Professional Documents
Culture Documents
1. L do chn ti
Trong thi k i mi sn xut lng thc nc ta t c nhng thnh tu ni
bt. T mt nc thiu lng thc Vit Nam vn ln tr thnh mt nc xut khu go
ln th 2 trn th gii. Sn lng thc nm 2002 t 34,06 triu tn, ng 2,31 triu tn, xut
khu trn 3,2 triu tn go.
Thc tin cho thy trn th gii nhiu nc c nn kinh t pht trin, trnh khoa
hc, k thut cao, sn phm lng thc ca h rt phong ph v a dng v chng loi, cht
lng tt gi c li r c kh nng cnh tranh cao, c th xut khu i nhiu nc, tng thu
nhp cho nn kinh t quc dn.
Bn cnh nhng thnh tu ng k nh trn, Vit Nam v Th gii cn tn tht sau
thu hoch, do b tht thot trong qu trnh vn chuyn, bao gi, bo qun, sinh vt hi...
Theo thng k ca Lin Hip Quc, mi nm trn th gii trung bnh thit hi v lng thc
chim t 15-^20%, tnh ra ti 130 t USD, nui sng ti 200 triu ngi/nm.
Do vy em chn ti ny nu ln mt cch khi qut nht v tnh hnh tn tht
sau thu hoch Vit Nam v trn Th gii trong nhng nm qua, tm hiu nguyn nhn gy
tn tht v bin php khc phc.
2. ngha khoa hc v ngha thc tin:
- ngha khoa hc
Qua nghin cu ti ny gip em bit c tnh hnh tn tht lng thc Vit Nam v
trn Th gii. Trong nhng nm qua cc nh Khoa hc tm ra nhng bin php khc phc
c nhng tn tht sau thu hoch nh th no.
ngha thc tin
Qua qu trnh nghin cu ti em thy nc ta c u th v ngun nguyn liu. Nu ngnh
cng nghip ch bin lng thc c quan tm, pht trin s to iu kin cho vic m
bo c tiu dng, trong nc v xut khu. Nu c nh vy th gim c mt con
s ng k v tn tht sau thu hoch, nng tm cao mi cho nn Nng nghip.
Trong qu trnh nghin cu ti, em khng th trnh nhng sai st. Em mong c
thng cm v gp em hon thnh ti c tt hn. Em xin chn thnh cm n c!
PHN I. TNG QUAN TI LIU
1.1. Mt s khi nim chnh [1], [3]
Qu trnh sn xut ra sn phm thc phm gm c hai giai on l trc thu
SVTI1: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang-1 -
N CHUYN MN
Trang- 2 -
N CHUYN MN
Cc qu trnh sinh
Thng thng trong 24 gi, 1 tn rau qu gim 0,6^0,8 kg trng lng, trong
Trang- 3 -
N CHUYN MN
Trang- 4 -
N CHUYN MN
25c
Trang- 5 -
N CHUYN MN
Nng sn
Qut
11,9
Chanh
4,4
Khoai ty
10,1
Bo qun 15c
Bo qun 25c
14
19
10,2
30,4
28,0
73,6
25
36,8
123,6
30
134,4
168,8
Kn
Thong
Kn
Thong
Kn
220
273
27
356
12
286
424
22
58
603
154
827
101
293
91
721
191
1588
1196
16
Trang- 6 -
N CHUYN MN
1 ngy
0,7
2 ngy
3 ngy
0,8
2,3
5 ngy
4,4
(lng du)
Ht ng (tnh
bt)
Lc
cha
ny mm
Trng
thi
55,32%
73%
Lc ny mm
21,81%
17,15%
Trang- 7 -
N CHUYN MN
13.1.4. S mt nc
a s nng sn c cha nhiu nc, khi gp nhit cao c lu thng khng kh
th s mt nc t do. S mt nc dn ti s kh ho, gim trng lng nng sn, gy ri
lon sinh l, gim kh nng khng vi iu kin bt li trong t nhin ca nng sn.
S mt nc ph thuc: m khng kh, nhit khng kh, s thong gi, m
ca nng sn, cu trc ca nng sn, chn sinh l ca sn phm.
- Khi nhit khng kh cao, m tng i ca khng kh thp, thong gi
tt th qu trnh bay hi nc xy ra mnh, nht l nhng loi nng sn c m cao nh
rau, c, qu ti.
- Nhng loi nng sn c lp cu trc t bo bao che mng, mc ho nc ca
h keo trong t bo thp, th qu trnh bay hi nc xy ra mnh hn.
- Cc loi rau, c, qu b dp nt, d b mt nc hn cc loi rau, c, qu lnh.
Bng 1.6. Lng nc bay hi so vi % trng lng qu
^\^Thi gian
1 ngy
2 ngy
3 ngy
1,00
1,75
Hng
1,00
0,90
1,50
0,76
1,10
0,87
chn c chu\^
Xanh
1,40
Trang- 8 -
N CHUYN MN
RH = X 1 [)0%
es
Trang- 9 -
N CHUYN MN
85
Peniciium s.p
80-90
A.candidus
80
S.cerevsal
85
P.fluorencen
80-90
Trang-10 -
N CHUYN MN
GVHD: Nguyn Th Thy Linh
Bng 1.8. Nhit pht trin ca mt s loi nm mc trn ht
Nhit , c
Nm mc
Thp nht
Thch hp
Cao nht
0-5
10-15
30-35
30-35
45-50
40-45
40-45
50-55
10-15
5-0
40-45
20-35
45-50
35-40
A. restrictus
A. gaucus
A. candidus
A. avus
Peniciium
Trang-11 -
N CHUYN MN
Trang-12 -
N CHUYN MN
GVHD: Nguyn Th Thy Linh
Bng 1.9. Mt s vi sinh vt gy ng c cho ngi
Chng loi
LT.TP thng gp
Triu chng ng c
Vi khun Salmonea
typhi
Vi khun
Clostrdum
botulinum
Vi khun
Escherichiacoli
b. Cn trng
Trang-13 -
N CHUYN MN
- c tnh ca cn trng
+ Thuc loi sinh vt a thc, chng n c nhiu loi thc n khc nhau.
+ Nhiu loi cn trng nhn n rt tt. Khi khng c thc n, chng c th di chuyn
i ni khc tm thc n.
+ Thch ng rng vi di nhit v m ca mi trng .
+ C kh nng sinh si mnh trong thi gian tng i di.
+ Phn b rt rng, thch nghi vi nhiu iu kin sinh thi khc nhau.
+ Hu ht cn trng hi kho u trng, mi ln t 200^600 qu trng. Trng
thng c vo nng sn, thn cy hoc di t. Trng rt nh c th hnh cu, bu
dc, hoc hnh tr. Trng ri rc hoc thnh , sau n ra su. Su thng ph hi nng
sn, lm mt v sinh nng sn bi cht thi ca chng. Khi su pht trin n trng
thnh th thi n chun b ha nhng. Giai on ny nhng nm im khng hot ng. Cho
n khi nhng lt xc tr thnh cn trng trng thnh, lc ny chng li tip tc ph hi
nng sn v chun b sinh sn.
- Tn tht v s lng do cn trng
+ Nm 1868 khi chuyn 145 tn ng ht t Anh sang M, sau mt nm bo qun
ngi ta sn ra 13 tn mt. y l bng chng v s ph hoi gh gm v pht hin
nhanh chng ca cn trng.
+ Ngi ta tin hnh th nghim Lin X (c), nui 10 i mt thc trong la
m, vi iu kin nhit , m thch hp sau 5 nm qun th cn trng n hi ti
406.250kg la m.
+ Mt con bm xm sau mt nm sinh ra con, chu, cht... v n hi 3kg bt.
- Tc hi ca cn trng
+ Lm bn lng thc do trng b thi phn, xc cht v lm vn, lm cho lng
thc c mi v l, tng tp cht v thay i thnh phn ha hc, dn n lm gim cc cht
dinh dng ca lng thc.
+ Trong qu trnh sinh sng cn trng h hp kh mnh thi ra mt lng nhit v
m ng k, l mt trong nhng nguyn nhn gy nn qu trnh t bc nng ca khi lng
thc.
+ Mt s cn trng gy kh khn trong qu trnh ch bin, bo qun nh cn hng
bao b, lm h hng tng v cc chi tit bng g, cn hi v nh kn bt kn l ry...
+ Gy bnh cho ngi: mt v su mt thng mang nhiu loi vi sinh vt gy bnh
SVTII: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang-14 -
N CHUYN MN
Trang-15 -
N CHUYN MN
sinh vo thng 3^-4 sau khi bo qun nhng khi cht chng li xc trn nng sn lm
gim gi tr nng sn.
+ Mt cng cua (AUochemes widen)
Mt cng cua thuc h nhn v l cn trng n tht, hnh dng ging nh con b cp rt nh
nhng khng c ui, mt thch n: mt, trng cn trng, nhng su non nh. S xut hin
ca chng chng t qun th cc loi cn trng hi kho hnh thnh,
c. Lo gm nhm: chut, chim, di...
- Loi chut
Loi gm nhm ph hi nng sn, thc phm ch yu l chut. Chut c kh nng
sinh sn rt ln. Chut ln c th la u tin vo lc khong 4 thng tui. V 5 la
ong cuc i ca n, mi la chut c th 2+ 4 con. Nu thc n, mt i chut mt
nm c th sinh si ny n ra 800 con, chu, cht...sau 3 nm c th thnh 20 triu con. Vi
s
lng
tng
nhanh v mc
RKive
^
t
\
&Mbin Recfrn./www.osflTiannSArn'^-
Trang-16 -
N CHUYN MN
- Thng qua cc yu t cng ngh, cc phng tin bo qun, con ngi c th qun
l c cc yu t dn n tn tht sau thu hoch.C th nu mt vi nguyn nhn nh sau:
+ Trnh tay ngh km, thiu cng ngh, k thut trong thu hoch v s ch sn
phm.
+ Cc thit b vn chuyn v bo qun nng sn cha m bo cht lng.
+ Trong qu trnh canh tc ca ngi nng dn tim n nguy c gy tht thot ln
khi thu hoch nh vic: chn ging, chm sc, bn phn...
+ S thiu hiu bit, km thc trch nhim s dn n nhng tn tht v s v cht
lng nng sn thc phm khng lng.
1.4. nh hng ca tn tht nng sn sau thu hoch n sn xut nng nghip v
kinh t x hi ca quc gia [4], [14], [15]
1.4.1. nh hng n kinh t h nng dn
S tn tht v s lng hay cht lng nng sn sau thu hoch u nh hng trc
tip n thu nhp ca mi h nng dn.
Tn tht sau thu hoch xy ra nhiu khu, trong c khu gn vi hoy ng ca
nng dn. Nhng tn tht trong cc khu: thu hoch, s ch (lm sch, phi sy), phn loi,
vn chuyn ni b, bo qun ti h gia nh,... s tc ng trc tip n kinh t h nng dn.
Tn tht cc khu khc trong giai on sau thu hoch nh: bo qun ti kho tp
trung, vn chuyn ngoi vng, ch bin th lin quan n nh sn xut hay doanh nghip.
Theo nh gi ca Hi VAC (Vn - Ao - Chung) - Tnh Hng Yn, Thi Nguyn
tn tht v s lng rau qu trong thu hi, vn chuyn v bo qun l 1(H15%, nhng tn
tht v gi kinh t do tn tht v cht lng cn cao hn, nhiu ni ln n 2(H30 %.
Vic nghin cu pht trin cng ngh sau thu hoch nhm nng cao cht lng nng
sn, gim tn tht sau thu hoch cn c tc ng ln n kinh t h nng dn thng qua
nhng kin thc y v cc khu sau thu hoch trong c vn v qun l cht lng
v tip th hng ha (Maketing), ngi nng dn s dng c hiu qu hn nng sn mnh
sn xut ra, gim gi thnh nng sn tng sc cnh tranh, tng li nhun cho mnh.
1.4.2. nh hng n ngnh cng nghip ch bin thc phm
Ngnh cng nghip ch bin thc phm lun i hi loi nguyn liu l cc nng sn
c cht lng tt, n nh v h gi thnh.
Ngnh cng nghip ch bin lng thc thc phm cn hot ng quanh nm chnh
v vy vic pht trin cng ngh sau thu hoch, gim tn tht sau thu hoch c lin quan cht
SVTII: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang-17 -
N CHUYN MN
Trang-18 -
N CHUYN MN
Nc
Nigeria
La nc
Ng cc
Malaxia
34
24
Go
20
17
12
9
Indonexia
La
12-21
Thi Lan
Go
10
12
9
Pakistan
La
8,8
Ngun ti liu
Nigeria
Ng cc
2,1^6,7
Trung Quc
Ng cc
3,6
Indonexia
La, Ng
5,0
Thi Lan
La, Ng
5,0
Pakistan
La, Ng
3,5-5,2
Vit Nam
La
3,2-3,7
A.Radnadan 1992
Trang-19 -
N CHUYN MN
12-14
Xoi
17-37
Cam
10-31
To
10-25
Nho
23-30
Hnh
15-30
Khoai ty
15-20
C chua
10-20
10-15
Bp ci
Trang- 20 -
N CHUYN MN
tn, trong 78 % l cc xilo hin i bng thp hoc btng ct thp vi h thng iu
khin nhit - m hin i.
Vi iu kin nh vy tn tht sau thu hoch trong sn xut ht ng cc ca Trung
Quc gim t 12-^15% (1970) cn 5^-10% (1995). S gim tn tht sau thu hoch tit
kim 20 tn ht, nui 30^-40 triu ngi. Trung Quc t k hoch n nm 2005, vi
sn lng 500 triu tn ht ng cc, tn tht sau thu hoch ch cn di 5%, n nm 2010
tn tht cn di 3%.
Tri vi tnh hnh ca cc nc ang pht trin, cc nc c nn kinh t pht trin
cao nh: Nht, M, Php, c,.. ..tn tht sau thu hoch l rt thp, tn tht v s lng t
2-^5%, tn tht v cht lng khng ng k.
2.1.2. Tnh hnh tn tht sau thu hoch Vit Nam
Vit Nam sn xut nng nghip thc phm c vai tr quan trng trong nn kinh t
quc dn, ngoi vic m bo nhu cu dinh dng hng ngy ca hn 80 triu ngi, nng
sn cn l ngun xut khu ch yu chim 25% kim ngch xut khu.
nc ta s thit hi trong qu trnh bo qun, ct gi cng l mt s ng k. Tnh
trung bnh i vi cc loi ht tn tht sau thu hoch l 10%, i vi cc loi c l 10-^20%,
rau qu 10-^30%. Hng nm trung bnh thit hi 15% tnh ra hng vn tn lng thc b i,
nui sng hng triu ngi. Nm 1995 sn lng la c chng 22 triu 858 tn th s
hao ht ti 10% cng chim ti 2,3 triu tn tng ng vi 350-^360 iu USD.Vi cc
cy c c mc hao ht l 20 % sn lng, vi sn lng 2,005 triu tn khoai, 722.000 tn
khoai ty v 3,112 triu tn sn, hng nm chng ta mt i khong 1,15 triu tn tng
ng vi 80 triu USD. i vi ng, s hao ht hng nm c th ln n 100.000 tn tng
ng vi 13-^14 triu USD. l cha tnh n nhng hao ht mt mt ca cc loi rau
qu, u , cng nh cc loi nng sn khc.
Theo Cc ch bin, thng mi nng lm thy sn v ngh mui - tn tht sau thu
hoch i vi la go Vit Nam thuc hng cao nht chu , dao ng trong khong
9-^17%, thm ch 20-K30% ty tng khu vc v ma v. Vi t l tn tht ny chng ta mt
i khong 3000 t ng mi nm. Cn vi rau qu tn tht khong 25% i vi cc loi qu
v hn 30% i vi cc loi rau v sn phm khng c bo qun, s ch, tiu th kp thi.
Trong khi t l tn tht sau thu hoch cc nc chu nh n 3-K3,5 %,
Bangladesh 7%, Pakistan 2^10%, Indonexia 6^17%, Nepan 4-^-22%.
Tht thot v cc loi hng nng sn dng ht ni chung ca ta bnh qun khong
SVTI1: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang- 21 -
N CHUYN MN
La (%)
Ng (%)
Thu hoch
1,3-2,9
//
Tch ht
1,4-2,3
3-4
Phi
1,6-1,9
Bo qun
2,6-2,9
Xy xt, ch bin
2,2-3,3
10
2,2-3,3
Trang- 22 -
N CHUYN MN
1,3-1,7
p, tut
1,4-1,8
Sy kh, lm sch
1,9-2,1
Vn chuyn
1,2-1,5
3,2-3,9
Bo qun
Xay xt
4,5-5,0
Tng cng
13,0-16,0
Bng 2.6. Tn tht sau 6 thng bo qun thc vi cc phng tin khc nhau
(Theo kt qu iu tra 2001 - 2002 ti H Ni)
Phng tin bo qun
Tn tht
Sinh vt
trung
Bao
gai Quy ct Thng phi Thng tn Chum vi
hi
bnh
(1,13%) (34,39%)
(8,78 %)
(47,6%)
(8,1%)
Su mt
4,0
3,2
2,7
1,2
2,8
Bao
(42,0%)
(15,0%)
g Thng
(11,5%)
st Chum vi
(8,5%)
/Sinh x4t hi
Tn tht
trung
bnh
(%)
Chut ph
Su mt
12,2
12,5
9,02
11,6
11,8
5,2
2,6
2,5
6,43
C ng
15,45
Tn tht sau thu hoch trung bnh cc tnh pha Bc i vi rau qu l 2(H25%, sn 21%,
khoai lang 18%
Trang- 23 -
N CHUYN MN
GVHD: Nguyn Th Thy Linh
Bng 2.8. Trung bnh tn tht sau thu hoch theo ma v An Giang
Vn
ct +
z Tht
Ma v
Sut
Phi
Tn
tr
Xay
ch
chuyn
Gom
thot
X
2,26
1,71
1,36
0,37
1,64
2,29
9,62
HT
3,32
2,37
2,94
0,26
1,65
1,89
12,42
3,24
2,67
1,31
0,57
1,44
2,10
11,31
2,94
2,25
1,87
0,40
1,57
2,09
11,12
Trung
bnh
Trang- 24 -
N CHUYN MN
2.2. Bin php khc phc tn tht sau thu hoch [1], [2], [3], [5], [6], [7], [8], [9], [15]
2.2.1. S ch, nng cao cht lng nng sn
2.2.1.1. Phn loi trc khi tut t
a. Mc ch: Nhm hn ch su hi ly nhim t ng v nh.
b. Phn loi theo:
+ Theo ging lai v ging a phng + Theo mc chn (chn non hay chn gi).
+ Theo nng sn (ng, la) b cn trng xm nhim v ph hi t ngoi ng v
(chut cn, mc, mt,...) Ty theo mc h hng v nhim cn trng quyt nh s
dng hay loi b trnh ly nhim sang cc phn nng sn cn tt.
2.2.1.2. Lm kh
a. Mc ch
+ a thy phn ht n m an ton (<13%) hn ch cc qu trnh sinh l, sinh
ha xy ra trong nng sn.
+ Dit v xua ui su mt ra khi ht nng sn, c ch su mt pht sinh v pht
trin trong thi gian bo qun.
=> y l khu quan trng v n quyt nh cht lng bo qun nng sn.
b. Phng php lm kh
Phoi nng: n gin, kinh t, d p dng rng ri nhng ph thuc nhiu vo iu
kin thi tit.
Khi phi cn ch :
+ Khng nn phi qu dy (khong lOcm), khong 1 gi o xi mt ln tng
nhit u cc v tr.
+ Co thnh tng lung nhit bc x tip xc c u.
+ Sn phi phi nhn, xung quanh khng c rm r hoc cc vt dng khc v khi
phi nng su mt c th b ra bn pha v n trong cc k.
Sy: Dng tc nhn nhit nhn to lm kh nng sn v dit su hi.
Khi sy phi ch :
+ Nhit phi phn b u.
+ Nhit khng cao qu, lm nh hng ti cht lng nng sn.
+ Nng nhit t t, m bo s lu thng v thot m u n.
+ Nhit thch hp sy thc l 45^50c, sy ng l 80c.
2.2.1.3. Lm sch v phn loi cht lng
SVTII: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang- 25 -
N CHUYN MN
Phn loi nng sn sau thu hoch, ch bo qun di hn nng sn khng b mc, dp, v,
nt,...
- Ch bin, s dng nng sn tn thng cng sm cng tt, trnh lu.
- Trong trng hp nng sn b nhim A.lavus (c mu vng lc) th phi b ngay khng
dng lm thc n gia sc.
- Nhanh chng sy kh nng sn n m an ton.
Trang- 26 -
N CHUYN MN
- Bo qun nng sn trong phng tin sch s, t ni cao ro, thong mt, ...
2.2.2.2. Bin php phng tr cn trng
a. Phng cn trng ly nhim v pht sinh
- Phng trnh cn trng ly nhim t ng v nh:
+ Thu hoch v phn loi ring, ty theo mc m s dng ngay hoc hy ngn
chn cn trng ly lan mt cch trit .
+ Lm kh nng sn n thy phn an ton <13% trong thi gian hp l nhm xua
ui v dit cn trng trit trc khi a nng sn i bo qun.
+ Lm sch v phn loi lm cho nng sn c cht lng cao, ng u trnh hin
tng tng m cc b hn ch cn trng pht sinh v pht trin.
-
sau:
+ V sinh phng tin bo qun v cc loi bao b.
+ Cch ly nng sn b su hi xm hi.
+ Loi b nng sn b su hi nghim trng su hi khng th ly nhim sang
nng sn mi.
+ Cch ly nng sn bo qun vi cc sn phm ch bin.
+ Phng nga cn trng pht sinh trong qu trnh bo qun:
> Duy tr thy phn nng sn <13%
> S dng cc ch phm tho mc (v d: l cy xoan, l cy bch n, l
cy s qun t, l cy trc o, l cy thuc l...) l cht hot ng b mt vi nng sn lp
b mt v lp y khong 30cm.
> Khng hin tng ngng t hi nc cc b lm gia tng thy phn
nng sn c ch cn trng v nm mc pht sinh v pht trin.
b. Bin php dit tr cn trng
- Dit tr bng bin php c hc:
+ Dng sng tch su hi.
+ Phi sy xua ui v dit su hi bng nhit.
- Dit tr bng tho mc v cc cht hot ng b mt, khi c su hi trong nng sn
dng cc cht hot ng b mt hoc ch phm tho mc trn trong lp 30cm
vi nng t 0,5-^1% c th xua ui v dit cn trng trong thi gian 2^3 thng thng
xuyn co o.
SVTI1: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang- 27 -
N CHUYN MN
Trang- 28 -
Cch 1:
Cch 2:
* Phosphua km :100g.
BaC03 + HC1 =
* Phosphua km :100g
BaCl2 + H2C03
Trang- 29 -
N CHUYN MN
- u im:
+ Khi gp ma khng cn thu dn sn phm +
Gim tn tht sn lng v gi lp t r + Tit
kim din tch sn phi
- Cu to ca lu sy:
Gm c khung lu, mi c che ph trn bng tm nilong trong (mng PE). Sn
sy bng gch hoc trng xi mng, xung quanh c rnh thot nc, c hai ca hai pha u
hi thng gi, thot m d dng.
Mng PE
(Trong sut)
m\m\\m
Hnh 2.1. Lu sy
- Cch s dng:
IMIM1IIM
BS -4-6
Rnh thot nic
Ht nng sn c tri
Lu sy
u trn nn vi b dy 5-^TOcm. Sau khong lgi phi thi tin hnh co o vic thot
m c ng u. Trng hp gp ma ch cn dng nilong hoc ct p che hai ca hai
pha u hi.
b. Thit b sy nng sn SH1- 200
-Thng s k thut:
+ Nng sut sy: 200kg thc/m +
gim m: 0,2-K),4%/h
+ Thi gian sy: ty theo thi tit v m ca nguyn liu khi sy +
Cng sut ng c: 135w + L t: bp than t ong + Cht t: than t
ong
Trang- 30 -
N CHUYN MN
-Nguyn l lm vic:
My sy SH1-200 l mt loi my sy tnh, thng gi t nhin hoc cng bc, mi
m sy c 18(H200kg thc, 22(H250kg ng. My da trn nguyn l i lu. -u im:
+ Gn nh, n gin, lm kh nng sn ti ch.
+ Nhin liu s dng phong ph (ci, tru, than t ong,...)
+ Gi r, ph hp vi
mi i tng.
Cu to:
1. Qut v ng c
2. L t than t
ong
3. Chp ht nhit
4. ng ht kh nng
5. ng ni
6. Mng thot liu
7. Ca tho liu
8. Chp tn nhit
Hnh 2.1. Thit b sy nng sn SH1-200
9. Khung v lng li ngoi (bung t)
10. Lng li trong (bung cp nhit)
11. Khung y
12. Chn tr my
13. B phn trao i nhit
2.23.2.
CCT - 02 l thit b bo qun nng sn sau thu hoch chng cn trng, chng chut
c hnh tr ng bao gm 3 phn ring bit: phn np, phn khay ng, phn y c lm
bng tn chu lc.
Trang- 31 -
N CHUYN MN
Thit b CCT
-02
u im:
- Chc chn, kn, hn ch c
nh hng xu ca mi trng
bn ngoi.
- Chng chut, b, su mt.
- Nhp, xut nng sn d dng.
- Sc cha ln (3 t --1,5 tn)
- Tn t din tch s dng
- Gi thnh r, ph hp vi mi i tng.
2.2.3.3. Thit b gt p lin hp
a. c im: My gt p lin hp thu hoch nhanh gn, thi gian thu 8^-10
pht/so, tiu hao 0,6 lt du, sch >= 95%, t l hao ht <= 3%,c th thu hoch c
trn rung nh, nc v rung c ln bn su <= 25cm, nghing ca cy la <=25.
b. v kinh t: Mt chic my gt p lin hp loi 54LM, nng sut lao ng bng
40+50 ngi. Trc y thu mn nhn cng mt 140.000 /so gi y thu my gt p
lin hp ch ht 90.000--100.000/so. Thc sch v t l tht thot trong qu trnh thu
hoch thp <= 3%.
Trang- 32 -
N CHUYN MN
Bo qun trong kho thng: kho kin c, bn kin c, kho n gin, kho ngoi ng,
hm t,... Kho thng c xy dng bng cc vt liu: gch, ngi hay bng cc vt liu
khc. Nh kho c kh nng che ma, nng, chng chut ph hi.Loi kho ny c th xy
dng di cc hnh thc:
- Loi ni trn mt t: nh kho, va, ln...
+ u im: n gin, r, trin khai nhanh chng.
+ Nhc im: kh theo di cht lng, kh kim sot c sinh vt hi kho, ph
thuc vo kh hu, thi tit bn ngoi.
- Loi di mt t (hm, h...) hoc na ni, na chm... c s dng nhiu cc nc
vng nhit i nh Nam Chu M, chu Phi, n . M cc kho ngm thng xy bng
btng c lp cch nhit, cch m.
+ u im: kho kn, nhit trong kho quanh nm tng i n nh.
+ Nhc im: th tch kho nh, i hi k thut xy dng cao mi khc phc c
p sut mch nc ngm.
b.
Bo qun ong kho c iu tit vi kh hu: kho lnh, kho mt, kho c mi trng kh
iu chnh (CA)
- Kho mt, lnh, lnh su: y l kho c cht lng cao, c th bo qun nhiu loi
nng sn vi thi hn cn thit.
- Kho mt: nhit trong kho thng 0c^-5c, nhit thng khng vt
Trang- 33 -
N CHUYN MN
qu 10c. Kho mt thng bo qun rau, qu, hoa, sa, cc sn phm ca sa, thc phm s
ch bin. Thi gian bo qun sn phm thng khng qu 30 ngy.
- Kho lnh: nhit trung bnh -5c -- -10c, thng khng lnh qu -18c.
- Kho lnh thng: bo qun tht, c, rau, qu lnh ng...thi gian bo qun
trong kho lnh c th ko di 3-^6 thng.
- Kho lnh su: bo qun cc loi sn phm, cc loi ging cn lu gi di ngy,
nhit trong kho t -18c ---700c, thi gian bo qun trn 1 nm.
- Bo qun trong kh quyn iu chnh (Controlled atmosphere - CA): l phng
php m thnh phn vi kh hu c duy tr khng i trong sut qu trnh bo qun. iu
kin CA c ch s sn sinh etylen v lm chm tc chn ca chui.
V d:
+ iu kin 6-^8% C02, 2% 02 v t=15-^16c c th bo qun chui trong 3
tun.
+ Theo "Cng ngh sau thu hoch v rau qu" ca n th vi lng (02 v C02)
bng nhau l 5% 12c c th ko di thi gian tn tr chui ln ti 20 ngy.
Ni chung, tc h hp ca qu gim do s tng hm lng C02 v gim hm
lng 02 kh quyn xung quanh qu. Khi h hp gim th cc qu trnh lin quan n s
chi cng b gim theo.
Phng php bo qun bng kh quyn iu chnh ko di c thi gian tn tr v
duy cht lng chui tt sau khi chn. Tuy nhin, do gi thnh cao v vn hnh phc tp
nn phng php ny kh p dng trong thc t sn xut.
- Bo qun trong kh quyn ci bin (Modihed atmosphere - MA): l phng php
m thnh phn vi kh hu c s thay i thch hp trong qu trnh bo qun. Bao gi qu
trong kh quyn bin i trong ti polyetylen thng c s dng trong vn chuyn gia
cc quc gia. thc hin phng php ny, rau qu c bao gi trong ti mng mng PE
c tnh thm thu chn lc. Trong qu trnh bo qun, rau qu vn xy ra qu trnh h hp
lm cho hm lng 02 gim v C02 tng nn s c ch c qu trnh h hp, qu trnh sinh
tng hp etylen v cc qu trnh sinh ho khc nn s ko di thi hn bo qun. V d:
chui ging "Williams" c bo qun trong ti polyetylen kn nhit thng c 6
ngy, khi c KMn4 ko di thm c 14 ngy.
Nh vy, bo qun trong kh quyn ci bin cng vi cht hp th etylen s c 20
ngy. y l phng php n gin c th p dng c trong thc t nht l trong iu
SVTI1: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang- 34 -
N CHUYN MN
Trang- 35 -
N CHUYN MN
Trang- 36 -
N CHUYN MN
2(H40 Kra, nng sut 100 tn/h, Anh c thit b di ng cng sut ngun 2.400 Cu nng
sut 1-^2 tn/h.
+ Cng ngh chiu x c th p dng cho tng thng hng ln, tng Container, rt
thun li trong giao dch thomg mi (xem bng). Vit Nam c 2 trung tm chiu x
H Ni v T.p H Ch Minh hot ng phc v cho nhiu mc ch khc nhau trong c
cng tc bo qun, kim dch nng sn thc phm.
Bng 2.9. Tnh hnh s dng chiu tia gamma trong bo qun nng sn thc phm
Loi nng sn thc phm Hiu qu s dng
Nc s dng
Hnh, khoai ty, c rt
Chng ny mm
Du ty, nm n
Bo qun di ngy
H Lan, B, M
Php, Nam Phi, H Lan,
Hungari
Gia v, cy thuc
Tit trng
Thanh trng
Qu nhit i
Lan
Anh, H Lan
C, g tht ln
Canada,
Thi
Lan,
Singapore
B, M, Hungary
e. Ci to ging c kh nng phng chng su bnh tt Trong chin lc pht trin nng
nghip v nng thn n nm 2020, mt nhim v quan trng l ng dng cng ngh
chuyn i gen, cng ngh ti t hp AND to nhng ging mi c c tnh theo mun,
kh nng chu hn, chu lnh tt khng c nhiu loi bnh v cn trng. Nng sn sau thu
hoch c kh nng bo qun tt, tn tht sau thu hoch thp. y l hng i ng. Gn y
nghin cu cho thy nhng ging ng c gen Rif th kh nng chng s ph hi ca mt ng
(Stophus zeamays) tt hn hn nhng ging ng khng c gen ny. Chc chn trong
nhng nm gn y gen ny s c chuyn vo nhiu ging ng khc c nng sut cao v
a vo sn xut rng.
2.2.4.2. Ch bin bo qun
- ng hp, ln men, xng khi, sy kh, lnh ng...
2.2.5. Tng cng s quan tm ca Nh nc
Chnh ph va a ra 13 nhm gii php gm nhiu h tr, u i nhm hn ch ti
a tn tht sau thu hoch nng sn, nng cao hiu qu sn xut, n nh i sng, thu nhp
SVTI1: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang-37 -
N CHUYN MN
ca nng dn.
Trc thc trng trn, ngy 23/9/2009, Chnh ph ban hnh Ngh quyt
48/NQ-CP v c ch, chnh sch gim tn tht sau thu hoch i vi nng sn, Trc mt,
cc c ch, chnh sch ny p dng i vi lng thc (la, ng), c ph, rau qu.
Cc gii php ny hng ti cc mc tiu c th l gim mc tn tht sau thu hoch
i vi la go t 11-^13% hin nay xung 5^6% vo nm 2020, vi ng t 13-^15% xung
8-H?%, rau qu v thy sn t 20% xung di 10% cng nh ci thin gi bn c ph nhn
khong 10%.
t c mc tiu trn, i vi lng thc (la, ng), Chnh ph ch o tp
trung vo cc khu c mc tn tht ln, tng nhanh t l c gii ha, kt hp vi vic ng
dng cc k thut bo qun tin tin nh thu hoch la bng my t 50% vo nm 2020,
xy dng mi v nng cp h thng kho cha thc go vi tng tch lng 4 triu tn c
cng ngh tin tin...
i vi c ph, rau qu v mt s nng sn khc (c ph, ch, h tiu, ht iu), Nh
nc h tr ngi dn, doanh nghip u t sn phi ng k thut, my sy tin tin...
Bn cnh , dnh nhiu u i cho t chc, c nhn mua sm my mc, thit b gim tn
tht sau thu hoch nhu thit b xay xt go c t l thu hi go nguyn cao (n 70%), my
mc, thit b ch bin t c ph...
Nh nc thc hin min cc loi thu, l ph i vi cc dch v trc tip phc v
sn xut nng nghip, gim tn tht sau thu hoch...
Cc my mc, thit b sn xut nng nghip trong nc cha ch to c hoc cha
p ng nhu cu c hng thu sut nhp khu 0%.
T chc, c nhn thc hin nhng d n ng dng khoa hc cng ngh v gim tn
tht sau thu hoch c h tr 50% chi ph chuyn giao cng ngh t Qu i mi cng
ngh quc gia.
Ngn sch nh nc h tr 100% kinh ph cho t chc, c nhn mua bng sng ch
cc loi my mc, thit b c kh nng ng dng rng ri trong nc nhm gim
Trang- 38 -
N CHUYN MN
tn tht sau thu hoch c B Nng nghip pht trin nng thn hoc B Khoa hc
v Cng ngh ph duyt.
Kinh ph khuyn nng hng nm cho lnh vc gim tn tht sau thu hoch s c
tng ln.
Chnh ph ch o, B Ti chnh phi hp vi Ngn hng Nh nc ch tr, phi hp
vi cc B, ngnh lin quan nghin cu trnh Th tng ban hnh trong qu IV/2009 chnh
sch u i tn dng theo tinh thn Ngh quyt ny.
2.2.6. o to chuyn mn v giai on sau thu hoch cho ngi sn xut v ngi
qun l
- Nng nghip nc ta mang tnh t cung, t cp, nng sn to ra ch yu cung cp
cho gia nh v a phng.
- Nng dn cn thiu kinh nghim trong giai on sau thu hoch.
- Cn b qun l Nh nc cc a phng rt thiu thng tin, kin thc sau thu
hoch.
=> Cn phi thnh lp Hi khuyn nng, m lp tp hun cho nng dn, cho mi
ngi c th chia s kinh nghim, nng cao kin thc. Cn b qun l nn i thc t nhiu
hn, i kho st nhiu vng hc hi kinh nghim qun l.
2.2.7. Mt s bin php k thut bo qun rau qu ti
- Rau qu l mt loi nng sn tng i kh bo qun v lng nc trong rau qu
cao (95%) l iu kin tt cho vi khun hot ng. Mt khc thnh phn dinh dng rau qu
phong ph c cha nhiu loi ng, m, mui khong, sinh t... kt cu t chc t bo
ca a s loi rau qu lng lo, mm xp, d b xy xt, st m, bp, nn vi sinh vt d xm
nhp.Trong rau qu cn cha nhiu men, sau khi thu hoch trong qu trinh bo qun n vn
tip tc tin hnh hng lot cc qu trnh sinh l, sinh ho, thu phn trong ni b lm tin
cho vi khun pht trin.
2.2.7.1. Bin php k thut bo qun rau qu ti
hn ch s h hng trong qu trinh bo qun , chng ta phi m bo nhng yu cu k
thut sau y:
- Khi thu hoch rau qu cn thu hi ng thi v, ng chn, trnh thu hoch qu
non, trnh nhng ngy ma, phi loi b rau qu b su bnh v dp nt.
- Khi vn chuyn cn trnh nm vt, phi nh nhng trnh dp nt hn ch s
xm nhp ca vi sinh vt vo rau qu.
SVTII: Nguyn Th Hong Linh - Lp 08C2
Trang- 39 -
N CHUYN MN
Trang- 40 -
N CHUYN MN
nh gi s tht thot sau thu hoch trn la, nguyn nhn, v bin php khc
Trang- 41 -
N CHUYN MN
Trang- 42 -
N CHUYN MN
Trang- 43 -
N CHUYN MN
f 7!^,
Trang- 44 -
N CHUYN MN
.html, 04/10/2010.
[5] .http://tailieu.vn/xem-tai-lieu/bai-giang-cong-nghe-sau-thu-hoach-chuongl.326420.ht
ml, 15/10/2010.
[6] .
http://ebo.vn/Data/Books/963/www.ebo.vn_5_Ky_thuat_bao_quan_nong_san_sau_thu_h
oach ,pdf, 15/10/2010.
[7] .http://tailieu.vn/xem-tai-lieu/nghi-quyet-48-nq-cp. 139413.html, 15/10/2010.
[8] .http://www.baomoi.com/Info/Giam-ton-that-sau-thu-hoach/45/3875299.epi,
15/10/2010
[9] .http ://www.agro .gov.vn/news/newsdetail.aspx?targetid= 15253, 15/10/2010.
[ 10] .http://kc07. vpct.gov. vn/Default.aspx?tabid=65 &News=70&CategoryID= 13,
16/10/2010.
[11] .http://www.vusta.vn/Temps/Home/template2/default.asp?nid=3436, 16/10/2010.
[12] .
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:GMqWlXOazBoJ:stafF.agu.e du.
vn/vtanh/nhapmonptnt/DH5PN/2nd/DPN042326_20071030.doc+t%E 1 %BB%95n
+th%El %BA%A5t+l%C3%BAa+sau+thu+ho%E 1 %BA%A1 ch+n%C4%83m+2006&
cd=5 &hl=vi&ct=clnk&gl=vn, 16/10/2010.
[13].http://www.baobacgiang.com.vn/l l/62990.bgo, 22/11/2010.
[ 14].http://www.kinhtenongthon.com.vn/Story/VandeSukien/2009/8/19815.html,
22/11/2010
[15].http://www.kinhtenongthon.com.vn/Story/VandeSukien/2009/8/19684.html,
22/11/2010
Trang- 45 -
N CHUYN MN
MC LC
LI M U ................................................................................................................. 1
. L do chn ti ........................................................................................................... 1
2. ngha khoa hc v ngha thc tin: ........................................................................ 1
PHN I. TNG QUAN TI LIU .............................................................................. 2
1.1. Mt s khi nim chnh ........................................................................................ 2
1.1.1. Giai on trc thu hoch ................................................................................. 2
1.1.2. ...................................................................................................................
Giai on cn thu hoch................................................................................................. 2
1.1.3. ...................................................................................................................
Giai on sau thu hoch ................................................................................................. 2
1.2. Tn tht sau thu hoch ........................................................................................ 2
1.2.1. nh ngha tn tht ............................................................................................ 2
1.2.2. Cc dng tn tht sau thu hoch ....................................................................... 3
1.2.2.1. Tn tht s lng .............................................................................................. 3
1.2.2.2. Tn tht v cht lng nng sn ....................................................................... 3
1.2.2.3. Tn tht v kinh t ............................................................................................. 4
1.2.2.4. Tn tht x hi .................................................................................................. 4
1.3. Nguyn nhn gy tn tht sau thu hoch.............................................................. 4
1.3.1. Cc qu trnh sinh l .......................................................................................... 4
1.3.1.1. S h hp ca nng sn ..................................................................................... 4
1.3.1.2. S chn sau thu hoch ........................................................................................ 6
1.3.1.3. Snymm .......................................................................................................... 7
1.3.1.4. S mt nc ....................................................................................................... 8
1.3.1.5. Hin tng ng kt khi bo qun lnh:............................................................ 8
1.3.2. Nguyn nhn bn ngoi ..................................................................................... 9
1.3.2.1. m tng i ca khng kh. ....................................................................... 9
1.3.2.2..................................................................................................................
Nhit khng kh ........................................................................................................... 10
1.3.2.3.................................................................................................................. S
thng thong .................................................................................................................... 11
1.3.2.4..................................................................................................................
Sinh vt hi....................................................................................................................... 11
1.3.2.5. Tc ng ca con ngi .................................................................................... 16
1.4. nh hng ca tn tht nng sn sau thu hoch n sn xut nng nghip v
Trang- 46 -
N CHUYN MN
nh gi s tht thot sau thu hoch trn la, nguyn nhn, v bin php
Trang- 47 -
N CHUYN MN
23.2.1. ...............................................................................................................
Phng php chi ph thp ............................................................................................... 42
23.2.2. ...............................................................................................................
Phng php chi ph cao ................................................................................................ 43
PHN III. KT LUN......................................................................................................... 44
Trang- 48 -