Professional Documents
Culture Documents
1
H ni tit
Endocrine system
2
Chuong 4. HJ NI TIET
I. CC TUYEN NI TIET V CC HORMONE
1. Cc tuyn ni tit
2. Cc hormone
II. CC TUYEN NI TIET CHINH O NGUI
1. Tuyn yn v vng dui di
2. Tuyn gip
3. Tuyn cn gip
4. Tuyn thung thn
a. Tuy thung thn
b. Vo thung thn
5. Tuyn sinh dc
6. Tuyn ty
III. PHUONG THUC TC DNG CUA CC HORMONE
1. Phuong thc tc dng cua cc hormone non-steroid
2. Phuong thc tc dng cua cc hormone steroid
3
H ni tit (Endocrine System)
Tuyn ni tit l nhng tuyn khng c ng
dn, cht tit d thng vo mu, gi l kch
t ni tit (ni tit t ho}c hormone). Chng
khc hon ton vi cc tuyn ngoi tit.
Tuyn ngoi tit l nhng tuyn c ng dn,
cht d|ch tit theo ng dn d vo cc xoang
trong co th (nhu cc tuyn tiu ho, tuyn
sinh dc) ho}c d ra ngoi da, nim mc
(nhu tuyn m hi tuyn nuc mt).
4
H ni tit (Endocrine System)
Trong qu trnh tin ho, co th dng vt pht
trin t don bo dn da bo c kch thuc ln. S
tng ln v s lung, kch thuc cc m v ton co
th, gn vi s hon thin chc nng.
D dam bao tnh thng nht trong hot dng v
thch nghi duc nhanh chng vi cc bin di t
mi trung, co th cn mt s diu hnh nhanh,
nhy v tinh t. Cng vi h thn kinh, h ni tit
tham gia qu trnh diu hnh d.
Cng vi cc xung dng thn kinh, to thnh mt
co ch chung diu ho cc qu trnh sinh hc trong
co th, gi l co ch thn kinh - th d|ch.
5
H ni tit o Dng vt khng
xuong sng
O dng vt bc thp cu to v chc nng cua
h ni tit cn chua hon chinh, chi c mt vi
tuyn o su b, cn trng v gip xc cht tit
chu yu l cc feromon.
Bum ci cua tm tit ra Bombicon, bum ci su
rm tit ra Giplur nhm quyn r bum dc
Ong th dnh du dung bng Geranion.
Ong cha tit ra 9 - xetodecanic nhm c ch qu
trnh pht trin bung trng cua ong th v quyn
r ong dc khi giao phi.
6
Cu tao cua 1uvenile hormone (JH)
3
O
COOCH
1uvenile hormone duc to ra o Corpus allatum cua
Cn trng, 1H c ch s bin thi . Kt hp vi
hormon Ecdyson d kim sot qu trnh bin thi va
lt xc cua cn trng.
Mc 1H luu thng cao ngn can hin tung bin thi
tu lu
+ Calcitonin lm giam
mc Ca
2+
trong mu
+ Bnh l tuyn gip:
Cung gip v Thiu
nng tuyn gip)
Thiu nng tuyn giap
Buu c (Goiter)
Uu nng tuyn giap
Basedow
46
Tuyn Cn Gip
(Parathyroid Gland)
PTH (Parathyroid hormone) huy dng
Calci tu xuong, thn, rut d tng Calci
huyt.
+ PTH l mt mch polypeptid ln, cha
115 axit c tc dng nguc li vi tc
dng cua Calcitonin
47
Chc nng tuyn cn gip trng
+ Tc dng trn xuong: Parathyroxine kch
thch s do thai can xi t xuong dua vo
mu.
+ Tc dung ln thn: parathyroxine xc
tin vic ti hp thu can xi o ng thn
nho v tng do thai phosphate (P).
+ Ngoi ra Parathyroxine cng c tc dng
lm tng hp th can xi o rut.
48
Nng d Ca
2+
trong mu giam
Tuyn cn gip
PTH
Kch thch
Tng mc Ca
2+
Huy ct bo tng
giai phng Ca
2+
t xuong
Tng ti hp thu
Ca
2+
o ng thn
Tng hp th
Ca
2+
o rut non
Nng d CaIci qu thp
9
49
ng d dy -Rut
Gastrin kich thich da day tit acid, tuyn
tuy lam vic.
Secretin diu tit nuoc va bicarbonat
HCO
3
-
trong dich tuy.
Cholecystokinin kich thich tit enzym tiu
hoa.
Molitin kim soat co da day rut.
50
ng d dy -Rut
VIP (Vasoactive Intestinal Peptide) gy
dn ng da day rut, uc ch tit acid va
pepsin.
GIP (Gastric Inhibitory Peptide) uc ch
su tit dich vi.
Somatostatin uc ch tit dich vi va
Glucagon.
51
Tim (Heart)
ANP (Atrial Natriuretic
Peptide) gy gin co
tron, loi tiu, gian tip
lam giam huyt ap, bao
v tim.
52
Tuyn ty tng
(Pancreas)
+ L tuyn pha, vu l tuyn ni tit va l tuyn ngoi tit (99
l ngoi tit)
+ Tiu dao ty hay l dao Langerhan
+ T bo : glucagon ( mc dung trong mu bng cch kch thch
gan chuyn glycogen thnh glucose)
+ T bo : insulin ( c dung trong u bng cch kch thch t bo su
dng glucose o ti th)
+ T bo : somatostatin: Uc ch phng thch hormon sinh truong v
Glucagon
53 54
INSULIN :
(a) Kch thch t bo su dng Glucose
(b) Kch thch t bo co v gan chuyn
glucose thnh glycogen
(c) Kch thch d tr amino acid v cht bo
Cao
Kch thch t
bo beta
Trng thi
mi n
com xong
Bnh
thung
VUNG CAN BANG
NI MI
M
c
G
l
u
c
o
s
e
Trng
thi di
Kch thch t
bo anpha
GLUCAGON :
(a) Kch thch s huy dng amino acid v cht bo
(b) Kch thch qu trnh tn to dung
(c) Kch thch gan phng thch glucose d d tr
Thp
Thi gian
D
i
D
i
u
h
a
c
u
h
a
c
u u
a
G
l
u
c
o
s
e
a
G
l
u
c
o
s
e
10
55
Tuyn thung thn
Adrenal Glands
Vng vo
Vng tuy
Tuyn thung thn
Thn
56
Tuyn thung thn
+ Tuyn thung thn gm hai tuyn nm o
du truc hai qua thn. Tuyn chia lm
hai min: min tuy v min vo. Mi min
tit ra cc loi hormon khc nhau.
+ Min tuy thuc loi m ua crm, min vo
thuc loi t chc gian thn. Min tuy
ch|u s chi phi trc tip cua thn kinh
giao cam
57
Vo Tuyn Thung Thn
Adrenal Cortex
Mineral corticoid
+ Hormon min vo thung thn thuc loi
steroid c ban cht lipid. Hormon thuc vng
cu c tn chung l mineral corticoid gm hai
hormon l aldosterone v desoxy-
corticosterone (DOC).
+ Tc dng sinh l cua hai hormon ny tham gia
diu ho trao di mui, nuc bng cch xc tc
cho qu trnh ti hp thu chu dng natri o ng
thn nho (km theo clorua v nuc) v tng
cung bi tit kali. Tc dng cua aldosterone
mnh gp 30 - 120 ln desoxy corticosterone.
58
Vo Tuyn Thung Thn
Adrenal Cortex
Glucocorticoid
+ Thc dy s phn giai protein d ly nguyn liu
to hp glycogen v glucose thng qua co ch hot
ho cc enzyme tch v chuyn amin desaminase v
transaminase, to thnh cc xeto acid d t d bin
thnh glucogen v glucose.
+ Nu dng liu thp th glucocorticoid li xc tc cho
s tng hp protein.
+ Tng sc d khng, giam vim, giam s mn cam.
59
Vo Tuyn Thung Thn
Adrenal Cortex
Androgen
Kch t nam tnh, kch t ny pht trin gii
tnh ph o nam gii, o ph n lung ny
thp nhung khi non so ngng hot dng
ho}c c khi u o vo trn thn ph n c th
b| nam tnh ha.
60
Tuy Tuyn Thung Thn
Adrenal Medulla
+ Min tuy thung thn tit ra 2 hormon
+ Adrenalin gy gin mch, diu ho chc nng tim lm tim
dp nhanh, mnh, tng dn truyn hung phn cho tim, co
co tron, tng huyt p, phn giai glycogen, tng dung
huyt, phng thch m, adrenaline chi gy co mch mu da
+ Noradrenalin gy co tiu dng mch, phng thch m,
ging adrenalin.Noradrenaline anh huong dn tim khng
r. Di vi mch mu v huyt p th nguc li
noradrenaline c tc dng mnh hon nhiu so vi
adrenaline, gy co mch ton thn lm cho p sut tm
thu v p sut tm truong du tng, sc can ngoi vi cng
tng lm huyt p tng mnh
11
61
Thn (Kidney)
1, 25 - Dihydroxyvitamin D
3
tao xuong, kt nap Calci.
Erythropoietin diu tit su tao hng cu.
62
Non so (Ovaries)
+L tuyn pha, va ni tit va ngoi tit
63
Estrogen
+ To nn cc d}c tnh sinh dc th cp cua
con ci, biu hin nhng bin di cua co
quan sinh dc v hnh vi sinh dc cua con
vt.
+ Dui tc dng cua estrogen, nim mc tu
cung m do pht trin, dy ln tch lu
nhiu glycogen, lui mao mch tu cung pht
trin d chun b| dn thai. Tuyn v no to
chu yu l s pht trin cua t chc lin kt
v h thng ng dn cua tuyn v.
64
Estrogen
+ Cc tuyn sinh dc pht trin, nht l cc
tuyn tit d|ch nhn o nim mc m do v
m h. Khi trng chn hon ton, ni cm ln
trn m}t bung trng chun b| rng th
lung estrogen dt cc di lm pht sinh
hin tung dng dc biu hin ra bn ngoi.
+ Estrogen cn c tc dng tng dng ho
protein (tuy khng mnh bng androgen di
vi con dc) lm tng tch lu m mnh.
+ Sau khi trng rng, bao non cn li bin
thnh th vng v tit ra hong th t
progesterone.
65
Progesterone
+ Kch thch s pht trin hon na cua nim mc
tu cung, m do, tch lu nhiu glycogen o cc
nim mc d (trong giai don dng dc th
oestrogen dam nhim vai tr ny) d chun b|
dn hp tu pht trin thnh bo thai.
+ Kch thch s pht trin mnh cua tuyn v, nh
lm pht trin t chc ti tuyn nn tuyn v no
to, mnh.
+ Uc ch li tuyn yn lm giam tit FSH, LH nn
trong thi ky c chua khng c hin tung dng
dc, khng c trng chn v rng (tr nga).
66
Progesterone
+ Lm mm si co tron tu cung, c ch s co bp
cua thnh tu cung, c tc dng an thai. Thng
thung nu trng rng m khng duc th tinh
th vo ngy th 17 cua chu ky dng dc 21 ngy
cua gia sc th vng bin di.
+ Nhung ring o b s teo bin th vng hay g}p kh
khn, nn thung xut hin bnh th vng tn ti.
Can thip bng cch dng tay th qua trc trng,
ln v bp nt th vng, ho}c tim nhng thuc
lm tan th vng. Thuc dng ph th vng l
prostaglandin F2o
12
67
Tinh so (Testis)
L tuyn pha, va ni tit va ngoi tit
68
Tinh so (Testis)
+ T bo k Leydig nm gia cc ng sinh tinh trong
d|ch hon tit hormon sinh dc dc, gi l androgene.
N bao gm 3 hormon: testosterone, androsterone,
dehydroandosterone, trong d:
+ Testosterone c hot tnh mnh nht. To nn d}c
tnh sinh dc th cp cua con dc, biu hin cc hnh
vi dc tnh cua n cng nhu nhng pht trin cua co
th nhu nga, mng no mang, bm lng pht trin, g
trng ca mc di, mu lng s}c s.
+ Prostaglandin (vn chuyn theo tinh d|ch) diu ha
hot dng cua tu cung
69
Nhau Thai (Placental)
+ Khi nhau thai hnh thnh th o nhiu loi gia
sc, lung progesterone chu yu do nhau thai
tit ra, v do d th vng o nhng loi dng
vt ny khng pht trin na v lung
progesterone do n tit ra cng giam r rt.
70
Nhau cng l mt tuyn ni tit tit
ra:
Progesterone
HCG kch dc t mng dm duy tr
th vng, kch thch tuyn yn tit
Prolactin
Lactogen kch thch tuyn v tit
sa.
Relaxin gy dn co tron, dy chng.
Nhau Thai (Placental)
71
Co ch hot dng cua
hormon
72
Hormon nho, ha tan duc trong lipid
+ Steroid hormone, thyroid hormone c th
di qua duc mng t bo kt hp vi thu
th c trong t bo mc tiu
+ Phc hp hormone-thu th hot ha
ho}c c ch qu trnh phin m tng hp
mRNA m ha cho nhng protein d}c
bit.
13
73
Co ch hoa t dng cua hormon Steroid
74
Co ch hoa t dng cua steroid hormone
1. Steroid hormone tan duc trong lipid v vy nhanh
chng khuch tn qua mng t ba
o.
2. Chng gn vo thu th protein nm trong t ba
o
cht hay trong.
3. Nu steroid gn vo mt thu th trong t ba
o cht,
phc hp hormone-thu th di chuyn vo trong
nhn. Phc hp hormone-thu th sau do gn vo
mt vng d}c hiu trn DNA, kch thch vic tng
hp mRNA trong nhn.
4. mRNA sau do duc d|ch m thnh protein o t ba
o
cht
5. Protein duc tng hp tham gia vo qu trnh diu
ha hay chuyn ha
75
1
2
3
4
5
Co ch hoa t dng cua thyroxine
76
Co ch hoa t dng cua thyroxine
1. Thyroxine (T4) c cha 4 Iod, v c kch thuc
nho no co
th di qua mng t ba
o
2. Khi n di vo trong t ba
o gan
84
Hot dng cua epinephrine
(Peptide Hormone) t ba
o gan
1. Epinephrine gn vo protein thu th d}c hiu
trn b m}t t ba
o.
2. Hot dng thng qua G proteins, hormon gn
vo thu th va hoa t ha enzyme adenylyl cyclase,
enzyme ny chuyn ATP thnh AMP vng
(cAMP).
3. cAMP duc gi l cht truyn tin thu 2 va hoa t
ha protein kinase-A (mt enzyme o dng bt
hot).
4. Protein kinase-A duc phosphoryl ha va sau do
hot ha cc enzyme phosphorylase (enzyme xc
tc cho vic thuy phn glycogen thnh glucose).
15
85
H thng cht truyn tin thu hai IP3/Ca
++
86
H thng cht truyn tin thu hai IP3/Ca
++
(1) Epinephrine gn vo protein thu th nm trn b m}t
t ba
o.
(2) Hot dng thng qua protein G, hormone gn vo thu
th hoa t ha enzyme phospholipase C chuyn
phospholipid mng thnh inositol trisphosphate (IP3).
(3) IP3 khuch tn vo t ba
o cht.
(5) Mt s Ca
++
duc giai phng gn vi protein diu ha
c tn l calmodulin.
(6) Phc hp Ca
++
/calmodulin hot ha cc protein ni
bo khc, kt qua l nng d ca