1

Chuyn 4: Kim ton Tin

Bi 2:
Bn ang kim ton khon mc tin cho bo co ti chnh ca nin kt thc
ngy 31/12, hy cho bit nhng mc tiu kim ton c lin quan n cc th tc
kim ton sau:
a. i chiu s d ti khon tin mt trn s k ton ti khon 111 vi s d trn
bng cn i ti khon (cn i s pht sinh).
MTKT: Ghi chp chnh xc
b. Tham gia chng kin kim k qu tin mt ca n v vo ngy 31/12.
MTKT: Hin hu.
c. Kim tra chng t gc cc nghip v pht sinh gn trc v sau ngy 31/12.
MTKT: Ghi chp chnh xc, y .
d. c lt qua s chi tit ti khon 111 pht hin cc nghip v bt thng.
MTKT: Pht sinh. Ghi chp chnh xc.
e. Kim tra vic nh gi li chnh lch t gi hi oi vo ngy 31/12 ca ti
khon 112 c gc ngoi t.
MTKT: nh gi.
f. i chiu tng s pht sinh ly k nm trn s ph ngn hng vi tng s
pht sinh n v c trn s ti khon tin gi ngn hng.
MTKT: Ghi chp chnh xc.

Bi 3:
Trong qu trnh kim ton tin ti cng ty c phn ABC cho nm ti chnh kt thc
ngy 31/12/2012, Kim ton vin An pht hin vn sau: Ha n s 1234 ngy
11/12/2012, ni dung l chi tin tip khch, chi 2 ln vi s tin l 22.000.000 (VAT
10%).
Yu cu:
a. Th tc kim ton no pht hin vn nu trn?
b. Vn trn nh hng n ch tiu no trn bng CKT v KQKD nm
2012?
c. xut bt ton iu chnh thch hp.


Th tc kim ton: Chn mu cc phiu chi chi tin xem c ho n km theo
hay khng hay hp ng gc, c bit phi lu ti cc phiu chi khng c chng t
gc km theo i chiu xem c ho n no b trng lp hay khng. Sau , cng
tng s tin trn phiu chi c bng tng s tin trn cc ho n hay khng pht
hin ra cc ho n chi 2 ln.

K ton ghi sai:

N TK 642 20.000.000
N TK 133 2.000.000
C TK 111 22.000.000

2
K ton ghi ng: Khng nh khon.

nh hng ti bo co KQHKD:
Chi ph QLDN : + 20.000.000
LNTT : - 20.000.000
Chi ph thu TNDN : - 20.000.000 x 25%
LNST : -20.000.000 x 75%

nh hnt ti CKT:
1. Ti sn:
Tin : - 22.000.000
Thu GTGT c khu tr : + 2.000.000
Tng ti sn : - 20.000.000
2. Ngun vn:
Thu v cc khan phi tr nh nc: -20.000.000 x 25%
LN cha phn phi : - 20.000.000 x 75%
Tng ngun vn : - 20.000.000
iu chnh: Ghi bt ton o:
N TK 111 22.000.000
C TK 642 20.000.000
C TK 133 2.000.000

Bi 4:
Cho cc sai phm c th xy ra khi kim ton ti khon tin mt di y:
a. Th qu khng ghi nhn s tin thu c t bn hng vo s k ton v bin
th s tin nhn c.
b. Chi ph tip khch nhng k ton ghi N ti khon gi vn hng bn.
c. Tr tin cho ha n d hng cha nhn (theo hp ng, cng ty ch thanh
ton khi nhn hng).
d. Cui k khng nh gi li chnh lch t gi hi oi tin gi ngn hng c
gc ngoi t.
e. Phng php xut kho ngoi t khng nht qun trong nm 2012 v nm
trc.
Yu cu:
1. Sai phm trn nh hng n c s dn liu no ca khon mc no trn
CKT v KQKD?
2. Hy thit k nhng th tc kim sot ngn chn chng?
3. Thit k th nghim kim ton pht hin chng v bng chng kim ton
c lin quan? Cho bit mc tiu kim ton ca th tc kim ton va thit k.

a. Th qu khng ghi nhn s tin thu c vo s k ton v bin
th s tin nhn c.
Khon mc v c s dn liu b nh hng:
Tin y .
N phi thu y .
Doanh thu y .
Th tc kim sot ngn chn:
3
Th qy, k ton, ngi bn hng l 3 nhn vin khc nhau.
Phn cng cho mt nhn vin (khc th qy) ghi nhn cc nghip v thu tin ngay
thi im pht sinh. Vic ghi nhn ny s lm cho th qy hn ch chim dng
khon thu c.
Phiu thu phi c nh s lin tc v khuyn khch ngi np tin yu cu cung
cp bin lai hoc phiu thu hoc np tin qua ngn hng.
Cui ngy kim k s tin thu c v s hng bn ra c s ph hp vi nhau.
Th nghim kim ton pht hin:
a. Th nghim c bn: Kim ton vin kim tra chng t gc nh phiu chi, phiu
thu ri i chiu ln s chi tit ti khon 111 xem xt c nghip v no khng
c ghi nhn trn s sch k ton hay khng. ng thi kim tra tnh ph hp
gia s lng hng bn ra trong k v s tin thu c t vic bn hng.
b. Bng chng kim ton: chng t gc (phiu chi, phiu thu), v s chi tit TK 111.
c. Mc tiu kim ton: y .

b. Chi ph tip khch nhng k ton ghi N ti khon gi vn hng
bn.
Khon mc v c s dn liu b nh hng:
Tin Chnh xc
Chi ph QLDN y
Gi vn hng bn Pht sinh, chnh xc
Th tc kim sot ngn chn:
Hng thng k ton trng c nhim v kim tra cc nghip v pht sinh trong k
do nhn vin k ton hch ton.
Pht hnh s hch ton v s tay hng dn hng dn nhn vin k ton
thc hin.
T chc cc bui hun luyn nhn vin k ton c c k nng cn thit v
nng cao trnh chuyn mn nhm hn ch vic hch ton sai do thiu kin thc
ca nhn vin.
Vic tuyn dng nhn vin k ton cn t chc cht ch thng qua vic duyt h
s xin vic, kim tra trnh chuyn mn v phng vn trc khi k hp ng lao
ng.
Th nghim kim ton pht hin:
a. Th nghim c bn: Kim ton vin r sot cc nghip v c ghi chp trn s
chi tit tin mt hoc s TK tin gi ngn hng v chn ra nhng nghip v bt
thng nh c s tin ln hoc c hch ton l, t khi xut hin nh nghip v
n TK 631, c TK 111 (v nghip v ny xut hin khi cng ty mua hng ri mang
i bn thng cho khch hng khng thng qua kho) v sau i chiu vi chng
t gc (phiu thu, phiu chi) tng ng xem mc ch thu, chi tin c ng nh
vic hch ton trn s khng.
b. Mc tiu kim ton: Chnh xc.
c. Chng t kim ton: S chi tit ti khon 111,112 v chng t gc.

c. Tr tin cho ha n d hng cha nhn (theo hp ng, cng ty
ch thanh ton khi nhn hng)
Khon mc v c s dn liu b nh hng:
TH1: K ton ghi nhn ngay ti thi im pht sinh:
Tin Chnh xc (ghi sai v thi im ghi nhn).
N phi thu nh cung cp Pht sinh. (gi nh: khi chi tin nhng cha nhn
c hng, k ton hch ton vo N Phi thu, nhng thc t vic ny pht sinh
khng lin quan ti n phi thu. Sai st ny xy ra l thi im tr tin khng
ng).
4
Hng tn kho Chnh xc (gi nh: khi chi tin nhng cha nhn c hng, k
ton hch ton vo hng tn kho, vic ghi nhn hng tn kho l sai thi im).
TH2: K ton khng ghi nhn ti thi im tr tin m i cho n khi nhn
c hng tn kho.
Tin y , chnh xc (v nghip v chi tin pht sinh nhng khng ghi
nhn, ghi sai thi im so vi chun mc k ton khon mc tin ghi theo c s
tin).

Th tc kim sot ngn chn:
Phiu chi cn phi c ch k duyt ca k ton trng v gim c trc khi chi
tin, ng thi phiu chi mua hng cng cn c nh km vi hp ng mua
hng ngn chn vic tr tin sai thi im.
Hng thng k ton trng cn kim tra vic hch ton nghip v ca nhn vin k
ton.
Th nghim kim sot pht hin:
a. Th nghim c bn: Kim ton vin kim tra s chi tit ti khon tin mt, v xem
xt thi im cc nghip v chi tin mua hng pht sinh v cch hch ton, sau
i chiu vi phiu chi xem c c ghi nhn ng ngy cng phiu nhp kho
(hoc phiu nhn hng), xem thi gian tr tin v nhn c hng trng khp nhau
khng.
b. Bng chng kim ton: S chi tit ti khon tin mt, phiu chi v phiu nhp kho.
c. Mc tiu kim ton: Chnh xc.

d. Cui k khng nh gi li chnh lch t gi hi oi tin gi
ngn hng c gc ngoi t.
Khon mc v c s dn liu b nh hng:
Tin gi ngn hng nh gi.
Doanh thu ti chnh hoc chi ph ti chnh y .
Th tc kim sot ngn chn:
Ban hnh s tay hng dn nhn vin k ton v s hch ton v cch thc
nh gi li chnh lch t gi hi oi tin gi ngn hng c gc ngoi t.
Cui nm, k ton vin phi np cho k ton trng bng tnh ton v cch hch
ton v vic nh gi li t gi hi oi tin gi ngn hng c gc ngoi t k
duyt.
Th nghim kim sot pht hin:
a. Th nghim kim ton: Kim ton vin kim tra s chi tit tin gi ngn hng xem
xt cng ty c nh gi li chnh lch t gi hi oi tin gi ngn hng c gc
ngoi t hay khng v tnh ton li vic nh gi ny c ng hay khng.
b. Bng chng kim ton: S chi tit tin gi ngn hng, bng tnh ton li ca KTV.
c. Mc tiu kim ton: nh gi.


e. Phng php xut kho ngoi t khng nht qun trong nm 2012
v nm trc.
Khon mc v c s dn liu b nh hng:
Tin nh gi, hoc Trnh by v cng b (nu khch hng c php thay i
phng php xut kho ngoi t nhng khng trnh by v cng b trn bng thuyt
minh BCTC).
Doanh thu ti chnh, Chi ph ti chnh Chnh xc (vic thay i phng php xut
kho ngoi t s lm thay i chnh lch gia t gi ghi s v t gi thc t c s
5
khc bit v s tin khi hch ton chnh lch t gi vo doanh thu ti chnh, chi ph
ti chnh).
Th tc kim sot ngn chn:
a thng tin v phng php xut ngoi t vo s tay hng dn nhn vin k ton
tin.
K ton trng c trch nghim r sot li cc nghip v xut ngoi t c ghi
nhn trong thng v k duyt.
Trong trng hp cng ty c php thay i phng php xut ngoi t, gim c
v k ton trng cn k duyt bng thuyt minh BCTC ca nhn vin pht hin
li v vic khng thng bo s thay i.
Th nghim kim sot pht hin:
Th nghim kim ton: Kim ton vin tnh ton li phng php xut ngoi t ca
cng ty nm nay xem c ng khng v xem li ti liu k ton nm trc bit
c phng php xut ngoi t c nht qun hay khng. Nu khch hng c php
thay i phng php xut ngoi t, kim ton vin kim tra bng thuyt minh bo
co ti chnh xem cng ty trnh by v s thay i ny khng v cc vn bn
php l lin quan ti s thay i ny.
Bng chng kim ton: Bng tnh ton li, ti liu k ton nm trc, bng thuyt
minh BCTC, vn bn php l.
Mc tiu kim ton: nh gi, hoc Trnh by v cng b.

Chuyn 5: Kim ton Doanh thu v n
phi thu
Cu hi:
- Trong qu trnh kim ton bo co ti chnh ca cng ty Ngc Khnh cho nm ti
chnh kt thc ngy 31.12.2005, kim ton vin ngh gi th xc nhn n phi
thu nhng Gim c doanh nghip t chi khng ng gi th n 5 khch
hng trong s 60 khch hng ngh xc nhn.
Yu cu: Theo Anh/Ch, kim ton vin cn lm g trong trng hp ny.

Bi lm:
Kim ton vin cn xem xt 5 khch hng trong tng s 60 khch hng c n phi thu
mc trng yu hay khng.
Nu khng mc trng yu, khng cn thit gi th xc nhn
Nu mc trng yu, kim ton vin thc hin th tc thay th: Kim tra vic thu
tin sau thi im kho s.
+ Nu cng ty thu c tin ca cc khon n phi thu c trnh by ti ngy
31/12 th chng t khon n phi thu ny c tht, thuc v n v (hin hu v quyn
s hu).
+ Nu cng ty cha thu c tin hoc cha n hn thanh ton:
1. i vi h thng kim sot ni b c nh gi l tin cy, hu hiu. Kim ton vin
kim tra cc chng t chng minh cho cc khon n phi thu ca khch hng nh:
ho n, lnh giao hng, hp ng, bin bn thanh l hp ng xem ni dung chnh
c trng khp nhau khng v c y chng t theo quy nh hay khng.
2. i vi h thng kim sot ni b c nh gi yu km, kim ton vin a ra
kin b gii hn phm vi kim ton.
- ngha ca th tc phn tch: so snh s ngy thu tin bnh qun nm nay so vi
nm trc, so snh t l li gp gia cc thng trong nm v nm nay so vi nm
trc? Trong trng hp ch s trn tng hoc gim th liu c ri ro g c th xy
6
ra? Cho bit th tc kim ton v bng chng kim ton c lin quan pht hin
cc ri ro sai st va trnh by.

SO SNH T L LI GP GIA CC THNG TRONG NM V NM
NAY SO VI NM TRC
nghi: Kim ton vin tnh ton t s ny bit c s bin ng trong t s ny
c th do xut pht t hot ng kinh doanh nh thay i chnh sch gi, bin ng
hng mua hay thay i c cu mt hng, hay xut pht t cc sai st trong s liu k
ton, t kim ton vin s xc nh c vng ri ro.

Trong trng hp ch s trn tng th liu c ri ro g c th xy ra: Ghi thiu
gi vn hng bn.
Khai khng doanh thu.
Phng php xut kho hng ho thay i, khng nht qun.
Ghi thiu cc khon gim tr doanh thu.
Tnh sai cc khon chit khu thng mi.
Lp d phng gim gi hng tn kho sai.
Gi u vo ca sn phm c xu hng gim.
Thay i gi bn.
Thay i c cu mt hng.
Th tc kim ton v bng chng kim ton:
a. Ghi thiu gi vn hng bn.
Kim tra s ph hp gia doanh thu v gi vn hng bn qua s chi tit ti khon 632 v
ti khon 511 xem xt s lng hng bn ra gia hai s trng khp vi nhau hay
khng, ri i chiu vi s lng hng xut ra trong k qua s chi tit ti khon 156.
BCKT: s chi tit ti khon 632, 511, v 156.

b. Khai khng doanh thu.
Chn mu ho n bn trong k v i chiu vi cc phiu xut kho trong k xem s
lng hng ho xut c trng vi s lng hng ho bn trong k hay khng
bit c c ho n no c ghi nhn lm doanh thu bn hng nhng cha xut
hng ho hay cha.
BCKT: phiu xut kho, ho n GTGT.

c. Phng php xut kho hng ho thay i, khng nht qun.
Kim ton vin c tnh li s lng hng tn kho cui k theo phng php ca nm
trc da vo s liu trn phiu nhp, xut kho ca n v, t so snh i chiu vi s
lng hng tn kho cui k trn s chi tit ti khon hng ho.
BCKT: bng tnh ca Kim ton vin, phiu nhp, xut kho, s chi tit TK 156.

d. Lp d phng gim gi hng tn kho sai.
Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng sau thi im kho s (qua thu thp
bng bo gi ca doanh nghip hoc ho n bn hng) bit c hng ho c gi
bn nh hn gi gc hay khng tnh ton lp d phng gim gi hng tn kho.
BCKT: bng bo gi ca doanh nghip hoc ho n bn hng.

e. Gi u vo ca sn phm c xu hng gim.
7
Kim tra gi mua vo trn ho n hng mua trong k xem xt gi u vo ca hng
ho c gim hng khng.
BCKT: Ho n mua hng.

f. Thay i gi bn.
Kim ton vin kim tra chnh sch bn hng ca cng ty thng qua cc bng bo gi ca
n v trong sut k k ton v ca nm trc bit c gi sn phm c thay i hay
khng.
BCKT: bng bo gi ca n v.

g. Thay i c cu mt hng.
Kim ton vin kim tra cc loi mt hng sn xut trong nm thng qua s chi tit
TK 156 bit c cng ty sn xut nhiu sn phm no trong tng thng v so snh
i chiu vi nm trc.
BCKT: s chi tit ti khon 156.

h. Ghi thiu cc khon gim tr doanh thu
Kim ton vin c lt cc s chi tit cc ti khon chi ph xem trong trong s chi
ph c ghi nhn trong k c nghip v no l gim gi hng bn hay chit khu thanh
ton hay khng.
BCKT: S chi tit cc ti khon chi ph.

i. Tnh sai cc khon chit khu thng mi.
Kim ton vin chn mu ho n bn hng, kim tra s lng hng bn trn , so
snh vi chnh sch bn hng ca n v bit s lng hng c c hng chit
khu thng mi hay khng, i chiu vi s chi tit ti khon chit khu thng mi
bit c khon chit khu ny c ghi nhn hay cha.
BCKT: chnh sch bn hng ca n v, ho n bn hng, s chi tit TK chit khu
thng mi.


Trong trng hp ch s trn gim th ri ro g c th xy ra:
Khai khng gi vn hng bn.
Khai thiu doanh thu.
Phng php xut kho hng ho thay i, khng nht qun.
Ghi nhn chit khu thanh ton vo cc khon gim tr doanh thu.
Lp d phng gim gi hng tn kho sai.
Gi u vo ca sn phm c xu hng gim.
Thay i gi bn.
Thay i c cu mt hng.
Th tc kim ton v bng chng kim ton:

j. Khai khng gi vn hng bn.
Kim ton vin chn mu nghip v gi vn hng bn trn s chi tit TK 632 i chiu
vi s lng hng xut ra ghi trn phiu xut kho v xem xt phi xut kho y
8
ch k ca cc bn c trch nhim hay cha bit c c nghip v ghi nhn gi vn
hng bn nhng khng c phiu xut kho hay khng.
BCKT: s chi tit TK 632, phiu xut kho.
k. Khai thiu doanh thu.
Chn mu cc ho n bn hng trong k ri i chiu so snh vi s chi tit TK 511
bit c c ho n no c xut ra trong k nhng cha c ghi nhn s sch k
ton.
BCKT: s chi tit TK 511, ho n bn hng.
l. Ghi nhn chit khu thanh ton vo cc khon gim tr doanh thu.
c lt s chi tit cc khon gim tr doanh thu xem c nghip v no ghi nhn l chit
khu thanh ton cho khch hng hay khng hoc i chiu vi chng t gc ca nghip
v bn hng nh ho n bn hng hoc hp ng xc nh xem nghip v l chit
khu thng mi hay chit khu thanh ton.
BCKT: s chi tit TK chit khu thng ma hng bn.

SO SNH S NGY THU TIN BNH QUN NM NAY SO VI NM
TRC
nghi: Vic so snh t s ny vi s liu nm trc c th gip kim ton vin hiu
bit v hot ng kinh doanh cu n v cng nh d on c kh nng c sai lch
trong bo co ti chnh do: s thay i chnh sch bn chu ca n v, kh nng tn
ng n kh i ca n v hay do sai lch trong s liu k ton.

Trong trng hp ch s trn tng th ri ro g c th xy ra:
Khai khng doanh thu bn chu.
Khai thiu n phi thu bin th.
Ghi sai s tin n phi thu.
Ghi sai thi im thu hi c khon n phi thu trong khi KH tr tin vo k sau,
lm gim NPT k ny.
Ghi sai thi im cc nghip v bn hng xung quanh thi im kho s lm cho
doanh thu bn chu tng cao.
Xo n phi thu kh i khng ng quy nh.
Lp d phng n phi thu kh i sai.
M rng chnh sch bn chu.

Th tc kim ton v bng chng kim ton:
Khai khng doanh thu bn chu.
Chn mu ho n bn trong k v i chiu vi cc phiu xut kho trong k xem s
lng hng ho xut c trng vi s lng hng ho bn trong k hay khng
bit c c ho n no c ghi nhn lm doanh thu bn hng nhng cha xut
hng ho hay cha.
BCKT: phiu xut kho, ho n GTGT.

Khai thiu n phi thu bin th.
Chn mu ho n bn trong k so snh i chiu vi s chi tit ti khon 131 v
111, xem c nghip v bn hng cha thu tin no nh cha c ghi nhn trong k hay
9
khng, ng thi kim tra xem ho n c c nh s th t lin tc hay khng, c
thiu mt ho n no hay khng.
BCKT: ho n GTGT, s chi tit TK 131.

Xo n phi thu kh i khng ng quy nh.
Kim ton vin chn mu cc nghip v xo n trn s chi tit ti khon 131, i chiu
vi hp ng xc nh thi im bn chu v quy nh xo n ca cng ty, xem cc
i tng c xo n c ng v ph hp vi quy nh hay khng.

Ghi sai s tin n phi thu.
Kim ton vin gi th xc nhn ti khch hng ca cng ty xc nhn s tin khch hng
ang n cng ty v thi im khch hng mua chu.
BCKT: th xc nhn ca khch hng.
Ghi sai thi im thu hi c khon n phi thu trong khi KH tr tin vo k
sau, lm gim NPT k ny.
Kim tra cc nghip v thu tin xung quanh thi im kho s trn s chi tit TK 131 ri
so snh vi phiu thu tng ng v phiu chi ca khch hng hoc c th gi th xc
nhn cho khch hng v ngy thanh ton cho n v xem ngy ghi nhn c khp nhau
hay khng, c b ghi nhm k k ton hay khng.
BCKT: Phiu thu, th xc nhn, s chi tit TK 131.

Ghi sai thi im cc nghip v bn hng xung quanh thi im kho s lm
cho doanh thu bn chu tng cao.
Kim tra nghip v bn hng xung quanh thi im kho s, so snh i chiu vi ho
n bn hng v cc chng t gc c lin quan xem c nghip v bn hng no b ghi
nhm k k ton hay khng.
BCKT: ho n bn hng.

Lp d phng n phi thu kh i sai.
Kim ton vin tnh ton li khon lp d phng bng cch thu thp bng phn loi tui
n ri i chiu kim tra tui n da vo hp ng v chnh sch bn chu ca n v
xem li thi im bn chu v iu kin bn chu. Kim ton vin so snh vi s liu ca
n v xem c b lch hay khng.
BCKT: Bng tnh khon lp d phng n phi thu kh i.

M rng chnh sch bn chu.
Kim ton vin thu thp chnh sch bn chu ca cng ty nm nay v so snh vi chnh
sch bn chu ca nm trc, xc nh xem cng ty c ni lng iu kin bn chu hay
khng hay tht cht li.
BCKT: chnh sch bn chu ca cng ty.

Trong trng hp ch s trn gim th ri ro g c th xy ra:
Khai thiu doanh thu bn chu.
Khai khng n phi thu.
Ghi sai s tin n phi thu.
10
Ghi sai thi im thu hi c khon n phi thu trong khi KH tr tin vo cui k
ny, lm tng NPT k ny.
Ghi sai thi im cc nghip v bn hng xung quanh thi im kho s lm cho
doanh thu bn chu gim.
Xo n phi thu kh i khng ng quy nh.
Lp d phng n phi thu kh i sai.
Tht cht chnh sch bn chu.

Th tc kim ton v bng chng kim ton:
Khai thiu doanh thu bn chu.
Chn mu ho n bn hng i chiu vi s chi tit TK 511, 131 v 111 xem c nghip
v bn hng no xy ra nhng cha c ghi nhn trn s.
BCKT: Ho n bn hng

Khai khng n phi thu.
Gi th xc nhn ti khch hng ca n v xc nhn s tin m khch hng ang n
n v xc nh n phi thu c hin hu, khng b khai khng.
BCKT: th xc nhn.

Bi 1:
Di y l mt s sai phm c th xy ra trong khon mc n phi thu khch hng:
1. Tin thu n khch hng ca nin sau c ghi vo nin hin hnh.
2. Mc lp d phng n phi thu kh i thng thp hn so vi mc thc t v
cng ty khng theo di kp thi tui n tng khch hng.
3. Khng cng b thng tin v cc khon n phi thu em th chp vay ngn
hng.
4. Tng cng s chi tit cc khon n phi thu khng khp vi s liu trn s ci.
5. Cn tr s d n phi thu khch hng v s d ngi mua tr tin trc khng
cng mt i tng.
6. Khng cn tr s d n phi thu khch hng v s d ngi mua tr tin trc
cng i tng.
7. Khng nh gi chnh lch t gi khon n phi thu khch hng c gc ngoi
t vo cui k.
Yu cu:
a) Sai phm trn nh hng n c s dn liu no ca khon mc no trn
CKT v KQKD?
b) Hy thit k nhng th tc kim sot ngn chn chng?
c) Thit k th nghim kim ton pht hin chng v bng chng kim
ton c lin quan? Cho bit mc tiu kim ton ca th tc kim ton va
thit k.


Tin thu n khch hng ca nin sau c ghi vo nin hin hnh.
- C s dn liu: Ghi chp chnh xc.
Khon mc: Tin, n phi thu.

11
- Th tc kim sot:
Ban hnh chnh sch quy nh v vic ghi nhn cc nghip v thu n khch hng v
cui thng phi c k ton trng v gim c xt duyt li nghip v.
Hng thng gi th xc nhn cng n i vi khch hng ri i chiu vi s liu k
ton ca n v.

- Th nghip c bn:
Kim tra cc nghip v thu tin xung quanh thi im kho s trn s chi tit TK
131 ri so snh vi phiu thu tng ng v phiu chi ca khch hng hoc c th
gi th xc nhn cho khch hng v ngy thanh ton cho n v xem ngy ghi
nhn c khp nhau hay khng, c b ghi nhm k k ton hay khng.
BCKT: Phiu thu, th xc nhn, s chi tit TK 131.
MTKT: Ghi chp chnh xc.

Mc lp d phng n phi thu kh i thng thp hn so vi mc thc t v
cng ty khng theo di kp thi tui n tng khch hng.
a. C s dn liu: nh gi.
Khon mc: + CKT: n phi thu: tng, d phng n phi thu kh i: gim;
thu v cc khon phi np nh nc: tng, li nhun cha phn phi: tng.
+ KQHKD: chi ph qun l doanh nghip: gim, LNST: tng, CP
thu TNDN: tng.
b. Th tc kim sot:
Ban hnh s tay k ton hng dn v vic theo di tui n ca khch hng.
Hng thng k ton trng phi kim tra li bng tnh lp d phng vfa bng
phn loi tui n ca k ton vin v k duyt.
c. Th nghip c bn:
Kim ton vin tnh ton li khon lp d phng bng cch thu thp bng phn loi
tui n ri i chiu kim tra tui n da vo hp ng v chnh sch bn chu ca
n v xem li thi im bn chu v iu kin bn chu. Kim ton vin so snh
vi s liu ca n v xem c b lch hay khng.
BCKT: Bng tnh khon lp d phng n phi thu kh i.
MTKT: nh gi.
Khng cng b thng tin v cc khon n phi thu em th chp vay ngn
hng.
a. C s dn liu: trnh by v cng b.
Khon mc: n phi thu.
b. Th tc kim sot:
Ban hnh s tay k ton hng dn v vic trnh by v cng b trn BCTC v k ton
trng v gim c phi c ch k xt duyt bo co ti chnh.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
c. Th nghip c bn:
Kim ton vin kim tra hp ng vay xem c hp ng no th chp bng cc
khon n phi thu v i chiu thuyt minh bo co ti chnh trnh by khon n
phi thu ny hay cha.
BCKT: Hp ng vay.
12
MTKT: Trnh by v cng b.

Cn tr s d n phi thu khch hng v s d ngi mua tr tin trc khng
cng mt i tng.
a. C s dn liu: ghi chp chnh xc, trnh by v cng b.
Khon mc: n phi thu, ngi mua tr tin trc.
b. Th tc kim sot:
Ban hnh s tay k ton hng dn v hng thng k ton trng phi sot xt li
vic thc hin ca nhn vin.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
c. Th nghip c bn:
Kim ton vin chn mu kim tra nghip v cn tr cng n trn s tng hp ri i
chiu vi chng t gc l phiu thu tin KH ng trc v ho n bn hng tng
ng xem tn ngi ng tin v ngi mua hng c trng khp nhau hay khng.
BCKT: Phiu thu, ho n, s tng hp.
MTKT: Ghi chp chnh xc.

Khng cn tr s d n phi thu khch hng v s d ngi mua tr tin trc
cng i tng.
a. C s dn liu: ghi chp chnh xc, trnh by v cng b.
Khon mc: n phi thu, ngi mua tr tin trc.
b. Th tc kim sot:
Ban hnh s tay k ton hng dn v hng thng k ton trng phi sot xt li
vic thc hin ca nhn vin.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
c. Th nghip c bn:
Kim ton vin c lt s chi tit n phi thu khch hng v ngi mua tr tin
trc xem c s no c cng tn mt khch hng hay khng v kim tra xem c s
cn tr cng n i vi khch hng cha.
Kim ton vin c th gi th xc nhn s d n phi thu cho khch hng ca n v
xc nh khon n phi thu c tht hay khng, ng thi i chiu vi s chi tit
n phi thu khch hng v ngi mua tr tin trc c th xc nh c c s
d n phi thu khch hng b lch vi th xc nhn c phi do cha cn tr cng n
hay khng.
BCKT: s chi tit n phi thu khch hng v ngi mua tr tin trc.
MTKT: Ghi chp chnh xc.

Tng cng s chi tit cc khon n phi thu khng khp vi s liu trn s ci.
a. C s dn liu: ghi chp chnh xc.
Khon mc: n phi thu.
b. Th tc kim sot:
Ban hnh s tay k ton hng dn v hng thng k ton trng phi sot xt li vic
thc hin ca nhn vin.
13
Hng thng lp bng tng hp s d chi tit ti khon n phi thu v bng cn i ti
khon da trn s liu s ci v so snh i chiu v c s xt duyt ca k ton
trng.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
c. Th nghip c bn:
Kim ton vin kim tra tng cng s d trn s chi tit cc khon n phi thu , ri so
snh i chiu vi s d ti khon n phi thu trn s ci xem c khp nhau khng.
BCKT: S chi tit v s ci.
MTKT: Ghi chp chnh xc.

Khng nh gi chnh lch t gi khon n phi thu khch hng c gc ngoi t
vo cui k.
a. C s dn liu: nh gi.
Khon mc: + CKT : n phi thu, LN cha PP, Thu v cc khon phi np NN.
+ KQHDKD: chi ph ti chnh, doanh thu ti chnh, LNTT, LNST,
CPthu TNDN
b. Th tc kim sot:
Ban hnh s tay k ton hng dn v hng thng k ton trng phi sot xt li vic
thc hin ca nhn vin.
Hng thng lp bng tng hp s d chi tit ti khon n phi thu v bng cn i ti
khon da trn s liu s ci v so snh i chiu v c s xt duyt ca k ton
trng.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
Cui nm, k ton vin phi np cho k ton trng bng tnh ton v cch hch ton
v vic nh gi li t gi hi oi n phi thu c gc ngoi t k duyt
c. Th nghim c bn:
Kim ton vin kim tra s chi tit TK n phi thu KH xem xt cng ty c khon NPT
no c gc ngoi t hay khng v c nh gi li chnh lch t gi hi oi n phi thu
c gc ngoi t hay khng v tnh ton li vic nh gi ny c ng hay khng da
trn t gi ngn hng m cng ty quy nh.
BCKT: S chi tit TK n phi thu v bng tnh ton li ca KTV.
MTKT: nh gi.

Bi 2:
Di y l mt s sai phm c th xy ra trong khon mc doanh thu:
Doanh thu ghi khng.
Doanh thu ghi khng y
Doanh thu ghi khng ng k k ton.
Yu cu: Hy gi nh lnh vc, ngnh ngh kinh doanh ca n v c kim ton
cn thit tr li cc cu hi di y:
a) Sai phm trn nh hng n c s dn liu no ca khon mc no trn CKT
v KQKD?
b) Hy thit k nhng th tc kim sot ngn chn chng?
c) Thit k th nghim kim ton pht hin chng v bng chng kim ton c
lin quan? Cho bit mc tiu kim ton ca th tc kim ton va thit k.
14


a. Doanh thu ghi khng. (Gi nh: Doanh thu bn chu)
a. C s dn liu: pht sinh, hin hu.
Khon mc: + CKT : n phi thu, LN cha PP, Thu v cc khon phi np NN.
+ KQHDKD: doanh thu bn hng v cung cp dv, LNTT, LNST,
CPthu TNDN
b. Th tc kim sot:
Nhn vin bn hng v k ton phi l 2 ngi khc nhau .
Hng thng gi th xc nhn cng n i vi khch hng v phi c s xt duyt
ca k ton trng.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
c. Th nghim c bn:
Chn mu ho n bn trong k v i chiu vi cc phiu xut kho trong k
xem s lng hng ho xut c trng vi s lng hng ho bn trong k hay
khng bit c c ho n no c ghi nhn lm doanh thu bn hng
nhng cha xut hng ho hay cha.
BCKT: phiu xut kho, ho n GTGT.
MTKT: Hin hu, pht sinh (doanh thu).
b. Doanh thu ghi khng y
a. C s dn liu: y .
Khon mc: + CKT : n phi thu, (nu doanh thu bn chu), tin(nu doanh thu
thu bng tin mt) LN cha PP, Thu v cc khon phi np NN.
+ KQHDKD: doanh thu bn hng v cung cp dv, LNTT, LNST,
CPthu TNDN
b. Th tc kim sot:
Nhn vin bn hng v k ton, th qu phi l 3 ngi khc nhau .
Ho n v phiu chi phi c nh s th t lin tc.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
c. Th nghim c bn:
Chn mu ho n bn trong k v i chiu vi s chi tit Tk doanh thu bn
hng v cung cp dch v xem c ho n c lp nhng cha c ghi nhn
trong k hay khng. ng thi kim ton vin kim tra s th t trn ho n xem
c lin tc hay khng v c b thiu st mt th t ca ho n no hay khng.
BCKT: ho n GTGT, s chi tit TK 511.
MTKT: y .

c. Doanh thu ghi khng ng k k ton.
a. C s dn liu: ghi chp chnh xc.
Khon mc: + CKT : n phi thu, (nu doanh thu bn chu), tin(nu doanh thu
thu bng tin mt) LN cha PP, Thu v cc khon phi np NN.
+ KQHDKD: doanh thu bn hng v cung cp dv, LNTT, LNST,
CPthu TNDN
b. Th tc kim sot:
K ton trng phi c s sot xt li cc nghip v xung quanh thi im kho s.
Ban hnh s tay k ton.
Hng nm t chc cc bui hc nng cao trnh cho nhn vin k ton.
15
c. Th nghim c bn:
Kim tra nghip v bn hng xung quanh thi im kho s, so snh i chiu vi
ho n bn hng v cc chng t gc c lin quan xem c nghip v bn hng
no b ghi nhm k k ton hay khng.
BCKT: ho n bn hng
MTKT: y .
Bi 4:
Hy cho bit cc th nghim c bn sau y p ng mc tiu kim ton no ca
khon mc n phi thu khch hng?
Lit k cc khon n phi thu trn s chi tit theo tng i tng khch hng
v i chiu s tng cng vi s d ti khon phi thu trn s ci.
MTKT: Ghi chp chnh xc.
Gi th xc nhn n phi thu khch hng.
MTKT: Hin hu, quyn s hu.
Kim tra cc nghip v pht sinh sau ngy kha s.
MTKT: Ghi chp chnh xc.
Kim tra xem doanh nghip c em cc khon phi thu i th chp hay bn n
cho mt cng ty ti chnh no khng?
MTKT: trnh by v cng b.

Bi 5:
Kim ton vin Nguyn Hng ang tm hiu khch hng phc v cho vic lp k
hoch kim ton bo co ti chnh ca Cng ty thit b An Ton cho nm ti chnh kt
thc ngy 31/12/09.
Cc thng tin m kim ton vin Nguyn Hng thu thp c v tnh hnh bn hng
v tn kho nh sau: (n v: triu ng)

Sn
phm
Doanh thu Gi vn hng bn Hng tn kho BQ
2008 2009 2008 2009 2008 2009
Bnh
phng
chy B-1
120 210 80 140 21 35
Bnh
phng
chy B-2
240 220 140 150 30 45
Bnh
phng
chy B-3
320 310 230 220 50 65
Bnh
phng
chy B-4
620 710 380 420 150 120
Cng 1300 1450 830 930 251 265
Yu cu: Anh (ch) hy:
o Tnh t l li gp trn doanh thu v s vng quay hng tn kho ca
ton Cng ty v ca tng mt hng. Gi s cc s liu ca Cng ty l
ng, cc t s trn c th cho thy mt tnh hnh kinh doanh th no
trong nm 2009?
16
o Cho bit nhng t s trn s gip kim ton vin lu n nhng ri
ro no ca bo co ti chnh?



Tnh cc t s v nhn xt:
Sn phm
T l li gp S vng quay HTK
2008 2009 2008 2009
B-1 33.3% 33.3% 3.8 4.0
B-2 41.7% 31.8% 4.7 3.3
B-3 28.1% 29.0% 4.6 3.4
B-4 38.7% 40.8% 2.5 3.5
Sn phm 36.2% 35.9% 3.3 3.5

Gi s: cc s liu ca Cng ty l ng, cc t s trn cho thy:
Nhn chung, tnh hnh kinh doanh n nh, t l li gp gim nh t nm
2008 sang 2009 khong 0,29% v s vng quay HTK gim nh. C th do
nh hng ca cc yu t u vo (c th l tng). Bn cnh , t l li gp
v vng quay hng tn kho cu cc mt hng ca cng ty khng chnh lch
cao, cho thy kh nng tiu th ca cc mt hng kh ging nhau.



i vi tng loi sn phm:
Sn phm B-1: Tuy t l li gp ca nm 2009 khng tng so vi nm 2008
l 33,3%, nhng s vng quay hng tn kho ca sn phm ny li tng t 3.8
ln 4, cho thy s ngy lu kho t hn, hng tn kho khng b ng nhiu,
kh nng lun chuyn hng ho c xu hng kh quan.
Sn phm B-2: Mt hng ny c t l li gp v s vng quay hng tn kho
nm 2009 gim so vi nm 2008. iu ny chng t: trong nm 2009, cng ty
bn mt hng ny vi s lng gim so vi nm 2008.
Sn phm B-3: Trong nm 2009, t l li gp tng nh, t 28,1% nm 2008
ln 29%, nhng s quay vng HTK ca sn phm ny li gim mnh so vi
nm 2008. iu ny c th do gi bn ca sn phm tng ln.
Sn phm B-4: y l sn phm c xu hng tiu th tt nht do c t l li
gp v s vng quay HTK nm 2009 tng cao so vi nm 2008. C th cho
thy: Ngi tiu dng nm 2009 c xu hng thch sn phm ny doanh
nghip bn c nhiu mt hng ny hn.


17
b. Nhng ri ro kim ton vin cn ch :
T L LI GP:
Sn phm B-1: T l li gp nm 2009 bng nm 2008. Tuy nhin doanh thu tng,
gi vn hng bn tng. C th xy ra cc ri ro sau:
- Cng ty c th khai khng c gi vn hng bn v doanh thu, cho thy xu
hng n nh trong t l li gp ca sn phm ny.
- Chnh sch gi bn tng ng thi gi nguyn liu u vo cng tng, trng
hp lm cho t l li gp khng thay i.
- Hoc do 2 nhn vin bn hng v k ton cng nhau ghi tng Doanh thu v gi
vn c hoa hng ca cng ty v vic tiu th sn phm (chy doanh s).

Sn phm B-2: T l li gp gim, do doanh thu gim, gi vn hng bn tng. C th
xy ra cc ri ro sau:
- Cng ty khai khng gi vn tng chi ph ca cng ty, t gim s thu
phi np.
- Thay i phng php xut kho lm tng gi vn hng bn.
- Lp d phng gim gi HTK sai.
- Gi u vo c xu hng tng
- Thay i c cu mt hng.
- K ton ghi nhn sai chi ph vn chuyn hng bn cho khch hng vo gi vn
hng bn.
- Ghi nhn sai cc khon chit khu thanh ton nhm thnh cc khon gim tr
doanh thu, lm cho doanh thu gim.
- K ton tr hon khng ghi nhn cc khon doanh thu bn chu n khi nm
sau khch hng thanh ton mi ghi nhn, lm p bo co ti chnh nm
sau do nh qun l d bo nm sau tnh hnh ti chnh kh khn.


Sn phm B-3: T l li gp tng do t l gi vn hng bn gim. Tuy nhin doanh
thu cng gim.
- Khai thiu gi vn v doanh thu c th do nhn vin gian ln, chim dng tin
ca cng ty.
- Cng ty c chnh sch tng gi bn sn phm, dn n s lng hng bn t i.
- Cng ty thay i c cu mt hng.
- Lp d phng gim gi HTK sai.
- Gi u vo c xu hng gim.
- M rng chnh sch gim gi hng bn, chit khu thng mi thu ht
khch hng. Dn n, c nhiu cc khon gim gi doanh thu lm doanh thu
gim.
- Nhn vin c tnh ghi sai cc khon gim doanh thu so vi quy nh ca cng
ty c hng hoa hng t khch hng t vic ghi nhn sai.
- Thay i chnh sch bn hng v chnh sch xut kho lm cho c doanh thu v
gi vn u gim.
- Gi vn hng bn gim c th do lc nhp kho ghi sai hoc khng gi tr
ca hng nhp kho (V d: ghi thiu cc chi ph lin quan ti vic mua hng
nh: cp vn chuyn khi mua hng).

Sn phm B-4: T l li gp tng do doanh thu tng mnh, nhng gi vn hng bn
cng tng nh. C th xy ra cc ri ro sau:
18
- Trong nm, doanh nghip c k hp ng vi khch hng s giao hng vo
nm 2010, nhng k ton li ghi nhn khon ny vo doanh thu ca nm 2009.
- Cng ty khai khng doanh thu lm p bo co ti chnh. Hoc do nhn
vin khai khng doanh thu t c doanh s c giao trong nm.
- Khai thiu gi vn hng bn so vi doanh thu bn c.
- Cng ty c chnh sch tng gi bn.
- Cng ty thay i c cu mt hng.
- Cng ty lp d phng gim gi hng tn kho sai.
- Cng ty m rng chnh sch bn chi thu ht khch hng.
- Nhn vin c tnh bn chu cho khch hng d khng tiu chun bn chu
theo quy nh, chy doanh s.
- Cng ty bn cho khch hng bng phng php tr gp, nhng li tr gp ghi
nhn vo doanh thu bn hng.

S VNG QUAY HNG TN KHO
Sn phm B-1: T nm 2008 n 2009, s vng quay hng tn kho tng nh (khong
0,2 vng). Nhng ri ro c th xy ra:
- Gi vn b khai khng.
- Chi ph u vo c xu hng tng, lm cho gi tr hng xut bn tng.
- Ghi nhn tng gi vn nhng khng ng k.
- Thay i c cu mt hng.
- Lp d phng gim gi hng tn kho sai (lp qu nhiu).
- Thay i chnh sch bn hng (tng hn mc bn chu, cc khon gim
gi,)
- Ghi thiu lng hng tn kho: s hoc do mun che giu vic u c
tch tr.
- Ghi nhn thiu cc chi ph vn chuyn khi mua hng, hoc ghi nhn
nhng khon chit khu thanh ton hng tn kho mua vo lm gim gi
gc HTK (thay v phi ghi tng doanh thu ti chnh), iu ny lm cho gi
tr HTK b gim xung.
- Thay i phng php xut kho (lm gi u ra tng).

Sn phm B-2: S vng quay hng tn kho gim t 4,7 vng xung cn 3,3 vng.
Kim ton vin c th nghi ng nhng ri ro c th xy ra sau:
- Gi vn b khai thiu.
- Chi ph u vo c xu hng gim lm gi tr u ra cng gim.
- Thay i c cu mt hng.
- Lp d phng gim gi HTK sai (lp thiu).
- Ghi khng lng HTK.
- Mua HTK nhiu vi mc ch c nhn hng hoa hng t nh cung cp.
- Khai khng cc khon chi ph lin quan n vic mua hng lm tr gi HTK
nhp v l cao.
- K ton c tnh khng ghi nhn cc khon gim tr gi tr hng tn kho nh:
gim gi, tr li, nhm hng mc chnh lch ny.
- Thay i phng php xut kho (lm gi vn gim).
- Tht cht chnh sch bn hng: cc yu cu kht khe v vic xt duyt cc
khon bn chu, gim cc khon gim gi hng bn.x

19
Sn phm B-3: S vng quay hng tn kho gim v gi vn gim nhng lng hng
tn kho bnh qun li tng. Nhng ri ro c th xy ra:
- Thay i phng php xut kho (lm gi vn gim).
- Gi vn b khai thiu.
- Chi ph u vo c xu hng gim lm gi tr u ra cng gim.
- Lp d phng gim gi HTK sai (lp thiu).
- Tht cht chnh sch bn hng: cc yu cu kht khe v vic xt duyt cc
khon bn chu, gim cc khon gim gi hng bn.
- Ghi khng lng HTK.
- Khai khng cc khon chi ph lin quan n vic mua hng lm tr gi HTK
nhp v l cao.
- Mua HTK nhiu vi mc ch c nhn hng hoa hng t nh cung cp.
- Thay i c cu mt hng.
- K ton c tnh khng ghi nhn cc khon gim tr gi tr hng tn kho nh:
gim gi, tr li, nhm hng mc chnh lch ny.

Sn phm B-4: S vng quay hng tn kho tng t 2,5 vng ln 3,5 vng. Kim
ton vin c th d on cc ri ro c th xy ra nh:
- Lp d phng gim gi hng tn kho sai (lp qu nhiu).
- Thay i chnh sch bn hng (tng hn mc bn chu, cc khon gim
gi,)
- Ghi nhn thiu cc chi ph vn chuyn khi mua hng, hoc ghi nhn
nhng khon chit khu thanh ton hng tn kho mua vo lm gim gi
gc HTK (thay v phi ghi tng doanh thu ti chnh), iu ny lm cho gi
tr HTK b gim xung.
- Ghi thiu lng hng tn kho: s hoc do mun che giu vic u c
tch tr.
- Gi vn b khai khng.
- Chi ph u vo c xu hng tng, lm cho gi tr hng xut bn tng.
- Ghi nhn tng gi vn nhng khng ng k.
- Thay i c cu mt hng.
- Thay i phng php xut kho (lm gi u ra tng).

Bi 6:
Doanh nghip MNQ bn mt thit b tr gp vi tng s tin theo gi tr gp (cha
tnh thu GTGT) l 500 triu ng, gi bn thu tin ngay l 380 triu ng, thu
GTGT phi np l 38 triu ng. Vic bn hng c thc hin vo ngy
31/12/2008. S tin ny c thanh ton trong vng 5 nm k t ngy mua hng, s
tin ny c tr cui mi nm l 100 triu ng. Li sut chit khu hng nm l
10%/nm. K ton doanh nghip tnh ton v ghi nhn ring bt ton cho nm
2008 nh sau:
N TK 131 - Phi thu khch hng 538 tr
C TK 511 - Doanh thu bn hng ha v dch v 450 tr
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh 50 tr
C TK 3331 - Thu GTGT phi np 38 tr
(ng thi ghi nhn gi vn ca hot ng trn l 300 triu ng)
Anh (ch) hy ch ra nhng sai st trong vic hch ton cc nghip v trn? nu
bt ton trn hch ton sai th nh hng n Bo co kt qu hot ng kinh
doanh v Bng cn i k ton nm 2008 nh th no? Hch ton bt ton iu
chnh (nu c).
20

Bi lm:
Bt ton hch ton ng:
N TK 131 - Phi thu khch hng 538 tr
C TK 511 - Doanh thu bn hng ha v dch v 380 tr
C TK 3387 - Doanh thu cha thc hin 120 tr
C TK 3331 - Thu GTGT phi np 38 tr

nh hng ti BC KQHKD:
1. Doanh thu BH v DV: - 70 tr. (=450 380)
2. Doanh thu ti chnh: - 50 tr.
3. LNKT trc thu: -120 tr.
4. CP thu TNDN: - 120 x 25% tr.
5. LNKT sau thu: -120 x 75% tr.
nh hng ti CKT:
A. Ti sn:
Khng thay i.

B. Ngun vn
6. Doanh thu cha thc hin: + 120 tr.
7. Thu v cc khon phi np NN: - 120 x 25% tr.
8. LN cha phn phi: - 120 x 75% tr.
Khng thay i

Chuyn 6: Kim ton Hng tn kho v
gi vn hng bn

Cu hi:
3. ngha ca th tc phn tch: so snh s vng quay hng tn kho nm nay so vi
nm trc, so snh s d hng tn kho cui nm v u nm? Phn tch cc ri ro c
th xy ra nu cc t s trn bin ng tng/ gim? Qua , thit k cc th nghim
c bn pht hin cc sai phm c th xy ra v bng chng kim ton cn thit c
lin quan.

SO SNH S VNG QUAY HNG TN KHO NM NAY SO VI NM
TRC:
nghi: S bin ng ca vng quay hng tn kho nm nay so vi nm trc gip
kim ton vin nhn nhn c tng qut tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip (v
d nh: vng quay hng tn kho gim cho thy hng chm lun chuyn, khng bn
c hng) hoc c kh nng sai phm trong k ton nh: vc s quay hng tn kho
gim mnh l du hiu doanh nghip lp d phng thiu cho cc sn phm li thi,
chm lun chuyn.

Cc ri ro c th xy ra nu cc t s trn bin ng tng:
- Gi vn b khai khng.
- Ghi nhn tng gi vn nhng khng ng k.
- Lp d phng gim gi hng tn kho sai (lp qu nhiu).
21
- Ghi thiu lng hng tn kho: s hoc do mun che giu vic u c
tch tr.
- Ghi nhn thiu cc chi ph vn chuyn khi mua hng, hoc ghi nhn
nhng khon chit khu thanh ton hng tn kho mua vo lm gim gi
gc HTK (thay v phi ghi tng doanh thu ti chnh), iu ny lm cho gi
tr HTK b gim xung.
- Thay i phng php xut kho (lm gi u ra tng).

Th nghim c bn pht hin cc sai phm:
Gi vn b khai khng.
- Kim ton vin chn mu cc nghip v ghi nhn gi vn hng bn trn s chi
tit TK 632, so snh i chiu vi phiu xut kho, xc nh xem c nghip v
no c ghi nhn trn s chi tit nhng li khng c phiu xut kho hay khng,
tc l gi vn b khai khng.
- BCKT: Phiu xut kho, s chi tit TK 632.

Ghi nhn tng gi vn nhng khng ng k.
- Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng xung quanh thi im kho s,
ri i chiu vi ngy ghi trn ho n bn hng v phiu xut kho xem c
nghip v ghi nhn doanh thu v gi vn b sai thi im hay khng.
- BCKT: S k ton, ho n bn hng v phiu xut kho.

Lp d phng gim gi hng tn kho sai
- Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng sau thi im kho s xem
hng ho doanh nghip bn c gi bn thp hn gi gc hay khng t xc
nh c mc lp d phng hng tn kho, ri so snh i chiu vi s liu m
doanh nghip lp.
- BCKT: ho n bn hng, bng tnh mc lp d phng gim gi hng tn kho
ca kim ton vin.

Ghi thiu lng hng tn kho
- Kim ton vin thc hin vic kim k hng tn kho ca n v ti thi im
kho s, so snh i chiu vi s liu ca n v ghi trn s chi tit ti khon
hng tn kho. Nu kim ton vin khng c kim k ti thi im kho s,
kim ton vin c th kim k HTK ti thi im kim ton, ri da vo phiu
xut nhp kho sau ngy kho s, cng tr dn ra s lng hng tn kho ti ngy
kho s.
- BCKT: Bin bn kim k ti sn c nh.

Ghi nhn thiu cc chi ph vn chuyn khi mua hng
- Kim ton vin c lt cc s chi tit ti khon chi ph ca n v, xem c
nghip v no pht sinh lin quan ti vn chuyn hng ho ri i chiu vi ho
n vn chuyn hoc phiu chi xem khon chi ph ny c iu kin ghi
vo gi gc ca hng tn kho hay khng. Hoc kim ton vin chn mu cc
nghip v mua hng, c hp ng mua hng xem chi ph vn chuyn HTK l ai
chu trch nghim ri so snh i chiu vi s chi tit hng tn kho xem chi ph
vn chuyn c ghi nhn y hay cha.
22
- BCKT: s chi tit TK chi ph, hng tn kho; ho n vn chuyn, hp ng mua
hng.

Thay i phng php xut kho.
- Kim ton vin c tnh li s lng hng tn kho cui k theo phng php ca
nm trc da vo s liu trn phiu nhp, xut kho ca n v, t so snh
i chiu vi s lng hng tn kho cui k trn s chi tit ti khon hng ho.
- BCKT: bng tnh ca Kim ton vin, phiu nhp, xut kho, s chi tit TK 156.

SO SNH S D HNG TN KHO CUI NM V U NM
nghi: Th tc ny gip kim ton vin xem xt xu hng bin ng ca hng tn
kho. nh gi , kim ton vin cn kt hp vi cc thng tin khc nh thu thm
kho, nhn vin kho, v.v. nhn din xu hng bt thng v d on kh nng xy
ra sai lch.

Cc ri ro c th xy ra nu cc t s trn bin ng tng:
- Khai khng hng tn kho.
- Khng lp d phng gim gi hng tn kho hoc lp d phng sai.
- Khai khng khon chi ph vn chuyn khi mua hng tn kho gian ln.
- Thay i phng php xut kho.
- Ghi nhn cc nghip v mua hng tn kho sai k xung quanh thi im kho
s. (Mua k sau nhng ghi nhn vo k ny).
- Ghi nhn cc nghip v bn hng km gi vn hng bn sai k xung quanh
thi im kho s.(Bn vo k ny nhng li ghi nhn k sau, lm tng gi tr
HTK cui k ca k ny).

Th nghim c bn:
Khai khng hng tn kho.
- Kim ton vin thc hin vic kim k hng tn kho ca n v ti thi im
kho s, so snh i chiu vi s liu ca n v ghi trn s chi tit ti khon
hng tn kho. Nu kim ton vin khng c kim k ti thi im kho s,
kim ton vin c th kim k HTK ti thi im kim ton, ri da vo phiu
xut nhp kho sau ngy kho s, cng tr dn ra s lng hng tn kho ti ngy
kho s, xem s liu kim k c khp vi s liu hng tn kho trn s k ton
hay khng, c b khai khng hay khng.
- BCKT: Bin bn kim k, s chi tit TK hng tn kho.

Khng lp d phng gim gi hng tn kho hoc lp d phng sai.
- Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng sau thi im kho s xem
hng ho doanh nghip bn c gi bn thp hn gi gc hay khng t xc
nh c mc lp d phng hng tn kho, ri so snh i chiu vi s liu m
doanh nghip lp.
- BCKT: ho n bn hng, bng tnh mc lp d phng gim gi hng tn kho
ca kim ton vin.
23

Khai khng khon chi ph vn chuyn khi mua hng tn kho gian ln.
- Kim ton vin chn mu cc nghp v chi ph vn chuyn hng tn kho trn s
chi tit ti khon hng tn kho, ri i chiu vi ho n vn chuyn hoc hp
ng mua HTK xem ai l ngi chu chi ph vn chuyn.
- BCKT: s chi tit TK hng tn kho, ho n vn chuyn, hp ng mua hng.

Thay i phng php xut kho.
- Kim ton vin c tnh li s lng hng tn kho cui k theo phng php ca
nm trc da vo s liu trn phiu nhp, xut kho ca n v, t so snh
i chiu vi s lng hng tn kho cui k trn s chi tit ti khon hng ho.
- BCKT: bng tnh ca Kim ton vin, phiu nhp, xut kho, s chi tit TK 156.

Ghi nhn cc nghip v mua hng tn kho sai k xung quanh thi im kho s. (Mua
k sau nhng ghi nhn vo k ny).
- Kim ton vin kim tra cc nghip v mua hng xung quanh thi im kho s
trn s chi tit TK hng tn kho v i chiu vi chng t gc nh ho n mua
hng, phiu nhp kho xem ngy thng ghi trn chng t gc c khp vi ngy
ghi nhn trn s hay khng.
- BCKT: ho n mua hng, phiu xut kho v s chi tit ti khon hng tn kho.

Ghi nhn cc nghip v bn hng km gi vn hng bn sai k xung quanh thi im
kho s.(Bn vo k ny nhng li ghi nhn k sau, lm tng gi tr HTK cui k ca
k ny).
- Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng xung quanh thi im kho s
trn s chi tit TK doanh thu bn hng v cung cp dch v v s chi tit TK
hng tn kho, sau i chiu vi chng t gc nh ho n bn hng, phiu
xut kho xem ngy thng ghi trn chng t gc c khp vi ngy ghi nhn trn
s hay khng.
- BCKT: ho n bn hng, phiu nhp kho v s chi tit ti khon hng tn kho,
doanh thu bn hng.




Bi 1:
Di y l cc sai phm c th xy ra khi kim ton hng tn kho
1. n v khng phn loi tnh trng v phm cht ca hng tn kho.
2. S dng phng php xut kho trong nm khng nht qun
3. Thay i phng php xut kho nm nay khc vi nm trc.
4. Khng lp d phng gim gi hng tn kho khi gi tr thun c th thc hin
c thp hn gi gc.
5. Hng tn kho ghi nhn khng ng k.
6. Ghi nhn gi vn nhng cha ghi nhn doanh thu.
Yu cu:
24
a. Sai phm trn nh hng n c s dn liu no ca khon mc no trn
CKT v KQKD?
b. Hy thit k nhng th tc kim sot ngn chn chng?
c. Thit k th nghim kim ton pht hin chng v bng chng kim
ton c lin quan? Cho bit mc tiu kim ton ca th tc kim ton va
thit k.

n v khng phn loi tnh trng v phm cht ca hng tn kho.
C s dn liu: nh gi.
Khon mc: Hng tn kho

Th tc kim sot:
Kim k hng tn kho vo hng thng v s lng v cht lng ri ghi nhn
kp thi lp d phng v c s kim tra li ca k ton trng.
Nng cao trnh k ton vin v th kho qua cc cuc tp hun nghip v.
Th kho v k ton, b phn mua hng phi l 2 ngi khc nhau trnh tnh
trng mua hng km phm cht v vic kim tra vt cht hng ho c din ra
minh bch hn.

Th nghim c bn:
Kim ton vin kim k hng tn kho ca n v v s lng v cht lng hng
ho, ri so snh i chiu vi s ca th kho, xem th kho c phn loi v theo
di tnh trng phm cht hng ho hay khng.
BCKT: bin bn kim k.
MTKT: nh gi.
S dng phng php xut kho trong nm khng nht qun
C s dn liu: nh gi.
Khon mc: +CKT: Hng tn kho; LNCPP, Thu v cc khon phi np NN
+ KQHKD: Gi vn hng bn, LNTT, CP thu TNDN, LNST.

Th tc kim sot:
Cui thng, k ton trng phi kim tra li phng php xut kho ghi nhn gi
vn hng bn ca k ton vin.
Nng cao trnh k ton vin v th kho qua cc cuc tp hun nghip v.
Ban hnh s tay k ton hng dn.

Th nghim c bn:
Kim ton vin c tnh li hng tn kho cui k theo phng php xut kho m
n v ng k s dng trong k bng cch thu thp cc phiu xut nhp kho ca
n v, sau i chiu v so snh vi s n v tnh, nu c s lch nhau c th
do n v s dng phng php xut kho khng nht qun trong nm.
BCKT: bng c tnh li hng tn kho.
MTKT: nh gi.

Thay i phng php xut kho nm nay khc vi nm trc.
25
C s dn liu: nh gi.
Khon mc: +CKT: Hng tn kho; LNCPP, Thu v cc khon phi np NN
+ KQHKD: Gi vn hng bn, LNTT, CP thu TNDN, LNST.

Th tc kim sot:
Cui thng, k ton trng phi kim tra li phng php xut kho ghi nhn gi
vn hng bn ca k ton vin.
Nng cao trnh k ton vin v th kho qua cc cuc tp hun nghip v.
Ban hnh s tay k ton hng dn.

Th nghim c bn:
Kim ton vin c tnh li hng tn kho cui k theo phng php xut kho
theo phng php xut kho nm trc ca n v bng cch thu thp cc phiu
xut nhp kho ca n v, sau i chiu v so snh vi s n v tnh, nu c
s lch nhau c th do n v s dng phng php xut kho khng nht qun
trong nm.
BCKT: bng c tnh li hng tn kho.
MTKT: nh gi.
Khng lp d phng gim gi hng tn kho khi gi tr thun c th thc hin
c thp hn gi gc.
C s dn liu: nh gi.
Khon mc: +CKT: Hng tn kho; LNCPP, Thu v cc khon phi np NN
+ KQHKD: Gi vn hng bn, LNTT, CP thu TNDN, LNST.

Th tc kim sot:
Cui thng, k ton trng phi kim tra li xc nh mc lp d phng gim gi
hng tn kho ca k ton vin.
Nng cao trnh k ton vin v th kho qua cc cuc tp hun nghip v.
Ban hnh s tay k ton hng dn.

Th nghim c bn:
Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng sau thi im kho s xem
hng ho doanh nghip bn c gi bn thp hn gi gc hay khng t xc
nh c mc lp d phng hng tn kho, ri so snh i chiu vi s liu m
doanh nghip lp.
BCKT: ho n bn hng, bng tnh mc lp d phng gim gi hng tn kho
ca kim ton vin.
MTKT: nh gi.
Hng tn kho ghi nhn khng ng k
C s dn liu: Chnh xc.
Khon mc: Hng tn kho.

Th tc kim sot:
Cui thng, k ton trng phi kim tra li vic nh khon hng tn kho ca k
ton vin.
Nng cao trnh k ton vin v th kho qua cc cuc tp hun nghip v.
Ban hnh s tay k ton hng dn.
26

Th nghim c bn:
Kim ton vin kim tra cc nghip v mua hng xung quanh thi im kho s
trn s chi tit TK hng tn kho v i chiu vi chng t gc nh ho n mua
hng, phiu nhp kho xem ngy thng ghi trn chng t gc c khp vi ngy
ghi nhn trn s hay khng.
BCKT: ho n mua hng, phiu xut kho v s chi tit ti khon hng tn kho.
MTKT: Ghi chp chnh xc.
Ghi nhn gi vn nhng cha ghi nhn doanh thu.
C s dn liu: Pht sinh.
Khon mc: + Hng tn kho, LN cha phn phi, thu v cc khon phi np nh nc.
+ Gi vn hng bn, LNTT, CP thu TNDN, LNST

Th tc kim sot:
Cui thng, k ton trng phi kim tra li vic nh khon hng tn kho ca k
ton vin.
Nng cao trnh k ton vin v th kho qua cc cuc tp hun nghip v.
Ban hnh s tay k ton hng dn.
B phn bn hng v k ton, qun l kho phi l 3 b phn tch bit trnh
tnh trng khai khng doanh thu hoc gi vn. Cui thng mi b phn phi lp
ra bng tnh ca mnh v so snh i chiu vi nhau, v phi c k ton trng
xt duyt.

Th nghim c bn:
Kim ton vin chn mu cc nghip v ghi nhn gi vn hng bn trn s chi
tit TK 632, so snh i chiu vi phiu xut kho, xc nh xem c nghip v
no c ghi nhn trn s chi tit nhng li khng c phiu xut kho hay khng,
tc l gi vn b khai khng.
BCKT: Phiu xut kho, s chi tit TK 632.
(Kim ton vin kim tra s ph hp gia doanh thu v gi vn bng cch: chn
mu nghip v gi vn hng bn trn s chi tit TK 632, i chiu vi ho n
bn hng tng ng xem s lng bn ra v s lng xut c bng nhau hay
khng. )
MTKT: Pht sinh.
Bi 2:
Trong qu trnh kim ton bo co ti chnh ca Cng ty SAW cho nm ti chnh kt
thc ngy 31/12/09, kim ton vin Trn Kin ghi nhn trng hp doanh nghip bn
mt l hng li thi vo ngy 28/1/10 vi gi 120 triu ng, trong khi gi gc l 460
triu ng. K ton trng Cng ty SAW cho bit lp d phng gim gi cho l
hng trn l 50% gi gc da trn c tnh hp l ca doanh nghip.
Yu cu:
a. Th tc kim ton no pht hin vn trn?
b. Theo bn, bo co ti chnh c trnh by trung thc v hp l th vn trn
cn c gii quyt nh th no? Ti sao?
c. ngh bt ton iu chnh (nu c). Sai st trn nh hng nh th no n cc
CKT v KQKD nm 2009?
27
d. Do Ban gim c n v c kim ton t chi ngh iu chnh cc bt ton
iu chnh ca kim ton nn Kin a ra kin khng chp nhn. Anh (ch)
hy bnh lun v vn ny. Gi s rng Cng ty khng c sai st trng yu no
khc ngoi cc sai st (nu c) nh cu a.

Th tc kim ton: Kim ton vin kim tra cc nghip v bn hng sau thi im
kho s xem hng ho doanh nghip bn c gi bn thp hn gi gc hay khng
t xc nh c mc lp d phng hng tn kho, ri so snh i chiu vi s liu
m doanh nghip lp.

Mc lp d phng chnh xc : 460 120 = 340 tr.
K ton ghi nhn ng:
N TK 632 340 tr.
C TK 159 340 tr.

K ton ca n v ghi nhn sai:
N TK 632 230 tr. (=50% x 460 tr.)
C TK 159 230 tr.

nh hng ti KQHKD:
Gi vn hng bn: - 110 tr.
LN TT: +110 tr.
Chi ph thu TNDN: + 110 tr. x 25%
LNST: + 110 tr. x 75%

nh hng ti CKT:
A. Ti sn:
- D phng gim gi HTK: - (110)tr.
Gi tr thun HTK: + 110 tr.
B. Ngun vn:
- Thu v cc khon phi np nh nc: + 110 tr. x 25%
- LN cha pp: +110 tr. x 75%
Ngun vn: + 110 tr.

Bt ton iu chnh: Ghi b sung:
N TK 632 110 tr.
C TK 159 110 tr.

y l trng hp bt ng kin vi BG c kim ton do: Ban gim c n v
c kim ton t chi ngh iu chnh cc bt ton iu chnh ca kim ton. Bt
ng kin mc trng yu.

bi khng ni r vn trn c trng yu cp khon mc hay tng th.
KTV c th a ra kin sau:
+ Nu V trn mc khon mc kin chp nhn tng phn.
+ Nu V trn mc tng th Khng chp nhn.
Kin a ra kin khng chnh xc.


28