Chng m u

I TNG, NHIM V V PHNG PHP NGHIN CU

MN NG LI CCH MANG CA NG CQNG SN VIT NAM
9. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU:
1. i tng nghin cu:
a. Khi nim ng li cch mng ca ng cng sn Vit Nam:
ng cng sn Vit Nam l i tin phong ca giai cp cng nhn
ng thi l i tin phong ca nhn dn lao ng v ca dn tc Vit Nam;
ai biu trung thnh loi ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v
ca dn tc. ng cng sn Vit Nam ly ch ngha Mc Lnin v tu
tung H Ch Minh lm nn tng tu tung, kim chi nam cho hnh ng; ly
tp trung dn ch lm nguyn tc t chc co bn.
Ngay t khi ra i, "thm nhun ch ngha Mc Lnin, ng ra
ng li cch mng ng n. V vy, ng on kt oc nhng luc long
cch mng to ln chung quanh giai cp mnh. Cn cc ng phi ca cc giai cp
khc th hoc bj ph sn, hoc bj c lp. Do , quyn lnh o ca ng ta -
ng ca giai cp cng nhn khng ngng cng c v tng cng.
Gn 80 nm qua, dui su lnh ao ca ng, nhn dn Vit Nam
ginh uoc nhng thng loi to ln:
1- Cuc cch mang thng Tm nm 1945 thnh cng, ginh c lp
cho dn tc, tu do cho nhn dn, m ra mt k nguyn mi cho
nuc nh - c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi.
2- nh thng cc th luc xm luoc, gii phng dn tc, thng nht t nuc
3- Bo v vng chc lnh th v ch quyn quc gia.
4- Tin hnh thnh cng su nghip i mi, ua Vit Nam hi nhp
vo tro luu chung ca th gii pht trin manh m, vng chc.
5- Gp phn vo tch cuc vo su nghip ha bnh, thjnh vuong ca
nhn dn th gii.
Su lnh ao ca ng l nhn t hng u quyt jnh moi thng loi
ca cch mang Vit Nam. Trong hoat ng lnh ao ca ng, vn co
bn truc ht l ra ung li cch mang. Hoach jnh ung li l cng
vic quan trong hng u ca mt chnh ng.
ung li cch mang ca ng l h thng quan im, ch truong, chnh sch
v muc tiu, phuong hung, nhim vu v gii php ca cch mangVit Nam. ung
li cch mang ca ng uoc th hin qua cuong lnh, nghj quyt, chi thj.
Trong tin trnh lnh ao cch mang Vit Nam, ty theo ni dung, tnh cht,
pham vi v thi gian. ng ra ung li cch mang theo cc cp khc nhau.
C ung li chnh trj chung, xuyn sut c qu trnh cch mang nhu: ung li c
lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi. C ung li cch mang trong thi ky ljch
1
s nhu: ung li cch mang dn tc dn ch nhn dn; ung li cch mang x hi
ch ngha. C ung li vach ra trong tng giai oan nhu: ung li cch mang
trong thi ky vn ng dn ch 1936 1939; ung li cch mang trong thi ky khi
ngha ginh chnh quyn (1939 1945); ung li cch mang min Nam trong thi ky
chng M (1954 1975); ung li i mi (t ai hi V, nm 1986).
Ngoi ra cn c ung li cch mang vach ra cho tng lnh vuc hoat ng
nhu: ung li cng nghip ha, ung li i ngoai.
ung li cch mang ca ng chi c gi trj chi ao thuc tin khi nm
bt ng quy lut vn ng khch quan.V vy trong qu trnh lnh ao v chi
ao cch mang, ng phi thung xuyn ch ng nghin cu l lun, tng
kt thuc tin kjp thi iu chinh, pht trin ung li, thm ch nu thy
ung li khng cn ph hop vi su vn ng ca thuc tin th phi thay i.
ung li ng l nhn t hng u quyt jnh thng loi ca cch mang, quyt
jnh vj tr, uy tn ca ng i vi quc gia dn tc. V vy, tng cung vai tr lnh
ao ca ng truc ht phi xy dung ung li cch mang ng n. Ngha l,
ung li ca ng phi uoc hoach jnh trn co s kt hop sng tao quan
im l lun khoa hoc ca ch ngha Mc Lnin; tri thc tin tin ca nhn loai; c
im, yu cu, nhim vu ca thuc tin cch mang Vit Nam v c im, xu th quc
t. ung li phi nhm phung su T quc, phuc vu nhn dn. ung li
ng s i vo i sng, soi sng thuc tin v tr thnh ngon c thc tinh,
ng vin v tp hop qun chng nhn dn tham gia tu gic phong tro
cch mang mt cch hiu qu nht. Nguoc lai, nu sai lm v ung li th
cch mang s bj tn tht, thm ch bj tht bai.
hoach jnh ung li cch mang ng n ng phi nm vng v vn
dung sng tao ch ngha Mc Lnin, tu tung H Ch Minh, bm st thuc tin
vn ng ca t nuc v thi ai, tm ti nghin cu nm bt nhng quy lut
khch quan, chng moi biu hin ca ch ngha gio iu, ch quan, duy ch.
b. i tng nghin cu mn hc:
Mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam nghin cu
su ra i ca ng cng sn Vit Nam v ung li do ng ra trong
qu trnh lnh ao cch mang Vit Nam t nm 1930 n nay. Do , i
tuong ca mn hoc l su ra i ca ng v h thng quan im, ch
truong, chnh sch ca ng trong tin trnh cch mang Vit Nam - t cch
mang dn tc dn ch nhn dn n cch mang x hi ch ngha.
Mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam c mi quan
h mt thit vi mn Nhng nguyn l co bn ca ch ngha Mc Lnin v
mn Tu tung H Ch Minh. V ung li ca ng l su kt hop chn l
ph bin ca ch ngha Mc Lnin v tu tung H Ch Minh vi thuc tin
cch mang Vit Nam. Do , nm vng 2 mn hoc ny s trang bj cho sinh
vin co s khoa hoc v phuong php lun khoa hoc nhn thc ung
li, ch truong, chnh sch ca ng mt cch su sc v ton din hon.
2
Mc khc, v ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam khng chi
phn nh su vn dung sng tao cc nguyn l co bn ca ch ngha Mc Lnin, tu
tung H Ch Minh m cn l su b sung, pht trin v lm phong ph ch ngha
Mc - Lnin, tu tung H Ch Minh truc su vn ng, bin i khng ngng ca
t nuc v quc t. Do , vic nghin cu ung li ca cch mang ca
ng cng sn Vit Nam gp phn lm sng t vai tr nn tng tu tung v
kim chi nam cho hnh ng ca ng, ng thi lm tng tnh thuyt phuc
ca 2 mn l lun chnh ny.
2. Nhim v nghin cu:
Mt l, lm r su ra i ca ng cng sn Vit Nam - ch th hoach
jnh ung li cch mang Vit Nam.
Hai l, lm r qu trnh hnh thnh v pht trin ung li cch mang
ca ng t nm 1930 n nay. Trong c bit lm r ung li trn mt
s lnh vuc co bn ca thi ky i mi.
Yu cu t ra i vi vic dy v hoc mn ng li cch mng ca
ng cng sn Vit Nam:
1- i vi ngi dy: phi nghin cu y cc nghj quyt, chi thj
ca ng trong ton b tin trnh lnh ao cch mang, bo m
cp nht h thng ung li ca ng. Mc khc, trong ging day
phi lm r hon cnh ljch s ra i v su b sung, pht trin cc
quan im, ch truong ca ng th hin trong nghj quyt. Gn l
lun vi thuc tin trong qu trnh ging day.
2- i vi ngi hoc: phi nm vng ni dung co bn ung li ca
ng t l gii nhng vn thuc tin v vn dung quan
im ca ng vo cuc sng.
3- i vi c ngi dy v ngi hoc: trn co s nghin cu mt cch
c h thng, su sc ung li ca ng cng vi tri thc chuyn
ngnh ca mnh c th ng gp kin cho ng v ung li,
chnh sch, p ng yu cu nhim vu ca cch mang nuc ta.
35. PHNG PHP NGHIN CU V NGHA CA VIC HQC TAP
MN HQC:
1. Phng php nghin cu:
Phuong php hiu theo ngha chung nht l con ung, cch thc v
bin php at ti muc ch. Trong trung hop cu th ca mn hoc
ung li cch mang ca ng, phuong php nghin cu uoc hiu l con
ung, cch thc nhn thc ng n nhng ni dung co bn ca
ung li v hiu qu tc ng ca n trong thuc tin cch mang Vit Nam.
a. Co so phong php lun:
Nghin cu mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam phi dua
trn th gii quan, phuong php lun khoa hoc ca ch ngha Mc Lnin, cc quan
3
im c ngha phuong php lun ca Ch tjch H Ch Minh v cc quan im ca
ng.
b. Phong php nghin cu:
Gia phuong php nghin cu v ni dung nghin cu c mi quan h bin
chng. Phuong php phi trn co s su vn ng ca ni dung. V vy, phuong php
nghin cu mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam, ngoi phuong
php lun chung nu trn, i vi mi ni dung cu th cn phi vn dung mt
phuong php nghin cu ph hop. Trong , s dung phuong php ljch s (nghin
cu su vt, hin tuong theo trnh tu thi gian, theo qu trnh din bin i t pht sinh,
pht trin n kt qu ca n) v phuong php logic (nghin cu mt cch tng qut
nhm tm ra bn cht ca su vt, hin tuong v khi qut thnh l lun) l ht sc
quan trong trong nghin cu ung li cch mang ca ng. Ngoi ra cn c th s
dung cc phuong php khc nhu: phn tch, tng hop, so snh, quy nap v din djch,
cu th ha, tru tuong ha. thch hop vi tng ni dung ca mn hoc.
2. ngha ca vic hc tp mn hc:
Mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam trang bj cho sinh
vin nhng hiu bit co bn v su ra i ca ng, v quan im, ung li ca
ng trong cch mang dn tc dn ch nhn dn v cch mang x hi ch
ngha , c bit l ung li ca ng trong thi ky i mi.
Hoc tp mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam c ngha rt
quan trong i vi vic bi dung cho sinh vin nim tin vo su lnh ao ca ng,
jnh hung phn iu theo muc tiu, l tung v ung li ca ng; nng cao
thc trch nhim ca sinh vin truc nhng nhim vu trong ai ca t nuc.
Qua hoc tp mn ung li cch mang ca ng cng sn Vit Nam sinh
vin c th vn dung kin thc chuyn ngnh ch ng, tch cuc gii quyt
nhng vn kinh t, chnh trj, x hi. theo ung li, chnh sch ca ng.
4
Chng I
SU RA I CA NG CQNG SN VIT NAM
V CNG LNH CHNH TR[ U TIN CA NG
9. HON CNH L[CH S RA I NG CQNG SN VIT NAM:
1. Hon cnh quc t cui th k XIX u th k XX:
a. S chuyn bin ca ch ngha t bn v hu qu ca n:
T cui th k XX, ch ngha tu bn chuyn t tu do canh tranh sang giai
oan quc ch ngha. Cc nuc tu bn quc, bn trong th tng cung
bc lt nhn dn lao ng, bn ngoi th xm luoc v p bc nhn dn cc dn
tc thuc ja. Su thng trj tn bao ca ch ngha quc lm cho i sng
nhn dn lao ng cc nuc tr nn cng cuc. Mu thun gia cc dn tc
thuc ja vi ch ngha thuc dn ngy cng gay gt, phong tro u tranh
chng xm luoc din ra manh m cc nuc thuc ja.
b. Ch ngha Mc - Lnin:
Vo gia th k XX, phong tro u tranh ca giai cp cng nhn
pht trin manh m, t ra yu cu bc thit phi c h thng l lun khoa
hoc vi tu cch l v kh tu tung l lun ca giai cp cng nhn trong cuc
u tranh chng ch ngha tu bn. Trong bi cnh , ch ngha Mc ra i,
v sau uoc Lnin pht trin v tr thnh ch ngha Mc Lnin.
Ch ngha Mc Lnin chi r, mun ginh uoc thng loi trong cuc
u tranh thuc hin s mnh ljch s ca mnh, giai cp cng nhn phi lp
ra ng cng sn. Su ra i ca ng cng sn l tt yu khch qaun p
ng cuc u tranh ca giai cp cng nhn chng p bc, bc lt.
Tuyn ngn ca ng cng sn (nm 1848), xc jnh:
1- Nhng ngui cng sn lun lun ai biu cho loi ch ca ton b
phong tro.
2- L b phn kin quyt nht trong cc ng cng nhn cc nuc.
3- Ho hiu r nhng iu kin, tin trnh v kt qu ca phong tro v sn.
Nhng nhim vu ch yu c tnh quy lut m chnh ng ca giai cp cng
nhn cn thuc hin l:
1- T chc, lnh ao cuc u tranh ca cng nhn thuc hin
muc ch l ginh ly chnh quyn v xy dung x hi mi.
2- ng phi lun ng trn lp trung ca giai cp cng nhn,
moi chin luoc, sch luoc ca ng u lun xut pht t loi ch
ca giai cp cng nhn.
3- Nhung ng phi ai biu cho quyn loi ca ton th nhn dn
lao ng. Bi v giai cp cng nhn chi c th gii phng uoc
mnh nu ng thi gii phng cho cc tng lp nhn dn lao
ng khc trong x hi.
5
1- Ch ngha Mc Lnin lay chuyn, li cun qun chng nhn
dn v c nhng phn t uu t, tch cuc cc nuc thuc ja
vo phong tro cng sn.
K t khi ch ngha Mc Lnin uoc truyn b vo Vit Nam, phong
tro yu nuc v phong tro cng nhn pht trin manh m theo khuynh
hung cch mang v sn dn ti su ra i ca cc t chc cng sn Vit
Nam. H Ch Minh vn dung sng tao ch ngha Mc Lnin vo thuc
tin cch mang Vit Nam, p ng ng hon cnh v nhu cu ca cch
mang nuc ta, t sng lp ra ng cng sn Vit Nam. Ch ngha Mc
Lnin l nn tng tu tung ca ng cng sn Vit Nam.
c. Cch mng thng Mi Nga v Quc t Cng sn:
Nm 1917, cuc Cch mang thng Mui Nga ginh uoc thng loi. Nh nuc
X Vit trn nn tng lin minh cng nng dui su lnh ao ca ng Bsovic Nga
ra i. Vi thng loi ca Cch mang thng Mui, ch ngha Mc Lnin t l lun
tr thnh hin thuc, ng thi m u mt thi ai mi "thi i cch mng chng
quc, thi i gii phng dn tc
.
Cuc cch mang ny c v manh m phong tro
u tranh ca giai cp cng nhn, nhn dn cc nuc v l mt trong nhng ng
luc thc y su ra i ca nhiu ng cng sn: ng cng sn c, ng cng sn
Hungary (1918), ng cng sn M (1919), ng cng sn Anh,
ng cng sn Php (1920), ng cng sn Trung Quc v ng cng sn
Mng C (1921), ng cng sn Nht Bn (1922).
i vi cc dn tc thuc ja, Cch mang thng Mui Nga nu tm guong
sng trong vic gii phng cc dn tc bj p bc. V ngha ca Cch mang thng
Mui, Nguyn i Quc khng jnh: Cch mang thng Mui nhu ting st
nh thc nhn dn chu tinh gic m hng th k nay. V "Cch mnh
Nga dy cho chng ta rng mun cch mnh thnh cng th phi dn chng
(cng nng) lm gc, phi c ng vng bn, phi bn gan, phi hy sinh,
phi thng nht. Ni tm li l phi theo ch ngha M Khc T v Lnin.
Thng 3/1919, Quc t cng sn (Quc t ) uoc thnh lp. Su ra i ca
Quc t cng sn c ngha thc y su pht trin manh m ca phong tro cng
sn v cng nhn quc t. So tho ln th nht nhng Lun cuong v vn dn
tc v vn thuc ja ca Lnin uoc cng b tai ai hi Quc t cng sn vo
nm 1920 chi ra phuong hung u tranh gii phng cc dn tc thuc ja, m ra
con ung gii phng cc dn tc bj p bc trn lp trung cch mang v sn.
i vi Vit Nam, Quc t cng sn c vai tr quan trong trong vic truyn b
ch ngha Mc Lnin v thnh lp ng cng sn Vit Nam. Nguyn i Quc khng
nhng nh gi cao su kin ra i Quc t cng sn i vi phong tro cch mang
th gii, m cn nhn manh vai tr ca t chc ny i vi cch mang Vit Nam. "An
Nam mun lm cch mnh thnh cng, th tt phi nh tam quc t.
6
2. Hon cnh trong nc:
a. X hi Vit Nam di s thng trj ca thc dn Php:
Chnh sch cai trj ca thuc dn Php:
Nm 1858, thuc dn Php n sng tn cng xm luoc Vit Nam. Sau khi tam
thi dp tt uoc cc phong tro u tranh ca nhn dn ta, thuc dn Php
tng buc thit lp b my thng trj Vit Nam.
V chnh trj, thuc dn Php tuc b quyn luc i ni v i ngoai ca
chnh quyn phong kin nh Nguyn; chia Vit Nam thnh 3 x: Bc Ky,
Trung ky, Nam ky v thuc hin mi ky mt ch cai trj ring. ng thi
vi chnh sch nham him ny, thuc dn Php tin hnh hop tc vi giai
cp ja ch trong vic bc lt kinh t v p bc chnh trj i vi nhn dn ta.
V kinh t, thuc dn Php tin hnh cup oat rung t lp n
in; u tu vn khai thc ti nguyn (m than, m thic, m km.); xy dung
mt s co s cng nghip (in, nuc); xy dung h thng ung b, ung
thy, bn cng phuc vu cho chnh sch khai thc thuc ja ca nuc Php.
Chnh sch khai thc thuc ja ca thuc dn Php dn n hu qu l nn kinh
t Vit Nam bj l thuc vo tu bn Php, bj km hm trong vng lac hu.
V vn ha, thuc dn Php thuc hin chnh sch vn ha gio duc
thuc dn; dung tng, duy tr cc h tuc lac hu. Nguyn i Quc vach
r ti c ca ch cai trj thuc dn ng Duong: "chng ti khng nhng
bj p bc v bc lt mt cch nhuc nh, m cn bj hnh h v u c mt
cch th thm. bng thuc phin, bng rou. chng ti phi sng trong
cnh ngu dt ti tm v chng ti khng c quyn tu do hoc tp.
Tnh hnh giai cp v mu thun co bn trong x hi Vit Nam:
Dui tc ng ca chnh sch cai trj, chnh sch kinh t, vn ha, gio
duc thuc dn, x hi Vit Nam din ra qu trnh phn ha ngy cng su sc:
Giai cp ja ch Vit Nam: chim khong 7 cu dn nng thn nhung
nm trong tay 50 din tch rung t. Su cu kt gia giai cp ja ch vi
thuc dn Php gia tng trong qu trnh t chc cai trj ca ngui Php. Tuy
nhin, trong ni b ja ch Vit Nam lc ny c su phn ha: mt b phn
ja ch c lng yu nuc, cm ght ch thuc dn tham gia u tranh
chng Php dui cc hnh thc khc nhau.
Giai cp nng dn: l luc luong ng o nht trong x hi Vit Nam (chim
khong 90 dn s), giai cp nng dn phi chju 2 tng p bc, bc lt ca thuc
dn v phong kin. Tnh cnh khn kh, bn cng ca giai cp nng dn Vit Nam
lm tng thm lng cm th quc v phong kin tay sai, lm tng thm ch
cch mang ca ho trong cuc u tranh ginh lai rung t v quyn sng tu do.
Giai cp cng nhn Vit Nam: ra i t cuc khai thc thuc ja ln th
nht ca thuc dn Php, giai cp cng nhn tp trung nhiu cc thnh ph
v vng m nhu: H Ni, Si Gn, Hi Phng, Nam jnh, Vinh, Qung Ninh.
7
a s cng nhn Vit Nam truc tip xut thn t giai cp nng dn,
nan nhn ca chnh sch chim oat rung t m thuc dn Php thi hnh
Vit Nam. V vy, giai cp cng nhn Vit Nam c quan h truc tip v
cht ch vi giai cp nng dn. Giai cp cng nhn Vit Nam "ra i trc
giai cp t sn dn tc Vit Nam, v va ln ln n sm tip thu nh
sng cch mng ca ch ngha Mc Lnin, nhanh chng tr thnh luc
long chnh trj tu gic, thng nht khp Bc Trung Nam..
Giai cp t sn Vit Nam: bao gm tu sn cng nghip, tu sn thuong
nghip, tu sn nng nghip. Trong giai cp tu sn c mt b phn kim ja ch.
Ngay t khi ra i, giai cp tu sn Vit Nam bj tu sn Php v tu sn
ngui Hoa canh tranh, chn p, do th luc kinh t v ja vj chnh trj ca giai
cp tu sn Vit Nam nh b v yu t. V vy, giai cp tu sn Vit Nam khng
iu kin lnh ao cuc cch mang dn tc, dn ch i n thnh cng.
Tng lp tiu t sn Vit Nam: Bao gm hoc sinh, tr thc, tho th cng, vin
chc v nhng ngui lm ngh tu do. Trong , gii tr thc v hoc sinh l b phn
quan trong ca tng lp tiu tu sn. i sng ca tiu tu sn Vit Nam bp bnh v
d bj ph sn tr thnh nhng ngui v sn. Tiu tu sn Vit Nam c lng yu nuc,
cm th quc thuc dn, lai chju nh hung ca nhng tu tung tin b t bn
ngoi truyn vo. V vy, y l luc luong c tinh thn cch mang cao. ng thi "ho
t ra thc thi v rt nhy cm vi thi cuc. oc phong tro cch mng rm r ca
cng nng thc tinh v c v, ho bc vo hng ng cch mng ngy cng
ng v ng vai tr quan trong trong phong tro u tranh ca nhn dn,
nht l thnh thj.
Tm li, chnh sch thng trj ca thuc dn Php tc ng manh n x hi
Vit Nam trn cc lnh vuc chnh trj, kinh t, vn ha - x hi. Trong c bit l su
ra i ca 2 giai cp mi l cng nhn v tu sn Vit Nam. Cc giai cp, tng lp
trong x hi nuc ta lc ny u mang thn phn ngui dn mt nuc v nhng
mc khc nhau u bj thuc dn Php p bc bc lt. V vy, trong x hi Vit
Nam, ngoi mu thun co bn gia nhn dn, ch yu l nng dn vi giai cp ja
ch phong kin, ny sinh mu thun va co bn va ch yu v ngy cng gay
gt trong i sng dn tc, l mu thun gia ton th nhn dn Vit Nam vi
thuc dn Php xm luoc. Tnh cht x hi Vit Nam l x hi thuc ja, na phong
kin. Thuc tin ljch s Vit Nam t ra 2 yu cu: mt l, phi nh ui thuc dn
Php xm luoc, ginh c lp cho dn tc v tu do cho nhn dn; hai l, xa b ch
phong kin, ginh quyn dn ch cho nhn dn, ch yu l rung t cho nng
dn. Trong chng quc, gii phng dn tc l nhim vu hng u.
b. Phong tro yu nc theo khuynh hng phong kin v t
sn cui th k XIX u th k XX:
Truc su xm luoc ca thuc dn Php, phong tro u tranh gii
phng dn tc theo khuynh hung phong kin v tu sn din ra manh m.
8
Phong tro Cn Vong (1885 1896): Ngy 13/7/1885, vua Hm Nghi xung
chiu Cn Vuong. Phong tro Cn Vuong pht trin manh ra nhiu ja phuong
Bc ky, Trung ky v Nam ky. Ngy 1/11/1888, vua Hm Nghi bj Php bt
nhung phong tro vn tip tuc pht trin cho n nm 1896 mi kt thc.
Cuc khi ngha Yn Th (Bc Giang): din ra t nm 1884. Ngha qun
n Th nh thng Php nhiu trn v gy cho chng nhiu kh khn, thit
hai. Cuc chin u ca ngha qun n Th ko di n nm 1913 th bj dp tt.
Trong Chin tranh th gii ln th nht (1914 1918), cc cuc khi ngha v
trang chng Php ca nhn dn Vit Nam vn tip din nhung u khng thnh cng.
Tht bai ca cc phong tro trn chng t h tu tung phong kin
khng iu kin lnh ao phong tro yu nuc gii quyt thnh cng
nhim vu dn tc Vit Nam.
Bn canh cc cuc khi ngha nu trn, u th k XX, phong tro yu
nuc dui su lnh ao ca tng lp s phu tin b chju nh hung ca tu tung
dn ch tu sn din ra si ni. V mt phuong php, tng lp s phu lnh ao
phong tro gii phng dn tc u th k XX c su phn ha thnh 2 xu hung.
Mt b phn ch truong nh ui thuc dn Php ginh c lp dn tc, khi
phuc ch quyn quc gia bng bin php v luc - bao ng; mt b phn khc lai
coi duy tn - ci cch l gii php tin ti khi phuc c lp.
ai din ca xu hung bao ng l Phan Bi Chu vi ch truong dng bin
php bao ng nh ui thuc dn Php, khi phuc nn c lp cho dn tc.
Su nghip cch mang ca Phan Bi Chu tri qua nhiu buc thng
trm, i t lp trung qun ch lp hin n lp trung dn ch tu sn nhung
u tht bai. Vo na u thp k 20 ca th k XX, Phan Bi Chu chju nh
hung ca cch mang thng Mui Nga. "ng c cm tnh vi nc Nga x
vit, ch ngha x hi v c t hy vong vo Nguyn i Quc. Nguyn i
Quc nh gi "Phan Bi Chu l tiu biu cho ch ngha quc gia.
ai din cho xu hung ci cch l Phan Chu Trinh vi ch truong vn
ng ci cch vn ha - x hi, ng vin lng yu nuc trong nhn dn;
kch bon vua quan phong kin thi nt, xung tu tung dn ch tu sn;
thuc hin khai dn tr, chn hung kh, hu dn sinh, m mang dn quyn;
phn i u tranh v trang v cu ngoai vin.
Hoat ng cch mang ca Phan Chu Trinh gp phn thc tinh lng
yu nuc ca nhn dn Vit Nam. Tuy nhin, v phuong php "cu Phan
Chu Trinh chi yu cu ngi Php thuc hin ci long. iu l sai lm,
chng khc g n xin gic r lng thong.
Ngoi ra, trong thi ky ny Vit Nam cn c nhiu phong tro u tranh
khc nhu: phong tro ng Kinh ngha thuc (1907), phong tro "ty chay cc ch
(1919), phong tro chng c quyn xut nhp khu cng Si Gn (1923); u
tranh trong cc hi qun hat, hi ng thnh ph. i ci cch tu do dn ch.
9
T trong phong tro u tranh, cc t chc ng phi ra i: ng lp
hin (1923), ng Thanh nin (3/1926), ng thanh nin cao vong (1926),
Vit Nam ngha on (1925) sau nhiu ln i tn th n thng 7/1928 ly
tn l Tn Vit cch mang ng, Vit Nam quc dn ng (12/1927). Cc
ng phi chnh trj tu sn tiu tu sn trn gp phn thc y phong tro
yu nuc chng Php, c bit l Tn Vit v Vit Nam quc dn ng.
Tn Vit cch mng ng: ra i v hoat ng trong bi cnh Hi Vit Nam
cch mang thanh nin pht manh tc ng manh m n ng ny. Trong ni
b ng din ra cuc u tranh gia hai khuynh hung: tu tung cch mang v
sn v tu tung ci luong. Cui cng khuynh hung cch mang theo quan im
v sn dn thng th. Mt s ng vin tin tin ca Tn Vit chuyn sang Hi
Vit Nam cch mang thanh nin. S ng vin tin tin cn lai trong Tn Vit tch
cuc chun bj tin ti thnh lp mt chnh ng theo ch ngha Mc - Lnin.
Vit Nam quc dn ng: l mt ng chnh trj theo xu hung dn ch tu sn.
iu l ng ghi muc tiu hoat ng l: truc lm dn tc cch mang, sau lm th gii
cch mang; nh ui gic Php, nh ngi vua, thit lp nn dn quyn. Sau vu
m st Ba Danh, trm m phu n in cao su ca Php (2/1929), ng bj khng b
d di, t chc ng bj ph v nhiu noi. Truc tnh th nguy cp, lnh ao Vit
Nam quc dn ng quyt jnh dc ht luc luong vo trn u tranh sng mi vi k
th. Cuc khi ngha ca Vit Nam quc dn ng bt u vo m 9/2/1930
n Bi, Ph Tho, Hi Duong, Thi Bnh. trong tnh th hon ton bj ng
nn bj thuc dn Php nhanh chng dp tt.
Tm li, truc yu cu ljch s ca x hi Vit Nam, cc phong tro u tranh
chng Php din ra si ni dui nhiu tro luu tu tung. Muc tiu ca cc cuc u
tranh thi ky ny u hung ti ginh c lp cho dn tc vi cc lp trung giai
cp khc nhau nhm khi phuc ch phong kin hoc thit lp ch qun ch lp
hin, hoc cao hon l thit lp ch cng ha tu sn; vi cc phuong thc, bin
php u tranh khc nhau: bao ng hoc ci cch; vi quan im tp hop luc luong
bn ngoi khc nhau: dua vo Php thuc hin ci cch hoc dua vo ngoai vin
nh Php. Nhung cui cng cc cuc u tranh u tht bai.
Mt s t chc chnh trj theo lp trung quc gia tu sn ra i v c gng
th hin vai tr ca mnh trong cuc u tranh ginh c lp dn tc v dn ch.
Nhung cc phong tro v t chc trn do nhng han ch v giai cp, v ung li chnh
trj; h thng t chc lai thiu cht ch; khng c nng luc tp hop rng ri luc luong ca
dn tc, nht l chua tp hop uoc 2 luc luong x hi co bn l cng nhn v nng dn,
nn cui cng khng thnh cng. Su tht bai ca cc phong tro yu nuc theo lp
trung quc gia tu sn Vit Nam u th k XX phn nh ja vj kinh t, chnh trj v
kh nng yu km ca giai cp ny trong tin trnh cch mang dn tc; phn nh su bt
luc ca ho truc nhng nhim vu do ljch s dn tc Vit
Nam t ra.
1
0
Mc d bj tht bai nhung su pht trin manh m ca phong tro yu
nuc cui th k XX u th k XX c ngha rt quan trong. N l su tip
ni truyn thng yu nuc, kin cung bt khut v c lp tu do ca dn
tc Vit Nam v chnh su pht trin ca phong tro yu nuc tao co s
x hi thun loi cho vic tip nhn ch ngha Mc Lnin, quan im cch
mang ca Nguyn i Quc vo Vit Nam; phong tro yu nuc tr thnh
mt trong 3 nhn t cu thnh ng cng sn Vit Nam.
Su tht bai ca cc phong tro yu nuc chng thuc dn Php chng t
con ung cu nuc theo h tu tung phong kin v h tu tung tu sn b tc.
Cch mang Vit Nam lm vo tnh trang khng hong su sc v ung li, v giai
cp lnh ao. Nhim vu ljch s t ra l phi tm mt con ung cch mang mi, vi
1 giai cp c tu cch ai biu cho quyn loi ca dn tc, ca nhn dn, c uy
tn v nng luc lnh ao cch mang dn tc dn ch i n thnh cng.
c. Phong tro yu nc theo khuynh hng v sn:
Nguyn i Quc chun bj cc iu kin v chnh trj, t tng v t
chc cho vic thnh lp ng cng sn Vit Nam:
Nm 1911, Nguyn Tt Thnh ra i tm ung cu nuc. Trong qu trnh tm
ung cu nuc, Ngui tm hiu k cc cuc cch mang in hnh trn th gii.
Ngui nh gi cao tu tung tu do, bnh ng, bc i v quyn con ngui ca
cc cuc cch mang tu sn tiu biu nhu cch mang M (1776), cch mang Php
(1789). nhung cng nhn thc r nhng han ch ca cc cuc cch mang
tu sn. T , Ngui khng jnh con ung cch mang tu sn khng th
ua lai c lp v hanh phc tht su cho nhn dn cc nuc thuc ja ni
chung, nhn dn Vit Nam ni ring.
Nguyn i Quc c bit quan tm tm hiu cuc cch mang thng
Mui Nga nm 1917. Ngui rt ra kt lun: "Trong th gii by gi chi c
cch mnh Nga l thnh cng, v thnh cng n noi, ngha l dn
chng oc hng ci hnh phc tu do, bnh ng tht su
Vo thng 7/1920, Ngui oc bn So tho ln th nht nhng lun cuong
v vn dn tc v vn thuc ja ca Lnin ng trn bo Nhn ao. Ngui
tm thy trong Lun cuong ca Lnin li gii p v con ung gii phng cho
nhn dn Vit Nam; v vn thuc ja trong mi quan h vi phong tro cch
mang th gii. Nguyn i Quc n vi ch ngha Mc Lnin.
Tai ai hi ln th 18 ca ng X hi Php hop Tours (12/1920), Ngui
b phiu tn thnh vic ng X hi Php gia nhp Quc t v tr thnh
mt trong nhng ngui sng lp ra ng cng sn Php. Su kin ny nh du
buc ngoc trong cuc i hoat ng cch mang ca Ngui - t mt thanh nin
yu nuc tr thnh 1 chin s cng sn v l ngui cng sn u tin ca Vit
Nam. Ngui tm thy con ung cu nuc ng n: "Mun cu nc v gii
phng dn tc khng c con ng no khc con ng cch mng v sn.
11
T y, cng vi vic thuc hin nhim vu i vi phong tro cng sn
quc t, Nguyn i Quc xc tin vic truyn b ch ngha Mc Lnin,
vach ra phuong hung, chin luoc cho cch mang Vit Nam v chun bj
iu kin thnh lp ng cng sn Vit Nam.
Qu trnh chun bj iu kin thnh lp ng ca Nguyn i Quc
uoc nh du bng vic Ngui tch cuc truyn b ch ngha Mc Lnin
vo Vit Nam thng qua nhng bi vit ng trn cc bo Ngui cng kh
(le Paria), Nhn ao (LHumanite), i sng cng nhn v xut bn cc tc
phm, c bit l tc phm Bn n ch thuc dn Php (1925). Tc phm
ny vach r m muu v th oan ca ch ngha quc che du ti c
dui ci v boc "khai ha vn minh. T khoi dy manh m tinh thn yu
nuc, thc tinh tinh thn dn tc nhm nh ui thuc dn Php xm luoc.
Ngy 11/11/1924, Nguyn i Quc n Qung Chu (Trung Quc). Thng
6/1925, Ngui thnh lp Hi Vit Nam cch mang thanh nin. Chuong trnh v iu
l ca Hi nu r muc ch l: lm cch mang dn tc v cch mang th gii. Sau khi
cch mang thnh cng, Hi ch truong thnh lp chnh ph nhn dn; muu cu hanh
phc cho nhn dn; tin ln xy dung x hi cng sn ch ngha; thuc hin on kt
vi giai cp v sn cc nuc, vi phong tro cch mang th gii.
T nm 1925 1927, Nguyn i Quc m cc lp hun luyn chnh trj
cho 75 cn b cch mang Vit Nam. Hi xy dung uoc nhiu co s cc
trung tm kinh t, chnh trj trong nuc. Nm 1928, Hi thuc hin ch truong "v
sn ha, ua hi vin vo nh my, hm m, n in rn luyn lp trung,
quan im giai cp cng nhn; tuyn truyn ch ngha Mc Lnin v ung
li cch mang Vit Nam. Phong tro "v sn ha c tc dung thuc tin ht sc
to ln. T phong tro ny, s hi vin ca Hi Vit Nam cch mang thanh nin
ngy cng tng, t 300 hi vin nm 1928 ln 1700 hi vin vo thng 5/1929.
Ngoi vic truc tip hun luyn cn b ca Hi Vit Nam cch mang
thanh nin, Nguyn i Quc cn lua chon nhng thanh nin Vit Nam uu t
gi i hoc tai trung ai hoc Phuong ng (Lin X) v trung Luc qun
Hong Ph (Trung Quc) nhm o tao cn b cho cch mang Vit Nam.
Ngoi ra, Ngui cn xut bn bo Thanh nin, Cng nng, Lnh cch mnh,
Tin Phong nhm truyn b ch ngha Mc Lnin vo Vit Nam. Quan im cch
mang ca Nguyn i Quc thc tinh v gic ng qun chng, thc y phong tro
u tranh yu nuc ca nhn dn pht trin theo con ung cch mang v sn.
Nm 1927, B Tuyn truyn ca Hi Lin hip cc dn tc bj p bc
ng xut bn tc phm ung kch mnh (tp hop cc bi ging ca Nguyn i
Quc cc lp hun luyn chnh trj ca Hi Vit Nam cch mang thanh nin).
ung kch mnh chi r tnh cht v nhim vu ca cch mang Vit Nam l
cch mang gii phng dn tc m ung tin ln ch ngha x hi. Hai cuc cch
mang ny c quan h mt thit vi nhau; cch mang l su nghip ca qun chng " l
vic chung c dn chng ch khng phi vic ca mt hai ngi, do phi on
12
kt ton dn. Nhung ci ct ca n l cng nng v phi lun ghi nh rng
cng nng l ngui ch cch mnh, cng nng l gc cch mnh.
Nguyn i Quc khng jnh: Mun thng loi th cch mang phi c
mt ng lnh ao. ng mun vng th phi c ch ngha l ct; ch ngha
chn chnh nht, chc chn nht, cch mnh nht l ch ngha Lnin.
V vn on kt ca cch mang Vit Nam, Ngui xc jnh: "Cch
mnh An Nam cng l mt b phn trong cch mnh th gii. Ai lm cch
mnh trong th gii u l ng ch ca dn An Nam c
V phuong php cch mang, Ngui nht manh n vic phi gic ng
v t chc qun chng cch mang, phi lm cho qun chng hiu r muc
ch cch mang, bit ng tm hip luc nh giai cp p bc mnh,
lm cch mang phi bit cch lm, phi c "muu chuc, c nhu th mi
bo m thnh cng cho cuc khi ngha vi su ni dy ca ton dn.
Tc phm ung kch mnh cp nhng vn co bn ca mt
cuong lnh chnh trj, chun bj v tu tung chnh trj cho vic thnh lp ng
cng sn Vit Nam. V vy, ung kch mnh c gi trj l lun v thuc tin
to ln i vi cch mang Vit Nam.
Su pht trin ca phong tro yu nc theo khuyng hng v sn:
T u th k XX, cng vi su pht trin ca phong tro dn tc trn lp
trung tu sn, phong tro cng nhn chng lai su p bc bc lt ca tu sn
thuc dn cng din ra rt sm. Trong nhng nm 1919 1925, phong tro
cng nhn din ra dui cc hnh thc nh cng, bi cng, tiu biu nhu cc
cuc bi cng ca cng nhn Ba Son (Si Gn) do Tn c Thng t chc
(1925) v cuc bi cng ca 2500 cng nhn nh my soi Nam jnh
(30/2/1925) i ch tu bn phi tng luong, phi b nh p, gin ui tho.
Nhn chung, phong tro cng nhn nhng nm 1919 - 1925 c nhng
buc pht trin mi so vi truc chin tranh th gii ln th nht. Hnh thc
bi cng tr nn ph bin, din ra trn quy m ln hon v thi gian di hon.
Trong nhng nm 1926 1929, phong tro cng nhn uoc su lnh ao
ca cc t chc nhu Hi Vit Nam cch mang thanh nin, Cng hi v cc
t chc cng sn ra i t nm 1929. giai oan ny nhiu cuc bi cng ca
cng nhn din ra: t nm 1928 n nm 1929, c khong 40 cuc u tranh
ca cng nhn din ra trong ton quc; trong nhng nm 1930 c ti 98 cuc
u tranh (vi s ngui tham gia t 350 ngui ln 31.680 ngui).
Cc cuc u tranh ca cng nhn Vit Nam trong nhng nm 1926
1929 mang tnh cht chnh trj r rt. Mi cuc u tranh c su lin kt
gia cc nh my, cc ngnh v cc ja phuong. Phong tro cng nhn c
sc li cun phong tro dn tc theo con ung cch mang v sn.
Cng vo thi gian ny, phong tro yu nuc pht trin manh m, c bit l
phong tro nng dn din ra nhiu noi trong c nuc. "Dn cy cng tinh dy,
chng quc v ja ch rt kjch lit. Nm 1927, nng dn lng Ninh Thanh Loi
13
(ach Gi) u tranh chng bon thuc dn v ja ch chim t; nng dn cc
tinh H Nam, Nam jnh, Ninh Bnh, Thi Bnh, Ngh An, H Tnh u tranh
chng bon ja ch cup t, i chia rung cng. Phong tro nng dn v
cng nhn h tro ln nhau trong cuc u tranh chng thuc dn, phong
kin. "iu c bit v quan trong nht trong phong tro cch mng ng
Dong l su tranh u ca qun chng cng nng c tnh cht c lp rt r
rt, ch khng phi l chju nh hng quc gia ch ngha nh lc trc na.
d. S ra i ca cc t chc cng sn Vit Nam:
Truc su pht trin cua phong tro cng nhn v phong tro yu nuc, cui
thng 3/1929, H Ni, mt s hi vin tin tin ca t chc Thanh nin Bc ky
lp ra chi b cng sn u tin Vit Nam do Trn Vn Cung l B thu chi b.
Tai ai hi ln th nht ca Hi Vit Nam cch mang thanh nin (1/5/1929)
xy ra bt ng gia cc on ai biu v vn thnh lp ng cng sn, m
thuc cht l su khc nhau gia nhng ai biu mun thnh lp ngay mt ng cng
sn v gii th Hi Vit Nam cch mang thanh nin, vi nhng ai biu cng mun
thnh lp ng cng sn nhung "khng mun t chc ng gia i hi Thanh
nin v cng khng mun ph Thanh nin trc khi lp oc ng. Trong bi cnh
, cc t chc cng sn Vit Nam ra i.
ng Dong cng sn ng:
Ngy 17/6/1929, tai H Ni, ai biu cc t chc cng sn min Bc hop
ai hi quyt jnh thnh lp ng Duong cng sn ng. Tuyn ngn ca ng nu
r: "ng cng sn ng Dong t chc i a s v thuc hnh cng nng lin hip
muc ch nh quc ch ngha; nh t bn ch ngha; dit tr ch
phong kin; gii phng cng nng; thuc hin x hi thuc bnh ng, tu do
bc i tc l x hi cng sn. Ngoi ra, t chc ny cn quyt jnh xut bn
bo Ba Lim v c ra Ban chp hnh Trung uong lm thi ca ng.
An Nam cng sn ng:
Truc su ra i ca ng Duong cng sn ng v p ng yu cu
ca phong tro cch mang, m thu 1929, cc ng ch trong Hi Vit Nam cch
mang thanh nin hoat ng Trung Quc v Nam ky thnh lp An Nam cng
sn ng. V iu kin kt nap ng vin, iu l ca ng vit: "Ai tin theo
chong trnh ca Quc t cng sn, hng hi phn u trong mt b phn ng,
phuc tng mnh lnh ng v gp nguyt ph, c th cho vo ng oc
.
ngDong cng sn lin on:
Vic ra i ca ng Duong cng sn ng v An Nam cng sn ng lm
cho ni b ng Tn Vit phn ha manh m, nhng ng vin tin tin ca Tn Vit
thnh lp ng Duong cng sn lin on. Tuyn at ca ng Duong cng sn
lin on nu r: "ng Dong cng sn lin on ly ch ngha cng sn lm nn
mng, ly cng, nng, binh lin hip lm i tong vn ng cch mnh thuc
hnh vn ng cch mnh cng sn trong x ng Dong, l cho x s ca chng
1
4
ta hon ton c lp, xa b nn ngi bc lt p bc ngi, xy dung ch
cng nng chuyn chnh tin ln cng sn ch ngha trong ton x ng Dong.
Mc d u giuong cao ngon c chng quc, phong kin, xy
dung ch ngha cng sn Vit Nam nhung 3 t chc cng sn trn y
hoat ng phn tn, chia r nh hung xu n phong tro cch mang
Vit Nam lc ny. V vy, vic khc phuc su chia r, phn tn gia cc t
chc cng sn l yu cu khn thit ca cch mang nuc ta, l nhim vu
cp bch truc mt ca tt c nhng ngui cng sn Vit Nam.
35. HQI NGH[ THNH LAP NG V CNG LNH CHNH TR[ U
TIN CA NG:
1. Hi ngh[ thnh Ip ng:
n cui nm 1929, nhng ngui cch mang Vit Nam trong cc t chc
cng sn nhn thc uoc su cn thit v cp bch phi thnh lp mt ng
cng sn thng nht, chm dt su chia r trong phong tro cng sn Vit Nam.
iu ny phn nh qu trnh tu thc ca nhng ngui cng sn Vit Nam v
nhu cu phi thng nht cc t chc cng sn thnh mt ng cng sn duy nht.
Ngy 27/10/1929, Quc t cng sn gi cho nhng cng sn ng
Duong ti liu V vic thnh lp mt ng cng sn ng Dong, yu
cu nhng ngui cng sn ng Duong phi khc phuc ngay su chia r
gia cc nhm cng sn v thnh lp mt ng ca giai cp v sn. Quc t
cng sn chi r phuong thc tin ti thnh lp ng l phi bt u t
vic xy dung cc chi b trong cc nh my, x nghip; chi r mi quan h
gia ng cng sn ng Duong vi phong tro cng sn quc t.
Nhn uoc tin v su chia r ca nhng ngui cng sn ng Duong,
Nguyn i Quc ri Xim n Trung Quc. Ngui ch tr Hi nghj hop nht ng
(hop tai Huong Cng, Trung Quc). Thnh phn Hi nghj hop nht gm 7 ai biu:
2 ai biu ca ng Duong cng sn ng, 2 ai biu ca An Nam cng sn ng, 2
ai biu ca cc chi b nuc ngai, 1 ai din cho Quc t cng sn. Hi
nghj tho lun nghj ca Nguyn i Quc gm Nm im ln, vi ni dung:
"1. B moi thnh kin xung t c, thnh tht hop tc thng nht
cc nhm cng sn ng Dong.
2. jnh tn ng l ng cng sn Vit Nam.
3. Tho Chnh cong v iu l so loc ca ng.
4. jnh k hoch thuc hin vic thng nht trong nc
5. C mt Ban Trung ong lm thi gm 9 ngi, trong c 2 i
biu chi b cng sn Trung Quc ng Dong.
Hi nghj nht tr vi Nm im ln theo nghj ca Nguyn i Quc v quyt
jnh hop nht cc t chc cng sn, ly tn ng l ng cng sn Vit Nam.
Hi nghj tho lun v thng qua cc vn kin: Chnh cuong vn tt,
Sch luoc vn tt, Chuong trnh tm tt, iu l vn tt v Li ku goi nhn
djp thnh lp ng do Nguyn i Quc soan tho.
1
5
Hi nghj quyt jnh phuong chm, k hoach thng nht cc t chc cng
sn trong nuc, quyt jnh ra bo, tap ch ca ng cng sn Vit Nam.
Ngy 24/2/1930, theo yu cu ca ng Duong cng sn lin on,
Ban chp hnh Trung uong lm thi hop v ra nghj quyt chp nhn ng
Duong cng sn lin on gia nhp ng cng sn Vit Nam. Nhu vy,
trong vng na thng k t sau khi hi nghj hop nht kt thc, ng cng
sn Vit Nam hon tt vic hop nht 3 t chc cng sn Vit Nam.
Su kin ng cng sn Vit Nam ra i th hin buc pht trin bin chng
qu trnh vn ng ca cch mang Vit Nam - su pht trin v cht t Hi Vit Nam
cch mang thanh nin n 3 t chc cng sn, n ng cng sn Vit Nam trn nn
tng ch ngha Mc Lnin v quan im cch mang ca Nguyn i Quc.
2. Cng Inh chnh tr[ u tin ca ng:
Cc vn kin uoc thng qua tai hi nghj thnh lp ng cng sn Vit
Nam nhu: Chnh cuong vn tt, sch luoc vn tt, Chuong trnh tm tt ca
ng hop thnh Cuong lnh chnh trj u tin ca ng cng sn Vit Nam.
Cuong lnh xc jnh cc vn co bn ca cch mang Vit Nam:
1- Phong hng chin lc ca cch mng Vit Nam l: "t
sn dn quyn v th ja cch mng i ti x hi cng sn.
2- Nhim v ca cch mng t sn dn quyn l v th ja cch mng:
o V chnh trj: nh quc ch ngha Php v bon
phong kin lm cho nuc Vit Nam uoc hon ton c lp; lp chnh ph
cng nng binh; t chc qun i cng nng.
o V kinh t: Th tiu ht cc th quc tri; tjch thu ton b sn
nghip ln (nhu cng nghip, vn ti, ngn hng v.v.) ca tu bn quc ch ngha
Php giao cho chnh ph cng nng binh qun l; tjch thu ton b rung t ca
bon quc ch ngha lm ca cng chia cho dn cy ngho; b suu thu cho dn
cy ngho; m mang cng nghip v nng nghip; thi hnh lut ngy lm 8 gi.
o V vn ha - x hi: Dn chng uoc tu do t chc hi
hop, nam n bnh quyn, v.v; ph thng gio duc theo hung cng nng ha.
- V giai cp Inh ao v Ic Ing cch mang:
"1/ ng l i qun tin phong ca v sn giai cp phi thu
phuc cho oc i b phn giai cp mnh, phi lm cho giai
cp mnh lnh o oc qun chng.
2/ ng phi thu phuc oc i a s dn cy v phi dua vo
hng dn cy ngho lm th ja cch mng nh trc bon i
ja ch v phong kin.
3/ ng phi lm cho cc on th tho thuyn v dn cy
(cng hi, hop tc x) khi di quyn luc v nh hng ca
bon t sn quc gia.
4/ ng phi ht sc lin lc vi tiu t sn, tr thc, trung nng, thanh
nin, Tn Vit. li ko ho vo phe v sn giai cp. Cn i
16
vi bon ph nng, trung, tiu ja ch v t bn An Nam m
cha r mt phn cch mng th phi loi dung, t lu mi lm
cho ho ng trung lp. B phn no ra mt phn cch mng
(nh ng Lp Hin) th phi nh .
5/ Trong khi lin lc vi cc giai cp phi rt cn thn, khng
khi no nhong mt cht loi ch g ca cng nng m i vo
ng li tha hip".
1- V on kt quc t: Cch mang Vit Nam l mt b phn ca
cch mang th gii. ng phi lin kt vi cc dn tc bj p bc v qun
chng v sn trn th gii, nht l giai cp v sn Php xy dung mt
Mt trn chung nhm u tranh chng ch ngha quc.
2- V phong php cch mng: Phuong php cch mang co bn ca Vit
Nam l dng sc mang tng hop ca qun chng nhn dn, l bao luc cch mang:
nh quc ch ngha Php v phong kin, nh cc ng phn
cch mang, nh trc bon ai ja ch v phong kin.
3- Xy dng ng: Su lnh ao ca ng l nhn t quyt jnh
cho moi thng loi ca ng. V th ng khng chi kt nap cng nhn tin
tin m cn phi kt nap nhng ngui tin tin trong cc giai cp khc.
Thuc tin qu trnh vn ng ca cch mang Vit Nam trong 80 nm
qua chng minh r tnh khoa hoc v tnh cch mang, tnh ng n v
tin b ca Cuong lnh chnh trj u tin ca ng.
3. ngha I[ch s s ra i ca ng cng sn Vit Nam v
Cng Inh chnh tr[ u tin ca ng.
Hi nghj hop nht cc t chc cng sn Vit Nam quy tu 3 t
chc cng sn thnh 1 ng cng sn duy nht - ng cng sn Vit Nam
theo mt ung li chnh trj ng n, tao nn su thng nht v tu tung,
chnh trj v hnh ng ca phong tro cch mang c nuc, hung ti muc
tiu c lp dn tc v ch ngha x hi.
ng cng sn Vit Nam ra i l kt qu tt yu ca cuc u tranh
dn tc v tranh giai cp, l su khng jnh vai tr lnh ao ca giai cp
cng nhn Vit Nam v h tu tung Mc Lnin i vi cch mang Vit
Nam. Su kin ng cng sn Vit Nam ra i l "mt bc ngoc v cng
quan trong trong ljch s cch mng Vit Nam. N chng t rng giai cp v
sn ta trng thnh v sc lnh o cch mng.
V qu trnh ra i ca ng cng sn Vit Nam, Ch tjch H Ch Minh khi
qut: "Ch ngha Mc Lnin kt hop vi phong tro cng nhn v phong tro yu
nc dn ti vic thnh lp ng cng sn ng Dong vo u nm 1930.
Thuc t ljch s cho thy, trong qu trnh chun bj v chnh trj, tu tung v t
chc cho vic thnh lp ng cng sn Vit Nam, Nguyn i Quc - H Ch Minh
khng chi vn dung sng tao m cn b sung, pht trin hoc thuyt Mc Lnin v
ng cng sn. ai hi ai biu ton quc ln th V ca ng (1991) chi r:
17
"ng cng sn Vit Nam l sn phm ca su kt hop ch ngha Mc
Lnin vi phong tro cng nhn v phong tro yu nc ca nhn dn Vit
Nam. Ch tjch H Ch Minh l hin thn tron ven nht cho su kt hop , l
tiu biu sng ngi cho su kt hop giai cp v dn tc, dn tc v quc t,
c lp dn tc vi ch ngha x hi.
Su kin thnh lp ng cng sn Vit Nam v vic ngay t khi ra i, ng
c cuong lnh chnh trj xc jnh ng n con ung cch mang l gii phng dn
tc theo phuong hung cch mang v sn, chnh l co s ng cng sn Vit
Nam va ra i nm uoc ngon c lnh ao phong tro cch mang Vit Nam; gii
quyt uoc tnh trang khng hong v ung li cch mang, v giai cp lnh
ao cch mang din ra t u th k XX; m ra con ung v phuong
hung pht trin mi cho t nuc Vit Nam.
ng cng sn Vit Nam ra i v vic ng ch truong cch mang Vit
Nam l mt b phn ca phong tro cch mang th gii tranh th uoc su
ng h to ln ca cch mang th gii, kt hop sc manh dn tc vi sc manh
ca thi ai lm nn nhng thng loi v vang. ng thi, cch mang Vit Nam
cng gp phn tch cuc vo su nghip u tranh chung ca nhn dn th gii
v ha bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi.
1
8
Chng II
NG LI U TRANH GINH CHNH QUYN (1930 - 1945)
9. CH TRNG U TRANH T NM 1930 - 1939:
1. Trong nhng nm 1930 - 1935:
a. Lun cong chnh trj thng 10/1930:
Thng 4/1930, sau thi gian hoc tp Lin X, Trn Ph uoc Quc t
cng sn ca v nuc hoat ng. Thng 7/1930, Trn Ph uoc b sung vo Ban
chp hnh Trung uong ng. T ngy 14 30/10/1930, Hi nghj Ban chp hnh
Trung uong ln th nht hop tai Huong Cng (Trung Quc) do Trn Ph ch tr.
Hi nghj thng qua nghj quyt v tnh hnh hin tai ca ng Duong v nhim
vu cn kp ca ng; tho lun Lun cuong chnh trj, iu l ng v iu l cc
t chc qun chng. Thuc hin chi thj ca Quc t cng sn, hi nghj quyt jnh
i tn ng cng sn Vit Nam thnh ng cng sn ng Duong. Hi nghj c
ra Ban chp hnh Trung uong chnh thc v c Trn Ph lm Tng B thu.
Ni dung ca Lun cong:
1- Lun cuong phn tch c im, tnh hnh x hi thuc ja na phong
kin v nu ln nhng vn co bn ca cch mang tu sn dn quyn
ng Duong do giai cp cng nhn lnh ao.
2- Lun cuong chi r: mu thun giai cp din ra gy gt gia mt
bn l tho thuyn, dn cy v cc phn t lao kh vi mt bn l
ja ch phong kin v tu bn quc.
3- Lun cuong vach ra phuong hung chin luoc ca cch mang ng
Duong l: lc u cch mang ng Duong l cuc "cch mng t
sn dn quyn, c tnh cht th ja v phn , "t sn dn quyn
cch mng l thi ky du bj lm x hi cch mng, sau khi cch
mang tu sn dn quyn thng loi s tip tuc "pht trin, b qua thi ky
t bn m tranh u thng ln con ng x hi ch ngha
.

4- Lun cuong khng jnh nhim vu ca cch mang tu sn dn quyn l:
nh phong kin, thuc hnh cch mang rung t trit v nh
quc ch ngha Php, lm cho ng Duong hon ton c lp. Hai nhim
vu chin luoc c quan h khng kht vi nhau, v c nh quc
ch ngha mi ph uoc giai cp ja ch, tin hnh cch mang th ja
thng loi, v c ph tan uoc ch phong kin th mi nh uoc
quc ch ngha. Trong 2 nhim vu ny, Lun cuong xc jnh "Vn th
ja l ci ct ca cch mng t sn dn quyn v l co s
ng ginh quyn lnh ao dn cy.
5- V luc long cch mng: lun cuong chi r, giai cp v sn va l ng luc
chnh ca cch mang tu sn dn quyn va l giai cp lnh ao cch cch
mang. Dn cy l luc luong ng o nht v l ng luc manh ca cch
mang. Tu sn thuong nghip th ng v phe quc v ja ch
19
chng lai cch mang, cn tu sn cng nghip th ng v pha quc
gia ci luong v khi cch mang pht trin cao th ho s theo
quc. Trong giai cp tiu tu sn, b phn th cng nghip th c thi
do du; tiu tu sn thuong gia th khng tn thnh cch mang;
tiu tu sn tr thc th c xu hung quc gia ch ngha v chi c th
hng hi tham gia chng quc trong thi ky u. Chi c cc
phn t lao kh thj nhu nhng ngui bn hng rong, tho th
cng nh, tr thc tht nghip mi i theo cch mang m thi.
1- V phong php cch mng: lun cuong chi r, at uoc muc tiu
co bn ca cuc cch mang l nh quc v phong kin, ginh
chnh quyn v tay cng nng th phi ra sc chun bj cho qun
chng v con ung "v trang bo ng. V trang bao ng ginh
chnh quyn l mt ngh thut, "phi tun theo khun php nh binh.
2- V quan h gia cch mng Vit Nam vi cch mng th gii: lun
cuong khng jnh, cch mang ng Duong l mt b phn ca
cch mang v sn th gii, v th giai cp v sn ng Duong phi
on kt gn b vi giai cp v sn th gii, truc ht l giai cp v
sn Php,v phi mt thit lin lac vi phong tro cch mang cc
nuc thuc ja v na thuc ja nhm m rng v tng cung luc
luong cho cuc u tranh cch mang ng Duong.
3- V vai tr lnh o ca ng: Lun cuong khng jnh, su lnh ao ca
ng cng sn l iu kin ct yu cho thng loi ca cch mang. ng phi
c ung li chnh trj ng n, c k lut tp trung, mt thit lin h vi
qun chng v tng tri u tranh m trung thnh. ng l i tin phong
ca giai cp v sn, ly ch ngha Mc Lnin lm nn tng tu tung, ai
biu chung cho quyn loi ca giai cp v sn ng Duong,
u tranh at uoc muc ch cui cng l ch ngha cng sn.
ngha ca Lun cong:
T ni dung co bn nu trn, c th thy Lun cuong chnh trj khng jnh lai
nhiu vn cn bn thuc v chin luoc cch mang m Chnh cuong vn tt, Sch
luoc vn tt nu ra. Bn canh mt thng nht co bn, gia Lun cuong chnh trj
vi Cuong lnh u tin c mt khc nhau. Lun cuong khng nu ra uoc mu
thun ch yu l mu thun gia dn tc Vit Nam v quc Php, t khng t
nhim vu chng quc ln hng u; nh gi khng ng mc vai tr cch mang
ca tng lp tiu tu sn, ph nhn mt tch cuc ca tu sn dn tc v chua thy
uoc kh nng phn ha, li ko mt phn ja ch va v nh trong cch mang gii
phng dn tc. T Lun cuong khng ra uoc mt chin luoc lin minh dn
tc v giai cp rng ri trong cuc u tranh chng quc xm luoc v tay sai.
Nguyn nhn ch yu ca su khc nhau:
1- Th nht, Lun cuong chnh trj chua tm ra v nm vng nhng
c im ca x hi thuc ja na phong kin Vit Nam.
2
0
1- Th hai, do nhn thc gio iu, my mc v vn dn tc v giai cp
trong cch mang thuc ja v lai chju nh hung truc tip khuynh hung
"t ca Quc t cng sn v mt s ng cng sn trong thi gian .
Chnh v vy, hi nghj Ban chp hnh Trung uong thng 10/1930 khng
chp nhn nhng quan im mi, sng tao, c lp tu ch ca Nguyn i Quc
uoc nu trong ung kch mnh, Cuong lnh u tin.
b. Ch trong khi phc t chc v phong tro cch mng:
Va mi ra i, ng pht ng uoc mt phong tro cch mang rng ln
m inh cao l X vit Ngh Tnh. Gia lc phong tro cch mang ca qun chng
ang dng cao, quc Php v tay sai thng tay n p, khng b hng dp
tt phong tro cch mang Vit Nam v tiu dit ng cng sn ng Duong.
Hng nghn chin s cng sn, hng van qun chng yu nuc bj bt, bj git
hoc bj t y. Cc co quan lnh ao ca ng Trung uong v cc ja phuong ln
luot bj ph v. Ton b Ban chp hnh Trung uong bj bt. To n ca chnh quyn
thuc dn Php m cc phin ta c bit xt x nhng ngui cch mang.
Tuy bj jch khng b c lit, ng ta v qun chng cch mang bj tn tht
nng n, song thnh qu ln nht ca phong tro cch mang 1930 1931 m qun
th khng th xa b uoc l: khng jnh trong thuc t quyn lnh ao v nng
luc lnh ao cch mang ca giai cp cng nhn thng qua ng tin phong ca mnh;
em lai cho nng dn nim tin vng chc vo su lnh ao ca ng. Cao tro
cng em lai cho qun chng ng o, truc ht l cng nng lng tu tin sc
luc cch mang ca bn thn mnh dui su lnh ao ca ng. Nh tinh thn v nghj
luc phi thung uoc rn luyn qua thuc tin u tranh cch mang trong nhng nm
1930 1931, ng v qun chng cch mang vuot qua th thch kh khn, tng
buc khi phuc t chc ng v phong tro cch mang.
Su khng b ca k th khng lm nhng chin s cch mang v qun
chng yu nuc t b con ung cch mang. Trong bi cnh , mt s cuc
u tranh ca cng nhn v nng dn vn n ra, nhiu chi b ng trong
nh t vn uoc thnh lp, h thng t chc ng tng buc uoc phuc hi.
Mc d bj thuc dn Php khng b tn bao, mt s t chc ng
Cao Bng, Son Ty, H Ni, Hi Phng, Nam jnh, Thi Bnh, Thanh Ha,
Qung Trj, Qung Nam, Qung Ngi v nhiu noi khc min Nam vn
uoc duy tr v bm chc qun chng hoat ng. Nhiu ng vin vuot
t tch cuc tham gia khi phuc ng v lnh ao qun chng u tranh.
Cc X y Bc ky, Nam ky, Trung ky bj thuc dn Php ph v nhiu ln, ln
luot uoc lp lai trong nm 1931 v 1933. Nhiu tinh y, huyn y, chi b ln luot
uoc phuc hi. min ni pha Bc, mt s t chc ca ng uoc thnh lp.
u nm 1932, truc tnh hnh cc y vin Ban chp hnh Trung uong ng
v hu ht cc y vin cc X y bj jch bt v nhiu ngui hy sinh, theo chi thj
ca Quc t cng sn, L Hng Phong cng mt s ng ch ch cht trong v ngoi
nuc t chc ra Ban lnh ao Trung uong ca ng (Ban chi huy ngoi, Ban lnh
21
ao hi ngoai). Thng 6/1932, Ban lnh ao Trung uong cng b
Chuong trnh hnh ng ca ng cng sn ng Duong.
Chuong trnh hnh ng nh gi 2 nm u tranh ca qun chng cng
nng v khng jnh: cng nng ng Duong dui su lnh ao ca ng cng
sn s ni ln v trang bao ng thuc hin nhng nhim vu chng quc, chng
phong kin v tin ln thuc hin ch ngha x hi. chun bj cho cuc v trang
bao ng sau ny, ng phi ra v lnh ao qun chng u tranh ginh
nhng quyn loi thit thuc hng ngy, ri dn ua qun chng tin ln u tranh
cho nhng nhu cu chnh trj cao hon. Nhng yu cu chung truc mt ca ng
o qun chng uoc nu ln trong Chuong trnh hnh ng l:
1- Th nht, i cc quyn tu do t chc xut bn, ngn lun, i lai
trong nuc v ra nuc ngoi.
2- Th hai, b nhng lut hnh c bit i vi ngui bn x, tr tu do
cho t chnh trj, b ngay chnh sch n p, gii tn Hi ng hnh.
3- Th ba, b thu thn, thu ngu cu v cc th thu v l khc.
4- Th t, b cc c quyn v ruou, thuc phin v mui.
Chong trnh hnh ng cn ra nhng yu cu cu th ring cho tng giai
cp v tng lp nhn dn; vach r phi ra sc tuyn truyn m ng nh hung ca
ng trong qun chng, cng c v pht trin cc on th cch mang, nht l cng
hi v nng hi; dn dt qun chng u tranh cho nhng quyn loi hng ngy tin
ln u tranh chnh trj, chun bj khi ngha ginh chnh quyn khi c iu kin; trong
xy dung ng, phi lm cho ng vng manh,c k lut nghim, gio duc ng
vin v tu tung, chnh trj, rn luyn ng vin qua u tranh cch mang.
Nhng yu cu chnh trj truc mt cng vi nhng bin php t chc
v u tranh do ng vach ra trong Chong trnh hnh ng nm 1932 ph
hop vi iu kin ljch s lc by gi. Nh vy, phong tro cch mang ca
qun chng v h thng t chc ca ng nhanh chng uoc khi phuc.
Thng 3/1935, ai hi ai biu ln th nht ca ng hop Ma Cao
(Trung Quc). ai hi khng jnh thng loi ca cuc u tranh khi phuc
phong tro cch mang v h thng t chc ca ng. ai hi ra 3 nhim
vu truc mt l: cng c v pht trin ng; y manh cuc vn ng thu
phuc qun chng; m rng tuyn truyn chng quc, chng chin tranh,
ng h Lin X, ng h cch mang Trung Quc.
2. Trong nhng nm 1936 -
1939: a. Hon cnh ljch s:
Tnh hnh th gii:
Cuc khng hong kinh t trong nhng nm 1929 1933 cc nuc
tu bn ch ngha lm cho mu thun ni tai ca ch ngha tu bn ngy
cng gay gt v phong tro cch mang ca qun chng dng cao.
Ch ngha pht xt xut hin v thng th mt s noi nhu pht xt Hitle
c, pht xt rancose Ty Ban Nha, pht xt Mussolini talia v phi s quan tr
22
Nht Bn. Ch c ti pht xt l nn chuyn chnh ca nhng th luc phn
ng nht, tn bao v d man nht. Chng tin hnh chin tranh xm luoc, bnh
trung v n djch cc nuc khc. Tp on pht xat cm quyn c, v Nht
lin kt vi nhau thnh khi "Truc, ro rit chun bj chin tranh chia
lai thj trung th gii v thuc hin muu tiu dit Lin X thnh tr cch
mang th gii - nhm hy vong y li phong tro cch mang v sn ang
pht trin manh m. Nguy co ch ngha pht xt v chin tranh th gii e
doa nghim trong nn ha bnh v an ninh quc t.
Truc tnh hnh , ai hi ln th V ca Quc t cng sn hop tai
Matxcova (thng 7/1935) dui su ch tr ca G. imitorp. on ai biu ng
cng sn ng Duong do L Hng Phong dn u tham du ai hi.
ai hi xc jnh k th nguy him truc mt ca giai cp v sn v
nhn dn lao ng th gii lc ny chua phi l ch ngha quc ni
chung, m l ch ngha pht xt.
ai hi vach ra nhim vu truc mt ca giai cp cng nhn v nhn dn lao
ng th gii lc ny chua phi l u tranh lt ch ngha tu bn, ginh
chnh quyn, m l u tranh chng ch ngha pht xt, chng chin tranh,
bo v dn ch v ha bnh.
thuc hin nhim vu cp bch , cc ng cng sn v nhn dn cc nuc
trn th gii phi thng nht hng ng ca mnh, lp mt trn nhn dn rng ri
chng pht xt v chin tranh, i tu do, dn ch, ha bnh v ci thin i sng.
i vi cc nuc thuc ja v na thuc ja, ai hi chi r: do tnh
hnh th gii v trong nuuc thay i nn vn lp mt trn thng nht
chng quc c tm quan trong c bit.
Tnh hnh trong nc:
Cuc khng hong kinh t 1929 1933 tc ng su sc khng chi n i
sng cc giai tng v tng lp nhn dn lao ng m cn n c nhng nh tu sn,
ja ch hang va v nh. Trong khi , bon cm quyn phn ng ng
Duong vn ra sc vo vt, bc lt, bp nght moi quyn tu do, dn ch v thi
hnh chnh sch khng b, n p phong tro u tranh ca nhn dn ta.
Tnh hnh trn lm cho cc giai cp v tng lp tuy c quyn loi khc
nhau nhung u cm th thuc dn, tu bn c quyn Php v u c nguyn
vong chung truc mt l u tranh i uoc quyn sng, quyn tu do, dn
ch, com o v ha bnh. Trong lc ny, h thng t chc ca ng v cc co
s cch mang ca qun chng uoc khi phuc. y l yu t rt quan
trong, quyt jnh buc pht trin mi ca phong tro cch mang nuc ta.
b. Ch trong v nhn thc mi ca ng:
Truc nhng bin chuyn ca tnh hnh trong nuc v th gii, c bit dui
nh sng ca ch truong chuyn hung chin luoc ca ai hi ln th V ca Quc
t cng sn, trong nhng nm 1936 1939, Ban chp hnh Trung uong ng cng
sn ng Duong hop hi nghj ln th hai (7/1936), ln th 3 (3/1937), ln th 4
23
(9/1937) v ln th 5 (3/1938). ra nhng ch truong mi v chnh trj, t
chc v hnh thc u tranh mi ph hop vi tnh hnh cch mang nuc ta.
Ch trong u tranh i quyn dn ch, dn sinh:
Ban chp hnh Trung uong xc jnh cch mang ng Duong vn l "cch
mang tu sn dn quyn - phn v in ja - lp chnh quyn ca cng nng bng
hnh thc x vit, du bj iu kin i ti cch mang x hi ch ngha
28
. Song. Xt
rng, cuc vn ng qun chng hin thi c v chnh trj v t chc chua ti trnh
truc tip nh quc Php, lp chnh quyn cng nng, gii quyt vn in
ja. Trong khi , yu cu cp bch truc mt ca nhn dn ta lc ny l tu do, dn
ch, ci thin i sng. V vy, ng phi nm ly nhng yu cu ny pht ng
qun chng u tranh, tao tin ua cch mang tin ln buc cao hon sau ny.
V k th ca cch mng: K th truc mt nguy hai nht ca nhn dn ng
Duong cn tp trung nh l bon phn ng thuc ja v b l tay sai ca chng.
V nhim vu trc mt caa cch mng: Chng pht xt, chng chin
tranh quc, chng bon phn ng thuc ja v tay sai, i tu do, dn
ch, com o v ha bnh.
thuc hin nhng nhim vu trn, Ban chp hnh Trung uong quyt
jnh thnh lp mt trn nhn dn phn , bao gm cc giai cp, dn tc,
ng phi, on th chnh trj, x hi v tn ngung tn gio khc nhau, vi
nng ct l lin minh cng nng. ph hop vi yu cu tp hop luc luong
cch mang trong tnh hnh mi, Mt trn nhn dn phn uoc i tn
thnh mt trn dn ch ng Duong.
V on kt quc t: tp trung, c lp v cha mi nhon u tranh vo
bon phn ng thuc ja v tay sai ca chng ng Duong, i cc quyn tu
do, dn ch, dn sinh th khng nhng phi on kt cht ch vi giai cp cng
nhn v ng cng sn Php "ng h Mt trn nhn dn Php, m cn ra
khu hiu "ng h chnh ph mt trn nhn dn Php cng nhau chng lai k
th chung l bon pht xt Php v bon phn ng thuc ja ng Duong.
V hnh thc t chc v phn bin u tranh: Phi chuyn hnh thc t
chc b mt khng hop php sang cc hnh thc t chc v u tranh cng
khai v na cng khai, hop php v na hop php, nhm lm cho ng m
rng su quan h vi qun chng, gio duc, t chc v lnh ao qun chng
u tranh bng cc hnh thc v khu hiu thch hop. Trong khi tranh th m
rng cc hnh thc t chc u tranh cng khai hop php th trnh sa vo ch
ngha cng khai, m phi gi vng nguyn tc cng c v tng cung t chc
v hoat ng b mt ca ng, gi vng mi quan h gia b mt v cng khai,
hop php v khng hop php v phi bo m su lnh ao ca t chc ng
b mt i vi nhng t chc v hoat ng cng khai, hop php.
2
4
Nhn thc mi ca ng v mi quan h gia hai nhim vu dn tc v dn
ch:
Trong khi ra ch truong mi lnh ao nhn dn ta u tranh nhm thuc
hin cc quyn dn ch dn sinh, Ban chp hnh Trung uong ng t vn
nhn thc lai mi quan h gia hai nhim vu dn tc v dn ch, phn v in ja
trong cch mang ng Duong. Trong vn kin Chung quanh vn chin sch mi
cng b thng 10.1936, ng nu mt quan im mi: "Cuc dn tc gii phng
khng nht jnh kt cht vi cuc cch mng in ja. Ngha l khng th ni rng:
mun nh quc cn phi pht trin cch mng in ja, mun gii quyt vn
in ja th cn phi nh quc. L thuyt y c ch khng xc ng. V
rng, ty hon cnh hin thuc bt buc, nu nhim vu chng quc l cn kp cho
lc hin thi, cn vn gii quyt in ja tuy quan trong nhung chua phi truc tip
bt buc, th c th truc tp trung nh quc ri sau mi gii quyt vn
in ja.
Nhung cng c khi vn in ja v phn phi lin tip gii quyt, vn
ny gip cho vn kia lm xong muc ch ca cuc vn ng. Ngha l, cuc phn
pht trin ti trnh v trang tranh u kjch lit, ng thi, v mun tng thm luc
luong tranh u chng quc, cn phi pht trin cuc cch mang in ja. "Ni
tm li, nu pht trin cuc tranh u chia t m ngn tr cuc tranh u phn
th phi lua chon vn no quan trong hon m gii quyt trc. Ngha l chon jch
nhn chnh, nguy him nht, tp trung luc long ca mt dn tc m
nh cho oc ton thng
.
y l nhn thc mi ca Ban chp hnh Trung uong, n ph hop vi
tinh thn trong Cuong lnh chnh trj u tin ca ng v buc u khc
phuc nhng han ch ca Lun cuong chnh trj thng 10/1930.
Thng 3/1939, ng ra bn Tuyn ngn ca ng cng sn ng
Dong i vi thi cuc, nu r hoa pht xt ang n gn, Chnh ph Php
hin nghing v pha hu, ra sc bp nght tu do dn ch, tng cung
bc lt nhn dn v ro rit chun bj chin tranh. Tuyn ngn ku goi cc
tng lp nhn dn phi thng nht hnh ng hon na trong vic i cc
quyn tu do dn ch, chng nguy co chin tranh quc.
Thng 7/1939, Tng b thu Nguyn Vn C cho xut bn tc phm Tu chi
trch. Tc phm phn tch nhng vn co bn v xy dung ng, tng kt kinh
nghim cuc vn ng dn ch ca ng, nht l v ung li xy dung Mt trn
dn ch ng Duong - mt vn chnh trj trung tm ca ng lc . Tc phm
chng nhng c tc dung ln trong cuc u tranh khc phuc nhng lch lac, sai
lm trong phong tro vn ng dn ch, tng cung on kt nht tr trong ni b
ng, m cn l mt vn kin l lun quan trong v xy dung ng, v cng tc vn
ng thnh lp mt trn thng nht rng ri trong u tranh cch mang Vit Nam.
Tm li, trong nhng nm 1936 1939, ch truong mi ca ng gii
quyt ng n mi quan h gia muc tiu chin luoc v muc tiu cu th truc mt
25
ca cch mang, cc mi quan h gia lin minh cng nng v mt trn on kt
dn tc rng ri, gia vn dn tc v vn giai cp, gia phong tro cch mang
ng Duong v phong tro cch mang Php v trn th gii; ra cc
hnh thc t chc v u tranh linh hoat, thch hop nhm hung dn qun
chng u tranh ginh quyn loi hng ngy, chun bj cho nhng cuc u
tranh cao hon v c lp v tu do.
35. CH TRNG U TRANH T NM 1939 - 1945:
1. Hon cnh I[ch s v s chuyn hng chi ao chin Ic ca ng:
a. Tinh hinh th gii v trong nc:
Chin tranh th gii th hai bng n:
Ngy 1/9/1939, pht xt c tn cng Ba Lan. Hai ngy sau Anh, Php tuyn
chin vi c. Chin tranh th gii th hai bng n. Pht xt c ln luot chim cc
nuc chu u. quc Php lao vo vng chin. Chnh ph Php thi hnh bin
php n p luc luong dn ch trong nuc v phong tro cch mang thuc ja.
Mt trn nhn dn Php tan v. ng cng sn Php bj t ra ngoi vng php lut.
Thng 6/1940, c tn cng Php. Chnh ph Php u hng c. Ngy
22/6/1941, qun pht xt c tn cng Lin X. T khi pht xt c xm luoc Lin
X, tnh cht chin tranh quc chuyn thnh chin tranh gia cc luc luong
dn ch do Lin X lm tru ct vi cc luc luong pht xt do c cm u.
Tnh hnh trong nc:
Chin tranh th gii th hai nh hung manh m v truc tip n
ng Duong v Vit Nam. Ngy 28/9/1939, Ton quyn ng Duong ra
nghj jnh cm tuyn truyn cng sn, cm luu hnh, tng tr ti liu cng
sn, t ng cng sn ng Duong ra ngoi vng php lut, gii tn cc
hi i hu, nghip on v tjch thu ti sn ca cc t chc , ng ca cc
t bo v nh xut bn, cm hi hop v tu tp ng ngui.
Trong thuc t, Vit Nam v ng Duong, thuc dn Php thi hnh chnh
sch thi chin rt trng tron. Chng pht xt ha b my thng trj, thng tay n p
phong tro cch mang ca nhn dn, tp trung luc luong nh vo ng cng sn
ng Duon. Hng ngn cuc khm xt bt ng din ra khp noi. Mt s quyn tu do,
dn ch ginh uoc trong thi ky 1936 1939 bj th tiu. Chng ban b lnh tng
ng vin, thuc hin chnh sch "kinh t chi huy nhm tng cung vo vt sc ngui,
sc ca phuc vu chin tranh ca quc. Hon 7 van thanh nin bj bt sang
Php lm bia an.
Loi dung lc Php thua c, ngy 22/9/1940, pht xt Nht tin vo
Lang Son v b vo Hi Phng. Ngy 23/9/1940, tai H Ni, Php k
hip jnh u hng Nht. T , nhn dn chju cnh mt c 2 trng p bc,
bc lt ca Php - Nht. Mu thun gia dn tc ta vi quc, pht xt
Php - Nht tr nn gay gt hon bao gi ht.
2
6
b. Ni dung ch trong chuyn hng ch o chin lc:
K t khi chin tranh th gii th bng n, Ban chp hnh Trung uong
ng hop hi nghj ln th 6 (11/1939), hi nghj ln th 7 (11/1940) v hi nghj
ln th 8 (5/1941). Trn co s khng jnh kh nng din bin ca chin tranh
th gii th v cn c vo tnh hnh cu th trong nuc, Ban chp hnh
Trung uong quyt jnh chuyn hung chi ao chin luoc nhu sau:
1- Mt l, a nhim vu gii phng dn tc ln hng u.
Ban chp hnh Trung uong nu r mu thun ch yu nuc ta i hi phi
uoc gii quyt cp bch l mu thun gia dn tc ta vi bon quc,
pht xt Php - Nht. Bi "trong lc ny nu khng gii quyt oc vn
dn tc gii phng, khng i oc c lp, tu do cho ton th dn tc, th
chng nhng ton th quc gia dn tc cn chju mi kip ngua tru, m
quyn loi ca b phn, giai cp n vn nm cng khng i li oc.
tp trung cho nhim vu hng u ca cch mang lc ny, Ban chp hnh
Trung uong quyt jnh tam gc lai khu hiu "nh ja ch, chia rung t cho
dn cy thay bng khu hiu "Tjch thu rung t ca bon quc v Vit gian cho
dn cy ngho, "chia li rung t cng cho cng bng v gim t, gim tc.
1- Hai l, quyt jnh thnh lp Mt trn Vit Minh on kt, tp
hop luc luong cch mang nhm muc tiu gii phng dn tc.
tp hop luc luong cch mang ng o trong c nuc, Ban chp hnh
Trung uong quyt jnh thnh lp Mt trn Vit Nam c lp ng minh (goi tt
l Vit Minh) thay cho Mt trn thng nht dn tc phn ng Duong; i
tn cc Hi phn thnh Hi cu quc (Cng nhn cu quc, Nng dn cu
quc, Thanh nin cu quc, Phu n cu quc, Phu lo cu quc, Thiu nin
cu quc.) vn ng, thu ht moi ngui dn yu nuc, khng phn bit
thnh phn, la tui, on kt bn nhau, ng cu T quc, cu ging ni.
1- Ba l, quyt jnh xc tin chun bj khi ngha v trang l nhim vu
trung tm ca ng v nhn dn trong giai oan hin tai.
ua cuc khi ngha v trang n thng loi, cn phi ra sc pht trin luc
luong cch mang, bao gm luc luong chnh trj v luc luong v trang, xc tin xy
dung cn c ja cch mang. Ban chp hnh Trung uong chi r vic "chun bj khi
ngha l nhim vu trung tm ca ng ta v nhn dn trong giai oan hin ti.
Trung uong quyt jnh duy tr luc luong du kch Bc Son v ch truong thnh
lp nhng i du kch hoat ng phn tn, dng hnh thc v trang va chin
u chng jch, bo v nhn dn, va pht trin co s cch mang, tin ti
thnh lp khu cn c, ly vng Bc Son, V Nhai lm trung tm.
Ban chp hnh Trung uong xc jnh phuong chm v hnh thi khi
ngha nuc ta: "Phi lun lun chun bj mt luc long sn sng, nhm vo
co hi thun tin hon c m nh li qun th. vi luc long sn c, ta c th
lnh o mt cuc khi ngha tng phn trong tng ja phong cng c th
ginh su thng loi m m ng cho mt cuc tng khi ngha to ln.
2
7
Ban chp hnh Trung uong cn c bit ch trong cng tc xy dung
ng nhm nng cao nng luc t chc v lnh ao ca ng, ng thi ch
trong gp rt o tao cn b, cn b lnh ao, cn b cng vn, nng vn,
binh vn, qun su v y manh cng tc vn ng qun chng.
c. Y ngha ca s chuyn hng ch o chin lc:
Vi tinh thn c lp, tu ch, sng tao, Ban chp hnh Trung uong
ng hon chinh su chuyn hung chi ao chin luoc nhm gii quyt
muc tiu s mt ca cch mang l c lp dn tc v ra nhiu ch truong
ng n thuc hin muc tiu y.
ung li giuong cao ngon c gii phng dn tc, t nhim vu gii
phng dn tc ln hng u, tp hop rng ri moi ngui Vit Nam yu nuc
trong mt trn Vit Minh, xy dung luc luong chnh trj ca qun chng c
nng thn v thnh thj, xy dung cn c ja cch mang v luc luong v trang,
l ngon c dn ung cho nhn dn ta tin ln ginh thng loi trong su nghip
nh Php, ui Nht, ginh c lp cho dn tc v tu do cho nhn dn.
Sau hi nghj ln th 8 ca ng (5/1941), Nguyn i Quc gi thu ku goi
ng bo c nuc on kt thng nht nh ui Php - Nht. Ngui nhn
manh: "Trong lc ny quyn loi dn tc gii phng cao hon ht thy. Chng
ta phi on kt li nh bon quc v bon Vit gian ng cu ging
ni ra khi nc si la nng.
Thuc hin nghj quyt ca ng v li ku goi ca Nguyn i Quc, cc
cp b ng v mt trn Vit Minh tch cuc xy dung cc t chc cu quc
ca qun chng, y nhanh vic pht trin luc luong chnh trj v phong tro
u tranh ca qun chn. Ngy 25/10/1941, mt trn Vit Minh tuyn b ra i.
Mt trn Vit Minh cng b 10 chnh sch va ch nuc va loi dn nn
uoc nhn dn nhit lit hung ng. T u ngun cch mang Pc B, Vit
Minh lan ta khp nng thn, thnh thj, c h thng t trung uong n co
s. Mt s t chc chnh trj yu nuc ra i v tham gia lm thnh vin ca
mt trn Vit Minh nhu ng Dn ch Vit Nam (6/1944). Luc luong chnh trj
qun chng ngy cng ng o v uoc rn luyn trong u tranh chng
Php - Nht theo khu hiu ca mt trn Vit Minh.
Trn co s luc luong chnh trj ca qun chng, ng chi ao vic v
trang cho qun chng cch mang, tng buc t chc, xy dung luc luong v
trang nhn dn. T cc i du kch b mt, cc i Cu quc qun, Vit Nam
tuyn truyn gii phng qun uoc thnh lp. ng chi ao vic lp cc chin
khu v cn c ja cch mang, tiu biu l cn c Bc Son V Nhai v cn c
Cao Bng. Cng vic chun bj khi ngha v trang din ra si ni cc khi cn
c v khp cc ja phuong trong c nuc, c v v thc y manh m
phong tro cch mang qun chng vng ln u tranh ginh chnh quyn.
2
8
2. Ch trng pht ng Tng khi ngha ginh chnh quyn:
a. Pht ng cao tro khng Nht cu nc v y mnh khi ngha
tng phn:
Pht ng cao tro khng Nht cu nc:
Vo cui nm 1944 u nm 1945, chin tranh th gii th buc vo giai
oan kt thc, Hng qun Lin X qut sach pht xt c ra khi lnh th ca
mnh v tin nhu v bo v pha Berlin. Pht xt Nht lm vo tnh trang nguy
khn. Mu thun Nht Php ngy cng gay gt. m 9/3/1945, Nht o chnh
Php c chim ng Duong. Qun Php nhanh chng u hng qun Nht.
Ngay m ngy 9/3/1945, Ban Thung vu Trung uong ng hop hi nghj m
rng lng nh Bng (T Son, Bc Ninh). Ngy 12/3/1945, Ban Thung vu Trung
uong ng ra chi thj "Nht Php bn nhau v hnh ng ca chng ta.
Chi thj nhn jnh: Cuc o chnh ca Nht lt Php c chim
ng Duong tao ra mt cuc khng hong chnh trj su sc nhung iu
kin khi ngha chua thuc su chn mui. Tuy vy, hin ang c nhng co
hi tt lm cho nhng iu kin tng khi ngha nhanh chng chn mui.
Chi thj xc jnh: Sau cuc o chnh, pht xt Nht l k th chnh, k th
cu th truc mt duy nht ca nhn dn ng Duong. V vy phi thay khu
hiu "nh ui pht xt Nht Php bng khu hiu "nh ui pht xt Nht.
Chi thj ch truong: Pht ng mt cao tro khng Nht cu nuc manh m,
lm tin cho cuc tng khi ngha. Moi hnh thc tuyn truyn, c ng, t chc
v u tranh lc ny phi thay i cho thch hop vi thi ky tin khi ngha nhu tuyn
truyn xung phong, biu tnh tun hnh, bi cng chnh trj, biu tnh ph kho thc ca
Nht gii quyt nan i, y manh xy dung cc i tu v cu quc.
Chi thj nu r phuong chm u tranh lc ny l pht ng chin tranh
du kch, gii phng vng, m rng cn c ja.
Chi thj du kin nhng iu kin thun loi thuc hin tng khi ngha nhu
khi qun ng minh ko vo ng Duong nh Nht, qun Nht ko ra mt trn
ngn cn qun ng minh pha sau so h. Cng c th l cch mang Nht
bng n v chnh quyn cch mang ca nhn dn Nht uoc thnh lp, hoc
Nht bj mt nuc nhu Php nm 1940 v qun i vin chinh Nht mt tinh thn.
y mnh khi ngha tng phn, ginh chnh quyn b phn:
T gia thng 3/1945 tr i, cao tro khng Nht cu nuc din ra
rt si ni, manh m v phong ph v ni dung v hnh thc.
Phong tro u tranh v trang, khi ngha tng phn din ra trong
nhiu noi vng thuong du v trung du Bc ky. Vit Nam tuyn truyn gii
phng qun v Cu quc qun phi hop vi luc luong chnh trj ca qun
chng gii phng hng loat x, chu, huyn thuc cc tinh Cao Bng, Bc
Can, Lang Son, Thi Nguyn, Tuyn Quang.
2
9
Bc Giang, qun chng ni dy thnh lp y ban dn tc gii phng nhiu
lng. i du kch Bc Giang uoc thnh lp. Qung Ngi, cuc khi ngha n ra
Ba To. i du kch Ba To uoc thnh lp.
Gia lc cao tro khng Nht cu nuc ang dng ln manh m, ngy
15/4/1945, Ban Thung vu Trung uong ng triu tp hi nghj qun su
cch mang Bc ky tai Hip Ha (Bc Giang). Hi nghj nhn jnh: Tnh th
t nhim vu qun su ln trn tt c cc nhim vu quan trong v cn kp
trong lc ny. Chng ta phi tch cuc pht trin chin tranh du kch, gy
dung cn c ja khng Nht chun bj cuc tng khi ngha cho kjp thi
co. Hi nghj quyt jnh thng nht cc luc luong v trang sn c thnh
Vit Nam gii phng qun; quyt jnh xy dung 7 chin khu trong c nuc
v ch truong pht trin hon na luc luong v trang v na v trang.v.v.
Trong 2 thng 5 v 6/1945, cc cuc khi ngha tng phn lin tuc n
ra v nhiu chin khu uoc thnh lp c 3 min. khu gii phng v mt
s ja phuong, chnh quyn nhn dn hnh thnh, tn tai song song vi
chnh quyn tay sai ca pht xt Nht.
Ngy 4/6/1945, khu gii phng chnh thc uoc thnh lp gm hu ht
cc tinh Cao Bng, Bc Can, Lang Son, Tuyn Quang, Thi Nguyn, H Giang
v mt s vng ln cn thuc tinh Bc Giang, Ph Tho, n Bi, Vnh n.
Gia lc phong tro qun chng trong c nuc ang pht trin manh m c
nng thn v thnh thj, nan i din ra nghim trong cc tinh Bc B v Bc
Trung B do Nht, Pht vo vt hng triu tn la gao ca nhn dn. Hon 2 triu
ng bo ta bj cht i. Xut pht t loi ch sng cn truc mt ca qun chng,
ng kjp thi ra khu hiu "Ph kho thc, gii quyt nn i. Ch truong
p ng ng nguyn vong cp bch ca nhn dn ta. V vy, trong mt thi gian
ngn, ng ng vin uoc hng triu qun chng tin ln trn tuyn cch mang.
b. Ch trong pht ng tng khi ngha:
chin tranh th gii th buc vo giai oan kt thc. Ngy 2/5/1945, Hng
qun Lin X chim Berlin, tiu dit pht xt c tn hang ca chng. Ngy
9/5/1945, pht xt c u hng khng iu kin. chu , pht xt Nht
ang i gn n ch tht bai hon ton.
Truc su pht trin ht sc nhanh chng ca tnh hnh, Trung uong quyt
jnh hop hi nghj ton quc ca ng tao Tn Tro (Tuyn Quang) t ngy 13
15/8/1945. Hi nghj nhn jnh: Co hi rt tt cho ta ginh chnh quyn ti v
quyt jnh pht ng ton dn tng khi ngha, ginh chnh quyn t tay pht xt
Nht v tay sai, truc khi qun ng Minh vo ng Duong.
Hi nghj chi r khu hiu u tranh lc ny l: "Phn i xm luoc;
"hon ton c lp; "chnh quyn nhn dn. Nhng nguyn tc chi ao
khi ngha l tp trung, thng nht v kjp thi, phi nh chim ngay nhng
noi chc thng, khng k thnh ph hay nng thn; qun su v chnh trj
phi phi hop; phi lm mt tinh thn qun jch.v.v.
3
0
Hi nghj cn quyt jnh nhng vn quan trong v chnh sch i
ni v i ngoai trong tnh hnh mi. V i ni, s ly 10 chnh sch ln ca
Vit Minh lm chnh sch co bn ca chnh quyn cch mang. V i ngoai,
thuc hin nguyn tc bnh ng, hop tc, thm ban bt th, trit loi dung
mu thun gia Php Anh v M - Tung, ht sc trnh trung hop mt
mnh phi i ph vi nhiu k th trong cng mt lc; phi tranh th su ng
h ca Lin X, ca nhn dn cc nuc trn th gii, nht l nhn dn Php
v nhn dn Trung Quc. Hi nghj quyt jnh c y ban khi ngha ton
quc do Trung Chinh phu trch v kin ton Ban chp hnh Trung uong.
Ngay m 13/8/1945, y ban khi ngha ton quc ra lnh tng khi ngha.
Ngy 16/8/1945, cng tai Tn Tro, ai hi quc dn hop. ai hi nhit
lit tn thnh ch truong tng khi ngha ca ng v 10 chnh sch ca
Vit Minh, quyt jnh thnh lp y ban gii phng dn tc Vit Nam.
Ngay sau ai hi, Ch tjch H Ch Minh gi thu ku goi ng bo
v chin s c nuc: "Gi quyt jnh cho vn mnh dn tc ta n. Ton
quc ng bo hy ng dy, em sc ta m tu gii phng cho ta.
Dui su lnh ao ca ng, hon 20 triu nhn dn ta nht t vng dy
khi ngha ginh chnh quyn. T ngy 14/8/1945, cc on vj gii phng qun
lin tip ha nhiu n Nht thuc cc tinh Cao Bng, Bc Can, Thi Nguyn,
Tuyn Quang, n Bi v h tro qun chng tin ln ginh chnh quyn. Ngy
18/8/195, nhn dn cc tinh Bc Giang, Hi Duong, Phc n, Thi Bnh, Thanh
Ha, H Tnh, Qung Nam v Khnh Ha ginh chnh quyn tinh l.
Ngy 19/8/1945, dui su lnh ao ca Thnh y H Ni, hng chuc
van qun chng sau khi du mittinh rm r xung ung biu tnh, tun
hnh v mau chng ta i cc hung chim Ph Khm sai, Ta Thj chnh,
Trai lnh bo an, S Cnh st v cc cng s ca chnh quyn b nhn.
Truc kh th p o ca qun chng khi ngha, hon 1 van qun Nht
H Ni t lit, khng dm chng cu. Chnh quyn v tay nhn dn.
Thng loi ca cuc khi ngha H Ni ngy 19/8/1945 c ngha quyt jnh
i vi c nuc, lm cho chnh quyn tay sai ca Nht cc noi bj t lit, c v manh
m nhn dn cc tinh, thnh ph khc ni dy khi ngha ginh chnh quyn.
Ngy 23/8/1945, khi ngha ginh thng loi Hu. Ngy 25/8/1945,
khi ngha ginh thng loi Si Gn. Chi trong vng 15 ngy (t ngy 14
28/8/1945) cuc tng khi ngha thnh cng trn c nuc, chnh quyn
v tay nhn dn. Ngy 30/8/1945, vua Bo ai thoi vj lm sup hon
ton ch phong kin nuc ta.
Ngy 2/9/1945, tai cuc mittinh ln Qung trung Ba nh, H Ni,
thay mt Chnh ph lm thi, ch tjch H Ch Minh trjnh trong oc Tuyn
ngn c lp, tuyn b vi quc dn ng bo, vi ton th th gii: nuc
Vit Nam dn ch cng ha ra i.
3
1
c. Kt qu, ngha, nguyn nhn thng li v bi hc kinh
nghim ca cuc cch mng thng Tm:
Kt qu v ngha:
1- Thng loi ca cch mang thng Tm p tan xing xch n l ca
thuc dn Php trong gn 1 th k, lt nho ch qun ch hng my
ngn nm v ch thng trj ca pht xt Nht, lp nn nuc Vit Nam
Dn ch cng ha, nh nuc dn ch nhn dn u tin ng Nam
. Nhn dn Vit Nam t thn phn n l tr thnh ngui dn ca
nuc c lp tu do, lm ch vn mnh ca mnh.
2- Thng loi ca cch mang thng Tm nh du buc pht trin
nhy vot ca ljch s dn tc Vit Nam, ua dn tc ta buc vo 1
k nguyn mi: K nguyn c lp tu do v ch ngha x hi.
3- Vi thng loi ca cch mang thng Tm, ng v nhn dn ta
gp phn lm phong ph thm kho tng l lun ca ch ngha Mc -
Lnin, cung cp thm nhiu kinh nghim qu bu cho phong tro
u tranh gii phng dn tc v ginh quyn lm ch.
4- Cch mang thng Tm thng loi c v manh m nhn dn cc
nuc thuc ja v na thuc ja u tranh chng ch ngha
quc, thuc dn ginh c lp tu do.
nh gi ngha ca cch mang thng Tm, Ch tjch H Ch Minh chi
r: "Chng nhng giai cp lao ng v nhn dn Vit Nam ta c th tu ho,
m giai cp lao ng v nhng dn tc bj p bc noi khc cng c th tu
ho rng: ln ny l ln u tin trong ljch s cch mng ca cc dn tc
thuc ja v na thuc ja, mt ng mi 15 tui lnh o cch mng
thnh cng, nm chnh quyn ton quc.
Nguyn nhn thng loi:
1- Cch mang thng Tm n ra trong bi cnh quc t rt thun loi:
K th truc tip ca nhn dn ta l pht xt Nht bj Lin X v cc
luc luong dn ch th gii nh bai. Bon Nht ng Duong v
tay sai tan r. ng ta chp thi co pht ng ton dn ni dy
tng khi ngha ginh thng loi nhanh chng.
2- Cch mang thng Tm l kt qu tng hop ca 15 nm u tranh gian kh
ca ton dn ta dui su lnh ao ca ng, uoc rn luyn qua 3 cao
tro cch mang rng ln: Cao tro 1930 1931, cao tro 1936 1939 v
cao tro gii phng dn tc 1939 1945. Qun chng cch mang uoc
ng t chc, lnh ao v rn luyn bng thuc tin u tranh tr thnh
luc luong chnh trj hng hu c luc luong v trang nhn dn lm nng ct.
3- Cch mang thng Tm thnh cng l do ng chun bj uoc
luc luong v ai ca ton dn on kt trong Mt trn Vit Minh,
dua trn co s lin minh cng nng, dui su lnh ao ca ng.
3
2
1- ng l ngui t chc v lnh ao cuc cch mang thng Tm. ng c
ung li cch mang ng n, dy dan kinh nghim u tranh, on
kt thng nht, nm ng thi co, chi ao kin quyt, khn kho, bit tao
nn sc manh tng hop p o k th v quyt tm lnh ao qun
chng khi ngha ginh chnh quyn. Su lnh ao ca ng l nhn t
ch yu nht, quyt jnh thng loi ca cch mang thng Tm 1945.
Bi hoc kinh nghim:
Mt l, giuong cao ngon c c lp dn tc, kt hop ng n 2
nhim vu chng quc v chng phong kin.
Trong cch mang dn tc dn ch, ng ta xc jnh nhim vu chng
quc v nhim vu chng phong kin khng th tch ri nhau. Tri qua 3 cao tro
cch mang, ng nhn thc su sc hon v mi quan h gia 2 nhim vu v
xc jnh: Tuy 2 nhim vu khng tch ri nhau nhung nhim vu chng quc l
ch yu nht, nhim vu chng phong kin phi phuc tng nhim vu chng quc
v phi thuc hin tng buc vi nhng khu hiu cu th nhu: gim t, gim tc,
chia rung t cng, chia rung t ca bon phn ng cho nng dn ngho, tin
ti ci cch rung t. Khi chin tranh th gii th n ra, ng ch truong cha
mi nhon ca cch mang vo quc, pht xt Nht Php v b l tay sai nhm
tp trung gii quyt yu cu ch yu, cp bch ca cch mang l gii phng dn
tc. Thng loi ca Cch mang thng Tm l thng loi ca su kt hop ng n 2
nhim vu chng quc v chng phong kin.
Hai l, ton dn ni dy trn nn tng lin minh cng nng.
Cch mang thng Tm thng loi l nh cuc u tranh yu nuc anh hng ca
hon 20 triu ngui Vit Nam. Nhung cuc ni dy ca ton dn chi c th thuc hin
uoc khi c ao qun ch luc l giai cp cng nhn v giai cp nng dn
dui su lnh ao ca ng. o qun ch luc ny uoc xy dung, cng c
qua 3 cao tro cch mang v ln manh vuot bc trong Tng khi ngha.
Dua trn ao qun ch luc lm nn tng, ng xy dung uoc khi ai
on kt dn tc, ng vin ton dn tng khi ngha ginh thng loi.
Ba l, loi dung mu thun trong hng ng k th.
ng loi dung mu thun gia ch ngha quc v ch ngha
pht xt, mu thun gia ch ngha quc v 1 b phn th luc ja ch
phong kin, mu thun trong hng ng nguy quyn tay sai ca Php v ca
Nht, c lp cao k th chnh l bon quc, pht xt, bon tay sai phn
ng; tranh th hoc trung lp nhng phn t lng chng. Nh vy, Cch
mang thng Tm ginh uoc thng loi nhanh gon, t mu.
Bn l, kin quyt dng bao luc cch mang v bit s dung bao luc
cch mang mt cch thch hop p tan b my nh nuc c, lp ra b
my nh nuc ca nhn dn.
Trong cch mang thng Tm, bao luc ca cch mang l su kt hop cht ch
gia luc luong chnh trj vi luc luong v trang; kt hop ni dy ca qun chng vi
33
tin cng ca luc luong v trang cch mang c nng thn v thnh thj, trong vai
tr quyt jnh l cc cuc tng khi ngha H Ni, Hu, Si Gn. Cch mang thng
Tm l kt qu ca su kt hop tt c cc hnh thc u tranh kinh t v chnh trj, hop
php v khng hop php ca qun chng, t thp n cao, t mt s ja phuong lan
rng khp c nuc, t khi ngha tng phn tin ln tng khi ngha, p tan b my
nh nuc ca giai cp thng trj, lp ra b my nh nuc ca nhn dn.
Nm l, nm vng ngh thut khi ngha, ngh thut chon ng thi co. ng
coi khi ngha l mt ngh thut, va vn dung nguyn l ca ch ngha
Mc Lnin v kinh nghim ca cch mang th gii, va tng kt nhng
kinh nghim ca cc cuc khi ngha nuc ta.
Cch mang thng Tm thng loi chng t ng chon ng thi co.
l lc bon cm quyn pht xt ng Duong hoang mang n cuc
sau khi Nht u hng; nhn dn ta khng th sng nhu truc uoc na.
ng chun bj sn sng cc mt v ch truong, luc luong v tp duot
qua cao tro chng Nht cu nuc. l nhng iu kin ch quan cho
tng khi ngha ginh chnh quyn trong c nuc ginh thng loi.
Su l, xy dung mt ng Mc Lnin sc lnh ao tng khi
ngha ginh chnh quyn.
ng ta ngay t u xc jnh ng ung li, chin luoc v sch luoc cch
mang, ng thi khng ngng b sung, pht trin ung li trong tng thi ky cch
mang. iu i hi ng phi bit vn dung sng tao ch ngha Mc Lnin vo
hon cnh cu th ca nuc ta, kjp thi tng kt kinh nghim thuc tin cch mang.
ng rt coi trong vic qun trit ung li, ch truong trong ng vin
v qun chng cch mang, khng ngng u tranh khc phuc nhng khuynh
hung lch lac, ng chm lo cng tc t chc, cn b, gio duc rn luyn cn
b, ng vin v ch bt khut, phm cht chnh trj v ao c cch mang.
ng bit pht huy trit vai tr ca mt trn Vit Minh vi hng triu hi vin
v thng qua Mt trn lnh ao nhn dn u tranh.
3
4
Chng III
NG LI KHNG CHIN CHNG THUC DN PHP V
QUC MY XM LC (1945 - 1954)
9. NG LI XY DUNG, BO V CHNH QUYN V KHNG
CHIN CHNG THUC DN PHP XM LC (1945 - 1954):
1. Ch trng xy ng v o v chnh quyn cch mang
(1945 - 1946):
a. Hon cnh nc ta sau cch mng thng Tm:
Sau ngy Cch mang thng Tm thnh cng, nuc Vit Nam Dn ch cng
ha ra i, cng cuc xy dung v bo v t nuc ca nhn dn ta ng truc bi
cnh va c thun loi co bn va gp phi nhiu kh khn to ln, him ngho.
Thun loi co bn:
1- Trn th gii: h thng x hi ch ngha do Lin X ng u
uoc hnh thnh. Phong tro cch mang gii phng dn tc c
iu kin pht trin, tr thnh 1 dng thc cch mang. Phong
tro dn ch v ha bnh cng ang vuon ln manh m.
2- trong nc: chnh quyn dn ch nhn dn uoc thnh lp, c h
thng t trung uong n co s. Nhn dn lao ng lm ch vn
mnh ca t nuc. Luc luong v trang nhn dn uoc tng cung.
Ton dn tin tung v ng h Vit Minh, ng h Chnh ph Vit
Nam Dn ch cng ha do H Ch Minh lm Ch tjch.
Kh khn nghim trong:
1- Hu qu do ch c lai rt nng n nhu: nan i, nan dt,
ngn qu quc gia trng rng. Kinh nghim qun l t nuc
ca cn b cc cp non yu.
2- Nn c lp ca nuc ta chua uoc quc gia no trn th gii
cng nhn v t quan h ngoai giao.
3- Vi danh ngha qun ng minh n tuc kh gii ca pht xt
Nht, qun i cc nuc quc at vo chim ng Vit Nam
v khuyn khch bon Vit gian chng ph chnh quyn cch mang
nhm xa b nn c lp v chia ct nuc ta. Nghim trong nht
l qun Anh, Php ng la vi nhau n sng nh chim Si
Gn nhm tch Nanm B ra khi Vit Nam.
4- "Gic i, gic dt v gic ngoai xm l nhng him hoa i vi ch
mi, vn mnh dn tc nhu "ngn cn treo soi tc.
b. Ch trong 'khng chin kin quc" ca ng:
Truc tnh hnh mi, Trung uong ng v Ch tjch H Ch Minh sng sut
phn tch tnh th, du on chiu hung pht trin ca cc tro luu cch mang trn
th gii v sc manh mi ca dn tc vach ra ch truong v gii php u tranh
3
5
nhm gi vng ch quyn, bo v nn c lp tu do va ginh uoc, Ngy
25/11/1945, Ban chp hnh Trung uong ng ra Chi thj Khng chin kin
quc, vach con ung i ln cho cch mang Vit Nam trong giai oan mi.
Ch truong khng chin kin quc ca ng l:
1- V chi o chin loc: ng xc jnh muc tiu phi nu cao ca
cch mang Vit Nam lc ny vn l dn tc gii phng. Khu hiu
lc ny l "Dn tc trn ht. T quc trn ht nhung khng phi
ginh c lp m l gi vng c lp.
2- V xc jnh k th: ng phn tch m muu ca cc nuc quc i vi
ng Duong v chi r "k th chnh ca ta lc ny l thuc dn
Php xm loc phi tp trung ngon la u tranh vo chng. V
vy, phi "lp mt trn dn tc thng nht chng thuc dn Php
xm loc; m rng mt trn Vit Minh nhm thu ht moi tng lp
nhn dn; thng nht mt trn Vit Min Lo .v.v.
3- V phong hng, nhim vu: ng nu ln 4 nhim vu ch yu v cp
bch cn khn truong thuc hin l: "cng c chnh quyn, chng thuc dn
Php xm loc, bi tr ni phn, ci thin i sng cho nhn dn. ng
ch truong kin tr nguyn tc thm ban bt th, thuc hin khu hiu "Hoa -
Vit thn thin i vi qun i Tung Gii Thach v "c lp v chnh
trj, nhn nhong v kinh t i vi Php.
Chi thj v khng chin kin quc c ngha ht sc quan trong. Chi thj xc
jnh ng k th chnh ca dn tc Vit Nam l thuc dn Php xm luoc. ng
chi ra kjp thi nhng vn co bn v chin luoc v sch luoc cch mang,
nht l nu r 2 nhim vu chin luoc mi ca cch mang Vit Nam sau Cch
mang thng Tm l xy dung t nuc i i vi bov t nuc. ra nhng
nhim vu, bin php cu th v i ni, i ngoai khc phuc nan i, nan dt,
chng th trong gic ngoi, bo v chnh quyn cch mang.
Nhng ni dung ca ch truong khng chin kin quc uoc ng tp
trung chi ao thuc hin trn thuc t vi tinh thn kin quyt, khn truong, linh
hoat, sng tao, truc ht l trong giai oan t thng 9/1945 n cui nm 1946.
c. Kt qu, ngha v bi hc kinh nghim:
Cuc u tranh thuc hin ch truong khng chin kin quc ca ng giai
oan 1945 1946 din ra rt gay go, quyt lit trn tt c cc lnh vuc chnh trj,
kinh t, vn ha, qun su, ngoai giao v ginh uoc nhng kt qu ht sc to ln.
1- V chnh trj - x hi: xy dung uoc nn mng ca mt ch mi - ch
dn ch nhn dn vi y cc yu t cu thnh cn thit. Quc hi, HND
cc cp uoc thnh lp thng qua ph thng bu c. Hin php dn ch nhn
dn uoc Quc hi thng qua v ban hnh. B my chnh quyn t Trung
uong n lng, x v cc co quan tu php, ta n, cc cng cu chuyn chnh
nhu V quc on, cng an nhn dn thit lp v tng cung. Cc on th
nhn dn nhu mt trn Vit Minh, Hi lin hip quc dn
36
Vit Nam, Tng Cng on Vit Nam, Hi Lin hip phu n Vit
Nam uoc xy dung v m rng. ng Dn ch Vit Nam, ng x
hi Vit Nam uoc thnh lp.
1- V kinh t, vn ha: pht ng phong tro tng gia sn xut, cu i,
xa b cc th thu v l ca ch c, ra sc lnh gim t 25, xy
dung ngn qu quc gia. Cc lnh vuc sn xut uoc hi phuc. Cui
nm 1945, nan i co bn uoc y li. Nm 1946, i sng nhn
dn uoc n jnh v c ci thin. Thng 11/1946, giy bac "Cu H
uoc pht hnh. M lai cc trung lp v t chc khai ging nm hoc
mi. Cuc vn ng ton dn xy dung nn vn ha mi buc
u xa b uoc nhiu t nan x hi v tp tuc lac hu. Phong tro
dit dt, bnh dn hoc vu uoc thuc hin si ni. Cui nm 1946, c
nuc c thm 2,5 triu ngui bit oc bit vit.
2- V bo v chnh quyn cch mng: Ngay t khi thuc dn Php n sng
nh chim Si Gn v m rng pham vi chim ng ra cc tinh Nam B,
ng kjp thi lnh ao nhn dn Nam B ng ln khng chin v pht
ng phong tro Nam tin chi vin Nam B, ngn khng cho qun Php
nh ra Trung b. min Bc, bng ch truong loi dung mu thun trong
ni b k th, ng v Chnh ph thuc hin sch luoc nhn nhuong vi
qun i Tung v tay sai ca chng gi vng chnh quyn, tp trung
luc luong chng Php min Nam. Khi Php - Tung k Hip uc Trng
Khng (28/2/1946) tha thun mua bn quyn loi vi nhau, cho Php ko
qun ra min Bc, ng mau l chi ao chon gii php ha hon, dn xp
vi Php buc qun Tung phi rt v nuc. Hip jnh so b
(06/03/1946), cuc m phn Lat, ontainebleau, Tam uc
(14/9/1946) tao iu kin cho qun dn ta c thm thi gian chun bj
cho cuc chin u mi.
ngha ca nhng thnh qu u tranh ni trn l bo v uoc nn c lp
ca t nuc, gi vng chnh quyn cch mang; xy dung uoc nhng nn mng
u tin v co bn cho mt ch mi, ch Vit Nam Dn ch cng ha; chun bj
uoc nhng iu kin cn thit truc tip cho cuc khng chin ton quc sau .
Nguyn nhn thng loi: C uoc nhng thng loi quan trong l do
ng nh gi ng tnh hnh nuc ta sau Cch mang thng Tm, kjp
thi ra ch truong khng chin kin quc ng n; xy dung v pht
huy uoc sc manh ca khi ai on kt ton dn tc, loi dung uoc mu
thun trong hng ng k th v.v.
Bi hoc kinh nghim: trong hoach jnh v chi ao thuc hin ch truong khng
chin kin quc giai oan 1945 1946 l: Pht huy sc manh ai on kt dn tc,
dua vo dn xy dung v bo v chnh quyn cch mang. Trit loi dung mu
thun trong ni b k th, cha mi nhon vo k th chnh, coi su nhn nhuong c
nguyn tc vi k jch cng l mt bin php u tranh cch mang cn thit trong
37
hon cnh cu th. Tn dung kh nng ha hon xy dung luc luong,
cng c chnh quyn nhn dn, ng thi cao cnh gic, sn sng i
ph vi kh nng chin tranh lan ra c nuc khi k th bi uc.
2. ng Ii khng chin chng thc n Php xm Ic v xy
ng ch n ch nhn n (1945 - 1954):
a. Hon cnh ljch s:
Thng 11/1946, qun Php m cuc tn cng chim ng c thnh ph Hi
Phng v thj x Lang Son, b ln Nng v gy ra nhiu cuc khiu khch, tn
st ng bo ta H Ni. Trung uong ng chi ao tm cch lin lac vi pha
Php gii quyt vn bng bin php m phn, thuong luong.
Truc vic Php gi ti hu thu i ta tuc v kh ca tu v H Ni, cho
chng kim sot an ninh trt tu Th , ngy 19/12/1946, Ban Thung vu Trung
uong ng hop hi nghj m rng tai lng Van Phc (H ng) dui su ch tr ca
Ch tjch H Ch Minh hoach jnh ch truong i ph. Hi nghj c phi vin i
gp pha Php m php song khng c kt qu. Hi nghj cho rng, hnh
ng ca Php chng t chng c mun cup nuc ta mt ln na. Kh
nng ha hon khng cn. Ha hon na s dn n hoa mt nuc. Trong
thi im ljch s phi quyt on ngay, hi nghj ha quyt tm pht ng
cuc khng chin trong c nuc v ch ng tin cng truc khi thuc dn
Php thuc hin mn kjch o chnh qun su H Ni. Mnh lnh khng chin
uoc pht i. Vo lc 20 gi ngy 19/12/1946, tt c cc chin trung trong c
nuc ng loat n sng. ang sng ngy 20/12/1946, Li ku goi ton quc
khng chin ca H Ch Minh uoc pht i trn i ting ni Vit Nam.
Thun loi ca nhn dn ta khi buc vo cuc khng chin chng thuc dn
Php xm luoc l ta chin u bo v nn c lp tu do ca dn tc v nh jch
trn t nuc mnh nn ta c chnh ngha, c "thin thi, ja loi, nhn ha. Ta cng
c su chun bj cn thit v moi mt nn v lu di ta s c kh nng nh thng
qun xm luoc. Trong khi , thuc dn Php c nhiu kh khn v chnh trj, kinh t,
qun su trong nuc v tai ng Duong khng d khc phuc uoc ngay.
Kh khn ca ta l tuong quan luc luong qun su yu hon jch. Ta bj bao vy
4 pha, chua uoc nuc no cng nhn, gip . Cn qun Php lai c v kh ti tn,
chim ng uoc 2 nuc Lo, Campuchia v mt s noi Nam B Vit
Nam, c qun i ng chn trong cc thnh thj ln min Bc.
Nhng c im ca su khi u v cc thun loi, kh khn l co s
ng xc jnh ung li cho cuc khng chin.
b. Qu trinh hinh thnh v ni dung ng li khng chin:
ung li khng chin ca ng uoc hnh thnh tng buc qua
thuc tin i ph vi m muu, th oan xm luoc ca thuc dn Php.
Ngay sau ngy Cch mang thng Tm thnh cng, trong chi thj Khng chin
kin quc, ng xc jnh k th chnh, nguy him nht ca dn tc ta l thuc dn
Php xm luoc, phi tp trung mi nhon u tranh vo chng. Trong qu trnh chi
38
ao cuc khng chin Nam B, Trung uong ng v H Ch tjch chi
ao kt hop u tranh chnh trj, qun su vi ngoai giao lm tht bai m
muu ca Php jnh tch Nam b ra khi Vit Nam.
Ngy 19/10/1946, Thung vu Trung uong ng m hi nghj qun su ton
quc ln th nht do Tng b thu Trung Chinh ch tr. Xut pht t nhn jnh
"khng sm th mun, Php s nh mnh v mnh cng nht jnh phi nh Php,
hi nghj ra ch truong, bin php cu th c v tu tung v t chc qun dn
c nuc sn sng buc vo cuc chin u mi. Trong chi thj Cng vic khn cp
by gi (5/11/1946), H Ch tjch nu ln nhng vic c tm chin luoc, ton cuc
khi buc vo cuc khng chin v khng jnh lng tin vo thng loi cui cng.
ung li ton quc khng chin ca ng uoc hon chinh v th hin tp
trung trong 3 vn kin ln uoc soan tho v cng b st truc v sau ngy cuc
khng chin ton quc bng n. l vn kin Ton quc khng chin ca Trung
uong ng (12/12/1946), Li ku goi ton quc khng chin ca H Ch Minh
(19/12/1946) v tc phm Khng chin nht jnh thng loi ca Trung Chinh.
Ni dung ng li:
1- Muc ch khng chin: K tuc v pht trin su nghip Cch mang
thng Tm, "nh phn ng thuc dn Php xm loc; ginh thng
nht v c lp.
2- Tnh cht khng chin: "Cuc khng chin ca dn tc ta l mt cuc
chin tranh cch mng ca nhn dn, chin tranh chnh ngha. N c
tnh cht ton dn, ton din, lu di. "L cuc chin tranh tin b v tu
do,
c lp, dn ch v ha bnh. l cuc khng chin c tnh cht
dn tc gii phng v dn ch mi.
3- Chnh sch khng chin: "Lin hip vi dn tc Php, chng phn
ng thuc dn Php. on kt vi Min, Lo v cc dn tc yu
chung tu do, ha bnh. on kt cht ch ton dn. Thuc hin
ton dn khng chin. Phi tu cp, tu tc v moi mt.
4- Chong trnh v nhim vu khng chin: "on kt ton dn, thuc
hin qun, chnh, dn nht tr. ng vin nhn luc, vt luc, ti luc,
thuc hin ton dn khng chin, ton din khng chin, trung ky
khng chin. Ginh quyn c lp, bo tan lnh th, thng nht
Trung, Nam, Bc. Cng c ch cng ha dn ch. Tng gia
sn xut, thuc hin kinh t tu tc..
5- Phong chm tin hnh khng chin: Tin hnh cuc chin tranh
nhn dn, thuc hin khng chin ton dn, ton din, lu di, dua
vo sc mnh l chnh.
6- Khng chin ton dn: "Bt ky n ng, n b khng chia tn gio,
ng phi, dn tc, bt ky ngui gi, ngui tr. H l ngui V.n
phi ng ln nh thuc dn Php, thuc hin mi ngui dn l
mt chin s, mi lng xm l mt pho i.
3
9
1- Khng chin ton din: nh jch v moi mt: chnh trj, qun su,
kinh t, vn ha, ngoai giao. Trong :
o V chnh trj: thuc hin on kt ton dn, tng cung xy dung
ng, chnh quyn, cc on th nhn dn; on kt vi
Min, Lo v cc dn tc yu chung tu do, ha bnh.
o V qun su: Thuc hin v trang ton dn, xy dung luc
luong v trang nhn dn, tiu dit jch gii phng nhn dn
v t ai, thuc hin du kch chin tin ln vn ng chin.
Bo ton thuc luc, khng chin lu di. Va nh va v
trang thm; va nh va o tao thm cn b.
o V kinh t: Tiu th khng chin, xy dung kinh t tu cung
tu tc, tp trung pht trin nng nghip, th cng nghip,
thuong nghip v cng nghip quc phng.
o V vn ha: Xa b vn ha thuc dn, phong kin, xy dung
nn vn ha dn ch mi theo 3 nguyn tc: dn tc, khoa
hoc v ai chng.
o V ngoi giao: Thuc hin thm ban bt th, biu duong thuc luc.
"Lin hip vi dn tc Php, chng phn ng thuc dn Php,
sn sng m phn nu Php cng nhn Vit Nam c lp.
o Khng chin lu di: l chng m muu nh nhanh, thng
nhanh ca Php, c thi gian pht huy yu t "thin thi, ja
loi, nhn ha ca ta, chuyn ha tuong quan luc luong t ch
ta yu hon jch n ch ta manh hon jch, nh thng jch.
o Dua vo sc mnh l chnh: "Phi tu cp, tu tc v moi
mt v ta bj bao vy 4 pha, chua uoc nuc no gip
nn phi tu luc cnh sinh. Khi no c iu kin ta s tranh th
su gip ca cc nuc song lc cng khng uoc lai.
o Trin vong khng chin: Mc d lu di, gian kh, kh khn song
nht jnh thng loi.
ung li khng chin ca ng vi nhng ni dung co bn nhu trn l ng
n v sng tao, va k tha uoc kinh nghim ca t tin, ng vi cc nguyn l
v chin tranh cch mang ca ch ngha Mc Lnin, va ph hop vi thuc t t
nuc lc by gi. ung li khng chin ca ng uoc cng b sm c tc dung
ua cuc khng chin nhanh chng i vo n jnh v pht trin ng
hung, tng buc i ti thng loi v vang.
Thuc hin ung li khng chin ca ng, t nm 1947 1950, ng tp
trung chi ao cuc chin u giam chn jch trong cc thj, cng c cc vng tu do
ln, nh bai cuc hnh qun ln ca jch ln Vit Bc; lnh ao y manh xy dung
hu phuong, tm cch chng ph th oan "ly chin tranh nui chin tranh, dng
ngi Vit nh ngi Vit ca thuc dn Php. Thng loi ca chin djch Bin
4
0
Gii cui nm 1950 ging mt n nng n vo ch xm luoc ca jch, qun
ta ginh uoc quyn ch ng chin luoc trn chin trung chnh Bc B.
n u nm 1951, tnh hnh th gii v cch mang ng Duong c
nhiu chuyn bin mi. Nuc ta uoc cc nuc x hi ch ngha cng
nhn v t quan h ngoai giao. Cuc khng chin ca nhn dn 3 nuc
ng Duong ginh uoc nhng thng loi quan trong. Song loi dung tnh
th kh khn ca thuc dn Php, quc M can thip truc tip vo
cuc chin tranh ng Duong. iu kin ljch s t ra yu cu b sunh
v hon chinh ung li cch mang, ua cuc chin tranh n thng loi.
p ng yu cu , thng 2/1951, ng cng sn ng Duong hop ai hi
ai biu ln th hai tai Tuyn Quang. ai hi nht tr tn thnh Bo co
chnh trj ca Ban chp hnh Trung uong do H Ch Minh trnh by v ra nghj
quyt tch ng cng sn ng Duong thnh 3 ng cch mang lnh
ao cuc khng chin ca 3 dn tc i ti thng loi. Vit Nam, ng ra
hoat ng cng khai ly tn l ng lao ng Vit Nam.
Bo co Hon thnh gii phng dn tc, pht trin dn ch nhn dn, tin ti
ch ngha x hi do Tng b thu Trung Chinh trnh by k tha v pht trin
ung li cch mang trong cc cuong lnh chnh trj truc y ca ng thnh
ung li cch mang dn tc dn ch nhn dn. ung li uoc phn nh
trong Chnh cong ca ng Lao ng Vit Nam. Ni dung co bn l:
1- Tnh cht x hi: "x hi Vit Nam hin nay gm c 3 tnh cht: dn
ch nhn dn, mt phn thuc ja v na phong kin. Ba tnh cht
ang u tranh ln nhau. Nhung mu thun ch yu lc ny l
mu thun gia tnh cht dn ch nhn dn v tnh cht thuc ja.
Mu thun ang uoc gii quyt trong qu trnh khng chin ca
dn tc Vit Nam chng thuc dn Php v bon can thip.
2- i tong cch mng: cch mang Vit Nam c 2 i tuong: i
tuong chnh hin nay l ch ngha quc xm luoc, cu th lc
ny l quc Php v bon can thip M. i tuong phu hin nay
l phong kin, cu th lc ny l phong kin phn ng.
3- Nhim vu cch mng: "Nhim vu co bn hin nay ca cch mang Vit
Nam l nh ui bon quc xm luoc, ginh c lp v thng nht tht
su cho dn tc, xa b nhng di tch phong kin v na phong kin, lm
cho ngui cy c rung, pht trin ch dn ch nhn dn, gy co s cho
ch ngha x hi. Ba nhim vu khng kht vi nhau. Song nhim vu
chnh truc mt l han thnh gii phng dn tc. Cho nn lc ny phi tp
trung luc luong vo vic khng chin quyt thng qun xm luoc.
4- ng luc ca cch mng: gm "cng nhn, nng dn, tiu tu sn thnh thj,
tiu tu sn tr thc v tu sn dn tc; ngoi ra l nhng thn s (ja ch)
yu nuc v tin b. Nhng giai cp, tng lp v phn t hop thnh
nhn dn. Nn tng ca nhn dn l cng, nng v lao ng tr thc.
41
1- c im cch mng: "Gii quyt nhng nhim vu co bn ni trn do
nhn dn lao ng lm ng luc, cng nng v lao ng tr thc lm
nn tng v giai cp cng nhn lnh ao, cch mang Vit Nam hin
nay l mt cuc cch mang dn tc dn ch nhn dn. Cch mang
khng phi l cch mang dn ch tu sn li c cng khng phi l
cch mang x hi ch ngha m l mt th cch mang dn ch tu sn
li mi tin trin thnh cch mang x hi ch ngha.
2- Trin vong ca cch mng: "cch mang dn tc dn ch nhn dn
Vit Nam nht jnh s ua Vit Nam tin ti ch ngha x hi.
3- Con ng i ln ch ngha x hi: " l mt con ung u tranh
lu di, ai th tri qua 3 giai oan: Giai oan th nht, nhim vu ch
yu l hon thnh gii phng dn tc; giai oan th hai, nhim vu ch
yu l xa b nhng di tch phong kin v na phong kin, thuc hin
trit ngui cy c rung, pht trin k ngh, hon chinh ch dn
ch nhn dn; giai oan th ba, nhim vu ch yu l xy dung co s
cho ch ngha x hi, tin ln thuc hin ch ngha x hi. Ba giai oan
y khng tch ri nhau, m mt thit lin h, xen k vi nhau.
4- Giai cp lnh o v muc tiu ca ng: "Ngui lnh ao cch mang
l giai cp cng nhn. "ng Lao ng Vit Nam l ng ca giai cp
cng nhn v ca nhn dn lao ng Vit Nam. Muc ch ca ng l
pht trin ch dn ch nhn dn, tin ln ch x hi ch ngha
Vit Nam, thuc hin tu do, hanh phc cho giai cp cng nhn,
nhn dn lao ng v tt c cc dn tc a s, thiu s Vit Nam.
5- Chnh sch ca ng: C 15 chnh sch ln nhm pht trin ch
dn ch nhn dn, gy mm mng cho ch ngha x hi v y
manh khng chin n thng loi
2
.
6- Quan h quc t: Vit Nam ng v phe ha bnh v dn ch, phi tranh
th su gip ca cc nuc x hi ch ngha v nhn dn th gii, ca Trung Quc,
Lin X, thuc hin on kt Vit Trung X v on kt Vit Min Lo.
ung li, chnh sch ca ai hi uoc b sung, pht trin qua cc
hi nghj Trung uong tip theo.
Tai hi nghj ln th nht (3/1951), ng phn tch tnh hnh quc t v
trong nuc, nhn manh ch truong phi tng cung hon na cng tc chi ao
chin tranh, "cng c v gia cng qun i ch luc, cng c b i ja
phong v dn qun du kch; "gia cng vic lnh o kinh t ti chnh, "thuc
hin vic khuyn khch, gip t sn dn tc kinh doanh v gp vn ca t
nhn pht trin cng thong nghip, "tch cuc tham gia phong tro bo v
ha bnh th gii, "cng c ng v t tng, chnh trj v t chc.
2. 15 chnh sch gm: khng chin, chnh quyn nhn dn, mt trn dn tc thng nht, vn ha gio duc,
i vi tn gio, chnh sch dn tc, i vi vng bj tam chim, ngoai giao, i vi Min Lo, i vi ngoai
kiu, u tranh cho ha bnh v dn ch th gii, thi ua i quc.
42
Nghj quyt hi nghj Trung uong ln th hai (hop t ngy 27/9 5/10/1951)
nu ln ch truong y manh cuc khng chin trn co s thuc hin tt 3 nhim vu
ln l "ra sc tiu dit sinh luc ca jch, tin ti ginh u th qun su; "ra sc ph
m mu thm c ca jch: ly chin tranh nui chin tranh, dng ngi Vit
nh ngi Vit, y manh khng chin vng bj tam chim; "cng c v
pht trin sc khng chin ca ton quc, ton dn, cng c v pht trin on
kt.
Tai hi nghj Trung uong ln th 4 (1/1953), vn cch mang rung t
uoc ng tp trung nghin cu, kim im v ra ch truong thuc hin trit
gim t, chun bj tin ti ci cch rung t. Hi nghj cho rng: mun khng chin
hon ton thng loi, dn ch nhn dn tht th thuc hin, th phi thit thuc nng
cao quyn loi kinh t v chnh trj ca nng dn, phi chia rung t cho nng dn.
n hi nghj Trung uong ln th 5(11/1953), ng quyt jnh pht
ng qun chng trit gim t v tin hnh ci cch rung t trong
khng chin. "Ci cch rung t m bo cho khng chin thng loi.
"Ci cch rung t l chnh sch chung ca c nc nhng phi lm tng
bc ty iu kin m noi th lm trc noi th lm sau. "Ci cch rung t
l mt cuc cch mng nng dn, mt cuc giai cp u tranh nng thn,
rt rng ln, gay go v phc tp. Cho nn chun bj phi tht y , k
hoch phi tht r rng, lnh o phi tht cht ch..
ung li hon thnh gii phng dn tc, pht trin ch dn ch nhn dn,
tin ln ch ngha x hi ca ng uoc thuc hin trn thuc t trong giai oan 1951
1954.
3. Kt qu, ngha I[ch s, nguyn nhn thng Ii v i hc kinh
nghim:
a. Kt qu v ngha ljch s:
Kt qu ca vic thuc hin ng li:
- V chnh trj: ng ra hoat ng cng khai c iu kin kin ton
t chc, tng cung su lnh ao ca i vi cuc khng chin. B
my chnh quyn 5 cp uoc cng c. Mt trn Lin hip quc dn
Vit Nam (Lin Vit) uoc thnh lp. Khi ai on kt ton dn
pht trin ln mt buc mi. Chnh sch rung t uoc trin khai,
tng buc thuc hin khu hiu ngui cy c rung.
- V qun su: n cui nm 1952, luc luong ch luc c 6 ai on b binh,
1 ai on cngbinh pho binh
3
. Thng loi ca cc chin djch Trung Du,
ung 18, H-Nam-Ninh, Ha Bnh, Ty Bc, Thuong Lo.v.v. tiu
dit uoc nhiu sinh luc jch, gii phng nhiu vng t ai v dn cu, m
rng vng gii phng ca Vit Nam v cho cch mang Lo.v.v. Chin
thng in Bin Ph ngy 7/5/1954 uoc ghi vo ljch s
3. 6 ai on b binh l: 308, 304, 312, 320, 325 v 1 ai on cng pho binh l 351. B i tp
trung nm 1953 ln n 33 van ngui.
4
3
1- dn tc ta nhu mt Bach ng, mt Chi Lng hay mt ng a
trong th k XX v i vo ljch s th gii nhu mt chin cng hin
hch, bo hiu su thng loi ca nhn dn cc dn tc bj p bc, su
sup ca ch ngha thuc dn.
2- V ngoi giao: Vi phuong chm kt hop u tranh chnh trj, qun su v
ngoai giao, khi bit tin Php c jnh m phn, thuong luong vi ta th
ngy 27/12/1953, Ban B thu ra thng tu nu r: "lp trng ca nhn dn
Vit Nam l kin quyt khng chin n thng loi cui cng. Song nhn dn
v Chnh ph ta cng tn thnh thong long nhm muc ch gii quyt
ha bnh vn Vit Nam. Ngy 8/5/1954, Hi nghj quc t v chm dt
chin tranh ng Duong chnh thc khai mac Genve (Thuy S). Ngy
21/7/1954, cc vn bn ca Hip nghj Genve v chm dt chin tranh, lp
lai ha bnh ng Duong uoc k kt. Cuc khng chin chng thuc dn
Php xm luoc ca qun v dn ta kt thc thng loi.
3- ngha ljch s:
15 i vi nc ta: vic ra v thuc hin thng loi ung li khng
chin, xy dung ch dn ch nhn dn lm tht bai cuc chin
tranh xm luoc ca thuc dn Php uoc quc M gip sc mc
cao, buc chng phi cng nhn c lp, ch quyn, ton vn
lnh th ca cc nuc ng Duong; lm tht bai m muu m
rng v ko di chin tranh ca quc M, kt thc chin tranh, lp
lai ha bnh ng Duong; gii phng hon ton min Bc, tao
iu kin min Bc tin ln ch ngha x hi lm cn c, hu
thun cho cuc u tranh min Nam; tng thm nim tu ho dn
tc cho nhn dn ta v nng cao uy tn ca Vit Nam trn trung
quc t.
15 i vi quc t: C v manh m phong tro gii phng dn tc
trn th gii; m rng ja bn, tng thm luc luong cho ch
ngha x hi v cch mang th gii cng vi nhn dn Lov
Campuchia p tan ch thng trj ca ch ngha thuc dn c trn
th gii, truc ht l h thng thuc ja ca thuc dn Php.
nh gi v ngha ljch s ca cuc khng chin chng thuc dn
Php xm luoc, H Ch Minh ni: "Ln u tin trong ljch s, mt nc
thuc ja nh yu nh thng mt nc thuc dn hng mnh. l mt
thng loi v vang ca nhn dn Vit Nam, ng thi cng l mt thng loi
ca cc luc long ha bnh, dn ch v x hi ch ngha trn th gii.
b. Nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim:
Nguyn nhn thng loi:
Thng loi ca cuc khng chin chng thuc dn Php v can thip M
l kt qu tng hop ca nhiu nguyn nhn, trong ni bt l:
44
1- C su lnh ao vng vng ca ng, vi ung li khng chin ng n
huy ng uoc sc manh ton dn nh gic. C su on kt
chin u ca ton dn tp hop trong mt trn dn tc thng nht
rng ri - Mt trn Lin Vit, uoc xy dung trn nn tng khi lin
minh cng nng v tr thc vng chc.
2- C luc luong v trang gm 3 th qun do ng truc tip lnh ao
ngy cng vng manh, chin u dng cm, muu luoc, ti tr, l
luc luong quyt jnh tiu dit jch trn chin trung, bp ch
xm luoc ca jch, gii phng t ai ca T quc.
3- C chnh quyn dn ch nhn dn, ca dn, do dn v v dn uoc
gi vng, cng c v ln manh, lm cng cu sc bn t chc ton
dn khng chin v xy dung ch mi.
4- C su lin minh on kt chin u keo son gia 3 dn tc Vit Nam, Lo,
Campuchia cng chng 1 k th chung. ng thi c su ng h, gip to
ln ca Trung Quc, Lin X, cc nuc x hi ch ngha, cc dn tc yu
chung ha bnh trn th gii, k c nhn dn tin b Php.
Bi hoc kinh nghim:
Tri qua qu trnh lnh ao, t chc cuc khng chin kin quc, ng
tch ly uoc nhiu kinh nghim quan trong.
Th nht, ra ung li ng n v qun trit su rng ung li
cho ton ng, ton qun, ton dn thuc hin. l ung li chin tranh
nhn dn; khng chin ton dn, ton din, lu di, dua vo sc mnh l chnh.
Th hai, kt hop cht ch, ng n nhim vu chng quc vi
nhim vu chng phong kin v xy dung ch dn ch nhn dn, gy
mm mng cho ch ngha x hi, trong nhim vu tp trung hng u l
chng quc, gii phng dn tc, bo v chnh quyn cch mang.
Th ba, thuc hin phuong chm va khng chin va xy dung ch
mi, xy dung hu phuong ngy cng vng manh c tim luc moi
mt p ng yu cu ngy cng cao ca cuc khng chin.
Th t, qun trit tu tung chin luoc khng chin gian kh v lu di.
ng thi tch cuc, ch ng ra v thuc hin phuong thc tin hnh
chin tranh v ngh thut qun su sng tao, kt hop u tranh qun su vi
u tranh ngoai giao, ua khng chin n thng loi.
Th nm, tng cung cng tc xy dung ng, nng cao sc chin
u v hiu luc lnh ao ca ng trong chin tranh.
35. NG LI KHNG CHIN CHNG MY CU NC, THNG
NHT T QUC (1954 - 195)
1. ng Ii trong giai oan 1954 - 1964:
a. Hon cnh ljch s ca cch mng Vit Nam sau thng 7/1954:
Sau Hip jnh Genve, cch mang Vit Nam va c nhng thun loi mi va
ng truc nhiu kh khn, phc tap.
4
5
Thun loi:
1- H thng x hi ch ngha tip tuc ln manh c v kinh t, qun su,
khoa hoc - k thut, nht l Lin X.
2- Phong tro gii phng dn tc tip tuc pht trin Chu , Chu
Phi v khu vuc M Latinh.
3- Phong tro ha bnh, dn ch ln cao cc nuc tu bn.
4- Min Bc uoc hon ton gii phng, lm cn c ja chung cho c nuc.
5- Th v luc ca cch mang ln manh hon sau 9 nm khng chin.
6- C ch c lp thng nht T quc ca nhn dn t Bc ch Nam.
Kh khn:
1- quc M c tim luc kinh t, qun su hng manh, dm muu b
ch th gii vi cc chin luoc ton cu phn cch mang.
2- Th gii buc vo thi ky chin tranh lanh, chay ua v trang gia
2 phe x hi ch ngha v tu bn ch ngha.
3- Xut hin su bt ng trong h thng x hi ch ngha , nht l
gia Lin X v Trung Quc.
4- t nuc ta bj chia lm 2 min: kinh t min Bc ngho nn, lac
hu. min Nam tr thnh thuc ja kiu mi ca M. quc M
tr thnh k th truc tip ca nhn dn ta.
Mt ng lnh ao 2 cuc cch mang khc nhau, 2 min t nuc c ch
chnh trj khc nhau l c im ln nht ca cch mang Vit Nam sau thng 7/1954.
c im bao trm v cc thun loi, kh khn nu trn l co s ng phn
tch, hoach jnh ung li chin luoc chung cho cch mang c nuc trong giai
oan mi. b. Qu trinh hinh thnh, ni dung v ngha ca ng li.
Qu trnh hnh thnh v ni dung ng li:
u cu bc thit t ra cho ng sau thng 7/1954 l phi vach ra
uoc ung li ng n, va ph hop vi tnh hnh mi min, tnh hnh c
nuc, va ph hop vi xu th chung ca thi ai.
Thng 9/1954, B Chnh trj ra Nghj quyt v tnh hnh mi, nhim vu
mi v chnh sch mi ca ng. Nghj quyt chi ra nhng c im ch
yu ca tnh hnh trong lc cch mang Vit Nam buc vo mt giai oan
mi l: t chin tranh chuyn sang ha bnh; nuc nh tam chia lm 2 min;
t nng thn chuyn vo thnh thj; t phn tn chuyn n tp trung.
Hi nghj ln th 7 (3/1955) v Hi nghj ln th 8 (8/1955) nhn jnh:
Mun chng quc M v tay sai, cng c ha bnh, thuc hin thng nht,
hon thnh c lp v dn ch. iu ct li l phi ra sc cng c min Bc,
ng thi gi vng v y manh cuc u tranh ca nhn dn min Nam.
Thng 12/1957, Hi nghj Trung uong ln th 13 xc jnh ung li tin
hnh ng thi 2 chin luoc cch mang: "Muc tiu v nhim vu cch mng ca ton
ng, ton dn ta hin nay l: cng c min Bc, a min Bc tin dn tng bc
4
6
ln ch ngha x hi. Tip tuc u tranh thuc hin thng nht nc nh
trn co s c lp v dn ch bng phong php ha bnh.
Thng 1/1959, Hi nghj Trung uong ln th 15 hop bn v cch mang min
Nam. Sau nhiu ln hop v tho lun, Ban chp hnh Trung uong ra nghj quyt v
cch mang min Nam. Trung uong ng nhn jnh: "Hin nay cch mng Vit
Nam do ng ta lnh o bao gm 2 nhim vu chin loc: cch mng x hi ch
ngha min Bc v cch mng dn tc dn ch nhn dn min Nam. Hai nhim
vu chin loc tuy c tnh cht khc nhau, nhng quan h hu co vi nhau. nhm
phong hng chung l gi vng ha bnh, thuc hin thng nht nc nh, to iu
kin thun loi a c nc Vit Nam tin ln ch ngha x hi . Nhim vu co bn
ca cch mang Vit Nam min Nam l "gii phng min Nam khi ch thng trj ca
quc v phong kin, thuc hin c lp dn tc v ngi cy c rung, hon thnh
cch mng dn tc dn ch min Nam. "Con ng pht trin
co bn ca cch mng Vit Nam min Nam l khi ngha ginh chnh quyn v tay
nhn dn"
6
. l con ng "ly sc mnh ca qun chng, dua vo luc long
chnh trj ca qun chng l ch yu, kt hop vi luc long v trang nh
quyn thng trj ca quc v phong kin, dung ln chnh quyn cch mng ca
nhn dn"
68
. "tuy vy, cn thy rng cch mng min Nam vn c kh nng ha
bnh pht trin, tc l kh nng dn dn ci bin tnh th, dn dn thay i cuc
din chnh trj min Nam c loi cho cch mng. Kh nng hin nay rt t,
song ng ta khng gt b kh nng , m cn ra sc tranh th kh nng .
Nghj quyt hi nghj ln th 15 c ngha ljch s to ln, chng nhng m
ung cho cch mang min Nam i ln, m cn th hin r bn lnh c lp, tu
ch, sng tao ca ng ta trong nhng nm thng kh khn ca cch mang.
Qu trnh ra v chi ao thuc hin cc nghj quyt, ch truong ni
trn chnh l qu trnh hnh thnh ung li chin luoc chung cho cch
mang c nuc, uoc iu chinh tai ai hi ln th ca ng.
ai hi ln th ca ng hop tai Th H Ni t ngy 5
10/9/1960. ai hi hon chinh ung li chin luoc chung ca cch
mang Vit Nam trong giai oan mi. Cu th l:
1- Nhim vu chung: "Tng cung on kt ton dn, kin quyt u
tranh gi vng ha bnh, y manh cch mang x hi ch ngha
min Bc, ng thi y manh cch mang dn tc dn ch nhn
dn min Nam, thuc hin thng nht nuc nh trn co s c lp
v dn ch, xy dung mt nuc Vit Nam ha bnh, thng nht,
c lp, dn ch, giu manh, thit thuc gp phn tng cung phe
x hi ch ngha v bo v ha bnh ng Nam v th gii.
2- Nhim vu chin loc: "cch mang Vit Nam trong giai oan hin tai c 2
nhim vu chin luoc: Mt l, tin hnh cch mang x hi ch ngha min
Bc. Hai l, gii phng min Nam khi ch thng trj ca quc M v
4
7
bon tay sai, thuc hin thng nht nuc nh, hon thnh c lp v
dn ch trong c nuc.
1- Muc tiu chin loc: Nhim vu cch mang min Bc v nhim vu cch
mang min Nam thuc 2 chin luoc khc nhau, mi nhim vu nhm
gii quyt yu cu cu th ca mi min trong hon cnh nuc nh tam bj
chia ct. Hai nhim vu lai nhm gii quyt mu thun chung ca c
nuc gia nhn dn ta vi quc M v bon tay sai ca chng, thuc
hin muc tiu chung truc mt l ha bnh thng nht T quc.
2- Mi quan h ca cch mng hai min: Do cng thuc hin mt muc
tiu nn "hai nhim vu chin luoc ny c quan h mt thit vi
nhau v c tc dung thc y ln nhau.
3- Vai tr, nhim vu ca cch mng mi min i vi cch mng c
nc: cch mang x hi ch ngha min Bc c nhim vu xy dung
tim luc v bo v cn c ja ca c nuc, hu thun cho cch mang
min Nam, chun bj cho c nuc i ln ch ngha x hi v sau, nn
gi vai tr quyt jnh nht i vi su pht trin ca ton b cch
mang Vit Nam v i vi su nghip thng nht nuc nh. Cch
mang dn tc dn ch nhn dn min Nam gi vai tr quyt jnh
truc tip i vi su nghip gii phng min Nam khi ch thng trj ca
quc M v b l tay sai, thuc hin ha bnh thng nht nuc nh,
hon thnh cuc cch mang dn tc dn ch nhn dn trong c nuc.
4- Con ng thng nht nc nh: Trong khi tin hnh ng thi 2 chin
luoc cch mang, ng kin tr con ung ha bnh thng nht theo tinh
thn Hip jnh Genve, sn sng thuc hin hip thuong tng tuyn c ha
bnh thng nht Vit Nam. V l con ung trnh uoc su hao tn
xuong mu cho dn tc ta v ph hop vi xu hung chung ca th gii.
"Nhng chng ta phi lun lun nng cao cnh gic, sn sng i ph vi
moi tnh th. Nu quc M v bon tay sai ca chng liu lnh gy ra
chin tranh hng xm loc min Bc, th nhn dn c nc ta kin quyt
ng dy nh bi chng, hon thnh c lp v thng nht T quc.
5- Trin vong ca cch mngVit Nam: Cuc u tranh nhm thuc hin thng
nht nuc nh l mt qu trnh u tranh cch mang gay go, gian kh,
phc tap v lu di chng quc M v b l tay sai ca chng min
Nam. Thng loi cui cng nht jnh thuc v nhn dn ta, Nam Bc
nht jnh sum hop mt nh, c nuc s i ln ch ngha x hi.
ngha ca ng li:
ung li tin hnh ng thi v kt hop cht ch hai chin luoc cch mang
do ai hi ln th ca ng ra c ngha l lun v thuc tin ht sc to ln.
1- ung li th hin tu tung chin luoc ca ng: giuong cao ngon c
c lp dn tc v ch ngha x hi, va ph hop vi min Bc va ph
hop vi min Nam, va ph hop vi c nuc Vit Nam v ph hop vi
48
tnh hnh quc t, nn huy ng v kt hop uoc sc manh ca hu
phuong v tin tuyn, sc manh ca c nuc v sc manh ca 3 dng
thc cch mang trn th gii. Tranh th uoc su ng tnh gip ca Lin
X v Trung Quc. Do tao ra uoc sc manh tng hop dn tc ta
sc nh thng quc M xm luoc, gii phng min Nam, thng nht
t nuc.
1- t trong bi cnh Vit Nam v quc t lc by gi, ung li
chung ca cch mang Vit Nam th hin tinh thn c lp, tu
ch v sng tao cua ng trong vic gii quyt nhng vn
khng c tin l trong ljch s, va ng vi thuc tin Vit Nam va
ph hop vi loi ch ca nhn loai v xu th ca thi ai.
2- ung li chin luoc chung cho c nuc v ung li cch mang
mi min l co s ng chi ao quan dn ta phn u ginh
uoc nhng thnh tuu to ln trong xy dung ch ngha x hi
min Bc v u tranh thng loi chng cc chin luoc chin tranh
ca quc M v tay sai min Nam.
2. ng Ii trong giai oan 1965 -
195: a. Bi cnh ljch s:
T u nm 1965, cu vn nguy co sup ca ch Si Gn v
su ph sn ca chin luoc "chin tranh c bit, quc M o at ua
qun vin chinh vo min Nam, tin hnh cuc "chin tranh cuc b vi quy
m ln. ng thi dng khng qun v hi qun hng h tin hnh cuc
chin tranh ph hoai i vi min Bc. Truc tnh hnh , ng quyt jnh
pht ng cuc khng chin chng M cu nuc trn pham vi ton quc.
Thun loi: Khi buc vo cuc khng chin chng M cu nuc, cch
mang th gii ang th tin cng. min Bc, k hoach 5 nm ln th nht
at v vuot muc tiu v kinh t, vn ha. Su chi vin sc ngui, sc ca
cho cch mang min Nam uoc y manh c ung b v ung bin
4
.
min Nam, vuot qua nhng kh khn trong nhng nm 1961 1962, t
nm 1963, cuc u tranh ca qun v dn ta c buc pht trin mi. Ba cng cu
ca "chin tranh c bit (nguy qun, nguy quyn, p chin luoc v thj) u bj
qun ta tn cng lin tuc. n u nm 1965, chin luoc "chin tranh c bit
ca quc M uoc trin khai n mc cao nht co bn bj ph sn.
Kh khn: Su bt ng gia Lin X v Trung Quc cng tr nn gay gt v
khng c loi cho cch mang Vit Nam. Vic quc M m cuc "chin tranh cuc
b, at ua qun i vin chinh M v cc nuc chu hu vo truc tip xm luoc
min Nam lm cho tuong quan luc luong tr nn bt loi cho ta.
4. T nm 1961 1963, qua ung 559, c 40.000 cn b chin s t Bc vo Nam chin u cng vi
165.000 khu sng cc loai. Nm 1964, s b i t min Bc vo min Nam tng 14 ln so vi nm 1960
917.427/1.2170); v kh, phuong tin chuyn vo min Nam tng 10 ln (3.435 tn/337 tn)
49
Tnh hnh t ra yu cu mi cho ng ta trong vic xc jnh quyt
tm ra ung li khng chin chng M cu nuc nhm nh thng gic
M xm luoc, gii phng min Nam, thng nht T quc.
b. Qu trinh hinh thnh, ni dung co bn v ngha ca ng li:
Qu trnh hnh thnh v ni dung co bn ng li:
Khi quc M tin hnh chin luoc "chin tranh c bit min Nam, cc
hi nghj ca B Chnh trj u nm 1961 v u nm 1962 nu ch truong gi
vng v pht trin th tin cng m ta ginh uoc sau cuc "ng khi nm
1960, ua cch mang min Nam t khi ngha tng phn pht trin thnh chin
tranh cch mang trn quy m ton min. B Chnh trj ch truong kt hop khi
ngha v trang ca qun chng vi chin tranh cch mang, gi vng v y manh
u tranh chnh trj ng thi pht trin u tranh v trang nhanh ln mt buc
mi, ngang tm vi u tranh chnh trj. Thuc hin kt hop u tranh qun su vi
u tranh chnh trj song song, y manh nh jch bng 3 mi gip cng (qun
su, chnh trj, binh vn). Vn dung phuong chm u tranh ph hop vi c im
tng vng chin luoc (rng ni, ng bng, thnh thj).
Hi nghj Trung uong ng ln th 9 (11/1963) ngoi vic xc jnh ng
n quan im quc t, hung hoat ng i ngoai vo vic kt hop sc manh
dn tc vi sc manh thi ai nh M v thng M, hi nghj cn quyt
jnh nhiu vn quan trong v cch mang min Nam. Hi nghj tip tuc khng
jnh u tranh chnh trj, u tranh v trang i i, c hai u c vai tr quyt
jnh co bn ng thi nhn manh yu cu mi ca u tranh v trang. i vi
min Bc, hi nghj tip tuc xc jnh trch nhim l cn c ja, hu phuong i
vi cch mang min Nam, ng thi nng cao cnh gic, trin khai moi mt
sn sng i ph vi m muu nh ph ca jch.
Truc hnh ng gy "chin tranh cuc b min Nam, tin hnh
chin tranh ph hoai ra min Bc ca quc M, hi nghj Trung uong ln
th 11 (3/1965) v ln th 12 (12/1965) tp trung nh gi tnh hnh v
ra ung li khng chin chng M cu nuc trn c nuc.
1- V nhn jnh tnh hnh v ch trong chin loc: Trung uong ng cho
rng cuc "chin tranh cuc b m M ang tin hnh min Nam vn l
cuc chin tranh xm luoc thuc dn mi, buc phi thuc thi trong th thua,
th tht bai v bj ng cho nn n cha ung y mu thun v chin luoc.
T su phn tch v nhn jnh , Trung uong ng quyt jnh pht ng
cuc khng chin chng M cu nuc trong c nuc, coi chng M cu
nuc l nhim vu thing ling ca c dn tc t Nam ch Bc.
2- Quyt tm v muc tiu chin loc: Nu cao khu hiu "Quyt tm nh
thng gic M xm loc, "kin quyt nh bi cuc chin tranh xm
loc ca quc M trong bt ky tnh hung no, bo v min Bc,
gii phng min Nam, hon thnh cch mng dn tc dn ch nhn dn
trong c nc, tin ti thuc hin ha bnh thng nht nc nh.
5
0
1- Phong chm chi o chin loc: tip tuc v y manh cuc chin tranh
nhn dn chng chin tranh cuc b ca M min Nam, ng thi pht
ng chin tranh nhn dn chng chin tranh ph hoai min Bc. Thuc
hin khng chin lu di, dua vo sc mnh l chnh, cng nh cng
manh, c gng n mc cao, tp trung luc luong ca c 2 min
m nhng cuc tin cng ln, tranh th thi co ginh thng loi quyt
jnh trong thi gian tuong i ngn trn chin trung min Nam.
2- T tng chi o v phong chm u tranh min Nam: gi vng
v pht trin th tin cng, kin quyt tin cng v lin tuc tin cng.
"Tip tuc kin tr phong chm u tranh qun su kt hop vi u
tranh chnh trj, trit vn dung 3 mi gip cng, nh jch trn c 3
vng chin luoc. Trong giai oan hin nay, u tranh qun su c tc
dung quyt jnh truc tip v gi mt vj tr ngy cng quan trong.
3- T tng chin loc i vi min Bc: chuyn hung xy dung kinh
t, bo m tip tuc xy dung min Bc vng manh v kinh t v
quc phng trong iu kin c chin tranh, tin hnh cuc chin tranh
nhn dn chng chin tranh ph hoai ca quc M bo v vng
chc min Bc x hi ch ngha, ng vin sc ngui sc ca mc
cao nht chi vin cho cuc chin tranh gii phng min Nam, ng
thi tch cuc chun bj phng nh thng jch trong trung hop
chng liu lnh m rng "chin tranh cuc b ra c nuc.
4- Nhim vu v mi quan h gia cuc chin u hai min: trong cuc chin
tranh chng M ca nhn dn c nuc, min Nam l tin tuyn ln, min
Bc l hu phuong ln. Bo v min Bc l nhim vu ca c nuc v min
Bc x hi ch ngha l hu phuong vng chc trong cuc chin tranh
chng M. Phi nh bai cuc chin tranh ph hoai ca quc M min
Bc v ra sc tng cung luc luong min Bc v moi mt nhm
m bo chi vin c luc cho min Nam cng nh cng manh. Hai nhim
vu trn y khng tch ri nhau m mt thit gn b vi nhau.
Khu hiu chung ca nhn dn c nuc lc ny l: "Tt c nh
thng gic M xm loc.
ngha ca ng li:
ung li khng chin chng M cu nuc ca ng uoc ra tai
cc hi nghj Trung uong ln th 11 v 12 c ngha ht sc quan trong:
1- Th hin quyt tm nh M v thng M, tinh thn cch mang tin
cng, tinh thn c lp tu ch, su kin tr muc tiu gii phng min
Nam, thng nht T quc, phn nh ng n ch, nguyn vong
chung ca ton ng, ton qun, ton dn ta.
2- Th hin tu tung nm vng, giuong cao ngon c c lp dn tc v ch
ngha x hi, tip tuc tin hnh ng thi v kt hop cht ch 2 chin luoc
5
1
cch mang trong hon cnh c nuc c chin tranh mc khc
nhau, ph hop vi thuc t t nuc v bi cnh quc t.
1- l ung li chin tranh nhn dn, ton dn, ton din, lu di, dua
vo sc mnh l chnh uoc pht trin trong hon cnh mi, tao nn sc
manh mi dn tc ta sc nh thng gic M xm luoc.
3. Kt qu, ngha I[ch s, nguyn nhn thng Ii v i hc kinh
nghim:
a. Kt qu v ngha ljch s:
Kt qu:
1min Bc, thuc hin ung li, ch truong ca ng, sau 21 nm n luc
phn u, cng cuc xy dung ch ngha x hi at uoc nhng thnh tuu
ng tu ho. Mt ch x hi mi, ch x hi ch ngha buc u uoc hnh
thnh. D chin tranh c lit, bj tn tht nng n v vt cht, thit hai ln v ngui
song khng c nan i, djch bnh v su ri loan x hi. Vn ha, x hi, y t, gio
duc khng nhng uoc duy tr m cn c su pht trin manh. Sn xut nng
nghip pht trin, cng nghip ja phuong uoc tng cung.
Qun dn min Bc nh thng cuc chin tranh ph hoai ca
quc M, in hnh l chin thng ljch s ca trn "in Bin Ph trn
khng trn bu tri H Ni cui nm 1972.
Min Bc khng chi chia la vi cc chin trung m cn hon thnh
xut sc vai tr cn c ja ca cch mang c nuc v nhim vu hu
phuong ln i vi chin trung min Nam.
2 min Nam, vi su lnh ao ng n ca ng, qun dn ta vuot ln
moi kh khn gian kh hy sinh, bn bi v anh dng chin u, ln luot nh bai cc
chin luoc chin tranh xm luoc ca quc M. Trong giai oan 1954 1960, nh
bai chin luoc chin tranh on phuong ca M - nguy, ua cch mang t th gi gn
luc luong sang th tin cng. Trong giai oan 1961 1965, gi vng v pht trin th
tin cng, nh bai chin luoc chin tranh c bit ca M. Giai oan 1965 1968,
nh bai chin luoc chin tranh cuc b ca M v chu hu, buc M phi xung
thang chin tranh, chp nhn ngi vo bn m phn vi ta tai Paris. Giai oan 1969
1975 nh bai chin luoc Vit Nam ha chin tranh ca M v tay sai m
inh cao l ai thng ma xun 1975 vi chin djch H Ch Minh ljch s,
p tan ton b chnh quyn jch, buc chng phi tuyn b u hng
khng iu kin, gii phng hon ton min Nam.
ngha ljch s i vi nc ta:
1- Kt thc thng loi 21 nm chin u chng quc M xm luoc
(tnh t nm 1954), 30 nm chin tranh cch mang (tnh t 1945),
115 nm chng quc thuc dn phuong Ty (tnh t 1858), qut
sach qun xm luoc ra khi b ci, gii phng min Nam; ua lai
c lp, thng nht ton vn lnh th cho t nuc.
5
2
1- Hon thnh cuc cch mang dn tc dn ch trn pham vi c nuc. M
ra k nguyn mi cho dn tc ta, k nguyn c nuc ha bnh, thng
nht, cng chung mt nhim vu chin luoc l i ln ch ngha x hi.
2- Tng thm sc manh vt cht, tinh thn, th v luc cho cch mang v
dn tc Vit Nam, lai nim tu ho su sc v nhng kinh nghim
qu bu cho su nghip dung nuc v gi nuc giai oan sau.
3- Gp phn quan trong vo vic nng cao uy tn ca ng v dn tc Vit
Nam trn trung quc t.
2 ngha i vi cch mng th gii:
1- p tan cuc phn kch ln nht ca ch ngha quc vo ch ngha
x hi v cch mang th gii k t sau chin tranh th gii ln th hai,
bo v vng chc tin n pha ng Nam ca ch ngha x hi.
2- Lm ph sn cc chin luoc chin tranh xm luoc ca quc
M, gy tn tht to ln v tc ng su sc n ni tnh nuc M
truc mt v lu di.
3- Gp phn lm suy yu ch ngha quc, ph v mt phng tuyn quan
trong ca chng khu vuc ng Nam , m ra su sup khng th
trnh khi ca ch ngha thuc dn mi, c v manh m phong tro u
tranh v muc tiu c lp dn tc, dn ch, tu do v ha bnh pht
trin ca nhn dn th gii.
nh gi thng loi ljch s ca su nghip chng M cu nuc, Bo
co chnh trj tai ai hi ai biu ton quc ln th V ca ng (12/1976)
khng jnh: "Nm thng s tri qua, nhng thng loi ca nhn dn ta trong
su nghip khng chin chng M, cu nc mi mi oc ghi vo ljch s
dn tc nh mt trong nhng trang chi loi nht, mt biu tong sng ngi
v su ton thng ca ch ngha anh hng cch mng v tr tu con ngi,
v i vo ljch s th gii nh mt chin cng v i ca th k , mt su
kin c tm quan trong quc t to ln v c tnh thi i su sc.
b. Nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim:
Nguyn nhn thng loi:
Thng loi ca su nghip chng M cu nuc l kt qu tng hop ca
nhiu nguyn nhn, trong quan trong nht l:
1- Su lnh ao ng n ca ng cng sn Vit Nam, ngui ai
biu trung thnh cho nhng loi ch sng cn ca c dn tc Vit
Nam, mt ng c ung li chnh trj v ung li qun su c
lp, tu ch, sng tao.
2- Cuc chin u y gian kh hy sinh ca nhn dn v qun i c nuc,
c bit l ca cn b, chin s v hng chuc triu ng bo yu
nuc min Nam ngy m i mt vi qun th, xng ng
vi danh hiu "Thnh ng T quc
5
3
1- Cng cuc xy dung v bo v hu phuong min Bc x hi ch
ngha ca ng bo, chin s min Bc, mt hu phuong va
chin u va xy dung, hon thnh xut sc ngha vu ca hu
phuong ln, ht lng ht sc chi vin cho tin tuyn ln min
Nam nh thng gic M xm luoc.
2- Su on kt chin u ca nhn dn 3 nuc Vit Nam Lo
Campuchia v su ng h, su gip to ln ca cc nuc x hi ch
ngha anh em; su ng h nhit tnh ca Chnh ph v nhn dn
tin b trn ton th gii k c nhn dn tin b M.
Bi hoc kinh nghim:
Thng loi ca cuc khng chin chng M cu nuc lai cho
ng nhiu bi hoc kinh nghim c gi trj l lun v thuc tin su sc
Mt l, ra v thuc hin ung li giuong cao ngon c c lp dn tc v
ch ngha x hi nhm huy ng sc manh ton dn nh M, c nuc nh M.
ung li th hin ch v nguyn vong tha thit ca nhn dn min
Bc, nhn dn min Nam ca c dn tc Vit Nam, ph hop vi cc tro luu
ca cch mang th gii, nn ng vin n mc cao nht luc luong ca
ton dn tc, kt hop sc manh ca tin tuyn ln vi hu phuong ln, kt
hop sc manh ca nhn dn ta vi sc manh ca thi ai, tao nn sc
manh tng hop chin u v chin thng gic M xm luoc.
Hai l, tin tung vo sc manh ca dn tc, kin jnh tu tung chin luoc tin
cng, quyt nh v quyt thng quc M xm luoc. Tu tung l mt nhn t
ht sc quan trong hoach jnh ng n ung li, ch truong, bin php nh
M, nhn t ua cuc chin u ca dn tc ta i ti thng loi.
Ba l, thuc hin chin tranh nhn dn, tm ra bin php chin u ng
n, sng tao. chng lai k jch xm luoc hng manh, phi thuc hin chin
tranh nhn dn. ng thi phi ch trong tng kt thuc tin tm ra phuong
php u tranh, phuong php chin u ng n, linh hoat, sng tao.
Bn l, trn co s, ung li, ch truong chin luoc ng n phi c
cng tc t chc thuc hin gii, nng ng, sng tao ca cc cp b ng
trong qun i, ca cc ngnh, cc cp, cc ja phuong, thuc hin phuong
chm ginh thng loi tng buc i n thng loi hon ton.
Nm l, phi ht sc coi trong cng tc xy dung ng, xy dung
thuc luc cch mang c hu phuong v tin tuyn. Phi thuc hin lin
minh 3 nuc ng Duong v tranh th ti a su ng tnh, ng h ngy
cng to ln ca cc nuc x hi ch ngha, ca nhn dn v chnh ph cc
nuc yu chung ha bnh v cng l trn th gii.
5
4
Chng IV
NG LI CNG NGHIP HA
9. CNG NGHIP HA THI K TRC I MI:
1. Ch trng ca ng v cng nghip ha:
a. Mc tiu v phong hng ca cng nghip ha x hi ch ngha:
ung li cng nghip ha t nuc uoc hnh thnh t ai hi ca
ng (9/1960). Truc thi ky i mi, nuc ta c khong 25 nm tin hnh
cng nghip ha qua 2 giai oan: t 1960 1975 trin khai min Bc v
t 1975 1985 thuc hin trn pham vi c nuc.
min Bc: Trn co s phn tch mt cch su sc c im min Bc, trong
c im ln nht l t mt nn kinh t nng nghip lac hu tin thng ln ch
ngha x hi khng tri qua giai oan pht trin tu bn ch ngha. ai hi ca ng
khng jnh: mun ci bin tnh trang kinh t lac hu ca nuc ta, khng c con
ung no khc, ngoi con ung cng nghip ha x hi ch ngha. Tc l khng
jnh tnh tt yu ca cng nghip ha i vi cng cuc xy dung ch ngha x hi
nuc ta. ai hi cng chi r, thuc hin uoc muc tiu trn th vn quan trong
c tnh cht quyt jnh l thuc hin trang bj k thut cho ton b nn kinh t quc
dn, thuc hin co gii ha sn xut, t nng cao nng sut lao ng.
Ngay t u qu trnh cng nghip ha, ng xc jnh cng nghip
ha x hi ch ngha l nhim vu trung tm trong sut thi ky qu ln ch
ngha x hi nuc ta. Quan im ng n ny uoc khng jnh nhiu
ln trong tt c cc ai hi ca ng.
Muc tiu co bn ca cng nghip ha x hi ch ngha uoc ai hi
xc jnh l xy dung mt nn kinh t x hi ch ngha cn i v hin ai;
buc u xy dung co s vt cht v k thut ca ch ngha x hi. l
muc tiu co bn, lu di, phi thuc hin qua nhiu giai oan.
chi ao thuc hin cng nghip, hi nghj Trung uong ln th 7
(kha ) nu phuong hung chi ao xy dung v pht trin cng nghip l:
1- u tin pht trin cng nghip nng mt cch hop l.
2- Kt hop cht ch pht trin cng nghip vi pht trin nng nghip.
3- a sc pht trin cng nghip nh song song vi vic uu tin
pht trin cng nghip nng.
4- a sc pht trin cng nghip trung uong ng thi y manh
pht trin cng nghip ja phuong
Trn phm vi c nc: Sau ai thng ma xun 1975, c nuc c lp, thng
nht v qu ln ch ngha x hi. Trn co s phn tch mt cch ton din c
im, tnh hnh trong nuc v quc t, ai hi V ca ng (12/1976) ra ung
li cng nghip ha x hi ch ngha l: "y mnh cng nghip ha x hi ch
ngha, xy dung co s vt cht k thut ca ch ngha x hi, a nn kinh t
nc ta t sn xut nh ln sn xut ln x hi ch ngha. u tin pht trin cng
55
nghip nng mt cch hop l trn co s pht trin nng nghip v cng nghip
nhe, kt hop xy dung cng nghip v nng nghip thnh mt co cu kinh t
cng nng nghip; va xy dung kinh t trung ong va pht trin kinh t ja
phong, kt hop kinh t trung ong vi kinh t ja phong trong mt co cu
kinh t quc dn thng nht. ung li ny nht tr vi nhng nhn thc co
bn v cng nghip ha min Bc truc y ng thi c su pht trin thm.
T thuc tin chi ao cng nghip ha 5 nm (1976 1981), ng rt ra
kt lun: t mt nn sn xut nh i ln, iu quan trong l phi xc jnh ng
buc i ca cng nghip ha cho ph hop vi muc tiu v kh nng ca mi
chng ung. Vi cch t vn nhu trn, ai hi ln th V ca ng
(3/1982) xc jnh trong chng ung u tin ca thi ky qu nuc ta
phi ly nng nghip lm mt trn hng u, ra sc pht trin cng nghip sn
xut hng tiu dng; vic xy dung v pht trin cng nghip nng trong giai
oan ny cn lm c mc , va sc, nhm phuc vu thit thuc, c hiu qu
cho nng nghip v cng nghip nh. ai hi V coi l ni dung chnh ca
cng nghip ha trong chng ung truc mt. y l su iu chinh ng n
buc i ca cng nghip ha, ph hop vi thuc tin Vit Nam. Tic rng, trn
thuc t chng ta khng lm ng su iu chinh chin luoc quan trong ny.
b. c trng ch yu ca cng nghip ha thi k trc i mi:
Nhn chung trong thi ky 1960 -1985, chng ta nhn thc v tin
hnh cng nghip ha theo kiu c vi cc c trung ch yu sau:
1- Cng nghip ha theo m hnh nn kinh t khp kn, hung ni
v thin v pht trin cng nghip nng.
2- Cng nghip ha ch yu dua vo loi th v lao ng, ti nguyn, t
ai v ngun vin tro ca cc nuc x hi ch ngha. Ch luc
thuc hin cng nghip ha l Nh nuc v cc doanh nghip
nh nuc. Vic phn b ngun luc cng nghip ha uoc
thuc hin thng qua co ch k hoach ha tp trung quan liu,
bao cp, khng tn trong cc quy lut ca thj trung.
3- Nng vi, gin on, ch quan duy ch, ham lm nhanh, lm ln
khng quan tm n hiu qu kinh t x hi.
2. Kt qu, ngha, han ch v nguyn nhn:
a. Kt qu thc hin ch trong v ngha:
Cng nghip ha thi ky truc i mi din ra trong co ch k hoach
ha tp trung, nhng tin vt cht cn thit cho cng nghip ha cn ht
sc han ch v trong iu kin c chin tranh ph hoai. Mc d vy, qu
trnh cng nghip ha vn at uoc nhng kt qu quan trong.
So vi nm 1955, s x nghip tng 16,5 ln. Nhiu khu cng nghip
ln hnh thnh, c nhiu co s u tin ca cng nghip nng quan trong
nhu in, than, co kh, luyn kim, ha cht uoc xy dung.
5
6
C hng chuc trung ai hoc, cao ng, trung hoc chuyn nghip, day ngh
o tao uoc i ng cn b khoa hoc k thut xp xi 43 van ngui, tng
19 ln so vi nm 1960 l thi im bt u cng nghip ha.
Trong iu kin i ln t xut pht thp, lai bj chin tranh tn ph nng
n th nhng kt qu at uoc trn y c ngha ht sc quan trong tao co
so ban u nuc ta pht trin nhanh hon trong cc giai oan tip theo.
b. Hn ch v nguyn nhn:
Bn canh nhng kt qu at uoc, cng nghip ha thi ky truc
i mi cn nhiu hn ch:
1- Co s vt cht k thut cn ht sc lac hu. Nhng ngnh cng
nghip then cht cn nh b v chua uoc xy dung ng b,
chua sc lm nn tng vng chc cho nn kinh t quc dn.
2- Luc luong sn xut trong nng nghip mi chi buc u pht trin, nng
nghip chua p ng uoc nhu cu v luong thuc, thuc phm cho x
hi. t nuc vn trong tnh trang ngho nn, lac hu, km pht trin,
roi vo khng hong kinh t - x hi.
Nhng han ch trn xut pht t nguyn
nhn:
V khch quan, chng ta tin hnh cng nghip ha t mt nn kinh t
lac hu, ngho nn v trong iu kin chin tranh ko di, va bj tn ph
nng n, va khng th tp trung sc ngui sc ca cho cng nghip ha.
V ch quan, chng ta mc nhng sai lm nghim trong trong vic
xc jnh muc tiu, buc i v co s vt cht, k thut, b tr co cu sn
xut, co cu u tu, v.v. l nhng sai lm xut pht t ch quan duy
ch trong nhn thc v ch truong cng nghip ha.
35. CNG NGHIP HA, HIN AI HA THI K I MI:
1. Qu trnh i mi t uy v cng nghip ha:
a. i hi VI ca ng ph phn sai lm trong nhn thc v ch
trong cng nghip ha thi k 1960 - 1985:
ai hi ai biu ton quc ln th V ca ng (12/1986) vi tinh thn
"nhn thng vo su tht, nh gi ng su tht, ni r su tht nghim
khc chi ra nhng sai lm trong nhn thc v ch truong cng nghip ha
thi ky 1960 1985, m truc tip l 10 nm t 1975 1985. l:
1- Chng ta a pham sai lm trong vic xc jnh muc tiu v buc i v
xy dung co s vt cht k thut, ci tao x hi ch ngha v qun l
kinh t, v.v. Do tu tung chi ao ch quan, nng vi, mun b qua
nhng buc i cn thit nn chng ta ch truong y manh cng
nghip ha trong khi chua c cc tin cn thit, mt khc chm
i mi co ch qun l kinh t.
2- Trong vic b tr co cu kinh t, truc ht l co cu sn xut v u tu,
thung chi xut pht t lng mong mun i nhanh, khng kt hop cht
ch ngay t u cng nghip vi nng nghip thnh mt co cu hop l,
57
thin v xy dung cng nghip nng v nhng cng trnh quy
m ln, khng tp trung sc gii quyt v cn bn vn luong
thuc, thuc phm, hng tiu dng v hng xut khu. Kt qu l
u tu nhiu nhung hiu qu thp.
1- Khng thuc hin nghim chinh Nghj quyt ca ai hi ln th V, nhu:
vn chua tht su coi nng nghip l mt trn hng u, cng nghip
nng khng phuc vu kjp thi nng nghip v cng nghip nh.
b. Qu trinh i mi t duy v cng nghip ha t i hi VI
n i hi X:
T vic chi ra nhng sai lm, khuyt im, ai hi V cu th ha ni dung
chnh ca cng nghip ha x hi ch ngha trong nhng nm cn lai ca chng
ung u tin ca thi ky qu l thuc hin cho bng uoc 3 chuong
trnh muc tiu: luong thuc thuc phm, hng tiu dng v hng xut khu.
Hi nghj Trung uong 7 kha V (1/1994) c buc t ph mi trong nhn
thc v cng nghip ha. Buc t ph ny th hin truc ht nhn thc v
khi nim cng nghip ha, hin ai ha. "Cng nghip ha, hin i ha l
qu trnh chuyn i cn bn, ton din cc hot ng sn xut, kinh doanh,
djch vu v qun l kinh t, x hi t s dung lao ng th cng l chnh sang
s dung mt cch ph bin sc lao ng vi cng ngh, phong tin v
phong php tin tin, hin i, dua trn su pht trin cng nghip v tin b
khoa hoc cng ngh, to ra nng sut lao ng x hi cao.
ai hi V ca ng (6/1996) nhn nhn lai t nuc sau 10 nm i mi
c nhn jnh quan trong: nuc ta ra khi khng hong kinh t - x hi,
nhim vu ra cho chng ung u ca thi ky qu l chun bj tin cho
cng nghip ha co bn hon thnh cho php chuyn sang thi ky mi y
manh cng nghip ha, hin ai ha t nuc. ai hi tip tuc khng jnh quan
nim v cng nghip ha, hin ai ha nu ra hi nghj Trung uong 7 kha V.
ai hi nu ra 6 quan im v cng nghip ha, hin ai ha v jnh
hung nhng ni dung co bn ca cng nghip ha, hin ai ha trong
nhng nm cn lai ca thp k 90. Cc quan im v jnh hung ny n
nay v co bn vn ng v c gi trj chi ao thuc tin.
n ai hi X (4/2001) v ai hi X (4/2006), ng tip tuc b sung
v nhn manh mt s quan im mi v cng nghip ha:
1- Con ng cng nghip ha: nuc ta cn v c th rt ngn thi gian
so vi cc nuc i truc. y l yu cu cp thit ca nuc ta nhm
sm thu hp khong cch v trnh pht trin so vi nhiu nuc trong
khu vuc v trn th gii. Mt nuc i sau c iu kin tn dung nhng
kinh nghim k thut, cng ngh v thnh qu ca cc nuc i truc,
tn dung xu th ca thi ai qua hi nhp quc t rt ngn thi gian.
Tuy nhin, tin hnh cng nghip ha theo kiu rt ngn so vi cc nuc i
truc, chng ta cn thuc hin cc yu cu nhu: pht trin kinh t v cng
58
ngh phi va c nhng buc tun tu, va c buc nhy vot; pht
huy nhng loi th ca t nuc, gn cng nghip ha vi hin ai
ha, tng buc pht trin kinh t tri thc; pht huy ngun luc tr tu
v sc manh tinh thn ca con ngui Vit Nam. c bit coi trong
pht trin gio duc v o tao, khoa hoc v cng ngh, xem y l
nn tng v ng luc cho cng nghip ha, hin ai ha.
1- Hng cng nghip ha, hin i ha nc ta: phi pht trin
nhanh v c hiu qu cc sn phm, cc ngnh, cc lnh vuc c
loi th, p ng nhu cu trong nuc v xut khu.
2- Cng nghip ha, hin ai ha t nuc phi bo m xy dung nn
kinh t c lp tu ch, ch ng hi nhp kinh t quc t, tc l phi
tin hnh cng nghip ha trong mt nn kinh t m, hung ngoai.
3- y nhanh cng nghip ha, hin ai ha nng nghip nng thn,
hung vo vic nng cao nng sut, cht luong, sn phm nng nghip.
2. Mc tiu, quan im cng nghip ha, hin ai
ha: a. Mc tiu cng nghip ha, hin i ha:
Muc tiu co bn ca cng nghip ha, hin ai ha l ci bin nuc ta
thnh mt nuc cng nghip c co s vt cht k thut hin ai, c co cu
kinh t hop l, quan h sn xut tin b, ph hop vi trnh pht trin ca
luc luong sn xut, mc sng vt cht v tinh thn cao, quc phng an
ninh vng chc, dn giu, nuc manh, x hi cng bng, vn minh.
thuc hin muc tiu trn, mi thi ky phi at uoc nhng muc
tiu cu th. ai hi X xc jnh muc tiu y manh cng nghip ha, hin ai
ha gn vi pht trin kinh t tri thc sm ua nuc ta ra khi tnh trang
km pht trin; tao nn tng n nm 2020 ua nuc ta co bn tr thnh
mt nuc cng nghip theo hung hin ai.
2. Quan im cng nghip ha, hin i ha:
Buc vo thi ky i mi, trn co s phn tch khoa hoc cc iu kin trong
nuc v quc t, ng nu ra nhng quan im mi chi ao qu trnh thuc hin cng
nghip ha, hin ai ha t nuc trong iu kin mi. Nhng quan im ny uoc
hi nghj ln th 7 Ban chp hnh Trung uong kha V nu ra v uoc pht trin, b
sung qua cc ai hi V, X v X ca ng. Dui y khi qut lai nhng quan
im co bn ca ng v cng nghip ha, hin ai ha thi ky i mi:
Mt l, cng nghip ha gn vi hin i ha v cng nghip ha, hin
i ha gn vi pht trin kinh t tri thc.
T th k XV, XV, cc nuc Ty u tin hnh cng nghip ha. Khi
cng nghip ha uoc hiu l qu trnh thay th lao ng th cng bng lao ng s
dung my mc. Nhung trong thi ai ngy nay, ai hi X nhn jnh: "khoa hoc v
cng ngh s c bc tin nhy vot. Kinh t tri thc c vai tr ngy cng ni bt trong
qu trnh pht trin luc long sn xut. Cuc cch mang khoa hoc cng ngh hin
ai tc ng su rng ti moi lnh vuc ca i sng x hi. Bn canh ,
59
xu th hi nhp v tc ng ca qu trnh ton cu ha tao ra nhiu co hi
cng nhu thch thc i vi t nuc. Trong bi cnh , nuc ta cn phi v
c th tin hnh cng nghip ha theo kiu rt ngn thi gian khi bit lua chon
con ung pht trin kt hop cng nghip ha vi hin ai ha.
Nuc ta thuc hin cng nghip ha, hin ai ha khi trn th gii kinh
t tri thc pht trin. Chng ta c th v cn thit khng tri qua cc
buc tun tu t kinh t nng nghip ln kinh t cng nghip ri mi pht
trin kinh t tri thc. l loi th ca cc nuc i sau, khng phi nng vi,
duy ch. V vy, ai hi X chi r: y manh cng nghip ha, hin ai ha
gn vi pht trin kinh t tri thc, coi kinh t tri thc l yu t quan trong ca
nn kinh t v ca cng nghip ha, hin ai ha.
Kinh t tri thc l g T chc hop tc v pht trin kinh t (CD) ua
ra jnh ngha : kinh t tri thc l nn kinh t trong su sn sinh ra, ph cp v
s dung tri thc gi vai tr quyt jnh nht i vi su pht trin kinh t, to ra
ca ci, nng cao cht long cuc sng. Trong nn kinh t tri thc, nhng
ngnh kinh t c tc ng to ln ti su pht trin l nhng ngnh dua nhiu
vo tri thc, dua vo cc thnh tuu mi ca khoa hoc, cng ngh. l nhng
ngnh kinh t mi dua trn cng ngh cao nhu cng ngh thng tin, cng ngh
sinh hoc v c nhng ngnh kinh t truyn thng nhu nng nghip, cng
nghip, djch vu uoc ng dung khoa hoc, cng ngh cao.
Hai l, cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t thj
trng jnh hng x hi ch ngha v hi nhp kinh t quc t.
Khc vi cng nghip ha thi ky truc i mi, uoc tin hnh trong nn
kinh t k hoach ha tp trung, luc luong lm cng nghip ha chi c nh nuc, theo
k hoach ca nh nuc thng qua cc chi tiu php ln. Thi ky i mi, cng nghip
ha, hin ai ha uoc tin hnh trong nn kinh t thj trung jnh hung x hi ch
ngha, nhiu thnh phn. Do , cng nghip ha, hin ai ha khng phi chi l vic
ca Nh nuc m l su nghip ca ton dn, ca moi thnh phn kinh t, trong
kinh t nh nuc l ch ao. thi ky truc i mi, phuong thc phn b ngun
luoc cng nghip ha uoc thuc hin bng co ch k hoach ha tp trung ca
nh nuc, cn thi ky i mi uoc thuc hin ch yu bng co ch thj trung. Cng
nghip ha, hin ai ha gn vi pht trin kinh t thj trung khng nhng khai thc
c hiu qu moi ngun luc trong nn kinh t m cn s dung chng c hiu qu
y nhanh qu trnh cng nghip ha, hin ai ha t nuc. Bi v, khi
u tu vo lnh vuc no, u, quy m th no, cng ngh g u i hi
phi tnh ton, cn nhc k cng, han ch u tu trn lan, sai muc ch, km
hiu qu v lng ph tht thot.
Cng nghip ha, hin ai ha nn kinh t nuc ta hin nay din ra trong bi
cnh ton cu ha kinh t, tt yu phi hi nhp v m rng quan h kinh t quc t.
Hi nhp kinh t quc t, m rng quan h kinh t i ngoai nhm thu ht ngun vn
u tu nuc ngoi, thu ht cng ngh hin ai, hoc hi kinh nghim qun l tin
60
tin ca th gii. sm ua nuc ta ra khi tnh trang km pht trin. Hi nhp
kinh t quc t cn nhm khai thc thj trung th gii tiu thu cc sn phm
m nuc ta c nhiu loi th, c sc canh tranh cao. Ni cch khc, l vic
kt hop sc manh dn tc vi sc manh thi ai pht trin kinh t ni chung
v cng nghip ha, hin ai ha ni ring uoc nhanh hon, hiu qu hon.
Ba l, ly pht huy ngun luc con ngi l yu t co bn cho su pht
trin nhanh, bn vng.
Trong cc yu t tham gia vo qu trnh cng nghip ha, hin ai
ha, yu t con ngui lun uoc coi l yu t co bn. tng trung kinh
t cn 5 yu t ch yu l : vn, khoa hoc v cng ngh, con ngui, co cu
kinh t, th ch chnh trj v qun l nh nuc trong con ngui l yu t
quyt jnh. pht trin ngun luc con ngui p ng yu cu ca cng
nghip ha, hin ai ha cn c bit ch n pht trin gio duc, o tao.
Cng nghip ha, hin ai ha l su nghip ca ton dn, ca moi thnh
phn kinh t, trong luc luong cn b khoa hoc v cng ngh, khoa hoc qun
l v i ng cng nhn lnh ngh gi vai tr c bit quan trong. Ngun nhn
luc cho cng nghip ha, hin ai ha i hi phi s luong, cn i v co
cu v trnh , c kh nng nm bt v s dung cc thnh tuu khoa hoc v
cng ngh tin tin ca th gii v c kh nng sng tao cng ngh mi.
Bn l, khoa hoc v cng ngh l nn tng v ng luc ca cng
nghip ha, hin i ha.
Khoa hoc v cng ngh c vai tr quyt jnh n tng nng sut lao
ng, gim chi ph sn xut, nng cao loi th canh tranh v tc pht trin
kinh t ni chung. Nuc ta tin ln ch ngha x hi t mt nn kinh t km
pht trin v tim luc khoa hoc, cng ngh cn trnh thp. Mun y
nhanh qu trnh cng nghip ha, hin ai ha gn vi kinh t tri thc th
pht trin khoa hoc v cng ngh l yu cu tt yu v bc xc. Phi y
manh vic chon loc nhp cng ngh, mua sng ch kt hop vi pht trin
cng ngh ni sinh nhanh chng i mi v nng cao trnh cng ngh,
nht l cng ngh thng tin, cng ngh sinh hoc v cng ngh vt liu mi.
Nm l, pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i
i vi thuc hin tin b v cng bng x hi, bo v mi trng tu nhin,
bo tn an dng sinh hoc.
Xy dung ch ngha x hi nuc ta thuc cht l nhm thuc hin muc
tiu dn giu, nuc manh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. thuc hin
muc tiu , truc ht kinh t phi pht trin nhanh, hiu qu v bn vng. Chi
c nhu vy mi c kh nng xa i, gim ngho, nng cao i sng vt cht,
tinh thn ca nhn dn, pht trin vn ha, gio duc, y t, rt ngn khong
cch chnh lch gia cc vng. Muc tiu th hin su pht trin v con
ngui, moi con ngui u uoc hung thnh qu ca su pht trin.
6
1
Su pht trin nhanh, hiu qu v bn vng c quan h cht ch vi vic
bo v mi trung tu nhin v bo tn a dang sinh hoc. Mi trung tu nhin v
su a dang sinh hoc l mi trung sng v hoat ng kinh t ca con ngui. Bo
v mi trung tu nhin v bo tn a dang sinh hoc chnh l bo v iu kin
sng ca con ngui v cng l ni dung ca su pht trin bn vng.
3. Ni ung v [nh hng cng nghip ha, hin ai ha gn vi
pht trin kinh t tri thc :
a. Ni dung :
ai hi X ca ng chi r: Chng ta tranh th cc co hi thun loi do
bi cnh quc t to ra v tim nng, loi th ca nc ta rt ngn qu
trnh cng nghip ha, hin i ha t nc theo jnh hng x hi ch
ngha gn vi pht trin kinh t tri thc. Phi coi trong kinh t tri thc l yu
t quan trong ca nn kinh t v cng nghip ha, hin i ha.
Ni dung co bn ca qu trnh ny l:
1- Pht trin manh cc ngnh v sn phm kinh t c gi trj gia
tng cao dua nhiu vo tri thc, kt hop s dung ngun vn tri
thc ca con ngui Vit Nam vi tri thc mi nht ca nhn loai.
2- Coi trong c s luong v cht luong tng trung kinh t trong
mi buc pht trin ca t nuc, tng vng, tng ja
phuong, tng du n kinh t - x hi.
3- Xy dung co cu kinh t hin ai v hop l theo ngnh, lnh vuc
v lnh th.
4- Gim chi ph trung gian, nng cao nng sut lao ng ca tt c cc
ngn, lnh vuc, nht l cc ngnh, lnh vuc c sc canh tranh cao.
2. jnh hng pht trin cc ngnh v lnh vc kinh t trong qu trinh y
mnh cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc :
1- y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn,
gii quyt ng b cc vn nng nghip, nng thn, nng dn.
Mt l, v cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn.
Vn nng nghip, nng thn v nng dn l mt vn ln ca qu trnh
cng nghip ha i vi tt c cc nuc tin hnh cng nghip ha trn th gii,
bi v cng nghip ha l qu trnh thu hp khu vuc nng nghip, nng thn, gia
tng khu vuc cng nghip, xy dung, djch vu v thj. Nng nghip l noi cung
cp luong thuc, nguyn liu, lao ng cho cng nghip v thnh thj, l thj trung
rng ln cho cng nghip v djch vu. Nng thn chim a s dn cu thi im
ki bt u cng nghip ha. V vy, quan tm n nng nghip, nng dn v nng
thn l vn c tm quan trong hng u ca qu trnh cng nghip ha. Trong
nhng nm ti, jnh hung pht trin cho qu trnh ny l:
Chuyn djch mnh co cu nng nghip v kinh t nng thn theo hung tao ra
gi trj gia tng ngy cng cao, gn vi cng nghip ch bin v thj trung; y nhanh
tin b khoa hoc k thut v cng ngh sinh hoc vo sn xut, nng cao sn
62
xut, cht luong v sc canh tranh ca nng sn hng ha, ph hop c
im tng vng, tng ja phuong.
Tng nhanh t trong gi trj sn phm v lao ng cc ngnh cng
nghip v djch vu ; gim dn t trong sn phm v lao ng nng nghip.
Hai l, v quy hoch pht trin nng thn.
Khn trong xy dung cc quy hoach pht trin nng nghip, thuc
hin chuong trnh xy dung nng thn mi. Xy dung cc lng, x, p, bn
c cuc sng no , vn minh, mi trung lnh manh.
Hnh thnh cc khu dn cu thj vi kt cu ha tng kinh t - x hi
ng b nhu thy loi, giao thng, in, nuc sach, cum cng nghip, trung
hoc, tram y t, buu in, cho.
Pht huy dn ch nng thn i i vi xy dung np sng vn ha,
nng cao trnh dn tr, bi tr cc t nan x hi, h tuc, m tn dj oan,
bo m an ninh, trt tu an ton x hi.
Ba l, v gii quyt lao ng, vic lm nng thn.
Ch trong dy ngh, gii quyt vic lm cho nng dn, truc ht cc
vng c s dung t nng nghip xy dung cc co s cng nghip, djch vu,
giao thng, cc khu thj mi. Chuyn djch co cu lao ng nng nghip
theo hung gim nhanh t trong lao ng lm nng nghip, tng nhanh t trong
lao ng lm cng nghip, djch vu. Tao iu kin lao ng nng thn c
vic lm trong v ngoi khu vuc nng thn, k c i lao ng nuc ngoi.
u t mnh hon cho cc chuong trnh xa i gim ngho, nht l
cc vng su, vng xa, bin gii, hi o, vng ng bo dn tc thiu s.
- Pht trin nhanh hon cng nghip, xy dung v djch vu:
Tnh quy lut ca cng nghip ha, hin ai ha l ty trong ca nng
nghip gim cn cng nghip, djch vu th tng ln. V vy, nuc ta ch
truong pht trin nhanh hon cng nghip, xy dung v djch vu.
Mt l, i vi cng nghip v xy dung.
Khuyn khch pht trin cng nghip cng ngh cao, cng nghip ch tc,
cng nghip phn mm v cng nghip b tro c loi th canh tranh, tao nhiu sn
phm xut khu v thu ht nhiu lao ng; pht trin mt s khu kinh t m v
c khu kinh t, nng cao hiu qu ca cc khu cng nghip, khu ch xut.
Khuyn khch v tao iu kin cc thnh phn kinh t tham gia pht trin cc
ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng v hng xut khu; sn xut tu liu
sn xut quan trong theo hung hin ai; uu tin thu ht u tu ca cc tp on
kinh t ln ca nuc ngoi v cc cng ty ln xuyn quc gia.
Tch cuc thu ht vn trong v ngoi nuc u tu thuc hin cc du
n quan trong v khai thc du kh, loc du v ha du, luyn kim, co kh
ch tao, ha cht co bn, phn bn, vt liu xy dung. C chnh sch han
ch xut khu ti nguyn th. Thu ht chuyn gia gii, cao cp ca nuc
ngoi v trong cng ng ngui Vit jnh cu nuc ngoi.
6
3
Xy dung ng b kt cu ha tng k thut kinh t - x hi nht l cc sn bay
quc t, cng bin, ung cao tc, ung ven bin, ung ng ty, mang lui cung
cp in, ha tng k thut v ha tng x hi cc thj ln, h thng thy loi, cp
thot nuc. Pht trin cng nghip nng luong gn vi cng ngh tit kim nng
luong. Tng nhanh nng luc v hin ai ha buu chnh vin thng.
Hai l, i vi djch vu.
Tao buc pht trin vuot bc ca cc ngnh djch vu, nht l nhng ngnh c
cht luong cao, tim nng ln v c sc canh tranh, ua tc pht trin ca ngnh
djch vu cao hon vi tc tng GDP. Tn dung tt thi co hi nhp kinh t quc t
tao buc pht trin ngnh cng nghip khng c khi ny. Tip tuc m rng
v nng cao cht luong cc ngnh djch vu truyn thng nhu vn ti, thuong mai,
ngn hng, buu chnh vin thng, du ljch. Pht trin manh cc djch vu phuc vu
sn xut nng, lm, ngu nghip, phuc vu i sng khu vuc nng thn.
i mi cn bn co ch qun l v phuong thc cung ng cc djch vu
cng cng. Nh nuc kim sot cht ch c quyn v tao hng lang php
l, mi trung thun loi cho cc doanh nghip thuc moi thnh phn kinh t
tham gia v canh tranh bnh ng trn thj trung djch vu.
- Pht trin kinh t vng:
Co cu kinh t vng l mt trong nhng co cu co bn ca nn kinh t
quc dn. Xc jnh ng n co cu vng c ngha quan trong, n cho
php khai thc c hiu qu cc loi th so snh ca tng vng, tao ra su pht
trin ng u gia cc vng trong c nuc. pht trin manh m kinh t
vng trong nhng nm ti, cn phi :
Mt l, c co ch, chnh sch ph hop cc vng trong nuc cng pht trin
nhanh hon trn co s pht huy loi th so snh, hnh thnh co cu kinh t hop l ca
mi vng v lin vng, ng thi tao ra su lin kt gia cc vng nhm em lai hiu
qu cao, khc phuc tnh trang chia ct, khp kn theo ja gii hnh chnh.
Hai l, xy dung 3 vng kinh t trong im min Bc, min Trung, min
Nam thnh nhng trung tm cng nghip ln c cng ngh cao cc vng ny
ng gp ngy cng ln cho su pht trin chung ca c nuc. Trn co s pht trin
cc vng kinh t trong im, tao ra ng luc v su lan ta n cc vng khc v tro
gip cc vng kh khn, c bit cc vng bin gii, hi o, Ty Nguyn, Ty Nam,
Ty Bc. C chnh sch tro gip nhiu hon v ngun luc pht trin cc vng kh
khn. B sung chnh sch, khuyn khch cc doanh nghip thuc moi thnh phn kinh
t v doanh nghip nuc ngoi n u tu, kinh doanh tai cc vng kh khn.
- Pht trin kinh t bin :
Xy dung v thuc hin chin luoc pht trin kinh t bin ton din, c trong
tm, trong im. Sm ua nuc ta tr thnh mt quc gia manh v kinh t bin
trong khu vuc, gn vi bo m quc phng, an ninh v hop tc quc t.
Hon chinh quy hoach v pht trin c hiu qu h thng cng bin v vn ti
bin, khai thc v ch bin du kh, khai thc v ch bin hi sn, pht trin du ljch
64
bin, o. y manh pht trin ngnh cng nghip ng tu bin, ng thi
hnh thnh mt s hnh lang kinh t ven bin.
- Chuyn djch co cu lao ng, co cu cng ngh :
chuyn djch co cu lao ng v co cu cng ngh trong qu trnh
cng nghip ha, hin ai ha gn lin vi pht trin kinh t tri thc cn phi :
Pht trin ngun nhn luc, m bo n nm 2010 c ngun nhn
luc vi co cu ng b v cht luong cao, t l lao ng trong khu
vuc nng nghip cn dui 50 luc luong lao ng x hi.
Pht trin khoa hoc v cng ngh ph hop vi xu th pht trin nhy
vot ca cch mang khoa hoc v cng ngh. Lua chon v i ngay vo
cng ngh hin ai mt s ngnh, lnh vuc then cht. Ch trong
pht trin cng ngh cao tao t ph v cng ngh s dung nhiu
lao ng gii quyt vic lm. y manh nghin cu v ng dung
thnh tuu khoa hoc v cng ngh, tao buc t ph v nng sut,
cht luong v hiu qu, trong tng ngnh, lnh vuc ca nn kinh t.
Kt hop cht ch gia hoat ng khoa hoc v cng ngh vi gio duc v
o tao thuc su pht huy vai tr quc sch, hng u, tao
ng luc thc y nhanh cng nghip ha, hin ai ha v pht
trin kinh t tri thc. Thuc hin chnh sch trong dung nhn ti,
cc nh khoa hoc u ngnh, tng cng trnh su, k su trung,
k thut vin lnh ngh v cng nhn k thut c tay ngh cao.
i mi co bn co ch qun l khoa hoc v cng ngh, c bit l co
ch ti chnh ph hop vi c th sng tao v kh nng ri ro
ca hoat ng khoa hoc v cng ngh.
- Bo v, s dung hiu qu ti nguyn quc gia, ci thin mi
trng tu nhin:
Xut pht t yu cu pht trin bn vng ca t nuc trong qu trnh
cng nghip ha, hin ai ha gn vi pht trin kinh t tri thc, vn bo
v, s dung ti nguyn v ci thin mi trung tu nhin uoc xc jnh:
Tng cung qun l ti nguyn quc gia, nht l cc ti nguyn t,
nuc, khong sn v rng. Ngn chn cc hnh vi hy hoai v gy
nhim mi trung, khc phuc tnh trang xung cp mi trung cc
luu vuc sng, thj, khu cng nghip, lng ngh, noi ng dn cu v
c nhiu hoat ng kinh t. Quan tm u tu cho lnh vuc mi trung,
nht l cc hoat ng thu gom, ti ch v x l cht thi, pht trin v
ng dung cng ngh sach hoc cng ngh t gy nhim mi trung.
Hon chinh lut php, tng cung qun l nh nuc v bo v v ci
thin mi trung tu nhin. Thuc hin nguyn tc ngui gy nhim
phi x l nhim hoc chi tr cho vic x l nhim.
Tng buc hin ai ha cng tc nghin cu, du bo kh tuong,
thy vn, ch ng phng chng thin tai, tm kim cu nan.
65
X l tt mi quan h gia tng dn s, pht trin kinh t v
thj ha vi bo v mi trung, bo m pht trin bn vng.
M rng hop tc quc t v bo v mi trung v qun l ti
nguyn thin nhin, ch trong lnh vuc qun l, khai thc v s
dung ti nguyn nuc.
4. Kt qu, ngha, han ch v nguyn nhn:
a. Kt qu thc hin ng li v
ngha :
Sau hon 20 nm i mi, t nuc thu uoc nhng thnh tuu to ln, c
ngha ljch s trong c nhng thnh tuu ni bt ca cng nghip ha, hin ai ha.
Mt l, co s vt cht k thut ca t nuc uoc tng cung ng k, kh
nng c lp tu ch ca nn kinh t uoc nng cao. T mt nn kinh t ch yu l
nng nghip lac hu, co s vt cht yu km i ln, n nay c nuc c hon 100
khu cng nghip, khu ch xut tp trung, nhiu khu hoat ng c hiu qu; t l
ngnh cng nghip ch tc, co kh ch tao v ni ja ha sn phm ngy cng tng.
Ngnh cng nghip sn xut tu liu sn xut nhu luyn kim, co kh, vt liu xy
dung, ha cht co bn, khai thc v ha du v ang c nhng buc pht trin
manh m. Mt s sn phm cng nghip canh tranh uoc trn thj trung trong v
ngoi nuc. Ngnh xy dung tng trung nhanh, bnh qun thi ky 2001 2005 at
16,7/nm, nng luc xy dung tng nhanh v c buc tin ng k theo
hung hin ai. Vic xy dung thj, n at nhiu kt qu. Hng nm
ua thm vo s dung hng triu m
2
nh (bnh qun thi ky 2001 2005
tng 20 triu m
2
/nm). Cng nghip nng nghip v min ni c buc tng
trung cao hon tc trung bnh ca c nuc. Nhiu cng trnh quan trong
thuc kt cu ha tng uoc xy dung: sn bay, cng bin, ung b, cu,
nh my in, buu chnh vin thng. theo hung hin ai.
Hai l, co cu kinh t chuyn djch theo hung cng nghip ha, hin ai ha
at uoc nhng kt qu quan trong, t trong cng nghip v xy dung tng, t trong
nng, lm nghip v thy sn gim (thi ky 2001 2005, t trong cng nghip v xy
dung tng t 36,7 nm 2000 ln 41 nm 2005; cn t trong ca nng, lm nghip
v thy sn gim t 24,5 nm 2000 xung cn 20,9 nm 2005). Trong tng
ngnh kinh t u c su chuyn djch tch cuc v co cu sn xut, co cu cng ngh
theo hung tin b, hiu qu, gn vi sn xut, vi thj trung.
Co cu kinh t vng c su iu chinh theo hung pht huy loi th
so snh ca tng vng. Cc vng kinh t trong im pht trin kh nhanh
ng gp quan trong vo su tng trung v l u tu ca nn kinh t.
Co cu thnh phn kinh t tip tuc djch chuyn djch theo hung pht huy
tim nng ca cc thnh phn kinh t v an xen nhiu hnh thc s hu.
Co cu lao ng c su chuyn i tch cuc gn lin vi qu trnh chuyn
djch co cu kinh t. T nm 2000 2005, t trong lao ng trong cng nghip v
xy dung tng t 12,1 ln 17,9; djch vu tng t 91,7 ln 25,3; nng lm
6
6
nghip v thy sn gim t 68,2 xung cn 56,8; lao ng qua o tao
tng t 20 ln 25.
Ba l, nhng thnh tuu ca cng nghip ha, hin ai ha gp phn quan
trong ua nn kinh t at tc tng trung kh cao, bnh qun t nm 2000 2005
at trn 7,51/nm, cc nm 2006 2007 at 8/nm. iu gp phn quan
trong vo cng tc xa i, gim ngho. Thu nhp u ngui bnh qun hng nm
tng ln ng k. Nm 2005, at 640 SD/ngui, nm 2007 at trn 800 SD/ngui.
i sng vt cht, tinh thn ca nhn dn tip tuc uoc ci thin.
Nhng thnh tuu trn c ngha rt quan trong l co s phn u
sm ua nuc ta ra khi tnh trang km pht trin v co bn tr thnh nuc
cng nghip theo hung hin ai vo nm 2020.
b. Hn ch v nguyn nhn:
Bn canh nhng thnh tuu to ln at uoc, cng nghip ha, hin
ai ha nuc ta vn cn nhiu han ch, ni bt l:
1- Tc tng trung kinh t vn thp so vi kh nng v thp hon nhi
nuc trong khu vuc thi ky u cng nghip ha. Quy m nn kinh t
cn nh, thu nhp bnh qun u ngui thp
5
. Tng trung kinh t
ch yu theo chiu rng, tp trung vo cc ngnh cng ngh thp,
tiu hao vt cht cao, s dung nhiu ngun ti nguyn, vn v lao
ng. Nng sut lao ng cn thp so vi nhiu nuc trong khu vuc.
2- Ngun luc ca t nuc chua uoc s dung c hiu qu cao; ti nguyn,
t ai v cc ngun vn ca nh nuc cn bj lng ph, tht thot
nghim trong. Nhiu ngun luc trong dn chua uoc pht huy.
3- Co cu kinh t chuyn djch cn chm. Trong cng nghip cc
ngnh sn phm c hm luong tri thc cao cn t. Trong nng
nghip sn xut chua gn kt cht ch vi thj trung. Ni dung
cng nghip ha, hin ai ha nng nghip, nng thn cn thiu cu
th. Cht luong ngun nhn luc ca t nuc cn thp. T trong
lao ng trong nng nghip cn cao, t trong lao ng qua o tao
cn thp, lao ng thiu vic lm, khng vic lm cn nhiu
4- Cc vng kinh t trong im chua pht huy uoc th manh i
nhanh vo co cu kinh t hin ai. Kinh t vng chua c su lin
kt cht ch, hiu qu thp v chua uoc quan tm ng mc.
5- Co cu thnh phn kinh t pht trin chua tuong xng vi tim
nng, chua tao uoc y mi trung hop tc, canh tranh
bnh ng v kh nng pht trin ca cc thnh phn kinh t.
6- Co cu u tu chua hop l. Cng tc quy hoach cht luong
thp, qun l km, chua ph hop vi co ch thj trung.
5. Theo nh gi ca Ngn hng th gii, nm 2004, GDP v GDP/ngui ca Trung Quc l 1.677 t
SD v 1.290 SD/ngui. Tuong tu con s ny ca Malaisia l 117 t SD v 4.650 SD/ngui, ca
Thi Lan l 159 t SD v 1.540 SD/ngui, ca Vit Nam l 45 t SD v 562 SD/ngui
67
1- Nhn chung, mc d c gng du tu nhung k cu ha tng
kinh t - x hi vn cn lac hu, thiu ng b chua p ng
uoc yu cu pht trin kinh t - x hi.
Nhng han ch trn do nhiu nguyn nhn nhung ch yu l nguyn
nhn ch quan nhu:
1- Nhiu chnh sch v gii php chua manh huy ng v s
dung uoc tt nht cc ngun luc, c ni luc v ngoai luc vo
cng cuc pht trin kinh t - x hi.
2- Ci cch hnh chnh cn chm v km hiu qu. Cng tc t
chc, cn b chm i mi, chua p ng yu cu.
Ngoi cc nguyn nhn chung ni trn cn c cc nguyn nhn cu
th, truc tip nhu: cng tc quy hoach cht luong km, nhiu bt hop l dn
n quy hoach treo kh ph bin gy lng ph nghim trong; co cu u tu
bt hop l lm cho u tu km hiu qu, cng tc qun l yu km.
6
8
Chng V
NG LI XY DUNG NN KINH T TH[ TRNG
[NH HNG X HQI CH NGHA
9. QU TRNH NHAN THC V KINH T TH[ TRNG:
1. C ch qun I kinh t thi k trc i mi:
a. Co ch k hoch ha tp trung quan liu, bao cp:
Truc i mi, co ch qun l kinh t nuc ta l co ch k hoach
ha tp trung vi nhng c im ch yu l:
Th nht, nh nuc qun l nn kinh t ch yu bng mnh lnh hnh
chnh dua trn h thng chi tiu php lnh chi tit t trn xung dui. Cc
doanh nghip hoat ng trn co s cc quyt jnh ca co quan nh nuc
c thm quyn v cc chi tiu php lnh uoc giao. Tt c cc phuong
hung sn xut, ngun vt tu, tin vn, jnh gi sn phm, t chc b my,
nhn su, tin luong. u do cc cp c thm quyn quyt jnh. Nh nuc
giao ch tiu k hoach, cp pht vn, vt tu cho doanh nghip, doanh nghip
giao np sn phm cho nh nuc. L th nh nuc b, li th nh nuc thu.
Th hai, cc co quan hnh chnh can thip qu su vo hoat ng sn
xut, kinh doanh ca cc doanh nghip nhung lai khng chju trch nhim g
v vt cht i vi cc quyt jnh ca mnh. Nhng thit hai vt cht do cc
quyt jnh khng ng gy ra th ngn sch nh nuc phi gnh chju. Cc
doanh nghip khng c quyn tu ch sn xut, kinh doanh cng khng bj
rng buc trch nhim i vi kt qu sn xut, kinh doanh.
Th ba, quan h hng ha tin t bj coi nh, chi l hnh thc, quan h hin
vt l ch yu. Nh nuc qun l kinh t thng qua ch "cp pht giao np
Th t, b my qun l cng knh, nhiu trung gian va km nng ng
va sinh ra i ng qun l km nng luc, phong cch ca quyn, quan liu.
Ch bao cp uoc thuc hin dui cc hnh thc ch yu sau:
1- Bao cp qua gi: Nh nuc quyt jnh gi trj ti sn, thit bj, vt
tu, hng ha thp hon gi trj thuc ca chng nhiu ln so vi gi
thj trung. Do , hach ton kinh t chi l hnh thc.
2- Bao cp qua ch tem phiu: Nh nuc quy jnh ch phn
phi vt phm tiu dng cho cn b, cng nhn vin, cng nhn
theo jnh mc qua hnh thc tem phiu. Ch t em tem, ph
iu phiu sc phiu khc sha sho vi r thj chung bin ch
tin luong thnh luong in t, th tiu ng luc kch vn thch
ngui l v ph v nghin tc ph ph theo l .
3- Bao cp theo ch cp pht vn ca ngn sch nhung khng c ch
ti rng buc trch nhim vt cht i vi cc on vj uoc cp vn.
6
9
iu va lm tng gnh nng i vi ngn sch va lm cho
s dung vn km hiu qu, ny sinh co ch "xin ch.
Trong thi ky kinh t cn tng trung ch yu theo chiu rng th co ch
ny c tc dung nht jnh, n cho php tp trung ti a cc ngun luc kinh t
vo cc muc tiu ch yu trong tng giai oan v iu kin cu th, c bit
trong qu trnh cng nghip ha theo hung uu tin pht cng nghip nng.
Nhung n lai th tiu canh tranh, km hm tin b khoa hoc cng ngh, trit
tiu ng luc kinh t i vi ngui lao ng, khng kch thch tnh nng ng,
sng tao ca cc on vj sn xut kinh doanh. Khi nn kinh t th gii chuyn
sang giai oan pht trin theo chiu su dua trn co s p dung cc thnh tuu
ca cuc cch mang khoa hoc cng ngh hin ai th co ch qun l ny
cng bc l nhng khuyt im ca n, lm cho kinh t cc nuc x hi ch
ngha truc y, trong c nuc ta, lm vo tnh trang tr tr, khng hong.
Truc i mi, do chua tha nhn sn xut hng ha v co ch thj trung,
chng ta xem k hoach ha l c trung quan trong nht ca kinh t x hi ch
ngha, phn b moi ngun luc theo k hoach l ch yu; coi thj trung chi l cng
cu th yu b sung cho k hoach. Khng tha nhn trn thuc t su tn tai ca nn
kinh t nhiu thnh phn trong thi ky qu , ly kinh t quc doanh v tp th l
ch yu, mun nhanh chng xa s hu tu nhn v kinh t c th tu nhn; xy
dung nn kinh t khp kn. Nn kinh t roi vo tnh trang tr tr, khng hong.
b. Nhu cu i mi co ch qun l kinh t:
Dui p luc ca tnh th khch quan, nhm thot khi khng hong kinh t -
x hi, chng ta c nhng buc ci tin nn kinh t theo hung thj trung, tuy
nhin cn chua ton din, chua trit . l khon sn phm trong nng nghip
theo chi thj 100-CT/T ca Ban B thu Trung uong kha V; b gi vo luong
Long An; nghj quyt Trung uong 8 kha V (1985) v gi luong tin; thuc hin
Nghj jnh 25 v Nghj jnh 26-CP ca Chnh ph.Tuy vy, l nhng cn c
thuc t ng i n quyt jnh thay i co ch qun l kinh t.
cp su cn thit i mi co ch qun l kinh t, ai hi V khng
jnh: "Vic b tr li co cu kinh t phi i i vi i mi co ch qun l kinh
t. Co ch qun l tp trung quan liu, bao cp t nhiu nm nay khng to
oc ng luc pht trin, lm suy yu kinh t x hi ch ngha, hn ch vic
s dung v ci to cc thnh phn kinh t khc, km hm sn xut, lm
gim nng sut, cht long, hiu qu, gy ri lon trong phn phi lu thng
v ra nhiu hin tong tiu cuc trong x hi. Chnh v vy, vic i mi
co ch qun l kinh t tr thnh nhu cu cn thit v cp bch.
2. S hnh thnh t uy ca ng v kinh t th[ trng thi k i mi:
a. T duy ca ng v co ch thj trng t i hi VI n i hi VIII:
y l giai oan hnh thnh v pht trin tu duy ca ng v kinh t thj
trung. So vi thi ky truc i mi, nhn thc v kinh t thj trung c su
thay i cn bn v su sc:
7
0
Mt l, kinh t thj trng khng phi l ci ring c ca ch ngha t
bn m l thnh tuu pht trin chung ca nhn loi.
Ljch s pht trin sn xut x hi cho thy su sn xut v trao i hng
ha l tin quan trong cho su ra i v pht trin ca kinh t thj trung.
Trong qu trnh sn xut v trao i, cc yu t thj trung nhu cung, cu, gi
c c tc ng iu tit qu trnh sn xut hng ha, phn b cc ngun luc
kinh t v ti nguyn thin nhin nhu vn, tu liu sn xut, sc lao ng.
phuc vu cho sn xut v luu thng. Thj trung gi vai tr l mt cng cu phn
b cc ngun luc kinh t. Trong mt nn kinh t khi cc ngun luc kinh t uoc
phn b bng nguyn tc thj trung th ngui ta goi l kinh t thj trung.
Kinh t thj trung c mm mng t trong x hi n l, hnh thnh trong
x hi phong kin v pht trin cao trong ch ngha tu bn. Kinh t thj trung v
kinh t hng ha u dua trn co s phn cng lao ng x hi v cc hnh thc
s hu khc nhau v tu liu sn xut lm cho nhng ngui sn xut va c lp
va phu thuc vo nhau. Trao i mua bn hng ha l phuong thc gii quyt
mu thun trn. Tuy nhin, kinh t hng ha v kinh t thj trung c su khc nhau
v trnh pht trin. Kinh t hng ha ra i t kinh t tu nhin, i lp vi kinh
t tu nhin nhung cn trnh thp, ch yu l sn xut hng ha tu nhn, quy
m nh b, k thut th cng, nng sut thp. Cn kinh t thj trung l kinh t
hng ha pht trin cao. Kinh t thj trung ly khoa hoc, cng ngh hin ai lm
co s v nn sn xut x hi ha cao.
Kinh t thj trung c ljch s pht trin lu di nhung cho n nay n
mi biu hin r rt nht trong ch ngha tu bn. Nu truc ch ngha tu
bn, kinh t thj trung cn thi ky manh nha, trnh thp th trong ch
ngha tu bn n at n trnh cao n mc chi phi ton b cuc sng
ca con ngui trong x hi . iu khin ngui ta ngh rng kinh t thj
trung l sn phm ring ca ch ngha tu bn.
Ch ngha tu bn khng sn sinh ra kinh t hng ha, do kinh t thj trung
vi tu cch l kinh t hng ha trnh cao khng phi l sn phm ring ca ch
ngha tu bn m l thnh tuu pht trin chung ca nhn loai. Chi c th ch kinh t thj
trung tu bn ch ngha hay cch thc s dung kinh t thj trung theo loi nhun ti
a ca ch ngha tu bn mi l sn phm ca ch ngha tu bn.
Hai l, kinh t thj trng cn tn ti khch quan trong thi ky qu
ln ch ngha x hi:
Kinh t thj trung xt dui gc "mt kiu t chc kinh t l phuong thc t
chc, vn hnh nn kinh t, l phuong din iu tit mi quan h gia ngui vi
ngui. Kinh t thj trung chi i lp vi kinh t tu nhin, tu cp, tu tc ch khng i
lp vi cc ch x hi khc. Bn thn kinh t thj trung khng phi l c trung
bn cht cho ch kinh t co bn ca x hi. Kinh t thj trung tn tai v pht trin
nhiu phuong thc sn xut khc nhau. Kinh t thj trung va c th lin h vi
ch tu hu va c th lin h vi ch cng hu v phuc vu cho
71
chng. V vy, kinh t thj trung khng i lp vi ch ngha x hi, n tn tai
khch quan trong thi ky qu ln ch ngha x hi v c trong ch ngha x
hi. Xy dung v pht trin kinh t thj trung khng phi l pht trin tu bn
ch ngha hoc i theo con ung tu bn ch ngha v tt nhin, xy dung
kinh t x hi ch ngha cng khng dn n ph jnh kinh t thj trung.
ai hi V ca ng (6/1991) trong khi khng jnh ch truong tip tuc xy
dung nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, pht huy th manh ca cc thnh
phn kinh t va canh tranh va hop tc, b sung cho nhau trong nn kinh t
quc dn thng nht, ua ra kt lun quan trong rng sn xut hng ha khng
i lp vi ch ngha x hi, n tn tai khch quan v cn thit cho kinh t hng
ha nhiu thnh phn theo jnh hung x hi ch ngha nuc ta l "co ch thj
trung c su qun l ca nh nuc bng php lut, k hoach, chnh sch v cc
cng cu khc. Trong co ch kinh t , cc on vj kinh t c quyn tu ch sn
xut kinh doanh, quan h bnh ng, canh tranh hop php, hop tc v lin doanh
tu nguyn, thj trung c vai tr truc tip hung dn cc on vj kinh t lua chon
lnh vuc hoat ng v phuong n t chc sn xut, kinh doanh c hiu qu, nh
nuc qun l nn kinh t jnh hung dn dt cc thnh phn kinh t, m bo
hi ha gia pht trin kinh t vi pht trin x hi.
Tip tuc ung li trn, ai hi V (6/1996) ra nhim vu y manh
cng cuc i mi ton din v ng b, tip tuc pht trin nn kinh t nhiu
thnh phn vn hnh theo co ch thj trung, c su qun l ca nh nuc
theo jnh hung x hi ch ngha.
Ba l, c th v cn thit s dung kinh t thj trng xy dung ch
ngha x hi nc ta:
Kinh t thj trung khng i lp vi ch ngha x hi, n cn tn tai
khch quan trong thi ky qu ln ch ngha x hi. V vy, c th v cn
thit s dung kinh t thj trung xy dung ch ngha x hi nuc ta.
Kinh t thj trung l thnh tuu ca vn minh nhn loai, bn thn kinh
t thj trung khng c thuc tnh x hi, v vy, kinh t thj trung c th
uoc s dung cc ch x hi khc nhau. bt ky x hi no, khi ly
thj trung lm phuong tin c tnh co s phn b cc ngun luc kinh t
th kinh t thj trung cng c nhng c im ch yu sau:
1- Cc ch th kinh t c tnh c lp, c quyn tu ch trong sn
xut, kinh doanh, l - li tu chju.
2- Gi c co bn do cung cu iu tit, h thng thj trung pht
trin ng b v hon ho.
3- Nn kinh t c tnh m cao v vn hnh theo quy lut vn c ca kinh t
thj trung nhu quy lut gi trj, quy lut cung cu, quy lut canh tranh.
4- C h thng php quy kin ton v su qun l v m ca Nh nuc.
Vi nhng c im trn, kinh t thj trung c vai tr rt to ln i vi
pht trin kinh t - x hi.
7
2
Truc i mi, do chua tha nhn trong thi ky qu ln ch ngha x hi
cn tn tai sn xut hng ha v co ch thj trung nn chng ta xem k hoach l
c trung quan trong nht ca kinh t x hi ch ngha, thuc hin phn
b moi ngun luc theo k hoach l ch yu cn thj trung chi uoc coi l
mt cng cu th yu b sung cho k hoach do khng cn thit s dung
kinh t thj trung xy dung ch ngha x hi.
Vo thi ky i mi, chng ta ngy cng nhn r kinh t thj trung, nu bit
vn dung ng th c vai tr rt ln i vi su pht trin kinh t - x hi. C th dng
co ch thj trung lm co s phn b cc ngun luc kinh t, dng tn hiu gi c
iu tit chng loai v s luong hng ha, iu ha quan h cung cu,
iu tit t l sn xut thng qua co ch canh tranh, thc y ci tin b,
o thi ci lac hu, yu km.
Thuc t cho thy, ch ngha tu bn khng sinh ra kinh t thj trung nhung
bit k tha v khai thc c hiu qu cc loi th ca kinh t thj trung pht
trin. Thuc tin i mi nuc ta cng minh chng su cn thit v hiu qu
ca vic s dung kinh t thj trung lm phuong tin xy dung ch ngha x hi.
b. T duy ca ng v kinh t thj trng t i hi IX n i hi X:
ai hi X ca ng (3/2001) xc jnh nn kinh t thj trung jnh hung
x hi ch ngha l m hnh tng qut ca nuc ta trong thi ky qu ln ch
ngha x hi. l nn kinh t hng ha nhiu thnh phn vn hnh theo co
ch thj trung, c su qun l ca nh nuc v theo jnh hung x hi ch
ngha. y l buc chuyn quan trong t nhn thc kinh t thj trung nhu mt
cng cu, mt co ch qun l sang coi kinh t thj trung nhu mt chinh th, l
co s kinh t ca su pht trin theo jnh hung x hi ch ngha.
Vy th no l kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha ai hi X xc
jnh kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha l "mt kiu t chc kinh t
va tun theo quy lut ca kinh t thj trng va dua trn co s v chju su dn
dt chi phi bi cc nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi . Trong nn kinh
t , cc th manh ca "thj trng uoc s dung "pht trin luc long sn
xut, pht trin nn kinh t, xy dung co s vt cht k thut ca ch ngha
x hi, nng cao i sng nhn dn, cn tnh "jnh hng x hi ch ngha uoc
th hin trn c 3 mt ca quan h sn xut: s hu, t chc qun l v phn
phi, nhm muc ch cui cng l "dn giu, nc mnh, tin ln hin i trong
mt x hi do nhn dn lm ch, nhn i, c vn ha, c k cong, xa b p bc
v bt cng, to iu kin cho moi ngi c cuc sng m no, tu do, hnh phc.
Ni kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha l ni n kinh t
khng phi l kinh t tu nhin, tu cp tu tc, cng khng phi kinh t k hoach
ha tp trung, cng khng phi l kinh t thj trung tu bn ch ngha v cng
chua hon ton l kinh t thj trung x hi ch ngha v chua c y cc
yu t x hi ch ngha. Tnh "jnh hng x hi ch ngha lm cho m hnh
kinh t thj trung nuc ta khc vi kinh t thj trung tu bn ch ngha.
7
3
K tha tu duy ca ai hi X, ai hi X lm sng t thm ni dung
co bn ca jnh hung x hi ch ngha trong pht trin kinh t thj trung
nuc ta, th hin 4 tiu ch:
1- V muc ch pht trin: Muc tiu ca kinh t thj trung jnh
hung x hi ch ngha nuc ta nhm thuc hin "dn giu, nuc manh,
x hi cng bng, dn ch, vn minh; gii phng manh m luc luong sn
xut v khng ngng nng cao i sng nhn dn; y manh xa i gim
ngho, khuyn khch moi ngui vuon ln lm giu chnh ng, gip
ngui khc thot ngho v tng buc kh gi hon
Muc tiu trn th hin r muc ch pht trin kinh t v con ngui,
gii phng luc luong sn xut, pht trin kinh t nng cao i sng cho
moi ngui, moi ngui u uoc hung nhng thnh qu pht trin. y
th hin su khc bit vi muc ch tt c v loi nhun phuc vu loi ch ca cc
nh tu bn, bo v v pht trin ch ngha tu bn.
2- V phong hng pht trin: pht trin cc thnh phn kinh t,
trong kinh t nh nuc gi vai tr ch ao, kinh t nh nuc cng vi kinh
t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dn.
Pht trin nn kinh t vi nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh
t l nhm gii phng moi tim nng pht trin trong moi thnh phn kinh t,
trong mi c nhn v moi vng min. pht huy ti a ni luc pht trin nhanh
nn kinh t. Trong nn kinh t nhiu thnh phn, kinh t nh nuc gi vai tr ch
ao, l cng cu ch yu nh nuc iu tit nn kinh t, jnh hung cho su
pht trin v muc tiu dn giu, nuc manh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.
gi vai tr ch ao kinh t nh nuc phi nm uoc cc vj tr then cht ca
nn kinh t bng trnh khoa hoc, cng ngh tin tin, hiu qu sn xut kinh
doanh cao ch khng phi dua vo bao cp, co ch xin cho hay c quyn kinh
doanh. Mc khc, tin ln ch ngha x hi c ra yu cu nn kinh t phi uoc
dua trn nn tng ca s hu ton dn cc tu liu sn xut ch yu.
3- V jnh hng x hi v phn phi: thuc hin tin b v cng bng
x hi ngay trong tng buc i v tng chnh sch pht trin; tng trung kinh
t gn kt cht ch v ng b vi pht trin x hi, vn ha, gio duc v o
tao, gii quyt tt cc vn x hi v muc tiu pht trin con ngui.
Quan tm gii quyt cc vn x hi va bo m su pht trin bn
vng va th hin r jnh hung x hi ch ngha ca nn kinh t, han ch tc
ng tiu cuc ca kinh t thj trung, thuc hin muc tiu pht trin con ngui.
Trong lnh vuc phn phi, jnh hung x hi ch ngha uoc th hin
qua ch phn phi ch yu theo kt qu lao ng, hiu qu kinh t, phc loi
x hi. ng thi huy ng moi ngun luc kinh t cho su pht trin cn thuc
hin phn phi theo jnh mc ng gp vn v cc ngun luc khc.
7
4
- V qun l: Pht huy vai tr lm ch x hi ca nhn dn, bo
m vai tr qun l, iu tit nn kinh t ca nh nuc php quyn x hi
ch ngha dui su lnh ao ca ng.
Vai tr qun l iu tit nn kinh t ca nh nuc dui su lnh ao ca
ng l su th hin r rt jnh hung x hi ch ngha v cng l su khc bit co
bn gia kinh t thj trung tu bn ch ngha vi kinh t thj trung jnh hung x
hi ch ngha. Su qun l, iu tit ca nh nuc x hi ch ngha bng php lut
m bo muc ch ca nn kinh t, su vn ng ca ch s hu, phn phi
theo jnh hung x hi ch ngha, pht huy mt tch cuc, han ch mt tiu cuc
ca kinh t thj trung, m bo quyn loi chnh ng ca moi con ngui.
Nhng tiu ch trn va th hin tnh jnh hung x hi ch ngha ca nn
kinh t thj trung nuc ta, va th hin su khc bit co bn gia kinh t thj trung
jnh hung x hi ch ngha vi kinh t thj trung tu bn ch ngha.
35. TIP TC HON THIN TH CH KINH T TH[ TRNG
[NH HNG X HQI CH NGHA NC TA:
1. Mc tiu v quan im c n:
a. Th ch kinh t v th ch kinh t thj trng:
Th ch kinh t l mt b phn cu thnh ca h thng th ch x hi, tn tai
bn canh cc b phn khc nhu th ch chnh trj, th ch gio duc. Th ch kinh t
ni chung l mt h thng cc quy pham php lut nhm iu chinh cc ch th kinh
t, cc hnh vi sn xut kinh doanh v cc quan h kinh t. N bao gm cc yu t
ch yu l cc ao lut, quy ch, quy tc, chun muc v kinh t gn vi cc ch ti
v x l vi pham, cc t chc kinh t, cc co quan qun l nh nuc v kinh t,
truyn thng vn ha v vn minh kinh doanh, co ch vn hnh nn kinh t.
Th ch kinh t thj trung l mt tng th bao gm cc b quy tc, lut
l v h thng cc thuc th, t chc kinh t uoc tao lp nhm iu chinh
hoat ng giao djch, trao i trn thj trung.
Th ch kinh t thj trung bao gm:
1- Cc quy tc v hnh vi kinh t din ra trn thj trung cc bn
tham gia thj trung vi tu cch l cc ch th thj trung.
2- Cch thc thuc hin cc quy tc nhm at uoc muc tiu
hay kt qu m cc bn tham gia thj trung mong mun.
3- Cc thj trung noi hng ha uoc giao djch, trao i trn co s
cc yu cu, quy jnh ca lut l (cc thj trung quan trong nhu
hng ha v djch vu, vn, lao ng, cng ngh, bt ng sn.).
Kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha l nn kinh t va tun th theo
cc quy lut ca kinh t thj trung va chju su chi phi ca cc yu t bo m tnh
jnh hung x hi ch ngha. Do , th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch
ngha uoc hiu l th ch kinh t thj trung, trong cc thit ch, cng cu v
nguyn tc vn hnh uoc tu gic tao lp v s dung pht trin luc luong sn
xut, ci thin i sng nhn dn, v muc tiu dn giu nuc manh, x hi cng bng,
75
dn ch, vn minh. Ni cch khc, th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch
ngha l cng cu hung dn cho cc ch th trong nn kinh t vn ng theo ui
muc ch kinh t - x hi ti a ch khng on thun l muc tiu loi nhun ti a.
b. Mc tiu hon thin th ch kinh t thj trng jnh hng
x hi ch ngha:
Muc tiu co bn ca hon thin th ch kinh t thj trung jnh hung x hi
ch ngha nuc ta l lm cho n ph hop vi nhng nguyn tc co bn ca kinh t
thj trung, thc y kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha pht trin nhanh,
hiu qu, bn vng, hi nhp kinh t quc t thnh cng, gi vng jnh hung x hi
ch ngha, thuc hin thng loi muc tiu "dn giu, nuc manh, x hi cng bng, dn
ch, vn minh, xy dung v bo v vng chc T quc Vit Nam x hi ch ngha.
Muc tiu ny yu cu cn phi hon thnh co bn vo nm 2020.
n nm 2010, cn at cc muc tiu:
1- Tng buc xy dung ng b h thng php lut, m bo cho nn
kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha pht trin thun loi.
Pht huy vai tr ch ao ca kinh t nh nuc i i vi pht trin
manh m cc thnh phn kinh t v cc loai hnh doanh nghip. Hnh
thnh mt s tp on kinh t, cc tng cng ty a s hu, p dung
m hnh qun trj hiu ai, c nng luc canh tranh quc t.
2- i mi co bn m hnh t chc v phuong thc hoat ng ca
cc on vj su nghip cng.
3- Pht trin ng b, a dang cc loai thj trung co bn thng nht trong
c nuc, tng buc lin thng vi thj trung khu vuc v th gii.
4- Gii quyt tt hon mi quan h gia pht trin kinh t vi pht trin
vn ha, m bo tin b, cng bng x hi, bo v mi trung.
5- Nng cao hiu luc, hiu qu qun l ca Nh nuc v pht huy
vai tr ca Mt trn T quc, cc on th chnh trj - x hi c
nhn dn trong qun l, pht trin kinh t - x hi.
3. Quan im v hon thin th ch kinh t thj trng jnh
hng x hi ch ngha:
1- Nhn thc y , tn trong v vn dung ng n cc quy lut khch
quan ca kinh t thj trung, thng l quc t ph hop vi iu kin ca
Vit Nam, m bo jnh hung x hi ch ngha ca nn kinh t.
2- m bo tnh ng b gia cc b phn cu thnh ca th ch
kinh t, gia cc yu t thj trung v cc loai thj trung, gia th
ch kinh t vi th ch chnh trj, x hi, gia nh nuc, thj trung
v x hi. Gn kt hi ha gia tng trung kinh t vi tin b v
cng bng x hi, pht trin vn ha v bo v mi trung.
3- K tha c chon loc thnh tuu pht trin kinh t thj trung ca nhn
loai v kinh nghim tng kt t thuc tin i mi nuc ta, ch ng
7
6
v tch cuc hi nhp kinh t quc t ng thi gi vng c lp, ch
quyn quc gia, gi vng an ninh chnh trj, trt tu an ton x hi.
1- Ch ng, tch cuc gii quyt cc vn luc luong v thuc tin
quan trong, bc xc ng thi phi c buc i vng chc, va
lm va tng kt rt kinh nghim.
2- Nng cao nng luc lnh ao ca ng, hiu luc v hiu qu qun l ca
Nh nuc, pht huy sc manh ca c h thng chnh trj trong qu trnh
hon thin th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha.
2. Mt s ch trng tip tc hon thin th ch kinh t th[
trng [nh hng x hi ch ngha:
a. Thng nht nhn thc v nn kinh t thj trng jnh hng x hi
ch ngha:
Hon thin th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha l lm cho
n ph hop vi cc yu cu v nguyn tc ca kinh t thj trung jnh hung x hi
ch ngha, lm cho n vn hnh thng sut v c hiu qu. Do , mun hon thin
th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha th truc ht phi c su thng
nht nhn thc v kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha.
Mt s im cn thng nht l:
1- Chng ta cn thit s dung kinh t thj trung lm phuong
tin xy dung ch ngha x hi.
2- Kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha l nn kinh t
va tun theo quy lut ca kinh t thj trung va chju su chi
phi bi cc quy lut kinh t ca ch ngha x hi v cc yu
t bo m tnh jnh hung x hi ch ngha.
b. Hon thin th ch v s hu v cc thnh phn kinh t, loi
hinh doanh nghip v cc t chc sn xut kinh doanh:
Hon thin th ch v s hu:
Kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha dua trn su tn tai khch quan
nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, nhiu loai hnh doanh nghip.
l yu cu khch quan. Do vy, yu cu ny uoc khng jnh trong cc quy jnh ca
php lut, m bo cc quyn v loi ch ca cc ch th s hu. Php lut cn quy
jnh v s hu i vi cc ti sn mi nhu tr tu, c phiu, ti nguyn
nuc. Phuong hung co bn ca hon thin th ch s hu l:
1- Khng jnh t ai thuc s hu ton dn m ai din l nh nuc
ng thi m bo v tn trong cc quyn ca ngui s dung t.
2- Tch bit vai tr ca nh nuc vi tu cch l b my cng quyn
qun l ton b nn kinh t - x hi vi vai tr ch s hu ti sn, vn
ca nh nuc; tch chc nng s hu ti sn, vn ca nh nuc vi
chc nng qun trj kinh doanh ca cc doanh nghip nh nuc.
3- Quy jnh r, cu th v quyn ca ch s hu v nhng ngui lin quan
i vi cc loai ti sn. ng thi quy jnh r trch nhim, ngha vu
77
ca ho i vi x hi. B sung lut php, co ch, chnh sch
khuyn khch, h tro pht trin s hu tp th, cc hop tc x, bo
v quyn v loi ch ca x vin i vi ti sn. Tao co ch khuyn
khch lin kt gia s hu nh nuc, s hu tp th v s hu tu
nhn, lm cho ch s hu c phn, s hu hn hop tr thnh
hnh thc s hu ch yu ca cc doanh nghip trong nn kinh t.
- Ban hnh cc quy jnh php l v quyn s hu ca doanh
nghip, t chc, cc nhn nuc ngoi tai Vit Nam.
Hon thin th ch v phn phi:
1- Hon thin lut php, co ch, chnh sch v phn b ngun luc, phn
phi v phn phi lai theo hung m bo tng trung kinh t vi
tin b v cng bng x hi trong tng buc, tng chnh sch pht
trin. Cc ngun luc x hi uoc phn b theo co ch thj trung v
chin luoc, quy hoach, k hoach pht trin kinh t ca nh nuc,
m bo hiu qu kinh t - x hi. Chnh sch phn phi v phn phi
lai phi bo m hi ha loi ch ca nh nuc, ca ngui lao ng v
ca doanh nghip, tao ng luc cho ngui lao ng.
2- i mi, pht trin, nng cao hiu qu hoat ng ca cc ch th
trong nn kinh t. i mi, sp xp lai, pht trin, nng cao hiu qu
hoat ng kinh doanh ca cc doanh nghip nh nuc pht huy
vai tr ch ao ca kinh t nh nuc trong nn kinh t thj trung jnh
hung x hi ch ngha. Thu hp cc lnh vuc c quyn nh nuc.
3- i mi, pht trin hop tc x, t hop tc theo co ch thj trung, theo
nguyn tc: tu nguyn, dn ch, bnh ng, cng c loi v pht trin
cng ng. Thuc hin nghim tc, nht qun mt mt bng php l
kinh doanh khng phn bit hnh thc s hu,thnh phn kinh t.
4- i mi co ch qun l ca nh nuc cc on vj su nghip
cng lp pht trin manh m, c hiu qu
3. Hon thin th ch m bo ng b cc yu t thj trng
v pht trin dng b cc loi thj trng:
1- Hon thin th ch v gi, canh tranh v kim sot c quyn trong
kinh doanh. Hon thin khung php l cho k kt v thuc hin hop
ng. ng thi hon thin co ch gim st, iu tit thj trung v xc
tin thuong mai, u tu v gii quyt tranh chp ph hop vi kinh t thj
trung v cam kt quc t. a dang ha cc loai thj trung hng ha v
djch vu theo hung hin ai, ch trong pht trin thj trung djch vu. Tu
do ha thuong mai v u tu ph hop cam kt quc t. Xy dung h
thng tiu chun cht luong hng ha v sinh an ton thuc phm, mi
trung v tng cung kim tra cht luong hng ha, djch vu v x l sai
pham. Pht huy tt vai tr iu hnh thj trung tin t ca ngn hng
nh nuc va thc y tng trung kinh t va kim sot lam pht v
7
8
tng buc m rng thj trung tn dung, cc djch vu ngn hng
cho ph hop vi cam kt quc t.
1- Hon thin h thng lut php, co ch, chnh sch cho hoat ng v
pht trin lnh manh ca thj trung chng khon, tng tnh minh
bach, chng cc giao djch phi php, cc hnh vi ra tin, nhiu loan
thj trung. Tao iu kin pht trin cc doanh nghip bo him thuc
cc thnh phn kinh t, a dang ha v nng cao cht luong cc sn
phm bo him, thuc hin l trnh m ca thj trung bo him theo
cam kt hi nhp quc t; hon thin lut php, co ch, chnh sch
cc quyn tu v t ai v bt ng sn vn ng theo co ch thj
trung; hon thin lut php, chnh sch v tin luong, tin cng
trong tin luong phi uoc coi l gi c ca sc lao ng hnh
thnh theo quy lut thj trung, dua trn cung cu v sc lao ng.
2- Xy dung ng b lut php, co ch, chnh sch qun l, h tro cc t
chc nghin cu, ng dung, chuyn giao cng ngh. i mi co ch qun
l khoa hoc v cng ngh ph hop vi co ch thj trung, nng cao hiu
qu hoat ng ca co quan qun l thj trung cng ngh. Nh nuc tng
u tu v ng thi y manh x hi ha cho cc ngnh gio duc, y t, vn
ha, th duc, th thao. Nh nuc ban hnh tiu chun, tiu
ch v cc hoat ng djch vu ny, tng cung qun l nh nuc han
ch cc mt tri ca co ch thj trung i vi cc hoat ng djch vu.
4. Hon thin th ch gn tng trng kinh t vi tin b, cng bng
x hi trong tng bc, tng chnh sch pht trin v bo v mi
trng:
1- Thuc hin chnh sch khuyn khch lm giu i i vi tch cuc thuc
hin gim ngho, c bit cc vng nng thn, min ni, vng dn tc
v cc cn c cch mang truc y. Chnh sch gim ngho nhm muc
tiu n jnh v tao ng luc cho su pht trin. Chnh sch tao iu
kin moi cng dn nm bt co hi lm n, nng cao thu nhp v i
sng, uoc hung thnh qu chung ca su pht trin.
2- Xy dung h thng bo him x hi a dang v linh hoat ph hop
vi yu cu ca kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha.
M rng cc hnh thc bo him bt buc v tu nguyn, bo m
quyn loi ca ngui tham gia bo him. Chm sc cc i tuong
bo tro x hi; m bo cho ho c cuc sng n jnh, ha nhp tt
hon vo cuc sng v tu vuon ln. Pht trin a dang cc hnh
thc t chc tu nguyn, nhn ao, hoat ng khng v muc tiu loi
nhun, chm sc cc i tuong bo tro x hi.
3- Hon thin lut php, chnh sch v bo v mi trung, c ch ti
manh i vi cc trung hop vi pham, x l trit nhng im nhim
mi trung nghim trong v ngn chn khng pht sinh thm.
79
5. Hon thin th ch v vai tr lnh o ca ng, qun l ca nh
nc v s tham gia ca cc t chc qun chng vo qu trinh pht
trin kinh t - x hi:
1- Vai tr lnh ao ca ng th hin r ch chi ao nghin cu l lun
v tng kt thuc tin xc jnh r, cu th v y hon m hnh kinh
t thj trung jnh hung x hi ch ngha, c bit nhng ni dung jnh
hung x hi ch ngha tao ra su ng thun trong x hi.
2- i mi v nng cao vai tr, hiu luc qun l kinh t ca nh nuc.
Vai tr kinh t ca nh nuc th hin r ch pht huy mt tch
cuc v han ch, ngn nga mt tri ca co ch thj trung, tao iu
kin thun loi nn kinh t thj trung pht trin theo jnh hung
x hi ch ngha v hi nhp kinh t quc t c hiu qu.
3- Cc t chc dn c, t chc chnh trj - x hi, t chc x hi, ngh
nghip v nhn dn c vai tr quan trong trong pht trin kinh t thj
trung jnh hung x hi ch ngha. pht huy vai tr ca ho,
nh nuc phi tip tuc hon thin lut php, co ch, chnh sch,
tao iu kin cc hnh thc t chc v nhn dn tham gia tch
cuc v c hiu qu vo qu trnh hoach jnh, thuc thi, gim st
thuc hin lut php, cc ch truong pht trin kinh t - x hi.
3. Kt qu, ngha, han ch v nguyn
nhn: a. Kt qu v ngha:
Mt l, sau hon 20 nm i mi, nuc ta chuyn i thnh cng t
th ch kinh t k hoach tp trung quan liu bao cp sang th ch kinh t
thj trung jnh hung x hi ch ngha. ung li i mi ca ng uoc
th ch ha thnh php lut, tao hnh lang php l cho nn kinh t thj
trung jnh hung x hi ch ngha hnh thnh v pht trin.
Hai l, ch s hu vi nhiu hnh thc v co cu kinh t nhiu
thnh phn uoc hnh thnh: t s hu ton dn v tp th, t kinh t quc
doanh v hop tc x l ch yu chuyn sang nhiu hnh thc s hu,
nhiu thnh phn kinh t an xen, hn hop trong s hu ton dn nhng
tu liu sn xut ch yu v kinh t nh nuc gi vai tr ch ao. iu
tao ra ng luc v iu kin thun loi cho gii phng sc sn xut, khai thc
tim nng trong v ngoi nuc vo pht trin kinh t - x hi.
Ba l, cc loai thj trung co bn ra i v tng buc pht trin thng
nht trong c nuc, gn vi thj trung khu vuc v th gii. Co ch thj trung
c su qun l ca nh nuc v ang i vo cuc sng thay cho co ch k
hoach ha tp trung. Cc doanh nghip, doanh nhn uoc tu ch sn xut,
kinh doanh, canh tranh lnh manh. Qun l nh nuc v kinh t uoc i mi
t can thip truc tip bng mnh lnh hnh chnh vo hoat ng sn xut, kinh
doanh sang qun l bng php lut, chnh sch, quy hoach, k hoach pht trin
kinh t - x hi v cc cng cu iu tit v m khc.
8
0
Bn l, vic gn pht trin kinh t vi gii quyt cc vn x hi, xa
i, gim ngho at nhiu kt qu tch cuc.
Sau hon 20 nm i mi, th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch
ngha hnh thnh v tng buc hon thin, thay cho th ch k hoach ha tp
trung quan liu, bao cp. Th ch kinh t mi i vo cuc sng v pht huy hiu
qu tch cuc, thc y tng trung kinh t nhanh v bn vng, khc phuc uoc
khng hong kinh t - x hi, tao ra nhng tin cn thit dy nhanh qu trnh cng
nghip ha, hin ai ha v sm ua nuc ta ra khi tnh trang km pht trin.
b. Hn ch v nguyn nhn:
Bn canh nhng kt qu, vn cn mt s han ch nhu:
1- Qu trnh xy dung, hon thin th ch kinh t thj trung jnh
hung x hi ch ngha cn chm, chua theo kjp yu cu ca cng
cuc i mi v hi nhp kinh t quc t. H thng php lut, co
ch, chnh sch chua y chua ng b v thng nht.
2- Vn s hu, qun l v phn phi trong doanh nghip nh nuc chua
gii quyt tt, gy kh khn cho su pht trin v lm tht thot ti sn nh
nuc nht l khi c phn ha. Doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t
khc cn bj phn bit i x. Vic x l cc vn lin quan n t ai
cn nhiu vung mc. Cc yu t thj trung v cc loai thj trung hnh
thnh, pht trin chm, thiu ng b, vn hnh chua thng sut. Thj
trung ti chnh, bt ng sn, khoa hoc v cng ngh pht trin chm,
qun l nh nuc i vi cc loai thi trung cn nhiu bt cp. Phn b
ngun luc quc gia chua hop l. Co ch "xin cho chua uoc xa b trit
. Chnh sch tin luong cn mang tnh bnh qun.
3- Co cu t chc, co ch vn hnh ca b my nh nuc cn
nhiu bt cp, hiu qu, hiu luc qun l cn thp. Ci cch
hnh chnh chm, chua at yu cu muc tiu ra. T tham
nhng, lng ph, quan liu vn nghim trong.
4- Co ch, chnh sch pht trin cc lnh vuc vn ha, x hi i mi chm,
cht luong djch vu y t, gio duc, o tao cn thp. Khong cch giu
ngho gia cc tng lp dn cu v cc vng ngy cng ln. H thng an
sinh x hi cn so khai. Nhiu vn bc xc trong x hi v bo v
mi trung chua uoc gii quyt tt.
Nhng han ch trn xut pht t cc nguyn nhn:
Vic xy dung th ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha
l vn hon ton mi, chua c tin l trong ljch s. Nhn thc v kinh t
thj trung jnh hung x hi ch ngha cn nhiu han ch do cng tc l
lun chua theo kjp i hi ca thuc tin.
Nng luc th ch ha v qun l, t chc thuc hin Nh nuc cn
chm nht l trong vic gii quyt cc vn x hi bc xc.
8
1
Vai tr tham gia hoach jnh chnh sch thuc hin v gim st ca cc
co qaun dn c, mt trn T quc, cc on th hnh chnh, cc t chc x
hi, ngh nghip cn yu.
8
2
Chng VI
NG LI XY DUNG H THNG CHNH TR[
H thng chnh trj l mt khi nim xut hin trong thi ky i mi
uoc chnh thc nu ra trong Vn kin hi nghj Trung uong 6 (kha V)
thng 3/1989 (t ai hi V tr v truc trong cc vn kin ng cn dng
khi nim h thng chuyn chnh v sn hoc nh nuc chuyn chnh v
sn, hoc ch lm ch tp th x hi ch ngha hoc co ch ng lnh
ao, nhn dn lm ch, nh nuc qun l). V php l, khi nim h thng
chnh trj ln u tin uoc ghi nhn trong Hin php nm 1992 nuc ta.
V cu trc h thng chnh trj nuc ta hin nay bao gm ng, Nh
nuc, Mt trn T quc, cc on th chnh trj - x hi; cc mi quan h qua
lai gia cc thnh t vi nhau v vi x hi ni chung cng thuc hin
muc tiu dn giu, nuc manh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.
9. NG LI XY DUNG H THNG CHNH TR[ THI K
TRC I MI (195 - 196):
1. Hon cnh I[ch s v ch trng xy ng h thng chnh tr[
ca ng:
a. Hon cnh ljch s:
T thng 4/1975, vi thng loi hon ton v trit ca su nghip chng
M cu nuc, cch mang Vit Nam chuyn sang giai oan mi, giai oan tin
hnh cch mang x hi ch ngha trong c nuc. Do h thng chnh trj ca
nuc ta cng chuyn sang giai oan mi: t h thng chuyn chnh dn ch
nhn dn lm nhim vu ljch s ca chuyn chnh v sn (giai oan 1960
1975) sang h thng chuyn chnh v sn; t ch hoat ng trong pham vi na
nuc (min Bc) m rng sang hoat ng trong pham vi c nuc.
Buc sang giai oan mi, h thng chnh trj nuc ta hoat ng trong
hon cnh mi vi cc c im sau:
1- C nuc ha bnh, c lp, thng nht dui su lnh ao ca ng, c
nn chuyn chnh v sn uoc th thch, c khi lin minh cng
nng vng chc lm nn tng cho Mt trn dn tc thng nht (sau ny
l Mt trn T quc Vit Nam) v chnh quyn cch mang ca nhn
dn. Tuy nhin, chi vi nm sau: "t nc ta roi vo tnh th va c
ha bnh va phi ong u vi mt kiu chin tranh ph hoi nhiu
mt ca cc th luc bnh trng b quyn, ng thi phi sn sng i
ph vi tnh hung jch c th gy chin tranh quy m ln.
2- Nhim vu chin luoc ca cch mang nuc ta trong giai oan mi l vuot
qua giai oan pht trin tu bn ch ngha tin nhanh, tin manh, tin vng
chc ln ch ngha x hi. "ut pht t mt nc vn l thuc ja na
phong kin, b qua giai on pht trin t bn ch ngha tin thng ln
ch ngha x hi, nhim vu ca chng ta l phi to ra x hi
83
x hi ch ngha t gc n ngon: phi to ra c luc long sn xut
mi ln quan h sn xut mi; phi to ra c co s kinh t mi ln
kin trc thong tng mi v nhng quan h x hi mi; phi to ra
c i sng vt cht mi ln i sng tinh thn v vn ha mi. V
vy, qu trnh cch mng x hi ch ngha nc ta l mt qu trnh
bin i cch mng lin tuc, ton din, v cng su sc, trit .
l qu trnh nm vng chuyn chnh v sn, pht huy quyn lm ch
tp th ca nhn dn lao ng, thuc hin 3 cuc cch mng: cch
mng v quan h sn xut, cch mng khoa hoc k thut v cch
mng t tng v vn ha, trong , cch mng khoa hoc k thut
l then cht, v thng qua 3 cuc cch mng y m tng bc hnh
thnh ch lm ch tp th x hi ch ngha, nn sn xut ln x
hi ch ngha v con ngi mi x hi ch ngha.
1- "Nc ta tin hnh cch mng x hi ch ngha trong mt hon cnh quc
t thun loi. H thng cc nuc x hi ch ngha v ang ln manh
khng ngng; phong tro c lp dn tc v phong tro cch mang ca
giai cp cng nhn ang trn pht trin mnh lit. Trn th gii
ang din ra cuc cch mang mi v khoa hoc k thut. Quan h
v kinh t v khoa hoc, k thut gia cc nuc ngy cng m rng.
Nhng c im trn y, nht l c im t sn xut nh thng ln ch
ngha x hi, b qua giai oan pht trin tu bn ch ngha, i hi nhn dn ta phi
pht huy rt cao tnh ch ng, sng tao v tu gic trong qu trnh cch mang x hi
ch ngha. Mun ua su nghip cch mang n ton thng, iu kin tin quyt
truc tin l phi thit lp v khng ngng tng cung chuyn chnh v sn, thuc
hin v khng ngng pht huy quyn lm ch tp th ca nhn dn lao ng.
b. Ch trong xy dng h thng chnh trj:
Co s hnh thnh ch trong:
Mt l, l lun Mc Lnin v thi ky qu v v chuyn chnh v sn.
Cc Mc chi ra rng: gia x hi tu bn ch ngha v x hi cng
sn ch ngha l mt thi ky ci bin cch mang t x hi no n x hi kia.
Thch ng vi thi ky y l mt thi ky qu chnh trj v nh nuc ca
thi ky y khng th l ci g khc hon l nn chuyn chnh cch mang ca
giai cp v sn. V..Lnin nhn manh: mun chuyn t ch ngha tu bn ln
ch ngha x hi th phi chju ung lu di ni au n ca thi ky sinh ,
phi c mt thi ky chuyn chnh v sn lu di. Bn cht ca chuyn chnh
v sn l su tip tuc u tranh giai cp dui hnh thc mi.
Chuyn chnh v sn l mt tt yu ca thi ky qu t ch ngha tu
bn n ch ngha x hi. Nhung vic vn dung tu tung ny cn xut pht
t iu kin ljch s cu th ca mi quc gia.
8
4
Vic vn dung chuyn chnh v sn vo tnh hnh cu th nuc ta
uoc th hin trong vic ra i Nh nuc Vit Nam Dn ch cng ha v h
thng chnh trj dn ch nhn dn sau Cch mang thng Tm nm 1945.
Hai l, ng li chung ca cch mng Vit Nam trong giai on mi.
Trong Bo co chnh trj ca ai hi ai biu ton quc ln th V
(1976) v ung li chung ca cch mang x hi ch ngha trong giai oan
mi nuc ta, vit: nm vng chuyn chnh v sn, phy huy quyn lm
ch tp th ca nhn dn lao ng; tin hnh ng thi 3 cuc cch mang:
cch mang v quan h sn xut, cch mang khoa hoc k thut, cch mang
tu tung v vn ha, trong cch mang khoa hoc k thut l then cht.
Ngy 18/12/1980, Quc hi kha V thng qua Hin php nuc Cng
ha x hi ch ngha Vit Nam, trong khng jnh: "Nh nuc Cng ha
x hi ch ngha Vit Nam l Nh nuc chuyn chnh v sn.
ai hi ai biu ton quc ln th V (1982) tip tuc khng jnh ung
li cch mang x hi ch ngha v ung li xy dung nn kinh t x hi
ch ngha do ai hi V ra.
Vn kin ai hi ai biu ton quc ln th V (1986) khi nh gi v thuc hin
chuyn chnh v sn, ng ph phn: Tnh trang bung lng chuyn chnh v sn
th hin nhiu mt trong ci tao x hi ch ngha, qun l kinh t, x hi,
u tranh tu tung, vn ha v trong vic chng lai nhng m muu, th
oan ph hoai ca k th.
Nhu vy, v thuc cht, k t ai hi ca ng (9/1960) cho n khi ng
ra ung li i mi t nuc, h thng chnh trj nuc ta uoc t chc v hoat
ng theo cc yu cu, muc tiu, nhim vu ca chuyn chnh v sn v do vy, tn
goi chnh thc ca h thng ny uoc xc jnh l h thng chuyn chnh v sn.
Ba l, co s chnh trj ca h thng chuyn chnh v sn nc ta oc
hnh thnh t nm 1930 v bt r vng chc trong lng dn tc v x hi.
Co s chnh trj l su lnh ao ton din v tuyt i ca ng. Mc
d min Bc, ng cng sn khng phi l ng chnh trj c nht m cn
c ng Dn ch, ng x hi nhung nhng ng chnh trj ny tha nhn
vai tr lnh ao tuyt i v duy nht ca ng cng sn Vit Nam v l
thnh vin trong Mt trn T quc Vit Nam.
Bn l, co s kinh t ca h thng chuyn chnh v sn l nn kinh t k
hoch ha tp trung quan liu, bao cp. l mt nn kinh t hung ti muc tiu
xa b hon ton ch tu hu i vi tu liu sn xut vi ngha l ngun gc
v co s ca ch ngui bc lt ngui, thit lp ch cng hu x hi ch
ngha i vi tu liu sn xut dui 2 hnh thc: s hu nh nuc v s hu tp
th; loai b trit co ch thj trung, thit lp m hnh kinh t k hoach ha tp
trung, bao cp. Nh nuc tr thnh mt t chc kinh t bao trm. Ton b t chc
v hoat ng ca h thng chuyn chnh v sn u uoc quy jnh bi tnh cht
v co ch vn hnh ca nn kinh t k hoach ha tp trung, bao cp.
8
5
Nm l, co s x hi ca h thng chuyn chnh v sn l lin minh giai cp
ca giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc. Kt qu ca cuc
u tranh giai cp "ai thng ai trong lnh vuc chnh trj v kinh t v kt qu
ci tao x hi ch ngha i vi cc thnh phn kinh t phi x hi ch ngha,
tao nn mt kt cu x hi bao gm ch yu l 2 giai cp v 1 tng lp:
giai cp cng nhn, giai cp nng dn v tng lp tr thc.
Su l, co s ljch s cho su ra i ca h thng chuyn chnh v sn
giai on 195 1986.
nuc ta, khi giai cp cng nhn gi vai tr lnh ao cch mang th
thng loi ca cch mang dn tc dn ch nhn dn cng l su bt u ca
cch mang x hi ch ngha, su bt u ca thi ky thuc hin nhim vu ljch s
ca chuyn chnh v sn. Buc ngot ljch s ny din ra trn min Bc cch
y hon 50 nm v t sau ngy 30/04/1975 din ra trong pham vi c nuc.
Ni dung ch trong xy dung h thng chnh trj:
Trong giai oan ny vic xy dung h thng chnh trj uoc quan nim
l xy dung ch lm ch tp th x hi ch ngha. Tc l xy dung mt
h thng hon chinh cc quan h x hi th hin ngy cng y su lm
ch ca nhn dn lao ng trn tt c cc mt: chnh trj, kinh t, vn ha, x
hi, lm ch x hi, lm ch thin nhin, lm ch bn thn. Do , ch
truong xy dung h thng chnh trj gm nhng ni dung sau y:
1- Xy dung quyn lm ch tp th ca nhn dn lao ng dui su lnh ao
ca ng dua trn nn kinh t k hoach ha tp trung, bao cp, uoc thuc
hin ch yu bng k hoach Nh nuc ng thi thuc hin bng hoat
ng ca cc on th qun chng.
2- Xc jnh Nh nuc trong ch lm ch tp th l Nh nuc
chuyn chnh v sn, mt t chc thuc hin quyn lm ch tp
th ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng. Mt t chc
thng qua ng thuc hin su lnh ao ca mnh i vi tin
trnh pht trin ca x hi. Mun th nh nuc phi nng luc
tin hnh 3 cuc cch mang: cch mang xy dung ch mi,
nn kinh t mi, nn vn ha mi v con ngui mi.
3- Xc jnh ng l ngui lnh ao ton b hoat ng x hi trong iu kin
chuyn chnh v sn. Su lnh ao ca ng l bo m cao nht cho ch
lm ch tp th ca nhn dn lao ng, cho su tn tai v hoat
ng ca Nh nuc x hi ch ngha.
4- Xc jnh nhim vu chung ca cc on th l bo m cho qun chng
tham gia v kim tra cng vic ca Nh nuc, ng thi l trung hoc v
ch ngha x hi. Vai tr v sc manh ca cc on th chnh l kh
nng tp hop qun chng, hiu r tm tu v nguyn vong ca qun chng,
nng cao gic ng x hi ch ngha cho qun chng. Mun vy, cc on
th phi i mi. Hoat ng ca cc on th phi nng ng, nhay bn
86
vi nhng vn mi ny sinh trong cuc sng, khc phuc bnh
quan liu, gin on v kh cng trong t chc v trong sinh hoat.
M rng cc hnh thc t chc theo ngh nghip, theo nhu cu
i sng v sinh hoat vn ha thu ht ng o qun chng
vo cc hoat ng x hi, chnh trj.
1- Xy dung v pht huy quyn lm ch tp th ca nhn dn lao ng
theo co ch ng lnh ao, nhn dn lm ch, nh nuc qun l.
2. Kt qu, ngha, han ch v nguyn
nhn: a. Kt qu v ngha:
H thng chnh trj giai oan 1975 1986 uoc xy dung theo ung
li ca cc ai hi V v V mang lai nhng thnh tuu nhung cng y
kh khn, th thch. Trong giai oan ny, ng coi lm ch tp th x hi
ch ngha l bn cht ca h thng chnh trj, xy dung mi quan h ng
lnh ao, nhn dn lm ch, Nh nuc qun l thnh co ch chung trong
hoat ng ca h thng chnh trj tt c cc cp, cc ja phuong
khc phuc uoc kh nhiu cch hiu, cch lm chuyn chnh cuc t, cuc
oan tng din ra trong nhng nm truc
y. b. Hn ch v nguyn nhn:
Trong h thng chuyn chnh v sn giai oan ny, mi quan h gia ng,
Nh nuc v nhn dn tng cp, tng on vj chua uoc xc jnh tht r; mi b
phn, mi t chc trong h thng chuyn chnh v sn chua lm tt chc nng ca
mnh. Ch trch nhim khng nghim, php ch x hi ch ngha cn nhiu thiu
st. ai hi V nh gi: Tnh trang bung lng chuyn chnh v sn th hin nhiu
khuyt im trong ci tao x hi ch ngha, qun l kinh t x hi. chua s dung y
sc manh tng hop ca chuyn chnh v sn thit lp v gi vng trt tu x hi
ch ngha trong cc lnh vuc ca i sng kinh t v x hi, cho php lut v k
cuong ca nh nuc bj vi pham ngy cng ph bin.
Nhng han ch, sai lm trn y buc chng ta phi i mi h thng
chuyn chnh v sn thnh h thng chnh trj trong thi ky i mi.
35. NG LI XY DUNG H THNG CHNH TR[ THI K
I MI:
1. Qu trnh hnh thnh ng Ii i mi h thng
chnh tr[: a. Co s hinh thnh ng li:
ai hi V ca ng ra ung li i mi ton din t nuc bt u t i
mi tu duy, truc ht l tu duy kinh t. Phi tp trung i mi kinh t truc ht v c
i mi thnh cng v kinh t mi tao uoc iu kin co bn gi vng
n jnh chnh trj - x hi v tin hnh i mi h thng thun loi. Mt khc,
nu khng i mi h thng chnh trj th i mi kinh t s gp tr ngai. H
thng chnh trj uoc i mi kjp thi, ph hop s l iu kin quan trong
thc y i mi v pht trin kinh t.
8
7
Nhu vy, mt co s ca i mi h thng chnh trj l yu cu chuyn
i t th ch kinh t k hoach ha tp trung, quan liu, bao cp sang th
ch kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha.
Gi vng n jnh chnh trj - x hi l mt nguyn tc ca i mi, khng gi
uoc n jnh th khng th i mi thnh cng. Trong i mi kinh t v i
mi chnh trj nuc ta u phi gii quyt mi quan h gia n jnh v
pht trin. Do i mi h thng chnh trj cn xut pht t nhu cu phi
m bo gi vng n jnh chnh trj - x hi.
Mt co s i mi h thng chnh trj l yu cu pht huy dn ch.
Dn ch th hin bn cht ca ch x hi ch ngha, va l muc tiu va
l ng luc ca cng cuc i mi. Phi i mi ton b t chc v hoat
ng ca h thng chnh trj xy dung v tng buc hon thin nn dn
ch x hi ch ngha, bo m quyn luc thuc v nhn dn.
i mi thnh cng, tt yu phi m rng quan h i ngoai v hi
nhp quc t. iu cng i hi phi c mt h thng chnh trj ph hop.
b. Qu trinh i mi t duy v xy dng h thng chnh trj:
Cuong lnh xy dung t nuc trong thi ky qu ln ch ngha x
hi (1991) khng jnh "Ton b t chc v hot ng ca h thng chnh trj
nc ta trong giai on mi l nhm xy dung v tng bc hon thin nn
dn ch x hi ch ngha, bo m quyn luc thuc v nhn dn.
Bo co chnh trj tai ai hi V (1991) chi r, thuc cht ca cng vic
i mi v kin ton h thng chnh trj nuc ta l xy dung nn dn ch x
hi ch ngha, bo m quyn lm ch ca nhn dn. Dn ch va l muc
tiu, va l ng luc ca cng cuc i mi.
H thng chnh trj vn hnh theo co ch: "ng lnh o, nh nc qun l,
nhn dn lm ch. Trong , ng va l mt b phn ca h thng chnh trj va l
"hat nhn lnh ao h thng y, hoat ng trong khun kh Hin php v php lut.
Nh nuc php quyn ca x hi ch ngha ca dn, do dn v v dn, do ng cng
sn lnh ao. Nh nuc c chc nng th ch ha v t chc thuc hin ung li,
quan im ca ng. Mt trn T quc Vit Nam l lin minh chnh trj ca cc on
th nhn dn v c nhn tiu biu ca cc giai cp v tng lp x hi, cc dn tc,
cc tn gio; l co s chnh trj ca chnh quyn nhn dn; hoat ng theo phuong
thc hip thuong dn ch, c vai tr quan trong trong vic thuc hin phn bin, gim
st x hi, gp phn xy dung ng, xy dung nh nuc, pht huy quyn lm ch
ca nhn dn. Nhn dn l ngui lm ch x hi, lm ch thng qua co ch
"dn bit, dn bn, dn lm, dn kim tra; lm ch thng qua hnh thc tu qun.
Trong i mi tu duy v h thng chnh trj, vn i mi tu duy v Nh
nuc c tm quan trong c bit. Thut ng "xy dung nh nc php quyn ln
u tin uoc cp tai hi nghj Trung uong 2 kha V (1991). n hi nghj ton
quc gia nhim ky kha V (1994), ng khng jnh phuong hung xy dung
nh nuc php quyn Vit Nam. ai hi V, X v X ca ng tip tuc khng jnh
88
nhim vu xy dung nh nuc php quyn x hi ch ngha Vit Nam v lm
r thm ni dung ca n. Nh nuc qun l x hi bng Hin php v php
lut. Php lut gi vj tr ti thuong trong vic iu chinh quan h x hi.
Ngui dn uoc hung moi quyn dn ch, c quyn tu do sng v lm
vic theo kh nng v s thch ca mnh trong pham vi php lut cho php.
Trong i mi tu duy ca ng v h thng chnh trj th hin nhn thc r
hon v vj tr, vai tr v phuong thc lnh ao ca ng. ng cng sn cm quyn
l ng lnh ao nh nuc ch khng lm thay nh nuc. ng quan tm xy dung,
cng c nh nuc, pht huy vai tr ca nh nuc trong qun l, iu hnh x hi.
i mi phuong thc lnh ao ca ng phi ng b vi i mi t chc v hoat
ng ca h thng chnh trj, i mi kinh t.
2. Mc tiu, quan im v ch trng xy ng h thng chnh tr[
thi k i mi:
a. Mc tiu v quan im xy dng h thng chnh trj:
Muc tiu:
Cuong lnh xy dung t nuc trong thi ky qu ln ch ngha x hi do
ai hi V thng qua xc jnh: "Ton b t chc v hot ng ca h thng chnh
trj nc ta trong giai on mi l nhm xy dung v hon thin nn dn ch x
hi ch ngha, bo m quyn luc thuc v nhn dn. Vn kin ai hi V ca
ng cng khng jnh: Thuc hin dn ch x hi ch ngha l thuc cht ca
vic i mi v kin ton h thng chnh trj.
Quan im:
Mt l, dng khi nim "h thng chnh trj thay cho khi nim h
thng chuyn chnh v sn v khi nim ch lm ch tp th uoc s
dung trong cc giai oan truc y.
Hai l, kt hop cht ch ngay t u i mi kinh t vi i mi chnh
trj, ly i mi kinh t lm trong tm ng thi tng buc i mi chnh trj.
Ba l, i mi t chc v phuong thc hoat ng ca h thng chnh trj khng
phi l ha thp hoc thay i bn cht ca n m l nhm tng cung vai tr lnh ao
ca ng, hiu luc qun l ca Nh nuc, pht huy quyn lm ch ca nhn dn, lm
cho h thng chnh trj hoat ng nng ng hon, c hiu qu hon, ph hop vi
ung li i mi ton din, ng b t nuc; c bit l ph hop vi yu
cu ca nn kinh t thj trung jnh hung x hi ch ngha v yu cu hi
nhp kinh t quc t.
Bn l, i mi h thng chnh trj mt cch ton din, ng b, c k
hoach, c buc i, hnh thc v cch lm ph hop.
Nm l, i mi mi quan h gia cc b phn cu thnh ca h thng
chnh trj vi nhau v vi x hi, tao ra su vn ng cng chiu theo hung tc
ng, thc y x hi pht trin; pht huy quyn lm ch ca nhn dn.
8
9
b. Ch trong xy dng h thng chnh trj:
y dung ng trong h thng chnh trj:
Trong tm ca i mi h thng chnh trj l i mi t chc v phuong
thc lnh ao ca cc b phn cu thnh h thng. Trong i mi phuong
thc hoat ng ca h thng chnh trj, vn mu cht nht v cng l kh
khn nht l i mi phuong thc hoat ng ca ng, khc phuc c 2
khuynh hung thung xy ra trong thuc t; hoc l ng bao bin, lm
thay, hoc l bung lng su lnh ao ca ng.
Trong qu trnh i mi, ng ta lun lun coi trong vic i mi phuong
thc lnh ao ca ng i vi h thng chnh trj. Nghj quyt Trung uong 5
kha X v "Tip tuc i mi phong thc lnh o ca ng i vi hot ng
ca h thng chnh trj chi r cc muc tiu gi vng v tng cung vai tr
lnh ao, nng cao tnh khoa hoc, nng luc v hiu qu lnh ao ca ng i
vi Nh nuc v ton b x hi, su gn b mt thit gia ng v nhn dn;
nng cao hiu luc, hiu qu qun l ca Nh nuc, cht luong hoat ng ca
Mt trn T quc v cc t chc chnh trj - x hi; pht huy dn ch, quyn lm
ch ca nhn dn; tng cung k lut, k cuong trong ng v trong x hi;
nuc ta pht trin nhanh v bn vng theo jnh hung x hi ch ngha.
i mi phuong thc lnh ao ca ng i vi hoat ng ca h thng
chnh trj phi uoc t trong tng th nhim vu i mi v chinh n ng, tin
hnh ng b i vi i mi cc mt ca cng tc xy dung ng, vi i mi t
chc v hoat ng ca c h thng chnh trj, nng cao cht luong i ng cn b,
cng chc, vin chc; ng b vi i mi kinh t, xy dung v hon thin nh
nuc php quyn x hi ch ngha thch ng vi nhng i hi ca qu trnh cng
nghip ha, hin ai ha v hi nhp kinh t quc t ca t nuc.
i mi phuong thc lnh ao ca ng i vi hoat ng ca h
thng chnh trj phi trn co s kin jnh cc nguyn tc t chc v hoat
ng ca ng, thuc hin ng nguyn tc tp trung dn ch; thuc hin dn
ch rng ri trong ng v trong x hi, y nhanh phn cp, tng cung
ch trch nhim c nhn, nht l ngui ng u.
i mi phuong thc lnh ao ca ng i vi hoat ng ca h
thng chnh trj l cng vic h trong, i hi phi ch ng, tch cuc, c
quyt tm chnh trj cao, ng thi cn thn trong, c buc i vng chc,
va lm va tng kt, rt kinh nghim.
i mi phuong thc lnh ao ca ng i vi hoat ng ca h thng
chnh trj mi cp, mi ngnh, va qun trit cc nguyn tc chung va phi
ph hop vi c im, yu cu, nhim vu ca tng cp, tng ngnh.
y dung nh nc trong h thng chnh trj:
ai hi X ca ng chi r:
Xy dung co ch vn hnh ca nh nuc php quyn x hi ch ngha, bo
m nguyn tc tt c quyn luc nh nuc u thuc v nhn dn; quyn luc nh
90
nuc l thng nht, c su phn cng v phi hop gia cc co quan nh
nuc trong vic thuc hin cc quyn lp php, hnh php v tu php.
Hon thin h thng php lut, tng tnh cu th, kh thi ca cc quy jnh
trong vn bn php lut. Xy dung, hon thin co ch kim tra, gim st tnh hop
php trong cc hoat ng v quyt jnh ca cc co quan nh nuc cng quyn.
Tip tuc i mi t chc v hoat ng ca Quc hi. Hon thin co ch bu
c, nhm nng cao cht luong ai biu Quc hi. i mi hon quy trnh xy dung
lut, gim manh vic ban hnh php lnh. Thuc hin tt hon nhim vu quyt jnh
cc vn quan trong ca t nuc v chc nng gim st ti cao.
y manh ci cch hnh chnh, i mi t chc v hoat ng ca
Chnh ph theo hung xy dung co quan hnh php thng nht, thng sut,
hin ai. Xy dung h thng co quan tu php trong sach, vng manh, dn
ch, nghim minh, bo v cng l, quyn con ngui. Xy dung co ch phn
quyt nhng vi pham hin php trong hoat ng lp php v tu php.
Nng cao cht luong hoat ng ca Hi ng nhn dn v y ban
nhn dn, bo m quyn tu ch v tu chju trch nhim ca chnh quyn
ja phuong trong pham vi uoc phn cp.
y dung Mt trn T quc v cc t chc chnh trj - x hi trong h
thng chnh trj:
Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc chnh trj - x hi c vai tr
rt quan trong trong vic tp hop, vn ng, on kt rng ri cc tng lp
nhn dn; ai din cho quyn v loi ch hop php ca nhn dn, xut cc
ch truong, chnh sch v kinh t, vn ha, x hi, an ninh, quc phng.
Nh nuc ban hnh co ch Mt trn v cc t chc chnh trj - x
hi thuc hin tt vai tr gim st v phn bin x hi.
Thuc hin tt Lut Mt trn T quc Vit Nam, Lut Thanh nin, Lut Cng
on., quy ch dn ch moi cp mt trn, cc t chc chnh trj - x hi v cc
tng lp nhn dn tham gia xy dung ng, chnh quyn v h thng chnh trj.
i mi hoat ng ca Mt trn, cc t chc chnh trj - x hi, khc phuc tnh
trang hnh chnh ha, nh nuc ha, ph truong, hnh thc. Nng cao cht luong
hoat ng. Lm tt cng tc dn vn theo phong cch trong dn, gn dn, hiu dn,
hoc dn v c trch nhim vi dn, nghe dn ni, ni dn hiu, lm dn tin.
3. Kt qu, ngha, han ch v nguyn nhn: a.
Kt qu thc hin ch trong v ngha:
T chc v hoat ng ca h thng chnh trj nuc ta c nhiu i mi
gp phn xy dung v tng buc hon thin v dn ch x hi ch ngha, bo m
quyn luc thuc v nhn dn. T chc b my ca h thng chnh trj uoc sp xp
theo hung tinh gon, hiu qu. Hoat ng ca h thng chnh trj ngy cng hung v
co s. Quc hi, Chnh ph, Hi ng nhn dn, y ban nhn dn cc cp trong cc
kha c nhiu i mi theo hung pht huy dn ch, ci cch hnh chnh, cng
khai cc hoat ng ca chnh quyn, tng cung i thoai, tn trong v lng nghe
9
1
kin ca nhn dn. Dn ch trong x hi c buc pht trin. Trnh v
nng luc lm ch ca nhn dn tng buc uoc nng ln.
Nhim vu, quyn han ca cc co quan nh nuc uoc phn jnh r hon,
phn bit qun l nh nuc vi qun l sn xut kinh doanh. Nh nuc tng
buc uoc kin ton, t co cu t chc n co ch hoat ng trn cc lnh
vuc lp php, hnh php v tu php. Nhng quan im ca ng v nh nuc
uoc th ch ha trong Hin php 1992 (sa i, b sung 2001) v trong
cc ao lut cu th. Qun l nh nuc bng php lut uoc tng cung.
Mt trn, cc t chc chnh trj - x hi c nhiu i mi v t chc, b
my; i mi ni dung v phuong thc hoat ng, a dang ha cc hnh thc
tp hop ngy cng ng o cc tng lp nhn dn; pht huy dn ch;
chm lo v bo v loi ch chnh ng ca nhn dn; tham gia xy dung, chinh
n ng; tham gia xy dung v cng c chnh quyn; hung manh hoat ng
v co s, buc u thuc hin nhim vu gim st v phn bin x hi.
ng thung xuyn coi trong vic xy dung, chinh n, gi vng v nng
cao vai tr lnh ao ca ng i vi su nghip cch mang ca nhn dn ta trong
iu kin mi. Phuong thc thc lnh ao ca ng i vi h thng chnh
trj, phong cch cng tc c nhiu i mi v tin b; dn ch trong ng
uoc pht huy, quan h mt thit gia ng vi nhn dn uoc cng c.
Tm li, hon 20 nm qua, h thng chnh trj thuc hin c kt qu
mt s i mi quan trong, c bit quyn lm ch ca nhn dn trn cc
lnh vuc kinh t, x hi, chnh trj, tu tung, vn ha uoc pht huy.
Cc kt qu at uoc khng jnh ung li i mi ni chung, ung li
i mi h thng chnh trj ni ring l ng n, sng tao, ph hop vi thuc tin,
buc u p ng yu cu ca tnh hnh mi, khc phuc dn nhng khuyt, nhuoc
im ca h thng chuyn chnh v sn truc dy. Kt qu i mi h thng chnh trj
gp phn lm nn thnh tuu to ln v c ngha ljch s ca cng cuc i mi
1 nuc ta.
b. Hn ch v nguyn nhn:
Trong thuc t, h thng chnh trj ca nuc ta cn nhiu nhuoc im.
Nng luc v hiu qu lnh ao ca ng, hiu luc qun l ca nh nuc,
hiu qu hoat ng ca Mt trn T quc v cc t chc chnh trj - x hi
chua ngang tm vi i hi ca tnh hnh.
Vic i mi nn hnh chnh quc gia cn rt han ch. B my hnh
chnh cn nhiu tng nc lm cho vic qun l cc qu trnh kinh t - x hi
chua tht nhanh, nhay v c hiu qu cao. Tnh trang quan liu, hch djch,
nhng nhiu ca mt b phn cng chc nh nuc chua uoc khc phuc;
k cuong, php nuc bj xem thung nhiu noi.
Phuong thc t chc, phong cch hoat ng ca Mt trn v cc t chc
chnh trj - x hi vn chua thot khi tnh trang hnh chnh, xo cng; mt s cn b bj
"vin chc ha, chua tht gn vi qun chng. Nan tham nhng trong h thng
92
chnh trj cn trm trong, bnh cuc b, ja phuong cn kh ph bin. Quyn
lm ch ca nhn dn cn bj vi pham.
Vai tr gim st, phn bin ca Mt trn T quc v cc t chc chnh trj -
x hi cn yu, chua c co ch tht hop l pht huy vai tr ca Mt trn v cc
t chc chnh trj - x hi. i ng cn b ca h thng chnh trj ni chung, ca Mt
trn T quc v cc t chc chnh trj - x hi ni ring cht luong cn han ch.
Phuong thc lnh ao ca ng i vi hoat ng ca h thng chnh
trj cn chm i mi, lng tng.
Nhng han ch nu trn xut pht t nguyn nhn ch yu l nhn thc v
i mi h thng chnh trj chua c su thng nht cao, trong hoach jnh v thuc
hin mt s ch truong, gii php cn lng tng, thiu dt khoc, khng trit .
Vic i mi h thng chnh trj chua uoc quan tm ng mc, cn
chm tr so vi i mi kinh t.
9
3
Chng VII
NG LI XY DUNG, PHT TRIN NN VN HA V GII
QUYT CC VN X HQI
9. QU TRNH NHAN THC V NQI DUNG NG LI XY
DUNG, PHT TRIN NN VN HA:
Khi nim vn ha hiu theo ngha rng: "vn ha Vit Nam l tng
th nhng gi trj vt cht v tinh thn do cng ng cc dn tc Vit Nam
sng to ra trong qu trnh dung nc v gi nc.
Vn ha theo ngha hp: "vn ha l i sng tinh thn ca x hi;
"vn ha l cc h gi trj, truyn thng, li sng; "vn ha l nng luc sng
to ca mt dn tc; "vn ha l bn sc ca mt dn tc, l ci phn bit
dn tc ny vi dn tc khc.
1. Thi k trc i mi:
a. Quan im, ch trong v xy dng nn vn ha mi:
Trong nhng nm 1943 1954:
u nm 1943, Ban Thung vu Trung uong ng hop tai Vng La (ng
Anh, Phc n) thng qua bn cuong vn ha Vit Nam do Trung Chinh
truc tip du tho. y l ln u tin k t ngy thnh lp, ng hop bn v c
ch truong kjp thi v vn ha vn ngh Vit Nam vo thi im chun bj Tng
khi ngha ginh chnh quyn. cuong xc jnh lnh vuc vn ha l mt trong 3
mt trn (kinh t, chnh trj, vn ha) ca cch mang Vit Nam v ra 3 nguyn
tc ca nn vn ha mi: dn tc ha (chng lai moi nh hung n djch v thuc
ja), ai chng ha (chng lai moi ch truong, hnh ng lm cho vn ha phn
lai hoc xa ri qun chng), khoa hoc ha (chng lai tt c nhng g lm cho vn
ha phn tin b, tri khoa hoc). Nn vn ha mi Vit Nam c tnh cht dn tc
v hnh thc, dn ch v ni dung. C th coi cuong vn ha Vit Nam l bn
tuyn ngn, l cuong lnh ca ng v vn ha truc cch mang thng Tm m
nh hung ca n cn tc ng su rng n mi sau ny.
Ngy 3/9/1945, trong phin hop u tin ca Chnh ph, Ch tjch H
Ch Minh trnh by 6 nhim vu cp bch ca nh nuc Vit Nam Dn ch
cng ha, trong c 2 nhim vu cp bch thuc v vn ha:
Mt l, cng vi dit gic i l phi dit gic dt.
Hai l, ch thuc dn h ha dn tc Vit Nam bng nhng thi
xu, lui bing, gian gio, tham v nhng thi xu khc. V vy, mt nhim
vu cp bch l phi gio duc lai nhn dn ta, lm cho dn tc ta tr thnh mt
dn tc dng cm, yu nuc, yu lao ng, mt dn tc xng ng vi nuc
Vit Nam c lp. Ch tjch H Ch Minh nghj m mt chin djch gio duc lai
tinh thn nhn dn bng cch thuc hin cn, kim, lim, chnh.
9
4
Nhu vy, nhim vu u tin v xy dung vn ha ca nuc Vit Nam c lp
l: chng nn m ch v gio dc li tinh thn nhn dn. y l 2 nhim vu ht
sc khim tn nhung lai v ai tm nhn, chnh xc v tnh thi su ca n.
Cuc vn ng thuc hin i sng mi: u nm 1946, Ban Trung uong cuc
vn ng i sng mi uoc thnh lp vi su tham gia ca nhiu nhn vt c uy tn
nhu: Trn Huy Liu, Duong c Hin, V nh He, Nguyn Tn Gi Trong, tng thu
k l nh vn Nguyn Huy Tung. Thng 3/1947, H Ch Minh vit ti liu i sng
mi gii thch rt d hiu nhng vn thit thuc trong ch truong vn ha quan
trong ny gm 19 cu hi v tr li. Lm uoc 19 iu ny l thit thuc gio duc lai
tinh thn ca nhn dn vo lc v cn c ngha cho n tn ngy nay.
ung li vn ha khng chin uoc dn dn hnh thnh tai chi thj ca Ban
chp hnh Trung uong ng v Khng chin kin quc (11/1945), trong bc thu v
Nhim vu vn ha Vit Nam trong cng cuc cu nc v xy dung nc hin
nay ca Trung Chinh gi Ch tjch H Ch Minh (16/11/1946) v tai bo co Ch
ngha Mc v vn ha Vit Nam (trnh by trong Hi nghj vn ha ton quc ln
th hai, thng 7/1948). ung li gm cc ni dung: xc jnh mi quan h
gia vn ha v cch mang gii phng dn tc, c ng vn ha cu quc, xy
dung nn vn ha dn ch mi Vit Nam c tnh cht dn tc, khoa hoc v ai
chng, m khu hiu thit thuc lc l Dn tc, Dn ch (ngha l yu nuc v
tin b); tch cuc bi tr nan m ch, m ai hoc v trung hoc, ci cch vic hoc
theo tinh thn mi, bi tr cch hoc nhi so; gio duc lai nhn dn, c ng thuc
hnh i sng mi; pht trin ci hay trong vn ha dn tc ng thi bi tr ci
xu xa h bai, ngn nga su xm nhp ca vn ha thuc dn, phn ng. Hoc ci
hay, ci tt ca vn ha th gii, hnh thnh i ng tr thc mi ng gp tch cuc
cho cng cuc khng chin kin quc 9 nm v cho cch mang Vit Nam.
Trong nhng nm 1955 1986:
ung li xy dung v pht trin vn ha trong giai oan cch mang x hi
ch ngha uoc hnh thnh bt u t ai hi ln th ca ng (1960) m im
ct li l ch truong tin hnh cuc cch mng t tng v vn ha ng thi vi
cuc cch mang v quan h sn xut v cch mang v khoa hoc k thut. l
ch truong xy dung v pht trin nn vn ha mi, con ngui mi. Muc tiu l
lm cho nhn dn thot nan m ch v thi hu tt xu do x hi c lai, c trnh
vn ha ngy cng cao, c hiu bit cn thit v khoa hoc, k thut tin tin
x hi ch ngha x hi, nng cao i sng vt cht v vn ha.
ai hi V v ai hi V tip tuc ung li pht trin vn ha ca ai hi
, xc jnh nn vn ha mi l nn vn ha c ni dung x hi ch ngha v
tnh cht dn tc, c tnh ng v tnh nhn dn. Nhim vu vn ha quan trong
ca giai oan ny l tin hnh ci cch gio duc trong c nuc, pht trin
manh khoa hoc, vn ha ngh thut, gio duc tinh thn lm ch tp th, chng
tu tung tu sn v tn du tu tung phong kin, ph phn tu tung tiu tu sn,
xa b nh hung ca tu tung, vn ha thuc dn mi min Nam.
9
5
b. nh gi s thc hin ng li:
Nn vn ha dn ch mi vn ha cu quc buc u uoc hnh thnh v
at nhiu thnh tuu trong khng chin v kin quc. Xa b dn nhng mc lac hu,
nhng ci li thi trong di sn vn ha phong kin, trong nn vn ha n djch ca
thuc dn Php, buc u xy dung nn vn ha dn ch mi vi tnh cht dn tc,
khoa hoc v ai chng. Nhiu triu ng bo m ch bit oc bit vit. Pht trin
h thng gio duc, ci cch phuong php day hoc, thuc hnh rng ri i sng mi,
bi tr h tuc. Vn ha cu quc ng vin nhn dn tham gia tch cuc vo cuc
khng chin chng thuc dn Php xm luoc. Trong nhng nm 1955 1986, cng
tc tu tung v vn ha at uoc nhng thnh tuu to ln, gp phn xng ng
vo su nghip cch mang c nuc. Mt thnh tuu tiu biu ca min Bc x hi ch
ngha l su gio duc, vn ha pht trin vi tc cao ngay c trong nhng nm c
chin tranh, pht huy vai tr tch cuc trong chin u v sn xut. Hoat ng vn ha
ngh thut cng pht trin trn nhiu mt vi ni dung lnh manh c v qun
chng trong chin u v sn xut, gp phn x hi cuc sng mi, con ngui mi.
Trnh vn ha ca x hi uoc nng ln mt mc ng k. Li sng mi tr
thnh ph bin, ngui vi ngui sng c tnh, c ngha, on kt thuong yu nhau.
Thng loi v ai ca dn tc ta trong cuc khng chin chng M khng
chi l thng loi ca ung li chnh trj, ung li qun su ng n m cn l
thng loi ca chnh sch vn ha ca ng, thng loi ca ch ngha yu nuc
v nhn phm Vit Nam, ca nhng gi trj tinh thn cao qu ca con ngui
Vit Nam. Cng vi c lp ch quyn, ton vn lnh th, nhng thnh qu v
vn ha l mt thnh t ca ch x hi ch ngha nuc ta.
Hn ch v nguyn nhn:
Cng tc tu tung v vn ha thiu sc bn, thiu tnh chin u. Vic xy
dung th ch vn ha cn chm. Su suy thoi v ao c, li sng c chiu
hung pht trin. i sng vn hoc, ngh thut cn nhng mt bt cp. t t tc
phm at inh cao tuong xng vi su nghip cch mang v khng chin v ai
ca dn tc. Mt s cng trnh vn ha vt th v phi vt th truyn thng c gi trj
khng uoc quan tm bo tn, luu gi, thm ch bj ph hy, mai mt.
ung li xy dung, pht trin vn ha giai oan 1955 1986 bj chi phi bi
tu duy chnh trj "nm vng chuyn chnh v sn m thuc cht l nhn manh u
tranh giai cp, u tranh gia 2 con ung, u tranh 2 phe, u tranh thc h.
Muc tiu, ni dung cuc cch mang tu tung, vn ha giai oan ny cng bj
quy jnh bi cuc cch mang quan h sn xut m tu tung chi ao l trit xa b
tu hu, xa b bc lt cng nhanh cng tt, l ua quan h sn xut x hi ch ngha
i truc mt buc, tch ri trnh pht trin thuc t ca luc luong sn xut.
Chin tranh cng vi co ch qun l k hoach ha tp trung, quan liu,
bao cp, tm l bnh qun ch ngha lm gim ng luc pht trin vn
ha, gio duc; km hm nng luc tu do sng tao.
9
6
2. Trong thi k i mi:
a. Qu trinh i mi t duy v xy dng v pht trin nn vn
ha:
T ai hi V n ai hi X, ng hnh thnh tng buc nhn thc mi v
c trung ca nn vn ha mi m chng ta cn xy dung; v chc nng,
vai tr, vj tr ca vn ha trong pht trin kinh t - x hi v hi nhp quc t.
ai hi V (1986) xc jnh khoa hoc k thut l mt ng luc to ln
thc y qu trnh pht trin kinh t - x hi; c vj tr then cht trong su
nghip xy dung ch ngha x hi.
Cuong lnh 1991 (uoc ai hi V thng qua) ln u tin ua ra quan nim
nn vn ha Vit Nam c c trung: tin tin, m bn sc dn tc thay cho
quan nim nn vn ha Vit Nam c ni dung x hi ch ngha, c tnh cht dn
tc, c tnh ng, tnh nhn dn uoc nu ra truc y. Cuong lnh ch truong
xy dung nn vn ha mi, tao ra i sng tinh thn cao p, phong ph v a
dang, c ni dung nhn ao, dn ch, tin b; khng jnh v biu duong nhng
gi trj chn chnh, bi dung ci chn thin m theo quan im tin b, ph
phn nhng ci li thi, thp km; khng jnh tip tuc tin hnh cch mang x hi
ch ngha trn lnh vuc tu tung v vn ha, lm cho th gii quan ca ch ngha
Mc Lnin v tu tung H Ch Minh gi vj tr chi ao trong i sng tinh thn x
hi. K tha v pht huy nhng truyn thng vn ha tt p ca tt c cc dn
tc trong nuc; tip thu nhng tinh hoa vn ha nhn loai, xy dung mt x hi
dn ch, vn minh v loi ch chn chnh v phm gi con ngui, vi trnh tri
thc, ao c, th luc v thm m ngy cng cao. Chng tu tung, vn ha phn
tin b, tri vi truyn thng tt p ca dn tc v nhng gi trj cao qu ca loi
ngui, tri vi phuong hung i ln ch ngha x hi. Xc jnh gio duc v o
tao, khoa hoc v cng ngh l quc sch hng u.
ai hi V, V, X, X v nhiu nghj quyt Trung uong tip theo xc
jnh vn ha l nn tng tinh thn ca x hi v coi vn ha va l muc tiu,
va l ng luc ca pht trin. y l mt tm nhn mi v vn ha ph hop
vi tm nhn chung ca th gii uong ai.
ai hi V (1991) v ai hi V (1996) khng jnh: khoa hoc v gio duc
ng vai tr then cht trong ton b su nghip xy dung ch ngha x hi v
bo v T quc l mt ng luc ua t nuc thot ra khi ngho nn, lac hu,
vuon ln trnh tin tin ca th gii. Do , phi coi su nghip gio duc
o tao cng vi khoa hoc v cng ngh l quc sch hng u pht huy
nhn t con ngui, ng luc truc tip ca su pht trin x hi.
Nghj quyt Trung uong 5 kha V (7/1998) nu ra 5 quan im co bn chi
ao qu trnh pht trin vn ha trong thi ky cng nghip ha, hin ai ha t
nuc. Hi nghj Trung uong 9 kha X (1/2004) xc jnh thm "pht trin vn ha
ng b vi pht trin kinh t. Hi nghj Trung uong 10 kha X (7/2004) t vn
bo m su gn kt gia nhim vu pht trin kinh t l trung tm; xy dung chinh
n ng l then cht vi nhim vu khng ngng nng cao vn ha nn tng tinh
97
thn ca x hi. y chnh l buc pht trin quan trong trong nhn thc ca ng
v vj tr ca x hi v cng tc vn ha trong quan h vi cc mt cng tc khc.
Hi nghj Trung uong 10 kha X nhn jnh v su bin i ca vn
ha trong qu trnh i mi. Co ch thj trung v hi nhp quc t lm
thay i mi quan h gia c nhn vi cng ng, thc y dn ch ha i
sng x hi, Do , pham vi, vai tr ca dn ch ha x hi ha vn ha
v ca c nhn ngy cng tng ln v m rng l nhng thch thc mi i
vi su lnh ao v qun l cng tc vn ha ca ng v Nh nuc.
b. Quan im ch o v ch trong v xy dng v pht trin vn ha:
Mt l, vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, va l muc tiu va l
ng luc thc y su pht trin kinh t - x hi.
Quan im ny chi r chc nng, vj tr, vai tr c bit quan trong ca
vn ha i vi su pht trin x hi.
- Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi:
Theo kin ca nguyn Tng gim c NSC: vn ha phn nh v th
hin mt cch tng qut, sng ng moi mt ca cuc sng (ca mi c nhn v
cc cng ng) din ra trong qu kh cng nhu ang din ra trong hin tai; qua
hng bao th k n cu thnh nn mt h thng cc gi trj, truyn thng v li
sng m trn tng dn tc tu khng jnh bn sc ring ca mnh.
Cc gi trj ni trn tao thnh nn tng tinh thn ca x hi v n uoc thm
nhun trong mi con ngui v trong c cng ng; uoc truyn lai, tip ni v pht
huy qua cc th h; uoc vt cht ha v khng jnh vng chc trong cu trc x hi
ca tng dn tc (v du: cu trc ny Vit Nam l cu trc Nh Lng Nuc)
ng thi n tc ng hng ngy n cuc sng, tu tung, tnh cm ca
moi thnh vin x hi bng mi trung x hi vn ha (bao gm vn ha
vt th v vn ha phi vt th).
Tm lai, vn ha l soi chi xuyn sut ton b ljch s ca dn tc,
n lm nn sc sng mnh lit, gip cng ng dn tc Vit Nam vuot qua
sng gi v thc ghnh tn tai v khng ngng pht trin.
V vy, chng ta ch truong lm cho vn ha thm su vo moi lnh vuc ca
i sng x hi cc gi trj vn ha tr thnh nn tng tinh thn bn vng ca x
hi, tr thnh ng luc pht trin kinh t - x hi. cng l con ung xy dung
con ngui mi, xy dung mi trung vn ha lnh manh sc khng v y li
cc tiu cuc x hi, y li su xm nhp ca tu tung, vn ha phn tin b. Bin
php tch cuc l y manh cuc vn ng ton dn on kt xy dung i sng vn
ha, phung x vn ha, co quan, on vj vn ha; nu guong ngui tt vic tt.
- Vn ha l ng luc thc y su pht trin:
Ngun ni sinh ca su pht trin ca mt dn tc thm su trong vn
ha. Su pht trin ca mt dn tc phi vuon ti ci mi, tip nhn ci mi,
tao ra ci mi nhung lai khng th tch khi ci ngun. Pht trin phi dua trn
ci ngun, pht huy ci ngun. Ci ngun ca mi quc gia dn tc l vn ha.
9
8
Kinh nghim i mi nuc ta cng chng t rng, bn thn su pht
trin kinh t cng khng chi do cc nhn t thun ty kinh t tao ra. Nn kinh t
Vit Nam hm nay c buc tin ng k so vi thi ky thuc hin ch
kinh t tp trung, quan liu, bao cp. Nguyn nhn khng phi chi su tin
trin tu nhin ca cc nhn t kinh t m cn do su i mi tu duy, i mi
chnh sch v ch qun l, cn do su gii phng tu tung v buc pht
trin mi v trnh , nng luc ca i ng cn b khoa hoc v cng ngh, cn
b qun l v luc luong lao ng. Ngha l ng luc ca su i mi kinh t mt
phn quan trong nm trong nhng gi trj vn ha ang uoc pht huy.
Ngy nay, trong iu kin ca cuc cch mang khoa hoc v cng ngh
hin ai, yu t quyt jnh cho su tng trung kinh t l tr tu, l thng tin,
l tung sng tao v i mi khng ngng th mt nuc tr thnh giu
hay ngho khng chi ch c nhiu hay t lao dng v ti nguyn thin
nhin m truc ht l c kh nng pht huy n mc cao nht tim nng
sng tao ca ngun luc con ngui hay khng. Tim nng sng tao ny nm
trong cc yu t cu thnh vn ha, ngha l trong tri thc v kh nng sng
tao, trong bn lnh tu i mi ca mi c nhn v ca c cng ng.
Ni cch khc, hm luong vn ha trong cc lnh vuc ca i sng
con ngui cng cao bao nhiu th kh nng pht trin kinh t - x hi cng
hin thuc v bn vng by nhiu.
Trong nn kinh t thj trung, mt mt vn ha dua vo tiu chun ca ci
ng, ci tt, ci p hung dn v thc y ngui lao ng khng ngng pht
huy sng kin, ci tin k thut, nng cao tay ngh, sn xut ra hng ha vi s
luong v cht luong ngy cng cao p ng nhu cu ca x hi. Mt khc, vn
ha s dung sc manh ca cc gi trj truyn thng, ca ao l dn tc han ch
xu hung sng bi loi ch vt cht, sng bi tin t, ngha l han ch xu hung
hng ha v ng tin "xut hin vi tnh cch l luc luong c kh nng xuyn tac
bn cht con ngui cng nhu nhng mi lin h khc dn ti suy thoi x hi.
Nn vn ha Vit Nam uong ai, vi nhng gi trj mi s l mt tin
quan trong ua t nuc ta hi nhp ngy cng su hon v ton din
hon vo nn kinh t th gii.
Trong vn bo v mi trung v su pht trin bn vng, vn ha
gip han ch li sng chay theo ham mun qu mc ca "x hi tiu thu,
dn ti ch lm can kit ti nguyn, nhim mi trung sinh thi.
Vn ha, nht l vn ha phuong ng c v v hung dn cho mt
li sng c chng muc, hi ha vi thin nhin. N ua ra m hnh ng x
thn thin gia con ngui vi thin nhin v su pht trin bn vng cho th
h hin nay v cho cc th h mai sau.
- Vn ha l mt muc tiu ca pht trin:
Muc tiu xy dung mt x hi Vit Nam "dn giu, nuc manh, x hi
cng bng, dn ch, vn minh chnh l muc tiu vn ha.
9
9
Chin luoc pht trin kinh t - x hi 1991 2000 xc jnh "Muc tiu
v ng luc chnh ca su pht trin l v con ngi, do con ngi . ng
thi nu r yu cu "tng trng kinh t phi gn lin vi tin b v cng
bng x hi, pht trin vn ha, bo v mi trng. Pht trin hung ti
muc tiu vn ha x hi mi bo m pht trin bn vng.
Thuc t nhiu nuc cho thy mi quan h gia vn ha v pht trin l vn
bc xc ca moi quc gia. Sau khi thot khi ch thng trj ca ch ngha thuc
dn, cc nuc c lp dn tc ang tm con ung dn ti m no, hanh phc th
vic gii quyt ng n mi quan h gia vn ha v pht trin kinh t - x hi lai
cng c ngha quan trong. Tuy nhin, trong nhn thc v hnh ng, muc tiu
kinh t vn thung lt t muc tiu vn ha v thung uoc t vo vj tr uu tin
trong cc k hoach, chuong trnh, chnh sch pht trin ca nhiu quc gia, nht
l cc nuc ngho ang pht trin theo con ung cng nghip ha.
lm cho vn ha tr thnh ng luc v muc tiu ca su pht trin,
chng ta ch truong pht trin vn ha phi gn kt cht ch v ng b
hon vi pht trin kinh t - x hi. Cu th l:
1 Khi xc jnh muc tiu, gii php pht trin vn ha phi cn c v
hung ti muc tiu gii php pht trin kinh t - x hi, lm cho pht
trin vn ha tr thnh ng luc thc y pht trin kinh t - x hi.
2 Khi xc jnh muc tiu pht trin kinh t - x hi phi ng thi xc jnh
muc tiu vn ha, hung ti x hi cng bng, dn ch, vn minh. Phi c
chnh sch kinh t trong vn ha gn vn ha vi hoat ng kinh t, khai
thc tim nng kinh t, ti chnh h tro cho pht trin vn ha. Xy dung
chnh sch vn ha trong kinh t ch ng ua cc yu t vn ha thm
nhp vo cc hoat ng kinh t - x hi, xy dung vn ha kinh doanh, ao
c kinh doanh, vn minh thuong nghip, xy dung i ng
doanh nhn thi hi nhp.
- Vn ha c vai tr c bit quan trong trong vic bi dng, pht
huy nhn t con ngi v xy dung x hi mi:
Vic pht trin kinh t - x hi cn n nhiu ngun luc khc nhau: ti
nguyn thin nhin, vn, v.v. Nhng ngun luc ny u c han v c th bj
khai thc can kit. Chi c tri thc con ngui mi l ngun luc v han, c kh
nng ti sinh v tu sinh khng bao gi can kit. Cc ngun luc khc s
khng uoc s dung c hiu qu nu khng c nhng con ngui tr tu
v nng luc khai thc chng. Ch tjch H Ch Minh chi r: mun xy
dung ch ngha x hi phi c con ngui x hi ch ngha.
Nm 1990, NDP (Chuong trnh pht trin ca Lin Hip Quc) ua ra nhng
tiu ch mi nh gi cao mc pht trin ca cc quc gia. l chi s pht
trin con ngui, 1 trong 3 chi tiu ca cch tnh ton mi ny l thnh tuu gio duc (2
chi tiu kia l tui tho bnh qun v mc thu nhp). Chi tiu gio duc lai uoc
100
tng hop t 2 chi tiu khc l tnh trang hoc vn ca nhn dn v s nm
uoc gio duc tnh bnh qun mi ngui.
Theo , quc gia no at thnh tuu gio duc cao, tc l c vn tr tu ton dn
nhiu hon th chng t x hi pht trin hon, c kh nng tng trung di do.
"Ti nguyn con ngui, ci vn con ngui, ni cho cng l vn tr tu ca dn tc.
Nhu vy, vn ha truc tip tao dung v nng cao vn "ti nguyn ngui.
T mt nuc nng nghip lac hu i vo cng nghip ha, hin ai ha Vit
Nam chua c loi th v chi s pht trin con ngui nhu mong mun. T l
ngui bit oc bit vit uoc xp th hang cao trong khu vuc (88) nhung
nguy co ti m ang tng, c bit l m ngoai ng v m tin hoc.
Hai l, nn vn ha m chng ta xy dung l nn vn ha tin tin,
m bn sc dn tc:
Tin tin l yu nuc v tin b m ni dung ct li l l tung c lp tu
do v ch ngha x hi theo ch ngha Mc Lnin, tu tung H Ch Minh
nhm muc tiu tt c v con ngui. Tin tin khng chi v ni dung, tu tung
m c trong hnh thc biu hin, trong cc phuong tin chuyn ti ni dung.
Bn sc dn tc bao gm nhng gi trj vn ha truyn thng bn vng ca
cng ng cc dn tc Vit Nam uoc vun p qua ljch s hng ngn nm u tranh
dung nuc v gi nuc. l lng yu nuc nng nn, ch tu cung dn tc, tinh
thn on kt, thc cng ng gn kt c nhn gia nh lng x T quc.
l lng nhn i, khoan dung, trong tnh ngha, ao l, l c tnh cn c, sng tao
trong lao ng; su tinh t trong ng x, tnh gin dj trong li sng. Bn sc dn tc
cn m nt c trong cc hnh thc biu hin mang tnh dn tc c o.
C th ni, bn sc ca mt dn tc l tng th nhng phm cht, tnh
cch, khuynh hung co bn thuc v sc manh tim tng v sc sng tao
gip cho dn tc gi vng uoc tnh duy nht, tnh thng nht, tnh nht
qun so vi bn thn mnh trong qu trnh pht trin. Sc manh v sc sng
tao ny c mi lin h gc r, lu di v bn vng vi mi trung x hi tu
nhin v vi qu trnh ljch s m dn tc tn tai.
Ni chung, bn sc dn tc l sc sng bn trong ca dn tc, l qu
trnh dn tc thung xuyn tu thc, tu khm ph, tu vuot qua chnh bn
thn mnh, bit canh tranh v hop tc tn tai v pht trin.
Bn sc dn tc th hin trong tt c cc lnh vuc ca i sng x hi: cch tu
duy, cch sng, cch dung nuc, gi nuc, cch s ng tao trong vn ha, khoa hoc,
vn hoc, ngh thut. nhung uoc th hin su sc nht l trong h gi trj ca dn
tc, n l ct li ca mt nn vn ha. H gi trj l nhng g nhn dn quan tm, l
nim tin m nhn dn cho l thing ling, bt kh xm pham. Khi uoc chuyn thnh
cc chun muc x hi, n jnh hung cho su chon lua trong hnh ng ca c nhn
v cng ng. V vy, n l co s tinh thn cho su n jnh x hi v su vng vng
ca ch . H gi trj c tnh n jnh rt ln v c tnh bn vng tuong i, c sc
manh gn b moi thnh vin trong cng ng. Trong su tin b v pht trin ca x
101
hi, cc gi trj ny thung khng bin mt m ha thn vo cc gi trj ca
thi sau, theo quy lut k tha v ti tao.
Bn sc dn tc pht trin theo su pht trin ca th ch kinh t, th
ch x hi v th ch chnh trj ca cc quc gia. N cng pht trin theo qu
trnh hi nhp kinh t th gii, qu trnh giao luu vn ha vi cc quc gia
khc v su tip nhn tch cuc vn ha, vn minh nhn loai. V vy, chng ta
ch truong xy dung v hon thin cc gi trj v nhn cch con ngui Vit
Nam trong thi ky cng nghip ha, hin ai ha; xy dung nn kinh t thj
trung jnh hung x hi ch ngha v hi nhp quc t.
Bn sc dn tc v tnh cht tin tin ca nn vn ha phi uoc thm
uom trong moi hoat ng xy dung, sng tao vt cht, ng dung cc thnh
tuu khoa hoc, cng ngh, gio duc v o tao., sao cho trong moi lnh vuc
hoat ng chng ta c cch tu duy c lp, c cch lm va hin ai va
mang sc thi Vit Nam. i vo kinh t thj trung, m rng giao luu quc t,
cng nghip ha, hin ai ha t nuc phi tip thu nhng tinh hoa ca nhn
loai song phi lun lun pht huy nhng gi trj truyn thng v bn sc dn tc.
xy dung nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc chng ta ch
truong va bo v bn sc dn tc va m rng giao luu, tip thu tinh hoa vn
ha nhn loai. Bo v bn sc dn tc phi gn kt vi m rng giao luu quc t,
tip thu c chon loc nhng ci hay, ci tin b trong vn ha cc dn tc khc
bt kjp su pht trin ca thi ai. Ch ng tham gia hi nhp, giao luu vn ha
vi cc quc gia xy dung nhng gi trj mi ca vn ha Vit Nam uong ai.
Xy dung Vit Nam thnh mt ja chi giao luu vn ha khu vuc v quc t.
Gi gn bn sc dn tc phi i lin vi chng nhng ci lac hu, li
thi trong phong tuc, tp qun v l thi c.
Ba l, nn vn ha Vit Nam l nn vn ha thng nht m a dng
trong cng ng cc dn tc Vit Nam:
Nt c trung ni bt ca vn ha Vit Nam l su thng nht m a dang, l
su ha quyn bnh ng, su pht trin c lp ca vn ha cc dn tc anh em
cng sng trn lnh th Vit Nam. Mi thnh phn dn tc c truyn thng v bn
sc ring ca mnh, c cng ng dn tc Vit Nam c nn vn ha chung nht.
Su thng nht bao hm c tnh a dang; a dang trong su thng nht. Khng c
su ng ha hoc thn tnh, ky thj bn sc vn ha ca cc dn tc.
Hon 50 dn tc trn t nuc ta u c nhng gi trj v bn sc vn ha ring.
Cc gi trj v sc thi b sung cho nhau, lm phong ph nn vn ha
Vit Nam v cng c su thng nht dn tc.
Bn l, xy dung v pht trin vn ha l su pht trin chung ca ton
dn do ng lnh o, trong i ng tri thc gi vai tr quan trong:
Moi ngui Vit Nam phn u v dn giu, nuc manh, x hi cng bng, dn
ch, vn minh u tham gia su nghip xy dung v pht trin nn vn ha nuc nh.
Cng nhn, nng dn, tr thc l nn tng ca su nghip xy dung v pht trin vn
102
ha dui su lnh ao ca ng, qun l ca nh nuc. i ng tr thc gn b
vi nhn dn gi vai tr quan trong trong su nghip ny. Su nghip xy dung
v pht trin vn ha ca nuc nh do ng lnh ao, Nh nuc qun l.
xy dung i ng tr thc, ng khng jnh: gio duc v o to,
cng vi khoa hoc v cng ngh oc coi l quc sch hng u.
Vn ha theo ngha rng th bao hm c gio duc v o tao, khoa
hoc v cng ngh.
Pht trin nhn thc nu ra t ai hi V (1986) v hi nghj Trung uong
2 kha V (12/1996) khng jnh: Cng vi gio duc v o tao, khoa hoc v cng
ngh l quc sch hng u, l ng luc pht trin kinh t - x hi, l iu kin
cn thit gi vng c lp dn tc v xy dung thnh cng ch ngha x hi.
Khoa hoc v cng ngh l ni dung then cht trong moi hoat ng ca
tt c cc ngnh, cc cp, l nhn t ch yu thc y tng trung kinh t
v cng c quc phng an ninh.
Thuc hin quc sch ny, chng ta ch truong:
1- Nng cao cht luong gio duc ton din; i mi co cu t chc,
co ch qun l, ni dung, phuong php day v hoc; thuc hin
"chun ha, hin i ha, x hi ha, chn hung nn gio duc Vit
Nam. Bi dung cc gi trj vn ha trong thanh nin, hoc sinh sinh
vin c bit l l tung sng, i sng, nng luc tr tu, ao c v
bn lnh sng tao ca con ngui Vit Nam.
2- Chuyn dn m hnh gio duc hin nay sang m hnh gio duc m - m
hnh x hi hoc tp vi h thng hoc tp sut i, o tao lin tuc, lin
thng gia cc bc hoc, ngnh hoc; xy dung v pht trin h thng hoc
tp cho moi ngui v nhng hnh thc hoc tp, thuc hnh linh hoat, p
ng nhu cu hoc tp thung xuyn; tao nhiu kh nng, co hi khc
nhau cho ngui hoc, bo m su cng bng x hi trong gio duc.
3- i mi manh m gio duc mm non v gio duc ph thng. Khn truong
iu chinh, khc phuc tnh trang qu ti v thuc hin nghim tc chuong
trnh gio duc v sch gio khoa ph thng, bo m tnh khoa hoc, co bn,
ph hop vi tm l la tui v iu kin cu th ca Vit Nam.
4- Pht trin manh m h thng gio duc ngh nghip, tng nhanh quy
m o tao cao ng ngh, trung cp ngh cho cc khu cng
nghip, cc vng kinh t ng luc v cho vic xut khu lao ng.
5- i mi h thng gio duc ai hoc v sau ai hoc, gn o tao vi s dung,
truc tip phuc vu chuyn i co cu lao ng, pht trin nhanh ngun nhn
luc cht luong cao, nht l chuyn gia u ngnh. Ch trong pht hin, bi
dung, trong dung nhn ti; nhanh chng xy dung co cu ngun nhn luc
hop l v ngnh ngh, trnh o tao, dn tc, vng min.
6- Bo m s luong, nng cao cht luong i ng gio vin tt c cc
cp hoc, bc hoc. Tip tuc i mi manh m phuong php gio duc, pht
103
huy tnh tch cuc, sng tao ca ngui hoc, khc phuc li truyn thu
mt chiu. Hon thin h thng nh gi v kim jnh cht luong
gio duc. Ci tin ni dung v phuong php thi c nhm nh gi
ng trnh tip thu tri thc, kh nng hoc tp. Khc phuc nhng
mt yu km v tiu cuc ca gio duc.
1- Thuc hin x hi ha gio duc. Huy ng ngun luc vt cht v tr
tu ca x hi tham gia chm lo su nghip gio duc. Phi hop cht
ch gia ngnh gio duc vi cc ban, ngnh, t chc chnh trj - x
hi, x hi ngh nghip. m mang gio duc, tao iu kin
hoc tp cho moi thnh vin trong x hi. Tng cung thanh tra,
kim tra, gim st cc hoat ng gio duc.
2- Tng cung hop tc quc t v gio duc v o tao. Tip cn chun muc
gio duc tin tin ca th gii ph hop vi yu cu pht trin ca Vit
Nam; tham gia o tao nhn luc khu vuc v th gii. C co ch qun l
ph hop i vi cc trung do nuc ngoi u tu hoc lin kt o tao.
3- Pht trin khoa hoc x hi, tip tuc gp phn lm sng t nhng
vn l lun v con ung i ln ch ngha x hi nuc ta.
4- Pht trin khoa hoc tu nhin v khoa hoc cng ngh, tp trung nghin cu
co bn jnh hung ng dung, c bit l cc lnh vuc Vit Nam c nhu cu
v th manh. y manh c chon loc vic nhp cng ngh, mua sng ch
kt hop cng ngh ni sinh nhanh chng i mi v nng cao trnh
cng ngh ca cc ngnh c loi th canh tranh, c ti trong ln trong GDP.
5- i mi co ch qun l khoa hoc v cng ngh. y manh hi nhp quc
t trong lnh vuc khoa hoc v cng ngh. Nng cao cht luong v
kh nng thuong mai ca cc sn phm khoa hoc v cng ngh;
y manh vic i mi cng ngh trong cc doanh nghip.
Nm l, vn ha l mt mt trn ; xy dung v pht trin vn ha l mt su
nghip cch mng lu di, i hi phi c ch cch mng v su kin tr, thn trong.
Bo tn v pht huy nhng di sn vn ha tt p ca dn tc, sng tao
nn nhng gi trj vn ha mi, lm cho nhng gi trj y thm su vo cuc sng
ton x hi v mi con ngui, tr thnh tm l v tp qun tin b, vn minh l
mt qu trnh cch mang y kh khn, phc tap, i hi nhiu thi gian. Trong
cng cuc , "xy i i vi "chng, ly "xy lm chnh. Cng vi vic gi gn
v pht trin nhng di sn vn ha qu bu ca dn tc, tip thu nhng tinh hoa
vn ha th gii, sng tao, vun p nn nhng gi trj mi, phi tin hnh kin tr
cuc u tranh bi tr cc h tuc, thi hu tt xu, nng cao tnh chin u, chng
moi muu toan loi dung vn ha thuc hin "din bin ha bnh.
c. nh gi vic thc hin ng li:
1- Ttrong nhng nm qua, co s vt cht, k thut ca nn vn ha mi
buc u uoc tao dung; qu trnh i mi tu duy v vn ha, v xy dung
con ngui v ngun nhn luc c buc pht trin r rt; mi trung vn ha
104
c nhng chuyn bin theo hung tch cuc; hop tc quc t v vn
ha uoc m rng.
1- Gio duc v o tao c buc pht trin mi. Quy m gio duc v o tao
tng tt c cc cp, cc bc hoc. Cht luong i ng gio vin ph
thng c chuyn bin, co s vt cht k thut cho trung hoc trn c
nuc uoc tng cung ng k. Dn tr tip tuc uoc nng cao.
2- Khoa hoc v cng ngh c buc pht trin, phuc vu thit thuc hon
nhim vu pht trin kinh t - x hi.
3- Vn ha pht trin, vic xy dung i sng vn ha v np sng
vn minh c tin b tt c cc tinh, thnh trong c nuc.
4- Nhng thnh tuu trong su nghip xy dung vn ha chng t ung li v
chnh sch vn ha ca ng v Nh nuc v ang pht huy tnh tch
cuc, jnh hung ng n cho su pht trin i sng vn ha. Nhng
thnh tuu ny cng l kt qu ca su tham gia tch cuc ca nhn dn v
nhng n luc rt ln ca cc luc luong hoat ng trn lnh vuc vn ha.
Hn ch v nguyn nhn:
Mt l, so vi yu cu ca thi ky i mi, truc nhng bin i ngy cng
phong ph trong i sng x hi nhng nm gn y, nhng thnh tuu v tin b at
uoc trong lnh vuc vn ha cn chua tuong xng v chua vng chc, chua
tc ng c hiu qu i vi cc lnh vuc ca i sng x hi, c bit l lnh vuc tu
tung. ao c, li sng tip tuc din bin phc tap, c mt s mt nghim trong
hon, tn hai khng nh n uy tn ca ng v Nh nuc, nim tin ca nhn dn.
Hai l, su pht trin ca vn ha chua ng b v tuong xng vi tng trung
kinh t, thiu gn b vi nhim vu xy dung v chinh n ng l mt trong nhng
nguyn nhn nh hung n qu trnh pht trin kinh t v nhim vu xy dung ng.
Nhim vu, xy dung con ngui Vit Nam trong thi ky cng nghip ha, hin ai ha
chua tao uoc chuyn bin r rt. Mi trung vn ha cn bj nhim bi cc t nan
x hi, su lan trn ca cc sn phm v djch vu vn ha m tn dj oan, c hai, thp
km, lai cng. Sn phm vn ha v cc djch vu vn ha ngy cng phong ph
nhung cn rt thiu nhng tc phm vn hoc ngh thut c gi trj cao v tu tung v
ngh thut, c nh hung tch cuc v su sc trong i sng.
Ba l, vic xy dung th ch vn ha cn chm, chua i mi, thiu
ng b, lm han ch tc dung ca vn ha i vi cc lnh vuc quan trong
ca i sng t nuc.
Bn l, tnh trang ngho nn, thiu thn, lac hu v i sng vn ha
tinh thn nhiu vng nng thn, min ni, vng su vng xa, vng ng
bo cc dn tc thiu s v vng cn c cch mang truc y vn chua
uoc khc phuc c hiu qu. Khong cch chnh lch v hung thu vn
ha gia cc vng min, khu vuc, tng lp x hi tip tuc m rng.
Nhng khuyt im, yu km ni trn do nhiu nguyn nhn khch
quan v ch quan, song cn nhn manh cc nguyn nhn ch quan l:
105
1- Cc quan im chi ao v pht trin vn ha chua uoc qun trit
y cng chua uoc thuc hin nghim tc.
2- Bnh ch quan, duy ch trong qun l kinh t - x hi cng vi
cuc khng hong kinh t - x hi ko di 20 nm tc ng tiu
cuc n vic trin khai ung li pht trin vn ha.
3- Chua xy dung uoc co ch, chnh sch v gii php ph hop
pht trin vn ha trong co ch thj trung jnh hung x hi ch
ngha v hi nhp quc t.
4- Mt b phn nhng ngui hoat ng trn lnh vuc vn ha c biu hin
xa ri i sng, chay theo ch ngha thuc dung, thj hiu thp km.
35. QU TRNH NHAN THC V CH TRNG GII QUYT CC
VN X HQI:
Cc vn x hi ni trong chuong ny bao gm nhiu lnh vuc nhu:
vic lm, thu nhp, bnh ng x hi, khuyn khch lm giu, xa i gim
ngho, chm sc sc khe, cung ng djch vu cng, an sinh x hi, cu tro
x hi, chnh sch dn s v k hoach ha gia nh.v.v.
1. Thi k trc i mi:
a. Ch trong ca ng v gii quyt cc vn x hi:
Giai on 1945 1954:
Ngay sau cch mang thng Tm nm 1945 v trong nhng nm thuc hin
nhim vu "khng chin, kin quc, chnh sch x hi ca ng uoc chi
ao bi tu tung: chng ta ginh uoc c lp tu do ri m dn ta c cht
i, cht rt, th tu do c lp cng khng lm g. Dn chi bit r gi trj ca
tu do c lp khi m dn uoc n no mc . Do , chnh sch x hi cp
bch lc ny l lm cho dn c n, lm cho dn c mc, lm cho dn c ch
, lm cho dn uoc hoc hnh. Tip sau l lm cho ngui ngho th
n, ngui n th kh giu, ngui kh giu th giu thm. Ch truong ny
nhanh chng i vo cuc sng v at uoc nhng hiu qu thit thuc.
Cc vn x hi uoc gii quyt trong m hnh Dn ch nhn dn:
Chnh ph c ch truong v hung dn cc tng lp nhn dn ch ng v
tu t chc gii quyt cc vn x hi ca chnh mnh. Chnh sch tng gia
sn xut (nhm tu cp tu tc), ch truong tit kim, ng cam cng kh tr
thnh phong tro rng ri t co quan chnh ph n b i, dn chng, uoc
coi trong nhu nh gic. Khuyn khch moi thnh phn x hi pht trin kinh t
theo co ch thj trung. Thuc hin chnh sch iu ha loi ch gia ch v tho.
Giai on 1955 195:
Cc vn x hi uoc gii quyt trong m hnh ch ngha x hi kiu
c, trong hon cnh chin tranh. Ch phn phi v thuc cht l theo ch
ngha bnh qun. Nh nuc v tp th p ng cc nhu cu x hi thit yu
bng ch bao cp trn lan dua vo vin tro.
106
Giai on 195 1985:
Cc vn x hi uoc gii quyt theo co ch k hoach ha tp trung,
quan liu, bao cp, trong hon cnh t nuc lm vo khng hong kinh t - x
hi nghim trong, ngun vin tro gim dn, bj bao vy, c lp v cm vn.
b. nh gi vic thc hin ng li:
Chnh sch x hi trong 9 nm "khng chin kin quc, tip sau l thi bao
cp sut 25 nm tuy c nhiu nhuoc im v han ch nhung bo m uoc su
n jnh ca x hi ng thi cn at uoc thnh tuu pht trin ng tu ho trn
mt s lnh vuc nhu vn ha, gio duc, y t, li sng, ao c, k cuong v an
ninh x hi, hon thnh ngha vu ca hu phuong ln i vi tin tuyn ln.
Nhng thnh tuu ni ln bn cht tt p ca ch mi v su
lnh ao ng n ca ng trong gii quyt cc vn x hi trong iu
kin chin tranh ko di, kinh t chm pht trin.
Hn ch v nguyn nhn:
Trong x hi hnh thnh tm l thu ng, lai vo Nh nuc v tp
th trong cch gii quyt cc vn x hi; ch phn phi trn thuc t l
bnh qun co bng, khng khuyn khch nhng on vj, c nhn lm tt,
lm gii v.v. hnh thnh mt x hi ng, n jnh nhung km nng
ng, chm pht trin v nhiu mt.
Nguyn nhn co bn ca cc han ch trn l chng ta t chua ng
tm chnh sch x hi trong quan h vi chnh sch thuc cc lnh vuc khc
ng thi lai p dung v duy tr qu lu co ch qun l kinh t k hoach ha
tp trung quan liu, bao cp.
2. Trong thi k i mi:
a. Qu trinh i mi nhn thc v gii quyt cc vn x hi:
Tai ai hi V, ln u tin ng nng cc vn x hi ln tm chnh sch x
hi, t r tm quan trong ca chnh sch x hi i vi chnh sch kinh t v chnh
sch cc lnh vuc khc. ai hi cho rng trnh pht trin kinh t l iu kin vt
cht thuc hin chnh sch x hi nhung nhng muc tiu x hi lai l muc ch ca
cc hoat ng kinh t. Ngay trong khun kh ca hoat ng kinh t, chnh sch x hi
c nh hung truc tip n nng sut lao ng, cht luong sn phm.
Do , cn c chnh sch x hi co bn, lu di ph hop vi kh nng trong chng
ung u tin ca thi ky qu .
Muc tiu ca chnh sch x hi thng nht vi muc tiu pht trin kinh
t ch u nhm pht huy sc manh ca nhn t con ngui. Pht trin
kinh t l co s v tin thuc hin cc chnh sch x hi ng thi thuc
hin tt cc chnh sch x hi l ng luc thc y pht trin kinh t.
ai hi V ca ng ch truong h thng chnh sch x hi phi uoc hoach
jnh theo nhng quan im sau y:
1- Tng trung kinh t phi gn lin vi tin b v cng bng x hi ngay
trong tng buc v trong sut qu trnh pht trin. Cng bng x hi phi
107
th hin c khu phn phi hop l tu liu sn xut ln khu phn
phi kt qu sn xut, vic tao iu kin cho moi ngui u c co
hi pht trin v s dung tt nng luc ca mnh.
1- Thuc hin nhiu hnh thc phn phi
2- Khuyn khch lm giu hop php i i vi tch cuc xa i gim ngho.
3- Cc vn chnh sch x hi u gii quyt theo tinh thn x hi ha.
ai hi X ca ng ch truong cc chnh sch x hi phi hung vo pht
trin v lm lnh manh ha x hi, thuc hin cng bng trong phn phi, tao ng
luc manh m pht trin sn xut, tng nng sut lao ng x hi, thuc hin bnh
ng trong cc quan h x hi, khuyn khch nhn dn lm giu hop php.
ai hi X ca ng ch truong phi kt hop cc muc tiu kinh t vi
cc muc tiu x hi trong pham vi c nuc, tng lnh vuc, ja phuong.
Trong iu kin Vit Nam gia nhp T, hi nhp su rng hon vo h thng
kinh t quc t, hi nghj Trung uong 4 kha X (1/2007) nhn manh phi gii quyt tt
cc vn x hi ny sinh trong qu trnh thuc thi cc cam kt vi T. Xy dung
co ch nh gi v cnh bo jnh ky v tc ng ca vic gia nhp T
i vi lnh vuc x hi c bin php x l ch ng, ng n,
kjp thi. b. Quan im v gii quyt cc vn x hi:
Mt l, kt hop cc muc tiu kinh t vi cc muc tiu x hi
1- K hoach pht trin kinh t phi tnh n muc tiu pht trin cc lnh
vuc x hi c lin quan truc tip.
2- Muc tiu pht trin kinh t phi tnh n cc tc ng v hu qu x
hi c th xy ra ch ng x l.
3- Phi tao uoc su thng nht, ng b gia chnh sch kinh t v
chnh sch x hi.
4- Su kt hop gia 2 loai muc tiu ny phi uoc qun trit tt c cc cp,
cc ngnh, cc ja phuong, tng on vj kinh t co s
Hai l, xy dung v hon thin th ch gn kt tng trng kinh t vi
tin b, cng bng x hi trong tng bc v tng chnh sch pht trin.
Trong tng buc v tng chnh sch pht trin cn t r v x l hop
l vic gn kt gia tng trung kinh t vi tin b v cng bng x hi.
Nhim vu gn kt ny khng dng lai nhu mt khu hiu, mt li
khuyn nghj m phi uoc php ch ha thnh cc th ch c tnh cung
ch, buc cc ch th phi thi hnh.
Cc co quan, cc nh hoach jnh chnh sch pht trin quc gia phi
thu trit quan im pht trin bn vng, pht trin "sach, pht trin hi
ha, khng chay theo s luong tng trung bng moi gi.
Ba l, chnh sch x hi oc thuc hin trn co s pht trin kinh t,
gn b hu co gia quyn loi v ngha vu, gia cng hin v hng thu.
108
Chnh sch x hi c vj tr, vai tr c lp tuong i so vi kinh t,
nhung khng th tch ri trnh pht trin kinh t cng khng th dua vo
vin tro nhu thi bao cp.
Trong chnh sch x hi phi gn b gia quyn loi v ngha vu, gia cng
hin v hung thu. l mt yu cu ca cng bng x hi v tin b x hi; xa b
quan im bao cp, co bng; chm dt co ch xin cho trong chnh sch x hi.
Bn l, coi trong chi tiu GDP bnh qun u ngi gn vi chi tiu
pht trin con ngi (HD) v chi tiu pht trin cc lnh vuc x hi.
Quan im ny khng jnh muc tiu cui cng v cao nht ca su pht trin
phi l v con ngui, v mt x hi dn giu, nuc manh, cng bng, dn ch, vn
minh. Pht trin phi bn vng, khng chay theo s luong tng trung.
c. Ch trong gii quyt cc vn x hi:
Mt l, khuyn khch moi ngi dn lm giu theo php lut, thuc hin
c hiu qu muc tiu xa i gim ngho.
1- Tao co hi, iu kin cho moi ngui tip cn bnh ng cc ngun
luc pht trin.
2- Tao ng luc lm giu trong ng o dn cu bng ti nng, sng
tao ca bn thn trong khun kh php lut v ao c cho php.
3- Xy dung v thuc hin c kt qu cao chuong trnh xa i gim ngho;
phng ti i, ti ngho; nng cao dn chun i ngho khi mc
sng chung tng ln.
Hai l, bo m cung ng djch vu cng thit yu, bnh ng cho moi
ngi dn, to vic lm v thu nhp, chm sc sc khe cng ng.
1- Xy dung h thng an sinh x hi a dang; pht trin manh h
thng bo him.
2- a dang ha cc loai hnh cu tro x hi, tao nhiu vic lm
trong nuc v y manh xut khu lao ng.
3- Thuc hin chnh sch uu i x hi.
4- i mi chnh sch tin luong; phn phi thu nhp x hi cng
bng, hop l.
Ba l, pht trin h thng y t cng bng v hiu qu.
Hon thin mang lui y t co s; quan tm chm sc y t tt hon i vi cc
i tuong chnh sch; pht trin cc djch vu y t cng ngh cao, cc djch vu
y t ngoi cng lp.
Bn l, xy dung chin loc quc gia v nng cao sc khe v ci thin ging
ni
1- Quan tm chm sc sc khe sinh sn. Gim nhanh t l tr em
suy dinh dung.
2- y manh cng tc bo v ging ni, kin tr phng chng HV/ADS v
cc t nan x hi.
Nm l, thuc hin tt cc chnh sch dn s v k hoch ha gia nh.
109
1- Gim tc tng dn s, bo m quy m v co cu dn s hop l.
2- Xy dung gia nh no m, bnh ng, tin b, hanh phc, bo m
bnh ng gii, chng nan bao hnh trong quan h gia nh.
Su l, ch trong cc chnh sch u i x hi
By l, i mi co ch qun l v phong thc cung ng cc djch vu cng
cng.
d. nh gi s thc hin ng li:
Sau 20 nm i mi chnh sch x hi, nhn thc v vn pht trin
x hi ca ng v nhn dn ta c nhng thay i c ngha buc
ngot quan trong sau y:
1- T tm l thu ng, lai vo Nh nuc v tp th, trng ch vin
tro chuyn sang tnh nng ng, ch ng v tnh tch cuc x
hi ca tt c cc tng lp dn cu.
2- T ch cao qu mc loi ch ca tp th mt cch chung chung,
tru tuong; thi hnh ch phn phi theo lao ng trn danh
ngha nhung thuc t l bnh qun co bng tng buc chuyn
sang thuc hin phn phi ch yu theo kt qu lao ng v hiu
qu kinh t ng thi phn phi theo mc ng gp cc ngun luc
khc nhau vo sn xut kinh doanh v thng qua phc loi x hi.
Nh vy, cng bng x hi uoc th hin ngy mt r hon.
3- T ch khng t ng tm quan trong ca chnh sch x hi trong
mi quan h tuong tc vi chnh sch kinh t i n thng nht
chnh sch kinh t vi chnh sch x hi.
4- T ch Nh nuc bao cp ton b trong vic gii quyt vic lm
dn dn chuyn trong tm sang thit lp co ch, chnh sch cc
thnh phn kinh t v ngui lao ng u tham gia tao vic lm.
5- T ch khng chp nhn c su phn ha giu ngho i n khuyn
khch moi ngui lm giu hop php i i vi tch cuc xa i gim ngho,
coi vic c mt b phn dn cu giu truc l cn thit cho su pht trin.
6- T ch mun nhanh chng xy dung mt co cu x hi "thun nht chi cn
c giai cp cng nhn, giai cp nng dn tp th v tng lp tr thc i
n quan nim cn thit xy dung mt cng ng x hi a dang, trong
cc giai cp, cc tng lp dn cu u c ngha vu, quyn loi chnh ng,
on kt cht ch, gp phn xy dung nuc Vit Nam giu manh.
Qua hon 20 nm i mi, lnh vuc pht trin x hi at nhiu thnh
tuu. Tnh nng ng x hi khc hn thi bao cp. Mt x hi m ang dn
dn hnh thnh vi nhng con ngui khng ch bao cp, dm ngh dm
chju trch nhim, khng chp nhn i ngho, lac hu, bit lm giu, bit
canh tranh v hnh ng v cng ng, v T quc. Cch thc qun l x hi
dn ch, ci m hon, cao php lut hon.
110
Bn canh giai cp cng nhn, giai cp nng dn v i ng tr thc xut
hin ngy cng ng o cc doanh nhn, tiu ch, ch trang trai v cc nhm x hi
khc phn u v su nghip "dn giu, nuc manh. Thnh tuu xa i gim ngho
uoc nhn dn ng tnh, uoc quc t tha nhn.
coi su pht trin gio duc v o tao cng vi khoa hoc v cng
ngh l quc sch hng u pht trin x hi, tng trung kinh t nhanh
v bn vng. C c gng thuc hin cng bng x hi trong gio duc, trong
chm sc sc khe nhn dn, tao iu kin ai cng uoc hoc hnh; c
chnh sch tro cp v bo him y t cho ngui ngho.
Hn ch v nguyn nhn:
1- p luc gia tng dn s vn cn ln. Cht luong dn s cn thp
ang l cn tr ln i vi muc tiu pht trin kinh t - x hi v hi
nhp kinh t quc t. Vn vic lm rt bc xc v nan gii.
2- Su phn ha giu ngho v bt cng x hi tip tuc gia tng ng lo ngai.
3- T nan x hi gia tng v din bin rt phc tap, gy thit hai ln
v kinh t v an sinh x hi.
4- Mi trung sinh thi bj nhim tip tuc tng thm; ti nguyn bj
khai thc ba bi v tn ph.
5- H thng gio duc, y t lac hu, xung cp, c nhiu bt cp; an
sinh x hi chua bo m.
6- Nguyn nhn ch yu ca nhng han ch nu trn l:
15 Tng trung kinh t vn tch ri muc tiu v chnh sch x hi, chay
theo s luong, nh hung tiu cuc n su pht trin bn vng x hi.
15 Qun l cn nhiu bt cp, khng theo kjp su pht trin kinh
t - x hi.
111
Chng VIII
NG LI I NGOAI
Nm 1945, Cch mang Thng Tm thnh cng, nuc Vit Nam Dn
ch Cng ho uoc thnh lp, Nh nuc dn ch nhn dn ra i. Trong
iu kin truc tip lnh ao chnh quyn, ng hoach jnh ung li i
ngoai, vi cc ni dung sau:
Muc tiu i ngoi ca Vit Nam l gp phn "ua nuc nh n c
lp hon ton v vnh vin.
V nguyn tc i ngoi, nn ngoi giao Vit Nam ly nguyn tc ca
Hin chuong ai Ty Duong lm nn tng.
V phong chm i ngoi, nn ngoi giao ca nc Vit Nam mi
qun trit quan im c lp, tu ch, tu luc, tu cung.
Trong nhng nm 1945-1946, dui su lnh ao ca ng, hoat ng
i ngoai m ra cuc din u tranh ngoai giao gp phn bo v nn c
lp dn tc v chnh quyn cch mang non tr, ng thi t co s cho vic
xy dung quan h vi Lin hop quc v mt s nuc khc, qua nng cao
hnh nh, uy tn ca nuc Vit Nam Dn ch Cng ho.
Trong cuc khng chin chng thuc dn Php v quc M xm luoc
(1946-1975), hoat ng i ngoai, u tranh ngoai giao tr thnh mt b phn
quan trong ca hai cuc khng chin. Vi ung li i ngoai ng n, ng
ta xy dung uoc mt mt trn nhn dn th gii rng ri, on kt v ng
h Vit Nam chng M xm luoc. Mt trn bao gm: cc nuc x hi ch
ngha, cc nuc c lp, cc luc luong yu chung ho bnh, dn ch, tin b
trn th gii. trong c c mt b phn nhn dn Php v nhn dn M.
Cch mang Vit Nam tp hop uoc mt luc luong quc t manh m gp
phn ua cuc khng chin chng Php v chng M n thng loi hon ton.
9. NG LI I NGOAI VIT NAM THI K 195 - 196
1. Hon cnh I[ch s
a. Tinh hinh th gii
T thp k 70, th k XX, su tin b nhanh chng ca cc cuc khoa hoc
v cng ngh thc y luc luong sn xut th gii pht trin manh; Nht
Bn v Ty u vuon ln tr thnh hai trung tm ln ca kinh t th gii; xu th
chay ua pht trin kinh t dn n cuc din ho hon gia cc nuc ln.
Vi thng loi ca Vit Nam (nm 1975) v cc nuc ng Duong, h thng x
hi ch ngha m rng pham vi, phong tro cch mang th gii pht trin manh.
ng ta nhn jnh: H thng cc nuc x hi ch ngha v ang ln manh khng
ngng; phong tro c lp dn tc v phong tro cch mang ca giai cp cng nhn
ang trn mnh lit. Tuy nhin, t gia thp k 70, th k XX, tnh hnh kinh t - x
hi cc nuc x hi ch ngha xut hin su tr tr v mt n jnh.
112
Tnh hnh khu vuc ng Nam cng c nhng chuyn bin mi. Sau nm
1975, M rt qun khi ng Nam , khi qun su SAT tan r; thng 2-
1976, cc nuc ASAN k Hip c thn thin v hop tc ng Nam (
Hip c Bali), m ra cuc din ho bnh, hop tc trong khu vuc.
b. Tinh hinh trong nc
Thun loi: Sau khi min Nam uoc hon ton gii phng, T quc ho bnh
thng nht, c nuc xy dung ch ngha x hi vi kh th ca mt dn tc va ginh
uoc thng loi v ai. Cng cuc xy dung ch ngha x hi at uoc mt s
thnh tuu quan trong. y l nhng thng loi rt co bn ca cch mang nuc ta.
Kh khn: Trong khi c nuc phi tp trung khc phuc hu qu nng n ca
ba muoi nm chien tranh, lai phi i ph vi chin tranh bin gii Ty Nam v
bin gii pha Bc. bn canh , cc th luc th ch dung nhng th oan thm
c chng ph cch mang Vit Nam. ai hi ln th V ca ng (3-1982) nhn
jnh: "nc ta ang trong tnh trng va c ho bnh va phi ong u
vi mt kiu chin tranh ph hoi nhiu mt. Ngoi ra, do tu tung ch
quan, nng vi, mun tin nhanh ln ch ngha x hi trong mt thi gian
ngn, dn n nhng kh khn v kinh t - x hi.
Nhng thun loi, kh khn t tnh hnh th gii v trong nuc giai
oan ny nh hung to ln n cng cuc xy dung, pht trin t nuc
v tc ng n vic hoach jnh ung li i ngoai ca ng.
2. Ni ung ng Ii i ngoai ca ng
ai hi ln th V ca ng (12-1976) xc jnh nhim vu i ngoai l "a sc
tranh th nhng iu kin quc t thun loi nhanh chng hn gn nhng vt thuong
chin tranh, xy dung co s vt cht k thut ca ch ngha x hi nuc ta.
Trong quan h vi cc nuc, ai hi V ch truong cng c v tng cung
tnh on kt chin u v quan h hop tc vi tt c cc nuc x hi ch ngha;
bo v v pht trin mi quan h c bit Vit Nam Lo Campuchia; sn sng
thit lp, pht trin quan h hu nghj v hop tc vi cc nuc trong khu vuc; thit
lp v m rng quan h bnh thung gia Vit Nam vi tt c cc nuc trn co
s tn trong c lp ch quyn, bnh ng v cng c loi.
T gia nm 1978, ng iu chinh mt s ch truong, chnh sch i
ngoai nhu: ch trong cng c, tng cung hop tc v moi mt vi Lin X coi quan
h vi Lin X l hn tng trong chnh sch i ngoai ca Vit Nam; nhn manh
yu cu ra sc bo v mi quan h c bit Vit Lo trong bi cnh vn
Campuchia ang din bin phc tap; ch truong gp phn xy dung khu vuc ng
Nam ho bnh, tu do, trung lp v n jnh; ra yu cu m rng quan h
kinh t i ngoai.
ai hi ln th V ca ng xc jnh: cng tc i ngoai phi tr thnh
mt m trn ch ng, tch cuc trong u tranh nhm lm tht bai chnh
sch ca cc th luc hiu chin muu toan chng ph cch mang nuc ta.
113
V quan h vi cc nuc, ng ta tip tuc nhn manh on kt v hop
tc ton din vi Lin X l nguyn tc, l chin luoc v lun lun l hn
tng trong chnh sch i ngoai ca Vit Nam; xc jnh quan h c bit Vit
Nam Lo Campuchia c ngha sng cn i vi vn mnh ca ba dn
tc; ku goi cc nuc ASAN hy cng cc nuc ng Duong i thoai v
thuong luong gii quyt cc tr ngai, nhm xy dung ng Nam thnh
khu vuc ho bnh v n jnh; ch truong khi phuc quan h bnh thung vi
Trung Quc trn co s cc nguyn tc cng tn tai ho bnh; ch truong thit
lp v m rng quan h bnh thung v mt nh nuc, v kinh t, vn ho,
khoa hoc, k thut vi tt c cc nuc khng phn bit ch chnh trj.
Thuc t cho thy, uu tin trong chnh sch i ngoai ca Vit Nam giai oan
(1975-1986) l xy dung quan h hop tc ton din vi Lin X v cc nuc x
hi ch ngha; cng c v tng cung on kt hop tc vi Lo v Campuchia;
m rng quan h hu nghj vi cc nuc khng lin kt v cc nuc ang pht
trin; u tranh vi su bao vy, cm vn ca cc th luc th jch.
3. Kt qu, ngha, han ch v nguyn
nhn a. Kt qu v ngha
Trong 10 nm truc i mi, quan h i ngoai ca Vit Nam vi cc
nuc x hi ch ngha uoc tng cung, trong c bit l vi Lin X.
Ngy 29-6-1978, Vit Nam ra nhp Hi ng Tuong tro kinh t (khi SV).
Vin tro hng nm v kim ngach bun bn gia Vit Nam vi Lin X v cc
nuc x hi ch ngha khc trong khi SV u tng. Ngy 31-11-1978, Vit
Nam k Hip c hu nghj v hop tc ton din vi Lin .
T nm 1975 n nm1977, nuc ta thit lp them quan h ngoai
giao vi 23 nuc; ngy 15-9-1976, Vit Nam tip nhn gh thnh vin chnh
thc Qu tin t quc t (M); ngy 21-9-1976, tip nhn gh thnh vin
chnh thc Ngn hng Th gii (B); ngy 23-9-1976, gia nhp Ngn hng
Pht trin chu (ADB); ngy 20-9-1977, tip nhn gh thnh vin tai Lin
hop quc; tham gia tch cuc cc hoat ng trong phong tro Khng lien
kt.K t nm 1977, mt s nuc m quan h hop tc kinh t Vit Nam.
Vi cc nuc khc thuc khu vuc ng Nam : Cui nm 1976,
Philppin v Thi Lan l nuc cui cng trong t chc ASAN thit lp quan
h ngoai giao vi Vit Nam.
Nhng kt qu i ngoai trn y c ngha rt quan trong i vi cch mang
Vit Nam. Su tng cung hop tc ton din vi cc nuc x hi ch ngha v m
rng quan h hop tc kinh t vi c cc nuc ngoi h thng x hi ch ngha
tranh th uoc ngun vin tro ng k, gp phn khi phuc t nuc sau chin
tranh; vic tr thnh thnh vin chnh thc Qu tin t quc t, Ngn hng pht trin
chu v vic tr thnh thnh vin chnh thc ca Lin hop quc, tham gia tch cuc
vo cc hoat ng ca Phong tro khng lin kt, tranh th uoc su ng h, hop
114
tc ca cc nuc, cc t chc quc t, ng thi pht huy uoc vai tr ca nuc ta
trn trung quc t. Vic thit lp quan h ngoai giao vi cc nuc cn lai trong t
chc ASAN tao thun loi trin khai cc hoat ng i ngoai trong giai oan
sau, nhm xy dung ng Nam tr thnh khu vuch ho bnh, hu nghj v hop tc .
b., Hn ch v nguyn nhn
Bn canh nhng kt qu nu trn, nhn tng qut, t nm 1975 n
nm 1986, quan h quc t ca Vit Nam gp nhng kh khn, tr ngai ln.
Nuc ta bj bao vy, c lp, trong c bit l t cui thp k 70 th k XX,
ly c "Su kin Campuchia cc nuc ASAN v mt s nuc khc thuc
hin bao vy, cm vn Vit Nam.
Nguyn nhn dn n nhng kh khn trn, l do trong quan h i ngoai giai
oan ny chng ta chua nm bt uoc xu th chuyn t i u sang ho hon v
chay ua kinh t trn th gii. Do , khng tranh th uoc cc nhn t thun
litong quan h quc t phuc vu cho cng cuc khi phuc v pht trin khinh t sau
chin tranh; khng kjp thi i mi quan h i ngoai cho ph hop vi tnh hnh.
Nhng han ch v i ngoai ca Vit Nam giai oan (1975-1986)b suy
cho cng u xut pht t nguyn nhn cn bn uoc ai hi ln th V
ca ng chi ra l "bnh ch quan, duy ch, li suy ngh v hnh ng gin
on, nng vi chy theo nguyn vong ch quan
II. NG LI I NGOAI, HQI NHAP KINH T QUC T THI K
I MI
1. Hon cnh I[ch s v qu trnh hnh thnh
ng Ii a. Hon cnh ljch s
Tnh hnh th gii t gia thp k 80 th k
T gia nhng nm 1980, cuc cch mang khoa hoc v cng ngh
( c bit l cng ngh thng tin) tip tuc pht trin manh m. tc ng su
sc n moi mth i sng ca cc quc gia, dn tc.
Cc nuc x hi ch ngha lm vo khng hong su sc. n u nhng nm
1990, ch x hi ch ngha Lin X sup , dn n nhng bin i to ln
v quan h quc t. Trt tu th gii uoc hnh thnh t sau Chin tranh th
gii th hai trn co s hai khi i lp do Lin X v Hoa Ky ng u (trt tu
th gioi hai cuc) tan r, m ra thi ky hnh thnh mt trt tu th gii mi.
Trn pham vi th gii, nhng cuc chin tranh cuc b, xung t, tranh chp
vn cn, nhung xu th chung ca th gii l ho bnh v hop tc pht trin.
Cc quc gia, cc t chc v cc luc luong chnh trj quc t thuc hin
iu chinh chin luoc i ni, i ngoai v phuong thc hnh ng cho ph
hop vi yu cu nhim vu bn trong v c im ca th gii.
Xu th chay ua pht trin kinh t khin cc nuc, nht l nhng nuc ang pht
trin i mi tu duy i ngoai, thuc hin chnh sch a phuong ho, a dang ho
quan h quc t; m rng v tng cung lien kt, hop tc vi cc nuc pht trin
115
tranh th vn, k thut, cng ngh, m rng thj trung, hoc tp kinh
nghim t chc, qun l sn xut kinh doanh.
Cc nuc i mi tu duy v quan nim sc manh, vj th quc gia. Thay
th cch nh gi c, ch yu dua vo sc manh qun su bng cc tiu ch
tng hop, trong sc manh kinh t uoc t vj tr quan trong hng u.
Xu th ton cu ho v tc ng ca n: Dui gc kinh t, ton cu
ho l qu trnh luc luong sn xut v quan h kinh t quc t pht trin vuot
qua cc ro cn bi bin gii quc gia v khu vuc, lan to ra pham vi ton cu,
trong hng ho, vn, tin t, thng tin, lao ng.vn ng thng thong; su
phn cng lao ng mang tnh quc t; quan h kinh t gia cc quc gia, khu
vuc an xen nhau, hnh thnh mang lui quan h a chiu.
Nhng tc ng tch cuc ca ton cu ho: trn co s thj trung uoc m
rng, trao i hng ho tng manh thc y pht trin sn xut ca cc nuc;
ngun vn, khoa hoc cng ngh, kinh nghim qun l cng cc hnh thc u tu, hop
tc khc mang lai loi ch cho cc bn tham gia hop tc. Mt khc, ton cu ho lm
tng tnh tuy thuc ln nhau, nng cao su hiu bit gia cc quc gia, thun loi cho
vic xy dung mi trung ho bnh, hu nghj v hop tc gia cc nuc.
Nhng tc ng tiu cuc ca ton cu ho: xut pht t vic cc nuc cng
nghip pht trin thao tng, chi phi qu trnh ton cu ho tao nn su bt bnh dng
trong quan h quc t v lm tng su phn cuc gia cc nuc giu v nuc ngho.
ai hi ln th X ca ng chi r: "Ton cu ho kinh t l mt xu th khch
quan, li cun ngy cng nhiu nc tham gia; xu th ny ang bj mt s nc
pht trin v cc tp on t bn xuyn quc gia chi phi, cha ung nhiu mu
thun, va c mt tch cuc va c mt tiu cuc, va c hop tc va c u tranh
Thuc t cho thy rng, cc nuc mun trnh khi nguy co bj bit lp, tut hu,
km pht trin th phi tch cuc, ch ng tham gia vo qu trnh ton cu ho, ng
thi phi c bn lnh cn nhc mt cch cn trong cc yu t bt loi vuot qua.
Tnh hnh khu vuc chu Thi Bnh Duong, t nhng nm 1990, c
nhiu chuyn bin mi: Truc ht, trong khu vuc tuy vn cn tn tai nhng
bt n, nhu vn hat nhn, vn tranh chp lnh hi thuc vng bin
ng v vic mt s nuc trong khu vuc tng cung v trang, nhung chu
Thi Bnh Duong vn c tim luc ln v nng ng v pht trin kinh t.
Xu th ho bnh v hop tc trong khu vuc pht trin manh.
Yu cu nhim vu ca cch mng Vit Nam:
Su bao vy, chng ph ca cc th luc th jch i vi Vit Nam t na cui
thp k 1970 th k XX tao nn tnh trang cn thng, mt n jnh trong khu vuc v
gy kh khn, cn tr cho su pht trin ca cch mang Vit Nam, l mt trong nhng
nguyn nhn dn n cuc khng hong kinh t - x hi nghim trong ca nuc ta.
V vy, vn gii to tnh trang i u, th jch, ph th bj bao vy, cm vn, tin
ti bnh thung ho v m rng quan h hop tc vi cc nuc, tao mi
116
trung quc t thun loi tp trung xy dung kinh t l nhu cu cn thit
v cp bch i vi nuc ta.
Mc khc, do hu qu nng n ca chin tranh v cc khuyt im ch
quan, nn kinh t Vit Nam lm vo khng hong nghim trong. Nguy co tut
hu xa hon v kinh t so vi nhiu nuc trong khu vuc v trn th gii l mt
trong nhng thch thc ln i vi cch mang Vit Nam. V vy, nhu cu
chng tut hu v kinh t t ra gay gt. thu hp khong cch pht trin gia
nuc ta vi cc quc gia khc, ngoi vic pht huy ti a cc ngun luc bn
ngoi, trong vic m rng v tng cung hop tc kinh t vi cc nuc v
tham gia vo co ch hop tc a phuong c ngha c bit quan trong.
Nhng c im, xu th quc t v yu cu, nhim vu ca cch mang Vit
Nam nu trn l co s ng Cng sn Vit Nam xc jnh quan im v
hoach jnh ch truong, chnh sch i ngoai thi ky i mi.
b. Cc giai on hinh thnh, pht trin ng li
Giai oan 1986-1996: Xc lp ung li i ngoai c lp tu ch, a dang ho,
a phuong ho quan h quc t.
ai hi ai biu ton quc ln th V ca ng (12-1986), trn co s nhn
thc c im ni bt ca th gii l cuc cch mang khoa hoc k thut ang
din ra manh m, y nhanh qu trnh quc t ho luc luong sn xut, ng ta
nhn jnh: "xu th m rng phn cng, hop tc gia cc nc, k c cc nc c
ch kinh t - x hi khc nhau, cng l nhng iu kin rt quan trong i vi
cng cuc xy dung x hi ch ngha ca nc ta. T , ng ch truong phi
bit kt hop sc manh dn tc vi sc manh thi itong iu kin mi v ra
yu cu m rng quon h hop tc kinh t vi cc nuc ngoi h thng x hi ch
ngha, vi cc nuc cng nghip pht trin, cc t chc quc t v tu nhn nuc
ngoi trn nguyn tc bnh ng, cng c loi.
Trin khai ch truong ca ng, thng 12-1987, Lut u tu nuc
ngoi tai Vit Nam uoc ban hnh. y l ln u tin Nh nuc ta tao co
s php l cho cc hoat ng u tu truc tip nuc ngoi vo Vit Nam
m ca thu ht ngun vn, thit bj v kinh nghim t chc qun l sn
xut, kinh doanh phuc vu cng cuc xy dung, pht trin t nuc.
Thng 5-1988, B Chnh trj ra Nghj quyt s 13 v nhim vu v chnh
sch i ngoi trong tnh hnh mi, khng jnh muc tiu chin luoc v loi ch
cao nht ca ng v nhn dn ta l phi cng c v gi vng ho bnh
tp trung sc xy dung v pht trin kinh t. B Chnh trj ra ch truong
kin quyt ch ng chuyn cuc u tranh t tnh trang i u sang u
tranh v hop tc trong cng tn tai ho bnh; loi dung su pht trin ca cch
mang khoa hoc k thut v xu th ton cu ho nn kinh t th gii
tranh th vj tr c loi nht trong phn cng lao ng quc t; kin quyt m
rng quan h hop tc quc t, ra sc a dang ho quan h i ngoai.
117
Nghj quyt s 13 ca B Chnh trj nh du su i mi tu duy quan h
quc t v chuyn hng ton b chin loc i ngoi ca ng ta. Su
chuyn hung ny t nn mng hnh thnh ng li i ngoi c lp
tu ch, rng m, a dng ho, a phong ho quan h quc t.
Trn lnh vuc kinh t i ngoai, t nm 1989, ng ch truong xo b tnh
trang c quyn trong sn xut v kinh doing xut nhp khu. So vi ch truong ca
ai hi V "Nh nuc c quyn ngoai thuong v Trung uong thng nht
qun l cng tc ngoai thuong, th y l buc i mi u tin trn lnh
vuc kinh t i ngoai ca Vit Nam.
ai hi ai biu ton quc ln th V ca ng (6-1991) ra ch truong
"hop tc bnh ng v cng c loi vi tt c cc nc, khng phn bit ch
chnh trj - x hi khc nhau, trn co s cc nguyn tc cng tn ti ho
bnh, vi phuong chm "Vit Nam mun lm bn vi tt c cc nc trong
cng ng th gii, phn u v ho bnh, c lp v pht trin"
ai hi V i mi chnh sch i ngoai vi cc i tc cu th. Vi Lo v
Campuchia, thuc hin i mi phuong thc hop tc, ch trong hiu qu trn tinh thn
bnh ng. Vi Trung Quc, ng ch truong thc y bnh thung ho quan h,
tng buc m rng hop tc Vit Trung. Trong quan h vi khu vuc, ch truong
pht trin quan h hu nghj vi cc nuc ang Nam v chu Thi Bnh
Duong, phn u cho mt ang Nam ho bnh, hu nghj v hop tc. i
vi Hoa Ky, ai hi nhn manh yu cu thc y qu trnh bnh thung ho
quan h Vit Nam Hoa Ky.
Cuong lnh xy dung t nuc trong thi ky qu ln ch ngha x hi uoc
ai hi V ca ng thng qua, xc jnh quan h hu nghj v hop tc
vi nhn dn tt c cc nuc trn th gii l mt trong nhng c trung co
bn ca x hi x hi ch ngha m nhn dn ta xy dung.
Cc Hi nghj Trung uong (kho V) tip tuc cu th ho quan im ca ai
hi V v lnh vuc i ngoai. Trong , Hi nghj ln th ba Ban chp hnh Trung
uong ho V (6-1992) nhn manh yu cu a dang ho, a phuong ho
quan h quc t. M rng tip thu vn, cng ngh, kinh nghim qun l
ca nuc ngoi, tip cn thj trung th gii, trn co s m bo an ninh
quc gia, bo v ti nguyn, mi trung , han ch n mc ti thiu nhng
mt tiu cuc pht sinh trong qu trnh m ca.
Hi nghj ai biu ton quc gia nhim ky kho V (1-1994) ch truong trin
khai manh m v ng b ng li i ngoi c lp tu ch, rng m, a dng ho,
a phong ho quan h i ngoi, trn co s tu tung chi ao l: gi vng nguyn
tc c lp, thng nht v ch ngha x hi ng thi phi rt sang tao, nng ng,
linh hoat ph hop vi vj tr, iu kin v hon cnh cu th ca Vit Nam cng nhu
din bin ca tnh hnh th gii v khu vuc, ph hop vi c im tng i tuong.
Nhu vy, quan im, ch truong i ngoai rng m uoc ra t ai hi
ng ln th V, sau uoc cc Nghj quyt trung uong t kho V n kho V
118
pht trin hnh thnh ng li i ngoi c lp tu ch, rng m, a dng
ho,
a phong ho quan h quc t.
Giai oan 1996 2008: B sung v pht trin ung li i ngoai theo
phuong chm ch ng tch cuc hi nhp kinh t quc t.
ai hi ai biu ton quc ln th V ca ng (6-1996) khng jnh tip
tuc m rng quan h quc t, hop tc nhiu mt vi cc nuc, cc trung tm
kinh t, chnh trj khu vuc v quc t. ng thi ch truong "xy dung nn kinh
m v "y nhanh qu trnh hi nhp kinh t khu vuc v th gii.
ai hi V xc jnh r hon quan im i ngoai vi cc nhm i tc nhu: ra
sc tng cung quan h vi cc nuc lng ging v cc nuc trong t chc ASAN;
khng ngng cng c quan h vi cc nuc ban b truyn thng; coi trong quan h
vi cc nuc pht trin v cc trung tm kinh t - chnh trj th gii; on kt vi cc
nuc ang pht trin, vi phong tro khng lin kt; tham gia tch cuc v
ng gp cho hoat ng ca cc t chc quc t, cc din n quc t.
So vi ai hi V, ch truong i ngoai ca ai hi V c c im mi l:
mt l, ch truong m rng quan h vi cc ng cm quyn v cc ng khc;
hai l, qun trit yu cu m rng quan h i ngoai nhn dn, quan h vi cc t
chc phi chnh ph; ba l, ln u tin, trn lnh vuc kinh t i ngoai, ng ua
ra ch truong th nghim tin ti thuc hin u tu ra nuc ngoi.
Cu th ho quan im ca ai hi V, Nghj quyt Hi nghj ln thc tu
Ban chp hnh Trung uong, kho V (12-1997), chi r: trn co s pht huy
ni luc, thuc hin nht qun, lu di chnh sch thu ht cc ngun luc bn
ngoi. Nghj quyt ra ch truong tin hnh khn truong, vng chc vic
m phn Hip jnh Thuong mai vi M, gia nhp APC v T.
Tai ai hi ai biu ton quc ln th X ca ng (4-2001), ng nhn
manh ch truong ch ng hi nhp kinh t quc t v khu vuc theo tinh thn
pht huy ti a ni luc. Ln u tin, ng nu r quan im v xy dung nn
kinh t c lp tu ch: "y dung nn kinh t c lp tu ch, trc ht l c
lp tu ch v ng li, chnh sch, ng thi c tim luc kinh t mnh. u
dung nn kinh t c lp tu ch phi i i vi ch ng hi nhp kinh t quc
t, m rng v nng cao hiu qu kinh t i ngoi, kt hop ni luc vi ngoi
luc thnh ngun luc tng hop pht trin t nc.
Cm nhn y "luc v "th ca t nuc sau 15 nm i mi, ai hi X
pht trin phuong chm ca ai hi V l: "Vit Nam sn sang l ban, l i tc
tin cy ca cc nuc trong cng ng quc t, phn u v ho bnh, c lp v pht
trin. Ch truong xy dung quan h i tc uoc ra ai hi X nh du buc
pht trin v cht tin trnh quan h quc t ca Vit Nam thi ky i mi.
Thng 11-2001, B chnh trj ra Nghj quyt 07 v hi nhp kinh t quc t. Nghj
quyt ra 9 nhim vu cu th v 6 bin php t chc thuc hin qu trnh hi nhp
kinh t quc t. Hi nghj ln thc chn Ban Chp hnh Trung uong kho X (5-1-
2004) nhn manh yu cu chun bj tt cc iu kin trong nuc sm gia nhp
119
T chc thuong mai quc t (T); kin quyt u tranh vi moi biu hin
ca cc loi ch cuc b lm km hm tin trnh hi nhp kinh t quc t.
Tai ai hi ai biu ton quc ln th X ca ng(4-2006), ng nu quan
im: thuc hin nht qun ung li i ngoai c lp tu ch, ho bnh, hop tc v
pht trin; chnh sch i ngoai rng m, a phuong ho, a dang ho cc quan h
quc t. ng thi ra ch truong "ch ng v tch cuc hi nhp kinh t quc t.
Ch ng hi nhp kinh t quc t l hon ton ch ng quyt jnh
ung li, chnh sch hi nhp kinh t quc t, khng roi vo th bj
ng; phn tch lua chon phuong thc hi nhp ng, du bo uoc nhng
tnh hung thun loi v kh khn khi hi nhp kinh t quoc t, khng roi
vo th bj ng; phn tch, lua chon phuong thc hi nhp ng, du bo
uoc nhng tnh hung thun loi v kh khn khi hi nhp kinh t quc t.
Tch cuc hi nhp kinh t quc t l khn truong chun bj iu chinh, i mi
bn trong, t phuong thc lnh ao, qun l n hoat ng thuc tin; t trung uong
n ja phuong, doanh nghip; khn truong xy dung l trnh, k hoach,
hon chinh h thng php lut; nng cao nng luc canh tranh ca doanh
nghip v nn kinh t; tch cuc, nhung phi thn trong, vng chc.
Ch ng v tch cuc hi nhp kinh t quc t phi l ch, quyt tm
ca ng, Nh nuc, ton dn, ca moi doanh nghip thc cc thnh phn
kinh t v ton x hi.
Nhu vy, ung li i ngoai c lp tu ch, rng m, a dang ho,
a phuong ho quan h quc t uoc xc lp trong mui nm u ca thi
ky i mi (1986-1996), n ai hi X (2006) uoc b sung, pht trin theo
phuong chm ch ng, tch cuc hi nhp kinh t quc t hnh thnh ng
li i ngoi c lp tu ch,ho bnh, hop tc v pht trin; chnh sch i
ngoi rng m, a dng ho, a phong ho quan h quc t.
2. Ni ung ng Ii i ngoai, hi nhp kinh t
quc t a. Mc tiu, nhim v v t tng ch o
Trong cc vn kin lin quan n lnh vuc i ngoai, ng ta u chi r co
hi v thch thc ca vic m rng quan h hop tc kinh t quc t, tren co s
ng xc jnh muc tiu, nhim vu v tu tung chi dao cng tc i ngoai.
- Co hi v thch thc
V co hi: Xu th ho bnh, hop tc pht trin v xu th ton cu ha kinh t
tao thun loi cho nuc ta m rng quan h i ngoai, hop tc pht trin kinh t. Mt
khc, thng loi ca su nghip i mi nng cao th v luc ca nuc ta trn
trung quc t, tao tin mi cho quan h i ngoai, hi nhp kinh t quc t.
V thch thc: Nhng vn ton cu nhu phn ho giu ngho, djch
bnh, ti pham xuyn quc gia.gy tc ng bt loi i vi nuc ta.
Nn kinh t Vit Nam phi chju sc p canh tranh gay gt trn c ba cp :
sn phm, doanh nghip v quc gia; nhng bin ng trn thj trung quc t s tc
120
ng nhanh v manh hon n thj trung trong nuc, tim n nguy co gy
ri loan, thm ch khng hong kinh t - ti chnh.
Ngoi ra, loi dung ton cu ho, cc th luc th jch s dung chiu bi "dn
ch, "nhn quyn chng ph ch chnh trj v su n jnh, pht trin ca nuc ta.
Nhng co hi v thch thc nu trn c mi quan h, tc ng qua lai, c
th chuyn ho ln nhau. Co hi khng tu pht huy tc dung m tuy thuc vo
kh nng tn dung co hi. Tn dung tt co hi s tao th v luc mi vuot qua
thch thc, tao ra co hi ln hon. Nguoc lai, nu khng nm bt, tn dung th co
hi c th bj b l, thch thc s tng ln, ln t co hi, cn tr su pht trin.
Thch thc tuy l sc p truc tip, nhung tc ng n u cn tuy thuc vo kh
nng v n luc ca chng ta. Nu tch cuc chun bj, c bin php i ph hiu
qu, vuon ln nhanh truc sc p ca cc thch thc th khng nhng s vuot
qua uoc thch thc, m cn c th bin thch thc thnh ng luc pht trin.
- Muc tiu, nhim vu i ngoi
Ly vic gi vng mi trung ho bnh, n jnh; tao cc iu kin quc
t thun loi cho cng cuc i mi, pht trin kinh t - x hi l loi ch cao
nht ca T quc. M rng i ngoai v hi nhp kinh t quc t l tao them
ngun luc p ng yu cu pht trin ca t nuc; kt hop ni luc vi cc
ngun luc t bn ngoi tao thnh ngun luc tng hop y manh cng
nghip ho, hin ai ho, thuc hin dn giu, nuc manh, x hi cng bng,
dn ch, vn minh; pht huy vai tr v nng cao vj th ca Vit Nam trong quan
h quc t; gp phn tch cuc vo cuc u tranh chung ca nhn dn th gii
v ho bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi.
- T tng chi o
Trong quan h i ngoai, hi nhp kinh t quc t phi qun trit y
, su sc cc quan im:
Bo m loi ch dn tc chn chnh l xy dung thnh cng v bo v
vng chc T quc x hi ch ngha, ng thi thuc hin ngha vu quc t
theo kh nng ca Vit Nam.
Gi vng c lp tu ch, tu cung i i vi y manh a phuong
ho, a dang ho quan h i ngoai.
Nm vng hai mt hop tc v u tranh trong quan h quc t; c gng thc
y mt hop tc, nhung vn phi u tranh dui hnh thc v mc thch
hop vi tng i tc; u tranh hop tc; trnh truc din i u, trnh
bj y vo th c lp.
M rng quan h vi moi quc gia v vng lnh th trn th gii, khng
phn bit ch chnh trj x hi. Coi trong quan h ho bnh, hop tc vi khu
vuc; ch ng tham gia cc t chc a phuong, khu vuc v ton cu.
Kt hop i ngoai ca ng, ngoai giao Nh nuc v i ngoai nhn
dn. Xc jnh hi nhp kinh ts quc t l cng vic ca ton dn.
121
Gi vng n jnh chnh trj, kinh t - x hi; gi gn bn sc vn ho
dn tc; bo v mi trung sinh thi trong qu trnh hi nhp kinh t quc t.
Pht huy ti a ni luc i i vi thu ht v s dung c hiu qu cc ngun
luc bn ngoi; xy dung nn kinh tc lp tu ch; tao ra v s dung c hiu qu
cc loi th so snh ca t nuctong qu trnh hi nhp kinh t quc t.
Trn co s thuc hin cc cam kt gia nhp T, y nhanh nhjp ci cch
th ch, co ch, chnh sch kinh t ph hop vi ch truong, jnh hung ca ng v
Nh nuc.
Gi vng v tng cung su lnh ao ca ng, ng thi pht huy vai tr ca
Nh nuc, Mt trn T quc v cc on th nhn dn, tanug cung sc
manh ca khi ai on kt ton dn trong tin trnh hi nhp kinh t quc t.
b. Mt s ch trong, chnh sch ln v m rng quan h i
ngoi, hi nhp kinh t quc t
Trong cc vn kin ca ng lin quan n i ngoai, c bit l Nghj
quyt Hi nghj Trung uong 4 kho X (2-2007) ra mt s ch truong,
chnh sch ln nhu:
1- a cc quan h quc t oc thit lp i vo chiu su, n
jnh, bn vng: Hi nhp su sc v y vo nn kinh t th gii, nuc
ta s c ja vj bnh ng vi cc thnh vin khc khi tham gia vo vic
hoach jnh chnh sch thuong mai ton cu, thit lp mt trt tu kinh t mi
cng bng hon; c iu kin thun loi u tranh bo v quyn loi dianh
nghip Vit Nam tranh cc cuc tranh chp thuong mai vi cc nuc khc,
han ch uoc nhng thit hai trong hi nhp kinh t quc t.
2- Ch ng v tch cuc hi nhp kinh t quc t theo l trnh ph hop:
Ch
ng v tich cuc xc jnh l hi nhp hop l, trong cn tn dung nhng uu i m
T dnh cho cc nuc ang pht trin v km pht trin; ch ng v tch cuc
nhung phi hi nhp tng buc, dn dnd m ca thj trung theo mt l trnh hop l.
3- B sung v hon thin h thng php lut v th ch kinh t ph hop vi
cc nguyn tc, quy jnh ca T: bo m tnh ng b ca h thng sphp lut;
a dnag ho cc hnh thc s hu, pht trin kinh t nhiu thnh phn; thc y su
hnh thnh, pht trin v tng buc hon thin cc loai thj trung; xy dung cc sc
thu cng bng, thng nht, on gin, thun tin cho moi ch th kinh doanh.
4- y mnh ci cch hnh chnh, nng cao hiu qu, hiu luc ca
b my nh nc: Kin quyt loai b nhanh cc th tuc hnh chnh khng
cn ph hop; y manh phn cp gn vi tng cung trch nhim v kim
tra, gim st; thuc hin cng khai, minh bach moi chnh sch, co ch qun
l.
5- Nng cao nng luc cnh tranh quc gia, doanh nghip v sn phm
trong hi nhp kinh t quc t: Nng cao nng luc iu hnh ca Chnh ph; tch cuc
thu ht u tu nuc ngoi nng cao sc canh tranh ca nn kinh t; cc doanh
nghip
iu chinh quy m v co cu sn xut trn co s xc jnh ng dn chin luoc sn
122
phm v thj trung; iu chinh quy hoach pht trin, nhanh chng c bin
php nng cao sc canh tranh ca mt s sn phm.
1- Gii quyt tt cc vn vn ho, x hi v mi trng trong qu
trnh hi nhp: Bo v v pht huy cc gi trj vn ho dn tc trong qu trnh
hi nhp; xy dung co ch kim sot v ch ti x l su xm nhp ca cc sn
phm v djch vu vn ho khng lnh manh, gy phuong hai n n su pht
trin t nuc, vn ho v con ngui Vit Nam; kt hop hi ho gia gi gn
v pht huy cc gi trj vn ho truyn thng vi tip thu c chon loc cc gi trj
vn ho tin tin trong qu trnh giao luu vi cc nn vn ho bn ngoi.
2- Xy dung v vn hnh c hiu qu mang lui an sinh x hi nhu
gio duc, bo him, y t; y manh cng tc xo i, gim ngho; c cc
bin php cm, han ch nhp khu nhng mt hng c hai cho mi trung;
tng cung hop tc quc t trn lnh vuc bo v mi trung.
3- Gi vng v tng cng quc phng, an ninh trong qu trnh hi
nhp: Xy dung nn quc phng ton dn v an ninh nhn dn vng manh; c
cc phuong n chng lai m muu "din bin ho bnh ca cc th luc th
jch.
4- Phi hop cht ch hot ng i ngoi ca ng, ngoi giao ca Nh
nc v i ngoi nhn dn; chnh trj i ngoi v kinh t i ngoai: Tao co ch phi
hop cht ch gia hoat ng i ngoai ca ng, ngoai giao Nh nuc v i ngoai
nhn dn nhm tng cung hiu qu ca hoat ng i ngoai. Cc hoat ng i
ngoai song phuong v a phuong cn hung manh vo vic phuc vu c luc nhim
vu m rng quan h kinh t i ngoai, ch ng hi nhp kinh t quc t. Tch cuc
tham gia u tranh v mt h thng quan h kinh t quc t bnh ng, cng bng,
cng c loi.
5- i mi v tng cng su lnh o ca ng, su qun l ca
Nh nc i vi cc hot ng i ngoi: Tng cung su lnh ao ca
ng, tp trung xy dung nh nuc php quyn x hi ch ngha ca dn,
do dn, v dn, trong tm l ci cch hnh chnh.
3. Thnh tu, ngha, han ch v nguyn
nhn a. Thnh tu v ngha
Hon 20 nm thuc hin ung li m rng quan h i ngoai, hi nhp
kinh t, nuc ta at uoc nhng kt qu:
Mt l, ph th bao vy, cm vn ca cc th luc th jch, tao dung
mi trung quc t thun loi cho su nghip xy dung v bo v T quc.
Vic tham gia k Hip jnh Pi (23-10-1991) v mt gii php ton
din cho vn Camphuchia, m ra tin Vit Nam thc y quan
h vi khu vuc v cng ng quc t.
Vit Nam bnh thung ho quan h vi Trung Quc (10-11-1991);
thng 11-1992 Chnh ph Nht Bn quyt jnh ni lai vin tro DA cho Vit
Nam; bnh thung ho quan h vi Hoa Ky (11-7-1995).
Thng 7-1995 Vit Nam gia nhp ASAN, nh du su hi nhp ca
nuc ta vi khu vuc ng Nam .
123
Hai l, gii quyt ho bnh cc vn bin gii, lnh th, bin o vi
cc nuc lin quan.
m phn thnh cng vi Malaixia v gii php "gc tranh chp, cng
khai thc vng bin chng ln gia hai nuc. Thu hp din tranh chp vng
bin gia ta v cc nuc ASAN. k vi Trang Quc: Hip uc v phn jnh
bin gii trn b, Hip jnh phn Vjnh Bc B v Hip jnh hop tc v ngh c.
Ba l, m rng quan h i ngoai theo hung a phuong ho, a dang ho.
Ln u tin trong ljch s, Vit Nam c quan h chnhthc vi tt c cc nuc
ln, k c 5 nuc vin Thung truc Hi ng Bo an Lin hop quc; tt c cc
nuc ln u coi trong vai tr ca Vit Nam ng Nam . k Hip jnh
khung v hop tc vi (1995); nm 1999 k tho thun vi Trung Quc khung
kh quan h " Lng ging hu nghj, hop tc ton din, n jnh lu di, hung ti
tuong lai; thng 5-2008 thit lp quan h i tc hop tc ton din Vit Nam
Trung Quc; ngy 13-7-2001, k kt Hip jnh thuong mai song phuong vit Nam
Hoa Ky; tuyn b v quan h i tc chin luoc vi Nga (2001); khung kh quan
h i tc tin cy v n jnh lu di vi Nht Bn(2002).
Vit Nam thit lp quan h ngoai giao vi 169 nuc trn tng s
hon 200 nuc trn th gii.
Thng 10-2007, ai hi ng Lin hop quc bu Vit Nam lm u
vin khng thung truc Hi ng Bo an nhim ky 2008-2009.
Bn l, tham gia cc t chc kinh t quc t.
Nm 1993, Vit Nam khai thng quan h vi cc t chc ti chnh tin t quc
t nhu: Qu Tin t quc t (M), Ngn hng Th gii (B), Ngn hng pht trin
chu (ADB); sau khi gia nhp ASAN ( ATA); thng 3-1996, tham gia Din n
hop tc u (ASM) vi tu cch l thnh vin sng lp; thng 11-1998, gia nhp t
chc Din n hop tc chu Thi Bnh Duong (APC); ngy 11-1-2007, Vit
Nam uoc kt nap lm thnh vin th 150 ca T chc Thuong mai th gii (T).
Nm l, thu ht vn u tu nuc ngoi, m rng thj trung, tip thu
khoa hoc cng ngh v k nng qun l.
V m rng thj trung: Nuc ta tao dung uoc quan h kinh t thuong
mai vi trn 180 quc gia v vng lnh th, trong c 74 nuc p dung quy ch
ti hu quc; thit lp v k kt hip jnh thuong mai hai chiu vi gn 90 nuc
v vng lnh th. Nu nm 1986 kim ngach xut ku chi at 789 triu SD, n
nm 2007 at 48 t SD; nm 2008 at khong 62,9 t SD.
Vit Nam thu ht uoc khi luong ln u tu nuc ngoi. Nm
2007, thu ht u tu nuc ngoi ca Vit Nam at 20,3 t SD; nm 2008
at khong 65 t SD.
Hi nhp kinh t quc t tao co hi nuc ta tip cn nhng thnh tuu
ca cuc cch mang khoa hoc v cng ngh trn th gii. Nhiu cng ngh hin ai,
dy chuyn sn xut tin tin uoc s dung tao nn buc pht trin mi trong cc
ngnh sn xut. ng thi, thng qua du n lin doanh hop tc vi nuc ngoi, cc
124
doanh nghop Vit Nam tip nhn uoc nhiu kinh nghim qun l sn xut hin
ai.
Su l, tng buc ua hoat ng ca cc doanh nghip v c nn
kinh t vo mi trung canh tranh.
Trong qu trnh hi nhp, nhiu doanh nghip i mi cng ngh, i mi
qun l, nng cao nng sut v cht luong, khng ngng vuon ln trong canh tranh
tn tai v pht trin.
Tu duy lm n mi, ly hiu qu sn xut kinh doanh lm thuc o v i ng
cc nh doanh nghip mi nng ng, sng tao c kin thc qun l ang hnh thnh.
Nhng kt qu trn y c ngha rt quan trong: tranh th uoc
cc ngun luc bn ngoi kt hop vi cc ngun luc trong nuc hnh thnh
sc manh tng hop gp phn ua n nhng thnh tuu kinh t to ln. Gp
phn gi vng v cng c c lp, tu ch, jnh hung x hi ch ngha; gi
vng an ninh quc gia v bn sc vn ho dn tc; nng cao vj th v pht
huy vai tr nuc ta trn trung quc t.
b, Hn ch v nguyn nhn
Bn canh nhng kt qu at uoc, qu trnh thuc hin ung li i
ngoai, hi nhp kinh t quc t cng bc l nhng han ch:
Trong quan h vi cc nuc, nht l cc nuc ln, chng ta cn lng tng, bj
ng. Chua xy dung uoc quan h loi ch an xen, tuy thuc ln nhau vi
cc nuc ln.
My s ch truong, co ch, chnh sch chm uoc i mi so vi yu
cu m rng quan h i ngoai, hi nhp kinh t quc t; h thng lut php
chua hon chinh, khng ng b, gy kh khn trong vic thuc hin cc
cam kt ca cc t chc kinh t quc t.
Chua hnh thnh uoc mt k hoach tng th v di han v hi nhp
kinh t quc t v mt l trnh hop l cho vic thuc hin cc cam kt.
Doanh nghip nuc ta hu ht quy m nh, yu km c v qun l v
cng ngh; trong lnh vuc sn xut cng nghip, trnh trang thit bj lac hu;
kt cu ha tng v cc ngnh djch vu co bn phuc vu sn xut kinh doanh u
km pht trin v c chi ph cao hon cc nuc khc trong khu vuc.
i ng cn b lnh vuc i ngoai nhn chung chua p ng uoc nhu
cu c v s luong ln cht luong. Cn b doanh nghip t hiu bit v lut
php quc t, v k thut kinh doanh.
Qu trnh thuc hin ung li i ngoai, hi nhp kinh t quc t t nm 1986 n
2008 mc d cond nhng han ch nhung thnh tuu l co bn, c ngha rt quan trong:
gp phn ua t nuc ra khi khng hong kinh t 0 x hi, nn kinh t Vit
Nam c buc pht trin mi; th v luc ca Vit Nam uoc nng cao trn
trung quc t. Cc thnh tuu i ngoai trong hon 20 nm qua chng
minh ung li i ngoai, hi nhp kinh t quc t ca ng v Nh nuc
trong thi ky i mi l ng n v sng tao.
125