§Ò c¬ng m«n

qu¶n lý vµ ph¸t triÓn tæ chøc HCNN

C©u 1: Tr×nh bµy kh¸i niÖm tæ chøc vµ c¸ch hiÓu kh¸c

nhau vÒ tæ chøc, t¹i sao mçi tÝnh chÊt lµ mét thùc thÓ x·
héi phøc t¹p, sù kh¸c nhau gi÷a tæ chøc HCNN víi tæ chøc
XH
1.Kh¸i niÖm tæ chøc: lµ thuËt ng÷ ®îc sö dông kh¸ phæ
biÕn trong ®êi sèng x· héi, cã mÆt ë mäi n¬i khi con ngêi
cÇn cã sù liªn kÕt víi nhau ®Ó ®¹t ®îc mét môc tiªu th× hä
liªn kÕt l¹i víi nhau t¹o thµnh mét tæ chøc khi môc tiªu hoµn
thµnh th× tù gi¶i t¸n.
tæ chøc lµ mét hÖ thèng tËp hîp cña hai hay nhiÒu ngêi cã
sù phèi hîp mét c¸ch cã ý thøc, mét ph¹m vi (lÜnh vùc chøc
n¨ng ho¹t ®éng, t¬ng ®èi râ rµng, ho¹t ®éng ®Ó ®¹t ®îc
mét hoÆc nhiÒu môc tiªu chung
2.C¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ tæ chøc (TC)
Tæ chøc ®îc xem nh lµ mét bé m¸y, c¸ch xem xÐt nµy ®Ò
cËp ®Õn c¬ cÊu, chøc n¨ng cña tæ chøc, lµ mét tËp hîp c¸c
vÞ trÝ c«ng t¸c ®îc x¸c ®Þnh râ rµng, s¾p xÕp theo thø
bËc nhÊt ®Þnh theo c¸c ph¬ng ph¸p quyÕt ®Þnh hay liªn
l¹c. Môc ®Ých cña tæ chøc lµ phèi hîp nh÷ng ch¾c n¨ng
nµy nh»m ®¹t ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng mét c¸ch hiªô qu¶.
Tæ chøc ®îc xem nh c¬ thÓ sèng: th× c¸ch tiÕp cËn nµy
chó träng ®Õn nhu cÇu cña tæ chøc vµ mèi quan hÖ cña
tæ chøc víi m«i trêng bªn ngoµi. ë ®©y tæ chøc ®a d¹ng
vÒ h×nh thøc tån t¹i vµ cÇn cã m«i trêng riªng. C¸ch nh×n
nhËn nµy cho phÐp ta hiÓu ®îc c¸c tæ chøc ra ®êi, tån t¹i

1
vµ tiÖu dông nh thÕ nµo, còng nh sù thÝch nghi cña nã víi
sù thay ®æi m«i trêng.
Tæ chøc ®îc nh×n nhËn nh mét bé n·o th× tæ chøc nh mét
hÖ thÇn kinh, trong ®ã bé n·o chØ huy mäi ho¹t ®éng ë
gi¸c ®é nµy th× nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc xö lý
th«ng tin, trÝ th«ng minh, c¸ch thøc tæ chøc linh ho¹t, m«
h×nh nµy phï hîp víi ngµy nay khi mµ c«ng nghÖ vµ kü
thuËt xö lý th«ng tin trë nªn phæ biÕn.
Tæ chøc nh mét nÒn v¨n ho¸: th× tæ chøc lµ mét céng
®ång, mét tËp hîp nh÷ng con ngêi v× thÕ nã lµ tæng hîp
cña c¸c mèi quan hÖ lµ tËp qu¸n kh¸c nhau. Quan ®iÓm
nµy cho ta ph¬ng ph¸p ®Ó hiÓu vµ qu¶n lý mét tæ chøc
b»ng c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ vµ tõ ®ã tæng chøc còng lµ mét
hiÖn tîng v¨n ho¸ cña x· héi.
Tæ chøc lµ mét hÖ thèng cã tÝnh chÝnh trÞ” quan niÖm
nµy ®Ò cËp tíi mét vÊn ®Ò quan träng vµ nh¹y c¶m trong
tæ chøc ®ã lµ tËp hîp c¸c lîi Ých, sung ®ét, quyÒn lùc ë gãc
®é nµy th× gióp ta nhËn ra ®îc nh÷ng yÕu tè, quyÒn
lîi.********************
Vµ tõ ®ã gióp c¸c nhµ qu¶n lý c©n b»ng ®îc c¸c lîi Ých
trong tæ chøc
Tæ chøc lµ mét yÕu tè tinh thÇn: c¸ch tiÕp cËn nµy ®Ò cËp
tíi nh÷ng lo toan, suy nghÜ vµ niÒm tin cña nh÷ng thµnh
viªn cña tæ chøc. §©y lµ c¸ch nh×n quan träng vµ cÇn
thiÕt cho c¸c nhµ qu¶n lý nÕu hä muèn thóc ®Èy mäi ngõi
trong tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu chung. Vµ hiÓu ®îc nh÷ng
khã kh¨n trªn con ®êng ®æi míi cña c¶ tæ chøc.

2
Tæ chøc ®îc nh×n nhËn nh mét dong ch¶y vµ sù hiÕu hoµ
nghÜa lµ mäi thay ®æi cña x· héi bªn ngoµi ®ªï t¸c ®éng
vµ g©y nªn nh÷ng thay ®æi cña tæ chøc.
tÊt c¶ c¸c quan ®iÓm trªn ®Òu cã nh÷ng ®iÓm chung
vµ riªng khi nh×n nhËn vÒ tæ chøc nhng ®Òu d¹ trªn quan
®iÓm lý thuyÕt hÖ thèng ®Ó gi¶i thÝch.
-Tæ chøc mét hÖ thèng, ®îc h×nh thµnh tõ Ýt nhÊt 2 yÕu
tè.
-Tæ chøc lu«n cã sù trao ®æi víi bªn ngoµi
-Tæ chøc lu«n vËn ®éng
-Tæ chøc lu«n híng ®Õn môc tiªu
*Tæ chøc lµ mét thùc thÓ phøc t¹p v× tæ chøc lµ sù liªn kÕt
cña hai hay nhiÒu ngêi cã sù phèi hîp nh»m thùchiÖn tèt
môc ®Ých ®Ò ra.
Nã phøc t¹p cßn v× môc tiªu cña chøc lµ hÕt søc ®a d¹ng,
phong phó ®ã lµ khi míi thµnh lËp trõ cã môc tiªu ban ®Çu,
khi ph¸t triÓn th× cã môc tiªu ph¸t triÓn trong c¶ qu¸
tr×nh ph¸t triÓn cña chøc lµ th× cã môc tiªu chiÕn lîc, xÐt
vÒ thêi gian th× cã môc tiªu, trung h¹n, dµi h¹n, ng¾n h¹n…
do ®ã cã nhiÒu ngêi cßn cã môc tiªu cña c¶ c¸c thµnh viªn,
c¸c bé phËn…
-c¬ cÊu chøc lµhÕt søc phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ c¬ quan Nhµ
níc, tuú thuéc vµo mçi lo¹i chøc lµ cã chøc n¨ng nhiÖm vô
nh thÕ nµo th× sÏ cã c¬ cÊu chøc lµ t¬ng øng, nhng nãi
chung lµ phøc t¹p nh c¬ cÊu cøng nh¾c c¬ cÊu linh ho¹t
h÷u c¬, c¬ cÊu trùc tuyÕn, c¬ cÊu theo chc n¨ng c¬ cÊu
môc tiªu, hay c¬ cÊu theo quan ®iÓm quyÒn lùc trong chøc
lµ, còng rÊt phøc t¹p vµ nh¹y c¶m, vµ trong mçi mét ®¬n

3
vÞ, mét vÞ trÝ nhµ qu¶n lý kh¸c nhau sÏ g¾n liÒn víi lo¹i
quyÒn lùc kh¸c nhau, trong chøc lµ cã thÓ cã c¬ chÕ phÈm
quyÒn, tËp quyÕn, hay uû quyÒn.
-M«i trêng mµ chøc lµ tån t¹i vµ ph¸t triÓn còng hÕt søc
phøc t¹p v× thÕ nã cïng g©y ¶nh hëng nhiÒu tíi chøc lµ,
trong m«i trêng cã c¸c yÕu tè nh chÝnh trÞ- ph¸p luËt, kinh
tÕ, kü thuËt- c«ng nghÖ, v¨n ho¸, kh¸ch hµng, nguån lùc,
®é tin cËy hay rñi ro cña tæ chøc, tæ chøc ph¶i n¾m b¾t
vµ kÞp thêi dù b¸o dîc sù thay ®æi cña m«i trêng ®Ó
®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña tæ chøc cho phï hîp víi sù thay
®æi cña m«i trêng ®iÒu cïng lu«n cho ho¹t ®éng, c¬ cÊu
tæ chøc môc tiªu cña tæ chøc lu«n ph¶i thay ®æi nªn g©y
ra tÝnh phøc t¹p, cña tæ chøc.
-Mét nguyªn nh©n n÷a khiÕn cho tæ chøc lµ thùc thÓ phøc
t¹p lµ tæ chøc ph¶i cã c¸c quyÒn lùc ®Ó ho¹t ®éng, nguån
lùc còng lµ con ngêi, mµ con ngêi víi c¸c mèi quan hÖ th×
rÊt phøc t¹p, c¸c nguån lùc vÒ tµi chÝnh, vËt chÊt ®Ó tæ
chøc ph¸t triÓn.
C¸c nguyªn nh©n trªn tr¶ lêi cho lý do tæ chøc lµ mét thùc
thÓ phøc t¹p.
Môc tiªu chung

C©u 13: C©u 43 c¬ cÊu tæ chøc cã ¶nh hëng thÕ nµo

®Õn hiÖu qu¶ tæ chøc? Ph©n tÝch c¸c yÕu tè c¬ b¶n ¶nh
hëng ®Õn viÖc lùa chän c¬ cÊu tæ chøc.
1. C¬ cÊu tæ chøc cã ¶nh hëng ntn ®Õn hiÖu qu¶ tæ chøc
+C¬ cÊu tæ chøc: §îc xem nh lµ c¸c bé phËn bªn trong cña
tæ chøc vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn Êy, c¸c bé

4
phËn bªn trong cña tæ chøc ngang b»ng nhau vÒ vÞ trÝ nh-
ng cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô kh¸c nhau.
-§èi víi tæ chøc c¬ cÊu lµ hÕt søc quan träng, v× cã ®îc
métc¬ cÊu hîp lý, kho ahäc, vµ phï hîp víi m«i trêng cña tæ
chøc th× sÏ ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc, mµ môc tiªu ®¹t
®îc th× ®©y lµ mét c¬ cÊu tæ chøc cã tÝnh hiÖu qu¶.
-C¸c bé phËn trong tæ chøc vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng lµ
®¶m b¶o thùc hiÖn ®îc hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµ cña
tæ chøc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc.
2.C¸c yÕu tè c¬ b¶n ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän c¬ cÊu
tæ chøc
*ChiÕn lîc ph¸t triÓn: c¬ cÊu ®îc coi lµ mét c«ng cô quan
träng gióp cho ho¹t ®éng qu¶n lý tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu
®Ò ra. Mµ môc tiªu tiªu cña tæ chøc®Òu ®îc h×nh thµnh
tõ chiÕn lîc tæng thÓ ph¸t triÓn tæ chøc. Do vËy mµ cã sù
liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¬ cÊu tæ chøc vµ chiÕn lîc ph¸t
triÓn cña tæ chøc, vµ ®iÒu nµy ®ßi hái thay ®æi hay
®iÒu chØnh c¬ cÊu tæ chøc nh»m thÝch øng vµ hç trî cho
sù thay ®æi cña tæ chøc.
-Cïng víi sù ph¸t triÓn cña tæ chøc th× chiÕn lîc cña tæ
chøc sÏ trë nªn phøc t¹p h¬n, ®æi míi vµ kÐo theo nã th×
c¬ cÊu cïng ph¶i thay ®æi hoÆc ®iÒu chØnh cho phï hîpvíi
chiÕn lîc.
-VÝ dô nh nh÷ng tæ chøc theo chiÕn lîc c¾t gi¶m chi phÝ
®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× c¬ cÊu tæ chøc cña tæ chøc
nµy ph¶i hÕt søc chÆt chÏ, tËp trung cao quyÒn lùc vµ cã
cë chÕ kiÓm so¸t hiÖu qu¶.

5
*Quy m« tæ chøc: c¬ cÊu cña tæ chøc g¾n liÒn víi quy m«
cña tæ chøc, quy m« nµy cã thÓ xem trªn nhiÒu gãc ®é
kh¸c nhau (nh doanh thu, thÞ phÇn, lîng lao ®éng…) quy
m« cña tæ chøc cã ¶nh hëng lín ®Õn c¬ cÊu tæ chøc, nÕu
quy m« tæ chøc lín th× c¬ cÊu còng ph¶i t¬ng øng ®Ó
®¸p øng ®îc viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña tæ chøc.
*YÕu tã c«ng nghÖ: c¬ cÊu tæ chøc còng g¾n liÒn víi yÕu
tè c«ng nghÖ mµ tæ chøc sö dông ®Ó chuyÓn ®æi nh÷ng
®Çu vµo cÇn thiÕt thµnh ®Çu ra cña tæ chøc. Mçi mét tæ
chøc c¬ cÊu kh¸c nhau th× ph¶i ¸p dông c¸c lo¹i c«ng nghÖ
kh¸c nhau cho phï hîp víi tæ chøc m×nh võa tiÕt kiÖm võa
®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao.
*YÕu tè m«i trêng: lµ mét yÕu tè cã tÇm ¶nh hëng kh¸ s©u
s¾c ®Õn c¬ cÊu tæ chøc tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn m«i tr-
êng cô thÓ mµ ¸p dông c¸c c¬ cÊu kh¸c nhau cho hîp lý.
*YÕu tè quyÒn h¹n, søc m¹nh cña tæ chøc nµy ®èi víi tæ
chøc kh¸c. Nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ quyÒn h¹n cña tæ
chøc®îc ph©n bæ nh thÕ nµo còng sÏ ¶nh hëng ®Õn c¬
cÊu tæ chøc, nÕu quyÒn lùc tËp trung sÏ lµ c¬ cÊu tæ chøc
tËp quyÒn, cßn nÕu quyÒn lùc më réng víi sù tham gia cña
nhiÒu ngêi th× ®ã lµ c¬ cÊu d©n chñ, ngîc l¹i víi sù ph¸t
triÓn cña Internet cho phÐp häc sinh häc t¹i trêng qua m¹ng
mµ kh«ng cÇn tíi trêng.
*YÕu tè v¨n ho¸ tæ chøc yÕu tè nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp
tíi c¸ nh©n trong tæ chøc v× vËy nã còng ¶nh hëng tíi tæ
chøc. Mçi mét tæ chøc ®Òu ho¹t ®éng trong mét m«i trêng
v¨n ho¸ nhÊt ®Þnh vµ tæ chøc-m«i trêng v¨n ho¸ t¸c ®éng
qua l¹i víi nhau.

6
VÝ dô: Khi mét tæ chøc kinh tÕ níc ngoµi tíi ViÖt Nam lµm
¨n, ngêi ta ph¶i th«ng biÓu mét sè yÕu tè v¨n ho¸ truyÒn
thèng cña ViÖt Nam, nh khhi khëi c«ng mét c«ng tr×nh th×
ph¶i lµm lÔ ®éng thæ.
*C¸c yÕu tè vÒ thÞ trêng: yÕu tè nµy nhÊn m¹nh viÖc trao
®æi trùc tiÕp víi tæ chøc vµ t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc.
vÝ dô: c¸c tæ chøc HCNN th× kh«ng cã thÞ trêng cho c¸c
s¶n phÈm ®Çu ra nh c¸c tæ chøc kinh tÕ, kinh doanh kh¸c.
*C¸c yÕu tè thuéc vÒ kh¸ch hµng: Kh¸ch hµng lµ ngêi mua
vµ hëng c¸c s¶n phÈm hay dÞch vô tæ chøc lµm ra kh¸ch
hµng lµ yÕu tè quan träng cña tæ chøc, vµ lµ ®iÒu kiÖn
®Ó tæ chøc tån t¹i.
-Kh¸ch hµng lµ yÕu tè rÊt hay biÕn ®æi, khã dù ®o¸n vµ
nã trë thµnh ¸p lùc víi hÇu hÕt c¸c tæ chøc.
vÝ dô: mét tæ chøc khi lµm ra c¸c s¶n phÈm muèn b¸n ®-
îc hµng th× ph¶i phï hîp víi ý thÝch vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh
cña kh¸hc hµng, nÕu kh¸ch hµng kh«ng mua hµng th× tæ
chøc sÏ thÊt b¹i:
*C¸c ®èi thñ c¹nh tranh: lµ c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n cã kh¶
n¨ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, hay cßn cã c¸c
®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn. Sù hiÓu biÕt vÒ c¸c ®èi thñ
nµy quyÕt ®Þnh lîi thªÕ cho tæ chøc vµ ¸p lùc cho mäi tæ
chøc.
VÝ dô: C«ng ty may ViÖt TiÕn hiÓu râ vÒ ®èi thñ c¹nh
tranh chÝnh cña m×nh trong lÜnh vùc nµy lµ cong ty may
nhµ bÌ, th× hä sÏ cã c¸c chiÕn lîc phï hîp ®Ó c¹nh tranh ®èi
víi nhµ bÌ.

7
*C¸c yÕu tè nguån nh©n lùc lµ mét phÇn chÝnh yÕu trong
m«i trêng c¹nh tranh cña tæ chøc,mäi tæ chøc ®Òu cã ®ßi
hái kh¾t khe vÒ viÖc cung øng nguån nh©n lùc v× ®©y lµ
thíc ®o cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
vÝ dô: mét c«ng ty phÇn mÒm m¸y tÝnh, nÕu cã ®îc c¸c
chuyªn gia gi¶i thÓ sÏ lµ lîi thÕ so víi c¸c tæ chøc kh¸c.
Ngoµi ra cßn cã ®é tin cËy, rñi ro, s¶n xuÊt cña c¸c yÕu tè
m«i trêng.

C©u 3: Ph©n tÝch ®Æc trng c¬ b¶n cña tæ chøc HCNN?

Nh÷ng dÊu hiÖu nµo ph©n biÖt tæ chøc HCNN víi c¸c loµi
tæ chøc x· héi kh¸c
#§Æc trng c¬ b¶n cña tæ chøc HCNN.
*Môc tiªu cña tæ chøc HCNN: Mçi mét tæ chøc khi thµnh lËp
®Òu nh»m tíi mét môc tiªu côthÓ, môc tiªu cña tæ chøc lµ
c¸i ®Ých mµ tæ chøc ®ã cÇn híng ®Õn. ViÖc x¸c ®Þnh
môc tiªu cña tæ chøc dùa trªn ý chÝ chung cña c¸c thµnh
viªn tæ chøc vµ mét sè tæ chøc HCNN lµ ®Ó thùc hiÖn c¸c
chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý HCNN. Môc tiªu ho¹t ®éng
cña c¸c tæ chøc HC rÊt réng vµ ¶nh hëng ®Õn nhiÒu nhãm
lîi Ých kh¸c nhau trong x· héi vµ mang ý nghÜa hx h¬n lµ ý
nghÜa kinh tÕ.
-Môc tiªu cña c¸c tæ chøc HCNN trëng phã lîng hoµ, mµ cã
thÓ th«ng qua nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau.
-VÒ nguyªn t¾c th× môc tiªu cña c¸c tæ chøc HCNN trong
tæng thÓ hÖ thèng c¸c c¬ quan Nhµ níc nãi chung.
Mâi mét c¬ quan HCNN ®Òu do Nhµ níc thµnh lËp vµ thay
mÆt Nhµ níc thu hiÖu c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý trªn mäi lÜnh

8
vùc. ChÝnh v× thÕ mµ nã ®Òu cã vÞ trÝ qu¶n lý nhÊt
®Þnh. §Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c tæ chøc HCNN ®îc quy ®Þnh
b»ng nhiÒu h×nh thøc nh thiÕu ph¸p, luËt v¨n b¶n díi luËt.
-tæ chøc HCNN ra ®êi khi cÇn thiÕt vµ ®©y còng lµ mét
nguyªn t¾c trong viÖc thµnh lËp tæ chøc, vµ trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay viÖc thµnh lËp míi hay xo¸ bá, s¸t nhËp, t¸ch
c¸c tæ chøc lµ mét c«ng viÖc thêng xuyªn ®Ó ®¸p øng yªu
cÇu tæ chøc qu¶n lý.
*VÊn ®Ò quyÒn lùc – thÈm quyÒn – c¬ quan HCNN ®îc
trao quyÒn lùc ph¸p lý ®Ó lµm ph¬ng tiÖn thùc hiÖn c¸c
chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc cña m×nh. Vµ hä ®îc sö dông
quyÒn lùc nµy ®Ó cìng bøc x· héi lµm theo ý chÝ cña Nhµ
níc.
-QuyÒn lùc thÓ hiÖn cña c¸c yÕu tè c¬ quan HCNN cã
quyÒn ra c¸c v¨n b¶n h¸p lý cã tÝnh chÊt b¾t buéc víi c¸c
®èi tîng thi hµnh.
*KiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n Êy, hay tiÕn hµnh c¸c
biÖn ph¸p gi¸o dôc, thuyÕt phôc thùc hiÖn, khen thëng khi
thùc hiÖn tèt, ra chÕ tµi khi vi ph¹m.
-C¸c tæ chøc HCNN ph¶i ®îc thµnh lËp theo mét tr×nh tù
ph¸p lý ®îc quy ®Þnh côthÓ, ph¶i ®îc x¸c ®Þnh râ rµng vÒ
c¶ néi dung vµ c¸ch thøc thùc hiÖn ®Ó tr¸nh chång chÐo,
trïng lÆp.
-C¸c c¬ quan HCNN khi thùc thi c¸c nhiÖm vô ®ßi hái ph¶i
trao cho m×nh nh÷ng quyÒn h¹n nhÊt ®Þnh, vµ mçi mét
tæ chøc th× cã nh÷ng quyÒn h¹n kh¸c nhau, nhng phØa
®¶m b¶o cã sù t¬ng xøng gi÷a chøc n¨ng nhiÖm vô vµ
quyÒn h¹n, nÕu quyÒn h¹n kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn nhiÖm

9
vô sÏ g©y khã kh¨n, cßn ngîc l¹i quyÒn lùc qu¸ nhiÒu sÏ g©y
l¹m quyÒn.
-ThÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan nµy ph¶i ®îc quy ®Þnh râ
rµng dÔ hiÓu tr¸nh r¾c roÝo ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thùc thi
®óng thÈm quyÒn. ThÈm quyÒn thêng ®îc chia lµm 2 lo¹i:
thÈm quyÒn chung: ®îc trao ®æi cho c¸c tæ chøc HCNN
thùc hiÖn qu¶n lý trªn quy m« réng vµ nhiÒu mÆt nh uû
ban nh©n d©n ChÝnh phñ.
ThÈm quyÒn riªng: ®îc chia thµnh nhãm theo ngµnh vµ
theochøc n¨ng.
*Qui m« ho¹t ®éng cña tæ chøc : tæ chøc HCNN lµ tæ chøc
cã quy m« ho¹t ®éng réng lín nhÊt, do vËy nã ph¶i chia
thµnh c¸c phÇn hÖ vµ mçi hÖ nµy ®îc giao thùc hiÖn
nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh. Tuy réng lín nhng nã thêng bÞ
h¹nchÕ bëi nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt trao cho tæ
chøc ®ã, hµnh lang ho¹t ®éng cña tæ chøc HCNN ®îc kiÓm
so¸t chÆt chÏ bëi ph¸p luËt do ®ã nã rÊt bÞ ®éng chËm
thÝch øng.
*VÊn ®Ò nguån lùc cña c¸c c¬ quan HCNN ®îc chia lµm 2
®ã lµ.
-Nguån nh©n lùc: Lµ nh÷ng ngêi lµm viÖc cho Nhµ níc, ®îc
Nhµ níc thuª vµ tr¶ tiÒn, vµ hä ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy
®Þnh cña Nhµ níc ®Ò ra. Vµ hä ®îc trao c¸c nhiÖm vô vµ
quyÒn lùc kÌm theo.
-Nguån tµi chÝnh: lÊy tõ ng©n s¸ch Nhµ níc vµ nã chÞu sù
®iÒu tiÕt cña luËt ng©n s¸ch vµ kiÓm to¸n Nhµ níc.
#Ph©n biÖt:

10
Ngoµi 5 dÊu hiÖu ®Æc trng c¬ b¶n nh trªn th× tæ chøc
HCNN cßn ®îc ph©n biÖt víi tæ chøc x· héi kh¸c bëi c¸c dÊu
hiÖu sau ®©y; C¸c tæ chøc HCNN bªn c¹nh ho¹t ®éng qu¶n
lý HCNN cßn chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp c¸c hµng ho¸
dÞchvô c«ng cho x· héi.
C¸c ho¹t ®éng cña HCNN mang tÝnh cìng chÔ ®éc quyÒn
Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc HCNN cã ¶nh hëng x· héi réng
lín c¸c s¶n phÈm dÞch vô do HCNN t¹o ra kh«ng ph¶i lµ s¶n
phÈm mua b¸n trªn thÞ trêng theo nguyªn t¾c cña nÒn kinh
tÕ vµ hä bÞ h¹n chÕ.
-TÝnh cøng nh¾c cña ph¸p luËt chÝnh thøc , cã qua nhiÒu
c¬ chÕ gi¸m s¸t, bÞ h¹n chÕ bëi c¸c thñ tôc.
-chÞu sù t¸c ®éng cña chÝnh trÞ, v× b¸o c¸o mang tÝnh
chÝnh trÞ, chÞu nhiÒu yÕu tè chÝnh trÞ kh«ng chÝnh thøc
nh d luËn quÇn chóng, c¸c nhãm quyÒn lîi kh¸c nhau, kh¸ch
hµng…
C©u 5: Ph©n tÝch c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n trong mãi quan
hÖ gi÷a tæ chøc HCNN ë trung ¬ng (TW) vµ tæ chøc HCNN
ë ®Þaph¬ng
Nguyªn t¾c 1: TËp quyÒn: lµ nguyªn t¾c mµ chÝnh quyÒn
TW n¾m gi÷ mäi quyÒn hµnh lµ c¬ quan duy nhÊt quyÕt
®Þnh vµ n¾m gi÷ ®iÒu hµnh mäi c«ng viÖc cña quèc gia.
C¬ quan HCNN vµ TW n¾m quyÒn ®iÒu khiÓn vµ kiÓm
so¸t mäi ho¹t ®éng cña cÊp díi, nÕu ¸p dông mét c¸ch triÖt
®Ó th× chÝnh quyÒn TW míi cã t c¸ch ph¸p nh©n, ng©n
s¸ch riªng, tµi sn¶ riªng vµ n¨ng lùc ph¸p lý, chÝnh quyÒn
§P phô thuéc vµ chÞu sù ®iÒu khiÓn cña TW.

11
+¦u ®iÓm: bé m¸y HCNN ë TW lµ c¬ quan duy nhÊt ®¹i
diÖn cho quyÒn lîi cña quèc gia, kh«ng bÞ chia rÏ bÌ c¸nh,
gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, do ®ã kh«ng cã m©u thuÉn vµ
quyÒn lîi tr¸i ngîc nhau gi÷a TW vµ §P.
-ChÝnh quyÒn TW thèng nhÊt biÖn ph¸p qu¶n lý HCNN trªn
toµn l·nh thæ quèc gia, vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c ®Þa
ph¬ng ë tÇm chiÕn lîc vµ dung hoµ ®îc c¸c quyÒn lîi tr¸i
ngîc nhau ë c¸c ®Þa ph¬ng.
-Nguyªn t¾c nµy t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó TW b¶o vÖ lîi Ých vµ
quyÒn lîi tèi cao cña quèc gia tríc nh÷ng hoµn c¶nh khã
kh¨n.
Nhîc ®iÓm: chÝnh quyÒn TW xa §P, xa d©n do ®ã khã
hiÓu ®îc c¸c t©m t nguyÖn väng còng nhø khã n¾n bÊt ®-
îc c¸c t×nh huèng x¶y ra ë §P. nªn quyÕt ®Þnh qu¶n lý
kh«ng kh¶ thi, chËm ch¹p, kh«ng kiÓm so¸t ®îc thùc tÕ,
nªn g©y ra sù kh«ng ñng hé cña §P.
-Bé m¸y THNN ë TW sÏ cång kÒnh, nhiÒu tÇng líp vµ ph¶i
gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng viÖc cña quèc gia do ®ã khã ®¸p
øng kÞp thêi c¸c t×nh huèng
-Nguyªn t¾c nµy tr¸i víi tinh thÇn d©n chñ, Ýt t¹o ®iÒu
kiÖn cho ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®îc tham gia vµo c«ng viÖc
qu¶n lý chung h¹n chÕ kh¶ n¨ng s¸ng taä, chñ ®éng cña
®Þa ph¬ng.
Nguyªn t¾c 2 – ph©n quyÒn: - ph©n quyÒn theo chuyªn
m«n lµ sù ph©n giao vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô quyÒn h¹n do
c¬ quan cÊp trªn cho mét c¬ quan cÊp díi trong lÜnh vùc
qu¶n lý HCNN ®îc ph©n c«ng

12
-Ph©n quyÒn theo l·nh thæ lµ sù ph©n giao nhiÖm vô,
quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm, ph¬ng tiÖn vËt chÊt quyÒn tù
qu¶n trong ph¹m vi vµ møc ®é kh¸c nhau trong chÝnh
quyÒn c¸c cÊp. Cßn ngêi d©n §P cã quyÒn bÇu rra ngêi
thay mÆt m×nh ®Ó ®iÒu hµnh c«ng viÖc cña §P theo luËt
®Þnh. C¸c ®¬n Þ HC§P trë thµnh ®¬n vÞ tù qu¶n, cã t
c¸ch ph¸p nh©n, toµ ¸n, vµ n¨ng lùc ph¸p lý.
-HC§P ®îc hëng sù ph©n quyÒn ph¶i cã c¸c yÕu tè sau:
§¬n vÞ HC§P ph¶i cã c«ng viÖc quyÒn lîi, nhu cÇu kh¸c biÖt
h¼n víi nhu cÇu vµ quyÒn lîi c¶uchÝnh quyÒn TW.
Cã quyÒn bÇu cö ra c¸c Nhµ chøc tr¸ch cña ®Þa ph¬ng ®Ó
qu¶n lý c«ng viÖc cña §P
-§P ph¶i cã chÞu sù chØ ®¹o cña TW
u diÓm – B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn quyÒn lîi vµ nhu cÇu cña
§P, t«n träng ®Æc ®iÓm ®Æc thï riªng cña ®Þa ph¬ng
-C¸c nhµ HC§P do ®îc ngêi d©n §P bÇu ra nªn ®îc hëng
quyÒn tù do do TW trao, vµ tõ ®ã hä cã ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o
vÖ quyÒn lîi cña §P.
-Phï hîp víi tinh thÇn d©n chñ khuyÕn khÝch nh©n d©n
®Þa ph¬ng tham gia qu¶n lý Nhµ níc.
-gi¶m bít mét c«ng viÖc ®¸ng kÓ cho chÝnh quyÒn TW. T¹o
®iÒu kiÖn ®Ó TW tËp trung vµo vÊn ®Ò mang tÇm chiÕn
lîc vµ vÜ m«.
Nhîc ®iÓm: C¸c nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph¬ng do d©n bÇu
cã thÓ thiÕu n¨ng lùc, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n lý
HCNN. Hay hä ®¹i diÖn cho c¸c phe ph¸i nªn g©y ra hiÖn t-
îng thiÕu kh¸ch quan.

13
-NÕu sù kiÓm so¸t cña chÝnh quyÒn TW kh«ng chÆt chÏ sÏ
x¶y ra viÖc lo¹n chi, sö dông ng©n s¸ch kh«ng hiÖu qu¶.
-C¸c nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph¬ng v× qu¸ b¶o vÖ quyÒn lîi
cña §P mµ tæn h¹i tíi lîi Ých quèc gia.
*Nguyªn t¾c 3 t¶n quyÒn: ChÝnh quyÒn TW chuyÓn 1
phÇn quyÒn lùc cho chÝnh quyÒn §P, bæ nhiÖm c«ng chøc
®Þa ph¬ng, sö dông mét sè quyÒn HC, chÞu tr¸ch nhiÖm
tríc chÝnh quyÒn TW haylµ c¸c c¬ quan TW ®ãng t¹i §P.
-C¸c ®Þa vÞ ë §P kh«ng cã t c¸ch ph¸p nh©n, kh«ng tµi s¶n
riªng, kh«ng n¨ng lùc ph¸p lý ®Ó kiÖn tông.
-Nguyªn t¾c nµy kh¾c phôc cã thÓ tËp trung quan liªu g©y
ra ®ång thêi kh¾c phôc sù ph©n t¸n quyÒn lùc ë §P do
nguyªn t¾c ph©n quyÒn g©y ra.
u ®iÓm: - ®¬n gi¶n hoµ viÖc ®iÒu hµnh vµ tæ chøc
c«ng viÖc ë TW ®Ó TW lµm c«ng viÖc vÜ m«.
-C¸c c¬ quan ë TW ®ãng trªn §P sÏ hiÓu ®îc t©m t nguyÖn
väng cña ngêi d©n, gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c hiÖn tîng x¶y
ra, n©ng cao uy tÝn cña §P
Nhîc ®iÓm: LÖ thuéc vµo TW, nªn c¸c nhµ chøc tr¸ch ë
®Þa ph¬ng kh«ng thÓ b¶o vÖ vµ bªnh vùc cho §P.
-Sù kiÓm so¸t cña chÝnh quyÒn TW kh«ng chÆt chÏ sÏ dÉn
tíi l¹m quyÒn.
ë ViÖt Nam theo nguyªn t¾c ph©n c«ng, ph©n cÊp b»ng
c¸ch quy ®Þnh tríc nhiÖm vô quyÒn h¹n cña mçi cÊp theo
nguyªn t¾c tËp trung d©nchñ nghÜa lµ , quyÒn ®iÒu hµnh
tËp trung trong tay ChÝnh phñ lµ ®ång thêi ph¸t huy tÝnh
n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c cÊp ®Þa ph¬ng, bªn c¹nh ®ã
chÝnh quyÒn §P cã tÝnh tù quyÕt vµ tÝnh tù qu¶n.

14
C©u 6: Tr×nh bµy c¸c nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng
cña c¸c c¬ quan HCNN. Ph©n tÝch nguyªn t¾c tæ chøc vµ
ho¹t ®éng cña tæ chøc HCNNCHXHCN ViÖt Nam
#Tr×nh bµy c¸c nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c
c¬ quan HCNN. Tuú thuéc vµo mâi quèc gia th× c¸c nguyªn
t¾c nµy cã sù kh¸c nhau, nhng rÊt c¬ b¶n nh»m ®¶m b¶o
cho viÖc qu¶n lý Nhµ níc thèng nhÊt,, vµ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng. Sau ®©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c th× c¸c nguyªn t¾c
nµy cã sù kh¸c nhau, nhng rÊt c¬ b¶n nh»m ®¶m b¶o cho
viÖc qu¶n lý Nhµ níc thèng nhÊt HCNN díi gãc ®éc KHH
chÝnh.
Nguyªn t¾c nÕu HC phïhîp víi nh÷ng yªu cÇu cña chøc
n¨ng thùc thi quyÒn hµnh ph¸p. th× c¸c nguyªn t¾c nµy cã
sù kh¸c nhau, nhng rÊt c¬ b¶n nh»m ®¶m b¶o cho viÖc
qu¶n lý Nhµ níc thèng nhÊt nªn
*Nguyªn t¾c hoµn chØnh thèng nhÊt, tæ chøc HCNN ph¶i lµ
mét tæ chøc hoµn chØnh vµ thèng nhÊt. ë c¸c quèc gia
hiÖn nay dï theo thÓ chÕ nµo, ¸p dông nguyªn t¾c bé m¸y
HCNN nh thÕ nµo th× ChÝnh phñ vÉn lµ c¬ quan thèng
nhÊt qu¶n lý nÒn HCNN. Bé m¸y HCNN cµng thÓ hiÖn râ,
®Çy ®ñ nguyªn t¾c thèng nhÊt, hoµn chØnh th× còng ph¸t
huy t¸c dông vµ hiÖu lùc cña nã.
*Ph©n ®Þnh thÈm quyÒn qu¶n lý hîp lý cho c¸c cÊp, c¸c bé
phËn, nÒn HCNN lµ mét hÖ thèng quyÒn lùc phøc t¹p, nã
võa ph¶i hoµn chØnh, thèng nhÊt võa ph¶i thùc hiÖn sù
ph©n c«ng quyÒn lùc, ph©n ®Þnh nhiÖm vô quyÒn h¹n,
tr¸ch nhiÖm cho tõng c«ng tõng bé phËn. ThÈm quyÒn HC

15
n»m trong mét hÖ thèng tæ chøc thèng nhÊt, nhng cã
ph©n c«ng, ph©n quyÒn mét c¸ch hîp lý. Ph©n c«ng nµy
®îc coi lµ sù tiÕn bé cña x· héi vµ cña qu¶n lý HCNN.
*Nguyªn t¾c ph©n ®Þnh ph¹mvi qu¶n lý vµ hÖ thèng c¸c
cÊp qu¶n lý phï hîp, ®©y lµ nguyªn t¾c ®Þnh lîngthÝch hîp
cho sù ph©n quyÒn qu¶n lý, cho viÖc s¾p xÕp bé m¸y,
®ång thêi còng thÝch hîpcho viÖc bè trÝ sè lîng vµ chÊt lîng
nh©n viªn trong c¬ quan qu¶n lý HCNN.
*Nguyªn t¾c vÒ sù nhÊtt trÝ gi÷a chøc n¨ng nhiÖm vô víi
quyÒn h¹n vµ thÈm quyÒn; gi÷a quyÒn h¹n víi tr¸ch nhiÖm;
gi÷a nhiÖm vô tr¸ch nhiÖm víi ph¬ng tiÖn. Trong tæ chøc
HCNN vµ c¸c nh©n viªn cña nã ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c
nµy, v× trong ho¹t ®éng HC ®ã lµ c¸c yÕu tè t¹o ®iÒu kiÖn
cho nhau nªn chóng ph¶i t¬ng xøng víi nhau, ®· cã chøc
n¨ng nhiÖmvô th× ph¶i cã quyÒn h¹n ®Ó thùc thi nhiÖm
vô ®· cã quyÒn h¹n th× ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®Ó tr¸nh l¹m
quyÒn, vµ ®· cã tr¸ch nhiÖm th× ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c ph-
¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm.
Nguyªn t¾c tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶. NÕu HCNN cã hiÖu lùc
lµ hoµn thµnh ®îc c¸c môc tiªu ®Æt ra trong c¸c kÕ h¹ch,
chiÕn lîc ®· ®îc v¹ch ra, hiÖu qu¶ ®îc xem xÐt trªn nhiÒu
khÝa c¹nh kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ, x· héi, tríc ®ã hiÖu
qu¶ cña nÒn HC lµ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý HCNN b¸n ra d-
îc c«ng d©n thõa nhËn, cã hiÖu qu¶, hiÖu lùc, ban hµnh
kÞp thêi, tiÕt kiÖm
*nguyªn t¾c c¸c c«ng daan tham gia vµo c«ng viÖc mét
c¸ch d©n chñ, xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt, ** lµ Nhµ níc cña

16
d©n, do d©n, v× d©n mµ nguyªn t¾c nµy qu¸n triÖt mét
c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®óng víi nghÜa cña nã.
*Nguyªn t¾c ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña con ngêi; con ngêi
trong mäi tæ chøc lu«n lµ yÕu tè ®¶m b¶o cho tæ chøc ®ã
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®éng viªn sùthamgia cña con ngêi
vµ ®éng viªn tÝch cùc cña hä sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ cao
trong ho¹t ®éng cña tæ chøc
#Ph©n tÝch nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬
quanHCNNCHXHCN ViÖt Nam
Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn lµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña
nÒn HCNN, c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng
chÝnh trÞ th× nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña tæ
chøc HCNN cña ViÖt Nam lµ c¸c nguyªn t¾c sau:
*§¶ng l·nh ®¹o, nh©n d©n, lµm chñ. LÞch sö h×nh thµnh n-
íc CHXHCN ViÖt Nam g¾n liÒn víi sù l·nh ®¹o cña §¶ng
céng s¶n vµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt níc th× §chÝnh
s¸ch lµ §¶ng cÇm quyÒn, vµ lµ lùc lîng l·nh ®¹o Nhµ níc vµ
x· héi.
-§¶ng l·nh ®¹o qu¶n lý HCNN tríc hÕt b»ng c¸c nghÞ quyÕt
®Ò ra ®êng lèi, chñ tr¬ng,chÝnh s¸ch vµ c¨n cø vµo ®ã
®Ó Nhµ níc ban hµnh hÖthèng VBPL ®Ó thùc thi ®êng lèi
cña §¶ng vµ qu¶n lý x· héi, §¶ng cßn l·nh ®¹o th«ng qua tæ
chøc chØ ®¹o tuyªn truyÒn, kiÓm tra thùc hiÖn c¸c nghÞ
quyÕt cña §¶ng, còng nh ph¸p luËt cña Nhµ níc, §¶ng l·nh
®¹o th«ng qua viÖc tæ chøc vµ giíi thiÖu, lùa chän c¸c c¸n
bé vµo c¸c vÞ trÝ cña bé m¸y Nhµ níc.
-§¶ng l·nh ®¹o qu¶n lý Nhµ níc chø kh«ng lµm thay c¸c c¬
quan Nhµ níc. §ã chÝnh lµ viÖc ph©n ®Þnh chøc n¨ng l·nh

17
®¹o cña §¶ng vµ chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ níc. §¶ng l·nhd
d¹o chØ nh»m ®¶m b¶o sù phèi hîp cña c¸c c¬ quan Nhµ n-
íc vµ tæ chøc x· héi, vµ l«i cuèn ®«ng ®¶o nh©n d©n
thamgia.
+Nhµ níc ViÖt Nam lµ Nhµ níc cña d©n do d©n vµ v× d©n
nªn viÖc më réng sù tham gia cña nh©n d©n lµ mét ®iÒu
tÊt yÕu, v× lµ sù thÓ hiÖn chÕ ®é d©n chñ. Nh©n d©n
lµm chñ lµ nguyªn t¾c ®îc thÓ hiÖn trong HiÕn ph¸p 92, hä
cã 2 h×nh thøc thamgia ®ã lµ trùc tiÕp nh thùc hiÖn
quyÒn khiÕu n¹i tè c¸o, th¶o luËn, gãp ý, trng cÇu khi cã
yªu cÇu. HoÆcgi¸n tiÕp thamgia th«ng qua viÖc bá phiÕu
®Ó bÇu ngêi ®¹i diÖncho m×nh.
*Nguyªn t¾c tËp trung: Lµ nguyªn t¾c quan träng chØ ®¹o
tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ, trong ®ã
cã Nhµ níc. Nguyªn t¾c nµy quy ®Þnh tríc hÕt sù l·nh ®¹o
tËp trung ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n chÝnh yÕu nh¸at.
Sù tËp trung nµy ®¶m b¶o cho c¬ quan cÊp díi thùchiÖn
c¸c quyÕt ®Þnh cña TW dùa voµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña
m×nh, bªn c¹nh ®ã ®¶m b¶o dîc tÝnh s¸ng t¹o chñ ®éng
cña ®Þa ph¬ng
-TËp trung d©n chñ dîc biÓu hiÖn rÊt ®a d¹ng ë mäi lÜnh
vùc ë mäi cÊp.
*Nguyªn t¾c HCNN b»ng ph¸p luËt µ t¨ng cêng ph¸p chÕ
XHCN ®©y lµ nguyªn t¾c kiÕn ®Þnh, nguyªn t¾c nµy ®ßi
hái tæ chøc vµ ho¹t ®éng QLNN ph¶i dùa trªn c¬ së PL.§iÒu
®ã cã nghÜa tõ hÖ thèng HCNN ®Õn c«ng d©n ph¶i lu«n
tu©n thñ ph¸p luËt, nghiªm chØnh mäi ngêi ®Òu b×nh

18
®¼ng tríc PL.§Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy th× ph¶i lµm
tèt c¸c néi dung sau:
x©y dùng vµ hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt
thùc hiÖn tè ph¸p luËt ®· ban hµnh
xö lý nghiªm mäi hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt
t¨ng cêng ý thøc ph¸p luËt cho toµn d©n
*NGuyªn t¾c kÕt hîp qu¶n lý ngµnh vµ theo l·nh ®¹o
nguyªn t¾c nµy lµ 2 mÆt kh«ng t¸ch rêi nhau mµ ph¶i kÕt
hîp chÆt chÏ víi nhau ®Æc biÖt trªn lÜnh vùc kinh tÕ. C¸c
®¬n vÞ kinh tÕ thuéc bÊt cø thµnh phÇn kinh tÕ nµo th×
®Òu ®îc ph©n bæ trªn nh÷ng ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, t¹o nªn
mét c¬ cÊu chung.
-Ho¹t ®éng qu¶n lý theo ngµnh cña c¬ quan Nhµ níc nh»m
®Ò ra c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn toµn ngµnh.
cßn qu¶n lý theo l·nh thæ nh»m tæ chøc sù ®iÒu hoµ phèi
hîp c¸c ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn trªn ph¹m
vi c¶ níc hoÆc tõng ®Þa ph¬ng.
*Nguyªn t¾c ph©n biÖt vµ kÕt hîp QLNN vÒ kinh tÕ víi
qu¶n lý ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ do Nhµ
níc lµm chñ së h÷u hoÆc ®ång së h÷u nÕu thùc hiÖn tèt
nguyªn t¾c nµy t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nÕu kinh tÕ, ph¸t
triÓn theo ®Þnh híng XHCN n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ.
*Ph©n biÖt HC ®iÒuhµnh víi tµi ph¸n HC. Trong ®ã Hc
®iÒu hµnh tùc hiÑn chøc n¨ng qu¶n lý hµng ngµy dùa trªn
®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng. VÒ mÆt ph¸p luËt ®ã lµ ®a
ra nh÷ng v¨n b¶n díi luËt ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý.
VÒ chÝnh trÞ lµ chÊp hµnh, phôc tïng nh÷ng quyÕt s¸ch

19
chÝnh trÞ cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn. Cßn tµi ph¸n
HC cã chøc n¨ng gi¶i quyÕt c¸c khiÕu kiÖn HC cña c«ng
d©n ®è víi c¸c quyÕt ®Þnh vµ hµnh vi HC cña c¬ quan
HCNN theo ph¸p luËt.
-Tµi ph¸n HC cÇn ®i song song víi HC ®iÒu hµnh nhng ®éc
lËp víi c¬ quan HC ®iÒu hµnh.
*KÕt hîp chÕ ®é lµm viÖc tËp thÕ víi chÕ ®é thñ trëng
trong hÖ thèng c¬ quan Hc ®iÒu hµnh cã 2 lo¹i c¬ quan –
thÈm quyÒn chung ho¹t ®éng theo chÕ ®é tËp thÓ; c¬ uan
thÈm quyÒn riªng ho¹t ®éng theo chÕ ®é. §èi víi chÕ ®é
tËp thÓ ph¶i ®¶m b¶o thùc sù tr¸ch h×nh thøc, mÆc dï lµ
tËp chia sÎ tr¸ch nhiÖm tËp thÓ. §èi víi chÕ ®é mét thñ tr-
ëng th× ph¶i biÕt ph¸t huy søc m¹nh tËp thÓ, cã phong
c¸ch lµm viÖc d©n chñ, tr¸ch chuyªn quyÒn ®éc ®o¸n.

C©u 2: ph©n tÝch ®Æc trng c¬ b¶n cña mét tæ chøc:

tæ chøc cã 5 ®Æc trng c¬ b¶n sau:
*Môc tiªu cña tæ chøc: lµ c¸i ®Ých mµ tæ chøc mong muèn
®Ó ®¹itíi lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu ®èi víi sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc.
-Trong tæ chøc ngoµi môc tiªu chung cßn cã c¸c lo¹i môc
tiªu thµnh phÇn, c¸c môc tiªu cña c¸ nh©n, cña c¸c ®¬n vÞ
cÊu thµnh.
-Môctiªu cña tæ chøc, ph¶i dîc x¸c ®Þnh râ rµng, æn ®Þnh
nhng kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn mµ môc tiªu cã tÝnh t¬ng ®èi.
-Môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh khi thµnh lËp tæ chøc vµ ®îc ph¸t
triÓn bæ sung cïng víi sù trëng thµnh cña tæ chøc.

20
-Môc tiªu lµ mét sù mong muèn, ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh
trªn c¬ së khoa häc vµ biÕt c¸ch ®Ó ®¹t ®îc. NÕu mét
môc tiªu ®· dîc x¸c ®Þnh ra mµ kh«ng ®¹t ®îc th× nhµ
qu¶n lý ph¶i xem xÐt trªn 2 gi¸c ®é xem xÐt l¹i môc tiªu cã
phï hîp tæ chøc hay kh«ng, xem xÐt l¹i c¬ cÊu, tæ chøc néi
lùc bªn trong.
-Sù thay ®æi cña môc tiªu thêng b¾t ®Çu tõ ®èi t¸c cã
liªn quan sù mong muèn cña nhµ qu¶n lý hay do nh÷ng
nguyªn nh©n vÒ chÝnh trÞ.
+ tæ chøc cã c¸c môc tiªu sau:
-môc tiªu ban ®Çu: lµ môc tiªu khëi ®iÓm khi h×nh thµnh
tæ chøc
-môc tiªu ph¸t triÓn: lµ môc tiªu ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn theo qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc.
-Môc tiªu chiÕn lîc: lµ môc tiªu tæng qu¸t mang tÇm vÜ m«
®ã lµ nh÷ng g× ®Æt ra cho tæ chøc trong t¬ng lai.
-Môc tiªu dµi h¹n: lµ nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn ®Ò ra
trong mét kho¶ng thêi gian dµi, môc tiªu tróng h¹n lµ môc
tiªu trong mét thêi gian võa ph¶i vµ cßn cã môc tiªu ng¾n
h¹n.
*c¬ cÊu cña tæ chøc: ®îc hiÓu nh lµ cÊu tróc bªn trong vµ
mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ nh©n, bé phËn cÊu thµnh tæ chøc
nh»m ®¶m b¶o cho tæ chøc vËn hµnh vµ ®¹t ®îc môc tiªu
cña tæ chøc.
-tæ chøc cã c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau nh s¾p xÕp c¸c yÕu
tè bé phËn n»m ngang, theo thø bËc hay cßn gäi lµ th¼ng
®øng vµ s¾p xÕp theo khu vùc ®Þa lý. Nhng trªn thùc tÕ
th× kh«ng cã mét tæ chøc nµo l¹i s¾p xÕp tæ chøc theo

21
s¸ch mµ thêng lµ sù kÕt hîp cña c¸c c¸ch s¾p xÕp ®ã ®Ó
cã mét c¬ cÊu hîp lý kh¾c phôc phï hîp víi m«i trêng mµ tæ
chøc ®ang ho¹t ®éng
-ViÖc lùa chän c¬ cÊu tæ chøc phô thuéc vµo c¸c yÕu tè
nh:
chiÕn lîc ph¸t triÓn cña tæ chøc v× mét tæ chøc cã chiÕn l-
îc ph¸t triÓn lín th× c¬ cÊu tæ chøc ph¶i phï hîp.
Quy m« tæ chøc g¾n liÒn víi c¬ cÊu tæ chøc
YÕu tè c«ng nghÖ mµ tæ chøc ¸p dông th× tuú vµo m«
h×nh s¶n xuÊt h×nh thøc s¶n xuÊt mµ cã thÓ cã nh÷ng c¬
cÊu hîp lý.
YÕu tè m«i trêng nÕu thiÕu yÕu tè nµy th× tæ chøc kh«ng
thÓ hîp nh khi m«i trêng æn ®Þnh, th× x¸c ®Þnh quy m«
cña tæ chøc ®¬n gi¶n.
YÕu tè quyÒn h¹n, søc m¹nh cña tæ chøc ®èi víi tæ chøc
kh¸c nghÜa lµ nÕu quyÒn lùc tËp trung th× tæ chøc cã mét
d¹ng c¬ cÊu ph©n c«ng nÕu quyÒn h¹n cña tæ chøc ®îc
më réng víi sù tham gia cña nhiÒu ngêi th× l¹i tæ chøc
kh¸c.
ViÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu tæ chøc ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo c¸c
bíc sau:
B1: Xem xÐt ®¸nh gi¸ l¹i môc tiªu cña tæ chøc ®Ó lµm c¬
së x¸c ®Þnhc¬ cÊu
B2: x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®Ó ®¹t môc tiªu ®ã.
B3: Ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng thµnh nhãm v× ®©y lµ cong
viÖc quan träng, trong trêng lµ s¾p xÕp cña ho¹t ®éng cã
tiªu chÝ chung gièng nhau thµnh mét nhãm.

22
B4: thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm
gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña tæ chøc, th«ng thêng ph¶i
tr¶ lêi dîc c¸c c©u hái “t«ilµ ai? T«i ph¶i b¸o c¸o tíi ai”,
“nh©n b¸o c¸o tõ ai”.
B5: VÏ s¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc vµ ®iÒu chØnh l¹i
-C¸c lo¹i c¬ cÊu tæ chøc
+M« h×nh c¬ cÊu cøng nh¾c, hay lµ m« h×nh m¸y mãc c¬
häc d©y lµ lo¹i m« h×nh ®îc nhiÒu tæ chøc sö dông vµ nã
lµ lo¹i m« h×nh truyÒn thèng cã nÐt ®Æc trng lµ:
ThiÕu mãi quan hÖ ngang, mµ chñ yÕu lµ theo chiÒu däc
Mang tÝnh tËp trung quyÒn lùc tæ chøc
Sù kiÖn ** mang tÝnh thø bËc
Sù chÝnh thøc hoµ cao ®ã lµ c¬ cÊu v vµ c¸c thñ tôc ®îc
thiÕt lËp mét c¸ch chÝnh thøc th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh c¸c
luËt lÖ néi quy cña tæ chøc.
C¸c kªnh giao tiÕp dîc chÝnh thøc ho¸.
+M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc cã linh ho¹t, m« h×nh nµy dîc
kh¸ nhiÒu tæ chøc ¸p dông vµ mang l¹i thµnh c«ng h¬n m«
h×nh cøng nh¾c c¬ häc. Vµ m« h×nh nµy cã mét nÐt ®Æc
trng .
sù kh¸c biÖt theo chiÒu ngang kh«ng cao
phèi hîp c¶ ngang däc
nhiÖm vô qua sù chÊp nhËn
giao tiÕp kh«ng chÝnh thøc, sù chÝnh thøc ho¸ kh«ng cao
ph©n quyÒn quyÕt ®Þnh.
+M« h×nh c¬ cÊu trùc tuyÕn hay th¼ng ®øng, cã nghÜa
lµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh s¾p xÕp theo chiÒu ngang. Nã cã
nÐt ®Æc trng.

23
lµ lo¹i h×nh tæ chøc ®¬n gi¶n, tån t¹i tõ l©u, chØ cã cÊp
trªn, cÊp díi trùc tiÕp. Mçi nhµ ®iÒu hµnh thùc hiÖn quyÒn
lùc trùc tuyÕn ®èi víi thuäc ®Þa.
L·nh ®¹o mang tÝnh trùc tuyÕn, mçi ngêi ph¶i b¸o c¸o víi
mét ngêi.
®©y lµ lo¹i tæ chøc thÝch hîp víi quy m« nhá æn ®Þnh.
Lo¹i ** h×nh nµy ®¬n gi¶n, râ rµng lµ thuËn lîi cho viÖc ra
quyÕt ®Þnh vÒ kiÓm tra, kiÓm so¸t. Nhng l¹i thiÕu sù phèi
hîp thiÕu sù gi¸m s¸t.
+M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc theo chøc n¨ng. M« h×nh nµy ¸p
dông triÖt ®Ó theo môc tiªu ph©n c«ng lao ®éng, theo
chuyªn m«n ho¸ lµ m« h×nh tæ chøc thÝch hîp cho mét
ph©n xëng, mét béphËn s¶n xuÊt.
-m« h×nh nµy cã u ®iÓm: ph©n chia nhiÖm vô râ rµng,
chuyªn m«n ho¸ cao.
T¹o ra c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ.
Nhng l¹i h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña (qu¶n lý chung) t¹o c¸ch
nh×n hÑp ®èi víi c¸n bé chñ chèt, quyÒn lùc vµ tr¸ch
nhiÖm nhiÒu lóc bÞ chång chÐo dÉn tíi viÖc kh«ng râ rµng
vÒ tr¸ch nhiÖm.
+m« h×nh co cÊu tæ chøc theo ma trËn: ®©y lµ lo¹i h×nh
tæ chøc ¸p dông cho tæ chøc ë giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh,
cã nhiÒu ho¹t ®éng thay ®æi.
+m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc thêng sö dông trong tæ chøc
kinh tÕ lµ m¹ng th× thiÕt kÕ tæ chøc nµy dùa trªn nh÷ng
thµnh tùu KHCN vµ liªn kÕt m¹ng th«ng tin néi bé, lo¹i v nµy
cã thÓ khai th¸c nh÷ng lîi thÕ cña m¹ng th«ng tin näi bé vµ

24
toµn cÇu. Nhng ngîc l¹i tæ chøc ph¶i chØ ra c¸c kho¶n phÝ
lín.
+m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc theo quan ®iÓm bé m¸y th l¹i:
bé m¸y trë l¹i lµ bé phËn thùc hiÖn chøc n¨ng cña ChÝnh
phñ hay kh«ng ph¶i ChÝnh phñ quyÒn h¹n ®Ó thùc thi
nhiÖm vô hµng ngµy ®îc ph©n chia gi÷a c¸c bé phËn kh¸c
nhau. Nã cã ®Æc trng c¬ b¶n lµ: tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao
c«ng viÖc mang tæ chøc lÆp l¹i ngµy nµy qua ngúa kh¸c
nh÷ng c«ng nghÖ kü thuËt chÝnh ®îc thiÕt lËp nh÷ng c¸hc
thøc ®Ó lµm mét sè c«ng cô trong tæ chøc
cã mét hÖthèng quy chÕ, quy t¾c ho¹t ®éng
c¸c h×nh thøc giao tiÕp chÝnh thøc.
Cã nhiÒu ngêi lµm viÖc kh«ng n¾m gi÷ c¸c vÞ trÝ nguyªn
lý.
C¸c ho¹t ®éng ®îc s¾p xÕp theo nhãm chøc n¨ng c¬ cÊu
tæ chøc phøc t¹p, hÖ thèng mÖnh lÖnh râ rµng.
Mäi quy chÕ quy ®Þnh ®Òu thÓ hiÖn th«ng qua v¨n b¶n.
NÕu tæ chøc bé m¸y th l¹i lµ cã sù ph©n c«ng lao ®éng, c¬
cÊu tæ chøc mang tÝnh thø bËc vµ quyÒn h¹n cã mét** quy
t¾c, quy chÕ râ rµng, ** nh©n xng trong ho¹t ®éng. NGîc
l¹i nã cã sù h¹n chÕ ®ã lµ quyÒn h¹n c¶ tr¸ch nhiÖm kh«ng
®îc râ rµng, cã sù mËp mê, quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn
cña tæ chøc mang tÝnh c¸ nh©n c¸c ho¹t ®éng cña tæ
chøc thêng mang tÝnh øng biÕn, c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n
sù kh«ng chØ dùa trªn kh¶ n¨ng chuyªn m«n mµ cßn quan
hÖ, viÖc th¨ng tiÕn ®Ò b¹t kh«ng ®îc c¸c yÕu tè kh¸ch
quan.

25
QuyÒn lùc trong tæ chøc lµ søc m¹nh cña v ®Ó lµm thÕ
nµo tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu ®· v¹ch ra. Lµ quyÒn lùc
trong tæ chøc chia thµnh 2 nhãm.
+quyÒn cña tæ chøc ®èi víi thµnh viªn cña tæ chøc hay lµ
quyÒn lùc bªn trong tæ chøc: quyÒn lùc nµy cã ®îc khi 1
trong nh÷ng thµnh viªn cña tæ chøc phô thuéc vµo c¸c
thµnh viªnkh¸c.
Nay kh¶ n¨ng ®em l¹i cho ngêi kh¸c mét sù hµi hoµ
Kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña 1 ngêi
Nguån xuÊt ph¸t tõ sù a chuéng a thÝch.
Lµ nguån quyÒn xuÊt ph¸t tõ ** PL cña tæ chøc
+quyÒn lùc cña tæ chøc ®èi víi tæ chøc kh¸c thÓ hiÖn ë
kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, vÒ c«ng nghÖ, nh©n sù, kh¶ n¨ng
cung cÊp c¸c yªu cÇu.
YÕu tè con ngêi vµ c¸c nguån lùc.
Con ngêi lµ nguån tµi nguyªn lµ z tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i,
vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc, con ngêi lµ h¹t nh©n
c¬ b¶n cÊu thµnh tæ chøc vµ ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng,
nhiÖm vô cô thÓ cña v
-cßn nguån lùc tæ chøc trong tæ chøc bao gåm c¸c c«ng cô
thiÕt bÞ nguån tµi chÝnh ®¸p øng cho qu¸ tr×nh vËn ®éng
vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc
*m«i trêng tæ chøc: lµ tÊt c¶ c¸c yÕu tè n»m bªn ngoµi cña
tæ chøc nhng l¹i cã ¶nh hëng ®Õn môc tiªu, môc ®Ých cña
tæ chøc theo c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau.
-nh÷ng yÕu tè m«i trêng nµy bao gåm
YÕu tè chÝnh trÞ – Ph¸p luËt m«i trêng nµy bao gåm c¸c
luËt lÖ, quy t¾c vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan Nhµ níc.

26
ngµy nay sù t¸c ®éng cña yÕu tè nµy rÊt réng lín trªn c¶ **
diÖn quèc tÕ
C¸c yÕu tè kinh tÕ: cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn tæ chøc ®Æc
biÖt lµ hÖ thèng kinh tÕ mµ trong ®ã tæ chøc h×nh thµnh
vµ ph¸t triÓn.
YÕu tè kinh tÕ c«ng nghÖ
YÕu tè hoµ t¸c ®äng tíi tæ chøc, chñyªó ë ®iÓm lµ h×nh
thµnh ngêi c¸c con ngêi trong tæ chøc
YÕu tè vÒ thÞ trêng, kh¸ch hµng, nguån nh©n lùc, ®èi thñ
c¹nh tranh
YÕu tè ®é tin cËy rñi ro, kh«ng ch¾c ch¾n cña yÕu tè m«i
trêng
Chu tr×nh cña tæ chøc ®ã lµ sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn tµn
lôi v× v cã thÕ tån t¹i rÊt l©u nhng còng cã giíi h¹n

C©u 4: t¹i sao l¹i h×nh thµnh t©m lý HCNN ë TW vµ ®Þa

ph¬ng
*Nguyªn nh©n h×nh thµnh tæ chøc HCNN ë TW
-tæ chøc HCNN ë TW lµ nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng QLNN ë
tÊm vÜ m«, qu¶n lý chung tæng thÓ cña c¶ ban hµnh thÓ
chÕ HC Nhµ níc chung ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng cña toµn bé
hÖ thèng c¬ quan Nhµ níc.
-thµnh lËp ra tæ chøc HCNN ë TW ®Ó n¾m quyÒn ®iÒu
khiÓn vµ kiÓm so¸t mäi ho¹t ®éng cña cÊp ®Þaph¬ng, thª
HCNN ë TW ®îc lËp ra ®Ó thèng nhÊt ®¹i diÖn choquyÒn lîi
cña quèc gia, ®iÒu hoµ m©u thuÉn hay chia bÌ c¸nh ë c¸c
vïng, ®Þa ph¬ng.

27
®Æc biÖt viÖc thµnh lËp HCNN ë TW, cßn ®Ó thèng nhÊt
c¸c biÖnph¸p qu¶n lý nÒn HCNN, ®iÒu phèi ho¹t ®éng ë
kh¾p c¸c ®Þa ph¬ng ë tÊm chiÕn lîc.
*nguyªn nh©n h×nh thµnh chÝnh quyÒn Nhµ níc ë §P.
viÖc h×nh thµnh nªn chÝnh quyÒn §P lµ mang tÝnh lÞch sö
tù nhiªn ®èi víi mçi ®Þa ph¬ng cÇn cã chÝnh quyÒn ®Ó
qu¶n lý theo khu«n khæ cña PL.
-viÖc thµnh lËp chÝnh quyÒn §P v× chÝnh quyÒn TW kh«ng
thÓ ®ñ søc ®Ó c¸ng ®¸ng hÕt c¶ thÈy c¸c c«ng viÖc trong
c¶ mét quèc gia, kh«ng thÓ qu¶n lý mäi mÆt cña ®êi sèng
KTXH, bªn c¹nh ®ã thµnh lËp nªn chÝnh quyÒn §P còng lµ
®Ó gi¶m g¸nh nÆng cho chÝnh quyÒn TW, gi¶m bít c¸c
c«ng viÖc sù vô cho chÝnh quyÒn TW ®Ó hä tËp trung vµo
nh÷ng vÊn ®Ò vÜ m« cña quèc gia.
-h¬n n÷a mçi mét ®Þa ph¬ng ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm
®Æc thï riªng, ®iÒu kiÖn ®Þa lý kh¸c nhau vµ l¹i ë rÊt xa
chÝnh quyÒn TW ®«i khi TW khi ban hµnh quyÕt ®Þnh
qu¶n lý thêng xa vêi hoÆc kh«ng s¸t thùc ë ®Þa ph¬ng,
hay kh«ng n¾m b¾t ®îc t×nh h×nh ë c¸c ®Þa ph¬ng ®Ó
kÞp thêi ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý v× vËyph¶i cã chÝnh
quyÒn ®p thay mÆt chÝnh quyÒn TW gi¶i uyÕt c¸c c«ng
viÖc ë §P
-thµnh lËp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cßn lµ c«ng cô ®Ó
thùc hiÖn vµ triÓn khai c¸c quyÕt ®Þnh cña c¬ quan
QLHCNN ë TW.
-mÆt kh¸c thµnh lËp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cßn lµ t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó ®Þa ph¬ng tù b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh,

28
t«n träng c¸c ®Þa ®iÓm ®Æc thï riªng cña tõng ®Þa ph-
¬ng.
-ViÖc thµnh lËp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cßn thÓ hiÖn
tÝnh d©n chñ trong nguyªn t¾c QL HCNN

C©u15: Nªu c¸c xu híng ph¸t triÓn chñ yÕu cña tæ chøc
hµnh chÝnh hiÖn nay. C¸c xu híng ph¸t triÓn chñ yÕu cña
tæ chøc hµnh chÝnh
§©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ph¸t triÓn
tæ chøc hµnh chÝnh Nhµ níc nãi riªng vµ c¸c tæ chøc kh¸c
cña Nhµ níc nãi chung. Ngµy nay khi tæ chøc ®ang ph¸t
triÓn m¹nh cã thÓ ¸p dông nguyªn t¾c ph©n quyÒn cho c¸c
®Þa ph¬ng ®Ó hä tù quyÕt c¸c vÊn ®Ò t¹i ®Þa ph¬ng, nh-
ng còng cã lóc thÞ trêng r¬i vµo khñng ho¶ng th× tæ chøc
l¹i ph¶i linh ho¹t ¸p dông nguyªn t¾c tËp trung ®Ó thÝch
øng víi sù khñng ho¶ng ®ã.
-TËp quyÒn cã c¸c u thÕ: t¹o ®îc sù phèi hîp râ rµng, c¸c
nhµ qu¶n lý cÊp cao cã thÓ nh×n nhËn mçi khÝa c¹nh cña
tæchøc, hîp lý lµm ®îc viÖc ph©n bè chi phÝ qu¶n lý còng
nh tr¸nh ®îc sù trïng lÆp chi tiªu vµ ho¹t ®éng, c¸c nhµ
qu¶n lý cÊp cao cã thÓ tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò vÜ m«
cña tæ chøc, hay trong c¸c trêng hîp khã kh¨n cã thÓ tËp
trung mäi nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn tæ chøc vît thu khã
kh¨n.
-Nh©n quyÒn còng ®em l¹i nhiÒu lîi thÕ: h¹n chÕ c¨ng
th¼ng cho nhµ qu¶n lý cÊp cao, chia sÎ c«ng viÖc víi c¸c
cÊp díi, t¹o c¬ héi cho ngêi lao ®éng, tham gia s©u vµo c¸c

29
vÊn ®Ò cña tæ chøc, viÖc ph©n quyÒn n©ng cao tr¸ch
nhiÖm, t¹o sù linh ho¹t ë cÊp t¸c nghiÖp.
-NhiÒu n¨m tríc ®©y, nguyªn t¾c tËp quyÒn ®îc coi lµ
chÝnh thøc cÇn thiÕt cña c¸c tæ chøc hµnh chÝnh , nhng
ngµy nay víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin th×
nguyªn t¾c ph©n quyÒn ®îc coi lµ thÝch øng vµ cã nhiÒu
lîi thÕ, lµ quy tr×nh mÒnh dÎo h¬n c¬ chÕ tËp trung c¸c
quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc h¬n, n©ng cao tÝnh s¸ng t¹o cña
cÊp díi, v× Ýt bÞ phô thuéc nªn nh©n viªn cã tinh thÇn lµm
viÖc cao h¬n.
nh vËy ph©n quyÒn hay tËp quyÒn ®Òu ®îc coi lµ c¸ch
thøc ®Ó ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ HCNN, tuy nhiªn quyÕt
®Þnh lùa chän cßn phô thuéc vµo m«i trêng mµ tæ chøc
®ã vËn hµnh
*HiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc. §©y còng lµ hai yÕu tè ¶nh hëng
®Õn ph¸t triÓn tæ chøc nãi chung, tríc ®©y c¸c nhµ qu¶n
lý th× chó ý nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò hiÖu lùc, thùc thi quyÕt
®Þnh HCNN h¬n lµ hiÖu qu¶, nh÷ng ngµy nµy kh«ng chØ
lµ vÊn ®Ò hiÖu lùc mµ cßn ph¶i hiÖu qu¶, ph¶i ®¹t ®-
îcmôc tiªu cña tæ chøc. NÕu thùc thi quyÕt ®Þnh mµ
kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ hoÆc hiÖu qu¶ kh«ng mong muèn
th× tæ chøc nµy cha ®¹t ®îc môc tiªu
*TÝnh chuyªn nghiÖp ho¸ vµ qu¶n lý më réng. C¸c tæ chøc
th«ng thêng ph¶i kÕt hîp c¶ 2 yÕu tè, nhng ngµy nay tÝnh
chuyªn nghiÖp cña tæ chøc lu«n ph¶i ®Æt trong sù c©n
®èi víi qu¶n lý theo phæ r«ngj, nh÷ng nhµ HC chuyªn
nghiÖp vµ nh÷ng nhµ HC bæ nhiÖm ph¶i kÕt hîp víi nhau
trong tæ chøc HC v× hieÑu qu¶

30
*KiÓm so¸t vµ cam kÕt: tríc ®©y c¸c tæ chøc chÞu rÊt
nhiÒu cÊp kiÓm so¸t nªn hä khã cã thÓ ho¹t ®éng mét
c¸ch linh ho¹t, nhng ngµy nay do môc tiªu cña tæ chøc lµ
hiÖu qu¶ nªn cã thÓ thay thÕ sù kiÓm so¸t b»ng cam kÕt,
viÖc cam kÕt nµy kh«ng chØ lµ ë néi bé tæ chøc mµ cßn
cam kÕt víi c«ng d©n, kh¸ch hµng, víi c¬ quan cÊp trªn,tÊt
nhiªn cïng víi cam kÕt vÉn cßn tån t¹i viÖc kiÓm so¸t
*ChÝnh phñ nhá nhng hiÖu qu¶: §©y lµ mét c¸ch t duy míi
vÒ chÝnh phñ vµ thiÕt kÕ tæ chøc chÝnh phñ, v× trong bèi
c¶nh chung cña nhiÒu thËp kû phÒnh to ra cña chÝnh phñ
vµ nã ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ th× viÖc ®ßi hái gi¶m quy
m« ChÝnh phñ tõ chi tiªu ng©n s¸ch, ®Õn viÖc ho¹t ®éng
cung cÊp dÞch vô t¨ng lªn
-HiÖu qu¶ cña tæ chøc nhá ®ßi hái ph¶i biÕt thiÕt kÕ tæ
chøc hîp lý vµ t¹o c¬ héi ®Ó t¨ng thu cho ng©n s¸ch.
*ChÝnh phñ vµ sù tham gia cña nh©n d©n. Theo xu híng
ngµy nay tæ chøc HCNN ®îc thiÕt kÕ tæ chøc nh»m ®¶m
b¶o cã sù tham gia cña nh©n d©n kh«ng chØ ë trªn ph¬ng
diÖn hëng lîi Ých tõ viÖc cung cÊp dÞch vô mµ cßn c¶ trªn
ph¬ng diÖn tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng QLNN sù tham gia
cña ngêi d©n lµ xu híng tÊt yÕu, phæ biÕn trong hÇu kh¾p
c¸c ChÝnh phñ vµ khi nh©n d©n tham gia sÏ chia sÎ tr¸ch
nhiÖm víi Nhµ níc vµ thÓ hiªnj ®îc vai trß cña ngêi d©n.
*ChÝnh phñ víi ®èi t¸c: HiÖn nay ho¹t ®éng cung cÊp dÞch
vô cho c«ng nh©n cña Nhµ níc lµ ho¹t ®éng mµ ë ®ã c«ng
d©n sÏ xem nh lµ ®èi t¸c cña Nhµ níc chø kh«ng ph¶i lµ ng-
êi hëng thô nh c¸ch hiÓu truyÒn thèng.

31
Khi quan niÖm c«ng d©n lµ kh¸ch hµng c¸c tæ chøc HCNN
cÇn ph¶i thiÕt lËp c¬ cÊu tæ chøc hîp lý ®Ó ®¸p øng ®îc
nhu cÇu cña kh¸ch hµng.

C©u 10. ThiÕt kÕ tæ chøc lµ g×? Tr×nh bµy c¸c ph¬ng

ph¸p thiÕt kÕ tæ chøc
*ThiÕt kÕ tæ chøc: bao gåm c¶ thiÕt kÕ míi vµ thiÕt kÕ l¹i
®Ó nh»m x¸c ®Þnh, t¹o ra c¬ cÊu tæ chøc phï hîp víi chøc
n¨ng, nhiÖm vô, môc tiªu, môc ®Ých quyÒn h¹n ®îc trao vµ
phï hîp víi sù t¬ng ®èi cña m«i trêng.
ViÖc thiÕt kÕ tæ chøc ph¶i c¨n cø vµo môc tiªu ®Ò ra, chøc
n¨ng, nhiÖm vô cho c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt
®Þnh mµ tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng, c«ng ®o¹n, thñ tôc
cÇn thiÕt ®Ó thiÕt lËp nªn mét tæ chøc víi c¬ cÊu, nh©n
sù x¸c ®Þnh nh»m ®¹t ®îc môc tiªu hay chøc n¨ng nhiÖm
vô ®îc giao.
ThiÕt kÕ tæ chøc ®îc ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh thiÕt kÕ l¹i
mét tæ chøc ®· s½n cã, ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu nh©n sù,
bè trÝ hîp lý nh»m x¸c ®Þnh c¬ cÊu tèi u nhÊt, khi tæ chøc
ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶, hoÆc ph¶i nhËn thªm nhiÖm
vô míi, hay m«i trêng mµ tæ chøc cã sù thay ®æi hoÆc
trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch tæ chøc hiÖn nay.
*C¸c ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ tæ chøc: cã nhiÒu ph¬ng ph¸p
thiÕt kÕ tæ chøc, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ¸p dông
mét ph¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh, hiÖn nay tæ chøc thêng ®îc
¸p dông hai ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ: ph¬ng ph¸p t¬ng tù vµ
ph¬ng ph¸p ph©n tÝch.

32
*Ph¬ng ph¸p t¬ng tù: ®©y lµ ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ tæ
chøc míi dùa vµo viÖc thõa kÕ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh
c«ng g¹t bá nh÷ng bÊt cËp hîp lý hoÆc kh«ng t¬ng thÝch
cña mét tæ chøc s½n cã. Hay cßn gäi ®©y lµ ph¬ng ph¸p
thiÕt kÕ tæ chøc dùa trªn c¬ së mét tæ chøc ®· cã s½n
lµm khu«n mÉu.
-ë ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm: h×nh thµnh ngay mét ®Ò
¸n tæ chøc bé m¸y nh©n sù nhanh tiÕt kiÖm chi phÝ cho
thiÕt kÕ
cã sù kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt m¹nh cña tæ chøc
mÉu, vµ g¹t bá ®îc nh÷ng ®iÒu kh«ng phï hîp, kh«ng hiÖu
qu¶. Nhng còng cã nhîc ®iÓm dÔ dÉn ®Õn m¸y mãc, dËp
khu«n, kh¶ n¨ng phï hîp víi thùc tÕ kh«ng cao, Ýt tÝnh khoa
häc vµ s¸ng t¹o.
Nh vËy nÕu theo ph¬ng ph¸p thiÕ kÕ nµy cÇn ph¶i tr¸nh sù
sao chÐp m¸y mãc, kinh nghiÖm, nghiªn cøu kü m«i trêng
ho¹t ®éng cña tæ chøc cho phï hîp.
*Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch: §©y lµ ph¬ng ph¸p khoa häc ®îc
¸p dông cho viÖc thiÕt kÕ hÇu hÕt c¸c tæ chøc HCNN nã lµ
ph¬ng ph¸p dùa trªn viªcj ph©n tÝch c¸c d÷ liÖu, ®iÒu
kiÖn cÇn thiÕt ®Ó lËp nªn c¬ cÊu tèi u nh»m thùc hiÖn
môc tiªu ®· ®Ò ra.
Theo kinh nghiÖm cña nhiÒu quèc gia vÒ thiÕt kÕ tæ chøc
th× ®Ó bé m¸y ho¹t ®éng nhÞp nhµng, c©n ®èi hiÖu qu¶
lµ ph¶i ph©n tÝch b¶n chÊt vµ s¾p xÕp tèt c¸c chøc n¨ng,
theo tr×nh ®é, yªu cÇu chÊt lîng c«ng viÖc vµ ph¶i ph©n
tÝch mét sè néi dung sau:
-T vÊn vÒ chÝnh s¸ch

33
-Ph©n tÝch chiÕn lîc ph¸t triÓn cña tæ chøc
-Ph©n tÝch quy m« vµ tæ chøc cña tæ chøc
-Ph©n tÝch c¸c yÕu tè c«ng nghÖ trong tæ chøc
-Ph©n tÝch c¸c yÕu tè m«i trêng, thÞ trêng nguån nh©n lùc
C¨n cø vµo tr¸ch nhiÖm quyÒn lùc cña tæ chøc x©y dùng
c¬ cÊu nh©n sù vµ chØ ra ®îc c¸c giai ®o¹n ph©n tÝch
cña viÖc thiÕt kÕ tæ chøc.
Giai ®o¹n I: C¬ cÊu tæng thÓ
↓
Giai ®o¹n II: - C¸c bé phËn (chøc n¨ng, yÕu tè cña
tõng bé phËn).
- ThiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn
↓
Giai ®o¹n III: - X¸c ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n
cña tõng bé phËn
- Hoµn thµnh c¬ chÕ ho¹t ®éng.
→ Trong 2 ph¬ng ph¸p thiÐt kÕ * th× ph¬ng ph¸p
ph©n tÝch lµ tèi u vµ khoa häc nhÊt v× ph¬ng ph¸p nµy sÏ
hiÓu ®îc c¸c mÆt m¹nh yÕu cña m«i trêng t/c vµ c¸c yÕu
tè t¸c ®éng ®Õn thiÕt kÕ lªn 1 t/c phï hîp.
C©u 12. Ph©n tÝch c¸c yÕu tè hiÖu qu¶ cña tæ chøc
HCNN. Cã 8 yÕu tè ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ cña tæ chøc
*Môc tiªu cña tæ chøc: Cã ¶nh hëng rÊt quan träng tíi hiÖu
qu¶ cña tæ chøc v× tæ chøc cã hiÖu qu¶ khi ®¹t ®ù¬c
môc tiªu.
- Môc tiªu cña tæ chøc ph¶i ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së khoa
häc râ rµng hîp lý.

34
-C¸c môc tiªu ph¶i hîp thµnh hÖ thèng cña môc tiªu ®Ó hç
trî lÉn nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau cïng cã hiÖu qu¶ chø
kh«ng ®îc m©u thuÉn nhau. Trong tæ chøc cã nhiÒu lo¹i
môc tiªu kh¸c nhau nh ng¾n h¹n, dµi h¹n, trung h¹n, môc
tiªu ban ®Çu, môc tiªu ph¸t triÓn, môc tiªu chiÕn lîc, môc
tiªu cña tõng thµnh viªn hay cña c¸c bé phËn.
-C¸c môc tiªu cña tæ chøc ph¶i ®îc x¸c ®Þnh métc¸ch râ
rµng, x¸c ®¸ng khoa häc hîp lý cã ®Þnh híng vµ ®Þnh
tÝnh, vµ quan träng lµ môc tiªu ph¶i cã tÝnh kh¶ thi.
-Ph¶i cã sù hoµ nhËp, ®ång nhÊt gi÷a c¸c môc tiªu ®Æc
biÖt lµ môc tiªu cña c¸c c¸ nh©n ph¶i hµi hoµ vµ chia sÎ víi
môc tiªu cña tæ chøc.
*C¬ cÊu tæ chøc: lµ c¸c bé phËn, c¸c yÕu tè cÊu thµnh, c¸c
phßng ban trong tæ chøc, ®©y lµ yÕu tè quan träng nhÊt
trong viÖc híng tíi hiÖu qu¶ cña tæ chøc.
Khi ®a ra c¬ cÊu cña tæ chøc th× ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn
®îc c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô tr¸nh trïng lÆp hay bá sãt
nhiÖm vô ®îc giao.
§Ó ®Þnh gi¸ c¬ cÊu cña tæ chøc cã ®¹t ®îc môc tiªu hay
kh«ng cÇn quan t©m tíi quyÒn lùc tæ chøc tËp trung vµo
®©u, vµo tay ai, vµ nã ®îc sö dông nh thÕ nµo vµ trong tæ
chøc quyÒn lùc cã ®îc ph©n chia hîp lý hay kh«ng gi÷a
¸cc bé phËn ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô.
Sù chÝnh thøc ho¸ cña c¬ cÊu tæ chøc nh néi quy, quy
chÕ… cña tæ chøc cã ®îc c«ng khai ho¸ hay kh«ng, cã ®îc
thÓ chÕ ho¸ b»ng VBL hay kh«ng, ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn
®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c v¨n b¶n cña tæ chøc,
trong tõng bé phËn.

35
TÝnh phøc t¹p cña tæ chøc cña mäi c¬ cÊu ®¬n gi¶n th×
còng dÔ ®¹t ®îc môc tiªu v× chi phÝ tæ chøc thÊp, bé m¸y
gän nhÑ dÔ dµng ho¹t ®éng
C¸c yÕu tè vÒ tæ chøc nh quy m« cña tæ chøc ph¶i ®îc x¸c
®Þnh phï hîp víi kh¶ n¨ng tr×nh ®é cña ngêi qu¶n lý
Hay nh m«i trêng tæ chøc ph¶i phï hîp, ph¶i xem xÐt tíi yÕu
tè m«i trêng trong vµ ngoµi tæ chøc, nÕu m«i trêng thay
®æi còng ph¶i cã sù ®iÒu chØnh cho phï hîp víi sù thay
®æi ®ã.
YÕu tè c«ng nghÖ vµ nhiÖm vô, c«ng nghÖ ë ®©y ph¶i
hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn vµ phï hîp víi tæ chøc
*H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ tæ chøc phï hîp: V¨n ho¸
lµ chÊt xóc t¸c, lµ chÊt keo ®Ýnh kÕt mäi ngêi víi nhau
nh»m môc ®Ých hoµn thµnh môc tiªu, quan t©m ®Õn con
ngêi.
V¨n ho¸ lµ gi¸ trÞ mang tÝnh truyÒn thèng ®îc mäi thµnh
viªn t«n träng vµ ph¸t huy.
Phong c¸ch cña qu¶n lý Nhµ l·nh ®·o ®¹o, kh¶ n¨ng t¸c
®éng cña nhµ l·nh ®¹o ®èi víi nh©n viªn nh»m khai th¸c
tèt nhÊt kh¶ n¨ng cña mäi thµnh viªn trong tæ chøc
Cã c¸c yÕu tè nh quyÒn lùc do ph¸p luËt trao, uy tÝn c¸
nh©n, kh¶ n¨ng chuyªn m«n nghiÖp vô, v¨n ho¸ sÏ t¹o nªn
phong c¸ch cña nhµ qu¶n lý
Th«ng thêng cã hai lo¹i phong c¸ch: chØ quan t©m ®Õn
c«ng viÖc mµ kh«ng quan t©m tíi nh©n viªn vµ quan t©m
®Õn con ngêi mµ kh«ng chó ý hoµn thµnh nhiÖm vô cña
tæ chøc. Nh vËy, ®Ó tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu th× ë phong
c¸ch l·nh ®¹o ph¶i kÕt hîp ®îc hai ®iÓm m¹nh cña hai

36
phong c¸ch trªn lµ võa quan t©m tíi c«ng viÖc võa quan
t©m tíi con ngêi.
C¸ch thøc sö dông quyÒn lùc trong tæ chøc cã ¶nh hëng rÊt
quan träng ®Õn viÖc hoµn thµnh nhiÖm vô trong tæ chøc.
Trong mét tæ chøc th× th«ng thêng quyÒn lùc ®îc tËp
trung vµo 1 ngêi l·nh ®¹o tæ chøc nhng khi cã sù uû quyÒn,
ph©n chia quyÒn lùc c¸c cÊp t¸c nghiÖp th× ®ã lµ c¸ch
thøc tæ chøc quyÒn lùc
ë viÖc uû quyÒn th× ®©y lµ c¸ch mµ nhµ l·nh ®¹o trao
quyÒn lùc cña m×nh cho ngêi kh¸c hay cÊp díi cã kh¶ n¨ng
ra quyÕt ®Þnh phï hîp vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc l·nh
®¹o. ViÖc uû quyÒn nµy sÏ x¶y ra nÕu nhµ l·nh ®¹o kh«ng
®ñ søc th× thêi gian ®Ó qu¶n lý mäi viÖc cña tæ chøc hay
khi l·nh ®¹o kh«ng cã mÆt t¹i tæ chøc vµ viÖc uû quyÒn
nµy lµ viÖc chia sÎ g¸nh nÆng c«ng viÖc cho thµnh viªn cña
tæ chøc ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh chung, hoÆc tæ chøc coi
®©y lµ mét c¸ch ®µo t¹o, båi dìng hay rÌn luyÖn cÊp díi.
Khi tiÕn hµnh uû quyÒn th× ngêi l·nh ®¹o ph¶i chó ý lµ uû
quyÒn cho ngêi cã n¨ng lùc vµ khi ®· uû quyÒn th× ph¶i
t«n träng c¸c quyÕt ®Þnh cña ngêi ®îc uû quyÒn. Vµ còng
ph¶i cã c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi ngêi ®îc uû
quyÒn ®Ò hä kh«ng ®îc l¹m quyÒn vµ khi uû quyÒn ph¶i
®îc chÝnh thøc ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n
Xung ®ét m©u thuÉn trong tæ chøc
Xung ®ét trong tæ chøc lµ khi gÜa c¸ nh©n víi nhau kh«ng
phï hîp vÒ môc tiªu vµ quyÒn lîi, viÖc xung ®ét nµy rÊt cã
t¸c h¹i cho tæ chøc ®ã lµ g©y mÊt ®oµn kÐt, c¶n trë viÖc
®¹t môc tiªu cho tæ chøc vµ cña tõng c¸ nh©n.

37
Xung ®ét cßn x¶y ra gi÷a c¸c nhãm tæ chøc víi nhau khi
cã sù bÊt ®ång ý kiÕn, môc tiªu hay xung ®ét vÒ c¸c yÕu
tè quyÒn lîi, sù hiÓu lÇm lÉn nhau vÒ quyÒn h¹n, tr¸ch
nhiÖm. §Ó h¹n chÕ c¸c xung ®ét nµy cÇn t×m ra nguyªn
nh©n ®Ó gi¶i quyÕt
M«i trêng cña tæ chøc: ®©y lµ yÕu tè ¶nh hëng quan
träng, chñ yÕu ®Òu hiÖu qu¶ cña tæ chøc v× c¸c yÕu tè
m«i trêng c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi ®Òu cã thÓ lµm cho
môc tiªu cña tæ chøc thay ®æi hoÆc lµm cho tæ chøc tan
r·.
Sù thay ®æi cña m«i trêng lµ tÊt yÕu, chÝnh v× vËy c¸c
nhµ qu¶n lý tæ chøc lu«n ph¶i ph©n tÝch m«i trêng ®Ó lùa
chän mét c¸ch thøc, ph¬ng thøc qu¶n lý cÇn thiÕt cho tæ
chøc
Trong 8 yÕu tè t¸c ®éng tíi hiÖu qu¶ cña tæ chøc HCNN th×
yÕu tè c¬ cÊu tæ chøc ®îc coi lµ quan träng nh©ts, v× c¬
cÊu tæ chøc lµ bé phËn sÏ trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc
®Ó môc tiªu cña tæ chøc ®Ò ra thùc hiÖn ddîc, ®©y lµ
n¬i mµ c¸c yÕu tè ***** nay vµ trªn nã c¸c yÕu tè kh¸c t¸c
®éng vµo hiÖu qu¶ cña tæ chøc
C©u 11: Ph¸t triÓn c¸c yÕu tè hiÖu qu¶ cña tæ chøc
HCNN
Trªn nguyªn t¾c chung, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc
hay mét tæ chøc hiÖu qu¶ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua 3 nhãm
yÕu tè sau ®©y:
§¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc trong tõng giai ®o¹n cô thÓ
nh c¸c môc tiªu cô thÓ, chiÕn lîc, môc tiªu ng¾n, dµi, tuy

38
nhiªn cã thÓ lîng hoµ ®îc th«ng qua mét sè chØ tiªu mang
tÝnh ®Þnh híng vµ ®Þnh tÝnh mµ víi chi phÝ hîp lý nhÊt.
C¸c chØ tiªu nµy cã thÓ lµ sè s¬ , n¨ng suÊt lao ®éng, chi
phÝ trªn gi¸ thµnh mét s¶n phÈm, chÊt lîng cña s¶n phÈm
®îc t¹o ra, sè vô tai n¹n lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Duy tr× ®îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, æn ®Þnh cña tæ chøc
bao gåm c¸c vÊn ®Ò vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ nh©n sù cña
tæ chøc, v¨n ho¸ tæ chøc, ®©y lµ mét trong nh÷ng tiªu
chÝ chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè khã cã thÓ îng hoµ ®îc. §ã lµ
nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh sù bÒn v÷ng cña tæ chøc
C¸c yÕu tè hiÖu qu¶ cña tæ cøhc yªu cÇu trong bÊt kú mét
hoµn c¶nh nµo th× tæ chøc lu«n ph¶i æn ®Þnh, t¹o ®îc
mèi quan hÖ thêng xuyªn víi tæ chøc kh¸c.
Cung øng ®îc ®Çy ®ñ nguån nh©n lùc theo nhu cÇu cña
tæ chøc, kh«ng ngõng n©ng cao ®îc nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt
vµ tinh thÇn cho tæ chøc
Sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh cña tæ chøc thÓ hiÖn
ë sù v¾ng mÆt kh«ng cã lý do cña nh©n viªn trong tæ
chøc. Sè ngêi xin dêi khái c¬ quan Ýt, møc ®é hµi lßng cña
c«ng chøc ®èi víi c«ng cô, sù tham gia ®«ng ®¶o cña ®éi
ngò c¸n bé, nh©n viªn trong tæ chøc ®èi víi c¸c quyÕt
®Þnh cña tæ chøc
Møc ®é thÝch øng víi sù thay ®æi cña m«i trêng bªn ngoµi
th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh mét c¸ch hîp lý, khoa häc c¸c
môc tiªu cña tæ chøc, ®©y lµ mét trong nh÷ng nhãm tiªu
chÝ quan träng nh»m ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trªn quan ®iÓm
ph¸t triÓn

39
Tæ chøc cã thÝch øng ®îc hay kh«ng ®èi víi sù thay ®æi
cña m«i trêng biÓu hiÖn ë viÖc: tæ chøc ®iÒu chØnh môc
tiªu mét c¸ch khoa häc, hîp lý, phï hîp víi sù thay ®æi cña
m«i trêng
Tæ chøc cã kiÓm so¸t ®îc sù thay ®æi ®ã hay kh«ng, kh¶
n¨ng mµ tæ chøc dù ®o¸n hay dù b¸o ®îc nh÷ng thay ®æi
nµy
Tæ chøc øng phã vµ thay ®æi mét c¸ch mÒm dÎo vµ linh
ho¹t.
Tæ chøc ®ã ph¶i ®¶m b¶o ®îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi tæ
chøc kh¸c trong sù thay ®æi cña m«i trêng

C©u 7: Tr×nh bµy c¸c m« h×nh tæ chøc HCNN ë TW, ph©n

tÝch sù kh¸c nhau gi÷a m« h×nh nµy, mèi quan hÖ gi÷a
ngµnh quyÒn lËp ph¸p vµ hiÕn ph¸p cã ¶nh hëng g× ®Õn
viÖc h×nh thµnh c¸c **** tæ chøc HCNN ë TW.
Tæ chøc HCNN ë TW nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý
Nhµ níc ë tÇm vÜ m«, qu¶n lý chung mäi vÊn ®Ò kinh tÕ –
x· héi cña ®Êt níc dùa trªn ®iÒu kiÖn kinh tÕ chÝnh trÞ, x·
héi.
tæ chøc HCNN ë TW lµ hÖ thèng bao gåm tÊt c¶ c¸c c¬
quan HCNN ë TW ®ã lµ ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan do
ChÝnh phñ thµnh lËp nh»m thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng
QLNN mang tÝnh chÊt chung.
Vµ ChÝnh phñ cã c¸c m« h×nh tæ chøc nh sau:
C¬ cÊu tæ chøc cña ChÝnh phñ theo m« h×nh tæng thèng
®øng ®Çu ngµnh, hiÕn ph¸p trong m« h×nh nµy th× cã
tæng thèng lµ ngêi trùc tiÕp ®iÒu hµnh hiÕn ph¸p.

40
 M« h×nh (h×nh 10)
§Þa ®iÓm: tæng thèng do ngêi d©n trùc tiÕp bÇu ra, ®øng
®Çu quèc gia, ®øng ®Çu chÝnh phñ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm
tríc c«ng d©n, nhng kh«ng tíc quèc héi.
Tæng thèng cã quyÒn lùc rÊt lín, cã quyÒn bæ nhiÖm, b·i
nhiÖm c¸c bé trëng, quèc vô kh¸c, ký kÕt hiÖp íc víi c¸c níc
ngoµi, ký c«ng bè v¨n b¶n luËt, thèng lÜnh c¸c l ùc lîng vò
trang
Tæng thèng chØ ®Þnh néi c¸c, bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm mµ
kh«ng cÇn th«ng qua quèc héi vµ néi c¸c ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm tríc tæng thèng.
Tæng thèng toµn quyÒn trong bé m¸y hiÕn ph¸p, ChÝnh
phñ kh«ng lµm viÖc theo chÕ ®é tËp thÓ mµ do c¸c ngêi
tæng thèng ®a ra quyÕt ®Þnh chÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm
c¬ b¶n trªn ®©y ®· ph©n biÖt m« h×nh nµy víi c¸c m«
h×nh kh¸c.
ë m« h×nh nµy th× quan hÖ gi÷a ngµnh lËp ph¸p vµ hiÕn
ph¸p ®îc thÓ hiÖn nh sau:
LËp ph¸p vµ hµnh ph¸p ®éc lËp víi nhau, tæng thèng kh«ng
cã quyÒn gi¶i t¸n quèc héi, vµ ngîcl ¹i quèc héi còng kh«ng
®îc phÕ truÊt quyÒn cña tæng thèng, nhng nghÞ viÖn còng
cã ®ñ thiÕt chÕ ®ñ n¨ng lùc ®Ó kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña
tæng thèng th«ng qua viÖc chi tiªu ng©n s¸ch vµ tæng
thèng còng cã quyÒn phñ quyÕt dù luËt ®Îe c©n b»ng
quyÒn lùc víi quèc héi.
Nh vËy, quan hÖ gi÷a lËp ph¸p vµ hµnh ph¸p lµ c©n b»ng
vµ cã c¬ chÕ kiÓm so¸t lÉn nhau vµ nã ¶nh hëng ®Ðen tæ
chøc bém¸y HCNN ë TW lµ theo nguyªn t¾c ph©n chia

41
cøng nh¾c hay theo thuyÕt tam quyÒn ph©n lËp, ë m«
h×nh nµy quyÒn lùc ®îc trao cho 3 c¬ quan ®éc lËp thùc
hiÖn ®ã lµ t ph¸p, lËp ph¸p, hiÕn ph¸p
Vµ tæng thèng cïng thñ tíng song song thùc thi quyÒn hiÕn
ph¸p
M« h×nh (h×nh 11)
§Æc ®iÓm: Tæng thèng do ngêi d©n trùc tiÕp bÇu ra,
tæng thèng lµ ngêi ®øng ®Çu Nhµ níc vµ nÒn hiÕn ph¸p lµ
nguyªn thñ quèc gia.
Tæng thèng cã quyÒn gi¶i to¶ quèc héi kho cã m©u thuÉn
gi÷a tæng thèng vµ quèc héi, ngîc l¹i nghÞ viÖn còng cã
quyÒn phÕ truÊt tæng thèng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Thñ tíng do ChÝnh phñ bæ nhiÖm, b·i nhiÖm trªn c¬ së cã
sù phª chuÈn cña quèc héi (còng cã c¸c quèc gia kh«ng cÇn
quèc héi phª chuÈn)
Thñ tíng ®ãng vai trß lµ ngêi thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý
hµnh chÝnh hµng ngµy, hay lµ ngêi ®øng ®Çu bé m¸y
HCNN, quyÒn h¹n cña thñ tíng lµ kh«ng lín trong nÒn hiÕn
ph¸p.
Trong trêng hîp chÝnh phñ kh«ng ®îc sù tÝn nhiÖm cña
quèc héi th× ChÝnh phñ nµy ph¶i gi¶i t¸n vµ ph¶i thµnh lËp
ChÝnh phñ míi
ë c¬ cÊu ChÝnh phñ cã thñ tíng lµ ngêi cïng tæng thèng
®iÒu hµnh nÒn hµnh h¸p th× mèi quan hÖ gi÷a l©pj ph¸p
vµ hµnh ph¸p vÉn t¹o ra tæ chøc bé m¸y HCNN lµ ph©n
chia cøng nh¾c.
C¬ cÊu ChÝnh phñ cã thñ tíng lµ ngêi ®øng ®Çu hiÕn ph¸p
M« h×nh (h×nh 12)

42
§Æc ®iÓm: m« h×nh nµy thíng ¸p dông ë c¸c níc quyÒn lùc
®îc ph©n chia mÒm dÎo, hoÆc tËp trung. Thñ tíng nµy lµ
do quèc héi bÇu hoÆc phª chuÈn (nÕu bÇu th× do liªn minh
c¸c ®¶ng trong quèc héi giíi thiÖu, phª chuÈn trong trêng
hîp lµ ngêi ®øng ®Çu ®¶ng cã ®a sè ghÕ trong quèc héi.
Thñ trëng thµnh lËp chÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc quèc
héi
Thñ trëng kh«ng do nh©n d©n trùc tiÕp bÇu ra mµ ®îc
quèc héi lùa chän theo mét c¸ch thøc nhÊt ®Þnh.
Thñ tíng lµ ngêi ®øng ®Çu ngµnh hµnh ph¸p do ®ã thÓ
chÕ Nhµ níc cßn mét vÞ trÝ kh¸c lµ nguyªn thñ quoãc gia do
tæng thèng, chñ tÞch níc n¾m gi÷ vµ chØ cã vai trß danh
dù trong QLNN.
Thñ tíng kh«ng cã quyÒn gi¶i t¸n quèc héi, kh«ng cã quyÒn
ph¶n b¸c l¹i c¸c ®¹o luËt cña quèc héi, ngù¬c l¹i quèc héi cã
quyÒn bá phiÕubÊt tÝn nhiÖm ®èi víi ChÝnh phñ cña thñ t-
íng.
Quan hÖ gi÷a lËp ph¸p vµ hµnh ph¸p ë m« h×nh nµy mèi
quan hÖ lËp ph¸p cã quyÒn kiÓm so¸t ngµnh HP vµ QH lËp
bÇu hoÆc phª chuÈn Thñ tíng vµ Thñ tíng l¹i thµnh lËp nªn
ChÝnh phñ. Vµ ®iÒu nµy sÏ ¶nh hëng ®Õn m« h×nh t/c
HCNN ë TW lµ m« h×nhHCNN ë TW sÏ ®îc t/c theo c¸ch
ph©n lËp nhng c¸c c¬ quan lËp ph¸p, hµnh ph¸p, t ph¸p cã
phÇn ®éc lËp víi nhau, mµ t¸c ®éng qua l¹i liªn hÖ chÆt chÏ
víi nhau. NghÜa lµ ph©n chia * hoÆc tËp trung.
+Trong m« h×nh Thñ tíng lµ ngêi ®øng ®Çu ngµnh hµnh
ph¸p th× cßn cã 1 m« h×nh ®Æc biÖt ®ã lµ ChÝnh phñ
liªn hiÖp. §©y lµ lo¹i ChÝnh phñ cã sù liªn minh cña 2

43
haynhiÒu ®¶ng * cã quan hÖ trong quèc héi ®Ó t¹o thµnh
1 ChÝnh phñ liªn hiÖp cã ®a sè ghÕ trong quèc héi, lo¹i
ChÝnh phñ nµy chØ ¸p dông khi kh«ng cã ®¶ng ma trong
quèc héi chiÕm 2/3 sè ghÕ.
-C¸ch thøc thµnh lËp: Trong trêng hîp kh«ng cã ®¶ng nµo
dµnh ®a sè ghÕ trong QH, th× ®¶ng cã nhiÒu quan hÖ
nhÊt cã quyÒn vËn ®éng c¸c ®¶ng kh¸c liªn minh ®Ó
thµnh lËp ChÝnh phñ ®Ó t¹o thµnh liªn minh ®a sè trong
QH. Vµ ®¶ng cã nhiÒu ghÕ h¬n sÏ n¾m gi÷ chøc Thñ tíng.
-C¸ch thøc thµnh lËp ChÝnh phñ vµ ph©n chia bé trong
ChÝnh phñ liªn hiÖp th× c¨n cø vµo chøc n¨ng c«ng viÖc ,
lÜnh vùc qu¶n lý mµ thµnh lËp bé, nhng ë ChÝnh phñ liªn
hiÖp th× cã 1 ngo¹i lÖ lµ cã 1 sè bé ®îc thµnh lËp do sù
tho¶ thuËn gi÷a c¸c ®¶ng ph¸i.
->§©y lµ mét ChÝnh phñ kh«ng cã tÝnh bÒn v÷ng, thêi
gian tån t¹i mong món phô thuéc vµo sù liªn minh gi÷a c¸c
®¶ng ph¸i trong ChÝnh phñ.
-NÕu bÊt ®ång x¶y ra trong ChÝnh phñ liªn hiÖp mµ cã 1
®¶ng rót ra khái liªn minh th× cã 2 kh¶ n¨ng x¶y ra, mét lµ
ChÝnh phñ sÏ ph¶i gi¶i to¶ ®Ó thµnh lËp ChÝnh phñ míi,
hoÆc gi¶i t¸n QH ®Ó thµnh lËp QH míi.
Mét m« h×nh n÷a lµ m« h×nh t/c ChÝnh phñ ViÖt Nam
theo HP 1992.
-M« h×nh:
(H×nh 9)
-C¬ cÊu tæ chøc gåm Thñ tíng ChÝnh phñ, c¸c Phã thÞ tr-
êng, c¸c thµnh phÇn kh¸c cña ChÝnh phñ. Sè lîng c¸c thµnh
viªn cq do QH quy ®Þnh.

44
ChÝnh phñ Nhµ níc ViÖt Nam lµ c¬ quan hµnh ph¸p cao
nhÊt, c¬ quan chÊp hµnh cña quèc héi.
Thñ tíng lµ ngêi ®øng ®Çu ChÝnh phñ.
->§©y lµ m« h×nh t/c ®Æc biÖt nã kh«ng gièng bÊt kú c¸c
m« h×nh ®· nªu trªn.
->Quan hÖ gi÷a ngµnh lËp ph¸p vµ hµnh ph¸p lµ quan hÖ
hµnh, c«ng lµ c¬ quan chÊp hµnh cña lËp ph¸p, v× thÕ nã
t¹o ra c¬ cÊu t/c bé m¸y Nhµ níc ë TW lµ ph©n cÊp quyÒn
lùc *, cã sù ph©n c«ng, kiÓm so¸t vµ phèi hîp gi÷a c¸c c¬
quan.

****************************************
TiÕp trang 13

C©u 14: ph¸t triÓn tæ chøc lµ g×? Ph©n tÝch nh÷ng néi
dung c¬ b¶n cña ph¸t triÓn tæ chøc.
*Ph¸t triÓn tæ chøc lµ: mét qu¸ tr×nh lµm cho tæ chøc
thÝch øng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt ®èi víi nh÷ng sù thay
®æi cña c¶ m«i trêng bªn trong vµ bªn ngoµi cña tæ chøc
nh»m lµm cho tæ chøc ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¶ tríc m¾t va
l©u dµi → ®©y lµ c¸ch hiÓu chung nhÊt vÒ ph¸t triÓn tæ
chøc, nhng ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau th× ph¸t triÓn tæ chøc
cã c¸c c¸ch hiÓu kh¸c nhau nh tiÕp cËn theo qu¸ tr×nh th×
®ã lµ qu¸ tr×nh hoµn thiÖn nhiÒu qu¸ tr×nh kh¸c cña tæ
chøc hay ph¸t triÓn tæ chøc còng lµ mét qu¸ tr×nh nh»m
lµm cho tæ chøc ®¹t ®Õn sù phï hîp víi nh÷ng g× mµ tæ
chøc ®Ò ra, hoÆc ph¸t triÓn tæ chøc lµ mét c¸ch thøc ®Ó
tæ chøc thÝch øng víi sù thay ®æi.

45
-Ph¸t triÓn tæ chøc thÞ trêng ®îc h×nh thµnh bëi nh÷ng
thay ®æi cña c¸c yÕu tè thuéc vÒ tæ chøc nh môc tiªu, quy
m«, c¬ cÊu…
-Ph¸t triÓn tæ chøc th× ph¶i ®îc sù ñng hé vµ l·nh ®¹o cña
c¸c nhµ c¸c cÊp cao trong tæ chøc vµ ph¶i më réng tÇm
nh×n cho c¸c thµnh viªn cña tæ chøc
* Néi dung c¬ b¶n cña ph¸t triÓn tæ chøc.
C©u 9: Tr×nh bµy c¸ch thøc (m« h×nh) tæ chøc hÖ thèng
tæ chøc HC§P hiÖn nay? Liªn hÖ víi ViÖt Nam.
* C¸ch thøc tæ chøc hÖ thèng tæ chøc HC§P vµ m« h×nh.
1.Theo c¬ cÊu thø bËc, th× chÝnh quyÒn TW thµnh lËp ra
chÝnh quyÒn §P cÊp díi
(h×nh 1)
-Tæ chøc HC§P ®îc tæ chøc theo trËt tù thø bËc trong ho¹t
®éng qu¶n lý cã cÊp trªn cÊp díi, sè lîng cña c¸c cÊp nµy
phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng quèc gia, trong
tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn.
-Mèi quan hÖ trong qu¶n lý cÊp trªn vµ cÊp díi mang tÝnh
chÊt trùc thuéc, cÊp trªn l·nh ®¹o, chØ ®¹o cÊp díi, cÊp díi
phôc tïng cÊp trªn, nhng trong khu«n khæ ph¸p luËt vµ vÉn
®¶m b¶o tÝnh PL.
-Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ cïng cÊp th× b×nh ®¼ng
nh nhau phèi hîp cïng thùc hiÖn, vµ c¸c ®¬n vÞ cïng cÊp
nµy cã chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, b×nh ®¶ng theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
*M« h×nh cña c¸ch thøc tæ chøc HC§P theo c¬ cÊu thø bËc.

46
-HÖ thèng HCNN ë §P c¸c cÊp cã tæ chøc ®¹i diÖn do ngêi
d©n bÇu ra ®¹i diÖn cho ý chÝ nguyÖn väng cña ngêi d©n
®Þa ph¬ng.
(h×nh 2)
-§Æc trng: lµ c¸ch thøc tæ chøc HCNN ë §P kh«ng theo trËt
tù trªn díi kh«ng cã sù phô thuéc trªn díi, c¸c tæ chøc HC§P
cã vÞ trÝ ngang nhau.
-Quy m«, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n trong m«h×nh
nµy kh«ng gièng nhau phôc thuéc vµo ®Æc ®iÓm, ®Æc thï
cña tõng §P vµ do PL quy ®Þnh cho tõng lo¹i h×nh.
-C¸c tæ chøc HC§P thùc hiÖn qu¶n lý HCNN ®éc lËp v× cã
mèi quan hÖ rùc tiÕpvíi chÝnh quyÒn * l·nh thæ.
+¦u ®iÓm: Quy ®Þnh râ rµng, cô thÓ chøc n¨ng, nhiÖm
vô vµ quyÒn h¹n cho tõng lo¹i chÝnh quyÒn t¹o cho viÖc
qu¶n lý chÝnh quyÒn h÷u hiÖu thùc tÕ, s¸t víi ®iÒu kiÖn
cô thÓ cña tõng §P h¬n.
-Gi¶m bít c¸c cÊp qu¶n lý trong cïng mét ®Þa bµn l·nh thæ,
gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c yªu cÇu ®ßi hái cña ngêi d©n.
+Nhng nã cóng cã mÆt h¹n chÕ, lµ tæ chøc HCNN ë §P quy
m« réng lín thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng nhiÖm vô vµ lµm
viÖc trùc tiÕp v¬Ý ngêi d©n nªn nÕu kh«ng ®îc tæ chøc
mét c¸ch * vµ tæ chøc bé m¸y vµ tæ chøc bé m¸y kh«ng
quy ®Þnh ®Çy ®ñ chøc n¨ng, quyÒn h¹n sÏ dÉn tíi QLNN
láng lÎo kh«ng hiÖu qu¶.
->Ngoµi ra cßn cã c¸ch thøc tæ chøc theo c¬ cÊu n»m
ngang vµ thø bËc kÕt hîp víi nhau, m« h×nh nµy ®îc ¸p
dông thµnh c«ng ë Th¸i Lan.

47
+C¸ch thøc tæ chøc HC§P theo c¬ cÊu n»m ngang th× cã c¸c
m« h×nh nh sau:
->M« h×nh “Héi ®ång m¹nh, thÞ trëng yÕu.
(h×nh 3)
§Æc trng: Héi ®ång cã quyÒn ban hµnh NghÞ quyÕt qu¶n
lý HC§P mang tÝnh QPPL.
Héi ®ång cã thÈm quyÒn chÊp hµnh HC vµ thùc hiÖn viÖc
QLHCNN ë §P th«ng qua c¸c VB chuyªn ngµnh, vµ c¸c VB
nµy chÞu sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña Héi ®ång.
-ThÞ trêng cã quyÒn phñ quyÕt VBPL cña H§ vµ cã thÓ ®Ò
nghÞ ban hµnh VPQPPL nhng kh«ng cã quyÒn phñ quyÕt kÕ
ho¹ch chi tiªu ng©n s¸ch cña H§, cã quyÒn bæ nhiÖm vµ
miÔn nhiÖm nh÷ng ngêi ®øng ®Çu c¸c c¬ quan chÊp
hµnh cÊp díi cã sù chÊp nhuËn cña H§.
Nhîc ®iÓm: Tæ chøc HC§P thiÕu 1 ngêi ®øng ®Çu cã kh¶
n¨ng b¶o ®¶m dung hoµ c¸c quyÒn lîi cho céng ®ång d©n
c. Nhng lo¹i m« h×nh nµy phï hîp víi céng ®ång d©n c nhá,
®¬n gi¶n kh«ng cã xung ®ét s¾c téc, t«n gi¸o.
->M« h×nh “ThÞ trëng m¹nh, H§ yÕu)
(h×nh 4)
§Æc ®iÓm: - ThÞ trëng do cö tri bÇu, l·nh ®¹o vÒ chÝnh trÞ
vµ HC cña §P, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®êng lèi chÝnh s¸ch
chung vµ ho¹ch ®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña §P.
-ThÞ trëng cã quyÒn phñ quyÕt c¸c NghÞ quyÕt cña H§ vµ t
vÊn cho H§ ban hµnh c¸c VBQPPL phï hîp thùc hiÖn nhiÖm
vô QLHCNN.

48
Ngêi ®øng ®Çu ngµnh HP cã quyÒn bæ nhiÖm, miÔn
nhiÖm c¸c quan chøc trong hÖ thèng HC§P, cã quyÒn lËp vµ
ban hµnh c¸c dù th¶o vÒ ng©n s¸ch.
ThÞ trëng lµ ngêi ®¹i diÖn cho chÝnh quyÒn, ngêi d©n §P
toµn quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh hµng ngµy cña
§P vµ thay mÆt cho ngêi daan §P víi chÝnh quyÒn TW.
+¦u ®iÓm: Phï hîp víi viÖc QLNN ë c¸c thµnh phè lín d©n c
kh«ng ®ång nhÊt, phøc t¹p vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi, nªn
cÇn cã ngêi ®øng ®Çu gi÷ vai trß thñ lÜnh dung hoµ sù
kh¸c nhau cña céng ®ång d©n c.
+NHîc ®iÓm: Lµ khi cã m©u thÉn gi÷a ngêi ®øng ®Çu HP
vµ H§ n¶y sinh vÊn ®Ò khã gi¶i quyÕt vµ t¹o ra bé m¸y x¸o
trén, phøc t¹p.
- Yªu cÇu ®èi víi ngêi ®øng ®Çu lµ rÊt cao võa cã tr×nh
®é chuyªn m«n vµ tè chÊt chÝnh trÞ.
->M« h×nh “Héi ®ång Hµnh ph¸p - nhµ qu¶n lý chuyªn
nghiÖp, thÞ trëng danh dù”.
§Æc ®iÓm:
-ThÞ trëng do cö tri bÇu ra chñ yÕu mang tÝnh danh dù ®¹i
diÖn cho ngêi d©n §P vÒ mÆt chÝnh trÞ, HC§P, kh«ng cã
quyÒn HC quan träng, kh«ng cã quyÒn phñ quyÕt nghÞ
quyÕt cña H§.
-H§ ®ãng vai trß nh H§ qu¶n trÞ, tuyÓn dông c¸c nhµ qu¶n
lý chuyªn m«n cã n¨ng lùc, chuyªn m«n lµm viÖc cho H§. Vµ
nhµ qu¶n lý chuyªn nghiÖp ®îc trao thÈm quyÒn HC lín nh
lµ mét thÞ trëng m¹nh.
-C¸c tæ chøc nµy lµ 1 c¸ch tæ chøc thùc sù cã hiÖu qu¶ vµ
tr¸nh ®îc HC ra khái chÝnh trÞ, nhµ níc qu¶n lý chuyªn

49
nghiÖp, chó träng tuyÓn chän ngêi cã tr×nh ®é chuyªn
m«n cao vµ qu¶n lý tèt.
-M« h×nh:
(h×nh 5)
Nhng m« h×nh nµy còng cã c¸c nhîc ®iÓm ®ã lµ nhµ níc
qu¶n lý chuyªn nghiÖp Ýt ®îc ngêi d©n biÕt tíi nªn khã
nhËn ®îc sù ñng hé cña ngêi d©n §P, Nhµ qu¶n lý chuyªn
nghiÖp ®îc quyÒn rÊt lín nªn cã thÓ hä sÏ lµm thay nhiÒu
c«ng viÖc cña H§, vµ H§ kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t chÆt
chÏ c¸c nhµ qu¶n lý chuyªn nghiÖp, t¹o nªn sù c¸ch biÖt
gi÷a nhµ qu¶n lý vµ c¸c nhãm lîi Ých kh¸c nhau ®Æc biÖt
lµ c¸c vÊn ®Ò s¾c téc, t«n gi¸o, ®¶ng ph¸i.
->M« h×nh H§ chñ tÞch vµ UB cïng ®¨ng ký.
(h×nh 6)
->Ngêi ®øng ®Çu c¬ quan hµnh ph¸p do cö tri trùc tiÕp
bÇu cã quyÒn h¹n rÊt lín.
Cßn héi ®ång còng do cö tri bÇu vµ cã thÈm quyÒn trong
phª duyÖt c¸c c¬ quan chuyªn m«n vµ c¸c c¬ quan nµy
còng chÞu sù l·nh ®¹o vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ cña ngêi
®øng ®Çu vµ Héi ®ång.
M« h×nh UB do Héi ®ång bÇu ra, nh»m thùc thi quyÒn
hiÕn ph¸p.
(h×nh 7)
§Æc ®iÓm: H§ ®¹i diÖn cña § D bÇu ra UB chÊp hµnh lµm
viÖc theo c¬ chÕ kÕt hîp c¸ nh©n vµ tËp thÓ theo trinhf tù
H§ bÇu ra c¸c uû viªn cña UB bÇu ra chñ tÞch trong sè c¸c
UV vµ c¸c phã chñ tÞch.

50
-C¬ quan HiÕn ph¸p cã tr¸ch nhiÖm thùc thi c¸c nghÞ
quyÕt cña H§ vµ ®Ö tr×nh c¸c dù ¸n, chÝnh s¸ch vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph¬ng vµ tæ chøc triÓn khai
ph¸t triÓn nh÷ng chÝnh s¸ch dù ¸n khi H§ phª duyÖt.
-C¬ quan chÊp hµnh chÞu tr¸ch nhiÖm tríc héi ®ång vµ c¬
quan QLHCNN ë cÊp trªn
*¦u ®iÓm:
-Ph¸t huy ®îc tÝnh d©n chñ
-Ph¸t huy ®îc vai trß gi¸m s¸t cña H§ ®¹i diÖn vµ c¬ chÕ
chÞu tr¸ch nhiÖm tríc H§
*Nhîc ®iÓm
kh«ng ph¸t huy ®îc vai trß gi¸m s¸t cña H§ND vµ c¬ chÕ
chÞu tr¸ch nhiÖm tríc H§ vÒ H§ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ tËp
thÓ nhiÒu khi H§ sÏ bÞ lîi dông nh mét tÊm b×nh phong che
ch¾n khuyÕt ®iÓm cña ngêi ®øng ®Çu.
C©u 8: ThÓ hiÖn b»ng s¬ ®å hÖ thèng c¸c c¬ quan thùc
thi quyÒn hµnh ph¸p cña níc CHXHCNVN.
(h×nh 8)
ChÝnh phñ lµ c¬ quan HCNN cao nhÊt, chÞu tr¸ch nhiÖm
chung vÒ qu¶n lý ®Êt níc, gióp cho ChÝnh phñ qu¶n lý c¸c
ngµnh, lÜnh vùc cô thÓ lµ c¸c bé,ngoµi ra chÝnh phñ cßn cã
c¸c c¬ quan trùc thuéc ®Ó thùc hiÖn c«ng íc cña ChÝnh
phñ.
UBND c¸c cÊp lµ c¬ quan HCNN ë ®Þa ph¬ng qu¶n lý c¸c
vÊn ®Ò ë ®Þa ph¬ng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ChÝnh phñ,
UBND cã c¸c së, phßng ban gióp qu¶n lý c¸c vÊn ®Ò chuyªn
m«n.

51
 ChÝnh

CÊp CQ§P CQ§P

I
CÊp C C
CQ§P CQ§P
II Q§P Q§P
CÊp
CQ§P C
III
Q§P

H×nh 1 (c©u 9)

Nh©n d©n

L·nh ®¹o L·nh ®¹o

H§ND cÊp H§ND cÊp H§ND cÊp x·
tØnh ChØ ®¹o huyÖn ChØ ®¹o

BÇu

L·nh ®¹o L·nh ®¹o

UBND cÊp UBND cÊp UBND cÊp x·
tØnh Trùc huyÖn Trùc
tiÕp tiÕp

* Theo c¬ cÊu n»m ngang:

CQTW

CQ§P CQ§P CQ§P

(h×nh 2)

52
 Cö tri

Héi ®ång ThÞ tr­ëng

C¸c UB
chuyªn ngµnh

C¸c c¬ quan C«ng d©n

chuyªn m«n

H×nh 3

Cö tri

ThÞ tr­ëng Héi ®ång

C¬ quan
chuyªn m«n

C«ng d©n

(H×nh 4)

Cö tri

Héi ®ång ThÞ tr­ëng

danh dù

Nhµ QL
chuyªn nghiÖp

C¸c c¬ quan Nh©n d©n

chuyªn m«n
53
 (h×nh 5)
Cö tri

Héi ®ång Nh÷ng ng­êi ®øng

®iÒu hµnh ®Çu c¬ quan chÊp

C¬ quan
chuyªn m«n

Nh©n d©n

(H×nh 6)

Cö tri

Héi  UB hµnh ph¸p

®ång
 Chñ tÞch UB
 C¸c phã chñ tÞch  nh©n d©n
C¸c uû viªn
(h×nh 7)
ChÝnh phñ n­íc CHXHCN ViÖt Nam

C¸n bé C¬ quan trùc thuéc

C¸c c¬ quan ngang CP
bé

UBND cÊp tØnh

C¸n bé C¸c ban, uû ban C¬ quan trùc thuéc

UBND cÊp huyÖn

54

C¸c phßng C¸c ban C¬ quan trùc thuéc

(h×nh 8)

55