Professional Documents
Culture Documents
Página 146
■ a) x = 5 b) x = –9
c) x = –31 d) No se puede.
Página 147
El paso de Q a Á
■ a) x1 = –2, x2 = 2 b) x1 = 2, x2 = 4
1
c) x1 = –1, x2 = d) x 2 = 2 → No se puede.
2
■ a) x1 = –3, x2 = 3 b) x1 = – √ 3 , x2 = √ 3
5 – √ 17 5 + √ 17
c) x1 = –1, x2 = 4 d) x1 = , x2 =
4 4
3
e) x1 = 0, x2 = 1 f) x1 = – , x2 = 0
2
Para b) y d), necesitamos Á .
Á aún no es suficiente
2 ± √ –16
e) x = → No se puede. f) x 2 = –2 → No se puede.
2
■ Resuelve las tres últimas ecuaciones d), e) y f) utilizando para las soluciones
números reales y la expresión √–1 .
■ d) x = ± √ –1 , x1 = – √ –1 , x2 = √ –1
e) x1 = 1 – 2 √ –1 , x2 = 1 + 2 √ –1
f) x1 = – √ 2 √ –1 , x2 = √ 2 √ –1
Página 149
1. Representa gráficamente los siguientes números complejos y di cuáles son
reales, cuáles imaginarios y, de estos, cuáles son imaginarios puros:
5 – 3i ; 1 + 5 i; –5i ; 7; √3 i ; 0; –1 – i ; –7; 4i
2 4
• Representación:
4i
— 1 +—
5 i
√ 3i —
2 4
i
1
–7 7
–1 – i
5 – 3i
–5i
± √ –16 ± 4i
a) x = = = ± 2i;
2 2 2i
x1 = 2i, x2 = –2i
–2i
–6 ± √ 36 – 40 –6 ± √ –4 –3 + i
b) x = = =
2 2
–6 ± 2i
= = –3 ± i; x1 = –3 – i, x2 = –3 + i –3 – i
2
c) x 2 = –9 → x = ± √ –9 = ± 3i 3i
x1 = –3i, x2 = 3i
–3i
a) Opuesto: –3 + 5i
–3 + 5i 3 + 5i
Conjugado: 3 + 5i
3 – 5i
b) Opuesto: –5 – 2i
Conjugado: 5 – 2i 5 + 2i
–5 – 2i 5 – 2i
c) Opuesto: 1 + 2i
–1 + 2i 1 + 2i
Conjugado: –1 + 2i
–1 – 2i
–2 – 3i 2 – 3i
e) Opuesto: –5
Conjugado: 5 –5 5
f) Opuesto: 0
Conjugado: 0 0
g) Opuesto: –2i
2i
Conjugado: –2i
–2i
h) Opuesto: 5i
5i
Conjugado: 5i
–5i
Página 151
1. Efectúa las siguientes operaciones y simplifica el resultado:
1
a) (6 – 5i) + (2 – i) – 2(–5 + 6i) b) (2 – 3i) – (5 + 4i) + (6 – 4i)
2
c) (3 + 2i) (4 – 2i) d) (2 + 3i) (5 – 6i)
2 + 4i
e) (–i + 1) (3 – 2i) (1 + 3i) f)
4 – 2i
1 – 4i 4 + 4i
g) h)
3+i –3 + 5i
5+i 1 + 5i
i) j)
–2 – i 3 + 4i
k)
4 – 2i
i
l) 6 – 3 5 +( 2
5
i )
(– 3i) 2 (1 – 2i)
m)
2 + 2i
1
b) (2 – 3i) – (5 + 4i) + (6 – 4i) = 2 – 3i – 5 – 4i + 3 – 2i = –9i
2
c) (3 + 2i) (4 – 2i) = 12 – 6i + 8i – 4i 2 = 12 + 2i + 4 = 16 + 2i
l) 6 – 3 5 + ( 2
5 ) 6 6
i = 6 – 15 + i = –9 + i
5 5
2 2 –9 (1 – 2i) –9 + 18i
m) (–3i) (1 – 2i) = 9i (1 – 2i) = = =
(2 + 2i) (2 + 2i) (2 + 2i) (2 + 2i)
(–9 + 18i) (2 – 2i) –18 + 18i + 36i – 36i 2 –18 + 54i + 36
= = 2
= =
(2 + 2i) (2 – 2i) 4 – 4i 4+4
18 + 54i 18 54 9 27
= = + i= + i
8 8 8 4 4
a) 2 + √3i y 2 – √3i
b) –3i y 3i
c) 1 + 2i y 3 – 4i
(Observa que solo cuando las dos raíces son conjugadas, el polinomio tiene coeficientes reales).
[ (
a) x – 2 + √ 3 i )] [x – (2 – √ 3 i )] =
= [(x – 2) – √ 3 i ] [(x – 2) + √ 3 i ] = (x – 2)2 – ( √ 3 i ) =
2
= x 2 – 4x + 4 – 3i 2 = x 2 – 4x + 4 + 3 = x 2 – 4x + 7
c) [x – (1 + 2i )] [x – (3 – 4i )] = [(x – 1) – 2i ] [(x – 3) + 4i ] =
= (x – 1) (x – 3) + 4 (x – 1) i – 2 (x – 3) i – 8i 2 =
= x 2 – 4x + 3 + (4x – 4 – 2x + 6) i + 8 = x 2 – 4x + 11 + (2x + 2)i =
= x 2 – 4x + 11 + 2ix + 2i = x 2 + (–4 + 2i )x + (11 + 2i )
z1 + z2 = 5 + 7i
z1 + z2
7i
z2
5i
z1
i
1 2 3 4 5
Página 153
1. Escribe en forma polar los siguientes números complejos:
a) 1 + √3 i b) √3 + i c) –1 + i
d) 5 – 12i e) 3i f) –5
a) 5(π/6) = 5 cos( π
6
+ i sen
π
6 ) (
=5
√3 + i 1 = 5 √3 + 5 i
2 2 2 2 )
b) 2135° = 2(cos 135° + i sen 135°) = 2 – ( √2 + i √2 = –
2 2 )
√2 + √2 i
f) 490° = 4i
(
b) z1 · z2 = 2 + 2 √ 3 i ) (
–
3 √3
2
3
– i =
2 )
= –3 √ 3 – 3i – 9i – 3 √ 3 i 2 = –3 √ 3 – 12i + 3 √ 3 = –12i = 12270°
( ) ( )(
— —
3√3 3√3
z2
– —–— – —i
2
3
2 2
3
– —–— – —i 2 – 2 √ 3i
2
—
)
= = =
z1 ( —
2 + 2 √ 3i ) —
( —
2 + 2 √ 3i 2 – 2 √ 3i )( )
( )
— — — — —
–3 √ 3 – 3i + 9i + 3 √ 3i 2 –3 √ 3 + 6i – 3 √ 3 –6√ 3 + 6i 3
= = = =
4 – 12i 2 4 + 12 16 4 150°
z2
z1
=
3210°
460°
=
3
4 ( ) 210° – 60°
= ( 34 ) 1
e) (1 – √3 i)
5
d) 5 (2π/3)rad : 1 60º f) (3 + 2i) + (–3 + 2i)
=5 ( 1
2
+i
2 )
√3 = 5 + 5 √3 i
2 2
(
e) 1 – √ 3 i )5 = (2300°)5 = 321 500° = 3260° = 32 (cos 60° + i sen 60°) =
= 32 ( 1
2
+i
2 )
√ 3 = 16 + 16 i
√3
f) 4i = 490º
b) z =
w 2 4
z
30º
5
= 45° =
4 30°
5
4 ( ) 15°
=(
32 ) ( 125
32 )
z3 = 125135° 125
c) =
w·t 2 215° · 16180° –60° 300°
3 5 ·8
d) z · w = 45° 45° = 100° = 10
t 490°
Página 157
1. Halla las seis raíces sextas de 1. Represéntalas y exprésalas en forma binómica.
6 6
√ 1 = √ 10° = 1(360° · k )/6 = 160° · k ; k = 0, 1, 2, 3, 4, 5
1180° = –1 1240° = –
1
–
√3 i 1300° =
1
–
√3 i
2 2 2 2
Representación:
z1
z2
–3
z3
3. Calcula:
——
b) √–8 + 8 √3 i
3 4 3 –2 + 2i
a) √–i c) √–25 d) –
1 + √ 3i
3 3
a) √ –i = √ 1270° = 1(270° + 360° k)/3; k = 0, 1, 2
190° = i 1210° = –
√3 – 1 i 1330° =
√3 + 1 i
2 2 2 2
4 — 4
b) √ –8 + 8 √ 3i = √ 16120° = 2(120° + 360° k)/4 = 230° + 90° k ; k = 0, 1, 2, 3
230° = 2 ( √3 + i 1 =
2
√3 + i
2 )
2120° = 2 – ( 1
2
+i
2 )
√ 3 = –1 +
√3 i
2210° = 2 – ( 1
2
–i
2 )
√ 3 = –1 –
√3 i
2300° = 2 ( √3 – i 1 =
2 2 )
√3 – i
√ √
3 –2 + 2i 3 √ 8135°
√√ 275°
3 6 6
d) — = = √ 2 (75° + 360° k)/3 = √ 2 25° + 120° k ; k = 0, 1, 2
1 + √3 i 260° =
6 6 6
Las tres raíces son: √ 2 25°; √ 2 145°; √ 2 265°
145° =
√2 + √2 i ; 1 √2 + √2 i ; 1 √2 – √2 i ; 1 √2 – √2 i
2 135° = –
2 225° = – 2 315° =
2 2 2 2 2
6 6
b) x 6 + 64 = 0 → x = √ –64 = √ 64180° = 2(180° + 360° k)/6 = 230° + 60° k ; k = 0, 1, 2, 3, 4, 5
230° = 2 ( √3 + i 1 =
2
√3 + 1
2 ) 290° = 2i
2150° = 2 – ( √3 + i 1 = –
2
√3 + i
2 ) 2210° = 2 – ( √3 – i 1 = –
2
√3 – i
2 )
2270° = –2i 2330° = 2 ( √3 – i 1 =
2 2 )
√3 – i
z y w raíces sextas de 1 → z 6 = 1, w 6 = 1
(z · w )6 = z 6 · w 6 = 1 · 1 = 1 → z · w es raíz sexta de 1
( wz ) = wz
6 6
6
=
1
1
=1 →
z
w
es raíz sexta de 1
√ √
3 3 3 1–i 5 32 3
a) √–9 b) √–27 c) √2 – 2i d) e) – f) √8i
1+i i
–3i
3 3
b) √ –27 = √ 27180° = 3(180° + 360° k)/3 = 360° + 120° k ; k = 0, 1, 2
z1
z2
–3
z3
( )
1
z2 = √ 2 225° = √ 2 –
√ 2 – √ 2 i = –1 – i –1
2 2 z3
–i
z3 = √ 2 345° = 1,37 – 0,37i z2
√ √
3 1–i 3 √ 2315° 3
d) = — = √ 1270° = 1(270° + 360° k)/3 = 190° + 120° k ; k = 0, 1, 2
1+i √ 245°
1210° 1330°
√ √
5 5
– 32 = – 32 (–i) = √ 32i = √ 3290° = 2(90° + 360° k)/5 = 218° + 72° k ; k = 0, 1, 2, 3, 4
5 5
e)
i i (–i)
3 3
f) √ 8i = √ 890° = 2(90º + 360º k)/3 = 230º + 120º k; k = 0, 1, 2
(3 + 3i ) (4 – 2i ) 2 18 + 6i (18 + 6i ) (2 + 2i )
a) = 12 – 6i + 12i – 6i = = =
2 – 2i 2 – 2i 2 – 2i (2 – 2i ) (2 + 2i )
36 + 36i + 12i – 12 24 + 48i
= = = 3 + 6i
4+4 8
–2 + 3i –2 + 3i –2 + 3i (–2 + 3i ) (–6 – 2i )
b) = = = =
(4 + 2i ) (–1 + i ) –4 + 4i – 2i – 2 –6 + 2i (–6 + 2i ) (–6 – 2i )
12 + 4i – 18i + 6 18 – 14i 9 – 7i 9 7
= = = = – i
36 + 4 40 20 20 20
2 + 5i 2 – 2i + 5i + 5 7 + 3i (7 + 3i ) (3 + 2i )
c) (1 – i ) = = = =
3 – 2i 3 – 2i 3 – 2i (3 – 2i ) (3 + 2i )
21 + 14i + 9i – 6 15 + 23i 15 23
= = = + i
9+4 13 13 13
1+i –3 – 2i (1 + i ) (2 + i ) (–3 – 2i ) (1 – 3i )
d) + = + =
2–i 1 + 3i (2 – i ) (2 + i ) (1 + 3i ) (1 – 3i )
2 + i + 2i – 1 –3 + 9i – 2i – 6 1 + 3i –9 + 7i
= + = + =
4+1 1+9 5 10
2 + 6i – 9 + 7i –7 + 13i –7 13
= = = + i
10 10 10 10
c)
2–i – 1
3–i 5 ( 11 ++ 8i3i ) d)
(2 + i) 2 + (1 – i) 2
1 – (3/2)i
2 – 2i 3 – 5i
e) +
i 2–i
a) (1 – i ) (4 – 2i ) (1 + 3i) = (4 – 2i – 4i – 2) (1 + 3i ) =
= (2 – 6i ) (1 + 3i ) = 2 + 6i – 6i + 18 = 20
1 + 2i 1 – 2i (1 + 2i ) (2 + i ) (1 – 2i ) (2 – i )
b) (2 + i ) + (2 – i ) = + =
2–i 2+i (2 – i ) (2 + i )
2 2
= (1 + 2i ) (2 + i ) + (1 – 2i ) (2 – i ) =
(2 – i ) (2 + i )
(1 + 2i ) (4 – 1 + 4i ) + (1 – 2i ) (4 – 1 – 4i )
= =
4+1
(1 + 2i ) (3 + 4i ) + (1 – 2i ) (3 – 4i ) 3 + 4i + 6i – 8 + 3 – 4i – 6i – 8
= = =
5 5
–10
= = –2
5
c)
2–i
3–i
–
1
5 ( 11 ++ 8i3i ) = (2 – i ) (3 + i )
(3 – i ) (3 + i )
–
1
5 [ (1 + 8i ) (1 – 3i )
(1 + 3i ) (1 – 3i ) ]
=
=
6 + 2i – 3i + 1
9+1
–
5 [
1 1 – 3i + 8i + 24
1+9
=
7–i
10
–
5]
1 25 + 5i
10
=
7–i 5+i
10
–
10(= )
7–i–5–i 2 – 2i 1–i 1 1
= = = = – i
10 10 5 5 5
2 2 4 – 1 + 4i + 1 – 1 – 2i 3 + 2i 6 + 4i
d) (2 + i ) + (1 – i ) = = = =
1 – (3/2)i (2 – 3i )/2 (2 – 3i )/2 2 – 3i
(6 + 4i ) (2 + 3i ) 12 + 18i + 8i – 12 26i
= = = = 2i
(2 – 3i ) (2 + 3i ) 4+9 13
2 – 2i 3 – 5i (2 – 2i ) (–i ) (3 – 5i ) (2 + i )
e) + = + =
i 2–i i (–i ) (2 – i ) (2 + i )
–2i – 2 6 + 3i – 10i + 5 –2 – 2i 11 – 7i
= + = + =
1 4+1 1 5
–10 – 10i + 11 – 7i 1 – 17i 1 17
= = = – i
5 5 5 5
a) i 37 = i 1 = i
b) i 126 = i 2 = –1
c) i 87 = i 3 = –i
d) i 64 = i 0 = 1
1 1
e) i –216 = = 1 = =1
i 216 i 0 1
( )
2
a) z 2 = –
1
+
√3 i =
1 3
+ i2 –
√3 i = 1 – 3 – √3 i =
2 2 4 4 2 4 4 2
=–
2
–
√3 i = – 1 – √3 i
4 2 2 2
1 + z + z2 = 1 + – ( 1
2
+
2 2 ) (
2 2 )
√3 i + – 1 – √3 i = 1 – 1 + √3 i – 1 – √3 i = 0
2 2 2
b)
1
=
1
— =
1
— =
2
— =
2 –1 – √ 3 i
=
( )
1 √3 –1 + √ 3i — —
z
–— + —i ———–— –1 + √ 3i (–1 + √ 3i) (–1 – √ 3i)
2 2 2
=
(
2 –1 – √ 3 i ) =
(
2 –1 – √ 3 i ) =
–1 – √ 3 i 1
=– –
√3 i
1+3 4 2 2 2
z2 = –
1
–
√ 3 i (lo habíamos calculado en a)
2 2
1
Por tanto: = z2
z
(2 + mi ) + (n + 5i ) = 7 – 2i
2+n=7 n=5
(2 + n) + (m + 5) i = 7 – 2i →
m + 5 = –2 m = –7
k+i (k + i ) (1 – i ) k – ki + i + 1 (k + 1) + (1 – k)i
= = = =
1+i (1 + i ) (1 – i ) 1+1 2
k+1
=2 → k=3
= (
k+1
2 ) (
+
1–k
2 ) 2
i=2–i →
1–k
= –1 → k = 3
2
Por tanto, k = 3.
a2 – ( a2 ) = 3 → a
2
2 – 4 = 3 → a 4 – 4 = 3a 2 → a 4 – 3a 2 – 4 = 0
a2
3 ± √ 9 + 16 3±5 a 2 = 4 → a = ±2
a2 = = a 2 = –1 (no vale)
2 2
a = –2 → b = –1
a=2 → b=1
6 – ab = 8
–2b – 3a = 4
4 + 3a
b=
–2
a) 1 – i b) –1 + i c) √3 + i d) – √3 – i
3
e) – 4 f ) 2i g) – i h) 2 + 2 √3 i
4
a) 1 – i = √ 2 315° –1 + i 1+i
Opuesto: –1 + i = √ 2 135°
1–i
Conjugado: 1 + i = √ 2 45°
b) –1 + i = √ 2 135° –1 + i
Opuesto: 1 – i = √ 2 315°
–1 – i 1–i
Conjugado: –1 – i = √ 2 225°
—
c) √ 3 + i = 230° √3 + i
Opuesto: – √ 3 – i = 2210°
— —
√3 – i
Conjugado: √ 3 – i = 2330° –√ 3 – i
d) – √ 3 – i = 2210° —
–√ 3 + i
—
√3 + i
Opuesto: √ 3 + i = 230°
—
Conjugado: – √ 3 + i = 2150° –√ 3 – i
e) –4 = 4180°
Opuesto: 4 = 40° –4 4
Conjugado: –4 = 4
f) 2i = 290°
2i
Opuesto: –2i = 2270°
Conjugado: –2i = 22
–2i
Opuesto: ( )3
4
i=
3
4 90°
–3i/4
Conjugado: i = ( )
3 3
4 4 90°
h) 2 + 2 √ 3 i = √ 14 60° —
2 + 2√ 3i
Opuesto: –2 – 2 √ 3 i = √ 14 240°
Conjugado: 2 – 2 √ 3 i = √ 14 300°
— —
–2 – 2√ 3i 2 – 2 √ 3i
(
b) 3(π/6) = 3 cos
π
6
+ i sen
π
6
=3
2 ) ( 2 2 2 )
√3 + i 1 = 3 √3 + 3 i
d) 170° = 17
π π
e) 1(π/2) = cos + i sen =i
2 2
f) 5270° = –5i
( )5
a) (–1 – i )5 = √ 2 225° = 4 √ 2 1 125° = 4 √ 2 45° = 4 √ 2 ( )
√ 2 + √ 2 i = 4 + 4i
2 2
√1 – √ 3i
4 4 4 4
b) = √ 2300° = √ 2 (300° + 360° n)/4 = √ 2 75° + 90° n ; n = 0, 1, 2, 3
4 4 4
c) √ 64 = √ 640° = √ 26 (360° k)/4 = 2 √ 2 90° k ; k = 0, 1, 2, 3
3 3
d) √ 8i = √ 890° = 2(90° + 360° k)/3 = 230° + 120° k ; k = 0, 1, 2
(
e) –2 √ 3 + 2i )6 = (4150°)6 = 4 096900° = 4 096180° = –4 096
f) (3 – 4i )3 = (5306° 52')3 = 125920° 36' = 125200° 36'
Página 163
17 Calcula y representa gráficamente el resultado:
( ) √
7 –7 3 3 1+i
1–i
a) i – i b) c)
2i √3 + i 2–i
7 –7 7 7 i 14 – i 2
a) i – i = i – 1/i = 8
= i –1 =
2i 2i 2i 2
–1 – 1 –2
= = = –1
2 2 –1
=
√ 2 (cos 135° + i sen 135°) =
4
1 + —i
1
( )
–—
4 4
=
√ 2 – √ 2 + i √ 2 = –1 + 1 i
–1
4 4 4 4 4
√ √ √
3 1+i 3 (1 + i ) (2 + i ) 3 1 + 3i 3 1 3
c) = = = + i=
2–i (2 – i ) (2 + i ) 5 5 5
=
3
( )
√ 10
5 71° 34'
= ( )
√ 10
6
3
√5 (71° 34' + 360° k)/3
=
√
6 2
5 23° 51' + 120 k
; k = 0, 1, 2
√
6 2
= 0,785 + 0,347i i
5 23° 51'
√
6 2
= –0,693 + 0,56i 1
5 143° 51'
√
6 2
= –0,092 – 0,853i
5 263° 51'
245° = √ 2 + √ 2 i 2135° = – √ 2 + √ 2 i
2225° = – √ 2 – √ 2 i 2315° = √ 2 – √ 2 i 2 2
(
a) 1 + i √3 )5 (
b) –1 – i √3 ) 6 ( √3 –i )
——
c) √– 2 + 2 √3 i
4
8
d)
(1 – i) 5
e) 6√– 64 f ) √–1 – i
3 2 – 2i
g) √–i h)
–3 + 3i
= 32 ( 1
2
–
2 )
√ 3 i = 16 – 16 i
√3
(
b) –1 – i √ 3 )6 ( √ 3 )
– i = (2240°)6 (2330°) = (641 440°) (2330°) =
= 128 ( √ 3 + i –1 = 64
2
√ 3 – 64i
2 )
√–2 + 2 √ 3 i
4 4 4 4
c) = √ 4120° = √ 4 (120° + 360° k)/4 = √ 22 30° + 90° k =
= √ 2 30° + 90° k ; k = 0, 1, 2, 3
√6 + √2 i √2 + √6 i
√ 2 30° = √ 2 120° = –
2 2 2 2
√6 – √2 i √2 – √6 i
√ 2 210° = – √ 2 300° =
2 2 2 2
d) 8
(1 – i )5
8
= — 0° 5 =
(√ 2315°) —
80°
4√ 21 575°
=
80°
—
4√ 21 35°
=
8
4 √2 ( ) –135°
=
( )
2
√2 225°
=
f ) √ –1 – i = √√2225° 4 4
= √ 2 (225° + 360° k)/2 = √ 2 112° 30' + 180° k ; k = 0, 1
3 3
g) √ –i = √ 1270° = 1(270° + 360° k)/3 = 190° + 120° k ; k = 0, 1, 2
190° = i 1210° = –
√3 – 1 i 1330° =
√3 – 1 i
2 2 2 2
(√ )
—
h)
√ 2 – 2i
–3 + 3i
=
√
2 √ 2315°
—
3 √ 2135°
= ( 23 ) 180°
=
2
3 (180° + 360° k)/2
=
= (√ ) 2
3 90° + 180° k
; k = 0, 1
(√ )2
3 90°
=
√ 2
3
i (√ ) 2
3 270°
=–
√ 2
3
i
5 5
a) √ i = √ 190° = 1(90° + 360° k)/5 = 118° + 72° k ; k = 0, 1, 2, 3, 4
Las cinco raíces son:
118° 190° 1162° 1234° 1306°
Representación del polígono (pentágono):
6 6
b) √ –1 = √ 1180° = 1(180° + 360° k)/6 = 130° + 60° k ; k = 0, 1, 2, 3, 4, 5
Las seis raíces son:
130° 190° 1150° 1210° 1270° 1330°
Representación del polígono (hexágono):
√2 √ 3 + 2i
4 4 4
c) = √ 430° = √ 22 (30° + 360° k)/4 = √ 2 7° 30' + 90° k ; k = 0, 1, 2, 3
Las cuatro raíces son:
—
√2
PARA RESOLVER
23 Halla dos números complejos tales que su cociente sea 3, la suma de sus
π
argumentos , y la suma de sus módulos 8.
3
☛ Llámalos r α y s β y escribe las ecuaciones que los relacionan:
rα π.
s β = 30º (0º es el argumento del cociente, α – β = 0º); r + s = 8 y α + β = 3
r
=3
s
r+s=8
π
α+β=
3
α – β = 0°
z · w = –8 3
w = –8
z = w2
3 3
w = √ –8 = √ 8180° = 2(180° + 360° k)/3 = 260° + 120° k ; k = 0, 1, 2
Hay tres soluciones:
w1 = 260° → z1 = 4120°
w2 = 2180° → z2 = 40° = 4
w3 = 2300° → z3 = 4600° = 4240°
17π 5π 7π 11π
2π – 2β + β = ; β=– = rad → α = rad
6 6 6 3
Por tanto, los números son:
111π/3 y 1–5π/6 = 17π/6
130° · 145° = (cos 30° + i sen 30°) (cos 45° + i sen 45°) = ( √3 + 1 i
2 2 )( 2 2 )
√2 + √2 i =
— — — —
=
√6 + √6 i + √2 i – √2 = √6 – √2 + √6 + √2 i
4 4 4 4 4 4
Por tanto:
— — — —
cos 75° =
√6 – √2 sen 75° =
√6 + √2
4 4
=
( — — —
√2 + i √2 √3 – i)( =
) — — — —
√ 6 – √ 2i + √ 6i + √ 2
=
— — — —
√6 + √2 + √6 + √2 i
(
—
)(
—
√3 + i √3 – i ) 3+1 4 4
Por tanto:
— — — —
cos 15° =
√6 + √2 sen 15° =
√6 – √2
4 4
x + 2 + xi
29 ¿Para qué valores de x es imaginario puro el cociente ?
x+i
x + 2 + xi (x + 2 + xi ) (x – i ) x 2 – ix + 2x – 2i + x 2i + x
= = =
x+i (x + i ) (x – i ) x2 + 1
(x 2 + 3x) + (x 2 – x – 2) i x 2 + 3x x2 – x – 2
= = + i
x2 + 1 x2 + 1 x2 + 1
x 2 + 3x x=0
= 0 → x 2 + 3x = 0 → x (x + 3) = 0
x2 + 1 x = –3
1 + xi
30 Halla, en función de x, el módulo de z = .
1 – xi
Demuestra que |z| = 1 para cualquier valor de x .
√ 1 + x2 = 1
1 – xi = √1 + x
1 + xi
z =
2
√ (1(1 ++ xx )) = √1 = 1
2 2
= 2 2
x + 2i
31 Calcula x para que el número complejo que obtenemos al dividir
4 – 3i
esté representado en la bisectriz del primer cuadrante.
z + z– = 8 –
– = 10 Como z = z ⇒ z = 5
z + z
Si llamamos:
z = a + bi → z– = a – bi
z + z– = a + bi + a – bi = 2a = 8 → a = 4
z=z– = √ a 2 + b 2 = √ 16 + b 2 = 5 → 16 + b 2 = 25 →
→ b 2 = 9 → b = ± √ 9 = ±3
z1
120° l
—
√2
z2
z3
l 2 = √2 ( )2 + ( √ 2 )2 – 2 √ 2 · √ 2 · cos 120° = 2 + 2 – 4 – ( 12 ) = 4 + 2 = 6
l = √6
35 Los afijos de las raíces cúbicas de 8i son los vértices de un triángulo equilá-
tero. Compruébalo.
3 3 3
¿Determinan el mismo triángulo los afijos de √– 8i , √8 o √– 8 ?
Representa gráficamente esos cuatro triángulos que has obtenido.
3 3
• √ 8i = √ 8 90° = 2(90° + 360° k)/3 = 230° + 120° k ; k = 0, 1, 2
z1
z2 z1
z2 z1
z1
z2
z2 z3
z3 z3 z3
3 3 3 3
√ 8i √ –8i √8 √ –8
Página 164
36 ¿Pueden ser z 1 = 2 + i, z 2 = –2 + i, z 3 = –1 – 2i y z 4 = 1 – 2i, las raíces de un
número complejo? Justifica tu respuesta.
No. Si fueran las cuatro raíces cuartas de un número com-
plejo, formarían entre ellas un ángulo de 90°; y ni siquiera i
forman el mismo ángulo, como vemos en la representación
1
gráfica:
37 Halla los números complejos que corresponden a los vértices de estos hexá-
gonos:
2 2
2 º- hexágono:
38 ¿Pueden ser las raíces de un número complejo z , los números 2 28º , 2 100º ,
2 172º , 2 244º y 2 316º ?
☛ Como todos tienen el mismo módulo, sólo tienes que comprobar que los ángulos
360º
entre cada dos de ellas son = 72º. Para hallar z, eleva una de ellas a la quin-
5
ta potencia.
28° + 72° = 100° 100° + 72° = 172°
172° + 72° = 244° 244° + 72° = 316°
Sí son las raíces quintas de un número complejo. Lo hallamos elevando a la quinta
cualquiera de ellas:
z = (228°)5 = 32140°
1 + i = √ 2 45°
Las otras raíces cúbicas son:
√ 2 45° + 120° = √ 2 165° √ 2 165° + 120° = √ 2 285°
Hallamos z :
( )
z = (1 + i )3 = √ 2 45° 3 = √ 8 135° = √ 8 (cos 135° + i sen 135°) =
= √8 – ( 2 2 )
√ 2 + i √ 2 = –2 + 2i
a) x 2 + 4 = 0 → x 2 = –4 → x = ± √ –4 = ±2i
x1 = –2i, x2 = 2i
–1 ± √ 1 – 16 –1 ± √ –15 –1 ± √ 15i
b) x 2 + x + 4 = 0 → x = = =
2 2 2
x1 = –
1
–
√ 15 i, x = – 1 + √ 15 i
2 2 2 2 2
–3 ± √ 9 – 28 –3 ± √ –19 –3 ± √ 19i
c) x 2 + 3x + 7 = 0 → x = = =
2 2 2
x1 = –
3
–
√ 19 i, x = – 3 + √ 19 i
2 2 2 2 2
1 ± √1 – 4 1 ± √ –3 1 ± √ 3i
d) x 2 – x + 1 = 0 → x = = =
2 2 2
x1 =
1
–
√ 3 i, x = 1 + √ 3 i
2 2 2 2 2
42 Resuelve las ecuaciones:
a) x 5 + 32 = 0 b) ix 3 – 27 = 0
a) x 5 + 32 = 0 → x 5 = –32
5 5
x = √ –32 = √ 32180° = 2(180° + 360° k)/5 = 236° + 72° k ; k = 0, 1, 2, 3, 4
Las cinco raíces son:
236° 2108° 2180° 2252° 2324°
b) ix 3 – 27 = 0 → x 3 + 27i = 0 → x 3 = –27i
3 3
x = √ –27i = √ 27270° = 3(270° + 360° k)/3 = 390° + 120° k ; k = 0, 1, 2
Las tres raíces son:
390° 3210° 3330°
a) z 2 + 4 = 0 → z 2 = –4 → z = ± √ –4 = ±2i
z1 = –2i, z2 = 2i
c) 2z 2 + 10 = 0 → 2z 2 = –10 → z 2 = –5 → z = ± √ 5 i
z1 = – √ 5 i, z2 = √ 5 i
= 245° + 90° k ; k = 0, 1, 2, 3
Las cuatro raíces son:
245° = √ 2 + √ 2 i 2135° = – √ 2 + √ 2 i
2225° = – √ 2 – √ 2 i 2315° = √ 2 – √ 2 i
z = 0—
c) z 4 – 8z = 0 → z (z 3 – 8) = 0 3
z = √8
3 3
√ 8 = √ 80° = 2(360° k)/3 = 2120° k ; k = 0, 1, 2
Las soluciones de la ecuación son:
0 20° = 2 2120° = –1 + √ 3 i 2240° = –1 – √ 3 i
b) iz 4 + 4 = 0 → z 4 – 4i = 0 → z 4 = 4i
4 4
z = √ 4i = √ 490° = √ 2 (90° + 360° k)/4 = √ 2 22° 30' + 90° k ; k = 0, 1, 2, 3
Las cuatro raíces son:
–2 –1 1
3
x=–—
2
a) z = x + iy → z– = x – iy
z– = –z → x – iy = –x – iy → 2x = 0 → x = 0 (es el eje imaginario)
–1 1
x=0
b) z + z– = x + iy + x – iy = 2x
– = 2x = 3 2x = 3 → x = 3/2
z + z
2x = –3 → x = –3/2
Representación:
–2 –1 1 2
3 3
x=–— x=—
2 2
c) z – z– = x + iy – z + iy = 2yi
– = 2yi = 2y = 4 2y = 4 → y = 2
z – z
2y = –4 → y = –2
Representación:
2
–2
50 Escribe las condiciones que deben cumplir los números complejos cuya re-
presentación gráfica es la siguiente:
a) b) c)
2
1
–3 1 1 –1 1
3
d) e) f)
2
3
1 –3 2
–2
a) Re z = –3 b) Im z = 2
c) –1 ≤ Re z ≤ 1 d) 0 ≤ Im z < 2
–3 < Re z < 2
e) f) z = 3
–2 < Im z < 3
Página 165
CUESTIONES TEÓRICAS
51 ¿Se puede decir que un número complejo es real si su argumento es 0?
No, también son reales los números con argumento 180° (los negativos).
Si z = x + iy, entonces z– = x – iy .
Así:
z · z– = (x + iy) (x – iy) = x 2 – (iy)2 = x 2 – i 2 y 2 = x 2 + y 2
Por tanto:
√ z · –z = √ x 2 + y 2 = z
54 Comprueba que:
—
a) z–—–
+ w = z– + w
– b) z–—–
· w = z– · w
– – con k ∈
c) kz = k z, Á
z = a + bi = rα → z– = a – bi = r360° – α
w = c + di = r' → w– = c – di = r'
β 360° – β
a) z + w = (a + c) + (b + d )i → z— + w = (a + c) – (b + d )i
z + w = a – bi + c – di = (a + c) – (b + d )i = z—
– – +w
b) x · w = (r · r')α + β → z— · w = (r · r')360° – (α + β)
z– · w– = (r · r')360° – α + 360° – β = (r · r')360° – (α + β) = z—
·w
—
c) kz = ka + kbi → kz = ka – kbi
—
k z– = ka – kbi = kz
1
z
1
= 0° =
rα
1
r ( ) = ( 1r )
–α 360° – α
→
z = r
1 1
=
1
z
3 + 4i
90°
4 – 3i
2 + 3i = √ 13 56° 18'
1 1 a – bi
= = = a – bi = a – bi
z a + bi (a + bi ) (a – bi ) a2 + b2
PARA PROFUNDIZAR
61 La suma de dos números complejos, z = a + bi, w = c + di, dividida por su
diferencia, es un número imaginario puro.
Prueba que los dos números z y w han de tener el mismo módulo.
z = a + bi z + w = (a + c) + (b + d )i
w = c + di z – w = (a – c) + (b – d )i
z+w (a + c) + (b + d ) i [(a + c) + (b + d )i ] [(a – c) – (b – d )i ]
= = =
z–w (a – c) + (b – d )i [(a – c) + (b – d )i ] [(a – c) – (b – d )i ]
(a2 – c 2) + (a + c) + (b – d )i + (b + d) + (a – c)i – (b2 – d 2)i 2
= =
(a – c) 2 + (b – d ) 2
(a2 – c 2 + b 2 – d 2) + [(a + c) (b – d ) + (b + d ) (a – c)]i
=
(a – c) 2 + (b – d ) 2
Para que sea imaginario puro, su parte real ha de ser 0:
a2 – c 2 + b 2 – d 2
= 0 → a2 – c2 + b2 – d 2 = 0
(a – c) 2 + (b – d ) 2
a 2 + b 2 = c 2 + d 2 → √ a 2 + b 2 = √ c 2 + d 2 → z = w
62 Sea z ≠ 0 un complejo y w = –
1
+
√ 3 i. Prueba que los afijos de z, zw y
2 2
zw 2 son los vértices de un triángulo equilátero.
r' 3α – β
= 20° → r'
=2
3α – β = 0°
Así:
8
r' =
r · r' = 8 r 8 3 r=2
= r → 16 = r 4 →
3 r
r = 2r' 3 2 r' = 4
r' = r
2
α + β = 180° α = 45°
α + 3α = 180° → 4α = 180° →
3α = β β = 135°
Por tanto: z = 245°, w = 4135°
a) 3 π/3 b) 2i c) –1 + i
π/3
(1/3–π/3) –π/3
1 –i –1
b) = = i 2i
2i 2 2
–1/2i
c) –1 + i = √ 2 135° –1 + i
1
–1 + i
=
10°
√ 2135°
=
1
√2 ( ) –135°
= ( )
1
√2 225°
=–
1
2
1
– i
2
Si z = rα, entonces
1
z
=
1
r ( ) 360° – α
1
———
–1 + i
1 (1, 1)
3
(5, 2)
2
67 Escribe la condición que verifican todos los números complejos cuyos afijos
estén en la circunferencia de centro (1, 1) y radio 3.
z – (1 + i ) = 3
Operamos:
z + w2 + z – w2 = (z + w) ( z– + w
– ) + (z – w) ( z– – w
–) =
= z z– + z w
– + zw + w w
– + z z– – z w
– – zw + w w –=
= z z– + z z– + w w
– + ww
– = 2z · z– + 2w · w
– = 2 (z z– + w w
–) =
= 2 (z2 + w2 )
RESUELVE TÚ
Aparte de la Luna y el Sol, los objetos celestes que se nos presentan con más bri-
llo son planetas: Venus, Marte y Júpiter. Después de ellos, el astro más brillante
es la estrella Sirio. Observándola con seis meses de diferencia, presenta una pa-
ralaje de 0,72". ¿A qué distancia se encuentra?
Como hemos visto:
150 000 000
d=
sen (α/2)
Si α = 0,72", quedaría:
150 000 000
d= = 8,6 · 1013 km ≈ 9 años-luz
sen (0,72"/2)