Professional Documents
Culture Documents
I
@
A
Segunda edicin
I.S.B.N.: 950-9502-18-9
1 odIcIon, 1996
Copyright by Agustin Gordillo y Fundacion de Derecho Administrativo
Vi amont e 749, pi so 10, of. 8, Buenos Ai res (1053), Argent i na
Hecho el deposito que marca la ley 11. 723
Impreso en l a Argent i na
Los derechos patrimoniales del autor por la presente edicion
pert enecen excl usi vament e a l a Fundacion de Derecho Administrativo
(Inspeccion General de Justicia N C-7924).
Est e l i bro puede consul t arse grat ui t ament e en www. gordillo. com
pudiendose utilizar su material con cita del autor y editor, titulo de la
obra, sitio en la www, capitulo y paragrafo o nota utilizado.
El autor agradecera cualquier sugerencia o critica, sea por carta en la
direccion arriba indicada, por fax al (541) 322-2169, o a los e-mails:
agust i ngordi l l o. com, gordi l l osat l i nk. com, gordi l l oi mpsat 1. com. ar
1,1+-
CopiIulo 1
1L 1STADO ACTUAL D1L D1I1CHO ADM1A1STIAT1VO
l. InfroduccIon............................................................................................I.l
2. II eIoIu quo onIe....................................................................................I.4
2.l. InforvoncIonIsno. !oguIncIon....................................................I.4
2.2. ncIonnIIzncIonos.........................................................................I.5
2.3. AdnInIsfrncIon doI dosnrroIIo ocononIco y socInI.................I.5
2.4. Ios Infonfos do InnIfIcncIon......................................................I.5
3. ConosIs y dosnrroIIo do In crIsIs.........................................................I.5
3.l. II nrnsIsfonn ndnInIsfrnfIvo................................................I.6
3.2. In ndnInIsfrncIon nrnIoIn.......................................................I.6
3.3. In crIsIs do sogurIdnd...................................................................I.?
3.4. In crIsIs do In jusfIcIn.................................................................I.8
3.5. SorvIcIos ubIIcos y odor do oIIcn: su crIsIs......................I.8
3.6. In rovoIucIon focnoIogIcn............................................................I.9
3.?. Ios rocursos nnfurnIos...............................................................I.9
3.8. In crIsIs ocononIcn...................................................................I.l0
4. II nuovo nodoIo nundInI y IocnI....................................................I.l4
4.l. IInonnIonfos InIcInIos........................................................I.l4
4.2. II sIsfonn IogIsInfIvo n nrfIr do In onorgoncIn.................I.l?
4.3. In dorogncIon or docrofo do Ioyos InforvoncIonIsfn...........I.20
4.4. Ios rogInnonfos do nocosIdnd y urgoncIn............................I.22
5. !ofornns ondIonfos........................................................................I.25
5.l. In rofoccIon doI usunrIo...........................................................I.25
5.2. In roguIncIon do nuovos confrnfos...........................................I.26
5.3. !nn nuovn IogIsIncIon confrncfunI.............................................I.26
5.4. Ios confroIos do In ncfIvIdnd rIvnfIzndn................................I.2?
6. II rocodInIonfo do nudIoncIn ubIIcn..........................................I.2?
6.l. In nudIoncIn ubIIcn cono nrfo doI dobIdo rocoso............I.28
ISI!IS I IA !IIO!MA II IS1AO l6
?. In ofnn do ronudIoncIn.................................................................I.3l
?.l. II dosnrroIIo do In ronudIoncIn...............................................I.32
?.2. IrosonfncIon do oscrIfos y docunonfos rovIos...................I.33
?.3. ofIfIcncIonos rIvndns............................................................I.33
?.4. Iruobn fosfInonInI nnfIcIndn or oscrIfo............................I.34
?.5. CrIforIo do ndnIsIon do In ruobn.........................................I.34
?.6. OrdonnnIonfo roIInInnr do In nudIoncIn............................I.35
8. In ofnn do nudIoncIn........................................................................I.35
8.l. In InsfruccIon...............................................................................I.35
8.2. IroduccIon do ruobn on In nudIoncIn.....................................I.35
8.3. o rocIusIon rocosnI...............................................................I.36
8.4. Cnrgn do In ruobn.....................................................................I.36
8.5. ConfroI do In ruobn..................................................................I.36
8.6. Iruobns socrofns o rosorvndns ............................................I.3?
8.?. Irogunfns y rorogunfns do Ins nrfos....................................I.3?
8.8. ocIsIon fonndn sIn nudIoncIn ubIIcn....................................I.38
CopiIulo 11
LA COAC1S1OA D1 OBIAS PUBL1CAS Y LA
PI1VAT1ZAC1OA D1 1MPI1SAS PUBL1CAS POI
COAC1S1OA
l. In nuovn ocuncIon ocononIco-fInnncIorn doI confrnfo...................II.l
l.l. II fInnncInnIonfo osfnfnI do In InvorsIon ubIIcn..................II.l
l.2. Mnyoros cosfos, Inforosos, IndoxncIon...................................II.2
l.3. InoxIsfoncIn do crodIfo ubIIco o rIvndo...............................II.3
l.4. 1xcepIio non oJinpleIi conIrocIue...........................................II.3
l.5. II fIn doI sIsfonn.........................................................................II.4
l.6. II fInnncInnIonfo do In obrn or oI usunrIo...........................II.5
l.?. IxfonsIon n In rIvnfIzncIon or concosIon............................II.6
l.8. In hnbIfunIIdnd doI consorcIo do onrosns..........................II.?
l.9. II subsIdIo on In concosIon.......................................................II.9
2. In InIcInfIvn on obrns y rIvnfIzncIonos.......................................II.l0
2.l. In InIcInfIvn focnIcn on nnforIn do royocfos......................II.l0
2.2. In InIcInfIvn ocononIcn on nnforIn do royocfos................II.l0
2.3. In InIcInfIvn on In Ioy 23.696 y su rogInnonfncIon...........II.ll
2.4. In fornuIn oIInonIcn do nrobncIon y ndjudIcncIon.......II.l3
2.5. In concurroncIn on In connrncIon do oforfns...................II.l5
2.6. II dorocho n nojornr oforfn....................................................II.l6
2.?. II dorocho n nojornr oforfn on unn IIcIfncIon....................II.l6
2.8. II dorocho do roforoncIn........................................................II.l?
3. II IIogo do In InIcInfIvn...................................................................II.l8
3.l. Insos do In rouosfn.............................................................II.l8
ICI l?
3.2. ConfIdoncInIIdnd do In InfornncIon..................................II.l8
3.3. orochos ndquIrIdos................................................................II.20
3.4. OorfunIdnd y convonIoncIn doI royocfo.............................II.22
3.5. In ocuncIon ocononIco-fInnncIorn do In InIcInfIvn...............II.23
CopiIulo 111
LA 1AT1IPI1TAC1OA I1STI1CT1VA D1 COAC1S1OA1S
Y PI1V1L1G1OS
l. InfroduccIon..........................................................................................III.l
l.l. !n fnIIo rocIonfo, unn fIrno y nnfIgun jurIsrudoncIn........III.l
l.2. AIIcncIon do In ConsfIfucIon do l994....................................III.3
2. In rofoccIon nI usunrIo.....................................................................III.5
2.l. !nn rogIn consfIfucIonnI...........................................................III.5
2.2. II roI doI onfo roguIndor.............................................................III.6
2.3. II oquIIIbrIo do Ios confrnfos. Ins nudIforns......................III.6
2.4. In nudIoncIn ubIIcn cono gnrnnfn consfIfucIonnI doI
usunrIo.............................................................................................III.8
3. MonooIIo o rIvIIogIo........................................................................III.9
3.l. InforrofncIon rosfrIcfIvn do Ios dorochos doI concosIonn-
rIo....................................................................................................III.ll
3.2. JurIsrudoncIn do In Corfo Suronn. ocfrInn..................III.l3
3.3. !nn rocIonfo dIgrosIon IdooIogIcn........................................III.l6
3.4. InvocncIon do rIvIIogIos quo no osfn on In concosIon....III.l8
3.5. ConfroI do cosfos. AudIforns.................................................III.l9
3.6. ConcIusIon. 1n noxino poIenIio, ninino licenIio.............III.20
Anexo
Iollo 92.S6S CIAeJ. ConIencioeoAJninieIroIito, eolo 1V, JicienIre
27-994. TelinIor S.A. , oIroe c. Coniei6n Aoc.
Je Teleconunicocionee...................................................................III.2l
2 InsfnncIn. Iuonos AIros, dIcIonbro 2? do l994................................III.2l
CopiIulo 1V
1L COATIATO D1 CI1D1TO 1XT1IAO
I. 1npreeIiIo pIlico , conIroIo Je creJiIo exIerno................................IV.l
l. II onrosfIfo ubIIco on gonornI.......................................................IV.l
2. II onrosfIfo ubIIco do Ios nsos dosnrroIIndos y on vns
do dosnrroIIo...........................................................................................IV.4
ISI!IS I IA !IIO!MA II IS1AO l8
3. II confrnfo do onrosfIfo ubIIco cono confrnfo do ndhosIon
nI Isfndo y oI confrnfo do crodIfo oxforno cono confrnfo
do ndhosIon doI Isfndo nI InvorsIonIsfn......................................IV.5
4. II confrnfo do crodIfo sonofIdo nI dorocho oxfrnnjoro................IV.6
5. InsufIcIoncIn doI crodIfo Inforno......................................................IV.?
6. Confrnfo do crodIfo oxforno ubIIco y rIvndo.........................IV.8
6.l. IforoncIns do oncundro foorIco................................................IV.8
6.2. SInIIIfud ronI onfro oI crodIfo oxforno ubIIcos o rI-
vndo..............................................................................................IV.l0
?. !ofIoxIonos do oIfIcn ocononIcn y oIfIcn jurdIcn...............IV.l2
8. II sIsfonn do confroI......................................................................IV.l8
II. Ieginen juriJico porIiculor................................................................IV.l9
9. Iugnr do coIobrncIon y do ojocucIon doI confrnfo: un ns
oxfrnnjoro.........................................................................................IV.l9
9.l. orocho cIvII nncIonnI..............................................................IV.20
9.2. orocho rocosnI nncIonnI.......................................................IV.20
9.3. orocho InfornncIonnI rIvndo. Ios frnfndos do Mon-
fovIdoo............................................................................................IV.2l
l0. In InnIIcnbIIIdnd do In rogIn por in poren non IoIeI
inperiun..........................................................................................IV.2l
ll. In InnunIdnd sobornnn..............................................................IV.24
l2. ornns jurdIcns y rcfIcns bnncnrIns InfornncIonnIos........IV.28
l2.l. IrIorIdndos.............................................................................IV.28
l2.2. Ixnnon do In sIfuncIon oIfIcn..........................................IV.28
l2.3. ArobncIon doI confrnfo.......................................................IV.29
l2.4. osonboIsos: oorfunIdnd do hncorIos............................IV.29
l2.5. Vonfn do Ios ffuIos n InvorsIonIsfns rIvndos.................IV.29
l2.6. !oquIsIfos focnIcos..............................................................IV.30
l2.?. !ocnudos bnncnrIos conorcInIos........................................IV.3l
l2.8. IrIvIIogIos doI Innco...........................................................IV.3l
l2.9. Icfnonos oxIgIdos............................................................IV.32
l3. ConfroI do dIvIsns rosocfo doI cunIInIonfo do In doudn....IV.32
l4. ArbIfrnjo.........................................................................................IV.33
l5. Ins vnrInnfos fornnIos do confrnfncIon. !ocnIfuIncIon.....IV.34
l6. In nuforIzncIon IogIsInfIvn.........................................................IV.35
l6.l. orocho InfInonnorIcnno. In nuforIzncIon rovIn..........IV.36
l6.2. ArobncIon osforIor...........................................................IV.3?
l6.3. ConcIusIon...............................................................................IV.38
l?. In nrobncIon doI Iodor IjocufIvo y oI 1rIbunnI do Cuonfns...IV.38
l8. Icfnonos sobro In vnIIdoz doI confrnfo.................................IV.39
l9. IxoncIonos InosIfIvns. Su fundnnonfo IogIsInfIvo................IV.39
20. !oquIsIfos osfnfufnrIos do Ios onfos nncIonnIos InforvInIon-
fos........................................................................................................IV.40
ICI l9
CopiIulo V
1M1IG1AC1A I1S1DUAL 1A LA D1UDA PUBL1CA
1AT1IAA
l. In nuovn IogIsIncIon...........................................................................V.l
l.l. !nn hojn on oI vondnvnI..............................................................V.l
l.2. Su nIcnnco.......................................................................................V.l
l.3. CrodIfos y roconocInIonfo do doudn..................................V.2
l.4. CnducIdnd y roscrIcIon do crodIfos roconocIdos...................V.3
l.5. CnducIdnd fIcfn doI frnIfo ndnInIsfrnfIvo...........................V.4
l.6. CnducIdnd do In nccIon judIcInI on rocInnos no roconocI-
dos.......................................................................................................V.5
l.?. In fnsn do jusfIcIn..........................................................................V.?
2. AnIIsIs do su consfIfucIonnIIdnd......................................................V.8
2.l. InconsfIfucIonnIIdnd gonorIcn doI nrfcuIo 2?......................V.8
2.2. ConsfIfucIonnIIdnd n In Iuz do In onorgoncIn do l989-
l992...................................................................................................V.9
2.3. Hny osfndo do onorgoncIn on l995......................................V.l0
2.4. InnfInoncIn doI robIonn...........................................................V.ll
2.5. Susfonfo fcfIco sufIcIonfo.......................................................V.l2
3. AIgunos Inforrognnfos.......................................................................V.l3
3.l. In fInnIIdnd do In Ioy 24.44?..................................................V.l3
3.2. uovos juIcIos, vIojos bonos.................................................V.l4
3.3. II robIonn do In ojocucIon do In sonfoncIn........................V.l6
3.4. !oquorInIonfo do ngo do doudn consoIIdndn......................V.l?
3.5. CrodIfos no consoIIdndos........................................................V.l8
4. In Ioy 24.44? on su confoxfo hIsforIco.............................................V.l9
4.l. InfroduccIon. InrosfIfo ubIIco forzoso y confrnfo do
crodIfo oxforno...............................................................................V.l9
4.2. Ios hochos n l989.........................................................................V.20
4.3. Ios docrofos 3?? y 5?0 do l989..............................................V.23
4.4. II docrofo 365/90 sobro doosIfos y Ionox............................V.23
4.5. l990: IrInorn consoIIdncIon do In doudn Infornn................V.24
4.6. In consoIIdncIon do In doudn on l99l....................................V.26
4.?. Ios forrobonos do l992.............................................................V.2?
4.8. In fondoncIn............................................................................V.2?
ISI!IS I IA !IIO!MA II IS1AO 20
CopiIulo V1
L1GAL1DAD Y UIG1AC1A 1A 1L D1I1CHO
ADM1A1STIAT1VO
l. II concofo do IognIIdnd....................................................................VI.l
2. Ios concofos o rIncIIos jurdIcos IndofornInndos....................VI.3
3. !rgoncIn ndnInIsfrnfIvn y gnrnnfns do Ios ndnInIsfrndos.......VI.4
4. !rgoncIn y osfndo do nocosIdnd y urgoncIn.......................................VI.6
5. !rgoncIn rovIsfn o no rovIsfn IognInonfo....................................VI.8
6. In urgoncIn on nnforIn do confrnfncIonos ndnInIsfrnfIvns.......VI.8
6.l. In urgoncIn cono nrfo doI osfndo do nocosIdnd ubIIcn....VI.9
6.2. In urgoncIn cono cnusnI nufononn.......................................VI.l0
?. In urgoncIn on nnforIn do IInIfncIonos nI donInIo................VI.ll
?.l. IxroIncIon roquIsIcIon, ocuncIon fonornon............VI.ll
?.2. IdIfIcIos on ruInn.......................................................................VI.l2
8. In urgoncIn on nnforIn do snnIdnd ubIIcn..............................VI.l2
9. In urgoncIn cono rocodInIonfo ncoIorndo o sunnrIo.............VI.l2
9.l. Iornns doI ncfo ndnInIsfrnfIvo............................................VI.l3
9.2. OnIsIon do nudIoncIn y connroconcIn..............................VI.l4
l0. In urgoncIn y Ios dorochos do cnrcfor confrncfunI.................VI.l5
ll. ConcIusIonos....................................................................................VI.l?
CopiIulo V11
1L 1AIOIMAL1SMO Y LA COACUII1AC1A 1A LA
L1C1TAC1OA PUBL1CA
l. IgunIdnd y concurroncIn...................................................................VII.l
l.l. InfroduccIon..............................................................................VII.l
l.2. In IgunIdnd do nnfnno..............................................................VII.3
l.3. II confIIcfo onfro IgunIdnd y concurroncIn..........................VII.4
l.4. 1oIosIs do In IgunIdnd: ofnns doI rocodInIonfo.............VII.6
l.4.l. In In fnso InIcInI doI rocodInIonfo IIcIfnforIo..........VII.6
l.4.2. In In ndjudIcncIon............................................................VII.?
l.4.3. In In ojocucIon doI confrnfo............................................VII.?
2. ConcurroncIn y fornnIIsno o InfornnIIsno..................................VII.9
2.l. In frndIcIon fornnIIsfn.............................................................VII.9
2.2. II InfornnIIsno ncfunI.........................................................VII.ll
2.3. IInnIIdnd doI fornnIIsno y sus InIfos............................VII.l2
2.4. In frusfrncIon doI objofIvo on unn IIcIfncIon ndjudIcn-
dn..................................................................................................VII.l3
ICI 2l
3. ObsorvncIonos conunos.................................................................VII.l5
3.l. In corrucIon......................................................................VII.l5
3.2. CrIforIos nrn In ndnIsIon do oforfns.................................VII.l8
3.2.l. Ios vIcIos do fornn do In oforfn.............................VII.20
3.2.2. II vnIvor on Ios Isfndos !nIdos do AnorI-
cn................................................................................VII.2l
3.2.3. IvoIucIon hncIn oI InfornnIIsno.............................VII.2l
4. InfIuoncIn do In norfurn do In ocononn..................................VII.22
4.l. Ins IIcIfncIonos InfornncIonnIos y sus oforonfos............VII.24
4.2. In oIfIcn ofIcInI on In nnforIn.........................................VII.25
4.3. IIIogos do bnsos y condIcIonos.............................................VII.26
5. In IogIsIncIon nncIonnI................................................................VII.2?
5.l. ArfcuIo l? do In Ioy do Obrns IubIIcns.........................VII.2?
5.2. ArfcuIo 66 doI docrofo 5?20/?2.........................................VII.2?
5.3. In Ioy do !ofornn doI Isfndo...........................................VII.28
6. In rcfIcn ndnInIsfrnfIvn nrgonfInn rocIonfo.........................VII.30
6.l. IIcIfncIon do Y.I.I. nrn In cuoncn nusfrnI......................VII.30
6.2. IIcIfncIon do sorvIcIos forrovInrIos....................................VII.30
?. VIgoncIn doI rIncIIo do IgunIdnd.............................................VII.32
8. IrodofornInncIon do nrnofros docIsorIos.............................VII.32
CopiIulo V111
D1SI1GULAC1OA Y PI1VAT1ZAC1OA POITUAI1A
l. II nnrco consfIfucIonnI.....................................................................VIII.l
2. II sIsfonn orfunrIo cIsIco............................................................VIII.3
2.l. CodIgo CIvII: uorfos doI donInIo ubIIco............................VIII.3
3. Ioy do In nnvogncIon: IgunI soIucIon...............................................VIII.4
3.l. In ronIIdnd do Ios uorfos rIvndos......................................VIII.4
3.2. IvoIucIon o InvoIucIon do Ios uorfos ubIIcos...................VIII.6
3.3. In ordIdn do conofIfIvIdnd do Ios uorfos ubIIcos.....VIII.?
3.4. II rocnrIo orfunrIo y In docndoncIn do Ios uorfos.....VIII.8
4. In Ioy do rofornn doI Isfndo y sus docrofos................................VIII.9
4.l. II vocnbIo rIvnfIznr y Ios uorfos.....................................VIII.9
4.2. ConcosIonos do obrns y sorvIcIos...........................................VIII.l0
4.3. Ins rovIncInIIzncIonos..........................................................VIII.l0
4.4. In rofoccIon do Ios usunrIos...............................................VIII.ll
4.5. IfIcIoncIn y cosfos....................................................................VIII.ll
4.6. InrfIcIncIon............................................................................VIII.l2
5. In Ioy do Iuorfos. Iuorfos rIvndos. osroguIncIon...............VIII.l2
5.l. In ndnIsIon IognI do Ios uorfos rIvndos........................VIII.l2
5.2. osfIno do Ios uorfos ubIIcos y rIvndos........................VIII.l3
ISI!IS I IA !IIO!MA II IS1AO 22
5.3. IInyn y cnnIno do sIrgn. Isojo do ngun............................VIII.l4
5.4. HnbIIIfncIon..............................................................................VIII.l5
5.5. In dosroguIncIon InbornI y In conofIfIvIdnd orfun-
rIn..................................................................................................VIII.l?
5.6. !ogInon fnrIfnrIo...................................................................VIII.20
5.?. IsoIucIon do In A.C.I. S.I...................................................VIII.20
CopiIulo 1X
LA VAL1D1Z COAST1TUC1OAAL D1L D1CI1TO 22S4/91
l. ArocIncIon gonornI y sus InIfos......................................................IX.l
2. II funcIonnnIonfo IognI do In Ioy do !ofornn doI Isfndo............IX.l
2.l. In doIogncIon nrn IndIvIdunIIznr Ioyos roguInforIns doro-
gndns..................................................................................................IX.l
2.2. In nuforIzncIon nrn surInIr onfos do Ioyos roguInfo-
rIns......................................................................................................IX.2
2.3. In vnIIdoz do In doIogncIon IogIsInfIvn......................................IX.2
2.4. VIgoncIn do In Ioy 23.696............................................................IX.2
3. II osfndo do nocosIdnd y urgoncIn cono fundnnonfnI...................IX.3
3.l. HnbIIIfncIon IogIsInfIvn y ndnInIsfrnfIvn..............................IX.3
3.2. II suuosfo do sIIoncIo doI Congroso.......................................IX.3
4. In subsIsfoncIn ncfunI doI osfndo do nocosIdnd ubIIcn...............IX.4
4.l. In In IogIsIncIon...........................................................................IX.4
4.2. In In ronIIdnd..................................................................................IX.4
5. In ndocuncIon gonorIcn do Ins nodIdns n In cnusn........................IX.5
5.l. II nuovo confoxfo nundInI.........................................................IX.5
5.2. In surnnncIonnIIdnd oornfIvn............................................IX.5
6. In dorogncIon do Inuosfos..............................................................IX.?
?. In dorogncIon do rIvIIogIos y nonooIIos.....................................IX.8
8. II docrofo Ioy Cnndndo.........................................................................IX.8
CopiIulo X
LA I1G1OA AIG1AT1AA A PAIT1I D1 LA
COAST1TUC1OA D1 1994
l. In InsorcIon do In rogIon on oI ns y do nnbos
on oI nundo gIobnIIzndo...................................................................X.l
l.l. SIfuncIon jurdIcn ncfunI doI ns on oI nundo...................X.2
l.2. Ins soIucIonos nnIsfosns y In rosonsnbIIIdnd
rovIncInI.........................................................................................X.5
l.3. Ins InvorsIonos oxfrnnjorns y Ins donnndns oxfornns.......X.6
ICI 23
l.4. In doudn oxfornn y Ins IrovIncIns...........................................X.?
l.5. Sobornnn nncIonnI y nufononn rovIncInI..........................X.?
l.6. In rogIon on In ArgonfInn y on oI nundo................................X.8
l.?. II dobIo sonfIdo doI fodornIIsno.............................................X.8
l.8. II cuIfo ornnnonfo nI confrnIIsno........................................X.9
l.9. Ios nocnnIsnos ronIos do confrnIIzncIon y su vIgoncIn... X.l0
l.l0. II fundnnonfo consfIfucIonnI do oso odor......................X.l3
l.ll. !osunon onrIco-consfIfucIonnI........................................X.l4
l.l2. II cnso do Ios nunIcIIos......................................................X.l4
2. In fufurn rogIon nrgonfInn: ronIIdnd o fIccIon........................X.l5
2.l. II fnnfnsnn do In socosIon.....................................................X.l5
2.2. AIgunns connrncIonos Infornns...........................................X.l6
2.2.l. Ios grnndos nIfos nrgonfInos.......................................X.l6
2.2.2. In frIsfo ronIIdnd.............................................................X.l?
2.3. In ronIIdnd rovIncInI nnfo In osornnzn rogIonnI............X.l8
2.4. AIgunns roorcIonos ocononIcns.........................................X.l8
2.4.l. AsInofrns y dIsfuncIonnIIdndos InovIfnbIos............X.l8
2.4.2. IrovIncInIos.........................................................................X.l9
2.4.3. II nrndIgnn do nsInofrn............................................X.l9
2.4.4. II Crnn Iuonos AIros......................................................X.20
2.4.5. II ns on oI nundo.........................................................X.20
2.4.6 II uso onofIvo doI Iongunjo no soIucIonn
ronIIdndos..........................................................................X.2l
2.4.?. II nfrnso on In InIcInfIvn rovIncInI.............................X.2l
3. CroncIon, fInos y InIfos do Ins rogIonos.......................................X.22
3.l. Is fncuIfnd oxcIusIvnnonfo rovIncInI................................X.22
3.l.l. In InIcInfIvn do In rogIonnIIzncIon...............................X.22
3.l.2. !nn IrovIncIn uodo Infogrnr ns do unn rogIon......X.23
3.l.3. In rogIonnIIzncIon or Ioy nncIonnI..............................X.24
3.l.4. !oquIoro conocInIonfo, no nrobncIon,
doI Congroso..........................................................................X.24
3.l.5. o roquIoro conocInIonfo doI Iodor IjocufIvo...........X.25
3.l.6. o rocodo oI confroI ndnInIsfrnfIvo nncIonnI
do Ins rogIonos......................................................................X.25
3.2. Sus fInos uodon sor oIfIcos................................................X.26
3.2.l. IInnfonnIonfo doI robIonn.........................................X.26
3.2.2. II nuovo ordon nncIonnI y nundInI...............................X.2?
3.2.3. CrIforIos do InforrofncIon.............................................X.28
3.2.4. In orgnnIzncIon y Ios odoros rogIonnIos....................X.29
3.3. Ios InIfos do In rogIonnIIzncIon..........................................X.30
3.3.l. ConfIIcfos judIcInIos Infor rogIonnIos:
In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon..................X.30
3.3.2. IogIsIncIon fodornI............................................................X.30
3.4. !nn ndvorfoncIn fInnI...............................................................X.3l
ISI!IS I IA !IIO!MA II IS1AO 24
CopiIulo X1
LOS GIAAD1S IALLOS D1 LA ACTUAL1DAD
l. !n unfo do InfIoxIon on In hIsforIn...............................................XI.l
2. orochos do IncIdoncIn coIocfIvn....................................................XI.3
3. AudIoncIn ubIIcn ndnInIsfrnfIvn y judIcInI.............................XI.l4
4. Ios rIvIIogIos do In ndnInIsfrncIon no so nIIcnn n sus
concosIonnrIos y IIconcInfnrIos.....................................................XI.l6
5. InforrofncIon do Ios rIvIIogIos nonooIIcos. CnnnncIns
sIn InIfo objofIvo nIguno. Coll Bocl, sorvIcIos on cono-
foncIn..................................................................................................XI.l6
6. II nnnro dosdo ofros nguIos.....................................................XI.l8
?. ModIdns nufosnfIsfncfIvns............................................................XI.20
8. CnufoInros dosobodocIdns y sus consocuoncIns........................XI.2l
9. SusfIfucIon o nodIfIcncIon do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos doI
C.I.A.C.I. y ofros............................................................................XI.22
l0. Idons nrn oI consojo do In nngIsfrnfurn y oI jury do onjuI-
cInnIonfo..........................................................................................XI.24
ll. InrfIcIncIon docIsorIn on cuoros coIogIndos.........................XI.24
l2. II nvnnco do Ios ncfos InfornncIonnIos..................................XI.26
l3. CorrucIon........................................................................................XI.28
l4. !osunon..........................................................................................XI.29
1ROIOGO A IA 1RIMRA ICION
(1996)
In 1991 y 1992 fuvInos IIsfo y n unfo do nnrocor un
IILro sIsfonfIco soLro In !ofornn doI Isfndo InIcIndn n nr-
fIr do In Ioy 23.696. IIsfo y con sogundn ruoLn do gInn
nuosfro IfIno IILro on Iono, In ronIIdnd y Ins nornns
soguInn cnnLInndo.
IuInos onfoncos uLIIcnndo frozos suoIfos, Lnjo fornn do
nrfIcuIo, quo nhorn rounInos Lnjo JeelIop puIlieIing
1
on
un IILro InncnLndo. Is nsI oI rovos do Io usunI: on Iugnr do
uLIIcnr rInoro nrfIcuIos suoIfos quo Iuogo so orgnnIznn
Lnjo fornn sIsfonfIcn on un IILro, nc honos dososfrucfu-
rndo un IILro orgnIco InodIfo nrn uLIIcnr nrfos do oI Lnjo
fornn do nrfIcuIo, y nhorn junfnnos fodo oI nnforInI suoIfo
sIn Infonfnr nuovnnonfo osfrucfurnrIo.
2
1
O son, conuosfo on In conufndorn doI osfudIo. Ios orroros fIogrfI-
cos, uos, son doI nufor: fnnLIon Ios do orfogrnfIn, rodnccIon, y dosdo Iuogo
onsnnIonfo. Ior oIIo oI Iocfor dofnIIIsfn ndvorfIr quo Ins vorsIonos do os-
fos cnIfuIos no coIncIdon con Ins uLIIcndns: nquI usnnos In vordndorn vor-
sIon orIgInnI, no In corrogIdn or nInns do Luonn voIunfnd.
2
Ios frnLnjos fuoron uLIIcndos do In sIguIonfo nnnorn: LegoliJoJ , ur-
gencio en el JerecIo oJninieIroIito, on !ovIsfn doI SonInnrIo InfornncIo-
nnI do orocho AdnInIsfrnfIvo, CoIogIo do ALogndos do Cosfn !Icn y Aso-
cIncIon CosfnrrIconso do orocho ILIIco, Snn Joso, Cosfn !Icn, 1981, s.
289 n 305; 1l conIroIo Je creJiIo exIerno, on In !ovIsfn do AdnInIsfrncIon
ILIIcn, MndrId, 1982, nnoro 9?, s. 423 n 449; Lo conceei6n Je oIroe
pIlicoe , lo pritoIicoci6n Je enpreeoe pIlicoe por lo conceei6n. AepecIoe
conunee, on 1nicioIito pritoJo e eertioe pIlicoe, !ovIsfn do IroIfo I-
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO 12
In rnzon os conIojn: no uodo fodnvIn dnrso un juIcIo
sIsfonfIco, In ronIIdnd sIguo cnnLInndo, Ins nornns fnn-
LIIco, voI. 98, Snn InLIo, nLrII-junIo do 1991, s. 9 n 1?; Lo toliJec coneIiIu-
cionol Jel JecreIo 22S4/91, on oI IorIodIco IcononIco TrILufnrIo, Iuonos
AIros, n 1, novIonLro do 1991; Deereguloci6n , pritoIicoci6n porIuorio, on
In !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 9, Iuonos AIros, 1992, s. 31 n
46; 1l infornolieno , lo concurrencio en lo liciIoci6n pIlico, on In !ovIsfn
do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 11, Iuonos AIros, 1992, s. 293 n 318; 1l
eeIoJo ocIuol Jel JerecIo oJninieIroIito, on In !ovIsfn do orocho AdnI-
nIsfrnfIvo, nnoro 14 on hononnjo nI Irofosor MA!II MA!A IIZ, od.
onInn, Iuonos AIros, 1994, s. 28? n 315; Lo inIerpreIoci6n reeIricIito Je
conceeionee , pritilegioe, nofn n fnIIo, In Ioy, 14 do foLroro do 1995; 1ner-
gencio reeiJuol en lo JeuJo pIlico inIerno, In Ioy, 29 do nnyo do 1995;
1xcepci6n ein recontenci6n Je ueucopi6n Je eertiJunIre Je elecIro-
JucIo en un juicio Je Jeeolojo, nofn n fnIIo, II, SJA,10-V-96. o honos
IncIuIdo ofros frnLnjos quo son vnrInnfos do osfos o hncon n ofros nsocfos
vIncuIndos oro no confrnIos, cono DerecIoe no enuneroJoe. el coeo Je lo
eoluJ , el neJio onIienIe, on oI IILro do MIIII!, JOATHA M. y ofros, Cone-
IiIuci6n , JerecIoe Iunonoe, fono 1, od. Asfron, Iuonos AIros, 1991, s.
182 y ss.; Ponorono Jel ocIuol JerecIo oJninieIroIito orgenIino, on In !o-
vIsfn do In IncuIfnd do orocho y CIoncIns SocInIos, nno XXXII, onoro -
junIo do 1991, nnoros 1 - 2, MonfovIdoo, !ruguny, 1991, s. 18 n 36; Loe
IenJencioe ocIuolee Jel JerecIo. 1l JerecIo oJninieIroIito o fin Je eiglo, on
oI IILro do JOSI I!IS SOII!AIS (conIIndor) Loe IenJencioe ocIuolee Jel
DerecIo, !AM y Iondo do CuIfurn IcononIcn, MoxIco, 1994, s. 185 n
21?; Lo energencio oJninieIroIito orgenIino Je 19S9-1992, on oI LiIro Je
Honenoje ol Profeeor 1JuorJo OrIic OrIic, od. CoIogIo Snnfo Tons do
AquIno, Snn Joso, 1993; TenJencioe Jel JerecIo oJninieIroIito, !ovIsfn do
orocho, od. !nIvorsIdnd doI orfo, n 3, InrrnnquIIIn, CoIonLIn, 1994, s.
90 y ss.; ConenIorioe ol Pro,ecIo Je Le, Je ConIroIoe PIlicoe, !ovIsfn
ArgonfInn doI !ogInon do In AdnInIsfrncIon ILIIcn, Id. CIoncIns do In
AdnInIsfrncIon, Iuonos AIros, 1994, s. 8 y ss.; 1l nueto eieIeno coneIiIu-
cionol Je conIrol, on In rovIsfn IoccIonos y Insnyos, n 62, IncuIfnd do
orocho do In !nIvorsIdnd do Iuonos AIros, Iuonos nIros, 1995, s. 9 y ss.;
Un Jio en lo jueIicio. loe onporoe Je loe orIiculoe 43 , 7 incieo 22 Je lo
ConeIiIuci6n Aocionol, II, SI, 15-XI-95, s. 5? y ss.; Lo jueIicio nocionol ,
eu orIiculoci6n con lo jueIicio eupronocionol, Cundornos do Iundojus, nno
3, n 3, Iuonos AIros, 1995, s. 23 y ss.; Loe fuenIee eupronocionolee Jel
JerecIo oJninieIroIito, on oI hononnjo nI r. MIO!II S. MA!IIHOII, Iuo-
nos AIros, 1996, on ronsn; 199-209, cien ooe Je JerecIo. DerecIo
oJninieIroIito,!ovIsfn JurIdIcn do CnfnIunn, on ronsn; IoculIoJee nor-
noIitoe Je loe enIee reguloJoree, !ovIsfn ArgonfInn doI !ogInon do In Ad-
nInIsfrncIon ILIIcn, n 212, 1996, s. 120/1 y dIvorsns nofns ns uLIIcn-
dns on In !ovIsfn JurIdIcn In Ioy y In !ovIsfn ArgonfInn doI !ogInon do
In AdnInIsfrncIon ILIIcn.
I!IOOO 13
LIon, y oI nuovo ordonnnIonfo fIono n su voz ofocfos nuovos.
Cndn nrfIcuIo, ndons, osf sIgnndo or oI fIono: ncfunII-
znrIo n dofornInndn fochn sorIn rofondor quo oI fodo os sIs-
fonfIco cunndo In ronIIdnd no Io os.
II fIfuIo Deepuee Je In !ofornn doI Isfndo no rofondo
nsI hncor un LnInnco sIsfonfIco nI orgnIco do In rofornn,
sIno nosfrnr IncoIndns suoIfns do nIgunos do sus frnzos quo
dosorfnron nuosfro Inforos, con oI roosIfo do nosfrnr,
dosdo unn orsocfIvn orsonnI, cono fuo quodnndo nIguno
quo ofro nsocfo do In ronIIdnd ndnInIsfrnfIvn y ocononIcn
doI Isfndo y In socIodnd. Ofros fonns Ios honos oxuosfo on
oI fono 1, osocInInonfo cnIfuIo IV, do In forcorn odIcIon
on 1995 * do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito;
nIgunos ns nnrocorn on Ins nuovns odIcIonos do Ios sI-
guIonfos voInonos.
IncIuInos fnnLIon nIgunos nrfIcuIos uLIIcndos nnforIor-
nonfo quo n nuosfro juIcIo son do dIrocfn roIovnncIn n Ios
fonns nquI nnnIIzndos. II roosIfo hn sIdo rounIr fodos Ios
frnLnjos quo do uno u ofro nodo fIonon quo vor con oI fonn
confrnI. Honos rosIsfIdo n In fonfncIon do voIvor n corrogIr-
Ios o roncfunIIznrIos con In snLIdurIn quo dn conocor Io quo
nso Iuogo, uos no snLonos Io quo soguIr nsnndo dosuos
do In uLIIcncIon. II IILro nuosfrn, uos, cono Inforrofn-
nos cndn fonn nI nononfo do uLIIcnrIo. WorIe onJ oll.
AgustIn GovdI!!o
* AcfunInonfo os In quInfn odIcIon, 1998.
1ROIOGO A IA SGUNA ICION
(1998)
In osfn sogundn odIcIon honos surInIdo Ios cnIfuIos
VIII, II rocodInIonfo do nudIoncIn LIIcn, y X Ixco-
cIon sIn roconvoncIon do usucnIon do sorvIdunLro do
oIocfroducfo on oI juIcIo do dosnIojo, quo hnn nsndo n Info-
grnr rosocfIvnnonfo In forcorn odIcIon doI fono 2 do nuos-
fro frnfndo, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, cono
cnIfuIo X, IrocodInIonfo do nudIoncIn LIIcn; y cnIfuIo
VIII, II cnso doI doLIo orror, doI IILro ConpenJio Je coeoe
, proIlenoe Je JerecIo, on ronrncIon.
Honos Incororndo dos cnIfuIos nuovos: X, In rogIon
nrgonfInn n nrfIr do In ConsfIfucIon do 1994 y XI, Ios
grnndos fnIIos do In ncfunIIdnd.
CopiIulo 1
EL E$T/0D /0Tu/L 0EL 0ERE0lD /0Vlhl$TR/TlvD
l
l. 1nIroJucci6n
Inrn quIon hn fonIuo oorfunIunu uo roforIrso nI rosonfo y
fufuro uoI uorocho numInIsfrnfIvo
2
nrocorn ruuonfo In soIn
rofIoxIon ncorcn uoI osfnuo ncfunI uoI uorocho numInIsfrnfI-
vo.
SIn ombnrgo, uocIr nI mIsmo fIomo quo un cnmbIo so osfn
rouucIonuo cunI os oI, oxncfnmonfo rosuIfn n In osfro cnsI
fnn nznroso como hnbInr uoI fufuro. Is ns como yn Joe vocos
on oI uIfImo nr uo nnos fuvo oorfunIunu uo hnbInr uoI ro-
sonfo
3
y on cnun ocnsIon uuo uocIr o uosfncnr nIgo uIforonfo.
l.l
UonforoncIn ronuncInun on ocnsIon uo rocIbIr oI nombrnmIonfo
como rofosor honornrIo uo In !nIvorsIunu ncIonnI uo Uuyo, Monuozn,
3 uo sofIombro uo l993.
l.2
PreeenIe , fuIuro Jel JerecIo oJninieIroIito en LoIinoonerico on
oI IIbro uoI InsfIfufo InfornncIonnI uo orocho AumInIsfrnfIvo !nfIno, 1l
JerecIo oJninieIroIito en LoIinoonerico Iogofn, l9?8, s. 24 y ss. Hn-
bnmos IncursIonnuo nnfos on oI fomn on nuosfro TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito. PorIe generol f. l, ou. MncchI, Is. As., l9?4 y roImro-
sIonos, 2" ouIcIon on ronsn, cnfuIo II: Insnuo, rosonfo y fufuro uoI
uorocho numInIsfrnfIvo.
l.3
Loe IenJencioe ocIuolee Jel JerecIo oJninieIroIito on oI IIbro
coIocfIvo Loe IenJencioe Jel JerecIo !nnm, InsfIfufo uo InvosfIgncIonos
JuruIcns, MoxIco, l99l; Ponorono Jel ocIuol JerecIo oJninieIroIito
orgenIino on In !ovIsfn uo In IncuIfnu uo orocho y UIoncIns SocInIos,
nno XXXII, onoro-junIo uo l99l, n
os
l-2, MonfovIuoo, !ruguny, l99l, s.
l8 n 36.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 2
In fouo cnso, oI comIonzo os fncII: nrn hnbInr uoI osfnuo
ocIuol uoI uorocho numInIsfrnfIvo rosuIfn InovIfnbIo roforIrso
nI poeoJo no soIo mouInfo (nnfos uo In roformn uoI Isfnuo) sIno
fnmbIon InmouInfo (Ios rImoros fIomos uo In roformn), uo Io
cunI hny muchsImo oscrIfo.
4
Ioro como oI cnmbIo confInun oornnuoso fnnfo on In nor-
mnfIvn como on In jurIsruuoncIn, on In ronIIunu como on In
uocfrInn, nun In roforoncIn nI rosonfo soguIrn fonIun hnsfn
uoI nsnuo InmouInfo y rosuIfnrn uo InovIfnbIo mouIfIcncIon on
oI fufuro roxImo. I quo uocIrIo, fnmbIon InfIuyon In roIn
ovoIucIon uoI rocoso oIfIco, nIInonmIonfos y ronIInonmIonfos
l.4
Vor: H!TUHISO, IA!!AC!I!!I y C!IUUO, Ieforno Jel 1eIoJo. Le, 23.696,
Iu. !ubInznI-UuIzonI, Snnfn Io, l990; C!I!!I!MO I. IAI!!I IVAS, Lo con-
ceei6n Je oIro pIlico. Lo reforno Jel 1eIoJo (nueto legieloci6n), ou.
UIoncIns uo In AumInIsfrncIon, Is. As., l989: !OO!IO U. IA!!A, Lo conce-
ei6n Je oIro pIlico en lo le, Je reforno Jel 1eIoJo, on In rovIsfn
!ogImon uo In AumInIsfrncIon IubIIcn, nno l2, n l26, Is. As., l990, s.
9 y ss.; Ins uIvorsns confrIbucIonos nI IIbro Priner eeninorio inIernocio-
nol eoIre oepecIoe legolee Je lo pritoIicoci6n , Jeereguloci6n. AgoeIo
9/11 Je 19S9, mIsmn ouIforInI, Is. As., s/u, y sus roforoncIns; UA!!OS
MIIM y !OII!TO !OMI, Ieforno Jel 1eIoJo , Iroefornoci6n nocionol, ou.
UIoncIns uo In AumInIsfrncIon, Is. As., l990; C!STAVO I. I. IIA!, Lo
reforno Jel 1eIoJo, J.A., l8 juIIo l990, . l2; J!A OUTAVIO CA!A, 1jerci-
cio pritoJo Je funcionee pIlicoe, !.!., l990-, .l203; C!I!!I!MO I.
IAI!!I IVAS, Lo pritoIicoci6n uo loe ferrocorrilee nocionolee, !.!.,
l990-, . l28l; C!STAVO A!II! KA!IMA, Lo euepenei6n Je euIeiJioe en lo
le, Je energencio econ6nico !.!., l990-U, s. ?6l n ??0; !I!A II!A!IO
I!AVO, Lo le, exIroporlonenIorio en ArgenIino 1930-19S3. le,ee , Jecre-
Ioe-le,ee !.!., l990-U, .ll93; HIUTO! !. T!IVIS, Ieflexionee eoIre el
nueto reginen Je intereionee exIronjeroe, !.!., l990-A, s. ?8l n ?84;
MA!T !. IO!!I!, Aueto reginen Je intereionee exIronjeroe en lo Argen-
Iino, !.!., l990-A, s. 920 n 923; MIC!I! CI! IKMIKJIA, 1l ineIiIuIo Je
lo energencio , lo Jelegoci6n Je poJeree en loe le,ee Je reforno Jel
1eIoJo , Je energencio econ6nico, !.!., l990-A, s. ll25 n ll29;
C!I!!I!MO I. IAI!!I IVAS, 1l conIrol en loe pritoIicocionee , conceeio-
nee, l? juIIo l990, !.!., . 3; J!A UA!!OS UASSACI, Lo Iroefornoci6n Jel
1eIoJo, 8 novIombro l990, !.!., s. l n 3; ISTO! II!O SAC!IS, DerecIo
coneIiIucionol , JerecIo Je energencio, l8 sofIombro l990, !.!., s. l
n ?; U!ISTI J. I. MIT!AI, PritoIitoci6n. neIoJoe , cueeIionee juriJicoe, 5
ocfubro l990, !.!., s. l n 2; HO!AUIO !!IZ MO!IO, Lo energencio o lo luc
Je nueeIro ConeIiIuci6n, 6 novIombro l990, !.!., s. l n 3; ofc.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 3
uo fuorzns, roovnIuncIonos mns ofImIsfns o osImIsfns uoI
onsnmIonfo oIfIco, ofc.
SIguo, uos, oscrIbIonuoso mucho sIn ouorso cInrnmonfo
uIforoncInr sub ofnns: nsnuo InmouInfo y rosonfo confInunn
ImbrIcnuos y founvn unIuos y onfroInznuos on Io fnmbIon mu-
cho oscrIfo mns rocIonfomonfo.
5
Imoznromos nqu or In nrfo fInnI uoI nsnuo mouInfo (nn-
fos uo In roformn y Io quo uo nquoI nun subsIsfo uosuos uo
osfn), soguIromos con oI nsnuo InmouInfo (oI yn formInnuo
fIomo uo In omorgoncIn) y Io quo uo oI so frnsvnsn nI rosonfo
y confInun on oI fufuro InmouInfo.
Iorzosnmonfo, hnromos un nnnIIsIs uo fomns unfunIos,
romIfIonuonos n frnbnjos nnnIogos nrn ofros nsocfos uoI ro-
sonfo.
6
l. 5
umoros sI mos frnbnj os rocI onfos nnnI I znn osfo rocoso uo
frnsformncIon; fnn soIo on In !ovIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, uosuo
su nncImIonfo: HIUTO! MASATTA, 1n Iorno n pritoIicoci6n , Jeereguloci6n
en lo ArgenIino. PreeenIe , fuIuro, n 2, Is. As. l989, s. 30l y ss.; II!O
AII!AST!!Y (h.), IeglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio en el ocIuol proce-
eo Je JenocroIicoci6n, n 2, s. 502 y ss.; UA!!OS !. S. A!UOAA A!AMI!!!,
Iol Jel 1eIoJo en lo econonio. pritoIicoci6n Jeereguloci6n, nocionoli-
coci6n, eeIoIicoci6n, n 3, l990, s. 85 y ss.; !OO!IO UA!!OS IA!!A, Lo
Iroefornoci6n Jel 1eIoJo , el PoJer JuJiciol, n 4, l990, s. 24? y ss.;
UA!!OS MA!I! C!IUUO, PoIeeIoJ Ioriforio conIrol eeIoIol , IuIelo Jel ueuo-
rio (A prop6eiIo Je lo pritoIicoci6n Je 1nIel) n 5, l990, s. 48l y ss.;
C!I!!I!MO A!IS M!OZ, IeglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio, n 5, l990,
s. 5l9 y ss.; JO!CI A. S. IA!IACI!ATA, 1nergencio norol o econ6nico
frenIe o loe reclonoe conIro el 1eIoJo: n 5, s 625 y ss, A!II!TO I.
IIAUHI, De loe le,ee Je focIo en loe goIiernoe Je iure, n 5 s. 649 y
ss.; !OO!IO UA!!OS IA!!A, Lo conceei6n Je oIro , Je eerticio pIlico en el
proceeo Je pritoIicoci6n, n 6, s. l? y ss.; J!A UA!!OS UASSACI, Lo
Jeereguloci6n Je ocIitiJoJee JiepueeIo por el JecreIo 22S4/91, n ?/8,
s. 3?9 y ss.; A!MAO . UAOSA, 1l proceeo Je Jeereguloci6n, n ?/8, s.
5?9 y ss.; HIUTO! M. A. IOZO COW!A, Loe le,ee , JecreIoe Je neceeiJoJ ,
urgencio onIe lo ConeIiIuci6n nocionol, n
os
. ?/8, s. 52? y ss. IxIsfo
uosuo Iuogo unn nbununnfsImn bIbIIogrnfn nuIcIonnI, nIgunn uo In cunI
moncIonnmos mns nuoInnfo on oI unfo 4.2. In fouos oIIos oxIsfon mns
roforoncIns bIbIIogrnfIcns confomornnons, or Io quo un soIo foIIofo
ourn yn confoccIonnrso con In morn IIsfn bIbIIogrnfIcn ncfunIIznun, fn-
ron quo sIn uuun oxcouo n osfo frnbnjo.
l.6
!os yn cIfnuos Loe IenJencioe ocIuolee Jel JerecIo oJninieIroIito,
MoxIco, l99l, y Ponorono Jel ocIuol JerecIo oJninieIroIito orgenIino,
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 4
2. 1l eIoIu quo onIe
osuo fInos uoI sIgIo nsnuo hnsfn In uocnun uo Ios nnos 80
so fuoron consfIfuyonuo Ios rIncIIos uoI uorocho ubIIco quo
homos rocIbIuo como unn oxrosIon mnyorIfnrIn y ncfIcn uo
In concocIon oIfIcn, socInI y juruIcn uoI Isfnuo.
l
II sfnfu quo uoI IIbornIIsmo uocImononIco nso n sor susfI-
fuIuo or oI nuovo sfnfu quo uoI Isfnuo socInI uo uorocho o
Isfnuo uo bIonosfnr.
2.l. 1nIertencionieno. Ieguloci6n
II InforvoncIonIsmo on In oconomn orn uno uo Ios rIncI-
Ios nuofnuos ncfIcnmonfo uo In Iuron uo fInos uoI sIgIo
nsnuo y rImorn nrfo uoI rosonfo.
2
So uIcfnron Ioyos
roguInuorns uo In ncfIvIunu oconomIcn, nIgunns funununs on In
omorgoncIn (Ioyos uo mornforIn hIofocnrIn, rorrogn uo nIquI-
Ioros; Ioyos roguInuorns uo In cnrno, oI vIno, Ios grnnos, ofc.) y
ofrns no (corroos, uorfos, ofc.).
MonfovIuoo, l99l. TnmbIon nuosfros nrfcuIos Lo toliJec coneIiIucio-
nol Jel JecreIo 22S4/91, on oI IorIouIco IconomIco TrIbufnrIo, Is. As.,
n l, novIombro uo l99l; Lo conceei6n Je oIroe pIlicoe , lo pritoIicoci6n
Je enpreeoe pIlicoe por lo conceei6n. AepecIoe conunee, on 1nicioIito
pritoJo e eerticoe pIlioe, sonrnfn uo In !ovIsfn uo IroIfo IubIIco,
voI. 98, Snn InbIo, nbrII-junIo uo l99l, s. 9 n l?; 1l infornolieno , lo
concurrencio en lo liciIoci6n pIlico, on In !ovIsfn uo orocho AumI-
nIsfrnfIvo, n ll, Is. As. , l992, s. 293 n 3l8; Deereguloci6n ,
pritoIicoci6n porIuorio, on In !ovIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, n
9, Is. As., l993, s. 3l n 46.
2.l
IrIncIIos quo homos rocogIuo on oI TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito. PorIe generol, f. l, Iu. MncchI, Is. As., l9?4, roImrosIon l986,
2" ou., on ronsn, cnfuIos I y III, onfro ofros. TnmbIon on nuosfrn
Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIito, Iu. InsfIfufo uo IsfuuIos uo
AumInIsfrncIon !ocnI, MnurIu, l984, cnfuIo I.
2.2
uosfro IIbro 1npreeoe Jel 1eIoJo, Iu. MncchI, Is. As., l966,
InfrouuccIon, s. l5 y ss.; DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio, Iu.
MncchI, Is. As.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 5
2.2. Aocionolicocionee
!ns nncIonnIIzncIonos uo In rImorn mIfnu uoI sIgIo on Iu-
ron fuoron on In ArgonfInn Ins nncIonnIIzncIonos uo Ins osfrI-
morns uo oso rImor mouIo sIgIo.
3
2.3. AJninieIroci6n Jel Jeeorrollo econ6nico , eociol
II uobIo sIsfomn uo roguIncIon uosuo nfuorn uo In ncfIvIunu
oconomIcn o InforvoncIon uosuo nuonfro como ngonfo uo ro-
uuccIon nso n sor un unfo normnI; os In oocn uo In numInIs-
frncIon uoI uosnrroIIo oconomIco y socInI, uo Ins ngoncIns o cor-
orncIonos uo uosnrroIIo.
4
2.4. Loe inIenIoe Je plonificoci6n
QuIzn como oxononfo mnxImo so ourn moncIonnr oI In-
fonfo uo cronr sIsfomns uo InnIfIcncIon uoI uosnrroIIo ocono-
mIco y socInI,
5
nunquo sIn In sufIcIonfo convIccIon.
6
3. Geneeie , Jeeorrollo Je lo crieie
AquoI InforvoncIonIsmo so fuo hIorfrofInnuo hnsfn fInnI-
monfo uIsfnr uo sor sIomro no yn ofIcnz sIno IncIuso rnzonn-
bIo.
2.3
uosfro IIbro 1npreeoe Jel 1eIoJo, oI. ciI., cnfuIo II, s. 5? y ss.
2.4
uosfro IIbro 1npreeoe Jel 1eIoJo, oI. ciI., cnfuIo V, s. ll9 y ss.
2.5
Tomn, osfo, nI cunI uouIcnmos sucosIvnmonfo fros obrns: DerecIo
oJninieIroIito Je lo plonificoci6n, Iogofn, l96?, ou. uo In O.I.A.; Plo-
nificoci6n, porIicipoci6n , liIerIoJ, ou. MncchI y AIInnzn nrn oI Iro-
groso, MoxIco y Iuonos AIros l9?3; 1nIroJucci6n ol JerecIo Je lo ploni-
ficoci6n, IuIforInI JuruIcn VonozoInnn, Unrncns, l98l.
2.6
Vor 1nIroJucci6n ol JerecIo Je lo plonificoci6n, oI. ciI., IroIogo,
s. 5 y 6.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 6
3.l. 1l poroeieIeno oJninieIroIito
!n InoxIsfoncIn uo consonso socInI ncorcn uo In bonunu uoI
sIsfomn roguInforIo IIovo n su IncumIImIonfo y n In gonorn-
cIon uo rogIns osonfnnons uo comorfnmIonfo socInI uo Ios
nrfIcuInros y uo In numInIsfrncIon ubIIcn.
So rouuco nIgo nrocIuo nI fonomono quo on nIgunns socIo-
unuos so uonomInn como uorocho no osfnfnI y quo ofrns socIo-
unuos homos uonomInnuo nrnsIsfomn juruIco y numInIsfrnfI-
vo.
l
3.2. Lo oJninieIroci6n porolelo
Tnmoco In osfrucfurn numInIsfrnfIvn formnI coIncIuo con
nquoIIn quo funcIonn; on oI cnso nnforIor como on oI rosonfo,
os oI qunnfum uo In uIsfnncIn onfro In normn y In ronIIunu Io
quo uIforoncIn n Ins socIounuos mns uosnrroIInuns uo Ins monos
uosnrroIInuns.
!n uIforoncIn cunnfIfnfIvn suorn on nIgun momonfo oI
umbrnI uo Io cunIIfnfIvo.
2
Son fnnfns Ins uIforoncIns onfro oI
sIsfomn formnI y In ronIIunu, como nrn quo yn no so uoun
hnbInr uo moros IncumIImIonfos nI sIsfomn, sIno quo so uobn
3.l
os romIfImos n nuosfro IIbro Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l
poroeieIeno juriJico-oJninieIroIito, MnurIu, l982, IuIforInI UvIfns. Hny
frnuuccIon IfnIInnn bnjo oI ffuIo L` onninieIrocione porollelo. 1l
poroeieIeno giuriJico-onninieIroIito, MIInn, l98?, Iu. CIuffro. In
IgunI sonfIuo: YAH II AUHO!!, Coure Je JroiI oJninieIroIif, IncuIfnu uo
orocho y UIoncIns IoIfIcns y IconomIcns uo Tunoz, Tunoz, f. I, l980,
s. 49 y 50. IosforIormonfo In IIfornfurn so hn oxfonuIuo, sobro fouo on oI
fomn oconomIco y fIscnI. Vor, or ojomIo: HI!AO I SOTO, 1l oIro een-
Jero. Lo retoluci6n infornol, ou. SuunmorIcnnn, Is. As., l98?; A!I
C!ISSA!!I, Lo ArgenIino infornol, Imoco, Is. As., l989; A!IJA!O IO!TIS,
Lo econonio infornol, IInnofn, Is. As., l990.
3.2
O como uocn MASSIMO SIVI!O CIAII, Sull`ocione Jei puIIlici poIeri
nel conpo Jell`econonio, !IvIsfn uI IrIffo UommorcInIo, MIInn, l959,
. 323, os InuubIfnbIo quo on oI cnmo juruIco In vnrIncIon cunnfIfnfIvn
rouunun on mufncIon cunIIfnfIvn.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - ?
onsnr on In oxIsfoncIn uo un sIsfomn nrnIoIo, uo unn numI-
nIsfrncIon nrnIoIn.
3
AIgunns cosns uoI nsnuo hnn cnmbInuo;
osfn, cIorfnmonfo, no.
3.3. Lo crieie Je eeguriJoJ
In osfo sIsfomn y normnfIvIunu nrnIoIos so uobo comufnr
fnmbIon In crIsIs quo fuvo on nuosfros nsos oI sIsfomn uo In
sogurIunu orsonnI, fnnfo uosuo oI nnguIo uo In subvorsIon como
uo In rorosIon. !n ncumuIncIon uo nmbos fncforos IIovn n quo
oI Isfnuo quo uobIorn fufoInr In sogurIunu no soInmonfo no In
nsogurnbn sIno quo In frnsgroun sIsfomnfIcnmonfo,
4
y on nI-
gunos cnsos founvn In frnsgrouo.
AI mnrgon uo Ins consIuorncIonos quo sobro osfo cnbo hncor
on mnforIn uo uorochos humnnos, Io cIorfo os quo osfo mnsIvo
IncumIImIonfo normnfIvo consfIfuyo un IngrouIonfo mns uo
In vIrfunI uIsoIucIon uoI Isfnuo como Io concIbIoron Ios onsn-
uoros uoI sIgIo nsnuo.
!n frnsgrosIon sIsfomnfIcn or oI Isfnuo n su roIo uorocho
IIovn n In croncIon uo un uorocho surnnncIonnI y orgnnIsmos
surnnncIonnIos uo confroI,
5
cuyn ncofncIon or oI Isfnuo cons-
fIfuyo un rIncIIo quo Iuogo fonurn nIIcncIon fnmbIon on oI
cnmo uo In InfogrncIon oconomIcn subrogIonnI (Morcosur).
SI bIon so hn rouucIuo un Imorfnnfo nvnnco on In mnfo-
rIn, hnsfn ojomIIfIcnuo or unn nbununnfsImn uocfrInn nn-
3.3
Vor In romIsIon uo In nofn rocouonfo.
3.4
Inrn unn uoscrIcIon vor !!II A. SOSA !IUHTI!, Iunci6n , tioloci6n
Je loe JerecIoe Iunonoe en lo poeguerro (1l coeo orgenIino), Is. As.,
l990, ouIforInI !n !oy.
3.5
Vor nuosfro nrfcuIo Lo eupronocionoliJoJ operoIito Je loe Jere-
cIoe Iunonoe en el JerecIo inIerno, !n !oy, l? uo nbrII uo l990,
rorouucIuo como cnfuIo II uo nuosfro IIbro DerecIoe Iunonoe, oI.
ciI., s. 43 y ss. Uomo oxIIcn ATA!IIA OC!II!A, os uno uo Ios sIgnos quo
ncomnnn oI coInso uo In Iuon corrIonfo uo Isfnuo: O perecinenIo Jo
1eIoJo, !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn InbIo, l9?l s. 24 y 25. Vor fnmbIon,
uoI mIsmo nufor, Liee Je Ieorio gerol Jo 1eIoJo, !ovIsfn uos TrIbunnIs,
Snn InbIo, l969, s. 46 n 6?.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 8
cIonnI,
6
oI rogroso on oI uorocho Inforno so vo fronnuo or unn
IImIfnnfo cnsI osfrucfurnI: In crIsIs uoI sIsfomn juuIcInI. o
osfn, uos, rosuoIfo oI robIomn, oro so uobo nunfnr como un
susfnncInI rogroso oI roconocImIonfo or In Uorfo Suromn uo
JusfIcIn uo In surnnncIonnIIunu oornfIvn uo nmbos sIsfomns,
oI uo uorochos humnnos y oI oconomIco.
3.4. Lo crieie Je lo jueIicio
II sIsfomn juuIcInI fuo ncumuInnuo un sIgIo uo uoforIoro
rogrosIvo, Io cunI sIn uuun ngrogo n In crIsIs gonornIIznun uoI
sIsfomn. Isfn fonuoncIn no hn fonIuo unfo nIguno uo InfIoxIon
on oI rosonfo y confInun sIomro omoornnuo.
?
3.5. Serticioe pIlicoe , poJer Je policio. eu crieie
Irn fnmbIon ovIuonfo, nrn m, quo so hnbn cronuo foun
unn mIfoIogn oIIgrosn o InufII, nIrououor uo vIojns nocIo-
3.6
uosfro IIbro DerecIoe Iunonoe. DocIrino. coeoe , noIeriolee.
PorIe generol, Iu. IununcIon uo orocho AumInIsfrnfIvo, Is. As., l990,
roImrosIon l992; JOATHA M. MI!!I!, MA!A ACI!IUA CI!!I, S!SAA UAY!SO y
ofros, ConeIiIuci6n , JerecIoe Iunonoe, Asfron, Is. As., l99l; AII! I.
HI!!IO!I y CI!M J. IIA!T UAMIOS, Principioe Je JerecIoe Iunonoe ,
goronIioe, IuInr, Is. As. l99l; MIC!I! M. IAI!!A, Leccionee eoIre Jere-
cIoe Iunonoe , goronIioe, AboIouo-Iorrof, Is. As., l986/?; J!A UA!!OS
HITTI!S, DerecIo inIernocionol Je loe JerecIoe Iunonoe, IuInr, l99l;
MA!UI!O A. SAUIITTI, DerecIoe Iunonoe en lo ArgenIino poeIJicIoIoriol,
!ornor, Is. As., l988; UA!!OS I. UO!A!TTI, 1l PocIo Je Son Joee Je CoeIo
Iico. ProIecci6n o loe JerecIoe Iunonoe, !ornor, Is. As., l989; HO!TI-
SIA .T. C!TII!!IZ IOSSI, Loe JerecIoe Iunonoe , loe goronIioe, ZnvnIn,
Is. As., l988; I!A!O ACI! !!SSO, DerecIoe Iunonoe , goronIioe. 1l
JerecIo ol noono, IIus !Ifrn, Is. As., l992; I!A!O !AIOSSI, !n corIo
inIernocionol Je JerecIoe Iunonoe, Iuuobn, Is. As., l98?; CIA!O UA-
!!I, 1l eieIeno onericono Je JerecIoe Iunonoe, Iuuobn. Is. As., l98?.
3.?
Homos frnfnuo oI fomn on nuosfro IIbro DerecIoe Iunonoe, oI.
ciI., cnfuIo V; vor fnmbIon !AIAI! III!SA; comnrnr !OII!TO !OMI, Loe
juecee 1e lo jueIicio un Iercio Jel poJer:, IuIcIonos UIuunu ArgonfInn,
Is. As., l992.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 9
nos como sorvIcIos ubIIcos
8
y ouor uo oIIcn,
9
quo
ncomnno oI rocoso uo uoforIoro uoI Isfnuo, forcIonuo on
fnvor uo In nuforIunu oI oquIIIbrIo onfro nuforIunu y IIbor-
fnu.
l0
SIn ombnrgo, In uocfrInn hn sIuo roncIn n roconocorIo,
ll
y
sogurnmonfo con oI fomn uoI confroI uo Ios sorvIcIos rIvn-
fIznuos nnrocornn quIonos so sIonfnn vInuIcnuos on fnI
fosIfurn.
3.6. Lo retoluci6n Iecnol6gico
AI roIo fIomo quo un munuo so uosmoronn, In rovoIucIon
focnoIogIcn consfIfuyo unn mouIfIcncIon comnrnbIo n In rovo-
IucIon InuusfrInI.
l2
3.8
!n oxosIcIon uo osfn crIsIs, on nuosfro ns, In ronIIznmos onfro
ofros IIbros on oI TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito. PorIe generol, f. 2,
Iu. MncchI, Is. As., l9?5, roImrosIon l986, cnfuIo XIII. In oI uorocho
comnrnuo vor, onfro ofros, JIA-!O!IS I UO!AI!, Lo criee Je lo noIion
juriJique Je eertice puIlic en JroiI oJninieIroIif fronoie, !.C..J.,
Inrs, l954.
3.9
QuIon rImoro oxuso In crIsIs fuo WA!TI! ATOIO!!I, Allgeneinee
VeruolIungerecII, ou. Mnnzscho y !nIvorsIfnfsbuchhnnuIung, VIonn,
l954, s. 288 y ss. !n uosnrroIInmos on nuosfro TroIoJo. . ., f. 2, oI.
ciI., cnfuIo XII. !nn rofufncIon n In crIsIs, quo homos confosfnuo,
on U!OVIS IIZOS, PoJer Je policio, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn
InbIo, l9?l.
3.l0
!o Innfonmos on nuosfro TroIoJo, oI. ciI., f. l, cnfuIo III,
unfo I.
3.ll
!ocIonfomonfo ISMAI! IA!!AO, PoJer Je policio , JerecIo pIlico
protinciol, on oI IIbro coIocfIvo DerecIo pIlico protinciol, f. II, onI-
mn, Monuozn, l99l, s. 2?5 y ss.
3.l2
!n bIbIIogrnfn os vnsfn. Vor, onfro ofros, SHOSHAA Z!IOII, 1n IIe
oge of IIe enorI nocIine. TIe fuIure of uorl onJ pouer, InsIc Iooks,
uovn York, l988.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - l0
3.?. Loe recureoe noIurolee
!n convIccIon ncorcn uo In rIquozn uo Ios rocursos nnfurn-
Ios,
l3
quo fnnfn oInborncIon rocIbIoron,
l4
fuo unnuo nso n In
convIccIon no soIo uo quo ornn ngofnbIos o no ronovnbIos, sIno
quo nI sIquIorn nsogurnbnn per ee In rIquozn uo unn nncIon.
3.8. Lo crieie econ6nico
l5
!n crIsIs oconomIcn oorn como oIomonfo uofonnnfo uoI sIs-
fomn: sIfuncIon uo onuouunmIonfo oxforno
l6
no yn coyunfu-
rnI
l?
sIno osfrucfurnI, rocosIon sIsfomnfIcn, oI fnnfnsmn cons-
fnnfo uo In hIorInfIncIon, oI uosnjusfo osfrucfurnI uo Ins cuon-
fns fIscnIos, In quIobrn vIrfunI uoI nnrnfo uoI Isfnuo.
In ronIIunu, In crIsIs so vonn orfIInnuo uosuo l960 y
rofunuIznnuo uosuo l9?0: unn orsIsfonfo uocIInncIon on oI
nhorro y In InvorsIon Ios IIovnn n fInos uo In uocnun uo Ios nnos
3.l3
! ofros oxcouonfos or bonnnzns hIsforIcns quo son mnnojnuos
con monfnIIunu uo Isfnuo rIco: IOIO, oI. ciI., s. 32 y ss. Sobro oI
ofoncInI oconomIco oxcocIonnImonfo nfo uoI ns vor A!O II!!I!,
Crieie , olIernoIitoe Je lo poliIico econ6nico orgenIino, I.U.I., Is. As.,
l9??, . ll9.
3.l4
!ocIonfomonfo oI onjunuIoso frnbnjo uo JOAQ! !IIZ, Loe recureoe
noIurolee, lo energio , el onIienIe en loe coneIiIucionee Je loe protin-
cioe orgenIinoe, on oI IIbro coIocfIvo DerecIo pIlico protinciol, f. III,
onImn, Monuozn, l993, s. l y ss.
3.l5
os homos roforIuo nI fomn on Lo energencio econ6nico , oJni-
nieIroIito orgenIino, on oI IIbro uo homonnjo nI rofosor I!A!O O!TIZ,
Snn Joso, Uosfn !Icn, on ronsn.
3.l6
Sobro nIgunns uo sus nrfIcuInrIunuos vor CI!A!O ATA!IIA,
1npreeIinoe pIlicoe e eeu regine juriJico, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs,
Snn InbIo, l9?3, y nuosfro nrfcuIo, 1l conIroIo Je creJiIo exIerno, !o-
vIsfn uo AumInIsfrncIon IubIIcn, MnurIu, l982, n 9?, s. 423 n 449,
rorouucIuo on oI IIbro uo In A.A..A. ConIroIoe oJninieIroIitoe. Con-
IroIoe eepeciolee, f. II, Asfron, Is. As., l982, s. l8? n 226.
3.l?
!o quo nncIo bnjo oI rofuIo bonovoIonfo uo Ioreign AiJ nyuun
oxfornn so frnsformn ns on Ioreign DeII uouun oxfornn. Is nIgo
mns quo un cnmbIo somnnfIco. Inrn unn uIscusIon uo Ios orgonos vor
JACISH IHACWATI y !IUHA! S. IUKA!S, Ioreign AiJ, IonguIn, Iungny,
SuffoIk, l9?0.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - ll
3.l8
!!ICI! O!I!SUH y J!A UA!!OS I IAI!O, DeuJo exIerno e ineeIoIiliJoJ
nocroecon6nico en lo ArgenIino, ou. SuunmorIcnnn, Is. As., l988, . ll.
3.l9
O!I!SUH y I IAI!O, oI. ciI., s. 45 y ss. AI comIonzo Ios bnncos
rosfnbnn, nun soIo nrn fInnncInr Ios rosfnmos vIojos, sIn InconvonIonfos.
3.20
Tho IconomIsf, ArgenIino. o eurte,, 26 onoro l980, s. ll y ss.,
l9 y ss.
3.2l
Ior ojomIo Ins quo surgon uo In Ioy l9.59? nrn cIorfos rouucfos
osfncIonnIos. !ns nInbrns uo uno uo Ios omrosnrIos nfocfnuos nI onfrnr
on quIobrn (uno mns onfro vnrIos) fuo quo In crIsIs ncfunI |...] no os nI In
mns Inrgn, nI In mns rofunun, nI In mns grnvo: os In crIsIs formInnI uo In
ncfIvIunu (Ing. JO!CI I I!AT CAY, !n Cncofn, l3/l2/90). AIgo sImIInr so
uouo uocIr uoI Isfnuo n fInos uo In uocnun uoI 80 cunnuo yn no uouo
rosfnr nI sIquIorn Ios sorvIcIos quo AAM SMITH roconIznbn.
3.22
Ior ojomIo con Io quo rosuIfo unn uosnsfrosn oIfIcn uo nvnIos
osfnfnIos n InvorsIonos rIvnuns uo rIosgo on obrn ubIIcn: OMICO
UAVA!!O, 1cononio en Iienpo Je crieie, ou. SuunmorIcnnn, Is. As., l989,
s. 20 y ss., . 208. AIgunos nuforos romonfnn oI numonfo consfnnfo uo
In uouun oxfornn mns nfrns, ofros Io hncon nncor on l980: O!I!SUH y I
IAI!O, oI. ciI., . 68. In fouo cnso, oI coInso uoI rogrnmn uo MA!TIZ I
HOZ os ubIIco on mnrzo uo l98l, oI. ciI., . 64.
3.23
O!I!SUH y I IAI!O, oI. ciI., s. 65 y 66. So rouujoron quIobrns y
muIfIIos InforvoncIonos y IIquIuncIonos or oI Innco UonfrnI uo In !o-
80 n In mIfnu uoI nIvoI uo In uocnun uo Ios ?0; oI rouucfo brufo
per cpiIo os on osfo momonfo un 26 mns bnjo quo on l9?4;
oI Ingroso per copiIo cnyo n un rIfmo uoI l,? nnunI
confInununmonfo uosuo l9?5 n l985.
l8
!n uouun oxfornn crocIo sIn nusn uosuo l9?0.
l9
In vorunu,
uosuo l9?3 oI uofIcIf rosuuosfnrIo so hnco cronIco on cnsI
fouo oI munuo: In InsufIcIoncIn uo rocursos uoI socfor ubIIco
so soIvonfnbn con mns uofIcIf rosuuosfnrIo, mns onuouun-
mIonfo, mns omIsIon, mns InfIncIon.
!n uocnun uo l9?0-l980 confuvo ns Io quo nIgunos IInmn-
ron In oor crIsIs oconomIcn uoI ns on osfo sIgIo.
20
!n sIguIonfo uocnun uo l980-l990 corro con unn InfIncIon uo
3,36 mIIIonos uo vocos, y fros nnos soguIuos uo rofunun roco-
sIon, con In ImosIbIIIunu mnforInI sIsfomnfIcn uoI Isfnuo nn-
cIonnI uo hncor fronfo fnnfo n sus obIIgncIonos IognIos
2l
como
confrncfunIos uo ngo.
Yn oI onuouunmIonfo oxforno so vonn ncoIornnuo uosuo
l9?8,
22
y nnfo In crIsIs uoI sIsfomn fInnncIoro n nrfIr uo l980
23
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - l2
oI Isfnuo rosuoIvo frnsformnr uouun rIvnun on uouun ubIIcn
oxfornn.
24
Sumoso n oIIo oI cosfo uo In guorrn
25
y os fncII nuvorfIr como
fnIos ofocfos ncumuInfIvos IIovnn In uouun oxfornn n su crIsIs
formInnI on l980-l982.
26
!n rosuosfn osfnfnI fuo founvn uo mns InforvoncIonIsmo,
2?
conformo nI osquomn cInsIco. Ioro os ns como yn uurnnfo voIn-
fIocho nnos consocufIvos oI Isfnuo no movIIIzn rocursos nrn
ngnr In uouun y oIIn nIcnnzn onfoncos on l989, or InovIfnbIo
ubIIcn ArgonfInn, rnfIfIcnuns o nuforIznuns or Ios uocrofos-Ioyos 22.26?/
80 y 22.229/80, quo IIovnron n mnyor onuouunmIonfo uoI Isfnuo nrn
onjugnr Ins oruIuns uoI sIsfomn, or ojomIo oI uocrofo-Ioy 22.5l0/8l;
fouo oIIo sumnuo n numorosns y cnmbInnfos rosoIucIonos uoI I.U.!.A.
Inrn unn uoscrIcIon uo osfo ploIeou l980-l982 uo In crIsIs rovIn, vor
HO!AUIO TOMS !IIO (h.), 1nergencio nocionol , JerecIo oJninieIroIito,
ou. Uonfro uo IsfuuIos !nIon nrn In uovn Mnyorn, Is. As., l990, s.
l42 n l49.
3.24
!IIO, oI. ciI., s. l48 y l49.
3.25
!n vIncuIncIon uo In guorrn con In crIsIs quo so uosnfn o ncoIorn on
In uouun oxfornn os oxIIcnun on U!ISTIA OIM II!Z, ISTI!A IAA SOSA y
!!IS A!I CA!!A!O, DeuJo exIerno. opIinicoci6n Je recureoe, ou. TosIs,
Is. As., l990, s. l? y ss. II ofocfo no so nIforn orquo conformo nI
uorocho InfornncIonnI no so hnyn frnfnuo uo unn guorrn eIricIo eeneu.
A!II!TO !!IS Z!III, Die IeuoffneIe AueeinonJereeIcung cuiecIen Jen
VereinigIen KonigreicI unJ ArgenIinien in SuJoIlonIil oue
tollerrecIIlicIer SicII, ou. UnrI Hoymnnns, IorIn, l990, . l90.
3.26
II!Z, SOSA y CA!!A!O, oI. ciI., s. XX, l8 y ss., l?6 y ss. AI roIo
fIomo IncIuo on oI munuo oI coInso uo In crIsIs mojIcnnn: O!I!SUH y I
IAI!O, oI. ciI., . 64. !n uouun oxfornn ubIIcn y rIvnun nrgonfInn nu-
monfo !$S 26 mII mIIIonos onfro fInos uo l980 y fInos uo l983, y In nrfo
ubIIcn uo oIIn nso uoI 52 nI ?l,8 : O!I!SUH y I IAI!O, oI. ciI., . 65.
3.2?
Hny on osfo unn Imorfnnfo uIsorsIon somnnfIcn, uos os comun
IInmnr IIbornIos n uIsfInfns oIfIcns oconomIcns fnn soIo monos
InforvoncIonIsfns quo ofrns: or ojomIo, A!O II!!I!, 1l reIorno Jel
liIerolieno. reflexionee eoIre lo poliIico econ6nico tigenIe en lo Argen-
Iino, osnrroIIo IconomIco, l9?9, voI. l8, n ?2; Lo econonio orgenIi-
no I.U.I., Is. As., l980; Crieie , olIernoIitoe Je lo poliIico econ6nico
orgenIino I.U.I., Is. As., l9??. SIn ombnrgo, II!!I! roconoco quo Ins
oIfIcns IInmnuns IIbornIos hnn mnnfonIuo Infncfn unn osfrucfurn
sobrouImonsIonnun uoI Isfnuo, con Insfrumonfos uo rnz koynosInnn:
oI. lI. ciI. s. l3? y l38. Uomnrnr !IIO, oI. ciI., . l45.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - l3
ofocfo ncumuInfIvo, nI 85 uoI rouucfo brufo. In oso nno yn
so uIoron uos oIsouIos uo hIorInfIncIon.
Irn nrn nIgunos In omorgoncIn uo In omorgoncIn.
28
Tounvn on oI nno 89 so ngrogn In soqun mns grnnuo on un
sIgIo,
29
on oI 90 so rouuco oI numonfo uoI ofroIoo, In bnjn uoI
rocIo uo Ios rouucfos rImnrIos, y In orsocfIvn uo no oxor-
fnr on l99l.
30
II Isfnuo hnbn crocIuo n ImuIso uo In uocfrInn oconomIcn
quo von on oI In snIIun n In crIsIs uo Ios nnos 30,
3l
oro on osos
nnos crocIo mns uo Io mnnojnbIo
32
y yn no uuo rovoor sIquIo-
rn sogurIunu y jusfIcIn; so nroxImnbn nI IuonrIo nnnrquIsfn
33
uo In InoxIsfoncIn o In uIsoIucIon,
34
o on nrfIcuInr n In noco-
3.28
!IIO, oI. ciI., . l52, nofn 30.
3.29
!n nnforIor jusfnmonfo coronn In rImorn grnn crIsIs uo l890-
l894, IgunImonfo ncomnnnun uo uouun oxfornn ImosIbIo uo ngnr on
Ios formInos ncorunuos, quIobrns, ofc. Vor !OII!TO UO!TIS UOI, Dinero,
JeuJo , crieie, ou. SuunmorIcnnn, Is. As., l989.
3.30
Uon fouo Io cunI os cnsI suorfIuo ngrognr quo nIgunos rofofIznn
unn grnn uorosIon munuInI, como !AVI IAT!A, Lo gron Jepreei6n Je
1990, CrIjnIbo, Is., As., l988; o quo so uon on oI morcnuo uo cnIfnIos uo
nsos uosnrroIInuos unfos nIsInuos comnrnbIos n Ios uo l930. Infro
fnnfos IIbros rocIonfos !. IOSTI! WIAS, TroJing eecreIe, Sf. MnrfIn`s
Iross, uovn York, l986.
3.3l
J. M. KIYIS, Teorio generol Je lo ocupoci6n, el inIeree , el Jinero,
I.U.I, 6" ou., MoxIco, l963.
3.32
osuo Iuogo, osfn os unn vorunu uo IorogruIIo. Vor HO!AUIO IOIO
y ofros, PritoIicoci6n. Jel JicIo ol IecIo, ou. II UronIsfn UomorcInI, Is.
As., l985, s. 3l y 49; WI!!IAM I. C!AI, on oI mIsmo IIbro, . 25l.
3.33
AIgo quo nvIzoro !O!!IT cunnuo nuvorfn confrn osfn osocIo uo
neoonorquieIoe uo uorochn, no quIoron un confroI socInI nI rogIns uo
juogo, quIon fnmbIon roconIznbn un Isfnuo fInco y fuorfo, frnyonuo
n In monfo In fosIs ncfunI uo In omrosn rIvnun leon, neon onJ Iungr,.
Vor JO!CI ISTIIA !O!!IT, 1l 1eIoJo neceeorio, Iu. Uonfro uo InrfIcIn-
cIon IoIfIcn, Is. As., l98?, s. 20 y 22.
3.34
O, como fnmbIon Io vnfIcIno un cnfournfIco uo foorn uoI Isfnuo, n
In uosnnrIcIon uo In nocIon onfoncos mouornn uoI Isfnuo. Vor ATA!IIA
OC!II!A, PerecinenIo Jo 1eIoJo, Iu. !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn InbIo,
l9?l, quIon ncInrn quo uosuo Iuogo no so frnfn uo In nnnrqun, orquo
subsIsfo In socIounu oIfIcn, oI uorocho y In nuforIunu: os In formn uo
orgnnIzncIon quo vnrn, s. l9 y ss., y O eeIoJo e neio e n0o fin, ou.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - l4
sIunu ImorIosn uo IIbornr nI Tosoro uo Ios uofIcIf crocIonfos
rouucIuos or Ins omrosns no rouIfunbIos.
35
Quobro, on sumn, oI sIsfomn or oxnnuIrso mns nIIn uo Io
osIbIo como gnsfo ubIIco ofIcnz.
36
!n vIojn rogunfn ncorcn uo sI hnbn oco o uomnsInuo Isfn-
uo,
3?
uo ronfo so confosfo: uomnsInuo. Y consocuonfomonfo so
InIcIo un rocoso uo nuocuncIon n In nuovn oIfIcn oconomIcn
munuInI.
4. 1l nueto noJelo nunJiol , locol
l
4.l. LineonienIoe iniciolee
Isn sIfuncIon os munuInI, os oI fIn uo unn oocn sIn quo so
son quo quounrn Iuogo vIgonfo:
2
oI IIbornIIsmo, quo hnbn
SnrnIvn, 3" ou., Snn InbIo, l955, y Ins mouIfIcncIonos uo sus Liee Je
Ieorio gerol Jo 1eIoJo, oI. lug. ciIe.
3.35
WI!!IAM I. C!AI, on oI IIbro uo IOIO y ofros, oI. ciI., . 253.
3.36
Injo oI oso uo unn comofoncIn quo comronuo fouo, oI Isfnuo
sucumbo or su IncomofoncIn nrn hncor fouo. UumIo mnI su fnron,
cunnuo In cumIo: ATA!IIA OC!II!A, 0 perecinenIo Jo 1eIoJo, oI. ciI., .
20.
3.3?
I!ST IO!STHOII, IecIIeeIooI in WonJel, KohIhnmmor, Sfuffgnrf,
l964, s 63 y ss.
4.l
o In conforoncIn uo I!A!O CA!UA I ITI!!A oI 6 uo uIcIombro uo
l990 on UurIfIbn, on oI SomInnrIo uoI IIII, InsfIfufo uo IroIfo IubIIco
ImrosnrInI uo Snn InbIo. Vor fnmbIon n I!AUIS I!K!YAMA, TIe enJ of
IieIor, onJ IIe loeI non, Iu. Tho Iroo Iross, uovn York y Toronfo,
l992; oI confoxfo oconomIco uo osfn fosIs uouo comIomonfnrso on
JAMIS M. I!UHAA y CO!O T!!!OUK, TIe colculue of coneenI. Logicol
founJoIione of coneIiIuIionol Jenocroc,, !nIvorsIfy of MIchIgnn Iross,
MIchIgnn, l992; y I!UHAA y !OII!T . TO!!ISO (comIInuoros), TIe
IIeor, of puIlic cIoice-ll, Tho !nIvorsIfy of MIchIgnn Iross, l984, oso-
cInImonfo JAMIS M. I!UHAA, PoliIice WiIIouI rononce. A eleIcI of
poeiIite puIlic cIoice IIeor, onJ iIe nornoIite inplicoIione, s. ll y
ss., y CO!O T!!!OUK, TIe IocluorJ eocieI,. eIoIic inefficienc,, renI
eeeling, onJ IIe rule of lou, s. 224 y ss.; JAMIS M. I!UHAA, 1cononice.
BeIueen preJicIite ecience onJ norol pIiloeopI,, Toxns A&M !nIvor-
sIfy Iross, l98?.
4.2
II rosonfo os cInro, como fuo on l930. !ns rocofns son ouosfns.
Uomo uIco oI humorIsfn: o convIono hncor rouIccIonos. Monos sobro
oI fufuro. o ncorfo nnuIo, nI sIquIorn Ios uouIcnuos nI fomn, nnfos uo In
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - l5
muorfo
3
or InvInbIo,
4
nrocIo ronncor: voIvImos nI sIgIo n-
snuo,
5
o so frnfn uo Ios ofornos corei e ricorei uo In hIsforIn
6
Yn n comIonzos uo In uocnun uoI 80 Ios orgnnIsmos munuIn-
Ios
?
on un cnmbIo uo orIonfncIon,
8
nnfIcInbnn oI nuovo noI
uoI Isfnuo on oI rocoso oconomIco y socInI.
9
In oco fIomo mns In crIsIs oconomIcn so frnsformn on crI-
sIs oIfIcn, con oI fIn uoI gobIorno sovIofIco y oI frIunfo uoI
IIbro morcnuo, In crIsIs uoI mouoIo burocrnfIco, In sonsncIon
uoI frncnso uo In omrosn y on gonornI In roIounu ubIIcn,
rIvnfIzncIonos or uoquIor.
osroguIncIon uosmonooIIzncIon, rIvnfIzncIon, uojnn uo sor
bnnuorns oIfIcns IngIosns o norfonmorIcnnns,
l0
son oIfIcns
uocnun uoI 80. Vor or ojomIo A!VI TOII!I!, Pretieue onJ prenieee,
Innfnm, uovn York, l985; Lo Iercero olo, IInzn nnu Jnnos, InrcoIonn,
l980. TnI voz mns gonorIcnmonfo osfuvo rocnvIuo JIA-I!AOIS !IVI!,
1l conocinienIo inIil, IInnofn, InrcoIonn, l989.
4.3
Inrn unn uoscrIcIon uo oso rocoso nos romIfImos n A!IJA!O
IITO, Lo Iurocrocio. 1. 1l peneonienIo IurocrIico, InsfIfufo uo Isfu-
uIos AumInIsfrnfIvos, MnurIu, l9?6, s. 82 y ss.
4.4
Uomo osIbIomonfo Io vorn A!O II!!I!, quIon yn so hn roforIuo nI
crcuIo vIcIoso IIbornIIsmo-ouIIsmo on Crieie. . ., oI. ciI., s. l04 y ss.
4.5
MouIo vII y onuobIo os In oxorIoncIn, oro In vorunu os fnn grnnuo
quo bIon moroco quo no so uosuono rocurso nIguno quo n oIIn nos con-
uuzcn. !n rnzon fIono fnnfns formns quo no snbomos n cunI njusfnrnos,
uocn MOTAICI, 1neo,oe conpleIoe, f. IV, ou. IborIn, InrcoIonn, l953, .
l?2, IIbro forcoro, cnfuIo XIII.
4.6
A!O II!!I!, Crieie , olIernoIitoe Je lo poliIico econ6nico orgenIi-
no, oI. ciI., s. ?6 y ss.
4.?
Vor onfro ofros Ins ubIIcncIonos uoI Innco MunuInI, ArgenIino,
1cononic recoter, onJ grouII, WnshIngfon, .U., l98?; ArgenIino, eo-
ciol eecIore in crieie, WnshIngfon, .U., l988; ArgenIino, Iefornoe en-
coninoJoe o logror eeIoIiliJoJ Je precioe , crecinienIoe, WnshIngfon,
.U., l990; ArgenIino, Ieforno IriIuIorio poro lo eeIoIilicoci6n , lo
recuperoci6n econ6nico, WnshIngfon, .U. l990.
4.8
WI!!IAM I. C!AI, on IOIO y ofros, oI. ciI., . 240.
4.9
Innco MunuInI, WorlJ JetelopnenI reporI, Johns HokIns Iross,
l983, . 56; IITI! J. KIIY J!., on IOIO y ofros, oI. ciI., . l??. !nn
somorn uoscrIcIon uo Ios cnmbIos munuInIos uo oIfIcn on osfn uocnun
on WI!!IAM I. C!AI on IOIO y ofros, oI. ciI., s. 2l9 y ss.
4.l0
A nrfIr uo l980 con In SIoggere Ioil AcI sobro uosroguIncIon
forrovInrIn on Ios Isfnuos !nIuos: IO!A! UOIT!IA!, PritoIicoci6n. 1l
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - l6
oconomIcns munuInIos, uoI Oosfo
ll
y uoI Isfo, uo Ins nncIonos
y Ios orgnnIsmos muIfInncIonnIos uo Ios cunIos uoonuo nuos-
fro crouIfo oxforno; Ins IuooIogns son mns ofonfos quo Ios
Isfnuos.
l2
TnmbIon on nuosfro ns, uosuo Iuogo, so comonzo on osn
uocnun n osfuInr In uosroguIncIon y uosmonooIIzncIon
l3
y n
rosfnr nfoncIon n In rofoccIon uoI consumIuor.
l4
In Io oIfIco In Unrfn uo Inrs uoI 2l uo novIombro uo l990,
suscrIfn or Ios 32 Isfnuos uo In OTA y uoI Incfo uo Vnrso-
vIn, os oI nuovo oruon InfornncIonnI, oI frIunfo IuooIogIco y
omrIco uo In uomocrncIn y Ios uorochos humnnos uniJoe nI
IIbro morcnuo, nmbos nhorn roconocIuos con su corrocfo cnrnc-
for surnnncIonnI y surnconsfIfucIonnI oornfIvo or nuosfrn
Uorfo Suromn uo JusfIcIn.
Infro Ios rIncIIos quo consngrnn oI nuovo oruon oconomI-
co InfornncIonnI nnrocon on Iuron In IIquIuncIon uo Ios mo-
nooIIos oxIsfonfos (quo no sonn roIos uo In uofonsn o In ros-
fncIon uo sorvIcIos IInmnuos ubIIcos), ovIfnr oI nbuso uo osI-
cIon uomInnnfo on oI morcnuo y In rncfIcn uo fIjncIon uo ro-
cIos o ronrfo uo morcnuos, In rohIbIcIon uo nyuun uo Ios Isfn-
uos n Ins omrosns, nyuuns, osfns, quo uIsforsIonnrnn Ios mor-
cnuos, croncIon uo fonuos osfrucfurnIos comunIfnrIos nrn con-
currIr n sIfuncIonos uo crIsIs u homogonoIznr oI morcnuo.
orIe , loe neIoJoe, !nIon IuIforInI S.A., MnurIu, l986, s. 9? y ss. In
gonornI oI orIgon uo In Iuon uo uosroguIncIon uo In oconomn so romonfn
n Ios Isfnuos !nIuos: JIA !OY!ITTI, DenoIionolieer. ConnenI reueeir lo
pritoIieoIion, unou, Inrs, l986, . l9.
4.ll
U!OISSIT I!OT, I !OSI, DenoIionolieoIione. Lee leone Je l`eIronger,
Iu. IconomIcn, Inrs, l986, . 8.
4. l2
ATA!I IA OC!II !A, PerecinenIo Jo 1eIoJo, oI. ciI. , . 8. II
omrosnrInuo nrgonfIno rounIuo on III! fnmbIon nsumo osfns bnnuo-
rns on oI IIbro coIocfIvo, 1l frocoeo Jel eeIoIieno. Uno propueeIo poro lo
reforno Jel eecIor pIlico orgenIino, Iu. SuunmorIcnnn-IInnofn, Is.
As., l98?.
4.l3
II uocrofo l842/8?.
4.l4
Vor: CAI!II! STIC!ITZ, ProIecci6n juriJico Jel coneuniJor, onImn,
Is. As., l986.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - l?
Anroco fnmbIon oI rIncIIo uo In croncIon uo un sIsfomn
monofnrIo ourooo, osfnbIIIunu uo In monoun, croncIon uo un
bnnco confrnI InuoonuIonfo uo Ios Isfnuos mIombros y uoI cunI
Ios bnncos confrnIos nncIonnIos son uoIognuos nrn nIIcnr on
oI oruon Inforno In oIfIcn crouIfIcIn y fIscnI uoI bnnco confrnI
ourooo, ImosIbIIIunu nI bnnco confrnI nncIonnI uo fInnncInr
oI uofIcIf rosuuosfnrIo mns nIIn uo un orconfnjo mnImo,
ofc.
Toun oIfIcn, uocn IA!! VA!I!Y, ImIIcn nIgunn Iuon uoI
hombro, y foun numInIsfrncIon fnmbIon.
l5
II confoxfo munuInI
os onfoncos, nI monos or osfo fIn uo sIgIo, oI uo unn IuooIogn y
unn concocIon uoI hombro y uoI Isfnuo uIsfInfn uo In quo ro-
vnIocIo uurnnfo oI sIgIo.
4.2. 1l eieIeno legieloIito o porIir Je lo energencio
II nuovo oruon oconomIco munuInI fuvo su rofIojo nncIonnI
on In IInmnun roformn uoI Isfnuo, Ioyos 23.696 y 23.69?
l6
y
Ins Ioyos osforIoros 23.928 y 23.982.
Unbo uosfncnr quo fouo oIIo so un: o) on oI mnrco uo In
InsorcIon uoI Isfnuo on oI uobIo sIsfomn surnnncIonnI oornfIvo
4. l5
CI!A! TI MSI T, Le noutel orJre econonique inIernoIionol eI
l` oJninieIroIion puIlique, InsfI fuf InfornnfI onnI uos ScI oncos
AumInIsfrnfIvos y !nosco, AIro-sur-In-!ys, l983, . l3.
4.l6
Infro Ios frnbnjos mns gonornIos vor H!TUHISO, IA!!AC!I!!I y C!IUUO,
Ieforno Jel 1eIoJo. Le, 23.696, Iu. !ubInznI-UuIzonI, Snnfn Io, l990;
Ins uIvorsns confrIbucIonos nI IIbro Priner eeninorio inIernocionol eo-
Ire oepecIoe legolee Je lo pritoIicoci6n , Jeereguloci6n. AgoeIo 9/11 Je
19S9, ouIforInI UIoncIns uo In AumInIsfrncIon, Is. As. s/u, y sus roforon-
cIns; UA!!OS MIIM y !OII!TO !OMI, Ieforno Jel 1eIoJo , Iroefornoci6n
nocionol, ou. UIoncIns uo In AumInIsfrncIon, Is. As. l990, C!STAVO I. I.
IIA!, Lo reforno Jel 1eIoJo, J.A., juIIo l8 uo l990, . l2, J!A OUTAVIO
CA!A, 1jercicio pritoJo Je funcionee pIlicoe !.!., l990-, . l203;
J!A UA!!OS UASSACI, Lo Iroefornoci6n Jel 1eIoJo, 8 novIombro l990,
!.!., s. l n 3; ISTO! II!O SAC!IS, DerecIo coneIiIucionol , JerecIo Je
energencio, l8 sofIombro l990, !.!., s. l n ?; U!ISTI J. I. MIT!AI,
PritoIicoci6n. neIoJoe , cueeIionee juriJicoe, 5 ocfubro l990, !.!., s.
l n 2: HO!AUIO !!IZ MO!IO, Lo energencio o lo luc Je nueeIro ConeIiIu-
ci6n, 6 novIombro l990, !.!., s. l n 3; ofc.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - l8
uoI Incfo uo Snn Joso uo Uosfn !Icn y uoI Morcosur, ns como
fnmbIon uo In osfnbIIIunu monofnrIn y uoI njusfo fIscnI o
ImosIfIvo on mnrchn, como unfos osIfIvos; I) como unfos no-
gnfIvos, In orsIsfoncIn uo un sIsfomn nrnIoIo,
l?
In crIsIs or-
mnnonfo uoI ouor juuIcInI,
l8
un uosoquIIIbrIo nuIcIonnI onfro
oI ojorcIcIo uo fncuIfnuos IogIsInfIvns y ojocufIvns
l9
y oI quounr
nun ofrns Imorfnnfos roformns onuIonfo.
20
Inrn juzgnr In consfIfucIonnIIunu uo In IogIsIncIon InIcInI uo
omorgoncIn (23.696 y 23.69?) os nIIcnbIo foun In vIojn cons-
fruccIon uocfrInnI y jurIsruuoncInI sobro In consfIfucIonnII-
unu uoI inIertencionieno y In reguloci6n on oocns uo omor-
goncIn, In quo so vuoIvo confrn s mIsmn cunnuo so frnfn uo
juzgnr, n In Invorsn, In Jeereguloci6n y Jeenonopolicoci6n
osfnfnI, JeeinIertenci6n y pritoIicoci6n, on ofrn omorgoncIn.
In Ios nnfIguos ojomIos uo ofosfnu IogIsInfIvn on oocn uo
crIsIs onconfrnmos oI cnso uo In mornforIn hIofocnrIn on In
uorosIon uo Ios nnos 30,
2l
In rorrogn uo Ios confrnfos rIvnuos
uo IocncIon y In IImIfncIon uoI monfo uo Ios nIquIIoros,
22
nrnII-
zncIon uo juIcIos confrn oI Isfnuo,
23
fIjncIon uo cuofns uo ro-
uuccIon, rocIos mnxImos, ofc.,
24
monooIIos osfnfnIos quo ro-
4.l?
Supro, unfo 3.2.
4.l8
Supro, 3.3 y 3.4.
4.l9
1nfro, 4.4.
4.20
AIgunns uo Ins cunIos moncIonnmos infro, n 5, y ofrns homos
rosonnuo on nuosfro nrfcuIo 1l infornolieno , lo concurrencio en lo
liciIoci6n pIlico, !ovIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, n ll, Is. As.,
l992, osocInImonfo s. 304 n 306.
4.2l
Atico c. Je lo Peeo, Iolloe, f. l?2, . 2l, nno l934.
4.22
In oI cnso 1rcolono, Iolloe, f. l36, s. l?0 y ss., l922.
4.23
D`AeIe te. Cojo Aocionol Je Pretiei6n Sociol poro el Pereonol Jel
1eIoJo, Iolloe, f. 269, . 4l?, nno l96?; rovIsfn !n !oy, f. l30, s. 485 y
ss.
4.24
D`AeIe te. Cojo Aocionol Je Pretiei6n Sociol poro el Pereonol Jel
1eIoJo, Iolloe, f. 269, . 4l?, nno l96?; rovIsfn !n !oy, f. l30, s. 485 y
ss.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - l9
guInn In rouuccIon rIvnun on mnforIn uo cnrnos,
25
yorbn
mnfo,
26
vInos,
2?
grnno,
28
nIgouon,
29
y ns sucosIvnmonfo.
So hn rosuoIfo In InconsfIfucIonnIIunu cunnuo In normn orn
rofroncfIvn,
30
o no fonn on s mIsmn cnfogorns rnzonnbIos uo
uIforoncIncIon,
3l
oro snIvo osfos suuosfos roInfIvnmonfo ox-
cocIonnIos, Io cIorfo os quo In Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In
ncIon fIono numIfIun roIfornunmonfo In consfIfucIonnIIunu uo
normns rosfrIcfIvns n gnrnnfns consfIfucIonnIos como In ro-
Iounu, IIborfnu uo comorcIo o InuusfrIn, uo confrnfncIon on
oocns uo omorgoncIn.
32
TnmbIon so hn onconfrnuo on nIgun cnso quo no subsIsfn In
sIfuncIon uo omorgoncIn on formn confInunun como nrn quo oI
rogImon IImIfnfIvo mnnfuvIorn cnrncforos uo ormnnoncIn,
33
4.25
II cnso uo Ins Ioyos ll.226, ll.228, ll.563 y ll.?4?, uo l933, osfn
uIfImn uo croncIon uo In Junfn ncIonnI uo Unrnos, uocInrnun consfIfu-
cIonnI or In Uorfo Suromn on oI nno l944 on oI cnso 1ncIouepe, f. l99,
. 483. In sonfIuo sImIInr: Irigorifico Anglo S.A. te. GoIierno Aocionol,
Iolloe, f. l?l, . 366, nno l934; Cio. SuifI Je Lo PloIo , oIroe c. GoIierno
Aocionol, f. l?l, . 348, nno l934, Vor: MA!A S!SAA TAIO!A UA!O, Dere-
cIo ogrorio, IIus !Ifrn, Is. As., l9?9, s. 400 y ss. !n soIucIon mnnfIono
on oI cnso Cotic, l9?0, !n !oy, f. l39, . 52?, con nofn uo UA!!OS SIZ
VA!IITI, y nofn uo J!!IO OYHAA!TI on !n !oy, f. l39, . lll8.
4.26
!oy l2.236. Vor: JOSI MA!A SIZ VA!IITI (hIjo), Cureo Je JerecIo
feJerol, ou. ovIIo, Is. As., l944, s. 28? y ss.; ZAVA!A, DerecIo feJerol, f.
II, s. 982 y ss.
4.2?
!oyos l2.l3? y l2.355; ZAVA!A, oI. ciI., . 98?; SIZ VA!IITI, oI. ciI.,
s. 290 y ss.
4.28
!oy l2.253, Iuogo uo un uocrofo uo l933; SIZ VA!IITI, oI. ciI., s.
293 y ss.; TAIO!A UA!O, oI. ciI., s. 46l y ss.
4.29
ocrofo uoI 2? uo nbrII uo l935; SIZ VA!IITI, oI. ciI., . 294.
4.30
Unso HorIo, 2l uo ngosfo uo l922, Iolloe, f. l3?, . 4?.
4.3l
Muic BorreIo Je Alcogo te. AnIonio DeeIefonie, l958, Iolloe, f.
2?0, . 3?9.
4.32
Ierrori, nno l944, f. l99, . 496; GirolJo, f. 202, . 456, nno l945;
Ciorropico, f. 204, . l95, nno l946; CoillorJ Je O`Aeil, f. 234, . 384, nno
l956; Iueeo, f. 243, . 46?, nno l959, AoJur, f. 243, . 449, nno l959;
DioJoIo, Iolloe, f. 266, . l?0, nno l966; !n !oy, f. l25, . 402; 1nco, Iolloe,
f. 268, . 364, nno l96?; !n !oy, f. l28, . 4l9; Bonco HipoIecorio Ironco
ArgenIino, Iolloe, f. 2?0, . 462, nno l968, !n !oy, f. l32, . ?9?; ofc.
4.33
Mongo te. TroIo, nno l925, Iolloe, f. ll4, . 2l9: on Ins conuIcIo-
nos oxrosnuns no os osIbIo yn consIuornr rnzonnbIo In rosfrIccIon ox-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 20
oro mns frocuonfo os quo fuorn oI roIo IogIsInuor oI quo,
hnbIonuo uIcfnuo Ins Ioyos uo omorgoncIn, Ins uorognrn o uIcfn-
rn Iuogo ofrns mojoros nrn corrogIr Ios mnIos cnusnuos or
Ins nnforIoros.
34
oI mIsmo mouo so uouo osfImnr quo on mnforIn uo IogIs-
IncIon uo omorgoncIn In osIcIon uo In Uorfo os quo on uofInIfI-
vn no Io focn ... oInnr sobro cunI uo vnrIos mouIos osIbIos os
oI mojor, sIno sI oI oIogIuo or oI IogIsInuor os |...] roorcIonn-
uo nI fIn orsoguIuo.
35
So hn sugorIuo, osIbIomonfo con ncIorfo, quo oI nnnIIsIs uo
Ios hochos or nuosfrn Uorfo Suromn os monor on osfn mnfo-
rIn quo oI uo Ios frIbunnIos norfonmorIcnnos cuyos rocouonfos
con frocuoncIn so Invocnn.
36
!n crIsIs uo In uocnun uoI 80 os horouorn uo In crIsIs mun-
uInI uo l9?3, y sIn ombnrgo bnjo oI sIgno uo In mIsmn crIsIs so
hnn uIcfnuo on oI munuo mouIuns oxncfnmonfo confrnuosfns:
frnoruInnrIn nI uorocho uo usnr y uIsonor uo In roIounu quo mnnfIono
on vIgor In Ioy ll.3l8 y quo on su orIgon fuo snncIonnun como unn
mouIun oxcocIonnI uosfInnun n snIvnr unn grnvo omorgoncIn.
4.34
Is In oxrosIon uo J!A I!AUISUO !IA!IS, IoconoIiliJoJ Je loe
le,ee, Asfron, Is. As., l9?0, s. l30 y l3l.
4.35
MIC!I! M. IAI!!A, Leccionee eoIre JerecIoe Iunonoe , goronIioe,
AboIouo-Iorrof, Is. As. l986, . ?9, y sus roforoncIns. Uon fouo, In
Uorfo, or fnnfo, uIjo rImoro quo no oun nnnIIznr In ofIcncIn uo Ios
mouIos oIogIuos nrn obfonor oI fIn rouosfo, y n confInuncIon so romI-
fIo n unn sorIo uo cIrcunsfnncIns uo hocho quo, n su juIcIo, ncrouIfnbnn
sufIcIonfomonfo In roforIun ofIcncIn. TnmbIon so uouo vorIfIcnr In mIs-
mn confrnuIccIon on oI cnso 1rcolono (IAI!!A, oI. ciI., . ?8).
4.36
IAI!!A, oI. ciI., . ?9, quIon sonnIn quo nquoI frIbunnI osfImo
InuIsonsnbIo un oxnmon uo In ronIIunu nrn ouor uocIuIr sI Ios neJioe
oruonnuos or oI IogIsInuor mnnfonnn unn nuocunun oquIvnIoncIn ros-
ocfo uo Ios finee quo buscnbn nIcnnznr. Sobro oI fomn on In jurIsru-
uoncIn ncfunI uo Ios Isfnuos !nIuos so uouo vor, onfro ofros, JOH I.
OWAK, !OA! . !OT!A y J. I!SO YO!C, ConeIiIuIionol lou, 3" ou.,
Sf. InuI, MInnosofn, l986, cnfuIo ll, s 33l y ss., y In mns comIofn
oxosIcIon uo !OT!A, OWAK y YO!C, TreoIiee on coneIiIuIionol lou.
euIeIonce onJ proceJure, Sf. InuI, l986.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 2l
nncIonnIIzncIonos on IrnncIn
3?
y UoIombIn
38
on l982, rIvnfI-
zncIonos on Crnn Irofnnn, uosroguIncIon on Ios Isfnuos !nI-
uos. In cunIquIor hIofosIs, no cnbo uuun uo quo In IogIsIncIon
uIcfnun n nrfIr uo In roformn uoI Isfnuo so Insorfn on un mo-
uoIo oconomIco munuInI quo nuosfrn jurIsruuoncIn no hnbrn
uo consIuornr InconsfIfucIonnI.
AIgunos cnsos son mns comIojos or unn frnuIcIon uo
onsnmIonfo muy uIforonfo on In mnforIn,
39
oro fnmbIon on-
snmos quo suornrnn oI IeeI consfIfucIonnI.
4.3. Lo Jerogoci6n por JecreIo Je le,ee inIertencionieIo
!os uocrofos uIcfnuos Iuogo uo Ins Ioyos 23.696 y 23.69? uu-
rnnfo Ios uos o fros rImoros nnos uo ojocucIon uo osfn IogIsIn-
cIon so uIvIuon bnsIcnmonfo on: o) Ios quo sIonfnn rIncIIos y
normns IognIos no osfnbIocIuos on osns Ioyos, oro con funun-
monfo on oI mIsmo osfnuo uo nocosIunu ubIIcn; or fnnfo, ro-
gInmonfos uo nocosIunu y urgoncIn; I) Ios quo consfIfuyon In
ojocucIon uoI rIncIIo uosroguInforIo y uosmonooIIznuor uoI
nrf. l0 uo In Ioy 23.696; or fnnfo, rogInmonfos uo ojocucIon o
uoIognuos.
In oI sogunuo cnso, no croomos quo oxIsfn uuun uo quo oI
Uongroso uo In ncIon uouo on uoformInnuns cIrcunsfnncIns
uoIognr nI Iouor IjocufIvo In uoformInncIon uo un nsocfo
fncfIco Infogrnuor uo unn normn IogIsInfIvn,
40
y no nos nroco
4.3?
A!I C. I!IO y MIUHI! !!!ITY, Lee noIionolieoIione, ou.
IconomIcn, Inrs, l982.
4.38
JAIMI VIA! II!OMO, Aocionolicocionee , energencio econ6nico,
!nIvorsIunu Ixfornnuo uo UoIombIn, Iogofn, l984.
4.39
Vor nuosfro nrfcuIo Deereguloci6n , pritoIicoci6n porIuorio, on
In !ovIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, n 9/l0, Is. As., l993, s. 3l n
46.
4.40
Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In ncIon, cnso Delfino, Iolloe, f.
l48, s. 434 y ss., nno l92?, quo rorouucImos y comonfnmos on nuosfro
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, PorIe generol, f. l, Iu. MncchI, Is.
As., l9?4, cnfuIo V, s. 4? y ss., 5? y ss.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 22
quo oI Iouor IjocufIvo hnyn oxcouIuo oI mnrco uo In IogIsIncIon
nI IuonfIfIcnr ofrns normns IogIsInfIvns nIcnnznuns or oI rIn-
cIIo uo uorogncIon gonorIcn y uoIogncIon InuIvIuunIIznuorn uoI
nrf. l0 uo In Ioy 23.696.
A uIforoncIn uo Ins cInsIcns uoIogncIonos nrn In roguIncIon
uo uorochos InuIvIuunIos,
4l
osfns son rIncInImonfo uoIogncIo-
nos nrn In uosroguIncIon,
42
Io cunI suono oxnnuIr oI nmbI-
fo uo Ios uorochos InuIvIuunIos on unn concocIon cInsIcn, so
onfIonuo
43
nnfos rosfrIngIuos or In IogIsIncIon quo so nbnn-
uonn.
44
UoncIuImos, uos, quo Ios uocrofos quo InuIvIuunIIznn Ioyos
quo so IuonfIfIcnn como uorognuns or nIIcncIon uoI rIncIIo
uo Ios nrfs, l0 y 6l uo In Ioy 23.696 son consfIfucIonnIos y no
consfIfuyon rogInmonfos uo nocosIunu y urgoncIn nI nocosIfnn
rnfIfIcncIon IogIsInfIvn.
osfncnmos fnmbIon quo or nIIcncIon uoI vIojo rIncIIo
uo quo In nbrogncIon uo unn normn nbrognforIn no hnco ronn-
cor In normn InIcInImonfo nbrognun (MossInoo), Ins Ioyos ns
uojnuns sIn ofocfo soIo uouon sor rosfnbIocIuns or nuovn Ioy
uoI Uongroso, sIonuo ImosIbIo fnnfo hncorIns ronncor or ncfo
rogInmonfnrIo como susfIfuIrIns or normns nuovns roguInfo-
rIns on souo con soIo ojorcIcIo uo comofoncIn numInIsfrnfIvn.
4.4l
!n IIsfnuo uo oIIns on IIAUHI, oI. ciI., cnfuIo IV, nnrfnuo I, s.
l80 n l95.
4.42
Vor nuosfro nrfcuIo Lo toliJec coneIiIucionol Jel JecreIo 22S4/
91, on oI IorIouIco IconomIco TrIbufnrIo, Is. As., n l, novIombro uo
l99l; J!A UA!!OS UASSACI, Lo Jeereguloci6n Je ocIitiJoJee JiepueeIo
por el JecreIo 22S4/91, on In !ovIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, n ?/
8, Is. As., l99l, s. 3?9 y ss.
4.43
o so frnfn, obvInmonfo, uo unn oxnnsIon uo Ios IInmnuos uoro-
chos socInIos. Sobro oI fomn uo Ios uorochos socInIos, oconomIcos y cuI-
furnIos nos romIfImos n nuosfro IIbro DerecIoe Iunonoe, oI. ciI., s. 99
y ss.
4.44
II rIncInI suuosfo os oI confomInuo on oI nrf. l0 uo In Ioy
23.696.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 23
4.4. Loe reglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio
!n InfoncIon IogIsInfIvn orn osocfIcn on cunnfo n Ins uoIo-
gncIonos quo ronIIznbn nI orgnno numInIsfrnfIvo y no osfnbn on
oIIn ronIIznr unn mnsIvn frnsforoncIn uo ofosfnuos n In numI-
nIsfrncIon como uo hocho so rouujo: como uocn UAMMIO, In
nocosIunu no IogIfImn osfo ouor on oI sIIoncIo y nun confrn In
voIunfnu uo In Ioy oscrIfn.
45
Uon fouo, os uo obsorvnr quo In cnIIfIcncIon IogIsInfIvn uo In
ronIIunu ofocfunun or Ins Ioyos 23.696 y 23.69?, quo un unfo
uo nrfIun n osfo rocoso normnfIvo, fuvo on su momonfo sus-
fonfo fncfIco sufIcIonfo, como Io nfosfIgunbnn Ios unfos ocono-
mIcos yn vIsfos.
SI osfns Ioyos son consfIfucIonnIos on hnbor uoformInnuo In
oxIsfoncIn uo un osfnuo uo nocosIunu ubIIcn, onfoncos fnm-
bIon uuo oI Iouor IjocufIvo, con IgunI fununmonfo on oI osfn-
uo uo nocosIunu ubIIcn oxIsfonfo, fonor hnbIIIfncIon uo como-
foncIn, on osn oocn, nrn uIcfnr rogInmonfos uo nocosIunu y
urgoncIn.
IIIo os ns soIo on cunnfo n In hnbIIIfncIon uo comofoncIn
IogIsInfIvn, sIn orjuIcIo onfoncos uoI confroI uo consfIfucIonn-
IIunu uoI confonIuo uo Io quo on cnun cnso so hnyn rosuoIfo:
susfonfo fncfIco uo In uocIsIon concrofn, roorcIonnIIunu, nuo-
cuncIon uo mouIo n fIn, nusoncIn uo uosvIncIon uo ouor, no
croncIon uo frIbufos, ofc.
In Ios rImoros fIomos uo In omorgoncIn fuo oxIIcnbIomonfo
cnofIcn In snncIon uo rogInmonfos uo nocosIunu y urgoncIn,
muchos uo oIIos uorognuos Iuogo onfro s o cnuos on vIrfunI
JeeueIuJo, o rofIrnuos uoI Uongroso or oI Iouor IjocufIvo on
unn suorfo uo nufouorogncIon. In cunnfo n Ios uomns, os ro-
4.45
III!IUO UAMMIO, Coreo Ji JiriIIo onninieIroIito, roImrosIon uo
In obrn concobIun on Ios nnos l9ll-l9l4, ou. Uounn, Inuun, l960, . 95.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 24
bnbIo quo nIgunn nrfo uo Ios uIcfnuos on oI orouo l989/l992
sobrovIvnn, n fuor o n osnr uo In hIsforIn.
46
In cunIquIor cnso, cnbo rocorunr quo no onfrnn on osn IIsfn
Ios uocrofos quo ojorcon In uoIogncIon o ronIIznn In ojocucIon
uoI nrf. l0 uo In Ioy 23.696.
o fouos mouos, so hn uo ovIfnr cnor on Ins oIIgrosns uocfrI-
nns uo quo Ios hochos cronn uorocho,
4?
oI uorocho uo nocosI-
unu,
48
In nocosIunu como fuonfo uo uorocho,
49
oI uorocho uo
omorgoncIn
50
y nrocIuns vnrInnfos nrgumonfnIos, como In
IogIfImncIon uo hocho or consonso quo nIgunn uocfrInn nr-
gumonfo n comIonzos uoI gobIorno Je focIo InsfnInuo on l966.
Hny uocrofos fununuos on In omorgoncIn quo son uIrocfn-
monfo InconsfIfucIonnIos, uo Io cunI hny bnsfnnfo oscrIfo nI
4.46
onfro uo In coIosn bIbIIogrnfn vor !AIAI! III!SA, 1l JecreIo-
le,. UnrocIeree generolee , reginen juriJico, on 1eIuJioe Je JerecIo
pIlico, f. III, orecIo coneIiIucionol, ou. onImn, Is. As., l952, s.
43l y ss.; UISA! A. Q!ITI!O, Loe JecreIoe con tolor Je le,, InsfIfufo uo
IsfuuIos IoIfIcos, MnurIu, l958, s. 84 y ss. Inrn unn bIbIIogrnfn oso-
cfIcn on mnforIn uo uocrofos-Ioyos uo gobIornos Je focIo vor In quo
rosonnmos on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito. PorIe gene-
rol, f. l, Is. As., l9?4, roImrosIon l990, cnfuIo V, . 38, nofn l.
4.4?
WA!TI! JI!!IIK, VeruolIungerecII, !ohrmIffoI-VorIng, Offonburg,
3" ou. , l948, s. l25 y l26. Uomnrnr, uoI mI smo nufor, GeeeIc,
GeeeIceeonuenJung unJ ZueclnoeeigleiIeeruogung, ou. Mohr,
TubIngon, l9l3, s. l3 y ss.
4.48
!n ojomIo on MA!A ATOIA !IOIATI, DerecIo Je neceeiJoJ, As-
fron, Is. As., l980, s. 85 y 86.
4.49
o In cunI hny ocn bIbIIogrnfn on oocns consfIfucIonnIos, y co-
Iosn on oocns uo guorrn, como In quo cIfn CIOVAI MII!I on su nofn I n
In . 95 uo In roImrosIon uo In obrn uo UAMMIO, yn cIfnun. !o mIsmo
ocurro onfro nosofros: cunnuo uocno oI consfIfucIonnIIsmo y so uobIIIfn
oI Isfnuo uo uorocho, numonfnn Ios ouoros Je focIo y sus uofonsoros.
4.50
ISTO! II!O SAC!IS, DerecIo coneIiIucionol , JerecIo Je ener-
gencio, conforoncIn uo IncororncIon n In Acnuomn ncIonnI uo orocho
y UIoncIns SocInIos uo Iuonos AIros, l0 uo mnyo uo l990, on ronsn, quo
rosonn !IIO, oI. ciI., . 92, nofn l. SAC!IS consIuorn mns mouornuo oI
rIncIIo neceeeiIoe jue coneIiIuiI quo oI neceeeiIoe non IoIeI legen (y
hnbIn uo un uorocho uo omorgoncIn surnconsfIfucIonnI). !n uIsfIncIon
os uomnsInuo roxImn n In quo rocuorun Z!III onfro oI jue oJ Iellun y
oI jue in Iello (Z!III, oI. ciI., . l88).
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 25
rosocfo, nunquo no nroco prino focie roxImn nI mnsIvn su
uocInrncIon juuIcInI uo InconsfIfucIonnIIunu, snIvo nIgunos su-
uosfos nIsInuos.
In cunIquIor cnso, osfn os sIn uuun unn uIforoncIn cnIfnI
fronfo n ofros suuosfos hIsforIcos uo conconfrncIon IogIsInfIvn
on oI ojocufIvo, on Ios quo so frnfnbn uoI ojorcIcIo uo unn oIfI-
cn InforvoncIonIsfn y rosfrIcfIvn uo Ios uorochos,
5l
o uo hIofo-
sIs uo guorrn.
52
Y cnbo fnmbIon nuvorfIr quo In rovorsIon uo Ios unfos ocono-
mIcos osIbIomonfo ormIfn sosfonor quo oI osfnuo uo nocosI-
unu ubIIcn formIno nroxImnunmonfo on l992, ceeonJo o por-
Iir Je enIoncee lo IoIiliIoci6n poro el JicIoJo Je reglonenIoe
Je neceeiJoJ , urgencio.
As os como, or ojomIo, nos nroco consfIfucIonnI o Irro-
vorsIbIo In uosroguIncIon y uosmonooIIzncIon osfnI uoI uocro-
fo ll8?/93, oro no nocosnrInmonfo In nuovn roguIncIon quo on
oI mIsmo uocrofo so osfnbIoco.
5. Iefornoe penJienIee
!n roformn quo vonImos uo oxIIcnr hn uosnrmnuo mucho
uoI vIojo nnrnfo osfnfnI, oro Io hn fnIfnuo njusfnr oI rosfo n In
nuovn uInnmIcn quo hn cronuo. Uorro con oIIo oI rIosgo uo quo-
unr cInuuIcnnfo fronfo n In nuovn ronIIunu quo hn cronuo. Ho-
mos moncIonnuo yn nIgunns uo Ins cuosfIonos juruIcns quo
quounn or nhorn on snIuo nognfIvo.
l
4.5l
Sobrnn ojomIos. Infro ofros vor oI quo roInfn !OCI! IOA!, Le
JroiI eI l`1IoI Jone lo JocIrine noIionole-eociolieIe, 2" ou., !.C..J.,
Inrs, l939, s. 5 y 6, y sus roforoncIns.
4.52
Uomo Ioy IngIosn uo l940 1nergenc, Pouere (Defence) AcI, fnm-
bIon uonomInnun cnusfIcnmonfo 1ter,IIing onJ 1ter,IoJ, AcI. Vor
UA!!ITO KIMI A!!I, Lou onJ orJere, ou. Sfovons nnu Sons, !onuros,
l94? s. 206 y ss.
5.l
Supro, unfo 4.2, nnrfnuo I, y sus romIsIonos.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 26
5.l. Lo proIecci6n Jel ueuorio
In rImor Iugnr, uosfncnmos quo founvn no nroco hnborso
fomnuo nofIcIn on nuosfro mouIo uo quo Ins nuovns formns
confrncfunIos uo concosIon o IIconcIn fIonon un rogImon juruI-
co frnuIcIonnI on nuosfro mouIo, quo corrosonuo uosomoIvnr:
In IImIfncIon uo Ios uorochos uoI concosIonnrIo o IIconcInfnrIo,
2
In rofoccIon uoI usunrIo or In nuforIunu osfnfnI uo confroI.
3
Iso rogImon juruIco founvn osfn InmorocIunmonfo no vuoI-
fo n In momorIn rosonfo, on nrfo orquo fnIfn nun Insfru-
monfnr Ionnmonfo In oornfIvIunu uo Ios orgnnIsmos uo nII-
cncIon.
5.2. Lo reguloci6n Je nuetoe conIroIoe
IxIsfIoron on l992 uos royocfos uo roformn uo In IogIsIn-
cIon uo confrnfos numInIsfrnfIvos,
4
quo homos fonIuo oorfunI-
unu uo nnnIIznr rocIonfomonfo.
5
IIIos confInunn unn fonuon-
cIn ncfunI on Ios nsos uo AmorIcn !nfInn,
6
bnjo In sugoroncIn
5.2
!AIAI! III!SA, ConeiJerocionee eunorioe eoIre lo conceei6n Je
eerticioe pIlicoe, Is. As., l93?, Uomnnn Imrosorn ArgonfInn, s. 49
y ss., IVn. UonforoncIn ncIonnI uo Abognuos, Ieginen juriJico Je lo
conceei6n Je eerticio pIlico, Is. As., l936, TnIIoros uo Arfos CrnfI-
cns, s. 3? y ss; Iolloe C.S.A, f. 49, . 224, 9?; in re 1rcolono t. LonIeri
Je IeneIou, f. l36, . l6l; f. l55 . l2; ofc. In oIIos so hIzo morIfo uo In
jurIsruuoncIn nmorIcnnn: Munn 1llinoie 94 !. S. ll3; Gronger Coeee,
94 !. S. l55 y ss.; Spring Volle, WoIer Worle t. SIoIIler, ll0 !. S. 34?;
l2 !. S. 659, in re AorIIueeIern IerIilicing C t. Villoge of H,Je Porl.
5.3
UA!!OS MA!I! C!IUUO, PoIeeIoJ Ioriforio, conIrol eeIoIol , IuIelo
Jel ueuorio (A prop6eiIo Je lo pritoIicoci6n Je 1nIel), !ovIsfn uo o-
rocho AumInIsfrnfIvo, n 5, l990, s. 48l y ss., con comIofn y roIIjn
rocoIIncIon uo jurIsruuoncIn y uocfrInn on In mnforIn.
5.4
!no uo oIIos, quo no fuo onvInuo nI Uongroso, osfn ubIIcnuo on In
!ovIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, n 9/l0, Is. As., l992, s. 233 y ss.
5.5
ConenIorioe ol Pro,ecIo Je Le, Je ConIroIoe PIlicoe, conforon-
cIn ronuncInun on Uoruobn, on Ins Jornnuns uo l993 uo In Unmnrn
ArgonfInn uo In UonsfruccIon, on ronsn.
5.6
Ior ojomIo UoIombIn, IrnsII, !ruguny. Homos comonfnuo In Ioy
brnsIIonn 8666 on nuosfro frnbnjo Principioe Je lo liciIoci6n pIlico en
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 2?
oxfornn uo rocurnr ofIcIonfIznr oI rocoso uo confrnfncIon os-
fnfnI y bnjnr sus cosfos.
TnIos royocfos no rocogon nIgunns uo Ins vorunuornmonfo
nuetoe fIgurns confrncfunIos, como, or ojomIo, oI confrnfo
or ngoncIn rovIsfo on oI uocrofo ?90/90.
5.3. Uno nueto legieloci6n conIrocIuol
Ofrn fnIoncIn os quo no Infonfnn ronrnr n In Iuz uo In oxo-
rIoncIn comnrnun Ios ofocfos uoIoforoos uo nnfIguos vIcIos nu-
mInIsfrnfIvos,
?
nI mojornr In ofIcIoncIn uoI Isfnuo on confrn-
fnr n rocIos uo morcnuo.
8
5.4. Loe conIrolee Je lo ocIitiJoJ pritoIicoJo
II cnmbIo hnsfn nhorn frnnsIfo In vn uo In uosmonooIIzncIon
y uosroguIncIon, oro no orfoccIono nun oI confroI osfnfnI uo
Ins ncfIvIunuos rIvnfIznuns bnjo un rogImon monooIIco: gns,
nguns, oIocfrIcIunu, foIofonos, ofc. !no uo fnIos mocnnIsmos uo
confroI os oI uo Ins nuuIoncIns ubIIcns, nI quo n confInuncIon
nos roforImos.
6. 1l proceJinienIo Je ouJiencio pIlico
SI bIon oxIsfon InfInIunu uo fomns uoI uorocho numInIsfrnfI-
vo ncfunI quo ournn sor oxuosfos, oIogImos nrn osfn ocn-
lo le, S666, conforoncIn ronuncInun on oI 111 Congreeo 1nIernocionol Je
DerecIo AJninieIroIito, rImorn nrfo, Ioz uo Igunzu, IrnsII, 9 uo
sofIombro uo l993, on ronsn.
5.?
AIgo homos uIcho on nuosfro nrfcuIo 1l infornolieno , lo concu-
rrencio en lo liciIoci6n pIlico, IetieIo uo orocho AumInIsfrnfIvo, n
ll, Is. As., l992, s. 293 n 3l8.
5.8
AIgo nrocIuo osfn ocurrIonuo on ofros nsos InfInonmorIcnnos,
quo or IgunI sugoroncIn oxfornn osfnn mouIfIcnnuo su IogIsIncIon gono-
rnI uo confrnfos numInIsfrnfIvos, con ofIcncIn vnrInun. Homos frnfnuo oI
fomn on Principioe Je lo liciIoci6n pIlico en lo le, S666, conforoncIn
ronuncInun on oI 111 Congreeo 1nIernocionol Je DerecIo AJninieIroIi-
to, rImorn nrfo, Ioz uo Igunzu, IrnsII, 9 uo sofIombro uo l993, on
ronsn.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 28
sIon uosnrroIInr Ios IInonmIonfos uoI fufuro rogImon n unr n
Ins nuuIoncIns ubIIcns; oIIo, or uIvorsns rnzonos.
In rImor Iugnr, orquo nroco sor Io nroInuo on un somI-
nnrIo sobro rocouImIonfo numInIsfrnfIvo, frnfnnuoso jusfnmon-
fo uo un nuovo rocouImIonfo numInIsfrnfIvo quo hnbrn quo
roguInr y osfuuInr.
In sogunuo Iugnr, orquo yn so osfnn ronIIznnuo on oI ns
nIgunns uo Ins rImorns nuuIoncIns ubIIcns quo mnnunn Ins
Ioyos ncfunIos uo confroI uo sorvIcIos rIvnfIznuos; on forcor
Iugnr, orquo os oI fomn quo so osfn osfuuInnuo on In ncfunII-
unu con mIrns n su roguIncIon.
Trnfnromos on Io quo sIguo, onfoncos, uo oxonor nIgunns
uo Ins Iuons bnsIcns nIrououor uo Ins cunIos so osfnn oInbornnuo
nIgunos royocfos nrn un nuovo sIsfomn normnfIvo.
l
AIgunns uo Ins nuovns Ioyos uo Ios sorvIcIos rIvnfIznuos
bnjo rogImon uo IIconcIn o concosIon cronn onfos o nuforIunuos
numInIsfrnfIvns uo confroI, n Ins cunIos Imonon oI rogImon uo
nuuIoncIn ubIIcn nrn oI uIcfnuo uo normns gonornIos, como
or ojomIo oI rogImon fnrIfnrIo, o nrn In rosoIucIon uo grnn-
uos royocfos, nIIcncIon uo snncIonos, ofc.
Infro oIIns cnbo uosfncnr, or ojomIo, In Ioy roguInforIn uo
In rosfncIon uo sorvIcIos oIocfrIcos, quo oIligo nI onfo n ronII-
znr Ins nuuIoncIns ubIIcns on Ios suuosfos quo confomIn
(Ioy 24.065, nrfs. ll, l3, l5, 32, 46, 48, ?3, ?4) y osocfIcnmonfo
Io foculIo uIcfnr y nIIcnr su roIo rogInmonfo uo nuuIoncIns
ubIIcns (nrfs. 8l y 56, Inc. j); o In Ioy 24.0?6, roguInforIn uoI
gns, nrfs. 46, 4?, 52, Inc. l, 68, ?3.
6.l
!ns Iuons quo sIguon hnn sIuo oInbornuns con InforvoncIon uo
uIsfInfos osocInIIsfns, onfro oIIos !OII!TO SO!, MA!IO !IJTMA IA!AH,
CI!M J. IIA!T UAMIOS, oI suscrIfo, y funcIonnrIos uo uno uo Ios onfos
roguInuoros. Uomo on foun obrn coIocfIvn, no cnbo nI nqu oxosIfor sIno
nsumIr In rosonsnbIIIunu or Ios orroros y uocIInnr In nuforn uo Ios
ncIorfos. In fouo cnso, s ouomos uocIr quo Io roIo o njono quo nqu
oxonomos como osfnuo ncfunI uo In uIscusIon, gunrun nrmonn con nuos-
fro onsnmIonfo.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 29
6.l. Lo ouJiencio pIlico cono porIe Jel JeIiJo proceeo
!n gnrnnfn uo or nI Inforosnuo (con nccoso nI oxouIonfo,
uobnfo y ruobn, confroI uo In rouuccIon uo In ruobn, nIognfo
y uocIsIon fununun sobro Ios hochos nIognuos y robnuos), on-
Iee uo uIcfnr unn uocIsIon quo uoun nfocfnr sus uorochos o
Inforosos os un rIncIIo cInsIco uoI uorocho consfIfucIonnI y
numInIsfrnfIvo, quo nhorn quoun IognImonfo oxfonuIuo n In
nuuIoncIn ubIIcn nrn oI confroI uo Ins ncfIvIunuos rIvnfIzn-
uns bnjo un rogImon monooIIco u oIIgooIIco.
Icho on ofrns nInbrns, oI uorocho n fonor nuuIoncIn ubII-
cn on Ios cnsos rovIsfos or In Ioy os nhorn nrfo uo In gnrnn-
fn consfIfucIonnI uoI nrf. l8 y un Iugnr n In InfrouuccIon uoI
cnso fouornI or nrfo uo fouos Ios IogIfImnuos n fonor In nu-
uIoncIn (quo no soIo Ios fIfuInros uo uorochos subjofIvos sIno
fnmbIon Ios fIfuInros uo Inforosos IogfImos o uIfusos).
UInro osfn quo os uo fomor quo ocurrn con In nuuIoncIn u-
bIIcn como nrfo uoI uobIuo rocoso un uosconocImIonfo nrocI-
uo nI quo no Infrocuonfomonfo sufro In nuuIoncIn rIvnun uos-
oyonuo onfoncos oI consojo uo WAI: SI su ImorfnncIn fuorn
comronuIun corrocfnmonfo uoborn sor osfnbIocIuo fnn rgIun-
monfo or Ios numInIsfrnuoros, on su roIo Inforos como or
Ios nbognuos. Iorquo fIonuo n unn uocIsIon mns jusfn y ns n
unn mojor numInIsfrncIon.
2
Uomo yn uocn oI mIsmo WAI, In rogIn quo oxIgo unn
nuuIoncIn os uo vnIIuoz cnsI unIvorsnI. Iuouo sor Innfonun sIn
IncomnfIbIIIunu uosuo su nnfIvo suoIo juuIcInI n cunIquIor nrfo
uoI cnmo uo In numInIsfrncIon; osfn rogIn nbnrcn foun In
6.2
TouorJe oJninieIroIite jueIice, Ann Arbor, l963, . ll, nuosfro
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 2, PorIe generol, oI. ciI., cn.
XVII, . 36; nuosfrn Teorio generol Je JerecIo oJninieIroIito, oI. ciI. .
6?4.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 30
nocIon uo rocouImIonfo IognI (foir proceJure), o uobIuo roco-
so y os nfn uo grnn oInborncIon on uofnIIo.
3
II uosnfo uoI rosonfo nrn nuosfros gobornnnfos os com-
ronuor quo nIngunn cInso uo gonfo so bonofIcIn mns n In Inr-
gn uo unn jusfn numInIsfrncIon quo Ios numInIsfrnuoros mIs-
mos, orquo oI Isfnuo osfn consusfnncInuo (perneoIeJ) uosuo
In cusIuo hnsfn oI fonuo con In vorunu uo quo e/ goIierno Je-
penJe Je lo oproIoci6n Je loe goIernoJoe. II foir plo, on In
numInIsfrncIon onroInrn Ins sImnfns uoI cIuununno y rouucI-
rn onormomonfo In frIccIon con quo funcIonn In mnquInnrIn
uoI gobIorno.
4
!n nuuIoncIn ubIIcn vIono ns n nuquIrIr un uobIo sIgnIfIcn-
uo oIfIco y juruIco. II rImoro rosocfo n In cnIIunu uo nbIor-
fo nI conocinienIo ubIIco uo Ios ncfos osfnfnIos; oI sogunuo n
In porIicipoci6n uoI ubIIco como porIe on oI rocouImIonfo, no
como osocfnuor, y fIono unn Inrgn frnuIcIon uocfrInnI quo nhorn
oI IogIsInuor vIono fInnImonfo n roconocor.
5
Sogurnmonfo convonurn comIomonfnr In nuuIoncIn ubII-
cn con In InsfIfucIon uoI ombuusmnn o uofonsor uoI usun-
6.3
H. W. !. WAI, AJninieIroIite lou, Oxforu, l96l, s. l4l y ss.,
A!II!TO !AM !IA!, Loe principioe generolee Jel JerecIo en lo ConeIi-
Iuci6n uruguo,o, MonfovIuoo, l958; !AIAI! IT!IA U!ISTA, Cureo Je
JerecIo oJninieIroIito, MnurIu, l965, . 598; CO!I!!O, Teorio generol
Jel JerecIo oJninieIroIito, oI. ciI. cn. XVII, . 32.
6.4
H. W. !. WAI, TouorJe oJninieIroIite jueIice, Ann Arbor, l963,
. l9; CO!I!!O, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 2, PorIe generol,
oI. ciI., cn. XVII, . 38; Teorio generol Je JerecIo oJninieIroIito, oI.
ciI., . 6??.
6.5
Vor nuosfros frnbnjos Coucee Je porIicipoci6n ciuJoJono on Cr6-
nico Jel V Congreeo Hiepono-Lueo-Anericono-Iilipino Je Municipioe,
MnurIu, l9?0, ou. uoI InsfIfufo uo IsfuuIos uo AumInIsfrncIon !ocnI, f. I,
s. l05? n l085; Viejoe , nuetoe iJeoe eoIre porIicipoci6n en Anerico
LoIino, !ovIsfn InfornncIonnI uo UIoncIns AumInIsfrnfIvns, IrusoIns,
l98l, voI. X!VII-l98l, n 2, s. l26-l32, rorouucIuo on In !ovIsfn uo
IroIfo IubIIco, nno XIV, n 5?/58, Snn InbIo, l98l, s. 29 n 38; Lo
porIicipoci6n oJninieIroIito, frnbnjo rosonfnuo nI Uongroso Iboro-
nmorIcnno sobro SocIounu, omocrncIn y AumInIsfrncIon, AIcnIn uo
Honnros, l2-l4 uo junIo uo l984, ubIIcnuo on oI IIbro uoI 1neIiIuIo Ao-
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 3l
rIo, Iuon fnnfo o mns vIojn quo In nnforIor, oro n In cunI no
nrocIorn hnbor founvn IIognuo su horn IogIsInfIvn.
6
!n puIliciJoJ uo In nuuIoncIn ubIIcn nocosIfn uo In oroliJoJ,
In inneJioci6n y In norfurn uoI ncfo n Ios mouIos uo ronsn; In
porIicipoci6n roquIoro uoI vIojo infornolieno, In conIroJic-
ci6n, inporcioliJoJ ,, JeeJe luego, el onplio reconocinienIo
Je lo legiIinoci6n uo Ios usunrIos y forcoros on sus Inforosos
IogfImos y uIfusos.
In osfn uIfcII y nuovn mnforIn uo In horn ncfunI oI confroI
mouInnfo nuuIoncIn ubIIcn uo Ios sorvIcIos rIvnfIznuos on
conuIcIonos loIo eeneu monooIIcns, os onfoncos uoI cnso rocor-
unr unn voz mns oI rIncIIo rocfor sonnInuo or I!AIIS: !n
Iuz uoI soI ... os oI mojor uo Ios uosInfocfnnfos; In Iuz oIocfrIcn,
oI mojor oIIcn.
?
!n nuuIoncIn ubIIcn con Ins cnrncforsfIcns oxuosfns os
uno uo Ios mouos con quo In Ioy oruonn Insfrumonfnr In rIncI-
nI obIIgncIon uoI onfo: rofogor nuocununmonfo Ios uorochos
uo Ios usunrIos (Inc. o uoI nrf. 2 uo In Ioy 24.065).
?. Lo eIopo Je preouJiencio
Inrn quo In nuuIoncIn ubIIcn funcIono nuocununmonfo os
nocosnrIo ronIIznr unn ronuuIoncIn oruonnuorn uoI frnmIfo. Y
cionol Je AJninieIroci6n PIlico, AIcnIn uo Honnros-MnurIu, Isnnn,
l985, Congreeo 1Ieroonericono eoIre SocieJoJ Denocrocio , AJninie-
Iroci6n, s. l99 n 2ll; rorouucIuo on In !ovIsfn uo IroIfo IubIIco, n
?4, Snn InbIo, l985, s. l5 n 25.
6. 6
Vor CO!I !!O, An onIuJenon for ArgenIino. Yee IuI. . . ,
InfornnfIonnI !ovIow of AumInIsfrnfIvo ScIoncos, IrusoIns, voI. !-l984,
n 3, s. 230 y ss.; frnuucIuo nI orfuguos y ubIIcnuo on In !ovIsfn uo
IroIfo IubIIco, n ?5, Snn InbIo l985, s. ?6 n 8l; JO!CI !. MAIO!AO, 1l
onIuJenon. Defeneor Jel pueIlo , Je loe ineIiIucionee repuIliconoe,
ou. MncchI, Is. As., l98?; I!A!O II!AO !!A, 1l Jefeneor Jel pueIlo,
on oI IIbro coIocfIvo DerecIo pIlico protinciol, f. III, oI. ciI., s. 293 y
ss.; MIC!I! M. IAI!!A, Lo ineIiIuci6n Jel conieionoJo porlonenIorio, Is.
As., l9?2; ofc.
6.?
I!AIIS, cIfnuo or II!A! SUHWA!TZ, AJninieIroIite lou, Iosfon
y Toronfo, l9?6, . l2?.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 32
oIIo suono nuomns In ubIIcIunu rovIn uo nmbos rocouImIon-
fos. obon onfoncos rImoro ronrnrso Ios oIomonfos vIncuIn-
uos n In nuuIoncIn ubIIcn, sus nnfocouonfos, oI oxouIonfo y
ronrnr on su cnso In uocumonfncIon nuIcIonnI, con mns un
rosumon uo Ios hochos y oI uorocho nfInonfos nI robIomn n
rosoIvor, y fouo oIIo uobo unrso n ubIIcIunu.
!nn formn InusIbIo uo ofocfunr In ubIIcIunu InIcInI os or
nvIsos uo fnmnno y uurncIon ncoruos n In nnfurnIozn uo In cuos-
fIon n uobnfIr, quo confongnn unn InformncIon sucInfn oro
sufIcIonfo, roforIbIomonfo n pgino enIero inpor en Ios cnsos
fununmonfnIos, on Ios uInrIos rIncInIos uo In UnIfnI y oI
Iugnr uonuo so ronIIznrn In nuuIoncIn, sogun In IocnIIzncIon uoI
robIomn n sor nnnIIznuo. !n convocnforIn uobo unrso n ubII-
cIunu con nnfoIncIon sufIcIonfo, or ojomIo froInfn uns nnfos
uo eu inicioci6n, n fIn uo unr fIomo nrn In orgnnIzncIon ro-
vIn on In ofnn uo ronuuIoncIn.
In oso nvIso so uobo IncIuIr foun In InformncIon orfInonfo,
fnnfo n In ronuuIoncIn como n In nuuIoncIn; or ojomIo:
unn vorsIon sucInfn roIImInnr uo Ios hochos y uorochos
roInfIvos nI robIomn n rosoIvor, y on quo Iugnr, un y
hornrIo so uouo nccouor nI oxouIonfo y fofocoInrIo, o
rocogor InformncIon nuIcIonnI;
uonuo y hnsfn quo fochn so rocIbIrnn rosonfncIonos oscrI-
fns IuIonuo sor fonIuo como nrfo o como fosfIgo;
quIon sorn oI rosonsnbIo uo In InsfruccIon on In
ronuuIoncIn y on quo foIofonos y hornrIo so Io uouo con-
suIfnr;
oI Iugnr, hornrIo y fochn hnsfn In cunI so ournn rosonfnr
Ins soIIcIfuuos on In ronuuIoncIn;
on quo un, horn y Iugnr comonznrnn Ins sosIonos uo In
nuuIoncIn ubIIcn, oI hornrIo on quo so IIovnrnn uInrIn-
monfo n cnbo Ins sosIonos, quIon In rosIuIrn;
In InformncIon uo quo oI nnoI ourn Inforrognr IIbromon-
fo n Ios rosonfnnfos, fosfIgos oxorfos, nuforIunuos ubII-
cns o orsonns rIvnuns quo uosIgno nrn mojor Informn-
cIon uoI nnoI, ofc.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 33
In In ronuuIoncIn so uoformInn quIonos sornn Ins nrfos
ncofnuns con IogIfImncIon sufIcIonfo nrn ncfunr, y so numIfo
n Ios fosfIgos o fosfIgos oxorfos rouosfos, osonfnnoos o uo
ofIcIo; Iuogo uofIno o cIrcunscrIbo con mnyor rocIsIon, sI cnbo,
Ios hochos on uobnfo; fIono unn fInnIIunu mns orgnnIznfIvn quo
susfnnfIvn: no so uoformInnn o unn or robnuos hochos nI so
nuoInnfnn soIucIonos, n monos quo so nrrIbo n un ncuoruo on-
fro Ins nrfos on cuosfIonos quo uouon sor rosuoIfns uo fnI
mouo.
In osfo rovIo oruonnmIonfo uo In uIforIor nuuIoncIn so ro-
suoIvo o Informn quIonos, on quo oruon y con quo fIomo nrfI-
cInrnn on In nuuIoncIn ubIIcn, sIn orjuIcIo uo Ins fncuIfnuos
oruonnforIns o InsfrucforIns uoI nnoI quo uIrIgo In nuuIoncIn
ubIIcn.
?.l. 1l Jeeorrollo Je lo preouJiencio
!n ronuuIoncIn no consfIfuyo un rocouImIonfo formnI, sIno
unn sorIo uo rounIonos, conjunfns o no, uo Ios uIsfInfos ofIcIo-
nnnfos quo uosonn sor numIfIuos como nrfos o fosfIgos on In
nuuIoncIn ubIIcn, n Ios cunIos so Ios rosuoIvo su numIsIon y so
Ios nsIgnn un oruon uo InforvoncIon quo uoformInn quIon uIrI-
go oI rocouImIonfo uo ronuuIoncIn.
?.2. PreeenIoci6n Je eecriIoe , JocunenIoe pretioe
In oI Inzo nnuncInuo nI ronIIznrso In ubIIcncIon uo In nu-
uIoncIn ubIIcn, so rocIbIrnn Ins rosonfncIonos y uocumonfn-
cIonos quo Ios Inforosnuos quIornn norfnr.
In mnforIn uo rosonfncIonos no cnbo nuofnr rogIn IImIfn-
fIvn nIgunn on cunnfo n In IogIfImncIon, y onsnmos quo oI
moro Inforos sImIo consfIfuyo IogIfImncIon sufIcIonfo nrn
rosonfnr oscrIfos uo cunIquIor nnfurnIozn, nunquo oIIo no nI-
forn su IogIfImncIon osforIor.
In ofrns nInbrns, quo n cunIquIorn uo In comunIunu Io son
numIfIun, como uobo sorIo, unn rosonfncIon oscrIfn, no IIovn
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 34
nocosnrInmonfo n In concIusIon uo quo or oIIo nuquIorn un
uorocho subjofIvo o Inforos IogfImo n sor nrfo ncfIvn on oI
rocouImIonfo uo In nuuIoncIn ubIIcn.
?.3. AoIificocionee pritoJoe
UonsfIfuyo, n nuosfro juIcIo, cnrgn rocosnI uo Ios roIos
Inforosnuos ronIIznr rIvnunmonfo Ins nofIfIcncIonos, con on-
frogn uo coIns, quo fuoron nocosnrIns n Ios uomns Inforosnuos
o confrnInforosnuos.
Iuouo o no oxIgrsoIos unn uocInrncIon, jurnun o no, on oI
sonfIuo uo hnbor ronIIznuo fnIos nofIfIcncIonos y rosonsnbIII-
znrso uo oIIns, ncomnnnnuo on su cnso In rococIon fIrmnun
uo coIn u ofrn consfnncIn uo hnbor uIIIgoncInuo oI ncfo.
o fnI mouo so fncIIIfn oI conocImIonfo uo In uocumonfncIon
quo so InforcnmbIn or fouos Ios Inforosnuos y confrnInforosnuos
o forcoros, y so fncIIIfn fnmbIon nI onfo u orgnno uoIognuo ovI-
fnr cnrgnr con nrfo uo Ins frnmIfncIonos quo oscnnn n Io
confrnI uo su comofIuo.
osuo Iuogo quo fouo osfo no son mns quo rIncIIos gonorn-
Ios comunos uoI rocouImIonfo numInIsfrnfIvo nrgonfIno y com-
nrnuo, oro on fouo cnso uouo no osfnr uo mns rocorunrIos
cunnuo so frnfn uo su nIIcncIon n un rocouImIonfo rosocfo
uoI cunI no oxIsfo oxorIoncIn concrofn uo ImorfnncIn on nuos-
fro ns.
?.4. PrueIo IeeIinoniol onIicipoJo por eecriIo
Uonformo n Ins mouornns rncfIcns uoI rocouImIonfo numI-
nIsfrnfIvo, rosuIfn cInro quo so uobo numIfIr In rosonfncIon uo
fosfImonIos rosfnuos or oscrIfo. TnmbIon uouo oI Insfruc-
for, on cnso uo un numoro grnnuo uo fosfIgos, roquorIrIos In
rosonfncIon oscrIfn uo su uoosIcIon.
!os confrnInforosnuos uouon roquorIr su comnroconcIn
nrn hncorIo rorogunfns, o uouo fnmbIon uo ofIcIo cIfnrsoIo n
rosfnr uocInrncIon fosfImonInI on In nuuIoncIn mIsmn.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 35
?.5. CriIerio Je oJniei6n Je lo prueIo
nuo quo no os funcIon uoI funcIonnrIo quo fIono n su cnrgo
In ronuuIoncIn uocIuIr nI nuoInnfnr Iuons sobro In uocIsIon,
sIno mornmonfo oruonnr In rouuccIon uo Ins ruobns n sor
ofocfununs on In nuuIoncIn ubIIcn, hn uo fonor osocInI cuIun-
uo on no nuoInnfnr nI susfIfuIr su roIo crIforIo nI quo Iuogo
uoborn formnr oI onfo.
o Io confrnrIo oI rocouImIonfo quounrn vIcInuo oI iniIio,
on fnnfo no Io corrIjn oI onfo on In nuuIoncIn ubIIcn, or In
fnIfn uo ImnrcInIIunu uoI rocouImIonfo rovIo o In IrrnzonnbI-
IIunu on In InnumIsIon uo In ruobn.
Uomo uIjo on unn ocnsIon nuosfrn Uorfo Suromn uo JusfI-
cIn uo In ncIon on oI cnso AlJonic, uoI nno l960, no cnbo nI
orgnno numInIsfrnfIvo, on cnsos como Ios nqu juzgnuos, sIn
vIoInr rIncIIos nfInonfos n In gnrnnfn uo In uofonsn on juI-
cIo, roscInuIr uo osn ruobn con In morn nfIrmncIon uogmnfI-
cn uo quo Ios fosfImonIos son InsufIcIonfos o Innuocunuos. A In
nuforIunu numInIsfrnfIvn Io os unuo rochnznr In ruobn quo
surgo uoI uIcho uo Ios fosfIgos rouosfos, oro osfn fncuIfnu
soIo uobo sor ojorcIun, sIn cnor on nrbIfrnrIounu, oxrosnnuo
rnzonos concrofns quo fununmonfon su nrocIncIon.
l
?.6. OrJenonienIo prelininor Je lo ouJiencio
Uon fouos Ios unfos y oIomonfos uo juIcIo ns rounIuos, In
nuforIunu quo uIrIgo In ronuuIoncIn ronrn onfoncos oI cn-
IonunrIo o rogrnmn fonfnfIvo con oI cunI so ronIIznrn In nu-
uIoncIn ubIIcn: quIonos hnbInrnn, on quo oruon, un y hornrIo,
sujofo n In nuocuncIon quo rosuoIvnn Ios mIombros uoI nnoI.
Ironrnuo oso rogrnmn uo ncfIvIunuos, Io comunIcn n founs
Ins nrfos Inforosnuns n fIn uo quo uounn n su voz orgnnIznr
?.l
Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In ncIon, Iolloe, f. 248, . 625;
CO!I!!O, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 3, 1l ocIo oJninieIroIi-
to, oI ciI., cn. IX, . 28.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 36
su roIo fIomo uoI mouo quo Ios rosuIfo mns convonIonfo y
sIn nIfornr oI oruon rovIsfo nrn In nuuIoncIn ubIIcn.
8. Lo eIopo Je ouJiencio
8.l. Lo ineIrucci6n
!n uIroccIon uoI rocouImIonfo osfn n cnrgo uoI nnoI quo
uIrIgo In nuuIoncIn ubIIcn, on osocInI su rosIuonfo, quIonos
fonurnn nmIIns fncuIfnuos nrn InforrumIr n Ios rosonfnnfos
con rogunfns, unr or formInnuns sus oxosIcIonos, IInmnr n
oruon on In snIn y on su cnso uosnIojnr or In fuorzn ubIIcn n
Ios mIombros uoI ubIIco o uo Ios mouIos quo no gunruon In
uobIun comosfurn, ofc.
8.2. ProJucci6n Je prueIo en lo ouJiencio
!n ruobn oscrIfn yn hn sIuo rouucIun con nnforIorIunu, on
In ofnn uo ronuuIoncIn. !n ruobn uo quo so frnfn on oI roco-
uImIonfo ornI os fununmonfnImonfo Ios fosfImonIos, rogun-
fns y rorogunfns, fosfImonIos oxorfos, y ocnsIonnImonfo ox-
hIbIcIon uo ofrns ruobns no uocumonfnIos quo uounn mojor
IIusfrnr Io quo Ios fosfIgos oxIIcnn o uocInrnn (mnquofns, ob-
jofos, Innos, ofc.).
8.3. Ao precluei6n proceeol
SI uurnnfo oI rocouImIonfo uo In nuuIoncIn ubIIcn so ro-
sonfnrnn ruobns uocumonfnIos o hIcIornn rosonfncIonos uo
ofro fonor or quIon no fuvo InforvoncIon rovIn on In ofnn uo
ronuuIoncIn, no or oIIo uobo nuofnrso un crIforIo rIgorIsfn
uo rocIusIon rocosnI.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 3?
8.4. Corgo Je lo prueIo
!n cnrgn uo In ruobn rocno sobro oI concosIonnrIo o
IIconcInfnrIo, gonornuor, uIsfrIbuIuor, frnsorfIsfns, ofc.
l
Yn
homos oxIIcnuo oI confoxfo y oI mnrco uo osfn cuosfIon nI frn-
fnr uoI uorocho osIfIvo nrgonfIno on In mnforIn on nuosfrn
nnfIgun jurIsruuoncIn uo In Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In
ncIon.
Is oI mIsmo rIncIIo quo so nIIcn on uorocho comnrnuo
on mnforIn uo uorocho nmbIonfnI, on quo In cnrgn uo In ruobn
uo uomosfrnr quo uoformInnuo royocfo o nccIon no nfocfn oI
mouIo nmbIonfo mns nIIn uo ImIfos rnzonnbIos, Io comofo nI
quo royocfn uoformInnun nccIon, no n In comunIunu quo so
oono on su cnso nI royocfo.
8.5. ConIrol Je lo prueIo
Uon mnyor rnzon quo on oI rocouImIonfo numInIsfrnfIvo
gonornI, on In nuuIoncIn ubIIcn os osoncInI Io quo CA!UA I
ITI!!A y II!IZ IInmnn In InuIsonsnbIo rosoncIn y
nrfIcIncIon ncfIvns uo Ios Inforosnuos on In rncfIcn uo Ins
ruobns rouucIuns, como consocuoncIn nocosnrIn uoI cnrncfor
confrnuIcforIo quo os uo osoncIn nI rocouImIonfo.
2
8.6. PrueIoe eecreIoe o reeertoJoe:
o cnbo on In nuuIoncIn ubIIcn, nI IgunI quo on oI rosfo uoI
rocouImIonfo, numIfIr ruobns socrofns o rosorvnuns, conocI-
mIonfo rIvnuo uo In numInIsfrncIon o uoI juoz, ruobns IIogfI-
mnmonfo rouucIuns, ofc.: nun uouo sor consIuornuo como
8.l
CO!I!!O, IeeeIrucIuroci6n Jel concepIo , reginen juriJico Je loe
eerticioe pIlicoe, on !n !oy, f. l06, Is. As, l962, s. ll8? y ss.
8.2
Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, f. II, MnurIu, l9??, . 404; on
IgunI sonfIuo: CO!I!!O, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 4.l, Proce-
JinienIo , recureoe oJninieIroIitoe, oI. ciI., cn. II, . 48.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO I - 38
ruobn sI no InfrouucIuo como fnI;
3
Io quo no osfn on Ins ncfun-
cIonos no oxIsfo IognImonfo.
4
IIIo, con mns oI oIomonfnI rIn-
cIIo uo InoxIsfoncIn uo uocumonfncIon njonn nI conocImIonfo
uoI ubIIco.
5
8.?. PregunIoe , repregunIoe Je loe porIee
II rosIuonfo uoI nnoI unrn In nInbrn n Ins nrfos y fosfI-
gos, Inforrognrn uo ofIcIo y ormIfIrn quo Ins nrfos formuIon n
su voz rogunfns y so oongnn n Ins rogunfns quo consIuoron
InnroInuns, rosoIvIonuo on cnun cnso Io quo consIuoro orfI-
nonfo ncorcn uo In orfInoncIn uo Ins rogunfns y rorogunfns
formuInuns.
8.8. Deciei6n IonoJo ein ouJiencio pIlico
Is nuIn In uocIsIon quo so nuofo sIn nuuIoncIn ubIIcn, cunn-
uo oIIn osfn oxIgIun or In Ioy. !n jurIsruuoncIn osnnoIn, quo
nnfos consIuornbn ofosfnfIvns fnIos nuuIoncIns, Ins osfImn
nhorn rocofIvns con In consIguIonfo nuIIunu or omIsIon;
6
8.3
Uorfo Suromn uo Ios Isfnuos !nIuos, on UniIeJ SIoIee t. AIilene
SouIern I,. Co., !.S. 2?4 (l924), cIfnuo or WA!TI! CI!!HO!, IeJerol
oJninieIroIite proceeJinge, InIfImoro, l950 . 86.
8.4
TrIbunnI Suromo osnnoI (sIguIonuo nI norfonmorIcnno), sogun
Io rocuorun JIS!S COZ!IZ II!IZ, DerecIo proceeol oJninieIroIito, 2"
ou., f. II, MnurIu, l966, . ?48; !O!IS JAIII y ATHAII! !. ATHASO,
AJninieIroIite lou, Iosfon, l96l, s. 569 y 5?0, 5?8; CO!I!!O, TroIoJo
Je JerecIo oJninieIroIito, f. 4.l, ProceJinienIo , recureoe oJninieIro-
Iitoe, oI. ciI., cn. IV, . 5l, y cn. VI, . 25.
8.5
Vor, or ojomIo: OA! U. !OWAT (comIInuor), AJninieIroIite
eecrec, in JetelopeJ counIriee, UoIumbIn !nIvorsIfy Iross, uovn York,
l9?9; uoI mIsmo nufor, TIe rigII Io lnou. eeeo,e on goternnenIol
puIliciI, onJ puIlic occeee Io infornoIion, UnrIofon !nIvorsIfy, Offnwn,
l98l; Keeping iI Ioo Jorl, on IoIIcy OfIons, voI. 2, n 3, juIIo-ngosfo
uo l98l, s. 39 y ss.; IreeJon of infornoIion Iill Ioo reeIricIite, uInrIo
Sununy Sfnr, 22 novIombro l98l, . U-5; CO!I!!O, Lo oJninieIroci6n
porolelo. 1l poroeieIeno juriJico oJninieIroIito, oI. ciI., s. 54/55.
8.6
Vor: J!A MA!I! T!AYTI! JIMIIZ, Son nuloe loe reglonenIoe eloIo-
roJoe ein reepeIor el IrniIe Je ouJiencio:, Tocnos, MnurIu, l992, s. l8
y ss.
I! ISTAO AUT!A! I! I!IUHO AMIIST!ATIVO I - 39
on nuosfro cnso, oIIo os cnsI obvIo orquo oI cnrncfor obIIgnfo-
rIo uo In nuuIoncIn ubIIcn, on Ios cnsos nnnIIznuos, vIono oruo-
nnuo osocfIcnmonfo or In Ioy.
So frnfn, on ofocfo, uo In omIsIon uo un roquIsIfo osoncInI
conformo nI nrf. l4 uo In Ioy l9.549 y uo In uocfrInn on In mn-
forIn: IIIo os ns sInguInrmonfo cunnuo unn nuforIunu numI-
nIsfrnfIvn oncnrgnun uo fomnr unn uocIsIon so ronuncIn sIn
rocouor n Ins InvosfIgncIonos y consuIfns roquorIuns or IogIs-
IncIon on vIgor. Su uocIsIon os nuIn uo Iono uorocho nunquo In
Ioy no hnyn osfnbIocIuo osn snncIon nrn In omIsIon uo fnIos
formnIIunuos.
?
In cunIquIor cnso, nroco uIfcII quo oI onfo vnyn n jugnr In
IogIfImIunu uo su ncfo n In cnrfn uo omIfIr un rocouImIonfo
osfnbIocIuo fnmbIon on su roIo Inforos rncfIco y no soIo on
oI Inforos ubIIco; y nuomns os bIon snbIuo quo neliue eeI
inIocIo juro eertore quon tulneroIoe coueoe reneJiun
quoerere.
8
8.?
A!III!T, Le conIrle juriJicIionnel Je l`oJninieIroIion, Inrs, l926,
. 224; !. OIT, ConIenIieux oJninieIroIif, f. III, Inrs, l958, s. 809/9;
I!IQ!I U. IIT!AUUHI, Loe 6rgonoe coneulIitoe , el ocIo oJninieIroIito, on
In !ovIsfn uo orocho y AumInIsfrncIon MunIcInI, n l00, Is. As.,
l938, s. 32 y ss., . 3?; CO!I!!O, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f.
3, 1l ocIo oJninieIroIito, oI. ciI., cn. IX, . 9.
8.8
Vor: CI!SIIII UATA!I, 1l proceJinenIo onninieIroIito nei euoi oIIuoli
orienIonenIi giuriJici e non giuriJici, MIInn, l96?, . 4; CO!I!!O, TroIo-
Jo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 2, PorIe generol, oI. ciI., cn. XVII, .
40; ns como nuosfrn Teorio generol Je JerecIo oJninieIroIito, oI ciI.,
. 6?9.
CopiIulo 11
L/ 0Dh0E$lDh 0E D3R/$ Pu3Ll0/$ Y L/ PRlv/TlZ/0lDh
0E EVPRE$/$ Pu3Ll0/$ PDR 0Dh0E$lDh
1. II concofo uo IognIIunu
II rIncIIo do IognIIdnd sIgnIfIcn quo Ios ncfos y conor-
fnnIonfos do In ndnInIsfrncIon doLon osfnr jusfIfIcndos on
unn Ioy rovIn, quo roforILIo oro no nocosnrInnonfo hn do
sor do cnrcfor gonornI.
2
So frnfn, dosdo Iuogo, doI sonofI-
nIonfo on rInor Iugnr n In ConsfIfucIon
3
y n In Ioy doI
Iodor IogIsInfIvo, oro fnnLIon nI rosfo doI ordonnnIonfo
jurIdIco, or ojonIo n Ins nornns rogInnonfnrIns onnnn-
dns do In roIn ndnInIsfrncIon,
4
Io quo hn sIdo dndo on IIn-
nnr oI LIoquo do In IognIIdnd
5
o rIncIIo do jurIdIcIdnd do
In ndnInIsfrncIon.
6
1.1
Toxfo do In ConforoncIn dIcfndn on oI SonInnrIo InfornncIonnI do
orocho AdnInIsfrnfIvo orgnnIzndo or oI CoIogIo do ALogndos do Cosfn
!Icn y In !nIvorsIdnd do Cosfn !Icn, sofIonLro do 1981.
1.2
OA!CA I ITI!!IA, I!A!O, y II!IZ, TOMS !AM, Uurso uo
uorocho numInIsfrnfIvo, fono 1, 4" od., MndrId, 1980, s. 362-363.
1.3
Honos dosnrroIIndo oI unfo on Trnfnuo uo uorocho numInIsfrnfIvo,
f. I, Iuonos AIros, 19?4, cnIfuIo V, unfos 2 n 5.
1.4
OA!!IO IAIIA, II!AO, Trnfnuo uo uorocho numInIsfrnfIvo, voIu-
non I, roInrosIon do In ?" odIcIon, MndrId, 1980, s. 250 y ss.; OA!CA I
ITI!!A y II!IZ, o. cIf., s. 364-365, O!TIZ, I!A!O, !n ofosfnu
rogInmonfnrIn on Uosfn !Icn. !ogImon ncfunI y orsocfIvns, on !ovIsfn do
CIoncIns JurIdIcns, 16, Snn Joso, 19?0, s. 125 y ss.
1.5
HA!!IO!, MA!!ICI, IrocIs uo roIf AumInIsfrnfIf of uo roIf IubIIc,
11" od., InrIs, 192?, s. 4?2 y ss.
1.6
MI!II, AOIIO, Toorn gonornI uoI uorocho numInIsfrnfIvo, MndrId,
1935, s. 132 y ss., nrn unn crIfIcn vor JISCH, IIT!ICH, !oy y numInIsfrn-
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 2
So hn ovocndo fnnLIon In Idon, no do un LIoquo, sIno do
unn IrnIdo,
?
Io quo rosuIfn ndocundo on fnnfo rosnIfn In
nocosnrIn jornrquIn nornnfIvn oxIsfonfo onfro Ins dIsfInfns
fuonfos doI dorocho quo Infogrnn oI ordonnnIonfo jurIdIco
ndnInIsfrnfIvo y quo consngrnn Ios dIvorsos sIsfonns.
8
II rIncIIo do IognIIdnd onnnrcn y IInIfn ofros conco-
fos jurIdIcos, fnIos cono oI do dIscrocIonnIIdnd, quo cnLo sor
onfondIdn no cono ncfIvIdnd IILro do In Ioy, sIno cono ncfI-
vIdnd quo In roIn Ioy confIoro y or fnnfo guIn y IInIfn,
sonofIondo ndons nI nocosnrIo confroI judIcInI nnIIo;
9
dofornInn fnnLIon oI nIcnnco y nIIcncIon do Ios dononInn-
dos concofos jurIdIcos IndofornInndos, uno do Ios cunIos os
oI do In urgoncIn.
10
cIon. IsfuuIo uo In ovoIucIon uoI rIncIIo uo IognIIunu, MndrId, 19?8, s.
44-45 oI concofo os ufIIIznLIo, oro nroLIonfIco; or Io quo rosocfn nI
orocho oIIfIco vIgonfo, soIo so ronuncIn con oIIo nIgo quo os ovIdonfo.
1.?
!IVI!O, JIA, roIf numInIsfrnfIf, 8" od., InrIs, 19??, . ?9, on Idon do
InsIrncIon on IIISI y MI!II.
1.8
Ior ojonIo on Cosfn !Icn oI nrfIcuIo 6 do In Ioy OonornI do In AdnI-
nIsfrncIon ILIIcn do 19?8; on Isnnn, Ios nrfIcuIos 23 y 30 do In Ioy do
!ogInon JurIdIco do In AdnInIsfrncIon doI Isfndo. Con fodo y cono nunfn
OA!!IO IAIIA, o. cIf. . 252, In In rcfIcn... rosuIfn dIfIcIInonfo
conronsILIo nrn Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns quo osfn IIgndns on su
ncfuncIon concrofn or sus roIos rogInnonfos.
1.9
Ior ojonIo, un Inorfnnfo confroI os oI do Ios hochos dofornInnnfos
Cono dIco OA!CA I ITI!!A, I!A!O, !n Iuchn confrn Ins InmunIunuos
uoI ouor, MndrId, 19?9, . 31, Todn ofosfnd dIscrocIonnI so noyn on unn
ronIIdnd do hocho quo funcIonn cono suuosfo do hocho do In nornn do
cuyn nIIcncIon so frnfn; In vnIorIzncIon oIIfIcn do In ronIIdnd odr ncn-
so sor oLjofo do unn fncuIfnd dIscrocIonnI, oro In ronIIdnd cono fnI, sI so hn
roducIdo oI hocho o no so hn roducIdo y cono so hn roducIdo, osfo yn no
uodo sor oLjofo do unn fncuIfnd dIscrocIonnI, orquo no uodo quodnr nI
nrLIfrIo do In AdnInIsfrncIon dIscornIr sI un hocho so hn cunIIdo o no so
hn cunIIdo, o dofornInnr quo nIgo hn ocurrIdo sI ronInonfo no hn sIdo nsI.
II nIIngro odonos docIr, no fIono cnLIdn on oI cnno doI orocho AdnI-
nIsfrnfIvo. Vor fnnLIon nuosfro Trnfnuo uo uorocho numInIsfrnfIvo, o.
cIf., f. 1, cnIfuIo VIII, nnoro 15, y fono 3, cnIfuIo IX, nnoros 8 y 9;
SAI Z MO!IO, II!AO, Uoncofos j ur uI cos, I nforrofncI on y
uIscrocIonnIIunu numInIsfrnfIvn, MndrId, 19?6.
1.10
OA!CA I ITI!!A, o. cIf., . 35.
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 3
2. !os concofos o rIncIIos juruIcos InuoformInnuos
Ios concofos o rIncIIos jurIdIcos IndofornInndos son n
vocos dosnrroIIndos cono crIforIos do confroI y IInIfo do In
ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, fnIos cono oI sfnndnrd,
1
In rnzo-
nnLIIIdnd, In Luonn fo, In dosvIncIon do odor,
2
ofc. Voronos
ns ndoInnfo quo fnnLIon nrn In urgoncIn so osfuIn quo
uodn IIognr n sor consfruIdn cono un rIncIIo jurIdIco do
rnngo sInIInr, cono urgoncIn on fnvor doI ndnInIsfrndo,
3
oro fuorzn os roconocor quo hnsfn nhorn oIIo no consfIfuyo
un rofIojo do In IogIsIncIon nI In ronIIdnd, y quIzs fnnoco
do In docfrInn.
In urgoncIn, rocIsnnonfo, os do nquoIIos concofos jurIdIcos
IndofornInndos quo funcIonnn cono crIforIos nfrILufIvos do do-
fornInndn ofosfnd n In ndnInIsfrncIon, y on fnI sonfIdo so onn-
ronfn con In foorIn do Ins cIrcunsfnncIns oxcocIonnIos,
4
oI Inforos
2.1
!IAIS, STIIHAII, !o jugo numInIsfrnfIf frnnnIs of In fochnIquo uu
sfnnunru, InrIs, 1980.
2.2
Vor nuosfro Trnfnuo uo uorocho numInIsfrnfIvo, fono 3, II ncfo nu-
mInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 19?9, cnIfuIo IX, nnoros 8 y 9; fono 1, cnI-
fuIo VIII, nnoro 15; I!IWI! CA!AS, AIIA-!AOIIH, !os IImIfos uoI o-
uor uIscrocIonnI uo Ins nuforIunuos numInIsfrnfIvns, !ovIsfn do In IncuIfnd
do orocho do In !nIvorsIdnd CnfoIIcn Andros IoIIo, Cnrncns, 1966, nno-
ro 2, s. 9 y ss. In Cosfn !Icn fnIos rIncIIos nnrocon rocogIdos on In Ioy
OonornI do In AdnInIsfrncIon ILIIcn, or ojonIo on Ios nrfIcuIos 132 IncIso
2 (roorcIonnIIdnd), 133 IncIso 2 (Idon), 131 IncIso 3 (osvIncIon do o-
dor), 130 IncIso 3 (Idon).
2.3
CIAVI!O A!IVAIO, MA!II, Insnyo uo unn foorn uo In urgoncIn on oI
uorocho numInIsfrnfIvo, !ovIsfn do AdnInIsfrncIon ILIIcn, nnoro 10,
MndrId, 1953, s. 43 y 44.
2.4
Y yn on osfo cnso oLsorvn !IVI!O quo on ronIIdnd In roforIdn foorIn do
Ins cIrcunsfnncIns oxcocIonnIos oorn cono unn rosfrIccIon o oxcocIon nI
rIncIIo do IognIIdnd: o. cIf., s. 85 y ss. Con fodo, roducIdn In foorIn n
suuosfos fnIos cono In guorrn y oxcIuyondo IncIuso nIgunos dIsfurLIos go-
nornIos (. 8?), so IdonfIfIcn con Io quo fnnLIon so IInnn osfndo do nocosI-
dnd LIIcn, confrn cuyn IInIfndn fornuIncIon no cnLon quIzs oLjocIonos
fundnnonfnIos. Ixrosn IIIISA, !AIAII, IsfuuIos uo uorocho ubIIco, fono
I, orocho numInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 1950, . 86, quo Is cIorfo quo or
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 4
LIIco,
5
In ufIIIdnd LIIcn,
6
ofc.; on osfos cnsos cnLo sIonro
osfnr ndvorfIdo confrn In osILIIIdnd do quo dIchos conco-
fos jurIdIcos IndofornInndos so frnnsfornon do hocho on o-
doros o ofosfndos soudonornnfIvns, or Io fnnfo oxfrnnor-
nnfIvns y oxfrnjurIdIcns.
?
3. !rgoncIn numInIsfrnfIvn y gnrnnfns uo Ios numInIsfrnuos
Sogn CIAVI!O A!IVAIO, In urgoncIn on dorocho ndnInIs-
frnfIvo IIovn n unn nIfIIo dIsnInucIon do gnrnnfIns nrn
oI ndnInIsfrndo:
n) Iorquo ono on nnnos do In nuforIdnd LIIcn nodIdns
nucho ns onorgIcns quo Ins nornnIos;
1
soLro In ConsfIfucIon oxIsfo un rIncIIo surono quo jusfIfIcn In
InInnfncIon do nornns nuovns, os oI doI sfnfus nocossIfnfIs; oro oso rIn-
cIIo no so IogIfInn nrn sosfonor un goLIorno, sIno nrn snIvnr oI ordon
jurIdIco fundnnonfnI. II osfndo do nocosIdnd oLIIgn nI Isfndo n In ndocIon
do nodIdns oxcocIonnIos cunndo no rosuIfnn sufIcIonfos In doI dorocho vI-
gonfo; on IgunI sonfIdo, on oI nIsno IILro, s. 550 y 591; vor fnnLIon, doI
nIsno nufor, II osfnuo uo nocosIunu con nrfIcuInr roforoncIn nI uorocho
consfIfucIonnI y nI uorocho numInIsfrnfIvo, !osnrIo, 1940.
2.5
Concofo osfo ncorcn do cuyn dosvIndn ufIIIzncIon honos cononfndo
on oI Trnfnuo uo uorocho numInIsfrnfIvo, o. cIf. , f. 2, Iuonos AIros, 19?5,
cnIfuIo XIII, nnoros 12 y 13.
2.6
Is dosdo Iuogo oI concofo quo on gonornI ufIIIznn Ins Ioyos sIguIondo
Ios dIvorsos foxfos consfIfucIonnIos, nrn jusfIfIcnr In oxroIncIon do LIo-
nos rIvndos y ofrns IInIfncIonos nI donInIo do Ios nrfIcuInros. Vor or
ojonIo Ios frnLnjos connrnfIvos do sIofo nIsos do AnorIcn on IOWIIII,
A!IAS (conIIndor), IxrorInfIon In fho AmorIcns. A UomnrnfIvo !nw
Sfuuy, ov York, 19?1. Vor fnnLIon oI ns nnIIo concofo do ufIIIdnd
socInI on I!IWI! CA!AS, !n oxroIncIon or cnusn uo ufIIIunu ubIIcn o
Inforos socInI, Cnrncns, 1966. onfro doI fonn do In oxroIncIon nnroco
fnnLIon ofro concofo jurIdIco IndofornInndo, cono os oI do In jusfn In-
donnIzncIon: vor II!!AZ, SI!OIO, A jusfn InuonIzno nn uosnrorIno,
Snn InLIo, 19?8.
2.?
Cono yn Io honos ndvorfIdo rosocfo doI onIoo do nocIonos fnIos
cono odor do oIIcIn, ncfos do goLIorno y sorvIcIo LIIco, on Trnfnuo uo
uorocho numInIsfrnfIvo, o. cIf. , fono 2, soccIon III, unfos 1 n 6.
3.1
CIAVI!O A!IVAIO, MA!II, Insnyo uo unn foorn uo In urgoncIn on oI
uorocho numInIsfrnfIvo, !ovIsfn do AdnInIsfrncIon ILIIcn, nnoro 10,
MndrId, 1953, s. 25 y ss., . 38.
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 5
L) Iorquo InIIcn un rocodInIonfo do cnrcfor oxcocIo-
nnI
2
on oI cunI, cono os IogIco, Ins gnrnnfIns doI IndIvIduo
son nonoros;
c) Iorquo rovocn unn frnsIncIon do conofoncIns, nfrn-
yondo un orgnnIsno ndnInIsfrnfIvo conofoncIns quo son
roIns do ofro,
3
nsunIondo In AdnInIsfrncIon... fncuIfndos
o odoros quo, or su nnfurnIozn y orIgon, son nnforInInon-
fo ndnInIsfrnfIvos, oro quo oxcodon do Ins fncuIfndos y o-
doros quo nornnInonfo Io corrosondon;
4
d) Iorquo hnn Ido Incrononfnndo on su sIgnIfIcncIon rc-
fIcn Ios suuosfos do nIIcncIon doI rIncIIo do In urgoncIn:
on In nnyorIn do Ios cnsos In urgoncIn InIIcn In susfIfu-
cIon do un dorocho nornnI or un dorocho oxcocIonnI, no-
roco dosfncnrso fnnLIon osfo uso fnn frocuonfo do dIchns
InsfIfucIonos or Io quo udIorn ovIdoncInr on In InofIcncIn o
crIsIs do Ins InsfIfucIonos ndnInIsfrnfIvns nornnIos.
5
o oLsfnnfo osfns snnns nInLrns do ndvorfoncIn, In cuos-
fIon uodo vorso do nnnorn ns ofInIsfn nI vorIfIcnr on oI
dorocho osIfIvo, nIgunns docndns ns fnrdo, quo In urgon-
cIn on vordnd nnroco ns LIon cono nrfo doI osfndo do
nocosIdnd quo on fornn nufononn, y quo nn nI oncundrnr-
so on oI osfndo do nocosIdnd so frnfn do unn urgoncIn ro-
vIsfn y confonIndn IognInonfo, Io cunI fncIIIfn y ornIfo
on nojor nodIdn su confroI ndnInIsfrnfIvo y judIcInI. o In
rIdn rovIsfn doI dorocho connrndo quo hnconos n confI-
nuncIon, uodo yn sonnInrso quo oI rIncIIo do IognIIdnd on
vordnd nrocIorn ronfIrnnr su roonInoncIn IogIcn y jurIdI-
cn soLro oI crIforIo do In urgoncIn.
Ms nn, os nuy Inorfnnfo fonor rosonfo quo Ios crIfo-
rIos Inornnfos hoy on dIn on nnforIn do confroI judIcInI do
3.2
O. cIf., s. 26, 2?, 29, 31.
3.3
O. cIf., s. 38 y 39.
3.4
O. cIf., . 3?.
3.5
O. cIf., . 26.
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 6
In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, con fodo do rosonfnr quIzs
nuchns fnIoncIns rcfIcns on AnorIcn InfInn,
6
nI nonos
hnn do fonnr cono unfo concofunI do nrfIdn Io quo yn so
hn dIcho rosocfo n fodos Ios concofos jurIdIcos IndofornI-
nndos. Cono dIco OA!CA I ITI!!A:
?
Io ocuIInr do osfos
concofos jurIdIcos IndofornInndos os quo su cnIIfIcncIon on
unn cIrcunsfnncIn concrofn no uodo sor ns quo unn: o so
dn o no so dn oI concofo. AquI osf Io ocuIInr doI conco-
fo jurIdIco IndofornInndo fronfo n Io quo os roIo do Ins
ofosfndos dIscrocIonnIos, uos Io quo cnrncforIzn n osfns os
jusfnnonfo In IurnIIdnd do soIucIonos jusfns osILIos cono
consocuoncIn do su ojorcIcIo. Jusfnnonfo or osfo, oI ro-
coso do nIIcncIon do concofos jurIdIcos IndofornInndos os
un rocoso rogIndo, odonos docIr, ufIIIznndo oI nr do con-
cofos rogIndo-dIscrocIonnI, orquo no ndnIfo ns quo unn
soIucIon jusfn, os un rocoso do nIIcncIon o InforrofncIon
do In Ioy, do suLsuncIon on sus cnfogorIns do un suuosfo
dndo, no os un rocoso do IILorfnd do oIoccIon onfro nIfornn-
fIvns IgunInonfo jusfns, o do docIsIon onfro IndIforonfos ju-
rIdIcos on vIrfud do crIforIos oxfrnjurIdIcos, cono os, on do-
fInIfIvn, Io roIo do Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos.
In sunn, son cunI fuoro oI suuosfo do urgoncIn quo In
ndnInIsfrncIon Invoquo cono fundnnonfo do su conorfn-
nIonfo, sIonro sor In jusfIcIn In oncnrgndn do dofornInnr
sI dIchn urgoncIn hn ofocfIvnnonfo oxIsfIdo on oI cnso o no.
Is osfo un rInor unfo do nrfIdn do IInIfncIon do dIcho
concofo.
4. !rgoncIn y osfnuo uo nocosIunu y urgoncIn
Croonos nocosnrIo dIsfInguIr onfro urgoncIn y osfndo
do nocosIdnd y urgoncIn. !nn cosn os In sInIo urgoncIn y
3.6
Vor nuosfro IILro IrobIomns uoI confroI uo In numInIsfrncIon ubIIcn
on AmorIcn !nfInn, MndrId, 1981.
3.?
!n !uchn confrn Ins InmunIunuos uoI ouor , o. cIf., s. 35-38.
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - ?
ofrn nuy dIsfInfn os oI osfndo do nocosIdnd: sI LIon osfo IfI-
no cnsI sIonro IIovn oxIIcIfn o InIIcIfn In nocIon do ur-
goncIn, oIIn no oorn sIno cono unn cunIIfIcncIon doI rIno-
ro, y nI sIquIorn nocosnrInnonfo fundnnonfnI. Anfo unn
oIdonIn gonornIIzndn, unn InvnsIon oxfrnnjorn, un forro-
nofo, unn InundncIon y ofrns cnfsfrofos nnfurnIos o hunn-
nns nrocIdns, or Io gonornI oI Inforrofo doI dorocho nco-
fn quo doLon codor Ios rIncIIos y Ins nornns doI ordon
jurIdIco, sI os quo no fonInn rovIsIon nrn fnI sIfuncIon;
oro os In nngnIfud doI oIIgro quo orIgInn In cnfsfrofo, no
nornnonfo su urgoncIn o nronIo fonornI, Io quo fIono
nnyor oso on oI concofo. Is su vIrfunIIdnd do nnonnznr
In oxIsfoncIn doI ordon jurIdIco nIsno o do In roIn nncIon,
Io quo jusfIfIcn In InfrnccIon n oso ordon jurIdIco; su oxIIcn-
cIon os uos on oI dorocho LIIco on IInons gonornIos nro-
cIdn n In oxInonfo doI osfndo do nocosIdnd on oI dorocho
onnI.
1
QuIon conofo hurfo fnnoIIco, doI nIsno nodo, osf oxcu-
sndo do rosonsnLIIIdnd onnI no orquo fIono nuro on co-
nor sIno orquo oI hnnLro nnonnzn su oxIsfoncIn; ns quo
In Idon do urgoncIn os nsI In Idon do un nnI quo so cnusn
nrn ovIfnr ofro nnI nnyor quo os ndons ncfunI o InnInon-
fo:
2
oI fIono cunIIfIcn fnn soIo oI nodo on quo oI oIIgro so
cIorno soLro dofornInndo LIon jurIdIco, oro no os on sI nIs-
no on nodo nIguno In oxInonfo on cuosfIon.
Inrn nuchos onnIIsfns oI osfndo do nocosIdnd no IogIfI-
nn In conducfn ronIIzndn on InfrnccIon nI ordonnnIonfo os-
ocIfIco, sIno quo soIo oxcIuyo In rosonsnLIIIdnd onnI: on
nodo sInIInr, on nusoncIn do nornn oxrosn cnLo fnnLIon
onsnr quo on oI suuosfo doI osfndo do nocosIdnd LIIcn
4.1
Vor or oI dorocho onnI SOII!, SIIASTI, orocho onnI nrgonfIno,
fono I, Iuonos AIros, 1953, s. 419 y ss.: IInnso, on gonornI, osfndo do
nocosIdnd n unn sIfuncIon do oIIgro nrn un LIon jurIdIco, quo soIo uodo
snIvnrso nodInnfo In vIoIncIon do ofro LIon jurIdIco.
4.2
SOII!, o. cIf., s. 421 n 425.
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 8
osfn oxIno do rosonsnLIIIdnd ndnInIsfrnfIvn oro no or
oIIo nocosnrInnonfo frnnsfornn on IogIfInn In conducfn ron-
IIzndn.
CnLo or fIn dosfncnr quo In urgoncIn osf on vordnd ro-
sonfo on nuchos concofos o InsfIfucIonos do dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo, y dosdo Iuogo on fodn In vIdn dInrIn do In ndnI-
nIsfrncIon LIIcn, sIn or oIIo rovosfIr on fodos y cndn uno
do Ios suuosfos oI rnngo do rIncIIo o crIforIo jurIdIco.
Voronos ns ndoInnfo nIgunos cnsos on quo oIIn os nonfn-
dn or oI ordon jurIdIco connrndo.
5. !rgoncIn rovIsfn o no rovIsfn IognImonfo
AdvorfInos nsInIsno IInInnrnonfo quo os do fundnnon-
fnI InorfnncIn dIsfInguIr sI In urgoncIn on nnforIn ndnI-
nIsfrnfIvn so rosonfn on suuosfos quo fIonon oxrosn snn-
cIon IognI, o quo cnrocon do oIIn. Vn do suyo quo sI In Ioy
oxrosnnonfo confonIn oI cnso do urgoncIn y ndofn do-
fornInndns rovIsIonos nrn oI, onfoncos In urgoncIn no ro-
sonfn roLIonn nIguno fronfo nI rIncIIo do IognIIdnd: so
frnfnr on fnI cnso do un concofo cInrnnonfo jurIdIco, LIon
quo IndofornInndo. Y ndoInnfnnos dosdo yn In concIusIon
quo nos sugIoro oI nnIIsIs doI dorocho connrndo, cunI os
quo on nusoncIn do nornn oxrosn o InIIcIfn on oI ordon
jurIdIco, In urgoncIn or sI soIo dIfIcIInonfo norozcn In cnII-
fIcncIon do concofo, rIncIIo o rocofo jurIdIco, sIn or-
juIcIo do quo oI osfndo do nocosIdnd y urgoncIn sI uodn ro-
vosfIr dIchn cnIIdnd.
6. !n urgoncIn on mnforIn uo confrnfncIonos numInIsfrnfIvns
Is cIsIco on In IogIsIncIon connrndn oI suuosfo do In
urgoncIn cono oxInonfo do soguIr Ins rogIns do In IIcIfncIon
LIIcn.
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 9
6.1. !n urgoncIn como nrfo uoI osfnuo uo nocosIunu ubIIcn
Con fodo, convIono ndvorfIr quo Ins nornns suoIon sor
IInIfnfIvns doI nIcnnco con oI cunI so uodo Invocnr In ur-
goncIn o IncIuso hny nIsos on quo nuovnnonfo In urgoncIn
so vIncuIn nI osfndo do nocosIdnd, ordIondo or fnnfo nufo-
nonIn: nsI or ojonIo on oI ocrofo-Ioy 200/6?, do IrnsII,
oI nrfIcuIo 126, 2, h, ornIfo confrnfnr dIrocfnnonfo cunndo
so rosonfn oI cnso do onorgoncIn, cnrncforIzndo or In ur-
goncIn do nfondor sIfuncIonos quo uodnn ocnsIonnr orjuI-
cIos o conronofor In sogurIdnd do orsonns, LIonos o oquI-
nnIonfos.
1
Cono so ndvIorfo, on oI dorocho LrnsIIono no
os nornnonfo In urgoncIn Io quo ornIfo roscIndIr do In
IIcIfncIon, sIno oI osfndo do nocosIdnd LIIcn, quo so confI-
gurn IognInonfo n frnvos do Ios orjuIcIos quo uodn ocnsIo-
nnr In donorn. Ior Io dons, In docfrInn ndvIorfo quo In IIn-
nndn urgoncIn o onorgoncIn on vordnd uodo oncuLrIr In
InconofoncIn ndnInIsfrnfIvn
2
or no hnLor snLIdo rosoIvor
oorfunnnonfo In cuosfIon, o quo uodo In urgoncIn ordor
su cnrncforIzncIon sI Iuogo do Invocndn so donorn do fodos
nodos oI rocoso do confrnfncIon dIrocfn, donosfrnndo In
ndnInIsfrncIon on Ios hochos quo no ovIdoncIn In nIogndn
urgoncIn cono fnI,
3
y quo or Io fnnfo quIzs oIIn on vordnd
no oxIsfn.
In IgunI sonfIdo on CoIonLIn oI nrfIcuIo 31 IncIso 14 doI
ocrofo 150/?6 nuforIzn roscIndIr do In IIcIfncIon LIIcn
on Ios cnsos do urgoncIn ovIdonfo cnIIfIcndn or oI Consojo
6.1
Vor onfro ofros VAIII IIO!II!IO, I!CIA, y II!!AZ, SI!OIO, Isonsn
uo !IcIfno, Snn InLIo, 1980, s. 41 y 42; CIT!A O AMA!AI, ATOIO CA!-
IOS, !IcIfnoos nns omrosns osfnfnIs, Snn InLIo, 19?9, s. 54 y 55; AI!I!
AIIA!I, AIISO, Asocfos juruIcos un IIcIfno, s. 16 y ss.; IAII!A I
MIIIO, CIISO ATOIO, !IcIfno, Snn InLIo, 1980, s. 15 y ss.; IOIIS
MII!IIIIS, HIIY, !IcIfno o confrnfo numInIsfrnfIvo, 3" od., Snn InLIo,
19??, s. 112 y ss.
6.2
CIT!A O AMA!AI, o. cIf., . 55.
6.3
VAIII IIO!II!IO y II!!AZ, o. cIf., . 43.
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 10
do MInIsfros quo no ornIfn oI fIono nocosnrIo nrn In IIcI-
fncIon. In urgoncIn ovIdonfo suono soInnonfo nocosIdndos
InnodInfns do ordon LIIco, sogurIdnd nncIonnI o cnInnI-
dnd LIIcn, on Io quo so ndvIorfo nuovnnonfo In vIncuIn-
cIon do In urgoncIn nI osfndo do nocosIdnd LIIcn.
6.2. !n urgoncIn como cnusnI nufonomn
In Isnnn so ndnIfo In confrnfncIon dIrocfn on Ins oLrns
do roconocIdn urgoncIn, surgIdn cono consocuoncIn do no-
cosIdndos nronInnfos quo donnndnrnn unn ronfn ojocu-
cIon,
4
oro so dIsfInguo In urgoncIn doI osfndo do nocosI-
dnd, rovIondo nrn osfo sogundo suuosfo un rocodInIon-
fo osocInI y oxcocIonnI do confrnfncIon.
5
In In IogIsIncIon nrgonfInn In urgoncIn nuforIzn fnnLIon
In confrnfncIon dIrocfn, oxIgIondo In jurIsrudoncIn ndnI-
nIsfrnfIvn quo dIchn urgoncIn son concrofn o InnodInfn, y
osfo sufIcIonfononfo ncrodIfndn on oI oxodIonfo.
6
Adons
In IogIsIncIon do oLrns LIIcns ornIfo confrnfnr dIrocfn-
nonfo ndIcIonnIos n In oLrn on curso do ojocucIon, on Io quo
sI LIon no osf oxrosnnonfo unfunIIzndn In urgoncIn or
In nornn, so ndvIorfo do fodos nodos quo os unn rnzon do
ronurn on oI fIono In quo IIovn n ndofnr fnI soIucIon
ornIsIvn doI confrnfo dIrocfo.
?
6.4
ArfIcuIo 11?, IncIso 2, doI !ogInnonfo OonornI do ConfrnfncIon doI
Isfndo, docrofo 34I0/?5. II nrfIcuIo 90 doI nIsno rogInnonfo rovo cono
soIucIon InfornodIn In frnnIfncIon urgonfo nrn In IIcIfncIon, con roduc-
cIon do Inzos.
6.5
ArfIcuIo 91 doI !ogInnonfo cIfndo.
6.6
Vor nuosfro IILro orocho numInIsfrnfIvo uo In oconomn, Iuonos AI-
ros, 196?, . 352, osforIornonfo !OMI, JOSI !OII!TO, !n urgoncIn como
cnusnI uo oxcocIon n In IIcIfncIon ubIIcn, II orocho, 22 do nnyo do
19?4, y !n IIcIfncIon ubIIcn, Iuonos AIros, 19?5, s. 166-1?0.
6.?
Ioy 13.064, nrfIcuIo 9, IncIso L).
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 11
?. !n urgoncIn on mnforIn uo IImIfncIonos nI uomInIo
?.1. IxroIncIon roquIsIcIon, ocuncIon fomornnon
In nIgn cnso In IogIsIncIon rovo oI suuosfo do urgon-
cIn nrn hnLIIIfnr rocodInIonfos nLrovIndos o sunnrIos do
oxroIncIon o roquIsIcIon. In oI cnso do In oxroIncIon do-
nonInndn or rnzonos do urgoncIn, onconfrnnos nornns do
osn IndoIo on oI dorocho osnnoI.
1
Is ns frocuonfo, on cnnLIo, onconfrnr quo In urgoncIn
nnroco vIncuIndn nI osfndo do nocosIdnd, y or Io fnnfo In-
sufIcIonfo cono crIforIo nufonono, on Innnn,
2
IorfugnI,
3
IfnIIn,
4
IrnsII,
5
nIgunns rovIncIns nrgonfInns,
6
ofc. In cunn-
fo n In ocuncIon fonornon, n nonudo suLsunIdn donfro
do Ios rogInonos oxroInforIos, oIIn nnroco sIonro vIn-
cuIndn n In nocosIdnd LIIcn ns quo n In urgoncIn; on In
IogIsIncIon nrgonfInn so ncInrn or ojonIo oxrosnnonfo
quo In ocuncIon fonornon uodo rosondor n unn noco-
sIdnd nnornnI, urgonfo, InorIosn o sLIfn, o n unn nocosI-
dnd nornnI no InnInonfo.
?
?.1
OA!CA I ITI!!A, I!A!O, !os rIncIIos uo In nuovn Ioy uo oxro-
IncIon forzosn, MndrId, 1956, s. 115 y ss.; II!A VI!AO!I!, I!ACISCO,
IxroIncIon forzosn, InrcoIonn, 19?0, s. 320 n 353.
?.2
MO!AIIS SIZ, J!IIO CISA!, !n oxroIncIon, Innnn, 1964 s. 186
y ss.
?.3
IAITISTA IOIIS, MA!II, IxrorInoos or !fIIIunuo IubIIcn,
CoInLrn, 1968, s. 211 y ss.
?.4
I !IZO, !n roquIsIzIono u`urgonzn, InrI, 19?0, s. 49 y 50.
?.5
OIIVII!A I!ACO SOI!IHO, osnrorIno, Snn InLIo, 19?3, s. 153-
154.
?.6
VIIIIOAS, A. W., !ogImon juruIco uo In oxroIncIon, Iuonos AIros,
19?3 s. 42? n 440.
?.?
ArfIcuIo 58 doI docrofo-Ioy 21-499/??. Vor MAIO!AO, JO!OI, !n oxro-
IncIon on In Ioy 2l.499, Iuonos AIros, 19?8, s. 185 y ss.
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 12
?.2. IuIfIcIos on ruInn
In nnforIn do urLnnIsno, onconfrnnos on Isnnn oI do-
nonInndo rocodInIonfo oxfrnordInnrIo sunnrIo con nofI-
vo do odIfIcIos quo nnonncon ruInn, oro ofrn voz nIII or
roIn dofInIcIon os sInuIfnonnonfo In urgoncIn y oI oII-
gro or In InnInoncIn do In ruInn Io quo dofornInn In nII-
cncIon doI rocodInIonfo;
8
o son quo rodonInn In nofn do
oIIgro nnfos quo In do urgoncIn nrn dnr Iugnr n osfo roco-
dInIonfo.
8. !n urgoncIn on mnforIn uo snnIunu ubIIcn
In nnforIn do snIuLrIdnd LIIcn son conunos on nu-
chos nIsos nornns quo oLIIgnn n In dosfruccIon oLIIgnforIn
do Ins osocIos vogofnIos o nnInnIos nfocfndns or Ingns,
son con o sIn IndonnIzncIon. A vocos oI IogIsIndor InrIno
unn osocInI nofn do urgoncIn nI foxfo nornnfIvo;
1
oro on
fodos Ios suuosfos os cInro fnnLIon quo Io quo fundnnonfn
Ins nodIdns y rocodInIonfos quo so ndofnn os oI oIIgro
quo suono In Ingn do quo so frnfn nrn oI rosfo do In ro-
duccIon.
9. !n urgoncIn como rocouImIonfo ncoIornuo o sumnrIo
o Io oxuosfo vnn orfIIndoso Ios cnrncforos con Ios
cunIos In urgoncIn so rosonfn gonornInonfo on oI dorocho
?.8
OA!CA I ITI!!A, I!A!O, y IA!IJO AIIOSO, I!CIAO, !occIonos
uo uorocho urbnnsfIco, fono II, MndrId, 1981, s. 320 n 322, y sus roforon-
cIns.
8.1
!ocordnrnos oI cnso do In Ioy nrgonfInn 2384 doI nno 1888 quo fronfo
n Io quo on oI Congroso so cnIIfIco do forrILIo oIdonIn do In fIIoxorn, so
dIsuso: Arf. 1. II Iodor IjocufIvo rocodor n fonnr Ins nodIdns noco-
snrIns nrn quo, sIn ordIdn do fIono, sonn dosfruIdns Ins cons quo so
roconozcn osfnr nfncndns or In fIIoxorn on cunIquIor unfo doI forrIforIo do
In !oLIIcn, hncIondo oLIIgnforIn In donuncIn nnfo oI ns Iovo IndIcIo
(nrf. 4) y nnndnfo dosfruIr Ins Innfns nfocfndns rovIo orIfnjo o Inforno
do unn conIsIon vocInnI dosIgnndn nI ofocfo (nrf. 3).
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 13
osIfIvo connrndo: LsIcnnonfo so frnfn do In osILIIIdnd
quo In nornn confIoro n In ndnInIsfrncIon do ufIIIznr fornns
do rocodInIonfo o frnIfo ndnInIsfrnfIvo ns Lrovos, son
ncorfnndo Inzos, son surInIondo ofnns rocodInonfnIos,
son IncIuso roscIndIondo fofnInonfo do In nudIoncIn rovIn
doI o Ios nfocfndos or In nodIdn.
Isfn roguIncIon nnroco cInrnnonfo or ojonIo on Cosfn
!Icn, cuyn Ioy OonornI do In AdnInIsfrncIon LIIcn rovo
oxrosn o InIIcIfnnonfo dIvorsos suuosfos on quo In ur-
goncIn uodo sor Invocndn nrn nLrovInr o sInIIfIcnr oI ro-
codInIonfo. Inconfrnnos nsI on rInor Iugnr In rovIsIon
IogIsInfIvn concrofn, y on sogundo Iugnr In IInIfncIon do In
urgoncIn nI soIo nsocfo rocodInonfnI; on Io rInoro In Ioy
sIguo oI crIforIo jurIdIco conforno nI cunI Ios rIvIIogIos o
ofosfndos do In ndnInIsfrncIon LIIcn oxIsfIrn nIcnnon-
fo nhI dondo osfon nuforIzndns, on In nodIdn quo Io osfon.
1
Ios rIncInIos suuosfos rovIsfos or dIchn Ioy son Ios
sIguIonfos:
9.1. Iormns uoI ncfo numInIsfrnfIvo
Conforno nI nrfIcuIo 134, IncIso 1, II ncfo ndnInIsfrnfI-
vo doLor oxrosnrso or oscrIfo, snIvo quo su nnfurnIozn o
Ins cIrcunsfnncIns oxIjnn fornn dIvorsn: onsnnos quo uno
do Ios cnsos on quo Ins cIrcunsfnncIns uodon jusfIfIcnr In
fornn vorLnI os rocIsnnonfo In urgoncIn, y ofros ordonn-
nIonfos Io rosuoIvon do IgunI nnnorn.
2
9.1
O!TIZ, I!A!O, !os rIvIIogIos uo In AumInIsfrncIon IubIIcn, Snn
Joso, 19?4, . 141, quIon ngrogn: In IognIIdnd hn do oxIgIrso osfrIcfnnonfo
fronfo n Ios rIvIIogIos do In AdnInIsfrncIon, sonn osfos cunIos fuoron y doI
rnngo quo fuoron.
9.2
Ioy osnnoIn, nrf. 40.1.; Ioy nrgonfInn, nrfIcuIo 8: vor nuosfro Trnfn-
uo uo uorocho numInIsfrnfIvo, o. cIf. , f. 3, II ncfo numInIsfrnfIvo, cn. X,
nnoro 9.1.
In In nIsnn Ioy cIfndn do Cosfn !Icn onconfrnnos fnnLIon ofrns nor-
nns quo rovon sInIIfIcncIon do fornns y frnIfos do rocodInIonfo, roIn-
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 14
9.2. OmIsIon uo nuuIoncIn y comnroconcIn
II roquIsIfo do nudIoncIn y connroconcIn quo roguInn
Ios nrfIcuIos 21? y 218 uodo sor onIfIdo oxcocIonnInonfo
nIcnnonfo cunndo Io oxIjn In urgoncIn nrn ovIfnr dnnos
grnvos n Ins orsonns o do InosILIo ronrncIon on Ins co-
sns (nrf. 219). Cono so ndvIorfo, no os soIo In urgoncIn quo
fundnnonfn In onIsIon do In doLIdn nudIoncIn doI Inforosn-
do, sIno oI osfndo do nocosIdnd, yn quo doLon oxIsfIr ofros
dnnos nnyoros cuyn fufoIn on cnsos oxcocIonnIos rovocn
oI sncrIfIcIo do dIchn gnrnnfIn doI IndIvIduo.
II nIsno crIforIo Infornn nI nrfIcuIo 226, cuyo IncIso rI-
noro osfnLIoco quo In cnsos do urgoncIn y nrn ovIfnr dn-
nos grnvos n Ins orsonns o IrronrnLIos n Ins cosns, odr
roscIndIrso do unn o do fodns Ins fornnIIdndos doI rocodI-
nIonfo o IncIuso cronrso un rocodInIonfo susfIfufIvo oso-
cInI. A su voz y conforno n In nodornn docfrInn on In nnfo-
rIn, oI IncIso sogundo corrocfnnonfo osfnLIoco quo II juoz
odr fIscnIIznr nI ofocfo no soIo In nnforInIIdnd do Ios ho-
chos quo nofIvnn In urgoncIn sIno su grnvodnd y roorcIo-
fIvns n Ios funcIonnrIos do In ndnInIsfrncIon; so frnfn LsIcnnonfo do fros
suuosfos:
n) !ocurso do rovIsIon or Ios nIonLros doI Consojo do MInIsfros.
o ncuordo nI nrfIcuIo 43 IncIso 2 do osfo rocurso so odr rosoIvor on oI
ncfo on cnsos do urgoncIn, y do Io confrnrIo on In sosIon sIguIonfo n nquoIIn
on quo os Inforuosfo.
L) ConvocnforIn nrn In sosIon do orgnnos coIogIndos.
TnI cono Io osfnLIoco oI nrfIcuIo 52 IncIso 3, on cnsos do urgoncIn uodo
onIfIrso nconnnnr In ordon doI dIn n In cIfncIon quo so hngn nrn convocn-
forIn oxfrnordInnrIn; n su voz In convocnforIn doLo hncorso con un nInIno
do voInfIcunfro horns do nnfIcIncIon, snIvo nuovnnonfo cnsos do urgoncIn.
c) !osonsnLIIIdnd doI InforIor or In ojocucIon do un ncfo
Sogn Io dIsono oI nrfIcuIo 110, IncIso 1, oI InforIor uodo quodnr oxI-
nIdo do rosonsnLIIIdnd or In ojocucIon do unn ordon InvIIdn, sI or nofI-
vos do urgoncIn on oI cunIInIonfo do In nIsnn no hn odIdo nnforInInon-
fo onvInr or oscrIfo sus oLjocIonos con nnfoIncIon n In ojocucIon doI ncfo.
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 15
nnIIdnd on roIncIon con In dIsonsn o In susfIfucIon do fr-
nIfos oorndos.
3
In fodo cnso, hn do oLsorvnrso quo on osfn hIofosIs fnn-
oco In nornn hnco roforoncIn n In norn urgoncIn, sIno quo
osocIfIcnnonfo so rofIoro nI osfndo do nocosIdnd LIIcn. Y
nn nsI, os fcII concIuIr quo In Ioy no confonIn nnIIncIo-
nos nnforInIos do In conofoncIn ndnInIsfrnfIvn, nI fnno-
co fncuIfndos osocInIos on cunnfo nI oLjofo o confonIdo do
Ios ncfos n onIfIr, sIno soInnonfo ncoIorncIonos o sInIIfIcn-
cIonos doI rocodInIonfo. AsI doIInIfndn In urgoncIn, cono
norn fornn do InsfIfuIr unn suorfo do rocodInIonfo sunn-
rIo
4
o sunnrIsIno on suuosfos do onorgoncIn, osfInnnos
quo no os nsILIo do oLjocIonos, nxIno osfnndo nsogurndo
or In roIn nornn oI nIcnnco doI sufIcIonfo y ndocundo con-
froI judIcInI.
10. !n urgoncIn y Ios uorochos uo cnrncfor confrncfunI
II nrfIcuIo 5, IncIso 1 osfnLIoco quo In ndnInIsfrncIon no
odr or InvocncIon do Ios rIncIIos do confInuIdnd, ofI-
cIoncIn, ofc., quo consngrn oI nrfIcuIo 4, nIfornr sus confrn-
fos nI vIoInr Ios dorochos ndquIrIdos con Lnso on Ios nIsnos,
snIvo rnzonos do urgonfo nocosIdnd, rosondIondo dosdo
Iuogo or Ios dnnos y orjuIcIos cnusndos, sogn Io ncInrn oI
IncIso sogundo.
SI LIon n rInorn vIsfn udIorn IInnnr In nfoncIon quo
unn nornn do cnrcfor IognI ornIfn on fornn oxrosn n In
ndnInIsfrncIon nnrfnrso do Ios confrnfos coIoLrndos o vIo-
9.3
In roorcIonnIIdnd, dosdo Iuogo, os un rIncIIo jurIdIco fundnnon-
fnI do cnrcfor gonornI on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo. Io onconfrnnos con-
sngrndo do oso nodo, or ojonIo, on In Ioy orgnIcn do rocodInIonfos
ndnInIsfrnfIvos do VonozuoIn, nrfIcuIo 12, IncIuso nrn Ios suuosfos do
fncuIfnd dIscrocIonnI.
9.4
Inconfrnnos fnnLIon un rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo sunnrIo, n
ns doI ordInnrIo, on VonozuoIn, nrfIcuIos 6? n 69.
ISI!IS I IA !IIO!MA II ISTAO VI - 16
Inr Ios dorochos ndquIrIdos on Lnso n Ios nIsnos, cnLo nd-
vorfIr dos cosns. In rInor Iugnr, doLo rocordnrso quo on
gonornI on Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos on In rcfIcn so
ndnIfo In fIoxILIIIdnd y ndnfnLIIIdnd o nufnLIIIdnd doI con-
frnfo, con oI nIcnnco do quo In ndnInIsfrncIon uodo onfon-
cos ronjusfnrIo n sus cnnLInnfos nocosIdndos o vnrInnfos
nrocIncIonos do osn nocosIdnd, gonornndo dosdo Iuogo In
oLIIgncIon do IndonnIznr n fIn do rosfnLIocor In ocuncIon
ocononIcn-fInnncIorn doI confrnfo. In Ioy no Infroduco or
Io fnnfo unn novodnd on nnforIn do nufnLIIIdnd doI confrn-
fo ndnInIsfrnfIvo.
1
A oIIo cnLo ngrognr quo osn rcfIcn roInfIvnnonfo conn
y ncofndn do nufnLIIIdnd doI confrnfo ndnInIsfrnfIvo vIo-
no n quodnr nquI roconocIdn oro IInIfndn; In IInIfncIon surgo
do quo no sor yn sufIcIonfo In norn InvocncIon doI Inforos
LIIco, sIno quo doLor fundnnonfnrso In nIforncIon con-
frncfunI sInuIfnon y concurronfononfo on Ios rIncIIos
do ofIcIoncIn, ofc., doI nrfIcuIo cunrfo, y fnnLIon on In ur-
gonfo nocosIdnd quo Infroduco oI nrfIcuIo quInfo, IncIso
rInoro. Honos sonnIndo ns nrrILn cono on nornns do
osfn nnfurnIozn nnroco no yn soIo In urgoncIn, sIno ns
LIon oI osfndo do nocosIdnd y urgoncIn: In dIsosIcIon os cIn-
rn on onIonr nnLos vocnLIos, con Io cunI no uodo dudnrso
do su ronIsIon nI osfndo do nocosIdnd LIIcn. Trnfndoso
do unn foorIn do or sI rosfrIngIdn y oxcocIonnI, oIIn no
hnLr do sIgnIfIcnr un nIIcIonfo nrn ronIIznr nIforncIonos
InjusfIfIcndns do confrnfos vIgonfos, sIno nI confrnrIo LrIn-
dnr nnyoros rocnudos IognIos n snfIsfncor nnfos do ornI-
fIr rocodor n hncorIo, y or Io fnnfo nnyoros gnrnnfIns do
sogurIdnd y osfnLIIIdnd jurIdIcn.
10.1
Vor, con fodo. Ins rofIoxIonos quo hIcInos on oI nrfIcuIo !n uonncIon
como ncfo o como confrnfo numInIsfrnfIvo. Su osfnbIIIunu, on In !ovIsfn do
In ConfrnIorIn OonornI, nno II, nnoro 8, Snn Joso, s. 5 n 24. AnIInr on
VIAI II!OMO, JAIMI, orocho numInIsfrnfIvo, ?" od., Iogof, 1980, s.
361 y ss.
IIOAIIA Y !!OICIA I II I!ICHO VI - 1?
11. UoncIusIonos
1. ConcIuInos do Io oxuosfo quo In urgoncIn cono cnusnI
nufononn quo hnLIIIfo conofoncIns o nuforIco nodos do
conorfnnIonfo ndnInIsfrnfIvo, os roInfIvnnonfo oxcocIo-
nnI, rosonfndoso on cnnLIo on oI dorocho connrndo jun-
fo n In nocosIdnd, cono oI rIncIIo do osfndo do nocosIdnd
LIIcn y no yn soIo do urgoncIn.
2. In Ios cnsos on quo oI ordonnnIonfo jurIdIco confonIn
In urgoncIn, o In nocosIdnd y urgoncIn, Io hnco usunInonfo
cono cnusnI do sInIIfIcncIon o ncoIorncIon doI rocodInIonfo
o frnIfo ndnInIsfrnfIvo, y no cono jusfIfIcncIon o hnLIIIfn-
cIon nrn oLjofos o confonIdos concrofos doI ncfo n onIfIrso.
3. Cunndo nIngunn nornn confonIn In urgoncIn cono
cnusnI nrn dofornInndo conorfnnIonfo ndnInIsfrnfIvo, oI
rIncIIo do IognIIdnd IIovn n In concIusIon do quo In ndnI-
nIsfrncIon cnroco do In ofosfnd do ronIIznr fnI o cunI con-
ducfn con In norn InvocncIon do In urgoncIn.
1
o os or Io
fnnfo un concofo jurIdIco quo uodn consIdornrso oxIsfonfo
on nusoncIn do nornn oxrosn o InIIcIfn nIIcnLIo nI cnso
concrofo doI cunI so frnfo.
11.1
Sogn oI crIforIo gonornI yn rocordndo do O!TIZ, !os rIvIIogIos uo In
AumInIsfrncIon IubIIcn, o. cIf., . 141.
CopiIulo V11
EL lhFDRV/Ll$VD Y L/ 0Dh0uRREh0l/ Eh L/ Ll0lT/0lDh
Pu3Ll0/
l
l. 1guolJoJ , concurrencio
l.l. 1nIroJucci6n
!n IIcIfncIon ubIIcn os un rocouImIonfo numInIsfrnfIvo
2
cuyn fInnIIunu os soIoccIonnr on concurroncIn
3
In mojor ofor-
fn nrn coIobrnr un confrnfo;
4
consfIfuyo un ouIuo Je ofer-
l.l
UonforoncIn InnugurnI ronuncInun oI l0 uo ngosfo uo l992 on oI 11
Congreeo 1nIernocionol Je DerecIo AJninieIroIito, ronIIznuo on Ioz uo
Igunzu, IrnsII. Uorrosonuo nI IIbro uoI nufor Lo reforno Jel 1eIoJo.
Deenonopolicoci6n, Jeereguloci6n, pritoIicoci6n, en preneo.
l.2
!n uocfrInn os unnnImo nI rosocfo. !n homos nuofnuo on nuosfro
DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio, Is. As., l966, Iu. MncchI, . 345, y
Io hnn uIcho fnmbIon A!MAO I. C!A!, LiciIoci6n on 1nciclopeJio juriJico
OneIo, f. XVIII, Is. As., l964, . ?02, UI!SO ATOIO IAII!A I MI!!O,
1lenenIoe Je JireiIo oJninieIroIito, 3" ou., ou. MnIhoIros, Snn InbIo, l992,
. l?6; !!UIA VA!!I IIC!II!IO y SI!CIO II!!AZ, Diepeneo Je liciIooo, Snn
InbIo, l980, Iu. !ovIsfn uos TrIbunnIs, . 3, onfro muchos ofros nuforos.
l.3
os homos roforIuo nI fomn on Lo conceei6n Je oIroe pIlicoe , lo
pritoIicoci6n Je enpreeoe pIlicoe por conceei6n, conforoncIn InnugurnI
ronuncInun on oI SomInnrIo InfornncIonnI sobro 1nicioIito pritoJo e
eertioe pIlicoe, UurIfIbn, ? uo uIcIombro uo l990, ubIIcnun on oI IIbro uo
IIII, InsfIfufo InfornncIonnI uo IroIfo IubIIco o ImrosnrInI, 1nicioIi-
to pritoJo e eertioe pIlicoe, sonrnfn uo In !ovIsfn uo IroIfo IubIIco,
voI. 98, nbrII-junIo uo l99l, s. 9 y ss., . l4.
l.4
IAII!A I MI!!O, oI. y lug. ciIe., ngrogn un oIomonfo fununmonfnI,
quo In soIoccIon uo In rouosfn mns convonIonfo so hngn on funcIon uo
nrnmofros osfnbIocIuos y uIvuIgnuos nnfIcInunmonfo. os homos roforI-
uo nI fomn on Lo conceei6n Je oIroe pIlicoe , lo pritoIicoci6n Je enpreeoe
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 2
Ioe ofocfunuo on formn gonornI nI pIlico o n cunIquIor om-
rosn InscrIfn on un !ogIsfro cronuo nI ofocfo.
5
Isfn cnIIfIcncIon InIcInI como proceJinienIo oJninieIro-
Iito, sIn ombnrgo, no hn IIovnuo sIomro n Ios nuforos n sub-
sumIr sus rIncIIos uonfro uo Ios rIncIIos gonornIos uoI
rocouImIonfo, o n oxIIcnr on cnso uo uIscronncIn n quo
uuIorn uoborso quo on oI rocouImIonfo IIcIfnforIo hubIorn
uo rogIr unn rogIn uIsfInfn uoI rocouImIonfo numInIsfrnfIvo
on gonornI nI cunI orfonoco.
IIIo hn ocurrIuo rIncInImonfo con uos uo Ios rIncIIos
gonornIos uoI rocouImIonfo numInIsfrnfIvo, oI uoI Informn-
IIsmo y oI uo confrnuIccIon,
6
quo no sIomro fuvIoron roco-
fnuo un oquIvnIonfo IogIco on oI rocouImIonfo IIcIfnforIo on
nrfIcuInr. TnmbIon nII cnbo hnbInr, sogun Io voromos, uo
InformnIIsmo y concurroncIn o comofIvIunu, quo suono con-
frnuIccIon.
Anfos uo onfrnr n nnnIIznr fnIos rIncIIos convIono fnI
voz rocorunr quo In IIcIfncIon ubIIcn so uIforoncIn uo In lici-
Ioci6n pritoJo, quo fnmbIon os un ouIuo uo oforfns, on quo
osfn uIfImn osfn uIrIgIun n orsonns o omrosns uoformInn-
uns (Ins quo In numInIsfrncIon InvIfn osocInI y uIrocfnmon-
fo nrn cnun cnso), mIonfrns quo nquoIIn osfn uIrIgIun n un
numoro mnyor y n vocos InuoformInnuo uo omrosns (cunI-
quIorn quo rounn Ins conuIcIonos gonornIos oxIgIuns nrn In
pIlicoe por conceei6n, on oI IIbro uoI IIII, 1nicioIito pritoJo e eertioe
pIlicoe, oI. ciI., . l3.
l.5
Quo sorn, sogun oI cnso, oI !ogIsfro ncIonnI uo Uonsfrucforos uo
Obrns IubIIcns, o oI !ogIsfro uo Irovoouoros uoI Isfnuo; sobro In InsufI-
cIoncIn uo osfos como confroIos uo Ins conuIcIonos focnIcns, fInnncIorns y
mornIos, vor HIUTO! JO!CI ISUO!A, TroIoJo inIegrol Je loe conIroIoe oJni-
nieIroIitoe, f. I, ou. onImn, Is. As., l9??, . 340.
l.6
Homos uosnrroIInuo osfos rIncIIos on nuosfro TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito. PorIe generol, f. 2, IuIforInI MncchI, Is. As., l9?5, cnfuIo
XVII, n
os
. l2 y l4, s. 22 y ss., y on Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIi-
to, InsfIfufo uo IsfuuIos uo AumInIsfrncIon !ocnI, MnurIu, l984, cnfuIo
XIII, n
os
l2 y l4, s. 662 y ss.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 3
rosonfncIon), sIonuo cnrncforsfIco uo oIIn, como su roIn
uosIgnncIon Io InuIcn, In ubIIcIunu uoI rocouImIonfo. In In
conIroIoci6n JirecIo, or fIn, In numInIsfrncIon oIIgo uIroc-
fnmonfo In omrosn con quIon uoson confrnfnr y coIobrn oI
convonIo con oIIn.
!n IIcIfncIon ubIIcn y In IIcIfncIon rIvnun fIonon cIorfos
cnrncforos comunos quo Ins uIforoncInn uo In confrnfncIon
uIrocfn:
l) on nmbns hny conporoci6n uo oforfns uo uIsfInfns om-
rosns, y, or Io fnnfo, mnyor confroI y mojoros osIbIIIun-
uos uo obfonor oforfns vonfnjosns; on In confrnfncIon uIrocfn
no so comnrn, on cnmbIo, In oforfn uo In omrosn oIogIun
con nIngunn ofrn;
2) on Ins rImorns oxIsfo unn concurrencio uo uIsfInfns
omrosns, y or oIIo cInsIcnmonfo so nfIrmn quo uobo mnn-
fonorso lo iguolJoJ enIre loe oferenIee, n rosuIfns uo Io cunI
no uouo In numInIsfrncIon nujuuIcnr oI confrnfo n unn om-
rosn on conuIcIonos susfnncInImonfo uIsfInfns uo nquoIIns
or Ins quo IInmo n IIcIfncIon; on cnmbIo, on In confrnfncIon
uIrocfn In numInIsfrncIon uouo nnrfnrso uo Ins bnsos con
Ins cunIos onsnbn orIgInnImonfo confrnfnr, snIvo quo In
confrnfncIon uIrocfn son consocuoncIn uo unn nnforIor IIcI-
fncIon ubIIcn frncnsnun.
l.2. Lo iguolJoJ Je onIoo
Isfo rIncIIo cInsIco uo In IgunIunu vIono onfnfIznuo uo
nnfnno fnnfo on In uocfrInn
?
como on In jurIsruuoncIn,
8
y
founvn so Io mnnfIono confomornnonmonfo,
9
o IncIuso os
l.?
I!IQ!I SAYAC!IS !ASO, Lo liciIoci6n pIlico, ou. Ionn & Un., Monfo-
vIuoo, l940, s. 53 y ss.
l.8
Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In ncIon. Iolloe, f. l?9, . 249, onfro
ofros.
l.9
A!I I !A!IAI!I, I!AK MOI!I y III!!I I!VO!VI, TroiIe Je
conIroIe oJninieIroIife, f. I, 2" ou., ou. !IbrnIrIo ConornIo uo roIf of uo
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 4
consIuornuo or nIgunos nuforos como oI rIncIIo mns Im-
orfnnfo uo In IIcIfncIon, o uno uo Ios mns Imorfnnfos,
l0
nunquo or Ios mofIvos quo voromos hoy osfn on crIsIs o nI
monos cnbo nunfnr quo su ImorfnncIn so hn sobrovnIorn-
uo on oxcoso on oI nsnuo.
l.3. 1l conflicIo enIre iguolJoJ , concurrencio
SIomro so hn numIfIuo, con mnyor o monor onfnsIs, quo
uno uo Ios objofIvos uo In IIcIfncIon orn In comnrncIon uo
oforfns, con Io cunI In comofIfIvIunu o concurroncIn uo Ios
oforonfos, conformo n Ins rogIns uoI morcnuo, orn ns un rIn-
cIIo roIo uo In IIcIfncIon ubIIcn.
A oIIo cnbo ngrognr quo uIcho rIncIIo rosuIfn, or Io uo-
mns, congruonfo con oI yn monfnuo rIncIIo uo confrnuIc-
cIon quo rIgo on oI rocouImIonfo numInIsfrnfIvo cunnuo
oxIsfon Inforosos confrnuosfos uo Ios mIsmos nrfIcuInros
Inforosnuos on un rocouImIonfo.
Ior nuosfrn nrfo, yn hnco fIomo sonnInmos quo oI rIn-
cIIo uo confrnuIccIon orn nIIcnbIo on In IIcIfncIon ubIIcn y
quo oIIn so un sIomro on oI roIo Inforos ubIIco, yn quo
JurIsruuonco, Inrs, l983, . 609; UI!SO ATOIO IAII!A I MI!!O,
LiciIooo, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn InbIo, l980, . 2; AI!SO A!!A!I,
AepecIoe juriJicoe Jo liciIoo, 2" ou., ou. SnrnIvn, Snn InbIo, l980, . 33;
AMI!IUO SI!VIO, Diepeneo Je liciIoo pIlico, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs,
Snn InbIo, l9?9, s. 20 y ss. y sus roforoncIns; !!UIA VA!!I IIC!II!IO,
DireiIoe Joe liciIonIee, 3" ou., ou. MoIhoIros, Snn InbIo l992, . l9; OSVA!O
MXIMO IIZZI, 1l conIroIo Je oIro pIlico, 2" ou., ou. AboIouo-Iorrof, Is.
As., l982, s. 66 y ss.
l.l0
MIC!I! ACI! II!AITZ, Teorio generol Je loe conIroIoe oJninieIro-
Iitoe, 2" ou., ou. onImn, Is. As., l980, . 323, JOSI !OII!TO !OMI, Lo
liciIoci6n pIlico, ou. Asfron, Is. As., l9?5, s. l36 y ss.; MIC!I! MA!II-
HOII, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, 3" ou. AboIouo-Iorrof, f. III-A,
Is. As., l983, . l68, nunquo numIfo oxcocIonos on In . l69; OSWA!O
A!AHA IAII!A I MI!!O, Do liciIoo, ou. Joso Iushnfsky, Snn InbIo,
l9?8, . 3?; UA!!OS IITO UOI!HO MOTTA, AponIonenIoe eoIre legoliJoJe e
liciIoo, ou. I!MA!U/!UMC, IoIo HorIzonfo, l982, . 60, quIon onfIonuo
ns rofIojnr oI onsnmIonfo unnnImo uo In uocfrInn.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 5
con Ins obsorvncIonos y ruobns uo Ios confrnInforosnuos In
numInIsfrncIon confnrn con mnyoros oIomonfos uo juIcIo y
osfnrn on mns nuocununs conuIcIonos uo fomnr In uocIsIon
quo mojor rosonun n Ios Inforosos uo In coIocfIvIunu.
ll
Ahorn bIon, uno uo Ios confIIcfos quo so soInn unr hnbI-
funImonfo onfro oI rIncIIo frnuIcIonnI uo In IgunIunu for-
mnIIsfn n rnjnfnbIn, y In fInnIIunu uo obfonor oI mnyor nu-
moro uo oforonfos nrn ncorcnrso nI rocIo uoI morcnuo y no
quounrso con un rocIo fIcfIcIo uo unos ocos oIogIuos, osfn-
bn rorosonfnuo or In sIguIonfo formuIn cInsIcn.
In Innumoros cnsos, quo founvn so roIfon, nIgunos ofo-
ronfos fnI voz no snbnn, no quornn o no ounn hncor obrns
o sumInIsfros n rocIos uo morcnuo, oro on cnmbIo ornn
orfocfos o InsuornbIos on oI nrfo uo snbor hncor y cumIIr
fouos y cnun uno uo Ios InfInIfos noIos y roquIsIfos buro-
crnfIcos quo conuIcIonnbnn In numIsIbIIIunu (iJ eeI, vnIIuoz)
uo Ins oforfns.
Inrn oIIo no uomnsInuo Infrocuonfomonfo confnbnn con
In nyuun o In uIrocfn ojocucIon uo sus noIoos uo rouosfn
formnI, uo Ios ngonfos ubIIcos ocunuos sImuIfnnonmonfo
uo In cuIunuosn y fnfIgosn rocoIIncIon uo cunnfo roquIsIfo o
nnfocouonfos mInuscuIo o InsIgnIfIcnnfo so Ios hnbn ocurrI-
uo uomnnunr n Ios oforonfos nrn ouor cofIznr, como sI osfo
uIfImo fuorn sIomro o InuubIfnbIomonfo oI objofo rIncInI
uo In IIcIfncIon.
o fnI mouo, oI objofo fInnI uo In IIcIfncIon quounbn rosIg-
nnuo n un sogunuo Inno socununrIo y nccosorIo, suboruInn-
uo nI cumIImIonfo cIogo o IrrncIonnI uo unn formnIIunu nrn
mns osurIn.
Ior oIIo, nrfo uo In uocfrInn hn comonznuo n sosfonor
quo oI rIncIIo uo IgunIunu uobo nIIcnrso nrn ovIfnr cInu-
l.ll
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito PorIe generol, f. 2, oI. ciI., n l4,
. 48, y Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIito, oI. ciI., cnfuIo XIII, n
4, . 686.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 6
suIns quo rosfrInjnn oI cnrncfor comofIfIvo uoI rocouImIon-
fo,
l2
Io cunI os fnnfo como uocIr quo Io rIncInI on ronIIunu
no os In IgunIunu on nbsfrncfo, sIno nsogurnr fnI cnrncfor
comofIfIvo.
!n IgunIunu ocun un Iugnr socununrIo y no rImoruInI
on In IIcIfncIon, confrnrInmonfo nI Iugnr rIvIIogInuo y on
rImor Iugnr quo on gonornI Io nsIgnn cInsIcnmonfo In uoc-
frInn, IncIuso uorIvnnuoIo uIrocfnmonfo uo In UonsfIfucIon.
l3
Ioro os snbIuo, nI monos on nuosfrn jurIsruuoncIn, quo oI
rIncIIo uo IgunIunu no os uno uo Ios mns fnvorocIuos or In
Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In ncIon on sus ronuncIn-
mIonfos,
l4
con Io cunI In InvocncIon consfIfucIonnI, nI monos
nrn nosofros, no fIono susfonfo omrIco on In jurIsruuon-
cIn.
l.4. Teleeie Je lo iguolJoJ. eIopoe Jel proceJinienIo
l.4.l. 1n lo foee iniciol Jel proceJinienIo liciIoIorio
TonIonuo on cuonfn quo objofIvo uobo snfIsfncorso nI mon-
fnr oI rIncIIo uo IgunIunu, so nuvIorfon fros fnsos uIforon-
l.l2
As IAII!A I MI!!O, 1lenenIoe Je JireiIo oJninieIroIito, oI. ciI.,
. l?8.
l.l3
Isfn os unn formn muy frocuonfo uo coIocnr oI robIomn on In uocfrI-
nn brnsIIonn, quo consngrn oxrosnmonfo oI foxfo consfIfucIonnI vIgonfo
uIcIonuo quo In IIcIfncIon ubIIcn uobo nsogurnr In IgunIunu uo conuIcIonos
n fouos Ios oforonfos nunquo so uouo Inforrofnr quo ncInrn quo osfo so
rofIoro nI mnnfonImIonfo uo Ins conuIcIonos uo In rouosfn, y no n Ios ns-
ocfos mornmonfo formnIos. Vor IAII!A I MI!!O, oI. ciI., . l?8. SIn
ombnrgo, yn hn obsorvnuo In uocfrInn quo no so uouo consfnfnr on Ios ho-
chos su cnbnI nIIcncIon n In numInIsfrncIon ubIIcn: CI!A!O ATA!IIA,
LiciIoo, on !ovIsfn uo IroIfo IubIIco, Snn InbIo ou. !ovIsfn uos
TrIbunnIs, n 4l/2, . l28, y n l?, . 240.
l.l4
!n osfuuIo InouIfo uo un nnfIguo funcIonnrIo uo In Uorfo Suromn uo
JusfIcIn uo In ncIon, COIUOA, hnco yn muchos nnos sonnInbn In InoxIsfoncIn
uo ronuncInmIonfos uoI frIbunnI quo uocInrnrnn In InconsfIfucIonnIIunu uo
un ncfo osfnfnI or oxcIusIvn vIoIncIon n In gnrnnfn uo IgunIunu: on Ios ho-
chos, sIomro hnbn onconfrnuo quo In sIfuncIon fncfIcn onfro Ios suuosfos
somofIuos nI nnnIIsIs: rosonfnbn uIforoncIns quo no orn IrrnzonnbIo uIfo-
roncInr fnmbIon on In uocIsIon.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - ?
fos: uurnnfo oI rocouImIonfo IIcIfnforIo, on In nujuuIcncIon,
y on In ojocucIon uoI confrnfo.
urnnfo oI rocouImIonfo IIcIfnforIo In fInnIIunu hn uo sor
consoguIr In mnyor cnnfIunu uo oforonfos osIbIos, nrn quo
In concurroncIn o comofIfIvIunu son ofocfIvn. Ior onuo, uos-
ochnr unn oforfn Invocnnuo oI rIncIIo uo IgunIunu os fofnI-
monfo confrnrIo nI fIn quo In IIcIfncIon y sus rIncIIos uo-
bon snfIsfncor. In osfn ofnn rouomInn nocosnrInmonfo oI
mns nmIIo InformnIIsmo.
l.4.2. 1n lo oJjuJicoci6n
In In nujuuIcncIon, In confrnfncIon con In mojor oforfn os
In fInnIIunu nsIfn nI ncfo.
Aqu Inforosn onfoncos oI rIncIIo uo IgunIunu no on oI
cumIImIonfo InIcInI o fnruo uo Ins formns, sIno on oI objofo
mIsmo uo In rouosfn (rocIo, cnnfIunu, cnIIunu, conuIcIo-
nos, royocfo), y or nIIcncIon uo oI In nuforIunu IIcIfnnfo
so vo ImouIun uo IncurrIr on uocIsIonos on cunnfo nI objofo
uo In IIcIfncIon, o son, on In nujuuIcncIon, quo ocnsIonon uIs-
crImInncIonos o rIvIIogIos confrncfunIos sIgnIfIcnfIvos (no,
uos, cuosfIonos uo uofnIIo o mornmonfo formnIos) on fnvor
uo nIgun o nIgunos oforonfos y on uofrImonfo uo ofros.
!n mojor formn uo fufoInr In IgunIunu on osfn ofnn o fnso
uoI rocouImIonfo os rouoformInnr y nnuncInr on Ins bnsos
uo In IIcIfncIon cunIos sornn Ios nrnmofros con Ios cunIos so
fomnrn In uocIsIon uo nujuuIcncIon. SI osos nrnmofros son
cInros y, roforIbIomonfo, mnfomnfIcos, so ovIfnrn foun uIs-
cusIon on In nujuuIcncIon. Sobro osfo voIvoromos on oI un-
fo 8.
l.4.3. 1n lo ejecuci6n Jel conIroIo
osuos uo In nujuuIcncIon, In IgunIunu suono quo no so
confIornn on In ojocucIon uoI confrnfo vonfnjns, mouIfIcncIo-
nos, frnfnmIonfos osocInIos, ofc., quo uo hnborso unuo n Ios
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 8
ofros oforonfos hubIornn sIgnIfIcnuo quo osfos cofIznrnn mns
bnjo.
In ofocfo, so uobo rovor oxrosnmonfo, como on oI uoro-
cho norfonmorIcnno, oI uorocho como mnImo uo Ios oforon-
fos quo no hnn gnnnuo In IIcIfncIon y roforIbIomonfo uoI
ubIIco on gonornI, n ouor Informnrso osforIormonfo como
so ojocufn oI confrnfo,
l5
nrn quo no so uon nI nujuuIcnfnrIo
vonfnjns InuobIuns quo no osfnbnn on oI IIogo uo conuIcIo-
nos, sIn hnborso nIfornuo Ins cIrcunsfnncIns uo hocho fonI-
uns on cuonfn.
l6
In fnI cnso oI oforonfo quo no gnno bIon uuo hnbor ho-
cho unn oforfn mojor, uo hnbor snbIuo quo Iuogo on In ojocu-
cIon uoI confrnfo Io uIsonsnrnn, sIn cnusn sobrovInIonfo,
uo nIgunn uo Ins obIIgncIonos osfnbIocIuns on oI IIogo.
Isfo uouo ocurrIr, y uo hocho hn ocurrIuo, uosuo In mIs-
mn nocho uoI un uo In nujuuIcncIon, o nI fInnI uo cIorro uo
cuonfns uoI confrnfo.
l.l5
II conjunfo uo Ioyos on osfn mnforIn os un nnfocouonfo ImrosIonnn-
fo Ior In Ioy uo IIborfnu uo InformncIon (IreeJon of 1nfornoIion AcI) so
obfIono In InformncIon; or In Ioy qui Ion so fncuIfn n cunIquIor cIuununno n
uonuncInr un frnuuo confrn oI gobIorno, y sI oI onrfnmonfo uo JusfIcIn no
nsumo oI roI uo ncusnuor uouo soguIr oI IoIfo oI nrfIcuInr: sI Io gnnn on
nombro uoI Isfnuo, rocIbo unn orcIon uoI rosnrcImIonfo uoI unno. In juIIo
uo l992 un juoz oforgo, on oI rImor cnso conocIuo uo nIIcncIon uo osfn Ioy,
u$s ?.500.000 n un cIuununno quo ormIfIo quo oI Isfnuo rocuornrn u$s
?8.000.000, InuobIunmonfo ngnuos or frnuuo. TnmbIon, sI In rncfIcn os
gonornIIznun, uouo rosuIfnr nIIcnbIo oI Isfnfufo uo OrgnnIzncIonos
Uorrufns y ogocIos IIcIfos (I.l.C.O., l8 !.S.U., soccIonos l962 y ss.), quo
nunquo concobIun nrn Iuchnr confrn Ins grnnuos orgnnIzncIonos crImInn-
Ios (nnrcofrnfIco, mnfIn, ofc. ), os uo nIIcncIon n ncfIvIunuos sIsfomnfIcns y
orgnnIznuns y rovo In confIscncIon uo Ins gnnnncIns, o In confIscncIon uo
ofrns roIounuos on su Iugnr; ofrn Ioy confomIn osocfIcnmonfo osfn uI-
fImn soIucIon nrn Ios sobornos rocIbIuos on In funcIon ubIIcn (l8 !.S.U.
soccIon 3666) .
l.l6
O son, sIn unrso Ios uIvorsos suuosfos quo In IogIsIncIon confomIn
nrn ronogocInr un confrnfo: mouIfIcncIonos nI royocfo uIsuosfns
unIInfornImonfo or In numInIsfrncIon, uIfIcuIfnuos mnforInIos ImrovIsfns,
numonfo o uIsmInucIon uoI fofnI rovIsfo uo ojocucIon uo In obrn, fuorzn
mnyor, hocho uoI rncIo, foorn uo In ImrovIsIon, cnso forfuIfo, rorrogns
or uns uo IIuvIn u ofrns uIfIcuIfnuos gnsfos ImrouucfIvos, vnrIncIonos uo
cosfos, ofc.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 9
2.l
HI!Y !OIIS MII!I!!IS, LiciIoo e conIroIo oJninieIroIito, 3" ou..,
Iu. !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn InbIo, l9??, s. l0 y ss., quIon on rIgor uo
vorunu sIonfn como rImor rIncIIo oI uo quo so frnfn uo un rocouImIon-
fo formnI, nrn Iuogo ncInrnr quo osfo no sIgnIfIcn quo In numInIsfrncIon
uobn sor formnIIsfn n unfo uo uosochnr oforfns or sImIos omIsIonos o
IrroguInrIunuos formnIos on In uocumonfncIon o on In rouosfn, con Io
cunI uojn uo sor fnn formInnnfo In rImorn Iocfurn uo su onuncInuo rIncI-
Io.
2.2
As: SAYAC!IS !ASO, oI. ciI., . 4l; A!!A!I, oI. ciI., . 2l; HIUTO! JO!-
CI ISUO!A, TroIoJo inIegrol Je loe conIroIoe oJninieIroIitoe, ou. onImn,
Is. As., l9??/l9?9, . 349; IA!TO!OMI A. IIO!II o ISMAI! MATA, LiciIoci6n
pIlico. Selecci6n Jel conIroIieIo eeIoIol, ou. AboIouo-Iorrof, Is. As., l9?2,
. l2?, nunquo nnforIormonfo on In obrn numIfo oxrosnmonfo oI snnon-
mIonfo uo Ios vIcIos uo formn u omIsIonos or nIIcncIon uoI rIncIIo uo
concurroncIn, on In . 44; OCO MO!II!A ITO, Cureo Je JireiIo oJninieIro-
Iito, 3" ou., . l3l.
o vonmos onfoncos In IgunIunu on oI cumIImIonfo InI-
cInI y nbsoIufo uo Ios rocnuuos formnIos uoI rocouImIonfo,
numIfnmos su snnonmIonfo uIforIor, oro osfomos on cnm-
bIo nfonfos n quo In IgunIunu no soIo so rosofo on In nujuuI-
cncIon, sIno quo fnmbIon so rosofo on Io quo mns cuonfn
or sus osIbIIIunuos uo uIsforsIon no IgunIIfnrIn, quo os oI
mouo osocfIco uo ojocucIon uoI confrnfo.
2. Concurrencio , fornolieno o infornolieno
2.l. Lo IroJici6n fornolieIo
As como homos vIsfo quo Ios nuforos sosfonnn frnuIcIo-
nnImonfo con mucho onfnsIs oI rIncIIo uo IgunIunu, mns
IncIuso quo oI uo concurroncIn, cnbo sonnInr quo hny fnm-
bIon nuforos quo IncIuso ngrognn uo mouo osocfIco, como
ofro uo Ios rIncIIos uo In IIcIfncIon oI frnfnrso uo un roco-
uImIonfo formnI,
l
o Inforrofnn oI rIncIIo uo IgunIunu como
unn osfrIcfn sujocIon nI IIogo o n Ins formns uoI rocouI-
mIonfo, con Io cunI In concIusIon sorn fnmbIon unn suorfo
uo formnIIsmo on oI rocouImIonfo IIcIfnforIo.
2
!n rncfIcn numInIsfrnfIvn mns nnfIgun, con unn fuorfo
InfIuoncIn uoI TrIbunnI uo Uuonfns uo In ncIon, hIzo uu-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - l0
rnnfo mucho fIomo gnIn uo unn nIIcncIon rIgurosn uo fnI
rocofo formnIIsfn.
3
Vn uo suyo quo consIuornmos nun mns osocfIcnmonfo
on crIsIs, IncIuso on corrocfn vn uo uosnnrIcIon, osfo uono-
mInnuo rIncIIo uoI formnIIsmo, mns roIo uo Ins nnfIguns
IIcIfncIonos quo uo Ins mouornns, sogun voromos. Ior Io uo-
mns, rosuIfn ovIuonfo quo sI In IIcIfncIon os, como unIformo-
monfo so numIfo, un rocouImIonfo numInIsfrnfIvo, rosuIfn
nocosnrIo oxIIcnr or quo hnbrn uo consfIfuIr unn oxco-
cIon n Ins rogIns gonornIos uo uIcho rocouImIonfo, unn uo
Ins cunIos os rocIsnmonfo In uoI InformnIIsmo.
4
o fouos mouos, yn hnco uocnuns quo vIonon Iovnnfnnuo-
so oInIonos y uocIsIonos jurIsuIccIonnIos confrnrIns nI for-
mnIIsmo on oI rocouImIonfo IIcIfnforIo, or ojomIo on cunn-
fo n uofocfos uo In oforfn, on quo so numIfo quo su snnon-
mIonfo no nIforn oI rIncIIo uo IgunIunu,
5
Io cunI conIIovn
2.3
IxIgIonuo oI cumIImIonfo oxncfo uo founs Ins cInusuIns uoI IIogo y
no ncofnnuo oI nnrfnmIonfo nI nun nuucIonuo ofrocor nrfcuIos uo mojor
cnIIunu, como Io rocuorun In IrocurncIon uoI Tosoro uo In ncIon, DicIne-
nee, f. ?5, . ?4.
2.4
Homos uosnrroIInuo osfo rIncIIo on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJni-
nieIroIito. PorIe generol, f. 2, IuIforInI MncchI, Is. As., l9?5, cnfuIo XVII,
n l2, s. 22 y ss., y on Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIito, InsfIfufo
uo IsfuuIos uo AumInIsfrncIon !ocnI, MnurIu, l984, cnfuIo XIII, n l2, s.
662 y ss.
2. 5
C. !OIH!SSI I UAMMI!ATA, 1 conIroIIi Jello puIIlico
onninieIrocione, f. I ou. ZnnIchoIII, IoIognn, l90?, . l98; JOSI M. IOQ!I!A
O!IVI!, Lo eelecci6n Je conIroIieIoe. ProceJinienIo Je eelecci6n , conIroIo,
ou. InsfIfufo uo IsfuuIos IoIfIcos, MnurIu, l963, . l00; JOSI !!IS COZ!IZ-
II!IC!I! !!!!TIA, Lo conIroIoci6n oJninieIroIito. C6no , con quien con-
IroIo lo oJninieIroci6n en eue eeferoe cenIrol, locol e ineIiIucionol, ou.
MunIcInIIn, MnurIu, l966, s. l?? y ss., quIon rocuorun oI ronuncInmIon-
fo uoI TrIbunnI Suromo osnnoI on oI sonfIuo uo quo Ins roosIcIonos,
nrn sor vnIIuns, uobon njusfnrso nI mouoIo en IoJo lo que eeo eueIonciol, no
sIonuo juruIco rochnznrIns or Iovos uIforoncIns... quo no nfocfnn n In oson-
cIn, so onn uo uosnnfurnIIznr con unn InforrofncIon oxcosIvnmonfo
rIgorIsfn In fInnIIunu uo uIchn normn rIfunrIn; fnI ofocfo, mns quo formnI
formuInrIo, cnroco uo vIrfunIIunu InvnIIunforIn. AmIInr infro, unfo 3.2.l.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - ll
or Io monos nI no osfrIcfo formnIIsmo uoI rocouImIonfo
IIcIfnforIo; o son, y nrn uocIrIo uo unn voz, nI InformnIIsmo.
UInro osfn quo osfo InformnIIsmo sorn uonfro uoI mnrco
uo In concurroncIn o comofIvIunu, Io quo suono, sogun vI-
mos, In confrnuIccIon, con nnnIogos cnrncforos n In confrn-
uIccIon rocosnI juuIcInI.
2.2. 1l infornolieno ocIuol
Mouornnmonfo, onfoncos, Ios IIogos, In uocfrInn y In rnc-
fIcn IIcIfnforIn on nuosfro ns y on oI munuo rIvIIogInn on
mnyor mouIun, como vorunuoro y cnsI oxcIusIvo rIncIIo fun-
unmonfnI uo In IIcIfncIon oI uo concurroncIn o comofoncIn
onfro Ios oforonfos,
6
con In consIguIonfo nIIcncIon uoI rIn-
cIIo uo confrnuIccIon.
o osfo mIsmo rIncIIo so uouon Iuogo uorIvnr ofros,
como In ubIIcIunu, In IgunIunu on In nujuuIcncIon y ojocu-
cIon uoI confrnfo ofc., oro fouos uobornn sor onfonuIuos on
funcIon uoI fIn rIncInI uo In IIcIfncIon, y no como objofIvos
nufonomos uoI uorocho n sor cumIIuos con roscInuoncIn
uo su grnuo uo nfIngoncIn nI objofo uo In IIcIfncIon.
Isfo rIncIIo osfuIn In nrfIcIncIon on In comnrncIon
uo oforfns uo In IIcIfncIon uo lo no,or conIiJoJ poeiIle Je
oferenIee, uo mouo fnI quo In nuforIunu cuonfo con In mnyor
cnnfIunu osIbIo uo nIfornnfIvns uo oIoccIon, nrn oscogor
con mns osIbIIIunu uo ncIorfo In quo roongn Ins mojoros
conuIcIonos on oI oIjeIo conIrocIuol. on gonornI, rocIo, cnn-
fIunu, cnIIunu, conuIcIonos, y on ocnsIonos royocfo focnIco,
fInnncInmIonfo, ofc., sogun oI objofo osocfIco uo cnun IIcI-
fncIon.
2.6
Infro ofros, ISUO!A, oI. ciI. . 334: Inforosn Iogrnr oI mnyor numoro
osIbIo uo oforonfos, nrn quo Ins osIbIIIunuos uo comnrncIon sonn mns
nmIIns. SosfuvImos IgunI fosIfurn on nuosfro nrfcuIo Lo conceei6n Je oIroe
pIlicoe , lo pritoIicoci6n Je enpreeoe pIlicoe por conceei6n, on oI IIbro
uoI IIII, 1nicioIito pritoJo e eertioe pIlicoe, oI. ciI., . l4.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - l2
2.3. IinoliJoJ Jel fornolieno , eue liniIee
!os IIogos uo bnsos y conuIcIonos gonornIos founvn suo-
Ion osfnbIocor con uofnIIo Ios roquIsIfos y Ins formns n quo
uobo sujofnrso In oforfn nrn sor fonIun como numIsIbIo y
son n vocos oxngornunmonfo uofnIIIsfns on osfn mnforIn.
Son Ios rosnbIos uo Ins rncfIcns nnfIguns, quo or su-
uosfo oI Inforrofo uobo Inforrofnr nrquIfocfonIcnmonfo,
on oI sonfIuo uo !IA!IS, nrn nuocunrIns n Ins cIrcunsfnn-
cIns uo hocho, rocforns o nrconfIcns,
?
quo unn susfonfo fncfI-
co n In normn y sIn Ins cunIos su nIIcncIon IIfornI uovIono
nuovnmonfo IrrnzonnbIo y, or onuo, no soIo IIognI sIno fnm-
bIon InconsfIfucIonnI.
II objofIvo quo orsogun osfo uofnIIIsmo orn oI uo Iogrnr
In mnyor homogonoIunu osIbIo onfro Ins oforfns quo vnn n
sor comnrnuns or Ios funcIonnrIos, uo mouo fnI quo uuIo-
rnn sor vnIornuns con mnyor fncIIIunu, uIsmInuyonuo In no-
cosIunu uo nuofnr uocIsIonos rnzonnuns.
8
o osfn mnnorn so cron rouucIr oI rIosgo uo nrbIfrnrIo-
unu on In uocIsIon y ofImIznr oI rocouImIonfo uo vnIuncIon
y rosoIucIon, uIsmInuyonuo In robnbIIIunu uo orror on In
nujuuIcncIon; oro on ronIIunu Io quo so hncn orn IIognr n
unn suuosfn nufomnfIcIunu on In cunI oI funcIonnrIo IImI-
fnbn su nccIonnr n unn nIIcncIon cIogn uo formns; or onuo,
no nocosnrInmonfo orIonfnun nI fIn uIfImo quo In IIcIfncIon
uobo cumIIr.
9
Uon oso nogo oxcosIvo n In formnIIunu, on sumn, so vIo-
Inbn oI rIncIIo confrnI uo In comofIfIvIunu o concurron-
cIn.
2.?
J!A I!AUISUO !IA!IS, Loe eieIenoe JognIicoe en el JerecIo oJni-
nieIroIito, IununcIon uo orocho AumInIsfrnfIvo, Is. As., l984.
2.8
Vor: MIC!I! S. MA!IIHOII, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, 3"
ou., f. III-A, AboIouo-Iorrof, Is. As., l983 . l65; J!A UA!!OS UASSACI,
CueeIionee Je JerecIo oJninieIroIito, ou. onImn, Is. As., l9?8, . 99.
2.9
HIUTO! A. MAI!A!, LiciIoci6n pIlico. ProIecci6n juriJico Je loe ofe-
renIee, ou. onImn, Is. As., l9?5, . l?.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - l3
Is cIorfo quo In uocfrInn y In jurIsruuoncIn sIomro nu-
mIfIoron In rosonfncIon uo Iozns comIomonfnrIns con uI-
forIorIunu n In oforfn,
l0
o oI snnonmIonfo uo Ios vIcIos uo for-
mn,
ll
oro In rncfIcn gonornImonfo hn sIuo mns formnIIsfn
on oI nsnuo.
o cunIquIor mouo, cnbo uosfncnr quo Ins oxIgoncIns cnbo
s nIIcnrIns n su objofo o fInnIIunu, o son, so uobo consIuo-
rnr quo oIIns osfnn fununmonfnImonfo uIrIgIuns n In oforfn
on s mIsmn, os uocIr, In rosfncIon rouosfn y oI rocIo
(cnIIunu, cnnfIunu, sogun oI objofo uo In IIcIfncIon), y no, o
no on In mIsmn mouIun, n Ins uomns conuIcIonos formnIos
(gnrnnfns, ouoros, consfnncIns uo forcoros, nvnIos, rocIbo
uo In nuquIsIcIon uoI IIogo, uocInrncIonos jurnuns, ofc.) quo,
uobo cumIImonfnr oI oforonfo con In rosonfncIon, quo son
obvInmonfo uo nnfurnIozn socununrIn nI objofo rIncInI uoI
IInmnuo n In concurroncIn uo oforfns.
l2
2.4. Lo frueIroci6n Jel oIjeIito en uno liciIoci6n oJjuJicoJo
II nIIcnr rIncIIos fnIos como In IgunIunu o In formn on
uofrImonfo uo In concurroncIn o comofIvIunu un Iugnr fro-
2.l0
MIUHI! Q!AUA!, L`oJjuJicoIion Jee norcIee puIlice Je Irotoux eI
Je fourniIuree, ou. !IbrnIrIo uu !ocuoII SIroy, Inrs, l945, . 93 y sus rofo-
roncIns.
2.ll
!os yn cIfnuos !OIH!SSI I UAMMI!ATA, 1 conIroIIi Jello puIIlico
onninieIrocione, f. I, ou. ZnnIchoIII, IoIognn, l96?, . l98; JOSI M. IOQ!I!A
O!IVI!, Lo eelecci6n Je conIroIieIoe. ProceJinienIo Je eelecci6n , conIroIo,
ou. InsfIfufo uo IsfuuIos IoIfIcos, MnurIu, l963, . l00; JOSI !!IS COZ!IZ-
II!IC!I! !!!!TIA, Lo conIroIoci6n oJninieIroIito. C6no , con quien con-
IroIo lo oJninieIroci6n en eue eeferoe cenIrol, locol e ineIiIucionol, ou.
MunIcInIIn, MnurIu, l966, s. l?? y ss., y jurIsruuoncIn quo cIfn.
2.l2
AI!SO AI!I! A!!A!I, AepecIoe juriJicoe Jo liciIoo, 2" ou., ou.
SnrnIvn, Snn InbIo, l980, . 69, cIfn un fnIIo ubIIcnuo on In !ovIsfn uo IroIfo
IubIIco, n l4, . 240, on oI sonfIuo uo quo In concurroncIn ubIIcn rocurn
quo oI mnyor numoro uo IIcIfnnfos son hnbIIIfnuo nrn oI objofIvo uo fncIIIfnr n
Ios orgnnos ubIIcos In obfoncIon uo cosns y sorvIcIos mns convonIonfos n sus
Inforosos. In rnzon uo osn fInnIIunu, uobon sor ovIfnuns uomnsInuns oxIgon-
cIns y rIgorIsmos InconsIsfonfos con unn buonn oxogosIs uo In Ioy.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - l4
cuonfomonfo n quo In IIcIfncIon concIuyn, s, con In nujuuI-
cncIon, oro so hnyn frusfrnuo on vorunu su roosIfo InsfI-
fucIonnI, quo orn oIogIr In mojor oforfn osIbIo uoI morcnuo,
no In mojor oforfn uo Ins ocns quo quounron Iuogo quo In
numInIsfrncIon oIImIno Ins mns quo uuo or rnzonos for-
mnIos uo mnyor o monor ImorfnncIn.
Isn os unn IIcIfncIon frncnsnun on Io susfnncInI, nunquo
formnImonfo so uoun quoror nfIrmnr quo no frncnso or-
quo so uuo nujuuIcnr: s, so uuo nujuuIcnr, oro n rocIos
o conuIcIonos quo no son Ios uoI morcnuo. Iso no os oI fIn uo
In IIcIfncIon ubIIcn.
II Inforos gonornI n quo uobo sorvIr In IIcIfncIon ubIIcn
os onconfrnr y soIoccIonnr In mojor rouosfn osIbIo uo Io
quo consfIfuyo In mouIn en el nercoJo en generol, no on oI
mnrco IImIfnuo uo unos oscnsos oforonfos quo hnynn sIuo
rooscogIuos y IImIfnuos or mofIvos nrbIfrnrIos.
II objofIvo os confrnfnr on conuIcIonos uo rocIo y cnIIunu
comnrnbIos y comnfIbIos con Ios uoI morcnuo, y sI osfo ob-
jofIvo so frusfrn orquo In numInIsfrncIon hn mnnojnuo Ins
cosns como nrn fonor oforonfos uomnsInuo IImIfnuos on com-
nrncIon n Ios oxIsfonfos on oI morcnuo, oIIo rouucIrn oI
nocosnrIo rosuIfnuo uo no ouor sIno consoguIr rocIos y con-
uIcIonos monos convonIonfos quo Ios gonornIos Imornnfos
on oso morcnuo.
In fnI cnso hn frncnsnuo no soInmonfo on su objofIvo Io-
gnI, sIno fnmbIon y sobro fouo on oI mnnojo y nrovochn-
mIonfo uo Ios fonuos ubIIcos.
Unbo onfoncos rogunfnrnos or quo ocurron osfo fIo uo
cosns, fnn sufIcIonfomonfo conocIuns como nrn quo nnuIo
Ignoro quo oI Isfnuo ngn or cunIquIor bIon o sorvIcIo mu-
cho mns quo Io quo un nrfIcuInr consIguo rIvnunmonfo.
!n cuosfIon uobo sor Inungnun or Ios rIncIIos quo so
hnn nIIcnuo cInsIcnmonfo n In IIcIfncIon, con su conocIuo
rosuIfnuo, y Ios rIncIIos quo In oxorIoncIn confomorn-
non osfn sugIrIonuo y uomosfrnnuo omrIcnmonfo.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - l5
o so frnfn, uos, uo suboruInnr oI fIn uo obfonor oI mojor
rocIo y conuIcIonos on sIfuncIon uo comofIfIvIunu, nI mo-
uIo or oI cunI Ios osfuInnfos hncon su rouosfn, y monos
nun n Ins formnIIunuos oxfrnsocns uo In rosonfncIon.
IIIo sorn IncurrIr unn voz mns on oI yn cInsIco orror uo
rIvIIogInr Ios confroIos uo formns y normns o rogIns, nnfos
quo oI confroI uo rosuIfnuos.
l3
o quo vnIo hnbor ojocufnuo
unn IIcIfncIon ubIIcn normnfIvnmonfo InobjofnbIo, sI oI ro-
cIo o conuIcIonos obfonIuos no so comnuocon con Ios rocIos
y conuIcIonos uoI morcnuo o quo vnIon, sI on In ejecuci6n
uoI confrnfo no oxIsfo mocnnIsmo nIguno quo nsoguro quo
no so vIoIon Jeepuee Ios rocnuuos quo fnnfo so fufoInron onIee
uo In confrnfncIon
3. OIeertocionee conunee
3.l. Lo corrupci6n:
!n corrucIon uouo sor unn oxIIcncIon nrcInI y ocnsIo-
nnI
l
n Ios uofocfos uo In IIcIfncIon quo so hn Infonfnuo nIInr
o corrogIr or oI onfnsIs on In IgunIunu y In formnIIunu o In
mornIIunu, oro no os In rosuosfn InfogrnI nI ormnnonfo o
sIsfomnfIcn nrn osfo fIo uo robIomn, y sobro fouo no os In
rosuosfn ofIcnz, como Io uomuosfrn In rncfIcn on cunIquIo-
rn uo nuosfros nsos.
2.l3
Tomn, osfo, quo yn nnnIIznmos on nuosfro IIbro ProIlenoe Jel con-
Irol Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, ou. UvIfns, MnurIu,
l98l, cnfuIo IV, y nnforIormonfo on 1l conIrol Je loe enpreeoe pIlicoe
en Anerico LoIino, ubIIcnuo on oI IIbro uo In !nIvorsIunu ncIonnI Aufo-
nomn uo MoxIco, InsfIfufo uo InvosfIgncIonos JuruIcns, Anuorio JuriJico.
V111-19S1, Seninorio inIernocionol eoIre reguloci6n Je 1o enpreeo pIli-
co, MoxIco, l98l, s. 305 y ss., 3l9 y ss.
3.l
Y hnsfn, on nIgunos uoformInnuos momonfos hIsforIcos, gonornIIznun
hnsfn consfIfuIr In normn. Is uno uo Ios cnsos quo so uouo consIuornr oquI-
vnIonfos n Ios oxIIcnuos on nuosfro IIbro Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l
poroeieIeno juriJico oJninieIroIito, ou. UvIfns, MnurIu, l98l, y on su vor-
sIon IfnIInnn, L`onninieIrocione porollelo. 1l poroeieIeno giuriJico-
onninieIroIito, ou. CIuffro, MIInn, l9?8.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - l6
II fomn uo In corrucIon uobo frnfnrsoIo on oI confoxfo
mns nmIIo uo In frnsnroncIn y oI confroI numInIsfrnfIvo
InuIsonsnbIos on unn socIounu uomocrnfIcn,
2
no oI IImIfnuo
y rosunfnmonfo focnIco uo Ios rIncIIos uo In IIcIfncIon
ubIIcn.
!ns focnIcns unfunIos uo confroI uo In corrucIon mo-
uInnfo oI formnIIsmo o In IgunIunu on In IIcIfncIon ubIIcn no
sIrvon, Io hnn uomosfrnuo: son Ins grnnuos InsfIfucIonos uo
frnsnroncIn y confroI numInIsfrnfIvo Ins quo, on conjunfo,
uouon mns ofIcnzmonfo ovIfnr In corrucIon:
l) In ubIIcIunu uo Ios ncfos uo gobIorno;
2) In Ionn y IonI InformncIon nI ubIIco;
3) oI nccoso ubIIco n Ios nrchIvos gubornnmonfnIos y
obfoncIon uo fofocoIn uo foun InformncIon oxIsfonfo;
4) In nusoncIn uo socrofos uo Isfnuo (quo no son on vor-
unu sIno socrofos uo gobIornos uoformInnuos);
5) In nuocunun mofIvncIon y oxIIcncIon uo Ios ncfos y
rogInmonfos numInIsfrnfIvos, con oxrosIon uo cnusn fun-
unun y roorcIonnun nI objofo uoI ncfo;
6) In uobIun nuuIoncIn uoI Inforosnuo, rovIn n In nuo-
cIon uo uocIsIonos quo uounn nfocfnrIo;
?) In Ionn y ormnnonfo vIsfn y nccoso n Ins ncfuncIonos
numInIsfrnfIvns, con uorocho n obfonor fofocoIns uo foun In
uocumonfncIon;
8) In InoxIsfoncIn uo normns o rocouImIonfos socrofos o
rosorvnuos;
9) In nrfIcIncIon uoI cIuununno on In gosfIon uo Ios nsun-
fos ubIIcos;
l0) oI confroI no soInmonfo uo IogIfImIunu sIno fnmbIon
uo oorfunIunu, morIfo o convonIoncIn, nrn quo oI cumII-
3.2
!n mnyor uosnrroIIo so uouo onconfrnr on nuosfrn ononcIn Que ee
lo Iroeporencio Je lo geeIi6n pIlico , cono ee logro, rosonfnun nI somInn-
rIo IeeponeoIiliJoJ por lo Iunci6n PIlico, orgnnIznuo or In UonfrnIorn
ConornI uo In !oubIIcn on Uochnbnmbn, IoIIvIn, uoI 23 nI 2? uo junIo uo
l992.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - l?
mIonfo uo In normn usunImonfo nufogonornun or In numI-
nIsfrncIon no son In oxcusn sufIcIonfo uo un uoformInnuo
comorfnmIonfo osfnfnI;
ll) In oxIsfoncIn y funcIonnmIonfo uo orgnnos y rocouI-
mIonfos ofIcncos uo confroI nrInmonfnrIo, numInIsfrnfIvo y
jurIsuIccIonnI, fnnfo Ios cInsIcos como Ios mouornos quo so
vnn ImonIonuo on fouo oI munuo;
l2) Ins nuuIoncIns ubIIcns on oI Sonnuo uo In ncIon nrn
rosfnr ncuoruo n fouos Ios nombrnmIonfos uo mngIsfrnuos
uoI Iouor JuuIcInI y mInIsfros o socrofnrIos uoI Iouor Ijocu-
fIvo, y uomns mngIsfrnfurns InuoonuIonfos;
l3) Ins nuuIoncIns ubIIcns fnnfo numInIsfrnfIvns como
IogIsInfIvns nnfos uo omIfIr normns gonornIos o nuofnr grnn-
uos royocfos uo onvorgnuurn, n fIn uo ormIfIr quo In cIu-
ununnn so Informo rovInmonfo y hngn or su voz;
l4) In onfronIzncIon gonornIIznun uo mocnnIsmos uo uo-
mocrncIn somIuIrocfn como oI recoll, referenJun, inicioIito
populor, teIo populor, ofc.;
l5) In ubIIcIunu y concurroncIn on In soIoccIon uoI cocon-
frnfnnfo osfnfnI, son or mouIo uo Ins IIcIfncIonos ubIIcns
nrn In mnyor nrfo uo Ios confrnfos numInIsfrnfIvos, son
or Ios concursos uo nnfocouonfos y oosIcIon nrn In soIoc-
cIon y nsconso uo Ios funcIonnrIos ubIIcos, y In fIjncIon ro-
uoformInnun uo cunIos sornn Ios nrnmofros con Ios cunIos
so fomnrn In uocIsIon, roforIbIomonfo con unn formuIn o-
IInomIcn;
l6) Ioyos nI osfIIo uo Ins norfonmorIcnnns:
o) uo IIborfnu uo InformncIon;
I) qui Ion quo fncuIfn n cunIquIor cIuununno n uonuncInr
un frnuuo confrn oI gobIorno y rocIbIr nrfo uo In ronrncIon
quo consIgn nrn oI Isfnuo;
c) oI Isfnfufo uo OrgnnIzncIonos Uorrufns y ogocIos II-
cIfos, uo nIIcncIon n ncfIvIunuos IIcIfns sIsfomnfIcns y or-
gnnIznuns, quo rovo In confIscncIon uo Ins gnnnncIns, o In
confIscncIon uo ofrns roIounuos on su Iugnr;
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - l8
3.3
QuIon no conoco, or ojomIo uo nIgun funcIonnrIo ubIIco quo hn
rocIbIuo un soborno, o uo ncfIvIunu osfnfnI on In cunI so hn orjuuIcnuo nI
Isfnuo or frnuuo SI In IogIsIncIon rovIorn, como Io hnco In norfonmorIcn-
nn, In osIbIIIunu uo obfonor unn ronrncIon ocunInrIn nrn oI Isfnuo y oI
nrfIcuInr uonuncInnfo, ofrn fnI voz sorn In ronccIon uo In gonfo quo conoco
fnIos hochos.
3.4
As: IAII!A I MI!!O, oI. ciI., . 39; HI!Y MII!I!!IS, DireiIo oJni-
nieIroIito Iroeileiro, Snn InbIo, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs, l966, . 5?; SI!CIO
I A!IA II!!II!A, DireiIo oJninieIroIito JiJIico, Iu. IorsoI, !o uo
JnnoIro, l9?9, . 2l2, n quIonos roIIcn A!!A!I, oI. ciI., . l9. !n ncfunI
consfIfucIon brnsIIonn consngrn oI rIncIIo uo In robIunu numInIsfrnfIvn,
quo nIIcn n In IIcIfncIon ubIIcn IAII!A I MI!!O, oI. ciI., s. l?? y l?9.
TnmbIon ubIcnn In mornIIunu uonfro uo In IIcIfncIon ubIIcn: MA!IIHOII,
oI. ciI., . l8S, y VA!!I IIC!II!IO y II!!AZ, oI. ciI., . l4. !ocuorun or su
nrfo AO!IO U!IO, AppolIi puIIlici e pritoIi, 6" ou., ou. Uounm, Inuun,
l962, . 6?, como nnfIgunmonfo so roquorn fnmbIon un corfIfIcnuo uo mo-
rnIIunu.
J) Ioy con osfn uIfImn soIucIon nrn Ios sobornos rocIbI-
uos on In funcIon ubIIcn, ofc.
3
Quoror nfncnr In corrucIon mouInnfo rIncIIos como oI
formnIIsmo o In IgunIunu on oI rocouImIonfo uo In IIcIfncIon
ubIIcn os uobIomonfo InofIcnz, nunquo Io ngroguon roquIsI-
fos como In mornIIunu
4
u ofros: son robnunmonfo no nfos
or s soIos nrn Iogrnr oso objofIvo y, nuomns, nrn mnyor
ngrnvnmIonfo uo In soIucIon nuofnun, rosuIfnn InofIcncos
nrn soIoccIonnr nI mojor confrnfnnfo osfnfnI, n monos quo
so ngroguo, como mnImo, In rouoformInncIon on oI IIogo
uo In formuIn oIInomIcn y Ios nrnmofros con Ios cunIos so
nuofnrn In uocIsIon.
Hny quo nnnIIznr Ins uos cuosfIonos sonrnunmonfo: unn,
como so consIguo In mojor oforfn on In soIoccIon uoI cocon-
frnfnnfo osfnfnI, y ofrn, como so combnfo In corrucIon on In
IIcIfncIon ubIIcn y fuorn uo oIIn.
3.2. CriIerioe poro lo oJniei6n Je oferIoe
Unbo ns roforIrso, or un Inuo, n Ios crIforIos nrn uocIn-
rnr formnImonfo oJnieiIle (osfo os, vnIIun) unn oforfn, y Ios
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - l9
crIforIos nrn rosoIvor n cunI oforfn numIsIbIo so nujuuIcnrn
oI confrnfo.
In oI rImor unfo oI onsnmIonfo juruIco so hn orIonfn-
uo hncIn In concIusIon uo quo on rIgor uo vorunu unn oforfn
uobo sor uocInrnun InnumIsIbIo no or moros uofocfos uo for-
mn, sIno cunnuo oIIn rosonfn vIcIos quo nfonfnn confrn In
fInnIIunu mIsmn uoI rocouImIonfo IIcIfnforIo,
5
os uocIr quo
vIoInn sus rIncIIos fununnfos, or ojomIo, or inpeJir In
comnrncIon uoI objofo uo In oforfn uofocfuosn con Ins uo-
mns oforfns.
In uofInIfIvn, so hn uo consIuornr suornuo oI nnfIguo
oxcosIvo rIgorIsmo formnI o oI rosofo n In formn or In for-
mn mIsmn,
6
quo so uosonfIonuo uo sI conuuco o no n In fInn-
IIunu buscnun, quo on nuosfro cnso os, sogun yn vImos, con-
vocnr In mnyor cnnfIunu osIbIo uo oforfns.
?
3.5
In osfo sonfIuo, MII!I!!IS, LiclIoo e conIroIo oJninieIroIito, oI.
ciI. . l0, uIco Io sIguIonfo: no so uobon nnuInr rocouImIonfos o nujuuIcn-
cIonos, o uosochnr oforonfos or sImIos omIsIonos o IrroguInrIunuos for-
mnIos on In uocumonfncIon o on In rouosfn, on fnnfo osns omIsIonos o
IrroguInrIunuos sonn IrroIovnnfos y no cnuson orjuIcIo n In numInIsfrncIon
n Ios uomns concurronfos.
3.6
!n concIusIon no os unIformo, y founvn so ronuncInn or oI rochnzo
uo In rouosfn sIn consIuornr oI fIo uo IrroguInrIunu: !ICIS II!AIS I
O!IVII!A, LiciIoo, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn InbIo, l9?9, . 64 y sus
roforoncIns; C!I!!I!MO U. UA!O!, y II!IX J. SASOI, 1eIuJio Je lo legielo-
ci6n Je oIroe pIlicoe Je lo protincio Je Buenoe Airee, f. I, ou. IununcIon
uo orocho AumInIsfrnfIvo, Is. As., l989, . l?6. Monos cnfogorIco, numIfo
unn oxcocIon IAII!A I MI!!O, oI. ciI., s. l93 y 200, nunquo onfnfIzn
on gonornI oI crIforIo sovoro uo nrocIncIon, s. 204 y 205.
3.?
In osfo sonfIuo vor: HIUTO! MAI!A!, LiciIoci6n pIlico, Iu. onImn,
Iuonos AIros, l9?5, . l8, quIon oxrosn quo os nocosnrIo ovIfnr ncfIfuuos
formnIIsfns buscnnuo subsnnnr Ins IrroguInrIunuos uo uofnIIo y confrnnuo
oI nnnIIsIs comnrnfIvo sobro Ios nsocfos uo fonuo uo cnun oforfn;
IA!TO!OMI A. IIO!II o ISMAI! MATA, LiciIoci6n pIlico, Iu. AboIouo-Io-
rrof, Is. As., l9?2, . 44: !os rocnuuos oxcosIvos, In sovorIunu on In numI-
sIon y In oxcIusIon nnfo omIsIonos Infrnnsconuonfos, uobon sor roomInzn-
uos or ncInrncIonos oorfunns y ncfos uo subsnnncIon. In osfo unfo co-
rrosonuo nIIcnr oI rIncIIo uo snnonmIonfo, o son quo uobo unrso In oor-
funIunu uo subsnnnr Ins uofIcIoncIns uo cnrncfor Iovo quo no vuInornn In
osoncIn uoI frnfo IgunIIfnrIo. !n numInIsfrncIon fIono In cnrgn uo obvInr In-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 20
3.2.l. Loe ticioe Je forno Je lo oferIo
Sobro osfn bnso so hn uIscrImInnuo onfro oforfns quo nuo-
Iocon uo vIcIos susfnncInIos on oI objofo y nquoIIns quo ro-
sonfnn morns uofIcIoncIns formnIos, y so hn oxfrnIuo In con-
socuoncIn uo quo osfns uIfImns uouon y uobon sor snnon-
uns, subsnnnnuo oI uofocfo n poeIeriori uo su rosonfncIon.
TnmbIon uouon sor uocInrnuns IIsn y IInnnmonfo numI-
sIbIos y vnIIuns sI nun con fnI uofocfo formnI no so vo nfocfn-
un In bnso uo comnrncIon uo In rouosfn (hnbIfunImonfo
rocIos, cnnfIunuos, conuIcIonos y cnIIunu, sogun vImos) con
Ins uomns oforfns; os uocIr, sI os sufIcIonfomonfo homogo-
non on roIncIon n Ins uomns nrn sor vnIornun con nnnIogo
crIforIo.
AI momonfo uo ovnIunr sI oI vIcIo uo unn oforfn os susfnn-
cInI o mornmonfo formnI so uobo Inungnr sI fnI vIcIo nfocfn o
no nI objofo uo In rouosfn y un Iugnr, o uouo unr Iugnr, n
vonfnjns comofIfIvns on oso nsocfo on bonofIcIo uoI osfu-
Innfo quo rosonfo In oforfn; o nfocfn In bnso uo comnrncIon
on uIcho nsocfo con Ins uomns o, or uIfImo, uouo onfor-
ocor grnvomonfo oI rocouImIonfo IIcIfnforIo on su nnnIIsIs
uocIsorIo fInnI rosocfo nI objofo.
Uunnuo In oforfn rosonfn un vIcIo, onfoncos so uoborn
osfuuInr sI oxIsfo nIgunn vonfnjn rosunfnmonfo IIogfImn
on fnvor uoI oforonfo. SI osfn uosvonfnjn ofoncInI no oxIsfo,
uouo ovIfnrso o yn fuo ovIfnun or unn corroccIon osonfn-
non uo In oforfn or oI oforonfo, o nun ofocfunun n roquorI-
mIonfo uo In numInIsfrncIon, nIngunn objocIon IognI o uo ofrn
nuoIo so uouo formuInr n In oforfn.
convonIonfos y ormIfIr In mnyor nfIuoncIn osIbIo uo oforfns, on In InfoII-
goncIn quo In concurroncIn no rIgo n fnvor uo Ios oforonfos sIno on bonofIcIn
uoI Isfnuo. Ior su nrfo, HIUTO! JO!CI ISUO!A, TroIoJo inIegrol Je loe
conIroIoe oJninieIroIitoe, Iu. onImn, Is. As., l9??, f. I, . 334, uosfncn
quo Inforosn Iogrnr oI mnyor numoro osIbIo uo oforonfos, nrn quo Ins
osIbIIIunuos uo comnrncIon sonn mns nmIIns.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 2l
3.8
Infro ofros, vor on fnI sonfIuo: UI!SO ATOIO IAII!A I MI!!O,
LiciIoo, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs, Snn InbIo, l98l, . 63; VA!!I
IIC!II!IO, DireiIo Joe liciIonIee, oI. ciI., . 63; JO!CI I!IQ!I !OMI!O
II!IZ, Loe conIroIoe Jel 1eIoJo, IubIIcncIonos uo In !nIvorsIunu uo Uosfn
!Icn, Snn Joso, l989, . 224, hnbIn uo Ios IncumIImIonfos roInfIvos, quo
son snnonbIos n poeIeriori.
3.9
InIIo uoI nno l959 cIfnuo or JOSI !!IS COZ!IZ-II!IC!I! !!!!TIA,
Lo conIroIoci6n oJninieIroIito, MnurIu, l966, s. l?8/l?9.
3.l0
W. OI! KIYIS, GoternnenI conIrocIe, Wosf IubIIshIng Uo., Sf. InuI,
MInnosofn, l9?9, s. l22 y ss.; JOH W. WHI!A, IeJerol goternnenI
conIrocIe, ou. Tho IoununfIon Iross, ow York, l985, . l98.
SI oI vIcIo os urnmonfo formnI uoborn sor subsnnnuo, o
bIon nI sIquIorn oso sorn nocosnrIo, on cnso quo rosuIfo unn
fnIfn muy Iovo.
8
Hnco yn vnrIns uocnuns quo on Isnnn Ins
uocIsIonos uoI TrIbunnI Suromo sosfIonon quo so onn uo
uosnnfurnIIznr con unn InforrofncIon oxcosIvnmonfo rIgo-
rIsfn In fInnIIunu uo uIchn normn rIfunrIn, fnI ofocfo, mns
quo formnI formuInrIo, cnroco uo vIrfunIIunu InvnIIunforIn.
9
3.2.2. 1l uoiter en loe 1eIoJoe UniJoe Je Anerico
!n uocfrInn norfonmorIcnnn sobro osfo fomn so hn oncnr-
gnuo uo uoIImIfnr quo Ios nsocfos susfnncInIos uo In ro-
sonfncIon uo un oforonfo son oI rocIo, cnnfIunu, conuIcIo-
nos y cnIIunu rouosfos, y quo cunnuo Ins uosvIncIonos uo
In oforfn rosocfo uoI IIogo no nfocfnn nInguno uo osos ns-
ocfos, os uocIr, no son susfnncInIos, onfoncos osns uosvIn-
cIonos uouon sor objofos uo foIornncIn (uoiter) or In nufo-
rIunu IIcIfnnfo.
l0
3.2.3. 1toluci6n Iocio el infornolieno
!n oxorIoncIn nrgonfInn osforIor n In roformn uoI Isfn-
uo os bnsfnnfo cInrn on cunnfo n In ovoIucIon hncIn oI Infor-
mnIIsmo on oI rocouImIonfo IIcIfnforIo. Hoy on un Ios IIo-
gos y In InforrofncIon omrIcn rIvIIogInn quo oxIsfn In
mnyor cnnfIunu uo oforonfos, ormIfIonuo snIvnr osforIor-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 22
monfo n In rosonfncIon y nnfos uo In norfurn uoI sogunuo
sobro uo rocIo, y n vocos fnmbIon uosuos, fouos Ios uofoc-
fos uo cnrncfor formnI quo uuIorn hnbor confonIuo oI sobro
l.
AIgunos IIogos numIfon un Inzo osocInI nrn osfo, Iuo-
go uo Ins obsorvncIonos uo Ios uomns oforonfos, nrn quo
fouos uounn rosonfnr un nuovo sobro l, on oI cunI snIvn-
ron founs Ins objocIonos uo cnrncfor formnI quo so Ios uuIo-
rnn hnbor hocho.
!ocIon snIvnuns founs Ins osIbIos objocIonos formnIos so
nsn n In norfurn uoI sobro 2, ovIfnnuo uo osfo mouo quo
oforonfos uo ofoncInI Inforos quouon oxcIuIuos uo In ujn
or cuosfIonos uo uofnIIo.
As ocurro n nrfIr uo l99l y l992, nI monos, or ojomIo
con Ins rIvnfIzncIonos uo II.MI.SA. y ofrns Inons forro-
vInrIns, con Ins uo YncImIonfos IofroIforos IIscnIos, ofc.,
sIn quo hnynn oxIsfIuo sIquIorn cuosfIonnmIonfos o Imug-
nncIonos uo Ios uomns oforonfos. Isfo os oI uorocho vIgonfo
y vIvIonfo n nrfIr uo l99l y l992 on nuosfro ns, quo mns
nbnjo comonfnromos con mnyor uofnIIo.
4. 1nfluencio Je lo operIuro Je lo econonio
A mnyor nbununmIonfo, Ins IIcIfncIonos ubIIcns corrn-
uns or oI formnIIsmo orfonocon n In oconomn corrnun quo
on nuosfro ns quouo sIn ofocfo n nrfIr uo Ins Ioyos 23.696
y 23.69? y Ios sucosIvos uocrofos uosroguInuoros quo Io sI-
guIoron.
Unbo nunfnr, nuomns, quo so frnfn uo unn fonuoncIn
rouomInnnfo n fIn uo osfo sIgIo on oI munuo uosnrroIInuo, n
In cunI os mns o monos InovIfnbIo quo sIgnn, mns fnruo o
mns fomrnno, ofros nsos on vns uo uosnrroIIo: munuInI-
monfo so rocurn In cnun uo bnrrorns nuunnorns y In IIbro
cIrcuIncIon uo bIonos, cnIfnIos y orsonns, fouo Io cunI IIo-
vn n oconomns nbIorfns, comofIfIvns y uosroguInuns.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 23
Inforrofnr un IIogo uo mouo formnIIsfn os ns fnmbIon
vIoIonfnr oI fIn y oI osrIfu uo In IogIsIncIon moncIonnun,
osforIor n Ins normns IIcIfnforIns cInsIcns, y fnmbIon In ovo-
IucIon uo In oconomn InfornncIonnI.
Isfo unfo os uo cnIfnI ImorfnncIn fncfIcn, orquo In
crocIonfo IncororncIon uo nuosfro ns nI comorcIo mun-
uInI vn gonornnuo, y osfo os un objofIvo uo In oIfIcn ocono-
mIcn ofIcInI, In rogrosIvn rosonfncIon uo fIrmns fornnons o
sucursnIos uo mnfrIcos uoI oxforIor, cuyns rncfIcns no for-
mnIIsfns on oI munuo uo Ios nogocIos sIgnIfIcnn unn Incor-
orncIon focnoIogIcn quo oI ns nocosIfn.
Is frocuonfo, jusfnmonfo, quo omrosns uoI oxforIor o sus
fIIInIos no snfIsfngnn founs Ins formnIIunuos uo nuosfros nn-
fIguos IIogos, rocIsnmonfo orquo su cuIfurn juruIcn Ios
hnco focnIIznr In nfoncIon on oI objofo uo In comuIsn, y os
hnbIfunI on nuosfrn rncfIcn numInIsfrnfIvn ncfunI, oso-
cInImonfo on rIvnfIzncIonos, quo so numIfn oI snnonmIonfo
uo Ios nsocfos formnIos nnfos, , en olgunoe coeoe oun Jee-
puee uo In norfurn uoI sobro 2, sIomro quo no so nuvIorfn
nIgunn mnnIobrn uosfInnun n uIsforsIonnr oI objofo mIsmo
uo In rouosfn y fufuro confrnfo.
!ns oforfns uoI oxforIor rosonfnuns on IIcIfncIonos ubII-
cns nncIonnIos o InfornncIonnIos rnrn voz cumIon oxhnus-
fIvnmonfo hnsfn oI uIfImo roquIsIfo formnI oxIgIuo or oI
IIogo uo conuIcIonos nI cunI, no obsfnnfo, uobornn njusfnr-
so on fouo sogun In cInsIcn uocfrInn.
Ior fnI rnzon, sI founs Ins oforfns quo so hnIInn on osns
conuIcIonos fuoson uocInrnuns InnumIsIbIos or In nuforIunu
IIcIfnnfo, rncfIcnmonfo founs Ins IIcIfncIonos InfornncIonn-
Ios y buonn nrfo uo Ins nncIonnIos on unn oconomn nbIorfn
frncnsnrnn, uobIonuo uocInrnrsoIns Ins uosIorfns y hncor un
nuovo IInmnuo con founs Ins consocuoncIns nognfIvns quo
oIIo ImIIcn on cunnfo n cosfos y oruIuns uo fIomo.
!n crIforIo rIguroso como oI moncIonnuo os no soIo con-
frnrIo nI rIncIIo uo concurroncIn, sIno nuomns oquIvocnuo
or cnrocor uo foun ufIIIunu rncfIcn y sorn, n In Invorsn,
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 24
nognforIo uoI fIn rIncInI uo In IIcIfncIon on unn oconomn
nbIorfn.
Ioor nun, sorn un mouIo IngonIoso uoI omrosnrInuo
IocnI uo mnnfonor oI morcnuo cnufIvo on In numInIsfrncIon,
corrnnuo ofIcnzmonfo Ins uorfns n In comofoncIn Infornn-
cIonnI quo In oIfIcn oconomIcn ncfunI romuovo nrn bnjnr
Ios rocIos Infornos.
Is fnmbIon, ns, un mouo ofIcnz uo mnnfonor rocIos In-
fornos nrfIfIcInImonfo oIovnuos on Ins IIcIfncIonos ubIIcns,
orjuuIcnnuo oI ornrIo ubIIco y confrIbuyonuo con uIcho
orjuIcIo fIscnI nI no cIorro uo Ins cuonfns ubIIcns y nI ro-
coso InfIncIonnrIo hoy morIgornuo rocIsnmonfo or In nor-
furn uo In oconomn.
4.l. Loe liciIocionee inIernocionolee , eue oferenIee
IIIo os mns Imorfnnfo nun on In mouIun quo osfos rocouI-
mIonfos vnn nuquIrIonuo un cnrncfor InfornncIonnI or oI
nuovo confoxfo munuInI quo yn oxIIcnmos, n rosuIfns uo Io
cunI son cnun voz mns Ins omrosns uo forcoros nsos, go-
nornImonfo uosnrroIInuos, quo so rosonfnn n IIcIfncIonos
uo ofros uo monor uosnrroIIo.
In Ios nsos uosnrroIInuos oI grnuo uo InformnIIunu os
nIfo y nnuIo uouo nII ImngInnr quo on un ns uo Ios nuos-
fros, or uofInIcIon nocosIfnuos uo cnIfnIos, Ios uounn oxI-
gIr con cnrncfor oxcIuyonfo uo su conuIcIon uo oforonfo cor-
fIfIcncIonos or nofnrIo ubIIco (y no osfnrn uo mns rocorunr
quo In rncfIcn IocnI uoI nofnrInuo no fIono nnun quo vor con
In oxorIoncIn uo ofros nsos uosnrroIInuos), uocumonfos
osocInIos uo orsonorn, ofc.
Isfo os formInnnfo y mns cInro nun on mnforIn uo grnn-
uos rIvnfIzncIonos, y hnrnn mnI Ios funcIonnrIos on IImI-
fnr oI numoro uo oforonfos n nquoIIos omrosnrIos IocnIos
quo conocon Ins nnfIguns rogIns formnIIsfns uoI juogo, uos-
conocIuns on oI munuo uoI comorcIo InfornncIonnI uo uonuo
uouon rovonIr Ios mns Imorfnnfos oforonfos, y oxcIuIr
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 25
ns n quIonos uounn cofIznr mojoros conuIcIonos nrn oI
ornrIo ubIIco oro uosconocon Ins vIojns frIquInuoIns uoI
uorocho IocnI on su nnfIgun y suornun nIIcncIon rncfIcn.
!n nfrnccIon quo nuosfro ns rosonfn hoy on oI omro-
snrInuo oxforno so vorn mInnun sorInmonfo sI so Ios nIIcn-
rnn crIforIos uoI subuosnrroIIo formnIIsfn uo nnfnno y uo unn
oconomn corrnun nI omrosnrInuo IocnI, como Io orn In nuos-
frn nnfos uo In roformn uoI Isfnuo. Sorn confrnuocIr on In
rncfIcn Io quo oI gobIorno nnuncIn. Sorn corrnr nuosfrns
fronforns nI uosnrroIIo y oncorrnrnos on unn nufouosfrucfIvn
nufnrcn mouIovnI.
!o quo so frnfn, InsIsfImos unn voz mns, os uo fomonfnr In
mnyor comofIfIvIunu osIbIo (rIncIIo uo concurroncIn),
uonfro uo un nmbIfo uo sufIcIonfo ubIIcIunu nncIonnI o In-
fornncIonnI on su cnso, quo nsoguro In frnsnroncIn y sorIo-
unu uoI rocouImIonfo, sIn uIscusIonos nI cuosfIonnmIonfos
formnIIsfns onfornmonfo IrroIovnnfos nrn oI objofo uo In
IIcIfncIon.
4.2. Lo poliIico oficiol en lo noIerio
!n fonuoncIn fIoxIbIIIznuorn on nuosfro ns os oficiol, con-
vIono onfnfIznrIo, y cnbo cIfnr Innumorns rosoIucIonos mI-
nIsforInIos quo oxrosnmonfo uoformInnn quo In nIIcncIon
y Ins normns uo Ios IIogos sonn fIoxIbIIIznuns n fIn uo hn-
cor mns nfrncfIvn In vonfn y nrn osIbIIIfnr In concurron-
cIn uoI mnyor numoro uo oforonfos nrn gnrnnfIznr In ujn
quo nsoguro oI oxIfo uoI rocoso IIcIfnforIo.
As rozn In rosoIucIon 490/92 M.I. y O. y S.I., frnscrIfn
on In ubIIcncIon ofIcInI uoI MInIsforIo uo Iconomn y uo
Obrns y SorvIcIos IubIIcos.
l
De Iol noJo no e6lo el criIerio ee oficiol, sIno fnmbIon
pIlico, y oI MInIsforIo hn cuIunuo rocIsnmonfo on unrIo n
4.l
1nforne eoIre pritoIicocionee, ol 31 Je no,o Je 1992, ouIcIon on
mImoogrnfo, . ?.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 26
ubIIcIunu ofIcInImonfo, nrn quo Ins uIsfInfns ronrfIcIo-
nos quo so ocunn uo rIvnfIzncIonos conozcnn Ios rIncI-
Ios quo rIgon hoy on un on In mnforIn, y quo comorfnn uo
hocho vIrfunIos InsfruccIonos mInIsforInIos oxrosns, cInrns
o Inoquvocns. !ns nnforIoros ubIIcncIonos uoI mIsmo boIo-
fn oxrosnn, or cIorfo, oI mIsmo crIforIo orIonfnuor o
InforrofnfIvo.
4.3. Pliegoe Je Ioeee , conJicionee
Voromos mns nuoInnfo con mns uofnIIo IIogos quo numI-
fon oxrosnmonfo In corroccIon uo uofocfos formnIos. Ioro
os Imorfnnfo uosfncnr quo ofros IIogos son monos cnfogo-
rIcos oro IIovnn n In mIsmn InforrofncIon, nun cunnuo on
su foxfo no so hnyn frnuucIuo on mocnnIsmos oxrosos y for-
mInnnfos nrn In corroccIon uo oforfns, or no sor oIIos no-
cosnrIos on In InforrofncIon ncfunI, oro uo fouos mouos os
In Inoquvocnmonfo Incorornun nqu.
As, hny IIogos quo rovon quo In UomIsIon uo IvnIun-
cIon ourn concIuIr quo Ins oforfns son InnumIsIbIos or Je-
fecIoe o incunplinienIoe grotee.
!nn rnzonnbIo InforrofncIon o conIrorio ormIfo concIuIr
quo no cnbo oI rochnzo uo oforfns quo rosonfon vIcIos Iovos
o mornmonfo formnIos.
Isfo fIo uo IIogos suoIo fnmbIon osfnbIocor quo soIn-
monfo ournn sor rochnznuns nquoIIns oforfns quo Iuogo uo
sor InfImnuos sus rosonfnnfos n corrogIr Ins uofIcIoncIns
formnIos subsnnnbIos, uojnrnn nsnr oI Inzo nrn oIIo sIn
hncorIo.
Ioro nun cunnuo no oxIsfIornn Ins Inoquvocns cInusuIns
cIfnuns uobon nIIcnrso con cnrncfor suIoforIo ofrns uIso-
sIcIonos vIgonfos, nfonfo n quo so frnfn uo normns uo uoro-
cho numInIsfrnfIvo Ionnmonfo comnfIbIos con In rosonfo
IIcIfncIon.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 2?
5. Lo legieloci6n nocionol
5.l. ArIiculo 17 Je lo Le, Je OIroe PIlicoe
!n Ioy l3.064, uo Obrns IubIIcns, osfnbIoco on oI cnfuIo
II oI rocouImIonfo uo IIcIfncIon nrn In confrnfncIon uo Ins
obrns, quo on cnso uo nusoncIn uo normn osocfIcn on Ios
IIogos o on oI !ogInmonfo uo UonfrnfncIonos uoI Isfnuo on
su cnso, uobo rogIr or sor In unIcn Ioy uo uorocho numInIs-
frnfIvo quo osfnbIoco uofnIInunmonfo unn roguIncIon uoI
rocouImIonfo uo soIoccIon or IIcIfncIon ubIIcn.
II !ogInmonfo uo UonfrnfncIonos frno unn rovIsIon cuyn
nIIcncIon oxfonsIvn n In sIfuncIon on osfuuIo os rocouonfo.
Isn uIsosIcIon rogInmonfnrIn no onfrn on confIIcfo con In
uo In Ioy l3.064, sIno quo conuuco n In mIsmn soIucIon.
Isn soIucIon so hnIIn roscrIfn on oI nrf. l? uo In Ioy l3.064,
on cunnfo osfnbIoco quo so ourn InfrouucIr mouIfIcncIonos
on In rouosfn orIgInnI, quo no mouIfIquon Ins bnsos uoI
romnfo nI oI rIncIIo uo IgunIunu onfro founs Ins rouos-
fns.
SI bIon In rounccIon uoI nrfcuIo hnco nnrocor osn osIbI-
IIunu como unn oxcocIon, on ronIIunu os In rogIn, yn quo
soIo so ourn rochnznr In mouIfIcncIon sI mouIfIcn on formn
susfnncInI In oforfn o nIforn on formn concrofn y fununun In
IgunIunu uo Ios oforonfos, ocnsIonnnuo orjuIcIo n Ios uomns
concurronfos.
5.2. ArIiculo 66 Jel JecreIo 720/72
!n normn uoI nrf. 66 uoI !ogInmonfo uo UonfrnfncIonos
uoI Isfnuo sIonfn oI rIncIIo uo no rochnznr oforfns or orro-
ros on oI monfo uo Ins gnrnnfns quo uobo ofrocor oI oforon-
fo, y uIsono quo on fnI cnso In mIsmn nuforIunu uobo InfI-
mnr nI osfuInnfo n corrogIr oI orror on un Inzo no suorIor
n fros uns.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 28
Uon mucho mnyor rnzon os unbIo corrogIr un orror uo mu-
chsImo monor onvorgnuurn como os oI Inzo, sI so Io hnco
uurnnfo In vIgoncIn uo osfo y nun uosuos, Io quo uo cunI-
quIor mnnorn no os nuosfro cnso. !n normn sonnIn cInrn-
monfo quo Ios uofocfos on In gnrnnfn uobon sor consIuorn-
uos uo cnrncfor formnI, snIvo oI cnso uo no rosonfncIon IIsn
y IInnn, nrn cuyo oxcIusIvo cnso In rogInmonfncIon osfnbIo-
co o conIrorio eeneu In uososfImncIon uo In oforfn.
l
Auomns os InuuunbIo quo uobon sor Inforrofnuns on son-
fIuo nmIIo nquoIIns normns cuyn oxfonsIon fnvorozcn In vI-
goncIn uoI rIncIIo uo mnyor concurroncIn on bonofIcIo uoI
Isfnuo, y rosorvnr In, ufIIIzncIon rosfrIngIun nrn nquoIIns
ofrns cuyn InforrofncIon nmIIn ImIIcnso monoscnbo uo
fnI rIncIIo o uosIgunIunu on oI objofo uo In confrnfncIon
(rocIo, cnIIunu, cnnfIunu, conuIcIonos, royocfo, on su cnso).
In osfo cnso os ovIuonfo quo In uIsosIcIon fIono In fInnII-
unu uo mnnfonor on comofoncIn n In mnyor cnnfIunu uo
oforfns, on Inforos y bonofIcIo uoI ornrIo ubIIco, y quo oIIo
so vo fnvorocIuo on mnyor mouIun sI so sIguo In mIsmn soIu-
cIon nrn cnsos on quo oI uofocfo on In gnrnnfn no son oI
monfo sIno oI Inzo.
!nn soIucIon confrnrIn Imorfn, n nuosfro juIcIo, orjuI-
cIo fIscnI ofoncInI on Ios formInos uo In Ioy uo confnbIIIunu
nrn oI juIcIo uo rosonsnbIIIunu.
5.3. Lo Le, Je Ieforno Jel 1eIoJo
UonvIono fnI voz roIfornr, or Io novouoso on oI uorocho
nrgonfIno, quo In Ioy uo roformn uoI Isfnuo Infrouujo ro-
fununs mouIfIcncIonos on Ios usos vIgonfos on mnforIn uo
5.l
Arf. 64, Inc. c; JO!CI VUTO! UASI!!A, !AQ!I! UHOJKII! y A!IJA!O
!IISKI, Ieginen Je conproe Jel 1eIoJo, ou. onImn, Is. As., l985, .
84, quIonos fnmbIon rocuorunn oI crIforIo mns rocIonfo uoI TrIbunnI uo Uuon-
fns uo In ncIon on oI sonfIuo uo roIcInr In concurroncIn uoI mnyor nu-
moro uo oforonfos n Ios ncfos IIcIfnrIos (. 85, nofn).
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 29
IIcIfncIonos, n fIn uo roonuor n numonfnr oI numoro uo
nrfIcInnfos osfImuInnuo n Ios nrfIcuInros n oforfnr o In-
cIuso roonor nI Isfnuo InIcInfIvns, quo rocIbon uo nrfo
uo In Ioy un frnfnmIonfo osocInI con gnrnnfns hncIn Ios
oforonfos.
Ichn Ioy, junfo n su nr In 23.69?, rougnn In norfurn
y uosroguIncIon uo In oconomn, Io cunI IIovn n no onforo-
cor rocIsnmonfo con osIcIonos rogInmonfnrIns In Incoro-
rncIon uo cnIfnI oxfrnnjoro n In oconomn nncIonnI.
!os uocrofos y Ioyos osforIoros uo uosroguIncIon y ro-
mocIon uo In comofIfIvIunu sIguon fouos oI mIsmo rumbo,
como In rocIonfo Ioy uo uorfos y oI uocrofo uosroguInuor
quo In rocouIo. In oso confoxfo os nbsoIufnmonfo Imroco-
uonfo unn osIcIon rogInmonfnrIsfn.
Isfo nuovo rumbo on oI sonfIuo uo In IogIsIncIon gonoro
un uIforonfo confoxfo y, or fnnfo, mouIfIcncIonos on In rnc-
fIcn numInIsfrnfIvn on mnforIn uo IIcIfncIonos, fonuIonfo n
ofocfIvIznr osos objofIvos uo numonfnr oI numoro uo oforon-
fos nncIonnIos o InfornncIonnIos y uo IIcIfncIonos IIovnuns
con frnsnroncIn y comofoncIn, oro sIn rIfunIIsmos nI for-
mnIIsmos osforIIos quo no soIo Imorfnn un uosgnsfo numI-
nIsfrnfIvo y jurIsuIccIonnI, sIno quo fnmbIon frusfrnn oI ob-
jofo uo In IIcIfncIon, In oIfIcn IogIsInfIvn uoI Isfnuo y In
oIfIcn oconomIcn uoI ns.
!nn uo osns nuovns rncfIcns nuofnuns on nuosfro ns
os In uo ormIfIr quo Ios oforonfos, nnfos uo conocor In ofor-
fn oconomIcn uo Ios uomns, uounn corrogIr uofocfos formn-
Ios uo sus rosonfncIonos y nrfIcInr IncIuso on In oInborn-
cIon uoI confrnfo.
IIIo, sumnuo n In nusoncIn uo ImugnncIonos n osns ro-
vIsIonos uo Ios IIogos, uomuosfrn cInrnmonfo quo fnI rnc-
fIcn no ImIIcn nfocfncIon n nInguno uo Ios rIncIIos uo In
IIcIfncIon, y quo no soIo uouo sor IIovnun n cnbo sIn orjuI-
cIo nrn oI Inforos uo Ios oforonfos, sIno quo In conuucfn con-
frnrIn s ocnsIonn orjuIcIo n Ios oforonfos y nI Isfnuo on
nrfIcuInr.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 30
6. Lo prcIico oJninieIroIito orgenIino recienIe
6.l. LiciIoci6n Je Y.P.I. poro lo cuenco oueIrol
!os ojomIos nbununn hoy on un. Inrn no sor fnfIgosos
cIfnromos soIo nIgunos uo Ios mns noforIos y rocIonfos.
!n cInusuIn 4.ll uoI IIogo ufIIIznuo on Ios nnos l99l y
l992 on In IIcIfncIon nrn In nsocIncIon con Y.I.I. on nrons
uo In cuoncn nusfrnI osfnbIocIo:
4.ll. urnnfo oI rocoso uo cnIIfIcncIon Y.I.I. roquorIrn
n Ios poeIulonIee quo no uuIornn cnIIfIcnr or uofIcIoncIns
formnIos o no susfnncInIos on su rosonfncIon, In Informn-
cIon y uocumonfncIon comIomonfnrIn quo osfImo nocosn-
rIn, y uIchos poeIulonIee ournn subsnnnrIns hnsfn oI..., oro
su consIuorncIon or Y.I.I. no nIfornrn oI oruon uo In cnIIfI-
cncIon uo Ios poeIulonIee yn rosonfnuos.
Isfn cInusuIn so nIIco ofocfIvnmonfo, n fnI unfo quo cnsI
founs Ins oforfns fuvIoron uofocfos uo formn y founs fuoron
corrogIuns osforIormonfo sIn quo mouInrn obsorvncIon nI-
gunn uo Ios orgnnos uo confroI uoI Isfnuo.
6.2. LiciIoci6n Je eerticioe ferrotiorioe
In osfo cnso, n mnyo uo l992, fnmbIon Ios IIogos confIo-
non cInusuIns quo ormIfon In corroccIon uo oforfns, or ojom-
Io Ios nrfs. l9.2 y 2l:
l9.2. AcIuolicoci6n Je onIeceJenIee
urnnfo oI Inso uo voInfo uns corrIuos n nrfIr uo In
fochn uo norfurn uo Ios sobros l In UomIsIon uo Trnbnjo
nrn In IrIvnfIzncIon nnnIIznrn In InformncIon y uocumon-
fncIon rosonfnun on uIchos sobros, con oI fIn uo uoformInnr
sI Ios oforonfos hnn uomosfrnuo osoor sufIcIonfo cnncIunu
focnIco-oornfIvn, omrosnrInI y oconomIco fInnncIorn nrn
rosuIfnr cnIIfIcnuos.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 3l
AI formIno uo oso Inzo, In UomIsIon nofIfIcnrn n cnun
oforonfo sobro oI rosuIfnuo uo In ovnIuncIon rncfIcnun so-
bro In uocumonfncIon quo cnun uno norfnrn, y on oI cnso
quo fnI ovnIuncIon hubIorn nrrojnuo un rosuIfnuo InsufIcIonfo
nrn nIgunos oforonfos, n oIIos Ios unfunIIznrn Ios roquIsI-
fos quo, n su soIo juIcIo, Ios fnIfn snfIsfncor.
Loe oferenIee poJrn en Iol coeo preporor nueto infor-
noci6n , JocunenIoci6n, |...]. Isfn nuovn InformncIon y
uocumonfncIon bnjo nuovo sobro l, sorn rocIbIun n mns
fnrunr y nbIorfn on In oorfunIunu uo nbrIrso Ios sobros.
!ns uomns IIcIfncIonos, nuIoIie nuIonJie, fIonon IgunIos
cInusuIns oxrosns o ImIcIfns oro Inoquvocns, y oso os oI
uorocho y In rncfIcn vIgonfos hoy on un.
II nrf. 2l, nuomns, confIono unn normn susfnncInImonfo
somojnnfo n In uoI nrf. l? uo In Ioy l3.064, quo numIfo co-
rroccIonos formnIos mIonfrns oIIo no ImIIquo unn mouIfIcn-
cIon uo In oforfn o nIforncIon uoI rIncIIo uo IgunIunu onfro
Ios oforonfos.
!ochnznr unn oforfn or moros orroros formnIos sIn unr
oorfunIunu uo su snnonmIonfo y, or onuo, sIn nbrIr su so-
bro 2, Imorfn orjuIcIo fIscnI nI ornrIo ubIIco, Io cunI, buo-
no os rocorunrIo, gonorn rosonsnbIIIunu uoI funcIonnrIo or
oI rocouImIonfo uoI juIcIo uo rosonsnbIIIunu rovIsfo on In
Ioy uo confnbIIIunu, nrn oI suuosfo quo oI sobro 2 uo osfo
oforonfo fuvIoso mojor rocIo o conuIcIonos quo Ios uomns.
!os oforonfos hnrnn bIon on uoosIfnr on unn oscrIbnnn,
on sobro corrnuo y Incrnuo, coIn uoI cIfnuo sobro 2 nrn oI
suuosfo uo quo In numInIsfrncIon rocoun n su uosfruccIon
o Io Iorun.
!n uovoIucIon ovonfunI uoI sobro soIo uobo sor ncofnun,
uo IgunI mouo, on vIrfuu uo un ncfo nofnrInI quo nsoguro In
InuIvIuunIIzncIon uoI sobro y ormIfn uoformInnr n osforIorI
uoI ncfo numInIsfrnfIvo uofocfuoso, cunI fuo oI rocIo quo In
numInIsfrncIon so rIvo voIunfnrIn y orrononmonfo uo fonor
on cuonfn.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VII - 32
Is un rIosgo y unn IIIcIfuu on quo no sugorIrnmos Incu-
rrIr nI funcIonnrIo quo uobn uocIuIr In cuosfIon.
?. Vigencio Jel principio Je iguolJoJ
II nucIoo uo In cuosfIon rnuIcn on quo on osfos cnsos nI
sIquIorn so hn uosfo on juogo ronImonfo oI rIncIIo uo IgunI-
unu. !n IgunIunu uobo rogIr on In susfnncIn uoI objofo uo In
rouosfn; no fIono sonfIuo hnbInr uo IgunIunu on In roIIjI-
unu subsnnnbIo uo Ios noIos rovIos: In IgunIunu couo nnfo
oI rIncIIo uoI InformnIIsmo y In comofIfIvIunu o concu-
rroncIn uosfInnun n consoguIr In mojor oforfn nrn oI Isfn-
uo.
In consocuoncIn, uoscnrfnr unn oforfn or uofocfos for-
mnIos subsnnnuos o subsnnnbIos ImIIcn unn grnvo nIforn-
cIon uoI rIncIIo uo concurroncIn, InvnIIunnuo In hIofofIcn
uocIsIon quo so fomnrn rofonuIonuo corrnr oI morcnuo n In
comofoncIn, con In uosvIncIon uo ouor quo oIIo ncnrron.
IrrnzonnbIIIunu, uosvIncIon uo ouor, IncumIImIonfo uo
uIrocfIvns ofIcInIos Inoquvocns, vIoIncIon uoI osrIfu uo In
IogIsIncIon vIgonfo uosuo l989, o InnIIcncIon uo Ins focnI-
cns ncfunIos uo InforrofncIon uo Ins normns IIcIfnforIns, son
ns nIgunos uo Ios vIcIos juruIcos quo rosonfnrn unn uocI-
sIon uo osn nuoIo.
8. PreJeIerninoci6n Je porneIroe Jecieorioe
TnI voz Io quo In uocfrInn hn quorIuo obfonor con In rofo-
roncIn n rIncIIos oxfromos uo IgunIunu on In formnIIunu,
on Iugnr uo onfnfIznr In concurroncIn o comofIfIvIunu y oI
InformnIIsmo fIco uoI rocouImIonfo numInIsfrnfIvo, so uo-
un on cIorfo mouo Iogrnr con In oxIgoncIn uo quo Ios IIogos
confongnn on formn oxrosn y concrofn, roforIbIomonfo bnjo
nufns numorIcns rocogIuns on unn formuIn oIInomIcn como
os uo rncfIcn on muchos nsos, cunIos sornn Ios crIforIos
con Ios cunIos so nuofnrn In uocIsIon uo nujuuIcncIon.
I! IIO!MA!ISMO Y !A UOU!!!IUIA VII - 33
o osfo oxIsfon muchos rocouonfos, y yn quo homos mon-
cIonnuo mns nrrIbn Ins IIcIfncIonos uo Y.I.I., buono os ro-
corunr quo on oIIns oxIsfnn rofIjnuos on oI IIogo Ios crIfo-
rIos mnfomnfIcos y In formuIn con Ios cunIos so rosoIvorn.
Ichn formuIn, Incorornun on unn comufnuorn n unn
InnIIIn uo cnIcuIo fIo LoIue, ormIfnn, con mns un ro-
yocfor uo Imngonos, quo on oI ncfo uo norfurn uo Ios sobros
Ios unfos uo cnun unn uo Ins oforfns so cnrgnrn n In comufn-
uorn, y osfn fuorn unnuo InmouInfnmonfo on In nnfnIIn Ios
orconfnjos fInnIos corrosonuIonfos n cnun oforfn.
!n formuIn uoformInnbn onfoncos mnfomnfIcn y ubIIcn-
monfo on In nnfnIIn cunI orn In oforfn gnnnuorn, fomnnuo
on cuonfn Ios uIvorsos nsocfos uo cnun oforfn.
Isfo ormIfIo on fouos Ios cnsos conocor on oI ncfo mIsmo
uo norfurn uo In oforfn quIon rosuIfnbn oI nujuuIcnfnrIo con-
formo n Ins bnsos uo In IIcIfncIon. In nIngun cnso oxIsfIoron
rocursos nI so rovIrfIo nIngunn uocIsIon uo nujuuIcncIon os-
forIormonfo.
In ofro fIo uo IIcIfncIonos uo In mIsmn onfIunu, or ojom-
Io nrn confrnfnr sorvIcIos uo consuIforn IognI, fInnncIorn,
focnIcn, ofc., oI rocouImIonfo orn oI mIsmo, con In unIcn
uIforoncIn quo on In formuIn oIInomIcn rouoformInnun y
nnuncInun con oI IIogo, nIgunos uo Ios nrnmofros roquo-
rnn vnIuncIon or Ins uIforonfos comIsIonos cronuns nI ofoc-
fo.
Isfo sIsfomn uo oncnrgnr n comIsIonos Infogrnuns or vn-
rIos funcIonnrIos In uoformInncIon uoI unfnjo corroson-
uIonfo on cnun rubro (nnfocouonfos, royocfo, ofc.), sobro oI
mnxImo rosocfIvo nsIgnnuo n cnun uno, hIzo quo quounrn
nrn oI ncfo ubIIco soInmonfo In norfurn uoI sobro uo ro-
cIo nrn quo, or oI rocouImIonfo uo InnIIIn uo cnIcuIo nn-
fos moncIonnuo, on oI mIsmo ncfo In comufnuorn uIorn on
nnfnIIn oI rosuIfnuo fInnI onuornuo y, or consIguIonfo, oI
gnnnuor uo In IIcIfncIon.
CopiIulo V111
0E$RE0uL/0lDh Y PRlv/TlZ/0lDh PDRTu/Rl/
l
l. 1l norco coneIiIucionol
!n concocIon IuooIogIcn uo IIbro comorcIo y nnvogncIon
quo InsIro n In UonsfIfucIon IIbornI uo l853, so hnIIn on
Ionn concorunncIn on Io Inforno con Ios rIncIIos quo on Io
InfornncIonnI rocInmn oI Acfn !nIcn Iuroon. Isfn rovo
nrn onoro uo l993 un osncIo orgnnIznuo sIn fronforns In-
forIoros, on oI quo In IIbro cIrcuIncIon uo morcnncns, orso-
nns, sorvIcIos y cnIfnIos osfo gnrnnfIznun.
onfro uo fnIos rIncIIos uo IIbro cIrcuIncIon, comorcIo y
nnvogncIon InforIor uo nuosfrn UonsfIfucIon onconfrnmos:
l) In fInnIIunu uo romovor oI frnfIco InforrovIncInI or
mouIo uo In IIbro nnvogncIon uo Ios ros;
2
y 2) In jurIsuIccIon
uo In ncIon on mnforIn uo hnbIIIfncIon y rogInmonfncIon uo
uorfos nrn gnrnnfIznr In IIbro nnvogncIon.
3
l.l
UonforoncIn ronuncInun on oI somInnrIo InfornncIonnI sobro Loe Iroe-
fornocionee Jel eecIor pIlico, on In IncuIfnu uo orocho uo In !nIvorsI-
unu uo In !oubIIcn, MonfovIuoo, !ruguny, l6 nI l8 uo sofIombro uo l992.
l.2
Arf. 26 uo In UonsfIfucIon nncIonnI.
l.3
Arf. 6?, Inc. 9, uo In UonsfIfucIon nncIonnI. O como uIco con mns onfn-
sIs U!OOMI!O ZAVA!A (DerecIo feJerol, f. II, 3" ou., Uomnnn ArgonfInn uo
IuIforos, Iuonos AIros, l94l, s. 959 y 960), In ncIon no fIono jurIsuIc-
cIon on osns rIborns sIno nI unIco y oxcIusIvo objofo uo nsogurnr In IIbro
nnvogncIon y fncIIIfnr, or Io fnnfo, oI comorcIo InfornncIonnI o InforrovIn-
cInI.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - 2
l.4
Arf. l2. Isfo rocofo osfn fomnuo uo In consfIfucIon uo Ios Isfnuos
!nIuos uo orfonmorIcn, quo sIn ombnrgo no fIono In cInusuIn uoI nrf. 6?,
Inc. 9, uo In nuosfrn.
l.5
Arfs. 9, l0, ll y l2, rImorn nrfo.
!n UonsfIfucIon rohIbIo fnmbIon quo on oI ojorcIcIo uo
osn jurIsuIccIon so concounn rIvIIogIos o roforoncIn n un
uorfo sobro ofro:
4
In IIborfnu y concurroncIn o comofIfIvI-
unu osfnn ns oxIcIfns on oI foxfo y on oI osrIfu consfIfu-
cIonnI quo, or Io uomns, concuorun on Io Inforno con In nuovn
oIfIcn InfornncIonnI.
obo ns quounr on cInro quo In cIrcunsfnncIn rocforn o
nrconfIcn quo IIovn n In jurIsuIccIon nncIonnI on In UonsfIfu-
cIon on cunnfo n In roguIncIon y fIscnIIzncIon uo In ncfIvIunu
orfunrIn, os quo In ncIon como onfo suorIor n Ins rovIn-
cIns nsoguro oI IIbro frnnsIfo y uomns rIncIIos onuncIn-
uos, ovIfnnuo quo ovonfunIos uocIsIonos rovIncInIos so uIc-
fnrnn on uofrImonfo uo oso IIbro comorcIo.
5
!o mIsmo ocurro
con In rohIbIcIon uo nuunnns InforIoros.
o so hnIIn on mouo nIguno uonfro uo osfns nufns, nI on
su foxfo nI on su confoxfo o osrIfu y fInnIIunu, nI monos
corrosonuo InforrofnrIos uIvorsnmonfo on In ncfunIIunu
nnfo Ios cIfnuos rIncIIos InfornncIonnIos vIgonfos uo IIbro
cIrcuIncIon, quo Ios uorfos uobnn perIenecer ol Joninio
pIlico nI quo oI Isfnuo uobn exploIorloe , preeIor por ei loe
eerticioe porIuorioe.
Isfns son cosns quo con oI fIomo vInIoron sIonuo ngrogn-
uns or oI IogIsInuor o In uocfrInn, nnfo nuovns corrIonfos uo
oInIon oconomIcn y oIfIcn on oI munuo y on nuosfro ns,
oro quo no osfnn on oI foxfo nI on In corrocfn foIosIs consfI-
fucIonnI, fnnfo In orIgInnI como In quo hoy on un vuoIvo n
sor In quo corrosonuo nIIcnr conformo n In rovnIocIonfo
uocfrInn oconomIcn munuInI.
!o cunI no omoco, uosuo Iuogo, n quo oI fufuro frnIgn un
nuovo roforno nI nsnuo, mnguor Ins rouIccIonos uo quo on
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - 3
osfn mnforIn so hn nrrIbnuo nI fIn uo In hIsforIn, on Ins oo-
fIcns nInbrns uo KAT, HICI!, I!K!YAMA.
6
o founs mnnorns, nfonfo n quo no hny bIonos uoI uomI-
nIo ubIIco por eu noIuroleco o or uorocho nnfurnI,
?
sIno
quo oIIo uoonuo uo In cnIIfIcncIon IognI quo so Ios uo on
formn oxrosn, rosuIfn oorfuno uosfncnr quo In UonsfIfu-
cIon nnun uIco nI rosocfo, quounnuo or oIIo In cuosfIon ro-
mIfIun nI oxcIusIvo juIcIo uoI IogIsInuor.
2. 1l eieIeno porIuorio cleico
2.l. C6Jigo Citil. puerIoe Jel Joninio pIlico
II nrf. 2340 uoI UouIgo UIvII, rocogIonuo In InsIrncIon
uoI uorocho comnrnuo un oco mns nnfIguo, uIsono on su
Inc. 2 quo orfonocon nI uomInIo ubIIco uoI Isfnuo gonornI
o uo Ios Isfnuos nrfIcuInros Ios mnros InforIoros, bnhns,
uorfos, onsonnuns y nncInuoros.
!n rImorn IogIcn InforrofncIon, on rnzon uo quo oI IncI-
so hnco unn onumorncIon uo nccIuonfos googrnfIcos onfro
Ios cunIos so hnIInn Ios uorfos, os quo osfn IncIusIon so ro-
fIoro unIcnmonfo n Ios uorfos nnfurnIos,
l
o son, un sIfIo
nbrIgnuo uo In cosfn uonuo so uouo fonuonr.
2
l.6
Vor eupro, cn. I, n 4, y oI cn. IV uoI Tomo l uo nuosfro TroIoJo.
l.?
In osfo sonfIuo: MIC!I! S. MA!IIHOII, TroIoJo Jel Joninio pIlico,
TIogrnfIcn IuIforn ArgonfInn, Iuonos AIros, l960, . 43, Ieginen , legie-
loci6n Je loe oguoe pIlicoe , pritoJoe, AboIouo-Iorrof, Iuonos AIros l9?l,
s. 82 y 83; IIJAM VI!!ICAS IASAVI!IASO, DerecIo oJninieIroIito, f. 4,
Iuonos AIros, I955, . 305; A!I I !A!IAI!I, TroiIe elenenIoire Je JroiI
oJninieIroIif, !.C..J., Inrs, l953, s. ?22 n ?30; A!I I !A!IAI!I,
TroiIe Je JroiI oJninieIroIif, 8" ouIcIon or JIA-U!A!I VIIZIA o IVIS
CA!IMIT, f. 2, !.C..J., Inrs, l986, . l30, n 255.
2.l
As, IIJAM VI!!ICAS IASAVI!IASO, DerecIo oJninieIroIito, IV,
TIogrnfIcn IuIforn ArgonfInn, Iuonos AIros, l952, . 638.
2.2
In oI uorocho y In Iongun frnncosn so uIsfInguo con mnyor rocIsIon
onfro Iotre, quo consfIfuyo un Iugnr nbrIgnuo nnfurnImonfo, y porI, quo
suono In InforvoncIon uoI hombro, como oxIIcn III!!I MA!II J!!IT, Le
Jonoine puIlic noriIine, ou. nIIoz, Inrs, l964, s. 68 y l68.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - 4
!n frnuIcIonnI InforrofncIon uoI nrfcuIo concIuyo on quo
quounrn IgunI comronuIuo or nIIcncIon uoI Inc. ? uoI mIs-
mo nrfcuIo |...] cunIquIor ofrn obrn ubIIcn consfruIun nrn
ufIIIunu o comouIunu comun.
3
SIn ombnrgo, nroco cInro quo unn cosn os uocIr quo fnnfo
orfonocon nI uomInIo ubIIco un uorfo hocho or oI hom-
bro como un uorfo nnfurnI, quo nfIrmnr quo nmbos fIonon
oI mIsmo rogImon juruIco.
Sobro osfo voIvoromos mns nuoInnfo. Insfo or nhorn ro-
cIsnr quo osfn uobIo cnIIfIcncIon uoI uorfo nnfurnI y nrfIfI-
cInI como Infogrnnfos uoI uomInIo ubIIco no os uo orIgon
consfIfucIonnI sIno IognI, y quo or onuo rosuIfn suscofIbIo
uo mouIfIcncIon or vn IogIsInfIvn.
3. Le, Je lo notegoci6n. iguol eoluci6n
Isfo os fnmbIon oI rIncIIo nuofnuo oxIcIfnmonfo or
In IInmnun !oy uo In nvogncIon, on cunnfo uIsono on oI
nrf. 8 quo Ios uorfos y cunIosquIorn ofrns obrns ubIIcns
consfruIuns o consngrnuns n osn fInnIIunu, son bIonos ubII-
cos uosfInnuos n In nnvogncIon y sujofos n In jurIsuIccIon
nncIonnI.
Iuono os uosfncnr quo osfn normn, nI IgunI quo In uocfrI-
nn quo Inforrofn In uIsfIncIon uoI UouIgo UIvII onfro uomI-
nIo y jurIsuIccIon, soIo osfnbIoco In jurIsuIccIon nncIonnI,
oro no oI cnrncfor uo formnr nrfo uoI uomInIo ubIIco nn-
cIonnI.
3.l. Lo reoliJoJ Je loe puerIoe pritoJoe.
onfro uo In conocIun sIfuncIon nrgonfInn uo un sIsfomn
nrnIoIo uo normns y comorfnmIonfos,
l
cnbo moncIonnr In
2.3
VI!!ICAS IASAVI!IASO, oI. , lug. ciIe.
3.l
Vor nuosfro IIbro Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l poroeieIeno juriJi-
co oJninieIroIito, IuIforInI UvIfns, MnurIu, l982, , L`onninieIrocione
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - 5
oxIsfoncIn, uosuo cnsI sIomro, uo uorfos uo nnfurnIozn rI-
vnun, no rovIsfos on nIngunn nrfo uoI oruonnmIonfo, oro
sIn ombnrgo orfocfnmonfo oxIsfonfos y oornnfos, on nu-
moro uo nIrououor uo cunronfn, nIgunos uo oIIos muy Imor-
fnnfos.
Su cnIIfIcncIon uo rIvnuos uovIono no soIo uo quo fuoron
consfruIuos or nrfIcuInros, sIno fnmbIon uo quo no Io fuo-
ron nrn ufIIIunu o comouIunu comun, sIno nrn uso oxcIusI-
vo uo omrosns quo nocosIfnbnn ouor fIofnr bnrcos uosuo
sus roIns Innfns fnbrIIos nrn nhorrnr cosfos y rosuIfnr
comofIfIvos on oI morcnuo munuInI.
2
osuo Iuogo, osfn oxIsfoncIn fncfIcn sIn un nuocunuo sus-
fonfo normnfIvo fuo hochn frufo uo In nocosIunu, y nuncn
nIngunn nuforIunu ubIIcn onso quo so uobIorn hncor cosnr
fnIos ncfIvIunuos.
!n cuosfIon quo uobnfIoron Ins nuforIunuos nncIonnIos, uu-
rnnfo muchos nnos, orn como oncnrnr In cuosfIon, sI or In mo-
uIfIcncIon uoI concofo IognI uo uorfo on cunnfo Infogrnnfo uoI
uomInIo ubIIco, o or In mouIfIcncIon uo In InforrofncIon uoI
nIcnnco uoI vocnbIo, con o sIn mouIfIcncIon IognI.
TnmbIon os Inforosnnfo uosfncnr quo In uocfrInn, uosuo oI
comIonzo, uIsfInguIo onfro uorfos mIIIfnros y comorcInIos,
onfonuIonuo nsImIsmo quo In hnbIIIfncIon so roforn soIo n
Ios sogunuos, quounnuo onfoncos Ios rImoros on unn cnfo-
gorn oJ Ioc uo uorfos no hnbIIIfnuos,
3
on In quo uo hocho
so Incorornron, on osfo Inforrogno, Ios uorfos rIvnuos.
porollelo. 11 poroeieIeno giuriJico-oJninieIroIito, InfrouuccIon uo
II!IUIAO IIVI!TI, ou. CIuffro, MIInn, l98?, voI. 20 uo In sorIo uo In
!nIvorsIfn uogII SfuuI uI IoIognn, ScuoIn uI SocInIIzznzIono In IrIffo
AmmInIsfrnfIvo o ScIonzn uoII`AmmInIsfrnzIono.
3.2
Isfn cnfogorn, uosuo Iuogo, no orn numIfIun or In uocfrInn, quo nI-
gunn voz IIogo IncIuso n nfIrmnr quo hnsfn In gosfIon o oxIofncIon uobn sor
sIomro fIscnI, como rocuorun III!SA, oI. ciI., . 356, nofn, rocorunnuo n
!!UIO V. !IIZ, DerecIo oJninieIroIito orgenIino, . 4ll.
3.3
VI!!ICAS IASAVI!IASO, oI. ciI., s. 634 y 635. Isfo Imorfnbn unn rI-
morn InsfIfucIon nrnIoIn uo uorfos quo no orn nocosnrIo hnbIIIfnr n osnr
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - 6
A nrfIr uo In uIforoncIncIon quo yn vImos onfro roIo-
unu rovIncInI uo Ins nguns y Inyns, y jurIsuIccIon nncIonnI
sobro oIIns y Ios uorfos, so uouo IIognr n In ncfunI frIIo
uIsfIncIon quo uouo consfruIrso, n nuosfro mouo uo vor, n
nrfIr uo In Ioy uo uorfos: roIounu, jurIsuIccIon, ueo.
Ahorn corrosonuo uIsfInguIr onfoncos onfro In roIo-
unu uoI osojo uo ngun o In Inyn (rovIncInI), In roguIncIon
o jurIsuIccIon (fouornI) y oI uso uoI osojo uo ngun or oI
fIfuInr uoI uorfo (rosfrIccIon nI uomInIo ubIIco rovIncInI,
on oI cnso uoI uorfo rIvnuo).
3.2. 1toluci6n e intoluci6n Je loe puerIoe pIlicoe
In mnforIn uo uorfos rIvnuos vonImos uo uocIr quo os-
fnbnn, nnfos uo In roformn, sIn foxfo IognI osocfIco quo so
uuIorn Invocnr on su susfonfo. IIIo no ImIuIo su ofIcnz
funcIonnmIonfo.
In cunnfo n Ios uorfos nnfurnIos o nrfIfIcInIos orfono-
cIonfos Inoquvocnmonfo nI uomInIo ubIIco y sujofos n Ins
rogInmonfncIonos quo nrn su hnbIIIfncIon y funcIonnmIon-
fo uIcfn oI Uongroso uo In ncIon,
4
sIomro so numIfIo In
nrfIcIncIon uoI cnIfnI rIvnuo on In consfruccIon, oorn-
cIon y oxIofncIon uo fnIos uorfos ubIIcos, gonornImonfo
mouInnfo In fIgurn uo In concosIon uo obrn.
uoI foxfo consfIfucIonnI, uos In fncuIfnu uo hnbIIIfnr uorfos soIo Imorfn
oI ormIso uo cnrgnr y uoscnrgnr morcnuorns, ombnrcnr y uosombnrcnr
nsnjoros, sogun oI rnzonnmIonfo jurIsruuoncInI quo oI nufor rocuorun:
Uorfo Suromn uo JusfIcIn uo In ncIon, Iolloe, f. lll, . l?9, l909, cIfnuo
on nofn l0 uo In ngInn 635. Insfn, uos, quo oI IogIsInuor uofInn uo ofro
mouo oI concofo uo uorfo, como Io hn hocho In Ioy 24.093, nrn quo quon
onfoncos In uobIo cnIIfIcncIon uo uorfos ubIIcos y rIvnuos, ns como uos-
uo oI comIonzo so uuo hnbInr uo uorfos quo nocosIfnbnn hnbIIIfncIon y
uorfos quo no In nocosIfnbnn, y osfo soIo or InforrofncIon uocfrInnI, nI
sIquIorn IognI.
3.4
Arfs. l2, 26 y 6?, Inc. 9, uo In UonsfIfucIon nncIonnI.
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - ?
As, nIgunos uorfos fuoron consfruIuos or omrosns rI-
vnuns n cnmbIo uo In confrnrosfncIon uo oxIofnrIos uurnn-
fo un fIomo uoformInnuo nrn rocuornr con In fnsn uo ro-
forno In InvorsIon ronIIznun. TnI os oI cnso uoI uorfo uo
!osnrIo, consfruIuo or cnIfnIos frnncosos y oxIofnuo rI-
vnunmonfo hnsfn In uocnun uo Ios nnos 30. Isfn oIfIcn uo
concosIonos rouomIno uurnnfo oI sIgIo nsnuo y rImoros
nnos uoI ncfunI,
5
quo Iuogo so comIomonfnrnn con Ins uo-
mns nncIonnIIzncIonos uo uIvorsn nuoIo, sobro fouo n nrfIr
uo In uocnun uo Ios nnos 40.
3.3. Lo perJiJo Je conpeIiIitiJoJ Je loe puerIoe pIlicoe
Uon oI corror uoI fIomo fuo osIbIomonfo InovIfnbIo In
rogrosIvn burocrnfIzncIon y crocIonfo rogInmonfnrIsmo con
quo In numInIsfrncIon nncIonnI oncnro oI fomn orfunrIo, on
formn n su voz crocIonfomonfo confrnIIznun on founs Ins mn-
nIfosfncIonos uoI ouor conformo so fuo confIgurnnuo oI Is-
fnuo nrgonfIno nrn osn oocn.
6
Is ns como Ios uorfos nrgonfInos, y rIncInImonfo oI
uo Iuonos AIros, IIognron fInnImonfo n cnrncforIznrso y uos-
fncnrso comnrnfIvnmonfo on oI munuo on formn nognfIvn,
or In fronuosn o IrronI rogInmonfncIon uo su movImIonfo,
numonfnnuo or muIfIIos vns y oxIgoncIns su cosfo nrn
Ios buquos quo nII nncInbnn.
Isfo oncnrocImIonfo uorIvnbn, or ojomIo, uo normns y
rocouImIonfos quo rouucnn IonfIfuu on oI rocoso uo cnr-
gn y uoscnrgn, mnyor cosfo uo Ios uoosIfos, Inrgns fIIns uo
3.5
!OII!TO T. A!IMA, Cureo Je poliIico econ6nico orgenIino, ou.
AIomnnn S.!.!., Iuonos AIros, l98l, f. I, . 2?0.
3.6
IxIIcnmos osfn ovoIucIon on nuosfro IIbro Plonificoci6n, porIicipo-
ci6n , liIerIoJ en el proceeo Je conIio, ou. MncchI y AIInnzn nrn oI Irogro-
so, Iuonos AIros y MoxIco, l9?3, s. 90 y ss.; on IgunI sonfIuo, J!A UA!!OS
AC!!!A, IeJerolierno y cenIrolieno, Iuonos AIros, l96?, ou. !born, s. l5l
y ss., y Ins uomns confrIbucIonos nI mIsmo IIbro.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - 8
cnmIonos nrn ouor onfrnr su cnrgn nI uorfo, normns In-
bornIos quo comIIcnbnn y uomornbnn Ins oorncIonos, ofc.,
fouo Io cunI uoformIno su cnIIfIcncIon Infornn y oxfornn como
uorfo sucIo,
?
os uocIr, cnro y, or onuo, oconomIcnmonfo
no comofIfIvo.
Ah so consumn fInnImonfo In vuoIfn uo l80 grnuos ros-
ocfo n In InfoncIon consfIfucIonnI, y nnroco on In nuovn
oIfIcn munuInI, quo rogrosn n In rovIsfn on In UonsfIfu-
cIon, InovIfnbIomonfo uosfnsnun fncfIcn y juruIcnmonfo.
Isfos mnyoros cosfos son un mnyor rocIo uo Ios rouuc-
fos quo so Imorfnn y uno monor uo Ios quo so oxorfnn,
uIsmInuyonuo on gonornI In comofIfIvIunu uo Ios rouucfo-
ros nncIonnIos on oI morcnuo munuInI y nfocfnnuo, or onuo,
In bnInnzn uo ngos.
3.4. 1l precorio porIuorio , lo JecoJencio Je loe puerIoe
Hny cnusns uo In uocnuoncIn orfunrIn quo rovIonon uoI
sIgIo nsnuo y nuncn hnn fonIuo rIncIIo uo soIucIon. TnI
voz un ofocfo fufuro uo In rIvnfIzncIon y uosroguIncIon or-
funrIn, uo nfIrmnrso como nuovo confoxfo juruIco y ocono-
mIco mns roxImo nI uorocho numInIsfrnfIvo mouorno quo
nI cInsIco uorocho numInIsfrnfIvo, uoun rouucIr como ro-
suIfnuo un cnmbIo uo orIonfncIon on In mnforIn, unnuoIos In
osfnbIIIunu y sogurIunu juruIcns quo uobIornn sor bnsIcns
on oI uorocho nrgonfIno.
8
!n Ioy uo roformn uoI Isfnuo soIo IncIuyo nrcInImonfo In
cuosfIon orfunrIn mouInnfo unn fIbIn mouIfIcncIon uo In
A.C.I., y fnmoco so IncIuyo oI fomn orfunrIo uonfro uo In
3.?
A!IMA, oI. ciI., . 32l.
3.8
AmIInr sobro In cuosfIon uo In rocnrIounu on Ios confrnfos numInIs-
frnfIvos on UA!!OS M. C!IUUO y C!I!!I!MO A. M!OZ, Lo precorieJoJ en loe
pernieoe, ouIoricocionee, licencioe , conceeionee, onImn, Iuonos AIros,
l992.
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - 9
uosroguIncIon gonornI osfnbIocIun or oI uocrofo 2284/9l.
9
!n uosroguIncIon orfunrIn fuo uIcfnun on l992.
4. Lo le, Je reforno Jel 1eIoJo , eue JecreIoe
4.l. 1l tocoIlo pritoIicor , loe puerIoe
II nnoxo I uo In Ioy so rofIoro n In AumInIsfrncIon Cono-
rnI uo Iuorfos osfnbIocIonuo su uosconfrnIIzncIon o rovIn-
cInIIzncIon y In concosIon fofnI o nrcInI uo uorfos o Insfn-
IncIonos orfunrIns rIncInIos y nccosorIns.
Aqu, como on fouo su foxfo, In Ioy y oI nnoxo so ormIfon
omIonr unn sIgnIfIcncIon no frnuIcIonnI uoI vocnbIo rIvn-
fIznr. SI nncIonnIIznr orn frnsforIr In propieJoJ uo unn
omrosn rIvnun n mnnos uoI Isfnuo, nrocIorn quo rIvn-
fIznr uobIorn ufIIIznrso con oI sonfIuo Invorso uo frnsmIfIr
roIounu osfnfnI n mnnos rIvnuns.
o ns on In Ioy uo roformn uoI Isfnuo, quo rovo como
formns uo rIvnfIzncIon uo In AumInIsfrncIon ConornI uo
Iuorfos oI oforgnmIonfo on concosIonos uo obrns o sorvIcIos
nun uo cnrncfor orIforIco.
SIn ombnrgo, on In mouIun on quo osforIormonfo In Ioy
uo uorfos nuforIzn fInnImonfo oI funcIonnmIonfo uo Ios
uorfos rIvnuos, so uouo uocIr quo hny nI monos unn Iogn-
IIzncIon uo In rIvnfIzncIon o roIounu rIvnun uo uorfos
rooxIsfonfo on oI ns. Isn rIvnfIzncIon, con fouo, In hnco
In Ioy uo uorfos uo l992, y no In Ioy uo roformn uoI Isfnuo
uo l989.
II nnoxo I uo In Ioy uo roformn uoI Isfnuo roforIun n In
AumInIsfrncIon ConornI uo Iuorfos, rovIonuo concosIonos
oro no su osfrIcfn rIvnfIzncIon, os uorognun or oI nrf. 24
3.9
Vor nuosfro nrfcuIo Lo toliJec coneIiIucionol Jel JecreIo 22S4/91,
on oI IorIouIco IconomIco TrIbufnrIo, ou. !n !oy, Iuonos AIros, n l,
novIombro uo l99l.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - l0
uo In nuovn !oy uo Iuorfos, oro con nnforIorIunu fuoron
uIcfnuos, on ojocucIon uo oIIn, Ios uocrofos 906/9l y 8l?/92
rovIonuo In uosconfrnIIzncIon, rovIncInIIzncIon o concosIon.
4.2. Conceeionee Je oIroe , eerticioe
In ojocucIon uoI nnoxo I uo In !oy uo !oformn uoI Isfnuo,
oI uocrofo 20?4/90 osfnbIocIo Ios IInonmIonfos nrn ojocufnr
In uocIsIon IogIsInfIvn uo uosconfrnIIznr y rovIncInIIznr
Ios sorvIcIos quo rosfnbn In AumInIsfrncIon ConornI uo
Iuorfos.
Isuso ns oI cIfnuo uocrofo quo Ios uorfos nncIonnIos
mns Imorfnnfos uo In AumInIsfrncIon ConornI uo Iuorfos
so mnnfongnn on jurIsuIccIon nncIonnI, oro quo Ins obrns y
sorvIcIos orfunrIos sonn oxIofnuos or mouIo uo concosIo-
nnrIos, conformo nI onfnsIs nhorn unuo n osfns fIgurns nnfn-
no uosfnvorocIuns.
l
IosforIormonfo, sogun voromos on oI
unfo fInnI, so nso n In IIsn y IInnn uIsoIucIon uo In AumI-
nIsfrncIon ConornI uo Iuorfos.
4.3. Loe protinciolicocionee
II uocrofo 906/9l uoformIno In frnsforoncIn, n Ins rovIn-
cIns quo Ios ncofnrnn, uo Ios uomns uorfos nncIonnIos, y
osocIfIco Ins nufns uo fnIos convonIos;
2
so rovIo In formn-
IIzncIon uo sIfuncIonos rooxIsfonfos uo ormIsos on
frnsforoncIn uo uomInIo.
In fouos Ios cnsos so mnnfuvo In jurIsuIccIon nncIonnI,
oro con cIorfn IIborfnu on In fIjncIon uo fnrIfns.
3
4.l
Vor nuosfro nrfcuIo Lo conceei6n Je oIroe pIlicoe , lo pritoIicoci6n
Je enpreeoe pIlicoe por lo conceei6n. AepecIoe conunee, on oI IIbro 1nicio-
Iito pritoJo e eertioe pIlicoe, sonrnfn uo In !ovIsfn uo IroIfo IubII-
co, ou. !ovIsfn uos TrIbunnIs, voI. 98, Snn InbIo, nbrII-junIo uo l99l, s. 9
n l?.
4.2
Arfs. l n l4.
4.3
II nrf. ? osfnbIoco In bnso uoI rogImon fnrIfnrIo n nIIcnr, on vIrfuu
uoI rIncIIo uo In unIformIunu uo rubros on oI oruon nncIonnI, oro con
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - ll
II uocrofo confomIn, oro no Insfrumonfn, In frnsforon-
cIn uoI uomInIo n Ins rovIncIns on osfos cnsos uo rovIncIn-
IIzncIon, nunquo nrocIorn obvIo quo In frnsforoncIn uo uo-
mInIo uobIorn sor nrfo InsonrnbIo uo In IInmnun rovIn-
cInIIzncIon.
IIIo so comIofn con oI nrf. ll uo In Ioy 24.093, quo nhorn
s osfnbIoco quo oI Iouor IjocufIvo Ios frnsforIrn o IiIulo
groIuiIo, oI uomInIo y/o numInIsfrncIon orfunrIn. SIguo ro-
sorvnnuoso oI Isfnuo nncIonnI, como so nuvIorfo, In jurIsuIc-
cIon nncIonnI.
4.4. Lo proIecci6n Je loe ueuorioe
Ivorsns normns mIonfnn In rofoccIon uoI usunrIo, oro
no Insfrumonfnn Ios mocnnIsmos nocosnrIos nrn ofocfIvI-
znrIn.
4
4.5. 1ficiencio , coeIoe
Hny fnmbIon crIforIos orIonfnuoros uo cnrncfor gonornI,
on oI sonfIuo uo quo unos y ofros uorfos uobornn rocurnr
In mnyor ofIcIoncIn y cnIIunu, oI mnyor bonofIcIo osIbIo
nI comorcIo oxforIor o InforIor uoI ns
5
y oI nbnrnfnmIonfo
ofocfIvo uo Ins fnrIfns n cnrgo uoI usunrIo.
6
IIborfnu on In fIjncIon concrofn uo Ins fnrIfns, con oI uobor uo unIcnmonfo
Informnr n In nuforIunu orfunrIn nncIonnI, on In formn quo osfn uoformIno,
Ins fnrIfns nIIcnuns y oI movImIonfo comorcInI uo cnun uorfo.
4.4
II nrf. 8 osfnbIoco quo Ios uorfos so roguInrnn confomInnuo Ios
Inforosos uo Ios usunrIos; oI nrf. 3, quo oI convonIo uo frnsnso uoborn In-
cIuIr nufns nrn oI uIcfnuo uo normns nrn In rofoccIon uoI usunrIo (n.
f); oI nrf. 25 quo Ios osfnfufos uo Ios onfos oncnrgnuos uo In numInIsfrncIon
uo Ios uorfos uosconfrnIIznuos uobornn rovor mocnnIsmos uo soIucIon uo
Ios rocInmos uo Ios usunrIos on formn ngII y oconomIcn.
4.5
Arf. l8.
4.6
Arf. l9.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - l2
4.?
Arf. l5.
4.8
Arf. l2: In oI cnso osocInI uo Ios uorfos uo Iuonos AIros, !osnrIo,
Inhn IInncn, Quoquon y Snnfn Io, In frnsforoncIn rovIsfn on oI nrfcuIo
nnforIor so ofocfunrn n conuIcIon uo quo, rovInmonfo so hnynn consfIfuIuo
socIounuos uo uorocho rIvnuo o onfos ubIIcos no osfnfnIos quo fonurnn n
su cnrgo In numInIsfrncIon uo cnun uno uo osos uorfos. Isfos onfos so or-
gnnIznrnn nsogurnnuo In nrfIcIncIon uo Ios socforos nrfIcuInros Inforo-
snuos on oI quohncor orfunrIo, comronuIonuo n Ios oornuoros, rosfnuo-
ros uo sorvIcIos, rouucforos usunrIos, frnbnjnuoros y uomns vIncuInuos n
In ncfIvIunu.
4.6. PorIicipoci6n
!osocfo uo Ios uorfos rIncInIos, oI uocrofo rovo oro
fnmoco Insfrumonfn In nrfIcIncIon on su mnnojo uo Ins
nuforIunuos nncIonnIos, rovIncInIos y munIcInIos, ns como
uo Ios usunrIos y uo Ios gromIos orfunrIos.
?
In cnmbIo, In coofnnon Ioy uo uorfos uIcfn normns sobro
nrfIcIncIon on Ios uorfos rIncInIos n munIcInIIznr o
rovIncInIIznr, como conuIcIon uoI frnsnso.
8
5. Lo Le, Je PuerIoe. PuerIoe pritoJoe. Deereguloci6n
5.l. Lo oJniei6n legol Je loe puerIoe pritoJoe
!n !oy uo Iuorfos mouIfIcn susfnncInImonfo oI UouIgo
UIvII y In sIfuncIon rooxIsfonfo uo uorfos soInmonfo uoI
uomInIo ubIIco nncIonnI, y nsn n numIfIr on formn oxro-
sn In cnfogorn juruIcn no soIo uo Ios uorfos nncIonnIos,
rovIncInIos y munIcInIos (no ncInrn, on osfos fros cnsos, sI
so frnfn sIomro uoI uomInIo ubIIco o sI uouon sorIo uoI
uomInIo rIvnuo), sIno fnmbIon uo Ios nrfIcuInros, sogun In
fIfuInrIunu.
Unbo concIuIr quo con oIIo so mouIfIcn In uofInIcIon uoI
UouIgo UIvII on cunnfo nI uomInIo ubIIco como unIcn formn
nnronfo, on oI vIojo couIgo cIvII, uo roIounu uo Ios uor-
fos. Isfn Ioy Infrouuco ns un cnmbIo susfnnfIvo y rofunuo
on In IogIsIncIon uo fonuo.
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - l3
5.2. DeeIino Je loe puerIoe pIlicoe , pritoJoe
Mns nun, In Ioy cInsIfIcn Ios uorfos no soInmonfo sogun
su fIfuInrIunu, como quouo uIcho, sIno fnmbIon sogun su
uosfIno,
l
Io cunI un Io nrn nIIcnr Iuogo uIforonfos rogmo-
nos juruIcos, como os obvIo.
!os uorfos osfnfnIos quo no osfnn uosfInnuos obIIgnfo-
rInmonfo
2
nI uso ubIIco no Infogrnrnn oI uomInIo ubIIco y
ournn oornr bnjo oI rogImon uoI uorocho rIvnuo.
Isfn susfnncInI mouIfIcncIon uo Ios concofos y cnfogorns
uoI UouIgo UIvII Imorfn quo Ins nuforIunuos uo nIIcncIon hnn
uo consIuornr In oxIsfoncIn fnnfo uo uorfos rIvnuos uo nrfI-
cuInros, como uo uorfos uoI uomInIo rIvnuo uoI Isfnuo.
Sogun su uosfIno, o InuoonuIonfomonfo uo In fIfuInrIunu
uoI uomInIo uoI InmuobIo y uo su uso, Ios uorfos son cInsI-
fIcnuos on: comorcInIos,
3
InuusfrInIos
4
y rocronfIvos
5
on go-
nornI. II uosfIno uouo, con fouo, sor mouIfIcnuo.
6
5.l
Arf. ?: !os uorfos so cInsIfIcnn on: l) sogun In fIfuInrIunu uoI InmuobIo:
nncIonnIos, rovIncInIos, munIcInIos, uo Ios nrfIcuInros; 2) sogun su uso: uso
ubIIco, uso rIvnuo. Son consIuornuos uorfos uo uso ubIIco: nquoIIos quo, or
su ubIcncIon y cnrncforsfIcns uo In oornforIn JeIon preeIor oIligoIorionenIe el
eerticio o IoJo ueuorio que lo requiero. Son consIuornuos uorfos uo uso rIvn-
uo: nquoIIos quo ofrozcnn y rosfon sorvIcIos n buquos nrmnuoros, cnrgnuoros y
rocIbIuoros uo morcnuorns, en forno reeIringiJo o loe propioe neceeiJoJee Je
eue IiIuloree o loe Je Ierceroe tinculoJoe conIrocIuolnenIe con elloe. Ichn ncfI-
vIunu so uosnrroIInrn uonfro uoI eieIeno Je liIre conpeIencio, IonIo en noIerio
Je precioe cono Je oJniei6n Je ueuorioe.
5.2
Son nquoIIos quo sogun su ubIcncIon y cnrncforsfIcns uo In oornforIn
uobnn rosfnr obIIgnforInmonfo oI sorvIcIo n fouo usunrIo quo Io roquIorn
(nrf., ? cIfnuo).
5.3
Sogun In Ioy, so consIuorn uorfos comorcInIos nquoIIos cuyo uosfIno os In
rosfncIon uo sorvIcIos n buquos y cnrgns, cobrnnuo un rocIo or fnIos sorvIcIos.
5.4
Uonformo nI crIforIo IognI, so consIuorn uorfos InuusfrInIos nquoIIos
on Ios cunIos so ooro oxcIusIvnmonfo con Ins cnrgns osocfIcns uo un ro-
coso InuusfrInI, oxfrncfIvo o uo cnfurn, cunnuo oxIsfo unn InfogrncIon oo-
rnfIvn onfro In ncfIvIunu rIncInI uo In InuusfrIn y oI uorfo.
5.5
Son consIuornuos uorfos rocronfIvos on gonornI, Ios uoorfIvos, cIon-
ffIcos o fursfIcos IocnIos.
5.6
Arf. 8: II uosfIno uo Ios uorfos ourn sor mouIfIcnuo con nuforIzn-
cIon rovIn y oxrosn uo In nuforIunu uo nIIcncIon. o so consIuornrn cnm-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - l4
5.3. Plo,o , conino Je eirgo. 1epejo Je oguo
In fnnfo Ios uorfos ornn uoI uomInIo ubIIco, cnrocn uo
Inforos rncfIco rogunfnrso quo ocurrn uonfro uo su nmbI-
fo fsIco sobro In nrfo uo In cosfn quo cubron y uoscubron
Ins mns nIfns y bnjns mnrons, quo orfonocon nI uomInIo
ubIIco uoI Isfnuo, o sobro oI cnmIno uo froInfn y cInco mo-
fros quo oI roIofnrIo uo un funuo rIborono uobo uojnr IIbro
uo consfruccIonos.
?
oI mIsmo mouo, cnrocn uo Inforos rncfIco rogunfnrso
sobro In ufIIIzncIon uoI osojo uo ngun or nrfo uo Ins Insfn-
IncIonos orfunrIns.
In oI nuovo sIsfomn IognI, nrocIorn quo no cnbo yn hn-
bInr uo Inyn, nI uo cnmIno uo sIrgn: nI unn nI oI ofro oxIs-
fon o fIonon rnzon uo sor on un uorfo.
8
nuo quo oI uorfo suono or su nnfurnIozn In oxIofn-
cIon y mnnojo uoI mouo uo nccoso uo unn ombnrcncIon n fIo-
rrn, y vIcovorsn, nroconos obvIo quo fnnfo oI ombnrco como
uosombnrco no so ronIIznn on unn Inyn nI sobro un su-
uosfo cnmIno uo rIborn uosfInnuo n In nnvogncIon n In
sIrgn.
SI so frnfn uo un uorfo rIvnuo uo cnrncfor uoorfIvo,
quo uoun uo hocho fonor Inyn, osfn hn uo consIuornrso
nfocfnun n un uso ubIIco InuIrocfo, o sufrIonuo oI Isfnuo
unn rosfrIccIon nI uomInIo, oquIvnIonfo n In quo oI roIofn-
rIo uoI funuo rIborono sufro uo ormIfIr su uso.
bIo uo uosfIno In mouIfIcncIon uo Ins InsfnIncIonos quo rosuIfo uo Ios nvnn-
cos focnoIogIcos on oI rocoso InuusfrInI, uo Ins oxIgoncIns uoI morcnuo y uo
Ins mnforIns rImns o rouucfos oInbornuos quo so ombnrquon o uosombnr-
quon on uIchos uorfos.
5.?
Arfs. 2639 y 2640 uoI UouIgo UIvII.
5.8
Uomnrnr: ZAVA!A, oI. ciI., . 963, quIon so rogunfn: Iuouo consI-
uornrso nfocfnun, n Ios objofos uo In nnvogncIon unn cnIIo rIboronn, no hn-
bIonuo muoIIo o ombnrcnuoro y no usnnuoso yn oI sIsfomn uo In sIrgn Is
InuuunbIo quo no. ZAVA!A nunfn ns n In fnIfn uo susfonfo fncfIco uo In
InsfIfucIon uoI cnmIno uo sIrgn, or no oxIsfIr In nnvogncIon n In sIrgn.
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - l5
In osfo cnso os oI Isfnuo quo sufro In morn rosfrIccIon nI
uomInIo, nI ormIfIr nocosnrInmonfo nI uuono uoI uorfo rI-
vnuo ufIIIznr In Inyn on formn uIrocfn o InmouInfn, y onfon-
uomos oxcIusIvn, como nrfo uo sus InsfnIncIonos. MnnfIono
In roIounu uo In Inyn como nrfo uoI uomInIo ubIIco,
oro su uso so hnIIn IImIfnuo uoI mouo oxuosfo.
AIgo nrocIuo ocurro, n nuosfro onfonuor, con oI osojo uo
ngun quo cIrcunun nI uorfo. o fonurn nbsoIufnmonfo nIn-
gun sonfIuo nfIrmnr quo orfonoco InnIfornuo como nrfo
uoI uomInIo ubIIco IIbrnuo nI uso comun uo Ios hnbIfnnfos,
uos os cInro quo soIo so uouo rncIonnImonfo ormIfIr In
nnvogncIon conformo n Ins normns uo nccoso y ufIIIzncIon
uoI uorfo corrosonuIonfo.
A Io sumo cnbrn uocIr quo sIrvo nI uso InuIrocfo uo Ios
hnbIfnnfos, sI so uoson mnnfonor In formInoIogn frnuIcIo-
nnI on In mnforIn.
Ofrn vnrInnfo, fnI voz mns ronIIsfn, os nfIrmnr quo so frn-
fn uo unn morn rosfrIccIon quo no cnmbIn In nnfurnIozn uoI
uomInIo oro s su ufIIIzncIon, uoI mIsmo mouo quo Ios nr-
fIcuInros sufron morns rosfrIccIonos on su roIounu on fn-
vor uoI Isfnuo o uo In comunIunu.
Iso osojo uo ngun, on consocuoncIn, sI bIon soguIrn sIon-
uo nrfo uoI uomInIo ubIIco uoI Isfnuo, fonurn unn morn
rosfrIccIon n su uso, on fnvor uoI fIfuInr uoI uorfo y confor-
mo nI fIo uo uosfIno y uso quo osfo ronIIco nrn s o nrn
forcoros on Ios formInos uoI nrf. ? uo In Ioy.
5.4. HoIiliIoci6n
!n Ioy, como Ios nnforIoros royocfos, rosuoIvo uo In unI-
cn mnnorn rnzonnbIo osIbIo oI fomn uo In hnbIIIfncIon uo
uorfos, quo suuosfnmonfo sorn unn fncuIfnu uoI Uongro-
so nncIonnI.
AI rosocfo uIsono quo soInmonfo roquIoron hnbIIIfn-
cIon uoI Isfnuo nncIonnI fouos Ios uorfos comorcInIos o In-
uusfrInIos que intolucren ol conercio inIernocionol o inIer-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - l6
protinciol (nrf. 4), In cunI os n su voz conforIun or oI Iouor
IjocufIvo, comunIcnnuo uIchn uocIsIon nI Uongroso uonfro
uoI Inzo uo uIoz uns hnbIIos, confnuos n nrfIr uo In fochn
uoI uocrofo rosocfIvo (nrf. 5).
UumIIun osfn conuIcIon, oI ncfo numInIsfrnfIvo gozn uo
osfnbIIIunu on souo numInIsfrnfIvn, no uuIonuo uojnrsoIo
sIn ofocfo sIn ncuuIr n In vn juuIcInI.
9
Surgo uoI nrf. 5 quo Ios uorfos rIvnuos quo no InvoIucron
nI comorcIo InfornncIonnI o InforrovIncInI, como or ojom-
Io nIgunos uo Ios uorfos InuusfrInIos y cnsI or uofInIcIon
fouos Ios uoorfIvos, no roquIoron hnbIIIfncIon osfnfnI nrn
funcIonnr como fnIos, snIvo Ins normns munIcInIos uo cn-
rncfor ouIIIcIo o urbnnsfIco.
In cunnfo n Ios uorfos rIvnuos quo sIrvnn nI comorcIo
InfornncIonnI o InforrovIncInI, so rovo oI snnonmIonfo uo
su hnbIIIfncIon rocnrIn rooxIsfonfo.
l0
o mns osfn uocIr quo osfo rogImon uo uoIogncIon nI Iouor
IjocufIvo on mnforIn uo hnbIIIfncIonos fnmbIon consfIfuyo unn
roformn susfnncInI, quo n muchos rovocn uuuns on cunnfo n
5.9
Ior unn nrfo so frnfn uoI rogImon gonornI uo osfnbIIIunu uo Ios ncfos
numInIsfrnfIvos, rogIuo or In Ioy l9.549 y Ios rIncIIos consfIfucIonnIos
nIIcnbIos on In mnforIn, quo oxIIcnmos on nuosfro TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito, oI. ciI., f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, cnfuIo VI. Ior ofrn
nrfo, In mIsmn Ioy uo uorfo so rofIoro, un oco suorfIunmonfo fnI voz, n
quo In vnIIuoz uoI ncfo osfn conuIcIonnun n In subsIsfoncIn uo Ins conuIcIo-
nos uo hocho quo Io uIoron nncImIonfo. Uomo oxrosn oI nrf. l0: !n hnbIII-
fncIon uo fouos Ios uorfos mnnfonurn su vIgoncIn mIonfrns confInuo In nc-
fIvIunu uo Ios mIsmos y oI mnnfonImIonfo uo Ins conuIcIonos focnIcns y oo-
rnfIvns oxIgIuns or In rosonfo Ioy y su rogInmonfncIon y quo uIoron Iugnr
n In hnbIIIfncIon rosocfIvn.
5.l0
Arf. 9: !os uorfos y formInnIos nrfIcuInros quo n In fochn uo ro-
muIgncIon uo osfn Ioy so oncuonfron on funcIonnmIonfo con ouIoricoci6n
precorio oforgnun or nuforIunu comofonfo y conformo n Ins normns quo
roguInbnn In mnforIn, eern uofInIfIvnmonfo hnbIIIfnuos or oI Iouor Ijo-
cufIvo nncIonnI, quIon uoborn comunIcnr osfn uocIsIon nI Uongroso nncIo-
nnI, uonfro uoI Inzo uo uIoz uns hnbIIos confnuos n nrfIr uo In fochn uo In
rosoIucIon.
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - l?
su consfIfucIonnIIunu, oro quo consfIfuyo, n nuosfro juIcIo, In
unIcn soIucIon ncoruo con Ios fIomos y quo no Infrouuco
nIngunn nIforncIon susfnncInI on oI sIsfomn uo uIvIsIon uo
ouoros, on fnnfo quo uovuoIvo u oforgn vIfnIIunu nI sIsfomn
orfunrIo.
!n hnbIIIfncIon uo un uorfo or ncfo IogIsInfIvo orn unn
romorn uoI nsnuo, como Io fuo uurnnfo nIgun fIomo In hnbI-
IIfncIon IogIsInfIvn nrn uomnnunr nI Isfnuo: orn unn Iuon n In
cunI so hnbn ngofnuo su fIomo, suornun or unn ronIIunu no
soIo uIforonfo sIno fnmbIon con soIIuo susfonfo on oI confoxfo
oconomIco nncIonnI o InfornncIonnI.
As como so numIfo In uoIogncIon IogIsInfIvn on oI Iouor
IjocufIvo on cIorfns mnforIns uo susfnncIn IogIsInfIvn mnfo-
rInI, con mnyor rnzon so uouo numIfIr In uoIogncIon cunnuo
oI ncfo on osoncIn os uo fIo numInIsfrnfIvo.
Is Io mIsmo quo ocurro con Ins concosIonos, quo In Uons-
fIfucIon on rIncIIo nfrIbuyo nI Uongroso, oro quo osfo nfrI-
buyo n su voz nI Iouor IjocufIvo or sor In unIcn formn quo
fIono rnzon uo sor confomornnonmonfo.
!n unIcn snIvounu quo so uouo hncor n osfo fIo uo frns-
foroncIn uo ofosfnu IogIsInfIvn nI IjocufIvo os quo uobo Ir
ncomnnnun uo un roforznmIonfo uo Ios Insfrumonfos uo con-
froI uo In numInIsfrncIon ubIIcn, muy uobIIIfnuos onfro no-
sofros y n Ios cunIos yn homos hocho mns quo roIfornun rofo-
roncIn on fouos Ios fIomos.
5.5. Lo Jeereguloci6n loIorol , lo conpeIiIitiJoJ porIuorio
II uocrofo 8l?/92, con fununmonfo on oI rIncIIo Io-
gnI uosroguInuor osfnbIocIuo on In Ioy 23.696 y In uoIogn-
cIon quo nII Io ofocfun oI Iouor !ogIsInfIvo, rIvn uo ofoc-
fos n foun cInusuIn convoncIonnI, ncfns, ncuoruos, o fouo
ncfo normnfIvo quo osfnbIozcn conuIcIonos InbornIos
uIsforsIvns uo In rouucfIvIunu o quo ImIun o uIfIcuIfo oI
normnI ojorcIcIo uo uIroccIon y numInIsfrncIon omrosn-
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - l8
rIn conformo n Io uIsuosfo or Ios nrfs. 64 y 65 uo !oy uo
Uonfrnfo uo Trnbnjo.
ll
II nrf. 3? susonuo
l2
In vIgoncIn uo Ios convonIos coIoc-
fIvos uo frnbnjo quo so IncIuyon on oI nnoxo III.
l3
Sobro In vnIIuoz uo osfn susonsIon Ios consIuornnuos mon-
cIonnn jurIsruuoncIn uo In Uorfo Suromn uo JusfIcIn,
l4
sosfonIonuo quo on sIfuncIonos uo omorgoncIn socInI o oco-
nomIcn In fncuIfnu uo rogInr uorochos orsonnIos uouo sor
mns onorgIcn quo on Ios orouos uo sosIogo y normnIIunu.
Ionsnmos mns bIon quo oI fununmonfo os uo nuoIo IognI
y so hnIIn on In uosroguIncIon uo Ins ncfIvIunuos oconomIcns
uIsuosfn or oI nrf. l0 uo In Ioy 23.696, y uo In uoIogncIon
quo nII so hIzo nI Iouor IjocufIvo nrn IuonfIfIcnr Ins nor-
mns uorognuns or In Ioy.
Ior ofrn nrfo, oI uocrofo ofocfun unn uosroguIncIon uo
Ins normns rogInmonfnrIns quo nfocfnbnn In ncfIvIunu mnr-
fImn, osfnbIocIonuo In IIborncIon uo fnrIfns y sujofnnuo su
fIjncIon nI IIbro morcnuo,
l5
In roosfrucfurncIon uo Ins roIn-
cIonos InbornIos IncIuIun In susonsIon uo Ios convonIos co-
IocfIvos,
l6
In IIborfnu uo confrnfncIon,
l?
surosIon uo In obII-
gncIon uo Ios cnIfnnos nrgonfInos quo ofocfuon uo mnnorn
5.ll
Arf. 35, rImorn nrfo; n confInuncIon, on l2 IncIsos onumorn ojom-
Ios uo normns rIvnuns uo ofocfos, y on oI IncIso ll ncInrn quo osfn uosro-
guIncIon fnmbIon comronuo n foun normn quo nfonfo confrn In mojor ofI-
cIoncIn y rouucfIvIunu InbornI.
5.l2
In cunIquIor cnso, os uo nnfnno conocIun In soIucIon uo In jurIsru-
uoncIn nncIonnI conformo n In cunI unn susonsIon eine Jie oquIvnIo n In
uorogncIon uo In normn.
5.l3
UonvonIos coIocfIvos ?5/?5, 43/89, 44/89, l28/90 8l/89, 82/89, l06/?5,
333/?5, l?5/?5, l00/?5;, 222/?5, 328/?5 32?/?5, 332/?5, 356/?5, 300/?5 3l4/
?5, 429/?5, l58/?5, l4/88, 6l/89, ?/88, quo rncfIcnmonfo nbnrcnn foun In
ncfIvIunu orfunrIn.
5.l4
Uorfo Suromn uo JusfIcIn, in re Soengoe, HecIor I., , oIroe c. 1n-
preeo Ierrocorrilee ArgenIinoe, uoI ? uo ngosfo uo l990.
5.l5
Arfs. l4, 24, sogunun nrfo, 28, 29, 32.
5.l6
Un. V, nrfs. 24 n 3?.
5.l?
Arfs. ll, 24, 28, 29 y 35.
IS!IC!!AUI Y I!IVATIZAUI IO!T!A!IA VIII - l9
roguInr onfrnuns y snIIuns n Ios uorfos, uo confrnfnr sor-
vIcIo uo IIofnjo y rncfIcnjo,
l8
romoIcnuoros,
l9
ofc.
Ofro nsocfo uo In uosroguIncIon Imuosfn on osfo uocro-
fo Io consfIfuyo In oxrosn ncInrncIon uo un oIomonfnI rIn-
cIIo uo uorocho quo sIn ombnrgo fonn uIfIcuIfosn nIIcn-
cIon. Ico on fnI sonfIuo oI nrf. l8: !os buquos y Ins cnrgns
quo ooron on Ios uorfos uo Ios nrfIcuInros osfnrnn oxon-
fos uoI ngo nI Isfnuo uo uorochos y fnsns or sorvIcIos or-
funrIos quo osfo no rosfo ofocfIvnmonfo.
o uobIorn sor unn novounu juruIcn, oro on In rncfIcn
uo nuosfrn ncfIvIunu orfunrIn, no or nnun unn uo Ins mns
cnrns uoI munuo, consfIfuyo un cnmbIo susfnncInI quo suo-
nomos fonurn, osfn voz s, vIgoncIn rncfIcn ofocfIvn.
TnmbIon os unn Imorfnnfo uosroguIncIon In quo osfnbIo-
co oI nrf. 24 uo In !oy uo Iuorfos, cunnuo uorogn Ins Ioyos
l6.9?l, l6.9?2, 2l.892, 22.080, oI uocrofo l0.059/43, rnfIfI-
cnuo or Ioy l3.895, y foun ofrn normn IognI o rogInmonfnrIn
on cunnfo so oongn n In rosonfo.
20
o founs mnnorns, on osfo como on ofros fomns, In uosro-
guIncIon orfunrIn no os, on In rncfIcn, roorcIonnI n In
nnronfo confunuoncIn uo Ins normns.
5.l8
II mIsmo nrf. 23 osfnbIoco In frocuoncIn mnImn uo oorncIon nrn
numIfIr osfn uIsonsn, y n osfos ofocfos osfnfuyo In rosonsnbIIIunu soIIun-
rIn uoI cnIfnn y nrmnuor or Ios unnos y orjuIcIos quo cnusnron on oI
ojorcIcIo uo osfn funcIon.
5.l9
In osfo cnso In rosonsnbIIIunu soIIunrIn uo nrmnuor y cnIfnn osfn-
rn sujofn n Ios formInos uoI nrf. l3 uoI nnoxo I uoI uocrofo 2694/9l, sIn or-
juIcIo uo Ins snncIonos onnIos y In uIsonsn so oforgnrn on funcIon n Ins
cnncIunuos uo In ombnrcncIon.
5.20
TnmbIon uorognbn oI nnoxo I uo In Ioy 23.696 on cunnfo uIco: AumI-
nIsfrncIon ConornI uo Iuorfos; uosconfrnIIzncIon y rovIncInIIzncIon. Uon-
cosIon fofnI o nrcInI uo uorfos o InsfnIncIonos orfunrIns, n fIn uo nsnr n
In IIsn y IInnn uIsoIucIon uo In A.C.I yn comonfnun. Isn uorogncIon fuo vo-
fnun or oI Iouor IjocufIvo.
ISI!IS I !A !IIO!MA I! ISTAO VIII - 20
5.6. Ieginen Ioriforio
In oI cnso uo Ios uorfos rIncInIos,
2l
In numInIsfrncIon
uo cnun uno uo oIIos osfnbIocorn sus roIns fnrIfns.
22
II rIncIIo rocfor os onfoncos oI mIsmo yn sonfnuo or oI
uocrofo uo uosroguIncIon 2284/9l y or oI nrf. 8, Inc. c, uoI
uocrofo 8l?/92: liIre conpeIencio Je precioe , conJicionee
enIre loe porIee.
5.?. Dieoluci6n Je lo A.G.P. S.1.
II nrf. 2 uoI uocrofo 8l?/92 uIsono In uIsoIucIon uo In
AumInIsfrncIon ConornI uo Iuorfos SocIounu uoI Isfnuo, In
quo so ofocfIvIznrn cunnuo hnynn sIuo rIvnfIznuos, frnsfor-
mnuos o frnsforIuos Ios uorfos quo so oncuonfrnn bnjo su
jurIsuIccIon.
A oIIo Io fncuIfn In Ioy 23.696, uo roformn uoI Isfnuo, or
su nrf. 62.
23
5.2l
Iuonos AIros, !osnrIo, Inhn IInncn, Quoquon y Snnfn Io, conformo
nI nrf. l2 uo In Ioy 24.093.
5.22
Arf. l2 uo In Ioy 24.093.
5.23
Uonformo yn Io oxIIcnmos on nuosfro cIfnuo nrfcuIo Lo toliJec cone-
IiIucionol Jel JecreIo 2284/9l, on oI IorIouIco IconomIco TrIbufnrIo, Iu.
!n !oy, Iuonos AIros, n l, novIombro uo l99l.
Captulo XI
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALIDAD
1
1. Un punto de inflexin en la historia
El ao 1997 y en par te 1996 fue de i mpor tantes cam-
bi os en el der echo consti tuci onal , i nter naci onal , pr ocesal ,
penal y admi ni str ati vo a di sti ntos ni vel es: supr anaci onal ,
2
feder al , l ocal .
3
1.1
Ver si n cor r egi da del ar t cul o publ i cado en LL, 1997-F, 1318, bajo el
t tul o J uri sprudenci a de 1997: El ogi o a l a J usti ci a. El t tul o de esta nota,
por supuesto, l o tomamos pr estado de LONG., M., WEI L, P., y BRAI BANT, G.,
Les grands arrts de l a juri sprudence admi ni strati ve, 7 ed., Par s, 1978.
Es un gr an cambi o, despus de l amentar nos tanto de l a jur i spr udenci a:
Facul tades regl amentari as de l a Corte Suprema y remuneraci n e i ndepen-
dencia de los magistrados, LL, 1996-E, 90 y ss.; Para la patria pleitera nada;
a los dems, algo, Ambi to Fi nanci er o , 10 de jul i o de 1996, pg. 16; El sor-
teo de causas y otros di l emas forenses de hoy, LL, 1996-D, 96; Los fallos
repetitivoscomo merma de justicia: cmo evitarlos en el derecho actual, en
l a r evi sta Revi sta Ar genti na del Rgi men de l a Admi ni str aci n Pbl i ca ,
Edi tor i al Ci enci as de l a Admi ni str aci n, Buenos Ai r es, 1997, n 227, ps. 5 y
ss.
1.2
Por l a ml ti pl e ci r cunstanci a de haber se r ati fi cado l a Convenci n I n-
ter amer i cana contr a l a Cor r upci n y deposi tado el i nstr umento en l a OEA,
con l o cual ti ene vi genci a i nter naci onal , y fi r mada l a convenci n i nter na-
ci onal que ver emos al fi nal de este comentar i o, con ms l a necesar i a apl i ca-
ci n de l a jur i spr udenci a i nter naci onal (Giroldi, LL, 1995-D, 462; Bramajo;
Arce, LL, 1998-A, 326) y l a pal abr a de nuestr os r epr esentantes, como se ha
di cho en Arce.
1.3
En el mbi to l ocal cabe destacar en pr i mer l ugar l a entr ada en funci o-
nami ento del Consejo de l a Magi str atur a en l a Pr ovi nci a de Buenos Ai r es; y
el Cdi go Contenci oso Admi ni str ati vo de l a Pr ovi nci a de Buenos Ai r es, Pr o-
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 2
Puede consi der r sel o un ao casi tan i mpor tante per o
no tanto como l o fuer on l os de l a suscr i pci n del Pacto de
San Jos o l a r efor ma consti tuci onal de 1994: el l o por el efecto
si nr gi co de l os fal l os y actos pr ocesal es que se ver y l a
vi gente Convenci n I nter amer i cana contr a l a Cor r upci n
(CI CC),
4
ms l a suscr i pci n de l a convenci n i nter naci onal
contr a l a cor r upci n.
5
Es ci er to que hay al gunos puntos
negr os en el cami no, per o quedar n como acci dentes de l a
hi stor i a, si n al ter ar su cur so.
6
Si bi en l os nuevos fal l os naci onal es son der i vaci n r azo-
nada del Pacto y dems der echo supr anaci onal y de l a Cons-
ti tuci n de 1994, es l a pr i mer a vez que el conjunto de ambos
si stemas comi enza a dar fr utos en l a r eal i dad del der echo
vi vi ente. Y cabe cel ebr ar , dentr o de todo, que no hayan pa-
sado ms de dos o tr es aos par a que el nuevo or den jur di co
comi ence a vi venci ar se. Otr as veces se tar d ms.
vi nci a que con sus ms de doce mi l l ones de habi tantes r epr esenta una par te
sustanci al del pa s. El Cdi go establ ece el moder no pr i nci pi o de l a uni dad
de acci n y pl ur al i dad de pr etensi ones y da ampl i as facul tades al tr i bunal
tanto en medi das cautel ar es como en l a sentenci a, si endo al pr opi o ti empo
muy fl exi bl e en cuanto al pr oceso, que puede i ni ci ar se como sumar i o y
or di nar i zar se y vi cever sa.
1.4
Ver nuestr o Tratado de derecho admi ni strati vo, tomo 1, Parte gene-
ral, 5 edi ci n, Fundaci n de der echo admi ni str ati vo, Buenos Ai r es, 1998,
cap tul o XVI (tambi n se l o puede consul tar en www.gordillo.com).
1.5
Ver i nfra, nmer o 13.
1.6
Es el caso Ni eva, r esuel to por l a CS el 17-XI I -97, LL, 29-XI I -97, que
i nter pr etado r estr i cti vamente como cor r esponde, ni ega l egi ti maci n a l os
di putados que i nvocan su sol a cal i dad de tal es y no l a de usuar i os afectados.
La cuesti n es si mpl e: en otr as acci ones judi ci al es deber n abstener se de
i nvocar su condi ci n de di putados como causal de l egi ti maci n, y uti l i zar l a
de usuar i o o afectado, si l o son (en mater i a de aer opuer tos l o er an, per o al
par ecer no l o i nvocar on: CS, Ni eva, cons. 24), y sumar al guna asoci aci n de
usuar i os o usuar i os di r ectos par a encuadr ar cl ar amente en el pr r afo 2 del
ar t cul o 43. El tema de l a l egi ti maci n en este caso est cl ar amente expues-
to en PADI LLA, MI GUEL M., Los poderes implcitos del Poder J udicial , LL,
1998-A, 442; ver tambi n, en otr a var i ante cr ti ca, QUI ROGA LAVI , HUMBERTO,
La sentenci a de l a Corte Suprema en l a causa de l os aeropuertos. Cl ave
para entender el desequi l i bri o i nsti tuci onal de l os argenti nos, LL,1998-B,
987.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 3
2. Derechos de incidencia colectiva
Desde 1997 l a jur i spr udenci a naci onal ha i do per fi l ando
cada vez con tr azos ms segur os l a apl i caci n del ar t cul o 43
segundo pr r afo de l a Consti tuci n en cuanto i ntr oduce
como gar ant a feder al el acceso a l a justi ci a en vi r tud de un
der echo de i nci denci a col ecti va,
1
que en pr i mer l ugar tam-
bi n i ncl uye l o di spuesto en l os ar t cul os 41 y 42.
2
2.1
Una pr i mer a apr oxi maci n al tema, ya super ada por l a jur i spr udenci a
de 1997, puede ver se en GORDI LLO, Derechos de incidencia colectiva, en el
l i br o El Derecho Administrativo Argentino, Hoy, Edi tor i al Ci enci as de l a
Admi ni str aci n, Buenos Ai r es, 1996, ps. 274 y ss.; Los fallos repetitivos como
merma de justicia : cmo evitarlos en el derecho actual, RAP, Buenos Ai r es,
1997, n 227, ps. 5 y ss.; ver tambi n BARRA, RODOLFO C., Los derechos de
i nci denci a col ecti va en una pri mera i nterpretaci n de l a Corte Suprema de
J usticia, ED, 169: 433; La acci n de amparo en l a Consti tuci n reformada:
la legitimacin para accionar, LL, 1994-E, 1087; La discrecionalidad admi-
nistrativa y su control judicial , ED, 146: 829; GOZA NI , OSVALDO, La nocin
de afectado a los fines de acreditar la legitimacin procesal en el amparo,
LL, 1996-D,1004; CERMESONI , JORGE, Acerca de la accin de clase y los inte-
reses di fusos, en Homenaje a Miguel S. Marienhoff, Abel edo-Per r ot, 1998.
A menos de un ao, ya l a jur i spr udenci a ha evol uci onado sustanci al mente
en el senti do mar cado por l a Consti tuci n de 1994.
2.2
Esto i ncl uye l os bi enes col ecti vos, como el pr ecedente de l a CCI V. Y
COM., Azul , Sal a I I , 22-X-96, Muni ci pal i dad de Tandi l c. Transporte Auto-
motores La Estrella S.A. y otros, en LL Buenos Ai r es, ao 4, nmer o 3, abr i l
de 1997, ps. 272 y ss.; y LL, 1997-E, 1640, con nota de ZAVALA DE GONZLEZ,
MATI LDE, Los daos morales y colectivos y su resarcimiento dinerario, ps.
283 y ss. A el l o cabe agr egar el ci tado fal l o de l a Sal a I V en Consumi dores
Libres, 17 de octubr e de 1997, LL, 1997-F, 273. Y desde l uego, si encuadr a-
mos en esta v a de l os der echos de i nci denci a col ecti va a l os der echos de l os
ar t cul os 36 y si gui entes, entonces son extensi vos al der echo de tr atar de
evi tar judi ci al mente l a cor r upci n admi ni str ati va l os afectados, l as asoci a-
ci ones y el Defensor del Puebl o: CARELLO, LUI S ARMANDO, La Convenci n I n-
terameri cana contra l a Corrupci n y el derecho a l a no corrupci n, en
DEFENSOR A DEL PUEBLO, 50 aos de Derechos Humanos, Santa Fe, 1998, ps.
25 y ss. Ver tambi n el fi nal del pr esente ar t cul o y el cap tul o XVI de nues-
tr o Tratado de derecho administrativo, Parte general , 5 ed., 1998; otr as
i deas pueden buscar se en nuestr o ar t cul o Comentari os al Proyecto de Ley
de Contratos Pbl i cos, Revi sta Ar genti na del Rgi men de l a Admi ni str a-
ci n Pbl i ca , n 182, Ed. Ci enci as de l a Admi ni str aci n, Buenos Ai r es, 1994,
ps. 8 y ss. y sus r emi si ones.
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 4
Ya hab a antecedentes en medi o ambi ente y otr as mate-
r i as,
3
y en par ti cul ar en Ekmekdjian c. Sofovich (1992)
4
y
Monges (1996),
5
per o ahor a l a jur i spr udenci a se gener al i z,
ante una ser i e de medi das admi ni str ati vas ostensi bl emente
l esi vas al si stema consti tuci onal ; al guna ha si do r evocada
por l a mayor a de l a Cor te (Nieva, LL, 29-XI I -97), per o el
si stema ha quedado cambi ado par a mejor . La defensa de al -
gunos de l os decr etos de l a poca i ni ci al del 90 y l a fal ta de
un contr ol judi ci al efi caz en l os pr i mer os mal os pasos, de
pr onto se vol vi i nsosteni bl e r especto a l os nuevos actos en
el nuevo entor no.
6
Lo que l a soci edad de al gn modo acept par a el otor ga-
mi ento de l a l i cenci a tel efni ca ya no l o tol er a par a su pos-
2.3
Par a un anl i si s evol uti vo de l a cuesti n ver l as r efer enci as del ar t -
cul o ci tado en l a nota 1 y nuestr o Tratado de derecho administrativo, tomo
2, La defensa del usuario y del administrado, 3 edi ci n, Buenos Ai r es, 1998,
cap tul os I I y I I I . Ver tambi n JI MNEZ, EDUARDO PABLO, Los derechos hu-
manos de la tercera generacin, Edi ar , Buenos Ai r es, 1997, cap tul o V.
2.4
Ekmekdji an, Fal l os: 308:647; La Ley, 1992-C, 543; ED, 148:338, uno
de cuyos consi der andos seal aba que l a sentenci a ten a al cances par a todos
l os posi bl es l egi ti mados acti vos, por l o tanto con efectos erga omnes. Ver
QUI ROGA LAVI , HUMBERTO, Ha nacido el amparo colectivo con motivo del
derecho de rplica, LL, 2-I X-92.
2.5
CSJN, sentenci a del 26-XI I -96, LL, 1997-C, 150: dada l a natur al eza
de l a mater i a de que se tr ata, cor r esponde decl ar ar que l a autor i dad de esta
sentenci a deber comenzar a r egi r par a el futur o... [par a] qui enes... se ha-
l l aban ajenos al confl i cto susci tado... En tal senti do, cada estudi ante podr
pr osegui r hasta su concl usi n el r gi men por el que hubi er a optado, con l os
efectos par a cada uno pr evi stos (consi der ando 34 del voto mayor i tar i o y 18
del voto concur r ente del Dr . VZQUEZ).
2.6
El ver dader o estado de necesi dad, ya l o di ji mos, fue de 1989 hasta
1992 a l o sumo; pueden encontr ar se vesti gi os tar d os o sobr evi ni entes, per o
no puede postul ar se como nor ma el apar tami ento de l a l ey, l a susti tuci n
de l a l ey por decr eto, l a omi si n de cr ear casi todos l os entes r egul ador es, l a
acci n de i nter veni r o di sol ver l os pocos que hay, no hacer audi enci as pbl i -
cas y r enegoci ar todas l as concesi ones y l i cenci as, ms apr estar se a dar
nuevas en i gual es condi ci ones. El campo estaba as sembr ado fr ti l mente
par a un cambi o jur i spr udenci al . Par a el pr eavi so de l o que l l eg ver l os
cap tul os I I I , VI I , VI I I , y el cap tul o VI del tomo 1 de nuestr o Tratado, 1998;
otr os pr esupuestos en este mi smo l i br o, cap tul os I , V, VI y XI .
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 5
ter gaci n una vez venci da e i ncumpl i da, o par a l a r enego-
ci aci n de otr as concesi ones. Y hay un l mi te a l o que una
mayor a de l a Cor te puede hacer con fundamento pol ti co y
no jur di co, o apr ovechando el er r or de tcti ca pr ocesal de
l os di putados en encuadr ar demasi ado puntual mente su l e-
gi ti maci n.
7
Tampoco es ci er to que todos sus votos tengan natur al eza
pol ti ca; bi en al contr ar i o, entr e l os pr onunci ami entos que
cabe cel ebr ar del ao est uno que pr eci samente deja si n
efecto, aunque tar d amente, una er r nea deci si n de l a i ns-
tanci a a quo: Sol. Y hay otr os casos en que todav a l os jus-
ti ci abl es esper amos justi ci a , como es el de l a i nter venci n a
l a CNT de iure (Consumidores Libres, Sal a V).
Son dos r ganos de contr ol (Fi scal a Naci onal de I nvesti -
gaci ones Admi ni str ati vas, Comi si n Naci onal de Tel ecomu-
ni caci ones) de l os que l a admi ni str aci n pr i v a l os usuar i os
y admi ni str ados, y el l o no puede si no mer ecer r epr oche jur -
di co. No l o r eci bi opor tunamente en Cmar a, s l o acaba de
r eci bi r en el pr i mer caso en Cor te.
El ao 1997 se i ni ci a con un ampar o
8
por der echos de
i nci denci a col ecti va pl anteado por l a CGT contr a l os decr e-
2.7
Pues al par ecer omi ti er on i nvocar su cal i dad de usuar i os del ser vi ci o
y afectados como tal es, y de sumar al guna asoci aci n de usuar i os y convo-
car al Defensor del Puebl o; pr efi r i er on el cami no, de di f ci l xi to, de i nvocar
exclusivamente su cal i dad de diputados. Otr o pr obl ema de su encuadr e es
que tambi n hubi er a r esul tado mejor hacer un jui ci o de conoci mi ento y no
un ampar o, dadas l as r estr i cci ones jur i spr udenci al es a ste. Nuestr a opi -
ni n al r especto es ampl i a, per o no es as l a jur i spr udenci a. Ver en esto
nuestr o cap tul o Los ampar os de l os ar t cul os 43 y 75 i nc. 22 de l a Consti -
tuci n , en el l i br o de GORDI LLOGORDOLOI ANNOROSSI , Derechos Hu-
manos, 3 edi ci n, 1998. Todo l o cual no i mpor ta una defensa del fal l o, que
el ocuentemente censur a QUI ROGA LAVI , HUMBERTO, La sentenci a de l a Cor-
te Suprema en l a causa de l os aeropuertos. Cl ave para entender el desequi -
librio institucional de los argentinos, LL, 1998-B, 987; el tema de l a l egi ti -
maci n en este caso est cl ar amente expuesto en PADI LLA, MI GUEL M., Los
poderes i mpl ci tos del Poder J udi ci al, LL, 1998-A, 442.
2.8
Hubo dos ampar os y dos sentenci as de pr i mer a i nstanci a. El Juez de
Pr i mer a I nstanci a GARC A MART NEZ di ct el ao de su muer te una sentenci a
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 6
tos en mater i a l abor al , en base al r efer i do pr r afo segundo
del ar t cul o 43. La Cmar a Naci onal de Apel aci ones del Tr a-
bajo, Sal a de Fer i a,
9
hace l ugar a l a demanda y decl ar a l a
i nconsti tuci onal i dad de tal es decr etos. Por l a cal i dad gr e-
mi al de l a par te actor a el efecto de l a sentenci a es obvi a-
mente erga omnes, o todo el jui ci o y l a pr opi a Consti tuci n
per der an senti do.
Per o no es i mpr esci ndi bl e hacer un ampar o par a defen-
der der echos de i nci denci a col ecti va, ni que sea una enti dad
gr emi al , si no que puede ser l o por ejempl o una asoci aci n en
una acci n mer amente decl ar ati va (CSJN, AGUEERA);
10
y
nada i mpi de que sea un jui ci o sumar si mo, sumar i o u or di -
nar i o (Sal as I V y V, Consumidores Libres),
11
pues no hay en
el l o l esi n al guna a l os der echos de l a par te demandada.
La ni ca excepci n a esta l ati tud de v as pr ocesal es es l a
cl si ca de l os casos en que l a l ey pr ev un r ecur so di r ecto
ante una Cmar a contr a l a deci si n admi ni str ati va (que di -
que ti ene val or testamentar i o: pues l l evando al per fecto equi val ente absur -
do l a tesi s de al gunos jueces de que pueden si n vi ol ar l a Consti tuci n r echa-
zar in limine litis l as demandas de ampar o que cr een no habr n de aceptar ,
hi zo exactamente l a contr acar a: en un sol o acto deci di no dar tr asl ado de
l a demanda por que sab a l o que l a admi ni str aci n habr a de contestar (en l o
cual acer t) y di ct sentenci a anul ando l os decr etos (en l o cual tambi n
acer t con l a deci si n fi nal de l a Sal a de fer i a en un ampar o i gual ). La C-
mar a anul su fal l o por vi ol aci n al debi do pr oceso, per o de ser coher ente el
si stema tambin debieran anularse todos los fallos que hacen lo mismo a
favor de l a admi ni straci n, que supuestamente debi er an contr ol ar en for -
ma i mpar ci al e i ndependi ente. El del i ber ado l egado del absur do que nos
deja GARC A MART NEZ no debi er a ser desapr ovechado par a l os absur dos con-
tr ar i os que otr os cometen y debi er an dejar de cometer .
2.9
MORANDO, GUI BOURG, GUTHMANN, causa 17/97, i n re Confederaci n Ge-
neral del Trabajo de la Repblica Argentina c. Estado Nacional (Poder Eje-
cutivo Nacional), 24 de ener o de 1997, LL, 1997-B, 332.
2.10
CSJN, Asoci aci n de Grandes Usuari os de Energ a El ctri ca de l a
Repbl i ca Argenti na (AGUEERA), LL, 1997-C, 322.
2.11
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Consumi dores Li bres
Coop. Ltda. de Provisin de Serv. c. Telefnica de Argentina y otro s/ amp.
proc. sumarsimo, 17-X-97, LL, 1997-F, 273.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 7
cho sea de paso, ahor a se comi enza a abr i r a pr ueba):
12
ese
y no el ampar o en pr i mer a i nstanci a
13
y ni si qui er a l a ac-
ci n or di nar i a,
14
ser el mbi to en el cual ejer cer el der echo
de i nci denci a col ecti va en l os actos r especto de l os cual es l a
l ey especi fi que di cha i nstanci a.
15
Basta l a cal i dad de usuar i o potencial de un ser vi ci o p-
bl i co par a poder i mpugnar tal es modi fi caci ones al r gi men
de l os ser vi ci os, por ejempl o el aumento del cospel de subte-
r r neos de 0,47 a 0,50 (Sal a I V, Fernndez).
16
Tampoco ti e-
ne senti do entr ar en gr andes di squi si ci ones sobr e cun afec-
tada es una per sona, ni pedi r l e que tr ai ga un cospel (Sal a
I V, Fernndez), o que un abogado demuestr e su cal i dad de
2.12
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a V, Banco Regi onal del Nor-
te Argenti no c. Banco Central de l a Repbl i ca Argenti na, LL,1997-D, 667,
con nota de CASSAGNE, JUAN CARLOS, La apertura a prueba en l os l l amados
recursos judiciales directos.
2.13
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Metrogas c. Enargas, LL,
1997-D, 249, con nota de SCHAFRI K, FABI ANA HAYDE y BARRAZA, JAVI ER
I NDALECI O, El amparo: estudio de su naturaleza, accin ordinaria o de ex-
cepci n. Condi ci ones de admi si bi l i dad. Refl exi ones en torno de un pronun-
ciamiento judicial .
2.14
La sol uci n es tr adi ci onal : GORDI LLO, Tratado de derecho administra-
tivo, tomo 1, 5 edi ci n, Parte general, Buenos Ai r es, 1998, n 13 b), p. VI -
30 y nota, con su r efer enci a.
2.15
Como as se hi zo en el caso de l os r ecur sos di r ectos contr a l as deci si o-
nes de l a Uni ver si dad, pr evi sto por el ar t cul o 32 de l a l ey de educaci n
super i or 24.521. En ese mar co l a Sal a I di ct l as sentenci as con efecto erga
omnes de l os casos Blas y Barsanti: CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a
I , Bl as Humberto Agust n c/ Uni versi dad de Buenos Ai res- Resol . 3214/ 95,
sentenci a del 27-XI -97, LL, 1998-A, 288; CNFed. Contenci osoadmi ni str ati -
vo, Sal a I , Barsanti , Agusti na c/ UBA (Uni versi dad de Buenos Ai res) resol .
2314/ 95, sentenci a del 20-XI -97, LL, 1998-A, 293.
2.16
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Fernndez, Ral c. Po-
der Ejecuti vo naci onal, 5 de agosto de 1997, LL, 1997-E, 535. El l o sur ge
tambi n de l a l ey 24.240 de defensa del usuar i o y el consumi dor , cuyo ar t -
cul o 52 l os l egi ti ma judi ci al mente tanto cuando sus i nter eses se vean afec-
tados como amenazados: Si n per jui ci o de l o expuesto, el consumi dor y usua-
r i o podr n i ni ci ar acci ones judi ci al es cuando sus i nter eses r esul ten afecta-
dos o amenazados. La acci n cor r esponder al consumi dor o usuar i o, a l as
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 8
usuar i o tel efni co aunque no tenga una l nea a su nombr e
(Sal a I V, Youssefian: l os l etr ados de l a admi ni str aci n caye-
r on en el r i d cul o de fotocopi ar una pgi na de l a gu a tel ef-
ni ca par a demostr ar que no er a usuar i o tel efni co),
17
o
una per sona su cal i dad de conductor o fami l i ar de v cti mas
de acci dentes de tr nsi to par a pedi r medi das de esta natu-
r al eza (Dalbon, Juzgado Ci vi l 54),
18
o i nvoque al guna di sca-
paci dad y en su vi r tud r ecl ame por un ampar o l a r eal i zaci n
de una obr a pbl i ca (Sal a V, Labaton),
19
o i nvoque su fe
r el i gi osa,
20
etc.
El C.P.A.C.F. puede demandar por der echos de todos l os
mi embr os de l a pr ofesi n (Sal a I I I ),
21
l o mi smo que l as di -
ver sas asoci aci ones r econoci das (Sal a I I I ),
22
l o que se i nter -
pr eta con cr i ter i o ampl i o (Sal a I , Consumidores Libres).
23
asoci aci ones de consumi dor es consti tui das como per sonas jur di cas, a l a
autor i dad de apl i caci n naci onal o l ocal y al mi ni ster i o pbl i co. El mi ni ste-
r i o pbl i co cuando no i nter venga en el pr oceso como par te, actuar obl i ga-
tor i amente como fi scal de l a l ey. En caso de desi sti mi ento o abandono de l a
acci n de l as r efer i das asoci aci ones l egi ti madas, l a ti tul ar i dad acti va ser
asumi da por el mi ni ster i o pbl i co.
2.17
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Youssefian Martn c/
Estado Naci onal Secretar a de comuni caci ones s/ amparo, causa 22.776/
97, sentenci a del 6 de novi embr e de 1997, LL, 1997-F, 270. El mi smo cr i ter i o
devi ene del fal l o de l a CS in re Nieva, LL, 29-XI I -97, donde se i ndi ca que el
exi gi do per jui ci o di r ecto, r eal y concr eto , puede ser actual o en ci er nes
(cons. 24).
2.18
Juzgado Naci onal Ci vi l N 54, RI CARDO LI ROSI , Dalbon, Gregorio c.
Gobi erno de l a Ci udad de Buenos Ai res, LL, 1997-F, 291, confi r mado por l a
Sal a B de l a CNCi v.
2.19
Pr i mer a i nstanci a Dr . SI LVA GARRETN, 6-XI -96, causa 21.000/96, se-
gunda i nstanci a Sal a V, 25-XI -96.
2.20
El ya ci tado caso Ekmekdjian, Fallos: 308: 647; LL, 1992-C, 543; ED,
148: 338.
2.21
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I I I , Colegio Pblico de Abo-
gados de la Capital Federal c/ Sec. de Estado y Rel. de la Com. (Dir. Nac.
de Migraciones) s/ amparo ley 16.986, causa 6128/96, 17-I V-97.
2.22
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I I I , Centro Despachantes
de Aduana c/ P.E.N. Dto. 1160/ 96 s/ amparo Ley 16.986, causa 30.710,
11-I V-97.
2.23
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Consumidores Libres, 17-
VI I -97.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 9
En ese contexto es l gi co que se admi tan tambi n l as pr e-
sentaci ones amicus curiae, l o que as se ha hecho.
Tambi n ti ene l egi ti maci n ampl i a, por supuesto, el De-
fensor del Puebl o de l a Naci n, nada menos que a tenor del
ar t cul o 86 de l a Consti tuci n (Sal as I I , I I I y otr as);
24
aun-
que exi sten opi ni ones contr ar i as a r econocr sel a en for ma
pl ena, l o cual nos par ece contr ar i o a l a l etr a y el esp r i tu de
l os ar t cul os 43 y 86 de l a Consti tuci n.
25
El pr onunci ami ento
de l a CSJN en Fras Molina,
26
adver so a tal l egi ti maci n,
qued si n efecto l uego de l a denunci a del Defensor del Pue-
bl o ante l a Comi si n I nter amer i cana de Der echos Huma-
nos,
27
que l l ev al di ctado del demor ado fal l o Chocobar.
28
De per si sti r l a Cor te en su anter i or cr i ter i o obvi amente obl i -
gar a a un pr onunci ami ento adver so al pa s en l os for os i n-
ter naci onal es, l o cual no par ece ser una tesi tur a que r azo-
2.24
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I I I , Defensor del Puebl o de
la Nacin c/ Estado Nacional s/ amparo, 4-I I -97; Nieva, Alejandro y otros
c/ PEN Decreto N 375/ 97 s/ amparo Ley N 16.986, Sal a I I , 26-VI I I -97,
punto 7, RAP , n 228, Buenos Ai r es, 1997, ps. 124 y ss., 126/7 y sus r efe-
r enci as; y en LL, 1998-B, 546.
2.25
Par a esa l ectur a di sti nta de di sti ntos fal l os ver ROSSI , ALEJANDRO, El
Defensor del Pueblo y el control de los servicios pblicos privatizados, RAP ,
n 228, 1997, ps. 79 y ss., p. 89.
2.26
LL, 1997-A, 67, con nota de QUI ROGA LAVI , Luz del D a, Sancho Pan-
za y el Defensor del Pueblo en la Corte Suprema; MAI ORANO, La legitimacin
del Defensor del Pueblo de la Nacin: De la Constitucin a la Corte Supre-
ma, LL, 1997-A, 808; QUI ROGA LAVI , El Defensor del Pueblo ante los estra-
dos de la J usticia, LL, 1995-D, 1058; CREO BAY, El Defensor del Pueblo y su
legitimacin en sede judicial , LL Actual i dad, 26-3-96; GOZA NI , Legitima-
ci n Procesal del Defensor del Puebl o (Ombudsman), LL, 1994-E, 1378;
CERMESONI , op. ult. cit.; nuestr o Tratado de derecho administrativo, tomo 1,
Parte general , 5 edi ci n, 1998, cap tul o XI I , ps. 41 y ss.; ver tambi n cap -
tul o XV, nota 107; cap tul o I I , 5.1. e) y notas 86 a 88.
2.27
RAP , Buenos Ai r es, 1997, n 218, ps. 58 y ss.
2.28
Sentenci a del 27-XI I -96, DJ, ao XI I I ,1997-1, 749. La Cor te no l o ha
r econoci do expl ci tamente, per o ese pr ur i to es el mi smo que tuvi er a l a ad-
mi ni str aci n ante l a COMI SI NI DH in re Verbitsky c. Belluscio, causa 11.012,
si n que tampoco l e si r vi er a par a tapar el ci el o con un har ner o.
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 10
nabl emente adopte l a CSJN, con l os antecedentes de Giroldi
29
y Arce,
30
que ms adel ante comentamos.
En este ti po de acci ones por der echos de i nci denci a col ec-
ti va l os efectos de l a sentenci a ser n necesar i amente erga
omnes. Es ver dad que ya hab a antecedentes en Ekmekd-
jian y Monges, como ya di ji mos, y que tambi n hay pr ece-
dentes tutel ando expr esamente i nter eses o bi enes col ecti -
vos,
31
per o de todos modos cabe destacar l a ci r cunstanci a de
que fi nal mente se r esuel va en for ma categr i ca y expr esa el
efecto erga omnes. Es as como en l os casos Barsanti
32
y
Blas, fal l ados por l a Sal a I de l a CNFed. Contenci osoadmi -
ni str ati vo el 20 y 27 de novi embr e de 1997,
33
se r esol vi l o
expuesto apl i cando l a tesi tur a de Monges
34
en mater i a uni -
ver si tar i a: no cabe duda que l a Cor te Supr ema de Justi ci a
autoatr i buy a su fal l o efectos er ga omnes (consi der ando
I I I , segundo pr r afo).
Es que no hay otr a opci n r azonabl e que el efecto erga
omnes de l a sentenci a, y eventual es sentenci as di sti ntas se
uni for mar n en su caso por un pl enar i o mer ced al r ecur so
de i napl i cabi l i dad de l a l ey, o por un fal l o de Cor te. Pues es
obvi o que r esul tar a absur do, teni endo una nueva Consti tu-
ci n con nuevos der echos y gar ant as de natur al eza col ecti -
2.29
Cor te Supr ema de Justi ci a de l a Naci n, in re Giroldi , 1995, publ i ca-
do en l a RAP , n 215, Buenos Ai r es, 1996, ps. 151 y ss., con nuestr a nota
La obligatoria aplicacin interna de los fallos y opiniones consultivas su-
pranacionales.
2.30
CSJN, Arce, LL,1997-F, 696, con nota Los derechos humanos no son
para si no contra el Estado.
2.31
CCI V. Y COM., Azul , Sal a I I , 22-X-96, Municipalidad de Tandil c. Trans-
porte Automotores La Estrella S.A. y otros, en LL Buenos Ai r es, ao 4, n-
mer o 3, abr i l de 1997, ps. 272 y ss., y LL, 1997-E, 1640, con nota de ZAVALA
DE GONZLEZ, MATI LDE, Los daos morales y colectivos y su resarcimiento
di nerari o, ps. 283 y ss. A el l o cabe agr egar el ci tado fal l o de l a Sal a I V en
Consumi dores Li bres, 17 de octubr e de 1997, LL, 1997-F, 273.
2.32
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Barsanti, LL, 1998-A, 293.
2.33
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Bl as, LL, 1998-A, 288.
2.34
CSJN, Monges, LL, 1997-C, 150.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 11
va, r esol ver que decenas de miles de estudi antes (no se ol vi -
de que una Facul tad gr ande ti ene ms de medio centenar de
miles de al umnos) hagan decenas de mi l es de jui ci os i ndi vi -
dual es que tendr n decenas de mi l es de pr ovi denci as i gua-
l es y decenas de mi l es de sentenci as i gual es; o decenas de
mi l es o mi l l ones de obr er os l i ti guen por l o mi smo, o decenas
de mi l es de abogados por su pr ofesi n, centenares de mi l es o
medi a docena de millones de usuar i os por l as tar i fas de sus
ser vi ci os pbl i cos,
35
una treintena de millones de cr eyentes
por su fe, etc.
Todo el l o vi ol entar a el ms el emental senti do comn e
i mpedi r a el acceso a una tutel a judi ci al efecti va y r azona-
bl emente pr onta. Adems, har an fal ta decenas o centenas
de mi l es de juzgados, l o cual es mani fi estamente i mposi bl e
al Estado r eal i zar hoy. Y una Cor te abar r otada con ci en mi l
o ms causas, como l e ocur r i en mater i a jubi l ator i a.
Tambi n se ha admi ti do el der echo de una asoci aci n de
consumi dor es, o cooper ati va (Sal a I , Consumidores Libres),
etc.,
36
a que pueda i ni ci ar , al ampar o de l a l ey de defensa
del consumi dor 24.240, una acci n de cl ase par a l a devol u-
ci n a todos l os usuar i os de l as gananci as de l a l i cenci atar i a
por enci ma de l o autor i zado y pr evi sto en el pl i ego de l a
l i ci taci n (Sal a I V, Consumidores Libres).
37
Si bi en hay qui e-
nes se pr eguntan cmo funci onar en l a pr cti ca una sen-
2.35
Adems, si l a admi ni str aci n di cta actos erga omnes como un aumen-
to tar i far i o, que l a justi ci a no pudi er a anul ar l o con i gual es efectos si r esul -
tan contr ar i os a der echo desequi l i br ar a total mente el bal ance del poder .
2.36
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Consumidores Libres, 17-
VI I -97, expte. 6627/97. El nombr e compl eto de l a causa es Consumi dores
Libres Coop. Ltda. de Prov. de Serv. Acc. Com. c/ E.N. M de E. y O.S.P.
(Sec.Com. e I nver.), nota SI CM 403/ 97 s/ amparo ley 16.986.
2.37
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Consumi dores Li bres
Coop. Ltda. de Provisin de Serv. c. Telefnica de Argentina y otro s/ amp.
proc. sumarsimo, causa 43.384/95, 17-X-97, LL,1997-F, 273.
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 12
tenci a de condena, hay ejempl os r eci entes di fundi dos en el
pr opi o pa s que i l ustr an sufi ci entemente al r especto.
38
Es que todav a hay qui enes se r esi sten a ver que es cues-
ti n de sumar en cada caso ms actor es y ms jui ci os, como
se vi er on obl i gados a hacer l os usuar i os tel efni cos:
39
no es
una di scusi n ti l ni conducente a esta al tur a de l a evol u-
ci n del der echo. No es cumpl i r fi el y l eal mente con l a Cons-
ti tuci n de 1994, l a ni ca que tenemos.
El concepto de afectado es el que pr i ma en mater i a de
l egi ti maci n, y ha de ser i nter pr etado con cr i ter i o ampl i o, o
l os l egi sl ador es deber n r ecur r i r si empr e en for ma adi ci o-
nal a una asoci aci n, al defensor del puebl o y a un usuar i o.
Es un di spendi o de ener g a a l a soci edad que l os tr i bunal es
de pr i mer a y segunda i nstanci a nos evi tan desde 1997. En
todo caso, ya hace mucho que se ha abi er to paso l a i dea de
que l os der echos i ndi vi dual es en muchos casos son al mi smo
ti empo col ecti vos, como ya sur ge de l a OC 5/85 de l a Cor te
I nter amer i cana de Der echos Humanos.
40
2.38
Recor damos al efecto l a pgi na 21 compl eta publ i cada en La Naci n
del 17 de novi embr e de 1997, con l a Noti fi caci n del ar r egl o pr opuesto so-
br e el l i ti gi o entabl ado en r epr esentaci n de un gr upo y de l a audi enci a del
acuer do fi nal y en www.kinsella.com/broin, con l a i ndemni zaci n por
enfer medades pr oduci das por l a exposi ci n al humo pr oduci do por otr os
fumador es de ci gar r i l l os en l as cabi nas de aer onaves .
2.39
Ver l as notas La revisin judicial de las tarifas y la accin de defensa
del consumi dor, LL, 1997-F, 265; La legitimacin en el amparo: asociacio-
nes, cooperativas, derechos de incidencia colectiva, LL, 1995-E, 516; Sor-
teando el artculo 43 de la Constitucin Nacional, LL, 1996-B, 517; El usua-
rio y la estrategia judicial telefnica, LL, 1996-B, 520; Las asoci aci ones de
usuari os y l a defensa de l os derechos de i nci denci a col ecti va (Acci n decl a-
rati va de i nconsti tuci onal i dad), LL, 1997-C, 322.
2.40
Esta si tuaci n se pr esenta en casi todos l os der echos de i nci denci a
col ecti va, que enci er r an al mi smo ti empo der echos subjeti vos de l os i ndi vi -
duos, como ha si do r econoci do en medi o ambi ente, l i ber tad de pr ensa, etc.
En este l ti mo caso y como di jo el camar i sta CATTANI , cuando se r estr i nge
l a l i ber tad de expr esi n de un i ndi vi duo, no es sl o el der echo de ese i ndi vi -
duo el que est si endo vi ol ado, si no tambi n el der echo de todos a r eci bi r
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 13
Al gunos se l amentan de que estamos abandonando l a de-
mocr aci a r epr esentati va y adoptando fi gur as de democr aci a
semi di r ecta.
41
La r espuesta es que s , cambi l a Consti tu-
ci n en 1994 y ahor a fi nal mente se empi eza a cumpl i r l a. La
nueva Consti tuci n i ncor por en l os ar t cul os 36 a 43 nue-
vos derechos y garantas, y adems a tr avs de l os pactos
internacionales que l a i ntegr an consagr a entr e otr os el de-
r echo ci udadano no sol amente a l a eleccin de sus r epr esen-
tantes, si no tambi n a l a participacin di r ecta e i ndi r ecta
en l os asuntos pbl i cos.
42
i nfor maci ones e i deas , l o que ha l l evado a sostener que es Un derecho de
cada individuo, pero tambin un derecho colectivo (VERBI TSKY, HORACI O, Un
mundo sin periodistas, Pl aneta, Buenos Ai r es, 1997, p. 231). Por tanto cuan-
do se r estr i nge i l egal mente l a l i ber tad de expr esi n de un i ndi vi duo no sl o
es el der echo de este i ndi vi duo el que est vi ol ando si no tambi n el der echo
de todos a r eci bi r i nfor maci ones e i deas... Se ponen as de mani fi esto l as
dos di mensi ones de l a l i ber tad de expr esi n. En efecto sta r equi er e por un
l ado que nadi e sea ar bi tr ar i amente menoscabado o i mpedi do de mani festar
su pr opi o pensami ento y r epr esenta por tanto un der echo de cada i ndi vi duo
per o i mpl i ca tambi n, por otr o, l ado, un der echo col ecti vo a r eci bi r i nfor ma-
ci n y a conocer l a expr esi n del pensami ento ajeno (op. cit., p. 212).
2.41
Es l a posi ci n que asumen l os l etr ados de l a admi ni str aci n in re
Youssefi an, Juzgado de l a Dr a. EMI LI A MARTHA GARC A, sentenci a del 26-XI -
97, tal como r el ata el punto I I I del pr onunci ami ento, confi r mado por l a Sal a
I V, LL, 1997-F, 270.
2.42
Pacto de San Jos de Costa Ri ca, ar t cul o 23.1.; Decl ar aci n Uni ver -
sal de Der echos Humanos, ar t cul o 21.1.; Pacto I nter naci onal de Der echos
Ci vi l es y Pol ti cos, ar t cul o 25; Decl ar aci n Amer i cana de l os Der echos y
Deber es del Hombr e, ar t cul os XI X y XX. Par a un mayor desar r ol l o del tema,
que gener a ms temor es que ser i as di fi cul tades, ver GORDI LLO, Cauces de
parti ci paci n ci udadana, en Crni ca del V Congreso Hi spano Luso Ameri -
cano Fi l i pi no de Muni ci pi os, Madr i d, 1970, I nsti tuto de Estudi os de Admi -
ni str aci n Local , tomo I , ps. 1057 a 1085; La parti ci paci n de l os parti cul a-
res en la formacin del acto administrativo, en el l i br o del I nsti tuto I nter -
naci onal de Der echo Admi ni str ati vo Lati no, El derecho admi ni strati vo en
Lati noamri ca, Bogot, 1978, ps. 57 y ss; Viejas y nuevas ideas sobre parti-
ci paci n en Amri ca Lati na, Revi sta I nter naci onal de Ci enci as Admi ni s-
tr ati vas , Br usel as, 1981, vol umen XLVI I -1981, nmer o 2, ps. 126-132; La
participacin administrativa, en el l i br o del I nsti tuto Naci onal de Admi -
ni str aci n Pbl i ca, Al cal de Henar es-Madr i d, Espaa, 1985, Congreso I be-
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 14
La r espuesta es dos veces s , estamos entr ando en una
nueva y super i or for ma de democr aci a.
3. Audiencia publica administrativa y judicial
Las sal as del fuer o feder al en mater i a admi ni str ati va son
ya vi r tual mente unni mes en r econocer l a necesi dad de r ea-
l i zar audi enci a pbl i ca antes de di ctar actos de tr ascenden-
ci a como l a r enegoci aci n de una concesi n o l i cenci a mono-
pl i ca, de sus tar i fas, etc.
1
y tambi n el Pr esi dente de l a
Naci n ha destacado l a i mpor tanci a de l a audi enci a pbl i ca
como i nstr umento de pr evenci n de l a cor r upci n,
2
l o cual
ti ene i mpor tanci a jur di ca por l a doctr i na de l os actos pr o-
pi os y el pr i nci pi o de buena fe, tantas veces i nvocados por l a
CS y el der echo i nter naci onal , adems de consti tui r de tal
modo una i nter pr etaci n de una de l as par tes al canzadas
por l a vi gente CI CC en cuanto a l as medi das pr eventi vas
que el l a or dena.
roameri cano sobre Soci edad, Democraci a y Admi ni straci n, ps. 199 a 211;
r epr oduci do en l a Revi sta de Di r ei to Pbl i co , n 74, San Pabl o, 1985, ps.
15 a 25, etc.
3.1
Ver Adelco, Sal a I I I , LL, 1997-C, 836; Defensor del Pueblo c. Poder
Ejecutivo nacional , Sal a I I I , 31-I I I -97, LL,1997-E, 506, con nota de GALLAR-
DO, ROBERTO ANDRS, Tel fonos: novedosas herrami entas y pel i grosas ten-
denci as de l a admi ni straci n, ps. 6 y ss.; ver tambi n CI NCUNEGUI , JUAN DE
DI OS, Refl exi ones acerca de l as competenci as para el di ctado de regul aci o-
nes en materia de servicios pblicos de gestin privada y el desenvolvimien-
to del control social (Un caso concreto: la modificacin de la Estructura
General de Tari fas del Servi ci o Bsi co Tel efni co), en RAP , n 222, 1997,
ps. 138 y ss.
3.2
MENEM, CARLOS, Corrupcin y el doble ocaso de la impunidad, Ambi to
Fi nanci er o , 19 de novi embr e de 1997, p. 20: Podemos citar tambin, entre
otros avances en el control, ... la instrumentacin de audiencias pblicas.
Esto hace efecti vamente al r equi si to de l a publ i ci dad en l as contr ataci ones
pbl i cas, exi gi do por el ar t cul o I I I i nci so 5 de l a Convenci n I nter amer i ca-
na Contr a l a Cor r upci n, como medi da pr eventi va de l a cor r upci n. En el
mi smo senti do habr a di cho uno de sus mi ni str os que Hay medi das que
antes de publ i car l as hay que consul tar l as , en otr o contexto y al cance per o
con el mi smo si gni fi cado objeti vo ( Cl ar n , 9-XI I -97, p. 4, ERMAN GONZLEZ).
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 15
En el caso Youssefian, en que el actor qued l egi ti mado
tambi n en for ma ampl i a, l a sentenci a de pr i mer a i nstanci a
en el ampar o confi r ma el 26-XI -97 que l a admi ni str aci n debe
r eal i zar audi enci a pbl i ca par a consi der ar una eventual
pr r r oga de l a excl usi vi dad de l a l i cenci a. La no pr r r oga de
l a excl usi vi dad es por l o dems l a tesi tur a del Defensor del
Puebl o de l a Naci n, que sostuvo el 29-X-97 que no se deb a
conceder l es l a pr r r oga en atenci n a l os compr obados i n-
cumpl i mi entos r ei ter ados y si stemti cos al pl i ego y dems
obl i gaci ones.
3
El 10-XI I -97 l a CSJN r eal i z por pr i mer a vez en su hi sto-
r i a una audi enci a pbl i ca judi ci al : ocur r i en Nieva, el r e-
cur so de ampar o i nter puesto por l egi sl ador es y el Defensor
del Puebl o contr a l a deci si n admi ni str ati va de pr i vati zar
l os aer opuer tos si n mar co r egul ator i o l egal , ni audi enci a
pbl i ca pr evi a en sede admi ni str ati va, ni ente de contr ol
or gani zado antes de poner se en mar cha l a acti vi dad. Aun-
que l a deci si n fi nal el 17-XI I -97 l es neg l egi ti maci n, no
cabe qui tar val or a un fundamental avance pr ocesal que cabe
afi r mar ,y que l a mi sma CSJN r epi ti en novi embr e de 1998
con el caso de l os senador es el ectos por el pr opi o Senado.
Ese nuevo compor tami ento tambi n autoobl i ga a l os mi em-
br os del tr i bunal a abandonar l a pr cti ca de l as r euni ones
3.3
DEFENSOR DEL PUEBLO DE LA NACI N, actuaci n 14869/97, car atul ada
Defensor del Pueblo de la Nacin, sobre presunta solicitud al Poder Ejecuti-
vo Naci onal de l as empresas Tel efni ca de Argenti na S.A., Tel ecom Argen-
tina S.A. y Telintar S.A., para que se extienda en 3 aos el perodo de exclu-
sividad en la prestacin del servicio bsico telefnico, r esol uci n n 5340/
97, 29-X-97, acompaada en l os autos Youssefi an en que al i gual que Con-
sumi dores Li bres se pr esent adhi r i endo a l a pr etensi n de l a actor a.
3.4
En l as r euni ones pr i vadas par ece que hasta i ntentan extor si onar a
al gunos mi ni str os, segn habr a denunci ado uno de sus mi embr os. Eso no
ocur r e en l as audi enci as pbl i cas: deber a aceptar se l a exi stenci a de una
aqu nueva nor ma de ti ca, l a de no r eci bi r en pr i vado a ni nguna de l as
par tes y en caso de r equer i r l o stas o ser conveni ente par a mejor pr oveer ,
l l amar a todas si mul tneamente a audi enci a pbl i ca. Como l o hi zo l a Cor te
en 1997, aunque el r esul tado fuer a adver so: el l o no qui ta el mr i to del pr o-
cedi mi ento pr evi o.
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 16
pr i vadas
4
con una u otr a de l as par tes (l as r euni ones ex
parte, pr ohi bi das e i mpensabl es en el der echo nor teamer i -
cano) y r eci bi r a todas l as par tes al mi smo ti empo, en una
audi enci a conjunta, or al , contr adi ctor i a y pbl i ca, par a man-
tener el pr i nci pi o de i mpar ci al i dad, i gual dad y publ i ci dad y
de paso agr egar l a i nmedi aci n. Es un ejempl o a segui r por
todos l os tr i bunal es, pues como di jo BRANDEI S, La l uz del
sol ... es el mejor de l os desi nfectantes; l a l uz el ctr i ca el mejor
pol i c a .
5
En cual qui er caso, es obvi o que l a audi enci a pbl i ca tanto
admi ni str ati va como judi ci al debe gr abar se o vi deogr abar se,
y puede ofr ecer se y usar se como pr ueba. As l o ha hecho l a
Sal a I V ci tando l os cassettes agr egados a l a causa u otr a
agr egada ad effectum videndi et probandi en di ver sos pr o-
nunci ami entos.
4. Los privilegios de la administracin no se aplican a sus
concesionarios y licenciatarios
Los pr i vi l egi os del t tul o I V del decr eto-l ey 19549/72 no
se exti enden a l os concesi onar i os y l i cenci atar i os,
1
l os cua-
l es no pueden entonces i nvocar ni l es r esul ta apl i cabl e
fal ta de agotami ento de l a v a admi ni str ati va ni l os dems
r equi si tos de admi si bi l i dad de l a acci n di r i gi da contr a el
Estado.
5. I nterpretacin de los privilegios monoplicos. Ganancias
sin lmite objetivo alguno. Cal l Back, servicios en competencia
Ha si do tr ascendente en 1997 un pr onunci ami ento de l a
3.5
Ci tado por SCHWARTZ, BERNARD, Administrative Law, Boston y Tor onto,
1976, p. 127.
4.1
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Consumi dores Li bres
Coop. Ltda. de Provisin de Serv. c. Telefnica de Argentina y otro s/ amp.
proc. sumarsimo, Sal a I V, 17-X-97, LL, 1997-F, 273, ci tando Capl an, Ari el
R. c. Telefnica de Argentina S.A. y otros, LL,1997-F, 277.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 17
5.1
CSJN, Tel ecomuni caci ones I nternaci onal es de Argenti na S.A. y otros
c. Comisin Nacional de Telecomunicaciones, LL, 1997-C, 320, con nota Las
gananci as si n l mi te objeti vo al guno. Los dos votos de Cor te per tenecen a
magi str ados que habi tual mente i ntegr an el voto mayor i tar i o (BOGGI ANO y
VZQUEZ), l o que per mi te r azonabl emente i nfer i r un si mi l ar r esul tado en
una votaci n pl ena. El fal l o de l a Cmar a en Telintar se publ i c en LL,
1995-A, 220, con nota que aqu r epr oduci mos en el cap tul o I I I .
5.2
Es el fal l o de l a Sal a I V en l a mi sma causa Telintar, LL, 1995-A, 220,
con nuestr a nota La interpretacin restrictiva de concesiones y privilegios,
r epr oduci dos como cap tul o I I I de este l i br o.
5.3
El destacado es nuestr o.
5.4
ESCOLA, HCTOR JORGE, Tratado integral de los contratos administra-
tivos, Vol umen I , Par te Gener al , ed. Depal ma, Buenos Ai r es, 1977, ps. 453
y 454.
5.5
Mi ni stre des Travaux Publ i cs vs. Compagni e Gnral e Franai se des
Tramways, di ctamen del Comi sar i o de Gobi er no LON BLUM, Conseil dtat,
21-3-1910.
Cor te Supr ema denegando el r ecur so de queja de l as l i cen-
ci atar i as por el fal l o adver so de l a Cmar a en su r ecl amo
contr a el call back: Telintar, CSJN, 22-I V-97.
1
El l o confi er e
fi r meza al fal l o de segunda i nstanci a que r ecuer da l a sempi -
ter na jur i spr udenci a naci onal y extr anjer a confor me a l a cual
l os der echos de l os concesi onar i os y l i cenci atar i os monopl i -
cos se i nter pr etan restrictivamente.
2
Per o adems dos de l os votos que r echazan l a queja r e-
cuer dan e i nvocan adi ci onal mente l a jur i spr udenci a del Tr i -
bunal en el senti do que el der echo de l as empr esas pr esta-
dor as del ser vi ci o pbl i co de tel efon a al manteni mi ento de
tar i fas acor des con l os costos de pr estaci n, i ncl ui das l as
i nver si ones, mas la utilidad justa y razonable que constitu-
ye su retribucin; pues no es admisible sostener que les asis-
ta el derecho a obtener ganancias sin lmite objetivo alguno
(doctr i na de Fal l os 231:311; 258:322, consi d. 6; y 262:555,
consi d. 10) .
3
Es que, en suma, debe cui dar se que entr e l os der echos y
l as obl i gaci ones del cocontr atante exi sta una equi val enci a
honesta, una r el aci n r azonabl e ;
4
tambi n el Consejo de
Estado fr ancs exi ge l a equivalencia honrada u honesta en-
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 18
tr e l as car gas y l os benefi ci os.
5
La ecuaci n econmi co fi -
nanci er a de estos contr atos naci o devi no ar bi tr ar i a, es de-
ci r i nconsti tuci onal .
6
Bi en se compr ende que entr e el fal l o
de Cmar a que queda ahor a fi r me y defi ni ti vo y l os dos vo-
tos de Cor te (BOGGI ANO y VZQUEZ), ya no pueden quedar
dudas en el der echo ar genti no actual sobr e l a i nter pr eta-
ci n del al cance de l os der echos y pr i vi l egi os de l as concesi o-
nar i as y l i cenci atar i as monopl i cas.
En 1997 l a Cmar a deter mi n que el jui ci o por devol u-
ci n a l os usuar i os de l as gananci as excesi vas (confor me l os
dos votos de Cor te en cuanto al fondo), deb a pr ogr esar en
cuanto al tr mi te, si n adel antar cr i ter i o en cuanto al fondo:
Consumidores Libres del 17 de octubr e de 1997, LL, 1997-F,
273.
I gual mente en esta mater i a, l a Cmar a r esol vi el 23-XI I -
96 que l as empr esas l i cenci atar i as no pueden pr estar ser vi -
ci os en competenci a mi entr as detentan el monopol i o.
7
6. El amparo desde otros ngulos
Si gue pr ogr esando el i nfor mal i smo en el amparo por mora,
1
5.6
Es l o que hemos sosteni do en nuestr o Tratado de derecho administra-
tivo, tomo 1, 5 edi ci n, Parte general, Buenos Ai r es, 1998, pgi na XI -34.
5.7
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, I mpsat S.A. c/ Estado
Nacional M de Economa y O.S.P.- s/ amparo ley 16.986, LL, 1998-A, 239,
con nota de AGUI AR, HENOCH D., Monopolio telefnico y servicios en compe-
tenci a. Pr evi amente tr ami t en esta causa el ampar o contr a l a r esol uci n
100 del Mi ni ster i o, que autor i zaba tal es ser vi ci os, concl uyendo con su nul i -
dad (pr i mer a i nstanci a 9-XI -95), y fue dejado si n efecto por l a Sal a I V el 21-
XI I -95 por fal ta de i nter venci n de l as l i cenci atar i as. Rei ni ci ada l a causa,
esta vez con su ci taci n, el Juzgado del Dr . MARI NELLI di ct si mi l ar pr onun-
ci ami ento anul ando l a r esol uci n 100, el 27-V-96; l a Cmar a l o confi r m el
23-XI I -96.
6.1
Del cual ya hab a pr ecedentes, por ejempl o CNFed. Contenci osoadmi -
ni str ati vo, sal a I I , Rodrguez Fuchs, LL, 1997-A, 81, con nota I nformalismo
y amparo por mora.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 19
que per mi te que se sol i ci ten y obtengan cautel ar es en l e
i ncl uso se l o tr ansfor me en acci n de ampar o,
2
como ya el
nuevo Cdi go Contenci oso Admi ni str ati vo de l a Pr ovi nci a
de Buenos Ai r es, con el pr i nci pi o de uni dad de acci n y pl u-
r al i dad de pr etensi ones, admi te tanto l a sumar i zaci n del
or di nar i o como l a or di nar i zaci n del sumar i o.
Tambi n apar ece un i mpor tante i nfor mal i smo en el am-
par o: se ha r esuel to que l a sol i ci tud ver bal desde el l echo de
enfer mo i nter nado, a que no l e hagan una segunda amputa-
ci n que no desea, es una vi r tual peti ci n de ampar o que
debe acoger se a l a l uz del ar t cul o 43 de l a Consti tuci n na-
ci onal .
3
Ya vi mos tambi n que el ampar o, al admi ti r l a l egi ti ma-
ci n de l os der echos de i nci denci a col ecti va, per mi te ar r i bar
a condenas de efectos erga omnes, como constr ui r r ampas
par a di scapaci tados,
4
r eti r ar car tel es de l a v a pbl i ca,
5
etc.,
6
y que tal es efectos erga omnes tambi n se pr oducen
6.2
CNCi v., Sal a M, Kreutzer, LL, 1997-F, 244, con nota en contr a de GAM-
BI ER, BELTRN, Audacia s, pero no tanta: un fallo que confirma una medida
cautelar dictada en una accin de amparo por mora.
6.3
P., A.E., Juzgado Cr i mi nal y Cor r ecci onal n 3, Mar del Pl ata, LL,
1997-F, 601, con nota de LORENZETTI , RI CARDO, Precisiones jurisprudenciales
sobre el derecho a rechazar tratami entos mdi cos. Como er a en l a Pr ovi nci a
no exi st a l i mi taci n al guna de nor mas de facto. En el fuer o feder al , l e
hubi er an r echazado l a peti ci n por no ser confor me a l a Ley 16.986 ? Es
i ncompr ensi bl e que no advi er ta l a judi catur a que no puede ms i nvocar esa
nor mati va i l eg ti ma, ni l a Cmar a car atul ar l os expedi entes con tal es s m-
bol os de i l i ci tud consti tuci onal .
6.4
Labaton, Pr i mer a i nstanci a Dr . Silva Garretn, 6-XI -96, causa 21.000/
96, segunda i nstanci a CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a V, 25-XI -
96.
6.5
Juzgado Naci onal Ci vi l N 54, RI CARDO LI ROSI , Dalbon, Gregorio c.
Gobi erno de l a Ci udad de Buenos Ai res, LL, 1997-F, 291, confi r mado por l a
Sal a B de l a Cmar a Naci onal Ci vi l de Apel aci ones.
6.6
Otr o ejempl o en el caso Capella, Jur i s, 81: 555, que r el ata BARRAGUI RRE,
JORGE, La opinin del J uez Scalia y la interpretacin del artculo 43 de la
Consti tuci n naci onal (el concepto de afectado), LL, 1997-F, 1273, nota
20, una condena genr i ca en mater i a ambi ental .
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 20
en mater i a de actos gener al es de l a admi ni str aci n.
7. Medidas autosatisfactivas
Uno de l os pasos que l e fal taba a l a tutel a judi ci al efecti -
va en ti empo sufi ci ente y r azonabl e er a el otor gami ento de
medi das pr ovi si onal o defi ni ti vamente anti ci pator i as de l a
sentenci a de condena, o medi das autosati sfacti vas.
1
Estas
s , desde l uego, deben ser excepci onal es, per o no i nexi sten-
tes.
Se han pr oduci do novedades a este r especto tanto en el
mbi to naci onal como el pr ovi nci al y par ece r azonabl e que
se r ei ter en, por ejempl o en mater i a de enfer medades ter mi -
nal es o dol enci as que r equi er en tr atami ento i nmedi ato,
2
co-
br o de l a jubi l aci n pendi ente l a deci si n que se adopte,
3
di scapaci taci n,
4
i mposi bi l i dad de ejer cer l a pr ofesi n mi en-
tr as se di scute el mbi to de apl i caci n del t tul o,
5
etc. En l a
7.1
Ver MORELLO, AUGUSTO MARI O, Anti ci paci n de l a tutel a, Li br er a Edi -
tor i al Pl atense, 1996, ps. 57 y ss.; PEYRANO, JORGE, Medida cautelar innovativa,
Buenos Ai r es, Depal ma, 1981; Rgi men de l as medi das autosati sfacti vas.
Nuevas propuestas, LL, 1998-A, 968; GALDS, JORGE MARI O, Un fallido in-
tento de acogimiento de una medida autosatisfactiva, LL, 1997-F, 482, y l as
numer osas r efer enci as tanto de l os ar t cul os como del r evocado fal l o que
comenta.
7.2
As en el caso Squaglia, Norberto P. c. Ministerio de Salud y Medio
Ambiente, pr i mer a i nstanci a fi r me, LL Li tor al Jur i s, Octubr e de 1997, ps.
1007 y ss.; en el caso se conden a l a demandada a pr acti car al actor l a
angi opl ast a tr ansl umi nal pr escr i pta por el mdi co del hospi tal pbl i co, con-
fi r mando l a medi da cautel ar despachada opor tunamente (p. 1113).
7.3
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, sal a I V, Assorati, causa 9.702/97,
18 de jul i o de 1997.
7.4
La nueva l egi sl aci n en l a mater i a segur amente habr de dar l ugar a
medi das de esta ndol e.
7.5
En este senti do CCi vi l , Com. y Labor al , Rafael a, Enrique De Tita,
Daniela c. Colegio de Psicopedagogos de la Provincia de Santa Fe, LL Li to-
r al Jur i s, octubr e de 1997 ps. 1014 y ss.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 21
desgr aci a de l os actor es, enhor abuena que l a justi ci a l os com-
pr enda y suel te el l astr e de sus pr econceptos y otor gue estas
medi das que adel antan el objeto mi smo de l a ul ter i or sen-
tenci a del ampar o y l uego se confi r man o modi fi can en su
caso por sta.
Quedar a par a pensar en l os agr avi os i r r epar abl es a l a
soci edad por l os casos de cor r upci n que l l eguen a l os estr a-
dos judi ci al es: bueno ser a que di ctar an medi das i mpi di en-
do su consumaci n, aunque i mpor ten una medi da autosa-
ti sfacti va o una vi r tual peti ci n de ampar o .
6
Como si el
pa s fuer a un enfer mo muy, muy gr ave.
8. Cautelares desobedecidas y sus consecuencias
Se di ctar on medi a docena de fal l os par al i zando l a l i ci ta-
ci n de l os aer opuer tos, per o l a admi ni str aci n abr i i gual -
mente l os sobr es con l as ofer tas, con una i mpor tante r etr ac-
ci n de ofer entes; el Pr ocur ador Gener al de l a Naci n di cta-
mi n que en estos casos l os jueces car ecen de jur i sdi cci n y
sus fal l os deben ser anul ados, por el ya menci onado tema de
l a supuesta fal ta de l egi ti maci n acti va de l os l egi sl ador es,
si nos atenemos a l os antecedentes pr econsti tuci onal es, que
l a Cor te r ei ter en Nieva (LL, 29-XI I -97). Este fal l o, pol ti co
si l os hay, ti ene el efecto quer i do de sol uci onar l a desobe-
di enci a judi ci al en este caso.
1
7.6
Como en el caso P., A.E. ya ci tado.
8.1
No se ti enen tampoco noti ci as de l o actuado en l a Justi ci a Feder al en
l o Cr i mi nal y Cor r ecci onal en vi r tud de otr a denunci a por desobedi enci a
judi ci al , efectuada en aquel caso por l a magi str ada MAR A JOS SARMI ENTO,
in re Defensor del Pueblo de la Nacin c/ Estado Nacional s/ Amparo, pu-
bl i cada en RAP, n 222, Buenos Ai r es, 1997, ps. 174/5, y otr as. Estos temas
se estn vol vi endo aquel l o que ESTOUP l l amar a una cuesti n de honor de
l a justi ci a: ver La revisin judicial de las tarifas y la accin de defensa del
consumidor, nota al fal l o Consumidores Libres Coop. Ltda y otro c. Presi-
dencia de la Nacin y otro, CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a V, LL,
1997-F, 265.
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 22
Cur i osamente, al gunos i nsi sten en menci onar si n sal ve-
dad al guna, como si fuer an nor mal der echo vi gente, pr ece-
dentes anter i or es a l a Consti tuci n: como si si r vi er an si n
ms par a i nter pr etar el texto de 1994 junto al pl exo nor ma-
ti vo de l os tr atados i nter naci onal es.
2
El ao 1997 par ece
consti tui r un punto favor abl e de i nfl exi n, al menos en l a
jur i spr udenci a de pr i mer a y segunda i nstanci a.
En i gual senti do cabe r ecor dar el fal l o ADECUA c. Aguas
Argentinas, Juzgado de l a Dr a. EMI LI A MARTHA GARC A, no-
vi embr e de 1997, r especto a mul tas apl i cadas por el ETOSS
a l a concesi onar i a par a su devol uci n a l os usuar i os, l o que
no acaeci ; el Poder Ejecuti vo condon l as mul tas por decr e-
to 1167/97.
3
9. Sustitucin o modificacin de los actos administrativos del
C.P.A.C.F. y otros
8.2
Al go de eso ha l l evado al comentar i o de PADULA, PABLO FEDERI CO, cuan-
do escr i be El regreso de los muertos vivos, LL Li tor al Jur i s, octubr e de
1997, ps. 847 y ss., agr egando que r eapar ecen Aquel l os cadver es putr e-
factos que fuer an enter r ados por l a r efor ma de 1994 y que l uego a pesar de
su muer te vuel ven al escenar i o par a atentar contr a l os der echos humanos
(p. 850).
8.3
Entr e l os antecedentes puede ver se BI LOTE, EDUARDO S., Anlisis de la
resolucin N 141 ETOSS/ 96, RAP , n 222, Buenos Ai r es, 1997, ps. 126 y
ss., qui en habl a de una si tuaci n de i ncumpl i mi ento casi gener al i zado de
l a concesi onar i a ; CI NCUNEGUI , JUAN BAUTI STA, I legalidad del decreto N 149/
97, i gual r evi sta, ps. 132 y ss.
9.1
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I I , Fernndez Duque Ri car-
do J ul i o c/ C.P.A.C.F., , causa 19.045/96, 5-VI I I -97.
9.2
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I I I , Cochlar Oscar Osvaldo
c/ C.P.A.C.F., causa 3.725/97, 27-V-97, LL, 1998-C, 340; Fernndez Duque
Ricardo J ulio c/ C.P.A.C.F., causa 19.045/96, Sal a I I , 5-VI I I -97. Con estas
causas el C.P.A.C.F. per di el i nvi cto de que daba cuenta l a Revi sta del
Col egi o Pbl i co de Abogados de l a Capi tal Feder al , ao I , nmer o 3, jul i o
de 1997, pgi na 15, datos al 30 de mar zo de 1997. Si n embar go y como l o
seal a JUAN A. PARDO en su nota ti ca profesi onal errnea i nterpretaci n
judicial, LL, 1998-C, 337, no par ece que en l a especi e tenga r azn l a justi ci a
si no el tr i bunal de ti ca pr ofesi onal que apl i c l a mayor sanci n, que el
poder judi ci al en cambi o r educe: per o l a posi bi l i dad de modi fi car o susti tui r
es cor r ecta.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 23
Se ha r econoci do el car cter de actos admi ni str ati vos de
l as sanci ones del C.P.A.C.F
1
y l a potestad judi ci al de susti -
tui r l os o modi fi car l os;
2
ya sabemos que se pueden or denar
conductas y obr as pbl i cas, como en el caso Labaton,
3
y l o
mi smo ocur r e en mater i a de ser vi ci os pbl i cos por apl i ca-
ci n de l a l ey de orden pbl i co del usuari o y del consumi dor .
4
La CSJN enmend en Sol y otr os (novi embr e de 1997)
un vi ejo er r or de al guna Sal a en no r esol ver l a cautel ar o el
fondo favor abl emente al actor , par a evi tar l a desar ti cul a-
ci n de r ganos de contr ol de l a admi ni str aci n, cual qui er a
sea el ar gumento pr ocesal uti l i zado.
9.3
En que se conden al Poder Judi ci al de l a Naci n a constr ui r r ampas
de acceso par a di scapaci tados, Juzgado del Dr . Silva Garretn, 6-XI -96, causa
21.000/96, segunda i nstanci a Sal a V, 25-XI -96.
9.4
El ar t cul o 37 de l a l ey 24.240 di ce: Si n per jui ci o de l a val i dez del
contr ato, se tendr n por no conveni das: a) Las cl usul as que desnatur al i -
cen l as obl i gaci ones o l i mi ten l a r esponsabi l i dad por daos; b) Las cl usul as
que i mpor ten r enunci a o r estr i cci n de l os der echos del consumi dor o am-
pl en l os der echos de l a otr a par te; c) Las cl usul as que contengan cual -
qui er pr ecepto que i mponga l a i nver si n de l a car ga de l a pr ueba en per jui -
ci o del consumi dor . Conti na el mi smo ar t cul o 37 seal ando que La i n-
terpretacin del contrato se har en el sentido ms favorable para el consu-
midor. Cuando exi stan dudas sobr e l os al cances de su obl i gaci n, se estar
a l a que sea menos gr avosa. En caso en que el ofer ente vi ol e el deber de
buena fe en l a etapa pr evi a a l a concl usi n del contr ato o en su cel ebr aci n
o tr ansgr eda el deber de i nfor maci n o l a l egi sl aci n de defensa de l a com-
petenci a o de l eal tad comer ci al , el consumi dor tendr der echo a demandar
l a nul i dad del contr ato o l a de una o ms cl usul as. Cuando el juez decl are
l a nul i dad parci al , si mul tneamente i ntegrar el contrato, si el l o fuer a ne-
cesar i o. En el caso de aumento de tar i fas de ser vi ci os pbl i cos, el juez pue-
de as no sol amente anul ar l a nueva tar i fa si no tambi n r establ ecer l a vi -
genci a de l a anter i or , como ocur r e cuando se anul a por i nconsti tuci onal un
aumento por sobr e l a tar i fa pr ecedente. La r egl a de que l a abr ogaci n de
una nor ma abr ogator i a no hace r enacer l a nor ma abr ogada (MESSI NEO) cede
ante el pr i nci pi o de or den pbl i co naci onal de l a l ey de defensa del consu-
mi dor , que establ ece l a r ecomposi ci n par ci al de l a r el aci n jur di ca decl a-
r ando l a nul i dad de sol amente una par te de el l a. I gual sol uci n encontr a-
mos en el nuevo Cdi go Contenci oso Admi ni str ati vo de l a Pr ovi nci a de Bue-
nos Ai r es, segn cuyo ar t cul o 50 i nci so 1 l a sentenci a podr deci di r El
r establ eci mi ento o r econoci mi ento del der echo o i nter s jur di camente vul -
ner ado y l a adopci n de l as medi das o actos necesar i os a tal es fi nes .
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 24
Es cur i oso que haya si do l a Cor te, y no l os tr i bunal es de
i nstanci a, qui en haya r epar ado el entuer to: l sti ma que es
demasi ado tar de par a ser ti l a l a soci edad.
10. I deas para el consejo de la magistratura y el jury de
enjuiciamiento.
Ahor a que comi enzan su funci onami ento el Consejo de l a
Magi str atur a y el Jur ado de Enjui ci ami ento, que qui zs se
for ti fi quen l os entes r egul ador es i ndependi entes y dems
r ganos de contr ol autnomos del poder centr al de l a admi -
ni str aci n, bueno es estar pr eveni do y al gn fal l o ayuda a
el l o.
Se tr ata del mi smo caso Sol ya ci tado, cuya hi stor i a es
tambi n ti l par a pr opor ci onar una gu a a l os nuevos r ga-
nos de l a consti tuci n y a l a soci edad mi sma. No cabe coho-
nestar judi ci al mente, si n tutel a judi ci al efecti va e i nmedi a-
ta (por ende cautel ar y de fondo), l a i nter venci n o el aten-
tado a l os r ganos de contr ol del poder . Otr os tr i bunal es de
i nstanci a no deber n ser nuevamente par t ci pes de l a des-
ar ti cul aci n de l os r ganos de contr ol de l a admi ni str aci n,
al go tan gr ave como desar ti cul ar el poder judi ci al . Y menos
aceptar d as despus el car go de l a enti dad cuya desar ti cu-
l aci n han cohonestado, como ocur r i er a en aquel caso.
1
10.1
Si r va esa exager aci n al menos como l ecci n de hi stor i a. I ncor por e-
mos al cdi go de ti ca no escr i to per o que debe escr i bi r se de l a magi str a-
tur a, que ni ngn juez de Cmar a o Cor te puede r enunci ar al car go y acep-
tar dentr o de un ao un car go admi ni str ati vo de di r ecci n o r esponsabi l i -
dad pol ti ca. Y nunca el car go cuya defenestr aci n pol ti co cohonest jur i s-
di cci onal mente.
Dejemos, mejor an, l as embajadas y l os mi ni ster i os par a qui enes estn
en l a car r er a tcni ca o pol ti ca, consi der emos que un magi str ado no puede
mezcl ar su car r er a judi ci al con otr a, al menos por un ti empo r azonabl e des-
pus de haber dejado l a justi ci a. De otr o modo su i ndependenci a queda com-
pr ometi da. Apr endamos as del caso Sol l o que su hi stor i a ensea a qui en
l a sepa ver . Es el sapere vedere medi eval .
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 25
11. Participacin decisoria en cuerpos colegiados
En cuanto a l a par ti ci paci n de l os admi ni str ados y usua-
r i os en l a gesti n de l os asuntos pbl i cos, que mandan l os
pactos i nter naci onal es y el ar t cul o 42 de l a Consti tuci n
especi fi ca par a el caso de l os entes r egul ador es de ser vi ci os
pbl i cos (otr o aspecto i ncumpl i do de l a Consti tuci n), el voto
de l a mayor a en l a Cor te ha di sti ngui do en Mocchiutti en-
tr e r epr esentaci n poltica (en el caso l a de l os estudi antes
y gr aduados en el Consejo Di r ecti vo de l as Facul tades), que
ha consi der ado no r equer i r i donei dad tcni ca, y l a par ti ci -
paci n tcnica en l os concur sos, que s l a necesi tar a.
1
La sol uci n mayor i tar i a no ti ene sustento fcti co en ne-
gar r epr esentaci n de gr aduados y estudi antes en l os con-
cur sos,
2
per o ti ene l a vi r tud de admi ti r si n ambages junto a
11.1
CSJN, Mocchiutti, J uan c/ U.N.C. s/ contenciosoadministrativo, sen-
tenci a del 4 de novi embr e de 1997, causa M. 884. XXVI I , LL, 1998-C, 121,
con nota de CAFFERATA, LL, 1998-C, 119.
11.2
No ti ene sustento fcti co pues nadi e conoce de casos en que l os estu-
di antes y gr aduados se hayan uni do a una mi nor a de pr ofesor es par a tor -
cer el r esul tado de un concur so. Es postul ar l a vi r tual i nsensatez de gr a-
duados y estudi antes y gl or i fi car en exceso l a capaci dad tcni ca de l os jur a-
dos (l o cual , ci er tamente, no es un axi oma apod cti co), todo el l o si n funda-
mento fcti co al guno.
Su r ol es di sti nto, pr i mer o son custodi os ti cos del concur so, que con sus
pr eguntas a l os pr ofesor es del jur ado buscan r esol ver sus dudas y dar testi -
moni o de l a l i mpi eza del pr ocedi mi ento, l a ausenci a de desvi aci n de poder ,
etc. Ya que l a pr opi a CSJN enti ende no deber efectuar i ntr omi si ones en
estos mecani smos de l as uni ver si dades estatal es, debi er a al menos dejar l es
que apl i quen sus pr opi os mecani smos i nter nos de contr ol : el fal l o es auto-
contr adi ctor i o en este aspecto, por que ni ega contr ol judi ci al de l o r esuel to
per o anul a el si stema uni ver si tar i o de contr ol . Ahor a se tor nar ms nece-
sar i o an efectuar una r evi si n judi ci al sufi ci ente y adecuada del r esul ta-
do, l o cual no hace al entar muchas esper anzas. Si n embar go, no es censur a-
bl e el fal l o en cuanto su r azonami ento al menos pr oyecta a l a hi ptesi s del
ar t cul o 42 l a i ndi spensabl e par ti ci paci n de l os usuar i os en l a di r ecci n del
ente r egul ador , mater i a en l a cual el Estado est en mor a con l a soci edad.
En esta causa en par ti cul ar , l l ama adems l a atenci n que el actor cues-
ti one a egr esados (potenci al es al umnos de post gr ado) y al umnos de gr ado,
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 26
l a mi nor a l a r epr esentaci n con voz y voto de l os usuar i os
en l os cuer pos di r ecti vos, cr i ter i o que pr evi si bl emente se
habr de r epeti r entonces en el caso del ar t cul o 42 y l os
entes r egul ador es de l os ser vi ci os pbl i cos .
Fal ta, eso s , que se adopte a ese r especto sol uci ones que
super en l a mor a l egi sl ati va, como ya l o hi ci er a esta Cor te
en Ekmekdjian.
12. El avance de los pactos internacionales
En el caso Arce
1
l a CSJN ha r esuel to, si n di si denci as y
si gui endo l a jur i spr udenci a i nter naci onal obl i gator i a se-
gn el pr ecedente Giroldi, que en el l o aqu r ei ter a y am-
pl a,
2
que es de apl i caci n l o di spuesto en l a Opi ni n Con-
sul ti va 2/82 de l a Cor te I nter amer i cana de Der echos Huma-
nos, segn l a cual l os Estados... asumen var i as obl i gaci o-
nes, no en r el aci n con otr os Estados, si no haci a l os i ndi vi -
duos bajo su jur i sdi cci n .
La CSJN adems i nvoca el pl exo nor mati vo de l os r estan-
tes pactos, y hace honor a l a opi ni n de nuestr o r epr esen-
tante en l os or gani smos i nter naci onal es: es el pr i nci pi o de
si endo pr eci samente un pr ofesor o aspi r ante a pr ofesor de psi col og a, que
debi er a tener o aspi r ar a tener exper i enci a en el r el aci onami ento con
ambos. Es una autocontr adi cci n r ecl amar que no l o juzguen en el concur so
qui enes habr n de juzgar l o a di ar i o en su desempeo y son l a r azn de ser
mi sma de su vocaci n docente. Si un pr ofesor no puede super ar l a r el aci n
con l os al umnos casi por defi ni ci n no puede ser l o. Esto tambi n es fal ta de
sustento fcti co del voto mayor i tar i o.
12.1
Cor te Supr ema de Justi ci a de l a Naci n, in re Arce, J orge Daniel s/
recurso de casacin, 14 de octubr e de 1997, LL, 1997-F, 697, con nota Los
derechos humanos no son para si no contra el Estado.
12.2
Ver GORDI LLO, La justicia nacional y su articulacin con la justicia
supranacional, Cuader nos de Fundejus , ao 3, n 3, Buenos Ai r es, 1995,
ps. 23 y ss.; r epr oduci do en el l i br o Estudi os J ur di cos en Memori a de Al -
berto Ramn Real, Fundaci n de Cul tur a Uni ver si tar i a, Montevi deo, 1996,
ps. 265 y ss.; r epr oduci do, con var i antes, en La obligatoria aplicacin inter-
na de los fallos y opiniones consultivas supranacionales, nota al fal l o Giroldi,
en l a r evi sta Rgi men Ar genti na del Rgi men de l a Admi ni str aci n Pbl i -
ca , n 215, 1996, ps. 151 y ss.
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 27
l a buena fe en mater i a i nter naci onal , y l a r egl a de l os pr o-
pi os actos. Debemos pues cumpl i r fi el mente en el der echo
i nter no l os actos que cel ebr amos i nter naci onal mente y lo que
decimos en foros internacionales. Lo consi der amos un fun-
damental avance. Es el br oche de or o de un ao de excel ente
y r enovador a jur i spr udenci a en l as tr es i nstanci as feder a-
l es.
3
Cl ar o que as tenemos dos (tr es, con Bramajo) fal l os de
nuestr a Cor te apl i cando dos opi ni ones consul ti vas per o afi r -
12.3
Desde l uego, hay ocasi onal es excepci ones, per o no empaan el con-
junto; y tampoco ter mi n el ao, como antes bi en l o pr ob Chocobar (27-
XI I -96, Doctr i na Judi ci al , ao XI I I , n 12, 2-I V-97, LL, 1997-1, 749 y ss., ya
ci tado).
12.4
La Cor te I nter amer i cana de Der echos Humanos ti ene di cho que Por
el l o, l a pr otecci n de l os der echos humanos r equi er e que l os actos estatal es
que l os afecten de maner a fundamental no queden al ar bi tr i o del poder p-
bl i co, si no que estn r odeados de un conjunto de gar ant as ender ezadas a
asegur ar que no se vul ner en l os atr i butos i nvi ol abl es de l a per sona, dentr o
de l as cual es, acaso l a ms r el evante tenga que ser que las limitaciones se
establ ezcan por una l ey adoptada por el Poder Legi sl ati vo, de acuerdo con
lo establecido por la Constitucin (pr r afo 22 de l a OC 6/96).
En i gual sen-
ti do se pr onunci a l a Comi si n I nter amer i cana de Der echos Humanos: Por
l o tanto, cual qui er acci n que afecte l os der echos bsi cos debe ser prescrita
por una ley aprobada por el Poder Legislativo y debe ser congr uente con el
or den jur di co i nter no (Or gani zaci n de l os Estados Amer i canos, Comi -
si n I nter amer i cana de Der echos Humanos, I nforme anual de l a Comi si n
I nteramericana de Derechos Humanos, 1996, Washi ngton, D.C., 1997, pgi -
na 65).
La Cor te I DH defi ne pues como l eyes l a nor ma jur di ca de car cter
gener al , cei da al bi en comn, emanada de l os rganos l egi sl ati vos consti -
tuci onal mente pr evi stos y democr ti camente el egi dos y el abor ada segn el
pr ocedi mi ento establ eci do por l as consti tuci ones de l os Estados par tes para
la formacin de las leyes (Opi ni n Consul ti va nmer o 6, pr r afos 23 y 32),
pues El pr i nci pi o de l egal i dad, l as i nsti tuci ones democr ti cas y el estado
de der echo son i nsepar abl es (OC 8, pr r afo 24); es l a l egi sl atur a el ecta y
no otr a autor i dad consti tuci onal o de facto l a que ti ene l a potestad l egi sl ati -
va. Todo el l o ha si do r ei ter ado en el voto concur r ente del r epr esentante
ar genti no ante l a CI DH, OSCAR LUJN FAPPI ANO, caso 10.843, Chi l e, 15 de
octubr e de 1996, I nfor me n 36/96, pr r afo 31, pgi na 197 del I nfor me de
1996 de l a Comi si n I nter amer i cana de Der echos Humanos, op. loc. cit.: el
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 28
mando que hay que apl i car todas: Fal ta hacer l o. Par a ejem-
pl o, no pueden l as autor i dades consti tuci onal es judi ci a-
l es, l egi sl ati vas, admi ni str ati vas si n vi ol ar nuestr os pr i n-
ci pi os consti tuci onal es y compr omi sos i nter naci onal es, se-
gui r l l amado Ley a l os decr etos-l eyes de l os gobi er nos de
facto.
4
Cundo se deci di r n a asumi r pl enamente que he-
mos r eentr ado hace una generacin al Estado de Der echo?
13. Corrupcin
Es pr ematur o y por ende no ha habi do pr onunci ami ento
al guno, naci onal o extr anjer o, acer ca de l a apl i caci n al de-
r echo admi ni str ati vo de l a Convenci n I nter amer i cana Con-
tr a l a Cor r upci n,
1
que ti ene vi genci a i nter naci onal desde
pr i nci pi o de l a buena fe nos obl i ga a cumpl i r en el pl ano i nter no l o que
sostenemos y nos obl i ga en el pl ano i nter no e i nter naci onal , como tambi n
l o r econoce l a Cor te Supr ema en Arce al ci tar l o expr esado en r epr esenta-
ci n de nuestr o pa s por su r epr esentante en Naci ones Uni das.
13.1
Ver GORDI LLO, Un corte transversal al derecho administrativo: la Con-
venci n I nterameri cana contra l a Corrupci n, LL, 1997-E, 1091, y Trata-
do..., op. cit., cap tul o XVI ; SEVERO CABALLERO, LL, 1997-E, 1153.
13.2
La jur i sdi cci n extr anjer a tambi n es pactada por el pa s en l os con-
tr atos de cr di to exter no y en l os tr atados con otr os pa ses sobr e i nver si o-
nes extr anjer as. Ver en cuanto a l o segundo l a l ey 24.890, B.O. 9-XI I -97,
ar t. 9 i nc b), el pa s pr esta su consenti mi ento i r r evocabl e al ar bi tr aje del
C.I .A.D.I ., Centr o I nter naci onal de Ar r egl o de Di fer enci as Rel ati vas a I n-
ver si ones, cr eado por el Conveni o sobr e Ar r egl o de Di fer enci as r el ati vas a
l as I nver si ones entr e Estados y Naci onal es de otr os Estados , par a l as i n-
ver si ones de Mar r uecos y Ar genti na; puede tambi n r ecor dar se l a l ey 24.100,
r efer ente a Fr anci a y Ar genti na, etc. En r el aci n a l o pr i mer o ver el cap tu-
l o I V El contr ato de cr di to exter no en nuestr o l i br o Despus de la Refor-
ma del Estado, Buenos Ai r es, 1996 y anter i or mente el ar t cul o El contrato
de crdito externo, en l a Revi sta de Admi ni str aci n Pbl i ca , Madr i d, 1982,
nmer o 97, ps. 423 a 449; r epr oduci do en el l i br o Contratos Administrati-
vos. Contratos especi al es, ed. Astr ea, tomo I I , Buenos Ai r es, 1982 y r ei m-
pr esi ones, ps. 187 a 226.
13.3
Entr e el l os, el nuestr o. Es l a Conventi on on Combati ng Bri bery of
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 29
octubr e y admi te l a jur i sdi cci n extr anjer a como l os pactos
contr a el genoci di o y l a tor tur a.
2
El 20-XI -97 el pa s suscr i bi asi mi smo l a Convenci n Par a
Combati r el Sobor no de Funci onar i os Extr anjer os en Tr an-
sacci ones Comer ci al es I nter naci onal es , o ms si mpl emente
Convenci n I nter naci onal Contr a l a Cor r upci n, junto a l os
29 pa ses de l a OCDE y cuatr o pa ses ms.
3
El tema va adqui r i endo l os car acter es de un or den pbl i -
co i nter naci onal , in statu nascendi,
4
y dado que por l os efec-
tos del l avado de di ner o si empr e afecta ms de una jur i sdi c-
ci n,
5
habr que estar atentos a l a evol uci n de l a jur i spr u-
denci a compar ada.
14. Resumen
En mayor s ntesi s, al gunos de l os gr andes fal l os de l a ac-
Foreign Public Officials in I nternational Business Transactions, 20-XI -97
(se l a puede consul tar en l a pgi na centr al de l a OCDE: www.oecd.org).
13.4
Nuestr o Tratado de derecho admi ni strati vo, tomo 1, Parte general ,
4 edi ci n , 1997, cap tu l o VI , n mer o 2.3, pgi n a VI -8: i us cogens
supervi enens, i n statu nascendi . Compar ar ZUPPI , ALBERTO, El derecho im-
perati vo (jus cogens) en el nuevo orden i nternaci onal , ED, 7-VI I -92;
BARBERI S, JULI O A., Formaci n del derecho i nternaci onal, Abaco, Buenos
Ai r es, 1994. Ver tambi n ZUPPI , ALBERTO L., La Convenci n I nterameri cana
contra la Corrupcin, en ABREG, MART N, y COURTI S, CHRI STI AN (Compi l ado-
r es), La apl i caci n de l os tratados sobre derechos humanos por l os tri buna-
les locales, CELS, Edi tor es del Puer to S.R.L., Buenos Ai r es, 1997, ps. 201 y
ss.; CI NCUNEGUI , JUAN BAUTI STA y CI NCUNEGUI , JUAN DE DI OS, La corrupci n,
Buenos Ai r es, FUNDAPLAN, 1996.
13.5
Como l o r econocen expr esamente l as dos convenci ones ci tadas. El
ar t cul o 7 de l a Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials
i n I nternati onal Busi ness Transacti ons seal a que el del i to de l avado de
di ner o ser ti pi fi cado como tal por l as par tes i ndependi entemente del l ugar
en que el acto de cor r upci n haya ocur r i do ( without regard to the place
where the bri bery occurred ). Es pues un pr i nci pi o i nter naci onal y ar genti -
no de extr ater r i tor i al i dad de l a l ey penal . La sol uci n es menos novedosa
de l o que par ece, pues ya nuestr o der echo penal cl si co admi t a que l a fal si -
fi caci n de moneda ar genti na r eal i zada en el exter i or se r eg a por l a l ey y l a
jur i sdi cci n del l ugar de pr oducci n de sus efectos y no por el l ugar de comi -
si n del del i to.
DESPUS DE LA REFORMA DEL ESTADO XI - 30
tual i dad en 1996/7 son:
AGUEERA (CSJN, l egi ti maci n de una asoci aci n por
der echos de i nci denci a col ecti va en una acci n mer amente
decl ar ati va, efectos gener al es).
1
Arce
2
(CSJN y su pr ecedente Giroldi: obl i gator i a apl i ca-
ci n i nter na de l os fal l os y opi ni ones consul ti vas i nter naci o-
nal es, con ms en Arce el compr omi so de l a pal abr a
empeada por nuestr os r epr esentantes en for os i nter naci o-
14.1
Cor te Supr ema de Justi ci a de l a Naci n, in re Arce, J orge Daniel s/
recurso de casaci n, 14 de octubr e de 1997, LL, 1997-F, 697.
14.2
CSJN, Asoci aci n de Grandes Usuari os de Energ a El ctri ca de l a
Repbl i ca Argenti na (AGUEERA), LL, 1997-C, 322.
14.3
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Consumi dores Li bres
Coop. Ltda. de Provisin de Serv. c. Telefnica de Argentina y otro s/ amp.
proc. sumarsimo, 17-X-97, LL, 1997-F, 273.
14.4
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Bl as Humberto Agust n
c/ Uni versi dad de Buenos Ai res- Resol . 3214/ 95, sentenci a del 27-XI -97,
expte. 10.214, LL, 1998-A, 288.
14.5
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Barsanti, Agustina c/ UBA
(Universidad de Buenos Aires) resol. 2314/ 95, sentenci a del 20-XI -97, expte.
11.265/96, LL, 1998-A, 293.
14.6
CSJN, 26-XI I -96, LL, 1997-C, 150.
14.7
Labaton, Pr i mer a i nstanci a Dr . Silva Garretn, 6-XI -96, causa 21.000/
96, segunda i nstanci a CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a V, 25-XI -
96.
14.8
Juzgado Naci onal Ci vi l N 54, RI CARDO LI ROSI , Dalbon, Gregorio c.
Gobierno de la Ciudad de Buenos Aires, LL, 1997-F, 291., confi r mado por l a
Sal a B de l a Cmar a Naci onal Ci vi l de Apel aci ones.
14.9
CCI V. Y COM., Azul , Sal a I I , 22-X-96, Municipalidad de Tandil c. Trans-
porte Automotores La Estrella S.A. y otros, en LL Buenos Ai r es, ao 4, n-
mer o 3, abr i l de 1997, ps. 272 y ss.; LL, 1997-E, 1640, con nota de ZAVALA DE
GONZLEZ, MATI LDE, Los daos morales y colectivos y su resarcimiento dine-
rari o, ps. 283 y ss. El caso Capel l a, Jur i s, 81: 555, antes ci tado. Tambi n
ti enen necesar i os efectos erga omnes l os fal l os en l os que se di spone no se
pr or r ogue l a excl usi vi dad o monopol i o de l a l i cenci a tel efni ca si n audi en-
ci a pbl i ca (Youssefi an), o se di sponen medi das cautel ar es o defi ni ti vas en
mater i a de r gi men de ser vi ci os pbl i cos: pr ohi bi ci n al monopol i o de pr es-
tar ser vi ci os en competenci a y coetneo der echo de l os dems pr estatar i os
a no competi r contr a el monopol i o (CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a
I V, I mpsat S.A. c/ Estado Nacional M de Economa y O.S.P.- s/ amparo
ley 16.986, 23-XI I -96, LL-1998-A, 261), r enegoci aci n tar i far i a (Consumido-
res Li bres, Defensor del Pueblo, y muchos otr os), pago de mul tas a l os usua-
r i os (ADECUA c/ ETOSS), otor gami ento de concesi ones si n autor i zaci n
LOS GRANDES FALLOS DE LA ACTUALI DAD XI - 31
nal es).
Consumidores Libres del 17-X-97, Sal a I V (pr i mer a class
action o acci n de cl ase de conteni do patr i moni al ).
3
Blas
4
y Barsanti (Sal a I , efectos erga omnes de l a senten-
ci a en mater i a de der echos de i nci denci a col ecti va),
5
y sus
pr ecedentes Monges,
6
Labaton
7
y Dalbon,
8
entr e muchos
otr os.
9
Fernndez (Sal a I V, l egi ti maci n del usuar i o potenci al si n
necesi dad de pr ueba).
10
Youssefian (l egi ti maci n si n necesi dad de pr ueba, der e-
cho consti tuci onal a l a audi enci a pbl i ca),
11
Consumidores
Libres del 17-VI I -97, Sal a I (l egi ti maci n ampl i a de l as aso-
ci aci ones),
12
Nieva (Sal a I I , l egi ti maci n de l os di putados,
cautel ar contr a una pr i vati zaci n si n mar co l egal , ni audi en-
ci a pbl i ca, ni ente r egul ador ),
13
Rodrguez (Sal a V, i gual
tema),
14
Consumidores Libres del 5-V-97, Sal a V (acci n de
l a l ey de defensa del usuar i o y del consumi dor , der echo cons-
ti tuci onal a l a audi enci a pbl i ca).
15
Squaglia (medi das autosati sfacti vas en el ampar o, coi n-
ci di endo con el objeto de ste),
16
P., A.E. (ampar o vi r tual ).
17
Y l a audi enci a pbl i ca de l a CSJN el 10-XI I -97 in re Nie-
va. Un ejempl o a r ei ter ar , i mi tar y per fecci onar sal vo, cl ar o
est, l a sentenci a di ctada.
Estamos seguros que entre todos son l a si mi ente de un
nuevo y mejor pas. Mal gr el mismo fallo Ni eva en su deci-
sin final.
l egi sl ati va (Ni eva y var i os ms).
14.10
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Fernndez, Ral c. Po-
der Ejecuti vo naci onal, 5 de agosto de 1997, LL,1997-E, 535. Si bi en el fal l o
no l o di ce categr i camente, al decl ar ar l a nul i dad por i nconsti tuci onal i dad
de un aumento del cospel de 0,47 a 0,50 ti ene tambi n, en este contexto
jur i spr udenci al que estamos vi endo, efecto gener al . Fal ta, como en tantos
fal l os judi ci al es, que se cumpl a.
14.11
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I V, Youssefi an Mart n c/
Estado Naci onal Secretar a de comuni caci ones s/ amparo, causa 22.776/
97, sentenci a del 6 de novi embr e de 1997, LL, 1997-F, 270.
14.12
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I , Consumidores Libres, 17-
VI I -97.
14.13
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a I I , Nieva, Alejandro y otros
c/ PEN Decreto N 375/ 97 s/ amparo Ley N 16.986, Sal a I I , 26-VI I I -97,
punto 7, RAP , n 228, Buenos Ai r es, 1997, ps. 124 y ss.y en LL, 1998-B,
546; Sal a I I , Nieva Alejandro y otros c/ P.E.N. Dto. 375/ 97 s/ amparo
ley 16.986, 10 de jul i o de 1997.
14.14
Rodrguez, J ess y otros c/ Estado Nacional M de Econ. y Ob. y
Serv. Pb. P.E.N. s/ medida cautelar (autnoma), 19 de jul i o de 1996,
LL, 1996-E, 80
14.15
CNFed. Contenci osoadmi ni str ati vo, Sal a V, LL, 1997-F, 265., con
nota La revisin judicial de las tarifas y la accin en defensa del consumi-
dor.
14.16
Squaglia, Norberto P. c. Ministerio de Salud y Medio Ambiente, pr i -
mer a i nstanci a fi r me, LL Li tor al Jur i s, Octubr e de 1997, ps. 1007 y ss.
14.17
LL, 1997-F, 601, 10-XI I -97.