Thiet Ke Bai Giang Toan 9 - Tap 1

http://tuhoctoan.
net
3
Hong ngc dip (Ch bin)
m thu hng - l th hoa - nguyn th thnh - th ni

Thit k bi ging
ton ton ton ton
trung hc c s

Nh xut bn H ni 2005
TP MT
http://tuhoctoan.net
4

Li ni u
h tr cho vic dy, hc mn Ton 9 theo chng trnh sch
gio khoa mi ban hnh nm hc 2005 2006, chng ti vit cun
Thit k bi ging Ton 9 tp 1, 2. Sch gii thiu mt cch thit k
bi ging Ton 9 theo tinh thn i mi phng php dy hc, nhm
pht huy tnh tch cc nhn thc ca hc sinh(HS).
V ni dung : Sch bm st ni dung sch gio khoa Ton 9, bi tp
Ton 9 tp 1, 2 theo chng trnh Trung hc c s mi gm
140 tit. mi tit u ch r mc tiu v kin thc, k nng, thi , cc
cng vic cn chun b ca gio vin(GV) v hc sinh, cc phng tin tr
ging cn thit nhm m bo cht lng tng bi, tng tit ln lp.
Ngoi ra sch c m rng, b sung thm mt s bi tp c lin quan n
ni dung bi hc nhm cung cp thm t liu cc thy, c gio tham
kho vn dng tu theo i tng hc sinh tng a phng.
V phng php dy hc : Sch c trin khai theo hng tch
cc ho hot ng ca hc sinh, ly c s ca mi hot ng l nhng
vic lm ca hc sinh di s hng dn, gi m ca thy, c gio.
Sch cng a ra nhiu hnh thc hot ng, ph hp vi c trng
mn hc nh : tho lun nhm,... nhm pht huy tnh c lp, t gic
ca hc sinh. Trong mi bi hc, sch ch r tng hot ng c th ca
gio vin v hc sinh trong tin trnh dy hc, coi y l hai hot ng
cng nhau m c hc sinh v gio vin u l ch th.
Chng ti hi vng cun sch ny s l ti liu tham kho hu ch,
gp phn h tr cc thy, c gio ang ging dy mn Ton 9 trong
vic nng cao hiu qu bi ging ca mnh. Chng ti rt mong nhn
c nhng kin ng gp ca cc thy, c gio v bn c gn xa
cun sch ngy cng hon thin hn.
5

Cc tc gi

6

phn i s phn i s phn i s phn i s
Chng I
Cn bc hai. Cn bc ba
Tit 1 1. cn bc hai
A. Mc tiu
HS nm c nh ngha, k hiu v cn bc hai s hc ca s khng m.
Bit c lin h ca php khai phng vi quan h th t v dng lin
h ny so snh cc s.
B. Chun b ca GV v HS
GV : Bng ph hoc n chiu giy trong ghi sn cu hi, bi tp,
nh ngha, nh l.
My tnh b ti
HS : n tp Khi nim v cn bc hai (Ton 7)
Bng ph nhm, bt d, my tnh b ti
C. Tin trnh dy hc
Hot ng ca GV Hot ng ca HS
Hot ng 1
7
gii thiu chng trnh v cch hc b mn. (5 pht)
GV gii thiu chng trnh.
i s lp 9 gm 4 chng : HS nghe GV gii thiu
+ Chng I : Cn bc hai, cn bc ba.
+ Chng II : Hm s bc nht.
+ Chng III : H hai phng trnh
bc nht hai n.
+ Chng IV : Hm s y = ax
2
.
Phng trnh bc hai mt n.

GV nu yu cu v sch v dng
c hc tp v phng php hc tp
b mn Ton.
GV gii thiu chng I :
HS ghi li cc yu cu ca GV
thc hin.
lp 7, chng ta bit khi nim
v cn bc hai. Trong chng I, ta s
i su nghin cu cc tnh cht, cc
HS nghe GV gii thiu ni dung
chng I i s v m mc lc tr 129
SGK theo di.
php bin i ca cn bc hai. c
gii thiu v cch tm cn bc hai,
cn bc ba.
Ni dung bi hm nay l :
Cn bc hai

Hot ng 2
1. Cn bc hai s hc (13 pht)
GV : Hy nu nh ngha cn bc
hai ca mt s a khng m.
HS : Cn bc hai ca mt s a
khng m l s x sao cho x
2
= a.
Vi s a dng, c my cn bc
hai ? Cho v d.
Vi s a dng c ng hai cn bc
hai l hai s i nhau l a v a .
V d : Cn bc hai ca 4 l 2 v 2.
8
Hy vit di dng k hiu
4 = 2 ; 4 = 2
Nu a = 0, s 0 c my cn bc hai ? Vi a = 0, s 0 c mt cn bc hai
l 0.
0 = 0
Ti sao s m khng c cn bc
hai ?
S m khng c cn bc hai v bnh
phng mi s u khng m.
GV yu cu HS lm
GV nn yu cu HS gii thch mt v
d : Ti sao 3 v 3 li l cn bc hai
ca 9.
HS tr li :
Cn bc hai ca 9 l 3 v 3
Cn bc hai ca
4
9
l
2
3
v
2
3
.
Cn bc hai ca 0,25 l 0,5 v 0,5
Cn bc hai ca 2 l 2 v 2 .
GV gii thiu nh ngha cn bc
hai s hc ca s a (vi a 0) nh
SGK.

GV a nh ngha, ch v cch
vit ln mn hnh khc su cho
HS hai chiu ca nh ngha.

2
x 0
x a
'
1
1
!
1
=
1+

GV yu cu HS lm cu a,
HS xem gii mu SGK cu b, mt
HS c, GV ghi li
HS nghe GV gii thiu, ghi li cch
vit hai chiu vo v.
cu c v d, hai HS ln bng lm.
b) 64 = 8 v 8 0 v 8
2
= 64.
Hai HS ln bng lm.

c) 81 = 9 v 9 0 v 9
2
= 81
d) 1, 21 = 1,1 v 1,1 0 v
1,1
2
= 1,21.
x = a
(vi a 0)
9
GV gii thiu php ton tm cn
bc hai s hc ca s khng m gi
l php khai phng.
Ta bit php tr l php ton
ngc ca php cng, php chia l
php ton ngc ca php nhn,

Vy php khai phng l php ton
ngc ca php ton no ?
HS : Php khai phng l php ton
ngc ca php bnh phng.
khai phng mt s, ngi ta
c th dng dng c g ?
khai phng mt s ta c th
dng my tnh b ti hoc bng s.
GV yu cu HS lm HS lm , tr li ming :
Cn bc hai ca1,21 l 1,1 v 1,1
GV cho HS lm bi 6 tr 4 SBT.
( bi a ln mn hnh).
Tm nhng khng nh ng trong

cc khng nh sau : HS tr li
a) Cn bc hai ca 0,36 l 0,6 a) Sai.
b) Cn bc hai ca 0,36 l 0,06. b) Sai
c) 0,36 = 0,6
c) ng.
d) Cn bc hai ca 0,36 l 0,6 v -0,6 d) ng
10
c) 0,36 = 0,6.
e) Sai
Hot ng 3
2. so snh cc cn bc hai s hc. (12 pht)
GV : Cho a, b 0.
Nu a < b th a so vi b nh th
no ?
HS : Cho a, b 0.
Nu a < b th a < b .
GV : Ta c th chng minh c
iu ngc li :
Vi a, b 0 nu a b <
th a < b.

T , ta c nh l sau.
GV a nh l tr 5 SGK ln mn
hnh.

GV cho HS c V d 2 SGK HS c V d 2 v gii trong SGK.
GV yu cu HS lm
So snh
HS gii Hai HS ln bng lm.
a) 4 v 15 a) 16 > 15 16 15
4 > 15
b) 11 v 3 b) 11 > 9 11 9
11 > 3
11
GV yu cu HS c V d 3 v
gii trong SGK.

Sau lm cng c. HS gii :
Tm s x khng m bit :
a) x > 1 a) x > 1 x > 1 x > 1
b) x < 3 b) x < 3 x < 9
Vi x 0 c x < 9 x < 9
Vy 0 x < 9
Hot ng 4
luyn tp. (12 pht)
Bi 1. Trong cc s sau, nhng s
no c cn bc hai ?
HS tr li ming
Nhng s c cn bc hai l :
3 ; 5 ; 1,5 ; 6 ; 4 ; 0 ;
1
4

3 ; 5 ; 1,5 ; 6 ; 0
Bi 3 tr 6 SGK
( bi a ln bng ph hoc mn
hnh).
a) x
2
= 2.
GV hng dn : x
2
= 2
HS dng my tnh b ti tnh, lm
trn n ch s thp phn th ba
x l cc cn bc hai ca 2 a) x
2
= 2 x
1,2
1,414
b) x
2
= 3
b) x
2
= 3 x
1,2
1,732
c) x
2
= 3,5
c) x
2
= 3,5 x
1,2
1,871
d) x
2
= 4,12
d) x
2
= 4,12 x
1,2
2,030
Bi 5 tr 4 SBT HS hot ng theo nhm
12
hnh).
So snh (khng dng bng s hay
my tnh b ti).

a) 2 v 2 + 1
b) 1 v 3 1
c) 2 31 v 10
d) 3 11 v 12
1
2
lp lm cu a v c
1
2
lp lm cu b v d
Sau khong 5 pht, GV mi i din
hai nhm trnh by bi gii.
Bi lm ca cc nhm.
a) C 1 < 2
1 < 2
1 + 1 < 2 + 1
hay 2 < 2 + 1
b) C 4 > 3
4 3
2 > 3
2 1 > 3 1
hay 1 > 3 1
13
c) C 31 > 25
31 > 25
31 > 5
2 31 > 10
d) C 11 < 16
11 16 <
11 < 4
3 11 > 12
Bi 5 tr 7 SGK HS c bi v quan st hnh v
trong SGK.
Gii : Din tch hnh ch nht l :
3,5 . 14 = 49 (m
2
)
Gi cnh hnh vung l x (m)
K : x > 0
Ta c : x
2
= 49
x = 7
x > 0 nn x = 7 nhn c
Vy cnh hnh vung l 7m.
Hng dn v nh (3 pht)
Nm vng nh ngha cn bc hai s hc ca a 0, phn bit vi cn bc
hai ca s a khng m, bit cch vit nh ngha theo k hiu :
14
x =
2
x 0
a
x a
'
1
1
!
1
=
1+

Nm vng nh l so snh cc cn bc hai s hc, hiu cc v d p dng.
Bi tp v nh s 1, 2, 4 tr 6, 7 SGK
s 1, 4, 7, 9 tr 3, 4 SBT.
n nh l Py-ty-go v quy tc tnh gi tr tuyt i ca mt s.
c trc bi mi.

Tit 2 2. Cn thc bc hai
v hng ng thc
2
A = A
A. Mc tiu
HS bit cch tm iu kin xc nh (hay iu kin c ngha) ca A
v c k nng thc hin iu khi biu thc A khng phc tp (bc nht,
phn thc m t hoc mu l bc nht cn mu hay t cn li l hng s,
bc hai dng a
2
+ m hay (a
2
+m) khi m dng).
Bit cch chng minh nh l
2
a a = v bit vn dng hng ng
thc A A = rt gn biu thc.
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi bi tp, ch .
HS : n tp nh l Py-ta-go, quy tc tnh gi tr tuyt i ca mt s.
Bng ph nhm, bt d.
k :(a 0)
15
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (7 pht)
GV nu yu cu kim tra.
HS1 : nh ngha cn bc hai s
hc ca a. Vit di dng k hiu.
Hai HS ln kim tra.
HS1 : Pht biu nh ngha SGK tr
4.
Vit :
x =
2
x 0
a
x a
'
1
1
!
1
=
1+

Cc khng nh sau ng hay sai ? Lm bi tp trc nghim
a) Cn bc hai ca 64 l 8 v 8 a)
b) 64 8 =
b) S
c)
( )
2
3 3 =
c)
d) x < 5 x < 25
d) S (0 x < 25)
HS2 : Pht biu v vit nh l so
snh cc cn bc hai s hc. (GV
gii thch bi tp 9 tr 4 SBT l cch
chng minh nh l)
HS2 : Pht biu nh l tr 5 SGK.
Vit : Vi a, b 0
a < b a b <
Cha bi s 4 tr 7 SGK.
Tm s x khng m, bit :
Cha bi s 4 SGK
a) x = 15 a) x = 15 x = 15
2
= 225
(a 0)
16
b) 2 x = 14 b) 2 x = 14 x = 7
x = 7
2
= 49
c) x 2 < c) x 2 <
Vi x 0, x 2 < x < 2
Vy 0 x < 2
d) 2x < 4

d) 2x < 4.
Vi x 0, 2x < 4 2x < 16
x < 8
Vy 0 x < 8.
HS lp nhn xt bi lm ca bn,
cha bi.
GV nhn xt cho im.
GV t vn vo bi.
M rng cn bc hai ca mt s
khng m, ta c cn thc bc hai.

Hot ng 2
1. Cn thc bc hai. (12 pht)
GV yu cu HS c v tr li Mt HS c to
V sao AB =
2
25 x
HS tr li : Trong tam gic vung
ABC
AB
2
+ BC
2
= AC
2
(nh l Py-ta-go).
AB
2
+ x
2
= 5
2

AB
2
= 25 x
2

17
AB =
2
25 x (v AB > 0)
GV gii thiu
2
25 x l cn thc
bc hai ca 25 x
2
, cn 25 x
2
l
biu thc ly cn hay biu thc di
du cn

GV yu cu mt HS c Mt cch
tng qut (3 dng ch in nghing tr
8 SGK)
GV nhn mnh : a ch xc nh
c nu a 0.
Vy A xc nh (hay c ngha) khi
A ly cc gi tr khng m.
A xc nh A 0
Mt HS c to Mt cch tng
qut SGK.
GV cho HS c V d 1 SGK
GV hi thm : Nu x = 0, x = 3 th
3x ly gi tr no ?
HS c V d 1 SGK
HS : Nu x = 0 th
3x = 0 = 0
Nu x = 3 th 3x = 9 = 3
Nu x = 1 th sao ?
Nu x = 1 th 3x khng c ngha.
GV cho HS lm
Vi gi tr no ca x th 5 2x
xc nh ?
Mt HS ln bng trnh by
5 2x xc nh khi
5 2x 0
5 2x
x 2,5
18
GV yu cu HS lm bi tp 6 tr 10
SGK
HS tr li ming.
Vi gi tr no ca a th mi cn thc
sau c ngha :

a)
a
3
a)
a
3
c ngha
a
3
0 a 0
b) 5a b) 5a c ngha 5a 0
a 0
c) 4 a

d) 3a 7 +
c) 4 a c ngha 4 a 0
a 4
d) 3a 7 + c ngha 3a + 7 0
a
7
3

Hot ng 3
2. Hng ng thc
2
A A = . (18 pht)
GV Cho HS lm
( bi a ln bng ph)
Hai HS ln bng in.

a 2 1 0 2 3
a
2
4 1 0 4 9
2
a
2 1 0 2 3

GV yu cu HS nhn xt bi lm ca
bn, sau nhn xt quan h gia
2
a v a.
HS nu nhn xt
Nu a < 0 th
2
a = a
Nu a 0 th
2
a = a
19
GV : Nh vy khng phi khi bnh
phng mt s ri khai phng kt
qu cng c s ban u.

Ta c nh l :
Vi mi s a, ta c
2
a = a

GV : chng minh cn bc hai s
hc ca a
2
bng gi tr tuyt i ca a
ta cn chng minh nhng iu kin
g ?

HS : chng minh
2
a = a ta cn chng minh
2
2
a 0
a a
'
1
1
1
!
1
=
1
1+

Hy chng minh tng iu kin. Theo nh ngha gi tr tuyt i
ca mt s a R, ta c a 0 vi
mi a.
Nu a 0 th a = a
a
2
= a
2

Nu a < 0 th a = a
a
2
= (a)
2
= a
2

Vy a
2
= a
2
vi mi a.
20
GV tr li bi lm gii thch :
2
2
( 2) 2 2.
( 1) 1 1.
= =
= =

2
0 0 0.
2 2 2.
= =
= =

2
3 3 3 = =

GV yu cu HS t c V d 2, V d
3 v bi gii SGK.
GV cho HS lm bi tp 7 tr 10 SGK.
Mt HS c to V d 2, V d 3 SGK

HS lm bi tp 7 SGK
Tnh :
a)
2
(0,1) 0,1 0,1. = =
b)
2
( 0, 3) 0,3 0, 3. = =
c)
2
( 1, 3) 1, 3 1,3. = =
d)
2
0, 4 ( 0, 4) 0, 4 0, 4 =
= 0,4 . 0,4 = 0,16
GV nu Ch tr 10 SGK
2
A A = = A nu A 0
HS ghi Ch vo v
2
A A = = A nu A < 0

GV gii thiu V d 4 V d 4.
21
a) Rt gn
2
(x 2) vi x 2.
2
(x 2) x 2 = = x 2
(v x 2 nn x 2 0)
a) HS nghe GV gii thiu v ghi bi.
b)
6
a vi a < 0
GV hng dn HS.

b) HS lm :
6 3 2 3
a (a ) a = = .
V a < 0 a
3
< 0
a
3
= a
3

Vy
6
a = a
3
vi a < 0
GV yu cu HS lm bi tp 8(c, d)
SGK.
Hai HS ln bng lm.
c)
2
2 a = 2a = 2a (v a 0)
d) 3
2
(a 2) vi a < 2
= 3a 2
= 3(2 a) (V a 2 < 0
a 2 = 2 a)
Hot ng 4
Luyn tp cng c. (6 pht)
GV nu cu hi.
+ A c ngha khi no ?
HS tr li.
+ A c ngha A 0
+
2
A bng g ? khi A 0
khi A < 0.
+
2
A nu A 0
A A
A nu A 0
'
1
1
= =
!
1
<
1+

GV yu cu HS hot ng nhm lm
bi tp 9 SGK.
HS hot ng theo nhm.
Bi lm.
22
Na lp lm cu a v c.
Na lp lm cu b v d.
a)
2
x = 7
x = 7
x
1,2
= 7
c)
2
4x = 6
2x = 6
2x = 6
x
1,2
= 3
b)
2
x = 8
x = 8
x
1,2
= 8
d)
2
9x = 12
3x = 12
3x = 12
x
1,2
= 4
i din hai nhm trnh by bi.
Hng dn v nh. (2 pht)
HS cn nm vng iu kin A c ngha, hng ng thc
2
A A = .
Hiu cch chng minh nh l :
2
a a = vi mi a.
Bi tp v nh s 8 (a, b), 10, 11, 12, 13 tr 10 SGK.
Tit sau luyn tp. n li cc hng ng thc ng nh v cch biu din
nghim bt phng trnh trn trc s.

Tit 3 luyn tp
A. Mc tiu
HS c rn k nng tm iu kin ca x cn thc c ngha, bit p
dng hng ng thc
2
A A = rt gn biu thc.
HS c luyn tp v php khai phng tnh gi tr biu thc s,
phn tch a thc thnh nhn t, gii phng trnh.
23
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi cu hi, bi tp, hoc
bi gii mu.
HS : n tp cc hng ng thc ng nh v biu din nghim ca
bt phng trnh trn trc s.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra (10 pht)
GV nu yu cu kim tra HS ln kim tra.
HS1 : Nu iu kin A c
ngha.
HS1 :
A c ngha A 0
Cha bi tp 12(a, b) tr 11 SGK. Cha bi tp 12(a, b) tr 11 SGK.
Tm x mi cn thc sau c ngha :
a) 2x 7 ; b) 3x 4
a) 2x 7 c ngha 2x + 7 0
x
7
2

b) 3x 4 c ngha
3x + 4 0
3x 4
x
4
3

24
HS2 : in vo ch (...) c
khng nh ng :
HS2 : in vo ch (...)
2
... nu A 0
A .....
... nu A < 0
'
1
1
= =
!
1
1+

2
nu A 0
A
nu A < 0
A
A
A
'
1
1
= =
!
1
1+

Cha bi tp 8(a, b) SGK
Rt gn cc biu thc sau :
Cha bi tp 8(a, b) SGK
a)
2
(2 3) a)
2
(2 3) = 2 3 2 3 =
v 2 = 4 3
b)
2
(3 11) 3 11 11 3 = =
v 11 9 = 3
HS3 : Cha bi tp 10 tr 11 SGK
Chng minh :
HS3 : Cha bi tp 10 SGK
a)
2
( 3 1) 4 2 3 =
a) Bin i v tri
2
( 3 1) 3 2 3 1 4 2 3 = =
b) 4 2 3 3 = 1
b) Bin i v tri
2
4 2 3 3 ( 3 1) 3 =
3 1 3 3 1 3 1 = =
Kt lun : VT = VP. Vy ng thc
c chng minh.
GV nhn xt, cho im HS lp nhn xt bi lm ca cc bn.
Hot ng 2
luyn tp (33 pht)
25
Bi tp 11 tr 11 SGK. Tnh
a) 16. 25 196 : 49
b) 36 :
2
2. 3 .18 169

GV hi : hy nu th t thc hin
php tnh cc biu thc trn
HS : Thc hin khai phng trc,
tip theo l nhn hay chia ri n
cng hay tr, lm t tri sang phi.
GV yu cu HS tnh gi tr cc biu
thc.
Hai HS ln bng trnh by.
a) 16. 25 196 : 49
= 4 . 5 + 14 : 7
= 20 + 2
= 22
b) 36 :
2
2. 3 .18 169
= 36 :
2
18 13
= 36 : 18 13
= 2 13
= 11
GV gi tip hai HS khc ln bng
trnh by
Hai HS khc tip tc ln bng
c) 81 9 3. = =
26
Cu d : thc hin cc php tnh di
cn ri mi khai phng.
Bi tp 12 tr 11 SGK
Tm x mi cn thc sau c ngha :
c)
1
1 x

d)
2 2
3 4 9 16 25 = = = 5
GV gi : Cn thc ny c ngha
khi no ?
T l 1 > 0, vy mu phi th no ?
HS :
1
1 x
c ngha
1
0
1 x

C 1 > 0 -1 + x > 0
x > 1
d)
2
1 x

GV :
2
1 x c ngha khi no ? HS :
2
1 x c ngha vi mi x
v x
2
0 vi mi x
x
2
+ 1 1 vi mi x.
GV c th cho thm bi tp 16(a, c)
tr 5 SBT.
Biu thc sau y xc nh vi gi

tr no ca x ? HS pht biu di s hng dn ca
GV.
27
a) (x 1)(x 3) .
GV hng dn HS lm.
a) (x 1)(x 3) c ngha
(x 1)(x 3) 0

x 1 0
x 3 0
'
1
1
!
1

1+
hoc
x 1 0
x 3 0
'
1
1
!
1

1+

*
x 1 0 x 1
x 3
x 3 0 x 3
' '
1 1
1 1

! !
1 1

1 1 + +

*
x 1 0 x 1
x 1
x 3 0 x 3
' '
1 1
1 1

! !
1 1

1 1 + +

Vy (x 1)(x 3) c ngha khi
x 3 hoc x 1

c)
x 2
x 3
c)
x 2
x 3
c ngha
x 2
x 3
0

x 2 0
x 3 0
'
1
1
!
1

1+
hoc
x 2 0
x 3 0
'
1
1
!
1
<
1+

28

*
x 2 0 x 2
x 2
x 3 0 x 3
' '
1 1
1 1

! !
1 1

1 1 + +

*
x 2 0 x 2
x 3
x 3 0 x 3
' '
1 1
1 1
<
! !
1 1
< <
1 1 + +

Vy
x 2
x 3
c ngha khi x 2
hoc x < 3

Bi tp 13 tr 11 SGK
Rt gn cc biu thc sau Hai HS ln bng lm
a) 2
2
a 5a vi a < 0 a) 2
2
a 5a vi a < 0
2 a 5a =
= 2a 5a ( v a < 0 a = a )
= 7a
b)
2
25a + 3a vi a 0 b)
2
25a + 3a vi a 0
=
2
(5a) + 3a
= 5a + 3a
= 5a + 3a (v 5a 0)
= 8a
c)
4
9a + 3a
2
c)
4
9a + 3a
2
= 3a
2
+ 3a
2
= 6a
2
.

2
29
d) 5
6
4a 3a
3
vi a < 0 d) 5
6
4a 3a
3
vi a < 0
= 5
3 2
(2a ) 3a
3

= 52a
3
3a
3

= 10a
3
3a
3
(v 2a
3
< 0)
= 13a
3

Bi tp 14 tr 11 SGK
Phn tch thnh nhn t. HS tr li ming
a) x
2
3
GV gi HS bin i
3 =
2
( 3)
a) x
2
3 = x
2

2
( 3)
(x 3)(x 3) = +
d) x
2
2 5 x + 5 d) x
2
2 5 x + 5
= x
2
2. x. 5 + ( 5 )
2

= (x 5 )
2

Yu cu HS hot ng nhm
lm bi tp 19 tr 6 SBT HS hot ng theo nhm
Rt gn cc phn thc. Bi lm
30
a)
2
x 5
x 5
vi x 5 a)
2
x 5
x 5
vi x 5
=
(x 5). (x 5)
(x 5)

= x 5
b)
2
2
x 2 2x 2
x 2

vi x 2 b)
2
2
x 2 2x 2
x 2

vi x 2
=
2
(x 2)
(x 2)(x 2)

GV i kim tra cc nhm lm vic,
gp , hng dn.
=
x 2
x 2

i din mt nhm trnh by bi lm.
HS nhn xt, cha bi.
Bi tp 15 tr 11 SGK
Gii cc phng trnh sau
HS tip tc hot ng theo nhm
gii bi tp
31
a) x
2
5 = 0 a) x
2
5 = 0
(x 5 )(x + 5 ) = 0
x 5 = 0 hoc x + 5 = 0
x = 5 hoc x = 5
phng trnh c 2 nghim
l x
1,2
= 5
b) x
2
2 11 x + 11 = 0 b) x
2
2 11 x + 11 = 0
(x 11 )
2
= 0
x 11 = 0
x = 11
phng trnh c nghim l x = 11 .
GV kim tra thm bi lm vi nhm
khc.
i din mt nhm ln trnh by bi.
Bi 17 tr 5 SBT
Tm x, bit HS lm di s hng dn
32
a)
2
9x = 2x + 1
GV hng dn HS lm hoc a bi
gii mu HS tham kho.
a)
2
9x = 2x + 1
3x = 2x + 1
* Nu 3x 0 x 0
th 3x = 3x
Ta c 3x = 2x + 1
x = 1 (TMK x 0).
* Nu 3x < 0 x < 0
th 3x = 3x
Ta c 3x = 2x + 1
5x = 1
x =
1
5
(TMK x < 0)
Vy phng trnh c hai nghim l :
x
1
= 1 ; x
2
=
1
5

Hng dn v nh (2 pht)
n tp li kin thc ca 1 v 2.
Luyn tp li mt s dng bi tp nh : tm iu kin biu thc c
ngha, rt gn biu thc, phn tch a thc thnh nhn t, gii phng trnh.
Bi tp v nh s 16, tr 12 SGK
s 12, 14, 15, 16(b, d) 17(b, c, d) tr 5, 6 SBT

33
Tit 4 3. lin h gia php nhn v php khai phng
A. Mc tiu
HS nm c ni dung v cch chng minh nh l v lin h gia php
nhn v php khai phng.
C k nng dng cc quy tc khai phng mt tch v nhn cc cn bc
hai trong tnh ton v bin i biu thc.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi nh l, quy tc khai
phng mt tch, quy tc nhn cc cn bc hai v cc ch .
HS : Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (5 pht)
GV nu yu cu kim tra trn my
chiu.
in du vo thch hp
Mt HS ln bng kim tra.

Cu Ni dung ng Sai
1 3 2x xc nh khi x
3
2
Sai. Sa x
3
2

2
2
1
x
xc nh khi x 0 ng
3 4
2
( 0,3) = 1,2 ng
4
4
( 2) = 4 Sai. Sa : 4
34
5
2
(1 2) 2 1 =
ng.
GV cho lp nhn xt bi lm ca
bn v cho im.

GV : cc tit hc trc ta hc
nh ngha cn bc hai s hc, cn
bc hai ca mt s khng m, cn
thc bc hai v hng ng thc
2
A A = .

Hm nay chng ta s hc nh l lin
h gia php nhn v php khai
phng cng cc p dng ca nh
l .

Hot ng 2
1. nh l. (10 pht)
GV cho HS lm tr 12 SGK

Tnh v so snh : 16. 25 v
16. 25
HS : 16. 25 = 400 = 20
16 . 25 = 4. 5 = 20
Vy 16. 25 = 16 . 25 (= 20)
GV : y ch l mt trng hp c th.
Tng qut, ta phi chng minh nh
l sau y :

GV a ni dung nh l SGK tr 12
ln mn hnh
HS c nh l tr 12 SGK
GV hng dn HS chng minh :
35
V a 0 v b 0 c nhn xt g v
a ? b ? a . b ?
HS : a v b xc nh v khng
m a . b xc nh v khng m
GV : Hy tnh ( a . b )
2
. HS : ( a . b )
2
= ( a )
2
. ( b )
2

= a. b
Vy vi a 0 ; b 0 a . b xc
nh v a . b 0
( a . b )
2
= ab
Vy nh l c chng minh.

GV : Em hy cho bit nh l trn
c chng minh da trn c s no ?
HS : nh l c chng minh da
trn nh ngha cn bc hai s hc
ca mt s khng m.
GV cho HS nhc li cng thc tng
qut ca nh ngha .
HS : Vi a 0
a = x
2
x 0
x a
'
1
1
!
1
=
1+

GV : nh l trn c th m rng
cho tch nhiu s khng m.
chnh l ch tr 13 SGK.
V d. Vi a, b, c 0. a. b. c =
a . b. c .

Hot ng 3
2. p dng. (20 pht)
36
GV : Ch vo ni dung nh l trn
mn hnh v ni : Vi hai s a v b
khng m, nh l cho php ta suy
lun theo hai chiu ngc nhau, do
ta c hai quy tc sau :
Quy tc khai phng mt tch
(chiu t tri sang phi).
Quy tc nhn cc cn thc bc hai
(chiu t phi sang tri).

a) Quy tc khai phng mt tch.
GV ch vo nh l :

Vi a 0 ; b 0. a. b a. b =
theo chiu t tri phi, pht biu
quy tc.
Mt HS c li quy tc SGK.
GV hng dn HS lm v d 1.
p dng quy tc khai phng mt
tch hy tnh :
a) 49.1, 44. 25 ?

Trc tin hy khai phng tng
tha s ri nhn cc kt qu vi
nhau.
HS : = 49. 1, 44 . 25
= 7. 1,2 .5 = 42
37
GV gi mt HS ln bng lm cu b)
b) 810. 40 .
C th gi HS tch 810 = 81. 10
bin i biu thc di du cn
v tch ca cc tha s vit c
di dng bnh phng ca mt s.
HS ln bng lm bi :
810. 40
= 81.10.40 = 81.400 81. 400. =
= 9.20 = 180
Hoc = 810.40 81.4.100
= 81 . 4 . 100 9 . 2 .10 180 = =
GV yu cu HS lm bng cch
chia nhm hc tp cng c quy
tc trn.

Na lp lm cu a.
Na lp lm cu b.
Kt qu hot ng nhm.
a) 0,16.0, 64.225
= 0,16 . 0,64 . 225
= 0,4. 0,8. 15 = 4,8
GV nhn xt cc nhm lm bi.
b) 250.360 25.10.36.10 =
= 25.36.100 25. 36. 100 =
= 5. 6. 10 = 300
b) Quy tc nhn cc cn thc bc
hai.

GV tip tc gii thiu quy tc nhn
cc cn thc bc hai nh trong SGK
tr 13.
HS c v nghin cu quy tc.
38
a) Tnh 5. 20 .
Trc tin em hy nhn cc s di
du cn vi nhau, ri khai phng
kt qu .
5. 20
= 5.20
= 100
= 10
b) Tnh 1,3. 52. 10

GV gi mt HS ln bng lm bi.
GV gi : 52 = 13. 4
1,3. 52. 10
= 1,3. 52.10
= 13. 52
= 13.13. 4
=
2
(13. 2)
= 2 . 13 = 26
GV cht li : Khi nhn cc s di
du cn vi nhau, ta cn bin i
biu thc v dng tch cc bnh
phng ri thc hin php tnh.

HS hot ng nhm
Bi lm.
a) 3. 75 .
hoc c th tnh :
= 3. 75 = 3.3. 25
= 225 = 9. 25
GV cho HS hot ng nhm lm
cng s quy tc trn.
= 15 = 3. 5
39
= 15
b) 20. 72. 4, 9
= 20. 72. 4, 9
= 2. 2.36. 49
= 4. 36. 49
= 2. 6. 7
= 84
GV nhn xt cc nhm lm bi.
GV gii thiu Ch tr 14 SGK.
i din mt nhm trnh by bi.
HS nghin cu Ch SGK tr 14.
Mt cch tng qut vi A v B l
cc biu thc khng m, ta c :
A. B A. B = .
c bit vi biu thc A 0
2 2
( A) A = = A
phn bit vi biu thc A bt k
2
A A =
V d 3. Rt gn cc biu thc.
a) 3a. 27a vi a 0

GV yu cu HS t c bi gii SGK. HS c bi gii v d a trong SGK.
40
b)
2 4
9a b
GV hng dn HS lm v d b.
b)
2 4
9a b
=
2 4
9 . a . b
= 3. a.
2 2
(b )
= 3. a.b
2
.
hoc
2 4
9a b =
2 2
(3ab )
= 3ab
2

= 3ab
2
.
41
GV cho HS lm sau gi hai
em HS ln bng trnh by bi lm.
Bi lm
Vi a v b khng m :
a)
3
3a . 12a
=
3
3a .12a
=
4
36a
=
2 2
(6a )
= 6a
2

= 6a
2
.
b)
2
2a.32ab
=
2 2
64a b
=
2
(8ab)
GV : Cc em cng c th lm theo
cch khc vn ta cho kt qu duy nht.
= 8ab (v a 0 ; b 0)
Hot ng 4
GV t cu hi cng c :
42
Pht biu v vit nh l lin h
gia php nhn v php khai
phng.
nh l ny cn gi l nh l khai
phng mt tch hay nh l nhn
cc cn bc hai.
HS pht biu nh l tr 12 SGK
Mt HS ln bng vit nh l.
Vi a, b 0, ab a. b =
nh l c tng qut nh th no ? Vi biu thc A, B khng m.
A. B A. B =
Pht biu quy tc khai phng mt
tch v quy tc nhn cc cn bc hai ?
HS pht biu hai quy tc nh SGK.

GV yu cu HS lm bi tp 17(b, c)
tr 14 SGK
b)
4 2 2 2 2
2 .( 7) (2 ) . ( 7) =
= 2
2
. 7 = 28
c) 12,1.360 12,1.10.36 = = 121.36
= 121. 36 = 11. 6 = 66
GV cho HS lm bi tp 19(b, d)
GV gi hai em HS ln bng.
HS lp lm bi tp vo v.
HS1 lm phn b.
4 2
a (3 a) vi a 3
=
2 2 2
(a ) . (3 a)
= a
2
.3 a
= a
2
.(a 3) v a 3
HS2 lm phn d.
4 2
1
. a (a b)
a b

vi a > b
43

=
2
2
1
. a (a b)
a b
l
l
l

=
1
.
a b
a
2
(a b)
=
1
.
a b
a
2
(a b) V a > b
= a
2
Hc thuc nh l v cc quy tc, hc chng minh nh l.
Lm bi tp 18, 19(a, c), 20 ; 21 ; 22 ; 23 tr 14, 15 SGK
Bi tp 23, 24 SBT tr 6.

Tit 5 luyn tp
A. Mc tiu
Cng c cho HS k nng dng cc quy tc khai phng mt tch v
nhn cc cn thc bc hai trong tnh ton v bin i biu thc.
V mt rn luyn t duy, tp cho HS cch tnh nhm, tnh nhanh,
vn dng lm cc bi tp chng minh. rt gn, tm x v so snh hai biu thc.
44
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi bi tp.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
HS1 : Pht biu nh l lin h gia
php nhn v php khai phng.
Hai HS ln lt ln kim tra.
HS1 : Nu nh l tr 12 SGK.
Cha bi tp 20(d) tr 15 SGK. Cha bi tp 20(d)
(3 a)
2

2
0, 2. 180a
= 9 6a + a
2

2
0, 2.180a
= 9 6a + a
2

2
36a
= 9 6a + a
2
6a (1)
* Nu a 0 a = a
(1) = 9 6a + a
2
6a
= 9 12a + a
2
.
* Nu a < 0 a = a
(1) = 9 6a + a
2
+ 6a
= 9 + a
2
.
45
HS2 : Pht biu quy tc khai
phng mt tch v quy tc nhn cc
cn bc hai.
HS2 : Pht biu hai quy tc tr 13
SGK.
Cha bi tp 21 tr 15 SGK Chn (B). 120
( bi a ln mn hnh)
GV nhn xt cho im HS.

Hot ng 2
luyn tp. (30 pht)
Dng 1. Tnh gi tr cn thc.
Bi 22(a, b) tr 15 SGK
a)
2 2
13 12
b)
2 2
17 8

GV : Nhn vo bi c nhn xt g
v cc biu thc di du cn ?
HS : Cc biu thc di du cn l
hng ng thc hiu hai bnh phng.
GV : Hy bin i hng ng thc
ri tnh.

GV gi hai HS ng thi ln bng
lm bi.

HS1 : a)
2 2
13 12 (13 12)(13 12) =
= 25
= 5
HS2 : b)
2 2
17 8 (17 8)(17 8) =
46

GV kim tra cc bc bin i v
cho im HS.
= 25. 9
=
2
(5.3)
= 15
Bi 24 tr 15 SGK
( bi a ln mn hnh).
Rt gn v tm gi tr (lm trn n
ch s thp phn th ba) ca cc cn
thc sau.

a)
2 2
4(1 6x 9x ) ti x = 2
GV : Hy rt gn biu thc.
HS lm di s hng dn ca GV.
2 2
4(1 6x 9x )
=
2
2
4 (1 3x)
l
l
l

= 2.
2
(1 3x)
= 2(1 + 3x)
2
v (1 + 3x)
2
0 vi mi x
Tm gi tr biu thc ti x = 2
Mt HS ln bng tnh.
Thay x = 2 vo biu thc ta c
2[1 + 3( 2 )]
2

= 2 (1 3 2 )
2

21,029
b) GV yu cu HS v nh gii tng t.
47
Dng 2 : Chng minh.
Bi 23(b) tr 15 SGK.
Chng minh ( 2006 2005 ) v
( 2006 2005 ) l hai s nghch
o ca nhau.

GV : Th no l hai s nghch o
ca nhau ?
HS : Hai s l nghch o ca nhau
khi tch ca chng bng 1.
Vy ta phi chng minh
( 2006 2005 ).( 2006 2005 ) = 1
HS : Xt tch :
( 2006 2005 ) . ( 2006 2005)
=
2 2
( 2006) ( 2005)
= 2006 2005
= 1
Vy hai s cho l hai s nghch
o ca nhau.
Bi 26(a) tr 7 SBT.
Chng minh 9 17 . 9 17 = 8

GV : chng minh ng thc
trn em lm nh th no ? C th vi
bi ny ?
HS : Bin i v phc tp (v tri)
bng v n gin (v phi).

48
GV gi mt HS ln bng. HS :
* Bin i v tri.
= (9 17)(9 17)
=
2 2
9 ( 17)
= 81 17
= 64
= 8
* Sau khi bin i v tri bng v
phi, vy ng thc c chng minh.
Bi 26 tr 16 SGK
a) So snh 25 9 v 25 9 . HS : 25 9 = 34
25 9 = 5 + 3 = 8 = 64
C 34 < 64
25 9 < 25 9
GV : Vy vi hai s dng 25 v 9,
cn bc hai ca tng hai s nh hn
tng hai cn bc hai ca hai s .
Tng qut.

49
b) Vi a > 0, b > 0. Chng minh
a b a b <
GV gi cch phn tch :
a b a b <
2 2
( a b) ( a b) <
a + b < a + b + 2 ab
m bt ng thc cui ng nn bt
ng thc cn chng minh ng.

Sau GV hng dn HS trnh by
bi chng minh.
Vi a > 0, b > 0
2 ab > 0
a + b + 2 ab > a + b

2 2
( a b) ( a b)
a b a b
hay a b a b <
Dng 3. Tm x :
Bi 25(a, d) tr 16 SGK
a) 16x = 8

50
GV : Hy vn dng nh ngha v
cn bc hai tm x ?
16x = 8
16x = 8
2

16x = 64
x = 4
GV : Theo em cn cch lm no na
khng ? Hy vn dng quy tc khai
phng mt tch bin i v tri.
HS : 16x = 8

16
.
x = 8

4 x
= 8
x
= 2
x = 4
HS lp cha bi.
d)
2
4(1 x) 6 = 0

51
GV t chc hot ng nhm cu d
v b sung thm cu
g) x 10 = 2
HS hot ng theo nhm
Kt qu hot ng nhm
d)
2
4(1 x) 6 = 0

2 2
2 (1 x) = 6

2 2
2 . (1 x) = 6
2. 1 x = 6
1 x = 3
* 1 x = 3 * 1 x = 3
x
1
= 2 x
2
= 4

g) x 10 = 2
V nghim
GV kim tra bi lm ca cc nhm,
sa cha, un nn sai st ca HS
(nu c)
i din mt nhm trnh by bi gii.
HS lp nhn xt, cha bi.
Hot ng 3
Bi tp nng cao. (5 pht)
Bi 33
*
(a) tr 8 SBT.
Tm iu kin ca x biu thc sau
c ngha v bin i chng v dng
tch :
2
x 4 2 x 2

52
GV : Biu thc A phi tho mn
iu kin g A xc nh ?
HS : A xc nh khi A ly gi tr
khng m.
GV : Vy biu thc trn c ngha
khi no ?
HS : Khi
2
x 4 v x 2 ng
thi c ngha.
GV : Em hy tm iu kin ca x
2
x 4 v x 2 ng thi c
ngha ?
HS :
2
x 4 = (x 2)(x 2)
c ngha khi x 2 hoc x 2
x 2 c ngha khi x 2
x 2 th biu thc cho c
ngha.
GV cho HS suy ngh lm tip yu
cu cn li ca bi tp trn
HS :
2
x 4 + 2 x 2
= (x 2)(x 2) + 2 x 2
=. x 2 . x 2 + + 2 x 2
= x 2 ( x 2 + 2)
Xem li cc bi tp luyn tp ti lp.
Lm bi tp 22(c, d) 24(b), 25(b, c) 27 SGK tr 15, 16.
Bi tp 30
*
tr 7 SBT
Nghin cu trc 4.

Tit 6 4. lin h gia php chia
v php khai phng
53
A. Mc tiu
HS nm c ni dung v cch chng minh nh l v lin h gia php
chia v php khai phng.
C k nng dng cc quy tc khai phng mt thng v chia hai cn
bc hai trong tnh ton v bin i biu thc.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi nh l quy tc khai
phng mt thng, quy tc chia hai cn bc hai v ch .
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (7 pht)
HS1 : Cha bi tp 25(b, c) tr 16
SGK. Tm x bit :
b) 4x 5 =
Hai HS ng thi ln bng.
HS1 :
b) 4x 5 =
4x = ( 5 )
2

4x = 5
x =
5
4
.
54
c) 9(x 1) 21 = c) 9(x 1) 21 =
9 . x 1 = 21
3. x 1 = 21
x 1 = 7
x 1 = 49
x = 50
HS2 : Cha bi tp 27 tr 16 SGK.
So snh a) 4 v 2 3
HS2 :
a) Ta c 2 > 3
2. 2 > 2. 3
4 > 2 3
b) 5 v 2 b) Ta c 5 > 2 ( 4) =
1. 5 < 1. 2
5 < 2
GV : tit hc trc ta hc lin h
gia php nhn v php khai phng.

Tit ny ta hc tip lin h gia
php chia v php khai phng.

Hot ng 2
1. nh l. (10 pht)
55
GV cho HS tr 16 SGK.
Tnh v so snh
16
25
v
16
25

HS :
2
2
2
16 4 4
25 5 5 16 16
25
25
16 4 4
5
25
5
'
1
1
1
1
= =
1

1
( )
1
=
!
1
1
1
= =
1
1
1
+

GV : y ch l mt trng hp c
th. Tng qut, ta chng minh nh
l sau y.

GV a ni dung nh l tr 16 SGK
ln mn hnh my chiu
HS c nh l.
GV : tit hc trc ta chng
minh nh l khai phng mt tch
da trn c s no ?
HS : Da trn nh ngha cn bc hai
s hc ca mt s khng m.
GV : Cng da trn c s , hy
chng minh nh l lin h gia
php chia v php khai phng.
HS : V a 0 v b > 0 nn
a
b
xc
nh v khng m.
Ta c
2
2
2
a ( a) a
b
b ( b)
1

= =

( )

Vy
a
b
l cn bc hai s hc ca
a
b
,
hay
a a
b
b
= .
GV : Hy so snh iu kin ca a
v b trong hai nh l. Gii thch
iu .
HS : nh l khai phng mt tch a 0
v b 0. Cn nh l lin h gia php
chia v php khai phng, a 0 v b > 0,

a
b
v
a
b
c ngha (mu 0).
56
GV c th a cch chng minh
khc ln mn hnh my chiu.
+ Vi a khng m v b dng
a
b

xc nh v khng m, cn b xc
nh v dng.

+ p dng quy tc nhn cc cn bc
hai ca cc s khng m, ta c :
a
b
.
a
b .b a
b
= =

a
b
=
a
b
.
HS nghe GV trnh by.
Hot ng 3
2. p dng. (16 pht)
GV : T nh l trn, ta c hai quy
tc : quy tc khai phng mt
thng.
Quy tc chia hai cn bc hai

GV gii thiu quy tc khai phng
mt thng trn mn hnh my
chiu.
HS c quy tc.
p dng quy tc khai phng mt
thng hy tnh.

HS :
57
a)
25
121
.

b)
9 25
:
16 36

=
25 5
11
121
=
HS :
=
9 25 3 5 9
: :
16 36 4 6 10
= =
GV t chc cho HS hot ng
nhm lm tr 17 SGK cng
c quy tc trn.
Kt qu hot ng nhm.
a)
225 225 15
256 16
256
= =

b)
196 196 14
0,0196
10000 100
10000
= = =
= 0,14
GV cho HS pht biu li quy tc
khai phng mt thng.
GV : Quy tc khai phng mt
thng l p dng ca nh l trn
theo chiu t tri sang phi. Ngc
li, p dng nh l t phi sang tri,
ta c quy tc g ?
HS pht biu quy tc.

HS : Quy tc chia hai cn bc hai.
GV gii thiu quy tc chia hai cn
bc hai trn mn hnh my chiu.

HS c quy tc.
GV yu cu HS t c bi gii
V d 2 tr 17 SGK.
Mt HS c to bi gii V d 2 SGK.
cng c quy tc trn.
GV gi hai em HS ng thi ln
bng

HS1 :
a) Tnh
999
111
=
999
111
= 9 = 3
58
b) Tnh
52
117
HS2 : =
52
117
13. 4
13. 9
= =
4 2
9 3
= .
GV gii thiu Ch trong SGK
tr 18 trn mn hnh my chiu.
GV : Mt cch tng qut vi biu
thc A khng m v biu thc B
dng th
A A
B
B
= .

GV nhn mnh : Khi p dng quy
tc khai phng mt thng hoc
chia hai cn bc hai cn lun ch
n iu kin s b chia phi khng
m, s chia phi dng.

GV a v d 3 ln mn hnh my
chiu.
HS c cch gii
GV : Em hy vn dng gii bi
tp .

GV gi hai HS ng thi ln bng.
Rt gn
HS lp lm bi tp.
HS1 :
a)
2 4
2a b
50

2 4
2a b
50
=
2
2 4 2 4
a b
a b a b
25 5
25
= = .
b)
2
2ab
162
vi a 0
HS2 :
2
2ab
162
=
2 2
2ab ab
162 81
=
2
b . a
ab
9
81
= =
Hot ng 4
Luyn tp, cng c. (10 pht)
59
GV t cu hi cng c :
Pht biu nh l lin h gia php
chia v php khai phng Tng qut.
HS pht biu nh SGK tr 16.
Tng qut ; Vi A 0 ; B > 0
GV c th nu quy c gi tn nh
l mc 1 l nh l khai phng
mt thng hay nh l chia cc cn
thc bc hai tin dng v sau.

A A
B
B
=
GV yu cu HS lm bi tp 28(b, d)
tr 18 SGK.
HS lm bi tp 28(b, d) SGK.
Kt qu :
b)
14 8
2
25 5
=
d)
8,1 9
1, 6 4
=
Bi 30 (a) tr 19 SGK.
Rt gn biu thc
2
4
y x
x y

vi x > 0, y 0.
HS lm bi tp
=
2
2 2
y x
.
x
(y )

=
2
x
y
.
x y
V x > 0 v y 0.
=
2
y x
.
x y

=
1
y

GV a bi tp trc nghim sau ln
mn hnh my chiu.
in du vo thch hp. Nu
sai, hy sa c cu ng.
HS theo di tr li.
Cu Ni dung ng Sai
60
1
Vi s a 0 ; b 0 ta c
a a
b
b
=

Sai. Sa b > 0
2 5
3 5
6
2
2 . 3
=

3.
2y
2
.
4
2
x
4y
(vi y < 0)
= x
2
y

Sai. Sa x
2
y.
4.
5
1
3 : 15 5
5
=

5. 2
45mn
20m
(m > 0 v n > 0)
=
3
2
n

Sai. Sa
3
2
n
Hc thuc bi (nh l, chng minh nh l, cc quy tc)
Lm Bi tp 28(a, c) ; 29(a, b, c) ; 30(c, d) ; 31 tr 18, 19 SGK
Bi tp 36, 37, 40 (a, b, d) tr 8, 9 SBT.
Tit 7 luyn tp
A. Mc tiu
HS c cng c cc kin thc v khai phng mt thng v chia hai
cn bc hai.
61
C k nng thnh tho vn dng hai quy tc vo cc bi tp tnh ton,
rt gn biu thc v gii phng trnh.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi sn bi tp trc
nghim, li vung hnh 3 tr 20 SGK.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra cha bi tp. (12 pht)
HS1 : Pht biu nh l khai
phng mt thng.
Hai HS ln bng kim tra
HS1 : Pht biu nh l nh trong
SGK.
Cha bi 30(c, d) tr 19 SGK. Cha bi 30(c, d).
Kt qu c)
2
2
25x
y
d)
0,8x
y

HS2 : Cha bi 28(a) v bi 29(c).
SGK

HS2 : Cha bi tp.
Kt qu bi 28(a).
17
15
, bi 29(c). 5
Pht biu quy tc khai phng mt
thng v quy tc chia hai cn bc hai.
Pht biu hai quy tc tr 17 SGK
GV nhn xt, cho im HS
Bi 31 tr 19 SGK.
HS nhn xt bi lm ca bn.
Mt HS so snh.
a) So snh 25 16 v 25 16 25 16 = 9 = 3
25 16 = 5 4 = 1
62
Vy 25 16 > 25 16
b) Chng minh rng vi a > b > 0 th
a b a b < .
HS c th chng minh.
GV : Hy chng minh bt ng thc
trn.
Cch 1 : Vi hai s dng, ta c tng
hai cn thc bc hai ca hai s ln
hn cn bc hai ca tng hai s .
Nu HS khng chng minh c,
GV hng dn HS chng minh hoc
cho HS tham kho cch chng minh
trn mn hnh.
a b b (a b) b
a b b a
a b a b
Cch 2 :
a b a b <
(
2
a b) < a b
(
2
a b) < ( a b)( a b)
a b a b <
M rng : Vi a > b 0 th
a b a b . Du = xy ra
khi b = 0.
b b <
2 b > 0
b > 0
HS cha bi.
Hot ng 2
luyn tp. (20 pht)
Dng 1 : Tnh
Bi 32(a, d) tr 19 SGK Mt HS nu cch lm.
63
a) Tnh
9 4
1 .5 .0, 01
16 9

GV : hy nu cch lm.

=
25 49 1
. .
16 9 100
.
=
25 49 1
. .
16 9 100

=
5 7 1
. .
4 3 10
=
7
24

d)
2 2
2 2
149 76
457 384

GV : C nhn xt g v t v mu
ca biu thc ly cn ?
HS : T v mu ca biu thc di
du cn l hng ng thc hiu hai
bnh phng.
GV Hy vn dng hng ng thc
tnh.
HS :
=
(149 76)(149 76)
(457 384)(457 384)

=
225. 73 225 225 15
841. 73 841 29
841
= = =
Bi 36 tr 20 SGK.
GV a bi ln mn hnh my
chiu.
Yu cu HS ng ti ch tr li
ming.

Mi khng nh sau ng hay sai ?
V sao ?
HS tr li
a) 0,01 = 0, 0001
a) ng.
64
b) 0,5 = 0, 25
b) Sai, v v phi khng c ngha.
c) 39 < 7 v 39 > 6
c) ng. C thm ngha c
lng gn ng gi tr 39 .
d) (4 13).2x 3(4 13) <
2x < 3 .
d) ng. Do chia hai v ca bt phng
trnh cho cng mt s dng v khng
i chiu bt phng trnh .
Dng 2 : Gii phng trnh.
Bi 33(b, c) tr 19 SGK.
b) 3x 3 12 27 =

GV : Nhn xt 12 = 4. 3
27 = 9. 3
HS gii bi tp.
Mt HS ln bng trnh by.
Hy p dng quy tc khai phng
mt tch bin i phng trnh.
3x 3 12 27 =
3 x + 3 = 4.3 + 9.3
3 x = 2 3 + 3 3 3
3 x = 4 3
x = 4
c) 3 .x
2
12 = 0

GV : Vi phng trnh ny em gii
nh th no ? Hy gii phng trnh
.
HS : Chuyn v hng t t do tm
x. C th.
3 .x
2
= 12
65
x
2
=
12
3

x
2
=
12
3

x
2
= 4
x
2
= 2
Vy x
1
= 2 ; x
2
= 2
Bi 35(a) tr 20 SGK.
Tm x bit
2
(x 3) 9 =

GV : p dng hng ng thc :
2
A = A bin i phng
trnh.
HS :
2
(x 3) = 9
x 3 = 9
x 3 = 9 x 3 = 9
x = 12 x = 6
Vy x
1
= 12 ; x
2
= 6
Dng 3 : Rt gn biu thc :
Bi 34(a, c) tr 19 SGK

GV t chc cho HS hot ng nhm
(lm trn bng nhm).
Mt na lp lm cu a
Mt na lp lm cu c.
HS hot ng nhm.

Kt qu hot ng nhm

a) ab
2
2 4
3
a b

vi a < 0 ; b 0
66
= ab
2
.
2 4
3
a b
= ab
2
.
2
3
ab

Do a < 0 nn ab
2
= ab
2
.
Vy ta c kt qu sau khi rt gn
l 3 .

c)
2
2
9 12a 4a
b

vi a 1,5 v
b < 0
=
2 2
2
2
(3 2a) (3 2a)
b
b

=
=
2a 3
b
V a 1,5 2a + 3 0
GV nhn xt cc nhm lm bi v
khng nh li cc quy tc khai
phng mt thng v hng ng
thc
2
A = A
v b < 0
Hot ng 3
Bi tp nng cao, pht trin t duy. (8 pht)
Bi 43
*
(a) tr 10 SBT.
Tm x tho mn iu kin
2x 3
2
x 1
.

GV : iu kin xc nh ca
2x 3
x 1
l g ?
HS
2x 3
x 1
0
67
GV : Hy nu c th. HS :
*
2x 3 0
x 1 0
'
1
1
!
1

1+
hoc *
2x 3 0
x 1 0
'
1
1
!
1
<
1+

GV gi hai HS ln bng gii vi hai
trng hp trn.

3
x
2
x 1
'
1
1

1
!
1
1

1
+

3
x
2
x 1
'
1
1

1
!
1
1
<
1
+

3
x
2
x 1 <
GV : Vi iu kin no ca x th
2x 3
x 1
xc nh ?
HS : Vy vi x < 1 hoc
3
x
2
th
2x 3
x 1
xc nh.
GV : Hy da vo nh ngha cn
bc hai s hc gii phng trnh trn.

GV gi tip HS th ba ln bng.
HS :
2x 3
x 1
= 2 K
3
x
2
x 1
<

Ta c :
2x 3
4
x 1

2x 3 = 4x 4
2x 4x = 3 4
2x = 1
x =
1
2
(TMK : x < 1)
68
Vy x =
1
2
l gi tr phi tm.
GV c th gi HS tm iu kin
xc nh ca
2x 3
x 1
bng phng
php lp bng xt du nh nhau sau :

x 1
3
2

2x 3 0 +
x 1 0 + +
2x 3
x 1

+ 0 +

Vy
2x 3
x 1
xc nh x < 1
hoc x
3
2

Xem li cc bi tp lm ti lp.
Lm bi 32(b, c) 33(a, d) ; 34(b, d) ; 35(b) ; 37 tr 19, 20 SGK.
v bi 43(b, c, d) tr 10 SBT.
GV hng dn bi 37 tr 20 SGK
GV a bi v hnh 3 ln mn hnh my chiu.
69

MN =
2 2 2 2
MI IN 1 2 =
= 5 (cm)
MN = NP = PQ = QM = 5 (cm)
MNPQ l hnh thoi.
MP =
2 2 2 2
MK KP 3 1 = =
10 (cm)
NQ = MP = 10 (cm)
MNPQ l hnh vung.
S
MNPQ
= MN
2
= ( 5 )
2
= 5 (cm
2
)
c trc bi 5. Bng cn bc hai.
Tit sau mang bng s V. M. Braix. v my tnh b ti.

Tit 8 5. bng cn bc hai
A. Mc tiu
HS hiu c cu to ca bng cn bc hai.
C k nng tra bng tm cn bc hai ca mt s khng m.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi bi tp.
70
Bng s, ke hoc tm ba cng hnh ch L.
Bng s, ke hoc tm ba cng hnh ch L.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (5 pht)
HS1 cha bi tp 35(b) tr 20 SGK.
HS1 cha bi 35(b)

Tm x bit
2
4x 4x 1 = 6
p s : a v 2x 1 = 6
Gii ra ta c x
1
= 2,5 ; x
2
= 3,5
HS2 cha bi tp 43*(b) tr 20 SBT.
Tm x tho mn iu kin

2x 3
x 1
= 2
HS2 : cha bi 43*(b)
2x 3
x 1
c ngha
2x 3 0
x 1 0
'
1
1
!
1

1+

x 1, 5
x 1
'
1
1
!
1

1+
x 1,5

Gii phng trnh
2x 3
x 1
= 2
tm c x = 0,5 khng TMK.
loi
71

GV nhn xt v cho im hai HS.
Vy khng c gi t no ca x
2x 3
x 1
= 2.
Hot ng 2
1. gii thiu bng. (2 pht)
GV : tm cn bc hai ca mt s
dng, ngi ta c th s dng bng
tnh sn cc cn bc hai. Trong cun
Bng s vi 4 ch s thp phn ca
Brai-x bng cn bc hai l bng IV
dng khai cn bc hai ca bt c s
dng no c nhiu nht bn ch s.
HS nghe GV.
GV yu cu HS m bng IV cn bc
hai bit v cu to ca bng.
HS m bng IV xem cu to ca
bng.
GV : Em hy nu cu to ca bng ? HS : Bng cn bc hai c chia
thnh cc hng v cc ct, ngoi ra
cn chn ct hiu chnh.
GV : Gii thiu bng nh tr 20, 21
SGK v nhn mnh :
Ta quy c gi tn ca cc hng
(ct) theo s c ghi ct u tin
(hng u tin) ca mi trang.

Cn bc hai ca cc s c vit bi
khng qu ba ch s t 1,00 n 99,9.
Chn ct hiu chnh c dng
hiu chnh ch s cui ca cn bc hai
ca cc s c vit bi bn ch s t
1,000 n 99,99

72
Hot ng 3
2. cch dng bng. (25 pht)
a) Tm cn bc hai ca s ln hn 1 v
nh hn 100.

GV cho HS lm v d 1. Tm 1, 68 HS ghi v d 1. Tm 1, 68
GV a mu 1 ln mn hnh my
chiu hoc bng ph ri dng ke
hoc tm ba hnh ch L tm giao
ca hng 1,6 v ct 8 sao cho s 1,6 v
8 nm trn 2 cnh gc vung.
HS nhn trn mn hnh.
N ..... 8 .....

1,6

Mu 1.
GV : Giao ca hng 1,6 v ct 8 l s
no ?
HS : l s 1,296
GV : Vy 1, 68 1,296 HS ghi : 1, 68 1,296
GV : Tm 4, 9
8, 49
HS : 4, 9 2,214
8, 49 2,914
GV cho HS lm tip v d 2.
Tm 39,18 .

73
GV a tip mu 2 ln mn hnh v hi :
Hy tm giao ca hng 39 v ct 1 ?
GV : Ta c 39,1 6,253.
Ti giao ca hng 39 v ct 8 hiu
chnh em thy s my ?
GV tnh tin ke hoc ch L sao cho
s 39 v 8 nm trn 2 cnh gc vung.

HS : l s 6,253.

HS : l s 6.
GV : Ta dng s 6 ny hiu chnh
ch s cui s 6,253 nh sau : 6,253
+ 0,006 = 6,259.

Vy 39,18 6,259. HS ghi 39,18 6,259.
N .... 1 .... 8 ....

39,6 6,253 6

Mu 2
GV : Em hy tm 9, 736 HS : 9, 736 3,120
36, 48
9,11
39,82
36, 48 6,040
9,11 3,018
39,82 6,311
74
GV : Bng tnh sn cn bc hai ca
Braix ch cho php tm trc tip cn
bc hai ca s ln hn 1 v nh hn
100. Da vo tnh cht ca cn bc hai
ta vn dng bng ny tm cn bc
hai ca s khng m ln hn 100 hoc
nh hn 1.
b) Tm cn bc hai ca s ln hn 100.

GV yu cu HS c SGK V d 3.
Tm 1680
HS c v d 3 trong SGK tr 22.
GV : tm 1680 ngi ta phn
tch 1680 = 16,8. 100 v trong tch ny
ch cn tra bng 16,8 cn 100 = 10
2

(lu tha bc chn ca 10)

GV : Vy c s no lm v d trn ? HS : Nh quy tc khai phng mt
tch.
tr 22 SGK.
Na lp lm phn a. Tm 911 .
Kt qu hot ng nhm.
a) 911 9,11. 100 10. 9,11 = =
10. 3,018 30,18
Na lp lm phn b. Tm 988 . b) 988 = 9,88. 100 10 9,88 =
10. 3,143 31,14.
c) Tm cn bc hai ca s khng m v
nh hn 1.

75
GV cho HS lm v d 4.
Tm 0, 00168

GV hng dn HS phn tch 0,00168 =
16,8 : 10000 sao cho s b chia khai
cn c nh dng bng (16,8) v s
chia l lu tha bc chn ca 10
(10000 = 10
4
)

GV gi mt HS ln bng lm tip theo
quy tc khai phng mt thng.
HS : 0, 00168 16, 8 : 10000 =
4,009 : 100
0,04099
GV a ch ln mn hnh my chiu
(hoc bng ph)
GV yu cu HS lm .
HS c ch .
Dng bng cn bc hai, tm gi tr
gn ng ca nghim phng trnh
x
2
= 0,3982.

GV : Em lm nh th no tm gi
tr gn ng ca x.
HS : Tm 0, 3982 0,6311
Vy nghim ca phng trnh
x
2
= 0,3982 l bao nhiu ?
Nghim ca phng trnh
x
2
= 0,3982 l
x
1
0,6311 v x
2
= 0,6311.
76
Hot ng 3
luyn tp. (10 pht)
GV a ni dung bi tp sau ln mn
hnh my chiu.
Ni mi ct A vi ct B c kt
qu ng (Dng bng s).

Ct A Ct B p s
1. 5, 4
a. 5,568 1 e
2. 31
b. 98,45 2 a
3. 115
c. 0,8426 3 g
4. 9691
d. 0,03464 4 b
5. 0, 71
e. 2,324 5 c
6. 0, 0012
g. 10,72 6 d
Bi 41 tr 23 SGK.
Bit 9,119 3,019. Hy tnh
911, 9 ; 91190 ; 0, 09119 ;
0, 0009119

GV da trn c s no c th xc nh
c ngay kt qu ?
HS : p dng ch v quy tc di
du phy xc nh kt qu.
77
GV gi HS ng ti ch tr li :

911, 9 30,19 (di du phy sang
phi 1 ch s kt qu).
91190 301,9
0, 09119 0,3019
0, 0009119 0,03019
Bi 42 tr 23 SGK.
Dng bng cn bc hai tm gi tr
gn ng ca nghim mi phng
trnh sau.
a) x
2
= 3,5 b) x
2
= 132.

GV : Bi ny cch lm tng t nh
GV gi hai em HS ln bng lm
ng thi.
p s
a) x
1
= 3, 5 ; x
2
= 3, 5
Tra bng 3, 5 1,871
Vy x
1
1,871 ; x
2
1,871
b) x
1
11,49 ; x
2
11,49
78
Hc bi bit khai cn bc hai bng bng s.
Lm bi tp 47, 48, 53, 54 tr 11 SBT.
GV hng dn HS c bi 52 tr 11 SBT chng minh s 2 l s v t.
c mc C th em cha bit. (Dng my tnh b ti kim tra li kt
qu tra bng).
c trc 6 tr 24 SGK.

Tit 9 6. bin i n gin biu thc
cha cn bc hai
A. Mc tiu
HS bit c c s ca vic a tha s ra ngoi du cn v a tha s
vo trong du cn.
HS nm c cc k nng a tha s vo trong hay ra ngoi du cn.
Bit vn dng cc php bin i trn so snh hai s v rt gn biu thc.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi sn cc kin thc
trng tm ca bi v cc tng qut, bng cn bc hai.
Bng cn bc hai.
79
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (5 pht)
GV yu cu kim tra.
HS1 : Cha bi tp 47 a) x
2
= 22,8
(a, b) tr 10 SBT.
Dng bng cn bc hai tm x bit :
a) x
2

= 15 ; b) x
2
= 22,8
Hai HS ng thi ln bng
HS1 : Cha bi 47 (a, b)
p s a), x
1
3,8730
suy ra x
2
3,8730

b) x
1
4,7749 suy ra x
2
4,7749
HS2. Cha bi 54 tr 11 SBT.
Tm tp hp cc s x tho mn bt
ng thc.
x > 2
v biu din tp hp trn trc s.

GV nhn xt v cho im hai HS.
HS2 : Cha bi 54 SBT.
iu kin x 0
x > 2
x > 4 (theo tnh cht khai phng
v th t).
Biu din tp nghim tn trc s.

Hot ng 2
1. a tha s ra ngoi du cn. (12 pht)
80
Vi a 0 ; b 0 hy chng t
2
a b a b =
HS lm .
2 2
a b a . b a . b = =
= a b (V a 0 ; b 0)
GV : ng thc trn c chng
minh da trn c s no ?
HS : da trn nh l khai phng mt
tch v nh l
2
a a = .
GV : ng thc
2
a b a b = trong
cho php ta thc hin php bin
i
2
a b a b = .

Php bin i ny c gi l php
a tha s ra ngoi du cn.

Hy cho bit tha s no c
a ra ngoi du cn ?
HS ; Tha s a.
GV : Hy a tha s ra ngoi du
cn. V d 1. a)
2
3 . 2
HS ghi v d 1 :
a)
2
3 . 2 = 3 2
GV : i khi ta phi bin i biu
thc di du cn v dng thch hp
ri mi thc hin c php a tha
s ra ngoi du cn.

V d1.
b)
2
20 4. 5 2 .5 2 5 = = =
HS theo di GV minh ho bng v d.
81
GV : Mt trong nhng ng dng ca
php a tha s ra ngoi du cn l
rt gn biu thc (hay cn gi l
cng, tr cc cn thc ng dng).

GV yu cu HS c v d 2 SGK. HS c v d 2 SGK.
Rt gn biu thc
3 5 + 20 5

GV a li gii ln mn hnh my
chiu v ch r 3 5 ; 2 5 v 5
c gi l ng dng vi nhau (l
tch ca mt s vi cng cn thc
5 )

tr 25 SGK.
Na lp lm phn a.
Na cn li lm phn b.
HS hot ng nhm.
Kt qu ; Rt gn biu thc.
a) 2 8 50
= 2 4. 2 50
= 2 + 2 2 + 5 2
= (1 + 2 + 5) 2 = 8 2
82

b) 4 3 + 27 45 5
= 4 3 + 9. 3 9. 5 + 5
= 4 3 + 3 3 3 5 + 5
= (4 + 3) 3 + (1 3) 5
= 7 3 2 5
GV : Nu tng qut trn mn hnh
my chiu.
Vi hai biu thc A, B m B 0, ta
c
2
A B A B = tc l :
Nu A 0 v B 0 th
2
A B A B = .
Nu A < 0 v B 0 th
2
A B A B =
GV hng dn HS lm v d 3. a
tha s ra ngoi du cn.

a)
2
4x y vi x 0 ; y 0
=
2
(2x) y = 2x y = 2x y
b)
2
18xy vi x 0 ; y < 0

HS :
2
18xy =
2
(3y) 2x 3y 2x =
= 3y 2x (vi x 0 ; y < 0)
83
GV gi HS ln bng lm cu b.
GV cho HS lm tr 25 SGK. HS lm vo v.
Hai HS ln bng trnh by
Gi ng thi hai HS ln bng lm
bi.
HS1 :
4 2
28a b vi b 0
=
4 2 2 2
7.4a b 7(2a b) =
= 2a
2
b 7 = 2a
2
b 7 vi b 0

HS2 :
2 4
72a b vi a < 0
=
2 4
2.36a b =
2 2
2. (6ab )
= 6ab
2
2 = 6ab
2
2 (v a < 0)
Hot ng 3
2. a tha s vo trong du cn. (11 pht)
GV gii thiu : Php a tha s ra
ngoi du cn c php bin i
ngc l php a tha s vo trong
du cn.

GV a ln mn hnh my chiu
dng tng qut.
Vi A 0 v B 0 ta c
2
A B A B =
Vi A < 0 v B 0 ta c
2
A B A B =
HS nghe GV trnh by v ghi bi.
84
GV a v d 4 ln mn hnh my
chiu yu cu HS t nghin cu li
gii trong SGK tr 26.
HS t nghin cu v d 4 trong SGK.
GV ch r v d 4 (b v d) khi a
tha s vo trong du cn ta ch a
cc tha s dng vo trong du cn
sau khi nng ln lu tha bc hai.

cng c php bin i a
tha s vo trong du cn.
HS hot ng theo nhm.
Na lp lm cu a, c.
Na lp lm cu b, d

Kt qu :
a)
2
3 5 3 . 5 9. 5 45 = = =
c) ab
4
a vi a 0.
=
4 2 2 8 3 8
(ab ) .a a b a a b = =
b) 1,2 5 =
=
2
(1, 2) . 5 1, 44. 5 7, 2 = =
d) 2ab
2
5a vi a 0
=
2 2 2 4
(2ab ) .5a 4a b .5a =
=
3 4
20a b
85
GV nhn xt cc nhm lm bi tp.
GV : a tha s vo trong du cn
(hoc ra ngoi) c tc dng :
So snh cc s c thun tin
Tnh gi tr gn ng cc biu thc
s vi chnh xc cao hn.
V d 5 : So snh 3 7 v 28 .
GV : so snh hai s trn em lm
nh th no ?
HS : T 3 7 ta a 3 vo trong du
cn ri so snh.
GV : C th lm cch khc th no ?
HS T 28 , ta c th a tha s ra
ngoi du cn ri so snh.
GV gi 2 HS ln lm theo hai cch.
HS1 : 3 7 =
2
3 .7 = 63
V 63 28 3 7 > 28

HS2 : 28 = 4. 7 = 2 7
V 3 7 > 2 7 3 7 > 28
Hot ng 4
luyn tp, cng c. (15 pht)
Bi 43(d, e) tr 27 SGK HS lm bi 43(d, e) SGK.
d) 0,05 28800
86
GV gi hai HS ln bng lm bi.
= 0,05 288.100 = 0,05.10 144.2
= 0,5.
2
12 .2 = 0,5.12 2
= 6 2
e)
2
7. 63. a
=
2
7.9.7.a =
2 2 2
7 .3 .a = 21a
Bi 44. a tha s vo trong du cn.
5 2 ;
2
xy
3
; x
2
x
.
Vi x > 0 v y 0.
HS1 : 5 2 =
2
5 . 2 = 25. 2
= 50
HS2 :
GV gi ng thi ba em HS ln bng
trnh by.
2
xy
3
=
2
2 4
xy xy
3 9
1

=

( )

Vi x > 0 ; y 0 th xy c ngha.

HS3 : x
2
2 2
x . 2x
x x
= =
Vi x > 0 th
2
x
c ngha.
Bi 46 tr 27 SGK : Rt gn cc biu
thc sau vi x 0.
HS : Vi x 0 th 3x c ngha.
a) 2 3x 4 3x + 27 3 3x
GV yu cu HS lm bi vo v v
gi hai HS ln bng trnh by.
= 27 5 3x
b) Vi x 0 th 2x c ngha
87

3 2x 5 8x + 7 18x + 28
= 3 2x 5 4.2x + 7 9.2x + 28
= 3 2x 10 2x + 21 2x + 28
= 14 2x + 28
Hc bi.
Lm bi tp 45, 47, tr 27 SGK, bi tp 59, 60, 61, 63, 65 tr 12 SBT.
c trc 7. Bin i n gin biu thc cha cn thc bc hai (tip theo).

Tit 10 7. bin i n gin biu thc
cha cn thc bc hai (tip theo)
A. Mc tiu
HS bit cch kh mu ca biu thc ly cn v trc cn thc mu.
Bc u bit cch phi hp v s dng cc php bin i trn.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi sn tng qut, h
thng bi tp.
C. Tin trnh dy hc
88
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
HS1 : Cha bi tp 45(a, c) tr 27
SGK.
HS1 : Cha bi tp 45 (a, c).
a) So snh 3 3 v 12 .
Ta c 12 4. 3 2 3 = =
V 3 3 > 2 3 nn 3 3 > 12 .
c) So snh
1
51
3
v
1
150
5
.
Ta c
1
51
3
=
2
1
.51
3
1

( )
=
1
.51
9

=
17
3
.
1
150
5
=
2
1 1
.150 .150
5 25
1

=

( )

= 6 .
V 6 >
17
3
.
nn
1
150
5
>
1
51
3

HS2 : Cha bi tp 47(a, b) tr 27
SGK.
HS2 : Rt gn a)

2
2 2
2 3(x y)
x y 2

vi x 0 ; y 0 v x y
89

=
2
2 2
x y
2 .3
.
x y 2

=
x y 6
6
(x y)(x y) x y
=

(C x + y > 0 do x 0 ; y 0).

b)
2 2
2
5a (1 4a 4a )
2a 1

vi a > 0,5
=
2 2
2
5a (1 2a)
2a 1

=
2 a . 1 2a
2a(2a 1)
5
2a 1 2a 1

=

5
= 2a 5
V a > 0,5 a = a v 1 2a =
2a 1
GV t vn :
Trong tit trc chng ta hc hai
php bin i n gin l a tha s
ra ngoi du cn, a tha s vo
trong du cn. Hm nay, ta tip tc
hc hai php bin i n gin biu
thc cha cn thc bc hai, l kh
mu ca biu thc ly cn v trc
cn thc mu

Hot ng 2
1. Kh mu ca biu thc ly cn. (13 pht)
GV : Khi bin i biu thc cha cn
thc bc hai, ngi ta c th s dng

90
php kh mu ca biu thc ly cn.
V d 1. Kh mu ca biu thc ly
cn a)
2
3

GV :
2
3
c biu thc ly cn l
biu thc no ? mu l bao nhiu.
HS : Biu thc ly cn l
2
3
vi mu
l 3.
GV hng dn cch lm : nhn t v
mu ca biu thc ly cn
2
3
1

( )
vi 3
mu l 3
2
ri khai phng mu v
a ra ngoi du cn.
2
2
2 2.3 6 6
3 3 3
3
= = =

b)
5a
7b

Lm th no kh mu (7b) ca
biu thc ly cn.
HS : ta phi nhn c t v mu vi
7b.
GV yu cu mt HS ln trnh by. HS ln bng lm.
2
5a 5a.7b 35ab 35ab
7b (7b) 7b 7 b
= = =
kt qu, biu thc ly cn l 35ab
khng cn cha mu na.

GV hi : Qua cc v d trn, em
hy nu r cch lm kh mu ca
biu thc ly cn.
HS : kh mu ca biu thc ly
cn ta phi bin i biu thc sao
cho mu tr thnh bnh phng
ca mt s hoc biu thc ri khai
phng mu v a ra ngoi du cn.
91
GV a cng thc tng qut ln bng
ph (hoc my chiu).

Vi A, B l biu thc, A.B 0, B 0.
2
A A. B AB
B B B
= =
HS c li cng thc tng qut.
GV yu cu HS lm cng c
kin thc trn.
HS lm vo v.
GV yu cu ba em HS ng thi ln
bng.
HS1
a)
2
4 4.5 1 2
.2. 5 5
5 5 5 5
= = =
GV lu c th lm cu b theo
cch sau :
2
3 3.5 3.5 15
125 125.5 25 25
= = = .
HS2
b)
2
3 3.125 3.5.5
125 125.125 125
= =
=
5 15 15
125 25
=

HS3 c)
3 3 4
3 3.2a 6a
2a 2a .2a 4a
= =
=
2
6a
2a
(vi a > 0)
Hot ng 3
2. Trc cn thc mu. (14 pht)
GV : khi biu thc c cha cn thc
mu, vic bin i lm mt cn
thc mu gi l trc cn thc
mu.

92
GV a v d 2. Trc cn thc mu
v li gii tr 28 SGK ln mn hnh
my chiu
HS c v d 2 trong SGK tr 28
GV yu cu HS t c li gii.
GV : Trong v d cu b, trc cn
thc mu, ta nhn c t v mu vi
biu thc 3 1. Ta gi biu thc
3 + 1 v biu thc 3 1 l hai
biu thc lin hp ca nhau.

Tng t cu c, ta nhn c t v
mu vi biu thc lin hp ca
5 3 l biu thc no ?
HS : l biu thc 5 3 .
GV a ln mn hnh my chiu kt
lun : tng qut tr 29 SGK.
HS c tng qut.
GV : Hy cho bit biu thc lin hp
ca A B ? A B ?
A B ? A B ?
HS : Biu thc lin hp ca
A + B l A B ; ca A B l
A + B ...
Trc cn thc mu.
HS hot ng hm.
Bi lm ca cc nhm.
GV chia lp thnh ba nhm, mi
nhm lm mt cu.
a)
5 5 8 5.2 2 5 2
3.8 24 12
3 8
= = =
hoc
5 5 5 2
12
3 8 3.2 2
= =
*
2 2 b
b
b
= vi b > 0
93

b)
5 5(5 2 3)
5 2 3 (5 2 3)(5 2 3)
=

=
2
25 10 3 25 10 3
13
25 (2 3)

=

*
2a 2a(1 a)
1 a
1 a
(vi a 0 ;
a 1

c)
4 4( 7 5)
7 5
7 5

=
4( 7 5)
2( 7 5)
2
=
*
6a 6a(2 a b)
4a b
2 a b

(Vi a > b > 0)
GV kim tra v nh gi kt qu lm
vic ca cc nhm.
i din 3 nhm trnh by bi.
Hot ng 4
GV a bi tp ln mn hnh my
chiu.

Bi 1.
94
Kh mu ca biu thc ly cn.
a)
1
600
.
b)
3
50
.
c)
2
(1 3)
27
.
d) ab
a
b
.

HS lm bi tp
HS1 lm cu a c.
HS2 lm cu b d.
a)
1
600
=
2
1.6 1
6
100.6 60
=
b)
3
50
=
2
3.2 1
6
25.2 10
=
c)
2
(1 3)
27

=
( 3 1) 1 ( 3 1) 3
3 3 9

=
(Gi thit biu thc c ngha).
d) ab
a
b
= ab
2
ab ab
ab
b b
=
Bi 2 : Cc kt qu sau ng hay sai ?
Nu sai hy sa li cho ng. (gi
thit cc biu thc u c ngha).

Cu Trc cn thc mu S p n.
1
5 5
2
2 5
=
2.
2 2 2 2 2
10
5 2

=
S : Sa
2 2
5

3.
2
3 1
3 1
=

S : Sa 3 1
95
4.
p(2 p 1) p
4p 1
2 p 1

5.
x y 1
x y
x y

Hc bi. n li cch kh mu ca biu thc ly cn v trc cn thc mu.
Lm bi tp cc phn cn li ca bi 48,49, 50, 51, 52 tr29, 30 SGK.
Lm bi tp 68, 69, 70(a, c) tr 14 SBT.
Tit sau luyn tp.
Tit 11 luyn tp
A. Mc tiu
HS c cng c cc kin thc v bin i n gin biu thc cha cn
bc hai : a tha s ra ngoi du cn v a tha s vo trong du cn, kh
mu ca biu thc ly cn v trc cn thc mu.
HS c k nng thnh tho trong vic phi hp v s dng cc php bin
i trn.
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi sn h thng bi tp.
C. Tin trnh dy hc
96
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
GV nu yu cu kim tra. Hai HS ng thi ln bng.
HS1 : Cha bi tp 68(b, d) tr 13
SBT ( bi a ln mn hnh)
HS1 : Cha bi 68(b, d)
Kh mu ca mi biu thc ly cn
v rt gn (nu c).

b)
2
x
5
vi x 0 b) =
2
2
x .5 1 1
. x 5 x 5
5 5 5
= = (v x 0)
d)
2
2
x
x
7
vi x < 0 d) =
2 2
2
6x 42x
7 7
= =
1
x 42
7

=
x
42
7
(v x < 0)
HS2 : Cha bi tp 69(a, c) tr 13
SBT.
HS2 : Cha bi 69(a, c)
Trc cn thc mu v rt gn
(nu c).
Kt qu.
a)
5 3
2
a)
10 6
2

c)
2 10 5
4 10
c)
10
2

GV cho HS nhn xt bi lm ca
hai bn v cho im.

Hot ng 2
luyn tp. (35 pht)
97
Dng 1 : Rt gn cc biu thc
(gi thit biu thc ch u c
ngha).
Bi 53(a, d) tr 30 SGK.
a)
2
18( 2 3)

GV : Vi bi ny phi s dng
nhng kin thc no rt gn biu
thc ?
HS : S dng hng ng thc
2
A A = v php bin i a tha
s ra ngoi du cn.
GV gi HS1 ln bng trnh by.
C lp lm bi vo v.
HS1 :
2
18( 2 3) =
= 3 2 3 2 3( 3 2) 2 =
b)
a ab
a b

GV : Vi bi ny em lm nh th
no ?
HS : Nhn c t v mu ca biu thc
cho vi biu thc lin hp ca mu.
GV : Hy cho bit biu thc lin
hp ca mu ?
HS : l a b
GV yu cu c lp lm bi v gi
HS2 ln bng trnh by.
HS2 lm bi.
a ab (a ab)( a b)
a b ( a b)( a b)

=

=
a a a b a b b a
a b

=
a(a b)
a
a b

98
C cch no lm nhanh hn khng ? HS c th nu cch khc.
a ab a( a b)
a
a b a b

= =

Nu HS khng nu c cch 2 th
GV hng dn.
GV nhn mnh : khi trc cn thc
mu cn ch dng phng php
rt gn (nu c th) th cch gii s
gn hn.

GV hi : biu thc c ngha th a
v b cn c iu kin g ?
HS : Biu thc trn c ngha khi a 0 ;
b 0 v a, b khng ng thi bng 0.
(dng cch 1 th cn a b).
Bi 54 tr 30 SGK HS lm bi tp. Hai HS ln bng.
2 2
1 2
;
a a
1 a

HS3 :
2 2
1 2
=
2( 2 1)
2
1 2

hoc
2 2
1 2
=
(2 2)(1 2)
(1 2)(1 2)

=
2 2 2 2 2 2
2
1 2 1

= =

HS4 :
a a
1 a
=
( )
a( a 1)
a
a 1)
=

hoc nhn t v mu vi 1 + a ri
rt gn.
GV : iu kin ca a biu thc
c ngha ?
HS : a 0 ; a 1
Dng 2 : Phn tch thnh nhn t.
99
Bi 55 tr 30 (SGK).
a) ab + b a + a + 1
HS hot ng nhm
Bi lm.
b)
3 3 2 2
x y x y xy
GV yu cu HS hot ng nhm.
a) ab + b a + a + 1
= b a ( a + 1) + ( a + 1)
= ( a + 1)(b a + 1)
b)
3 3 2 2
x y x y xy
= x x y y + x y y x

= x( x + y ) y( x + y )
= ( x + y )(x y).
Sau khong 3 pht, GV yu cu i
din mt nhm ln trnh by bi.
i din mt nhm ln trnh by.
GV kim tra thm bi ca vi nhm
khc.
Dng 3 : So snh
Bi 56 tr 30 SGK
Sp xp theo th t tng dn.

a) 3 5 ; 2 6 ; 29 ; 4 2
b) 6 2 ; 38 ; 3 7 ; 2 14

GV hi : lm th no sp xp c
cc cn thc theo th t tng dn ?
HS : Ta a tha s vo trong du cn
ri so snh.
GV gi hai HS ng thi ln bng
lm bi.
Kt qu.
a) 2 6 29 4 2 3 5 < < <
b) 38 2 14 3 7 6 2 < < <
100
Bi 73 tr 14 SBT.
KHng dng bng s hay my tnh
b ti. So snh.

2005 2004 vi
2004 2003
HS :
GV : Hy nhn mi biu thc vi
biu thc lin hp ca n ri biu
th biu thc cho di dng
khc.
( 2005 2004)( 2005 2004) = 1
v
( 2004 2003)( 2004 2003) = 1

1
2005 2004
2005 2004
=

1
2004 2003
2004 2003
=

GV : S no ln hn ? HS :
2005 2004 > 2004 2003

1 1
2005 2004 2004 2003
<

hay
2005 2004 < 2004 2003
Dng 4 : Tm x.
GV a ln mn hnh my chiu
bi 57 tr 30 SGK.
25x 16x 9 = khi x bng :
(A) 1 ; (B) 3 ; (C) 9 ; (D) 81.

101
Hy chn cu tr li ng.
Gii thch.

HS chn (D) v 25x 16x 9 =
5 x 4 x = 9
x = 9
x = 81
GV lu HS :
C th chn nhm (A) do bin i
nhm v tri c (25 16) x = 9.
C th chn nhm (B) do bin i
nhm v tri c 25 16 .x = 9.
C th chn nhm (C) do bin i
v tri c (25 16)x = 9.

Bi 7(a) tr 15 SBT.
Tm x bit 2x 3 1 2 = .

GV gi HS vn dng nh ngha
cn bc hai s hc.
x = a vi a 0 th x = a
2
.
HS :
2x + 3 =
2
(1 2)
GV yu cu HS gii phng trnh
ny.
2x + 3 = 1 + 2 2 + 2
2x + 3 = 3 + 2 2
2x = 2 2
x = 2
Bi 77(c) tr 15 SBT.
3x 2 2 3 =

102
GV : C nhn xt g v phi ca
phng trnh :
HS : 2 3 > 0
GV : Vn dng cch lm ca cu a
tm kt qu bi ton.
HS Ta c : 3x 2 = (2 3 )
2

3x 2 = 4 + 3 4 3
3x = 9 4 3
x = 3
4 3
3

Xem li cc bi tp cha trong tit hc ny
Lm bi 53(b, c), 54 (cc phn cn li) tr 30 SGK.
Lm bi 75, 76, 77 (b, c, d) tr 14, 15 SBT.
c trc 8. Rt gn biu thc cha cn bc 2.

Tit 12 8. rt gn biu thc cha cn thc bc hai
A. Mc tiu
HS bit phi hp cc k nng bin i biu thc cha cn thc bc hai.
HS bit s dng k nng bin i biu thc cha cn thc bc hai
gii cc bi ton lin quan
GV : Bng ph hoc n chiu giy trong ghi li cc php bin i
cn thc bc hai hc, bi tp, vi bi gii mu.
103
HS : n tp cc php bin i cn thc bc hai.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (8 pht)
HS1 : in vo ch (...) hon
thnh cc cng thc sau :
Hai HS ln kim tra.
HS1 : in vo ch (...) c cc
cng thc sau :

2
A = ...
A. B = ...
vi A ... ; B ...

2
A = A
A. B = A. B
vi A 0 ; B 0
A
B
= ...
vi A ... ; B ...
A
B
=
A
B

vi A 0 ; B > 0

2
A B = ...
vi B ...

2
A B = A B
vi B 0
A AB
B .....
=
vi A . B ... v B ...
A AB
B B
=
vi A.B 0 v B 0
Cha bi tp 70(c) tr 14 SBT.
Rt gn
Cha bi tp 70(c) tr 14 SBT.
Rt gn
104
5 5 5 5
5 5 5 5

2 2
(5 5) (5 5)
(5 5)(5 5)

=
25 10 5 5 25 10 5 5
25 5

Cc cng thc HS in, GV gi
li bng ph.
=
60
20
= 3
HS2 : Cha bi tp 77(a, d) SBT
Tm x bit
HS2 : Cha bi tp 77 SBT
a) 2x 3 1 2 =
a) 2x 3 1 2 = K : x
3
2

2x + 3 = (1 + 2 )
2

2x + 3 = 3 + 2 2
2x = 2 2
x = 2 (TMK)
d) x 1 5 3 = d) x 1 5 3 =
V 5 < 3 5 3 < 0
x 1 5 3 = v nghim
GV nhn xt, cho im HS nhn xt, cha bi.
Hot ng 2
rt gn biu thc cha cn thc bc hai (30 pht)
GV t vn : Trn c s cc php
bin i cn thc bc hai, ta phi
hp rt gn cc biu thc cha

105
cn thc bc hai.
V d 1. Rt gn
a 4
5 a 6 a 5
4 a
vi a > 0
Vi a > 0, cc cn thc bc hai
ca biu thc u c ngha.

Ban u, ta cn thc hin php bin
i no ?
Hy thc hin.
HS : Ta cn a tha s ra ngoi du
cn v kh mu ca biu thc ly cn.
=
2
6 4a
5 a a a 5
2 a

=
2a
5 a 3 a a 5
a

= 8 a 2 a 5
= 6 a 5
GV cho HS lm . Rt gn
3 5a 20a 4 45a a
vi a 0
HS lm bi, mt HS ln bng.
= 3 5a 4. 5a 4 9. 5a a
= 3 5a 2 5a 12 5a a
= 13 5a a
hoc = (13 5 1) a .
GV yu cu HS lm bi tp 58(a, b)
SGK v bi 59 SGK.
Na lp lm bi 58(a) v 59(a)
HS hot ng theo nhm
Bi 58(a). Rt gn.
106
Na lp lm bi 58(b) v 59(b)
hnh).
1 1
5 20 5
5 2

=
2
5 1
5 4. 5 5
5 2

=
5 2
5 5 5
5 2

= 3 5
GV kim tra cc nhm hot ng. Bi 58(b)
1
4, 5 12, 5
2

=
2 2 2
2 9. 2 25. 2
2 2 2

=
1 3 5
2 2 2
2 2 2

=
9
2
2

Bi 59. Rt gn (vi a > 0 ; b > 0)
a)
3 2
5 a 4b 25a 5a 16ab 2 9a
= 5 a 4b.5a a 5a.4b a 2.3 a
= 5 a 20ab a 20ab a 6 a
= a
b)
3 3 3
5a 64ab 3. 12a b
107
+
3
2ab 9ab 5b 81a b
=5a.8b ab 3.2 3ab ab 2ab.3 ab

5b.9a ab
= 40ab ab 6ab ab 6ab ab
45ab ab
= 5ab ab
i din 2 nhm trnh by bi lm.
HS lp nhn xt
GV cho HS c V d 2 SGK v bi
gii
HS c V d 2 v bi gii SGK.
GV hi : Khi bin i v tri ta p
dng cc hng ng thc no ?
HS : Khi bin i v tri ta p dng
cc hng ng thc :
(A + B)(A B) = A
2
B
2

v (A + B)
2
= A
2
+ 2AB + B
2

GV yu cu HS lm .
Chng minh ng thc
2
a a b b
ab ( a _ b)
a b

vi a > 0 ; b > 0

GV : chng minh ng thc
trn ta s tin hnh th no ?
HS : chng minh ng thc trn ta
bin i v tri bng v phi.
Nu nhn xt v v tri. V tri c hng ng thc
108
3 3
a a b b ( a) ( b) =
= ( a b)(a ab b)
Hy chng minh ng thc
Bin i v tri :
a a b b
ab
a b

=
( a b)(a ab b)
ab
a b

= a ab + b ab
=
2
( a b) (= v phi)
Sau khi bin i v tri bng v phi.
Vy ng thc c chng minh.
GV cho HS lm tip V d 3
hnh)

GV yu cu HS nu th t thc
hin php ton trong P.
HS : Ta s tin hnh quy ng mu
thc ri thu gn trong cc ngoc n
trc, sau s thc hin php bnh
phng v php nhn.
HS rt gn di s hng dn ca
GV.
a)
P =
2
a 1 a 1 a 1
.
2 2 a a 1 a 1
1 1

( ) ( )

vi a > 0 v a 1
HS bin i nh SGK.
b) Tm a P < 0
109
Do a > 0 v a 1 nn a 0
P =
1 a
a
< 0 1 a < 0
a > 1 (TMK)
GV yu cu HS lm
HS lm bi tp.
Hai HS ln bng trnh by
a)
2
x 3
x 3
; b)
1 a a
1 a

vi a 0 v a 1
a) K : x 3
=
(x 3)(x 3)
x 3
(x 3)

=

GV yu cu na lp lm cu a, na
lp lm cu b.
HS c th lm cch hai.
2 2
x 3 (x 3)(x 3)
x 3 (x 3)(x 3)

=

=
2
2
(x 3)(x 3)
x 3
(x 3)

=

b)
1 a a
1 a
vi a 0 v a 1
=
(1 a)(1 a a)
1 a

1 a a =
HS nhn xt cha bi
Hot ng 3
luyn tp. (5 pht)
Bi 60 tr 33 SGK
Cho biu thc HS lm bi tp
110
B = 16x 16 9x 9
4x 4 x 1
vi x 1
B = 16(x 1) 9(x 1)
4(x 1) x 1
a) Rt gn biu thc B
b) Tm x sao cho B c gi tr l 16
B = 4 x 1 3 x 1 2 x 1
+ x 1
B = 4 x 1
b) B = 16 vi x > 1
4 x 1 = 16
x 1 = 4
x + 1 = 16
x = 15 (TMK)
Hng dn v nh (2 pht)
Bi tp v nh s 58 (c, d), 61, 62, 66 tr 32, 33 34 SGK.
Bi s 80, 81 tr 15 SBT.
Tit sau luyn tp
Tit 13 luyn tp
A. Mc tiu
Tip tc rn k nng rt gn cc biu thc c cha cn thc bc hai,
ch tm KX ca cn thc, ca biu thc.
S dng kt qu rt gn chng minh ng thc, so snh gi tr ca
biu thc vi mt hng s, tm x ... v cc bi ton lin quan.
111
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi cu hi, bi tp.
HS : n tp cc php bin i biu thc cha cn thc bc hai.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
HS1 : Cha bi tp 58(c, d) tr 32
SGK.
Hai HS ln kim tra.
HS1 : Rt gn biu thc.
c) 20 45 3 18 72
= 4.5 9.5 3 9.2 36.2
= 2 5 3 5 9 2 6 2
= 15 2 5
d) 0,1 200 2 0,08 0, 4. 50
= 0,1 100.2 2 0, 04.2 0, 4 25.2
= 2 0, 4 2 2 2
= 3,4 2
HS2 : Cha bi 62(c, d) SGK HS2 : Rt gn biu thc.
c) ( 28 2 3 7). 7 84
112
= (2 7 2 3 7). 7 4.21
= (3 7 2 3). 7 2 21
= 3. 7 2 21 2 21
= 21
d)
2
( 6 5) 120
= 6 + 2 30 5 4.30
= 11 + 2 30 2 30
= 11
GV nhn xt, cho im HS nhn xt bi lm ca bn
Hot ng 2
luyn tp. (35 pht)
GV cho HS tip tc rt gn cc biu
thc s.

Bi 62(a, b)
GV lu HS cn tch biu thc ly
cn cc tha s l s chnh phng
a ra ngoi du cn, thc hin
cc php bin i biu thc cha cn.
HS lm di s hng dn ca GV
a)
1 33 1
48 2 75 5 1
2 3
11

=
2
1 33 4.3
16.3 2 25.3 5
2 11 3

=
5.2
2 3 10 3 3 3
3

=
10
3(2 10 1 )
3

113
=
17
3
3

b)
2
150 1, 6. 60 4, 5 2 6
3

=
9 8
25.6 96 6
2 3

=
2
9 4.2.3
5 6 16.6 6
2 3

=
9 2
5 6 4 6 . 6 6
2 3

= 11 6
Rt gn biu thc c cha ch trong
cn thc.
Bi 64 tr 33 SGK
Chng minh cc ng thc sau
a)
2
1 a a 1 a
a 1
1 a
1 a
1 1

=

( )( )

vi a 0 v a 1

GV : V tri ca ng thc c dng
hng ng thc no ?
HS : V tri ca ng thc c dng
hng ng thc l :
1
3 3
a a 1 ( a) =
= (1 a).(1 a a)
v 1 a = 1
2
-
2
( a)
114
= (1 a).(1 a)
Hy bin i v tri ca ng thc
sao cho kt qu bng v phi.
HS lm bi tp, mt HS ln bng
trnh by.
Bin i v tri
VT =
(1 a)(1 a a)
a
(1 a)
l

l
l
l
.
2
1 a
(1 a)(1 a)
l
l
l

l
l

=
2
1
(1 a a a).
(1 a)

=
2
2
(1 a)
(1 a)

= 1 = VP
Kt lun : Vi a 0, a 1 sau khi
bin i VT = VP.
Bi 65 tr 34 SGK
hnh).

HS lm bi tp
115
M =
1 1 a 1
:
a a a 1 a 2 a 1
1

( )

vi a > o v a 1
Rt gn ri so snh gi tr ca M vi 1.
GV hng dn HS nu cch lm ri
rt gi mt HS ln bng rt gn.
so snh gi tr ca M vi 1 ta
xt hiu M 1
M =
2
1 1 a 1
:
a( a 1) a 1 ( a 1)
l

l
l

l

M =
2
(1 a) ( a 1)
.
a( a 1) a 1

M =
a 1
a

Xt hiu M 1
M 1 =
a 1
a
1
=
a 1 a 1
a a

=
C a > 0 v a 1 a > 0

1
a
< 0
hay M 1 < 0 M < 1
GV gii thiu cch khc
M =
a 1 1
1
a a
=
Vi a > 0, a 1 ta c

1
a
< 0
M = 1
1
a
< 1

116
bi tp sau
HS hot ng theo nhm
a) Rt gn Q
Q =
1 1 a 1 a 2
:
a 1 a a 2 a 1
1 1

( ) ( )

a) Rt gn Q vi a > 0, a 1 v a 4
b) Tm a Q = 1
c) Tm a Q > 0
Na lp lm cu a v b
Na lp lm cu a v c
Q =
a ( a 1) (a 1) (a 4)
:
a( a 1) ( a 2)( a 1)

Q =
a a 1 a 1 a 4
:
a( a 1) ( a 2)( a 1)

Q =
1 ( a 2)( a 1)
.
3 a( a 1)

Q =
a 2
3 a

b) Q = 1

a 2
3 a
= 1 vi
a 0
a 1
a 4
'
1
1
1
1
!
1
1
1
1+

a 2 = 3 a
4 a = 2
a =
1
2

a =
1
4
(TMK)
GV i kim tra cc nhm hot ng,
nhn xt, gp .
c) Q > 0

a 2
3 a
> 0
117

Vi a > 0, a 1 v a 4
3 a > 0
Vy
a 2
0 a 2 0
3 a

a > 2
a > 4
(TMK)
Cc nhm hot ng khong 5 pht th
gi ln lt i din 3 nhm ln trnh
by, mi nhm trnh by mt cu.
i din nhm trnh by bi gii.
HS lp nhn xt, gp .
Bi 82 tr 15 SBT.
hnh).
a) Chng minh
x
2
+ x 3 + 1 =
2
3 1
x
2 4
1

( )

GV hng dn HS bin i sao cho
bin x nm ht trong bnh phng
ca mt tng
HS nghe GV hng dn v ghi bi.
x
2
+ x 3 + 1
= x
2
+ 2.x.
2
3 3
2 2
1

( )
+
1
4

=
2
3 1
x
2 4
1

( )
.

118
b) Tm GTNN ca biu thc
x
2
+ x 3 + 1
Gi tr t c khi x bng bao
nhiu ?
GV gi :
2
3
x
2
1

( )
c gi tr nh
th no ?
Ta c :
2
3
x
2
1

( )
0 vi mi x

2
3 1
x
2 4
1

( )

1
4
vi mi x
Vy x
2
+ x 3 + 1
1
4

GTNN ca x
2
+ x 3 + 1 bng
1
4
x +
3
2
= 0 x =
3
2

Bi tp v nh s 63(b), 64 tr 33 SGK
s 80, 83, 84, 85 tr 15, 16 SBT.
n tp nh ngha cn bc hai ca mt s, cc nh l so snh cc cn bc
hai s hc, khai phng mt tch, khai phng mt thng tit sau hc
Cn bc ba
Mang my tnh b ti v Bng s.
Tit 14 9. cn bc ba
A. Mc tiu
HS nm c nh ngha cn bc ba v kim tra c mt s l cn bc
ba ca s khc.
Bit c mt s tnh cht ca cn bc ba.
HS c gii thiu cch tm cn bc ba nh bng s v my tnh b ti.
119
GV : Bng ph hoc n chiu giy trong ghi bi tp, nh ngha,
nhn xt
My tnh b ti CASIO fx220 hoc SHARPEL 500M.
Bng s vi 4 ch s thp phn v giy trong (hoc bng ph)
trch mt phn ca Bng lp phng.
HS : n tp nh ngha, tnh cht ca cn bc hai.
My tnh b ti, Bng s vi 4 ch s thp phn.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (5 pht)
GV nu yu cu kim tra Mt HS ln kim tra.
Nu nh ngha cn bc hai ca
mt s a khng m.
nh ngha : Cn bc hai ca mt s
a khng m l s x sao cho x
2
= a
Vi a > 0, a =0 mi s c my cn
bc hai ?
Vi a > 0, c ng hai cn bc hai l
a v a .
Vi a = 0, c mt cn bc hai l
chnh s 0.
Cha bi tp 84(a) SBT
Tm x bit
4x 20 3 5 x +
4
9x 45 6
3
=
Cha bi tp
K : x 5
4(x 5) 3 x 5 +
4
9(x 5)
3
= 6
2 x 5 3 x 5 +
120

4 x 5 6 =
3 x 5 = 6
x 5 = 2
x + 5 = 4
x = 1 (TMK)
GV nhn xt, cho im HS nhn xt bi lm ca bn.
Hot ng 2
1. Khi nim cn bc ba. (18 pht)
GV yu cu mt HS c Bi ton
SGK v tm tt bi.
Thng hnh lp phng
V = 64 (dm
3
).
Tnh di cnh ca thng ?

GV hi : Th tch hnh lp phng
tnh theo cng thc no ?
HS : Gi cnh ca hnh lp phng l
x (dm) K : x > 0, th th tch ca
hnh lp phng tnh theo cng thc :
V = x
3
.
GV hng dn HS lp phng trnh
v gii phng trnh.
Theo bi ta c :
x
3
= 64
x = 4 (v 4
3
= 64).
GV gii thiu : T 4
3
= 64 ngi ta
gi 4 l cn bc ba ca 64.

Vy cn bc ba ca mt s a l
mt s x nh th no ?
HS : Cn bc ba ca mt s a l mt
s x sao cho x
3
= a.
121
GV hi : Theo nh ngha , hy
tm cn bc ba ca 8, ca 0 ; ca 1 ;
ca 125
HS : Cn bc ba ca 8 l 2 v 2
3
= 8
Cn bc ba ca 0 l 0 v 0
3
= 0
Cn bc ba ca 1 l 1 v (1)
3
= 1
Cn bc ba ca 125 l 5 v
(5)
3
= 125
Vi a > 0, a = 0, a < 0, mi s a
c bao nhiu cn bc ba ? l cc s
nh th no ?
HS nhn xt : Mi s a u c duy
nht mt cn bc ba.
Cn bc ba ca s dng l s dng.
Cn bc ba ca s 0 l s 0
Cn bc ba ca s m l s m.
GV nhn mnh s khc nhau ny
gia cn bc ba v cn bc hai.
Ch c s khng m mi c cn bc
hai.
S dng c hai cn bc hai l hai
s i nhau.
S 0 c mt cn bc hai l 0.
S m khng c cn bc hai.
GV gii thiu k hiu cn bc ba
ca s a :
3
a

S 3 gi l ch s ca cn.
Php tm cn bc ba ca mt s gi
l php khai cn bc ba.
Vy
3 3 3 3
( a) a = = a

GV yu cu HS lm , trnh by
theo bi gii mu SGK
HS lm , mt HS ln bng trnh
by.
3 3 3
64 ( 4) = = 4
122

3
0 = 0
3
3 3
1 1 1
125 5 5
1

= =

( )

GV cho HS lm bi tp 67 tr 36
SGK. Hy tm :
3 3 3
512 ; 729 ; 0, 064

GV gi : Xt xem 512 l lp
phng ca s no ?
T tnh
3
512 .
GV gii thiu cch tm cn bc ba
bng my tnh b ti CASIO fx -
220.
HS : 512 = 8
3

3
512 =
3 3
8 = 8.
Tng t :
3 3 3
729 ( 9) = = 9
3 3 3 3
0, 064 (0, 4) = = 0,4

Cch lm : t s ln mn hnh. HS thc hnh theo hng dn ca GV.
Bm tip hai nt

Hot ng 3
2. tnh cht. (12 pht)
GV nu bi tp :
123
in vo du chm (...) hon
thnh cc cng thc sau.
HS lm bi tp vo giy nhp. Mt HS
ln bng in.
Vi a, b 0
a < b ... ... <
a. b ... . ... =
Vi a 0 ; b > 0
a .....
b .....
=
Vi a, b 0
a < b a b <
a. b . a b =
Vi a 0 ; b > 0
a
b
a
b
=
GV : y l mt s cng thc nu
ln tnh cht ca cn bc hai.
Tng t, cn bc ba c cc tnh
cht sau :
a) a < b
3 3
a b <

V d : So snh 2 v
3
7 . HS : 2 =
3
8
V 8 > 7
3
8 >
3
7
Vy 2 >
3
7
124
GV lu : Tnh cht ny ng vi
mi a, b R
b)
3 3
3
a. b a . b =
(vi mi a, b R)
GV : Cng thc ny cho ta hai quy
tc :
Khai cn bc ba mt tch
Nhn cc cn thc bc ba
V d :

Tm
3
16
3 3 3 3
3
16 8. 2 8. 2 2 2 = = =
Rt gn
3 3
8a 5a HS :
3 3
8a 5a
=
3 3 3
8. a 5a
= 2a 5a
= 3a
c) Vi b 0, ta c :
3
3
3
a a
b
b
=
GV yu cu HS lm .
Tnh
3 3
1728 : 64 theo hai cch

125
Em hiu hai cch lm ca bi ny
l g ?
HS : Cch 1 : Ta c th khai cn bc
ba tng s trc ri chia sau
Cch 2 : Chia 1728 cho 64 trc ri
khai cn bc ba ca thng.
GV xc nhn ng, yu cu thc
hin
HS ln bng trnh by.
3 3
1728 : 64 = 12 : 4 = 3
3 3
1728 : 64 =
3
1728
64
=
3
27 = 3
Hot ng 4
Luyn tp. (5 pht)
Bi tp 68 tr 36 SGK. Tnh :
a)
3 3 3
27 8 125
b)
3
3 3
3
135
54 . 4
5

HS lm bi tp, hai HS ln bng, mi
HS lm mt phn.
Kt qu a) 0
b) 3
Bi 69 tr 36 SGK
So snh HS trnh by ming
a) 5 v
3
123 . a) 5 =
3 3 3
5 125 =
c
3
125 >
3
123 5 >
3
123 .
b) 5.
3
6 v 6.
3
5 b) 5.
3
6 =
3
3
5 .6
6.
3
5 =
3
3
6 . 5
C 5
3
.6 < 6
3
.5 5.
3
6 < 6.
3
5
126
GV a mt phn ca Bng lp phng ln bng ph, hng dn cch tm
cn bc ba ca mt s bng Bng lp phng.
hiu r hn, HS v nh c Bi c thm tr 36, 37, 38 SGK
Tit sau n tp chng I
HS lm cu 5 cu hi n tp chng, xem li cc cng thc bin i cn thc
Bi tp v nh s 70, 71, 72 tr 40 SGK
s 96, 97, 98 tr 18 SBT.
Tit 15 n tp chng I (tit 1)
A. Mc tiu
HS nm c cc kin thc c bn v cn thc bc hai mt cch c h
thng.
Bit tng hp cc k nng c v tnh ton, bin i biu thc s,
phn tch a thc thnh nhn t, gii phng trnh.
n l thuyt 3 cu u v cc cng thc bin i cn thc.
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi bi tp, cu hi, mt
vi bi gii mu.
My tnh b ti.
HS : n tp chng I, lm cu hi n tp v bi n tp chng.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
127
Hot ng 1
n tp l thuyt v bi tp trc nghim. (12 pht)
GV nu yu cu kim tra. Ba HS ln bng kim tra.
HS1 : HS1 : lm cu hi 1 v bi tp.
1) Nu iu kin x l cn bc hai
s hc ca s a khng m. Cho v
d.
1) x =
2
x 0
a
x a
'
1
1
!
1
=
1+

(vi a 0)
V d : 3 = 9 v
2
3 0
3 9
'
1
1
!
1
=
1+

Bi tp trc nghim Lm bi tp trc nghim
a) Nu cn bc hai s hc ca mt
s l 8 th s l :
A. 2 2 ; B . 8 ; C. khng c s
no.
a) Chn B. 8
b) a = 4 th a bng :
A. 16 ; B. 16 ; C. khng c s no.
b) Chn C. khng c s no.
HS2. HS2 : lm cu 2 v cha bi tp
2) Chng minh
2
a a = vi mi
s a.
2) Chng minh nh tr 9 SGK.
Cha bi tp 71(b) tr 40 SGK.
Rt gn
Cha bi tp 71(b)

128
0,2
2 2
( 10) . 3 2 ( 3 5)
b) = 0,2. 10 3 + 2 3 5
= 0,2. 10. 3 + 2( 5 3 ) ( 5 3)
= 2 3 + 2 5 - 2 3
= 2 5 .
HS3. HS3 : lm cu 3 v bi tp
3) Biu thc A phi tho mn iu
kin g A xc nh.
3) A xc nh A 0
Bi tp trc nghim. Bi tp trc nghim.
a) Biu thc 2 3x xc nh vi
cc gi tr ca x :
a)
Chn B. x
2
3

A. x
2
3
; B. x
2
3
; C
2
3
.

b) Biu thc
2
1 2x
x
xc nh vi
cc gi tr ca x :
b) Chn C. x
1
2
v x 0
A. x
1
2
; B. x
1
2
v x 0
C. x
1
2
v x 0

GV nhn xt, cho im. HS lp nhn xt, gp .
Hot ng 2
luyn tp. (31 pht)
129
GV a Cc cng thc bin i
cn thc ln bng ph, yu cu HS
gii thch mi cng thc th hin
nh l no ca cn bc hai.
HS ln lt tr li ming.
1) Hng ng thc
2
A A = .
2) nh l lin h gia php nhn v
php khai phng.
3) nh l lin h gia php chia v
php khai phng.
4) a tha s ra ngoi du cn.
5) a tha s vo trong du cn.
6) Kh mu ca biu thc ly cn.
7 - 8 - 9) Trc cn thc mu.
Dng bi tp tnh gi tr, rt gn
biu thc s.

Bi tp 70(c, d) tr 40 SGK Hai HS ln bng lm
c)
640. 34, 3
567

GV gi nn a cc s vo mt
cn thc, rt gn ri khai phng.
c)
640.34,3 64. 343
567 567
=
=
64.49 8.7 56
81 9 9
= =
d)
2 2
21, 6 . 810. 11 5 d) = 21, 6. 810. (11 5).(11 5)
= 216.81.16. 6
= 36. 9. 4
= 1296
130
Bi 71(a, c) tr 40 SGK
a) ( 8 3 2 10). 2 5

GV : Ta nn thc hin php tnh
theo th t no ?
HS : Ta nn thc hin nhn phn phi,
a tha s ra ngoi du cn ri rt
gn.
c)
1 1 3 4 1
2 200 :
2 2 2 5 8
1

( )

Biu thc ny nn thc hin theo
th t no ?
HS : Ta nn kh mu ca biu thc ly
cn, a tha s ra ngoi du cn, thu
gn trong ngoc ri thc hin bin
chia thnh nhn.
Sau khi hng dn chung ton lp,
GV yu cu HS rt gn biu thc.
Hai HS ln bng trnh by bi.
a) = 16 3 4 20 5
= 4 6 + 2 5 5
= 5 2
c) =
2
1 2 3 4
2 2.100 .8
2 2 2 5
1

( )

=
1 3
2 2 8 2 .8
4 2
1

( )

= 2 2 12 2 + 64 2
= 54 2
131
Bi 72. SGK : Phn tch thnh nhn
t (vi x, y, a, b 0 v a b)
Na lp lm cu a v cu c.
Na lp lm cu b v d.
HS hot ng theo nhm.
Kt qu.
a) ( x 1)(y x 1)
b) ( a b).( x y)
c) a b.(1 a b)
d) ( x 4).(3 x)
GV hng dn thm HS cch tch
hng t cu d.
Sau khong 3 pht, i din hai nhm
ln trnh by.
x x + 12 = x + 3 x 4 x + 12
Bi 74 tr 40 SGK.
Tm x, bit :
a)
2
(2x 1) = 3
Sau khi hng dn chung c lp, GV
yu cu hai HS ln bng lm.
a)
2
(2x 1) = 3
GV hng dn HS lm :
Khai phng v tri :
2x 1 = 3.
2x 1 = 3
2x 1 = 3 hoc 2x 1 = 3
2x = 4 hoc 2x = 2
x = 2 hoc x = 1.
Vy x
1
= 2 ; x
2
= 1
132
b)
5 1
15x 15x 2 15x
3 3
=
GV : Tm iu kin ca x.
Chuyn cc hng t cha x sang
mt v, hng t t do v v kia.
b)
5 1
15x 15x 2 15x
3 3
=
K : x 0
5 1
15x 15x 15x 2
3 3
=

1
15x 2
3
=
15x = 6
15x = 36
x = 2,4 (TMK)
Bi 96 tr 18 SBT.
hnh).

Nu x tho mn iu kin
3 x 3 =
HS tr li ming
Chn D. 36
th x nhn gi tr l : HS c th gii phng trnh
A. 0 ; B. 6 ; C. 9 ; D. 36
Hy chn cu tr li ng.
3 + x = 9
x = 6
x = 36
HS c th thay ln lt gi tr ca x vo
nhm ri loi cc trng hp A, B, C.
Bi 97 tr 18 SBT HS chn A. 3
133
Biu thc
3 5 3 5
3 5 3 5

c gi tr l :
A. 3 ; B. 6 ; C. 5 ; D. 5
Gii thch
3 5 3 5
3 5 3 5

=
2 2
(3 5) (3 5)
9 5 9 5

=
3 5 3 5
2

= 3
Bi 98(a) tr 18 SBT
Chng minh ng thc
2 3 2 3 6 =

GV : Hai v ca ng thc c gi
tr nh th no ?
chng minh ng thc ta c
th lm th no ?
HS : Hai v ca ng thc u c gi
tr dng.
chng minh ng thc ta c th
chng minh bnh phng ca hai v
bng nhau.
Hy thc hin. Xt bnh phng v tri :
2
( 2 3 2 3)
= 2 + 3 2 (2 3)(2 3) 2 3
= 4 + 2 1
= 6 =
2
( 6)
134
Tit sau tip tc n tp chng I
L thuyt n tip tc cu 4, 5 v cc cng thc bin i cn thc.
Bi tp v nh s 73, 75 tr 40, 41 SGK
s 100, 101, 105, 107 tr 19, 20 SBT.

Tit 16 n tp chng I (tit 2)
A. Mc tiu
HS c tip tc cng c cc kin thc c bn v cn bc hai, n l
thuyt cu 4 v 5.
Tip tc luyn cc k nng v rt gn biu thc c cha cn bc hai,
tm iu kin xc nh (KX) ca biu thc, gii phng trnh, gii bt
phng trnh.
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi bi tp, cu hi, mt
vi bi gii mu.
HS : n tp chng I v lm bi tp n tp chng.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp l thuyt v bi tp trc nghim. (8 pht)
GV nu cu hi kim tra. Hai HS ln bng kim tra.
135
HS1 : HS1 :
Cu 4/ Pht biu v chng minh nh
l v mi lin h gia php nhn v
php khai phng. Cho v d.
Tr li cu 4
Vi a, b 0
a. b a . b =
Chng minh nh tr 13 SGK
V d :
9. 25 9. 25 =
= 3. 5 = 15
in vo ch (...) c khng
nh ng.
in vo ch (...)
2
(2 3) 4 2 3
= ..... +
2
( 3 ...)
= ..... + .....
= 1
2
(2 3) 4 2 3
= 2
2
3 ( 3 1)
= 2 3 + 3 1
= 1
HS2 : HS2 tr li cu 5
Cu 5 : Pht biu v chng minh
nh l v mi lin h gia php chia
v php khai phng.
nh l :
Vi a 0 ; b > 0
a a
b
b
=
Chng minh nh tr 16 SGK
136
Bi tp. Gi tr ca biu thc
1 1
2 3 2 3

bng :
A. 4 ; B. 2 3 ; C. 0
Hy chn kt qu ng.
Bi tp trc nghim
Chn B. 2 3
GV nhn xt cho im.
GV nhn mnh s khc nhau v iu
kin ca b trong hai nh l. Chng
minh c hai nh l u da trn nh
ngha cn bc hai s hc ca mt s
khng m.
HS nhn xt bi lm ca bn.
Hot ng 2
luyn tp. (35 pht)
Bi 73 tr 40 SGK. Rt gn ri tnh
gi tr ca biu thc sau

a)
2
9a 9 12a 4a ti a = 9
HS lm di s hng dn ca GV
a)
2
9.( a) (3 2a)
= 3 a 3 + 2a
Thay a = 9 vo biu thc rt gn, ta
c :
3 ( 9) 3 + 2(9)
= 3. 3 15
= 6
137
b)
2
3m
1 m 4m 4
m 2

ti m = 1,5
GV lu HS tin hnh theo 2 bc :
Rt gn
Tnh gi tr ca biu thc.
b) =
2
3m
1 (m 2)
m 2

K : m 2.
= 1 +
3m
m 2
m 2
* Nu m > 2 m 2 > 0
m 2 = m 2
Biu thc bng 1 + 3m
* Nu m < 2 m 2 < 0
m 2 = (m 2)
Biu thc bng 1 3m
Vi m = 1,5 < 2
Gi tr biu thc bng :
1 3. 1,5 = 3,5
Bi 75(c, d) tr 41 SGK
Chng minh cc ng thc sau :
c)
a b b a 1
:
ab a b
= a b
vi a, b > 0 v a b
d)
a a a a
1 . 1
a 1 a 1
1 1

( ) ( )

= 1 a
Vi a 0 ; a 1
Na lp lm cu c
HS hot ng theo nhm
c) Bin i v tri
VT =
ab( a b)
.( a b)
ab

= ( a b)( a b)
= a b = VP.
d)
138
Na lp lm cu d.
VT =
a( a 1) a( a 1)
1 . 1
a 1 a 1
l l

l l

l l

l l
l l

= (1 + a ).(1 a )
= 1 a = VP
i din hai nhm ln trnh by bi
gii.
Bi 76 tr 41 SGK
Cho biu thc

Q =
2 2 2 2
a a
1
a b a b
1

( )
:
2 2
b
a a b

Vi a > b > 0.
a) Rt gn Q.
b) Xc nh gi tr ca Q khi a = 3b.
Q =
2 2
2 2 2 2
a b a a
a b a b

.
2 2
a a b
b

Q =
2 2
a
a b
-
2 2 2
2 2
a (a b )
b a b

Q =
2 2
a
a b

2
2 2
b
b a b

Q =
2 2
a b
a b

GV : Nu th t thc hin php
tnh trong Q.
Thc hin rt gn.
Q =
2
( a b)
a b. a b

Q =
a b
a b

139
Cu b, GV yu cu HS tnh. b) Thay a = 3b vo Q
Q =
3b b 2b 2
4b 2
3b b
= =

Bi 108 tr 20 SBT
Cho biu thc
C =
x x 9 3 x 1 1
:
9 x
3 x x 3 x x
1 1

( ) ( )

Vi x > 0 v x 9.
a) Rt gn C.
b) Tm X sao cho C < 1

GV hng dn HS phn tch biu
thc, nhn xt v th t thc hin
php tnh, v cc mu thc v xc
nh mu thc chung.
Sau yu cu HS ton lp lm vo v.
HS lm cu a, mt HS ln trnh by.
a) C =
x x 9
3 x (3 x)(3 x)
1

( )
:
3 x 1 1
x( x 3) x
1

( )

C =
x(3 x) x 9
(3 x)(3 x)

:
3 x 1 ( x 3)
x( x 3)

C =
3 x x x 9 x( x 3)
.
(3 x)(3 x) 2 x 4

140

C =
3( x 3) x(3 x)
.
(3 x)(3 x) 2( x 2)

C =
3 x
2( x 2)

b) Tm x sao cho C < 1
GV hng dn HS lm cu b.
b) C < 1

3 x
2( x 2)
< 1 K
x 0
x 9
'
1
1
!
1

1+

3 x
2( x 2)
+ 1 < 0

3 x 2 x 4
2( x 2)

< 0

4 x
2( x 2)
< 0
C 2( x + 2) > 0 x KX
4 x < 0
x > 4
x > 16 (TMK)
GV a ln bng ph bi tp sau.
Cho A =
x 3
x 1

HS tr li ming cu a.
a) Tm iu kin xc nh ca A
a) A =
x 3
x 1
xc nh x 0
141
b) Tm x A =
1
5

b) HS lm cu b, mt HS ln trnh
by.
c) Tm gi tr nh nht ca A. Gi tr
t c khi x bng bao nhiu.
d) Tm s nguyn x A nhn gi tr
nguyn.

A =
1
5

x 3 1
5
x 1
K : x 0
5 x 15 x 1 =
4 x = 16
x = 4
x = 16 (TMK).
Cu c, d : GV hng dn HS (c th
a bi gii sn ln bng ph nu
thiu thi gian).

142
c) A =
x 3 x 1 4
x 1 x 1

=

=
4
1
x 1

Ta c x 0 x 0
x + 1 1 ________________
1
x 1
1 _______________
4
x 1
4 ______________
1
4
x 1
1 4 _________
Vy A 3 x 0
A c GTNN = 3 x = 0
HS nghe hng dn v ghi li bi
gii.
143
(Dng cui nhn du = khi v ch
khi dng u nhn du =)
d) Theo cu c.
A = 1
4
x 1
K : x 0
C 1 Z A Z
4
x 1
Z.
Vi x Z
4
x 1
Z
4 ( x + 1)
( x + 1) (4)
( x + 1) { 1 ; 2 ; 4}

x + 1
1 1 2 2 4 4
x
0 2 1 3 3 5
x 0 loi 1 loi 9 loi
Vy A Z x {0; 1; 9}

v x 0
144
Tit sau kim tra 1 tit chng I i s.
n tp cc cu hi n tp chng, cc cng thc.
Xem li cc dng bi tp lm (bi tp trc nghim v t lun).
Bi tp v nh s 103, 104, 106 tr 19, 20 SBT

Tit 17 kim tra chng I
1
Bi 1 (1,5 ) Vit nh l v mi lin h gia php nhn v php khai phng.
Cho v d
Bi 2 (1,5 ) Bi tp trc nghim. (Khoanh trn ch ci ng trc kt qu ng).
a) Cho biu thc M =
x 2
x 2

iu kin xc nh ca biu thc M l :
A. x > 0 ; B. x 0 v x 4 ; C. x 0
b) Gi tr ca biu thc
2
(2 3) 7 4 3 . bng :
A. 4 ; B. 2 3 ; C. 0
145
Bi 3 (2 ). Tm x bit :
2
(2x 3) = 5
Bi 4 (4 ). Cho P =
x 1 1 2
:
x 1
x 1 x x 1 x
1 1

( ) ( )

a) Tm iu kin ca x P xc nh.
b) Rt gn P.
c) Tm cc gi tr ca x P > 0
Bi 5 (1 ) Cho Q =
1
x 2 x 3

Tm gi tr ln nht ca Q.
Gi tr t c khi x bng bao nhiu ?
p n tm tt v biu im chm
Bi 1. (1,5 im)
nh l lin h gia php nhn v php khai phng :
Vi hai s a v b khng m,
ta c a. b a . b = 1 im
Cho v d ng 0,5 im
Bi 2 (1,5 im)
146
a) . x 0 v x 4 0,75 im
b) . 4 0,75 im
Bi 3 (2 im)
2
(2x 3) = 5
2x + 3 = 5 0,5 im
* 2x + 3 = 5
2x = 2
x = 1
* 2x + 3 = 5
2x = 8
x = 4
Vy phng trnh c hai nghim l
x
1
= 1 ; x
2
= 4 1,5 im
Bi 4 (4 im).
a) iu kin ca x P xc nh l
x > 0 v x 1 0,5 im
b) Rt gn P
P =
x 1 1 2
:
x 1
x 1 x x x 1
1 1

( ) ( )

=
x 1 1 2
:
x 1 x( x 1) x 1 ( x 1)( x 1)
1 1

( ) ( )

=
x 1 x 1 2
:
x( x 1) ( x 1)( x 1)

147
P =
x 1 ( x 1)( x 1)
.
x( x 1) ( x 1)

P =
x 1
x
2,5 im
c) Tm x P > 0
P > 0
x 1
x
> 0 (x > 0 v x 1)
C x > 0 x > 0
Vy
x 1
x
> 0 x 1 > 0
x > 1 (TMK)
Kt lun : P > 0 x > 1 1 im
Bi 5 (1 im)
Xt biu thc :
x 2 x + 3 = x 2 x + 1 + 2 K : x 0
= ( x 1)
2
+ 2.
Ta c : ( x 1)
2
0 vi mi x 0
( x 1)
2
+ 2 2 vi mi x 0
Q =
2
1 1
2 ( x 1) 2

vi mi x 0 0,5 im
Vy GTLN ca Q =
1
x 1
2
=
x = 1 0,5 im
148
II
Bi 1 (2 im)
Chng minh nh l lin h gia php chia v php khai phng
Vi a 0 ; b > 0, ta c
a a
b
b
= .
Cho v d.
Bi 2 (1 im). Bi tp trc nghim (khoanh trn ch ci ng trc kt
qu ng).
a) Biu thc
2
( 3 2) c gi tr l
A. ( 3 2) ; B. (2 3 ) ; C. 1
b) Nu 9x 4x = 3 th x bng
A. 3 ; B.
9
5
; C. 9
Bi 3 (2 im). Rt gn cc biu thc.
a) (5 2 2 5) 5 250 .
b)
3 5 3 5
3 5 3 5

.
Bi 4 (4 im)
Cho biu thc
P =
1 1 x 1 x 2
:
x 1 x x 2 x 1
1 1

( ) ( )

149
a) Tm iu kin ca x P xc nh
b) Rt gn P
c) Tm x P =
1
4
.
Bi 5 (1 im)
Tm s x nguyn biu thc
Q =
x 1
x 1
nhn gi tr nguyn
p n tm tt v biu im chm
Bi 1 (2 im)
Chng minh nh l (tr 16 SGK) 1,5 im
V d ng 0,5 im
Bi 2 (1 im)
a) . (2 3 ) 0,5 im
b) . 9 0,5 im
Bi 3 (2 im)
a) (5 2 2 5) 5 250
= 5 10 10 5 10
= 10 1 im
150
b)
3 5 3 5
3 5 3 5

=
2 2
(3 5) (3 5)
9 5 9 5

=
3 5 3 5
2 2

= 3 1 im
Bi 4 (4 im)
a) iu kin ca x P xc nh
l : x > 0 ; x 1 ; x 4 0,5 im
b) Rt gn P.
P =
1 1 x 1 x 2
:
x 1 x x 2 x 1
1 1

( ) ( )

P =
x ( x 1) ( x 1)( x 1) ( x 2)( x 2)
:
x.( x 1) ( x 2)( x 1)

P =
x x 1 x 1 x 4
:
x( x 1) ( x 2)( x 1)

P =
1 ( x 2)( x 1)
.
3
x( x 1)

P =
x 2
3 x
2,5 im
151
c) P =
1 x 2 1
4 4
3 x
= (vi x > 0 ; x 1 ; x 4).

4 x 8 = 3 x
x = 8
x = 64 (TMK)
Kt lun : P =
1
4
x = 64 1 im
Bi 5 (1 im)
Q =
x 1
x 1
K : x 0 ; x 1
Q =
x 1 2 2
1
x 1 x 1

=

C 1 Z, vi x Z, Q Z

2
x 1
Z
( x 1) (2)
( x 1) {1 ; 2}.
x 1
1 1 2 2
x
0 2 1 3
152
x 0 4 loi 9
Kt lun : x {0 ; 4 ; 9} th Q Z. 1 im

Chng II
Hm s bc nht
Tit 18 1. nhc li v b sung
cc khi nim v hm s
A. Mc tiu
V kin thc c bn : HS c n li v phi nm vng cc ni dung sau :
Cc khi nim v hm s, bin s ; hm s c th c cho bng bng,
bng cng thc
Khi y l hm s ca x, th c th vit y = f(x) ; y = g(x), ... Gi tr ca
hm s y = f(x) ti x
0
, x
1
, ... c k hiu l f(x
0
), f(x
1
), ...
th ca hm s y = f(x) l tp hp tt c cc im biu din cc cp gi
tr tng ng (x ; f(x)) trn mt phng to .
Bc u nm c khi nim hm s ng bin trn R, nghch bin trn R.
153
V k nng : Sau khi n tp, yu cu ca HS bit cch tnh v tnh thnh
tho cc gi tr ca hm s khi cho trc bin s ; bit biu din cc cp s
(x ; y) trn mt phng to ; bit v thnh tho th hm s y = ax.
GV : Bng ph hoc n chiu v mt s phim giy trong.
V trc bng v d 1a, 1b ln giy trong v trc bng v bng p
n ca ln giy trong phc v vic n khi nim hm s v dy
khi nim hm s ng bin, hm s nghch bin.
HS : n li phn hm s hc lp 7.
Mang theo my tnh b ti CASIO fx 220 (hoc CASIO)
fx 500A) tnh nhanh gi tr ca hm s.
Bt d v mt s giy trong (mi bn mt bn).
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
t vn v gii thiu ni dung chng II. (3 pht)
GV : Lp 7 chng ta c lm
quen vi khi nim hm s, mt s
v d hm s, khi nim mt phng
to ; th hm s y = ax. lp 9,
ngoi n tp li cc kin thc trn ta
cn b sung thm mt s khi nim :
hm s ng bin, hm s nghch
bin ; ng thng song song v xt k
mt hm s c th y = ax + b (a 0).
Tit hc ny ta s nhc li v b
sung cc khi nim hm s.

HS nghe GV trnh by, m phn mc
lc tr 129 SGK theo di.
154
Hot ng 2
1. khi nim hm s. (20 pht)
GV cho HS n li cc khi nim v
hm s bng cch a ra cc cu hi :

Khi no i lng y c gi l
hm s ca i lng thay i x ?
HS : Nu i lng y ph thuc vo i
lng thay i x sao cho vi mi gi tr
ca x ta lun xc nh c mt gi tr
tng ng ca y th y c gi l hm
s ca x v x c gi l bin s
Hm s c th c cho bng
nhng cch no ?
HS : Hm s c th c cho bng
bng hoc bng cng thc.
GV yu cu HS nghin cu V d
1a) ; 1b) SGK tr 42
GV a bng giy trong vit sn
v d 1 ; 1b ln mn hnh v gii
thiu li :

V d 1 : y l hm s ca x c
cho bng bng. Em hy gii thch v
sao y l hm s ca x ?
HS : V c i lng y ph thuc vo
i lng thay i x, sao cho vi mi
gi tr ca x ta lun xc nh c ch
mt gi tr tng ng ca y.
V d 1b (cho thm cng thc,
y = x 1 ) : y l hm s ca x c
cho bi mt trong bn cng thc. Em
hy gii thch v sao cng thc
y = 2x l mt hm s ?

Cc cng thc khc tng t. HS tr li nh trn
GV a bng giy trong vit sn
v d 1c (Bi 1b SBT tr 56) : Trong
bng sau ghi cc gi tr tng ng
ca x v y. Bng ny c xc nh y l
hm s ca x khng ? V sao

155
x 3 4 3 5 8
y 6 8 4 8 16
Bng trn khng xc nh y l hm
s ca x, v : ng vi mt gi tr x = 3
ta c 2 gi tr ca y l 6 v 4
GV : Qua v d trn ta thy hm s
c th c cho bng bng nhng
ngc li khng phi bng no ghi
cc gi tr tng ng ca x v y cng
cho ta mt hm s y ca x.

Nu hm s c cho bng cng
thc y = f(x), ta hiu rng bin s x
ch ly nhng gi tr m ti f(x)
xc nh.

v d 1b, biu thc 2x xc nh vi
mi gi tr ca x, nn hm s y = 2x,
bin s x c th ly cc gi tr tu .
GV hng dn HS xt cc cng thc
cn li :

hm s y = 2x + 3, bin s x c
th ly cc gi tr tu , v sao ?
HS : Biu thc 2x + 3 xc nh vi
mi gi tr ca x.
hm s y =
4
x
, bin s x c th
ly cc gi tr no ? V sao ?
HS : Bin s x ch ly nhng gi tr
x 0. V biu thc
4
x
khng xc
nh khi x = 0.
Hi nh trn vi hm s
y = x 1
p s : Bin s x ch ly nhng
gi tr x 1
Cng thc y = 2x ta cn c th vit
y = f(x) = 2x.

Em hiu nh th no v k hiu f(0),
f(1), ..., f(a) ?
HS : l gi tr ca hm s ti x = 0 ;
1 ; ... ; a.
156
GV yu cu HS lm . Cho
hm s y = f(x) =
1
2
x + 5.

Tnh : f(0) ; f(1) ; f(a) ?
f(0) = 5 ; f(a) =
1
2
a + 5
f(1) = 5,5
Th no l hm hng ? Cho v d ? Khi x thay i m y lun nhn mt
gi tr khng i th hm s y c
gi l hm hng.
Nu HS khng nh, GV gi :
Cng thc y = 0x + 2 c c im g ?
Khi x thay i m y lun nhn gi
tr khng i y = 2
V d : y = 2 l mt hm hng.
Hot ng 3
2. th ca hm s. (10 pht)
GV yu cu HS lm bi . K
sn 2 h ta Oxy ln bng (bng
c sn li vung.
HS1 a). Biu din thc cc im
sau trn mt phng to :
A(
1
3
; 6), B(
1
2
; 4), C(1 ; 2)
D(2 ; 1) , E(3 ;
2
3
) , F(4 ;
1
2
)
157
GV gi 2 HS ng thi ln bng,
mi HS lm mt cu a, b.
GV yu cu HS di lp lm bi
vo v.

HS2 :
b) V th ca hm s y = 2x
Vi x = 1 y = 2 A(1 ; 2) thuc
th hm s y = 2x.

GV v HS cng kim tra bi ca 2
bn trn bng.

Th no l th ca hm s
y = f(x) ?
Tp hp tt c cc im biu din
cc cp gi tr tng ng (x ; f(x))
trn mt phng to c gi l
th ca hm s y = f(x).
158
Em hy nhn xt cc cp s ca
a, l ca hm s no trong cc
v d trn ?

Ca v d 1 a) c cho bng bng
tr 42.
th ca hm s l g ? L tp hp cc im A, B, C, D, E,
F trong mt phng to Oxy
th hm s y = 2x l g ? L ng thng OA trong mt
phng to Oxy.
Hot ng 4
3. Hm s ng bin, nghch bin. (10 pht)
GV yu cu HS lm :

+ Yu cu c lp tnh ton v in
bt ch vo bng SGK tr 43.
HS in vo bng tr 43 SGK
GV a p n in sn ln mn hnh
HS i chiu, sa cha.

x
2,5 2 1,5 1 0,5
0 0,5 1 1,5
y = 2x + 1
4 3 2 1
0 1 2 3 4
y = 2x + 1 6 5 4 3 2 1 0
1 2
* Xt hm s y = 2x + 1 : HS tr li
Biu thc 2x + 1 xc nh vi nhng
gi tr no ca x ?
+ Biu thc 2x + 1 xc nh vi mi
x R.
Hy nhn xt : Khi x tng dn cc
gi tr tng ng ca y = 2x + 1 th
no ?
+ Khi x tng dn th cc gi tr tng
ng ca y = 2x + 1 cng tng.
159
GV gii thiu : Hm s y = 2x + 1
ng bin trn tp R.

Xt hm s y = 2x + 1 tng t. + Biu thc 2x + 1 xc nh vi mi
x R.
+ Khi x tng dn th cc gi tr tng
ng ca y = 2x + 1 gim dn.
GV gii thiu : Hm s y = 2x + 1
nghch bin trn tp R.

GV a khi nim c in sn ca
SGK tr 44 ln mn hnh.
HS1 : c phn Mt cch tng
qut tr 44 SGK
HS2 : c li.
Nm vng khi nim hm s, th hm s, hm s ng bin, nghch
bin.
Bi tp s 1 ; 2 ; 3 tr 44, 45 SGK
s 1 ; 3 tr 56 SBT
Xem trc bi 4 tr 45 SGK.
Hng dn bi 3 tr 45 SGK.
Cch 1 : Lp bng nh SGK.
Cch 2 : Xt hm s y = f(x) = 2x.
Ly x
1
, x
2
R sao cho x
1
< x
2

160
f(x
1
) = 2x
1
; f(x
2
) = 2x
2

Ta c : x
1
< x
2
2x
1
< 2x
2
f(x
1
) < f(x
2
)
T x
1
< x
2
f(x
1
) < f(x
2
) hm s y = 2x ng bin trn tp xc nh R.
Vi hm s y = f(x) = 2x, tng t.

Tit 19 luyn tp
A. Mc tiu
Tip tc rn luyn k nng tnh gi tr ca hm s, k nng v th
hm s, k nng c th.
Cng c cc khi nim : hm s, bin s, th ca hm s, hm
s ng bin trn R, hm s nghch bin trn R.
GV : Giy trong (n chiu) hoc bng ph ghi kt qu bi tp 2,
cu hi, hnh v.
Bng ph v hai giy trong v sn h trc to , c li
vung.
Thc thng, com pa, phn mu, my tnh b ti.
HS : n tp cc kin thc c lin quan : hm s, th ca hm
s, hm s ng bin, hm s nghch bin trn R.
Bt d, giy trong (hoc bng nhm).
161
Thc k, com pa, my tnh b ti CASIO fx 220 hoc CASIO
fx 500A.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra cha bi tp. (15 pht)
HS1 : Hy nu khi nim hm s.
Cho 1 v d v hm s c cho bng
mt cng thc.
3 HS ln bng kim tra.
HS1 : Nu khi nim hm s (tr 42
SGK)
V d : y = 2x l mt hm s.
Mang my tnh b ti ln cha bi
tp 1 SGK tr 44. (GV a bi
chuyn thnh bng ln mn hnh, b
bt gi tr ca x)

gi tr ca x
Hm s
2 1 0 1
2

1
y = f(x) =
2
3
x
1
1
3

2
3

0 1
3

2
3

y = g(x) =
2
3
x + 3 1
2
3
2
1
3

3
3
1
3
3
2
3

HS1 tr li cu c) : Vi cng 1 gi
tr ca bin s x, gi tr ca hm s
y = g(x) lun lun ln hn gi tr ca
hm s y = f(x) l 3 n v.
HS2 : a) Hy in vo ch (...) cho
thch hp.
HS2 : a) in vo ch (...)
162
Cho hm s y = f(x) xc nh vi
mi gi tr ca x thuc R.
Nu gi tr ca bin x ... m gi tr
tng ng f(x) ...... th hm s y =
f(x) c gi l ... trn R.
mi gi tr ca x thuc R.
Nu gi tr ca bin x tng ln m
gi tr tng ng f(x) cng tng ln
th hm s y = f(x) c gi l hm
s ng bin trn R.
Nu gi tr ca bin x ... m gi tr
tng ng ca f(x) ... th hm s
y = f(x) c gi l ...... trn R.
Nu gi r ca bin x tng ln m gi
tr tng ng ca f(x) li gim i th
hm s y = f(x) c gi l hm s
nghch bin trn R.
b) Cha bi 2 SGK tr 45 :
GV a bi ln mn hnh (b
bt gi tr ca x).
GV a p n ln mn hnh v
cho HS nhn xt bi lm ca bn.

x
2,5 2 1,5 1 0,5
0 0,5
y =
1
2
x + 3
4,25 4 3,75 3,5 3,25 3 2,75
HS2 : Tr li cu b.
Hm s cho nghch bin v khi x
tng ln, gi tr tng ng f(x) li
gim i.
GV gi HS3 ln bng cha bi 3
(gi trc khi HS1 lm bi tp). Trn
bng v sn h to Oxy c li
vung 0,5dm.
HS3 : a) V trn cng mt mt phng
to th ca hai hm s y = 2x
v y = 2x
Vi x = 1 y = 2 A(1 ; 2)
thuc th hm s y = 2x.
Vi x = 1 y = 2 B(1 ; 2)
thuc th hm s y = 2x.
163

th hm s y = 2x l ng thng
OA.
th hm s y = 2x l ng
thng OB.
b) Trong hai hm s cho, hm s
no ng bin ? Hm s no nghch
bin ? V sao ?
b) Trong hai hm s cho hm s
y = 2x ng bin v khi gi tr ca
bin x tng ln th gi tr tng ng
ca hm s y = 2x cng tng ln.
Hm s y = 2x nghch bin v ...
GV nhn xt, cho im. HS lp nhn xt, cha bi.
Hot ng 2
luyn tp. (28 pht)
Bi 4 tr 45 SGK.
GV a bi c hnh v ln mn
hnh.
GV cho HS hot ng nhm khong
6 pht.
HS hot ng nhm.

164
Sau gi i din 1 nhm ln trnh by
li cc bc lm.
i din mt nhm trnh by.
V hnh vung cnh 1 n v ; nh O,
ng cho OB c di bng 2 .
Trn tia Ox t im C sao cho
OC = OB = 2 .
V hnh ch nht c mt nh l O,
cnh OC = 2 , cnh CD = 1
ng cho OD = 3 .
Trn tia Oy t im E sao cho
OE = OD = 3 .
Nu HS cha bit trnh by cc bc
lm th GV cn hng dn.
Xc nh im A(1 ; 3 ).
V ng thng OA, l th
hm s y = 3 x
Sau GV hng dn HS dng thc
k, com pa v li th y = 3 x
HS v th y = 3 x vo v.
Bi s 5 tr 45 SGK
GV a bi ln mn hnh. 1 HS c bi.
GV v sn mt h to Oxy ln
bng (c sn li vung), gi mt
HS ln bng.
1 HS ln bng lm cu a). Vi x = 1
y = 2 C(1 ; 2) thuc th hm
s y = 2x.
GV a cho 2 HS, mi em 1 t
giy trong k sn h to Oxy
c li vung.
Vi x = 1 y = 1 D(1 ; 1) thuc
th hm s y = x ng thng
OD l th hm s y = x, ng
thng OC l th hm s y = 2x.
165
GV yu cu em trn bng v c lp
lm cu a). V th ca cc hm s
y = x v y = 2x trn cng mt mt
phng ta .

GV nhn xt th HS v. HS nhn xt th cc bn v (trn
bng v 2 giy trong).
b) GV v ng thng song song vi
trc Ox theo yu cu bi.
HS tr li ming.
+ Xc nh to im A, B. A(2 ; 4) ; B(4 ; 4)
+ Hy vit cng thc tnh chu vi P
ca ABO.
P
ABO
= AB + BO + OA
+ Trn h Oxy, AB = ? Ta c : AB = 2(cm).
+ Hy tnh OA, OB da vo s liu
th.
OB =
2 2
4 4 4 2 =
OA =
2 2
4 2 2 5 =
P
OAB
= 2 + 4 2 2 5
12,13(cm).
Da vo th, hy tnh din tch S
ca OAB ?
Tnh din tch S ca OAB.
S =
1
2
. 2. 4 = 4(cm
2
).
166
Cn cch no khc tnh S
OAB
?
Cch 2 : S
OAB
= S
O4B
S
O4A

=
1
2
.4 .4
1
2
. 4. 2
= 8 4 = 4(cm
2
).

n li cc kin thc hc : Hm s, hm s ng bin, nghch bin
trn R.
Lm bi tp v nh : S 6, 7 tr 45, 46, SGK.
S 4, 5 tr 56, 57 SBT
c trc bi Hm s bc nht.

Tit 20 2. hm s bc nht
A. Mc tiu
V kin thc c bn, yu cu HS nm vng cc kin thc sau :
Hm s bc nht l hm s c dng y = ax + b, a 0.
Hm s bc nht y = ax + b lun xc nh vi mi gi tr ca bin s
x thuc R.
Hm s bc nht y = ax + b ng bin trn R khi a > 0, nghch bin trn
R khi a < 0.
V k nng : Yu cu HS hiu v chng minh c hm s y = 3x + 1
nghch bin trn R, hm s y = 3x + 1 ng bin trn R. T tha nhn
trng hp tng qut : Hm s y = ax + b ng bin trn R khi a > 0,
nghch bin trn R khi a < 0.
167
V thc tin : HS thy tuy Ton l mt mn khoa hc tru tng,
nhng cc vn trong Ton hc ni chung cng nh vn hm s ni
ring li thng xut pht t vic nghin cu cc bi ton thc t.
GV : n chiu (hoc bng ph).
Giy trong ghi bi ton ca SGK.
Giy trong ghi ?1, ?2, ?3, ?4, p n bi ?3, bi tp 8 SGK.
HS : Bt d, giy trong (hoc bng nhm).
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (5 pht)
GV yu cu kim tra Mt HS ln bng kim tra
a) Hm s l g ? Hy cho mt v d
v hm s c cho bi cng thc
Nu khi nim hm s tr 42 SGK.
b) in vo ch (...)
mi x thuc R.
Vi mi x
1
, x
2
bt k thuc R.
b) in vo ch (...)
Nu x
1
< x
2
m f(x
1
) < f(x
2
) th hm
s y = f(x) ............. trn R.

ng bin.
Nu x
1
< x
2
m f(x
1
) > f(x
2
) th hm
s y = f(x) ............. trn R.

nghch bin.
GV nhn xt, cho im HS HS lp nhn xt bi lm ca bn.
Hot ng 2
168
1. khi nim v hm s bc nht. (15 pht)
GV t vn : Ta bit khi nim
hm s v bit ly v d v hm s
c cho bi mt cng thc. Hm
nay ta s hc mt hm s c th,
l hm s bc nht. vy hm s bc
nht l g, n c tnh cht nh th
no, l ni dung bi hc hm nay.
i n nh ngha hm s bc
nht, ta xt bi ton thc t sau :

GV a bi ton ln mn hnh. Mt HS c to bi v tm tt.
GV v s chuyn ng nh
SGK v hng dn HS :

in vo ch trng (...) cho
ng.

Sau mt gi, t i c : ... HS : Sau mt gi, t i c :
50km.
Sau t gi, t i c : ... Sau t gi, t i c : 50t (km)
Sau t gi, t cch trung tm H
Ni l : s = ...
Sau t gi, t cch trung tm H
Ni l : s = 50t + 8 (km)
GV yu cu HS lm .

. in bng :
HS c kt qu GV in vo
bng mn hnh.
t 1 2 3 4 ...
169
S = 50t + 8 58 108 158 208 ...
GV gi HS khc nhn xt bi lm
ca bn.

Em hy gii thch ti sao i lng
s l hm s ca t ?
V : i lng s ph thuc vo t
ng vi mi gi tr ca t, ch c mt
gi tr tng ng ca s. Do s l
hm s ca t.
GV lu HS trong cng thc
s = 50t + 8.
Nu thay s bi ch y, t bi ch x ta
c cng thc hm s quen thuc :
y = 50x + 8. Nu thay 50 bi a v 8
bi b th ta c y = ax + b (a 0) l
hm s bc nht.

Vy hm s bc nht l g ? Hm s bc nht l hm s c
cho bi cng thc :
y = ax + b, trong a, b l cc s
cho trc v a 0.
GV yu cu 1 HS c li nh ngha.
GV a ln mn hnh :
Bi tp. *Cc cng thc sau c phi
l hm s bc nht khng ? V sao ?
a) y = 1 5x ; b) y =
1
x
+ 4

c) y =
1
2
x ; d) y = 2x
2
+ 3

e) y = mx + 2 ; f) y = 0. x + 7
170
GV cho HS suy ngh 1 n 2 pht
ri gi 1 s HS tr li ln lt.
HS1 : y = 1 5x l hm s bc nht
v n l hm s c cho bi cng
thc y = ax + b, a = 5 0
Nu l hm s bc nht, hy ch ra
h s a, b ?
HS2 : y =
1
x
+ 4 khng l hm s bc
nht v khng c dng y = ax + b.

HS3 : y =
1
2
x l hm s bc nht
(gii thch nh trn)
HS4 : y = 2x
2
+ 3 khng phi l hm
s bc nht.
HS5 : y = mx + 2 khng phi l hm s
bc nht v cha c iu kin m 0.
GV lu HS ch v d c) h s
b = 0, hm s c dng y = ax ( hc
lp 7).
HS6 : y = 0.x + 7 khng l hm s
bc nht v c dng y = ax + b nhng
a = 0
Hot ng 3
2. tnh cht. (22 pht)
tm hiu tnh cht ca hm s
bc nht, ta xt v d sau y :

V d. Xt hm s y = f(x) = 3x + 1.
GV hng dn HS bng a ra cc
cu hi :

+ Hm s y = 3x + 1 xc nh vi
nhng gi tr no ca x ? V sao ?
Hm s y = 3x + 1 xc nh vi
mi gi tr ca x R, v biu thc
3x + 1 xc nh vi mi gi tr ca x
thuc R.
Hy chng minh hm s y = 3x +
1 nghch bin trn R ?
HS nu cch chng minh.
171
Nu HS cha lm c, GV c th gi
: + Ta ly x
1
, x
2
R sao cho x
1
< x
2
,
cn chng minh g ? (f(x
1
) > f(x
2
)).
+ Hy tnh f(x
1
), f(x
2
).
Ly x
1
, x
2
R sao cho x
1
< x
2

f(x
1
) = 3x
1
+ 1.
f(x
2
) = 3x
2
+ 1.
Ta c : x
1
< x
2

3x
1
> 3x
2

3x
1
+ 1 > 3x
2
+ 1
f(x
1
) > f(x
2
).
V x
1
< x
2
suy ra f(x
1
) > f(x
2
) nn hm
s y = 3x + 1 nghch bin trn R.
GV a ln mn hnh bi gii theo
cch trnh by ca SGK.
1 HS ng ln c.
GV yu cu HS lm
HS hot ng theo nhm.
. Cho hm s bc nht y = f(x) =
3x + 1.
Cho x hai gi tr bt k x
1
, x
2
sao cho
x
1
< x
2
. Hy chng minh f(x
1
) < f(x
2
)
ri rt ra kt lun hm s ng bin
trn R.
HS : Khi a a v b = b th hai
ng thng ct nhau ti mt im
trn trc tung c tung l b.
172
Gv cho HS hot ng theo nhm t
3 n 4 pht ri gi i din 2 nhm
ln trnh by lm ca nhm mnh.
(GV nn chn 2 nhm c 2 cch
trnh by khc nhau nu c).
Bi lm : Ly x
1
, x
2
R sao cho x
1
< x
2

f(x
1
) = 3x
1
+ 1
f(x
2
) = 3x
2
+ 1.
Ta c : x
1
< x
2

3x
1
< 3x
2

3x
1
+1 < 3x
2
+ 1
f(x
1
) < f(x
2
)
T x
1
< x
2
f(x
1
) < f(x
2
) suy ra
hm s y = f(x) = 3x + 1 ng bin
trn R.
GV : Theo chng minh trn hm s
y = 3x + 1 nghch bin trn R, hm
s y = 3x + 1 ng bin trn R.
Vy tng qut, hm s bc nht
y = ax + b ng bin khi no ?
nghch bin khi no ?
Hm s y = 3x + 1 c h s a = 3 < 0,
hm s nghch bin. Hm s y = 3x + 1
c a = 3 > 0 hm s nghch bin.
Khi a < 0, hm s bc nht y = ax + b
nghch bin trn R.
Khi a > 0, hm s bc nht y = ax + b
ng bin trn R.
GV a phn tng qut SGK
ln mn hnh.
1 HS ng ln c to.
GV cht li : trn, phn ta
chng minh hm s y = 3x + 1 ng
bin theo khi nim hm s ng
bin, sau khi c kt lun ny, ch
ra hm s bc nht ng bin hay
nghch bin ta ch cn xem xt a > 0
hay a < 0 kt lun.

173
Quay li bi tp * :
Hy xt xem trong cc hm s sau,
hm s no ng bin, hm s no
nghch bin ? V sao ?
a) Hm s y = 5x + 1 nghch bin v
a = 5 < 0
b) y =
1
2
x ng bin v a =
1
2
> 0.

c) Hm s y = mx + 2 (m 0) ng
bn khi m > 0, nghch bin khi m < 0.
GV cho HS lm bi :
Cho v d v hm s bc nht trong
cc trng hp sau :
a) Hm s ng bin.
b) Hm s nghch bin.
+ GV yu cu HS lm vic c nhn,
mi em tm 1 v d, dy phi lm cu
a, dy tri lm cu b.

+ Gi 1 s HS c v d ca mnh,
GV vit ln bng
3 HS cho v d cu a.
3 HS cho v d cu b.
+ Gi 1 HS nhn xt bi ca bn v
yu cu gii thch v sao cc hm s
ng bin hay nghch bin (chn
1 v d ng bin, mt v d nghch
bin).
GV nhc li cc kin thc hc
gm : nh ngha hm s bc nht,
tnh cht hm s bc nht.

Nm vng nh ngha hm s bc nht, tnh cht ca hm s bc nht.
Bi tp v nh s 9, 10 SGK. trg 48
s 6, 8 SBT trg 57.
Hng dn bi 10 SGK.
174
Chiu di ban u l 30(cm). Sau
khi bt x(cm), chiu di l 30 x
(cm).
Tng t, sau khi bt x(cm), chiu
rng l 20 x (cm).
Cng thc tnh chu vi l :
P = (di + rng) 2.

Tit 21 luyn tp
A. Mc tiu
Cng c nh ngha hm s bc nht, tnh cht ca hm s bc nht.
Tip tc rn luyn k nng nhn dng hm s bc nht, k nng p
dng tnh cht hm s bc nht xt xem hm s ng bin hay nghch
bin trn R (xt tnh bin thin ca hm s bc nht), biu din im trn
mt phng to .
GV : n chiu (hoc bng ph), giy trong.
2 t giy trong v sn h to Oxy c li vung.
Giy trong ghi bi gii bi 13 SGK v cc bi tp
Thc thng c chia khong, ke, phn mu.
HS : Bt d, giy trong (hoc bng nhm).
Thc km ke.
C. Tin trnh dy hc
175
Hot ng 1
Kim tra v cha bi tp. (13 pht)
GV gi 3 HS ln bng kim tra.
HS1 : nh ngha hm s bc nht ?
Cha bi 6(c, d, e) SBT.
HS1 : Hm s bc nht l hm s c
cho bi cng thc y = ax + b trong a,
b l cc s cho trc v a 0.
6c) y = 5 2x
2
khng l hm s bc
nht v khng c dng y = ax + b.
6d) y = ( 2 10x + 1 lm s bc
nht v c dng
y = ax + b ; a = 2 1 0, b = 1.
Hm s ng bin v a > 0
6e) y = 3 (x 2 )
y = 3 x 6 . l hm s bc nht
v c y = ax + b, a = 3 0.
b = 6 .
Hm s ng bin v a > 0
HS2 : Hy nu tnh cht hm s
bc nht ? Cha bi 9 trg 48 SGK.
HS2 : Hm s bc nht y = ax + b
xc nh vi mi gi tr ca x R v
c tinhnh cht : a) ng bin trn R
khi a > 0
b) Nghch bin trn R khi a < 0
Cha bi 9 trg 48 SGK.
Hm s bc nht y = (m 2)x + 3
a) ng bin trn R khi m 2 > 0
m > 2
176
b) Nghch bin trn R khi m 2 < 0
m < 2
HS3 : Cha bi 10 trg 48 SGK
(GV gi HS3 ln bng cng lc vi
HS2).
HS3 : Cha bi 10 trg 48 SGK

Chiu di, rng hnh ch nht ban u
l 30(cm), 20(cm). Sau khi bt mi
chiu x(cm) chiu di, rng hnh ch
nht mi l 30 x(cm) ; 20 x(cm).
Chu vi hnh ch nht mi l :
y = 2[(30 x) + (20 x)]
y = 2[30 x + 20 x]
GV gi 3 HS di lp nhn xt bi
lm ca 3 HS trn bng v cho im.
y = 2[50 2x]
y = 100 4x.
Hot ng 2
luyn tp. (30 pht)
Bi 12 tr 48 SGK.
Cho hm s bc nht y = ax + 3. Tm
h s a bit rng khi x = 1 th y = 2,5

Em lm bi ny th no ? HS : Ta thay x = 1 ; y = 2,5 vo hm
s y = ax + 3.
2,5 = a. 1 + 3
a = 3 2,5
a = 0,5
177
a = 0,5 0
H s a ca hm s trn l a = 0,5.
Bi 8 tr 57 SBT.
Cho hm s y = (3 2 )x + 1
a) hm s l ng bin hay nghch
bin trn R ? V sao ?
HS tr li ming
a) Hm s l ng bin v a = 3
2 > 0
b) Tnh gi tr tng ng ca y khi x
nhn cc gi tr sau :
0 ; 1 ; 2 ; 3 + 2 ; 3 2
b) x = 0 y = 1
x = 1 y = 4 2
x = 2 y = 3 2 1
x = 3 + 2 y = 8
x = 3 2 y = 12 6 2
c) Tnh cc gi tr tng ng ca x
khi y nhn cc gi tr sau :
0 ; 1 ; 8 ; 2 + 2 ; 2 2 .
GV hng dn HS lm mt phn :
(3 2 )x + 1 = 0
(3 2 )x = 1
x =
1
3 2

x =
(3 2)
(3 2)(3 2)

=
(3 2)
7

178
Sau gi hai HS ln bng gii tip
2 trng hp :
y = 1 ; y = 2 + 2
c) Hai HS ln trnh by :
HS1 : (3 2 )x + 1 = 1
x = 0
HS2 : (3 2 )x + 1 = 2 + 2
x =
1 2
3 2

x =
5 4 2
7

Bi 13 trg 48 SGK : Vi nhng gi tr
no ca m th mi hm s sau l hm
s bc nht ?
HS hot ng nhm.
Bi lm
a) y = 5 m (x 1)
b) y =
m 1
m 1
x + 3,5
a) Hm s y = 5 m (x 1)
y = 5 m . x 5 m l hm
s bc nht.
GV cho HS hot ng nhm t 4 n
5 pht ri gi 2 nhm ln trnh by
bi lm ca nhm mnh.
a = 5 m 0
5 m > 0
m > 5
m < 5
GV gi 2 HS nhn xt bi lm ca
cc nhm.
b) Hm s y =
m 1
m 1
x + 3,5 l hm
s bc nht khi :
179
GV yu cu i din 2 nhm khc
cho biy nhm trn lm ng hay
sai.
GV cho im 1 nhm lm tt hn
v yu cu HS chp bi.
m 1
m 1
0
tc l m + 1 0 v m 1 0
m 1
Bi 11 trg 48 SGK.
Hy biu din cc im sau trn mt
phng to : A(3 ; 0), B(1 ; 1) ;
C(0 ; 3), D91 ; 1), E(3 ; 0) ; F(1 ; 1),
G(0 ; 3), H(1 ; 1);
GV gi 2 em ln bng, mi em biu
din 4 im, di lp HS lm bi vo
v.
Sau khi HS hon thnh cu a)

GV a ln mn hnh cu b) Trong
bng di y, hy ghp mt ct
bn tri vi mt ct bn phi
c kt qu ng.
HS hot ng nhm 7 pht.
A. Mi im trn mt
phng to c tung
bng O
1. u thuc trc honh Ox,
c phng trnh l y = 0.
p n ghp
A 1
B. Mi im trn mt
phng to c honh
bng O.
2. u thuc tia phn gic
ca gc phn t I hoc III,
c phng trnh l y = x
B 4
C. Bt k im no trn mt
phng to c honh
v tung bng nhau.
3. u thuc tia phn gic
ca gc phn t II hoc IV,
c phng trnh l y = x
C 2
180
D. Bt k im no trn mt
phng to c honh v
tung i nhau.
4. u thuc trc tung Oy,
c phng trnh l x = 0
D 3
Sau GV khi qut.
Trn mt phng to Oxy.
Tp hp cc im c tung bng O
l trc honh, c phng trnh l y = 0.

Tp hp cc im c honh
bng O l trc tung, c phng trnh
l x = 0
HS ghi li kt lun vo v.
Tp hp cc im c honh v tung
bng nhau l ng thng y = x
Tp hp cc im c honh v tung
i nhau l ng thng y = x.
(Cc kt lun trn a ln mn hnh).

Bi tp v nh s 14 trg 48 SGK
s 11, 12ab, 13ab trg 58 SBT
n tp cc kin thc : th ca hm s l g ?
th ca hm s y = ax l ng nh th no ? Cch v th hm s
y = ax (a 0).

Tit 22 3. th ca hm s y = ax + b (a 0)
A. Mc tiu
181
V kin thc c bn : Yu cu HS hiu c h ca hm s y = ax + b
(a 0) l mt ng thng lun ct trc tung ti im c tung l b, song
song vi ng thng y = ax nu b 0 hoc trng vi ng thng y = ax
nu b = 0.
V k nng : Yu cu HS bit v th hm s y = ax + b bng cch
xc nh hai im phn bit thuc th.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) v sn hnh 7, Tng qut.
cch v th ca hm s, cu hi, bi.
Bng ph c k sn h trc to oxy v li o vung.
Thc thng, ke, phn mu.
HS : n tp th hm s, th hm s y = ax v cch v.
Thc k, ke, bt ch.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (5 pht)
GV Gi 1 HS ln kim tra :
Th no l th hm s y = f(x) ?
th hm s y = ax l g ? Nu
cch v th hm s y = ax.
HS1 : th hm s y = f(x) l tp
hp tt c cc im biu din cc cp
gi tr tng ng (x ; f(x)) trn mt
phng ta .
th hm s y = ax (a 0) l mt
ng thng i qua gc to .
Cch v th hm s y = ax :
Cho x = 1 y = a
182
GV gi HS di lp nhn xt cho
im.
A(1 ; a) thuc th hm s y = ax
ng thng OA l th hm s
y = ax.
Hot ng 2
1. th hm s y = ax + b (a 0)
Lp 7 ta bit dng th ca hm
s y = ax (a 0) v bit cch v
th ny.

Da vo th hm s y = ax ta c
th xc nh c dng th hm
s y = ax + b hay khng, v v
HS lm vo v.
Mt HS ln bng xc nh im.
th hm ny nh th no, l ni
dung bi hc hm nay.
GV a ln mn hnh bi :
Biu din cc im sau trn cng
mt mt phng to A(1 ; 2) ;
B(2 ; 4), C(3 ; 6), A(1 ; 2 + 3),
B(2 ; 4 + 3), C(3 ; 6 + 3).
GV v sn trn bng mt h to
Oxy c li vung v gi 1 HS ln
bng biu din 6 im trn 1 h to
, v yu cu HS di lp lm
vo v.

183
GV hi : Em c nhn xt g v v tr
cc im A, B, C. Ti sao ?
HS nhn xt : Ba im A, B, C thng
hng.
V A, B, C c to tho mn y = 2x
nn A, B, C cng nm trn th hm
s y = 2x hay cng nm trn mt
ng thng.
Em c nhn xt g v v cc im
A, B, C ?
Cc im A, B, C thng hng.
Hy chng minh nhn xt .
GV gi : chng minh cc t gic
AABB, BBCC l hnh bnh hnh.
HS chng minh :
C AA // BB (v cng Ox)
AA = BB = 3 (n v)
t gic AABB l hnh bnh hnh
(v c mt cp cnh song song v
bng nhau).
AB // BC.
C A, B, C thng hng.
A, B, C thng hng theo tin
clt.
GV rt ra nhn xt : Nu A, B, C
cng nm trn mt ng thng (d)
th A, B, C cng nm trn mt
ng thng (d) song song vi (d).
GV yu cu HS lm .
HS c lp dng bt ch in kt qu
vo dng trong SGK.

184
2 HS ln lt ln bng in vo hai
dng.
HS in vo bng.
x
4 3 2 1 0,5
0 0,5 1 2 3 4
y = 2x
8 6 4 2 1
0 1 2 4 6 8 HS1 in
y = 2x + 3
5 3 1
1 2 3 4 5 7 9 11 HS2 in
GV ch vo cc ct ca bng va
in xong hi :

Vi cng gi tr ca bin x, gi tr
tng ng ca hm s y = 2x v
y = 2x + 3 quan h nh th no ?
HS : Vi cng gi tr ca bin x, gi
tr ca hm s y = 2x + 3 hn gi tr
tng ng ca hm s y = 2x l 3
n v.
th ca hm s y = 2x l ng
nh th no ?
th ca hm s y = 2x l ng
thng i qua gc to O(0, 0) v
im A(1, 2).
Da vo nhn xt trn : (GV ch
vo hnh 6) Nu A, B, C

thuc (d) th A, B, C thuc (d) vi
(d) // (d), hy nhn xt v th
hm s y = 2x + 3
th ca hm s y = 2x + 3 l mt
ng thng song song vi ng
thng y = 2x.
ng thng y = 2x + 3 ct trc
tung im no ?
Vi x = 0 th y = 2x + 3 = 3 vy
ng thng y = 2x + 3 ct trc tung
ti im c tung bng 3.
GV a hnh 7 tr 50 SGK ln mn
hnh minh ho.

Sau , GV gii thiu Tng qut
SGK.
Mt HS c li Tng qut SGK.
185
GV nu Ch : th ca hm s
y = ax + b (a 0) cn c gi l
ng thng y = ax + b, b c gi
l tung gc ca ng thng.

Hot ng 3
2. cch v th ca hm s y = ax + b (a 0). (18 pht)
GV : Khi b = 0 th hm s c dng
y = ax vi a 0.

Mun v th ca hm s ny ta
lm th no ?
HS mun th hm s y = ax
(a 0) ta v ng thng i qua gc
to O v im A(1 ; a).
Hy v th hm s y = 2x HS v.

GV : Khi b 0, lm th no v
c th hm s y = ax + b ?

186
GV gi : th hm s y = ax + b
l mt ng thng ct trc tung ti
im c tung bng b.
HS c th ra kin.
V ng thng song song vi
ng thng y = ax v ct trc tung ti
im c tung bng b.
Xc nh hai im phn bit ca
th ri v ng thng i qua hai im
.
Xc inh giao im ca th vi
hai trc to ri v ng thng i
qua hai im ...
GV : Cc cch nu trn u c th
c th hm s y = ax + b (vi
a 0, b 0).

Trong thc hnh, ta thng xc nh
hai im c bit l giao im ca
th vi hai trc to .

Lm th no xc nh c hai
giao im ny ?
HS : Cho x = 0 y = b, ta c im
(0, b) l giao im ca th trc
tung.
Cho y = 0 x =
b
a
, ta c im
(
b
a
; 0) l giao im ca th hm
vi trc honh.
GV yu cu HS c hai bc v
th hm s y = ax + b tr 51 SGK.
Mt HS c to cc bc v th
SGK.
GV hng dn HS lm SGK.
V th ca cc hm s sau :
a) y = 2x 3
b) y = 2x + 3

Lp bng.
GV k sn bng gi tr v gi 1 HS
x 0 1,5
187
ln bng.
y = 2x 3 3 0
P Q
GV v sn h to Oxy v gi 1
HS ln bng v th ; yu cu HS
di lp v vo v.

b) y = 2x + 3
Lp bng x 0 1,5
y = 2x + 3 3 0
GV gi 1 HS ln lm b) ; yu
cu HS di lp lm vo v.
P Q
GV cht li :
+ th hm s y = ax + b (a 0)
l mt ng thng nn mun v n,
ta ch cn xc nh 2 im phn bit
thuc th.
+ Nhn th a) ta thy a > 0
nn hm s y = 2x 3 ng bin : t
tri sang pahir ng thng y = ax
i ln (Ngha l x tng th y tng)
+ Nhn th b) ta thy a < 0
nn hm s y = 2x + 3 nghch bin
trn R. : t tri sang phi, ng
thng y = ax + b i xung (Ngha l
x tng th y gim).

188
Bi tp 15, 16 trg 51 SGK
s 14 trg 58 SBT
Nm vng kt lun v th y = ax + b (a 0) v cch v th .
Tit 23 luyn tp
A. Mc tiu
HS c cng c : th hm s y = ax + b (a 0) l mt ng thng
lun ct trc tung ti im c tung l b, song song vi ng thng
y = ax nu b 0 hoc trung vi ng thng y = ax nu b = 0.
HS v thnh tho th hm s y = ax + b bng cch xc nh 2 im
phn bit thuc th (thng l hai giao im ca th vi hai trc to ).
GV : n chiu (hoc bng ph) ; giy trong : mt s giy trong k
sn h to Oxy c li vung.
Giy trong v sn bi lm ca bi 15, 16, 19.
HS : Bt d, giy trong hoc bng ph (bng nhm).
Mt s trang giy ca v ly hoc giy k v th ri kp
vo v. My tnh b ti.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra v cha bi tp. (15 pht)
189
GV chun b hai bng ph c k
sn h trc to Oxy v li
vung kim tra bi.

Hai HS ln kim tra.
HS1 :
a) V th cc hm s y = 2x ;
y = 2x + 5 ; y =
2
3
x v y =
2
3
x +
5 trn cng mt mt phng to .
0 M B E
x 0 1 x 0 2,5
y = 2x 0 2
y = 2x +
5
5 0

0 N B F
x 0 1 x 0 7,5
y =
2
x
3
0
2
3
y =
2
x
3
+ 5 5 0

Trong khi HS1 v th, GV yu cu
HS trong tng bn i v, kim tra
bi lm ca bn.

b) Bn ng thng trn ct nhau to
thnh t gic OABC. T gi OABC c
l hnh bnh hnh khng ? V sao ?
b) T gic ABCO l hnh bnh hnh v :
Ta c : ng thng y = 2x + 5
song song vi ng y = 2x
Cho HS nhn xt bi bn.
190
GV a p n bi 15 ln mn
hnh.
ng thng y =
2
3
x + 5 song
song vi ng thng y =
2
3
x.
T gic c 2 cp cnh song song l
hnh bnh hnh.
HS2 : a) th hm s y = ax + b
(a 0) l g ? Nu cch v th
y = ax + b vi a 0, b 0.
HS2 : a) th hm s y = ax + b
(a 0) l mt ng thng :
Ct trc tung ti im c tung
bng b.
Song song vi ng thng y = ax,
nu b 0 ; trng vi ng thng
y = ax nu b = 0.
+ Cch v th y = ax + b vi a 0 ;
b 0 : Ta thng xc nh 2 im
c bit l giao im ca th vi 2
trc to .
b) Cha bi tp 16(a, b) trg 51 SGK. b) Cha bi tp 16(a, b) trg 51 SGK.
x 0 1 x 0 1
y = x 0 1 y = 2x + 2 2 0

191

GV gi 2 HS nhn xt bi lm ca
bn.
GV a p n ln mn hnh.
Nhn xt thm v cho im

Hot ng 2
luyn tp. (25 pht)
GV cng HS cha tip bi 16.
c) + GV v ng thng i qua B(0 ; 2)
song song vi ox v yu cu HS ln
bng xc nh to C.
HS lm bi di s hng dn ca
GV.
Bi 16 c)
+ To im C(2 ; 2)
+ Hy tnh din tch ABC ?
(HS c th cch tnh khc :
V d : S
ABC
= S
AHC
S
AHB

+ Xt ABC : y BC = 2cm.
Chiu cao tng ng AH = 4cm
S
ABC
=
1
2
AH. BC = 4 (cm
2
)
GV a thm cu d) Tnh chu vi
ABC ?
Xt ABH : AB
2
= AH
2
+ BH
2

= 16 + 4
192

AB = 20 (cm)
Xt ACH : AC
2
= AH
2
+ HC
2

= 16 + 16
AC = 32 (cm)
Chu vi P
ABC
= AB + AC + BC
= 20 + 32 + 2
12,13 (cm)
GV cho HS lm bi tp 18 trg 52.
GV a bi ln mn hnh 1 HS ng ln c bi.
Yu cu HS hot ng theo nhm.
Na lp lm bi 18(a).
Na lp lm bi 18(b).
HS hot ng theo nhm.
Bi lm ca cc nhm.
a) Thay x = 4 ; y = 11 vo
y = 3x + b, ta c :
11 = 3. 4 + b
b = 11 12 = 1.
Hm s cn tm l y = 3x 1.
x 0 4
y = 3x 1 1 11

193
x 0
1
3

y = 3x 1 1 0

b) Ta c x = 1 ; y = 3, thay vo
y = ax + 5
3 = a + 5
a = 5 3 = 2
GV kim tra hot ng ca cc
nhm.
Hm s cn tm : y = 2x + 5.

GV yu cu HS hot ng theo
nhm 5 pht ri cc nhm c i
din ln trnh by.
i din cc nhm ln trnh by bi.
194
Bi 16 trg 59 SBT : Cho hm s
y = (a 1)x + a
a) Xc nh gi tr ca a th ca
hm s ct trc tung ti im c tung
bng 2.

Gv hng dn HS ; th ca hm
s y = ax + b l g ?
L mt ng thng ct trc tung
ti im c tung bng b
Gi cho em lm cu ny nh th
no ?
Ta c : a = 2.
Vy th hm s trn ct trc tung
ti im c tung bng 2 khi a = 2.
Bi 16 trg 59 SBT, cu b.
b) Xc nh a th ca hm s
ct trc honh ti im c honh
bng 3

GV gi : th ca hm s ct
trc honh ti im c honh bng
3 ngha l g ? Hy xc nh a ?
HS : Ngha l : Khi x = 3 th y = 0.
Ta c : y = (a 1)x + a.
0 = (a 1)(3) + 3
0 = 3a + 3 + a
0 = 2a + 3
2a = 3
a = 1,5.
Vi a = 1,5 th th hm s trn ct
trc honh ti im c honh
bng 3.
Cu c) GV yu cu HS v nh lm
bi tp.

195
Bi tp 17 trg 51, bi 19 tr 52 SGK.
s 14, 15 trg 58, 59 SBT
Hng dn bi 19 SGK.
V th hm s y = 5 x + 5

x 0 1
y
5
0

Tit 24 4. ng thng song song
v ng thng ct nhau
A. Mc tiu
V kin thc c bn, HS nm vng iu kin hai ng thng y = ax +
b (a 0) v y = ax + b (a 0) ct nhau, song song vi nhau, trng nhau.
V k nng, HS bit ch ra cc cp ng thng song song, ct nhau. HS
bit vn dng l thuyt vo vic tm cc gi tr ca tham s trong cc hm s
196
bc nht sao cho th ca chng l hai ng thng ct nhau, song song
vi nhau, trng nhau.
GV : Bng ph c k sn vung kim tra HS v th.
V sn trn bng ph hoc giy trong (n chiu) cc th ca
, cc kt lun, cu hi, bi tp.
Thc k, phn mu.
HS : n k nng v th hm s y = ax + b (a 0).
Bng ph nhm.
Thc k, compa.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (7 pht)
GV a ra bng ph c k sn vung
v nu yu cu kim tra.
Mt HS ln kim tra
V trn cng mt mt phng to ,
th cc hm s y = 2x
v y = 2x + 3
Nu nhn xt v hai th ny.
V :

197
Nhn xt :
th hm s y = 2x + 3 song song
vi th hm s y = 2x. V hai hm
s c h s a cng bng 2 v 3 0.
GV nhn xt, cho im HS lp nhn xt bi lm ca bn.
Sau GV t vn :
Trn cng mt mt phng hai ng
thng c nhng v tr tng i no ?
HS : Trn cng mt mt phng, hai
ng thng c th song song c th
ct nhau, c th trng nhau.
GV ; Vi hai ng thng
y = ax + b (a 0) v
y = ax + b (a 0) khi no song song,
khi no trng nhau, khi no ct nhau, ta
s ln lt xt

Hot ng 2
1. ng thng song song. (10 pht)
GV yu cu mt HS khc ln v tip
th hm s y = 2x 2 trn
cng mt phng to vi hai th y
= 2x + 3 v y = 2x v.

Ton lp lm phn a.
V th ca cc hm s sau trn cng
mt mt phng to :
y = 2x + 3 ; y = 2x 2 vo v

198
b) HS gii thch : hai ng thng
y = 2x + 3 v y = 2x 2 song song
vi nhau v cng song song vi ng
GV b sung : hai ng thng y = 2x + 3
v y = 2x 2 cng song song vi ng
thng y = 2x, chng ct trc tung ti
hai im khc nhau (0 ; 3) khc (0 ; 2)
nn chng song song vi nhau.
thng y = 2x.
GV : Mt cch tng qut, hai ng
thng
HS : hai ng thng
y = ax + b (a 0)
v y = ax + b (a 0)
khi no song song vi nhau ? khi no
trng nhau ?
y = ax + b (a 0)
v y = ax + b (a 0) song song vi
nhau khi v ch khi a = a v b b, trng
nhau khi v ch khi a = a v b = b
GV a bng ln bng ph hoc mn
hnh kt lun sau :

ng thng y = ax + b (d) a 0
ng thng y = ax + b (d) a 0
(d) // (d)
a a
b b
' = 1
1
!
1
1+

(d) (d)
a a
b b
' = 1
1
!
1 =
1+

HS ghi li kt lun vo v. Mt HS
c to kt lun SGK
Hot ng 3
2. ng thng ct nhau. (8 pht)
199
GV nu (c b sung cu hi).
Tm cc cp ng thng song song,
cc cp ng thng ct nhau trong cc
ng thng sau :
y = 0,5x + 2 ; y = 0,5x 1
y = 1,5x + 2
Gii thch.

HS : Trong ba ng thng , ng
thng y = 0,5x + 2 v y = 0,5x 1
song song vi nhau v c h s a
bng nhau, h s b khc nhau.
Hai ng thng y = 0,5x + 2 v
y = 1,5x + 2 khng song song, cng
khng trng nhau, chng phi ct
nhau.
Tng t, hai ng thng y = 0,5x 1
v y = 1,5x + 2 cng ct nhau.
GV a hnh v sn th ba hm s
trn minh ho cho nhn xt trn.

HS quan st th trn bng ph
(hoc mn hnh).
GV : Mt cch tng qut ng thng y =
ax + b (a 0) v y = ax + b
(a 0) ct nhau khi no ?
GV a ra kt lun trn mn hnh (tip
theo kt lun phn 1 nu).
HS : ng thng y = ax + b (a 0)
v y = ax + b (a 0) ct nhau khi
v ch khi a a
(d) ct (d) a a

HS ghi kt lun vo v
Mt HS c to kt lun SGK.
y
x
O
200
GV hi : Khi no hai ng thng
y = ax + b (a 0) v y = ax + b
(a 0) ct nhau ti mt im trn trc

tung ? (GV ch vo th hai hm s y
= 1,5x + 2 v y = 0,5x + 2 gi cho
HS)
HS : Khi a a v b = b th hai
trn trc tung c tung l b.
Hot ng 4
3. bi ton p dng. (10 pht)
GV a bi tr 54 SGK ln bng ph
hoc mn hnh.
Mt HS c to bi
GV hi : Hm s y = 2mx + 3 v
y = (m + 1)x + 2 c cc h s a, b, a,
b bng bao nhiu ?
HS tr li :
Hm s y = 2mx + 3 c h s a = 2m ;
b = 3.
Hm s y = (m + 1)x + 2 c h s
a = m + 1 ; b = 2.
Tm iu kin ca m hai hm s l
hm s bc nht.
GV ghi li iu kin ln bng m 0 v
m 1
Hai hm s trn l hm s bc nht
khi
2m 0 m 0
m 1 0 m 1
' '
1 1
1 1
! !
1 1

1 1 + +

Sau GV yu cu HS hot ng theo
nhm hon thnh bi ton.

Na lp lm cu a
Na lp lm cu b
HS hot ng theo nhm.
a) th hm s y = 2mx + 3 v
y = (m + 1)x + 2 ct nhau a a
hay 2m m + 1
m 1
201
GV kim tra hot ng ca cc nhm. Kt hp iu kin trn, hai ng
thng ct nhau khi v ch khi m 0 ;
m 1 v m 1.
b) Hm s y = 2mx + 3 v
y = (m + 1)x + 2 c b b (3 2),
vy hai ng thng song song vi
nhau a = a hay 2m = m + 1
m = 1 (TMK)
Sau 5 pht hot ng nhm, ln lt
i din hai nhm ln trnh by.
GV nhn xt v kim tra thm bi lm
ca vi nhm.
HS lp nhn xt, gp .
Hot ng 5
Luyn tp Cng c. (8 pht)
202
Bi 20 tr 54 SBT.
( bi a ln mn hnh hoc
bng ph).
GV yu cu gii thch.
HS tr li ming.
+ Ba cp ng thng ct nhau.
V d
1) y = 1,5x + 2 v y = x + 2
v c a a (1,5 1)
2) y = 1,5x + 2 v y = 0,5x 3
v c a a (1,5 0,5)
3) y = 1,5x 1 v y = x 3
v c a a (1,5 1)
hoc c cc cp ng thng khc
tho mn a a.
+ Cc cp ng thng song song (c
tt c 3 cp).
y = 1,5x + 2 v y = 1,5x 1
y = x + 2 v y = x 3
y = 0,5x 3 v y = 0,5x + 3

v cc cp ng thng ny c a = a
v b b
Bi 21 tr 54 SGK.
203
GV yu cu HS lm bi tp vo v.
Hai HS ln bng trnh by, mi HS lm
mt cu.
Bi lm.
iu kin hai hm s trn l hm s
bc nht.
m 0
m 0
1
2m 1 0 m
2
'
1
' 1
1
1 1
! !
1 1

1+ 1
1
+

a) ng thng y = mx + 3 (d) v
ng thng y = (2m + 1)x 5 (d).

c b b (3 5)
Do (d) // (d) m = 2m + 1
m = 1 (TMK)
Kt lun : (d) // (d) m = 1.
b) (d) ct (d) m 2m + 1
m 1
Kt hp iu kin trn
(d) ct (d) m 0 ; m
1
2
v
m 1
GV nhn xt, c th cho im HS. HS lp nhn xt, cha bi.
Nm vng iu kin v cc h s hai ng thng song song, trng nhau, ct
nhau.
Bi tp v nh s 22, 23, 24 tr 55 SGK
v bi s 18, 19 tr 59 SBT.
Tit sau luyn tp, mang dng c v th.
204

Tit 25 luyn tp
A. Mc tiu
HS c cng c iu kin hai ng thng y = ax + b (a 0) v
y = ax + b (a 0) ct nhau, song song vi nhau, trng nhau.
V k nng, HS bit xc nh cc h s a, b trong cc bi ton c th.
Rn k nng v th hm s bc nht. Xc nh c gi tr ca cc tham
s cho trong cc hm s bc nht sao cho th ca chng l hai ng
thng ct nhau, song song vi nhau, trng nhau.
GV : Bng ph c k sn vung thun li cho vic v th.
Thc k, phn mu.
HS : Thc k, com pa.
Bng ph nhm.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (7 pht)
HS1 :
Cho hai ng thng y = ax + b (d)
vi a 0 v y = ax + b (d) vi a 0.
Nn iu kin v cc h s :
(d) // (d)
Hai HS ln kim tra.
HS1 :
(d) // (d)
a a
b b
' = 1
1
!
1
1+

(d) (d)
a a
b b
' = 1
1
!
1 =
1+

205
(d) (d)
(d) ct (d)
(d) ct (d) a a
Cha bi tp 22(a) SGK.
Cho hm s y = ax + 3.
Hy xc nh h s a bit th ca
hm s song song vi ng thng
y = 2x.
Cha bi tp.
th ca hm s y = ax + 3 song
song vi ng thng y = 2x khi v
ch khi a = 2 ( c 3 0).
HS2 : Cha bi tp 22(b) SGK
Cho hm s y = ax + 3. Xc nh h
s a bit khi x = 2 th hm s c gi
tr y = 7.
HS2 : Cha bi tp 22 (b).
Ta thay x = 2 v y = 7 vo phng
trnh hm s.
y = ax + 3
7 = a. 2 + 3
2a = 4
a = 2.
Hi thm : th hm s va xc
nh c v ng thng y = 2x c
v tr tng i nh th no vi nhau ?
V sao ?
Hm s l : y = 2x + 3.
th hm s y = ax + 3 v y = 2x
l hai ng thng ct nhau v c a
a (2 2)
GV nhn xt, cho im HS lp nhn xt bi lm ca cc bn.
Hot ng 2
luyn tp. (36 pht)
Bi 23 tr 55 SGK
Cho hm s y = 2x + b. Xc nh h
s b trong mi trng hp sau :

HS tr li ming cu a
a) th ca hm s ct trc tung ti
im c tung bng 3
a) th hm s y = 2x + b ct trc
tung ti im c tung bng 3,
vy tung gc b = 3.
b) th ca hm s cho i qua
im A(1 ; 5)

GV hi : th ca hm s y = 2x + b
i qua im A(1 ; 5), em hiu iu
nh th no ?
HS : th hm s y = 2x + b i qua
im A (1 ; 5) ngha l khi x = 1 th
y = 5.
206
GV gi 1 HS ln tnh b. Ta thay x = 1 ; y = 5 vo phng trnh.
y = 2x + b
5 = 2. 1 + b
b = 3
Bi 24 tr 55 SGK.
( bi a ln bng ph hoc
mn hnh).
GV gi 3 HS ln bng trnh by bi
lm. Mi HS lm mt cu.
3 HS ln bng trnh by.
a) y = 2x + 3k (d)
y = (2m + 1)x + 2k 3 (d)
K : 2m + 1 0 m
1
2

207
GV vit :
y = 2x + 3k (d)
y = (2m + 1)x + 2k 3 (d)
(d) ct (d) 2m + 1 2 m
1
2

Kt hp iu kin, (d) ct (d)
m
1
2

b) (d) // (d)
2m 1 0
2m 1 2
3k 2k 3
'
1
1
1
1
=
!
1
1
1
1+

1
m
2
1
m
2
k 3
'
1
1

1
1
1
1
1
1
=
!
1
1
1
1

1
1
1
1+

1
m
2
k 3

c) (d) (d)
2m 1 0
2m 1 2
3k 2k 3
'
1
1
1
1
=
!
1
1
= 1
1+

1
m
2
1
m
2
k 3
'
1
1

1
1
1
1
1
1
=
!
1
1
1
1
=
1
1
1
1+

1
m
2
k 3
'
1
1
=
1
!
1
1
=
1
+

GV nhn xt, c th cho im. HS lp nhn xt, b sung, cha bi.
208
bi 25 tr 55 SGK
a) V th cc hm s sau, trn
cng mt mt phng to :
2
y x 2
3
= ;
3
y x 2
2
=

GV hi : Cha v th, em c nhn
xt g v hai ng thng ny ?
HS : Hai ng thng ny l hai
trn trc tung v c a a v b = b
GV a ra bng ph c k sn vung,
yu cu hai HS ln lt ln v hai
th trn cng mt mt phng to .
HS c lp v th.
GV yu cu HS nu cch xc nh
giao im ca mi th vi hai trc
to
HS v th

y =
2
3
x + 2

y =
3
2
x + 2
x 0
3
x 0
4/3
y 2 0 y 2
0

b) Mt ng thng song song
vi trc Ox, ct trc Oy ti im c
tung bng 1, ct cc ng thng
y =
2
3
x + 2 v y =
3
2
x + 2 theo
th t ti hai im M v N.
Tm ta hai im M v N.
Mt HS ln bng v ng thng
song song vi trc Ox, ct trc Oy ti
im c tung bng 1, xc nh cc
im M v N trn mt phng to .
209
GV : Nu cch tm to im M
v N.
HS : im M v N u c tung
y = 1.
Sau GV hng dn HS thay y = 1
vo phng trnh cc hm s tm x.
HS lm bi vo v, hai HS ln tnh
to im M v N.
* im M. Thay y = 1 vo phng
trnh y =
2
3
x + 2,
ta c
2
3
x + 2 = 1
2
3
x = 1
x =
3
2

To im M(
3
2
; 1)
* im N. Thay y = 1 vo phng
trnh y =
3
2
x + 2
ta c
3
2
x + 2 = 1
3
2
x = 1
x =
2
3

To im N (
2
3
; 1)
Bi 24 tr 60 SBT
( bi a ln mn hnh hoc
bng ph).
HS hot ng nhm lm bi tp 24
SBT.
210
Cho ng thng.
y = (k + 1)x + k (1)

a) Tm gi tr ca k ng thng (1)
i qua gc to
a) ng thng y = ax + b i qua
gc to khi b = 0, nn ng
thng y = (k + 1)x + k i qua gc
to khi k = 0
b) Tm gi tr ca k ng thng (1)
ct trc tung ti im c tung
bng 1 2
b) ng thng y = ax + b ct trc
tung ti im c tung bng b nn
ng thng (1) ct trc tung ti
im c tung bng 1 2 khi
k = 1 2 .
c) Tm gi tr ca k ng thng
(1) song song vi ng thng
y = ( 3 + 1)x + 3
c) ng thng (1) song song vi
ng thng
y = ( 3 + 1)x + 3
khi v ch khi
k 1 3 1
k 3
'
1
=
1
!
1

1
+
k = 3
Sau khi cc nhm hot ng khong
5 pht th GV yu cu i din mt
nhm ln trnh by
i din mt nhm ln trnh by
GV kim tra thm bi lm ca mt
vi nhm khc,
HS lp nhn xt, b sung cha bi.
211
Nm vng iu kin th hm s bc nht l mt ng thng i qua
gc to , iu kin th hai hm s bc nht l hai ng thng song
song, trng nhau, ct nhau.
Luyn k nng v th hm s bc nht.
n tp khi nim tg, cch tnh gc khi bit tg bng my tnh b ti.
Bi tp v nh s 26 tr 55 SGK, s 20, 21, 22 tr 60 SBT.

Tit 26 5. H s gc ca ng thng
y = ax + b (a 0)
A. Mc tiu
V kin thc c bn : HS nm vng khi nim gc to bi ng thng
y = ax + b v trc Ox, khi nim h s gc ca ng thng y = ax + b v
hiu c rng h s gc ca ng thng lin quan mt thit vi gc to
bi ng thng v trc Ox.
V k nng : HS bit tnh gc hp bi ng thng y = ax + b v trc
Ox trong trng hp h s a > 0 theo cng thc a = tg. Trng hp a < 0
c th tnh gc mt cch gin tip.
GV : Bng ph c k sn vung v th.
Bng ph v sn hnh 10 v hnh 11
My tnh b ti, thc thng, phn mu.
212
HS : n tp cch v th hm s y = ax + b (a 0).
Bng ph nhm, bt d, my tnh b ti (hoc bng s)
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (5 pht)
GV a ra mt bng ph c k sn
vung v nu yu cu kim tra.
V trn cng mt mt phng to ,
th hai hm s y = 0,5x + 2
v y = 0,5x 1
Nu nhn xt v hai ng thng
ny.

Nhn xt : hai ng thng trn song
song vi nhau v c a = a (0,5 = 0,5)
v b b (2 1)
GV nhn xt cho im HS nhn xt bi lm ca bn.
Hot ng 2
1. Khi nim h s gc ca ng thng y = ax + b (a 0).
(20 pht)
213
GV nu vn : Khi v ng
thng y = ax + b (a 0) trn mt
phng to Oxy, gi giao im
ca ng thng ny vi trc Ox l
A, th ng thng to vi trc Ox
bn gc phn bit c nh chung
l A.
Vy gc to bi ng thng y = ax + b
(a 0) v trc Ox l gc no ? V
gc c ph thuc vo cc h s
ca hm s khng ?

a) Gc to bi ng thng y = ax + b
(a 0) v trc Ox.
GV a ra hnh 10(a) SGK ri nu
khi nim v gc to bi ng
thng y = ax + b v trc Ox nh
SGK.

GV hi : a > 0 th gc c ln
nh th no ?
HS : a > 0 th l gc nhn
GV a tip hnh 10(b) SGK v yu
cu HS ln xc nh gc trn hnh
v nu nhn xt v ln ca gc
khi a < 0.

Mt HS ln xc nh gc trn hnh
10(b) SGK v nu nhn xt.
a < 0 th l gc t.
T
214
b) H s gc.
GV a bng ph c th hm s
y = 0,5x + 2
v y = 0,5x 1
(HS v khi kim tra), cho HS ln
xc nh cc gc .
GV yu cu HS : nhn xt v cc
gc ny ?

HS : Cc gc ny bng nhau v l
2 gc ng v ca hai ng thng
song song.
GV : Vy cc ng thng c cng
h s a th to vi trc Ox cc gc
bng nhau.

a = a = .
GV a hnh 11(a) v sn th
ba hm s :
y = 0,5x + 2 ; y = x + 2 ;
y = 2x + 2
Yu cu HS xc nh cc h s a
ca cc hm s, xc nh cc gc
ri so snh mi quan h gia cc h
s a vi cc gc .

y = 0,5x + 2 (1)c a
1
= 0,5 > 0
y = x + 2 (2) c a
2
= 1 > 0
y = 2x + 2 (3) c a
3
= 2 > 0
0 < a
1
< a
2
< a
3

1
<
2
<
3
< 90
0
.
GV cht li :
215
Khi h s a > 0 th nhn.
a tng th tng ( < 90
0
)
GV a tip hnh 11(b) v sn
th ba hm s :
y = 2x + 2 ; y = x + 2 ;
y = 0,5x + 2.
cng yu cu tng t nh trn.
Gi gc to bi cc ng thng

y = ax + b (a 0) vi trc Ox ln
lt l
1
,
2
,
3
.
Hy xc nh cc h s a ca cc
hm s ri so snh mi quan h
gia cc h s a vi cc gc .
y = 2x + 2 (1) c a
1
= 2 < 0
y = x + 2 (2) c a
2
= 1 < 0
y = 0,5x + 2 c a
3
= 0,5 < 0
a
1
< a
2
< a
3
< 0
1
<
2
<
3
< 0
GV cho HS c nhn xt tr 57 SGK
ri rt gn ra kt lun : V c s
lin quan gia h s a vi gc to bi
ng thng y = ax + b v trc Ox
HS c nhn xt SGK
nn ngi ta gi a l h s gc ca
ng thng y = ax + b.
GV ghi
HS nghe GV trnh by.
y = ax + b (a 0)

HS ghi ch tn gi ca h s a, b vo
v.
h s gc tung gc
GV nu Ch tr 57 SGK
Hot ng 3
2. v d. (15 pht)
216
V d 1. Cho hm s y = 3x + 2
a) V th ca hm s.
b) Tnh gc to bi ng thng

y = 3x + 2
A B
x 0

3
2

y = 3x + 2 v trc Ox (lm trn n
pht).
GV yu cu HS xc nh to
giao im ca th vi hai trc
to .
y 2 0
HS v th. Mt HS ln bng v
(bng ph k sn vung).

b) Xc nh gc to bi ng
thng y = 3x + 2 vi trc Ox.
Xt tam gic vung OAB, ta c
th tnh c t s lng gic no
ca gc ?
HS xc nh gc
Trong tam gic vung OAB ta c
tg =
OA 2
3
2
OB
3
= =
GV : tg = 3, 3 chnh l h s gc
ca ng thng y = 3x + 2.

217
Hy dng my tnh b ti xc
nh gc bit tg = 3.

c 71
0
335418
lm trn n pht 71
0
34
V d 2. Cho hm s y = 3x + 3
HS hot ng theo nhm.
Bi lm.
a) y = 3x + 3
A B
x 0 1
a) V th hm s
y = 3x + 3 v trc Ox (lm trn
n pht).
y 3 0

GV gi : tnh gc , trc ht
ta hy tnh
ABO.

b) Xt tam gic vung OAB
ta c tg
OA 3
OBA
OB 1
= = = 3

OBA 71
0
34
= 180
0

OBA
108
0
26
218
GV nhn xt, kim tra thm bi lm
ca vi nhm v cht li :
i din mt nhm trnh by bi lm.
tnh c gc l gc hp bi
ng thng y = ax + b v trc Ox
ta lm nh sau.
+ Nu a > 0, tg = a.
T dng bng s hoc my tnh
tnh trc tip gc .
+ Nu a < 0, tnh gc k b vi gc .
tg(180
0
) = a = a
T tnh gc

Hot ng 4
Cng c. (3 pht)
GV : Cho hm s y = ax + b (a
0). V sao ni a l h s gc ca
ng thng y = ax + b.
HS : a c gi l h s gc ca ng
thng y = ax + b v gia a v gc c
mi lin quan rt mt thit.

a > 0 th nhn
a < 0 th t.
Khi a > 0, nu a tng th gc cng
tng nhng vn nh hn 90
0
.

Khi a < 0, nu a tng th gc cng
tng nhng vn nh hn 180
0
.
Vi a > 0, tg = a
219
Cn ghi nh mi lin quan gia h s a v .
Bit tnh gc bng my tnh hoc bng s.
Bi tp v nh s 27, 28, 29 tr 58, 59 SGK.
Tit sau luyn tp, mang thc k, com pa, my tnh b ti.

Tit 27 luyn tp
A. Mc tiu
HS c cng c mi lin quan gia h s a v gc (gc to bi
ng thng y = ax + b vi trc Ox).
HS c rn luyn k nng xc nh h s gc a, hm s y = ax + b, v
th hm s y = ax + b, tnh gc , tnh chu vi v din tch tam gic trn
mt phng to .
GV : Bng ph c k sn vung v th.
Thc thng, phn mu, my tnh b ti.
My tnh b ti hoc bng s.
C. Tin trnh dy hc
220
Hot ng 1
kim tra. (8 pht)
GV nu yu cu kim tra. Hai HS ln kim tra.
HS1 : a) in vo ch (...) c
khng nh ng.
Cho ng thng y = ax + b (a 0).
Gi l gc to bi ng thng
y = ax + b v trc Ox.
HS1 : a) in vo ch (...)
1. Nu a > 0 th gc l .... H s a
cng ln th gc ... nhng vn nh
hn ...
tg = ...
1. Nu a > 0 th gc l gc nhn
H s a cng ln th gc cng ln
nhng vn nh hn 90
0
.
tg = a.
2. Nu a < 0 th gc l .... H s a
cng ln th gc ...
2. Nu a < 0 th gc l gc t. H
s a cng ln th gc cng ln
nhng vn nh hn 180
0
.
b) Cho hm s y = 2x 3. Xc nh
h s gc ca hm s v tnh gc
(lm trn n pht).
b) Hm s y = 2x 3 c h s gc
a = 2.
tg = 2 63
0
26
HS2 : Cha bi tp 28 tr 58 SGK. HS2 :
a) V th hm s y = 2x + 3
221
Cho hm s y = 2x + 3
a) V th ca hm s.
y = 2x + 3 v trc Ox (lm trn
n pht).

b) Xt tam gic vung OAB.
c tg
OA 3
OBA
OB 1, 5
= = = 2

OBA 63
0
26
116
0
34
GV nhn xt, cho im. HS lp nhn xt bi lm ca bn,
cha bi.
Hot ng 2
luyn tp. (35 pht)
Bi 27(a) v bi 29 tr 58 SGK
HS hot ng theo nhm.
Na lp lm bi 27(a) v bi 29(a)
SGK.
Na lp lm bi 29(b, c) SGK.

HS hot ng theo nhm.
Bi lm ca cc nhm :
Bi 27(a) SGK
th hm s i qua im A(2 ; 6)
x = 2 ; y = 6.
222
Bi 27(a) SGK :
Cho hm s bc nht
y = ax + 3.
Xc nh h s gc a, bit rng
th hm s i qua im A(2 ; 6).
Ta thay x = 2 ; y = 6 vo phng
trnh :
y = ax + 3
6 = a. 2 + 3
2a = 3
a = 1,5
Vy h s gc ca hm s l a = 1,5.
Bi 29. Xc nh hm s bc nht
y = ax + b trong mi trng hp sau :
a) a = 2 v th ca hm s ct trc
honh ti im c honh bng 1,5.
Bi 29(a) SGK.
th hm s y = ax + b ct trc
honh ti im c honh bng 1,5
x = 1,5 ; y = 0.
Ta thay a = 2 ; x = 1,5 ; y = 0 vo
phng trnh
y = ax + b
0 = 2. 1,5 + b
b = 3.
Vy hm s l y = 2x 3.
b) a = 3 v th ca hm s i qua
im A(2 ; 2)
Bi 29(b). Tng t nh trn A(2 ; 2)
x = 2 ; y = 2
223
Ta thay a = 3 ; x = 2 ; y = 2 vo
phng trnh
y = ax + b
2 = 3. 2 + b
b = 4.
Vy hm s l y = 3x 4.
c) th ca hm s song song vi
ng thng y = 3 x v i qua
im B(1 ; 3 + 5)
Bi 29(c)
B(1 ; 3 + 5) x = 1 ; y = 3 + 5
th hm s y = ax + b song song
vi ng thng y = 3 x a = 3 ;
b 0
Ta thay a = 3 ; x = 1
y = 3 + 5 vo phng trnh y = ax + b
3 + 5 = 3 .1 + b
GV cho HS hot ng nhm khong
7 pht th yu cu i din hai nhm
ln lt ln trnh by bi.
b = 5
Vy hm s l y = 3 x + 5
GV kim tra thm bi ca vi nhm. i din hai nhm ln trnh by bi.
HS lp gp , cha bi.
224
Bi 30 tr 59 SGK.
( bi a ln mn hnh)
a) V trn cng mt mt phng to
th ca cc hm s sau :
HS c lp v th ,mt HS ln bng
trnh by.
a) V
y =
1
2
x + 2 ; y = x + 2
b) Tnh cc gc ca tam gic ABC
(lm trn n )

Hy xc nh to cc im A, B, C. b) A(4 ; 0) B(2 ; 0) ; C(0 ; 2).
tgA =
0
OC 2
0, 5 A 27
OA 4
= =
tgB =
0
OC 2
1 B 45
OB 2
= = =
C = 180
0
(
A B)

= 180
0
(27
0
+ 45
0
)
= 108
0

c) Tnh chu vi v din tch ca tam
gic ABC (n v o trn cc trc to
l xentimt).
c) HS lm di s hng dn ca GV

HS tr li, cha bi.
GV : Gi chu vi ca tam gic ABC l
P v din tch ca tam gic ABC l S.

Chu vi tam gic ABC tnh th no ? HS : P = AB + AC + BC
225
Nu cch tnh tng cnh ca tam gic. AB = AO + OB = 4 + 2 = 6 (cm)
AC =
2 2
OA OC (/l Py-ta-go)
=
2 2
4 2
= 20 (cm)
BC =
2 2
OC OB (/l Py-ta-go)
=
2 2
2 2
= 8 (cm)
Tnh P.
Din tch tam gic ABC tnh th no ?
Tnh c th.
Vy P = 6 + 20 + 8 13,3 (cm)
S =
1
2
AB. OC
=
1
2
. 6. 2 = 6 (cm
2
)
Bi 31 tr 59 SGK
GV v sn trn bng ph th cc
hm s.

HS quan st th cc hm s trn
bng ph.
y = x + 1 ; y =
1
3
x + 3
y = 3 x 3

226

tg =
OA 1
OB 1
= =1 = 45
0

tg =
OC 3 1
OD 3
3
= = = 30
0

tg = tg
OE
OFE 3
OF
= = = 60
0
.
GV hi thm : khng v th, c
th xc nh c cc gc , , hay
khng ?
HS : C th xc nh c
y = x + 1 (1) c a
1
= 1
tg = 1 = 45
0
.
y =
1
3
x + 3 (2) c a
2
=
1
3

tg =
1
3
= 30
0
y = 3 x 3 c a
3
= 3
tg = 3 = 60
0

GV gii thiu ni dung bi 26 tr 61
SBT.
Cho hai ng thng

y = ax + b (d) HS nghe GV gii thiu.
y = ax + b (d)
Chng minh rng : Trn cng mt mt
phng to , (d) (d) a.a = 1

227
Cch chng minh : t lm hoc
tham kho SBT.
V d : y = 2x v y = 0,5x
c a.a = (2). 0,5 = 1 nn th
hm s ny l hai ng thng
vung gc vi nhau.

Hy ly v d khc v hai ng
thng vung gc vi nhau trn cng
mt mt phng to .
HS ly v d, chng hn hai ng
thng :
y = 3x + 3 v y =
1
3
x + 1
y = x + 2 v y = x + 2
Tit sau n tp chng II
HS lm cu hi n tp v n phn tm tt cc kin thc cn nh.
Bi tp v nh s 32, 33, 34, 35, 36, 37 tr 61 SGK
v bi 29 tr 61 SBT.

Tit 28 n tp chng II
A. Mc tiu
V kin thc c bn : H thng ho cc kin thc c bn ca chng
gip HS hiu su hn, nh lu hn v cc khi nim hm s, bin s, th
ca hm s, khi nim hm s bc nht y = ax + b, tnh ng bin, nghch
bin ca hm s bc nht. Gip HS nh li cc iu kin hai ng thng
ct nhau, song song vi nhau, trng nhau, vung gc vi nhau.
228
V k nng : Gip HS v thnh tho th ca hm s bc nht,
xc nh c gc ca ng thng y = ax + b v trc Ox, xc nh c
hm s y = ax + b tho mn iu kin ca bi.
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi cu hi, bi tp, bng
tm tt cc kin thc cn nh (tr 60, 61 SGK).
Bng ph c k sn vung v th.
Thc thng, phn mu, my tnh b ti.
HS : n tp l thuyt chng II v lm bi tp.
Bng ph nhm, bt d, thc k, my tnh b ti.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp l thuyt. (14 pht)
GV cho HS tr li cc cu hi sau.
Sau khi HS tr li, GV a ln mn
hnh Tm tt cc kin thc cn nh
tng ng vi cu hi.
HS tr li theo ni dung Tm tt cc
kin thc cn nh.
1) Nu nh ngha v hm s. 1) SGK
2) Hm s thng c cho bi cng
nhng cch no ?
2) SGK.
V d : y = 2x
2
3.
x 0 1 4 6 9
Nu v d c th.
y 0 1 2
6
3
3) th ca hm s y = f(x) l g ? 3) SGK
229
4) Th no l hm s bc nht ?
Cho v d.
4) SGK
V d : y = 2x
y = 3x + 3
5) Hm s bc nht y = ax + b (a 0)
c nhng tnh cht g ?
5) SGK
Hm s y = 2x.
y = 3x + 3.
ng bin hay nghch bin ? V sao ?
Hm s y = 2x c a = 2 > 0 hm
s ng bin.
Hm s y = 3x + 3 c
a = 3 < 0 hm s nghch bin.
6) Gc hp bi ng thng y = ax + b
v trc Ox c xc nh nh th no ?
6) SGK.
c km theo hnh 14 SGK.
7) Gii thch v sao ngi ta gi a l h
s gc ca ng thng y = ax + b.
7) Ngi ta gi a l h s gc ca
ng thng y = ax + b (a 0) v
gia h s a v gc c lin quan
mt thit.
a > 0 th gc l gc nhn.
a cng ln th gc cng ln (nhng
vn nh hn 90
0
).
tg = a

a < 0 th gc l gc t
a cng ln th gc cng ln (nhng
vn nh hn 180
0
).
tg = |a|= a vi l gc k b ca
.
230
8) Khi no hai ng thng
y = ax + b (d) a 0
v y = ax + b (d) a 0.
a) Ct nhau.
b) Song song vi nhau.
c) Trng nhau.
8) SGK
d) Vung gc vi nhau.
B sung d) (d) (d) a. a = 1.
Hot ng 2
luyn tp. (30 pht)
GV cho HS hot ng nhm lm cc
bi tp 32, 33, 34, 35 tr 61 SGK.
HS hot ng theo nhm.
Na lp lm bi 32, 33.
Na lp lm bi 34, 35.
( bi a ln mn hnh hoc bng
ph).
Bi lm ca cc nhm.
Bi 32.
a) Hm s y = (m 1)x + 3 ng
bin m 1 > 0
m > 1
b) Hm s y = (5 k)x + 1 nghch
bin 5 k < 0
k > 5
Bi 33. Hm s y = 2x + (3 + m) v
GV kim tra bi lm ca cc nhm,
gp , hng dn.
y = 3x + (5 m) u l hm s bc
nht, c a a (2 3).
th ca chng ct nhau ti mt
im trn trc tung
3 + m = 5 m
2m = 2
m = 1
231
Bi 34. Hai ng thng y = (a 1)x + 2
(a 1) v y = (3 a)x + 1 (a 3)
c tung gc b b (2 1). Hai
ng thng song song vi nhau.
a 1 = 3 a
2a = 4
a = 2.
Bi 35. Hai ng thng y = kx + m 2
(k 0) v y = (5 k)x + 4 m (k 5)
trng nhau

k 5 k
m 2 4 m
'
= 1
1
!
1
=
1+

k 2, 5
m 3
'
= 1
1
!
1
=
1+
(TMK).
Sau khi cc nhm hot ng khong
7 pht th dng li.
GV kim tra thm bi lm ca vi
nhm.
i din bn nhm ln lt ln bng
trnh by. HS lp nhn xt, cha bi.
Tip theo GV cho ton lp lm bi
36 tr 61 SGK cng c.
HS tr li ming bi 36.
( bi a ln mn hnh).
Cho hai hm s bc nht
y = (k + 1)x + 3 v y = (3 2k)x + 1

a) Vi gi tr no ca k th th ca
hai hm s l hai ng thng song
song vi nhau ?
(GV ghi li pht biu ca HS).
a) th ca hai hm s l hai ng
thng song song k + 1 = 3 2k
3k = 2
k =
2
3
.
232
b) Vi gi tr no ca k th th ca
hai hm s l hai ng thng ct
nhau.
b) th ca hai hm s l hai
ng thng ct nhau

k 1 0
3 2k 0
k 1 3 2k
'
1
1
1
1

!
1
1
1
1+

k 1
k 1, 5
2
k
3
'
1
1
1

1
1
1
!
1
1
1
1

1
1
+

c) Hai ng thng ni trn c th
trng nhau c khng ? V sao ?
c) Hai ng thng ni trn khng
th trng nhau, v chng c tung
gc khc nhau (3 1).
Bi 37 tr 61 SGK.
( bi a ln mn hnh).
GV a ra mt bng ph c k sn
li vung v h trc to Oxy.
HS lm bi vo v.
Hai HS ln lt ln bng xc nh to
giao im ca mi th vi hai
trc to ri v th.
y = 0,5x + 2 y = 2x + 5
x 0
4
x 0 2,5
a) GV gi ln lt hai HS ln bng
v th hai hm s
y = 0,5x + 2 (1)
y 2 0 y 5 0
233
v y = 5 2x (2).

b) GV yu cu HS xc nh to
cc im A, B, C.
b) HS tr li ming.
A(4 ; 0)
B(2,5 ; 0)
234
GV hi : xc nh to im C
ta lm th no ?
HS im C l gaio im ca hai
ng thng nn ta c :
0,5x + 2 = 2x + 5
2,5x = 3
x = 1,2
Honh ca im C l 1,2.
Tm tung ca im C.
Ta thay x = 1,2 vo
y = 0,5x + 2
y = 0,5. 1,2 + 2
y = 2,6
(hoc thay vo y = 2x + 5 cng c
kt qu tng t).
Vy C(1,2 ; 2,6)
c) Tnh di cc on thng AB,
AC, BC (n v o trn cc trc to
l xentimt lm trn n ch s
thp phn th hai).
c) AB = AO + OB = 6,5 (cm)
Gi F l hnh chiu ca C trn Ox
OF = 1,2
v FB = 1,3
Theo nh l Py-ta-go
AC =
2 2
AF CF
=
2 2
5, 2 2,6
235

= 33,8 5,18 (cm)
BC =
2 2
CF FB
=
2 2
2,6 1, 3
= 8, 45 2,91 (cm)
d) Tnh cc gc to bi ng thng
(1) v (2) vi trc Ox.
d) Gi l gc to bi ng thng
(1) vi trc Ox tg = 0,5
26
0
34. Gi l gc to bi ng
thng (2) vi trc Ox v l gc k
b vi n
tg = 2 = 2
63
0
26
180
0
63
0
26
116
0
34
GV hi thm : hai ng thng (1) v
(2) c vung gc vi nhau hay khng ?
Ti sao ?
HS : Hai ng thng (1) v (2) c
vung gc vi nhau v c
.a = 0,5. (2) = 1 hoc dng nh l
tng ba gc trong mt tam gic ta c :
ABC = 180
0
( + )
= 180
0
(26
0
34 + 63
0
26)
= 90
0
.
235
Tit sau kim tra 1 tit chng II.
n tp l thuyt v cc dng bi tp ca chng.
Bi tp v nh s 38 tr 62 SGK.
Bi s 34, 35 tr 62 SBT.

Tit 29 kim tra chng II
I
Bi 1 (2 im) Bi tp trc nghim.
a) Khoanh trn ch mt ch ci ng trc p s ng.
im thuc th ca hm s y = 2x 5 l :
A. (2 ; 1) ; B. (3 ; 2) ; C. (1 ; 3)
b) Khoanh trn ch (ng) hoc S (sai) cc cu sau :
1 H s gc ca ng thng y = ax (a 0) l ln ca gc to bi
ng thng vi tia Ox.
hay S.
2 Vi a > 0, gc to bi ng thng y = ax + b v tia Ox l gc nhn
v c tg = a.
hay S.
235
Bi 2 (2 im). Vit phng trnh ng thng tho mn mt trong cc iu
kin sau :
a) C h s gc l 3 v i qua im (1 ; 0)
b) Song song vi ng thng y =
1
2
x 2 v ct trc tung ti im c tung
bng 2.
Bi 3 (2 im). Cho hai hm s
y = (k + 1)x + k (k 1) (1)
y = (2k 1)x k (k
1
2
) (2)
Vi gi tr no ca k th :
a) th cc hm s (1) v (2) l hai ng thng song song.
b) th cc hm s (1) v (2) ct nhau ti gc ta .
Bi 4. (4 im)
a) V trn cng mt mt phng to Oxy th ca hai hm s sau :
y = x + 2 (3)
v y = 3x 2 (4)
b) Gi M l giao im ca hai ng thng (3) v (4). Tm to im M.
c) Tnh cc gc to bi cc ng thng (3), (4) vi trc Ox (lm trn n pht).
p n tm tt v biu im
a) (1 ; 3) 1 im
b) 1 0,5 im
235
2 0,5 im
Bi 2 (2 im)
a) Phng trnh ng thng c dng
y = ax + b (a 0)
V h s gc ca ng thng l 3.
a = 3
V ng thng i qua im (1 ; 0).
x = 1 ; y = 0
Ta thay a = 3 ; x = 1 ; y = 0 vo phng trnh
y = ax + b
0 = 3. 1 + b
b = 3
Vy phng trnh ng thng l y = 3x 3. 1 im
b) Phng trnh ng thng c dng
y = ax + b (a 0).
V ng thng song song vi ng thng
y =
1
2
x 2 a =
1
2
v b 2.
V ng thng ct trc tung ti im c tung bng 2 b = 2
(tho mn 2).
Vy phng trnh ng thng l y =
1
2
x + 2 1 im

Bi 3 (2 im)
a) th hai hm s (1) v (2) l hai ng thng song song khi v ch khi
235
k 1 2k 1 k 2
k k k 0
' '
= = 1 1
1 1
! !
1 1

1 1 + +
k = 2 (TMK) 1 im
b) th hai hm s (1) v (2) l hai ng thng ct nhau ti gc to
khi v ch khi.
k 1 2k 1 k 2
k k 0 k 0
' '
1 1
1 1
! !
1 1
= = =
1 1 + +
k = 0 (TMK) 1 im
Bi 4 (4 im)
a) V th ng
2 im
b) Tm to im M
x + 2 = 3x 2
4x = 4
x = 1
Vy honh ca M l x = 1
Thay x = a vo hm s
y = x + 2
y = 1 + 2
y = 1
Vy tung im M l y = 1
235
To im M(1 ; 1) 1 im
c) Gi gc to bi ng thng (3) v Ox l gc , gc to bi ng
thng (4) v Ox l gc .
y = x + 2 (3)
tg = 1 = 1 = 45
0

= 180
0
45
0

= 135
0
0,5 im
y = 3x 2 (4)
tg = 3 71
0
34 0,5 im
II
Bi 1 (2 im) Bi tp trc nghim
Khoanh trn ch ci ng trc kt lun ng.
a) Cho hm s bc nht
y = (m 1)x m + 1
vi m l tham s.
A. Hm s y l hm s nghch bin nu m > 1
B. Vi m = 0, th ca hm s i qua im (0 ; 1)
C. Vi m = 2, th ca hm s ct trc tung ti im c tung bng 1
b) Cho ba hm s : y = x + 2 (1)
y = x 2 (2)
y =
1
2
x 5 (3)
235
Kt lun no ng ?
A. th ca ba hm s trn l nhng ng thng song song.
B. C ba hm s trn u ng bin.
C. Hm s (1) ng bin, hm s (2) v (3) nghch bin.
Bi 2 (2 im). Vit phng trnh ng thng tho mn mt trong cc iu
kin sau :
a) th ca hm s l ng thng i qua gc to v c h s gc
bng 3 .
b) th ca hm s ct trc honh ti im c honh bng 1,5 v c
tung gc l 3.
Bi 3 (3 im) Cho hm s
y = (2 m)x + m 1 (d)
a) Vi gi tr no ca m th y l hm s bc nht ?
b) Vi gi tr no ca m th hm s y ng bin, nghch bin >
c) Vi gi tr no ca m th ng thng (d) song song vi ng thng
y = 3x + 2.
d) Vi gi tr no ca m th ng thng (d) ct ng thng y = x + 4 ti
mt im trn trc tung.
Bi 4 (3 im)
a) V trn cng mt mt phng ta Oxy th hai hm s sau :
y = x + 2 (1)
v y =
1
2
x + 2 (2)
Gi giao im ca ng thng (1) v (2) vi trc honh Ox ln lt l M,
N. Giao im ca ng thng (1) v (2) l P.
Hy xc nh to cc im M, N, P.
235
b) Tnh di cc cnh ca tam gic MNP (n v o trn cc trc to
l xentimt).
p n tm tt v biu im
a) 1 im
b) 1 im
Bi 2 (2 im)
y = ax + b (a 0)
th ca hm s l ng thng i qua gc to b = 0
ng thng c h s gc bng 3 a = 3
Vy phng trnh ng thng l
y = 3 x 1 im
b) Phng trnh ng thng c dng.
y = ax + b (a 0)
th hm s ct trc honh ti im c honh bng 1,5 x = 1,5 ; y = 0.
ng thng c tung gc l 3 b = 3
Ta thay x = 1,5 ; y = 0 ; b = 3 vo
y = ax + b
0 = a. 1,5 + 3
235
a = 2
Vy phng trnh ng thng l
y = 2x + 3 1 im
Bi 3 (3 im)
Cho hm s
y = (2 m)x + m 1 (d)
a) y l hm s bc nht khi v ch khi 2 m 0 m 2 0,5 im
b) Hm s y ng bin khi 2 m > 0 m < 2 0,25 im
Hm s y nghch bin khi 2 m < 0 m > 2 0,25 im
c) ng thng (d) song song vi ng thng y = 3x + 2 khi v ch khi.
2 m 3 m 1
m 1 2 m 3
' '
= = 1 1
1 1
! !
1 1

1 1 + +
m = 1 1 im
d) ng thng (d) ct ng thng y = x + 4 ti mt im trn trc tung
khi v ch khi :
2 m 1 m 3
m 1 4 m 5
' '
1 1
1 1
! !
1 1
= =
1 1 + +
m = 5 1 im
Bi 4 (3 im)
a) V th ng.
235

To im M(2 ; 0)
To im N(4 ; 0)
To im P(0 ; 2) 2 im
b) Tnh di cc cnh ca tam gic MNP
MN = MN + ON = 2 + 4 = 6 (cm)
PM =
2 2
MO OP (nh l Py-ta-go)
=
2 2
2 2
= 2 2 (cm)
PN =
2 2
OP ON (nh l Py-ta-go)
=
2 2
2 4
= 20
= 2 5 (cm) 1 im

235

Chng III
H hai phng trnh bc nht hai n H hai phng trnh bc nht hai n H hai phng trnh bc nht hai n H hai phng trnh bc nht hai n
Tit 30 1. Phng trnh bc nht hai n
A. Mc tiu
HS nm c khi nim phng trnh bc nht hai n v nghim
ca n.
Hiu tp nghim ca phng trnh bc nht hai n v biu din hnh
hc ca n.
Bit cch tm cng thc nghim tng qut v v ng thng biu din
tp nghim ca mt phng trnh bc nht hai n.
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong ghi bi tp, cu hi v
xt thm cc phng trnh 0x + 2y = 0 ; 3x + 0y = 0.
235
Thc thng, compa, phn mu.
HS : n phng trnh bc nht mt n (nh ngha, s nghim,
cch gii)
Thc k, com pa.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
t vn v gii thiu ni dung chng III (5 pht)
GV : Chng ta c hc v
phng trnh bc nht mt n. Trong
thc t, cn c cc tnh hung dn
n phng trnh c nhiu hn mt
n, nh phng trnh bc nht hai n.

HS nghe GV trnh by.
235
V d trong bi ton c :
Va g va ch
B li cho trn
Ba mi su con
Mt trm chn chn
Hi c bao nhiu g bao nhiu ch ?
Nu ta k hiu s g l x, s ch l y
th
Gi thit c 36 con va g va ch
c m t bi h thc x + y = 36
Gi thit c tt c 100 chn c
m t bi h thc
2x + 4y = 100.
l cc v d v phng trnh bc
nht c hai n s.
Sau GV gii thiu ni dung
chng III

Phng trnh v h phng trnh
bc nht hai n.
Cc cch gii h phng trnh.
Gii bi ton bng cch lp h
phng trnh.
HS m Mc lc tr 137 SGK theo di.
235
Hot ng 2
1. Khi nim v phng trnh bc nht hai n (15 pht)
GV : Phng trnh
x + y = 36.
2x + 4y = 100
L cc v d v phng trnh bc
nht hai n.
Gi a l h s ca x
b l h s ca y
c l hng s
Mt cch tng qut, phng trnh
bc nht hai n x v y l h thc
dng

ax + by = c
Trong a, b, c l cc s bit
(a 0 hoc b 0)
HS nhc li nh ngha phng trnh
bc nht hai n v c v d 1 tr 5
SGK
GV yu cu HS t ly v d v
phng trnh bc nht hai n.
GV nu cu hi :
Trong cc phng trnh sau, phng
trnh no l phng trnh bc nht
hai n.
HS ly v d v phng trnh bc nht
hai n.
235

a) 4x 0,5y = 0.
b) 3x
2
+ x = 5.
c) 0x + 8y = 8.
d) 3x + 0y = 0
e) 0x + 0y = 2.
f) x + y z = 3.
HS tr li :
a) L phng trnh bc nht hai n.
b) Khng l phng trnh bc nht
hai n.
c) L phng trnh bc nht hai n.
d) L phng trnh bc nht hai n.
e) Khng l phng trnh bc nht
hai n.
f) Khng l phng trnh bc nht hai
n.
Xt phng trnh.
x + y = 36
ta thy vi x = 2 ; y = 34
th gi tr ca v tri bng v phi, ta
ni cp s x = 2, y = 34 hay cp s
(2 ; 34) l mt nghim ca phng
trnh.

Hy ch ra mt nghim khc ca
phng trnh .
HS c th ch ra nghim ca phng
trnh l (1 ; 35) ; (6 ; 30)
Vy khi no cp s (x
0
, y
0
) c gi
l mt nghim ca phng trnh ?
Nu ti x = x
0
, y = y
0
m gi tr hai
v ca phng trnh bng nhau th
cp s (x
0
, y
0
) c gi l mt
nghim ca phng trnh.
GV yu cu HS c khi nim
nghim ca phng trnh bc nht
hai n v cch vit tr 5 SGK.
HS c SGK.
235
V d 2 : Cho phng trnh
2x y = 1.
Chng t cp s (3 ; 5) l mt
nghim ca phng trnh.
HS : Ta thay x = 3 ; y = 5 vo v tri
phng trnh
2 . 3 5 = 1
Vy v tri bng v phi nn cp s
(3 ; 5) l mt nghim ca phng trnh.
GV nu ch : Trong mt phng
to , mi nghim ca phng trnh
bc nht hai n c biu din bi
mt im. Nghim (x
0
, y
0
) c biu
din bi im c to (x
0
, y
0
)

GV yu cu HS l
a) Kim tra xem cc cp s (1 ; 1) v
(0,5 ; 0) c l nghim ca phng
trnh 2x y = 1 hay khng.
a) * Cp s (1 ; 1)
Ta thay x = 1 ; y = 1 vo v tri
phng trnh 2x y = 1, c 2.1 1
= 1 = v phi
Cp s (1 ; 1) l mt nghim ca
phng trnh.
* Cp s (0,5 ; 0)
Tng t nh trn cp s (0,5 ; 0)
l mt nghim ca phng trnh.
b) Tm thm mt nghim khc ca
phng trnh.
GV cho HS lm tip Nu nhn
xt v s nghim ca phng trnh
2x y = 1
b) HS c th tm nghim khc nh
(0 ; 1) ; (2 ; 3) ...
Phng trnh 2x y = 1 c v s
nghim, mi nghim l mt cp s.
235
GV nu : i vi phng trnh bc
nht hai n, khi nim tp nghim,
phng trnh tng ng cng
tng t nh i vi phng trnh mt
n. Khi bin i phng trnh, ta vn
c th p dng qui tc chuyn v v
quy tc nhn hc.
Nhc li :

Th no hai phng trnh tng
ng ?
Pht biu qui tc chuyn v, qui
tc nhn khi bin i phng trnh.
HS pht biu :
nh ngha hai phng trnh tng
ng.
Qui tc chuyn v.
Qui tc nhn.
Hot ng 3
2. Tp nghim ca phng trnh bc nht hai n (18 pht)
GV : Ta bit, phng trnh bc
nht hai n c v s nghim s, vy
lm th no biu din tp nghim
ca phng trnh ?
Ta nhn xt phng trnh
2x y = 1 (2)

Biu th y theo x
GV yu cu HS lm
bi a ln bng ph.
HS : y = 2x 1
Mt HS ln in vo bng.
x 1 0 0,5 1 2
2,5
y = 2x 1 3 1 0 1 3
4

235
Vy phng trnh (2) c nghim
tng qut l
x R
y 2x 1

hoc (x ; 2x 1) vi x R Nh vy
tp nghim ca phng trnh (2) l :
S = { } (x;2x 1) / x R
C th chng minh c rng :
Trong mt phng to Oxy, tp
hp cc im biu din cc nghim
ca phng trnh (2) l ng thng
HS nghe GV ging v ghi bi
(d) : y = 2x 1. ng thng (d) cn
gi l ng thng 2x y = 1. GV
yu cu HS v ng thng 2x y = 1
trn h trc to (k sn).
HS v ng thng 2x y = 1.
Mt HS ln bng v.

Xt phng trnh Ox + 2y = 4 (4)
Em hy ch ra vi nghim ca
phng trnh (4)
Vy nghim tng qut ca phng
trnh (4) biu th th no ?
HS nu vi nghim ca phng trnh
nh (0 ; 2) ; (-2 ; 2) ; (3 ;2) ...
HS
x R
y 2

Hy biu din tp nghim ca
phng trnh bng th.
HS v ng thng y = 2
Mt HS ln bng v.
235
GV gii thch : phng trnh c
thu gn l Ox + 2y = 4
2y = 4
hay y = 2.

ng thng y = 2 song song vi
trc honh, ct trc tung ti im c
tung bng 2. GV a ln bng
ph (hoc giy trong)

Xt phng trnh Ox + y = 0
Nu nghim tng qut ca phng
trnh.
HS suy ngh, tr li.
Nghim tng qut ca phng trnh
l
x R
y 0

ng thng biu din tp nghim
ca phng trnh l ng nh th
no ?
ca phng trnh l ng thng
y = 0, trng vi trc honh.
GV a ln mn hnh

235
Xt phng trnh 4x + 0y = 6 (5)
trnh.
ca phng trnh l ng nh th
no ?
Nghim tng qut ca phng trnh
l
x 1, 5
y R
=

ca phng trnh l ng thng song
song vi trc tung, ct trc honh ti
im c honh bng 1,5.
GV a hnh 3 tr 7 SGK ln mn
hnh.
Xt phng trnh x + 0y = 0

trnh.
ca phng trnh l ng no ?
GV : Mt cch tng qut, ta c : GV
yu cu HS c phn Tng qut
tr 7 SGK.
Sau GV gii thch Vi a 0 ;
b 0 ; phng trnh ax + by = c.
by = ax + c
y =
a c
x
b b
+ .
Nghim tng qut ca phng trnh l
x 0
y R
=

ca phng trnh l ng thng
trng vi trc tung. Mt HS c to
phn Tng qut SGK.
Hot ng 4
Cng c (5 pht)
235
Th no l phng trnh bc nht
hai n ? Nghim ca phng trnh
bc nht hai n l g ?
Phng trnh bc nht hai n c
bao nhiu nghim s.
HS tr li cu hi.
Cho HS lm bi 2 (a) tr 7 SGK
a) 3x y = 2
Mt HS nu nghim tng qut ca
phng trinh
x R
y 3x 2

Mt HS v ng thng 3x y = 2.
Nm vng nh ngha, nghim, s nghim ca phng trnh bc nht hai
n. Bit vit nghim tng qut ca phng trnh v biu din tp nghim
bng ng thng.
Bi tp s 1, 2, 3, tr 7 SGK, bi 1, 2, 3, 4 tr3, 4 SBT.

Tit 31 2 h hai phng trnh bc nht hai n
A. Mc tiu
HS nm c khi nim nghim ca h hai phng trnh bc nht
hai n.
Phng php minh ho hnh hc tp nghim ca h hai phng trnh
bc nht hai n.
Khi nim hai h phng trnh tng ng.
235
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp,
v ng thng.
HS : n tp cch v th hm s bc nht, khi nim hai phng
trnh tng ng.
Thc k, ke.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
HS 1 : nh ngha phng trnh bc
nht hai n.
Cho V d
Th no l nghim ca phng trnh
bc nht hai n ? S nghim ca n ?
Hai HS ln kim tra.
HS 1 : Tr li cu hi nh SGK.
Cho phng trnh
3x 2y = 6
Vit nghim tng qut v v ng
thng biu din tp nghim ca
phng trnh
Phng trnh 3x 2y = 6
Nghim tng qut
x R
y 1, 5x 3

V ng thng 3x 2y = 6
235

HS 2 : Cha bi tp 3 tr 7 SGK.
Cho hai phng trnh x + 2y = 4 (1)
v x y = 1 (2)
V hai ng thng biu din tp
nghim ca hai phng trnh trn
cng mt h to . Xc nh to
giao im ca hai ng thng v
cho bit to ca n l nghim ca
cc phng trnh no.

To giao im ca hai ng
thng l M (2 ; 1)
x = 2 ; y = 1 l nghim ca hai
phng trnh cho. Th li : Thay
x = 2 ; y = 1 vo v tri ca phng
trnh (1), ta c 2 + 2.1 = 4 =
v phi.
Tng t vi phng trnh (2)
2 1.1 = 1 = v phi.
GV nhn xt, cho im HS lp nhn xt bi ca cc bn.
Hot ng 2
1. Khi nim v h hai phng trnh bc nht hai n (7 pht)
235
GV : Trong bi tp trn hai phng
trnh bc nht hai n x + 2y = 4 v
x y = 1 c cp s (2 ; 1) va l
nghim ca phng trnh th nht,
va l nghim ca phng trnh th
hai. Ta ni rng cp s ( 2 ; 1) l mt
nghim ca h phng trnh
x 2y 4
x y 1
+ =

GV yu cu HS xt hai phng trnh :
2x + y = 3 v x 2y = 4

Thc hin
Kim tra cp s (2 ; 1) l nghim
ca hai phng trnh trn.
Thay x = 2 ; y = 1 vo v tri
phng trnh 2x + y = 3 ta c
2.2 + (1) = 3 = VP.
Thay x = 2 ; y = -1 vo v tri
phng trnh x 2y = 4 ta c
2 2 (1) = 4 = VP. Vy cp s
(2 ; 1) l nghim ca hai phng
trnh cho.
GV : Ta ni cp s (2 ; 1) l mt
nghim ca h phng trnh
2x y 3
x 2y 4
+ =

Sau GV yu cu HS c Tng
qut n ht mc 1 tr 9 SGK.
HS c Tng qut SGK.
235
Hot ng 3
2. Minh ho hnh hc tp nghim
ca h phng trnh bc nht hai n (20 pht)
GV quay li hnh v ca HS 2 lc
kim tra bi ni :

Mi im thuc ng thng x + 2y = 4
c to nh th no vi phng
trnh x + 2y = 4
HS : Mi im thuc ng thng
x + 2y = 4 c to th mn
phng trnh x + 2y = 4, hoc c
to l nghim ca phng trnh
x + 2y = 4.
To ca im M th sao ? im M l giao im ca hai
ng thng x + 2y = 4
v x y = 1
Vy to ca im M l nghim
ca h phng trnh
x 2y 4
x y 1
+ =

GV yu cu HS c SGK t trn
mt phng to ... n ... ca (d) v
(d).
xt xem mt h phng trnh c
th c bao nhiu nghim, ta xt cc
v d sau.
Mt HS c to mt phn tr 9 SGK.
235
V d 1, Xt h phng trnh
x y 3(1)
x 2y 0(2)
+ =

Hy bin i cc phng trnh trn
v dng hm s bc nht, ri xt
xem hai ng thng c v tr tng
i th no vi nhau GV lu HS
khi v ng thng ta khng nht
thit phi a v dng hm s bc
nht, nn dng :
ax + by = c
Vic tm giao ca ng thng vi
hai trc to , s thun li.
HS bin i :
x + y = 3 y = x + 3
x 2y = 0 y =
1
x
2

Hai ng thng trn ct nhau
v chng c h s gc khc nhau
(1
1
2
)
V d phng trnh x + y = 3
Cho x = 0 y = 3
Cho y = 0 x = 3
Hay phng trnh x 2y = 0
Cho x = 0 y = 0
Cho x = 2 y = 1
GV yu cu HS v 2 ng thng
biu din hai phng trnh trn cng
mt mt phng to .
Xc nh to giao im hai ng
thng.
Mt HS ln bng v hnh 4 SGK

235
Giao im hai ng thng l M (2 ; 1)
Th li xem cp s (2 ; 1) c l
nghim ca h phng trnh cho
hay khng.
HS : Thay x = 2 ; y = 1 vo v tri
phng trnh (1)
x + y = 2 + 1 =3 = v phi
phng trnh (2)
x 2y = 2 2.1 = 0 = v phi
Vy cp s (2 ; 1) l nghim ca h
phng trnh cho.
V d 2 : Xt h phng trnh
3x 2y 6(3)
3x 2y 3(4)
=

Hy bin i cc phng trnh trn
v dng hm s bc nht
3x 2y = 6 y =
3
x
2
+ 3
3x 2y = 3 y =
3
x
2

3
2

Nhn xt v v tr tng i ca hai
ng thng.
Hai ng thng trn song song vi
nhau v c h s gc bng nhau, tung
gc khc nhau.
GV yu cu HS v hai ng thng
trn cng mt mt phng to .

235
Nghim ca h phng trnh nh
th no ?
V d 3 : Xt h phng trnh
2x y 3
2x y 3
=
+ =

H phng trnh v nghim.
Nhn xt v hai phng trnh ny ?
Hai ng thng biu din tp
nghim ca hai phng trnh nh th
no ?
Vy h phng trnh c bao nhiu
nghim ? V sao ?
Hai phng trnh tng ng vi
nhau.
Hai ng thng biu din tp
nghim ca hai phng trnh trng
nhau.
H phng trnh v s nghim v
bt k im no trn ng thng
cng c to l nghim ca h
phng trnh.
Mt cch tng qut, mt h phng
trnh bc nht hai n c th c bao
nhiu nghim ? ng vi v tr tng
i no ca hai ng thng ?
HS : Mt h phng trnh bc nht
hai n c th c :
+ Mt nghim duy nht nu hai
ng thng ct nhau.
+ V nghim nu hai ng thng
song song.
+ V s nghim nu hai ng thng
trng nhau.
Vy ta c th on nhn s nghim
ca h phng trnh bng cch xt v
tr tng i gia hai ng thng.

235
Hot ng 4
3. H phng trnh tng ng (3 pht)
GV : Th no l hai phng trnh
tng ng ?

HS : Hai phng trnh c gi l
tng ng nu chng c cng tp
nghim.

Tng t, hy nh ngha hai h
phng trnh tng ng.
GV gii thiu k hiu hai h phng
trnh tng ng.
GV lu mi nghim ca mt h
phng trnh l mt cp s.
HS nu nh ngha tr 11 SGK.
Hot ng 5
Cng c luyn tp (5 pht)
Bi 4 tr 11 SGK.
( bi a ln mn hnh.)
HS tr li ming.
a)
y 3 2x
y 3x 1
=

Hai ng thng ct nhau do c h
s gc khc nhau h phng trnh
c mt nghim duy nht.
235

b)
1
y x 3
2
1
y x 1
2
= +
= +

Hai ng thng song song h
phng trnh v nghim
c)
2y 3x
3y 2x
=

Hai ng thng ct nhau ti gc to
h phng trnh c mt
nghim.
d)
3x y 3
1
x y 1
3
=

Hai ng thng trng nhau h
phng trnh v s nghim.
Th no l hai h phng trnh
tng ng ?
GV hi : ng hay sai ?
a) Hai h phng trnh bc nht v
nghim th tng ng
b) Hai h phng trnh bc nht cng
v s nghim th tng ng.
HS nu nh ngha hai h phng
trnh tng ng.
HS tr li.
a) ng, v tp nghim ca h hai
phng trnh u l tp
b) Sai, v tuy cng v s nghim
nhng nghim ca h phng trnh
ny cha chc l nghim ca h
phng trnh kia.
235
Hng dn v nh (2 pht)
Nm vng s nghim ca h phng trnh ng vi v tr tng i ca hai
ng thng.
Bi tp v nh s 5, 6, 7, tr 11, 12 SGK.
Bi s 8, 9 tr 4, 5 SBT.
Tit 32 luyn tp
A. Mc tiu
Rn luyn k nng vit nghim tng qut ca phng trnh bc nht hai
n v v ng thng biu din tp nghim ca cc phng trnh.
Rn luyn k nng on nhn (bng phng php hnh hc) s nghim
ca h phng trnh bc nht hai n, Tm tp nghim ca cc h cho
bng cch v hnh v bit th li khng nh kt qu.
GV : Bng ph c k sn vung thun li cho vic v ng thng.
Thc thng c chia khong, phn mu.
HS : n tp cch v ng thng ct nhau, song song, trng nhau.
Thc k, com pa.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (10 pht)
GV nu cu hi kim tra. Hai HS ln kim tra.
235
HS 1 : Mt h phng trnh bc
nht hai n c th c bao nhiu
nghim, mi trng hp ng vi v
tr tng i no ca hai ng
thng.
HS 1 : Mt h phng trnh hai n c
th c :
+ Mt nghim duy nht nu hai ng
thng ct nhau.
+ V nghim nu hai ng thng
song song.
+ V s nghim nu hai ng thng
trng nhau.
Cha bi tp 9 (a, d) tr 4, 5 SBT
( bi a ln mn hnh)
Bi 9 SBT.
a)
4x 9y 3
5x 3y 1
=

4 1
y x
9 3
5 1
y x
3 3

V h s gc khc nhau (
4
9

5
3
)
Hai ng thng ct nhau
H phng trnh c nghim duy
nht.
d)
3x y 1
6x 2y 5
=

y 3x 1
5
y 3x
2
=

V c h s gc bng nhau, tung
gc khc nhau
Hai ng thng song song
H phng trnh v nghim.
235
HS2 : Cha bi tp 5 (b) tr 11 SGK
on nhn s nghim ca h
phng trnh sau bng hnh hc :
2x y 4(1)
x y 1(2)
+ =
+ =

Th li nghim.
HS 2 : V hai ng thng trong cng
mt h trc to .

Hai ng thng ct nhau ti M (1 ; 2)
Th li : Thay x = 1 ; y = 2 vo v tri
phng trnh (1)
VT = 2x + y = 2.1 + 2 = 4 = VP
Tng t, thay x = 1 y = 2 vo v tri
phng trnh (2)
VT = x + y = 1 + 2 = 1 = VP
Vy cp s (1 ; 2) l nghim ca
phng trnh cho.
Hot ng 2
Luyn tp (33 pht)
235
Bi 7 tr 12 SGK
( bi a ln bng ph) GV yu
cu hai HS ln bng, mi HS tm
nghim tng qut ca mt phng
trnh.
Hai HS ln bng
HS 1 : Phng trnh 2x + y = 4 (3)
nghim tng qut
x R
y 2x 4

= +

HS 2 : Phng trnh 3x + 2y = 5 (4)
Nghim tng qut
x R
3 5
y x
2 2

= +

HS cng c th vit nghim tng qut
l y R, ri biu th x theo y.
GV yu cu HS 3 ln v ng
thng biu din tp nghim ca hai
phng trnh trong cng mt h to
ri xc nh nghim chung ca
chng.

M
235
Hy th li xc nh nghim
chung ca hai phng trnh.
HS tr li ming.
phng trnh (3)
VT = 2x + y = 2.3 2 = 4 = VP
phng trnh (4)
VT = 3x + 2y = 3.3 + 2.(2) = 5 = VP
Vy cp s (3 ; 2) l nghim chung
ca hai phng trnh (3) v (4).
GV : Cp s (3 ; 2) chnh l
nghim duy nht ca h phng trnh

+ =
+ =
2x y 4 (3)
3x 2y 5(4)

Bi 8 tr 12 SGK
GV yu cu HS hot ng nhm
Na lp lm cu a.
Na lp lm cu b.
HS hot ng theo nhm.
Bng nhm.
a) Cho h phng trnh
x 2
2x y 3
=

on nhn : H phng trnh c mt
nghim duy nht v ng thng x = 2
song song vi trc tung, cn ng
thng 2x y = 3 ct trc tung ti im
(0 ; 3) nn cng ct ng thng x = 2
V hnh
235

Th li : Thay x = 2 ; y = 1 vo v tri
phng trnh 2x y = 3
VT = 2x y = 2.2 1 = 3 = VP
Vy nghim ca h phng trnh l
(2 ; 1).
b) Cho h phng trnh
x 3y 2
2y 4
+ =

GV kim tra cc nhm hot ng. on nhn : H phng trnh c
nghim duy nht v ng thng 2y = 4
hay y = 2 song song vi trc honh,
cn ng thng x + 3y = 2, ct trc
honh ti im (2 ; 0) nn cng ct
ng thng 2y = 4
v hnh

Hai ng thng ct nhau ti P (4 ; 2)
Th li : Thay x = 4 ; y = 2 vo v
tri phng trnh x + 3y = 2
235
GV cho cc nhm HS hot ng
khong 5 pht th dng li, mi i
din hai nhm HS ln trnh by.
VT = x + 3y = 4 + 3.2 = 2 = VP
Vy nghim ca h phng trnh l
(4 ; 2)
i din hai nhm HS trnh by. HS
lp nhn xt, gp .
Bi 9a tr 12 SGK
on nhn s nghim ca mi h
phng trnh sau, gii thch v sao
a)
x y 2
3x 3y 2
+ =
+ =

GV : on nhn s nghim ca
h phng trnh ny ta cn lm g ?
Hy thc hin.
HS : Ta cn a cc phng trnh trn
v dng hm s bc nht ri xt v tr
tng i gia hai ng thng

x y 2
3x 3y 2
+ =
+ =

y x 2
2
y x
3
= +
= +

Hai ng thng trn c h s gc
bng nhau, tung gc khc nhau
hai ng thng song song h
phng trnh v nghim.
Phn b v nh gii tng t.
Bi 10 (a) tr 12 SGK

on nhn s nghim ca mi h
phng trnh sau, gii thch v sao
HS lm bi vo v
Mt HS ln bng thc hin
235
a)
4x 4y 2
2x 2y 1
=
+ =

4x 4y 2
2x 2y 1
=
+ =

1
y x
2
1
y x
2

Hai ng thng trn c h s gc
bng nhau, tung gc bng nhau
hai ng thng trng nhau h
phng trnh v s nghim.
Cc nghim ca phng trnh
phi tho mn cng thc no ? Nu
cng thc nghim tng qut ca h
phng trnh.
Nghim tng qut ca h phng
trnh l
x R
1
y x
2

Bi 11 tr 12 SGK
GV a bi ln mn hnh.
Mt HS c to bi
HS : Nu tm thy hai nghim phn
bit ca mt h hai phng trnh bc
nht hai n chng t hai ng thng
biu din tp nghim ca chng c hai
im chung phn bit hai ng
thng trng nhau h phng trnh
v s nghim.
Sau GV a kt lun c
chng minh ca bi tp 11 tr 5 SBT
HS nm c v vn dng (Ln
mn hnh)
Cho h phng trnh
ax by c
a x b y c
+ =
+ =

235
a) H phng trnh c nghim duy
nht khi
a
a

b
b

HS nghe GV trnh by v ghi li kt
lun p dng.
b) H phng trnh v nghim khi
a b c
a b c
=

c) H phng trnh v s nghim
khi
a b c
a b c
= =

vi ch
a
0
(vi a 0) c coi l
biu thc v ngha v
0
0
c coi l
biu thc c th bng mt s tu .

V d bi tp 9 (a) SGK
x y 2
3x 3y 2
+ =
+ =

c
a b c 1 1 2
( )
a b c 3 3 2
= =

Nn h phng trnh v nghim.
GV : Hy p dng xt h phng
trnh bi 10 (a) SGK

HS : H phng trnh
4x 4y 2
2x 2y 1
=
+ =

c
4 4 2
2
2 2 1
= = =

hay
a b c
a b c
= =

H phng trnh v s nghim
Hng dn v nh (2 pht)
235
Nm vng kt lun mi lin h gia cc hng s h phng trnh c
nghim duy nht, v nghim, v s nghim (kt lun ca bi 11 SBT va nu)
Bi tp v nh s 10, 12, 13 tr 5, 6 SBT
c 3. gii h phng trnh bng phng php th.
Tit 33 3.Gii h phng trnh bng phng php th
A. Mc tiu
Gip HS hiu cch bin i h phng trnh bng quy tc th.
HS cn nm vng cch gii h phng trnh bc nht hai n bng
phng php th.
HS khng b lng tng khi gp cc trng hp c bit (h v nghim
hoc h c v s nghim)
GV : n chiu, giy trong (hoc bng ph) ghi sn qui tc th, ch
v cch gii mu mt s h phng trnh.
Giy k vung.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra (8 pht)
GV a bi ln mn hnh my
chiu v nu yu cu kim tra.

235
HS 1 : on nhn s nghim ca mi
h phng trnh sau, gii thch v sao ?
HS 1 : Tr li ming
a)
4 2 6
2 3
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

a) H phng trnh v s nghim v
a b c
a b c
= =

( = 2)
Hoc : H c v s nghim v hai
ng thng biu din cc tp hp
nghim ca hai phng trnh trng
nhau y = 2x + 3
b)
1
2
4 2( )
8 2 1( )
x y d
x y d
'
= 1
1
!
1
=
1+

b) H phng trnh v nghim v :
1 1
( 2)
2 2
a b c
a b c
= =

Hoc h v nghim v hai ng
thng biu din cc tp nghim ca
hai phng trnh song song vi nhau
(d
1
) y = 2 4x ; (d
2
) y =
1
2
4x
235
HS 2 : on nhn s nghim ca h
sau v minh ho bng th
2 3 3
2 4
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

HS 2 : H c mt nghim v hai ng
thng biu din 2 phng trnh cho
trong h l hai ng thng c h s
gc khc nhau (2
1
2
)
hoc
a b
a b

(
2 1
1 2
)
V th

2 3
1
2
2
y x
y x
'
= 1
1
1
!
1
=
1
1
+

GV cho HS nhn xt v nh gi
im cho hai HS.

GV : tm nghim ca mt h
phng trnh bc nht hai n ngoi
vic on nhn s nghim v phng
php minh ho hnh hc ta cn c th
bin i h phng trnh cho
c mt h phng trnh mi tng
ng, trong mt phng trnh
ca n ch cn mt n. Mt trong cc
cch gii l qui tc th.
HS nghe GV trnh by.
235
Hot ng 2
1. Quy tc th (10 pht)
GV gii thiu quy tc th gm hai
bc thng qua v d1 :
Xt h phng trnh
(I)
3 2(1)
2 5 1(2)
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

GV : T phng trnh (1) em hy
biu din x theo y ?
GV : Ly kt qu trn (1) th vo
ch ca x trong phng trnh (2) ta
c phng trnh no ?
HS : x = 3y + 2 (1)
HS : Ta c phng trnh mt n y
2 . (3y + 2) + 5y = 1 (2)
GV : Nh vy gii h phng trnh
bng phng php th bc 1 : T
mt phng trnh ca h (coi l
phng trnh (1) ta biu din mt n
theo n kia (1) ri th vo phng
trnh (2) c mt phng trnh
mi (ch cn mt n) (2)

GV : Dng phng trnh (1) thay th
cho phng trnh (1) ca h v dng
phng trnh (2) thay th cho
phng trnh (2) ta c h no ?
GV : H phng trnh ny nh th
no vi h (I) ?
GV : Hy gii h phng trnh mi
thu c v kt lun nghim duy
nht ca h (I) ?
HS : Ta c h phng trnh
3 2(1 )
2(3 2) 5 1(2 )
x y
y y
' = 1
1
!
1 =
1+

HS : Tng ng vi h (I)
HS
3 2
5
x y
y
'
= 1
1
!
1
=
1+

13
5
x
y
'
= 1
1
!
1
=
1+

Vy h (I) c nghim duy nht l
(13 ; 5)
235
GV : Qu trnh lm trn chnh l
bc 2 ca gii h phng trnh bng
phng php th. bc 2 ny ta
dng phng trnh mi thay th
cho phng trnh th hai trong h
(phng trnh th nht cng thng
c thay th bi h thc biu din
mt n theo n kia c c bc 1)

GV : Qua v d trn hy cho bit cc
bc gii h phng trnh bng
phng php th.
Trong khi HS tr li GV a lun qui
tc th ln mn hnh my chiu.
HS tr li.

GV : Yu cu mt HS nhc li
GV : bc 1 cc em cng c th
biu din y theo x.
HS nhc li qui tc th.
Hot ng 3
p dng (20 pht)
V d 2 : Gii h phng trnh bng
phng php th.
2 3(1)
2 4(2)
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

HS :
Biu din y theo x t phng trnh (1)

2 3(1 )
2 4
y x
x y
' = 1
1
!
1
=
1+

GV : Cho HS quan st li minh ho
bng th ca h phng trnh ny
(khi kim tra bi) GV : Nh vy d
gii bng cch no cng cho ta mt
kt qu duy nht v nghim ca h
phng trinh.

2 3
5 6 4
y x
x
'
= 1
1
!
1
=
1+

2 3
2
y x
x
'
= 1
1
!
1
=
1+

2
1
x
y
'
= 1
1
!
1
=
1+

Vy h cho c nghim duy nht l
(2;1)
235
GV cho HS lm tip tr 14 SGK.
Gii h phng trnh bng phng
php th (biu din y theo x t
phng trnh th hai ca h)
4 5 3
3 16
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

HS lm
Kt qu : H c nghim duy nht l
(7 ; 5)
GV : Nh ta bit gii h phng
trnh bng phng php th th h
v s nghim khi hai ng thng
biu din cc tp hp nghim ca hai
phng trnh trng nhau. H v nghim
khi hai ng thng biu din cc tp
hp nghim ca hai phng trnh
song song vi nhau.
Vy gii h phng trnh bng phng
php th th h v s nghim hoc v
nghim c c im g ? Mi cc em
c ch trong SGK

HS c ch .
GV a ch tr 14 ln mn hnh
my chiu v nhn mnh h phng
trnh c v s nghim hoc v
nghim khi trong qu trnh gii xut
hin phng trnh c cc h s ca c
hai nghim u bng 0

235
GV : Yu cu HS c v d 3 trong
SGK tr 14 hiu r hn ch trn
sau cho HS minh ho hnh hc
gii thch h III c v s nghim.
GV quay tr v bi tp kim tra trong
hot ng 1 v yu cu HS hot ng
nhm. Ni dung : Gii bng phng
php th ri minh ho hnh hc. Na
lp gii h a)
4 2 6(1)
2 3(2)
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

Na lp cn li gii h b)

4 2(1)
8 2 1(2)
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

235
Kt qu hot ng nhm
a) + Biu din y theo x t phng
trnh (2) ta c y = 2x + 3
+ Th y = 2x + 3 vo phng trnh
(1) ta c 4x 2(2x + 3) = 6
0x = 0
Phng trnh nghim ng vi mi
x R. Vy h a, c v s nghim
Cc nghim (x, y) tnh bi cng thc.
2 3
x R
y x
'
1
1
!
1
=
1+

Minh ho bng hnh hc

235

b)
4 2
8 2 1
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

+ Biu din y theo x t phng trnh
th nht ta c y = 2 4x
+ Th y trong phng trnh sau bi
2 4x ta c
8x + 2 (2 4x) = 1
8x + 4 8x = 1
0x = 3
Phng trnh ny khng c gi tr
no ca x tho mn. Vy h cho
v nghim.
Minh ho bng hnh hc

GV nhn xt cc nhm lm bi
O
235
GV : R rng gii h phng trnh
bng phng php th hoc minh ho
bng hnh hc u cho ta mt kt qu
duy nht
GV tm tt li gii h phng trnh
bng phng php th SGK tr 15

Hot ng 4
Luyn tp Cng c (5 pht)
GV : Nu cc bc gii h phng
trnh bng phng php th ?
GV yu cu hai HS ln bng lm bi
tp 12 (a, b) SGK tr 15
HS tr li nh SGK tr 13
HS 1 :
a)
3(1)
3 4 2(2)
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

Biu din x theo y t phng trnh
(1) ta c x = y + 3
Th x = y + 3 vo phng trnh (2)
ta c 3(y + 3) 4y = 2
3y + 9 4y = 2
y = 7
y = 7 x = 10
235
Vy h phng trnh c nghim duy
nht l (10 ; 7)
HS 2 :
b)
7 3 5(3)
4 2(4)
x y
x y
'
= 1
1
!
1
=
1+

Biu din y theo x t phng trnh
(4) ta c y = 4x + 2.
Th y = 4x + 2 vo phng trnh
(3)
ta c 7x 3 (4x + 2)=5
7x + 12x 6 = 5
19x = 11
x =
11
19

y = 4 .
11
19
+ 2 =
6
19

Vy h phng trnh c nghim duy
nht l (
11
19
;
6
19
)
235
GV cho c lp nhn xt v nh gi
im hai HS.
Bi 13 (b) tr 15 SGK
Gii h phng trnh bng phng
php th
x y
1(5)
2 3
5x 8y 3(6)

GV : Hy bin i phng trnh (5)
thnh phng trnh c h s l cc
s nguyn ?
HS : Qui ng kh mu phng trnh
(5) ta c 3x 2y = 6.
Vy h phng trnh tng ng
vi h
3x 2y 6
5x 8y 3
=

V nh HS lm tip.

Nm vng hai bc gii h phng trnh bng phng php th.
Bi tp 12 (c), 13, 14, 15 tr 15 SGK.
Hai tit sau n tp kim tra hc k I. Tit 1 : n chng I
L thuyt : n theo cc cu hi n tp chng I, cc cng thc bin i
cn thc bc hai. Bi tp 98, 100, 101, 102, 106, tr 19, 20 SBT tp 1
Tit 34 n tp hc k I Mn i s (tit 1)
235
A. Mc tiu
n tp cho HS cc kin thc c bn v cn bc hai.
Luyn tp cc k nng tnh gi tr biu thc bin i biu thc c cha
cn bc hai, tm x v cc cu hi lin qua n rt gn biu thc.
HS : n tp cu hi v bi tp GV yu cu.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp l thuyt cn bc hai thng qua bi tp trc nghim
GV a bi ln mn hnh.
bi : Xt xem cc cu sau ng
hay sai ? Gii thch. Nu sai hy sa
li cho ng
HS tr li ming.
1. Cn bc hai ca
4
25
l
2
5

2. a = x x
2
= a
(k : a 0)
3.
2
( 2) a =
2 a nu a 0
a-2 nu a > 0
'
1
1
!
1
1+

4. . . A B A B = nu A. B 0

1. ng v (
2
5
)
2
=
4
25

2. Sai (k : a 0) sa l : a = x
2
0 x
x a
'
1
1
!
1
=
1+

3. ng v
2
A A =

4. Sai ; sa l . . A B A B = nu A 0
B 0
235
V A . B 0 c th xy ra A < 0, B < 0
khi d , A B khng c ngha.
5.
A
B
=
A
B
nu
0
0
A
B
'
1
1
!
1

1+
5. Sai ; sa l
0
0
A
B
'
1
1
!
1

1+

V B = O th
A
B
v
A
B
khng c
ngha.
6.
5 2
9 4 5
5 2

6. ng v
2
5 2 ( 5 2)
5 2 ( 5 2)( 5 2)

=

5 2. 5.2 4
9 4 5
5 4

= =

7.
2
(1 3) ( 3 1)
3
3 3

=
7. ng v :
( )
2
2
(1 3) 3
3 1
3 3
=
( 3 1)
3
3
=
8.
1
(2 )
x
x x
xc nh khi
0
4
x
x
'
1
1
!
1

1+

8. Sai v vi x = 0 phn thc
1
(2 )
x
x x

c mu = 0, khng xc nh.
GV yu cu ln lt HS tr li cu hi,
c gii thch, thng qua n li :
nh ngha cn bc hai ca mt s.
Cn bc hai s hc ca mt s
khng m.

Hng ng thc
2
A A =
Khai phng mt tch, khai phng
mt thng.

235
Kh mu ca biu thc ly cn,
trc cn thc mu.
iu kin biu thc cha cn
xc nh.

Hot ng 2
Luyn tp
Dng 1 Rt gn, tnh gi tr biu thc.
Bi 1. Tnh : a) 12,1.250
b) 2, 7. 5. 1, 5
c)
2 2
117 108
d)
14 1
2 .3
25 16

HS lm bi tp, sau t pht gi hai HS
ln tnh, mi em 2 cu.
Kt qu a) 55
b) 4,5
c) 45.
d) 2
4
5

HS lm bi tp, 4 HS ln bng lm.
Bi 2. Rt gn cc biu thc
a) 75 48 300 .
a) 25.3 16.3 100.3
= 5 3 4 3 10 3
= 3
b)
2
(2 3) (4 2 3) b) =
2
2 3 ( 3 1)
= 2 3 3 1 = 1
c) (15 200 3 450 2 50) : 10 c) = 15 20 3 45 2 5
= 15.2 5 3.3 5 2 5
= 30 5 9 5 2 5
= 23 5
235
d)
3 2
5 4 25 5 9 2 16 a b a a ab a

Vi a > 0 ; b> 0
d)
= 5 4 .5 5 .3 2.4 a b a a a b a a
= (5 20 15 8) a ab ab

= ( 3 5 ) a ab
= (3 5 ) a ab
Dng 2. Tm x.

Bi 3 : Gii phng trnh.
a) 16 16 9 9 4 4 x x x
1 8 x =
b) 12 - x x = 0.
Na lp lm cu a
Na lp lm cu b
GV yu cu HS tm iu kin ca x
cc biu thc c ngha.

HS hot ng theo nhm.
a) k : x 1
16( 1) 9( 1) 4( 1) x x x

1 8 x =

4 ( 1) 3 ( 1) 2 ( 1) x x x
1 8 x =
4 ( 1) 8 x =
( 1) 2 x =
x 1 = 4
x = 5 (TMK)
Nghim ca phng trnh l x = 5
235

b) 12 - x x = 0 k : x 0
x + x 12 = 0
x + 4 x 3 x 12 = 0
x ( x + 4) 3 ( x + 4) = 0
( x + 4)( x 3)
C x + 4 4 > 0 vi x 0
x 3 = 0
x = 3
x = 9 (tho mn iu kin)
Nghim ca phng trnh l x = 9
HS hot ng nhm khong 3 pht th
i din hai nhm ln bng trnh by.
i din hai nhm trnh by bi HS
lp gp , nhn xt.
Dng 3 Bi tp rt gn tng hp
Bi 4 (bi 106 tr 20 SBT.
Cho biu thc :
A =
2
( ) 4 a b ab a b b a
a b ab

235
a) Tm iu kin A c ngha.
Cc cn thc bc hai xc nh khi no ?
Cc mu thc khc 0 khi no ?
Tng hp iu kin, A c ngha khi
no ?
GV nhn mnh : Khi tm Iu kin
biu thc cha cn c ngha cn
tm Iu kin tt c cc biu thc
di cn 0 v tt c cc mu thc
(k c mu thc xut hin trong qu
trnh bin i) khc 0.
HS m v bi tp i chiu HS tr li
ming cu a
Cc cn thc bc hai xc nh khi
a 0 ; b 0
Cc mu thc khc 0 khi a 0 ;
b 0 ; a b
A c ngha khi
a > 0 ; b > 0 v a b
b) Khi A c ngha, chng t gi tr
ca A khng ph thuc vo a.
b) Mt HS ln bng rt gn A
A =
a+2 ab +b 4 ab ab( a + b)
a b ab

A =
A =
A =
GV : Kt qu rt gn khng cn a,
vy khi A c ngha, gi tr ca A
khng ph thuc a.

Bi 5. Cho biu thc
P =
2 3 3
( ) :
3 3 9
x x x
x x x

2 2
( 1)
3
x
x

235
a) Rt gn P
b) Tnh P khi x = 4
c) Tm x P <
d) Tm gi tr nh nht ca P
HS lm bi tp, sau 5 pht mt HS
ln bng lm cu a
a) Rt gn P
k : x 0 ; x 9
P =
2 ( 3) ( 3) (3 3)
:
9
x x x x x
x

2 2 3
3
x x
x

P =
2 6 3 3 3 1
:
9 3
x x x x x x
x x

P =
P =
P =
HS lp kim tra bi rt gn ca bn.
GV yu cu 2 HS tip tc ln bng
gii cu b v c, mi HS mt cu.
b) x = 4 2 = 3 2 + 1
= ( 1)
2

= 1 (tho mn iu kin)
Thay = 1 vo P

P = =
3
3 1 3

=

= =
3( 3 2)
4 3

= 3( 2)
235

c) P <
3
3 x
< v

3
3 x
>
6 > + 3 x < 3
x < 9
Kt hp iu kin : 0 x < 9 th
P <
d) Tm gi tr nh nht ca P
C nhn xt g v gi tr ca P ?
d) HS tr li ming
Theo kt qu rt gn
P =
C t : 3 < 0
Mu + 3 > 0 x tho mn iu
kin
P < 0 x tho mn iu kin
Vy P nh nht khi no ?
P nh nht khi ln nht
ln nht
Khi ( + 3) nh nht = 0
x = 0
Vy P nh nht = 1 x = 0
235
GV c th hng dn cch khc
c 0 x tho mn iu kin
+ 3 3 x tho mn iu kin

x tho mn iu kin
x tho mn iu kin
P nh nht = 1 x = 0

235
HNG DN V NH
Bi 1. Cho biu thc
P =
3
1 1
( 1 ) 1 1
x x
x x x x x

a) Rt gn P
b) Tm x P > 0
c) Tnh gi tr ca P nu x =
Bi 2. Cho biu thc
P =
a) Rt gn P
b) Tm cc gi tr ca x P > 0 ; P < 0
c) Tm cc gi tr ca x P = -1
n tp chng II : Hm s bc nht
Tr li cc cu hi n tp chng II
Hc thuc Tm tt cc kin thc cn nh tr 60 SGK
Bi tp 30, 31, 32, 33, 34 tr 62 SBT
Tit 35 n tp hc k I Mn i s (tit 2)
A. Mc tiu
Tip tc cng c bi tp rt gn tng hp ca biu thc cn
235
n tp cho HS cc kin thc c bn ca chng II : Khi nim v hm
s bc nht y = ax + b tnh ng bin, nghch bin ca hm s bc nht,
iu kin hai ng thng ct nhau, song song vi nhau, trng nhau.
V k nng luyn tp thm vic xc nh phng trnh ng thng, v
th hm s bc nht
GV : Bng ph hoc giy trong n chiu ghi cu hi, bi tp.
Thc thng, com pa, phn mu, bng ph k sn vung.
HS : n tp chng II v lm bi tp GV yu cu.
Thc k, com pa, giy k sn vung.
Bng ph nhn.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra kt hp cha bi tp rt gn biu thc. (18 pht)
GV yu cu cha bi 2 (bi tp v
nh tit trc)

P =
a) Rt gn P. Mt HS ln cha cu a.
235
2 4 2 4 2 3
:
2 2 (2 )(2 2 (2
x x x x x
P
x x x x x x x
l l

l l
=
l l

l l
l l

iu kin : x > 0 ; x 4 ; x 9
GV yu cu HS nhn xt :
iu kin ca x
Qu trnh rt gn P. Thng qua
cha bi GV nhn mnh thm cho
HS v
Cch tm iu kin ca x
Cch quy ng rt gn, thc hin
php tnh trong P GV cho im HS 1,
sau gi tip hai HS khc ln cha
cu b v c ng thi
HS lp nhn xt bi lm ca bn

235
b) Tm cc gi tr ca x P > 0,
P < 0
HS 2 cha cu b, HS 3 cha cu c
b) * P > 0 > 0 v
C x > 0 4x > 0

Vy
4
3
x
x
> 0 3 x > 0 x 3 >
x > 9
(tho mn iu kin)
Vi x > 9 th P > 0.

* P < 0 < 0 v
V x > 0 4x > 0
Vy < 0 < 0
< 3
x < 9
235
GV lu HS sau khi tm c x < 9
phi kt hp iu kin th kt qu
mi ng
c) Tm cc gi tr ca x P = 1
Kt hp iu kin
P < 0 0 < x < 9 v x 4
c) P = 1 = 1 K :

4x + 3 = 0
4x + 4 3 3 = 0
( x 1)(4 x 3) 0 + =
C x > 0 + 1 > 1 > 0
4 3 = 0
=
x = (Tho mn iu kin)
GV nhn xt, cho im.

HS nhn xt bi lm ca hai bn v
cha bi.
Hot ng 2
n tp chng II : Hm s bc nht (25 pht)
GV nu cu hi :
Th no l hm s bc nht ?
Hm s bc nht ng bin khi no ?
nghch bin khi no ?
HS tr li ming
Hm s bc nht l hm s c cho
bi cng thc y = ax + b trong a, b
l cc s cho trc v a 0
Hm s bc nht xc nh vi mi gi
tr x R, ng bin trn R khi a > 0,
nghch bin trn R khi a < 0
235
GV nu cc bi tp sau HS tr li
Bi 1. Cho hm s y = (m + 6)x 7
a) Vi gi tr no ca m th y l
hm s bc nht ?
b) Vi gi tr no ca m th hm s
y ng bin ? nghch bin ?
a) y l hm s bc nht m + 6 0
m 6
b) Hm s y ng bin nu m + 6 > 0
m > 6
Hm s y nghch bin nu m + 6 < 0
m < 6
a bi ln mn hnh
Bi 2 : Cho ng thng
y = (1 m)x + m 2 (d)
a) Vi gi tr no ca m th ng
thng (d) i qua im A (2 ; 1)
b) Vi gi tr no ca m th (d) to
vi trc Ox mt gc nhn ? Gc t ?
c) Tm m (d) ct trc tung ti
im B c tung bng 3.
HS hot ng nhm
Bi lm
a) ng thng (d) i qua im A (2 ; 1)
x = 2 ; y = 1
Thay x = 2 ; y = 1 vo (d)
(1 m). 2 + m 2 = 1
2 2m + m 2 = 1
m = 1
m = 1
d) Tm m (d) ct trc honh ti
im C honh bng (2)
GV yu cu HS hot ng nhm
lm bi tp 2.
Na lp lm cu a, b

b) (d) to vi Ox mt gc nhn
1 m > 0 m < 1
(d) to vi trc Ox mt gc t
235
Na lp lm cu c, d
GV cho cc nhm hot ng
khong 5 pht th yu cu i din
hai nhm ln trnh by bi.
1 m < 0 m > 1 ;
c) (d) ct trc tung ti im B c tung
bng 3
m 2 = 3
m = 5
d) (d) ct trc honh ti im C c
honh bng 2
x = 2 ; y = 0
Thay x = 2 ; y = 0 vo (d)
(1 m). (2) + m 2 = 0
2 + 2m + m 2 = 0
3m = 4
m =
i din hai nhm ln lt ln trnh
by bi.
Bi 3. Cho hai ng thng
y = kx + (m 2) (d
1
).
y = (5 k)x + (4 m) (d
2
)

235
Vi iu kin no ca k v m th
(d
1
) v (d
2
)
a) Ct nhau.
b) Song song vi nhau
c) Trng nhau

Trc khi gii bi, GV yu cu HS
nhc li :
Vi hai ng thng
y = ax + b (d
1
) v y = a x + b (d
2
)

Trong a 0 ; a 0
(d
1
) ct (d
2
) khi no ? (d
1
) song
song (d
2
) khi no ?

HS tr li :
(d
1
) ct (d
2
)

a a
(d
1
) // (d
2
)
a a
b b
'
= 1
1
!
1
1+

(d
1
) trng (d
2
) khi no ?
(d
1
) (d
2
)
a a
b b
'
= 1
1
!
1
=
1+

235
p dng gii bi 3
GV hi : Vi iu kin no th hai
hm s trn l cc hm s bc nht
HS tr li :
y = kx + (m 2) l hm s bc nht
k 0
y = (5 k)x + (4 m) l hm s bc
nht 5 k 0
k 5
a) Khi no (d
1
) ct (d
2
)
HS : (d
1
) ct (d
2
) k 5 k
k 2,5
Sau GV yu cu 2 HS ln gii
tip cu b, c
Hai HS ln bng trnh by bi
b) (d
1
) // (d
2
)

c) (d
1
) (d
2
)

Hs lp nhn xt, cha bi.
235
Bi 4 :
a) Vit phng trnh ng thng i
qua im A (1 ; 2) v im B (3 ; 4)
b) V ng thng AB, xc nh
to giao im ca ng thng
vi hai trc to
HS lm bi tp
y = ax + b
A (1 ; 2) thay x = 1 ; y = 2 vo
phng trnh, ta c
2 = a + b
B (3 ; 4) thay x = 3 ; y = 4 vo
phng trnh ta c
4 = 3a + b
Ta c h phng trnh
2
3 4
a b
a b
'
= 1
1
!
1
=
1+

Phng trnh ng thng AB l y = x + 1
GV nu cch v ng thng AB ? b) V ng thng AB
HS :
Xc nh im A im B trn mt
phng to ri v
Cch 2 : Xc nh giao im ca
th vi hai trc to ri v
235

To giao im ca ng thng AB
vi trc Oy l C (0 ; 1)
Vi trc Ox l D (1 ; 0)
c) Xc nh ln gc ca ng
thng AB vi trc Ox
d) Cho cc im :
M (2 ; 4), N (2 ; 1) ; P (5 ; 8)
im no thuc ng thng AB ?
c) tg = = 1 = 45
0

d) im N (2 ; 1) thuc ng
thng AB
Hng dn v nh (2 pht)
n tp k l thuyt v cc dng bi tp im kim tra tt hc k mn Ton.
Lm li cc bi tp (trc nghim, t lun).
235

Phn Hnh hc Phn Hnh hc Phn Hnh hc Phn Hnh hc

Chng I
H thc lng trong tam gic vung H thc lng trong tam gic vung H thc lng trong tam gic vung H thc lng trong tam gic vung
Tit 1 1. Mt s h thc v cnh
v ng cao trong tam gic vung (tit 1)
A. Mc tiu
HS cn nhn bit c cc cp tam gic vung ng dng trong hnh 1
tr 64 SGK.
Bit thit lp cc h thc b
2
= ab, c
2
= ac, h
2
= bc v cng c nh l
Py-ta-go a
2
= b
2
+ c
2
.
Bit vn dng cc h thc trn gii bi tp.
GV : Tranh v hnh 2 tr 66 SGK. Phiu hc tp in sn bi tp SGK.
235
Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi nh l 1, nh l 2 v
cu hi, bi tp.
Thc thng, com pa, ke, phn mu.
HS : n tp cc trng hp ng dng ca tam gic vung, nh l
Py-ta-go.
Thc k, ke
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
t vn v gii thiu v chng I (5 pht)
GV : lp 8 chng ta c hc
v Tam gic ng dng. Chng I
H thc lng trong tam gic
vung c th coi nh mt ng dng
ca tam gic ng dng.
HS nghe GV trnh by v xem Mc
lc tr 129, 130 SGK.
Ni dung ca chng gm :
Mt s h thc v cnh, ng cao,
hnh chiu ca cnh gc vung trn
cnh huyn v gc trong tam gic
vung.
T s lng gic ca gc nhn,
cch tm t s lng gic ca gc
nhn cho trc v ngc li tm mt
gc nhn khi bit t s lng gic ca
n bng my tnh b ti hoc bng
lng gic. ng dng thc t ca cc
t s lng gic ca gc nhn.
Hm nay chng ta hc bi u tin l

235
Mt s h thc v cnh v ng
cao trong tam gic vung.
Hot ng 2
1. H thc gia cnh gc vung v hnh chiu ca n trn
cnh huyn (16 pht)
GV v hnh 1 tr 64 ln bng v gii
thiu cc k hiu trn hnh.

HS v hnh 1 vo v.
GV yu cu HS c nh l 1 tr 65
SGK.
C th, vi hnh trn ta cn chng
minh :
b
2
= a b hay AC
2
= BC . HC
c
2
= a c hay AB
2
= BC . HB
Mt HS c to nh l 1 SGK.
GV : chng minh ng thc tnh
AC
2
= BC . HC ta cn chng minh
nh th no ?
HS : AC
2
= BC . HC

AC HC
BC AC
=

ABC HAC.
235
Hy chng minh tam gic ABC
ng dng vi tam gic HAC.
HS : Tam gic vung ABC v tam
gic vung HAC c :

A H = = 90
0
.
C chung
ABC HAC (g g)

AC BC
HC AC
=
AC
2
= BC . HC
hy b
2
= a . b
GV : Chng minh tng t nh trn
c ABC HBA
AB
2
= BC . HB hay c
2
= a . c
GV a Bi 2 tr 68 SGK ln bng ph.

Tnh x v y trong hnh sau :

HS tr li ming.
Tam gic ABC vung, c AH BC.
AB
2
= BC . HB (nh l 1).
x
2
= 5 . 1.
x = 5 .
AC
2
= BC . HC (nh l 1).
y
2
= 5 . 4
y = 5. 4 2 5 =
H
235
GV : Lin h gia ba cnh ca tam
gic vung ta c nh l Pytago. Hy
pht biu ni dung nh l.
HS : nh l Pytago.
Trong tam gic vung, bnh phng
cnh huyn bng tng bnh phng
hai cnh gc vung.
a
2
= b
2
+ c
2

Hy da vo nh l 1 chng minh
nh l Pytago.
HS : Theo nh l 1, ta c
b
2
= a . b
c
2
= a . c
b
2
+ c
2
= ab + ac
= a.(b + c)
= a.a
Vy t nh l 1, ta cng suy ra c
nh l Pytago.
= a
2

Hot ng 3
2. mt s h thc lin quan ti ng cao. (12 pht)
nh l 2.
GV yu cu HS c nh l 2 tr 65
SGK.
Mt HS c to nh l 2 SGK.
235
GV : Vi cc quy c hnh 1, ta
cn chng minh h thc no ?
Hy phn tch i ln tm
hng chng minh.
HS : Ta cn chng minh
h
2
= b . c
hay AH
2
= HB . HC.

AH CH
BH AH
=

AHB CHA
GV yu cu HS lm ?1
HS : Xt tam gic vung AHB v
CHA c :

1 2
H H = = 90
0

1
A C = (cng ph vi B
).
AHB CHA (g g)

AH BH
CH AH
=
AH
2
= BH . CH.
GV : yu cu HS p dng nh l 2
vo gii V d 2 tr 66 SGK.
GV a hnh 2 ln bng ph.
HS c V d 2 tr 66 SGK
235

HS quan st hnh v lm bi tp.
GV hi : bi yu cu ta tnh g ?
Trong tam gic vung ADC ta
bit nhng g ?
Cn tnh on no ? Cch tnh ?
HS : bi yu cu tnh on AC.
Trong tam gic vung ADC ta bit
AB = ED = 1,5m ; BD = AE = 2,25m.
Cn tnh on BC.
Theo nh l 2, ta c :
BD
2
= AB . BC (h
2
= bc)
2,25
2
= 1,5 . BC
BC =
2
(2, 25)
1, 5
= 3,375 (m)
Vy chiu cao ca cy l :
AC = AB + BC
= 1,5 + 3,375
GV nhn mnh li cch gii.
= 4,875 (m).
HS nhn xt, cha bi.
Hot ng 4
Cng c luyn tp (10 pht)
GV : Pht biu nh l 1, nh l 2
nh l Py-ta-go
HS ln lt pht biu li cc nh l.
HS nu cc h thc ng vi tam gic
vung DEF.
nh l 1 : DE
2
= EF . EI
235

DF
2
= EF . IF
Cho tam gic vung DEF c DI
EF.
nh l 2 : DI
2
= EI . IF
Hy vit h thc cc nh l ng vi
hnh trn.
nh l Pytago :
EF
2
= DE
2
+ DF
2
.
Bi tp 1 tr 68 SGK.
GV yu cu HS lm bi tp trn
Phiu hc tp in sn hnh v v
bi.
Cho vi HS lm trn giy trong
kim tra v cha ngay trc lp.
HS lm bi tp tr 68 SGK.
a).

(x + y) =
2 2
6 8 (/l Py ta go)
x + y = 10
6
2
= 10 . x (/l 1)
x =3,6
y = 10 3,6 = 6,4.
b)

12
2
= 20 . x (/l 1).

2
12
x 7, 2
20
= =
235
GV cho HS lm khong 5 pht th
thu bi, a bi lm trn giy trong
ln mn hnh nhn xt, cha ngay.
C th xc nh ngay s HS lm
ng ti lp.
y = 20 7,2 = 12,8.
Hng dn v nh (2 pht)
Yu cu HS hc thuc nh l 1, nh l 2, nh l Py-ta-go.
c C th em cha bit tr 68 SGK l cc cch pht biu khc ca h
thc 1, h thc 2.
Bi tp v nh s 4, 6 tr 69 SGK v bi s 1, 2 tr 89 SBT.
n li cch tnh din tch tam gic vung.
c trc nh l 3 v 4.
Tit 2 1. Mt s h thc v cnh
v ng cao trong tam gic vung (tit 2)
A. Mc tiu
Cng c nh l 1 v 2 v cnh v ng cao trong tam gic vung.
HS bit thit lp cc h thc bc = ah v
2 2 2
1 1 1
h b c
= di s hng
dn ca GV.
GV : Bng tng hp mt s h thc v cnh v ng cao trong
tam gic vung.
Bng ph ghi sn mt s bi tp, nh l 3, nh l 4.
235
Thc thng, compa, ke, phn mu.
HS : n tp cch tnh din tch tam gic vung v cc h thc v
tam gic vung hc.
Thc k, ke.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (7 pht)
HS1 : Pht biu nh l 1 v 2 h
thc v cnh v ng cao trong tam
gic vung.
Hai HS ln kim tra.
HS1 : Pht biu nh l 1 v 2 tr 65
SGK.
V tam gic vung, in k hiu v
vit h thc 1 v 2. (di dng ch
nh a, b, c ...)

b
2
= ab ; c
2
= ac
h
2
= bc
hnh).
HS2 : Cha bi tp.

AH
2
= BH . HC (/l 2) hay 2
2
= 1 . x.
235
x = 4.
AC
2
= AH
2
+ HC
2
(/l Py-ta-go).
AC
2
= 2
2
+ 4
2

AC
2
= 20
y = 20 2 5 =
GV nhn xt, cho im. HS nhn xt bi lm ca bn, cha
bi.
Hot ng 2
nh l 3. (12 pht)
GV v hnh 1 tr 64 SGK ln bng v
nu nh l 3 SGK.

GV : Nu h thc ca nh l 3.
Hy chng minh nh l.
HS : bc = ah
hay AC . AB = BC . AH.
Theo cng thc tnh din tch tam
gic :
ABC
AC. AB BC. AH
S
2 2
= =
AC . AB = BC . AH
hay b . c = a . h
Cn cch chng minh no khc C th chng minh da vo tam
235
khng ?
Phn tch i ln tm ra cp tam
gic cn chng minh ng dng.
gic ng dng.
AC . AB = BC . AH

AC HA
BC BA
=

ABC HBA.
Hy chng minh tam gic ABC
ng dng vi tam gic HBA.
HS chng minh ming.
Xt tam gic vung ABC v HBA c :
0
A H 90 = =
B
chung
ABC HBA (g g)

AC BC
HA BA
=
AC . BA = BC . HA
Tnh x v y.

HS trnh by ming
y =
2 2
5 7 (/l Pytago)
y = 25 49
y = 74
235
hnh)
x.y = 5.7 (nh l 3)
x =
5.7 35
y
74
=
Hot ng 3
nh l 4. (14 pht)
GV : t vn : Nh nh l
Pytago, t h thc (3) ta c th suy ra
mt h thc gia ng cao ng vi
cnh huyn v hai cnh gc vung.
2 2 2
1 1 1
h b c
= (4)
H thc c pht biu thnh
nh l sau.
nh l 4 (SGK).

GV yu cu HS c nh l 4 (SGK) Mt HS c to nh l 4
GV hng dn HS chng minh nh l
phn tch i ln.
2 2 2
1 1 1
h b c
=

2 2
2 2 2
1 c b
h b c
=

2
2 2 2
1 a
h b c
=

b
2
c
2
= a
2
h
2

235

bc = ah
GV : Khi chng minh, xut pht t
h thc bc = ah i ngc ln, ta s c
h thc (4).
p dng h thc (4) gii.

V d 3 tr 67 SGK.
(GV a V d 3 v hnh 3 ln bng
ph hoc mn hnh).
HS lm bi tp di s hng dn
ca GV.
Cn c vo gi thit, ta tnh di
ng cao h nh th no ?
Theo h thc (4).
2 2 2
1 1 1
h b c
=
hay
2 2
2 2 2 2 2
1 1 1 8 6
h 6 8 6 .8
= =
h
2
=
2 2 2 2
2 2 2
6 .8 6 .8
8 6 10
=

h =
6.8
4,8
10
= (cm)
Hot ng 4
Cng c Luyn tp. (10 pht)
Bi tp : Hy in vo ch (...)
c cc h thc cnh v ng cao
trong tam gic vung

235

HS lm bi tp vo v.
Mt HS ln bng in.
a
2
= ... + ...
b
2
= ... ; ... = ac
h
2
= ...
... = ah
2
1 1 1
h ... ...
=
a
2
= b
2
+ c
2

b
2
= ab ; c
2
= ac
h
2
= b.c
bc = ah
2 2 2
1 1 1
h b c
=
Bi tp 5 tr 69 SGK
bi tp.
HS hot ng theo nhm.

Tnh h.
HS c th gii nh sau.
235
GV kim tra cc nhm hot ng,
gi , nhc nh.
2 2 2
1 1 1
h 3 4
= (/l 4).
2 2 2
2 2 2 2 2
1 4 3 5
h 3 . 4 3 . 4
= =
h =
3. 4
2, 4
5
=
Cch khc :
a =
2 2
3 4 25 = = 5 (/l Py-ta-go)
a . h = b .c (/l 3)
b.c 3.4
h 2, 4
a 5
= = =
Tnh x, y.
3
2
= x . a (/l 1).
x =
2
3 9
a 5
= = 1,8.
GV yu cu i din 2 nhm ln lt
ln trnh by hai (mi nhm 1 ).
Tnh h.
Tnh x, y.
y = a x = 5 1,8 = 3,2
i din hai nhm ln trnh by bi.
Nm vng cc h thc v cnh v ng cao trong tam gic vung.
Bi tp v nh s 7, 9 tr 69, 70 SGK, bi s 3, 4, 5, 6, 7 tr 90 SBT.
Tit sau luyn tp.
235
Tit 3 luyn tp
A. Mc tiu
Cng c cc h thc v cnh v ng cao trong tam gic vung.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi sn bi, hnh v v
hng dn v nh bi 12 tr 91 SBT.
HS : n tp cc h thc v cnh v ng cao trong tam gic vung.
Thc k, com pa, ke.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (7 pht)
HS1 Cha bi tp 3(a) tr 90 SBT.
Pht biu cc nh l vn dng
chng minh trong bi lm.
( bi a ln bng ph).

Hai HS ln bng cha bi tp.
HS
1
cha bi 3(a) SBT.
y =
2 2
7 9 (/l Pytago)
y = 130
xy = 7 . 9 (h thc ah = bc)
235
x =
63 63
y
130
=
Sau HS
1
pht biu nh l Pytago v
nh l 3.
HS2 : Cha bi tp s 4(a) tr 90
SBT.
HS2 : Cha bi 4(a) SBT.
Pht biu cc nh l vn dng
trong chng minh.
( bi a ln bng ph).

3
2
= 2 . x (h thc h
2
= b.c)
x =
9
2
= 4,5
y
2
= x(2 + x) (h thc b
2
= ab).
y
2
= 4,5 . (2 + 4,5)
y
2
= 29,25
y 5,41 hoc y =
3 2
3 x
Sau HS2 pht biu nh l 1 v 2 v
cnh v ng cao trong tam gic vung.
GV nhn xt, cho im HS lp nhn xt bi lm ca bn, cha
bi.
Hot ng 2
luyn tp. (35 pht)
Bi 1. Bi tp trc nghim.
Hy khoanh trn ch ci ng
trc kt qu ng.
Cho hnh v

235

HS tnh xc nh kt qu ng.
Hai HS ln lt ln khoanh trn ch
ci trc kt qu ng.
a) di ca ng cao AH bng :
A. 6,5 ; B. 6 ; C. 5 ;
a) . 6
b) di ca cnh AC bng :
A. 13 ; B. 13 ; C. 3 13
b) 3 13
Bi s 7 tr 69 SGK
( bi a ln mn hnh)
GV v hnh v hng dn.
HS v tng hnh hiu r bi ton.
Cch 1 : (Hnh 8 SGK)

GV hi : Tam gic ABC l tam gic
g ? Ti sao ?
HS : Tam gic ABC l tam gic vung
v c trung tuyn AO ng vi cnh BC
bng na cnh .
Cn c vo u c
x
2
= a . b
Trong tam gic vung ABC c
AH BC nn
AH
2
= BH . HC (h thc 2) hay x
2
= a . b
GV hng dn HS v hnh 9 SGK Cch 2 (hnh 9 SGK)
235
GV : Tng t nh trn tam gic
DEF l tam gic vung v c trung
tuyn DO ng vi cnh EF bng
na cnh .

Vy ti sao c x
2
= a . b Trong tam gic vung DEF c DI l
ng cao nn DE
2
= EF . EI (h thc 1)
hay x
2
= a . b
Bi 8
(b, c)
tr 70 SGK.
nhm.
Na lp lm bi 8
(b)
.
Na lp lm bi 8
(c)
.
(Bi 8
(a)
a vo bi tp trc
nghim).
HS hot ng theo nhm.
Bi 8
(b)
.

Tam gic vung ABC c AH l trung
tuyn thuc cnh huyn (v HB = HC =
x)
AH = BH = HC =
BC
2
.
hay x = 2
235
nhm.
Tam gic vung AHB c
AB =
2 2
AH BH (/l Pytago)
hay y =
2 2
2 2 = 2 2
Bi 8
(c)
.

Tam gic vung DEF c
DK EF DK
2
= EK . KF
hay 12
2
= 16 . x
x =
2
12
16
= 9.
Tam gic vung DKF c
Sau thi gian hot ng nhm
khong 5 pht, GV yu cu i
din hai nhm ln trnh by bi.
DF
2
= DK
2
+ KF
2
(/l Pytago)
y
2
= 12
2
+ 9
2

y = 225 = 15.
i din hai nhm ln lt ln trnh
by.
Gv kim tra thm bi ca vi nhm
khc.
Bi 9 tr 70 SGK
HS lp nhn xt, gp .
235
( bi a ln mn hnh) HS v hnh bi 9 SGK.
GV hng dn HS v hnh
Chng minh rng :
a) Tam gic DIL l mt tam gic
cn.

GV : chng minh tam gic DIL
l tam gic cn ta cn chng minh
iu g ?
HS : Cn chng minh
DI = DL
Ti sao DI = DL ? Xt tam gic vung
DAI v DCL c :
0
A C 90 = =
DA = DC (cnh hnh vung)

1 3
D D = (cng ph vi
2
D ).
DAI = DCL (g c g)
DI = DL DIL cn.
b) Chng minh tng
2 2
1 1
DI DK
khng i khi I thay
i trn cnh AB.
HS :
2 2
1 1
DI DK
=
2 2
1 1
DL DK

Trong tam gic vung DKL c DC l
ng cao ng vi cnh huyn KL, vy
2 2 2
1 1 1
DL DK DC
= (khng i)

2 2 2
1 1 1
DI DK DC
= khng i khi
I thay i trn cnh AB.
235
Bi ton c ni dung thc t.
Bi 15 tr 91 SBT
( bi v hnh v a ln mn
hnh).

Tm di AB ca bng chuyn.
HS nu cch tnh.
Trong tam gic vung ABE c
BE = CD = 10m.
AE = AD ED.
= 8 4 = 4m.
AB =
2 2
BE AE (/l Pytago)
=
2 2
10 4
10,77 (m)
Hng dn v nh (3 pht)
Thng xuyn n li cc h thc lng trong tam gic vung.
Bi tp v nh s 8, 9, 10, 11, 12 tr 90, 91 SBT.
Hng dn bi 12 tr 91 SBT.
10m
235

AE = BD = 230km.
AB = 2200km
R = OE = OD = 6370 km
Hi hai v tinh A v B c nhn thy
nhau khng ?
Cch lm :
Tnh OH bit HB =
AB
2

v OB = OD + DB
Nu OH > R th hai v tinh c nhn thy
nhau.
c trc bi t s lng gic ca gc nhn. n li cch vit cc h thc t
l (t l thc) gia cc cnh ca hai tam gic ng dng.
Tit 4 2. t s lng gic ca gc nhn (tit 1)
A. Mc tiu
HS nm vng cc cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt
gc nhn. HS hiu c cc t s ny ch ph thuc vo ln ca
gc nhn m khng ph thuc vo tng tam gic vung c mt gc bng .
Tnh c cc t s lng gic ca gc 45
0
v gc 60
0
thng qua V d 1
v V d 2.
Bit vn dng vo gii cc bi tp c lin quan.
235
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp, cng
thc nh ngha cc t s lng gic ca mt gc nhn.
Thc thng, com pa, ke, thc o , phn mu.
HS : n li cch vit cc h thc t l gia cc cnh ca hai tam gic
ng dng.
Thc k, com pa, ke, thc o .
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (5 pht)
GV nu cu hi kim tra.
Cho hai tam gic vung ABC (
A =
90
0
) v ABC (
= 90
0
). c
B B
.
Chng minh hai tam gic ng
dng.
Mt HS ln kim tra.
V hnh

Vit cc h thc t l gia cc cnh
ca chng (mi v l t s gia hai
cnh ca cng mt tam gic).
ABC v ABC c :

0
A A 90
B B (gt)
= =

ABC ABC (g g)

AB A B
AC A C

=

235
AC A C
AB A B
AC A C
BC B C
AB A B
...
BC B C

=

=

=

GV nhn xt, cho im. HS lp nhn xt bi lm ca bn.
Hot ng 2
1. Khi nim t s lng gic ca mt gc nhn. (12 pht)
a. m u. (18 pht)
GV ch vo tam gic ABC c
A = 90
0
. Xt gc nhn B, gii thiu :

AB c gi l cnh k ca gc B.
AC c gi l cnh i ca gc B.
BC l cnh huyn.
(GV ghi ch vo hnh)

GV hi : hai tam gic vung ng
dng vi nhau khi no ?

GV : Ngc li, khi hai tam gic
vung ng dng, c cc gc
nhn tng ng bng nhau th ng
HS : hai tam gic vung ng dng
vi nhau khi v ch khi c mt cp
gc nhn bng nhau hoc t s gia
cnh i v cnh k hoc t s cnh
k v cnh i, gia cnh i v cnh
huyn ... ca mt cp gc nhn ca
hai tam gic vung bng nhau. (theo
cc trng hp ng dng ca tam
gic vung).
235
vi mt cp gc nhn, t s gia cnh
i v cnh k, t s gia cnh k v
cnh i, gia cnh k v cnh huyn ...
l nh nhau.
Vy trong tam gic vung, cc t s
ny c trng cho ln ca gc
nhn :

GV yu cu HS lm ?1
( bi a ln mn hnh).
Xt ABC c
A = 90
0
,
B
= . Chng minh rng :

a) = 45
0

AC
AB
= 1.

HS tr li ming
a) = 45
0
ABC l tam gic vung
cn.
AB = AC.
Vy
AC
AB
= 1.
* Ngc li nu
AC
AB
= 1.
AC = AB ABC vung cn
= 45
0
.
b) = 60
0

AC
AB
= 3
b) B
= = 60
0

C = 30
0
.
AB =
BC
2
(nh l trong tam gic
vung c gc bng 30
0
).
235

BC = 2AB
Cho AB = a BC = 2a.
AC =
2 2
BC AB (/l Pytago).
=
2 2
(2a) a
= a 3
Vy
AC a 3
3
AB a
= = .
* Ngc li nu :
AC
3
AB
= .
AC = 3AB = 3 a.
BC =
2 2
AB AC
BC = 2a.
Gi M l trung im ca BC
AM = BM =
BC
2
= a = AB.
AMB u = 60
0
.
GV cht li : Qua bi tp trn ta thy
r ln ca gc nhn trong tam
gic vung ph thuc vo t s gia

235
cnh i v cnh k ca gc nhn
v ngc li. Tng t, ln ca
gc nhn trong tam gic vung cn
ph thuc vo t s gia cnh k v
cnh i, cnh i v cnh huyn,
cnh k v cnh huyn. Cc t s ny
ch thay i khi ln ca gc nhn
ang xt thay i v ta gi chng l
t s lng gic ca gc nhn .
HS nghe GV trnh by
Hot ng 3
b) nh ngha. (15 pht)
GV ni : Cho gc nhn . V mt
tam gic vung c mt gc nhn .
Sau GV v v yu cu HS cng v.
Hy xc nh cnh i, cnh k,
cnh huyn ca gc trong tam gic
vung .
HS : Trong tam gic vung ABC, vi
gc cnh i l cnh AC, cnh k
l cnh AB, cnh huyn l cnh BC.
(GV ghi ch ln hnh v)
Sau GV gi thiu nh ngha cc
t s lng gic ca gc nh SGK,
GV yu cu HS tnh sin, cos, tg,
cotg ng vi hnh trn
HS pht biu.
sin =
cnh i AC
cnh huyn BC
1

=

( )

cos =
cnh k AB
cnh huyn BC
1

=

( )

tg =
cnh i AC
cnh k AB
1

=

( )

cotg =
cnh k AB
cnh i AC
1

=

( )

235
GV yu cu HS nhc li (vi ln)
nh ngha cc t s lng gic ca
gc .
Vi HS nhc li cc nh ngha trn.
Cn c vo cc nh ngha trn hy
gii thch : ti sao t s lng gic ca
gc nhn lun dng ?
To sao sin < 1, cos < 1 ?
HS gii thch :
Trong tam gic vung c gc nhn
, di hnh hc cc cnh u
dng v cnh huyn bao gi cng
ln hn cnh gc vung nn t s
lng gic ca gc nhn lun dng
v sin < 1 ; cos < 1.
GV yu cu HS ?2

HS tr li ming
sin =
AB
BC
; cos =
AC
BC

tg =
AB
AC
; cotg =
AC
AB

Vit cc t s lng gic ca gc .
V d 1 (h. 15) tr 73 SGK.
Cho tam gic vung ABC (
A = 90
0
)
c B
= 45
0
.
Hy tnh sin45
0
, cos45
0
, tg45
0
, cotg45
0
.

ABC l tam gic vung cn c
AB = AC = a.
HS nu cch tnh
235
Hy tnh BC
T tnh sin 45
0
?

cos 45
0
?
BC =
2 2 2
a a 2a a 2 = =
sin 45
0
= sinB =
AC a 2
BC 2
a 2
= =
cos 45
0
= cosB =
AB 2
BC 2
=
tg 45
0
?
tg 45
0
= tgB =
AC a
1
AB a
= =
cotg 45
0
?
cotg 45
0
= cotg B =
AB
AC
= 1
V d 2 (h. 16) tr 73 SGK.

GV : Theo kt qu ?1

= 60
0

AC
3
AB
=
HS nu cch tnh.
AB = a ; BC = 2a ; AC = a 3
Hy tnh sin 60
0
?
sin 60
0
= sin B =
AC a 3 3
BC 2a 2
= =
cos 60
0
?
cos 60
0
= cos B =
AB 1
BC 2
=
235
tg 60
0
?
tg 60
0
= tg B =
AC
3
AB
=
cotg 60
0
?
cotg60
0
= cotgB =
AB a 3
AC 3
a 3
= =
Hot ng 4
Cng c. (5 pht)
Cho hnh v

HS tr li.
sin N =
MP
NP
; cos N =
NM
NP

tg N =
MP
MN
; cotg N =
MN
MP

Vit cc t s lng gic ca gc N.
Nu nh ngha cc t s lng gic
ca gc .
GV c th ni vui cch d ghi nh
Sin i hc
Cos khng h
Tang on kt
Cotg kt on
sin =
i
huyn
; cos =
k
huyn

tg =
i
k
; cotg =
k
i

Ghi nh cc cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt gc nhn.
Bit cch tnh v ghi nh cc t s lng gic ca gc 45
0
, 60
0
.
Bi tp v nh s : 10, 11, tr 76 SGK.
s 21, 22, 23, 24 tr 92 SBT.
235
Tit 5 2. t s lng gic ca gc nhn (tit 2)
A. Mc tiu
Cng c cc cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt
gc nhn.
Tnh c cc t s lng gic ca ba gc c bit 30
0
, 45
0
v 60
0
.
Nm vng cc h thc lin h gia cc t s lng gic ca hai gc
ph nhau.
Bit dng cc gc khi cho mt trong cc t s lng gic ca n.
Bit vn dng vo gii cc bi tp c lin quan.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp, hnh
phn tch ca V d 3, V d 4, bng t s lng gic ca cc gc c bit.
Thc thng, com pa, ke, thc o , phn mu, hai t giy
c

A
4
.
HS : n tp cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt
gc nhn ; cc t s lng gic ca gc 15
0
, 60
0
.
Thc k, compa, ke, thc o , t giy c A
4
.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (10 pht)
235
GV nu yu cu kim tra
HS1 : Cho tam gic vung

xc nh v tr cc cnh k, cnh i,
cnh huyn i vi gc .
Hai HS ln kim tra
HS1 : in phn ghi ch v cnh
vo tam gic vung.

Vit cng thc nh ngha cc t s
lng gic ca gc nhn
sin =
cnh i
cnh huyn
;
cos =
cnh k
cnh huyn
;
tg =
cnh i
cnh k
;
cotg =
cnh k
cnh i

HS2 Cha bi tp 11 tr 76 SGK
Cho tam gic ABC vung ti C,
trong AC = 0,9m ; BC = 1,2m.
Tnh cc t s lng gic ca gc B,
ca gc A (sa cu hi SGK).
HS2 : Cha bi tp 11 SGK.

AB =
2 2
AC BC (/l Py-ta-go)
=
2 2
0, 9 1, 2
= 1,5 (m)
* Sin
0, 9
B 0, 6
1, 5
= = .
235
Cos
1, 2
B 0, 8
1,5
= =
Tg
0, 9
B 0, 75
1, 2
= =
Cotg
1, 2 4
B 1,33
0, 9 3
= =
* Sin
1, 2
A 0, 8
1, 5
= =
Cos
0, 9
A 0, 6
1, 5
= =
Tg
1, 2 4
A 1,33
0, 9 3
= =
Cotg
0, 9
A 0, 75
1, 2
= =
HS lp nhn xt bi lm ca bn.
GV nhn xt, cho im.
(lu li kt qu s dng sau)

Hot ng 2
b. nh ngha. (tip theo) (12 pht)
GV yu cu HS m SGK tr 73 v t
vn .
Qua v d 1 v 2 ta thy, cho gc
nhn , ta tnh c cc t s lng
gic ca n. Ngc li, cho mt
trong cc t s lng gic ca gc
nhn , ta c th dng c cc gc

235
.
V d 3. Dng gc nhn , bit
tg =
2
3
.
GV a hnh 17 tr 73 SGK
ln bng ph ni : gi s ta dng
c gc sao cho tg =
2
3
. Vy
ta phi tin hnh cch dng nh th
no ?
HS nu cch dng :
Dng gc vung xOy, xc nh
on thng lm n v.
Trn tia Ox ly OA = 2.
Trn tia Oy ly OB = 3.
Gc OBA l gc cn dng.
Ti sao vi cch dng trn tg bng
2
3

Chng minh :
tg = tg
OBA =
OA
OB
=
2
3

V d 4. Dng gc nhn bit
sin = 0,5.

GV yu cu HS lm .
Nu cch dng gc nhn theo hnh
18 v chng minh cch dng l
ng.
HS nu cch dng gc .
Dng gc vung xOy, xc nh
on thng lm n v.
Trn tia Oy ly OM = 1
235

V cung trn (M ; 2) cung ny ct
tia Ox ti N.
Ni MN. Gc ONM l gc cn
dng.
Chng minh.
sin = sin
OM 1
ONM
NM 2
= = = 0,5
GV yu cu HS c Ch tr 74 SGK Mt HS c to Ch SGK
Nu sin = sin (hoc cos = cos
hoc tg = tg hoc cotg = cotg)
th =

Hot ng 3
2. t s lng gic ca hai gc ph nhau. (13 pht)
GV yu cu HS lm .

HS tr li ming
( bi v hnh v a ln mn hnh)

AC
sin
BC
AB
cos
BC
=
=
AB
sin
BC
AC
cos
BC
=
=

AC
tg
AB
AB
cot g
AC
=
=
AB
tg
AC
AC
cot g
AB
=
=

Cho bit cc t s lng gic no
bng nhau ?
HS : sin = cos
cos = sin
tg = cotg
235
cotg = tg
GV ch cho HS kt qu bi 11 SGK
minh ho cho nhn xt trn.

Vy khi hai gc ph nhau, cc t
s lng gic ca chng c mi lin
h g ?
GV nhn mnh li nh l SGK.
HS : Nu ni dung nh l tr 74 SGK.
GV : gc 45
0
ph vi no ? HS : gc 45
0
ph vi gc 45
0
.
Vy ta c :
sin45
0
= cos45
0
=
2
2

tg45
0
= cotg45
0
= 1.
(theo V d 1 tr 73)

GV : gc 30
0
ph vi gc no ? HS : gc 30
0
ph vi gc 60
0
.
T kt qu V d 2, bit t s lng
gic ca gc 60
0
, hy suy ra t s
lng gic ca gc 30
0
.
HS : sin30
0
= cos60
0
=
1
2

cos30
0
= sin60
0
=
3
2

tg30
0
= cotg60
0
=
3
3

Cc bi tp trn chnh l ni dung V
d 5 v 6 SGK.
cotg30
0
= tg60
0
= 3
T ta c bng t s lng gic ca
cc gc c bit 30
0
, 45
0
, 60
0
.

GV yu cu HS c li bng t s Mt HS c to li bng t s cc gc
235
lng gic ca cc gc c bit v
cn ghi nh d s dng.
c bit
V d 7. Cho hnh 20 SGK

Hy tnh cnh y ?

GV gi : cos30
0
bng t s no v
c gi tr bao nhiu ?

GV nu ch tr 75 SGK.
V d :
sinA vit l sinA.

HS : cos30
0
=
y 3
17 2
=
y =
17 3
2
14,7
Hot ng 4
cng c luyn tp. (5 pht)
Pht biu nh l v t s lng gic
ca hai gc ph nhau.
HS pht biu nh l.
Bi tp trc nghim (ng) hay
S (Sai) ?
p n
a) sin =
cnh i
cnh huyn

a)
b) tg =
cnh k
cnh i

b) S
c) sin40
0
= cos60
0
c) S
d) tg45
0
= cotg45
0
= 1 d)
e) cos30
0
= sin60
0
= 3

e) S
235
f) sin30
0
= cos60
0
=
1
2

f)
g) sin45
0
= cos45
0
=
1
2

g)
Hng dn v nh (5 pht)
Nm vng cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt gc nhn, h
thc lin h gia cc t s lng gic ca hai gc ph nhau, ghi nh t s
lng gic ca cc gc c bit 30
0
, 45
0
, 60
0
.
Bi tp v nh s 12, 13, 14 tr 76, 77 SGK.
s 25, 26, 27 tr 93 SBT.
Hng dn c C th em cha bit
Bt ng v c giy A
4

(21cm 29,7cm).
T s gia chiu di v chiu rng
a 29, 7
b 21
= 1,4142 2
chng minh BI AC ta cn chng minh BAC CBI.
chng minh BM = BA hy tnh BM v BA theo BC.

Tit 6 luyn tp
A. Mc tiu
235
Rn cho HS k nng dng gc khi bit mt trong cc t s lng gic
ca n.
S dng nh ngha cc t s lng gic ca mt gc nhn chng
minh mt s cng thc lng gic n gin.
Vn dng cc kin thc hc gii cc bi tp c lin quan.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp.
Thc thng, com pa, ke, thc o , phn mu, my tnh
b ti.
HS : n tp cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt gc
nhn, cc h thc lng trong tam gic vung hc, t s
lng gic ca hai gc ph nhau.
Thc k, com pa, ke, thc o , my tnh b ti.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
GV nu cu hi kim tra.
HS1 : Pht biu nh l v t s
lng gic hai gc ph nhau.
Hai HS ln kim tra.
HS1 : Pht biu nh l tr 74 SGK.
Cha bi tp 12 tr 76 SGK. Cha bi tp 12 SGK.
sin60
0
= cos30
0
.
cos75
0
= sin15
0
.
235
sin52
0
30 = cos37
0
30
cotg82
0
= tg8
0

tg80
0
= cotg10
0
.
HS2 : Cha bi tp 13 (c, d) tr 77
SGK.
Dng gc nhn bit
c) tg =
3
4

HS2 dng hnh v trnh by ming
chng minh.

tg =
OB 3
OA 4
=
d) cotg =
3
2

d)

cotg =
OM 3
ON 2
=
GV nhn xt cho im HS lp nhn xt, cha bi.
Hot ng 2
luyn tp. (35 pht)
Bi tp 13(a, b) tr 77 SGK
Dng gc nhn , bit

235
a) sin =
2
3

GV yu cu 1 HS nu cch dng v
ln bng dng hnh.
HS nu cch dng
V gc vung xOy, ly mt on
thng lm n v
Trn tia Oy ly im M sao cho
OM = 2.
HS c lp dng hnh vo v. V cung trn (M ; 3) ct Ox ti N.
Gi
ONM= . HS c lp dng hnh

vo v.
Chng minh sin =
2
3

b) cos = 0,6 =
3
5

Chng minh cos = 0,6
HS nu cch dng v dng hnh

235
Bi 14 tr 77 SGK.
GV : Cho tam gic vung ABC
(
A = 90
0
), gc B bng . Cn c vo
hnh v , chng minh cc cng
thc ca bi 14 SGK.
nhm.

Bi lm ca cc nhm
Na lp chng minh cng thc
tg =
sin
cos
v cotg =
cos
sin

* tg =
AC
AB

AC
sin AC
BC
AB
cos AB
BC
= =

tg =
sin
cos

*
AB
cos AB
BC
AC
sin AC
BC
= =
= cotg
Na lp chng minh cng thc :
tg.cotg = 1
* tg.cotg =
AC AB
.
AB AC
= 1
sin
2
+ cos
2
= 1 * sin
2
+ cos
2

=
2 2
AC AB
BC BC
1 1

( ) ( )

235
nhm.
=
2 2
2
AC AB
BC

=
2
2
BC
BC
= 1
Sau khong 5 pht, GV yu cu i
din hai nhm ln trnh by bi.
i din hai nhm trnh by bi lm.
HS lp nhn xt, gp .
GV kim tra thm bi lm ca vi
nhm.
Bi 15 tr 77 SGK
hnh)

GV : Gc B v gc C l hai gc ph
nhau.
Bit cosB = 0,8 ta suy ra c t s
lng gic no ca gc C ?
HS : Gc B v gc C l hai gc ph
nhau.
Vy sinC = cosB = 0,8
Da vo cng thc no tnh c
cosC ?
Ta c : sin
2
C + cos
2
C = 1
cos
2
C = 1 sin
2
C
cos
2
C = 1 0,8
2

cos
2
C = 0,36
cosC = 0,6
235
Tnh tgC, cotgC ?
C tgC =
sinC
cosC

tgC =
,8 4
0, 6 3
0
=
C cotgC =
cosC 3
sinC 4
=
Bi 16 tr 77 SGK
( bi v hnh v a ln bng ph).

Tnh x ?

GV : x l cnh i din ca gc 60
0
,
cnh huyn c di l 8. Vy ta xt
t s lng gic no ca gc 60
0
.
HS : Ta xt sin60
0

sin60
0
=
x 3
8 2
=
x =
8 3
4 3
2
=
B 17 tr 77 SGK.
(Hnh v sn trn bng ph).

235
GV hi : Tam gic ABC c l tam
gic vung khng
HS : Tam gic ABC khng phi l
tam gic vung v nu tam gic ABC

vung ti A, c B
= 45
0
th tam gic
ABC s l tam gic vung cn. Khi
y ng cao AH phi l trung
tuyn, trong khi trn hnh ta c
BH HC.
Nu cch tnh x.
Tam gic AHB c
H = 90
0
,
B
= 45
0
AHB vung cn
AH = BH = 20.
Xt tam gic vung AHC c
AC
2
= AH
2
+ HC
2
(/l Py-ta-go)
x
2
= 20
2
+ 21
2

x = 841 = 29
Bi 32 tr 93, 94 SBT
hnh)
GV v hnh ln bng
HS c bi.
HS v hnh vo v
HS tr li.
235

a)
ABD
AD. BD
S
2
=
=
5.6
2
= 15
b)
b) GV : tnh AC trc tin ta cn
tnh DC.
tnh DC khi bit BD = 6,
ta nn dng thng tin tgC =
3
4
. v
tnh c DC, trong cc thng tin :
SinC =
3
5
; cosC =
4
5
; tgC =
3
4

ta nn s dng thng tin no ?
tgC =
BD 3
DC 4
=
DC =
BD. 4 6. 4
3 3
= = 8.
Vy AC = AD + DC = 5 + 8 = 13
Cn c th dng thng tin no ? C th dng thng tin
sinC =
3
5
. v
sinC =
BD 3
BC 5
= BC =
BD. 5
3

BC = 10
Sau dng /l Py-ta-go tnh c
DC.
235
GV thng bo : Nu dng thng tin
cosC =
4
5
, ta cn dng cng thc.
sin
2
+ cos
2
= 1 tnh sinC ri t
tnh tip.
Vy trong ba thng tin dng thng
tin tgC =
3
4
cho kt qu nhanh nht.

n li cc cng thc nh ngha cc t s lng gic ca gc nhn, quan h
gia cc t s lng gic ca hai gc ph nhau.
Bi tp v nh s 28, 29, 30, 31, 36 tr 93, 94 SBT.
Tit sau mang Bng s vi bn ch s thp phn v my tnh b ti hc
Bng lng gic v tm t s lng gic v gc bng my tnh b ti CASIO
fx 220.

Tit 7 3. bng lng gic
A. Mc tiu
HS hiu c cu to ca bng lng gic da trn quan h gia cc t
s lng gic ca hai gc ph nhau.
Thy c tnh ng bin ca sin v tang, tnh nghch bin ca csin v
ctang (khi gc tng t 0
0
n 90
0
(0
0
< < 90
0
) th sin v tang tng cn
csin v ctang gim).
235
C k nng tra bng hoc dng my tnh b ti tm cc t s lng
gic khi cho bit s o gc.
GV : Bng s vi 4 ch s thp phn (V. M. Braix).
Bng ph c ghi mt s v d v cch tra bng.
My tnh b ti.
HS : n li cc cng thc nh ngha cc t s lng gic ca gc
nhn, quan h gia cc t s lng gic ca hai gc ph nhau.
Bng s vi 4 ch s thp phn.
My tnh b ti fx220 (hoc fx-500A)
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (5 pht)
1) Pht biu nh l t s lng gic
ca hai gc ph nhau.
1 HS ln bng tr li.
1HS pht biu nh l tr 74 SGK.
2) V tam gic vung ABC c :

= = =
0
A 90 ; B ; C .
Nu cc h thc gia cc t s lng
gic ca gc v .
2) V tam gic vung ABC c :

= = =
0
A 90 ; B ; C
235

sin =
AC
BC
= cos
cos =
AB
BC
= sin
+ HS c lp cng lm cu 2 v nhn
xt bi lm ca bn trn bng.
tg =
AC
AB
= cotg
cotg =
AB
AC
= tg
Hot ng 2
1. cu to ca bng lng gic. (5 pht)
GV : Gii thiu
Bng lng gic bao gm bng VIII,
IX, X (t tr 52 n tr 58) ca cun
Bng s vi bn ch s thp phn.
lp bng ngi ta s dng tnh
cht t s lng gic ca hai gc ph
nhau.
HS va nghe GV gii thiu va m
bng s quan st.
GV : Ti sao bng sin v cosin, tang
v cotang c ghp cng mt bng.
HS : V vi hai gc nhn v ph
nhau th.
235

sin = cos
cos = sin
tg = cotg
cotg = tg
a) Bng sin v csin (bng VIII)
GV cho HS c SGK (tr .78) v quan
st bng VIII (tr 52 n tr 54 cun
Bng s).
Mt HS c to phn gii thiu Bng
VIII tr. 78 SGK.
b) Bng tang v cotang (Bng IX
v X).
GV cho HS tip tc c SGK tr 78 v
quan st trong cun Bng s.
Mt HS c to phn gii thiu v
Bng IX v X.
GV : Quan st cc bng trn em c
nhn xt g khi gc tng t 0
0
n
90
0
.
c) Nhn xt :
HS : Khi gc tng t 0
0
n 90
0
th :
sin, tg tng
cos, cotg gim.
GV : Nhn xt trn c s s dng
phn hiu chnh ca bng VIII v
bng IX.

Hot ng 3
2. Cch tm t s lng gic
ca gc nhn cho trc. (28 pht)
a) Tm t s lng gic ca mt gc
nhn cho trc bng bng s.
GV cho HS c SGK (tr. 78) phn a)

235
GV : tra bng VIII v bng IX ta
cn thc hin my bc ?
L cc bc no ?
HS : c SGK v tr li. (tr. 78, 79
SGK).
* V d 1 : Tm sin 46
0
12

GV : Mun tm gi tr sin ca gc
46
0
12 em tra bng no ? Nu cch
tra.
HS : Tra bng VIII.
Cch tra : S tra ct 1, s pht
tra hng 1.
GV treo bng ph c ghi sn mu 1
(tr 79 SGK).
Giao ca hng 46
0
v ct 12 l
sin46
0
12.
Vy sin46
0
12 0,7218
A ...
12
...

46
0
7218

GV cho HS t ly v d khc, yu cu
bn bn cnh tra bng v nu kt qu.
(C th cho HS gia cc nhm vi
nhau).
V d 2 : Tm cos33
0
14
HS ly v d v nu cch tra bng.
GV : Tm cos33
0
14 ta tra bng no ?
Nu cch tra.
HS : Tra bng VIII
S ta ct 13.
S pht tra hng cui.
HS c SGK c th cha hiu cch s
dng phn hiu nh, GV hng dn
HS cch s dng.
Giao ca hng 33
0
v ct s pht
gn nht vi 14. l ct ghi 12,
v phn hiu chnh 2.
Tra cos(33
0
12 + 2)
235
GV : cos33
0
12 l bao nhiu ? HS cos33
0
12 0,8368
GV : Phn hiu chnh tng ng ti
giao ca 33
0
v ct ghi 2 l bao
nhiu ?
HS : Ta thy s 3
GV : Theo em mun tm cos33
0
14
em lm th no ? V sao ?
HS : Tm cos33
0
14 ly cos33
0
12
tr i phn hiu chnh v gc tng
th cos gim.
GV : Vy cos33
0
14 l bao nhiu HS : cos33
0
14 0,8368 0,0003
0,8365.
GV : Cho HS t ly cc v d khc v
tra bng.
HS : Ly v d, nu cch tra bng.
V d 3 : Tm tg52
0
18.

GV : Mun tm tg52
0
18 em tra
bng my ? Nu cch tra.
HS : Tm tg52
0
18 tra bng IX (gc
52
0
18 < 76
0
).
GV a bng mu 3 cho HS quan st. Cch tra : S tra ct 1.
s pht tra hng 1.
A
0
...
18
...
50
0
1,1918 ...
51
0

52
0
2938
53
0

54
0

Gi tr giao ca hng 52
0
v ct 18
l phn thp phn phn nguyn l
phn nguyn ca gi tr gn nht
cho trong bng.
Vy tg52
0
18 1,2938
tg52
0
18 1,2938

GV cho HS lm (tr 80).
S dng bng, tm cotg47
0
24.
Gi 1 HS ng ti ch nu cch tra
bng v c kt qu
cotg47
0
24 1,9195.
235
V d 4 : Tm cotg8
0
32

GV : Mun tm cotg8
0
32 em tra bng
no ? V sao ?
Nu cch tra bng.
HS : Mun tm cotg8
0
32 tra bng X
v cotg8
0
32 = tg81
0
28 l tg ca gc
gn 90
0
.

Ly gi tr ti giao ca hng 8
0
30 v
ct ghi 2.
Vy cotg8
0
32 6,665.
GV cho HS lm (tr 80).
HS c kt qu.
tg82
0
13 7,316.
GV yu cu HS c Ch tr 80 SGK. Mt HS c to Ch SGK.
GV : Cc em c th tm t s lng
gic ca mt gc nhn cho trc bng
cch tra bng nhng cng c th dng
my tnh b ti tm.

b) Tm t s lng gic ca mt gc
nhn cho trc bng my tnh b ti.
V d 1 : Tm sin25
0
13.
GV : Dng my tnh CASIO fx 220
hoc fx 500A.
GV hng dn HS cch bm my.

(a ln mn hnh hoc bng ph).

HS dng my tnh b ti bm theo
s hng dn ca GV.
235
Khi mn hnh hin s 0.4261 ngha
l sin25
0
13 0,4261.
V d 2 : Tm cos52
0
54.

GV : Yu cu HS nu cch tm
cos52
0
54 bng my tnh.
HS : Bm cc phm.

Ri yu cu kim tra li bng bng s. Mn hnh hin s 0,6032.
Vy cos52
0
54 0,6032.
GV : Tm tg ca gc ta cng lm
nh 2 v d trn.
V d 3 : Tm cotg56
0
25.
GV : Ta chng minh
tg. cotg = 1
cotg =
1
tg

Vy cotg56
0
25 =
0
1
tg56 25

Cch tm cotg 56
0
25 nh sau : ta ln
lt nhn cc phm.

HS thc hnh theo s hng dn ca
GV.
GV hy c kt qu.
GV yu cu HS xem thm tr 82
SGK phn Bi c thm.
cotg56
0
25 0,6640.
Hot ng 4
Cng c. (5 pht)
235
GV yu cu HS1 : S dng bng s hoc
my tnh b ti tm t s lng gic
ca cc gc nhn sau (lm trn n
ch s thp phn th t).

HS cho bit kt qu.
a) sin70
0
13 0,9410
b) cos25
0
32 0,9023
c) tg43
0
10 0,9380
d) cotg32
0
15 1,5849
2) a) So snh sin 20
0
v sin70
0
. HS : sin20
0
< sin70
0

v 20
0
< 70
0

b) cotg2
0
v cotg37
0
40 HS : cotg2
0
> cotg37
0
40
v 2
0
< 37
0
40
* Lm bi tp 18 (tr 83 SGK)
Bi 39, 41 (tr 95 SBT)
* Hy t ly v d v s o gc ri dng bng s hoc my tnh b ti tnh
cc t s lng gic ca gc .

Tit 8 bng lng gic (tip)
A. Mc tiu
HS c cng c k nng tm t s lng gic ca mt gc nhn cho
trc (bng bng s v my tnh b ti).
C k nng tra bng hoc dng my tnh b ti tm, gc khi bit t
s lng gic ca n.
235
GV : Bng s, my tnh, bng ph ghi mu 5 v mu 6 (tr 80, 81 SGK).
HS : Bng s, my tnh b ti.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra bi c. (8 pht)
HS1 : Khi gc tng t 0
0
n 90
0

th cc t s lng gic ca gc
thay i nh th no ?
Hai HS ln kim tra.
HS1 : Khi gc tng t 0
0
n 90
0

th sin v tg tng, cn cos v
cotg gim.
Tm sin 40
0
12 bng bng s, ni r
cch tra. Sau dng my tnh b ti
kim tra li.
tm sin 40
0
12 bng bng, ta tra
Bng VIII dng 40
0
, ct 12.
sin 40
0
12 0,6455.
HS2 : Cha bi tp 41 tr 95 SBT v
bi 18(b, c, d) tr 83 SGK.
( bi a ln mn hnh).
HS2 : cha bi 41 SBT.
Khng c gc nhn no c
sinx = 1,0100
v cosx = 2,3540.
v sin, cos < 1 (vi nhn).
C gc nhn x sao cho
tgx = 1,1111.
235
Cha bi 18(b, c, d) SGK.
cos52
0
54 0,6032
tg63
0
36 2,0145
cotg25
0
18 2,1155
GV nhn xt cho im. HS lp nhn xt bi lm ca cc bn
Hot ng 2
tm s o ca gc nhn khi bit
mt t s lng gic ca gc . (25 pht)
GV t vn : tit trc chng ta
hc cch tm t s lng gic ca mt
gc nhn cho trc. Tit ny ta s
hc cch tm s o ca gc nhn khi
bit mt t s lng gic ca gc .
V d 5. Tm gc nhn (lm trn
n pht) bit sin = 0,7837.

HS nghe GV trnh by.
GV yu cu HS c SGK tr 80.
Sau GV a Mu 5 ln hng
dn li.
Mt HS c to phn V d 5 SGK.
A ...
36
...

51
0
7837

HS tra li quyn Bng s.
51
0
36
GV : Ta c th dng my tnh b ti
tm gc nhn .

235
i vi my fx220, nhn ln lt cc
phm.
HS quan st v lm theo hng dn.

khi mn hnh xut hin
51 36 2.17
ngha l 51
0
362,17, lm trn
51
0
36

GV : i vi my fx500, ta nhn cc
phm sau.

51
0
36

GV cho HS lm tr 81 yu cu
HS tra bng bng s v s dng my
tnh.
Tm bit cotg = 3,006
HS nu cch tra bng.
Tra bng IX tm s 3,006 l giao ca
hng 18
0
(ct A cui) vi ct 24
(hng cui).
18
0
24
Bng my tnh fx500.

mn hnh hin s 18
0
24
0
2,28
18
0
24
GV cho HS c ch tr 81 SGK. HS ng ti ch c phn ch
SGK.
V d 6. Tm gc nhn (lm trn
n ) bit sin = 0,4470.

235
GV : Cho HS t c v d 6 tr 81
SGK, sau gio vin treo mu 6 v
gii thiu li cho HS.
HS t c V d 6 SGK.
A ...
30 36
...

26
0
4462 4478

Ta thy 0,4462 < 0,4470 < 0,4478
sin26
0
30 < sin < sin26
0
36
27
0

GV yu cu HS nu cch tm gc
bng my tnh b ti.
HS : Nu cch nhn cc phm nh
v d 1 :
mn hnh hin s
26
0
33
0
4,93
27
0
.
GV cho HS lm tr 81 :
Tm gc nhn (lm trn n )
bit cos = 0,5547.

GV yu cu HS nu cch lm. HS : Tra bng VIII.

5534 5548 56
0

24 18
... A
235
Ta thy 0,5534 < 0,5547 < 0.5548
cos56
0
24 < cos < cos56
0
18
56
0
.
GV gi HS2 nu cch tm, bng
my tnh.
HS tr li cch nhn cc phm (i
vi my fx500).

mn hnh hin s
56
0
18
0
35,81
56
0
.
Hot ng 3
Cng c. (10 pht)
GV nhn mnh : Mun tm s o ca
gc nhn khi bit t s lng gic
ca n, sau khi t s cho trn
my cn nhn lin tip.

tm khi bit sin

tm khi bit cos

tm khi bit tg

tm khi bit cotg
Sau GV ra kim tra (in sn, pht cho HS).
bi (kim tra 7 pht)
Bi 1 (5 im)
Dng bng lng gic hoc my tnh b ti, hy tm cc t s lng gic
sau (lm trn n ch s thp phn th t).
235
a) sin70
0
13
b) cos25
0
32
c) tg43
0
10
d) cotg32
0
15
Bi 2 (5 im)
Dng bng lng gic hoc my tnh b ti tm s o ca gc nhn (lm
trn n pht) bit rng :
a) sin = 0,2368
b) cos = 0,6224
c) tg = 2,154
d) cotg = 3,215
Ch : HS in ngay kt qu vo bi
235
Luyn tp s dng thnh tho bng s v my tnh b ti tm t s lng
gic ca mt gc nhn v ngc li tm s o ca gc nhn khi bit mt t s
lng gic ca n.
c k Bi c thm tr 81 n 83 SGK
Bi tp v nh s 21 tr 84 SGK
v bi s 40, 41, 42, 43 tr 95 SBT.
Tit sau luyn tp.
Tit 9 luyn tp
A. Mc tiu
HS c k nng tra bng hoc dng my tnh b ti tm t s lng
gic khi cho bit s o gc v ngc li tm s o gc nhn khi bit mt t
s lng gic ca gc .
HS thy c tnh ng bin ca sin v tang, tnh nghch bin ca csin
v ctang so snh c cc t s lng gic khi bit gc , hoc so snh
cc gc nhn khi bit t s lng gic.
GV : Bng s, my tnh, bng ph.
HS : Bng s, my tnh.
C. Tin trnh dy hc
235
Hot ng 1
HS1 :
a) Dng bng s hoc my tnh tm
cotg32
0
15.
Hai HS ln bng kim tra.
HS1 :
a) Dng bng s hoc my tnh tm
c :
cotg32
0
15 1,5849
b) Cha bi 42 tr 95 SBT, cc phn
a, b, c.
( bi v hnh v a ln mn hnh).
b) Cha bi 42 SBT.

a) CN ?
CN
2
= AC
2
AN
2
(/l Py-ta-go).
CN =
2 2
6, 4 3,6 5,292.
b)
ABN ?
sin
ABN =
3,6
9
= 0,4
Hy tnh : a) CN
b)
ABN
c)
CAN

ABN 23
0
34
c)
CAN ?
cos
CAN =
3,6
6, 4
= 0,5625

CAN 55
0
46
235
HS2 :
a) Cha bi 21 (tr 84 SGK)
HS2 :
a) Cha bi 21 SGK
+ sinx = 0,3495
x = 20
0
27 20
0

+ cosx = 0,5427
x 57
0
7 57
0

+ tgx 1,5142
x 56
0
33 57
0

cotgx 3,163
x 17
0
32 18
0
.
b) Khng dng my tnh v bng s
hy so snh.
sin20
0
v sin70
0

cos40
0
v cos75
0
.
b) sin20
0
< sin70
0
( tng th sin
tng)
cos40
0
> cos75
0
( tng th cos gim).
GV cho HS c lp nhn xt nh gi
bi hai HS trn bng.

Hot ng 2
luyn tp. (30 pht)
GV : Khng dng bng s v my
tnh bn so snh c sin20
0
v
sin70
0
; cos40
0
v cos75
0
.
Da vo tnh ng bin ca sin v
nghch bin ca cos cc em hy lm
bi tp sau :

Bi 22(b, c, d) tr 84 SGK.
So snh b) cos25
0
v cos63
0
15.
HS tr li ming
b) cos25
0
> cos63
0
15
235
c) tg73
0
20 v tg45
0
c) tg73
0
20 > tg45
0

d) cotg2
0
v cotg37
0
40 d) cotg2
0
> cotg37
0
40
Bi b sung, so snh.
a) sin38
0
v cos38
0

HS ln bng lm.
a) sin38
0
= cos52
0

c cos52
0
< cos38
0

sin38
0
< cos38
0

b) tg27
0
v cotg27
0
. b) tg27
0
= cotg63
0
.
c cotg63
0
< cotg27
0

tg27
0
< cotg27
0

c) sin50
0
v cos50
0
.
GV : Yu cu HS gii thch cch so
snh ca mnh.
c) sin50
0
= cos40
0
.
cos40
0
> cos50
0

sin50
0
> cos50
0
.
Bi 47 tr 96 SBT
Cho x l mt gc nhn, biu thc sau
y c gi tr m hay dng ? V sao.
a) sinx 1
b) 1 cosx

c) sinx cosx
d) tgx cotgx.
HS1 :
a) sinx 1 < 0 v sinx < 1.
GV gi 4 HS ln bng lm 4 cu. HS2 :
b) 1 cosx > 0 v cosx < 1
235
GV c th hng dn HS cu c, d :
da vo t s lng gic ca 2 gc
ph nhau.
HS3 :
C cosx = sin(90
0
x)
sinx cosx > 0 nu x > 45
0
.
sinx cosx < 0 nu 0
0
< x < 45
0
.
HS4 :
C cotgx = tg(90
0
x).
tgx cotgx > 0 nu x > 45
0

tgx cotgx < 0 nu x < 45
0
.
2 HS ln bng lm
Bi 23 tr 84 SGK.
Tnh
a)
0
0
sin25
cos65
;
b) tg58
0
cotg32
0
.
a) Tnh
0
0
sin25
cos65
=
0
0
sin25
sin25
= 1
(cos65
0
= sin25
0
).
b) tg58
0
cotg32
0
= 0
v tg58
0
= cotg32
0
.
Bi 24 tr 84 SGK.
GV yu cu HS hot ng nhm.
Na lp lm cu a.
Na lp lm cu b.
yu cu : Nu cc cch so snh nu
c, v cch no n gin hn.
HS hot ng theo nhm.
Bng nhm :
a)
Cch 1 :
cos14
0
= sin76
0

cos87
0
= sin3
0

sin3
0
< sin47
0
< sin76
0
< sin78
0
.
cos87
0
< sin47
0
< cos14
0
< sin78
0
.
235
Cch 2 : Dng my tnh (bng s
tnh t s lng gic
sin78
0
0,9781
cos14
0
0,9702
sin47
0
0,7314
cos87
0
0,0523.

cos87
0
< sin47
0
< cos14
0
< sin78
0
.
Nhn xt : Cch 1 lm n gin hn.
b) Cch 1 : cotg25
0
= tg65
0
.
cotg38
0
= tg52
0
.
tg52
0
< tg62
0
< tg65
0
< tg73
0
.
hay cotg38
0
< tg62
0
< cotg25
0
< tg73
0
.
GV kim tra hot ng ca cc nhm.
Cch 2 :
tg73
0
3,271
cotg25
0
2,145
tg62
0
1,881
cotg38
0
1,280
cotg38
0
< tg62
0
< cotg25
0
< tg73
0
.
Nhn xt : Cch 1 n gin hn.
Bi 25 tr 84 SGK.
Mun so snh tg25
0
vi sin25
0
. Em
lm th no ?
a) tg25
0
v sin25
0
.
HS : c tg25
0
=
0
0
sin25
cos25

235

c cos25
0
< 1 tg25
0
> sin25
0
hoc
tm : tg25
0
0,4663
sin25
0
0,4226 tg25
0
> sin25
0
.
b) cotg32
0
v cos32
0
.
Tng t cu a em hy vit cotg32
0

di dng t s ca cos v sin.
c cotg32
0
=
0
0
cos32
sin32

c sin32
0
< 1
cotg32
0
> cos32
0
.
Mun so snh tg45
0
v cos45
0
cc em
hy tm gi tr c th.
c) tg45
0
v cos45
0
.
c tg45
0
= 1.
cos45
0
=
2
2

1 >
2
2
hay tg45
0
> cos45
0
.
d) cotg60
0
v sin30
0
.
Tng t cu c em hy lm cu d.
c cotg60
0
=
1 3
3
3
=
sin30
0
=
1
2

3 1
3 2

cotg60
0
> sin30
0
.
Hot ng 3
cng c. (3 pht)
GV nu cu hi : HS tr li cu hi.
Trong cc t s lng gic ca gc
nhn , t s lng gic no ng
bin ? nghch bin ?

235
Lin h v t s lng gic ca hai
gc ph nhau ?

Bi tp : 48, 49, 50, 51 trg 96 SBT.
c trc bi : Mt s h thc v cnh v gc trong tam gic vung.
Tit 10 4 mt s h thc v cnh
v gc trong tam gic vung (tit 1)
A. Mc tiu
HS thit lp c v nm vng cc h thc gia cnh v gc ca mt
tam gic vung.
HS c k nng vn dng cc h thc trn gii mt s bi tp, thnh
tho vic tra bng hoc s dng my tnh b ti v cch lm trn s.
HS thy c vic s dng cc t s lng gic gii quyt mt s bi
ton thc t.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu)
My tnh b ti, thc k, ke, thc o .
HS : n cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt gc nhn.
My tnh b ti, thc k, ke, thc o
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
235
Hot ng 1
Cho ABC c
A = 90
0
, AB = c,
AC = b, BC = a
Hy vit cc t s lng gic ca gc
B v gc C.
(GV gi 1 HS ln kim tra v yu
cu c lp cng lm).
Mt HS ln bng v hnh v ghi cc
t s lng gic.

sinB =
b
a
= cosC
cosB =
c
a
= sinC
tgB =
b
c
= cotgC.
cotgB =
c
b
= tgC.
GV : (hi tip khi HS vit xong
cc t s lng gic).

235
Hy tnh cc cnh gc vung b, c qua
cc cnh v cc gc cn li.
HS : b = asinB = a. cosC
c = a. cosB = a. sinC.
b = c. tgB = c. cotgC.
c = b. cotgB = b. tgC.
HS lp nhn xt bi lm ca bn.
GV : Cc h thc trn chnh l ni
dung bi hc hm nay : H thc gia
cc cnh v gc ca mt tam gic
vung. Bi ny chng ta s hc trong
hai tit.

Hot ng 2
1. cc h thc. (24 pht)
GV : Cho HS vit li cc h thc trn. HS :
b = a. sinB = a. cosC
c = a. sinC = a. cosB

b = c. tgB = c. cotgC
c = b. tgC = b. cotgB
GV : Da vo cc h thc trn em
hy din t bng li cc h thc .
HS : Trong tam gic vung, mi cnh
gc vung bng :
Cnh huyn nhn vi sin gc i
hoc nhn vi cosin gc k.
Cnh gc vung kia nhn vi tang
gc i hoc nhn vi ctang gc k.
GV ch vo hnh v, nhn mnh li
235
cc h thc, phn bit cho HS, gc
i, gc k l i vi cnh ang tnh.
GV gii thiu l ni dung nh l
v h thc gia cnh v gc trong
tam gic vung.

GV : Yu cu mt vi HS nhc li
nh l (tr 86 SGK)
HS ng ti ch nhc li nh l.
Bi tp : ng hay sai ?
Cho hnh v.

HS tr li ming.
1) n = m. sinN 1) ng
2) n = p. cotgN 2) Sai ; n = p. tgN
hoc n = p. cotgP
3) n = m. cosP 3) ng.
4) n = p. sinN.
(Nu sai hy sa li cho ng).
4) Sai ; sa nh cu 2.
hoc n = m. sinN.
V d 1 tr 86 SGK.
GV yu cu HS c bi SGK v
a hnh v ln bng ph.
Mt HS c to bi.

235
GV : Trong hnh v gi s AB l
on ng my bay bay c trong
1,2 pht th BH chnh l cao my
bay t c sau 1,2 pht .

Nu cch tnh AB.

HS : C v = 500km/h
t = 1, 2 pht =
1
50
h.
Vy qung ng AB di
500.
1
50
= 10 (km)
C AB = 10km. Tnh BH.
(GV gi 1 HS ln bng tnh).
BH = AB. sinA
= 10. sin30
0

= 10.
1
2
= 5 (km)
Vy sau 1,2 pht my bay ln cao
c 5 km.
GV : Nu coi AB l on ng my
bay bay c trong 1 gi th BH l
cao my bay t c sau 1 gi.
t tnh cao my bay ln cao
c sau 1,2 pht.

V d 2 :
GV yu cu HS c bi trong
khung u 4
Mt HS c to bi trong khung.
235
GV gi 1 HS ln bng din t bi
ton bng hnh v, k hiu, in cc
s bit.
HS ln bng v hnh.

Khong cch cn tnh l cnh no
ca ABC ?
HS : Cnh AC.
Em hy nu cch tnh cnh AC. HS : di cnh AC bng tch cnh
huyn vi cos ca gc A.
AC = AB. cosA
AC = 3. cos65
0

3. 0,4226
1,2678 1,27 (m)
Vy cn t chn thang cch tng
mt khong l 1,27 m.
Hot ng 3
luyn tp Cng c. (12 pht)
GV pht bi yu cu HS hot
ng nhm.
HS hot ng nhm.
235
Bi tp : Cho tam gic ABC vung
ti A c AB = 21 cm,
C = 40
0
. Hy
tnh cc di.
a) AC b) BC
c) Phn gic BD ca B

Bng nhm

GV : Yu cu HS ly 2 ch s thp
phn.

a) AC = AB. cotgC
= 21. cotg40
0

21. 1,1918
25,03 (cm)

b) c sinC =
AB
BC

BC =
AB
sinC

GV kim tra, nhc nh cc nhm HS
hot ng.
BC =
0
21 21
sin40 0, 6428

32,67 (cm)
235
c) Phn gic BD.
c
C = 40
0
B
= 50
0
.

1
B = 25
0

Xt tam gic vung ABD c
cosB
1
=
AB
BD

BD =
1
AB
cosB
=
0
21
cos25

21
0, 9063
23,17 (cm).
i din 1 nhm trnh by cu a, b.
i din nhm khc trnh by cu c.
GV nhn xt, nh gi. C th xem
thm bi ca vi nhm.
HS lp nhn xt.
GV : Yu cu HS nhc li nh l v
cnh v gc trong tam gic vung.
HS pht biu li nh l tr 86 SGK.
235
Bi tp : Bi 26 tr 88 SGK
yu cu tnh thm : di ng xin ca tia nng mt tri t nh thp ti
mt t.
Bi 52, 54 tr 97 SBT.

Tit 11 4. mt s h thc v cnh
v gc trong tam gic vung (tit 2)
A. Mc tiu
HS hiu c thut ng gii tam gic vung l g ?
HS vn dng c cc h thc trn trong vic gii tam gic vung.
HS thy c vic ng dng cc t s lng gic gii mt s bi ton
thc t.
GV : Thc k, bng ph (my chiu, giy trong).
HS : n li cc h thc trong tam gic vung, cng thc nh ngha t
s lng gic, cch dng my tnh.
Thc k, ke, thc o , my tnh b ti.
Bng ph nhm, bt d
235
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
GV nu yu cu kim tra :
HS1 : Pht biu nh l v vit cc h
thc v cnh v gc trong tam gic
vung. (c v hnh minh ho).
Hai HS ln kim tra.
HS1 : Pht biu nh l v vit cc h
thc tr 86 SGK.
(Tnh c chiu di ng xin ca tia
nng t nh thp ti mt t.)
HS2 : Cha bi 26 SGK

* c AB = AC. tg34
0

AB = 86. tg34
0

AB 86. 0,6745
58 (m)
* cosC =
AC
BC

235

BC =
AC
cosC

=
0
86
cos34

86
0,8290

103,73 (m)
GV nhn xt, cho im HS
104 (m)
Hot ng 2
2. p dng gii tam gic vung. (24 pht)
GV gii thiu : Trong mt tam gic
vung nu cho bit trc hai cnh
hoc mt cnh v mt gc th ta s
tm c tt c cc cnh v gc cn
li ca n. Bi ton t ra nh th gi
l bi ton Gii tam gic vung.

Vy gii mt tam gic vung cn
bit my yu t ? Trong s cnh
nh th no ?
HS : gii mt tam gic vung cn
bit hai yu t, trong phi c t
nht mt cnh.
GV nn lu v cch ly kt qu :
S o gc lm trn n .
S o di lm trn n ch s
thp phn th ba.
V d 3 tr 87 SGK

(GV a bi v hnh v ln bng
ph hoc mn hnh).
Mt HS c to v d 3 SGK
235

HS v hnh vo v
gii tam gic vung ABC, cn
tnh cnh, gc no ?
HS : Cn tnh cnh BC,
B, C.

Hy nu cch tnh.
BC =
2 2
AB AC (/l Py-ta-go).
=
2 2
5 8 9,434
GV gi : C th tnh c t s
lng gic ca gc no ?
tgC =
AB 5
AC 8
= = 0,625.

C 32
0
B
= 90
0
32
0
58
0
.
GV yu cu HS lm SGK.
Trong v d 3, hy tnh cnh BC m
khng p dng nh l Py-ta-go.
HS : Tnh gc C v B trc.
c
C 32
0
; B
58
0
.

sinB =
AC AC
BC
BC sinB
=
BC =
0
8
sin58
9,433 (cm)
V d 4 tr 87 SGK.

85

HS tr li ming.
gii tam gic vung PQO, ta cn
tnh cnh, gc no ?
HS : Cn tnh
Q, cnh OP, OQ.

Hy nu cch tnh.
+
Q = 90
0
P
= 90
0
36
0
= 54
0
.
OP = PQsinQ = 7.sin54
0
5,663.
OQ = PQsinP = 7.sin36
0
4,114.
GV yu cu HS lm SGK.

Trong v d 4, hy tnh cnh OP, OQ
qua cosin ca cc gc P v Q.
HS : OP = PQ.cosP = 7.cos36
0

5,663
OQ = PQ cosQ = 7.cos54
0

4,114
V d 5 tr 87, 88 SGK.
GV yu cu HS t gii, gi mt HS
ln bng tnh.

86

Mt HS ln bng tnh
N = 90
0

M = 90
0
51
0
= 39
0

LN = LMtgM = 2,8. tg51
0

3,458
C LM = MN cos51
0

MN =
0 0
LM 2,8
cos51 cos51
= 4,49.
GV : Em c th tnh MN bng cch
no khc ?
HS : Sau khi tnh xong LN, ta c th
tnh MN bng cch p dng nh l
Py-ta-go
MN =
2 2
LM LN
Hy s snh hai cch tnh.
p dng nh l Py-ta-go cc thao
tc s phc tp hn, khng lin
hon.
GV yu cu HS c Nhn xt tr 88
SGK.

Hot ng 3
luyn tp cng c. (12 pht)
87
GV yu cu HS lm Bi tp 27 tr 88
SGK theo cc nhm, mi dy lm
mt cu (4 dy).
HS hot ng theo nhm.
Bng nhm.
V hnh, in cc yu t cho
ln hnh.
Tnh c th.
Kt qu.
a) B
= 60
0

AB = c 5,774 (cm)
BC = a 11,547 (cm)
b) B
= 45
0

AC = AB = 10 (cm)
BC = a 11,142 (cm)
c)
C = 55
0

AC 11,472 (cm)
AB 16,383 (cm)
d) tgB =
b 6
c 7
= B
41
0
.
C = 90
0
B
49
0
.
GV cho cc nhm hot ng khong
5 pht th i din 4 nhm trnh by
bi lm.
BC =
b
sinB
27,437 (cm)
i din cc nhm trnh by bi.
GV qua vic gii cc tam gic vung
hy cho bit cch tm.

88
Gc nhn. HS : tm gc nhn trong tam
gic vung.
+ Nu bit mt gc nhn th gc
nhn cn li bng 90
0
.
+ Nu bit hai cnh th tm mt t s
lng gic ca gc, t tm gc.
Cnh gc vung. tm cnh gc vung, ta dng h
thc gia cnh v gc trong tam gic
vung.
Cnh huyn tm cnh huyn, t h thc :
b = a.sinB = a. cosC
a =
b b
sinB cosC
= .
Hng dn v nh (2 pht)
Tip tc rn luyn k nng gii tam gic vung.
Bi tp 27 (lm li vo v), 28 tr 88, 89 SGK
Bi 55, 56, 57, 58 tr 97 SBT.

Tit 12 luyn tp
A. Mc tiu
HS vn dng c cc h thc trong vic gii tam gic vung.
HS c thc hnh nhiu v p dng cc h thc, tra bng hoc s dng
my tnh b ti, cch lm trn s.
89
Bit vn dng cc h thc v thy c ng dng cc t s lng gic
gii quyt cc bi ton thc t.
GV : Thc k, bng ph (my chiu + giy trong).
HS : Thc k, bng nhm, bt vit bng.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra bi c. (8 pht)
HS1 : a) Pht biu nh l v h thc
gia cnh v gc trong tam gic
vung
HS1 ln bng
a) Pht biu nh l tr 86 SGK
b) Cha bi 28 trg 89 SGK. b) Cha bi 28 trg 89 SGK

V hnh.

Khi HS1 chuyn sang cha bi tp
th gi HS2.

tg =
AB 7
AC 4
= = 1,75
60
0
15
90
HS2 : a) Th no l gii tam gic
vung ?
b) Cha bi 55 tr 97 SBT.
Cho tam gic ABC trong AB =
8cm ; AC = 5cm ;
BAC = 20
0
. Tnh
din tch tam gic ABC, c th dng
cc thng tin di y nu cn
sin20
0
0,3420
cos20
0
0,9397
tg20
0
0,3640
HS2 : a) Gii tam gic vung l :
trong mt tam gic vung, nu cho
bit 2 cnh hoc mt cnh v mt
gc nhn th ta s tm c tt c cc
cnh v gc cn li.
b) Cha bi 55 tr 97 SBT

K CH AB
C CH = AC sinA
= 5. sin20
0

5. 0,3420 1,710 (cm)
S
ABC
=
1
2
CH. AB
=
1
2
. 1,71. 8 = 6,84 (cm
2
)
GV nhn xt cho im.
Hot ng 2
luyn tp. (31 pht)
Bi 29 tr 89 SGK
91
GV gi 1 HS c bi ri v hnh,
trn bng.

GV : Mun tnh gc em lm th
no ?
HS : Dng t s lng gic cos.
GV : Em hy thc hin iu .
HS: cos =
AB 250
BC 320
=
cos = 0,78125
38
0
37.
Bi 30 tr 89 SGK Mt HS c to bi.
Mt HS ln bng v hnh.
GV gi :
Trong bi ny ABC l tam gic
thng ta mi bit 2 gc nhn v
di BC. Mun tnh ng cao AN ta
phi tnh c on AB (hoc AC).
Mun lm c iu ta phi to ra
tam gic vung c cha AB (hoc
AC) l cnh huyn.

Theo em ta lm th no ? HS : T B k ng vung gc vi
AC (hoc t C k ng vung gc
vi AB)
GV : Em hy k BK vung gc vi
AC v nu cch tnh BK.
HS ln bng
92
K BK AC.
Xt tam gic vung BCK c
C = 30
0

KBC = 60
0
.
BK = BC. sinC
= 11. sin30
0
= 5,5 (cm)
GV hng dn HS lm tip
(HS tr li ming, GV ghi li).
Tnh s o
KBA
HS tr li ming.
c
KBA =
KBC
ABC

KBA = 60
0
38
0
= 22
0

Tnh AB Trong tam gic vung BKA.
AB =
0
BK 5, 5
cos22
cosKBA
=
5,932(cm)
a) Tnh AN. AN = AB. sin38
0

5,932. sin38
0

3,652 (cm)
b) Tnh AC. Trong tam gic vung ANC,
AC =
0
AN 3, 652
sinC sin30
7,304(cm)
Bi 31 tr 89 SGK
93
GV : Cho HS hot ng nhm gii
bi tp.
HS hot ng nhm
Bng nhm
( bi v hnh v a ln bng ph
hoc mn hnh).

GV gi k thm AH CD

a) AB = ?
Xt tam gic vung ABC
C AB = AC. sinC
= 8. sin54
0
.
6, 472 (cm)

b)
ADC = ?
T A k AH CD
Xt tam gic vung ACH
AH = AC. sinC
= 8. sin74
0

7,690 (cm)
Xt tam gic vung AHD.
C SinD =
AH 7, 690
AD 9,6
=
94
6 pht th yu cu i din mt nhm
ln trnh by bi.
sinD 0,8010

D 53
0
13 53
0
.
GV kim tra thm bi ca vi nhm. i din mt nhm ln trnh by bi.
HS lp nhn xt, gp .
GV hi : Qua hai bi tp 30 v 31
va cha, tnh cnh, gc cn li ca
mt tam gic thng, em cn lm g ?
HS : Ta cn k thm ng vung
gc a v gii tam gic vung
Bi 32 tr 89 SGK.
( bi a ln mn hnh)

GV yu cu mt HS ln bng v
hnh.
Mt HS ln v hnh.

GV hi : Chiu rng ca khc sng
biu th bng on no ?
ng i ca thuyn biu th bng
on no ?
HS : Chiu rng ca khc sng
biu th bng on AB
ng i ca thuyn biu th bng
on AC.
95
Nu cch tnh qung ng thuyn
i c trong 5 pht (AC) t tnh
AB.
Mt HS ln bng lm.
i 5 pht =
1
12
h.
2.
1
12
=
1
6
(km) 167 (m)
Vy AC 167 m
AB = AC. sin70
0

167. sin70
0

156,9 (m) 157 (m)
Hot ng 3
cng c. (3 pht)
GV nu cu hi.
Pht biu nh l v cnh v gc
trong tam gic vung.
gii mt tam gic vung cn bit
s cnh v gc vung nh th no ?
HS tr li cu hi.
Lm bi tp 59, 60, 61, 68 tr 98, 99 SBT.
Tit sau : 5 thc hnh ngoi tri (2 tit)
Yu cu c trc bi 5
Mi t cn c mt 1 gic k, 1 ke c, thc cun, my tnh b ti.
96
Tit 13 + 14 5. ng dng thc t
cc t s lng gic ca gc nhn
thc hnh ngoi tri
A. Mc tiu
HS bit xc nh chiu cao ca mt vt th m khng cn ln im cao
nht ca n.
Bit xc nh khong cch gia hai a im, trong c mt im kh
ti c.
Rn k nng o c thc t, rn thc lm vic tp th.
GV : Gic k, ke c (4 b).
HS : Thc cun, my tnh b ti, giy, bt..
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
GV hng dn HS. (20 pht)
(Tin hnh trong lp)
1) Xc nh chiu cao :
GV a hnh 34 trg 90 ln bng
(my chiu).

GV nu nhim v : Xc nh chiu
cao ca mt thp m khng cn ln
nh ca thp.

97

GV gii thiu : di AD l chiu cao
ca mt thp m kh o trc tip c.

di OC l chiu cao ca gic k.
CD l khong cch t chn thp ti
ni t gic k.

GV : Theo em qua hnh v trn
nhng yu t no ta c th xc nh
trc tip c ? bng cch no ?
HS : Ta c th xc nh trc tip gc
AOB bng gic k, xc nh trc tip

on OC, CD bng o c.
GV : tnh di AD em s tin
hnh nh th no ?
HS : + t gic k thng ng cch
chn thp mt khong bng a (CD = a)
+ o chiu cao ca gic k (gi s
OC = b)
+ c trn gic k s o gc
AOB = .
+ Ta c AB = OB. tg
v AD = AB + BD
= a. tg + b
GV : Ti sao ta c th coi AD l
chiu cao ca thp v p dng h
thc gia cnh v gc ca tam gic
vung ?
HS : V ta c thp vung gc vi mt
t nn tam gic AOB vung ti B.
98
2) Xc nh khong cch.
GV a hnh 35 trg 91 SGK ln bng
(my chiu).
GV nu nhim v : Xc nh chiu
rng ca mt khc sng m vic o
c ch tin hnh ti mt b sng.

GV : Ta coi hai b sng song song vi
nhau. Chn mt im B pha bn kia
sng lm mc (thng ly 1 cy lm
mc).

Ly im A bn ny lm sng sao
cho AB vung gc vi cc b sng.
Dng ke c k ng thng Ax
sao cho Ax AB.
Ly C Ax.
o on AC (gi s AC = a)
Dng gic k o gc
ACB (
ACB = )

99
GV : Lm th no tnh c
chiu rng khc sng ?
HS : V hai b sng coi nh song
song v AB vung gc vi 2 b sng.
Nn chiu rng khc sng chnh l
on AB.
C ACB vung ti A.
AC = a
ACB =
AB = a. tg
GV : Theo hng dn trn cc em s
tin hnh o c thc hnh ngoi tri.

Hot ng 2
chun b thc hnh. (10 pht)
GV yu cu cc t trng bo co
vic chun b thc hnh v dng c
v phn cng nhim v.
GV : Kim tra c th.

GV : Giao mu bo co thc hnh
cho cc t.
i din t nhn mu bo co.
Bo co thc hnh tit 13 14 hnh hc ca t ... lp ...
1) Xc nh chiu cao :
Hnh v : a) Kt qu o :
CD =
=
OC =
b) Tnh AD = AB + BD.
100
2) Xc nh khong cch.
Hnh v : a) Kt qu o :
K Ax AB.
ly C Ax.
o AC =
xc nh
b) Tnh AB.
im thc hnh ca t (GV cho)
STT Tn HS
im chun b.
Dng c
(2 im)
thc
k lut
(3 im)
K nng
thc hnh
(5 im)
Tng s
(10 im)

Nhn xt chung : (T t nh gi)
Hot ng 3 :
hc sinh thc hnh. (40 pht)
(Tin hnh ngoi tri ni c bi t rng, c cy cao)
GV a HS ti a im thc hnh
phn cng v tr tng t.

(Nn b tr 2 t cng lm mt v tr
i chiu kt qu).
Cc t thc hnh 2 bi ton.
GV kim tra k nng thc hnh ca
cc t, nhc nh hng dn thm HS.
Mi t c 1 th k ghi li kt qu o
c v tnh hnh thc hnh ca t.
GV c th yu cu HS lm 2 ln
kim tra kt qu.

101
Sau khi thc hnh xong, cc t tr
thc ngm, gic k cho phng
dng dy hc.
HS thu xp dng c, ra tay chn, vo
lp tip tc hon thnh bo co.
Hot ng 4
Hon thnh bo co nhn xt nh gi. (17 pht)
GV : Yu cu cc t tip tc lm
hon thnh bo co.
Cc t HS lm bo co thc hnh
theo ni dung.
GV yu cu :
V phn tnh ton kt qu thc
hnh cn c cc thnh vin trong
t kim tra v l kt qu chung ca
tp th, cn c vo GV s cho
im thc hnh ca t.
Cc t bnh im cho tng c nhn
v t nh gi theo mu bo co.
Sau khi hon thnh cc t np bo
co cho GV.
GV thu bo co thc hnh ca cc t.
Thng qua bo co v thc t quan
st, kim tra nu nhn xt nh gi
v cho im thc hnh ca tng t ?

Cn c vo im thc hnh ca t
v ngh ca t HS, GV cho im
thc hnh ca tng HS (C th thng
bo sau).

n li cc kin thc hc lm cc cu hi n tp chng tr 91, 91 SGK.
Lm bi tp 33, 34, 35 36, 37 tr 94 SGK.

Tit 15 n tp chng I (hnh hc)- tit 1
102
A. Mc tiu
H thng ho cc h thc v cnh v ng cao trong tam gic vung.
H thng ho cc cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt
gc nhn v quan h gia cc t s lng gic ca hai gc ph nhau.
Rn luyn k nng tra bng (hoc s dng my tnh b ti) tra (hoc
tnh) cc t s lng gic hoc s o gc.
GV : Bng tm tt cc kin thc cn nh c ch (...) HS in cho
hon chnh.
Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp.
Thc thng, com pa, ke, thc o , phn mu, my tnh
b ti (hoc bng lng gic).
HS : Lm cc cu hi v bi tp trong n tp chng I.
Thc k, com pa, ke, thc o , my tnh b ti (hoc bng).
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp l thuyt 1, 2, 3. (13 pht)
GV a bng ph c ghi : HS1 ln bng in vo ch (...)
Tm tt cc kin thc cn nh. hon chnh cc h thc, cng thc.
1. Cc cng thc v cnh v ng
cao trong tam gic vung.

103
1) b
2
= ... ; c
2
= ...
2) h
2
= ...
3) ah = ...
4)
2
1 ... ...
h ... ...
=

1) b
2
= ab
c
2
= ac
2) h
2
= bc
3) ah = bc
4)
2 2 2
1 1 1
h b c
=
2. nh ngha cc t s lng gic
ca gc nhn.
HS2 ln bng in.
sin =
cnh i
cnh huyn
sin =
cnh i AC
..... BC
=
cos =
..... ...
cnh huyn ...
=
(cc t s lng gic khc in theo
mu trn)

tg =
..... ...
..... ...
= ; cotg =
..... ...
..... ...
=

3. Mt s tnh cht ca cc t s
lng gic.
HS3 ln bng in.
Cho v l hai gc ph nhau.
Khi

104
sin = ... ; tg = ...
cos = ... ; cotg = ...
sin = cos
cos = sin
Cho gc nhn .
...
GV : Ta cn bit nhng tnh cht no
ca cc t s lng gic ca gc
HS : Ta cn bit
0 < sin < 1
0 < cos < 1
sin
2
+ cos
2
= 1
tg =
sin
cos
; cotg =
cos
sin

GV in vo bng Tm tt cc kin
thc cn nh.
tg.cotg = 1.
Khi gc tng t 0
0
n 90
0

(0
0
< < 90
0
) th nhng t s lng
gic no tng ? Nhng t s lng gic
no gim ?
HS : Khi gc tng t 0
0
n 90
0
th
sin v tg tng, cn cos v cotg
gim.
Hot ng 2
luyn tp. (30pht)
Bi tp trc nghim
Bi 33 tr 93 SGK.
HS chn kt qu ng.
p n.
( bi v hnh v a ln mn
hnh).
a) C.
3
5

105
Chn kt qu ng trong cc kt qu
di y.
b) D.
SR
QR

c) C.
3
2

Bi 34 tr 93, 94 SGK.
a) H thc no ng ?
HS tr li ming.
a) C. tg =
a
c

b) H thc no khng ng ?
b) C. cos = sin(90
0
)
Bi tp b sung.
Cho tam gic vung MNP (
M = 90
0
)
c MH l ng cao, cnh MN =
3
2
, P
= 60
0
. Kt lun no sau y l
ng ?
Mt HS ln bng v hnh.

A.
N = 30
0
; MP = 1
B.
N = 30
0
; MH =
3
4

C. NP = 1 ; MP =
3
2

D. NP = 1 ; MH =
3
2

Kt qu :
N = 30
0
; MP =
1
2
.
MH =
3
4
; NP = 1.
Vy B ng.
106
Bi 35 tr 94 SGK
T s gia hai cnh gc vung ca
mt tam gic vung bng 19 : 28.
Tnh cc gc ca n.

GV v hnh trn ln bng ri hi :
b 19
c 28
= chnh l t s lng gic no
? T hy tnh gc v .
HS :
b
c
chnh l tg.
tg =
b 19
c 28
= 0,6786
34
0
10

C + = 90
0

= 90
0
34
0
10
= 55
0
50
Bi 37 tr 94 SGK
GV gi HS c bi.
GV a hnh v ln bng ph hoc
mn hnh.

107

HS nu cch chng minh
a) C AB
2
+ AC
2
= 6
2
+ 4,5
2

= 56,25
BC
2
= 7,5
2
= 56,25
AB
2
+ AC
2
= BC
2

ABC vung ti A
a) Chng minh tam gic ABC vung
ti A. Tnh cc gc B, C v ng
cao AH ca tam gic .
(theo nh l o Py-ta-go)
C tgB =
AC 4, 5
AB 6
= = 0,75
B
36
0
52

C = 90
0
B

= 53
0
8
C BC . AH = AB . AC (h thc
lng vung)
AH =
AB. AC
BC

AH =
6. 4, 5
7, 5
= 3,6 (cm)
b) Hi rng im M m din tch tam
gic MBC bng din tch tam gic
ABC nm trn ng no ?

MBC v ABC c c im g chung ? HS : MBC v ABC c cnh BC
chung v c din tch bng nhau.
Vy ng cao ng vi cnh BC ca
hai tam gic ny phi nh th no ?
ng cao ng vi cnh BC ca
hai tam gic ny phi bng nhau.
108
im M nm trn ng no ?
GV v thm hai ng thng song
song vo hnh v
im M phi cch BC mt khong
bng AH. Do M phi nm trn hai
ng thng song song vi BC, cch
BC mt khong bng AH = (3,6cm).
Bi 80 (a) tr 102 SBT.
Hy tnh sin v tg, nu
cos =
5
13

GV : C h thc no lin h gia
sin v cos.
T hy tnh sin v tg.
HS : h thc :
sin
2
+ cos
2
= 1
sin
2
= 1 cos
2

sin
2
= 1
2
5
13
1

( )

sin
2
=
144
169

sin =
12
13

v tg =
sin
cos
=
12
5

Bi 81 tr 102 SBT.
Hy n gin cc biu thc
a) 1 sin
2

b) (1 cos).(1 + cos)
HS hot ng theo nhm
Kt qu
a)
2
cos
b) sin
2

109
c) 1 + sin
2
+
2
cos
d) sin sin
2
cos
e) sin
4
+ cos
4
+ 2sin
2

2
cos
g) tg
2
sin
2
tg
2

h) cos
2
+ tg
2

2
cos
i) tg
2
. (2
2
cos + sin
2
1)
Na lp lm cc cu a, b, c)
Na lp lm bn cu cn li.
c) 2
d) sin
3

e) 1
g) sin
2

h) 1
i) sin
2

GV cho HS hot ng theo nhm
khong 5 pht th yu cu i din
hai nhm ln lt ln trnh by.
GV kim tra thm bi ca vi nhm.
i din hai nhm ln trnh by bi
gii.
Hng dn v nh (2 pht)
n tp theo bng Tm tt cc kin thc cn nh ca chng.
Bi tp v nh s 38, 39, 40 tr 95 SGK
s 82, 83, 84, 85 tr 102, 103 SBT.
Tit sau tip tc n tp chng I (hnh hc) mang dng c hc tp v
my tnh b ti.

Tit 16 n tp chng I (hnh hc) tit 2
A. Mc tiu
110
H thng ho cc h thc v cnh v gc trong tam gic vung.
Rn luyn k nng dng gc khi bit mt t s lng gic ca n,
k nng gii tam gic vung v vn dng vo tnh chiu cao, chiu rng ca
vt th trong thc t ; gii cc bi tp c lin quan n h thc lng trong
tam gic vung.
GV : Bng tm tt cc kin thc cn nh (phn 4) c ch (...) HS
in tip.
Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp.
Thc thng, com pa, ke, thc o , phn mu, my tnh b
ti.
HS : Lm cc cu hi v bi tp trong n tp chng I.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra kt hp n tp l thuyt. (13 pht)
HS1 lm cu hi 3 SGK
Cho tam gic ABC vung ti A.
Hai HS ln kim tra.
HS1 lm cu hi 3 SGK bng cch
in vo phn 4.
a) Hy vit cng thc tnh cc cnh
gc vung b, c theo cnh huyn a v
t s lng gic ca cc gc B v C.
b) Hy vit cng thc tnh mi cnh
4. Cc h thc v cnh v gc trong
tam gic vung.
111
gc vung theo cnh gc vung kia
v t s lng gic ca cc gc B v
C.

b = a sin B
b = a cos C
c = a sin C
c = a cos B
Sau pht biu cc h thc di
dng nh l
b = c tg B
b = c cotg C
c = b tg C
c = b cotg B
Tnh chiu cao ca cy trong hnh 50
(lm trn n ximt)
HS2 : C AB = DE = 30m
Trong tam gic vung ABC

AC = AB tg B.
= 30. tg 35
0

30 . 0,7
21 (m)
AD = BE = 1,7m.
Vy chiu cao ca cy l :
CD = CA + AD
21 + 1,7
22,7 (m)
GV nu cu hi 4 SGK. HS tr li
112
gii mt tam gic vung, cn bit
t nht my gc v cnh ? C lu g
v s cnh ?
gii mt tam gic vung cn bit
hai cnh hoc mt cnh v mt gc
nhn. Vy gii mt tam gic
vung cn bit t nht mt cnh.
Bi tp p dng.
Cho tam gic vung ABC.
Trng hp no sau y khng th

gii c tam gic vung ny. HS xc nh
A. Bit mt gc nhn v mt cnh
gc vung.
Trng hp B. Bit hai gc nhn
B. Bit hai gc nhn
C. Bit mt gc nhn v cnh huyn th khng th gii c tam gic
vung
D. Bit cnh huyn v mt cnh gc
vung.

Hot ng 2
Luyn tp. (30 pht)
Bi 35 tr 94 SBT
Dng gc nhn , bit :
a) sin = 0,25.
b) cos = 0,75.
c) tg = 1
d) cotg = 2
GV yu cu HS ton lp dng vo v.
HS dng gc nhn vo v. Bn HS
ln bng, mi lt hai HS ln dng
hnh.
113

GV kim tra vic dng hnh ca HS.
HS1
sin = 0,25 =
1
4

HS3. tg = 1
HS2
cos = 0,75 =
3
4

HS4. cotg = 2
GV hng dn HS trnh by cch
dng gc
V d a) Dng gc bit
sin = 0,25 =
1
4

trnh by nh sau :
Chn mt on thng lm n v.

Dng tam gic vung ABC c :
A = 90
0

AB = 1
BC = 4
C
C = v sinC = sin =
1
4

114
Sau GV gi mt HS trnh by
cch dng mt cu khc.
Chng hn HS trnh by cch dng
cu c.
Dng gc bit tg = 1
Dng DEF c
D = 90
0
.
DE = DF = 1
C F
= v tgF = tg =
1
1
= 1
Bi 38 tr 95 SGK
( bi v hnh v a ln bng ph
hoc mn hnh)

HS nu cch tnh
IB = IK tg (50
0
+ 15
0
)
= IK tg 65
0

IA = IK tg 50
0

AB = IB IA
= IK tg 65
0
IK tg 50
0

= IK (tg65
0
tg 50
0
)
380. 0,95275
362 (m)
Tnh AB (lm trn n mt)
Bi 39 tr 95 SGK
GV v li hnh cho HS d hiu

115
Trong tam gic vung ACE
c cos 50
0
=
AE
CE

CE =
0 0
AE 20
cos50 cos50
=
31,11(m)
Trong tam gic vung FDE c
sin50
0
=
FD
DE

DE =
0 0
FD 5
sin50 sin50
= 6,53(m)
Khong cch gia hai cc l CD. Vy khong cch gia hai cc CD l
: 31,11 6,53 = 24,6 (m)
Bi 85 tr 103 SBT
Tnh gc to bi hai mi nh bit
mi mi nh di 2,34m v cao 0,8m
HS nu cch tnh.
ABC cn ng cao AH ng
thi l phn gic

BAH
2
=

Trong tam gic vung AHB
cos
AH 0,8
2 AB 2, 34
= = 0,3419

2
70
0
140
0
.
116
Bi 83 tr 102 SBT
Hy tm di cnh y ca mt tam
gic cn, nu ng cao k xung
y c di l 5 v ng cao k
xung cnh bn c di l 6.

C AH. BC = BK. AC = 2.
ABC
S
hay 5. BC = 6. AC
BC =
6
5
AC
HC =
BC 3
2 5
= AC
Xt tam gic vung AHC c :
AC
2
HC
2
= AH
2
(/l Py-ta-go)
GV : Hy tm s kin lin h gia
cnh BC v AC, t tnh HC theo
AC.
AC
2

2
3
AC
5
1

( )
= 5
2

16
25
AC
2

= 5
2

4
5
AC = 5
AC = 5 :
4
5
=
25
4
= 6,25
BC =
6
5
.AC =
6
5
.
25
4
= 7,5
di cnh y ca tam gic cn l 7,5.
117
Bi 97 tr 105 SBT
( bi v hnh v a ln mn hnh)
a) Trong tam gic vung ABC

AB = BC. sin30
0

= 10 . 0,5 = 5 (cm)
AC = BC cos30
0

= 10.
3
2
= 5 3 (cm)
b) Xt AMBN c

M N MBN = = = 90
0

AMBN l hnh ch nht
OM = OB (t/c hnh ch nht)
Nu thiu thi gian, GV c th gi
cu b, c HS v nh chng minh.

2 1
OMB B B = =
MN // BC (v c hai gc so le
trong bng nhau) v MN = AB
(t/c hnh ch nht)
c) Tam gic MAB v ABC c

M A = = 90
0

2
B C = = 30
0

MAB ABC (g g)
T s ng dng bng
k =
AB 5 1
BC 10 2
= =
118
Hng dn v nh (2 pht)
n tp l thuyt v bi tp ca chng tit sau kim tra 1 tit (mang
dng c)
Bi tp v nh s 41, 42, tr 96 SGK
s 87, 88, 90, 93 tr 103, 104 SBT.
Tit 17 kim tra chng I. (hnh hc)
I
Khoanh trn ch mt ch ng trc cu tr li ng.
Cho tam gic DEF c
D = 90
0
, ng cao DI
a) sin E bng :
A.
DE
EF
; B.
DI
DE
; C.
DI
EI

b) tg E bng :
A.
DE
DF
; B.
DI
EI
; C.
EI
DI

c) cos F bng :
A.
DE
EF
; B.
DF
EF
; C.
DI
IF

119
d) cotg F bng :
A.
DI
IF
; B.
IF
DF
; C.
IF
DI
.
Bi 2 (2 im)
Trong tam gic ABC c AB = 12cm ;
ABC = 40
0
;
ACB = 30
0
; ng cao
AH. Hy tnh di AH, AC.

Bi 3 (2 im)
Dng gc nhn bit sin =
2
5
. Tnh ln gc .
Bi 4. (4 im)
Cho tam gic ABC vung A, AB = 3cm, AC = 4cm.
a) Tnh BC,
B, C
.
b) Phn gic ca gc A ct BC ti E.
Tnh BE, CE.
c) T E k EM v EN ln lt vung gc vi AB v AC. Hi t gic
AMEN l hnh g ? Tnh chu vi v din tch ca t gic AMEN.
p n tm tt v biu din
12cm
120
a)
DI
DE
0,5 im
b)
DI
EI
0,5 im
c)
DF
EF
0,5 im
d)
IF
DI
0,5 im
Bi 2. (2 im)
AH = 12. sin40
0
7,71 (cm) 1 im
AH
AC
= sin30
0
AC =
0
AH
sin30

7, 71
0, 5
15,42 (cm) 1 im
Bi 3. (2 im)
Hnh dng ng 1 im

Cch dng.
Chn mt on thng lm n v
Dng tam gic vung OAB c
O = 90
0
, OA = 2, AB = 5
121
C
OBA = 0,5 im
Chng minh : sin = sinOBA =
2
5

23
0
35 0,5 im
Bi 4 (4 im)
Hnh v ng

0,25 im
BC =
2 2
AB AC (/l Py-ta-go)
=
2 2
3 4 = 5 (cm) 0,75 im
sin B =
AC 4
BC 5
= = 0,8
B
53
0
8 0,75 im
C = 90 B
36
0
52 0,25 im
b) AE l phn gic
A

EB AB 3
EC AC 4
= =

EB EC EB EC 5
3 4 3 4 7
= = =
0,5 im
Vy EB =
5 15 1
.3 2
7 7 7
= = (cm)
122
EC =
5 20 6
. 4 2
7 7 7
= = (cm) 0,5 im
c) T gic AMEN c

A M N = = = 90
0
AMEN l hnh ch nht.
C ng cho AE l phn gic
A
AMEN l hnh vung 0,5 im
Trong tam gic vung BME
ME = BE sin B 1,71 (cm)
Vy chu vi AMEN 6,86 (cm)
v din tch AMEN 2,94 (cm
2
) 0,5 im
II
Bi 1. (2 im) Bi tp trc nghim
a) Chn kt qu ng trong cc kt qu di y bng cch khoanh trn
ch ci ng trc.
Cho hnh v.
123

1) Sin bng
A.
5
12
; B.
12
13
; C.
5
13

2) Tg bng
A.
12
5
; B.
5
12
; C.
12
13

b) ng hay Sai ?
Cho gc nhn
1) sin
2
= 1 cos
2

2) 0 < tg < 1
3) sin =
1
cos

4) cos = sin(90
0
)
Bi 2 (2 im)
Cho tam gic ABC vung ti A, ng cao AH. Cho AH = 15 ; BH = 20
Tnh AB, AC, BC, HC

Bi 3 (2 im)
Dng gc nhn bit cotg =
3
4

124
Tnh ln ca gc
Bi 4 (4 im)
Cho tam gic ABC c AB = 6cm ; AC = 4,5cm ; BC = 7,5cm.
a) Chng minh ABC l tam gic vung.
b) Tnh
B, C
v ng cao AH.
c) Ly M bt k trn cnh BC. Gi hnh chiu ca M trn AB, AC ln lt
l P v Q. Chng minh PQ = AM.
Hi M v tr no th PQ c di nh nht ?
p n tm tt v biu din
a) 1)
5
13
0,5 im
2)
12
5
0,5 im
b) 1) ng 0,25 im
2) Sai 0,25 im
3) Sai 0,25 im
4) ng 0,25 im
Bi 2 (2 im)
125

AB =
2 2 2 2
AH BH 15 20 = = 25 0,5 im
AB
2
= BC. BH BC =
2
AB
BH

BC =
625
20
= 31,25 0,5 im
HC = BC BH = 31,25 20 = 11,25 0,5 im
AB. AC = BC. AH
BC. AH
AC
AB
=
31, 25.15
AC
25
=
AC = 18,75 0,5 im
Bi 3 (2 im)
Hnh dng ng 1 im

126
Cch dng :
Dng tam gic vung AOB c
O = 90
0
, OA = 3, OB = 4.
C
OAB = 0,5 im
Chng minh : cotg = cotgOAB =
3
4

53
0
8 0,5 im
Bi 4 (4 im)
Hnh v ng 0,25 im

a) AB
2
+ AC
2
= 6
2
+ 4,5
2
= 56,25
BC
2
= 7,5
2
= 56,25
AB
2
+ AC
2
= BC
2
(= 56,25)
Vy ABC vung ti A theo nh l o Py-ta-go (1 Im)
b) sin B =
AC 4, 5
BC 7, 5
= = 0,6
B
36
0
52 0,75 im
127
C = 90
0
B
53
0
8 0,25 im
BC. AH = AB. AC
AH =
AB. AC 6. 4, 5
BC 7, 5
= = 3,6 (cm) 0,75 im
c) T gic APMQ c

A P Q = =
= 90
0

APMQ l hnh ch nht
Trong hnh ch nht hai ng cho bng nhau : PQ = AM 0,5 im
Vy PQ nh nht AM nh nht
AM BC
M H 0,5 im
3

Chng II
ng trn ng trn ng trn ng trn
Tit 18 1. S xc nh ng trn.
tnh cht i xng ca ng trn
A. Mc tiu
HS bit c nhng ni dung kin thc chnh ca chng.
HS nm c nh ngha ng trn, cc cch xc nh mt ng
trn, ng trn ngoi tip tam gic v tam gic ni tip ng trn.
HS nm c ng trn l hnh c tm i xng c trc i xng.
HS bit cch dng ng trn i qua ba im khng thng hng.
Bit chng minh mt im nm trn, nm bn trong, nm bn ngoi
ng trn.
HS bit vn dng kin thc vo thc t.
4
GV : Mt tm ba hnh trn ; thc thng ; compa, bng ph c ghi
mt s ni dung cn a nhanh bi.
HS : SGK ; thc thng ; compa, mt tm ba hnh trn.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
gii thiu chng II ng trn. (3 pht)
GV : lp 6 cc em c bit
nh ngha ng trn.
Chng II hnh hc lp 9 s cho
ta hiu v bn ch i vi ng
trn.
GV a bng ph c ghi ni dung
sau gii thiu.

Ch 1 : S xc nh ng trn
v cc tnh cht ca ng trn.
HS nghe GV trnh by.
Ch 2 : V tr tng i ca
ng thng v ng trn.

Ch 3 : V tr tng i ca hai
ng trn.

5
Ch 4 : Quan h gia ng trn
v tam gic.

+ Cc k nng v hnh, o c tnh
ton, vn dng cc kin thc v
ng trn chng minh tip tc
c rn luyn.

Hot ng 2
nhc li v ng trn. (8pht)
GV : V v yu cu HS v ng
trn tm O bn knh R.
HS v :

K hiu (O ; R) hoc (O)
Nu nh ngha ng trn. HS pht biu nh ngha ng trn
tr 97 SGK.
GV a bng ph gii thiu 3 v tr ca
im M i vi ng trn (O, R).

a) b) c)

6
Hi : Em hy cho bit cc h thc
lin h gia di on OM v bn
knh R ca ng trn O trong tng
trng hp.
GV ghi h thc di mi hnh.
a) OM > R ; b) OM = R ; c) OM < R.
HS tr li :
im M nm ngoi ng trn (O, R)
OM > R.
im M nm trn ng trn (O, R)
OM = R.
im M nm trong ng trn
(O, R) OM < R.
GV a v hnh 53 ln bng
ph hoc mn hnh.

HS :
im H nm bn ngoi ng trn
(O) OH > R.
im K nm trong ng trn (O)
OK < R
T suy ra OH > OK
Trong OKH c OH > OK

OKH OHK (theo nh l v gc
v cnh i din trong tam gic).
Hot ng 3
Cch xc nh ng trn. (10 pht)
7
GV : Mt ng trn c xc nh
khi bit nhng yu t no ?
HS : Mt ng trn c xc nh
khi bit tm v bn knh.
GV : Hoc bit yu t no khc m
vn xc nh c ng trn ?
HS : Bit mt on thng l ng
knh ca ng trn.
GV : Ta s xt xem, mt ng trn
c xc nh nu bit bao nhiu
im ca n.

Cho HS thc hin
HS :
Cho hai im A v B.
a) Hy v mt ng trn i qua hai
im .
a) V hnh :

b) C bao nhiu ng trn nh vy ?
Tm ca chng nm trn ng no ?
GV : Nh vy, bit mt hoc hai
im ca ng trn ta u cha xc
nh c duy nht mt ng trn.
b) C v s ng trn i qua A v B.
Tm ca cc ng trn nm
trn ng trung trc ca AB v c
OA = OB.
Hy thc hin .
Cho ba im A, B, C khng thng
hng. Hy v ng trn i qua ba
im .

HS : V ng trn i qua ba im A
; B ; C khng thng hng.
8

GV : V c bao nhiu ng trn ?
V sao ?
HS : Ch v c 1 ng trn v
trong mt tam gic, ba trung trc
cng i qua mt im.
Vy qua bao nhiu im xc nh
mt ng trn duy nht ?
HS : Qua ba im khng thng hng,
ta v c mt v ch mt ng trn.
GV : Cho 3 im A ; B ; C thng
hng. C v c ng trn i qua
3 im ny khng ? V sao ?
GV v hnh minh ho.

HS : Khng v c ng trn no
i qua ba im thng hng. V ng
trung trc ca cc on thng AB ;
BC ; CA khng giao nhau.
9
GV gii thiu : ng trn i qua ba
nh A ; B ; C ca tam gic ABC gi
l ng trn ngoi tip tam gic
ABC. V khi tam gic ABC gi
l tam gic ni tip ng trn.
(GV nhc HS nh du khi nim
trn trong SGK tr 99).

( bi a ln mn hnh). HS ni (1) (5)
(2) (6)
(3) (4)
Hot ng 4
Tm i xng. (7 pht)
Mt HS ln bng lm .
GV : C phi ng trn l hnh c
tm i xng khng ?
Hy thc hin ri tr li cu
hi trn.

Ta c OA = OA
m OA = R
nn OA = R
A (O).
Vy : ng trn l hnh c tm
i xng.
GV nhc HS ghi kt lun SGK tr 99.
(phn trong khung).
Tm ca ng trn l tm i
xng ca ng trn .
10
Hot ng 5
Trc i xng. (5 pht)
GV yu cu HS ly ra ming ba
hnh trn.

V mt ng thng i qua tm
ca ming ba hnh trn.
HS thc hin theo hng dn ca GV.
Gp ming ba hnh trn theo
ng thng va v.

C nhn xt g ? HS : + Hai phn ba hnh trn trng
nhau.
+ ng trn l hnh c trc i
xng.
ng trn c bao nhiu trc i
xng ?
+ ng trn c v s trc i xng,
l bt c ng knh no.
GV cho HS gp hnh theo mt vi
ng knh khc.

GV cho HS lm .
(hnh v a ln mn hnh).

C C v C i
xng nhau qua
AB nn AB l
trung trc ca
CC, c O AB.
GV rt ra kt lun tr 99 SGK.
OC = OC = R C (O, R).
Hot ng 6
Cng c. (10 pht)
Cu hi :
11
1) Nhng kin thc cn ghi nh ca
gi hc l g ?
HS : Nhn bit mt im nm
trong, nm ngoi hay nm trn ng
trn.
Nm vng cch xc nh ng trn.
Hiu ng trn l hnh c mt tm
i xng, c v s trc i xng l
cc ng knh.
2) Bi tp :
Cho ABC (
A= 90
0
) ng trung
tuyn AM ; AB = 6cm, AC = 8(cm).

a) Chng minh rng cc im A ; B ;
C cng thuc mt ng trn tm M.
b) Trn tia i ca tia MA ly cc
im D ; E ; F sao cho MD = 4cm ;
ME = 6cm ; MF = 5cm. Hy xc
nh v tr ca mi im D ; E ; F vi
ng trn (M).

a) ABC (
A= 90
0
). Trung tuyn AM
AM = BM = CM (L tnh cht
trung tuyn ca tam gic vung)
A ; B ; C (M).
b) Theo nh l Py-ta-go ta c :
BC
2
= AB
2
+ AC
2

BC
2
= 6
2
+ 8
2

BC = 10 (cm)
12

BC l ng knh ca (M) bn
knh R = 5 (cm).
MD = 4(cm) < R D nm bn trong
(M)
ME = 6(cm) > R E nm ngoi
(M).
MF = 5(cm) = R F nm trn (M).
* Qua bi tp em c kt lun g v
tm ng trn ngoi tip tam gic
vung ?
HS : Tm ca ng trn ngoi tip
tam gic vung l trung im ca
cnh huyn.
Hng dn v nh (2 pht)
V nh hc k l thuyt, thuc cc nh l, kt lun.
Lm tt cc bi tp.
1 ; 3 ; 4 SGK (tr 99 100).
3 ; 4 ; 5 SBT (tr 128)

Tit 19 luyn tp
A. Mc tiu
Cng c cc kin thc v s xc nh ng trn, tnh cht i xng
ca ng trn qua mt s bi tp.
Rn luyn k nng v hnh, suy lun chng minh hnh hc.
13
GV : Thc thng, com pa, bng ph ghi trc mt vi bi tp, bt d
vit bng, phn mu.
HS : Thc thng, com pa, bng ph, SGK, SBT.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra . (8 pht)
HS1 : a) Mt ng trn xc nh
c khi bit nhng yu t no ?
b) Cho 3 im A ; B ; C nh hnh v,
hy v ng trn i qua 3 im ny.
Hai HS ln kim tra.
HS1 : mt ng trn xc nh c
khi bit :
Tm v bn knh ng trn.
Hoc bit mt on thng l ng
knh ca ng trn .
Hoc bit 3 im thuc ng trn
.

HS2 : Cha bi tp 3(b) tr 100 SGK. HS2 :
14
Chng minh nh l.
Nu mt tam gic c mt cnh l
ng knh ca ng trn ngoi tip
th tam gic l tam gic vung.

Ta c : ABC ni tip ng trn
(O) ng knh BC.
OA = OB = OC OA =
1
2
BC
ABC c trung tuyn AO bng na
cnh BC
BAC = 90
0
.
ABC vung ti A.
GV nhn xt, cho im. HS lp nhn xt, cha bi.
* GV : Qua kt qu ca bi tp 3
tr 100 SGK chng ta cn ghi nh hai
nh l (a v b).
HS c li hai nh l bi tp 3
SGK.
Hot ng 2
Luyn bi tp lm nhanh, trc nghim. (12 pht)
Bi 1 tr 99 SGK.

HS tr li :
C OA = OB = OC = OD (theo tnh
cht hnh ch nht).
A, B, C, D (O, OA)
AC =
2 2
12 5 = 13(cm)
R
(O)
= 6,5cm
15
Bi 2 (bi 6 tr 100 SGK).
(Hnh v a ln bng ph).
HS c bi SGK
HS : Hnh 58 SGK c tm i xng
v trc i xng.
Hnh 59 SGK c trc i xng khng
c tm i xng.
Bi 3 : (Bi 7 SGK tr 101)
bi a ln mn hnh hoc bng
ph.
HS tr li :
Ni (1) vi (4)
(2) vi (6)
(3) vi (5).
Bi 4 : (Bi 5 SBT tr 128)
Trong cc cu sau, cu no ng ?
Cu no sai ?

Kt qu.
a) Hai ng trn phn bit c th c
2 im chung.
a) ng.
b) Hai ng trn phn bit c th c
ba im chung phn bit.
b) Sai v nu c 3 im chung phn
bit th chng trng nhau.
c) Tm ca ng trn ngoi tip
mt tam gic bao gi cng nm
trong tam gic y.
c) Sai v :
Tam gic vung, tm ng trn
ngoi tip tam gic l trung im ca
cnh huyn.
Tam gic t tm ng trn ngoi
tip nm ngoi tam gic.
Hot ng 3
Luyn tp bi tp dng t lun. (20 pht)
Bi 5 (Bi 8 SGK tr 101)
16
bi a ln mn hnh.
GV v hnh dng tm, yu cu HS phn
tch tm ra cch xc nh tm O.
1 HS c bi.
HS : C OB = OC = R O thuc
trung trc ca BC.

Tm O ca ng trn l giao im
ca tia Ay v ng trung trc ca
BC.

Bi 6 :
Cho ABC u, cnh bng 3cm. Bn
knh ca ng trn ngoi tip tam
gic ABC bng bao nhiu ?
bi 6.
HS hot ng nhm.

ABC u, O l tm ng trn
ngoi tip ABC O l giao ca
cc ng phn gic, trung tuyn,
ng cao, trung trc O AH
(AH BC).
17
nhm.
Trong tam gic vung AHC.
AH = AC. sin60
0
=
3. 3
2

R = OA =
2
3
AH =
2
3
.
3. 3
2
= 3 .
Cch 2 : HC =
BC 3
2 2
= .
OH = HC. tg30
0
=
3 1 3
.
2 2
3
=
GV thu bi ca hai nhm cha hai
cch khc nhau
OA = 2OH = 3
Bi 6 (Bi 12 SBT tr 130)
bi a ln mn hnh. 1HS c to , 1HS ln bng v hnh.
HS lp v hnh vo v.

GV cho HS suy ngh gii bi, sau 5
pht hi.
HS1 (Tr li ming).
18
a) V sao AD l ng knh ca
ng trn (O) ?
a) Ta c ABC cn ti A, AH l
ng cao.
AH l trung trc ca BC hay AD
l trung trc ca BC.
Tm O AD (V O l giao ba
trung trc ).
AD l ng knh ca (O)
HS2 : (Tr li ming).
b) Tnh s o gc ACD.
b) ADC c trung tuyn CO thuc
cnh AD bng na AD
ADC vung ti C.
nn
ACD = 90
0
.
c) Cho BC = 24cm, AC = 20cm.
Tnh ng cao AH bn knh ng
trn (O).
c) HS3 (ghi bng)
Ta c BH = HC =
BC
2
= 12(cm)
Trong tam gic vung AHC
AC
2
= AH
2
+ HC
2
(L Py-ta-go)
AH =
2 2
AC HC
19

AH = 400 144 = 16 (cm)
Trong tam gic vung ACD
AC
2
= AD. AH (H thc lng trong
tam gic vung).
AD =
2 2
AC 20
AH 16
= = 25(cm).
Bn knh ng trn (O) bng
12,5cm.

Hot ng 4
Cng c. (3 pht)
Pht biu nh l v s xc nh
ng trn.
HS tr li cc cu hi.
Pht biu nh l tr 98 SGK.
Nu tnh cht i xng ca ng
trn.
Pht biu cc kt lun tr 99 SGK.
Tm ca ng trn ngoi tip tam
gic vung u ?
Tm ca ng trn ngoi tip
tam gic vung l trung im cnh
huyn.
Nu mt tam gic c mt cnh l
tam gic th l tam gic g ?
Tam gic l tam gic vung.
20
Hng dn v nh (2 pht)
n li cc nh l hc 1 v bi tp.
Lm tt cc bi tp s 6, 8, 9, 11, 13 tr 129, 130 SBT.
Tit 20 2. ng knh v dy ca ng trn
A. Mc tiu
HS nm c ng knh l dy ln nht trong cc dy ca ng trn,
nm c hai nh l v ng knh vung gc vi dy v ng knh i
qua trung im ca mt dy khng i qua tm.
HS bit vn dng cc nh l chng minh ng knh i qua trung
im ca mt dy, ng knh vung gc vi dy.
Rn luyn k nng lp mnh o, k nng suy lun v chng minh.
GV : Thc thng, com pa, phn mu, bng ph, bt d.
HS : Thc thng, compa, SGK, SBT.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (6 pht)
GV a cu hi kim tra.
1) V ng trn ngoi tip ABC
trong cc trng hp sau :

21

HS thc hin v trn bng ph (c
sn hnh).
a) Tam
gic nhn
b) Tam
gic vung
c) Tam
gic t

2) Hy nu r v tr ca tm ng
trn ngoi tip tam gic ABC i vi
tam gic ABC.
2) Tam gic nhn, tm ng trn
ngoi tip nm trong tam gic.
Tam gic vung, tm ng trn
ngoi tip l trung im ca cnh
huyn.
Tam gic t, tm ng trn ngoi
tip nm ngoi tam gic.
3) ng trn c tm i xng, trc
i xng khng ? Ch r ?
3) ng trn c 1 tm i xng l
tm ca ng trn.
ng trn c v s trc i xng.
Bt k ng knh no cng l trc
i xng ca ng trn.
+ GV v HS nh gi HS c kim tra.
* GV a cu hi nu vn :
Cho ng trn tm O, bn knh R.
Trong cc dy ca ng trn, dy
ln nht l dy nh th no ? Dy
c di bng bao nhiu ?

* tr li cu hi ny cc em hy
so snh di ca ng knh vi
cc dy cn li.

Hot ng 2
22
so snh di ca ng knh v dy. (12pht)
* GV yu cu HS c bi ton SGK
tr 102.
C lp theo di ton trong SGK.

* GV : ng knh c phi l dy
ca ng trn khng ?
HS : ng knh l dy ca ng
trn.
* GV : Vy ta cn xt bi ton trong
2 trng hp :
Dy AB l ng knh.

Dy AB khng l ng knh. HS :
TH1 : AB l ng knh, ta c :
AB = 2R.

TH2 : AB khng l ng knh.
Xt AOB ta c
AB < OA + OB = R + R = 2R (bt
ng thc tam gic).
Vy AB 2R.

GV : Kt qu bi ton trn cho ta
nh l sau :
Hy c nh l 1 tr 103 SGK.

1 HS c nh l 1 tr 103 SGK c lp
theo di v thuc nh l 1 ngay ti
lp.
23
GV a bi tp cng c.
Bi 1 : (GV v sn hnh trn bng
ph).

Cho ABC ; Cc ng cao BH ;
CK.
Chng minh rng :
a) Bn im B ; C ; H ; K cng thuc
mt ng trn.
b) HK < BC.

HS tr li ming.
HS1 : a) Gi I l trung im ca BC.
Ta c : BHC (
H = 90
0
)
IH =
1
2
BC
BKC (
K = 90
0
) IK =
1
2
BC.
(Theo nh l v tnh cht ng
trung tuyn ng vi cnh huyn trong
tam gic vung).

IB = IK = IH = IC
Bn im B ; K ; H ; C cng thuc
ng trn tm I bn knh IB.
HS2 : Xt (I) c HK l dy khng i
qua tm I ; BC l ng knh HK
< BC (Theo nh l 1 va hc).
Hot ng 3
quan h vung gc gia ng knh v dy. (18 pht)
GV : V ng trn (O ; R) ng
knh AB vung gc vi dy CD ti I.
So snh di IC vi ID ?
HS v hnh v thc hin so snh IC
vi ID.
24

GV gi 1 HS thc hin so snh
(thng a s HS ch ngh n trng
hp dy CD khng l ng knh,
GV nn HS thc hin so snh ri
mi a cu hi gi m cho trng
hp CD l ng knh).

HS : Xt OCD c OC = OD (= R)
OCD cn ti O, m OI l ng
cao nn cng l trung tuyn
IC = ID.
GV : Nh vy ng knh AB vung
gc vi dy CD th i qua trung im
ca dy y. Trng hp ng knh
AB vung gc vi ng knh CD th
sao, iu ny cn ng khng ?

HS : Trng hp ng knh AB
vung gc vi ng knh CD th
hin nhin AB i qua trung im O
ca CD.
GV : Qua kt qu bi ton chng ta
c nhn xt g khng ?
HS : Trong mt ng trn, ng
knh vung gc vi mt dy th i
qua trung im ca dy y.
GV : chnh l ni dung nh l 2.
GV a nh l 2 ln mn hnh v
c li.

GV a cu hi :
* ng knh i qua trung im ca
dy c vung gc vi dy khng ?
HS1 : ng knh i qua trung im
ca mt dy c vung gc vi dy .
V hnh minh ho.
25

HS2 : ng knh i qua trung im
ca mt dy khng vung gc vi
dy y.

GV : Vy mnh o ca nh l
ny ng hay sai ?
C th ng trong trng hp no
khng ?
HS : Mnh o ca nh l 2 l
sai, mnh o ny ch ng trong
trng hp ng knh i qua trung
im ca mt dy khng i qua tm
ng trn.
GV : Cc em hy v nh chng minh
nh l sau :
GV c nh l 3 tr 103 SGK.

GV yu cu HS lm .
HS tr li ming

Cho hnh 67.
Hy tnh di
dy AB, bit
OA = 13cm
AM = MB
OM = 5cm.
Hnh 67
C AB l dy khng i qua tm MA
= MB (gt) OM AB (/l quan h
vung gc gia ng knh v dy).
Xt tam gic vung AOM c
AM =
2 2
OA OM (/l Py-ta-go).
AM =
2 2
13 5 = 12 (cm)
AB = 2. AM = 24 cm
26
Hot ng 4
cng c. (7 pht)
Bi 11 tr 104 SGK.
(GV a u bi ln bng ph v sn
hnh, yu cu HS gii nhanh bi tp).

GV : Nhn xt g v t gic AHBK ? T gic AHKB l hnh thang v
AH // BK do cng vung gc vi HK.
Chng minh CH = DK Xt hnh thang AHKB c
AO = OB = R

OM // AH // BK (cng HK)
OM l ng trung bnh ca hnh
thang, vy MH = MK (1)
C OM CD MC = MD (2)
(/l quan h vung gc gia ng
knh v dy).
T (1) v (2) MH MC =
MK MD
CH = DK.
Cu hi cng c :
27
Pht biu nh l so snh di ca
ng knh v dy.
HS pht biu nh l tr 103 SGK
Pht biu nh l quan h vung
gc gia ng knh v dy.
HS pht biu nh l 2 v nh l 3
tr 103 SGK.
Hai nh l ny c mi quan h g
vi nhau.
nh l 3 l nh l o ca nh
l 2.
Hng dn v nh (2 pht)
* Thuc v hiu k 3 nh l hc.
V nh chng minh nh l 3.
Lm tt cc bi tp 10 tr 104 SGK.
Bi 16 ; 18 ; 19 ; 20 ; 21 tr 131 SBT.

Tit 21 luyn tp
A. Mc tiu
Khc su kin thc : ng knh l dy ln nht ca ng trn v cc
nh l v quan h vung gc gia ng knh v dy ca ng trn qua
mt s bi tp.
Rn k nng v hnh, suy lun chng minh.
GV : Bng ph hoc n chiu, giy trong, ghi cu hi bi tp.
Thc thng, com pa, phn mu.
HS : Thc thng, com pa.
28
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (10 pht)
GV nu yu cu kim tra. Hai HS ln kim tra.
HS1 : Pht biu nh l so snh
di ca ng knh v dy.
HS1 : Pht biu nh l 1 tr 103 SGK.
Chng minh nh l . V hnh, chng minh nh l (tr 102,
103 SGK).
HS2 : Cha bi tp 18 tr 130 SGK. HS2 :
( bi a ln mn hnh).

29
Gi trung im ca OA l H.
V HA = HO v BH OA ti H
ABO cn ti B : AB = OB
m OA = OB = R
OA = OB = AB.
AOB u
AOB = 60
0
.
Tam gic vung BHO c
BH = BO. sin60
0
.
BH = 3.
3
2
(cm)
GV nhn xt cho im.
Sau GV b sung thm cu hi
cho lp : Chng minh OC // AB
BC = 2BH = 3 3 (cm)
HS : T gic OBAC l hnh thoi v c 2
ng cho vung gc vi nhau ti trung
im ca mi ng nn
GV : bi tp ny ta c th b
sung thm mt vi cu hi na,
v nh cc em tp t t nht l
mt cu hi na cho bi tp v
sau tr li.
OC // ABp (2 cnh i ca hnh thoi).
Hot ng 2
luyn tp. (33 pht)
Cha bi 21 tr 131 SBT.
30
( bi a ln mn hnh)
GV v hnh trn bng.
1 HS c to bi.

HS v hnh vo v

HS cha ming, GV ghi bng.

GV gi : V OM CD, OM
ko di ct AK ti N.
Hy pht hin cc cp on bng
nhau chng minh bi ton.
K OM CD, OM ct AK ti N
MC = MD (1) (L ng knh vung
gc vi dy cung).
Xt AKB c OA = OB (gt)
ON // KB (cng CD)
AN = NK

Xt AHK c
AN NK (c / m trn) MH MK
(2) MN // AH (cng CD)
'
= = 1
1
!
1
1+

T (1) v (2) ta c
MC MH = MD MK
hay CH = DK.
Bi 2 : Cho ng trn (O), hai
dy AB ; AC vung gc vi
nhau bit AB = 10, AC = 24.
Mt HS c to bi.
Mt HS ln bng v hnh.
HS v hnh vo v.
31
a) Tnh khong cch t mi dy
n tm.
b) Chng minh ba im B ; O ;
C thng hng.
c) Tnh ng knh ca ng
trn (O).
( bi a ln mn hnh).

GV Hy xc nh khong cch
t O ti AB v ti AC.
Tnh cc khong cch .
a) K OH AB ti H
OK AC ti K
AH HB (theo nh l ng
AK KC vung gc vi dy)
=
=

* T gic AHOK
C

A K H = = = 90
0
.
AHOK l hnh ch nht
AH = OK =
AB 10
2 2
= = 5
OH = AK =
AC 24
2 2
= = 12
GV : chng minh 3 im B ;
O ; C thng hng ta lm th no ?
b) Theo chng minh cu a c AH = HB.
T gic AHOK l hnh ch nht nn
KOH = 90
0
v KO = AH
suy ra KO = HB CKO OHB =
(V

K H = = 90
0
; KO = OH ;
OC = OB (= R))

1 1
C O = = 90
0
(gc tng ng)
32
GV lu HS : Khng nhm ln

1 1
C O = hoc

1 2
B O = do
ng v ca hai ng thng
song song v B, O, C cha thng
hng.
m

1 2
C O = 90
0
(2 gc nhn ca tam
gic vung).

0
1 2
0
suy ra O O 90
c KOH = 90
'
1
=
1
1
!
1
1
1+

2 1
O KOH O = 180
0
.
hay
COB = 180
0
.
ba im C ; O ; B thng hng.
GV : Ba im B ; O ; C thng
hng chng t on BC l dy
nh th no ca ng trn (O) ?
Nu cch tnh BC.
c) Theo kt qu cu b ta c BC l ng
knh ca ng trn (O).
Xt ABC (
A = 90
0
)
Theo nh l Py-ta-go :
BC
2
= AC
2
+ AB
2

BC
2
= 24
2
+ 10
2

BC = 676 .
Bi 3 ( bi a ln mn hnh).
Cho ng trn (O, R) ng
knh AB ; im M thuc bn
knh OA ; dy CD vung gc
vi OA ti M. Ly im
E AB sao cho ME = MA.
a) T gic ACED l hnh g ?
Gii thch.

b) Gi I l giao im ca ng
thng DE v BC.
Chng minh rng im I thuc
ng trn (O) c ng knh EB.

33
c) Cho AM =
R
3
. Tnh S
ACBD
.
HS c v v hnh vo v.
GV v hnh trn bng.

HS tr li ming cu :
a) Ta c dy CD OA ti M
MC = MD (nh l ng knh vung
gc vi dy cung).
AM = ME (gt)
T gic ACED l hnh thoi.
(v c 2 ng cho vung gc vi nhau
ti trung im mi ng).
34
b)
Xt ACB c O l trung im ca AB
CO l trung tuyn thuc cnh AB
m CO = AO = OB =
AB
2

ACB vung ti C.
AC CB
m DI // AC (2 cnh i ca hnh thoi)
nn DI CB ti I
hay
EIB = 90
0
.
C O l trung im ca EB
IO l trung tuyn thuc cnh huyn
EB IO =
EB
2

IO = EO = OB
im I thuc ng trn (O) ng
knh EB
GV : T gic ACBD l mt t
gic c c im g ?
c) T gic ACBD l mt t gic c 2
ng cho AB v CD vung gc vi
nhau.
Nu cch tnh din tch t gic
c hai ng cho vung gc.
GV gi : bit AB = 2R v
CD = 2CM
T gic c hai ng cho vung gc
vi nhau c din tch bng na tch hai
ng cho.
35
Trong tam gic vung ACB c
CM
2
= AM. MB =
R 5R
.
3 3

Tnh CM theo R.
T tnh din tch t gic
ACBD.
HS nu cch tnh
CM
2
= AM. MB (h thc lng trong tam
gic vung).
CM =
R 5R R 5
.
3 3 3
=
(Nu thiu thi gian, GV gi ,
HS v nh lm cu c)
CD = 2CM =
2R 5
3

S
ACBD
=
AB. CD
2

=
2
2R. 2R 5 2R 5
2. 3 3
=
Khi lm bi tp cn c k , nm vng gi thit, kt lun.
C gng v hnh chun xc, r, p.
Vn dng linh hot cc kin thc c hc.
C gng suy lun lgic.
V nh lm tt cc bi tp 22 ; 23 SBT.

Tit 22 3. lin h gia dy
v khong cch t tm n dy
36
A. Mc tiu
HS nm c cc nh l v lin h gia dy v khong cch t tm n
dy ca mt ng trn.
HS bit vn dng cc nh l trn so snh di hai dy, so snh cc
khong cch t tm n dy.
Rn luyn tnh chnh xc trong suy lun v chng minh.
GV : Thc thng, com pa, bng ph, bt d, phn mu.
HS : Thc thng, com pa, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
1. bi ton. (10 pht)
GV t vn : Gi hc trc bit
ng knh l dy ln nht ca
ng trn. Vy nu c 2 dy ca
ng trn, th da vo c s no ta
c th so snh c chng vi nhau.
Bi hc hm nay s gip ta tr li
cu hi ny.

GV : Ta xt bi ton SGK tr 104.
GV yu cu 1 HS c . 1 HS c bi ton, c lp theo di.
37
GV yu cu HS v hnh.

GV : Hy chng minh
OH
2
+ HB
2
= OK
2
+ KD
2
.
HS : Ta c OK CD ti K
OH AB ti H.
Xt KOD (
K = 90
0
) v HOB
(
H = 90
0
)

p dng nh l Py-ta-go ta c :
2 2 2 2
2 2 2 2
OK + KD = OD = R
OH HB OB R
'
1
1
!
1
= =
1
+

OH
2
+ HB
2
= OK
2
+ KD
2
(= R
2
)
GV : Kt lun ca bi ton trn cn
ng khng, nu mt dy hoc hai
dy l ng knh.
Gi s CD l ng knh
K trng O KO = 0, KD = R
OK
2
+ KD
2
= R
2
= OH
2
+ HB
2
.
Vy kt lun ca bi ton trn vn
ng nu mt dy hoc c hai dy l
ng knh.
Hot ng 2
2. LN H GA DY
VA KHOANG CCH TU TM N DY. (25 pht)
a) nh l 1.
GV cho HS lm .

38
T kt qu bi ton l
OH
2
+ HB
2
= OK
2
+ KD
2
.
Em no chng minh c :
a) Nu AB = CD th OH = OK.
b) Nu OH = OK th AB = CD.
a) OH AB, OK CD theo nh l
ng knh vung gc vi dy
AB
AH HB
2
CD
v CK KD
2
nu AB CD
'
1
1
= =
1
1
1
1
1
1
= =
!
1
1
1
1
=
1
1
1
1+
HB = KD
HB = KD HB
2
= KD
2

m OH
2
+ HB
2
= OK
2
+ KD
2
(c/m trn)
OH
2
= OK
2
OH = OK.

2 2
2 2 2 2
HS 2 : Nu OH = OK OH = OK
m OH + HB = OK + KD
HB
2
= KD
2
HB = KD
hay
AB CD
2 2
= AB = CD.
GV : Qua bi ton ny chng ta c
th rt ra iu g ?

Lu :AB, CD l hai dy trong cng
mt ng trn. OH, OK l cc
khong cch t tm O n ti dy
AB, CD.
HS : Trong mt ng trn :
Hai dy bng nhau th cch u tm.
Hai dy cch u tm th bng nhau.
GV : chnh l ni dung nh l 1
ca bi hc hm nay.

39
GV a nh l ln mn hnh nhn
mnh li.
Mt vi HS nhc li nh l 1.
GV a bi tp cng c.
Bi 1 : Cho hnh v, trong
MN = PQ. Chng minh rng.
a) AE = AF b) AN = AQ

HS tr li ming.
a) Ni OA.
MN = PQ OE = OF
(theo nh l lin h gia dy v
khong cch n tm).
OEA = OFA (cnh huyn -
cnh gc vung)
AE = AF (cnh tng ng) (1)

b) C OE MN EN =
MN
2

OF PQ FQ =
PQ
2

m MN = PQ (gt)
NE = FQ (2)
T (1) v (2) AE EN = AF FQ
AN = AQ.
40
b) nh l 2 :
GV : Cho AB, CD l hai dy ca
ng trn (O), OH AB, OK
CD. Theo nh l 1.
Nu AB = CD th OH = OK
Nu OH = OK th AB = CD

i din mt nhm tr li.
a) Nu AB > CD th
1
2
AB >
1
2
CD.
HB > KD
(v HB =
1
2
AB ;
KD =
1
2
CD)
2 2
2 2 2 2
HB KD
m OH HB OK KD
'
1
1
!
1
=
1
+

OH
2
< OK
2
m OH ; OK > 0
nn OH < OK.
Nu AB > CD th OH so vi OK nh
th no ?
GV yu cu HS trao i nhm ri tr
li.

GV : Hy pht biu kt qu ny
thnh mt nh l.
HS : Trong hai dy ca mt ng
trn, dy no ln hn th dy gn
tm hn.
GV : Ngc li nu OH < OK th AB
so vi CD nh th no ?
HS : Nu OH < OK th AB > CD.
GV : Hy pht biu thnh nh l. Trong hay dy ca mt ng trn
dy no gn tm hn th dy ln
hn.
GV : T nhng kt qu trn ta c
nh l no ?
HS pht biu nh l 2 tr 105 SGK.
41
GV a nh l ln mn hnh nhn
mnh li.
GV : Cho HS lm SGK.
GV v hnh v tm tt bi ton.
O l giao im ca cc ng trung
trc ca ABC.

Bit OD > OE ;
OE = OF.
So snh cc di.
a) BC v AC
HS tr li ming
b) AB v AC a) O l giao im ca cc ng
trung trc ca ABC O l tm
ng trn ngoi tip ABC.
C OE = OF AC = BC (theo nh
l 1 v lin h gia dy v khong
cch n tm).
b) C OD > OE v OE = OF
nn OD > OF AB < AC (theo
nh l 2 v lin h gia dy v
khong cch n tm).
Hot ng 3
Luyn tp - cng c. (8 pht)
GV cho HS lm bi tp 12 SGK.
GV hng dn HS v hnh.
Mt HS c to bi.
Nu gi thit, kt lun ca bi ton.
42
(O, 5cm).
dy AB = 8cm.
I AB, AI = 1cm
I CD, CD AB

a) Tnh khong cch t O n
AB.
b) Chng minh CD = AB
Sau 3 pht GV gi 2 HS ln bng
trnh by bi lm ln lt tng cu.
HS1 :
a) K OH AB ti H, ta c
AH = HB =
AB 8
2 2
= = 4cm.
Tam gic vung OHB c :
OB
2
= BH
2
+ OH
2
(/l Py-ta-go).
5
2
= 4
2
+ OH
2
OH = 3 (cm)
HS2 :
b) K OK CD. T gic OHIK c

H I K = =
= 90
0
OHIK l hnh
ch nht.
OK = IH = 4 1 = 3 (cm)
C OH = OK AB = CD (/l lin h
gia dy v khong cch n tm).
43
GV : T bi ton trn em no c th
t thm cu hi.
V d : T I k dy MN OI.
Hy so snh MN vi AB.
HS nu kin :
C th thay cu chng minh
CD = AB bng cu tnh di dy CD.
Cu hi cng c :
* Qua gi hc chng ta cn ghi nh
nhng kin thc g ?
Nu cc L v cc kin thc ?
HS pht biu cc nh l hc trong
bi.
1) Hc k l thuyt hc thuc v chng minh li nh l.
2) Lm tt cc bi tp 13, 14, 15 tr 106 SGK
Tit 23 4. V tr tng i ca ng thng
v ng trn
A. Mc tiu
HS nm c ba v tr tng i ca ng thng v ng trn, cc
khi nim tip tuyn, tip im. Nm c nh l v tnh cht tip tuyn.
Nm c cc h thc gia khong cch t tm ng trn n ng
thng v bn knh ng trn ng vi tng v tr tng i ca ng thng
v ng trn.
HS bit vn dng cc kin thc c hc trong gi nhn bit cc v
tr tng i ca ng thng v ng trn.
44
Thy c mt s hnh nh v v tr tng i ca ng thng v
ng trn trong thc t.
1 que thng, com pa ; thc thng, bt d ; phn mu.
HS : Com pa, thc thng.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
ba v tr tng i ca ng thng
v ng trn (22 pht)
GV nu cu hi t vn : Hy nu
cc v tr tng i ca hai ng
thng ?
HS : C 3 v tr tng i gia hai
ng thng.
Hai ng thng song song (khng
c im chung)
Hai ng thng ct nhau (c mt
im chung)
Hai ng thng trng nhau (c v
s im chung)
Vy nu c mt ng thng v mt
ng trn, s c my v tr tng
i ? Mi trng hp c my im
chung.

HS tr li : c 3 v tr tng i
ng thng v ng trn.
* ng thng v ng trn c 2
im chung.
* ng thng v ng trn ch c
1 im chung.
* ng thng v ng trn khng
c im chung.
45
GV v mt ng trn ln bng,
dng que thng lm hnh nh ng
thng, di chuyn cho HS thy c
cc v tr tng i ca ng thng
v ng trn

GV nu v sao mt ng
thng v mt ng trn khng th
c nhiu hn hai im chung ?
HS : Nu ng thng v ng trn
c 3 im chung tr ln th ng
trn i qua ba im thng hng, iu
ny v l.
GV : Cn c vo im chung ca
ng thng v ng trn m ta c
cc v tr tng i ca chng.
a) ng thng v ng trn ct
nhau
GV : Cc em hy c SGK tr 107 v
cho bit khi no ni : ng thng a
v ng trn (O) ct nhau.

GV : ng thng a c gi l ct
tuyn ca ng trn (O)
Hy v hnh, m t v tr tng i
ny.
HS : Khi ng thng a v ng
trn (O) c hai im chung th ta ni
ng thng a v ng trn (O) ct
nhau.
HS v v tr li. GV gi 1 HS ln bng v hnh hai
trng hp :
ng thng a khng i qua O.

46
ng thng a i qua O
GV hi :
Nu ng thng a khng i qua O
th OH so vi R nh th no ? Nu
cch tnh AH, HB theo R v OH.
Nu ng thng a i qua tm O
th OH bng bao nhiu ?
+ ng thng
a khng qua O
c OH < OB
hay OH < R
OH AB
+ ng thng a
i qua O th
OH = 0 < R
AH = HB =
2 2
R OH

GV : Nu OH cng tng th ln
AB cng gim n khi AB = 0 hay A
trng B th OH bng bao nhiu ?

HS : Khi AB = 0 th OH = R
Khi ng thng a v ng trn
(O ; R) c my im chung ?
b) ng thng v ng trn tip
xc nhau.
(O ; R) ch c mt im chung.
GV yu cu HS c SGK tr 108 ri
tr li cu hi :
Khi no ni ng thng a v
ng trn (O ; R) tip xc nhau ?
HS c SGK, tr li
(O ; R) ch c mt im chung th ta
ni ng thng a v ng trn (O)
tip xc nhau.
Lc ng thng a gi l g ?
im chung duy nht gi l g ?
GV v hnh ln bng
Lc ng thng a gi l tip
tuyn. im chung duy nht gi l
tip im.
47

Gi tip im l C, cc em c nhn
xt g v v tr ca OC i vi ng
thng a v di khong cch OH.
GV hng dn HS chng minh nhn
xt trn bng phng php phn
chng nh SGK.
GV ni tm tt :
HS nhn xt :
OC a, H C v OH = R

GT
ng thng a l tip tuyn
ca (O)
C l tip im
KL
a OC
HS ghi nh l di dng gi thit v
kt lun.
GV yu cu vi HS pht biu nh l
v nhn mnh y l tnh cht c bn
ca tip tuyn ng trn.
HS pht biu nh l
ng thng a v ng trn khng
c im chung. Ta ni ng thng
v ng trn (O) khng giao nhau.
ta nhn thy OH > R
GV : ng, ngi ta chng minh
c OH > R

Hot ng 2
2. H thc gia khong cch t tm ng trn n
ng thng v bn knh ca ng trn (8 pht)
48
GV ; t OH = d, ta c cc kt lun
sau.

GV yu cu 1 HS c to SGK t
nu ng thng a ... n ... khng
giao nhau
HS c SGK
GV gi tip 1 HS ln in vo bng
sau

V tr tng i ca ng
thng v ng trn
S im chung H thc gia d v R
1)
2)
3)

Hot ng 3
Cng c (13 pht)
GV cho HS lm
( bi a ln mn hnh)
Mt HS ln v hnh.

a) ng thng a c v tr nh th no
i vi ng trn (O) ? V sao ?

HS tr li ming
a) ng thng a ct ng trn (O)
v
d 3cm
R 5cm
=
=

d < R.
49
b) Tnh di BC
b) Xt BOH (
H = 90
0
) theo nh l
Py-ta-go OB
2
= OH
2
+ HB
2

HB =
2 2
5 3 = 4 (cm)
BC = 2.4 = 8 (cm)
Bi tp 17 tr 109 SGK.
in vo cc ch trng (...)

Trong bng sau HS ln lt ln bng in hoc ng
ti ch tr li ming.
R d V tr tng i ca ng thng v ng trn
5 cm 3 cm ng thng v ng trn ct nhau
6 cm 6 cm Tip xc nhau
4 cm 7 cm ng thng v ng trn khng giao nhau.

Bi tp 2 :
Cho ng thng a. Tm I ca tt c
cc ng trn c bn knh 5 cm v
tip xc vi ng thng a nm trn
ng no ?
HS tr li ming
Tm I ca cc ng trn c bn knh
5 cm v tip xc vi ng thng a
nm trn hai ng thng d v d song
song vi a v cch a l 5 cm.
Bi 39 tr 133 SBT
( bi trn bng ph)
Cho hnh v

a) Tnh di
AD
b) Chng minh
ng thng
AD tip xc
vi ng trn
c ng knh
BC.

50
GV hng dn HS v BH DC v
hi : Lm th no tnh c
di AD ?
HS : tnh c AD ta tnh BH da
vo tam gic vung BHC.
Ta c DH = AB = 4 cm
(cnh hnh ch nht)
HC = DC DH = 9 4 = 5 cm
Theo nh l Py-ta-go ta c
BH
2
+ HC
2
= BC
2

BH

=

2 2
13 5
= 12 (cm)
AD = 12 (cm)
Cu b v nh lm tip.
Hng dn v nh (2 pht)
Tm trong thc t cc hnh nh ba v tr tng i ca ng thng v
ng trn.
Hc k l thuyt trc khi lm bi tp.
Lm tt cc bi tp 18 ; 19 ; 20 tr 110 SGK
Bi 39 (b) ; 40 ; 41 tr 133 SBT.
Tit 24 5. Du hiu nhn bit tip tuyn
ca ng trn
A. Mc tiu
HS nm c cc du hiu nhn bit tip tuyn ca ng trn.
HS bit v tip tuyn ti mt im ca ng trn, v tip tuyn i qua
mt im nm bn ngoi ng trn.
51
HS bit vn dng cc du hiu nhn bit tip tuyn ca ng trn vo
cc bi tp tnh ton v chng minh.
Pht huy tr lc ca HS.
GV : Thc thng, com pa, phn mu.
Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi bi tp.
HS : Thc thng, com pa.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
Kim tra. (8 pht)
HS 1 : a) Nu cc v tr tng i ca
ng thng v ng trn, cng cc
h thc lin h tng ng.
Hai HS ln bng kim tra
HS 1 : a) Nu ba v tr tng i ca
ng thng v ng trn cng cc
h thc tng ng.
b) Th no l tip tuyn ca mt
ng trn ? Tip tuyn ca ng
trn c tnh cht c bn g ?
b) Tip tuyn ca ng trn l
ng thng ch c mt im chung
vi ng trn.
Tnh cht : HS pht biu nh l tr
108 SGK.
HS 2 : Cha bi tp 20 tr 110 SGK
( bi a ln mn hnh)
HS2 :
52

Theo u bi : AB l tip tuyn ca
ng trn (0 ; 6cm) OB AB
nh l py-ta-go p dng vo OBA
OA
2
= OB
2
+ AB
2

AB =
2 2 2 2
OA OB 10 6 =
= 8 (cm)
GV : Nhn xt, cho im HS HS lp nhn xt bi lm ca bn,
cha bi.
Hot ng 2
1. Du hiu nhn bit tip tuyn ca ng trn (12 pht)
GV : Qua bi hc trc, em bit
cch no nhn bit mt tip tuyn
ng trn ?
HS : Mt ng thng l tip tuyn
ca mt ng trn nu n ch c
mt im chung vi ng trn .
Nu d = R th ng thng l tip
tuyn ca ng trn.
GV v hnh : Cho ng trn (O), ly
im C thuc (O). Qua C v ng
thng a vung gc vi bn knh OC.
Hi ng thng a c l tip tuyn
ca ng trn (O) hay khng ?
V sao ?

53

HS : C OC a, vy OC chnh l
khong cch t O ti ng thng a
hay d = OC. C C (O, R) OC = R.
Vy d = R ng thng a l tip
tuyn ca ng trn (O)
GV : Vy nu mt ng thng i
qua mt im ca ng trn, v
vung gc vi bn knh i qua im
th ng thng l 1 tip tuyn
ca ng trn.
GV cho 1 HS c to mc a SGK v
yu cu c lp theo di GV nhn
mnh li nh l v ghi tm tt.

C a;C (O)
a OC
'
1
1
!
1
1+
a l tip tuyn ca (O)
Vi HS pht biu li nh l
HS ghi vo v.
GV cho HS lm
1HS c v v hnh

HS 1 : Khong cch t A n BC
bng bn knh ca ng trn nn
BC l tip tuyn ca ng trn.
54
GV : Cn cch no khc khng ?

HS 2 : BC AH ti H, AH l bn
knh ca ng trn nn BC l tip
tuyn ca ng trn.
Hot ng 3
p dng (12 pht)
GV : Xt bi ton trong SGK. HS c to ton
Qua im A nm bn ngoi ng
trn (O), hy dng tip tuyn ca
ng trn
GV v hnh tm hng dn HS
phn tch bi ton.

Gi s qua A, ta dng c tip
tuyn AB ca (O). (B l tip im).
Em c nhn xt g v tam gic ABO ?

HS : Tam gic ABO l tam gic
vung ti B (do AB OB theo tnh
cht ca hai tip tuyn)
55
Tam gic vung ABO c AO l
cnh huyn, vy lm th no xc
nh im B ?
Trong tam gic vung ABO trung
tuyn thuc cnh huyn bng na
cnh huyn nn B phi cch trung
im M ca AO mt khong bng
AO
2

Vy B nm trn ng no ?
Nu cch dng tip tuyn AB
GV dng hnh 75 SGK
B phi nm trn ng trn (M ;
AO
2
)
GV yu cu HS lm Hy
chng minh cch dng trn l ng.
HS nu cch dng nh tr 111 SGK
HS dng hnh vo v.
AOB c ng trung tuyn BM
bng
AO
2
nn
ABO = 90
0

AB OB ti B AB l tip
tuyn ca (O)
Chng minh tng t ; AC l tip
tuyn ca (O)
GV : Bi ton ny c 2 nghim hnh
GV : Vy ta bit cch dng tip
tuyn vi mt ng trn qua mt
im nm trn ng trn hoc nm
ngoi ng trn

Hot ng 4
Luyn tp cng c (11 pht)
56
Bi 21 tr 11 SGK
GV cho 1 HS c v gii sau 2
pht suy ngh.

Xt ABC c AB = 3
AC = 4 ; BC = 5
C AB
2
+ AC
2
= 3
2
+ 4
2
= 5
2
= BC
2

BAC = 90
0
(theo nh l Py-ta-go
o)

AC BC ti A
AC l tip tuyn ca ng trn
(B ; BA)
Bi 22 tr 111 SGK
GV yu cu 1 HS c bi
GV hi : Bi ton ny thuc dng g ?
Cch tin hnh nh th no ?
HS : Bi ton ny thuc bi ton
dng hnh
Cch lm : V hnh dng tm, phn
tch bi ton, t tm ra cch dng.
GV v hnh tm

57
Gi s ta dng c ng trn
(O) i qua B v tip xc vi ng
thng d ti A, vy tm O phi tho
mn nhng iu kin g ?
HS : ng trn (O) tip xc vi
ng thng d ti A OA d
ng trn (O) i qua A v B
OA = OB
O phi nm trn trung trc ca AB
Vy O phi l giao im ca ng
vung gc vi d ti A v ng trung
trc ca AB.
Hy thc hin dng hnh. Mt HS ln dng hnh

GV nu cu hi cng c : Nu cc du
hiu nhn bit tip tuyn.
HS nhc li hai du hiu nhn bit tip
tuyn (theo nh ngha v nh l)
Hng dn v nh (2 pht)
Cn nm vng :
nh ngha.
Tnh cht.
Du hiu nhn bit tip tuyn ca ng trn.
Rn k nng dng tip tuyn ca ng trn qua mt im nm trn ng trn
hoc mt im nm ngoi ngtrn.
Bi tp v nh s 23, 24 tr 111, 112 SGK
S 42, 43, 44 tr 134 SBT.
58
Tit 25 luyn tp
A. Mc tiu
Rn luyn k nng nhn bit tip tuyn ca ng trn
Rn k nng chng minh, k nng gii bi tp dng tip tuyn.
Pht huy tr lc ca hc sinh.
GV : Thc thng, com pa, ke, phn mu.
Bng ph, giy trong (n chiu)
HS : Thc thng, com pa, ke.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra (8 pht)
HS 1 : 1. Nu cc du hiu nhn bit
tip tuyn ca ng trn.

59
2. V tip tuyn ca ng trn (O)
i qua im M nm ngoi ng trn
(O) Chng minh

HS 1 tr li theo SGK v v hnh

HS 2 : Cha bi tp 24 (a) tr 111
SGK
( bi a ln mn hnh)

a) Gi giao im ca OC v AB l H
OAB cn O (v OA = OB = R)
OH l ng cao nn ng thi l
phn gic :

1 2
O O = Xt OAC v
OBC c OA = OB = R

1 2
O O = (c/m trn)
OC chung.

OAC = OBC (cgc)

OBC OAC = = 90
0

CB l tip tuyn ca (O)
GV nhn xt, cho im HS lp nhn xt, cha bi
60
Hot ng 2
Luyn tp (35 pht)
GV yu cu HS lm tip cu b bi 24
SGK
b) Cho bn knh ca ng trn bng
15 cm ; AB = 24 cm
Tnh di OC

GV : tnh c OC, ta cn tnh
on no ?
Nu cch tnh ?

HS : Ta cn tnh OH
C OH AB AH = HB =
AB
2

hay AH =
24
2
= 12 (cm)
trong tam gic vung OAH
OH =
2 2
OA AH (nh l Py-ta-go)
OH =
2 2
15 12 = 9(cm)
Trong tam gic vung OAC
OA
2
= OH.OC (h thc lng trong
tam gic vung)
OC =
2 2
OA 15
OH 9
= 25 (cm)
Bi 25 tr 112 SGK.
( bi a ln mn hnh)
GV hng dn HS v hnh
Mt HS c to bi

61

HS v hnh vo v
a) T gic OCAB l hnh g ? Ti sao ?
HS : C OA BC (gi thit)
MB = MC (nh l ng knh
vung gc vi dy)
Xt t gic OCAB c
MO = MA, MB = MC
OA BC
T gic OCAB l hnh thoi (theo
du hiu nhn bit)
b) Tnh di BE theo R
Nhn xt g v OAB ?
HS : OAB u v c OB = BA v
OB = OA
OB = BA = OA = R

BOA = 60
0

Trong tam gic vung OBE
BE = OB. tg60
0
= R. 3
GV : Em no c th pht trin thm
cu hi ca bi tp ny ?
HS : C th nu cu hi chng minh
EC l tip tuyn ca ng trn (O)
62
GV : Hy chng minh EC l tip
tuyn ca ng trn (O)
HS : Chng minh tng t ta c
AOC = 60
0

Ta c BOE = COE (v OB = OC ;

BOA AOC = (= 60
0
) ; cnh OA
chung)

OBE OCE = (gc tng ng)
m
OBE = 90
0

nn
OCE = 90
0

CE bn knh OC
Nn CE l tip tuyn ca ng trn
(O)
Bi 45 tr 134 SBT
(GV tm tt u bi)

ABC cn ti A
AD BC ; BE AC
AD BE = {H}
ng trn (O ;
AH
2
)

a) E (O)
b) DE l tip tuyn ca (O)

63
1 HS c v v hnh

GV : Cho 1 HS cha cu a trn bng
a) Ta c BE AC ti E
AEH vung ti E
c OA = OH (gi thit) OE l
trung tuyn thuc cnh AH OH =
OA = OE
E (O) c ng knh AH
64
GV cho HS hot ng nhm
chng minh cu b

HS hot ng theo nhm
b) BEC (
E = 90
0
) c ED l trung
tuyn ng vi cnh huyn (do BD =
DC)
ED = BD
DBE cn

1 1
E B =
C OHE cn (do OH = OE)

1 2
H E =
m

1 2
H H = (i nh)

2 2
E H =
Vy

1 2 1 2
E E B H = = 90
0

DE vung gc vi bn knh OE ti E
DE l tip tuyn ca ng trn (O)
GV kim tra thm bi vi nhm khc

Sau 5 pht, i din 1 nhm trnh by
bi
HS lp nhn xt, cha bi
Bi tp : Cho on thng AB, O l
trung im. Trn cng mt na mt
phng b AB, k hai tia Ax v By
vung gc vi AB, Trn Ax v By ly
Mt HS c to bi
HS v hnh vo v
Mt HS ln bng v hnh
65
2 im C v D sao cho
COD = 90
0
.
DO ko di ct ng thng CA ti I,
Chng minh
a) OD = OI
b) CD = AC + BD
c) CD l tip tuyn ca ng trn
ng knh AB
( bi a ln mn hnh)

GV : Hy chng minh OD = OI HS chng minh
a) Xt OBD v OAI c

B A = = 90
0

OB = OA (gi thit)

1 2
O O = (i nh)
OBD = OAI (gcg)
OD = OI (cnh tng ng)
v BD = AI
66
b) Chng minh CD = CI
GV gi : Nhn xt CD bng on
no ?
b) CID c CO va l trung tuyn
va l ng cao
CID cn : CI = CD
M CI = CA + AI
v AI = BD (c/m trn)
CD = AC + BD
c) chng minh CD l tip tuyn
ca ng trn ng knh AB tc
ng trn (O ; OA) ta cn chng
minh iu g ?
HS : K OH CD (H CD) ta cn
chng minh OH = OA

Hy chng minh OH = OA
CID cn ti C nn ng cao CO
ng thi l phn gic
OH = OA (tnh cht cc im trn
phn gic ca mt gc)
H (O ; OA)
C CD i qua H v CD OH
GV nhc li chng minh HS nm
vng.
CD l tip tuyn ca ng trn
(O ; OA)
Hng dn v nh (2 pht)
Cn nm vng l thuyt : nh ngha, tnh cht, du hiu nhn bit tip tuyn.
Lm tt cc bi tp 46, 47 tr 134 SBT
c C th em cha bit v 6 Tnh cht hai tip tuyn ct nhau.
67
Tit 26 6. Tnh cht ca hai tip tuyn ct nhau
A. Mc tiu
HS nm c cc tnh cht ca hai tip tuyn ct nhau ; nm c th
no l ng trn ni tip tam gic, tam gic ngoi tip ng trn ; hiu
c ng trn bng tip tam gic.
Bit v ng trn ni tip mt tam gic cho trc. Bit vn dng cc
tnh cht hai tip tuyn ct nhau vo cc bi tp v tnh ton v chng minh.
Bit cch tm tm ca mt vt hnh trn bng thc phn gic.
nh l.
Thc phn gic (h . 83 SGK)
HS : n tp nh ngha, tnh cht, du hiu nhn bit tip tuyn ca
ng trn.
Thc k, com pa, ke.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra (8 pht)
GV nu cu hi kim tra (Mt HS ln bng kim tra)
68
Pht biu nh l, du hiu nhn
bit tip tuyn ca ng trn.
Pht biu nh l tr 110 SGK
Cha bi tp 44 tr 134 SBT. Cho
tam gic ABC vung ti A. V
ng trn (B, BA) v ng trn
(C, CA). Chng minh CD l tip
tuyn ca ng trn (B)
Cha bi tp. HS v hnh

Chng minh
ABC vDBC c
AB = DB = R (B).
AC = DC = R (C))
BC chung
ABC = DBC (ccc)

= BAC BDC = 90
0

CD BD
CD l tip tuyn ca ng trn (B)
69
GV nhn xt, cho im. GV hi
thm : CA c l tip tuyn ca
ng trn (B) khng ?
Nh vy, trn hnh v ta c CA v
CD l hai tip tuyn ct nhau ca
ng trn (B). Chng c nhng
tnh cht g ? chnh l ni dung
bi hm nay.
HS : C CA BA
CA cng l tip tuyn ca ng
trn (B)
Hot ng 2
nh l v hai tip tuyn ct nhau (12 pht)
GV yu cu HS lm

Mt HS c to SGK
HS nhn xt OB = OC = R
AB = AC ;

BAO CAO = ; ...
GV gi : C AB, AC l cc tip
tuyn ca ng trn (O) th AB,
AC c tnh cht g ?
HS : AB OB ; AC OC

(GV in k hiu vung gc vo hnh)
70
Hy chng minh cc nhn xt trn.
HS : Xt ABO v ACO c

B C = = 90
0
(tnh cht tip tuyn)
OB = OC = R
AO chung.
ABO = ACO (cnh huyn cnh
gc vung)
AB = AC

1 2
A A = ;

1 2
O O =
GV gii thiu : Gc to bi hai tip
tuyn AB v AC l gc BAC, gc to
bi hai bn knh OB v OC l gc
BOC. T kt qu trn hy nu cc
tnh cht ca hai tip tuyn ca mt
ng trn ct nhau ti mt im.

HS nu ni dung nh l hai tip tuyn
ca mt ng trn ct nhau.
71
GV yu cu HS c nh l tr 114
SGK v t xem chng minh ca SGK.
GV gii thiu mt ng dng ca
nh l ny l tm tm ca cc vt
hnh trn bng thc phn gic
GV a thc phn gic ra cho
HS quan st, m t cu to v cho
HS lm . Hy nu cch tm
tm ca mt ming g hnh trn
bng thc phn gic

HS : Ta t ming g hnh trn tip xc
vi hai cnh ca thc.
K theo tia phn gic ca thc, ta v
c mt ng knh ca hnh trn.
Xoay ming g ri lm tip tc nh
trn, ta v c ng knh th hai.
Giao im ca hai ng knh l tm
ca ming g hnh trn.
Hot ng 3
2. ng trn ni tip tam gic (10 pht)
GV : Ta bit v ng trn
ngoi tip tam gic.

Th no l ng trn ngoi tip
tam gic. Tm ca ng trn
ngoi tip tam gic v tr no ?

HS : ng trn ngoi tip tam gic l
ng trn i qua ba nh ca tam
gic. Tm ca n l giao im cc
ng trung trc ca tam gic.
72
GV yu cu HS lm GV v
hnh

Mt HS c to
HS v hnh theo bI
HS tr li :
V I thuc phn gic gc A nn IE = IF.
V I thuc phn gic gc B nn IF = ID
Vy IE = IF = ID
D, E, F nm cng trn mt ng
trn (I ; ID).
Chng minh ba im D, E, F nm
trn cng mt ng trn tm I.
Sau d GV gii thiu ng trn
(I, ID) l ng trn ni tip
ABC vABC l tam gic ngoi
tip (I)

GV hi : Vy th no l ng
trn ni tip tam gic, tm ca
ng trn ni tip tam gic v
tr no ? Tm ny quan h vi ba
cnh ca tam gic nh th no ?

HS : ng trn ni tip tam gic l
ng trn tip xc vi ba cnh ca
tam gic.
Tm ca ng trn ni tip tam gic
l giao im cc ng phn gic trong
ca tam gic.
Tm ny cch u ba cnh ca tam gic.
Hot ng 4
3. ng trn bng tip tam gic (8 pht)
GV cho HS lm ( bi v hnh
v a ln bng ph hoc mn hnh)

73

HS c v quan st hnh v.
Chng minh ba im D, E, F nm trn
cng mt ng trn c tm l K.
HS tr li : V K thuc tia phn gic
ca
xBC nn KF = KD. V K thuc tia

phn gic ca
BCy nn KD = KE
KF = KD = KE. Vy D, E, F nm trn
cng mt ng trn (K ; KD).
GV gii thiu : ng trn (K ; KD)
tip xc vi mt cnh ca tam gic
v tip xc vi cc phn ko di
ca hai cnh kia gi l ng trn
bng tip tam gic ABC.

GV hi : Vy th no l ng
trn bng tip tam gic ?
HS : ng trn bng tip tam gic
l ng trn tip xc vi mt cnh
ca tam gic v cc phn ko di ca
hai cnh cn li.
Tm ca ng trn bng tip
tam gic v tr no ?
Tm ca ng trn bng tip tam
gic l giao im 2 ng phn gic
ngoi ca tam gic.
74
GV lu : Do KF = KE K nm
trn phn gic ca gc A nn tm
ng trn bng tip tam gic cn
l giao im ca mt phn gic
ngoi v mt phn gic trong ca
gc khc ca tam gic.

Mt tam gic c my ng trn
bng tip ?
GV a ln mn hnh tam gic ABC
c ba ng trn HS hiu r.
Mt tam gic c ba ng trn bng
tip nm trong gc A, gc B, gc C
Hot ng 5
Cng c (5 pht)
Pht biu nh l v hai tip tuyn
ct nhau ca mt ng trn
HS nhc li nh l tr 114 SGK
Bi tp : Hy ni mi ct tri vi mt ct phi c khng nh ng.
1. ng trn ni tip
tam gic
a. l ng trn i qua ba nh
ca tam gic
1 b
2. ng trn bng
tip tam gic.
b. l ng trn tip xc vi
ba cnh ca tam gic
2 d
3. ng trn ngoi
tip tam gic.
c. l giao im ba ng phn
gic trong ca tam gic.
3 a
4. Tm ca ng trn
ni tip tam gic.
d. l ng trn tip xc vi
mt cnh ca tam gic phn
ko di ca hai cnh kia
4 c
5. Tm ca ng trn
bng tip tam gic.
e. l giao im hai ng phn
gic ngoi ca tam gic.
5 e

Hng dn v nh (2 pht)
Nm vng cc tnh cht ca tip tuyn ng trn v du hiu nhn bit tip tuyn.
Phn bit nh ngha, cch xc nh tm ca ng trn ngoi tip, ng
trn ni tip, ng trn bng tip tam gic.
75
Bi tp v nh s 26, 27, 28, 29, 33 tr 115, 116 SGK s 48, 51 tr 134,
135 SBT.
Tit 27 luyn tp
A. Mc tiu
Cng c cc tnh cht ca tip tuyn ng trn, ng trn ni tip
tam gic.
Rn luyn k nng v hnh, vn dng cc tnh cht ca tip tuyn vo
cc bi tp v tnh ton v chng minh.
Bc u vn dng tnh cht ca tip tuyn vo bi tp qu tch
dng hnh.
hnh v.
HS : n tp cc h thc lng trong tam gic vung, cc tnh cht
ca tip tuyn.
Thc k, com pa, ke.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra cha bi tp (15 pht)
76
Bi 26 tr 115 SGK.
GV yu cu HS 1 ln bng v hnh v
cha cu a,b. ( bi a ln mn
hnh)
Hai HS ln kim tra.
HS 1 : Cha bi 26 (a, b) SGK

a) C AB = AC (tnh cht tip tuyn
OB = OC = R (O)
OA l trung trc ca BC
OA BC (ti H) v HB = HC
b) Xt CBD c
CH = HB (chng minh trn)
CO = OD = R (o)
OH l ng trung bnh ca tam
gic.
OH // BD hay OA // BD
Sau khi HS 1 trnh by cu a v b, GV
a hnh v cu c ln mn hnh yu
cu HS lp gii cu c.
c) Trong tam gic vung ABC.
AB =
2 2
OA OB (nh l Py-ta-go)
=
2 2
4 2 2 3 = (cm).
77

sin A =
OB 2 1
OA 4 2
= =
1
A = 30
0

BAC = 60
0

ABC c AB = AC (tnh cht tip
tuyn)
ABC cn
c
BAC = 60
0
ABC u
vy AB = AC = BC = 2 3 (cm)
HS 2 cha bi tp 27 SGK
( bi a ln mn hnh)
HS Cha bi tp

GV nhn xt, cho im
C DM = DB ; ME = CE
(tnh cht hai tip tuyn ct nhau)
Chu vi ADE bng :
AD + DE + EA
= AD + DM + ME + EA
= AD + DB + CE + EA
= AB + CA = 2AB

Hot ng 2
78
Luyn tp . (28 pht)
Bi 30 tr 116 SGK.
( bi a ln mn hnh)

GV hng dn HS v hnh HS v hnh vo v.

HS tr li
a) Chng minh
COD = 90
0

(ghi li chng minh HS trnh by, b
sung cho hon chnh)
a) C OC l phn gic
AOM c
OD l phn gic
MOB (tnh cht

hai tip tuyn ct nhau)
AOM k b vi
MOB . OC
OD hay
COD = 90
0

b) Chng minh CD = AC + BD b) C CM = CA, MD = MB
CM + MD = CA + BD
hay CD = AC + BD.
c) Chng minh AC . BD khng i khi
M di chuyn trn na ng trn.
c)
79
GV: AC. BD bng tch no ?
Ti sao CM . MD khng i ?
AC . BD = CM . MD
Trong tam gic vung COD c
OM CD (tnh cht tip tuyn)
CM . MD = OM
2
(h thc lng
trong tam gic vung)
AC . BD R
2
(khng i)
HS lp va tham gia chng minh,
va cha bi.
Bi 31 tr116 SGK.
( bi a ln mn hnh)
GV yu cu HS hot ng theo nhm.
HS hot ng nhm.
Bi lm
GV gi : Hy tm cc cp on thng
bng nhau trn hnh.

a) C AD = AF, BD = BE, CF = CE
AB + AC BC
= AD + DB + AF + FC BE EC
= AD + DB + AD + FC BD FC
= 2AD.
b) Cc h thc tng t nh h thc
cu a l :
80
GV yu cu i din mt nhm ln
trnh by.
2BE = BA + BC AC.
2CF = CA + CB AB.
i din mt nhm ln trnh by
bi.
Bi 32 tr116 SGK
GV a hnh v sn v bi ln bng
ph hoc mn hnh.
HS tr li ming.

OD = 1 cm AD = 3 cm
(theo tnh cht trung tuyn)
Trong tam gic vung ADC c

C = 60
0

DC = AD . cotg60
0
= 3 .

1
3
3
=
(cm)
BC = 2DC = 2 3 . (cm)

Din tch ABC bng :
A. 6 cm
2
B. 3 cm
2

C.
3 3
4
cm
2
D. 3 3 cm
2

S ABC = =
BC.AD 2 3.3
2 2

= 3 3 (cm
2
)
Vy D . 3 3 cm
2
l ng
Bi 28 tr116 SGK
GV a hnh v sau ln mn hnh.

81

Cc ng trn (O
1
), (O
2
), (O
3
) tip
xc vi hai cnh ca gc xAy, cc tm
O nm trn ng no ?
HS : Theo tnh cht hai tip tuyn
ct nhau ca mt ng trn, ta c
cc tm O nm trn tia phn gic
ca gc xAy.
Bi 29 tr116 SGK
Cho gc xAy khc gc bt, im B
thuc tia Ax. Hy dng ng trn (O)
tip xc vi Ax ti B v tip xc vi Ay.

GV a hnh v tm ln HS phn tch

ng trn (O) phi tho mn nhng
iu kin g ?
ng trn (O) phi tip xc vi
Ax ti B v phi tip xc vi c Ay.
Vy tm O phi nm trn nhng
ng no ?
Tm O phi nm trn ng
thng d vung gc vi Ax ti B v
tm O phi nm trn tia phn gic
az ca gc xAy.
Vy O l giao im ca ng
thng d v tia A
2
.
82
GV hng dn dng hnh bng thc
k v com pa.

Hng dn v nh (2 pht)
Bi tp v nh s 54, 55, 56, 61, 62 tr 135 137 SBT.
n tp nh l s xc nh ca ng trn. Tnh cht i xng ca ng trn.
Tit 28 7. V tr tng i ca hai ng trn
A. Mc tiu
HS nm c ba v tr tng i ca hai ng trn, tnh cht ca hai
ng trn tip xc nhau (tip im nm trn ng ni tm), tnh cht ca
hai ng trn ct nhau (hai giao im i xng nhau qua ng ni tm).
Bit vn dng tnh cht hai ng trn ct nhau, tip xc nhau vo cc
bi tp v tnh ton v chng minh.
Rn luyn tnh chnh xc trong pht biu, v hnh v tnh ton.
GV : Mt ng trn bng dy thp minh ho cc v tr tng i
ca n vi ng trn c v sn trn bng.
Giy trong (n chiu) v hnh 85, 86, 87 SGK nh l, cu hi,
bi tp.
Thc thng com pa, phn mu, ke.
HS : n tp nh l s xc nh ng trn. Tnh cht i xng ca
ng trn.
83
Thc k, com pa .
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
GV nu yu cu kim tra
Cha bi tp 56 tr 135 SBT.
( bi a ln mn hnh)
Mt HS ln kim tra.

HS trnh by ming cu a
a) Chng minh D, A, E thng hng
c

1 2 3 4
A A ; A A = = (tnh cht hai
tip tuyn ct nhau).
M

2 3
A A + = 90
0

1 2 3 4
A A A A + + + = 180
0

D, A, E thng hng.
84
GV yu cu HS 2 ng ti ch chng
minh cu b.
b) Chng minh DE tip xc vi
ng trn ng knh BC.
C MA = MB = MC =
BC
2
( tnh
cht tam gic vung).

A ng trn (M ;
BC
2
). Hnh
thang DBCE c AM l ng trung
bnh (v AD = AE, MB = MC)
MA // DB
MA DE.
Vy DE l tip tuyn ca ng trn
ng knh BC.
GV nhn xt, cho im hai HS kim tra. HS lp nhn xt, cha bi.
GV hi ng trn (A) v (M) c
my im chung ? (GV in P, Q
vo hnh) GV gii thiu v t
vn : Hai ng trn (A) v (M)
khng trng nhau, l hai ng
trn phn bit. Hai ng trn phn
bit c bao nhiu v tr tng i ?
l ni dung bi hc hm nay
ng trn (A) v (M) c hai im
chung l P v Q.

HS nghe GV trnh by

Hot ng 2
Ba v tr tng i ca hai ng trn (12 pht)
85
V sao hai ng trn phn
bit khng th c qu 2 im chung
HS : Theo nh l s xc nh ng
trn, qua ba im khng thng hng,
ta v c mt v ch mt ng
trn. Do nu hai ng trn c t
ba im chung tr ln th chng
trng nhau vy hai ng trn phn
bit khng th c qu 2 im chung.
GV v mt ng trn (O) c nh
ln bng, cm ng trn (O) bng
dy thp (sn trng) dch chuyn
HS thy xut hin ln lt ba v tr
tng i ca hai ng trn.

ng trn (O) ngoi vi (O)
ng trn (O) tip xc ngoi vi
(O)
HS quan st v nghe GV trnh by.
ng trn (O) ct (O).
ng trn (O) ng (O).
ng trn (O) tip xc trong vi
(O).
ng trn (O) ct (O)
ng trn (O) ngoi (O)

86
a) Hai ng trn ct nhau
GV v.

HS ghi bi v v vo v.
GV gii thiu : Hai ng trn c
hai im chung c gi l hai
ng trn ct nhau.
Hai im chung (A, B) gi l hai
giao im.

on thng ni hai im (on
AB) gi l dy chung.
(GV lu b tr bng khi sang phn
2 vn s dng tip cc hnh v phn 1)

b) Hai ng trn tip xc nhau l hai
ng trn ch c mt im chung.

Tip xc ngoi Tip xc trong

HS v hnh vo v
87
im chung (A) gi l tip im.
c) Hai ng trn khng giao nhau
l hai ng trn khng c im
chung.

ngoi nhau ng nhau

(HS v hnh vo v)
Hot ng 3
2. tnh cht ng ni tm (18 pht)
GV v ng trn (O) v (O) c
O O

Gii thiu : ng thng OO gi l
ng ni tm ; on thng OO gi
l on ni tm. ng ni tm OO
ct (O) C v D, ct (O) E v F

88
Ti sao ng ni tm OO li l trc
i xng ca hnh gm c hai ng
trn ?
HS : ng knh CD l trc i xng
ca (O), ng knh EF l trc i
xng ca ng trn (O) nn ng
ni tm OO l trc i xng ca hnh
gm c hai ng trn ;
GV yu cu HS thc hin .
a) Quan st hnh 85, chng minh
rng OO l ng trung trc ca
on thng AB.
HS pht biu
a) C OA = OB = R (O)
OA = OB = R (O).
OO l ng trung trc ca on
thng AB. Hoc : C OO l trc i
xng ca hnh gm hai ng trn.
A v B i xng vi nhau qua OO
OO l ng trung trc ca on
AB.
GV b sung vo hnh 85

GV ghi (O) v (O) ct nhau ti A v B

OO AB ti I
IA = IB

HS ghi vo v.

GV yu cu HS pht biu ni dung
tnh cht trn.
HS : Nu hai ng trn ct nhau th
hai giao im i xng vi nhau qua
ng ni tm hay ng ni tm l
ng trung trc ca dy chung.
89
b) Quan st h 86, hy d on v v
tr ca im A i vi ng ni tm
OO
b) V A l im chung duy nht ca
hai ng trn nn A phi nm trn
trc i xng ca hnh tc l A i
xng vi chnh n. Vy A phi nm
trn ng ni tm.
GV ghi (O) v (O) tip xc nhau
ti A O, O, A, thng hng.
GV yu cu HS c nh l tr 119 SGK.
GV yu cu HS lm .
( bi v hnh 88 a ln mn hnh
hoc bng ph.)
HS ghi vo v

Hai HS c nh l SGK.
Mt HS c to

HS quan st hnh v v suy ngh, tm
cch chng.
HS tr li ming.
a) Hy xc nh v tr tng i ca
hai ng trn (O) v (O)
b) Theo hnh v AC, AD l g ca
ca ng trn (O), (O) ?
Chng minh BC// OO v ba im
C, B, D thng hng (GV gi bng
cch ni AB ct OO ti I v AB
OO)
a) Hai ng trn (O) v (O) ct
nhau ti A v B.
b) AC l ng knh ca (O)
AD l ng knh ca (O)
Xt ABC c : AO = OC = R (O)
AI = IB (tnh cht ng ni tm)
OI l ng trung bnh ca ABC
OI // CB hay OO // BC.
GV lu HS d mc sai lm l chng
minh OO l ng trung bnh ca
ACD (cha c C, B, D thng hng)
Chng minh tng t BD // OO
C, B, D thng hng theo tin
clt.
90
Hot ng 4
Cng c (5 pht)
Nu cc v tr tng i hai ng
trn v s im chung tng ng.
Pht biu nh l v tnh cht
ng ni tm.
Bi tp 33 tr 119 SGK ( bi v
hnh 89 a ln mn hnh).
HS tr li cc cu hi.

HS nu chng minh
OAC c OA = OC = R (O)
OAC cn

1
C A =
Chng minh tng t c OAD cn

2
A D =
M

1 2
A A = (i nh)

C D =
OC // OD v c hai gc so le
trong bng nhau .
GV hi thm : Trong bi chng minh
ny, ta s dng tnh cht g ca
ng ni tm ?
S dng tnh cht : Khi hai ng
trn tip xc nhau ti A th A nm
trn ng ni tm.
Hng dn v nh (2 pht)
Nm vng ba v tr tng i ca hai ng trn, tnh cht ng ni tm.
Bi tp v nh s 34 tr 119 SGK . s 64, 65, 66, 67 tr 137, 138 SBT
91
c trc 8 SGK. Tm trong thc t nhng vt c hnh dng, kt cu
lin quan n nhng v tr tng i ca hai ng trn. n tp bt ng thc
tam gic.
Tit 29 8. V tr tng i ca hai ng trn (Tip theo)
A. Mc tiu
HS nm c h thc gia on ni tm v cc bn knh ca hai ng
trn ng vi tng v tr tng i ca hai ng trn. Hiu c khi nim
tip tuyn chung ca hai ng trn.
Bit v hai ng trn tip xc ngoi, tip xc trong ; bit v tip tuyn
chung ca hai ng trn da
Bit xc nh v tr tng i ca hai ng trn da vo h thc gia
on ni tm v cc bn knh.
Thy c hnh nh ca mt s v tr tng i ca hai ng trn
trong thc t.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) v sn cc v tr tng i
ca hai ng trn, tip tuyn chung ca hai ng trn, hnh nh mt s v tr
tng i ca hai ng trn trong thc t, bng tm tt tr 121, bi tp.
Thc thng, com pa, phn mu, ke.
HS : n tp bt ng thc tam gic , tm hiu cc vt c hnh dng
v kt cu lin quan n nhng v tr tng i ca hai ng trn
92
Thc k, com pa, ke, bt ch.
Bng ph nhm.
. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
GV nu yu cu kim tra
HS 1 : Gia hai ng trn c nhng
v tr tng i no ? (GV a bng v
cc v tr tng i hnh 85, 86, 87
HS ch minh ho). Nu nh ngha.
HS 1 : Tr li cu hi v ch vo hnh
v minh ho.
Pht biu tnh cht ca ng ni
tm, nh l v hai ng trn ct
nhau, hai ng trn tip xc nhau
(ch hnh v minh ho).

HS 2 : Cha bi tp 34 tr119 SGK
(GV a hnh v sn 2 trng hp
ln bng ph).
HS 2 : Cha bi tp 34 SGK tr 119
C IA = IB =
AB
2
= 12 (cm)

Xt AIO c I
= 90
0
OI =

2 2
OA AI
(nh l Py-ta-go)
=
2 2
20 12 = 16 (cm)
Xt AIO c I
= 90
0

IO =
2 2
O' A AI (nh l Py-ta-go)
=
2 2
15 12 = 9 (cm)
93

+ Nu O v O nm khc pha i
vi AB :
OO = OI + IO = 16 + 9 = 25 (cm)
+ Nu O v O nm cng pha i vi
AB
OO = IO OI = 16 9 = 7 (cm)
GV nhn xt cho im HS lp nhn xt, cha bi.
Hot ng 2
H thc gia on ni tm v cc bn knh (20 pht)
GV thng bo :Trong mc ny ta xt
hai ng trn l (O, R) v (O, r)
vi R t.
a) Hai ng trn ct nhau
GV a hnh 90 SGK ln mn hnh
hi : C nhn xt g v di on
ni tm OO vi cc bn knh R, r ?

HS : Nhn xt tam gic OAO c
OA OA < OO < OA + OA (bt
ng thc )
hay R r < OO < R + r.
GV : chnh l yu cu ca
b) Hai ng trn tip xc nhau.
GV a hnh 91 v 92 ln mn hnh
hi : Nu hai ng trn tip xc nhau
th tip im v hai tm quan h nh
th no ?

HS : Tip im v hai tm cng nm
trn mt ng thng

Nu (O) v (O) tip xc ngoi th
on ni tm OO quan h vi cc
bn knh th no ?
Nu (O) v (O) tip xc ngoi
A nm gia O v O.
OO = OA + AO hay OO = R + r.
94
Hi tng t vi trng hp (O) v
(O) tip xc trong .
Nu (O) v (O) tip xc trong
O nm gia O v A
OO + OA = OA.
OO = OA OA hay OO = R r
GV yu cu HS nhc li h thc
chng minh c phn a, b
c) Hai ng trn khng giao nhau

GV a hnh 93 SGK ln mn hnh
hi : Nu (O) v (O) ngoi nhau
th on thng ni tm OOso vi
(R + r) nh th no ?

HS : OO = OA + AB + BO
OO = R + AB + r
OO > R + r.
GV a tip hnh 94 SGK ln mn
hnh hi : Nu ng trn (O)
ng ng trn (O) th OO so vi
(R r) nh th no ?
HS : OO = OA OB BA
OO = R r BA
OO < R r
c bit O O th on ni tm
OO bng bao nhiu ?
HS : (O) v (O) ng tm th OO = 0

GV a ln mn hnh cc kt qu
chng minh c :

95
(O) v (O) ct nhau
R r < OO < R + r
(O) v (O) tip xc ngoi
OO = R + r
(O) v (O) tip xc trong
OO = R r
(O) v (O) ngoi nhau
OO > R + r
(O) v (O) ng nhau
OO < R r

GV cho bit : Dng phng php
phn chng, ta chng minh c cc
mnh o ca cc mnh trn
cng ng v ghi tip du mi tn
ngc () vo cc mnh trn.
GV yu cu HS c bng tm tt
tr 121 SGK.

Mt HS c to bng tm tt SGK
GV yu cu HS lm bi tp 35 tr 122
SGK

( bi a ln bng ph)
OO = d ; R > r.
HS ln lt in vo bng

V tr tng i ca
hai ng trn
S im chung H thc gia d, R, r
(O, R) ng (O, r)
0 d < R r
96
ngoi nhau
0 d> R + r
Tip xc ngoi 1 d = R + r
Tip xc trong 1 d = R r
Ct nhau 2 R r < d < R +r

Hot ng 3
2. Tip tuyn chung ca hai ng trn (8 pht)
GV a hnh 95, hnh 96 SGK ln
mn hnh gii thiu trn hnh 95 c
d
1,
d
2
tip xc vi c hai ng trn
(O) v (O), ta gi d
1
v d
2
l cc
tip tuyn chung ca hai ng trn
(O) v (O)

GV hi : hnh 96 c tip tuyn
chung ca hai ng trn khng ?
Cc tip tuyn chung hnh 95 v
96 i vi on ni tm OO khc
nhau th no ?
HS : hnh 96 c m
1
, m
2
cng l tip
tuyn chung ca hai ng trn (O) v
(O)
Cc tip tuyn chung d
1
, d
2
hnh 95
khng ct on ni tm OO
Cc tip tuyn chung m
1
, m
2
hnh 96
ct on ni tm OO.
GV gii thiu cc tip tuyn chung
khng ct on ni tm l tip tuyn
chung ngoi. Cc tip tuyn chung
ct on ni tm l tip tuyn
chung trong.

97
GV yu cu HS lm ( bi
v hnh v a ln mn hnh)
HS tr li.
Hnh 97 a c tip tuyn chung ngoi d
1

v d
2
, tip tuyn chung trong m.
Hnh 97 b c tip tuyn chung ngoi
d
1
v d
2
.
Hnh 97 c c tip tuyn chung ngoi d.
Hnh 97 d khng c tip tuyn chung.
GV : Trong thc t, c nhng vt
c hnh dng v kt cu c lin
quan n v tr tng i ca hai
ng trn, hy ly v d.
GV a ln hnh 98 SGK gii thch
cho HS tng hnh c th.
HS c th ly v d
xe p c a v lp xe c dng hai
ng trn ngoi nhau.
Hai a trn ma st tip xc ngoi
truyn chuyn ng nh lc ma st ...
Hot ng 4
Luyn tp (7 pht)
Bi tp 36 tr 123 SGK (GV a
hnh v sn ln bng ph hoc mn
hnh)
HS c bi SGK

HS suy ngh tm cch chng minh.

HS tr li
98
a) Xc nh v tr tng i ca hai
ng trn.

a) C O l trung im ca AO O
nm gia A v O.
AO + OO = AO
OO = AO AO
hay OO = R r
Vy hai ng trn (O) v (O) tip
xc trong.
b) Chng minh AC = CD.
b) Cch 1 : ACO c
AO = OO = OC = r (O)
ACO vung ti C (v c trung
tuyn CO =
AO
2
)
OC AD AC = CD (nh l
ng knh v dy)
Tu thi gian, c th nu mt cch
chng minh, cc cch khc HS v
tip tc lm.
Cch 2 : Sau khi c OC AD (chng
minh nh trn) th xt cn AOD c
OC l ng cao xut pht t nh nn
ng thi l ng trung tuyn, do
AC = CD.

Cch 3 : Chng minh OC // OD do c
hai gc ng v bng nhau (do

1
C D A = = ).

Chng minh OC l ng trung
bnh ca ADO
AC = CD.
Hng dn v nh (2 pht)
Nm vng cc v tr tng i ca hai ng trn cng cc h thc, tnh cht
ca ng ni tm
Bi tp v nh 37, 38, 40 tr 123 SGK . s 68 tr 138 SBT
99
c c th em cha bit V chp ni trn tr 124 SGK.
Tit 30 luyn tp
A. Mc tiu
Cng c cc kin thc v v tr tng i ca hai ng trn, tnh cht
ca ng ni tm, tip tuyn chung ca hai ng trn.
Rn luyn k nng v hnh, phn tch, chng minh thng qua cc
bi tp.
Cung cp cho HS mt vi ng dng thc t ca v tr tng i ca hai
ng trn, ca ng thng v ng trn.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi bi tp, v hnh 99,
100, 101, 102, 103 SGK.
HS : n cc kin thc v v tr tng i ca hai ng trn, lm bi
tp GV giao.
Thc k, com pa, ke.
100
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra cha bi tp. (8 pht)
HS1 : in vo trng trong bng sau
R r d H thc V tr tng i
4 2 6 d = R + r Tip xc ngoi
3 1 2 d = R r Tip xc trong
5 2 3,5 R r < d < R +
r
Ct nhau
3 < 2 5 d > R + r
ngoi nhau
5 2 1,5 d < R r ng nhau
HS1 in vo trng
trong bng (nhng
in m ban u
trng, sau HS in,
phn in m l
kt qu)
HS2 : Cha bi 37 tr 123 SGK. HS2 :

101
Chng minh AC = BD.
Gi s C nm gia A v D (nu
D nm gia A v C, chng minh
tng t).

H OH CD vy OH cng AB.
Theo nh l ng knh v dy,
ta c HA = HB v HC = HD
HA HC = HB HD
hay AC = BD
GV nhn xt, cho im. HS c lp nhn xt bi lm ca bn,
cha bi.
Hot ng 2
luyn tp. (28pht)
Bi 38 tr 123 SGK.

102
C cc ng trn (O, 1cm) tip
xc ngoi vi ng trn (O, 3cm)
th OO bng bao nhiu ?
HS : Hai ng trn tip xc ngoi
nn OO = R + r
OO = 3 + 1 = 4(cm).
Vy cc tm O nm trn ng no ? Vy cc im O nm trn ng
trn (O ; 4cm).
C cc ng trn (I, 1cm) tip xc
trong vi ng trn (O ; 3cm) th OI
bng bao nhiu ?
Hai ng trn tip xc trong nn
OI = R r
OI = 3 1 = 2(cm)
Vy cc tm I nm trn ng no ? Vy cc tm I nm trn ng trn
(O ; 2cm).
Bi 39 tr 123 SGK.
( bi a ln mn hnh)

GV hng dn HS v hnh HS v hnh vo v.

103
a) Chng minh
BAC = 90
0

GV gi p dng tnh cht hai tip
tuyn ct nhau.
HS pht biu.
a) Theo tnh cht hai tip tuyn ct
nhau, ta c :
IB = IA ; IA = IC
IA = IB = IC =
BC
2

ABC vung ti A v c trung
tuyn AI bng
BC
2
.
b) Tnh s o gc OIO.
b) C IO l phn gic
BIA, c IO l
phn gic
AIC (theo tnh cht hai

tip tuyn ct nhau).
m
BIA k b vi
AIC

OIO
= 90
0
.
c) Tnh BC bit OA = 9cm,
OA = 4cm.
GV : Hy tnh IA.
c) Trong tam gic vung OIO c IA
l ng cao.
IA
2
= OA. AO (h thc lng
trong tam gic vung).
IA
2
= 9. 4 IA = 6 (cm)
BC = 2IA = 12 cm.
GV m rng bi ton : Nu bn knh
ca (O) bng R, bn knh ca (O)
bng r th di BC bng bao nhiu ?
Bi 74 tr 139 SBT.
HS : Khi IA = R. r
BC = 2 R. r .
( bi v hnh v a ln mn hnh). HS chng minh ming.
104

Chng minh AB // CD.
ng trn (O) ct ng trn
(O, OA) ti A v B nn OO AB
(Tnh cht ng ni tm).
Tng t, ng trn (O) ct
ng trn (O, OC) ti C v D nn
OO CD.
AB // CD (cng OO)
Bi 70* tr 138 SBT.
( bi a ln mn hnh).
GV hng dn HS v hnh.

a) Chng minh KB AB.
a)
GV hi : ng trn (O) v (O) ct
nhau ti A v B, theo tnh cht ng
ni tm, ta c iu g ?
HS : C AB OO ti H
v HA = HB
105
Vy ti sao KB AB Xt AKB c
AI = IK (gt)
AH = HB (t/c ng ni tm)
IH l ng trung bnh ca
tam gic IH // KB
C IH AB KB AB.
b) Chng minh bn im A, C, E, D
cng nm trn mt ng trn.
b)
A v E cch u im no ? V sao ? A v E cch u im K v
KB AE v AB = BE
KB l trung trc ca AE
KA = KE
Ti sao KA = KC ?
T gic AOKO l hnh bnh hnh
v c hai ng cho ct nhau ti
trung im mi ng OK // AO
v AO // OK
Nu thiu thi gian, GV gi HS
v nh lm tip.
C AC AO v AC l tip tuyn ca
(O) OK AC
OK l trung trc ca AC
(/l ng knh v dy) KA = KC
Chng minh tng t OK l
trung trc ca AD KA = KD
Vy KA = KE = KC = KD
bn im E, A, C, D cng thuc
ng trn (K ; KA).
Hot ng 3
p dng vo thc t. (7 pht)
106
Bi 40 tr 123 SGK. (GV a
bi v hnh 99 SGK ln mn hnh).

Kt qu.
GV hng dn HS xc nh chiu
quay ca cc bnh xe tip xc nhau :

Nu hai ng trn tip xc ngoi
th hai bnh xe quay theo hai chiu
khc nhau.
Hnh 99a, 99b h thng bnh rng
chuyn ng c.
Nu hai ng trn tip xc trong
th hai bnh xe quay cng chiu.
Hnh 99c h thng bnh rng
khng chuyn ng c.
Sau GV lm mu hnh 99a h
thng chuyn ng c.
GV gi hai HS ln nhn xt hnh 99b
v 99c.
* Hng dn c mc V chp ni
trn tr 124 SGK.

GV a hnh 100 v 101 ln mn
hnh gii thiu cho HS :
HS nghe GV trnh by v t c
thm SGK.
hnh 100 ; on thng AB tip
xc vi cung BC nn AB c v
chp ni trn vi cung BC.
hnh 101, on thng MN khng
tip xc vi cung NP nn MNP b
gy ti N.

GV a tip hnh 102, 103 SGK ln
mn hnh gii thiu hai cung c chp
ni trn (khc vi trng hp b gy)

107
ng dng : Cc ng ray xe la phi
chp ni trn vi nhau khi i hng.

Hng dn v nh (2 pht)
Tit sau n tp chng II hnh hc.
Lm 10 cu hi n tp chng II vo v.
c v ghi nh Tm tt cc kin thc cn nh.
Bi 81, 82 tr 140 SBT.

Tit 31 n tp chng II (hnh hc) tit 1
A. Mc tiu
HS c n tp cc kin thc hc v tnh cht i xng ca ng
trn, lin h gia dy v khong cch t tm n dy, v v tr tng i ca
ng thng v ng trn, ca hai ng trn.
Vn dng cc kin thc hc vo cc bi tp v tnh ton v chng minh.
Rn luyn cch phn tch tm li gii bi ton v trnh by li gii, lm
quen vi dng bi tp v tm v tr ca mt im mt on thng c
di ln nht.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp, h
thng kin thc, bi gii mu.
108
HS : n tp theo cc cu hi n tp chng v lm bi tp.
Thc k, com pa, ke.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp l thuyt kt hp kim tra. (18 pht)
HS1 : Ni mi ct tri vi mt
ct phi c khng nh ng :
Hai HS ln kim tra.
HS1 : ghp
1) ng trn ngoi tip mt
tam gic.
7) l giao im cc ng phn
gic trong ca tam gic.
p n
1 8
2) ng trn ni tip mt tam
gic.
8) l ng trn i qua ba nh
ca tam gic.
2 12
3) Tm i xng ca ng
trn.
9) l giao im cc ng trung
trc cc cnh ca tam gic.
3 10
4) Trc i xng ca ng
trn.
10) Chnh l tm ca ng
trn.
4 11
5) Tm ca ng trn ni tip
tam gic.
11) l bt k ng knh no ca
ng trn.
5 7
6) Tm ca ng trn ngoi
tip tam gic.
12) l ng trn tip xc vi c
ba cnh ca tam gic.
6 9
HS2 : in vo ch (...) c cc
nh l.
1) Trong cc dy ca mt ng
trn, dy ln nht l ...

109
ng knh
2) Trong mt ng trn :
a) ng knh vung gc vi mt
dy th i qua ...

trung im ca dy y.
b) ng knh i qua trung im ca
mt dy ...
th ...

khng i qua tm
vung gc vi dy y.
c) Hai dy bng nhau th ...
Hai dy ... th bng nhau.
cch u tm
cch u tm.
d) Dy ln hn th ...
tm hn.
gn
Dy ... tm hn th.
... hn
gn
ln
GV nhn xt, cho im HS1 v HS2. HS lp nhn xt bi lm ca HS1 v
HS2
GV nu tip cu hi :
Nu cc v tr tng i ca ng
thng v ng trn.
HS3 tr li.
Gia ng thng v ng trn c
ba v tr tng i.
ng thng khng ct ng trn.
ng thng tip xc vi ng
trn.
ng thng ct ng trn.
Sau GV a hnh v ba v tr
tng i ca ng thng v ng
trn ln bng, yu cu HS3 in tip
HS3 in cc h thc
(d > R ; d = R ; d < R)
110
cc h thc tng ng.
vo hnh v tng ng.
Pht biu cc tnh cht ca tip
tuyn ng trn.
HS3 nu tnh cht ca tip tuyn v
tnh cht ca hai tip tuyn ct nhau.
GV a bng tm tt cc v tr tng
i ca hai ng trn, yu cu HS4
in vo trng.
HS4 in vo h thc trong bng
(phn ch in m).
V tr tng i hai ng trn H thc
Hai ng trn ct nhau R r < d < R + r
Hai ng trn tip xc ngoi d = R + r
Hai ng trn tip xc trong d = R r
Hai ng trn ngoi nhau d > R + r
ng trn ln ng ng trn nh d < R + r
Hai ng trn ng tm d = 0
Tip im ca hai ng trn tip
xc nhau c v tr nh th no i vi
ng ni tm ? Cc giao im ca
hai ng trn ct nhau c v tr nh
th no i vi ng ni tm.
HS4 pht biu nh l v tnh cht
ng ni tm tr 119 SGK.
GV cho im HS3 v HS4 HS nhn xt bi lm ca HS3 v
HS4.
Hot ng 2
Luyn tp. (25 pht)
111
( bi a ln mn hnh).
GV hng dn HS v hnh.
ng trn ngoi tip tam gic
vung HBE c tm u ?
Tng t vi ng trn ngoi tip
tam gic vung HCF.

GV hi :
a) Hy xc nh v tr tng i ca
(I) v (O)
ca (K) v (O)
ca (I) v (K).
a) C BI + IO = BO
IO = BO BI
nn (I) tip xc trong vi (O).
C OK + KC = OC
OK = OC KC.
nn (K) tip xc trong vi (O)
C IK = IH + HK.
ng trn (I) tip xc ngoi vi
(K).
112
b) T gic AEHF l hnh g ?
Hy chng minh.
b) HS : T gic AEHF l hnh ch
nht.
ABC c AO = BO = CO =
BC
2

ABC vung v c trung tuyn
AO bng
BC
2

A = 90
0
.
Vy

A E F = =
= 90
0
AEHF l
hnh ch nht v c ba gc vung.
c) Chng minh ng thc.
AE. AB = AF. AC.
c) Tam gic vung AHB c
HE AB (gt)
AH
2
= AE. AB (h thc lng
trong tam gic vung)
Tng t vi tam gic vung AHC
c HF AC (gt)
AH
2
= AF. AC
Vy AE. AB = AF. AC = AH
2
.
Nu cch chng minh khc, gi :
AE. AB = AF. AC
AE AC
AF AB

AEF ACB
Hoc chng minh
AEF ACB (g.g)

AE AF
AC AB
=
AE. AB = AF. AC
113
GV nhn mnh : chng minh mt
ng thc tch ta thng dng h
thc lng trong tam gic vung
hoc chng minh hai tam gic ng
dng.
d) Chng minh EF l tip tuyn
chung ca hai ng trn (I) v (K).

d)
Mun chng minh mt ng
thng l tip tuyn ca mt ng
trn ta cn chng minh iu g ?
Ta cn chng minh ng thng
i qua mt im ca ng trn v
vung gc vi bn knh i qua im .
c E thuc (I). Hy chng minh
EF EI.
Gi giao im ca AH v EF l G.
GEH c GE = GH (theo tnh cht
hnh ch nht)
GEH cn

1 1
E H =
IEH c IE = IH = r
(I)
.
IEH cn

2 2
E H =
Vy

1 2 1 2
E E H H = = 90
0
.
hay EF EI EF l tip tuyn ca
(I).
Chng minh tng t EF cng l
tip tuyn ca (K).
Hoc chng minh
GEI = GHI (c c c)

GEI GHI = = 90
0
.

114
e) Xc nh v tr ca H EF c
di ln nht.
e)
EF bng on no ? EF = AH (tnh cht hnh ch nht).
Vy EF ln nht khi AH ln nht.
AH ln nht khi no ?
C BC AD (gt) AH = HD =
AD
2
(/l ng knh v dy).
Vy AH ln nht AD ln nht
AD l ng knh
H O
Hy nu cch chng minh khc.
HS : C EF = AH m AH AO,
AO = R(O) khng i.
EF c di ln nht bng AO
H O.
Hng dn v nh (2 pht)
n tp l thuyt chng II.
Chng minh nh l : Trong cc dy ca ng trn, dy ln nht l ng knh.
Bi tp v nh s 42, 43 tr 128 SGK
s 83, 84, 85, 86 tr 141 SBT.
Tit sau tip tc n tp chng II hnh hc.
Tit 32 n tp chng II (hnh hc) tit 2
115
A. Mc tiu
Tip tc n tp v cng c cc kin thc hc chng II hnh hc.
Vn dng cc kin thc hc vo cc bi tp v tnh ton v
chng minh, trc nghim.
Rn luyn k nng v hnh phn tch bi ton, trnh by bi ton.
GV : Bng ph hoc giy trong (n chiu) ghi cu hi, bi tp, bi
gii mu.
HS : n tp l thuyt chng II hnh hc v lm cc bi tp GV
yu cu.
Thc k, com pa, ke.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp l thuyt kt hp kim tra. (10 pht)
HS1 : Chng minh nh l. Trong cc
dy ca mt ng trn, dy ln nht
l ng knh.
Ba HS ln kim tra.
HS1 : Chng minh nh l tr 102,
103 SGK.
HS2 : Cho gc xAy khc gc bt.
ng trn (O, R) tip xc vi hai cnh
Ax v Ay ln lt ti B, C. Hy in vo
ch (...) c khng nh ng.
a) Tam gic ABO l tam gic ............ vung
116
b) Tam gic ABC l tam gic ............ cn
c) ng thng AO l .......................
ca on BC
trung trc
d) AO l tia phn gic ca gc .......... BAC
HS3 : Cc cu sau ng hay sai. HS3 : Xc nh tnh ng hay sai
ca cc cu.
a) Qua ba im bt k bao gi cng v
c mt ng trn v ch mt m
thi.
a)
Sai (b sung : ba im khng thng
hng).
mt dy th vung gc vi dy y.
b) Sai (b sung : mt dy khng i
qua tm).
c) Tm ca ng trn ngoi tip tam
gic vung l trung im ca cnh
huyn.
c)
ng
d) Nu mt ng thng i qua mt
im ca ng trn v vung gc
vi bn knh i qua im th
ng thng y l mt tip tuyn ca
ng trn.
d)
ng
e) Nu mt tam gic c mt cnh l
th tam gic l tam gic vung.
e)
ng
HS nhn xt bi lm ca cc bn
GV nhn xt, cho im.
117
Hot ng 2
luyn tp. (33pht)
Bi tp 1 :
Cho ng trn (O, 20cm) ct ng
trn (O, 15cm) ti A v B ; O v O
nm khc pha i vi AB. V ng
knh AOE v ng knh AOF, bit
AB = 24cm.
HS t lm bi tp v tm kt qu.

Kt qu
a) on ni tm OO c di l :
A. 7cm ; B. 25cm ; C. 30cm
a)
B. 25cm
b) on EF c di l :
A. 50cm ; B. 60cm ; C. 20cm
b)
A. 50cm
c) Din tch tam gic AEF bng :
A. 150cm
2
; B. 1200cm
2
; C. 600cm
2
.
c)
600cm
2
.
Cho HS t lm bi khong 3 pht, sau
GV a hnh v ln mn hnh, yu
cu HS tm kt qu ng.

Bi 42 tr 128 SGK.
118
( bi a ln mn hnh).
GV hng dn HS v hnh.
Mt HS c to bi.

HS v hnh vo v

HS nu chng minh.
Chng minh
a) T gic AEMF l hnh ch nht.
a) C MO l phn gic
BMA (theo
tnh cht hai tip tuyn ct nhau).
Tng t MO l phn gic

AMC, BMA k b vi
AMC
MO MO
OMO
= 90
0
.
C MB = MA (tnh cht hai tip
tuyn ct nhau).
OB = OA = R(O).
MO l trung trc ca AB.
MO AB
MEA = 90
0
.
Chng minh tng t
MFA = 90
0

Vy t gic AEMF l hnh ch nht (t
gic c ba gc vung l hnh ch nht).
119
b) Chng minh ng thc.
ME. MO = MF. MO.
b) Tam gic vung MAO c
AE MO MA
2
= ME. MO
Tam gic vung MAO c
AF MO MA
2
= MF. MO
Suy ra : ME. MO = MF. MO
c) Chng minh OO l tip tuyn ca
ng trn c ng knh l BC.
c)
ng trn ng knh BC c tm
u ? C i qua A khng ?
ng trn ng knh BC c tm
l M v
MB = MC = MA, ng trn ny c
i qua A.
Ti sao OO l tip tuyn ca ng
trn (M).
C OO bn knh MA OO l
tip tuyn ca ng trn (M)
d) Chng minh BC l tip tuyn ca
ng trn ng knh OO.
d)
ng trn ng knh OO c tm
u ?
ng trn ng knh OO c
tm l trung im ca OO.
120
Gi I l trung im ca OO. Chng
minh M (I) v BC IM.
Tam gic vung OMO c MI l
trung tuyn thuc cnh huyn
MI =
OO
2
M (I).
Hnh thang OBCO c MI l ng
trung bnh (v MB = MC v IO =
IO) MI // OB m BC OB
BC IM BC l tip tuyn ca
ng trn ng knh OO.
Bi 43 tr 128 SGK.
(Hnh v a ln mn hnh).
Mt HS c to bi.
HS v hnh vo v.

121
a) Chng minh AC = AD
GV hng dn HS k OM AC,
ON AD, v chng minh IA l
ng trung bnh ca hnh thang
OMNO.
a) K OM AC, ON AD
OM // IA // ON.
Xt hnh thang OMNO c
IO = IO (gt)
IA // OM // ON (chng minh trn)
IA l ng trung bnh ca hnh
thang AM = AN.
C OM AC MC = MA =
AC
2

(/l ng knh v dy).
Chng minh tng t
AN = ND =
AD
2
.
M AM = AN AC = AD.
b) K l im i xng vi A qua I.
Chng minh KB AB.
b) (O) v (O) ct nhau ti A v B
OO AB ti H v HA = HB (tnh
cht ng ni tm).
Xt AKB c :
AH = HB (chng minh trn)
122
AI = IK (gt)
IH l ng trung bnh ca
IH // KB.
C OO AB KB AB.
Bi 86 tr 141 SBT
(Hnh v v gi thit, kt lun a ln
mn hnh).
HS nu nhanh chng minh cu a v
b.

a) (O) v (O) tip xc trong
V OO = OB OB
= R
(O)
r
(O)
.
b) AB DE HD = HE
C HA = HC
v DE AC.
ADCE l hnh thoi v c hai
ng cho vung gc vi nhau ti
trung im mi ng.
(O), ng knh AB
C nm gia A v O
(O), ng knh CB
HA = HC
DE AB (ti H)
DB ct (O) ti K.

123

a) (O) v (O) c v tr tng i
nh th no ?
b) t gic ADCE l hnh g ?
c) E, C, K thng hng.
d) HK l tip tuyn ca (O).
GV yu cu HS nu nhanh chng
minh a, b.

c) GV : Lm th no chng minh
E, C, K thng hng.
c) C ADB vung ti D
v CKB vung ti K
(nh l v tam gic vung)
AD // CK (cng DB)
C AD // EC (cnh i hnh thoi)
E, C, K thng hng theo tin
clt.
d) GV gi cho HS :
c K (O)
d)
cn chng minh HK KO
HS nghe GV hng dn.
124
Chng minh HK = HE

HKC HEC = .
Chng minh OKC cn

CKO KCO HCE

= =
C

HEC HCE = 90
0

HKC CKO
= 90
0
.
hay HK KO

Hng dn v nh (2 pht)
n tp l thuyt theo cc cu hi n tp v tm tt cc kin thc cn nh.
Bi tp v nh s 87, 88 tr 141, 142 SBT.
Tit sau kim tra 1 tit chng II hnh, ni dung gm c l thuyt v bi
tp, dng trc nghim v t lun.
Tit 33 kim tra chng II (hnh hc)
I
Bi 1 (2 im).
in vo ch (...) c khng nh ng.
a) ng trn ngoi tip mt tam gic l ng trn ....................... ca
tam gic.
Tm ca ng trn ngoi tip tam gic l giao im cc ng .................
ca tam gic.
125
b) Trong mt ng trn, dy ln hn th ........ tm hn, dy ......... tm hn
th ln hn.
c) Tip tuyn ca ng trn l ng thng ...................... im chung,
vi ng trn.
d) ng ni tm ca hai ng trn l ....................... ca hnh gm hai
ng trn.
Bi 2 (2 im)
Cho ng trn (O, 15cm) v ng trn (O, 20cm) ct nhau ti M v N.
Bit MN bng 24cm, O v O nm khc pha i vi MN.
a) di on ni tm OO bng
A. 7cm ; B. 27cm ; C. 25cm.
b) Tam gic MOO l :
A. Tam gic vung.
B. Tam gic cn.
C. Tam gic nhn.
Hy chn kt qu ng bng cch khoanh trn ch ci ng trc.
Bi 3 (6 im).
Cho ng trn (O ; 2cm), ng knh AB. V ng trn (O) ng knh OB.
a) Hai ng trn (O) v (O) c v tr tng i nh th no i vi nhau ?
Gii thch.
b) K dy CD ca ng trn (O) vung gc vi AO ti trung im H ca
AO. T gic ACOD l hnh g ? V sao ?
126
c) Tnh di AC ? CB ?
d) Tia DO ct ng trn (O) K. Chng minh B, K, C thng hng.
p n tm tt v biu Im
Bi 1 (2 im)
a) ng trn ngoi tip mt tam gic l ng trn i qua ba nh ca
tam gic.
Tm ca ng trn ngoi tip tam gic l giao im cc ng trung trc
cc cnh ca tam gic. 0,5 im.
b) Trong mt ng trn, dy ln hn th gn tm hn, dy gn tm hn
th ln hn. 0,5 im
c) Tip tuyn ca ng trn l ng thng ch c mt im chung vi
ng trn. 0,5 im
d) ng ni tm ca hai ng trn l trc i xng ca hnh gm hai
ng trn. 0,5 im
Bi 2 (2 im)
a) 25 cm 1 im
b) Tam gic vung 1 im
Bi 3 (6 im)
V hnh ng.
127
0,5 im
a) Hai ng trn (O) v (O) tip xc trong ti B v tm O
l trung im ca ng knh OB O nm gia O v B
OO + OB = OB
OO = OB OB hay OO = R
(O)
r
(O)
1,5 im
b) Xt t gic ACOD c :
AH = HO (gt)
AB CD (gt) HC = HD (/l ng knh v dy).
v AO CD
Vy t gic ACOD l hnh thoi v c hai ng cho
vung gc vi nhau ti trung im mi ng. 1,5 im
c) C CA = CO = 2cm (cnh l hnh thoi ACOD) 0,5 im
ACB c cnh AB l ng knh ca ng trn ngoi tip
ACB vung ti C.
CB
2
= AB
2
AC
2
(/l Py-ta-go)
128
= 4
2
2
2

= 16 4 = 12.
CB = 12 = 2 3 (cm) 1 im
d) OKB vung v OB l ng knh ca ng trn ngoi tip
tam gic
OKB = 90
0
.
C D, O, K thng hng
DKB = 90
0

BK DK.
m DK // AC (cnh i hnh thoi) BK AC (1)
C
ACB = 90
0
(chng minh trn) BC AC (2)
T (1) v (2) B, K, C thng hng v qua mt im ch
v c mt ng thng vung gc vi ng thng cho 1 im
II
Bi 1 (2 im) ng hay sai ?
a) Trong cc dy ca mt ng trn dy ln nht l dy i qua tm.
129
b) Tm ca ng trn ngoi tip tam gic chnh l trc tm ca tam gic.
c) Trong mt ng trn, ng knh i qua trung im ca mt dy th
vung gc vi dy y.
d) Nu mt ng thng l tip tuyn ca mt ng trn th n vung gc
vi bn knh i qua tip im.
(Cch tr li : Nu cho cu a l ng th ghi a) , cn sai th ghi a) S, tng
t vi cc cu cn li)
Bi 2 (2 im).
in vo ch trng (...) trong bng sau :
R
(O)

r
(O)
OO
V tr tng i.
7cm 3cm 5cm .....................................................................
....... 2cm 6cm Hai ng trn tip xc ngoi
4cm 1,5cm 2,5cm ......................................................................
5cm 1cm ........... Hai ng trn ngoi nhau.
Bi 3 (6 im)
Cho na ng trn tm O ng knh AB = 2R. T mt im M trn na
ng trn ta v tip tuyn xy. V AD v BC vung gc vi xy.
a) Chng minh rng MC = MD.
b) Chng minh AD + BC c gi tr khng i khi im M chuyn ng
trn na ng trn.
c) Chng minh rng ng trn ng knh CD tip xc vi ba ng thng
AD, BC, AB.
130
d) Xc nh v tr ca im M trn na ng trn (O) din tch t gic
ABCD ln nht.
p n tm tt v biu im
Bi 1 (2 im)
a) 0,5 im
b) S 0,5 im
c) S 0,5 im
d) 0,5 im
Bi 2 (2 im).
R
(O)

r
(O)
OO
V tr tng i.
7cm 3cm 5cm Hai ng trn ct nhau
4cm 2cm 6cm Hai ng trn tip xc ngoi
4cm 1,5cm 2,5cm Hai ng trn tip xc trong
5cm 1cm > 6m Hai ng trn ngoi nhau.
Bi 3 (6 im)
V hnh ng
131
0,5 im
a) C AD // BC (cng xy) t gicABCD l hnh thang.
OA = OB = R
OM xy (t/c ca tip tuyn ng trn)
OM // AD // BC MC = MD
(Theo nh l ng trung bnh ca hnh thang) 1,5 im
b) C OM l ng trung bnh ca hnh thang
OM =
AD BC
2

AD + BC = 2. OM = 2R (khng i) 1,5 im
c) C AD v BC vung gc vi ng knh CD ti cc
mt ca ng knh.
AD, BC l cc tip tuyn ca ng trn (M ;
DC
2
)
H ME AB
OMB cn (v OM = OB = R)

1 1
M B =
OM // BC (chng minh trn)

1 2
M B = (so le trong)

1 2 1
B B M = =
Xt tam BMC v BME c :

C E = = 90
0

BM chung
132

1 2
B B = (chng minh trn)
BMC = BME (cnh huyn - gc nhn)
ME = MC E (M ;
DC
2
).
M AB ME AB tip xc vi ng trn (M)
Vy ng trn (M ;
DC
2
) tip xc vi vi c ba
ng thng AD, BC v AB 1,5 im
d) Din tch hnh thang ABCD l :
S =
(AD BC). CD 2R. CD
R. CD
2 2
= =
C R khng i, CD AB.
CD ln nht bng AB CD // AB
OM AB
Vy din tch hnh thang ABCD ln nht khi v ch khi M
l u mt ca bn knh OM AB.
V hnh.
1 im
Tit 34 n tp hc k I mn hnh hc (tit 1)
A. Mc tiu
n tp cho HS cng thc nh ngha cc t s lng gic ca mt gc
nhn v mt s tnh cht ca cc t s lng gic.
133
n tp cho HS cc h thc lng trong tam gic vung, v k nng tnh
on thng, gc trong tam gic.
n tp, h thng ho cc kin thc hc v ng trn chng II.
GV : Bng ph hoc giy trong, n chiu ghi cu hi, bi tp, bng
h thng ho kin thc.
Thc thng, com pa, ke, thc o , phn mu, my tnh b ti.
HS : n tp l thuyt theo bng tm tt cc kin thc cn nh chng I
v chng II hnh hc trong SGK. Lm cc bi tp GV yu cu.
Bng ph nhm, bt d.
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
n tp v t s lng gic ca gc nhn. (10 pht)
GV nu cu hi. HS tr li ming
Hy nu cng thc nh ngha cc t
s lng gic ca gc nhn .
sin =
cnh i
cnh huyn

cos =
cnh k
cnh huyn

tg =
cnh i
cnh k

cotg =
cnh k
cnh i

134
Bi 1. (Khoanh trn ch ci ng trc
kt qu ng).
Cho tam gic ABC c
A = 90
0
,
B
= 30
0
, k ng cao AH.

HS lm bi tp
Bn HS ln lt ln bng xc nh
kt qu ng.
a) sinB bng
M.
AC
AB
; N.
AH
AB

P.
AB
BC
; Q.
1
3

Kt qu.
a)
sinB =
AH
AB

b) tg30
0
bng.
M.
1
2
; N. 3
P.
1
3
; Q. 1
b)
tg30
0
=
1
3

c) cosC bng.
M.
HC
AC
; N.
AC
AB

P.
AC
HC
; Q.
3
2

c)
cosC =
HC
AC

135
d) cotgBAH bng.
M.
BH
AH
; N.
AH
AB

P. 3 ; Q.
AC
AB
.
d)
CotgBAH =
AC
AB

Bi 2 : Trong cc h thc sau, h thc
no ng ? h thc no sai ? (vi gc
nhn).
HS tr li ming
a) sin
2
= 1 cos
2

a) ng
b) tg =
cos
sin

b) Sai
c) cos = sin(180
0
)
c) Sai
d) cotg =
1
tg

d) ng
e) tg < 1
e) Sai
f) cotg = tg(90
0
)
f) ng.
g) Khi gim th tg tng.
g) Sai
h) Khi tng th cos gim.
h) ng
Hot ng 2
n tp cc h thc trong tam gic vung. (13pht)
GV : Cho tam gic vung ABC ng
cao AH (nh hnh v)
HS t vit vo v.

Mt HS ln bng vit.
1) b
2
= ab ; c
2
= ac
2) h
2
= bc
3) ah = bc
136
Hy vit cc h thc v cnh v ng
cao trong tam gic.
4)
2 2 2
1 1 1
h b c
=
5) a
2
= b
2
+ c
2
.
GV : Cho tam gic vung DEF (
D = 90
0
).
HS tr li ming.

DF = EF sinE.
DF = EF cosF
DF = DE tgE
Nu cc cch tnh cnh DF m em bit
(theo cc cnh cn li v cc gc nhn
ca tam gic).
DF = DE cotgF
2 2
DF EF DE =
Bi 3. ( bi a ln bng ph hoc
mn hnh).
Mt HS c to bi
Cho tam gic ABC vung ti A, ng
cao AH chia cnh huyn BC thnh hai
on BH, CH c di ln lt l 4cm,
9cm.
Gi D, E ln lt l hnh chiu ca H
trn AB v AC.
Mt HS ln bng v hnh.

137
a) Tnh di AB, AC.
b) Tnh di DE, s o
B, C

HS nu chng minh
a) BC = BH + HC = 4 + 9 = 13 (cm)
AB
2
= BC. BH = 13. 4
AB = 13. 4 2 13 = (cm)
AC
2
= BC. HC = 13. 9
AC = 13. 9 3 13 = (cm)
b) AH
2
= BH. HC = 4. 9 = 36 (cm)
AH = 36 = 6 cm.
Xt t gic ADHE c

A D E = = = 90
0

t gic ADHE l hnh ch nht
(du hiu nhn bit).

DE = AH = 6 cm
(tnh cht hnh ch nht)
Trong tam gic vung ABC
sinB =
AC 3 13
BC 13
= 0,8320
B
56
0
19

C 33
0
41
Hot ng 3
n tp l thuyt chng II : ng trn. (20 pht)
138
1) S xc nh ng trn v cc tnh
cht ca ng trn.

HS tr li cu hi
nh ngha ng trn (O, R)
GV v ng trn.
ng trn (O, R) vi R > 0 l
hnh gm cc im cch im O
mt khong bng R.

Nu cc cch xc nh ng trn. ng trn c xc nh khi bit :
+ Tm v bn knh.
+ Mt ng knh.
+ Ba im phn bit ca ng trn.
Ch r tm i xng v trc i xng
ca ng trn.
Tm ca ng trn l tm i
xng ca n.
Bt k ng knh no cng l
trc i xng ca ng trn.
Nu quan h di gia ng knh
v dy.
ng knh l dy cung ln nht
ca ng trn.
Pht biu cc nh l v quan h
vung gc gia ng knh v dy.
ng knh vung gc vi mt
dy th i qua trung im ca dy.
(O)
AB : ng knh
CD : dy
AB CD (ti H)

HC = HD
o li ng knh i qua trung
im ca 1 dy khng qua tm th
vung gc vi dy y.
139
(O)
AB : ng knh
CD : dy khng i
qua O
AB CD = {H}
HC = HD.
GV a hnh v
v gi thit, kt
lun ca nh l
minh ho.

AB CD
HS v hnh, ghi vo v.
Pht biu cc nh l lin h gia dy
v khong cch t tm n dy.
Trong mt ng trn, hai dy bng
nhau th cch u tm v ngc li.
GV a hnh v tm tt nh l ln minh
ho
Trong hai dy ca mt ng
trn, dy no ln hn th gn tm
hn v ngc li

(O)
AB, CD, EF : dy
OH AB, OK CD
OI EF
AB = CD
OH = OK
AB < EF
OH > OI

HS v hnh, ghi vo v.
2) V tr tng i gia ng thng v
ng trn.

Gia ng thng v ng trn c
nhng v tr tng i no ? Nu h
thc tng ng gia d v R.
(vi d l khong cch t tm ti ng
thng).
HS nu ba v tr tng i gia
ng thng v ng trn.
ng thng ct ng trn
d < R.
ng thng tip xc ng trn
d = R.
ng thng khng giao vi ng
trn
d > R
Th no l tip tuyn ca ng trn ? HS nu nh ngha tip tuyn
ng trn.
140
Tip tuyn ca ng trn c nhng
tnh cht g ?
Tip tuyn ca ng trn c tnh
cht vung gc vi bn knh i qua
tip im.
Pht biu nh l hai tip tuyn ct
nhau ca mt ng trn.
HS pht biu nh l hai tip
tuyn ct nhau.
GV a hnh v v gi thit, kt lun
ca nh l minh ho.

HS v hnh, ghi gi thit, kt lun
vo v.
(O)
AB, AC l hai tip tuyn
(O)
AB = AC

1 2
1 2
A A
O O
=
=

Nu du hiu nhn bit tip tuyn. HS nu hai du hiu nhn bit
tip tuyn (theo nh ngha v theo
tnh cht).
3) V tr tng i ca hai ng trn.
GV a bng sau, yu cu

HS in vo h thc. Mt HS ln bng in
V tr tng i ca ng trn
(O, R) v (O, r) (R r).
H thc
Hai ng trn ct nhau R r < OO < R + r

141
Hai ng trn tip xc ngoi OO = R + r

Hai ng trn tip xc trong OO = R r

Hai ng trn ngoi nhau OO > R + r

ng trn (O) ng (O) OO < R r

c bit (O) v (O) ng tm OO = 0

Pht biu nh l v hai ng trn
ct nhau.
Nu hai ng trn ct nhau th
ng ni tm l trung trc ca dy
chung.
4) ng trn v tam gic.
GV a bi tp ln mn hnh.

Ghp i mt ct tri vi mt
ct phi c khng nh ng.
HS lm bi tp
Mt HS nu kt qu ghp .
p n
a) ng trn ngoi tip tam
gic l ng trn i qua ba nh
ca tam gic.
d) C tm l giao im ba
ng phn gic ca tam gic.
a g
b) ng trn ni tip tam gic
l ng trn tip xc vi ba
cnh ca tam gic.
e) C tm l giao im ca hai
phn gic ngoi ca tam gic.

b d
c) ng trn bng tip tam gic
l ng trn tip xc vi mt
cnh tam gic v phn ko di ca
hai cnh kia.
g) C tm l giao im ba
ng trung trc ca tam gic.

c e
Hng dn v nh (2 pht)
n tp k l thuyt c c s lm tt bi tp
142
Bi tp v nh s 85, 86, 87, 88 tr 141, 142 SBT.
Tit sau tip tc n tp chun b kim tra hc k I.

Tit 35 n tp hc k I mn hnh hc (tit 2)
A. Mc tiu
Vn dng cc kin thc hc vo bi tp tng hp v chng minh v
tnh ton.
Rn luyn cch v hnh, phn tch tm li gii v trnh by bi gii,
chun b cho bi kim tra hc k I mn Ton.
GV : Bng ph hoc, n chiu, giy trong ghi cu hi, bi tp, bi
gii mu.
HS : n tp chng I v II hnh hc, lm cc bi tp GV yu cu.
Thc k, com pa, ke.
Bng ph nhm, bt d
C. Tin trnh dy hc
Hot ng 1
kim tra. (3 pht)
143
Xt xem cc cu sau ng hay sai ?
Nu sai sa li cho ng.
( bi a ln mn hnh)
Mt HS ln kim tra.
HS tr li
a) Nu mt tam gic c mt cnh l
tam gic th tam gic l tam gic
vung.
a)
ng
mt dy th vung gc vi dy y.
b) Sai
Sa l ... trung im ca mt dy
khng qua tm
c) Nu mt ng thng vung gc
vi bn knh ca ng trn th ng
thng l tip tuyn ca ng trn.
c) Sai.
Sa l : Nu mt ng thng i qua
mt im ca ng trn v vung
gc vi bn knh ca ng trn i
qua im th ...
d) Nu hai ng trn ct nhau th
ng ni tm vung gc vi dy
chung v chia i dy chung.
d)
ng
GV nhn xt cho im. HS lp nhn xt bi lm ca bn
Hot ng 2
Luyn tp. (40 pht)
Bi 85 tr 141 SBT.
( bi a ln mn hnh).

GV v hnh trn bng, hng dn HS
v hnh vo v.

144

a) Chng minh NE AB.

GV lu : C th chng minh
AMB v ACB vung do c trung
tuyn thuc cnh AB bng na AB.
a) HS nu cch chng minh
AMB c cnh AB l ng knh
ca ng trn ngoi tip tam gic
AMB vung ti M. Chng minh
tng t c ACB vung C.

Xt NAB c AC NB v BM NA
(c/m trn) E l trc tm tam gic
NE AB (theo tnh cht ba ng
cao ca tam gic).
GV yu cu 1 HS ln trnh by chng
minh trn bng. HS c lp t ghi vo
v. Sau , GV sa li cch trnh by
bi chng minh cho chnh xc.
b) Chng minh FA l tip tuyn ca
(O).

Mun chng minh FA l tip tuyn
ca (O) ta cn chng minh iu g ?
HS : Ta cn chng minh FA AO.
Hy chng minh iu . Mt HS khc ln trnh by bi.
145
b) T gic AFNE c
MA = MN (gt) ; ME = MF (gt)
AN FE (c/m trn)
T gic AFNE l hnh thoi (theo
du hiu nhn bit).
FA // NE (cnh i hnh thoi)
C NE AB (c/m trn)
FA AB
FA l tip tuyn ca (O)
c) Chng minh FN l tip tuyn ca
ng trn (B ; BA)
c)
HS tr li ming.
Cn chng minh iu g ?
Cn chng minh N (B ; BA) v
FN BN
Ti sao N (B ; BA).

C th chng minh BF l trung trc
ca AN (theo nh ngha) BN = BA
ABN c BM va l trung tuyn
(MA = MN) va l ng cao
(BM AN) ABN cn ti B
BN = BA
BN l mt bn knh ca ng
trn (B ; BA)
Ti sao FN BN. AFB = NFB (c c c)

FNB FAB = = 90
0
.
FN BN
FN l tip tuyn ca ng trn
(B ; AB).
GV yu cu HS trnh by li vo v
cu c.
Sau GV nu thm cu hi.

d) Chng minh.
BM. BF = BF
2
FN
2
.
HS hot ng theo nhm.
Bi lm.
146
e) Cho di dy AM = R
(R l bn knh ca (O)).
d) Trong tam gic vung ABF
(
A = 90
0
) c AM l ng cao.
Hy tnh di cc cnh ca tam
gic ABF theo R.
AB
2
= BM. BF (h thc lng
Trong tam gic vung NBF.
cu d v e.
(
N = 90
0
) c BF
2
FN
2
= NB
2
.
(nh l Py-ta-go).
M AB = NB (c/m trn)
BM. BF = BF
2
FN
2
.
e)

GV kim tra cc nhm hot ng
C sinB
1
=
AM R 1
AB 2R 2
= =

1
B = 30
0
.
Trong tam gic vung ABF.
c AB = 2R ;
1
B = 30
0

AF = AB tgB
1
= 2Rtg30
0
=
2R
3
.

cosB
1
=
1
AB AB
BF
BF cosB
=
147
7 pht th dng li.
BF =
0
2R 2R
cos30
3
2
=
i din 1 nhm trnh by cu d.
BF =
4R
3

Sau , i din nhm khc trnh by
cu e.
(hoc c
1
B = 30
0
AF =
BF
2

BF = 2AF =
4R
3
).
GV nhn xt, sa bi HS lp cha bi.
Hoc sau khi HS trnh by hng
chng minh, GV c th a bi gii
mu HS tham kho.

Bi 2 ( bi v hnh v a ln mn
hnh).
Cho na ng trn tm O, ng
knh AB = 2R, M l mt im tu
trn na ng trn (M A ; B).

K hai tia tip tuyn Ax v By vi
na ng trn.
Qua M k tip tuyn th ba ln lt
ct Ax v By ti C v D.

HS trnh by ming
a) Chng minh CD = AC + BD
v
COD = 90
0
.
a) Theo nh l hai tip tuyn ct
nhau ca mt ng trn,
b) Chng minh AC. BD = R
2

C AC = CM
c) OC ct AM ti E, OD ct BM ti
F. Chng minh EF = R.
d) Tm v tr ca M CD c di
nh nht.
BD = MD
AC + BD = CM + MD = CD.
C

1 2
O O =

4 3
O O =
148

1 4 2 3
O O O O =
m

1 4 2 3
O O O O = 180
0
.

0
0
2 3
180
COD O O 90
2
= = =
b) Trong tam gic vung COD c
OM l ng cao.
CM. MD = OM
2
(h thc lng
GV yu cu HS chng minh ming
cc cu a, b, c.
m CM = AC, MD = BD, OM = R.
AC. BD = R
2
.

c) AOM cn (OA = OM = R) c
OE l phn gic ca gc nh nn
ng thi l ng cao : OE AM.
Chng minh tng t OF BM.
Vy t gic MEOF l hnh ch nht
v c

E O F = =
= 90
0

EF = OM = R (tnh cht hnh ch
nht).
d) GV hi : M v tr no CD c
di nh nht ?

GV c th gi .
C Ax, D By m Ax nh th
no i vi By ?
HS tr li
Ax // By (cng AB).

Khong cch gia Ax v By l
on no ?
Khong cch Ax v By l on AB.
149
So snh CD v AB. T tm ra v
tr im M.
C CD AB
CD nh nht = AB
CD // AB
GV a hnh v minh ho.
C OM CD OM AB

M l im chnh gia ca
AB
HS v hnh cu d vo v v ghi
chng minh.
Hng dn v nh (2 pht)
n tp k cc nh ngha, nh l, h thc ca chng I v chng II.
Lm li cc bi tp trc nghim v t lun, chun b tt cho bi kim tra hc k I.
kim tra mn ton hc k I

I
I Phn trc nghim khch quan (2 im)
Bi 1 (1 im)
Xt tnh ng, sai ca cc khng nh sau
a) 7 4 3 2 3 =
b)
x 1
x x
c ngha x 0 v x 1
Tit 36 i s
Tit 36 Hnh hc
150
c) Cho hnh v.

cosB = sinA
1
d) Cho hnh v.

DE
2
= EF
2
DF
2

= EF. EH
Hng dn tr li : Nu cho cu a l ng th ghi a)
Nu cho cu a l sai th ghi a) S
Bi 2 (1 im). in vo ch (...) c khng nh ng.
a) Cho hai ng thng.
(d) : y = ax + b v (d) : y = ax + b (vi a v a khc 0).
(d) ct (d) ...
(d) ... (d) a = a v b b
(d) ... (d) a = a v b = b
b) ng trn ngoi tip tam gic l ng trn ... Tm ca ng trn
ngoi tip tam gic l giao im cc ng ...
Nu l tam gic vung, tm ca ng trn ngoi tip tam gic ...
Hng dn tr li : Vit li phn bi cho v in y vo ch ...
c khng nh ng.
II Phn t lun (8 im)
Bi 1 (1,5 im)
151
Cho ng thng :
y = (m 2)x + m (d)
a) Vi gi tr no ca m th ng thng (d) i qua gc to ?
b) Vi gi tr no ca m th ng thng (d) i qua im A(2 ; 5)
c) Vi gi tr no ca m th ng thng (d) ct ng thng y = 3x 2.
Bi 2 (2,5 im)
Cho biu thc :
P =
x 1 1 2
:
x 1
x 1 x x x 1
1 1

( ) ( )

a) Tm iu kin ca x P xc nh. Rt gn P.
b) Tm cc gi tr ca x P < 0
c) Tnh P khi x = 4 2 3
Bi 3 (4 im)
Cho ng trn (O ; R), ng knh AB. Qua A v B v ln lt hai tip
tuyn (d) v (d) vi ng trn (O). Mt ng thng qua O ct ng thng
(d) M v ct ng thng (d) P. T O v mt tia vung gc vi MP v ct
ng thng (d) N.
a) Chng minh OM = OP v tam gic NMP cn.
b) H OI vung gc vi MN. Chng minh OI = R v MN l tip tuyn ca
ng trn (O).
c) Chng minh AM. BN = R
2
.
d) Tm v tr ca M din tch t gic AMNB l nh nht. V hnh minh ho.
152
p n tm tt v biu im
I Phn trc nghim khch quan (2 im).
Bi 1 (1 im)
a) 0,25 im
b) S 0,25 im
c) S 0,25 im
d) 0,25 im
Bi 2 (1 im)
a) Cho hai ng thng
(d) : y = ax + b v (d) : y = ax + b vi a v a khc 0.
(d) ct (d) a a .
(d) song song (d) a = a v b b.
(d) (trng) (d) a = a v b = b. 0,5 im
b) ng trn ngoi tip tam gic l ng trn i qua ba nh ca tam
gic. Tm ca ng trn ngoi tip tam gic l giao im cc ng trung trc
cc cnh tam gic.
Nu l tam gic vung, tm ca ng trn ngoi tip tam gic l trung
im ca cnh huyn. (0,5 im)
II. Phn t lun (8 im)
Bi 1 (1,5 im)
Cho ng thng y = (m 2)x + m (d)
a) ng thng (d) i qua gc to m = 0 0,5 im
153
b) ng thng (d) i qua im A(2 ; 5)
Ta thay x = 2 ; y = 5 vo hm s :
(m 2). 2 + m = 5
2m 4 + m = 5
3m = 9
m = 3
Vi m = 3 th (d) i qua im A(2 ; 5) 0,5 im
c) ng thng (d) ct ng thng y = 3x 2
m 2 3
m 5 0,5 im
Bi 2 (2,5 im)
P =
x 1 1 2
:
x 1
x 1 x x x 1
1 1

( ) ( )

a) K : x > 0 ; x 1. 0,25 im
P =
x 1 1 2
:
x 1 x( x 1) x 1 ( x 1)( x 1)
l l
l l

l l

l
l l

P =
x 1 x 1 2
:
x( x 1) ( x 1)( x 1)

154
P =
( x 1)( x 1) ( x 1)( x 1)
.
x( x 1) ( x 1)

P =
x 1
x
1,25 im
b) P < 0
x 1
x
< 0 v x > 0 ; x 1.
C x > 0 (v x > 0)

x 1
x
< 0 x 1 < 0
x < 1
Kt hp iu kin : Vi 0 < x < 1 th P < 0 0,5 im
c) x = 4 2 3 = ( 3 1)
2
(TMK)
x = 3 1
Tnh P : P =
x 1
x

=
4 2 3 1
3 1

=
(3 2 3)( 3 1)
( 3 1)( 3 1)

155
=
3 3 3 6 2 3
2

=
3 3
2
0,5 im
Bi 3 (4 im)
Hnh v ng

0,5 im
a) Xt AOM v BOP c
A B =
= 90
0
(gt)
OA = OB = R.

1 2
O O = (i nh)
AOM = BOP (g c g)
OM = OP 0,5 im
NMP c NO MP (gt)
OM = OP (c/m trn)
NMP l tam gic cn v c NO va l ng cao, va l ng
trung tuyn. 0,5 im
156
b) Trong cn NMP, NO l ng cao xut pht t nh nn ng thi
l phn gic OI = OB = R (tnh cht cc im trn phn gic ca
mt gc) 0,5 im
C MN bn knh OI ti I thuc ng trn (O) MN l tip tuyn
ca (O). 0,5 im
c) Trong tam gic vung MON, c OI l ng cao
IM. IN = OI
2
(h thc lng trong tam gic vung).
C IM = AM, IN = BN (tnh cht hai tip tuyn ct nhau)
OI = R
Do : AM. BN = R
2
. 0,75 im
d) T gic AMNB c
A B =
= 90
0

AMNB l hnh thang vung
S
AMNB
=
(AM NB).AB
2

=
(MI IN). 2R
2

= MN. R
C R khng i, MN AB
S
AMNB
nh nht MN nh nht
MN = AB
MN // AB
AMNB l hnh ch nht
157
AM = NB = R 0,5 im
hnh minh ho 0,25 im
II
I Phn trc nghim khch quan (2 im)
(Tr li cu hi bng cch khoanh trn ch ci ng trc kt qu ng
hoc ghp i hai ct).
Bi 1 (1 im)
a) Hm s y = (m 3 )x + 2 ng bin khi :
A. m > 3 ; B. m < 3 ; C. m > 3 ; D. m < 3 .
b) th cc hm s y = (m +
1
2
)x 2 v y = (2 m)x + 3
l hai ng thng song song vi nhau khi :
A. m =
3
4
; B. m =
3
2
; C. m =
3
4
; D. m = 1
c) Biu thc 2 3x xc nh vi cc gi tr.
158
A. x
2
3
; B. x
2
3
; C. x
2
3
; D. x
2
3
.
d) Gi tr ca biu thc
1 1
2 3 2 3

bng.
A. 4 ; B. 2 3 ; C. 0 ; D.
2 3
5
.
Bi 2 (1 im) a) Cho hnh 1.
sinB bng
M.
AC
AB
; N.
AH
AC

P.
AH
AB
; Q.
BC
AC

Hnh 1
b) cos30
0
bng.
M.
1
2
; N. sin60
0
; P. tg60
0
; Q.
1
3
.
c) Cho hai ng trn (O, R) v (O, r) vi R > r.
Gi d l khong cch OO.
Hy ghp mi v tr tng i gia hai ng trn (O) v (O) ct tri vi
h thc tng ng ct phi c mt khng nh ng.
V tr tng i (O) v (O )
H thc.
1) (O) ng (O)
4) R r < d < R + r
2) (O) tip xc ngoi (O)
5) d < R r
3) (O) ct (O)
6) d = R + r
7) d = R r
159
8) d > R + r
d) Cho hnh 2 bit MA, MC l hai tip tuyn ca ng trn (O), BC l
ng knh,
ABC = 70
0
.
S o ca
AMC bng
A. 40
0

B. 50
0

C. 60
0

D. 70
0

Hnh 2
II Phn t lun (8 im)
Bi 1 (1,5 im)
a) Vit phng trnh ng thng i qua im
A(1 ; 1) v im B(2 ; 4)
b) V ng thng AB.
c) Xc nh ln gc ca ng thng AB vi trc Ox.
Bi 2 (2,5 im).
Cho biu thc.
P =
x 2 x x 4
x :
1 x
x 1 x 1
1 1

( ) ( )

a) Tm iu kin ca x P xc nh. Rt gn P.
b) Tm x P =
1
2
.
c) Tm gi tr nh nht ca P v gi tr tng ng ca x.
160
Bi 3 (4 im)
Cho hai ng trn (O) v (O) tip xc ngoi ti A. V tip tuyn chung
ngoi BC, vi B (O) v C (O). Tip tuyn chung trong ti A ct BC ti M.
a) Chng minh MB = MC v tam gic ABC l tam gic vung.
b) MO ct AB E, MO ct AC F.
Chng minh t gic MEAF l hnh ch nht.
c) Chng minh h thc ME. MO = MF. MO.
d) Gi S l trung im ca OO. Chng minh BC l tip tuyn ca ng
trn (S) ng knh OO.
p n tm tt v biu im
I Phn trc nghim khch quan (2 im).
Bi 1 (1 im)
a) m > 3 0,25 im
b) m =
3
4
0,25 im
c) x
2
3
0,25 im
d) 2 3 0,25 im
Bi 2 (1 im)
a)
AH
AB
0,25 im
161
b) sin60
0
0,25 im
c) Ghp i hai ct : 1) 5)
2) 6)
3) 4) 0,25 im
d) 40
0
0,25 im
II Phn t lun
Bi 1 (1,5 im)
y = ax + b (d)
(d) i qua im A(1 ; 1) x = 1 ; y = 1 a + b = 1 (1)
(d) i qua im B(2 ; 4) x = 2 ; y = 4 2a + b = 4 (2)
T (1) v (2) a = 1 ; b = 2
Phng trnh ng thng AB l
y = x + 2 0,75 im
b) V ng thng AB :
0,5 im
162
c) tg =
OC 2
OD 2
= = 1 = 45
0
. 0,25 im
Bi 2 (2,5 im)
a) K : x 0 ; x 1 ; x 4 0,25 im
P =
x 2 x x 4
x :
1 x
x 1 x 1
1 1

( ) ( )

=
x( x 1) (x 2) x( x 1) x 4
:
x 1 ( x 1)( x 1)

=
x x x 2 ( x 1)( x 1)
.
x 1 x x x 4

=
( x 2) ( x 1)( x 1)
.
x 1 ( x 2)( x 2)

=
x 1
x 2
1,25 im
b) P =
1
2

x 1
x 2
=
1
2
v x 0
x 1
x 4
2 x 2 = x + 2
x = 4
x = 16 (TMK)
163
Vy P =
1
2
x = 16 0,5 im
c) P =
x 1
x 2
=
x 2 3 3
1
x 2 x 2

=

C x 0 vi x TX
x + 2 2 vi x TX
1 1
2
x 2

vi x TX
3 3
2
x 2

vi x TX
P = 1
3 3
1
2
x 2

vi x TX
P
1
2

Vy P nh nht =
1
2
x = 0 (TMK) 0,5 im
Bi 3 (4 im)

Hnh v ng 0,5 im
164
a) Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ca mt ng trn c
MA = MB
MA = MC
MB = MC = MA.
Vy ABC c trung tuyn AM =
BC
2
ABC vung ti A 1 im
b) OAB cn (do OA = OB = R)
C OM l phn gic ca gc nh nn ng thi l ng cao
OM AB

AEM = 90
0

Chng minh tng t
AFM = 90
0
.
Theo chng minh trn
EAF = 90
0
.
Vy t gic MEAF l hnh ch nht (theo du hiu nhn bit) 1 im
c) Trong tam gic vung MAO c AE MO
MA
2
= ME. MO (h thc lng trong tam gic vung)
Chng minh tng t vi tam gic vung MAO MA
2
= MF. MO
Do ME. MO = MF. MO (= MA
2
) 0,75 im
d) T gic MEAF l hnh ch nht
OMO
= 90
0
.
Tam gic vung OMO ni tip trong ng trn ng knh OO, tm S.
Hnh thang OBCO c BM = MC (c/m trn)
165
OS = SO (gt)
SM l ng trung bnh
SM // OB m BC OB BC SM
BC l tip tuyn ca ng trn (S) 0,75 im
3

Mc lc
Phn i s
Chng I : cn bc hai, cn bc ba
Tit 1 1. Cn bc hai 5
Tit 2 2. Cn thc bc hai v hng ng thc
2
A = A 12
Tit 3 Luyn tp 19
Tit 43. Lin h gia php nhn v php khai phng 28
Tit 5 Luyn tp 36
Tit 6 4. Lin h gia php chia v php khai phng 44
Tit 7 Luyn tp 51
Tit 8 5. Bng cn bc hai 59
Tit 9 6. Bin i n gin biu thc cha cn bc hai 67
Tit 10 7. Bin i n gin biu thc cha cn bc hai (tip) 74
Tit 11 Luyn tp 82
Tit 12 8. Rt gn biu thc cha cn thc bc hai 88
Tit 13 Luyn tp 96
Tit 14 9. Cn bc ba 103
Tit 15 n tp chng I (tit 1) 109
Tit 16 n tp chng I (tit 2) 116
Tit 17 Kim tra chng I 124
Chng II : hm s bc nht
Tit 18 1. Nhc li v b sung cc khi nim v hm s 131
4
Tit 19 Luyn tp 138
Tit 20 2. Hm s bc nht 144
Tit 21 Luyn tp 151
Tit 22 3. th ca hm s y = ax + b (a 0) 157
Tit 23 Luyn tp 163
Tit 24 4. ng thng song song v ng thng ct nhau 170
Tit 25 Luyn tp 177
Tit 26 5. H s gc ca ng thng y = ax + b (a 0) 183
Tit 27 Luyn tp 190
Tit 28 n tp chng II 197
Tit 29 Kim tra chng II 204
Chng III : h hai phng trnh bc nht hai n
Tit 30 1. Phng trnh bc nht hai n 212
Tit 31 2. H hai phng trnh bc nht hai n 220
Tit 32 Luyn tp 229
Tit 33 3. Gii h phng trnh bng phng php th 237
Tit 34 n tp Hc k I (Mn i s) (Tit 1) 246
Tit 35 n tp Hc k I (Mn i s) (Tit 2) 254
Phn hnh hc
Chng I : H thc lng trong tam gic vung
Tit 1 1. Mt s h thc v cnh v ng cao
trong tam gic vung (tit 1) 263
Tit 2 1. Mt s h thc v cnh v ng cao
Tit 3 Luyn tp 276
5
Tit 4 2. T s lng gic ca gc nhn (tit 1) 283
Tit 5 2. T s lng gic ca gc nhn (tit 2) 290
Tit 6 Luyn tp 297
Tit 7 3. Bng lng gic 305
Tit 8 Bng lng gic (tip) 312
Tit 9 Luyn tp 318
Tit 10 4. Mt s h thc v cnh v gc
Tit 11 4. Mt s h thc v cnh v gc
Tit 12 Luyn tp 337
Tit 13-14 5. ng dng thc t cc t s lng gic ca gc nhn.
Thc hnh ngoi tri 343
Tit 15 n tp chng I (hnh hc) tit 1 349
Tit 16 n tp chng I (hnh hc) tit 2 355
Tit 17 Kim tra chng I (hnh hc) 363
Chng II : ng trn
Tit 18 1. S xc nh ng trn.
Tnh cht i xng ca ng trn 371
Tit 19 Luyn tp 379
Tit 20 2. ng knh v dy ca ng trn 386
Tit 21 Luyn tp 393
Tit 22 3. Lin h gia dy v khong cch t tm n dy 399
Tit 23 4. V tr tng i ca ng thng v ng trn 406
Tit 24 5. Du hiu nhn bit tip tuyn ca ng trn 413
Tit 25 Luyn tp 419
Tit 26 6. Tnh cht ca hai tip tuyn ct nhau 426
Tit 27 Luyn tp 433
Tit 28 7. V tr tng i ca hai ng trn 439
6
Tit 29 8. V tr tng i ca hai ng trn (tip theo) 447
Tit 30 Luyn tp 454
Tit 31 n tp chng II (hnh hc) tit 1 461
Tit 32 n tp chng II (hnh hc) tit 2 467
Tit 33 Kim tra chng II (hnh hc) 476
Tit 34 n tp hc k I mn hnh hc (tit 1) 483
Tit 35 n tp hc k I mn hnh hc (tit 2) 491
Tit 36 (i s) Tit 36 (Hnh hc)
Kim tra mn ton hc k I 498
3
Thit k bi ging
Ton 9 Tp mt Tp mt Tp mt Tp mt
Hong ngc dip (Ch bin)

Nh xut bn H Ni 2005
Chu trch nhim xut bn :
Nguyn Khc Onh Nguyn Khc Onh Nguyn Khc Onh Nguyn Khc Onh
Bin tp : Phm Quc Tun Phm Quc Tun Phm Quc Tun Phm Quc Tun
V ba : Nguyn Tun Nguyn Tun Nguyn Tun Nguyn Tun
Trnh by : L Anh T L Anh T L Anh T L Anh T
Sa bn in : Phm Quc Tun Phm Quc Tun Phm Quc Tun Phm Quc Tun

In 2000 cun, kh 17 x 24 cm, ti Cng ty in Thi Nguyn.
Giy php xut bn s: 02h GV/778/CXB. Cp ngy 23/05/2005.
In xong v np lu chiu qu IV/2005.

Thiet Ke Bai Giang Toan 9 - Tap 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thiet Ke Bai Giang Toan 9 - Tap 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://tuhoctoan.

= (vi x > 0 ; x 1 ; x 4).

= . Chng minh rng :

sinA vit l sinA.

ONM= . HS c lp dng hnh

Q, cnh OP, OQ.

AOB bng gic k, xc nh trc tip

xBC nn KF = KD. V K thuc tia

MOB (tnh cht

AIC (theo tnh cht hai

You might also like