Professional Documents
Culture Documents
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 1
H vn dng
Locomotion system
Giang vin: Nguyn Hu Tr
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 2
Chuong 3. HE VAN QNG
I. CU TRC CA XUONG V CO
1. H xuong v co ca dng vt c xuong sng
2. Cc Ioai co
a. Co xuong
b. Co tron
c. Co tim
II. SINH L HQC CA HOAT QNG CO
1. c dim chung ca s co co xuong
2. Co s phn t ca s co co
a. Nng Iung cho s co co
b. Co ch co co
3. Kim sot din ha ca s co co
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 3
nghia sinh hc cua su vn dng
Mt trong nhng d}c dim d}c trung cua sinh
gii l su vn dng.
Su tit cua cc tuyn va su vn dng l hai hnh
thc dp ng ph bin nht cua co th di vi
mi dng kch thch tu mi trung, gip cho co
th th
ch nghi va tn ti.
O dng vt, su vn dng nhanh va o
mc d
cao, da dng va phc tp.
Vn dng l phuong thc tn ti cua dng vt
di chuyn trong khng gian d t
m thc n, lm
t, tu v.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 4
Su tin ha cua cc phuong thc vn dng
Ban du, su vn dng rt don gian nhu chuyn dng
cua bo tuong, cu dng bin hnh, tim mao.
V sau, nhng co quan chuyn ha pht trin mnh,
d}c bit l h co da giu
pha
t trin.
H co vn co dui gip cho co th ta o ra nhit, di
chuyn trong khng gian, thc hin cc qu trnh
sng d th
ch nghi va tn ti.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 5
Co nhung dng vt su dung chn
d dy co th chung bay di trong
khng gian. Nhung co chn
manh cua ch cho phep no phong
ra tu vi tri ly da voi thoi gian
dm nhay chi khoang 0,1 giy
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 6
Vn dng cua c boi
(a) C chnh dy nuc vi s vn dng cua ton b co th,
(b) C hi chi su dng mt na thn sau cua co th.
2
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 7
Di chuyn cua rn chung l kt qua cua s co cc
co vn khoe trn khung xuong. Khng c h thng
co vn v xuong, chuyn dng phc tp cua rn
chung khng th no thc hin duc.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 8
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 9
Cu trc h vn dng
O dng vt bc cao, h vn dng gm
nhng cu trc chnh:
H thn kinh thng qua cc xung thn kinh d
diu khin chung.
H xuong va c chc nng to hnh dng b
khung cua co th va cng vi h co, thc hin
chc nng vn dng.
H co bao gm co vn bm xuong va co tron
tham gia to hnh dng co th va cu
ng vi h
xuong thc hin chc nng vn dng.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 10
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 11
Su vn dng
Su gp (Flexion)
Su dui (Extension
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 12
Gp/Dui/Dui qu mc
3
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 13
Khp (Adduction)/Dng (Abduction)
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 14
Xoay (Rotation)
Su xoay cua mt
xuong xung quanh
truc doc cua no
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 15
Nga (Supination)/Sp (Pronation)
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 16
Ln ra (Eversion)/Dao nguc (Inversion)
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 17
Gp mu bn chn (Dorsiflexion)
Gp gan bn chn (Plantar Flexion
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 18 H
c
o
4
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 19
M CO
Muscular Tissue
Chia lm ba loi
1. Co tron
2. Co vn
3. Co tim
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 20
M co
C ngun gc t l phi gia, ring co b c
ngun gc t l phi ngoi.
Don v[ cu tao c th l t bo co (co tron,
co tim), hay hp bo (co vn).
L loai m duc bit ha cao d thc hin
chc nng vn dng, trong t bo hoc hp
bo khng c trung th v khng c kh
nng phn chia t khi co so sinh cho dn
khi cht (tr co tron).
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 21
Co vn (Skeletal Muscle)
Gn lin vi b xuong (tr
co thnh bng v co honh),
co manh v theo mun.
Chiu di ca hp bo t 1-40mm, rng t 10-40 mm.
Trn mi si co c mt tm thn kinh -co diu khin
s co gin ca co theo mun. 04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 22
Cu to co vn
Si co c dang hnh ng, l th hp bo. Mi hp
bo c mt mng chung bao bc, bn trong mng c
nhn hnh gy nm st mng.
Co vn chim 50 khi lung co th. Trong co th co
vn c cu to nhu sau: cc bp co, c t chc lin kt
bao bc cc thoi co. T chc lin kt ny tp trung o
hai du, ha vo gn. Mi bo co li c rt nhiu si co
hay t ba
c to co, do la
ca
c si
myophibril c dung knh khoang 1-2 m.
Myophibril l cc ~yu t co cua co, chng duc
xp song song va la
ng.
Cc si Actin bm vo mt vch ngn gi l vch Z
va ta o ra dia sng I.
O chnh gia khoang cch tu va
ch Z n dn vch Z
kia, khng c cc si Actin m xen vo do la
ca
c si
Myosin nm song song, hai du lng vo khoang
cch gia cc si Actin, to ra dia ti A. Chnh gia
dia ti A l vng H, sng hon.
Khoang cch Z-Z duc gi l don v| co co
(sarcomere) c chiu di khoang 2-5m
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 30
A A
A A A A
Co co Co co
6
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 31
Cu to co vn
Phn mng cua cc si Myosin hnh thnh mt
ng T gn lin vi si qua mt vng ban l linh
dng.
O du ng T, cng c mt ban l ni vi cc ti
gi l du Myosin rt giu ATP. Cc du
Myosin ny lin kt vi si Actin ti mt dim
tip hp.
H thng T c chc nng lan truyn hung phn
nhanh dn ton b ca
c si co va la
m dim ta
cho co ch trut gia cc si khi co co.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 32
Cu to co vn
Nhnh cc dy thn kinh vn dng tu sun
xm truc tuy sng tip xc vi si co qua
cc synap (tm vn dng).
Phc hp gm cc t ba
ng
sng H gn nhu bin mt.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 36
Co ch phn tu cu
a su co co
7
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 37
Co ch phn tu cu
a su co co
Su co co thc cht l su trut cua cc si
actin lng vo cc si myosin o dia ti A
va khoa
ch Z n dn
vch Z kia ngn li.
Hot dng cu ni gia si actin va si
myosin o trn di hoi c m}t ATP d
cung cp nng lung va ion Ca
++
; thiu
hai yu t na
y, su co co dnh tr.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 38
Co ch cu
a su co co.
Cn cu va
mt v| tr (site) tip hp d ni
vi du myosin khi co co (myosin binding site).
(a) Khi co o trng thi nghi ngoi, khi co chua co, cc
dim tip hp trn actin duc che phu boi hai loi
protein gi l troponin va tropomyosin lm cho cc
du myosin cua ng T thng qua cc ban l linh
dng tu ca
y ra
(b) Khi Ca
++
gn vi mt protein khc c tn l
troponin, phc hp Ca
++
-troponin chuyn ch kho
i
tropomyosin va phoi ra v| tr gn myosin trn actin,
cho php hnh thnh cu ni va su co co xay ra.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 39
Co ch phn tu cu
a su co co
Khi xung thn kinh chy dn cc tm vn
dng (hay synap thn kinh - co) lm giai
phng cht dn truyn thn kinh
Acetylcholin.
Cht ny tc dng ln mng t ba
o co
lm cho mng thay di tnh thm di vi
ion Na
+
va do la
a su co co
Din th na
Pi lm du myosin
b| phosphoryl ha, cho php mt chu ki co co mi bt
du. Khi ny du myosin vi ADP va Pi gn vo.
(3) Du myosin thay di hnh dng c th gn vo
actin va h
nh thnh mt cu ni (cross-bridge).
(4) Su gn cho cho l du myosin c khuynh hung
thay di hnh dng, ko si mong dc theo si dy v
pha trung tm si co giai phng ADP va Pi.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 42
Co ch phn tu cu
a su co co
8
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 43
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 44
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 45
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 46
Co tron (Smooth Muscle)
Phn b cc ni quan, co yu, lu mi v
khng theo mun.
Co b: co dng lng, co co gin dng t mt,
co co tuyn l, tuyn sa, tuyn nuc bt v
tuyn m hi.
Co tron chnh thc: t bo dang hnh thoi,
nhn hnh gy nm chnh gia t bo, trong
co cht c cc to co v so co l cc protein co
rt.
Chiu di mi si co tron t 20-500 mm,
dung knh t 8-10 mm.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 47
Co tron (Smooth Muscle)
Co tron nhn su diu khin cua thn kinh tu
dng.
Thn kinh giao cam va pho giao cam tc dng
thng qua cht dn tryn thn kinh l
Adrenalin va Acetylcholin. Tuy nhin, chnh
cc receptor cua si co tron o tng co quan
quyt d|nh tnh cht hot dng cua chng
trong co quan do.
VD: Adrenalin lm co co tron va ma ch mu
nhung li c ch co co tron o rut cn
acetylcholin lm gin mch nhung li gy co
co tron o rut.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 48
Co tron (Smooth Muscle)
T bao co tron
Nhn
Tm co tron (x 600)
9
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 49
Su co co tron
Co tron co chm hon co vn rt ro rt (ti hng
trm ln).
Cc cht ha hc, mt s hormon c tc dng vi co
tron. VD: histamin gy co co ph qua
n, co rut va
gin mch. Oxytoxin gy co co tu cung. Vasopressin,
Serotonin gy co mch. Pilocarpin gy co dng tu,
Atropin gy gin dng tu.
Co tron c tnh tu dng biu hin khi co co tu pha
t
o cc tng rng nhu da da
x
u
o
n
g
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 53
H xuong
H xuong l gia do cho ton b co th va
tham gia vo chc nng bao v, n hot
dng duc l nho ca
c lc co hc, to ra
chuyn dng cho co th.
Hu nhu tt ca cc sinh vt du c b
xuong, m}c du o
nhng dng vt bc
thp khng c cht bn vng nhu sn
hay xuong
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 54
Phn loai b xuong
C ba loi b xuong
B xuong thuy tinh
B xuong ngoi
B xuong trong
10
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 55
B xuong thuy tinh
L dng d|ch long, c d dm d}c cao,
khng th ne
ch da cho
tt ca cc co quan bn trong, cc t ba
o
va ca
c bo quan.
O nhng dng vt don gian, b xuong
thuy tinh l phuong tin chuyn dng
duy nht. V du: o trng Amip, giun dt.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 56
Su di chuyn cua giun dt
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 57
B xuong ngoi
L lp vo cng bao ngoi co th sinh vt. Ph
bin o ngnh chn khp (Arthropoda), trong
do hai ngnh Cn trng (Insecta) va Gia
p xc
(Crustaceae).
B xuong ngoi thch hp vi cc dng vt c
kch thuc nho v o
nhng dng vt c kch
thuc ln, b xuong ngoi dy va n}ng s lm
cho sinh vt km linh hot hon.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 58
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 59
B xuong trong
C o dng vt c xuong sng, ging nhu
mo, duc gi l b xuong trong.
C h thng khung chng do bn trong
co th bng sn hay xuong. Cc xuong
duc lin kt vi nhau bng m lin kt,
to b khung vng chc.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 60
B xuong ngui
B xuong dng d chng do, bao v, di chuyn va la
m ch
bm cua co. Noi hai xuong ni vi nhau l khp.
C ba loi khp:
Khp bt dng
Khp bn dng
Khp dng
O cc khp dng, du cc xuong thung duc bc bng lp
sn va gia hai khp c cht nhn bao khp, nho do la
m
giam ma st khi cu dng.
Xuong tham gia vo qu trnh trao di Calci va phospho.
11
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 61
Khp bt dng
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 62
Khp bn dng
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 63
Khp dng
Khp cua xuong duc rng vi nhau boi gn hay dy
chng, nho do ma
o b. Gm:
Xuong trn, xuong dinh, xuong thi duong, xuong
chm,
Dy s c hai xuong: xuong gc mi va xuong
bum
12
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 67
Xuong trn
X
u
o
n
g
t
r
n
Xuong trn
Frontal Bone
J trn hc mt
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 68
Xuong dinh
Xuong dinh
(Parietal Bone)
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 69
Xuong
thi duong
Xuong thi duong
Temporal Bone
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 70
L ca
nh
Dung dng mch canh
Xuong thi duong
(Temporal Bone)
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 71
Xuong chm (Occipital Bone)
Xuong chm
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 72
Xuong dinh
(Phai)
Xuong dinh
(Trai)
Xuong tran
Xuong
chm
Nm gia xuong
dinh tri va pha
i
Dung khp dc
13
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 73
Nm gia xuong
chm va xuong dinh
Xuong dinh
Xuong tran
Xuong
thai duong
Xuong
chm
Dung khp trai
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 74
Xuong bum (Sphenoid Bone)
Canh nho
Canh
lon
Mom
hinh canh
La canh giua La canh bn
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 75
Xuong mt
Xuong la mia: 1 xuong. Ngn hai hc mui
Xuong xon duoi: 2 xuong nm o hai bn
h mu
i
Xuong l: 2 xuong nho o
tha
nh trong mt,
tao nn tui l va ng l
Xuong mui: 2 xuong nho ta o nn sng mui
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 76
Xuong m}t
Facial Bones
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 77
Xuong m}t (Facial Bones)
La thng dung xuong san
Xuong xon mui giua
Xon mui duoi
Xuong la mia
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 78
Xuong mt (Orbit)
Gm hai xuong to thnh mt
14
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 79
Xuong hm trn
2 xuong m}t trong gp phn to nn h
mi va vo
c
khng du, to nn phn nh ln o hai
bn m}t ngay dui mt
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 84
Xuong g m
Zygomatic Bone
Mom vt xuong
hm dui
Cung g m
15
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 85
H tru c
Gm ct sng-xuong sun-xuong mo c
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 86
Ct sng
L trc cua co th, c dng hnh chu S
gm 33 dt xuong ngn, gia hai dt c
dia dm l sn lui. Ct sng gm:
7 dt c
12 dt ngc
5 dt tht lung
5 dt hng
4 dt cng
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 87
D}c dim cc dt sng
Mi dt du c ba phn chnh:
Thn dt: o pha truc, hnh tru de p, c hai m}t
trn va dui.
Cung dt: o pha sau va hai bn, cng vi thn dt
to thnh l dt sng, bn trong c tuy sng.
Mm dt sng: do la
ca
c mm gai, mm ngang va
mm khp.
Cc dt sng duc lin kt vi nhau bng cc
khp va dy chng.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 88
Xuong trc
Axial Skeleton
Hp so
Ct sng
Lng nguc
Xuong mong
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 89
Dt sng c
Cervical Spine
7 dt
C1-C7
Lm sau
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 90
Dt sng ngc
Thoracic Spine
12 dt
T1-T12
Li sau
Gn voi lng nguc
16
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 91
Dt sng tht lung
Lumbar Spine
5 dt
L1-L5
Lm sau
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 92
Dt sng cng
Sacral Spine
5 dt
'Xuong cung
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 93
Dt sng ct
Coccyx
4 dt
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 94
Dt sng c (C3-C7) C1: Atlas
Mom nho khop trn
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 95
Dt sng c (C3-C7)
C2: Axis
Mao rng
(Dens)
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 96
Dt sng c C1 & C2 gn vi nhau
Hai dt sng c du tin l Atlas va Axis c hnh dng d}c
bit gip du c th chuyn dng mt cch thoai mi
(xoay, gt)
17
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 97
H dai va chi
H dai: gm dai vai va dai hng
Dai vai gm:
Xuong dn
Xuong ba vai
Xuong dn un cong hnh chu S, nm
ngang pha trn va truc ngc, xuong
dn to thnh khp vi xuong ba vai o
mt du va du kia tip xc vi xuong
c.
Dai vai gn chi trn vi b xuong trc.
04/02/2010 3:05 CH
Nguyn Hu Tr 98
H dai va chi
Dai hng : do cho sc n}ng phn trn co
th va ta o thnh khp vi hai chi dui, gn
chi dui vo h tru c.
Dai hng gm ba xuong dnh lin nhau to
thnh khung xuong chu gm xuong Ilion,
Ischion va Pubis. O phu nu, khung xuong
chu, thp b cao so vi nam gii, cu trc
ny thch hp cho su pha