta Ao. Th y Lng ng la m t ng i phu c h u, hi n la nh Ta Ao
mu n a p n, quy t nh la i li n ba tha ng chnh la tm cho Lng ng m t
ngi t quy .
Ta Ao ho i Lng ng:
-ng ba a i ti tha nh tm qua , ti ca m ta lo ng ng ba h t s c. Nay ti
tm c m t ngi t qu cho ng ba , v y xin ho i ng ba mu n g?
Lng ng a p:
-B m cu , ti ch ng mu n g ca , ch mong mo i co m t i u la sinh
c m t a con trai co ho c hn ti n i nghi p ng cha cho kho i mang tai
mang ti ng.
Ta Ao g t u:
-T ng g, ch n u ch co th th d l m. Ngi t ti cho n cho ng
pha t tra ng ma la i la Tra ng khng pha i ho c. V y ng s a soa n i ti t t
cho, ke o ti co vi c s p s a pha i i xa r i.
Lng ng be n nh ng Ta Ao t la i ngi m cu a thn phu ng. Ta ng
xong c va i tha ng th Lng ng la m n thnh v ng hn tr c. Th y tr i
thng nh th , v ch ng Long ng la i ca ng c tu nhn tch c. c g n
TRUY N TRA NG 32
m t nm th Lng ba co thai. Trong khi Lng ba co thai, Lng ng ha ng
nga y th y m t hi n t ng la :
Nguyn t nha Lng ng ra ch th pha i i qua m t ca i go ku la go
Th n ng. L n na o i cho v Lng ng cu ng th y trong lu m cy co ti ng tre
con ku the the :
-Th y i l n sau i ch th y nh mua qua cho con nhe .
Lng ng thoa t u khng tin, nhng sau th y a tre c no i the the
ra nh th ng pha i a p:
- l n sau th y mua qua cho con.
Lng ng khng mu n no i d i, hm sau mua qua th t. ng go i:
- a na o o i qua th ra y ma l y.
Ti ng a tre no i vo ng ra:
-Th y c y, con ra l y ngay by gi .
Lng ng y th i m t qua ng, quay la i xem, go i qua bi n t lu c na o
khng ro . T o l n na o i cho v , Lng ng cu ng mua qua cho a tre . Mua
c ba y mi hai l n th Lng ba sanh c m t con trai. V sau na y, ng i
ta tnh ra th con trai cu a Lng ng s ng c ba y mi hai tu i.
a con y la Tra ng L n sau na y v y.
Lng ng t tn cho y la Chung Nhi. Tu c truy n vua Tha nh Tn
cu ng ra i cu ng nga y v i Chung Nhi ca Tra ng n, Tra ng V t cu ng sinh nm
y.
No i v Chung Nhi ln ba tu i th tri u nh m khoa thi co hai ng
Tra ng Nguyn va Ba ng Nh n vinh quy v qua la ng Ru a. Chung Nhi ra xem,
th y th , c i ma ho i cha r ng:
-ng kia la g ma t ma o e p th ?
-ng y la quan Tra ng.
-Co n ng kia la g?
TRUY N TRA NG 33
-ng y la quan Ba ng.
-V y trong hai ng, ai hn ai ke m?
-Quan Tra ng hn quan Ba ng.
-Th th nga y sau con pha i la m quan Tra ng.
T o Chung Nhi ch m c la m Tra ng Nguyn b t tre con la m c
la m qua t r c mnh nh r c quan Tra ng vinh quy ba i t . Co ng i kha ch la ,
th y th , bu mi, ba o :
-Tra ng d hay Tra ng Nguyn?
Chung Nhi a p:
-Kha ch quen ch ng ho a kha ch la .
Kha ch th y a tre a p th , gi t mnh cho la la , ba o Lng ng nn
cho Chung Nhi i ho c.
Chung Nhi ho i me :
-Th y gio i hn Tra ng Nguyn hay Tra ng Nguyn gio i hn th y
?
Me tra l i:
-Tra ng Nguyn gio i hn.
-Th th con khng i ho c th y u.
Me khuyn:
-Mu n la m Tra ng, pha i i ho c th y m i c.
Nghe me no i th , Chung Nhi m i chu c p sa ch i ho c.
Lng ng la m ga th i si mang sang th y xin la m l nh p tra ng cho
con. Th y ba o Chung Nhi va o l, Chung Nhi: "L ai ?"
Th y no i:
-L trnh c Tha nh Kh ng T .
TRUY N TRA NG 34
Chung Nhi ho i:
-Tha nh Kh ng T co hn Tra ng ?
Th y no i:
-Nh t Tha nh nh Tra ng
B y gi Chung Nhi m i ch la m l.
Lu c xong, Lng ng ba o va o la m l th y. Tra ng cho la th y ke m
Tra ng, nh t nh khng chu l. th y ba o:
-Tin ho c l h u ho c vn.
Tra ng chu la pha i, lu c b y gi m i chu l th y. Th y la i ba o:
-Th nh t hay ch , th nh gi o n.
Chung Nhi khng b ng lo ng, no i:
-Pha i o n th con khng ho c u.
Lng ng pha i d :
-Con chm ho c th khng can g pha i a nh !
-Th ho c m y hm th tha nh Tra ng ?
Th y n c c i:
-Ho c dm ba nga y th tha nh Tra ng.
Chung Nhi tu m tm c i thch l m.
Th y o c m t cu trong Tam T Kinh cho Chung Nhi ho c "Thin tch
thng minh, tha nh phu cng du ng".
Th y o c xong th Chung Nhi qun li n ma o c tre o ra la : "thin tch
thong manh, tha nh phu cho ng go ng" ch co cu y ma ba y ta m nga y khng
thu c. Th y gi n l m b t n m xu ng a nh Chung Nhi khng chu n m x p,
c n m ng a tnh hnh ra. Chung Nhi no i: "Thin tch thong manh, tha nh n m
cho ng go ng" sao th y b t con n m x p ?
M t hm th y i v ng, co kha ch va o ho i:
TRUY N TRA NG 35
-Th y co nha khng?
Chung Nhi no i vo ng ra:
-Th y i v ng r i, ch co Tra ng nha thi.
Kha ch c i ho i la i:
-Tra ng ho c n u r i ?
Tra ng no i vng ma ng:
-Tr i y cao su. Trn tr i d i t u u cu ng t ng. Kha ch ho i:
-Tr i la g? t la g ?
-Tr i la thin, t la a. ng khng ho c ha nh g ca hay sao ma khng
bi t ?
Kha ch gi n m ng:
-Con ca i nha ai, m i n t m t a la o x c ?
Chung Nhi vnh m t ra :
-ng t ng ng gio i th ti ng bi t trn tr i co g va d i t co
g?
-Trn tr i co trng, co sao, d i t co nu i co sng ch g !
Tra ng -t gi tr xu ng Chung Nhi t xng mnh la tra ng.
Tra ng c i khanh kha ch va no i:
-ng na y khng ho c co kha c, trn tr i co hai ng i ma d i t co
m t ng i ho c tro ch !
Kha ch ho i :
-Trn tr i co hai ng i la ai ? Ma d i t co m t ng i la ai?
Tra ng la i c i diu kha ch m t h i lu m i no i :
-Hai ng i la nh nhn (ch thin co ch nh va ch nhn). Co n d i
t co m t ng i la S (ch a co ch s trong)
TRUY N TRA NG 36
-Ng i s y la ai v y ?
-La Tra ng ch co n ai n a.
Kha ch ra v , lo ng bn khon suy ngh v th ng be khng ngoan. M t
hm, Tra ng t nhin bo ho c v nha . Lng ba ho i ta i sao th tra ng no i:
-Ta i con ho c h t sa ch r i. Con v nha s a soa n i thi y.
Th m tho t tra ng c m i ba tu i ma ho c quy n "Tam T Kinh"
cha thu c. Lng ng r t bu n phi n.
M t hm, hai cha con i sang la ng bn mua l n ta i nha m t v quan
h i hu. Quan ng ang ngu , quan ba i v ng. i cho quan d y, Lng ng
cu ng con ti n va o. Nga i ngu , ng quan th y ng i mua l n, ng ln l y tay
chu i ngang m t, vu t b ru re sang hai bn, oa n bu i to c r i quay va o trong
nha .
Th y th , Tra ng ba o cha c va o trong nha ma b t l n, Lng ng ho i
ta i sao th Tra ng a p:
-Th v a y quan a b ng lo ng r i ma . Nga i la i no i cho bi t gia ca
l n la bao nhiu, cha khng trng th y a ?
-Qua i, ma y no i la m sao, ch tao co th y quan no i g u?
-Quan khng no i v quan khinh cha con mnh nghe o, nhng quan ra
hi u b ng tay.
B t l n xong, Tra ng ba o ng i nha quan cho Tra ng n p ti n. Ng i
la m ho i: "Th anh a tho a thu n v gia heo v i quan r i a ? Bao nhiu?
Tra ng a p:
-M i ta m quan.
Ng i nha quan la ln:
-M i ta m quan, re qua . Ta pha i va o b m quan m i c.
Tn ng i nha va o b m quan th c. Nga i he t ln:
-Ai ba n cho no m i ta m quan u.
TRUY N TRA NG 37
Tra ng no i:
-B m quan, khi na y chu ng con ho i gia , quan g t u r i l y tay chu i
ngang m t r i la i vu t t ha m r i vu t hai bn ru me p. Nh th ch ng la th p
ba t la g?
Quan ph c i:
-Ma y nho ma bi n ba c gio i. Thi, tao cu ng ba n cho ma y.
Mu a thu nm sau. Lng ng b bnh r i m t. Tra ng o i i lang thang
la ng na y xo m kha c, h t r c che la i c ba c. Me bu n l m. Tra ng no i:
-Me ng bu n. Nay mai con tra ng, tha h sung s ng. Me c i:
-Ca i th con co tra ng ho a chng la Tra ng n, Tra ng R u, Tra ng
D Ba c, Tra ng Lng Bng.
T c qua , Tra ng va o g p me xin i quy t tra ng m i nghe. M t hm,
n la ng kia, Tra ng g p hai ng i ho c tro l u cho ng i thi. Tra ng ch p tay ho i:
-Tha, hai ng i u?
-Chu ng ti cha y kinh y. Co n ng i u ?
-Ti cu ng cha y kinh. Hay la ta cu ng i cho vui.
V tra ng le m l m, nn mo i ti n chi ph hai ng i ho c tro kia cu ng chi
tra ng.
i n m t xo m kia th tr i t i. Co ca i qua n bn ng, ca ba cu ng
va o ngh m. Ch ng ng qua n y la i la ni tu ho p c ba c, u tr m ui c p,
chu ng v n rnh r p c p ha nh ly cu a ba ngu i. B t ng m y tra ng la i n m
m, b ng dng he t to ln :
-y r i, b t chu ng cho i ca la i c t ti t cho ta.
Bo n tr m c p th y th c m u bo cha y. Hai ng i ho c tro nghe u
ui cu truy n ca m n tra ng h t l i va phu c tra ng la ng i can a m, co bi t
u r ng tra ng n m m th y ln, o i b t tro i l n la i em la m tht ba n.
TRUY N TRA NG 38
Hm sau, ba ng i i n m t la ng kia, xin va o tro m. Qua c ng
th y ba ch "Thu ch d " l y trong que d Kinh Dch, tra ng o c thu ch
la i t ng ngha la so l n, ba o hai ng kia:
-T i nay, anh em ta co thu l n a nh che n.
Hai ng kia u a:
-i ng xa ma co ng i la i cho nh m thu l n, ch ng la may l m sao
!
Ng u t i hm y ho va o tro nha ng thu chi, nhn nga y xun t ,
ng pha m t ca i thu l n ra m i ba ng i a nh che n cho vui. Hai ng i ba n phu c
tra ng bi t vi c s p t i nh th n va no i:
-Ch c la ba c gio i ly s , tin tri l m ma ba c gi u chu ng ti.
-Khng bi t tin tri, ly s , sao la tra ng c.
n m t la ng kha c, th y co m t ca c ba ng hai ch "ha ma ", tra ng
o c l m la b t yn (v ch nho hai ch ha ma va b t yn g n gi ng nhau) tra ng
no i:
-La ng na y b t yn.
Hai ng ba n tu m tm c i, khng ca i chnh, va cu ng chi u y tra ng
khng va o la ng y. Th v a i qua la ng m t la t, ca ba nghe th y ti ng ku la m
y , th ra la a m cha y, cha y m t la t m t n a la ng ra tro.
La i m t l n kha c, i n m t ngi chu a kia, ca ba ru nhau va o va n
ca nh. Nha s th y ba ng cu ng la th sinh, ngh la m th t c ca nh, Hai ng
kia v y bu t th ne t bu t nh r ng bay ph ng mu a l i th ha m s c ch a chan
y v. Th y th Tra ng ngh "Mnh khng la m th th chu ". Nhng la m th th
bi t la m th na o. a nh li u. Tra ng cu ng vi t "Thm tinh l p la i" nh ng v d t,
Tra ng la i vi t tha nh "Thm tinh huy n ly . Nha s o c xong b n ch th y ne t
khng e p nhng y v xu xa, p tay va o u i bm b p tha n phu c tra ng h t l i.
-Tuy t ta c ! Tuy t ta c ! "Thm tinh huy n ly " t c la tnh xu xa, le
nhi m m u, hay qua ! Th t h p ca nh nha chu a.
TRUY N TRA NG 39
Co bi t u r ng chnh ra tra ng nh vi t b n ch "thm tinh l p la i"
t c la ti ng lo ng cu a bo n la i l n, co ngha la ba quan va m i hai quan.
Nha s lu ba tha y chu a tro ng a i va ngm khng ti c b n ch a th n
cu a tra ng va cu ng ngm lun ca hai ba i th cu a ng ho c tro cu ng i v i tra ng.
Tra ng cu i u nghe va ch m t la t th thu c lo ng ca hai ba i.
M t hm kia, ba ng i i qua m t trang tra i, nhn va o co m t c ga i
xinh e p tuy t tr n ang ha i hoa trong v n, co hai th n theo h u. Tra ng m
qua , l p mu t gia hai ng i ba n, r i quay la i v n v ngoa i trang tra i tm
ca ch c g n ng i e p. Ho i thm ng i chung quanh th bi t giai nhn tuy t
s c no la con quan tr s ho Bu i.
Bu i t ng cng ch sinh c m t mnh na ng la con ga i, t tn la
Ph n Khanh...
Tnh c hm y, Bu i T ng Cng ang ngu m ma ng th co ng i
trong m ang a nh th c gi y va ba o "ra ngay ngoa i c a o n quan tra ng".
Tnh gi c Bu i t ng Cng v i i th ng ra c ng th th y tra ng. Bu i
t ng Cng m i tra ng va o no i chuy n.
Hoa ng s tra ng t ng la Bu i t ng Cng b t tra ng giam, tra ng no i:
-Ti la ho c tro , cha y kinh i thi nh t nh l y ca i tra ng nguyn. Th y
trang tra i cu a t ng cng ti t t, ti d ng chn la i ng m ch co tnh y g u
ma t ng cng la i...
V a n m m th y co ng i ba o ra c ng o n tra ng by gi g p ngay
m t ng i ho c tro cha y kinh quy t gi t l y ca i tra ng nguyn. Bu i t ng Cng
tin ngay u ng ng i n y la tra ng, be n gi la i thi t ti c Uyn ng nh.
R u nga nga say, Tra ng su c ca nh sinh tnh o c vanh va ch hai ba i th cu a hai
ng i ba n la m chu a ma tra ng a thu c lo ng. Bu i t ng Cng le l i chu la
th hay, go i ti u th l y gi y bu t ln che p la i ho a v n. Ti u th ho a v n la i,
l i th cu ng khng ke m ph n xu t s c.
ng y qua , Bu i t ng Cng be n ngo y mu n ga con ga i cho tra ng.
Tra ng nghim t n tra l i.
TRUY N TRA NG 40
-Tha t ng cng, ng i con trai l y cng danh la m chnh, chuy n v
con la th y u. T ng cng co lo ng yu, xin la nh y nhng cho khi na o
tra ng v m i co th tnh chuy n ti u ng khoa.
T ng cng phu c tra ng sa t t. Va o pho ng ring ngh. Tra ng b ng
th y trn t ng co m t b c hoa tin ghi m y ch nh sau: "Ba t ao phn m
ph n", ngha la ch Ba t, ch ao, ch Ph n, ch M, b n ch y ch p la i tha nh
ch Ph n. Bu i ti u th vi t m y ch y la co y ai i c th se l y la m
ch ng.
V n mu ch , trong nm ch y Tra ng ch bi t co ch "Ph n" oa n la
tn cu a ti u th; s n trn n co bu t nghin cu ng va ch tn mnh la "Chung" va o.
Vi t xong, n m que o ra ngu . n sa ng, Ph n ti u th th y ch "Chung" ta n ra
cu i la "Thin ly trong kim chung", ngha la ch Thin, ch Ly , ch Kim
ch p la i tha nh ch Chung. Na ng n c n khen hay va cho r ng ch co ng i na y
m i x ng a ng la ch ng na ng. Be n ba y l ra gi a tr i ca m ta tr i t a run ru i
cho na ng c ng i ch ng x ng a ng. oa n na ng va tra ng cu ng la m l th
nguy n, l y tr i t ch ng t cho m i duyn la nh hi m th y.
Bu i t ng Cng m ng r sai t ti c Thu y nh trn h Ba n Nguy t
n m ng va a m t mm va ng cho Tra ng la m ti n l ph. Khi t bi t. Ph n
ti u th a cho cha ng m t phong th. i c m t qua ng ng d o c th la
m t ba i th t tuy t:
Ba n nguy t chi trung tng h i s ,
Uyn ng nh n i ba bi thi.
Nguyn qua n kin s n thanh vn l ,
Ta o tha p h i lai an qu nhi.
Ta m dch la :
G p nhau ba n nguy t h na y,
Uyn ng nh no cu ng nhau ta c thu .
Mong cha ng s m cha y ng cu ,
Be ca nh an qu cho phu t m lo ng.
TRUY N TRA NG 41
Xem th xong, ha qua , Tra ng qun m t ca ng i, r i la c va o m t
ca i mi u hoang gi a ng. Trong mi u co m t ng cu u ru to c ba c ang
ng i u ng n c. Tra ng mon men la i g n cu , ng cu ho i:
-Cha y kinh sao la i v v n va o y ?
Tra ng tha la b la c ng. ng cu c m ca i g y cho c va o bu ng Tra ng
m t ca i va ba o:
-Mu n cha y kinh, ha y ng i xu ng bo p chn tay cho la o m t la t, la o se
ch ng cho.
Tra ng chu li n. Bo p chn tay xong, Tra ng ho i:
-B m cu , th by gi cu a b ng lo ng ch cho cha u ng va o kinh
cha.
ng la o c i kha kha .
-u co d da ng th c. La o ho i th c,th y cha y kinh la m g ?
-B m, thi l y Tra ng nguyn.
-T t l m. Nhng mu n tra ng nguyn, pha i nghe l i la o.
-Tha cu , da y la m sao ?
-Th y pha i co ng la o va o t i kinh th th y tra ng.
Tra ng la i chu li n. Co ng ng la o m t la t. Tra ng nghe th y ng la o ho i:
-Th y va o kinh tra ng la m g ? Sao khng lun Uyn ng nh
la m con r Bu i t ng Cng co hn khng ?
Tra ng gi t na y mnh, quay la i ho i:
-U a, sao cu bi t. Cu la th n pha i khng ?
ng cu a p.
-Ta ch ng pha i la th n ma cu ng ch ng pha i la ma. Ta ch la m t ng i
i v i th y co ti n duyn tu c ha i. Mai sau, ta co n co phen h u h i. Nhng ta
ba o cho th y bi t th y se co n l n n nm nm n a, va hai nm n a m i chim
c tra ng nguyn. Nm nay mu n u cu ng cha c v ky thi hoa n.
TRUY N TRA NG 42
Nhng th y nh l y i u na y: tha ng ging nm t i th y nh ra ng i
tha nh pha ng th y ai gieo mnh t trn xu ng th cha y la i c u l y va co ng
cha y ngay i, khng c n ho i han g ca .
Nay la o ha y ta m da y cho tha y phe p bo i toa n la m k sinh nhai va
cu ng la ti n b giao ti p h u r ng ng thi th sau na y v i t n c.
M ng qua . Tra ng ch p tay la y cu gia va tn la m th y. ng cu da y cho
tra ng u ca c ca ch tin tri bo i toa n. Da y n u tra ng nh n o . Th ra t lu c
ng la o c m ca i g y cho c va bu ng Tra ng, Tra ng t m t ng i ngu d t t i tm a
ho a ra m t ng i thng minh, ho c m t bi t m i.
Th y Tra ng a gio i, ng la o m i ch ng g y i va o r ng m t tch. Co n
tra ng th m m t ngi ha ng bo i toa n. Tnh c , la i g p hai ng i ba n cu . Hai
ng i na y nh Tra ng bo i cho m t que bi t khoa na y co u hay ch ng.
Tra ng gieo que ba o: "Que na y la que quan long v chu , ky thi pha i hoa n khng
co ai u ma cu ng khng co ai r t".
Hai ng i ba n cho la tra ng no i la o. Khng ng nm y hoa n thi th c.
Ai cu ng xanh m t chu la tra ng tin tri tru ng pho c nh th n.
M t hm co quan th ng th trong tri u m t con thin ly ma , nghe
n tra ng bo i ca t hung u ng l m, cho ng i ra m i va o dinh xem m t que .
Th ng ke tr m th y quan cho ng i ra xem bo i lo l m, be n le n va o nha tra ng,
ng nghe tr m. Nguyn tra ng th y ng th ng th cho ng i n bo i, l y la m
lo l m, ca m tr n tro c suy ngh khng ngu c. G n sa ng tra ng l y quy n
Tam T Kinh ra o c n cu "Ma ng a ng c ng th l c s c, nhn s t " th
o c to ln.
Tn ke tr m tn la T , ng nghe lo m, th y th y o c tru ng tn mnh,
v i bo ra c n rm c n co la y th y ng no i tn mnh v i quan th ng th.
Tra ng he t ln:
- , ma y l y c p ng a nga y na o va u. Pha i no i ngay th tao tha
tnh ma ng cho, khng h danh n a.
Hm sau, va o dinh quan th ng th, Tra ng reo que suy t soa kh n va i
r i c l i tn tr m k la i vanh va ch. quan th ng th cho ng i n ni, qua
TRUY N TRA NG 43
th y ng a quy th ng cho r t nhi u va ng ba c. T o , tra ng n i ti ng nh c n, ai
ai cu ng phu c tra ng la tra ng bo i.
M t hm trong cung, cng chu a m t i vo ng ngo c r t qu mang t
bn Ta u v . Nghe co tra ng bo i, Cng Chu a cho m i Tra ng va o xem m t que . B
qua , Tra ng "tranh thu th i gian" ba o pha i la m m t ca i l u cao suy ngh va la y
tr i la y t m i xem c que bo i na y. Cng Chu a cu ng chu. Tra ng he n n a
tha ng th na o cu ng tm ra c thu pha m. N m m i nga y trn l u cao ma
ch ng tnh toa n c g ma cu ng khng tm ra c mu me o g bp cng chu a
Tra ng bu n mu n ch t, than thn : "Mnh co ng u la i n n c na y. M t
th ng n c p m t th ng chu ch t ly, th c la quy t la m cam chu.
B y gi tn th v phu tra ch canh ga c tn la th ng Cam. N a m
thanh v ng, nghe th y tra ng no i th Cam s cu ng ln, su p xu ng la y tra ng ma
r ng: "Con c n rm c n co xin th y tha cho, con ch t da i chi v i th ng Quy t
dnh lu va o trong vu na y, nhng bao nhiu t i l i la do th ng Quy t ca ch con
tuy t nhin la ch theo o m n ta n ma thi. Th y co tr t i th tr t i th ng Quy t,
ch ph n con, con xin th la con khng co t i. Th y h danh con ra, c vua ma
gi t con th qua la oan u ng qua .
C nhn c i, Tra ng qua t ln. " , ma y thu t i th ta cu ng tha cho,
nhng th ng Quy t no n tr m ra sao, i vo ng no d u u, ma y c th c khai
ra th ta tha t i ch t.
Th ng Cam k vanh va ch s tnh u ui cho Tra ng nghe. Hm sau,
Tra ng m i Cng chu a ln l u, reo que r i c l i th ng Cam khai ma thu t la i.
Nha vua cho b t th ng Quy t th no thu t i, khng sai m t ma ng.
L y la i c i vo ng, cng chu a em va ng ba c th ng cho Tra ng
Bo i. T o Tra ng Bo i tha nh m t v th n, ba n dn thin ha u l c u le l i
chu la m t v tin xu ng ha gi i.
M t hm co ba ng i i thi, nghe th y danh ti ng cu a Tra ng nh th ,
ru nhau s a m t ca i l va o xem. Lu c tro truy n, m i bi t ba ng i y la nh ng
ng i n i ti ng: m t ng i la Tra ng n, m t ng i la Tra ng V t, m t ng i la
Tra ng C .
Tra ng Bo i reo que xong, no i: "B n chu ng ta tu i co n tre , ng bay
nha y co n da i nhng s co n l n n va i nm n a, pha i ch th i m i c".
TRUY N TRA NG 44
B n ng i v i nhau r t tm u y h p. Mu a xun nm y. Tra ng Bo i
nh l i th n d n, ru ba tra ng kia h ng nga y ra ng c a tha nh pha ng. Th
va o m t m ng, khoa ng canh ba, Hoa ng cung t nhin b c cha y, dn chu ng
n i la m loa n, ngoa i ng gi c c p nh ri.
Th y bi n, b n tra ng ang ng xem th Tra ng Bo i trng th y m t
ng i m c a o xanh, nha y t m t tha nh xu ng y Tra ng Bo i khng no i nng g
h t cha y ngay la i co ng ng i m c a o xanh ln vai. Va cha y khng quay u tr
la i.
Ng i y la Vua Tha nh Tn.
Th y co ng i co ng vua Tha nh Tn cha y tr n m t bo n ng i mang vo
kh hu a la i u i theo. Tra ng n, Tra ng V t va Tra ng C xng ra ca n la i, tha nh
ra Tra ng Bo i cha y thoa t v ma n Chu a th y.
M y hm sau, tnh hnh l ng du. Tra ng Bo i c t Tra ng n va Tra ng
V t tu c tr c bn vua Tha nh Tn co n mnh va Tra ng C th hoa trang v tha nh
xem xe t s tnh. n lu c b y gi m i bi t la Nghi Dn ti m v va sa t ha i trung
th n, may nh hai ng Nguy n S va inh Li t chiu binh ma i ma , tr c
Nghi Dn. Hai v trung th n be n tu v i Th H u sai ng i i tm Tha nh Tn
nhng tm u cu ng khng th y.
Tra ng Bo i ngh k , cho ng i mi gi i v i Tha i H u m i ng va o xem
bo i. Tra ng no i ring v i Tha i H u a c u c nha vua va hi n chu a Th y.
M ng r , Nguy n S va inh Li t em binh s v chu a Th y o n r c.
Vua Tha nh Tn phong th ng cho h t tha y ca c cng th n, ai cu ng ca m
n, ring co Tra ng th cho ch c t c g cu ng khng l y, ch xin ban cho hai ch
"Tra ng nguyn".
Co quan a i th n quy tu:
-Mun tu b ha , ch c Tra ng Nguyn ch da nh ring cho ca c b c vn
hay ch t t ta i ba xu t chu ng. Ke co cng th th ng va ng ba c g m vo c hay
phong cho n quan la cu ng, khng th phong cho ch c Tra ng Nguyn.
Vua Tha nh Tn no i :
TRUY N TRA NG 45
-Ta i gio i n nh tra ng, vn chng na o b ng ? Nga i c phong Tra ng
la Tra ng Nguyn.
M t hm vua ng gia n chu a Th y l ta va ban cho ca c v s tru tr r t
nhi u va ng ba c tu b la i chu a. n khi s a n ga c chung, nha vua o c
"Thin ly tro ng kim chung" r i ho i ba ch quan co ai i c khng. T t ca u
ng ra nh ph ng".
Nh la i cu cu a Ph n Khanh ti u th, tra ng li n o c: "Ba ao phn m
ph n". Vua h t l i ca ng i Tra ng la b c ta i ho c siu pha m va ba o:
-Ta phong cho tra ng ch c Tra ng Nguyn qua th t la u ng qua .
Sau o vua ban cho c bi n, t ng r t nhi u ba c va ng va ba ch . "Chn
Tra ng Nguyn" cho v vinh quy ba i t .
i qua trang tra i ho Bu i, Tra ng re va o la y nha c phu , la m l tha nh hn
v i Ph n ti u th r i v nha la y me . Lu c o Lng Ba a gia l m ! Phu ng
d ng me m y tha ng, Tra ng va Ph n ti u th cu ng r c me va o Kinh v co
chi u ch kh n c p. n ni m i bi t nha vua cho v i Tra ng i de p gi c Xim
La.
Tra ng L n -t c Tra ng Bo i -m i Tra ng V t la m tin phong tra ng C
c thu c thu y l , Tra ng n phu tra ch b binh. Ph n Khanh cu ng lnh n, eo
gm theo ch ng a nh gi c. Ta th ng tr n, hai n c Xim La o chu ha ng phu c,
nm nm la i m i l n tri u c ng.
Nm y vua Ta u sai s sang n c ta phong vng cho vua Tha nh
Tn. Nh vua Ta u co n co y mu n th xem vua ta ra sao. M t hm s Ta u ru
nha vua a nh c . Vua lo l m, go i Tra ng L n va o ho i la m ca ch g th ng c .
Tra ng tu:
-B ha c cho b y ba n c ra gi a sn r i sai Tra ng C n m c gia la m
lnh che lo ng ng h u. Trn lo ng, du i m t l thu ng. H Tra ng C xoay lo ng,
a nh n ng chi u va o ch na o th b ha c nh c qun i va o ch y.
Vua khen pha i sai l p ba n c . Qua nhin a nh m t lu c s Ta u b d n
va o n c b pha i chu thua.
TRUY N TRA NG 46
Tuy v y s ta u cha chu thi. Hm sau y l y cy g l n ng m em
ba o nh n u ui nh nhau r i vua Tha nh Tn xem u na o la ngo n.
Vua la i ho i Tra ng, Tra ng tu:
-B ha ch lo, ha th n a co ca ch.
m n be n sai ng i ra pho ng u b a ba i va o m y cy g ,. Sa ng,
Tra ng ku r m ln la d b n b t khing g ra sng r a va d n h tha xu ng h y
u na o chm th a nh d u. Khi em g v , tra ng ung dung ch va o u co d u
ba o o la g c.
S T u la i ca ng t c, l y cy g ba o nh n r i sn kn ca i ba ch
"H b t th c" r i vua bi t la cy g g:
Tra ng ng kh u tu vua:
-H b t th c la ca o ch ng n, ca o ch ng n th ca o o i, ca o o i th ca o
g y, ca o g y la cy ga o.
S Ta u thua m y l n than r ng:
-Ai ng n c Nam la i co nhi u nhn ta i.
T o , khng da m d tro g n a.
V ph n ta th c ba nm la i pha i c ng i i s m t l n, Nha vua c
tra ng i. Tra ng n, Tra ng V t, Tra ng C cu ng i theo.
T i Tam Quan, qun canh khng m c a, m t la t em ra m t ca i bi n
co vi t ch th p, l y tay ch ng ch ty Tra ng b c mnh quay la i ba o vin pho
s :
-No mu n do c ngang th khoanh cho no m t ca i vo ng tro n.
Th y ca i vo ng tro n, qun Ta u gi t mnh ngh r ng: "Ta no i tung hoa ng
vu tru , th ma no i bi t i la i la bao qua t ca n khn. Gio i th t !
Qua tam quan r i, n m t qua ng ng ba t nga t, trng th y m t a con
ga i ng va ch qu n a i, tra ng ba o vin pho s :
-Che p i !
TRUY N TRA NG 47
Vin pho s tha "Che p g".
Tra ng ch c l i no i:
-"Nong tay ch be n o hn hn".
Vin pho s nghnh nga ng che p ra.
"ng Ty ch bi n o hn hn".
Khi n Yn Kinh, quan s ta i ra o n va o r i vi t m t v cu i.
"Nam B c lai tri u t t " r i xin s i cho. Tra ng quay la i ba o vin pho s
c gi ca i gi y bin lu c na y o c ln. Vin pho s o c: "ng Ty ch bi n o
hn hn".
Quan T u kinh s no i: "Th y la Th n ng phu thu y" ch u la i co
ng i gio i n th .
Vua T u cu ng ca c s da o v n ng y hoa thm co la , d i co h ba n
nguy t, trn h co nh ba c gia c b n b bo tr ng gi a nh treo hai ch ng thi,
o la "chu ng nh". Vua Ta u ho i s co bi t o la y g khng. Tra ng v tnh ng
kh u o c ngay "Phong nguy t v bin".
Vua Ta u co y ta ca i nh na y gio trng v n khng t ng. Th y Tra ng
ng kh u nhanh nhe n va thch ng, vua Ta u phu c sa t t.
Tha ng nm nm y, tr i khng ma, vua Ta u yu c u s ta l p a n c u
ma, Tra ng nhn l i nhng lo l m v khng bi n c u ba o ca ch na o cho co ma.
Ch t nh tu c bn ta th ng ba o khi na o co lang va r si tr ng la tr i s p ma.
Tra ng be n ba o l p m t ca i cho i cao, trn da n la li t ca c th bu a, ca c th ba t
qua i, ca c v sao, ca c v th n ra tr , m t m t sai ng i i xem h th y rau lang
gia , r si tr ng th v ba o ngay.
Va i hm sau co ng i v ba o tin rau lang gia r i, r si tr ng r i. Tra ng
ln a i xo a to c ch ng gm ba i quy t r i o c m t tra ng toa n nh ng ti ng lo ng
la i heo, ai nghe cu ng khng hi u m t g ca nh m c tinh, thm tinh c tinh,
ke o tinh, cho ... tinh r i k t cu c b ng loa t linh tinh beng, linh tinh beng ma, linh
tinh quy ... oa n c m m t bnh n c l y m i ca nh la v y ln tr i, he t ba ti ng
kho c ba ti ng. L cha xong th s m se t u , ma xu ng nh tru t. Vua Ta u va ca c
TRUY N TRA NG 48
quan Ta u khi p s va cho r ng gia ca t Vu H u nga y xa nh t nh khng th
na o sa nh kp.
H t ha n i s , tra ng c v nhng v phu c ta i cu a tra ng nga i c n n n
tra ng la i da y Hoa ng t . Tra ng be n sai l p m t ca i cho i th t cao, b t Hoa ng
t pha i tre o ln. V sung s ng quen thn, Hoa ng T m t mu n ch t, tre o ln
t i l u th th h ng h c.
Tra ng he t m ng, d n Hoa ng T sao khng cha o th y la i ng th nh
bo . Nh th la h n, tin ho c l nhin h u m i ho c vn. Tra ng sai ne t hoa ng t ra
a nh, a nh r i m ng, m ng r i la i a nh, khng da y m t ch na o.
Th y th y d o n qua . Hoa ng h u a nh pha i no i v i vua Ta u xin
cho Tra ng v ke o "s Vi t Nam nh n c nh nha , ca u knh a nh con mnh co
khi ch t m t".
Th la Tra ng tha nh cng trong vi c thi t mu l p k c vua Ta u
cho v n c.
V sau, Tra ng Ln c phong la m th ng qu c cng, co n Ph n
nng c phong la m Th t ph m phu nhn, ca hai v ch ng cu ng ngao du sn
thuy a n ch ca ha t nay b n na y, mai b n kha c.

Truyen Trang

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Truyen Trang

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRUY N TRA NG 1

You might also like