Ch¬ng I Qu¶n lý nhµ níc vÒ V¨n Ho¸

C©u 1 : T¹i sao nãi v¨n ho¸ lµ ®éng lùc, môc tiªu ph¸t triÓn
linh tÕ x· héi
V¨n ho¸ lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt tinh thÇn, s¸ng t¹o nh nhËn
®Þnh cña M¸c, t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn nh÷ng c«ng
tr×nh khoa häc, v¨n ho¸ nghÖ thuËt nh»m x©y dùng vµ ph¸t
triÓn con ngêi. NÕu kinh tÕ lµ nÒn t¶ng vËt chÊt cña ®êi
sèng x· héi th× v¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña ®êi sèng
Êy, vµ v× thÕ hai lÜnh vùc ®ã lu«n lu«n gi÷ vÞ trÝ quan
träng vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi thùc tr¹nh sù vËn ®éng vµ ph¸t
triÓn cña x· héi
Víi vai trß lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi,
®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ v¨n hãa vµ kh¶
n¨ng to lín. Nã kh¬I dËy nh©n lªn mäi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn
søc s¸ng t¹o cña con ngêi, t¹o ra nguån lùc néi sinh quýªt
®Þnh sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i hãa. §iÒu
nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi níc ta khi
nguån tµi chÝnh vµ nguån lùc vËt chÊt cho c«ng cuéc c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cßn h¹n hÑp trong khi ®ã tiÒm lùc
con ngêi ViÖt nam l¹i v« cïng phong phó nÕu biÕt nu«i dìng
ph¸t huy khai th¸c vµ sö dông nã mét c¸ch hîp lý nhÊt tiÕt
kiÖm nhÊt . Trong thêi ®¹i ngµy nay t tëng trªn cµng cã ý
nghÜa to lín khi mµ nguån gèc cña sù giµu cã vµ ph¸t triÓn
toµn diÖn cña ®Êt níc kh«ng chØ lµ tµi nguyªn vèn kü thuËt
mµ yÕu tè ngµy cµng trë nªn quyÕt ®Þnh chÝnh lµ nguån
lùc con ngêi lµ tiÒm n¨ng vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña con ngêi
ViÖt nam. NÒn kinh tÕ tri thøc thêi kú míi cña sù ph¸t triÓn
x· héi hiÖn nay b¾t nguån tõ chÝnh ®Æc ®iÓm nµy.
T tëng kh¼ng ®Þnh v¨n ho¸ lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña §¶ng ta
xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm coi con ngêi tríc hÕt lµ tiÒm n¨ng
vµ søc m¹nh trÝ tuÖ tinh thÇn vµ ®¹o ®øc lµ nh©n tè quyÕt
®Þnh sù ph¸t triÓn lµ vèn quý nhÊt cña chóng ta trªn con ®-
êng x©y dùng CNXH. Tõ ®ã cÇn ph¶I nhÊn m¹nh coi ph¸t
triÓn v¨n ho¸ lµ lÜnh vùc quan träng cña chiÕn lîc con ngêi
cßn chiÕn lîc con ngêi l¹i n»m ë vÞ trÝ trung t©m cña chiÕn
lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp
c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ
ph¶I ®Æt v¨n ho¸ vµo trung t©m cña nh÷ng vÊn ®Ò kinh
tÕ ®ång thêi b¶n th©n v¨n hãa lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Æc
biÖt gãp phÇn trùc tiÕp t¹o ra ®éng c¬ th¸I ®é , kh¬I dËy
tiÒm n¨ng trong ngêi lao ®éng t¹o ra nguån lùc ë tr×nh ®é
ph¸t triÓn ngµy cµng cao thóc ®Èy con ngêi ph¸t triÓn vµ
hoµn thiÖn nh©n c¸ch .
Môc tiªu phÊn ®Êu “ d©n giµu, níc m¹nh x· héi c«ng b»ng
d©n chñ v¨n minh” lµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®ång
thêi còng lµ môc tiªu cña v¨n ho¸, nÕu hiÓu theo nghÜa réng
cña kh¸I niÖm nµy. Theo cè thñ tíng Ph¹m V¨n §ång th×
®Þnh híng XHCN lµ v¨n ho¸ vµ v¨n ho¸ lµ ®æi míi ®æi míi
lµ v¨n ho¸
ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2010 ®· x¸c
®Þnh “ Môc tiªu vµ ®éng lùc chÝnh cña sù ph¸t triÓn lµ v×
con ngêi do con ngêi” ®ång thêi ®· nªu râ yªu cÇu “ t¨ng tr-
ëng kinh tÕ ph¶I g¾n víi tiÕn bé c«ng b»ng x· héi ph¸t triÓn
v¨n ho¸, b¶o vÖ m«I trêng”
Nh vËy ®êng lèi x©y dùng cnxh ë níc ta còng nh trong chñ
tr¬ng chÝnh s¸ch v¨n ho¸ ®îc coi lµ môc tiªu cao c¶ cña
CNXH. §ã lµ nhËn thøc ®óng ®¾n tríc kinh nghiÖm cña c¸c
níc tõng hy sinh gi¸ trÞ tinh thÇn ®Ó ch¹y theo lîi Ých kinh tÕ
®Ó råi g¸nh lÊy nh÷ng hËu qu¶ lín cha cã ph¬ng c¸ch gi¶I
quyÕt.

C©u 2. Ph©n tÝch nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý nhµ níc ®Ó ®¹t
môc tiªu duy tr× vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ViÖt
nam
Cã thÓ nãi b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ tæng thÓ nh÷ng
phÈm chÊt , tÝnh c¸ch khuynh híng c¬ b¶n thuéc søc m¹nh
tiÒm tµng vµ søc s¸ng t¹o cña mçi d©n téc trong lÞch sö tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi d©n téc. B¶n s¾c v¨n ho¸ ®ã lµ c¸I
hån, c¸I cèt, c¸I thÓ hiÖn diÖn m¹o cña mét nÒn v¨n ho¸.
B¶n s¾c v¨n ho¸ lµ c¸i t¹o nªn sù ®éc ®¸o sù riªng cã cña
mét nÒn v¨n ho¸. B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ®îc xem lµ “
kh¸ng thÓ” ®Ó chèng l¹i sù x©m l¨ng v¨n ho¸.
Víi d©n téc viÖt nam lÞch sö dùng nø¬c vµ gi÷ níc l©u ®êi
cña d©n téc VN ®· t¹o nªn cèt c¸ch con ngêi ViÖt nam vµ cèt
c¸ch Êy ®îc ph¶n chiÕu trong nÒn v¨n ho¸ VN, t¹o nªn b¶n
s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Nãi ®Çy ®ñ vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n
téc VN qu¶ lµ mét vÊn ®Ò khã, v× cho ®Õn nay nh÷ng
c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy cßn qu¸ Ýt. Nhng “
nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng v÷ng bÒn cña d©n téc
vµ lßng yªu níc nång nµn céng ®ång s©u s¾c ®¹o lý “ th-
¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n” , ®øc tÝnh cÇn cï vît khã,
s¸ng t¹o trong lao ®éng… ®ã lµ nÒn t¶ng vµ søc m¹nh tinh
thÇn to lín ®Ó nh©n d©n ta x©y dùng ,mét x· héi ph¸t triÓn
, tiÕn bé c«ng b»ng nh©n ¸I ngµy nay.
V¨n ho¸ g¾n liÒn víi con ®êng ®i lªn cña lÞch sö d©n téc.
B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ViÖt nam lµ v« cïng quý b¸u. Nhng
b¶n s¾c Êy chØ thùc sù cã ý nghÜa khi nã ®îc b¶o tån vµ
kh«ng ngõng ph¸t huy t¹o nªn søc sèng cho d©n téc.
Lµm thÕ nµo ®Ó b¶o tån vµ ph¸t huy v¨n ho¸ d©n téc ®·
®ang vµ sÏ cßn lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ qu¶n lý c¸c häc gi¶ vµ
mçi ngêi VN yªu níc b¨n kho¨n t×m c©u tr¶ lêi thÝch ®¸ng.
§øng trªn gi¸c ®é qu¶n lý nhµ níc
C©u 3 Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc qu¶n
lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸.
Khoa häc qu¶n lý ®· kh¼ng ®Þnh qu¶n lý gåm hai qu¸
tr×nh ®an kÕt vµo nhau mét c¸ch chÆt chÏ lµ duy tr× vµ
ph¸t triÓn. Hai qu¸ tr×nh nµy võa gi÷ cho mét thùc thÓ tån
t¹i ®éc lËp võa t¹o cho nã vËn ®éng ph¸t triÓn. Víi qu¶n lý
nhµ nøoc nguyªn lý nµy cµng cã ý nghÜa quan träng bëi v¨n
ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi. Nhng ®Ó v¨n ho¸ ®îc
b¶o tån vµ ph¸t triÓn vÊn ®Ò cèt yÕu nhÊt lµ h×nh thµnh
nh÷ng ph¬ng thøc qu¶n lý thÝch hîp. §Õn lît m×nh viÖc lùa
chän nh÷ng ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸ l¹i phô
thuéc vµo nhiÒu yÕu tè .
§øng trªn gi¸c ®é khoa häc chÝnh trÞ, kh«ng mét nhµ níc
hiÖn ®¹i nµo l¹i kh«ng ®Æt díi sù l·nh ®¹o cña mét §¶ng
chÝnh trÞ. Nh÷ng chñ tr¬ng ®êng lèi quan ®iÓm cña §¶ng
cÇm quyÒn . MÆt kh¸c trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn §¶ng
cÇm quyÒn cã nh÷ng chØ ®¹o vÒ v¨n ho¸ kh¸c nhau. Môc
tiªu vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ trong mçi thêi kú
®Æt ra cho nhµ níc vÊn ®Ò lµ ph¶i sö dông ph¬ng thøc
qu¶n lý nhµ níc ®Ó hoµn thµnh ®îc môc tiªu c¬ b¶n ®ã.
V¨n ho¸ thuéc ph¹m trï kiÕn tróc thîng tÇng mèi quan hÖ
gi÷a thîng tÇng kiÕn tróc vµ h¹ tÇng c¬ së còng chÝnh lµ
yÕu tè quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸.
§iÒu nµy cã thÓ ®îc nh×n nhËn râ rµng kh¸ch quan khi xem
xÐt c¸c ph¬ng thøc qu¶n lý cña nhµ níc trong thÓ chÕ kinh
tÕ kh¸c nhau. Mét ®iÒu kh«ng ai kh«ng c«ng nhËn lµ trong
thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng vµ thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸
tËp trung c¸c ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ níc ®îc sö dông rÊt
kh¸c nhau víi møc ®é u tiªn rÊt kh¸c nhau.
Qu¶n lý theo quan niÖm tæng thÓ lµ sù t¸c ®éng cã ®Þnh
híng cña chñ thÓ qu¶n lý ®Õn kh¸ch thÓ qu¶n lý b»ng c¸c
ph¬ng ph¸p qu¶n lý víi c¸c c«ng cô ®Æc thï nh»m ®i ®Õn
môc tiªu qu¶n lý nhÊt ®Þnh. Quan niÖm nµy cho phÐp
chóng ta ®¸nh gi¸ viÖc lùa chän ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ níc
vÒ v¨n ho¸ cßn phô thuéc vµo chÝnh b¶n th©n chñ thÓ qu¶n
lý. Nhµ nø¬c vµ ®èi tîng qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸. B¶n
chÊt cña nhµ níc sù nhËn thøc cña nhµ nøoc vÒ vai trß cña
v¨n ho¸ trong mçi thêi kú sÏ t¸c ®éng ®Õn thÓ chÕ nhµ níc
®Ó t×m ra ph¬ng thøc qu¶n lý phï hîp. B¶n th©n v¨n ho¸ lµ
mét lÜnh vùc ®Æc thï cña ®êi sèng x· héi. Nh÷ng ®Æc trng
riªng cã cña v¨n ho¸ ®ßi hái nhµ níc ph¶I h×nh thµnh nh÷ng
ph¬ng thøc qu¶n lý ®Æc thï. Bëi h¬n ai hÕt nhµ níc lµ ngêi
nhËn thøc râ mäi sù dËp khu«n, ¸p ®Æt chung sÏ ®îc tr¶ gi¸
b»ng c¸c hËu qu¶ qu¶n lý.
YÕu tè thø t cã thÓ ®Æt ra ë ®©y chÝnh lµ vÊn ®Ò vÒ m«i
trêng v¨n ho¸ quèc tÕ. Trong thêi ®¹i ngµy nay sù më réng
giao lu kinh tÕ th¬ng m¹i ®· kÐo theo sù giao lu vÒ v¨n ho¸.
Nh÷ng ¶nh hëng gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ ®· trë nªn phong phó
h¬n ®a d¹ng h¬n vµ phøc t¹p h¬n. Nhµ níc víi tr¸ch nhiÖm
cña m×nh ph¶i lùa chän c¸c ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ níc ®Ó
võa b¶o tån ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng võa
tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ thêi ®¹i ®Ó lµm giµu thªm
cho v¨n ho¸ d©n téc. M«i trêng v¨n ho¸ quèc tÕ lµnh m¹nh
hay cha lµnh m¹nh phï hîp hay cha phï hîp cã ý nghÜa quyÕt
®Þnh ®Ó nhµ níc t¹o dùng c¸c ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ nøoc
®Þnh híng nÒn v¨n ho¸ ph¸t triÓn theo híng më hay khÐp
kÝn…
C©u 4. T¹i sao nãi qu¶n lý theo h×nh thøc ph¸p luËt lµ mét
trong nh÷ng h×nh thøc c¬ b¶n quan träng nhÊt trong qu¶n
lý v¨n ho¸. Nhµ níc cÇn lµm g× ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña
c«ng cô ph¸p luËt trong qu¶n lý v¨n ho¸.
Khoa häc nhµ níc vµ ph¸p luËt khi ®Ò cËp ®Õn giai cÊp
thèng trÞ ®· nhÊn m¹nh sù thèng trÞ trªn ba mÆt : kinh tÕ,
chÝnh trÞ, v¨n ho¸ t tëng. §Ó duy tr× sù thèng trÞ cña m×nh,
giai cÊp thèng trÞ ph¶i lµm sao cho ý chÝ cña giai cÊp m×nh
bao trïm trong ®êi sèng x· héi. Vµ ph¸p luËt lµ sù thÓ hiÖn ý
chÝ cña giai cÊp thèng trÞ. Giai cÊp thèng trÞ sö dông ph¸p
luËt lµm ph¬ng tiÖn c¬ b¶n nhÊt ®Ó qu¶n lý mäi mÆt ®êi
sèng x· héi trong ®ã cã v¨n ho¸.
V¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña mäi x· héi. Sù qu¶n lý nhµ
níc ®èi víi v¨n ho¸ chÝnh lµ ®Ó ®Þnh híng cho v¨n ho¸ phôc
vô cho môc ®Ých cña giai cÊp , cña d©n téc. Nhng v¨n ho¸
lµ mét lÜnh vùc phøc t¹p, ®a chiÒu c¹nh nhµ níc ph¶i cã ®îc
mét h×nh thøc qu¶n lý hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Qu¶n lý
theo h×nh thøc ph¸p luËt lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc c¬
b¶n nhÊt trong qu¶n lý v¨n ho¸. §iÒu nµy b¾t nguån tõ b¶n
th©n ®Æc trng v©n ho¸ vµ vai trß cña ph¸p luËt c¶ trªn ph-
¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn.
V¨n ho¸ cã tÝnh bao trïm ¶nh hëng l©u dµi vµ bÒn v÷ng.
V¨n ho¸ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò t tëng vµ tinh thÇn cña c¶
chÕ ®é. Nhµ níc tríc hÕt ph¶i sö dông ph¸p luËt ®Ó t¹o lËp
híng ®I cho v¨n ho¸ vµ chØ cã ph¸p luËt nhµ níc míi cã thÓ
¶nh hëng ®Õn toµn bé x· héi, ý chÝ cña giai cÊp thèng trÞ
míi cã thÓ bao trïm lªn mäi khÝa c¹nh cña ho¹t ®éng v¨n ho¸,
V¨n ho¸ lµ mét lÜnh vùc nh¹y c¶m. Nh÷ng biÕn ®éng cña
®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ®Òu ®îc ph¶n
chiÕu trong v¨n ho¸. V¨n ho¸ trong c¸c thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh
cã thÓ cã nh÷ng biÓu hiÖn mÊt trËt tù, lén xén do nh÷ng xu
híng ph¸t triÓn tù ph¸t… §Ó lËp l¹i trËt tù kû c¬ng trong v¨n
ho¸ th× h×nh thøc ph¸p luËt ®îc xem lµ h÷u hiÖu nhÊt bëi
hiÖu lùc cña ph¸p luËt ®¶m b¶o b»ng sù cìng chÕ cña bé
m¸y c«ng quyÒn mµ kh«ng mét c«ng cô qu¶n lý nµo cã ®îc.
H×nh thøc qu¶n lý nhµ níc b»ng ph¸p luËt lµ b¶n quan träng
nhÊt nhng kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt. CHÝnh v× vËy cïng víi
h×nh thøc nµy nhµ níc cßn qu¶n lý v¨n ho¸ b»ng c¸c quy íc
chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch. Nhng cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®îc r»ng
thiÕu c¸c h×nh thøc qu¶n lý b»ng c¸c quy íc chÝnh s¸ch
qu¶n lý nhµ níc cã thÓ kh«ng toµn diÖn, hiÖu qu¶ qu¶n lý cã
thÓ kh«ng nh môc tiªu mong muèn cña chñ thÓ nhng ho¹t
®éng qu¶n lý vÉn diÔn ra. Nhng thiÕu ph¸p luËt th× qu¶n lý
nhµ níc tÊt yÕu kh«ng thÓ tån t¹i.
Qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸ b»ng c¸c h×nh thøc ph¸p luËt cã
vai trß quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn qu¶n lý nhµ nøoc. VËy
®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng cô nµy chóng ta cÇn ph¶i
lµm g× ?
- X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé thèng nhÊt.
CÇn cã sù phèi hîp liªn ngµnh gi÷a c¸c c¬ quan ®Ó
x©y dùng ph¸p luËt vÒ v¨n ho¸ ®Ó ph¸p luËt nãi chung
vµ ph¸p luËt liªn quan ®Õn v¨n ho¸ nãi riªng kh«ng
xung ®ét m©u thuÉn víi nhau.
- C¸c v¨n b¶n luËt cÇn ®îc híng dÉn kÞp thêi b»ng v¨n
b¶n cña chÝnh phñ( cho ®Õn nay LuËt di s¶n v¨n ho¸
cßn thiÕu 4 nghÞ ®Þnh híng dÉn)
- N©ng cao kh¶ n¨ng dù b¸o vÒ tiÕn tr×nh v¨n ho¸ ®Ó
dù th¶o c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt tr¸nh t×nh tr¹ng øng phã
thô ®éng khi cã nh÷ng biÕn cè x¶y ra míi t×m c¸ch
®Ó x©y dùng c¸c v¨n b¶n ®Ó ®iÒu chØnh…

C©u 5. Nªu tªn c¸c phong trµo thi ®ua x©y dùng m«I trêng
v¨n ho¸ ®ang ®îc triÓn khai trong c¶ níc.
V¨n ho¸ VN theo cè thñ tíng Ph¹m V¨n §ång th× nã mang
tÝnh céng ®ång s©u s¾c tÝnh céng ®ång gåm 3 c¸i trôc:
gia ®×nh, lµng vµ níc. CHÝnh tÝnh céng ®ång cña v¨n ho¸
lµm cho v¨n ho¸ cã ¶nh hëng c¶ bÒ réng vµ bÒ s©u. §iÒu
nµy ®èi víi qu¶n lý nhµ níc mét ý nghÜa ®Æc biÖt ®ã lµ
®Ó b¶o tån vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ ph¶i t×m vÒ céng
®ång v¨n ho¸, ®Ó t¹o dùng m«i trêng v¨n ho¸ ph¶i t×m vÒ
x©y dùng c¸c phong trµo v¨n ho¸ trong céng ®ång
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë níc ta c¸c phong trµo thi ®ua
x©y dùng m«i trêng v¨n ho¸ qu¶ thùc phï hîp víi mong ®îi
cña c¸c céng ®ång d©n c vµ tÊt yÕu sù gÆp gì cña ý §¶ng
lßng d©n sÏ lµm nªn kú tÝch. ë ®©y chóng ta sÏ cïng t×m
hiÓu vÒ c¸c phong trµo v¨n ho¸ ®ang ®îc triÓn khai réng
kh¾p nµy.
Phong trµo “toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n
ho¸” lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ nhµ níc ta. Phong trµo
nµy ®· l«i cuèn ®îc ®«ng ®¶o quÇn chóng tham gia t¹o nªn
søc sèng míi trong ®êi sèng v¨n ho¸ céng ®éng. Nh÷ng gi¸
trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng t¹o nªn mét m«i trêng v¨n ho¸ d©n
téc vµ hiÖn ®¹i.
Phong trµo “ gia ®×nh v¨n ho¸, lµng v¨n ho¸” ®· t¹o nªn m«i
trêng v¨n ho¸ gia ®×nh m«i trêng v¨n ho¸ lµng x· lµnh m¹nh
gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn nh©n
c¸ch c¸ nh©n. Phong trµo nµy kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa lín
vÒ mÆt v¨n ho¸ mµ cßn t¹o ra sù ph¸t triÓn toµn diÖn trong
®êi sèng céng ®ång.
Phong trµo “ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së” ®· ®îc ph¸t ®éng
trong mét kho¶ng thêi gian dµi. D©n chñ ë c¬ së ®· thùc sù
®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ to lín vÒ nhiÒu mÆt. Sù tham cña
ngêi d©n vµo c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn trong ®ã cã
ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ lµng x·
céng ®ång ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi÷ g×n c¸c
gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc mµ nÕu phiÕn diÖn chóng ta v«
t×nh g¹t bá.
Phong trµo x©y dùng quü khuyÕn häc khuyÕn tµi, c¸c héi
b¶o trî cho v¨n ho¸ gi¸o dôc. §©y lµ mét nÐt ®Ñp cña v¨n
ho¸ d©n téc mang tÝnh truyÒn thèng mµ trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y cã dÞp ®îc kh«i phôcvµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Trong
lÞch sö d©n téc ë lµng x· VN xa ®· tõng cã nh÷ng häc ®iÒn(
ruéng khuyÕn häc) c« qu¶ ®iÒn… ®Ó gióp ®ì nh÷ng ngêi
nghÌo hiÕu häc. Phong trµo x©y dùng c¸c quü khuyÕn häc
trong nh÷ng giai ®o¹n hiÖn nay võa mang ý nghÜa v¨n ho¸
võa lµ biÓu hiÖn cña kÕt qu¶ x· héi ho¸ gi¸o dôc.
Phong trµo vÒ nguån t×m trong vèn cæ lµ phong trµo v¨n
ho¸ ®Ó kh¬I dËy nh÷ng m¹ch nguån v¨n ho¸ d©n téc t¹o
nªn sù tiÕp nèi cña dßng ch¶y v¨n ho¸ d©n téc. Phong trµo
nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc t×m hiÓu vÒ gi¸ trÞ
v¨n ho¸ d©n téc, ph¸t hiÖn nh÷ng trÇm tÝch trong ®Þa
tÇng v¨n ho¸.
C©u 6. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n
ho¸ vµ ph©n tÝch c¸c néi dung ®ã.
C©u 7. CÇn chó träng vµo nh÷ng tiªu chÝ nµo ®Ó ®Çu t
mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c s¶n phÈm vµ ho¹t ®éng
v¨n ho¸.
§Çu t cho v¨n ho¸ lµ ®Çu t cho ph¸t triÓn. Cã lÏ ®©y lµ nhËn
thøc chung cña mäi quèc gia khi nh×n nhËn vÊn ®Ò ®Çu t
cho v¨n ho¸. Nhng nãi ®Õn ®Çu t cho v¨n ho¸ lµ ph¶i tÝnh
®Õn hiÖu qu¶ mÆc dï ®Çu t cho v¨n ho¸ hiÖu qu¶ kh«ng
ph¶i dÔ lîng ho¸ vµ dÔ nhËn biÕt trong mét sím mét chiÒu.
Víi ý nghÜa ®ã nhµ níc cÇn chó träng vµo nh÷ng tiªu chÝ
nµo ®Ó ®Çu t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c s¶n phÈm
vµ ho¹t ®éng v¨n ho¸.
TRíc hÕt nhµ níc cÇn ph¶I nhËn diÖn vÒ møc ®é thÝch øng
víi c¬ chÕ thÞ trêng cña c¸c s¶n phÈm vµ ho¹t ®éng v¨n ho¸
®Ó cã híng ®Çu t thÝch hîp. ViÖc nhËn diÖn nµy ®Ó ®i
®Õn kÕt luËn : ho¹t ®éng nµo cÇn ®Çu t toµn bé, ho¹t
®éng nµo cÇn ®Çu t mét phÇn, ho¹t ®éng nµo chØ cÇn hç
trî ban ®Çu. ë níc ta viÖc ®Çu t toµn bé ®îc thùc hiÖn ®èi
víi c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ kh«ng cã thu. VÊn ®Ò ®Æt ra ë
®©y chÝnh lµ lµm sao ®Ó x¸c ®Þnh ®îc ®óng c¸c s¶n
phÈm v¨n ho¸, ho¹t ®éng v¨n ho¸ cÇn thiÕt ph¶i cã sù ®Çu
t ®Ó tån t¹i ph¸t triÓn tr¸nh sù cµo b»ng, ®Çu t dµn tr¶i dÉn
®Õn thiÕu hiÖu qu¶.
Tiªu chÝ quan träng ®îc nhiÒu ngêi quan t©m r»ng ®ã lµ
chÊt lîng cña s¶n phÈm vµ ho¹t ®éng v¨n ho¸. ThËt ra ®Æt
vÊn ®Ò chÊt lîng cña v¨n ho¸ lµ rÊt chung chung bëi ®¸nh
gi¸ chÊt lîng cña v¨n ho¸ kh«ng ph¶I lµ ®iÒu ®¬n gi¶n
kh«ng thÓ chÊp nhËn sù tuú tiÖn chñ quan. ChÊt lîng v¨n
ho¸ cÇn ph¶I ®îc cô thÓ ho¸ b»ng c¸c tiªu chÝ cô thÓ râ rµng
vµ c¬ b¶n. §ã lµ c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ ho¹t ®éng v¨n ho¸
tiªu biÓu cho ®êi sèng céng ®ång c¸c s¶n phÈm ho¹t ®éng
v¨n ho¸ biÓu hiÖn xu thÕ vËn ®«ng cña v¨n ho¸ t¬ng lai,
c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ lµ kÕt tinh cña b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n
téc, c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ cã gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc vµ v¨n
ho¸ nh©n lo¹i. Vµ mçi tiªu chÝ cô thÓ nµy nªn ®îc xem lµ
mét tiªu chÝ ®Ó ®Çu t.
C¸c s¶n phÈm, ho¹t ®éng v¨n ho¸ tiªu biÓu cho ®êi sèng
céng ®ång. Sù ®Çu t vµo c¸c ho¹t ®éng nµy sÏ t¹o ra ®éng
lùc cho sù ph¸t triÓn, sù th¨ng hoa cña v¨n ho¸ céng ®ång.
Sù ®Çu t cña nhµ níc phï hîp víi ý chÝ céng ®ång th× tÊt
yÕu c¸c dù ¸n ®Çu t sÏ ®îc nh©n d©n ñng hé, tù gi¸c thùc
hiÖn. Sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ céng ®ång ®a ®Õn sù hoµn
thiÖn nh©n c¸ch phÈm chÊt t©m lý céng ®ång. §ã lµ hiÖu
qu¶ ®Çu t v« cïng lín lao trong ®Çu t cho v¨n ho¸.
§Çu t cho c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ ho¹t ®éng v¨nho¸ biÓu hiÖn
xu thÕ vËn ®éng cña v¨n ho¸ t¬ng lai cã thÓ lµm cho nhiÒu
ngêi b¨n kho¨n nghi ngê cho lµ kh«ng tëng ¶o tëng. ThËt ra
®©y lµ vÊn ®Ò ®· ®îc ®Æt ra tõ trong c¸c níc ph¸t triÓn.
V¨n ho¸ theo tiÕn tr×nh lÞch sö vËn ®éng vµ ph¸t triÓn . Cã
nh÷ng s¶n phÈm v¨n ho¸ ra ®êi lµ sù manh nha cña v¨n ho¸
t¬ng lai. C¸I míi cÇn ph¶I ®îc nu«i dìng ®Ó ngµy cµng ph¸t
triÓn v÷ng bÒn.
C¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ lµ kÕt tinh cña b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n
téc còng lµ mét híng ®Çu t . B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc nÕu
thiÕu sù quan t©m ®Çu t cã thÓ bÞ mai mét, suy yÕu vµ
nÒn v¨n ho¸ hiÖn ®¹i sÏ cã thÓ mÊt céi rÔ s©u xa cña m×nh
kh«ng thÓ ®øng v÷ng tríc nh÷ng sù x©m l¨ng v¨n ho¸.
C©u 8. H·y tr×nh bµy nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng
thøc qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸ vµ sù thÓ hiÖn c¸c néi dung
®ã trong thùc tiÔn qu¶n lý nhµ níc nh thÕ nµo?
1. qu¶n lý v¨n ho¸ b»ng ph¸p luËt lµ ph¬ng thøc qu¶n lý
tèt nhÊt
LuËt ph¸p ph¶i thùc sù lµ c«ng cô cña qu¶n lý nhµ níc vÒ
v¨n ho¸ vµ c«ng t¸c t tëng. §ã lµ viÖc ban hµnh hÖ thèng
c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ ®Ó
ph¸t huy t¸c dông cña v¨n ho¸ tíi sù h×nh thµnh nh©n
c¸ch, n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cña con ngêi, h¹n chÕ
nh÷ng tiªu cùc mµ thÞ trêng v¨n ho¸ t¹o ra. X· héi ho¸ c¸c
ho¹t ®éng v¨n ho¸ ph¶i ®i ®«I víi yªu cÇu qu¶n lý b»ng
ph¸p luËt.
HiÖn nay ë níc ta vÊn ®Ò x©y dùng vµ thi hµnh ph¸p luËt
®ang lµ nhu cÇu cÊp thiÕt cña qu¶n lý v¨n ho¸. C¸c v¨n
b¶n ph¸p luËt vÒ v¨n ho¸ cßn thiÕu, g©y khã kh¨n cho
viÖc qu¶n lý cña lÜnh vùc nµy. ChÝnh s¸ch cho v¨n ho¸
kh«ng thÓ thay thÕ luËt ph¸p trong viÖc qu¶n lý. Qu¶n lý
theo ®óng luËt sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc lËp l¹i trËt
tù kû c¬ng trong t×nh h×nh v¨n ho¸ x· héi hiÖn nay ®ang
cã nhiÒu lén xén vµ ®ang cÇn khÈn tr¬ng gi¶I quyÕt.
2. Qu¶n lý v¨n ho¸ b»ng c¸c ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch quèc
gia vÒ ph¸t triÓn v¨n ho¸.
ChÝnh s¸ch v¨n ho¸ lµ mét tæng thÓ c¸c nguyªn t¾c ho¹t
®éng c¸c chÝnh s¸ch c¸c c¸ch lµm thiÕt thùc c¸c ph¬ng
ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh vµ ph¬ng ph¸p ng©n s¸ch dïng
lµm c¬ së cho ho¹t ®éng v¨n ho¸.
ChÝnh s¸ch v¨n ho¸ ®îc h×nh thµnh nh mét chØnh thÓ
trong mét qu¸ tr×nh t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a ba nhãm
céng ®ång( céng ®ång v¨n ho¸, céng ®ång c«ng chóng
 céng ®ång chÝnh trÞ) kh«ng thÓ chØ ®¬n ph¬ng cña
mét, hai nhãm nµo
3. Qu¶nlý v¨n ho¸ b»ng ®Çu t tµi chÝnh cho v¨n ho¸ . §Çu
t cho v¨n ho¸ lµ ®Çu t cho sù ph¸t triÓn . V¨n ho¸ cã ®-
îc ®Çu t th× míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó vËn ®éng ph¸t
triÓn, cã ®iÒu kiÖn ®Ó gãp phÇn vµo sù tiÕn bé chung
cña x· héi. §Çu t cho v¨n ho¸ ®Ó ®Þnh híng hç trî cho
c¸c xu híng v¨n ho¸ tiªu biÓu cho céng ®ång cho søc
m¹nh d©n téc, khëi ®Çu cho xu híng v¨n ho¸ t¬ng lai.
§Çu t cho v¨n ho¸ víi t c¸ch lµ mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt
còng cÇn ®îc tÝnh to¸n ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t. CÊp
ng©n s¸ch cho v¨n ho¸ còng kÌm theo nh÷ng quy t¾c
nh bÊt kú ho¹t ®éng tµi chÝnh nµo kh¸c khi yªu cÇu
®Æt ra ph¶I ®¹t tíi môc tiªu quèc gia mµ §¶ng vµ nhµ
níc ta ®· ®Æt ra.
4. Mét trong nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch cña qu¶n lý nhµ n-
íc vÒ v¨n ho¸ hiÖn nay lµ cñng cè tæ chøc t¨ng cêng vÒ
®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, ®æi míi ho¹t ®éng cña c¸c c¬
quan qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc nµy nh mét biÖn
ph¸p quan träng ®Ó ®æi míi n©ng cao tr×nh ®é qu¶n
lý tríc yªu cÇu ph¸t triÓn cña sù nghiÖp v¨n ho¸ trong
c«ng cuéc chÊn hng ®Êt níc . Lý luËn vµ thùc tiÔn qu¶n
lý ®ßi hái sù cÇn thiÕt ph¶I kÕt hîp tÝnh æn ®Þnh vµ
sù ®æi míi c¸n bé qu¶n lý ë tÊt c¶ c¸c cÊp.
C©u 9. C¸c Ên phÈm v¨n ho¸ nghe nh×n cña níc ngoµi ®ang
th©m nhËp vµo níc ta cïng víi qu¸ tr×nh VN héi nhËp vµo
nÒn kinh tÕ thÕ giíi. T×nh h×nh trªn ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu
g× ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸.
Mét ®iÒu bøc xóc ®ang diÔn ra khiÕn chóng ta ph¶I ®Æc
biÖt quan t©m trong c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸ lµ
nh÷ng s¶n phÈm v¨n ho¸ ®éc h¹i kh«ng phï hîp víi truyÒn
thèng d©n téc ®ang ®îc th©m nhËp vµo níc ta b»ng nhiÒu
con ®êng kh¸c nhau. §iÒu ®ã lµm « nhiÔm m«i trêng v¨n
ho¸ trong níc vµ lµm ph¬ng h¹i ®Õn môc tiªu më réng giao l-
u quèc tÕ trªn lÜnh vùc v¨n ho¸ cña chóng ta. Ngµnh v¨n ho¸
th«ng tin ®ang t¨ng cêng phèi hîp víi c¸c ngµnh kh¸c ®Ó
ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng s¶n phÈm v¨n ho¸ ®éc h¹i nµy
®Ó cho ngän giã v¨n ho¸ bªn ngoµi thæi vµo lu«n trong lµnh
vµ bæ Ých.
CHØ cã biÕt gi÷ g×n, khai th¸c vµ ph¸t triÓn n©ng cao b¶n
s¾c riªng cña nÒn v¨n ho¸ d©n téc th× míi cã ®îc gi¸ trÞ
b¶n th©n trong tiÕp xóc vµ ®èi tho¹i víi c¸c nÒn v¨n ho¸
kh¸c vµ còng chØ trªn c¬ së ®ã míi tiÕp thu ®îc nh÷ng tinh
hoa cña v¨n ho¸ thÕ giíi.
Tríc t×nh h×nh thùc tÕ cña sù th©m nhËp v¨n ho¸ níc ngoµi
yªu cÇu c¬ b¶n ®Æt ra ë ®©y lµ võa tiÕp thu ®îc c¸c gi¸
trÞ thêi ®¹i cña v¨n ho¸ níc ngoµi lµm giµu cho nÒn v¨n ho¸
d©n téc võa ph¶I ng¨n chÆn lo¹i bá c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸
tr¸I víi thuÇn phong mü tôc cña d©n téc. Yªu cÇu nµy qu¶
kh«ng ph¶I lµ ®¬n gi¶n ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ
v¨n ho¸ ë níc ta hiÖn nay.
Mét lµ nhµ níc ph¶I ch¨m lo x©y dùng nÒn v¨n ho¸ VN tiªn
tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Sù ph¸t triÓn phong phó ®a
d¹ng hiÖn ®¹i cña nÒn v¨n ho¸ Vn sÏ lµ chÊt ®Ò kh¸ng
nh÷ng v¨n ho¸ ngo¹i lai kh«ng phï hîp th©m nhËp vµo níc ta.
Hai lµ nhµ níc cã kÕ ho¹ch chØ ®¹o c¸c c¬ quan cã tr¸ch
nhiÖm: Bé v¨n ho¸ th«ng tin, H¶I quan , bé ®éi biªnphßng.,..
®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kiÓm duyÖt c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸
®a vµo níc ta , ng¨n chÆn lo¹i bá c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ ®a
vµo níc ta, ng¨n chÆn lo¹i bá c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ kh«ng
lµnh m¹nh. Xö lý nghiªm mäi hµnh vi nhËp lËu, lu hµnh c¸c
s¶n phÈm v¨n ho¸ ®éc h¹i.
Ba lµ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng vµ më réng giao lu
quèc tÕ cÇn ph¶I h×nh thµnh hÖ gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc x· héi
míi phï hîp b¶n s¾c d©n téc vµ yªu cÇu cña thêi ®¹i. X©y
dùng gia ®×nh v¨n ho¸ ph¸t huy tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh
trong viÖc truyÒn thô nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tõ thÕ hÖ nµy
sang thÕ hÖ kh¸c.
Qu¶n lý nhµ níc vÒ Gi¸o dôc.
C©u 10. V× sao gi¸o dôc l¹i lµ vÊn ®Ò chiÕn lîc ®èi víi mäi
quèc gia ®Æc biÖt ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Kh«ng ph¶I ngÉu nhiªn mµ ngêi ta kh¼ng ®Þnh r»ng: sù
ph¸t triÓn con ngêi vµ gi¸o dôc ®îc coi lµ yÕu tè quan träng
to lín ®èi víi sù tiÕn bé kinh tÕ x· héi. §©y lµ t tëng cã thêi
Adam Smith vµ Denison ®· nãi: T¨ng trëng thu nhËp theo
®Çu ngêi tiÕn bé trong gi¸o dôc søc khoÎ dinh dìng vµ b¶o
vÖ m«i trêng. Trªn thùc tÕ gi¸o dôc lµ nh©n tè rÊt c¬ b¶n
®Ó biÕn ®æi lùc lîng s¶n xuÊt lµ vÊn ®Ò chiÕn lîc trong
ph¸t triÓn cña mçi quèc gia nhÊt lµ trong thêi ®¹i tri thøc lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh t¨ng trëng ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
TÇm quan träng ®Æc biÖt cña gi¸o dôc ®îc thÓ hiÖn ë vai
trß lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña nã. Mét nÒn
kinh tÕ x· héi muèn cã søc m¹nh ®Ó ph¸t triÓn cÇn t¹o ra
tr×nh ®é trÝ tuÖ ngang tÇm thêi ®¹i vµ nguån chÊt x¸m
còng nh nh©n lùc kü thuËt ®ñ tr×nh ®é ®Ó lu«n ®æi míi
n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng
dÞch vô, n©ng cÊp c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, tinh thÇn…§iÒu
nµy phô thuéc vµo gi¸o dôc.
NÕu nh tríc ®©y gi¸o dôc ®îc coi lµ mét lÜnh vùc thuéc
kiÕn tróc thîng tÇng x· héi, mét lÜnh vùc thô hëng kÕt qu¶
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh tÕ nh mét thø phóc lîi x· héi
th× ngµy nay gi¸o dôc ®· thay ®æi vÞ thÕ cña m×nh trong
sù ph¸t triÓn tæng thÓ cña quèc gia. T¸c ®éng cña gi¸o dôc
®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ngµy cµng trë nªn m¹nh
mÏ vµ cã thÓ t×m thÊy dÊu Ên cña sù t¸c ®éng nµy ë kh¾p
n¬I, trªn mäi s¶n phÈm mµ con ngêi s¸ng t¹o ra, bÊt cø mét
tiÕn bé kinh tÕ x· héi còng ®Òu cã c¸c yÕu tè cÊu thµnh tõ
gi¸o dôc. Víi sù hiÖn h÷u v« h×nh nh vËy, gi¸o dôc thùc sù lµ
mét bé phËn ®Æc biÖt cña c¬ së h¹ tÇng lµm tiÒn ®Ò cho
sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc mµ x· héi nh chÝnh trÞ,
kinh tÕ, v¨n ho¸, an ninh quèc phßng…®ång thêi t¹o ra søc
m¹nh bªn trong to lín thóc ®Èy kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn. Ngîc
l¹i c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi còng cã t¸c ®éng ¶nh hëng to
lín ®Õn gi¸o dôc. Cã thÓ nãi gi¸o dôc võa lµ môc tiªu võa lµ
®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®ång thêi sù ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi còng lµ môc tiªu vµ t¹o ra søc m¹nh cho
gi¸o dôc. ChÝnh v× vËy gi¸o dôc lµ bé phËn h÷u c¬ quan
träng nhÊt trong chiÕn lîc quy ho¹ch kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi trong ®ã môc tiªu gi¸o dôc ph¶i ®îc coi lµ môc tiªu
quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn.
Con ngêi cã trÝ tuÖ lµ trung t©m cña mäi sù ph¸t triÓn lµ
nguån lùc quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi. Gi¸o dôc lµ lÜnh vùc t¹o nªn nh÷ng con ngêi cã ®ñ
phÈm chÊt t©m lý trÝ tuÖ ®¹o ®øc ®Ó tham gia vµo qu¸
tr×nh kinh tÕ. Gi¸o dôc lµ lÜnh vùc liªn quan mËt thiÕt tíi sù
ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mäi quèc gia. V× vËy ë TQ §Æng
TiÓu B×nh ®· nãi: “ Ph¶I t×m mäi c¸ch ®Ó gi¶i quyÕt tèt
vÊn ®Ò gi¸o dôc cho dï ë c¸c mÆt kh¸c ph¶I nhÉn n¹i mét
chót, thËm chÝ hy sinh mét chót vÒ tèc ®é”. NhËt B¶n ®·
nhiÒu lÇn c¶I c¸ch gi¸o dôc theo híng hiÖn ®¹i ho¸ vµ nh©n
v¨n ho¸. Níc Mü còng ®ang thùc thi mét chiÕn lùoc gi¸o dôc
míi nh»m kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm cña m×nh, n©ng cao
tr×nh ®é häc vÊn( gi¸o dôc phæ cËp 13 vµ 14 n¨m) ®Ó më
réng cöa c¸c trêng ®¹i häc cho tÊt c¶ ngêi Mü ®µo t¹o ®éi
ngò gi¸o viªn tèt nhÊt coi gi¸o dôc lµ vÊn ®Ò an ninh quèc
gia tèi quan träng

C©u 11:
V× sao ph¶I x· héi ho¸ gi¸o dôc . CÇn ph¶I lµm g× ®Ó thùc
hiÖn x· héi ho¸ gi¸o dôc
X· héi ho¸ gj¸o dôc lµ mét kh¸I niÖm ®· ®îc ph¸t triÓn lªn
tr×nh ®é míi , víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi mµ thùc ra nã ®· cã
nguån gèc truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc:truyÒn thèng
hiÕu häc vµ t«n s träng ®¹o
NghÞ quyÕt §H D¶ng 9 nhÊn m¹nh viÖc thùc hiÖn “chñ tr-
¬ng XHHGD” “ ®¶y m¹nh XHHGD” vµ ®¸nh gi¸ viÖc dÇu t
®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ thùc hiÖn XHH trong lÜnh vùc
nµy triÓn khai chËm
Thùc ra vÊn ®Ò huy ®éng céng ®ång tham gia c«ng t¸c
gi¸o dôclµ mét kinh nghiÑm mang tÝnh phæ biÕn cña thÕ
giíi vµ khu vùc . T×n hiÓu vÒ néi dung h×nh thøc ho¹t ®äng
“XHHGD” ë nhiÒu níc cã thÊy tËp chung vµo c¸c vÊn ®Ò t¹o
c¬ héi vµ m«I trêng häc tËp cho mäi ngêi ®a d¹ng ho¸ c¸c
lo¹i h×nh ®µo t¹o tham gia gãp phÇn cho gi¸o dôc vÒ tµi
chÝnh céng ®ång tham gia trùc tiÕp voµ viÖc gi¸o dôc trÎ
em vµ gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc c¸c lùc l-
îng x· héi cã thÓ tham gia vµo qu¶n lý gi¸o dôc,
Trªn c¬ së nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng lý luËn vÒ x· héi ho¸
gi¸o dôc vµ c¸c c¸ thÓ ho¸, thùc tiÔn huy ®éng sù tham gia
cña toµn x· héi vµo c«ng t¸c gi¸o dôc ë níc ta vµ kinh
nghiÖm cña mét sè níc kh¸c, cÇn nhËn d¹ng cho ®óng b¶n
chÊt cña vÊn ®Ò XHHGD.
Cã thÓ ®Þnh nghÜa XHHGD lµ huy ®éng toµn x· héi lµm
gi¸o dôc, ®éng viªn c¸c tÇng líp nh©n d©n gãp søc x©y
dùng nÒn gi¸o dôc quèc d©n díi sù qu¶n lý cña nhµ níc. §©y
lµ mét ®Þnh nghÜa rÊt c¬ b¶n vµ râ rµng, nãi râ ®èi tîng
néi dung vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng. §ã lµ viÖc l«I cuèn thu hót,
khÝch lÖ toµn x· héi vµ mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia
gi¸o dôc. Ngêi ta hiÓu toµn x· héi theo nghÜa c¬ cÊu mäi
mÆt mäi tæ chøc mäi yÕu tè cña c¬ cÊu x· héi: chÝnh trÞ,
kinh tÕ x· héi, mäi ngµnh, mä cÊp, mäi lÜnh vùc kinh tÕ x·
héi, kÓ c¶ lùc lîng vò trang. Ngêi ta còng hiÓu mäi tÇng líp
nh©n d©n lµ mäi løa tuæi, giíi tÝnh tÝn ngìng, giai cÊp x·
héi, c¶ céng ®ång vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc.
ViÖc huy ®éng vµ ®éng viªn ®ã mang tÝnh chÊt ®ã lµ
nh÷ng phong trµo quÇn chóng v× thùc sù ®©y lµ sù tËp hîp
lùc lîng tËp trung c¸c søc m¹nh theo tinh thÇn gi¸o dôc lµ sù
nghiÖp cña quÇn chóng, gi¸o dôc lµ cña d©n, do d©n vµ v×
d©n, ®ång thêi b¶o ®¶m mét c¬ chÕ hîp lý ®Çy tÝnh thùc
tiÔn lµ díi sù qu¶n lý cña nhµ níc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ x¸c
®Þnh vai trß cña x· héi, cña nh©n d©n vµ vai trß cña nhµ n-
íc trong tõng tr¸ch nhiÖm, kÓ c¶ sù ®Çu t ng©n s¸ch .
Sù cÇn thiÕt ph¶I XHHGD ®îc thÓ hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh :
- XHHGD gãp phÇn n©ng cao tÝnh chÊt nh©n d©n, b¶n
s¾c d©n téc cña nÒn gi¸o dôc níc ta, tiÕp tôc kh¼ng
®Þnh ch©n lý gi¸o dôc lµ sù nghiÖp cña quÇn chóng,
®Ò cao mét nÒn gi¸o dôc cña d©n, do d©n vµ v×
d©n. Nã còng lµ c¬ héi gi¸o dôc quÇn chóng, qua thùc
tiÔn nh»m n©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc gi¸o dôc vµ
tù gi¸o dôc cña mçi ngêi d©n, cña mçi tæ chøc vµ lùc l-
îng tham gia vµo sù nghiÖp .
- XHHGD sÏ t¹o ra mét “ x· héi häc tËp” võa ph¸t huy
truyÒn thèng cña d©n téc ta- mét d©n téc hiÕu häc-
thùc hiÖn “ ai còng ®îc häc hµnh” vµ phï hîp víi xu híng
cña thêi ®¹i “ häc tËp thêng xuyªn”, “häc tËp suèt
®êi”, gi¸o dôc cho mäi ngêi. Nã gãp phÇn n©ng cao
d©n trÝ ®µo t¹o nh©n lùc vµ båi dìng nh©n tµi cho
®Êt níc.
- XHHGD sÏ gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc vµ
®µo t¹o, ph¸t huy hiÖu qu¶ x· héi cña gi¸o dôc. Sù
tham gia cña x· héi gãp phÇn cô thÓ ho¸ môc tiªu gi¸o
dôc thÝch hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña
®Êt níc vµ tõng ®Þa ph¬ng, gãp phÇn më réng néi
dung gi¸o dôc cho s¸t víi cuéc sèng, x©y dùng nªn
nh÷ng m«I trêng thuËn lîi cho viÖc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
 con ngêi, t¨ng cêng lùc lîng cña ngêi d¹y vµ ngêi häc,
ph¸t triÓn yÕu tè néi sinh lµ chÝnh con ngêi trong gi¸o
dôc t¹o nhanh ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó
n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc.
- XHHGD gãp phÇn lµm cho gi¸o dôc phôc vô nh÷ng môc
tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc ®Þa ph¬ng.
Gi¸o dôc vµ kinh tÕ x· héi vèn cã nh÷ng mèi quan hÖ
manh tÝnh quy luËt. Sù tham gia cña x· héi ë tÇm vÜ
m« còng nh vi m« vµo gi¸o dôc sÏ lµm cho gi¸o dôc g¾n
víi mäi mÆt cña ®Êt níc vµ tõng ®Þa ph¬ng, nhµ trêng
sÏ g¾n víi x· héi ho¸ gi¸o dôc g¾n víi céng ®ång, ph¸t
triÓn b»ng søc m¹nh cña céng ®ång vµ v× nh÷ng môc
tiªu cña céng ®ång.
- XHHGD lµ con ®êng ®Ó thùc hiÖn d©n chñ ho¸ gi¸o
dôc. Hai ph¹m trï nµy cã mèi quan hÖ rÊt biÖn chøng.
Nhê d©n chñ ho¸ mµ më réng lùc lîng x· héi tham gia
gi¸o dôc vµ ngîc l¹i, x· héi ho¸ chÝnh lµ con ®êng lµ
h×nh thøc ®Ó thùc hiÖn d©n chñ ho¸ gi¸o dôc, mét
môc tiªu phÊn ®Êu cña gi¸o dôc hiÖn ®¹i vµ cña gi¸o
dôc c¸ch m¹ng níc ta. Con ®êng c¸ch thøc, h×nh thøc
®ã lµ : huy ®éng, ®«ng viªn sù tham gia cña ®«ng
®¶o c¸c lùc lîng x· héi lµm gi¸o dôc.
Tæ chøc phèi hîp lµm nªn søc m¹nh tæng hîp ®Èy m¹nh
gi¸o dôc, t¹o nªn thÕ vµ lùc míi cho gi¸o dôc b»ng nh÷ng
yÕu tè néi sinh.
Qu¶n lý nhµ níc vÒ y tÕ
C©u 3. HiÓu vÒ néi dung ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng c¸c
dÞch vô y tÕ nh thÕ nµo? NN nªn cã nh÷ng chÝnh s¸ch g×
®Ó khuyÕn khÝch tÝnh hiÖu qu¶ cña vÊn ®Ò nµy?
NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII ®· chØ ra
“ c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch x· héi ®Òu gi¶i quyÕt theo tinh
thÇn x· héi ho¸”. Cho ®Õn nay x· héi ho¸ lµ mét t tëng
chiÕn lîc ®îc qu¸n triÖt thùc hiÖn trong nhiÒu lÜnh vùc
trong ®ã cã lÜnh vùc y tÕ.
Trong néi dung x· héi ho¸ y tÕ, ngêi ta nhÊn m¹nh néi
dung ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng c¸c dÞch vô y tÕ. ViÖc
cung øng c¸c dÞch vô y tÕ bao gåm hai néi dung : cung
øng dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh vµ viÖc s¶n xuÊt cung øng
dîc phÈm. Nh vËy ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng c¸c dÞch vô
y tÕ chÝnh lµ t¹o lËp, ph¸t triÓn nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu
lo¹i h×nh, nhiÒu chñ thÓ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh, s¶n
xuÊt vµ cung øng dîc phÈm nh»m ®¸p øng nhu cÇu b¶o
vÖ ch¨m sãc søc khoÎ cña nh©n d©n.
§a d¹ng ho¸ viÖc cung øng c¸c dÞch vô y tÕ cã ý nghÜa
hÕt søc quan träng ®Ó gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu ch¨m
sãc søc khoÎ cña nh©n d©n. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh
còng cã nghÜa ®a d¹ng ho¸ c¸c kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c
dÞch vô y tÕ. Sù ®a d¹ng nµy gãp phÇn t¹o ra c¬ chÕ
c¹nh tranh y tÕ ®Ó híng tíi phôc vô tèt h¬n nhu cÇu b¶o
vÖ ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n. ViÖc ®a d¹ng ho¸ nµy
nÕu ®îc qu¶n lý tèt sÏ cã ý nghÜa quan träng trong n©ng
cao chÊt lîng dÞch vô y tÕ.
Néi dung ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng c¸c dÞch vô y tÕ
quan träng nhÊt lµ c¸c lo¹i h×nh cung øng. C¸c lo¹i h×nh
g¾n víi c¸c chñ së h÷u kh¸c nhau.
C¸c chÝnh s¸ch ®Ó ®Èy m¹nh ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng
dÞch vô y tÕ:
- CHÝnh s¸ch tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®éng viªn phæ biÕn
vÒ néi dung ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng c¸c dÞch vô y
tÕ ®Ó céng ®ång nhËn thøc râ ®îc ý nghÜa tÇm quan
träng cña vÊn ®Ò nµy.
- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch u ®·I cho c¸c ®èi tîng tham
gia c«ng t¸c cung øng c¸c dÞch vô y tÕ. C¸c chÝnh s¸ch
nµy cÇn thiÕt thùc vµ ph¶I ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc
bëi c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm. C¸c chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch u ®·I cã thÓ bao gåm rÊt nhiÒu néi
dung: gi¶m thuÕ( thuÕ m«n bµi, thuÕ thu nhËp…), u
®·i vÒ tiÒn thue ®Êt, u ®·i vÒ tÝn dông vèn vay…Bªn
c¹nh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vÒ vËt chÊt cã thÓ vµ
cÇn kÌm theo c¸c khuyÕn khÝch vÒ tinh thÇn t¹o ®éng
c¬ th¸I ®é tÝch cùc trong c¸c ®èi tîng.
- Nhµ níc cÇn gi¶m bít c¸c thñ tôc phiÒn hµ trong viÖc
cÊp giÊy phÐp, tr¸nh mäi sù ¸ch t¾c kh«ng cÇn thiÕt
trong gi¶i quyÕt giÊy tê cÊp phÐp ( B¾c Ninh më mét
cöa hµng dîc thêi gian gi¶I quyÕt cã khi ®Õn 3 th¸ng-
B¸o nh©n d©n ngµy 16/7/2000)
C©u 4: Nh÷ng vÊn ®Ò næi cém trong cung cÊp kinh phÝ
cho y tÕ lµ g×? Ph©n tÝch vµ nªu gi¶I ph¸p.
Y tÕ lµ mét lÜnh vùc cã vÞ trÝ quan träng trong qu¶n lý
nhµ níc bëi nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò ch¨m sãc
søc khoÎ cho nh©n d©n. Søc khoÎ lµ mét trong ba yªu cÇu
®èi víi con ngêi trong c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. V×
vËy ®Çu t cho y tÕ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi chÊt
lîng nguån lùc con ngêi.
VÒ nguån ®Çu t cho y tÕ hiÖn nay ngoµi nguån ®Çu t tõ
ng©n s¸ch nhµ níc cßn tõ c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh ngµnh
y tÕ( viÖn phÝ), viÖn trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, nguån
®éng viªn tõ c¸c céng ®ång trong vµ ngoµi níc.
VÊn ®Ò cung cÊp kinh phÝ chi y tÕ cã ý nghÜa to lín trong
viÖc n©ng cao quy m«, chÊt lîng ho¹t ®éng y tÕ ®Ó cã
thÓ ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc
khoÎ cña nh©n d©n. Song ®©y còng lµ mét néi dung mµ
hiÖn nay cã nhiÒu næi cém cÇn th¸o gì.
Tríc hÕt trong chi tiªu cña ChÝnh phñ tû lÖ ®Çu t cho y tÕ
cßn t¬ng ®èi thÊp. So s¸nh víi c¸c níc trong khu vùc còng
®ñ cho thÊy kinh phÝ cho y tÕ cña níc ta cha cã ®îc tû lÖ
xøng ®¸ng. §©y chÝnh lµ mét lý do ®Ó gi¶i thÝch t¹i sao
c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña y tÕ níc ta cßn nghÌo l¹c hËu.
Víi nguån kinh phÝ cho y tÕ cßn h¹n hÑp nhng vÊn ®Ò
ph©n bæ kinh phÝ nh thÕ nµo th× còng lµ mét cÊn ®Ò
phøc t¹p. HiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn ph©n bæ
kinh phÝ y tÕ theo ®Çu ngêi d©n. C¬ chÕ ph©n bæ kinh
phÝ nµy thËt ra kh«ng b¶o ®¶m c«ng b»ng gi÷a c¸c khu
vùc. ë nh÷ng vïng khã kh¨n, vïng s©u, vïng xa d©n c tha
thít cÇn ®Çu t nhng quy theo ®Çu ngêi d©n th× kinh phÝ
l¹i qu¸ Ýt ái. ë nh÷ng vïng ®«ng d©n ph¸t triÓn cã ®iÒu
kiÖn ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng dÞch vô y tÕ l¹i cã c¬ héi
nhËn ®îc nguån kinh phÝ lín. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chóng
ta cã thÓ thùc hiÖn gi¶i ph¸p t¹m thêi vÉn ph©n bè kinh
phÝ theo ®Çu ngêi d©n nhng cã hÖ sè khu vùc. VÒ l©u
dµi chóng ta cÇn thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c: chÝnh
s¸ch di d©n, ®Þnh canh ®Þnh c.
Kinh phÝ ®Çu t cho y tÕ Ýt ái nhng sö dông kÐm hiÖu qu¶
cßn ®Ó t×nh tr¹ng thÊt tho¸t kinh phÝ. Còng nh viÖc thùc
hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t kinh tÕ x· héi kh¸c, c¸c dù ¸n ®Çu
t cho y tÕ cã kh«ng Ýt dù ¸n kh«ng ®¸p øng ®îc mong ®îi
cña ngêi d©n, ng©n s¸ch nhµ níc bÞ “ rót ruét”. §Ó kh¾c
phôc hiÖn tr¹ng nµy cÇn thiÕt ph¶I t¨ng cêng kiÓm tra
gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n y tÕ víi nhiÒu chñ thÓ tõ
phÝa nhµ níc, nh©n d©n.
Vèn viÖn trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ cho y tÕ ®Òu do nhµ
níc tiÕp nhËn ( trùc tiÕp qu¶n lý lµ Bé y tÕ) viÖn trî phi dù
¸n do bé tµi chÝnh tiÕp nhËn vµ ®iÒu phèi. CÇn ph¶I cã
mét c¬ chÕ phèi hîp gi÷a Bé Y TÕ vµ Bé Tµi ChÝnh- Bé kÕ
ho¹ch ®Çu t ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån viÖn trî
nµy. Tuy nhiªn cho ®Õn nay c¬ chÕ nµy cha ®îc thùc
hiÖn nghiªm tóc mäi sù rµng buéc cßn láng lÎo, m¬ hå d-
êng nh chØ dõng l¹i trªn danh nghÜa.
C©u 5. T¹i sao l¹i cho r»ng BHYT cã vai trß quan träng
trong viÖc cung cÊp tµi chÝnh cho chi tiªu y tÕ. H·y nªu
t×nh h×nh thùc hiÖn BHYT VN hiÖn nay vµ nh÷ng gi¶I
ph¸p cÇn thiÕt cña nhµ níc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö
dông.
BHYT do nhµ níc thùc hiÖn nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp
cña ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng, c¸c tæ chøc vµ
c¸ nh©n ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh theo
quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ BHYT cho ngêi cã thÎ BHYT khi èm
®au.
BHYT cã vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp tµi chÝnh
cho chi tiªu y tÕ. Theo NghÞ ®Þnh sè 58/ 1998/N§- CP quü
b¶o hiÓm y tÕ hiÖn ®îc sö dông 86.5% cho kh¸m ch÷a
bÖnh trong ®ã 50 % chi cho KCB néi tró; 45% chi cho KCB
ngo¹i tró; 5% chi cho ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu. Nh÷ng
ngêi tham gia BHYT ®îc thanh to¸n toµn bé chi phÝ KCB t¹i
c¸c c¬ së cã hîp ®ång víi BHYT nhng ph¶i tu©n theo c¸c
quy ®Þnh vÒ chuyÓn tuyÕn kü thuËt.
BHYT ®· trë thµnh nguån ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho ng©n
s¸ch y tÕ. Theo NguyÔn Quan Ên (2001)nguån kinh phÝ tõ
BHYT tõ chç chØ ®ãng gãp 58 tû ®ång b»ng 4,7%cho
tæng chi tiªu KCB n¨m 1993 ®Õn n¨m 1997 ®· ®ãng gãp
520 tû ®ång b»ng 22%cho tæng chi tiªu KCB.
Díi gãc ®é c«ng b»ng BHYT hiÖn t¹i míi chØ bao phñ chñ
yÕu nh÷ng ngêi cã c«ng ¨n viÖc lµm chÝnh thøc. Trªn
thùc tÕ so víi c¸c thµnh phÇn kh¸c trong x· héi nh÷ng ngêi
®ã l¹i lµ nh÷ng ngêi cã thu nhËp æn ®Þnh vµ t¬ng ®èi
cao. PhÇn ®«ng d©n sè cßn l¹i lµ n«ng d©n vµ nh÷ng ng-
êi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm chÝnh thøc vµ lµ nh÷ng ngêi
kh«ng cã nguån thu nhËp æn ®Þnh hoÆc thu nhËp thÊp
l¹i kh«ng ®îc bao phñ BHYT. Nh÷ng ngêi nµy lµ “ nhãm
yÕu thÕ” trong x· héi vÒ ph¬ng diÖn c«ng b»ng lÏ ra ph¶i
lµ nh÷ng ngêi cÇn ®îc b¶o vÖ nhÊt.