You are on page 1of 71

DANH SCH NHM 3

1. inh Th L Dung
2. Vng Th Hoa
3. Phan Th Thu Hoi
4. Phm Th Ngc Huyn
5. Nguyn Thy Linh
6. Phng Th Kim Luyn
7. Phm Th Hng Nhung
8. Phm Th Kiu Nh
9. Nob Veasna
10. Tak Sman

11120628
11121470
11121507
11121713
11122277
11122394
11122935
11122969
11125100
11125117

MC LC
LI M U ..................................................................................................3
CHNG 1: L THUYT V TNG TRNG KINH T .......................4
I. Tng quan v tng trng kinh t .............................................................4
1. Khi nim v tng trng kinh t ..........................................................4
2. Mi quan h gia tng tng kinh t v cc yu t khc ca pht trin
kinh t .....................................................................................................................4
II. Mt s m hnh tng trng kinh t v cc ch tiu nh gi tng trng
kinh t ........................................................................................................................6
1. M hnh tng trng ngoi sinh ............................................................6
2. M hnh tng trng ni sinh ................................................................7
3. Cc ch tiu nh gi tng trng kinh t ..............................................8
III. Cc nhn t nh hng n tng trng kinh t ...................................16
1. Cc nhn t kinh t ..............................................................................16
2. Cc nhn t phi kinh t ........................................................................18
CHNG 2: THC TRNG TNG TRNG KINH T VIT NAM
GIAI ON 2001 - 2013...........................................................................................20
I. Tng quan v thc trng tng trng kinh t giai on 2001 2013 .....20
1. Tc tng trng kinh t ..................................................................20
2. Mc ng gp ca cc ngnh, lnh vc vo tng trng kinh t giai
on 2001 2013 .................................................................................................22
II. Thc trng tng trng kinh t theo cc nhn t tc ng.....................23
1. Cc nhn t t pha cung .....................................................................23
2. Cc nhn t t pha cu........................................................................27
III. Cht lng tng trng kinh t .............................................................32
1. H s ICOR ..........................................................................................32
2. Nng sut lao ng ..............................................................................37
3. Ngoi ra cn c nhiu ch tiu khc nhau c th s dng nh gi
tng trng kinh t. ..............................................................................................39
IV. So snh vi mt s nc trong khu vc ...............................................40
1. GDP bnh qun u ngi ca mt s nc ........................................40
1

2. Ch s HDI ...........................................................................................40
3. Nng sut lao ng ..............................................................................41
V. nh gi tng trng kinh t Vit Nam giai on 2001 2013 ............43
1. Thnh tu .............................................................................................43
2. Hn ch ................................................................................................47
3. Nguyn nhn ........................................................................................49
CHNG 3: NH HNG, GII PHP V KIN NGH V TNG
TRNG KINH T VIT NAM TRONG NHNG NM TI .............................56
I. nh hng v tng trng kinh t Vit Nam trong nhng nm ti.......56
II. Gii php v kin ngh ...........................................................................59
1. Gii php ..............................................................................................60
2. Mt s kin ngh ..................................................................................67
LI KT ........................................................................................................70

LI M U
Vit Nam ang trong qu trnh chuyn i c cu kinh t t mt nn kinh t
nng nghip truyn thng sang mt nn kinh t cng nghip hin i. Cc thnh tu
trong qu trnh pht trin kinh t ca nc ta c cc t quc t nh gi cao
nh duy tr tc tng trng cao v n nh trong thp nin gn y, s tng ln
lin tc ca ch s pht trin con ngi (HDI), cht lng cuc sng ca i b phn
dn c trong x hi c ci thin.
Nn kinh t nc ta v ang tri qua rt nhiu ct mc quan trng v s
pht trin ca kinh t, trong phi k n giai on 2001 - 2013.y l giai on
quan trng c nh hng quyt nh ti nn kinh t Vit Nam. Ta c th thy bn
cnh nhng, thnh tu, thun li, c hi c c th chng ta cng ang phi i
mt vi nhiu kh khn v thch thc. hiu r hn nhng vn trong qu trnh
tng trng Vit Nam giai on ny, nhm chng ti tho lun v i su nghin
cu ti nh gi tng trng kinh t Vit Nam giai on 2001 n nay .
Bi vit ny nhm cung cp cho ngi c mt ci nhn ton cnh nhng
thnh tu, thun li v kh khn, hn ch ca nn kinh t Vit Nam trong sut qu
trnh tng trng ca giai on.
Trong qu trnh nghin cu nhm tp trung phn tch ngun s liu tng
cc thng k v cc ngun ng tin cy khc hng ti mt bi tiu lun y
v khch quan nht
th hin c nhng vn v tng trng kinh t giai on 2001-2013
nhm xy dng ti vi ni dung:
* Chng I trnh by l thuyt v tng trng kinh t. Trong chng ny
chng ti s lm r khi nim tng trng kinh t, cc m hnh tng trng kinh t
v nhng nhn t nh hng ti tng trng kinh t
* Chng II trnh by thc trng tng trng kinh t Vit Nam giai on
2001-2013.Trong chng ny chng ti s a ra s liu t cc ngun khc nhau: h
s ICOR, HDI, h s nng sut lao ng ca Vit Nam v cc nc trong khu vc
nhm so snh tng trng ca Vit Nam vi cc nc trong khu vc. Phn th hai
ca chng chng ti nu ra thc trang ca Vit Nam: nhng thnh tu t c ca
qu trnh tng trng ca ng thi cng nu ra nhng mt hn ch ca qu trinh
tng trng v nguyn nhn ca n.
*Chng III a ra nh hng, gii php v kin ngh tng trng ca Vit
Nam trong nhng nm ti.
Ba chng c trnh by logic, lin quan mt thit vi nhau.Trong qu trnh
nghin cu, chng ti khng th trnh khi nhng thiu st, rt mong nhn c
kin ng gp ca c v cc bn bi tiu lun c hon chnh.

CHNG 1: L THUYT V TNG TRNG


KINH T
I. Tng quan v tng trng kinh t
1. Khi nim v tng trng kinh t
Mc tiu ca tt c cc quc gia nn kinh t l pht trin kinh t - l qu
trnh tng tin, ton din v v mi mt kinh t, chnh tr, x hi. Trong c chia
thnh 3 yu t chnh: Tng trng kinh t, chuyn dch c cu kinh t ng hng
v cui cng l tin b x hi. Nh vy, tng trng kinh t ch l mt lng ca
vn . Khi thay i lng nhiu th ko theo cht thay i cng nh l khi tng
trng kinh t vi quy m ln, trnh cao s ko theo c cu kinh t chuyn dch
ng hng, sau l an sinh x hi.
Tng trng kinh t l s gia tng v thu nhp hoc thu nhp bnh qun u
ngi ca nn kinh t trong mt thi k nht nh (thng l 1 nm). S gia tng
c th hin c v quy m v tc . Quy m tng trng phn nh s gia tng
tuyt i, trong khi tc tng trng th hin s so snh tng i gia cc thi
nm.
i vi cc nc ang pht trin c thu nhp bnh qun u ngi thp nh
Vit Nam, nhanh chng t c nhng tin b v kinh t - x hi v hi nhp
vi cc nc i trc, tng trng kinh t li cng c ngha c bit, nht l tc
tng trng.
2. Mi quan h gia tng tng kinh t v cc yu t khc ca pht trin kinh t
2.1. Quan h gia tng trng kinh t vi c cu kinh t
Chuyn dch c cu kinh t c mi lin h cht ch vi tng trng v pht
trin kinh t, va l kt qu ca qu trnh pht trin kinh t x hi trong mt giai
on nht nh va l yu t cc k quan trng thc y tng trng kinh t x quc
gia ln mt trnh mi. phc v cho vic xy dng chin lc tng trng kinh
t trong giai on hin ti v chin lc tng trng kinh t ca quc gia trong mt
giai on di, c cu kinh t v s chuyn dch ca n cn phi c xem xt tng
qut rt ra cc u nhc im, pht hin cc im mnh, xu hng chuyn dch
c cu kinh t nhanh hn. Nu trc y nng nghip ng vai tr ch o trong
nn kinh t quc dn v chim mt t l lao ng vo nng nghip rt ln, th nay
nn kinh t ca ta c s pht trin ng u hn, t trng cng nghip v dch v
trong tng sn phm kinh t quc dn chim mt khi lng ng k v ng gp
ln vo s pht trin kinh t chung ca t nc.
4

Trong lch s pht trin kinh t ca nhn loi, cha c mt cch thc, m
hnh tng trng kinh t no l trng tn m thng thng v ph bin l khi n
mt thi im nht nh, m hnh tng trng ca mt quc gia s khng cn ph
hp, cn phi thay i do nhng chuyn bin ca cc yu t bn ngoi v bn trong
nn kinh t. Bi vy, s vn ln hay tht bi ca mt quc gia c quyt nh
kh nng t thay i vt qua cc ngng pht trin. Thc t s pht cc nc
ng cho thy: vi cng mt xut pht im, nhng tri qua vi thp k, Hn
Quc, i Loan, Trung Quc, Hng Kng, Singapore tr thnh cc con rng Chu
, trong khi cc nc ng Nam khc ri vo hoc c nguy c ri vo by thu
nhp trung bnh. Hin thc nu trn xut hin bi nhiu cn nguyn, song tu
chung l do mi nn kinh t, mi quc gia u khng ngng vn ng, bin i. Qu
trnh vn ng xut hin nhng nhn t mi, ng thi lm c v li thi nhng
nhn t trc , nu khng c s thay i ph hp th chnh n s tr thnh nhng
yu t cn tr s pht trin; mt khc cng vi s vn hnh ca nn kinh t, ni ti
nn kinh t cng ny sinh nhng vn cn c gii quyt. Bn cnh , vi t
cch l mt b phn trong nn kinh t khu vc, ton cu, mi nn kinh t u chu
tc ng, nh hng t h thng chung c trn phng din tch cc ln tiu cc v
chng mc nht nh cng yu cu s thay i.
2.2. Quan h gia tng trng kinh t v tin b x hi
Kt hp tng trng kinh t vi tin b v cng bng x hi l mc tiu
"kp" ca s pht trin nhanh, lnh mnh v bn vng m nhiu quc gia trn th
gii u mong mun t ti. Tuy nhin, trn thc t, y l bi ton kh, m khng
phi nc no cng c th tm ra li gii tha ng. Bi l bin mc tiu thnh
hin thc, th phi c hng lot iu kin khch quan v ch quan cn thit, phi gii
quyt nhiu mi quan h - c bit l mi quan h gia thc y tng trng kinh t
vi thc hin tin b v cng bng x hi. T sau Chin tranh th gii th hai n
nhng thp nin gn y, trn th gii c mt s m hnh pht trin khc nhau
c p dng. Mi loi m hnh u da vo mt l thuyt pht trin, th hin bn
cht ch chnh tr - x hi v truyn thng vn ha nc p dng m hnh y.
C bn nht bao gm 2 xu hng pht trin chnh l: Mt l tng trng kinh t
trc, sau mi quan tm n cng bng v tin b x hi. in hnh ca nhm
nc ny l M, Canada, Nht Bn v cc nc phng Ty, cc nc pht trin
theo con ng t bn ch ngha. Xu hng th hai l, m hnh nhn mnh cng
bng trc v tng trng kinh t sau, in hnh l cc nc thuc h thng x hi
ch ngha. V mt m hnh na l kt hp ng thi tng trng v cng bng x
hi.

II. Mt s m hnh tng trng kinh t v cc ch tiu nh gi tng


trng kinh t
1. M hnh tng trng ngoi sinh
1.1. Cc yu t nh hng
Cc yu t trong m hnh tng trng ngoi sinh l: vn (K), lao ng (L) v
k thut cng ngh (T).
Hm sn xut tng qut c dng:
Y= F(K, L, T)
T: yu t k thut cng ngh, to nn hiu qu lao ng (E), hiu qu lao
ng phn nh trnh cng ngh ca x hi. E v L lun i i vi nhau, L*E c
gi l s lao ng hiu qu.
T l yu t ngoi sinh.
Hm sn xut c th c dng:
Y(t)= F(K, E*L)
Trong , yu t k thut (T) to nn hiu qu lao ng (E), hiu qu lao
ng phn nh trnh ng cng ngh ca x hi. L*E c gi l s lao ng hiu
qu.
1.2. Vai tr ca cc yu t trong m hnh
Da trn cc yu t tc ng ti m hnh: K, L, T, ta c th tng qut v vai
tr ca cc yu t nh sau:
- Vi mt t l tit kim cao, th s duy tr c mc sn lng cao nhng
khng duy tr c tc tng trng cao.
- Nu quc gia no c tc tng dn s cao, th tng sn lng tng bng
tc tng dn s nhng li c mc thu nhp bnh qun u ngi thp
hn do tng dn s s khin mc vn bnh qun trn mt cng nhn gim
xung.
- Vi tc tin b cng ngh tng ln th c GDP ln GDP/ngi u tng
ln tng ng.
Qua c th thy c trong m hnh tng trng ngoi sinh th yu t k
thut cng ngh c coi l yu t quyt nh nht n tng trng do tin b cng
ngh gii thch cho s tng trng ca nn kinh t trong di hn.
1.3. S vn dng m hnh vo cc nc ang pht trin
6

- Tnh cht hi t ca cc nn kinh t: nu hai nn kinh t do iu kin lch


s m xut pht vi hai mc vn khc nhau th quc gia no c mc thu
nhp thp hn tt yu s tng trng nhanh hn, dn ui kp cc quc gia
c mc tng trng cao hn do tng t l vn trn lao ng.
- nh gi tit kim v chnh sch tng trng cc nc ang pht trin.
- Chuyn giao cng ngh nc ngoi.
- Thc hin s kt hp hiu qu vn v lao ng trong tng trng kinh t
v p dng chnh sch cng ngh thch hp.
2. M hnh tng trng ni sinh
2.1. Cc yu t nh hng
Hm sn xut ca m hnh tng trng ni sinh bao gm 3 yu t: vn (K),
lao ng (L) l yu t vt cht tc ng n tng trng; yu t nng sut tng hp
(TFP) l yu t phi vt cht.
Y = F(K,L,TFP)
2.2. Vai tr ca cc yu t trong m hnh
Nu trong m hnh Solow, tit kim dn n tng trng nht thi, v tng
trng ch ph thuc vo tin b cng ngh l ngoi sinh, th trong m hnh tng
trng ni sinh, tit kim v u t c th dn ti tng trng vnh vin.
C 2 bin quyt nh quan trng trong m hnh ny l t l thu nhp c s
dng cho tit kim v u t (s), t l lao ng trong cc trng i hc (u) s quyt
nh n tc tng trng ca kin thc. V trong m hnh ny, s tng trng
lin tc l nh tc to ra kin thc cc trng i hc khng h suy gim.
Nh vy, trong m hnh ny th yu t vn nhn lc c vai tr quyt nh
nht n tng trng ca mt quc gia.
2.3. S vn dng m hnh vo cc nc ang pht trin
- Gii php thot ngho v bt kp cc nc giu: mt nc u t pht
trin ngun nhn lc nhiu hn s c th y nhanh tc tng trng di
hn, v do s dn bt kp cc nc giu.
- Tng cng vai tr ca nh nc thng qua cc chnh sch tc ng trc
tip n yu t nng sut tng hp nh cc chnh sch pht trin vn nhn
lc, chuyn giao cng ngh nc ngoi c hiu qu, cc chnh sch nghin
cu v trin khai trong nc.

3. Cc ch tiu nh gi tng trng kinh t


3.1. Thc o tng trng kinh t
3.1.1. Du hiu nhn bit tng trng kinh t
Bn cht ca tng trng l s tng ln v mt s lng ca tng thu nhp
hay thu nhp bnh qun u ngi:
Tuyt i : Y = Yt Yt-1 : phn nh s thay i quy m ca nn kinh t.
Yt -Yt-1
Tng i : gt = Y
X 100%: phn nh tc tng trng kinh t.
t-1
Tc trung bnh ca 1 thi k:

- 1 Yt = Yt-n x (1+g)n

i vi cc nn kinh t ni chung, Y quan trng hn. Nhng i vi cc


nc ang pht trin, gt quan trng hn v mc tiu ca cc nn kinh t ny l pht
trin nhanh ui kp cc nn kinh t i trc.
3.1.2. Thc o tng trng kinh t
GO ( tng gi tr sn xut ) :
L tng gi tr sn phm hng ha v dch v do kt qu hot ng ca mt
nn kinh t to ra trong 1 thi gian nht nh, thng l 1 nm.
GO = IC + VA
Trong : IC l chi ph trung gian sn xut bao gm hao ph vt cht v
hao ph dch v.
VA l gi tr tng thm trong k bao gm thu nhp ca ngi lao ng (
lng, bo him..), qu khu hao TSC, thu sn phm, thng d sn xut.
GO khng c s dng rng ri v n c nhc im l tnh trng, tnh ton
b gi tr hng ha sn xut ra, nhng hng ha sn xut ra vn c nhng hng ha
phc v sn xut khng phi tt c u phc v nhu cu tiu dng phn nh quy
m khng phn nh hiu qu v GO thng ln hn cc ch s khc nh GDP, GNI.
GDP ( tng sn phm quc ni ) :
L tng gi tr sn phm hng ha v dch v cui cng c to nn trong
phm vi lnh th ca 1 nn kinh t trong 1 thi gian nht nh thng l 1 nm.
C 3 phng php tnh GDP :
Phng php sn xut : GDP = GVA + thu sn phm tr cp sn
phm.
( GVA = VAi )
8

Phng php s dng : GDP = C + I + G +NX.


Trong : C, I, G ln lt l chi tiu ca ngi tiu dng, nh u t v
chnh ph. NX l xut khu rng, bng xut khu tr nhp khu.
Phng php thu nhp : GDP = W + R + Pr + In + Dp + Ti.
Trong : W l tin lng, R l tin thu t. In l tin li u t, Pr l li
nhun trc thu, Dp l khu hao ti sn, Ti l thu gin thu.
Trong thc t, cc nn kinh t hay dng phng php 2 v t sai s nht.
GNI ( tng thu nhp quc dn ) :
L tng gi tr sn phm hng ha v dch v cui cng do cng dn ca 1
nc to ra trong 1 giai on nht nh thng l 1 nm.
GNI = GDP + chnh lch thu nhp nhn t rng vi nc ngoi.
Trong iu kin cc nc ang pht trin, GDP > GNI do thu t nc ngoi
ln hn chi cho nc ngoi. GDP tnh theo cch 3 l cn c tnh GNI.
NI ( NNI ) : L phn gi tr mi sng to ra ca 1 nn kinh t trong
thi gian nht nh thng l 1 nm.
NNI = GNI Dp
NDI : thu nhp quc gia s dng dnh cho tiu dng cui cng v tch
ly thun.
NDI = GNI + chnh lch chuyn nhng hin hnh vi nc ngoi nh kiu
hi, ODA
Chuyn nhng hin hnh l s trao i 1 chiu hoc nhn li khng tng
ng hng ha hoc dch v vi mc ch l tiu dng cui cng vi quy m nh.
Thu nhp bnh qun : (Y ) = Y/N
Dng ch tiu ny o lng th s d dng trong vic so snh, xp hng
mc sng, trnh pht trin gia cc quc gia.
3.2. Theo yu t u vo
3.2.1. H s ICOR ( t s gia tng ca vn so vi sn lng)
u t va tc ng n tc tng trng va tc ng n cht lng
tng trng. Tng qui m vn u t v s dng vn u t hp l l nhng nhn t
quan trng gp phn nng cao hiu qu u t, tng nng sut nhn t tng hp, tc
ng n vic chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH-HH, nng cao sc
cnh tranh ca nn kinh t... do , nng cao cht lng tng trng kinh t. Biu
9

hin tp trung ca mi quan h gia u t pht trin vi tng trng kinh t th


hin cng thc tnh h s ICOR.
V tng qut, h s ICOR c tnh nh sau:
ICOR = Vn u t tng thm
GDP tng thm

= u t trong k
GDP tng thm

ICOR ca mi nc ph thuc vo nhiu nhn t, thay i theo trnh pht


trin kinh t v c ch chnh sch trong nc. cc nc pht trin, ICOR thng
ln 6- 10 do thiu vn, thiu lao ng, vn c s dng nhiu thay th cho lao
ng, do s dng cng ngh hin i c gi cao. cc nc ang pht trin, ICOR
thp t 3-5 do thiu vn, tha lao ng nn c th v cn phi s dng lao ng
thay th cho vn, do s dng cng ngh km hin i, gi r. Thng thng, ICOR
trong nng nghip thp hn trong cng nghip, ICOR trong giai on chuyn i c
ch ch yu do tn dng ngun lc.
3.2.2. Nng sut lao ng
Nng sut lao ng l vic so snh hiu qu u ra vi ngun lc u vongun nhn lc. Nng sut lao ng l biu hin hiu qu lao ng c ch ca con
ngi trong mt n v thi gian, l ni n hiu qu hot ng sn xut ca con
ngi trong mt n v thi gian nht nh.
c trng ca nng sut lao ng:
Con s bnh qun v tnh bnh qun cho mt n v thi gian hoc thi
gian bnh qun tnh cho mt n v sn phm.
Ch tnh cho nhng i tng , nhng khu vc sn xut kinh doan, ni
c sn xut sn phm c th.
-

Phn nh hiu qu hot ng ca con ngi, l ch tiu cht lng.

Nng sut lao ng c vai tr to ln do to ra thu nhp v sc mua c kh


nng thanh ton, lm tng tiu th trong nc - ng lc ca tng trng kinh t,
l cu cnh ca tng trng kinh t trc nhng bt n bn ngoi.
Nng sut lao ng c ngha quan trng i vi c nhn ngi lao ng,
doanh nghip v c x hi. Nng cao nng sut lao ng l qu trnh lm tng nng
lc sn xut ca ngi lao ng, tng nng sut ca my mc v lm tng s lng
sn phm lm ra trong mt n v thi gian do lm gim thi gian hao ph sn
xut ra sn phm. Tng nng sut lao ng l s thay i v cch thc lao ng, lm
gim nh lao ng, tng s lng sn phm, l c s cho ngi lao ng nng cao
thu nhp, gn kt ngi lao ng vi doanh nghip, to ng lc cho ngi lao ng
10

hng say lm vic hn, tng nng sut lao ng c nhn lm tng nng sut chung
ton x hi v to iu kin tng trng kinh t.
Nng sut lao ng tng to iu kin cc doanh nghip trong nc gim
gi thnh sn phm, h gi c , tng tch ly, ci thin i sng ngi lao ng v
ginh thng li trong cnh tranh, pht trin sn xut kinh doanh, m rng th trng
lm gia tng sn lng trong nc v c th xut khu ra nc ngoi, thc y tng
trng kinh t.
Nng sut lao ng l con ng tng tng sn phm x hi khng c gii
hn, con ng lm giu cho mi quc gia v cc thnh vin trong x hi. Nh tng
nng sut lao ng m khi lng sn phm vt cht v dch v cho x hi, doanh
thu v li nhun tng. Nng sut lao ng tng ln l c s cho tch ly ti sn xut
x hi v tng cng qu tiu dng, tha mn nhu cu x hi, to iu kin tng
trng kinh t.
3.2.3. Ch s TFP
Ch s TFP ( nng sut cc nhn t tng hp) l ch tiu phn nh kt qu sn
xut mang li do nng cao hiu qu s dng vn v lao ng, nh vo tc ng lao
ng ca cng nhn,.. ( gi chung l cc nhn t tng hp)
i vi ngi lao ng, nng cao TFP s c gp phn nng lng, nng
thng, iu kin lao ng c c thin, cng vic n nh hn. i vi doanh
nghip th c kh nng m rng ti sn xut. Cn i vi nn kinh t s y nhanh
tc tng trng kinh t, nng cao sc cnh trang trn trng quc t, nng cao
phc li x hi.
Tc tng TFP =
Tc tng GTGT ( tc tng GTGT do VC ng gp + Tc tng
GTGT do lao ng ng gp)
GTGT: gi tr gia tng
VC: vn c nh
3.3. Theo yu t u ra
V pha u ra, t gc kinh t thun ty, bo m s n nh v tnh
bn vng cho bn thn tng trng, chc chn phi xem xt nhiu vn nh vn
tiu th sn phm hng ha v dch v, ti u t v phn b ngun lc... Ring v
pha u ra ca tng trng phc v cho con ngi, ngha l v cc kha cnh ca
tng trng lin quan n cht lng cuc sng, n cc lnh vc x hi v mi
trng, tng bc ngi ta a vo s dng cc tiu ch khc nhau, trong s
c l c bit n nhiu nht l tiu ch tng hp "Ch s pht trin con ngi 11

HDI" (c cng b hng nm trong Bo co pht trin con ngi ca UNDP, bt


u t 1990). Gn y, nhiu ti liu ni n "Ch s thnh vng kinh t bn vng"
(ISEW), do mt nhm hc gi M xut cui thp nin 80 ca th k trc, vi
tng hnh thnh mt thc o mi thay th cho GDP (cn c gi l "GDP
xanh"). Ngoi ra, mt s tiu ch c th khc v y t, gio dc, xa i gim ngho
v tiu ch c th nh gi v mi trng cng c p dng vi mc khc
nhau. Tip theo chng ta s tm hiu su hn v mt s tiu ch trong s .
3.3.1. Kha cnh cht lng cuc sng
a) Ch s pht trin con ngi (HDI)
HDI l mt ch s o lng thng nht cc mc tiu kinh t-x hi cn t
c v phn nh ton b cc kha cnh ca cuc sng. HDI phn nh mc trung
bnh t c ca mt nc v cc nng lc c bn ca con ngi.
Ch s pht trin con ngi HDI cha ng ba yu t phn nh tng ng
ba kha cnh thuc v nng lc pht trin con ngi, gm:
-

Thu nhp: mc sng o bng thu nhp quc dn bnh qun u ngi.

Tri thc hay trnh dn tr vi hai tiu thc: t l ngi ln bit ch


v t l nhp hc.
-

Sc khe: c o bng tui th trung bnh


Mi quan h gia tng trng kinh t vi pht trin con ngi

Gia tng trng kinh t vi ch s HDI c mi quan h vi nhau. Tng


trng kinh t l qu trnh to thu nhp, tr thnh iu kin hng u trong vic
nng cht lng cuc sng, mc sng trong dn c cng vi vic phn phi hp l
kt qu ca tng trng. Thng thng, cc nc c mc thu nhp trung bnh cao
hn th t l t vong tr s sinh thp hn, tui th trung bnh c xu hng cao hn.
Tng trng kinh t l s gia tng v thu nhp ca nn kinh t trong mt khong
thi gian nht nh. Con ngi c thu nhp cao hn th c iu kin o to, nng
cao trnh ca mnh hay trnh dn tr v gio dc cao hn. T cc yu t trn th
c ch s HDI cao hn.
-

Gia th hng HDI v thc o tng trng kinh t GNI/ngi

Nhng nc c th hng theo GNI tr th hng HDI l dng phn nh cc


nc ny quan tm nhiu n pht trin con ngi, ch trng s dng thnh qu
tng trng kinh t ci thin cuc sng con ngi. Mc chnh lch ny c th
lm c s cho vic iu chnh chnh sch nhm to kh nng ti nh hng cc
ngun lc nhm pht trin con ngi. Vi php tr th hng xp loi theo thu nhp
12

bnh qun u ngi cho th hng HDI nhn gi tr dng th hin s lan ta tch
cc ca tng trng kinh t n pht trin con ngi.
- Gia th hng HDI v thc o tng trng kinh t GNI/ngi
Nhng nc c th hng theo GNI tr th hng HDI l dng phn nh cc
nc ny quan tm nhiu n pht trin con ngi, ch trng s dng thnh qu
tng trng kinh t ci thin cuc sng con ngi. Mc chnh lch ny c th
lm c s cho vic iu chnh chnh sch nhm to kh nng ti nh hng cc
ngun lc nhm pht trin con ngi. Vi php tr th hng xp loi theo thu nhp
bnh qun u ngi cho th hng HDI nhn gi tr dng th hin s lan ta tch
cc ca tng trng kinh t n pht trin con ngi.
- H s tng trng v con ngi GHR
H s o co gin ca thnh tu pht trin con ngi vi tng trng kinh
t o lng nhp cm hay tc chuyn i li ch ca tng trng n pht
trin con ngi.
% HDI
GHR =

( y l GNI/ ngi)
% y

H s ny cng cao th hin hiu qu tng trng v mc tiu pht trin con
ngi c nh gi cng cao.
Nu GHR>0 cho thy pht trin con ngi ang c ci thin nh vo tng
trng kinh t .
Nu GHR<0 cho thy tng trng kinh t khng phi ng lc chnh gip
nng cao cht lng cuc sng con ngi.
- ng vnh ai pht trin con ngi
ng vnh ai pht trin con ngi l tp hp tt c cc im, m mi
im ch s HDI cao nht tng ng vi mi mc thu nhp, hay ti tng
trng thu nhp t c mc hiu qu nht trong vic chuyn ha thnh cc thnh
tu pht trin con ngi.
Nu ch s HDI cng nm gn ng vnh ai pht trin con ngi th quc
gia c trnh pht trin cng st vi mc pht trin cao nht hin c tng ng
mc thu nhp t c. Xy dng v s dng ng vnh ai pht trin con ngi
cung cp cho mt quc gia c ci nhn tng th v trnh pht trin con ngi hin
ti ca mnh nh nh nc v ngi dn c th a ra nhng chnh sch hp l
nhm thc hin s lan ta ca tng trng n pht trin con ngi.
b) Ch s GDP xanh
13

GDP phn nh chnh xc nht kt qu sn xut v dch v ca nn kinh t ,


tuy vy ch s ny cha pahir hon ho khi s dng phn tch v nh gi tng
trng. Qu trnh tng trng kinh t cng ng thi tng s dng ti nguyn thin
nhin, nhim mi trng v suy gim sinh thi. Th nhng GDP ch phn nh tng
s u ra ca nn kinh t m khng lnh n ph tn v mi trng v h sinh thi.
Ngy nay, tng trng bn vng vi s pht trin trn ba cc: Kinh t - X hi - Mi
trng ang tr thnh xu th ph bin ca hu ht cc quc gia trn th gii. Nhng
nghin cu gn y u cho thy c s lin quan cht ch gia tng trng kinh t
vi vn nhim mi trng v s dng ti nguyn. Yu t ti nguyn v mi
trng chnh l mt trong nhng tiu ch nh gi tng trng cht lng.Nhiu
nc pht trin xem xt n nhng thit hi mi trng v s suy gim ti
nguyn trong tng trng kinh t, n lc gim thiu cc thit hi ny trong qu trnh
tng trng. T , khi nim tng trng kinh t xanh( GDP) hnh thnh.
GDP xanh phn nh mi quan h gia kinh t vi mi trng, l thc o
tng trng bn vng. GDP xanh phn nh s tng trng ca mt quc gia mt
cch ton din v kinh t, x hi v mi trng. GDP xanh chnh l phn cn li ca
GDP thun sau khi tr cc chi ph do tiu dng ti nguyn v mt mt v mi
trng do cc hot ng kinh t.
Trong cc hot ng kinh t ca con ngi tc ng n mi trng xt
v qu trnh sn xut ny th hin c u vo v u ra.
Tng trng kinh t ca cc nc ang pht trin trong nhng thp k qua
ch yu da vo khai thc ti nguyn thin nhin, tng trng lin quan n cc
ngnh cng nghip gy nhim v cng s dng lng cao. Ch s GDP xanh
cho php chng ta c c nhng chnh sch tng trng bn vng hn, trnh tnh
trng tng trng bt chp mi gi.
c) Ch s thnh vng kinh t bn vng (ISEW)
thc c nhng hn ch ca ch tiu GDP trong vic o lng, nh gi
cht lng tng trng, nht l v nhng kha cnh lin quan n cht lng cuc
sng v i hi ca pht trin bn vng, trong nhng nm gn y, cc hc gi trn
th gii nghin cu xut nhiu tiu ch v phng php nh gi khc nhau,
trong s tiu ch mang tnh tng hp c ni n nhiu l ISEW.
Sau khi c xng nm 1989, ch s ny c b sung, hon thin,
tng bc ng dng M v mt s nc cng nghip chu u. y thc cht l
mt cch chnh l li s liu thng k GDP thng thng lu nay. Cn c chnh
l l da trn tnh cht ca cc hot ng kinh t: ch nhng li ch kinh t thc s
mi c cng vo, k c li ch t cc hot ng khng pht sinh tin nh cng
vic ni tr. Trong khi , nhng chi ph pht sinh trong qu trnh pht trin kinh t,
14

k c chi ph v mt x hi v mi trng, m khng ng gp g vo cht lng


cuc sng s c tr ra. ng thi, trong khi tnh ton ch s ISEW, ngi ta
khng da trn gi tr lm ra m cn c vo chi tiu do ngi dn trong nc b ra
th hng hng ha v dch v. iu i hi ch s ISEW phi c iu
chnh gim tng ng vi mc mt cn i trong phn phi thu nhp.
3.3.2. Theo gc kinh t thun
Theo gc ny, ch tiu nh gi tng trng kinh t c s dng nhiu
nht hin nay l tiu th sn phm. Ch tiu tiu th sn phm khng ch quyt
nh n s thnh vng ca doanh nghip m cn c tc ng n s tng trng
bn vng ca t nc.
Khi nim: theo ngha hp: Tiu th sn phm hng ha c hiu nh l
hot ng bn hng l vic chuyn quyn s hu hng ha ca doanh nghip cho
khch hng ng thi thu tin v.
Vai tr ca tiu th sn phm:
-

i vi doanh nghip:

y mnh tiu th sn phm l iu kin doanh nghip thc hin ti sn


xut, u t i mi dy chuyn cng ngh, m rng quy m sn xut.
Thng qua tiu th hng ha, cc doanh nghip s xy dng c cc k
hoch kinh doanh ph hp, t hiu qu cao do h d on c nhu cu ca x hi
trong thi gian ti.
-

i vi x hi:

Tiu th sn phm hng ha c vai tr trong vic cn i gia cung v cu,


v nn kinh t l mt th thng nht vi nhng cn bng, nhng tng quan t l
nht nh. Sn phm hng ha c tiu th to iu kin cho hot ng sn xut
kinh doanh din ra bnh thng tri try trnh c s mt cn i, gi c bnh
n trong x hi.
Mc tiu th sn phm ca ngi tiu dng trong nc c tc ng mnh
n nn kinh t. Nu tnh hnh tiu th sn phm ca cc doanh nghip cao, n inh
gip cho nn ti chnh ca cng ty vng mnh v thc hin tt ngha v i vi nh
nc ( np thu, vn mi trng,..). y l yu t tc ng mnh n ch s gi
tiu dng, nh hng n n nh v m, thc y tng trng kinh t. Ngc li,
nu qu trnh tiu th sn phm ca cc doanh nghip khng tt th s l nguyn
nhn km hm kinh t, c bit l cc mt hng nh: xng du, in, gi dch v y
t,....

15

III. Cc nhn t nh hng n tng trng kinh t


1. Cc nhn t kinh t
1.1. Cc nhn t tc ng trc tip ti tng cung
Theo quan im hin i: Y= F(K,L,TFP)
Vn (K) v lao ng (L) c xem nh cc yu t vt cht c th lng ha
c mc tc ng ca n n tng trng kinh t v c coi l nhng nhn t
tng trng theo chiu rng, phn nh tng thu nhp da vo tng quy m vn, s
lng ngun lao ng v khai thc ti nguyn thin nhin. TFP c coi l yu t
phi vt cht tc ng n tng trng, c coi l yu t tng trng theo chiu su,
l s gia tng thu nhp do tc ng ca cng ngh n hiu qu s dng cc yu t
u vo: nng cao nng sut lao ng, nng cao hiu qu s dng vn.
C ch tc ng ca cc yu t ngun lc n tng trng kinh t:

Ban u, im cn bng ca nn kinh t l Eo vi mc gi PLo v thu nhp


Yo.
Trng hp 1: V mt l do no m cc yu t ngun lc thay i tng
ln (tng my mc thit b, tng quy m lc lng lao ng,) th tng cung tng
ln, ng ASo dch phi sang ng AS1, im cn bng dch chuyn t Eo
xung E1 (Y1>Yo, PL1<Plo), tc l thu nhp tng ln v mc gi gim i.

16

Trng hp 2: V mt l do no m cc yu t ngun lc thay i gim


lm cho tng cung gim, ASo dch tri sang AS2, im cn bng dch chuyn t Eo
sang E2 ( Y2<Yo, PL2>Plo), tc l thu nhp gim i, mc gi tng ln.
Theo phn tch trn, s thay i cc ngun lc tham gia hot ng kinh t, s
lm cho thu nhp v mc gi c chung s thay i ng bin (vi gi thit cc yu t
khc khng i). Nu nn kinh t c lm pht th chnh ph nn tc ng v pha
cung v lc cn lm cho mc gi gim xung, cn nu nn kinh t thiu pht th
nn tc ng v pha cu.
1.2. Cc nhn t tc ng ti tng cu
Yu t lin quan trc tip n u ra ca nn kinh t chnh l kh nng chi
tiu, sc mua v nng lc thanh ton.
Y= C + G + I + NX
- Chi cho tiu dng c nhn (C): bao gm cc khon chi c nh, chi thng
xuyn v cc khon chi tiu tiu khc ngoi d kin pht sinh. Chi cho
tiu dng c nhn ph thuc vo tng thu nhp kh dng (DI) v xu hng
tiu dng bin.
- Chi tiu ca chnh ph (G): bao gm cc khon mc chi mua hng ha v
dch v ca chnh ph. Ngun chi tiu ca chnh ph ph thuc vo kh
nng thu ngn sch bao gm ch yu l cc khon thu t thu v l ph.
- Chi cho u t (I): bao gm cc khon chi tiu cho cc nhu cu u t ca
cc doanh nghip v cc n v kinh t (u t vn c nh v u t vn
lu ng). Ngun chi tiu cho u t c ly t kh nng tit kim t cc
khu vc ca nn kinh t, trong u t khi phc tc l b p gi tr
hao mn c ly t qu khu hao cn u t thun ty c ly t cc
khon tit kim ca khu vc nh nc, cc h gia nh v doanh nghip.
- Hot ng xut nhp khu (NX = X-M): gi tr hng ha xut khu l cc
khon phi chi tiu cho yu t ngun lc trong nc, gi tr nhp khu l
gi tr ca cc loi hng ha s dng trong nc nhng li khng phi b
ra cc khon chi ph cho cc yu t ngun lc trong nc nn chnh lch
gia kim ngch xut v nhp khu (NX) chnh l khon chi ph rng phi
b ra cho quan h thng mi quc t.
C ch tc ng ca tng cu n tng trng kinh t:

17

Ban u, im cn bng ca nn kinh t l Eo (Yo, PLo).


Trng hp 1: v mt l do no lm cho mt trong 4 yu t tng cu thay
i theo hng tng ln, lm cho tng cu tng ln, ng ADo dch ln trn (AD1).
=> Eo dch chuyn ln E1 => Y tng t Yo n Y1, gi tng PLo n PL1. => tng
trng kinh t km theo gi tng.
Trng hp 2: v mt l do no lm cho mt trong 4 yu t tng cu thay
i theo hng gim xung, lm cho tng cu gim, ng ADo dch tri (AD2). =>
Eo dch chuyn n E2 => Y gim t Yo n Y2, gi gim PLo n PL2.
2. Cc nhn t phi kinh t
Khc vi cc yu t kinh t, cc nhn t phi kinh t c nh hng gin tip
v khng th lng ha c th c mc tc ng ca n n tng trng kinh t.
Cc nhn t phi kinh t khng tc ng mt cch ring r m mang tnh tng
hp, an xen vo nhau. C rt nhiu nhn t phi kinh t tc ng n tng trng v
pht trin:
- c im vn ha - x hi: y l nhn t quan trng c tc ng nhiu
ti qua trnh pht trin ca t nc. Nhn t ny bao trm nhiu mt t
tri thc ph thng n cc tch lu tinh hoa ca nhn loi v khoa hc,
cng ngh, vn hc, li sng v cch ng x trong quan h giao tip,
nhng phong tc tp qun v.vTrnh vn ha cao ng ngha vi trnh
vn minh cao ca mi quc gia. Trnh vn ha ca mi dn tc l
nhn t c bn to ra cc yu t v cht lng lao ng, ca k thut, ca
trnh kinh t - x hi. to dng qu trnh tng trng v pht trin
18

bn vng th u t cho s nghip pht trin vn ha phi c coi l


nhng u t cn thit nht v i trc mt bc so vi u t sn xut.
- Nhn t chnh tr - kinh t - x hi: Chnh tr - kinh t - x hi ca 1 quc
gia to hnh lang php l v mi trng x hi cho cc nh u t. Mt
th ch chnh tr - kinh t - x hi n nh v mm do s to iu kin
i mi lin tc c cu v cng ngh sn xut ph hp vi nhng iu
kin thc t, to ra tc tng trng v pht trin nhanh chng. Ngc
li, mt th ch khng ph hp s gy cn tr, mt n nh, ph v nhng
mi quan h kinh t c bn lm cho nn kinh t ri vo khng hong, suy
thoi hoc gy ra nhng xung t chnh tr - x hi.
- C cu dn tc: s pht trin ca tng th kinh t c th em li nhng
bin i c li cho dn tc ny nhng li bt li cho dn tc kia. V vy
phi ly tiu chun bnh ng cng c li cho tt c cc dn tc, nhng li
bo tn c bn sc ring v cc truyn thng tt p ca mi dn tc,
khc phc cc xung t mt n nh chung ca cng ng. iu s to
iu kin thun li cho qu trnh tng trng v pht trin.
- C cu tn gio: nhng thc tn gio thng l c hu, t thay i theo
s pht trin kinh t - x hi. Nhng thin kin ca tn gio c nh hng
ti s tin b x hi ty theo mc , song c th l s ha hp, nu c
chnh sch ng n ca chnh ph.
- S tham gia ca cng ng: Dn ch v pht trin l hai vn c tnh
tng h ln nhau. S pht trin lm tng thm nng lc thc thc hin
quyn dn ch ca cng ng dn c trong x hi. S tham gia cng ng
l nhn t m bo tnh bn vng v tnh ng lc cho pht trin kinh t,
x hi. s tham gia ca cng ng tht s c hiu qu th cn thit pi
c c ch xc nh mc tham gia ca dn c trong cc hot ng pht
trin v phi gn lin vi cc hnh thc t chc tham gia c th nh: cng
on, cc hip hi trn a bn dn c, cc hi ng trong c s gp
mt ca thnh phn dn c.

19

CHNG 2: THC TRNG TNG TRNG KINH


T VIT NAM GIAI ON 2001 - 2013
I. Tng quan v thc trng tng trng kinh t giai on 2001
2013
1. Tc tng trng kinh t
i vi Vit Nam, tng trng kinh t c tm quan trng hng u trong th
k XXI, khng ch do xut pht im ca nc ta cn thp, phi tng trng nhanh
chng nguy c tt hu xa hn v kinh t, sm a nc ta ra khi tnh trng
km pht trin, lm tin thc hin nhiu mc tiu kinh t - x hi khc.
Trong hn 20 nm qua, Vit Nam t c thnh tch n tng v tng
trng kinh t. T nm 1991 n nay, nn kinh t Vit Nam tri qua bn thi k
tng trng khc nhau. Thi k 1991 1996, nn kinh t tng trng cao do tc
ng ca nhiu ci cch trong nc cng nh do s gia tng mnh m ca thng
mi v u t nc ngoi t qu trnh hi nhp kinh t quc t. Thi k 1997
1999, tng trng gim st do tc ng ca cuc khng hong ti chnh tin t chu
, to nn s gim st t ngt v thng mi v u t. Thi k 2000 2007, nn
kinh t phc hi v tng trng tr li nh nhng ci cch su rng hn trong nc
v hi nhp tch cc hn vo nn kinh t th gii. T 2008 n nay, nn kinh t li
suy gim do nhng bt n kinh t v m trong nc v do tc ng ca cuc khng
hong kinh t ton cu. Nh vy c th khng nh rng kinh t Vit Nam trong
nhng nm va qua ph thuc rt ln vi nhng nhn t t bn ngoi xut nhp
khu v u t nc ngoi cng nh rt d b tn thng khi nhng tiu cc t
bn ngoi lm nh hng n cc nhn t ny. Bn qu trnh ny c th hin r
qua cc s liu thng k sau:
Biu 1: Tc tng trng GDP giai on 2001-2013
(n v tnh: %)
12
9.549.34
10
8.658.078.84
8.46
8.15
7.798.448.23
6.796.897.087.34
6.78
8
6.31
5.96
5.89
5.76
5.32
5.035.42
4.77
6
4
2
0

Tc tng trng GDP giai on 2001-2013(%)

20

Ngun: Tng cc thng k.

Tc tng trng bnh qun nm thi k 2001-2013 t 6,84% thp hn so


vi mc 7,58% ca giai on 1991 - 2000, tc tng trng nhn chung cha tht
s n nh, trong tng trng cao vo nhng nm 2004-2007 v tng trng thp
nhng nm 2001 v 2008-2013. Tnh bnh qun c giai on 2001-2013, tc
tng trng kinh t t 7,17%/nm. C th ni, tc tng trng kinh t ca Vit
Nam trong hn 20 nm qua thuc loi cao hn so vi cc nc v vng lnh th.
Thi k 2001 - 2007 chng kin tng trng li ca nn kinh t. Sau khi
cuc khng hong ti chnh tin t chu lng xung, cng vi cc chng trnh
ci cch hng vo ci t c cu kinh t, tc c phn ha cc doanh nghip nh
nc tng ln. Tc tng trng tng t 6,89% nm 2001 ln 8,44% nm 2005,
8,23% nm 2006. C th, tng trng kinh t phc hi nhanh t 2002, tc tng
u qua cc nm. ng ch l trong giai on ny, hiu ng tch cc t cc bin
php ci cch kinh t c thc hin trong thp nin 1990 cn kit. Nhng thay
vo , trong iu kin nn kinh t th gii tng trng nng, xut khu v chnh
sch kinh t (chnh sch tin t v chnh sch ti kha) m rng, c bit u t
cng tr thnh hai ng lc chnh ca tng trng. Nh vo nn kinh t tng kh
cao v t mc sn lng tim nng vo nm 2005 (Theo y ban Kinh t Quc hi,
2013)
Vi vic gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO), nm 2007, tc
tng trng at 8,46%. Theo nh gi ca Ngn hng Pht trin Chu ADB th
nm 2007 Vit Nam nm trong s cc quc gia c tc tng trng kinh t cao
trong khu vc. (Con s ny Trung Quc l 11,2%, Singapore l 7,5%, Phillipine l
6,6%, Indonesia l 6,2%, Malaysia l 5,6% v Thi Lan l 4%). Nhn chung trong
thi k ny, nhp tng trng cao v kh n nh.
Nm 2008, cuc khng hong ti chnh ton cu din ra, kinh t Vit Nam c
du hiu suy gim v chu tc ng nng n ca suy thoi kinh t ton cu. Tc
tng trng ca Vit Nam gim xung do cc th trng xut khu ln b nh
hng, sc mua trong nc gim. Tc tng trng nm 2008 gim ch cn
6,31%, nm 2009, gim cn 5,32%. Nm 2010, nn kinh t tng bc vt qua
kh khn v c s phc hi, tc tng trng kinh t cao hn so vi nm 2009, t
6,78%.
Giai on 2011 - 2013 l na u ca k hoch pht trin kinh t - x hi
giai on 2011-2015. Vi mc tiu n nh kinh t v m, kim sot lm pht, kinh
t tng trng vi tc thp. Nm 2012, kinh t - ti chnh ca Vit Nam tip tc
b nh hng bi s bt n ca kinh t th gii, do khng hong ti chnh v n
cng chu u cha c gii quyt. Do , tc tng trng nm 2012 gim
21

xung ch cn 5,03%. Nm 2013, nn kinh t c du hiu phc hi, tc tng


trng l 5,42% tuy cn thp nhng cao hn so vi 2012.
2. Mc ng gp ca cc ngnh, lnh vc vo tng trng kinh t giai on
2001 2013
Trong 13 nm qua, mc ng gp vo tng trng GDP ca nhm ngnh
Cng nghip v xy dng, Dch v lun cao hn nhm ngnh Nng, lm nghip v
thy sn. Mc ng gp ca cc nhm ngnh ph hp vi xu th pht trin ca
nn kinh t, c th thy r iu ny qua biu sau:
Biu 2: Tc tng trng GDP ca cc nhm ngnh kinh t
giai on 2001-2013

10.39
9.48

10.48 10.22 10.69 10.38 10.22


8.48

6.1

6.54
4.17

2.98

8.29

8.85
7.37

7.26
6.45

3.62

5.98
4.36

4.02

7.7
7.52
6.63
5.52

6.42

5.53

4.68
3.69

6.99

3.76
2.78

6.56
5.43

4.52
2.68

2.67

2012

2013

1.82

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Nng, lm nghip v thy sn

2008

2009

2010

Cng nghip v xy dng

2011

Dch v

Ngun: Tng cc thng k

Khu vc cng nghip v xy dng c tc tng cao nht, t trung bnh


nm 8,2%, so vi mc 7,19% nm ca ngnh dch v v 3,48% nm ca ngnh nng
nghip. Nhm ngnh Cng nghip v xy dng, Dch v cha bn vng, c xu
hng gim. Nhm ngnh dch v trong giai on 2001 2013 tng trung bnh
3,5%, nhm ngnh Cng nghip v xy dng gim 5,2%, nhm ngnh Nng, lm
nghip v thy sn gim 2,4%.
Nng nghip, lm nghip v thy sn.
Trong thi k 2001-2008, mc d nng nghip gp nhiu kh khn (do hn
hn ko di, dch cm gia cm lan rng, bo l xy ra lin tc), nhng nh thy
sn vn tng kh (trung bnh 11,4%), nn tnh chung tng trng ca nhm ngnh
nng - lm nghip v thy sn t bnh qun 4%/nm. Nm 2009, sn xut nng lm
nghip v thy sn gp nhiu kh khn do hn hn, su bnh v ma l xy ra mt
s a phng nn tc tng trng ca nhm ngnh nng nghip st gim, ch
22

cn 1,82%. Nm 2010, c ba b phn ca nhm ny u c s phc hi v tc


tng trng, tnh chung nhm ngnh nng nghip tng trng 2,78% so vi nm
2009. Nm 2011, tc tng trng ca ngnh li tng tr li mc 4%/nm. Tuy
nhin, tc ny ang c xu hng chm li khi ch t 2,68% nm 2012 v 2,67%
nm 2013.
Cng nghip v xy dng.
Bnh qun giai on 2001-2013 t 8,2%. T nm 2001 n nm 2007, tc
tng trng t 2 ch s (ch c nm 2002, t 9,48%). Nm 2008, do nh hng
ca suy thoi ton cu, tc tng trng ca ngnh cng nghip v xy dng gim
mnh ch cn 5,98%, nm 2009 t 5,52%. Nm 2010, tc tng trng ca nhm
ny c ci thin, t 7,7%. Tuy nhin, ba nm tip theo, tc tng trng li
gim xung mc xp x 5% (nm 2011 t 5,53%, nm 2012 t 4,52%, nm 2013
t 5,43%).
Tc tng trng cng nghip thi k ny t mc cao mt s ngnh ch
yu nh: than, ha cht, da, g, kim loi,c bit, trong nhng nm gn y, s
pht trin mnh m ca cc ngnh sn xut v lp rp t, xe my, thit b my tnh,
in,.. ng gp ng k vo tng trng ca ton ngnh.
Dch v.
Trong ba nm 2005-2007, GDP do nhm ngnh ny to ra tng trn 8%,
cao nht tnh t cuc khng hong ti chnh tin t chu xy ra (1997). Tuy nhin,
do nh hng ca cuc suy thoi kinh t m tc tng trng ca khu vc dch v
gim xung cn 7,37% nm 2008. Trong nhng nm gn y, Vit Nam ch
trng u t vo ngnh dch v song hiu qu cha cao, tc tng trng cn thp
( nm 2011, t 6,99%, nm 2012 gim xung cn 6,42% v nm 2013 l 6,56%), t
trng trong GDP ch khong 38-39%, thp hn so vi bnh din chung ca th gii
v thp hn nhiu nc trong khu vc ng Nam , nh Philippines, Thi Lan,
Malaysia, Indonesia.

II. Thc trng tng trng kinh t theo cc nhn t tc ng


1. Cc nhn t t pha cung
Nn kinh t nc ta trong giai on va qua tng trng kinh t theo chiu
rng da trn yu t vn l chnh, c th hin qua bng s liu v biu di
y:

23

Bng 1: ng gp ca cc nhn t u vo i vi tng trng GDP giai


on 20012013
Tc
tng
trng
GDP

Theo im phn trm (%)

Theo t l phn trm (%)

TFP

TFP

2001
2005

7.2

3.6

0.5

3.1

49

43

2006
2010

6.8

5.4

1.8

-0.4

80

26

-6

2011
2013

5.8

3.5

1.4

0.9

60

24

16

Ngun: www.gso.gov.vn

Biu 3: T l ng gp ca cc yu t u vo n tng trng


GDP giai on 2001-2013 (n v: %)
100
83.2

80

68.8

66.1

60
40

84.1

55.5
41.1

44.5

46.3

45.2

29.6
29.3

28.5
27

28.1
25.6

30.7
24.1

20

43.5
34.8
21.7

59.2 55.8

47.3
31.4
21.3

18.4
15.5

25.1

28.5

23.1

26.2
18.3

8.1

30.9
9.9

27.1
17.1

0
2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

-20
Vn

2008-8.32009-12.6
2010

Lao ng

2011

2012

2013

TFP

Ngun: M hnh tng trng kinh t Vit Nam 2011 2020, y ban kinh t Quc
hi, Trng i hc Kinh t Quc dn (2012), Nin gim Thng k (2013).

Nhn chung t biu trn ta thy xu hng ca cc yu t vn, lao ng v


nng sut tng hp tc ng ti tng trng trong giai on t 2001 - 2013. T l
vn ng gp vo tng trng trong giai on ny c xu hng tng, t 41,1% nm
2001 ln n 55,8% nm 2013, tng 14,7%. T l ng gp ca lao ng c xu
hng gim t 29,6% (2001) xung cn 17,1% (2013), gim 12,5%. T l ng gp
ca TFP cng c xu hng gim nh, t 29,3% (2001) xung cn 27,1% (2013). V
24

qua s liu thng k ny, t l ng gp ca vn vo tng trng chim t trng ln


nht, lun cao hn mc ng gp ca lao ng v nhn t nng sut tng hp.
Qua bng s liu trn, ta c th tnh c t l phn trm ng gp ca TFP
trung bnh vo tc tng trng GDP giai on 2001 2013 l xp x 18,5%; t l
ng gp trung bnh ca lao ng vo GDP l 25,3% v t l ng gp trung bnh
ca vn vo tng trng giai on ny l 56,2%.
- V yu t vn:
T giai on 2001 - 2005 n 2011 - 2013, ng gp ca K vo tng trng
tng t 49% ln 60% (tng 11%). Trong giai on t nm 2001 2006 nhn
chung th t trng ng gp ca vn vo GDP lun n inh mc cao, khng c s
thay i ng k no, c th l nm 2001 l 41,1% n nm 2006 l 43,5%. Nhng
t nm 2007 tr i, ng gp ca nhn t vn vo tng trng c nhng bin
ng ng k. ng gp ca nhn t vn vo tng trng trong nhng nm 2006 2010 chim trn 50%, thm ch gn 60% m nh im l nm 2008 v nm 2009
ng gp ca nhn t vn vo tng trng kinh t tng ln ti 83,2% v 84,1%; cao
hn hn ng gp ca nhn t lao ng v cc nhn t nng sut tng hp (TFP).
Nh vy c th thy nn kinh t Vit Nam ch yu vn tng trng da vo vn u
t; m hnh tng trng hin nay l tng trng theo chiu rng (da trn s m
rng ngun vn u t), cha ch trng n tng trng theo chiu su (tng trng
da trn vic ci thin nng sut, cht lng, nng lc cnh tranh). Chng ta tng
trng phn ln da trn s gia tng v quy m vn nhng hiu qu s dng vn l
khng cao, h s ICOR cao trong khi nc ta vn l nc c trnh cng ngh
thp, gy tht thot ngun lc, bn cnh lm gia tng nguy c v lm pht, gy
bt n kinh t v m lm cho cng tc qun l, iu tit cc k kh khn.
R rng tng trng cao vi mt nn kinh t quy m nh l mt iu cn
thit nhng m hnh tng trng theo chiu rng m khng ch pht trin theo
chiu su dng nh s l khng bn vng khi m mc hp th ca nn kinh t
suy gim v nhng tc ng tiu cc ca mi trng bn ngoi ti mt nn kinh t
pht trin qu cao trong mt thi gian di.
Thc t chng minh trong giai on t 2009 n nay, m hnh ny khng
cn ph hp. Tng trng l chng li v bc l qu nhiu nhng nguy c nh lm
pht, sn xut tr tr, u t khng hiu qu... do thm dng vn. T nm 2009 tr i
ti nay, t trng ng gp ca vn vo tng trng gim mnh trong giai on t
nm 2009 2011, t 84,1% nm 2009 cn 55,5% nm 2011 v hu nh khng c
s ci thin ng k cho ti nay, c th l nm 2013 vn l 55,8%. S thay i ny
c l 1 phn chng ta qu ph thuc vo ngun vn t cc t chc tn dng m
xem nh cc ngun huy ng vn khc m l ra c th s dng hiu qu hn, ng
25

thi do hiu qu s dng vn thp, h s ICOR cao, vn u t cho khu vc nh


nc th s dng km hiu qu, tht thot v lng ph ln, hiu qu s dng v gii
ngn cc ngun vn u t nc ngoi thp, cc chnh sch u i v thu ht vn
u t nc ngoi hn ch, h thng lut php cn cha c hon thin, ph hp
vi thng l quc t. Ngoi ra, cuc khng hong kinh t - ti chnh th gii cng tc
ng mnh m ti ngun vn u t nc ngoi vo Vit Nam.
- V yu t lao ng:
T giai on 2001 - 2005 n 2011 2013, ng gp ca L vo tng trng
tng t 7% ln 24 % (tng 14%). Nhng trong s bin ng v ng gp ca L vo
tng trng kinh t khng c s bin ng mnh m v r rt trong giai on t nm
2001 2013. Nhng nhn chung, ng gp ca L vo tng trng c s thay i
nht nh khng ng k l do cung lao ng ca Vit Nam nhn chung ln hn cu,
L cn l yu t ngun lc di do trong nn kinh t, cht lng ngun nhn lc c
s thay i nhng khng nhiu cht lng ngun nhn lc ca Vit Nam vn b
nh gi l thp, v vy ng gp ca L vo tng trng khng c bin ng nhiu.
- V yu t TFP:
T nm 2001 n 2013, TFP gim t 29,3% xung cn 27,1% (gim
2,2%). C th nhn vo cc nm, t nm 2001 n 2006 khng c s thay i nhiu,
vo nm 2005 l cao nht l 34,8%. Trong giai on 2001 - 2005, c bit vo nm
2005, Quc hi thng qua nhiu o lut quan trng nhm ci thin hn na mi
trng u t, kinh doanh, trong c Lut u t (chung) v Lut Doanh nghip
(thng nht). Trin vng tng i lc quan v s pht trin kinh t ca Vit Nam
cng vi vic thc hin cc cam kt song phng v a phng trong tin trnh hi
nhp kinh t quc t cng to iu kin u t trong nc v nc ngoi, ng
thi c c hi tip cn cc cng ngh hin i do gp phn lm tng nhn t nng
sut tng hp v t ng gp vo tng trng kinh t.
Tuy nhin sau , nhn t TFP li c xu hng gim xung, do mt phn l
kinh t Vit Nam chu nh hng ca cuc khng hong kinh t ti chnh ton cu,
c bit trong 2 nm 2008 v 2009 th TFP xung mc m, nm 2008 l -8,3% v
2009 l -12,6%. iu ny c th gii thch do trong 2 nm ny, c nc ang hng
ti 1000 nm thng long, do cn thu ht nhiu vn xy dng c s h tng,
y nhanh cc cng trnh kp tin , v vy t l vn trong nhng nm ny
tng cao ln t t l TFP; v mt phn TFP trong 2 nm ny m l do nng sut lao
ng c tc gim trong nm 2008, 2009.
Sau n nm 2010 TFP c du hiu tng kh nhanh, t -12,6% ln n
8,1% (tng 20,7%) v n 2011 l 18,3%. Tng trng kinh t kh quan trong nm
2010. ng lu l sn xut cng nghip phc hi n tng, tng trng gn 14%.
26

Tuy vy, cht lng tng trng vn ang mc thp. u t khu vc nh nc


gip duy tr tng trng trong nm 2010.
Nhng nm sau 2009 n 2013, nhn chung t l yu t TFP tng tr li, nn
kinh t Vit Nam ang dn phc hi sau nh hng ca cuc khng hong, iu ny
ph hp vi iu kin nn kinh t nc ta chuyn i m hnh, thc hin pht
trin theo chiu su.
Nhn vo mc ng gp trung bnh ca 3 yu t vn, lao ng v nng
sut tng hp, ta thy yu t nng sut tng hp chim t trng cn t trong hai yu
t cn li. T s liu ny cho thy tng trng kinh t Vit Nam trong giai on
2001 2013 ch yu l do cc yu t vn v lao ng ng gp, tc l tng trng
cn theo chiu rng. T l ng gp trung bnh ca 2 yu t ny chim ti hn 2/3
mc ng gp vo tng trng (chim 81,6%), mc ng gp ca yu t TFP
cha n trong tng 3 yu t (chim 18,4%). c bit, yu t vn trong giai on
2001 - 2006 ng gp 3,6 im phn trm, vi t l tng t 41,1% (nm 2001) ln
n 47,3% (nm 2006), v nht l nm 2009 ln ti 84,1%. Trong giai on
2011-2013, t l ng gp ca yu t vn c gim, v trung bnh l 60%.
Nhn vo biu th vai tr ca vn cho tng trng giai on 2001-2013 c
mi quan h ngc chiu vi nhn t nng sut tng hp. iu ny c chng t
qua mi quan h tng quan gia cc yu t:

Ngun: nhm t tnh ton.

Nh trong bng h s tng quan, ta thy TFP c mi tng quan ngc


chiu vi vn, v gi tr h s ny kh ln (gn bng 1), cho thy tng trng cn
ph thuc qu ln vo s gia tng ca vn, khi vn tng th mi c tng trng, cn
khi vn gim xung th tng trng cng gim theo, s tng trng khng c s ch
trng n hiu qu s dng vn.
2. Cc nhn t t pha cu
Nn kinh t nc ta trong giai on 2005 2010 tng trng ch yu da
vo tiu dng t nhn, mc ng gp ca chi tiu chnh ph vo GDP nhn chung
tng i nh, v xut khu rng mc thp, iu ny c th thy r qua biu
sau:
27

Biu 4: Mc ng gp ca cc nhn t tc ng ti tng cu nn


kinh t

T biu trn ta c th thy, trong 4 yu t u ra th yu t xut khu rng


l c ng gp nh nht i vi tng trng cn yu t tiu dng t nhn c ng
gp ln nht v ng gp ca yu t u t vo tng trng cng tng i ln. C
th l nh trong giai on t nm 2005 2010 th ng gp ca tiu dng t nhn
i vi tng trng kinh t l 66,4%, ca u t l 42,18%, ca tiu dng chnh ph
l 6,72% v ca xut khu rng l -15,3%.
Vic ng gp ca thnh phn xut khu rng mang du m c th gii thch
bi trong giai on t 2005 2010, Vit Nam lun trong tnh trng nhp siu. T
nm 2006 n nm 2010 th ng gp ca xut khu rng vo tng trng lun
mc m, v c xu hng gim qua tng nm c th l nm 2006 l -7,32% th ti
nm 2010 gim xung -16,92%. Nh ta bit, t nm 2006 Vit Nam bt u tin
trnh gia nhp WTO v ti nm 2007 th Vit Nam chnh thc gia nhp WTO, t
phi ni lng cc hng ro thu quan v phi thu quan, t m kim ngch nhp
khu tng ln, trong khi kim ngch xut khu cng c nhng s thay i ln
nhng khng b p li kim ngch nhp khu khin thm ht cn cn thng mi
tng ln. Tng trng xut khu rng hin ang mang du m do nhp siu gia tng
mnh c v quy m, c v t l so vi xut khu. Nhp siu c v hng ha, c v
dch v. Ring v hng ha, nm 2007 ln gp 2,5 ln nm 2006.
- Tiu dng t nhn:

28

Tiu dng t nhn cho ti nay vn lun l thnh phn quan trng nht trong
tng cu, n nay vn lun chim khong 2/3 GDP.
Ta c th thy quan h gia tng trng kinh t v tng tiu dng c nhng
bin ng kh ln trong giai on t nm 2001 cho ti nay. C nhng giai on tng
trng kinh t tng nhanh hn tng tiu dng dn ti cung vt cu (2000 - 2001),
t gy ra t l lm pht cao vo nm 2004 (9,5%, tnh theo CPI), buc chnh
ph phi p dng cc chnh sch hn ch cu nhm n nh li nn kinh t v m. T
nm 2006 n nay, cc chnh sch kch cu v hn ch cu c p dng lun phin
vi quy m ngy cng ln, lm cho tc tng trng kinh t v t l lm pht u
c nhng bin ng mnh m, gy ra s bt n nh trong nn kinh t v m.
Tuy vy, ti nm 2013 nay, th mt chnh sch hi ha tng trng cung cu
c nht qun p dng mang li nhng hiu qu nht nh cho nn kinh t.
Kt qu l trong nm 2013 th tiu dng cui cng tng 5,36% (theo gi 2010) , tc
tng trng tng mc hng ha bn l v doanh thu dch v tiu dng khong
5,6% (tr yu t tng ca gi) so vi nm 2012, tch ly ti sn tng 5,45% . C 2
mc tng ny u tng t vi tc tng trng kinh t (5,42% ) phn nh mt
qu trnh tng trng cn i cung cu v trong nm ny cng ghi nhn mc
lm pht thp nht trong 10 nm tr li y l 6,04% - y l 1 tn hiu ng mng
cho nn kinh t.
Tiu dng v ang tr thnh nhn t c bn thc y tng trng kinh t.
Trong nm 2013 ny, tiu dng cui cng ng gp 68,63% vo tc tng trng
kinh t, tch ly ng gp 29,9% vo tc tng trng, trong khi vai tr ca
nhn t u t li gim xung.
Tng trng kinh t ch yu do tng trng tiu dng cui cng. iu
c l gii l do quy m GDP ca Vit Nam cn thp, nn t trng tiu dng cui
cng hin ang chim t trng ln trong GDP (trn di 70%); mc tiu dng bnh
qun u ngi trong nhiu nm cn thp nn nhu cu v tc tng thng kh
cao (my nm lin tc tng trn 7%, gn bng vi tc tng ca GDP). Mt nt
quan trng l tiu dng cui cng thng qua mua bn trn th trng ngy mt
chim t trng ln, do tc tng qua cc nm ( loi tr yu t gi) gn y lin
tc tng hai ch s (nm 2002 tng 11,2%, nm 2003 tng 15,2%, nm 2004 tng
10,8%, nm 2005 tng 11,3%, nm 2006 tng 12,5%, nm 2007 tng 11,4%). Khi
tiu dng cui cng thng qua mua bn trn th trng tng nhanh v tr thnh ng
lc ca tng trng kinh t th mt mt n hp dn cc nh u t nc ngoi, mt
khc to p lc tng cung tin t, to p lc lm pht. Cng vi tng trng tiu
dng chung th tiu dng ca mt b phn dn c tng rt cao v quy m, a
dng v chng loi, mu m, cht lng.
29

- Chi tiu chnh ph:


Nhn vo cc cu thnh ca GDP l tiu dng h gia nh, tng vn u t
ton x hi, chi tiu Chnh ph v xut nhp khu rng s ng gp ca chi tiu
chnh ph vo tng trng GDP nhn chung l n nh nht v s ng gp ca n
vo GDP nhn chung cng tng i nh thng ch t tm 7 8%.
Hu ht chi tiu ca chnh ph u ginh cho u t pht trin v chi tr n,
v vy s ng gp ca chi tiu chnh ph vi vai tr l tiu dng hng ha dch v
v tng trng kinh t lun mc thp. Trong thi gian 2005 - 2012, t l gia vn
u t t NSNN/tng vn u t ca Nh nc lun chim t trng cao nht tuy
tng gim khng u (nm 2005 - 2010 chim bnh qun ti 55,6%, thm ch nm
2008, 2009 l trn 60%, nm 2010 l 44,8%, nm 2011 l 52,1 v nm 2012 l
54,8%)
- u t:
Biu 5: Tng trng GDP v t l u t trn GDP
t nm 2000 2013

Ngun: Tng cc thng k

Nhn t biu , t l u t trn GDP lun mc cao, trung bnh t trn


36%.
u t va l nhn t u vo, va l nhn t u ra v n cng l nhn t
chnh to ra tc tng trng kh cao cho nn kinh t nc ta trong nhiu nm. S
pht trin kinh t th trng ang to ra nhiu c hi u t, khuyn khch u t
trong v ngoi nc, nhng hiu qu s dng vn u t nc ta thp vi vic h
30

s ICOR lun mc cao trong giai on t 2001 2013 (> 5) ang gy ra s lng
ph, tht thot ngun lc.
Xt trong c giai on t nm 2001 2013 th t trng vn u trn GDP
gim t 35,4% nm 2001 cn 30,4% nm 2013. Trong , giai on t 2001 2008
th t trng ny c xu hng tng ln t 35,4% nm 2001 ln 43,1% nm 2008. T
trng vn u t trn GDP bt u gim lin tc t 43,1% nm 2008 ch cn 30,4%
nm 2013. Tuy vy, t l nm 2013 c xem l ph hp vi nn kinh t ang pht
trin nh nc ta.
Tng trng kinh t do tng trng tch ly ti sn chim t trng kh cao.
y cng l mt tn hiu tt th hin tm l tit kim dnh cho tch ly ca khu
vc ng Nam ni chung v Vit Nam ni ring. Tuy nhin, bn cnh vic trc
tip u t tng trng, c mt phn khng nh c dnh di dng ct tr
hoc chy lng vng qua cc knh gy ra nhng cn st nng hoc lnh cc knh
ny m khng c u t trc tip cho sn xut kinh doanh.
- Xut khu rng:
Nhn vo biu ta thy nm 2008 v 2009, xut khu rng mc thp nht
trong giai on 2005 2010, v trong hai nm ny tng trng ca Vit Nam cng
mc thp.
iu ny chng t tng trng ca Vit Nam d chu nh hng tiu cc ca
gim st xut khu do khng hong kinh t th gii, ng thi cng cho thy vai tr
xut khu trong mt s thi im khng chu tc ng ca cuc khng hong cha
mnh. iu ny c l xut pht t thc t rng gi tr gia tng ca xut khu ch
cha bng mt na gi tr xut khu do cc doanh nghip xut khu ph thuc qu
nhiu cc yu t u vo nhp khu m ch yu xut khu vn mang tnh cht gia
cng. Hn na xut khu Vit Nam thi gian qua ch yu da vo khai thc li th
so snh sn c nh cc mt hng khong sn, nng, lm, thy, hi sn m cha xy
dng c cc ngnh cng nghip xut khu c mi lin kt cht ch vi nhau
hnh thnh chui gi tr gia tng xut khu.
Trong giai on hin nay, cng vi qu trnh quc t ha i sng kinh t th
xut khu rng tr thnh mt trong nhng nhn t quan trng to ra bc pht
trin kinh t nhanh trong thi k i mi. c bit l sau khi k Hip nh thng
mi Vit M 2001 v nm 2007 tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO to ra
nhng iu kin thun li trao i thng mi, thu ht u t, tc tng trng
xut nhp khu tng mnh (25%/nm). n nay, kim ngch xut khu v nhp khu
u gn tng ng vi GDP ton nn kinh t, chim v th quan trng i vi
tng trng kinh t ni chung. iu ng mng l kim ngch xut khu thng tng
nhanh hn nhp khu, v ti nm 2012, 2013 dn ti tnh trng xut siu sau 1
31

thi gian lin tc nhp siu t nm 1993 ti nay. Nhp siu tuy tng cao trong cc
nm 2006 2008, nhng sau c kim ch, t l gi tr nhp siu so vi kim
ngch xut khu gim t 29,1% trong nm 2008 xung cn 22,5% trong nm
2009 v 15% trong nm 2010. Phn ch yu trong c cu nhp siu mang tnh tch
cc, to nn tng cho pht trin sn xut, tng ngun hng xut khu gip gim bt
gi tr nhp siu trong thi gian ti.
Ngoi ra, xu hng m rng cc th trng c sc mua cao tip tc pht
trin, cho thy nn kinh t ni a gp nhiu kh khn nhng sc cnh tranh ca nn
kinh t ni chung v hng ha xut khu c s ci thin.
Xut khu hng ho t c tc tng trng nhanh hn 2,4 ln tc
tng trng GDP, gp phn quan trng vo tng trng chung ca nn kinh t, to
vic lm v nng cao thu nhp ca hng triu lao ng. Thi k chin lc 2001
2010, tng trng kim ngch xut khu hng ho bnh qun 17,3% /nm, nhanh hn
tc tng trng GDP trn 2,4 ln (GDP tng bnh qun 7,21 % / nm) vt mc
tiu ca chin lc pht trin kinh t - x hi 2001 2010 (tng trng xut khu
nhanh gp 2 ln nhp tng trng GDP) v vt ch tiu tng trng xut khu
hng ho ra trong chin lc pht trin xut nhp khu thi k 2001 2010
(tng trng bnh qun 15% / nm).Vit Nam c v th ngy cng ln trong xut
khu hng ho ton cu. T trng kim ngch xut khu hng ho ca Vit Nam
trong tng kim ngch xut khu hng ho th gii tng t 0,24% trong nm 2001
ln 0,46% trong nm 2010. Trong iu kin m hnh tng trng kinh t ch yu
da vo tng trng u t, xut khu hng ho tr thnh knh dn quan trng thu
ht u t trc tip nc ngoi, thc y hi nhp kinh t quc t. Khong 55% tng
s d n v trn 50% tng s vn FDI c thu ht vo cc ngnh cng nghip
ch bin ch to xut khu. S doanh nghip FDI trc tip tham gia xut khu tng
nhanh ti 1.854 doanh nghip trong nm 2010, chim gn 20% tng s doanh
nghip c nc.

III. Cht lng tng trng kinh t


1. H s ICOR
- H s ICOR v tng trng kinh t
H s ICOR phn nh trnh k thut ca sn xut, nng lc ca vn u
t v hiu qu s dng vn u t; t l vn u t so vi GDP khng n nh, c
nhiu bin ng qua cc nm t 2001 n 2013. Biu di y th hin t l vn
u t so vi GDP ca Vit Nam giai on 2001 2013.
32

Biu 6: T l vn u t so vi GDP Vit Nam t nm 2001 2013


80
70

67

60
50
40

44.27

47.25 49.61

52.23 54.42

67.94

71.88

57.2

38.48

30

33.59 32.57 31.92

20
10
0
2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

T l vn u t so vi GDP (%)

Ngun: Tng cc thng k

Qua biu trn ta c th thy, trong giai on t nm 2001 n 2009 t l


vn u t so vi GDP tng mnh t 44,27% ln n 71,88%. Cng trong giai on
ny th tng trng ca Vit Nam c nhng khi sc nht nh. Nhng t nm
2009 tr i, do nh hng ca cuc khng hong ton cu m kinh t Vit Nam
cng chu nhng nh hng khng nh, khin tc tng trng ca Vit Nam
gim xung, cho ti nm 2013 ch cn 5,4% v cng vi th t l vn u t so
vi GDP gim t 71,88% nm 2009 cn 31,92% nm 2013 v c bit gim mnh
trong giai on 2009 - 2010 (t 71,88% cn 38,48%) y l khong thi gian m
nc ta chu nh hng mnh nht ca cuc khng hong.
Tng trng kinh t Vit Nam gn lin vi s gia tng ca yu t vn, c
bit l mc s dng hiu qu yu t ny. H s ICOR ca Vit Nam c nhng
bin ng, thay i khng n nh qua cc nm, iu ny c tc ng trc tip ti
tc tng trng kinh t nc ta. Biu 7 di y s cho thy r hn xu hng
tc ng ca h s ICOR i vi tng trng kinh t.
Biu 7: H s ICOR v tc tng trng kinh t ca Vit Nam giai
on 2001 2013

33

9
8.4

8
7

6.9

7.8

7.3

7.1

8.5

8.2

7.54
6.95
6.3

6
5

5.02

5.18

4.9

4.6

4.85

5.17

7.14
6.8
6.18
5.9

5.3

5.6
5

5.53
5.4

4
3
2
1
0
2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Tc tng GDP

2008

2009

2010

2011

2012

2013

H s ICOR

Ngun: Tng cc thng k

Trong giai on t nm 2001 2003 th h s ICOR ca Vit Nm tng nh


t 5 ln 5,18 v gim xung trong 2 nm 2004 (4,9) v nm 2005 (4,6), sau tip
tc tng ln ti nh l nm 2009, ln ti 7,54 sau li c xu hng gim cn 5,53
trong nm 2013.
H s ICOR nm 2009 leo thm mt mc thang mi trong khong mt
nm qua khi Chnh ph tng cng cc ngun vn u t nhm chng suy gim
kinh t, tip tc duy tr tng trng kinh t; trong nm ny cc ngun vn huy ng
cho u t pht trin gia tng rt mnh. Tng ngun vn u t pht trin c nm
ln ti khong 715 nghn t ng, bng 42,6% GDP, tng 17% so vi nm 2008.
Vn u t t khi doanh nghip nh nc cng ln ti khong 60 ngn t ng.
Khng th ph nhn l vic tng cng ngun lc u t, trin khai cc gi kch
thch kinh t c tc dng h tr nht nh khin nn kinh t khng b suy gim
su. Mt s lnh vc: cng nghip, xy dng nh c s tng trng kh. Tnh
trng ph sn doanh nghip, t l tht nghip khng din ra trm trng nh d
bo. Tuy nhin, bi chi ngn sch ln cao, c t t l 6,9% trong nm 2009; n
Chnh ph tng mnh, tin dn ti ngng mt an ton. Vn y l chi th nhiu
nhng hiu qu ca nhiu chng trnh, d n u t c nh gi l khng cao;
iu c th hin qua h s ICOR nm 2009 ln ti 7,54.
Hin nay h s ICOR ang c xu hng gim l mt tn hiu tt trong nn
kinh t, chng t hiu qu ca u t ang c dn ci thin, mt phn l do vic
gim dn t trng u t khu vc nh nc, tng dn t trng khu vc t nhn v
khu vc c vn u t nc ngoi. Nhng nhn chung, hiu qu u t ca Vit
Nam nhn chung mc rt thp th hin qua h s ICOR cn cao. M ng l, i
vi nhng nc ang pht trin nh Vit Nam c trnh cng ngh thp, cn i
hi nhiu lao ng th h s ICOR cao nh vy ang l 1 tnh trng ng lo ngi.
34

Trong khi vn vn ang l ngun lc khan him trong nn kinh t m vn tn ti


tnh trng tht thot v lng ph ngun lc, nht l t nm 2010 Vit Nam tr thnh
nc c thu nhp trung bnh th ngun vn u t nc ngoi ch yu l ODA s c
xu hng gim xung v khng cn nhng u i nh i vi giai on trc ang
t ra nhng vn nan gii trong thu ht vn u t cho tng trng kinh t.
Trong giai on 2001 2010, h s ICOR bin ng ngc chiu vi tng
trng kinh t, h s tng quan gia hai i lng ny l -0,86%. Nh vy nu o
lng cht lng tng trng kinh t bng h s ICOR th cht lng tng trng c
quan h dng vi tc tng trng. H s ICOR 5 nm sau (2005 2010) cao
hn 5 nm trc (2001 2005), cn tc tng trng 5 nm sau li thp hn so
vi 5 nm trc. Xu hng ny t ra thch thc ln cho giai on sp ti, cho vic
ci thin cht lng u t v thc y tng trng kinh t cao.
Tm li, h s ICOR ca Vit Nam lun mc cao, d cho c ci thin
trong giai on t 2009 n nay. Hiu qu s dng vn thp ang l nt tht tng
trng kinh t Vit Nam giai on 2001 2013. Vi s pht trin theo chiu rng
th tng trng kinh t ph thuc rt nhiu vo mc ng gp ca vn, trong khi h
s ICOR li lun mc cao; nm 2006 n 2010 l giai on c h s ICOR ln
nht, tng t 4,85 ln 7,14, v iu ny l ph hp gii thch mc ng gp
ca nhn t nng sut tng hp giai on ny li m (-6%).
- H s ICOR theo khu vc
Nhng nhn xt trn l xt chung cho c nn kinh t. i vi tng khu vc
th trn thc t chng ta c th thy r rng l hiu qu u t ca khu vc nh nc
nhn chung trong giai on 2001 2013 vn rt thp, khu vc c vn u t nc
ngoi km hiu qu nht, v khu vc ngoi nh nc thng c hiu qu hn hai
khu vc trn, iu ny c minh chng qua bng s liu di y:

35

Bng 2: H s ICOR theo khu vc


Nm

Ton nn kinh
t

Khu vc Nh
nc

Khu vc Dn
doanh

Khu vc c
vn u t
nc ngoi

2001

5.0

6.96

2.30

7.06

2002

5.02

7.37

2.40

7.62

2003

5.18

6.81

3.10

5.13

2004

4.92

6.67

3.42

4.43

2005

4.6

6.94

3.17

4.14

2006

4.85

8.31

3.37

4.03

2007

5.17

7.81

3.51

9.57

2008

6.95

8.46

4.45

15.67

2009

7.54

8.22

4.50

9.70

2010

7.14

6.57

4.40

6.70

2011

6.18

8.43

4.16

7.21

2012

5.6

6.23

3.82

6.53

2013

5.53

6.29

3.49

6.11

Trung
bnh

5.75

7.85

3.63

7.95
Ngun: Tng cc thng k

Qua bng s liu ny, ta thy, t 2001 - 2009, h s ICOR ca khu vc nh


nc tng dn, h s ICOR ca khu vc kinh t Nh nc cao hn kh nhiu so vi
khu vc t nhn trong nc. Mc d t l u t t khu vc Nh nc so vi GDP
khu vc Nh nc khng tng m cn gim i trong giai on ny nhng vic to ra
gi tr gia tng gim st, dn ti gi tr h s ICOR khu vc ny tng ln nhanh
chng, bt chp n lc ct gim, hn ch u t cng ca khu vc Nh nc. Trong
, vn u t t ngn sch nh nc c t trng ln nht cng chnh l mt trong
nhng nguyn nhn dn ti s km hiu qu ca u t khu vc nh nc ni
chung.
36

Trong giai on t nm 2011 2013 th h s ICOR ca khu vc nh nc


ang c nhng ci thin ng k, c xu hng gim xung nm 2010 l 8,43 th n
nm 2013 cn 6,29, iu ny ni ln hiu qu s dng vn nc ta ang c nhng
s ci thin, mt phn l do quy m vn u t vo khu vc ny ang gim xung
v do trong vic s dng vn u t c tp trung hn cho nhng mc tiu ti
c cu li nn kinh t v nng cao hiu qu sn xut. Ngun vn ngn sch c
qun l cht ch hn nh trin khai thc hin ch th s 1792/CT TTg ngy
15/10/2011 ca Th tng chnh ph: kin quyt tp trung vn ngn sch cho xy
dng kt cu h tng kinh t - x hi, nht l cc cng trnh quy m ln, cho nng
nghip v nng thn, xa i gim ngho, nng cao cht lng ngun nhn lc, pht
trin khoa hc v cng ngh
Mt iu ng ch l khu vc FDI li km hiu qu nht, vi h s ICOR
lun mc cao nht trong 3 khu vc( bnh qun trong giai on t 2001 2013 l
7,95) iu ny phn nh ng vi thc t thng qua cuc iu tra I/O v cc cuc
kho st chuyn ngnh Vin Kinh t Vit Nam, hu nh cc doanh nghip FDI
u l. iu ny ni ln thc trng s dng vn u t nc ngoi Vit Nam
ang cn km hiu qu, nguyn nhn l do s yu km trong khu qun l v gii
ngn vn, h thng lut php cn cha ph hp vi thng l quc t Nhng t
nm 2009 n nay, h s ICOR c xu hng gim sau nm 2008 tng t bin
ln 15,67 xung cn 9,7% nm 2009 v 6,11 nm 2013.
Vic ICOR ca khu vc ngoi nh nc thp nht trong c 3 khu vc ( h s
ICOR bnh qun trong giai on t 2001 2013 l 3,63) nguyn nhn ch yu v
thng thng th cc doanh nghip qun l vn tt hn v quan trng hn l cc
doanh nghip ngoi nh nc thc cht rt manh mn (97,5 % l doanh nghip va
v nh), ngun vn c bn c s dng mua nguyn vt liu ch khng phi
u t m rng sn xut.
C th kt lun rng, Vit Nam, khu vc u t hiu qu li khng c vn
u t, khng c u tin pht trin, trong khi nhng khu vc u t km hiu qu
lai chim t trng ln v c u tin.
2. Nng sut lao ng
Xt theo thi gian v qu trnh pht trin, nng sut lao ng ca nc ta c
xu hng ngy cng tng. Di y l nng sut lao ng theo gi thc t trong giai
on 2000 2013.
Bng 3: Nng sut lao ng theo gi thc t 2000 2013
n v: triu VN/ngi.

37

Nm

2000

2005

2010

2013

Nng sut lao ng

12

19.6

37.6

66

T l thay i (%)

100

163.33

313.33

550.00

Ngun: www.gso.gov.vn

Nng sut lao ng ca Vit Nam c xu hng tng. iu ny l d hiu v


qua cc thi k th trnh ca ngi lao ng ngy cng tng, ngi lao ng c
nhiu c hi c tip cn vi my mc cng ngh hin i, c nhiu thit b hot
ng thay cho sc lao ng ca con ngi, dy chuyn sn xut c p dng vo
nhiu ngnh, c th gim bt lng lao ng m vn to ra nhiu sn phm, do
nng sut lao ng qua cc giai on t 2000 n 2013 tng ln.
Tuy nhin, theo nghin cu ca T chc Lao ng Quc t (ILO) cho thy
nng sut lao ng ca Vit Nam thuc nhm thp nht chu - Thi Bnh Dng;
thp hn Singapore gn 15 ln. So vi cc nc lng ging ASEAN c mc thu
nhp trung bnh, nng sut lao ng ca Vit Nam vn c khong cch ln, ch bng
mt phn nm Malaysia v hai phn nm Thi Lan.
Nng sut lao ng c mi quan h thun chiu vi tng trng kinh t. Hin
nay, nng sut lao ng nc ta mc thp, cng l mt trong nhng l do
gii thch ti sao tng trng trong vi nm gn y li thp hn so vi nhng giai
on trc. iu ny c th hin c th qua biu v mi quan h gia tng
trng GDP, tng nng sut v tng quy m lao ng di y:
Biu 8: Quan h gia tng trng GDP, tng nng sut v tng quy
m lao ng 2001 - 2013
9
8.4

8
7

6.9

7.1

7.3

7.8

8.5

8.2

5.41

5
4

6.8

6.3

3.9
3.8

4.09
3.6

4.34
2.7

5.26

5.51

5.9
5.3

2.5

2.9

2.8

2.8

3.44
2.8

3.94
2.8
2.49

5.4

4.74

3.48
1.995

2.74
2.3

3.4
2.9

1
0
2001

2002

2003

2004

Tc tng GDP

2005

2006

2007

2008

Tc tng lao ng

38

2009

2010

2011

2012

2013

Tc tng nng sut lao ng

Ngun: www.gso.gov.vn

Qua biu ta thy, nhn chung trong giai on 2001 2013, tc tng
GDP v tc tng nng sut lao ng cng chiu, do tc tng lao ng tng
i n nh, t mc trung bnh l khong 2,74%.
Xt v tc , tc tng nng sut lao ng gim i ti Vit Nam. Nm
2001 l 3,9%, gim xung cn 3,4% nm 2013, trung bnh c giai on l 4,08%. C
th trong giai on 2001-2007, nng sut lao ng tng trung bnh 4,75% mi nm ,
ln nht l vo nm 2007 (5,51%), nguyn nhn l trong nm ny Vit Nam gia
nhp WTO, do thc hin theo nhng quy nh chung ca t chc ny, nh gim
thu, b hn ngch mt s mt hng thc hin theo xu th t do ha thng
mi, v c th nhp khu cc cng ngh my mc hin i, gim bt c sc lao
ng ca ngi lao ng, lm tng nng sut lao ng.
Theo bo co ca T chc hp tc pht trin kinh t (OECD), suy gim v
tng trng nng sut lao ng gy tc ng tiu cc ti tng trng kinh t giai
on 2007 2008 trc khi xy ra khng hong kinh t ton cu. K t cuc khng
hong kinh t ton cu nm 2008, tc tng nng sut trung bnh hng nm ca
Vit Nam chm li, ch cn 3,3%. c bit nm 2012, tc tng nng sut lao
ng thp nht (2,74%), cng ko theo tc tng trng thp nht trong vong
13 nm k t 1999 tr li y. Theo s liu ca Tng cc thng k quc gia, GDP
ca Vit Nam nm 2012 tng 5,2%, y l mc tng thp nht k t nm 1999,
khi mc tng trng kinh t c ghi nhn mc 4,77%. n 2013, tc tng
nng sut lao ng tng ln n 3,4% v tc tng trng 2013 l 5,42%.
Theo d bo ca WB, kinh t Vit Nam s t tng trng 5,4% trong nm
nay, thp hn mc 5,8% m Chnh ph d kin. Mc d d bo ny ca WB da
trn tnh hnh kinh t - x hi 9 thng u nm v c th thay i trong trng hp
c nhng t bin 3 thng cui nm, nhng theo kinh t trng WB ti Vit Nam
khng nh, mc dao ng quanh ngng tng trng 5,4% s khng ln.
3. Ngoi ra cn c nhiu ch tiu khc nhau c th s dng nh gi tng
trng kinh t.
Chng hn, nh gi sinh thi, c th s dng ch tiu thi CO2 nh ch
tiu mang tnh i din, cn tnh sng to c th c nh gi bng ch tiu xut
khu sn phm cng ngh cao.
Theo Bo co thng k nm 2013 ca Ngn hng Th gii, t l thi CO2
trong cng nghip ch bin v xy dng ti nc ta cao hn nhiu so vi mc bnh
qun th gii, c th 33,69% so vi 21,22%, cn t l cng ngh cao trong gi tr

39

xut khu hng cng nghip ch bin cha bng mt na mc bnh qun th gii,
8,6% so vi 17,7% (WDI, 2013).

IV. So snh vi mt s nc trong khu vc


thy c tng trng kinh t ca Vit Nam v mt s nc, nhm xin
ly ba ch tiu i din l thu nhp bnh qun u ngi, ch s pht trin con ngi
(HDI) v nng sut lao ng.
1. GDP bnh qun u ngi ca mt s nc
Bng 4: GDP bnh qun u ngi ca mt s nc

Sources: World Development Indicators/WB

GDP bnh qun u ngi ca Vit Nam tng dn qua cc nm. T nm


2001 n nm 2013 tng 1462 USD. Nh vy trung bnh mi nm GDP bnh qun
u ngi nc ta tng trung bnh 121,8 USD. Nhn trn bng trn ta thy tuy GDP
bnh qun u ngi ca nc ta tng qua cc nm nhng tc tng li nh.Hn
na GDP u ngi nc ta thp hn hu ht cc nc trong khu vc (ch cao hn
Lo v Campuchia vo nm 2001 v n nm 2013 GDP bnh qun u ngi ca
Lo tng ln gp 1,8 ln GDP bnh qun u ngi nc ta).
2. Ch s HDI
So vi cc nc trong khu vc th ch s pht trin con ngi ca Vit Nam
ch t mc trung bnh.
Bng 5: Ch s HDI ca mt s nc qua vi nm gn y

Brunei

2010

2011

2012

2013

0,844

0,846

0,852

0,852

40

Cambodia

0,572

0,575

0,579

0,584

Indonesia

0,671

0,678

0,681

0,684

Laos

0,549

0,56

0,565

0,569

Malaysia

0,766

0,768

0,77

0,773

Myanmar

0,514

0,517

0,52

0,524

Philippines

0,651

0,652

0,656

0,66

Singapore

0,894

0,896

0,899

0,901

Thailand

0,715

0,716

0,72

0,722

Vietnam

0,629

0,632

0,635

0,638

Sources: Human Development Report 2014

Qua bng s liu ta thy ch s HDI ca Vit Nam thuc mc trung bnh,
nhng trong khu vc th nc ta c ch s HDI mc cn thp (ch cao hn
Campuchia, Lo, v Myanmar). Tc l cc mt i sng ca ngi dn nc ta cn
nhiu hn ch: thu nhp, trnh hiu bit v tui th.
3. Nng sut lao ng
Nng sut lao ng ca Vit Nam giai on 2001 2013 hu nh khng c
s bin i nhiu v vn mc thp. Trong khi , nng sut lao ng ca
Singapore v Malaisia lin tc tng, c bit l nng sut lao ng ca Singapore c
tc tng nhanh, c biu hin qua biu di y:
Biu 9: Nng sut lao ng ca mt s nc ASEAN

41

Ngun: T chc Lao ng quc t (ILO)

T biu ta thy nng sut lao ng ca Vit Nam mc thp nht trong 5
nc Singapore, Malaysia, Thi Lan v Philippines.
Theo bo co ca T chc Lao ng Quc t (ILO) c cng b mi y
cho thy nng sut lao ng ca Vit Nam thuc nhm thp nht chu - Thi
Bnh Dng, thp hn Singapore gn 15 ln, thp hn Nht 11 ln v Hn Quc 10
ln. So vi cc nc lng ging ASEAN c mc thu nhp trung bnh, nng sut lao
ng ca Vit Nam cng ch bng 1/5 Malaysia v 2/5 Thi Lan.
Bnh lun v bo co mi y ca T chc Lao ng Quc t ILO v nng
sut lao ng ca Vit Nam, ng Mai c Chnh - Ph Tng gim c Lin on
lao ng Vit Nam khng nh:
"Nng sut lao ng chc chn Vit Nam thp hn so vi cc nc trong khu
vc, c bit l so vi Singapore. V d c th, Singapore c 5 triu dn nhng h
lm ra 100 t USD/nm, tc l mi ngi lm ra 20 triu USD/nm. Trong khi ,
Vit Nam 90 triu dn cng ch lm ra 100 t USD nh vy r rng nng sut lao
ng Vit Nam thp".
Nh vy, r rng ng gp nng sut lao ng trong thi gian va qua chng
nhng khng tng ln nhiu, so vi cc nc trong khu vc chng ta li cng b xa
cch thm na.

42

V. nh gi tng trng kinh t Vit Nam giai on 2001 2013


1. Thnh tu
1.1. Thu nhp bnh qun u ngi
Tng trng kinh t v tng thu nhp bnh qun u ngi c mi quan h
tc ng qua li ln nhau.Cng vi qu trnh pht trin, quy m GDP cng nh thu
nhp bnh qun u ngi ca Vit Nam c xu hng tng, trong nm 2010 Vit
Nam chnh thc bc vo nhm nc c thu nhp trung bnh thp. Xu hng tng
ny c th hin qua hai biu di y:
Biu 10: Quy m GDP ca Vit Nam giai on 2001 2013
Quy m GDP ca Vit Nam

n v: T USD

180.00

171.39
155.82

160.00
135.54

140.00
115.93

120.00
99.13

100.00
77.41

80.00

66.37
57.63

60.00
40.00

106.01

35.29 37.95

42.72

49.42

20.00
0.00
2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Sources: World Development Indicators/WB

Biu 11: Thu nhp bnh qun u ngi Vit Nam


giai on 2001 2013

43

GDP bnh qun u ngi ca Vit Nam


n v: USD

2,500
2,000

1,755

1,911

1,543
1,500

1,165 1,232

1,000
500

449

477

531

607

699

797

1,334

919

0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Sources: World Development Indicators/WB

GDP bnh qun u ngi tnh bng USD theo t gi thc t bnh qun nm
2013 s t 1.911 USD (tng 8,9% so vi nm 2012). Tng GDP ca Vit Nam nm
2013 tnh bng USD theo t gi hi oi bnh qun s t xp x 171,39 t USD,
tng 10% so vi nm 2012. Mc GDP bnh qun u ngi nh trn c th c
nhn nhn di 4 gc .
Th nht l tc tng tng i nhanh v gp phn chuyn v th trong
vic so snh v GDP bnh qun u ngi tnh bng USD theo t gi hi oi thc
t bnh qun qua cc nm vi cc nc.
Vo nm 1988, GDP bnh qun u ngi ca Vit Nam ri xung mc rt
thp, Vit Nam nm trong vi chc nc v vng lnh th gm nhng nc ngho
nht th gii, ch yu do Vit Nam ri su vo khng hong, t gi VND/USD
mc rt cao Cho n trc nm 2010 Vit Nam vn cn nm trong nhm nc
thu nhp thp , mc d t 1.165 USD/ngi vo nm 2008, nhng nu loi tr
yu t trt gi ca USD th Vit Nam vn cha ra khi nhm c thu nhp thp. T
nm 2010 chuyn sang nhm nc c thu nhp trung bnh.
Th hai, vi quy m dn s trung bnh nm 2013 t 90 triu ngi (t
1/11/2013), vi GDP bnh qun u ngi nh trn, tng GDP ca Vit Nam tnh ra
t 171.39 t USD, trong c hn 70% dnh cho tiu dng cui cng v t l tiu
dng thng qua mua bn trn th trng ngy mt ln, tnh t cp t tc ngy mt
gim..., th dung lng th trng ca Vit Nam c sc hp dn thu ht u t
nc ngoi c du hiu khi sc tr li (c tnh nm 2013 s vn ng k c th
t mc cao nht t 2009 n nay; s vn thc hin c t trn 11,5 t USD, cao
nht t trc n nay).
Th ba, GDP bnh qun u ngi tnh bng USD theo t gi hi oi thc
t tng nh trn do 3 yu t, trong c 2 yu t tch cc l tc tng dn s
44

chm li tng i nhanh v t gi VND/USD bnh qun tng thp, nht l thi gian
gn y.
Th t l bn cnh cc kt qu tch cc nh trn, GDP bnh qun u ngi
ca Vit Nam cng c nhng mt hn ch, bt cp v cn do tc ng ca yu t
cha tch cc. Hn ch r nht l quy m GDP bnh qun u ngi tnh bng USD
cn thp (nm 2011 ng th 7/11 nc trong khu vc, ng th 34/47 nc v
vng lnh th chu ; nm 2013 c th ci thin hn).
Do GDP bnh qun u ngi tnh bng USD cn thp, lm cho Vit Nam
vn ng trc nguy c tt hu v quy m tuyt i, trong khi tc tng GDP tnh
theo gi so snh my nm nay tng chm li.
tng GDP bnh qun u ngi, cn tp trung lm cho GDP tng trng
cao ln, tc tng dn s tip tc chm li v tip tc n nh t gi.
Nh ta bit, trong vng lun qun ca cc nc ang pht trin th ci
thin thu nhp v mc sng ca dn c l im mu cht ph v vng lun qun.
V vy, vi vic nng cao c thu nhp bnh qun u ngi, chnh thc a
Vit Nam vo cc nc c thu nhp trung bnh thp cho thy thnh tu ca pht
trin kinh t Vit Nam. Vi vic nng cao thu nhp ny, cng to iu kin cho
nng cao tch ly cho nn kinh t, t tng lng vn u t v c tc ng tch
cc ti tng trng kinh t ng thi vi vic nng cao mc sng dn c, t tng
tiu dng t nhn tng tng cu ca nn kinh t t tc ng tch cc ti tng
trng kinh t.
1.2. Ch s HDI:
HDI c nh gi qua 3 tiu ch: Sc khe (o bng tui th trung bnh); tri
thc (o bng t l s ngi ln bit ch v t l nhp hc cc cp gio dc) v thu
nhp (mc sng o bng GDP bnh qun u ngi).
T nm 2008, HDI c tnh li theo phng php mi (thay cc ch s v
tri thc bng s nm i hc bnh qun v k vng s nm i hc; thay i v ch s
thu nhp GDP bng GNI (tng thu nhp quc gia). Theo , ch s HDI ca hu ht
cc nc u c s thay i v thp xung. Ch s ny Vit Nam c ci thin
qua cc nm, c th:
Biu 12: Ch s pht trin con ngi HDI ca Vit Nam
qua cc nm 2000 - 2012

45

0.617
0.598

0.563

2000

2002

2004

2006

2008

0.635 0.6380.65
0.629 0.632
0.64
0.63
0.62
0.61
0.6
0.59
0.58
0.57
0.56
0.55
2010
2012

Ch s HDI

Ngun: Bo co pht trin con ngi, UNDP

C th trong nhng nm gn y:
Biu 13: Ch s HDI ca Vit Nam 2010 - 2013

Ch s HDI ca Vit Nam


0.64
0.635
0.63

0.632

0.629

0.638

0.635

0.625
0.62
2010

2011

2012

2013

Sources: World Development Indicators/WB

T biu trn c th thy HDI ca Vit Nam tng lin tc qua cc nm. C
th thy, trong 13 nm qua, ch s pht trin con ngi ca Vit Nam c ci
thin r rng, t 0,563 nm 2000 ln ti 0,638 nm 2013. Tuy nhin, mt s thng
tin lin quan cn cho thy, trong 10 nc khu vc ng Nam , HDI ca Vit
Nam ng th 7; trong s 187 nc v vng lnh th trn th gii Vit Nam ng
th 121 (nm 2013). Trong ba ch tiu ng gp vo HDI, tnh n nm 2013, ch
tiu v gio dc ng gp 35,9%, ch tiu v sc khe ng gp 25,7% v ch s v
thu nhp ng gp 38,4%. Nh vy, thu nhp vn l yu t ng vai tr quan trng
i vi s pht trin con ngi.
Ngoi cc yu t c tnh t nhin, tui th cao ca ngi Vit Nam cn l
kt qu ca vic ci thin mc sng, chm lo sc kho con ngi, c th hin trn
nhiu mt. C th: T l ngho gim mnh (t 58,2% nm 1993 xung cn 9,6%
cui nm 2012 v d kin cn 7,8% vo cui nm 2013); s c s khm cha bnh
cng lp n nm 2013 c 13.120; s ging bnh (khng k trm y t) nm 2013

46

t 283.000; bnh qun 1 vn dn t 25,5 ging; s bc s t 75.000 ngi; bnh


qun 1 vn dn t 8,4 bc s
Bn cnh , nhiu ch tiu lin quan cng t kt qu tch cc. T sut sinh
gim nhanh t 19,9, nm 1999 xung cn 17,0, nm 2013; t sut cht ca
tr em di 1 tui gim t 36,7 nm 1999 xung cn 15,3 nm 2013; t l trm
y t x /phng /th trn c bc s, c nhn vin h sinh hoc y s sn nhi, t chun
quc gia v y t, t l tr em di 1 tui c tim chng y cc loi vaccine
tng ln.
C mt nt p ng khch l l nhng ngi t 80 tui tr ln t nhiu nm
nay c tr cp hng thng, tuy cha nhiu, nhng iu th hin s quan tm
ca Nh nc, ca cng ng i vi ngi cao tui.
Tuy nhin, v mt y t, chm sc sc kho cng cn nhng hn ch, bt cp,
trong c cc vn v s bnh nhn/ging bnh, nht l bnh vin tuyn trn;
v gi thuc; v an ton thc phm,
Mc d c nhiu c gng trong lnh vc gio dc- o to, nhng kt qu
vn cn thp so vi th gii, ko ch s HDI ca Vit Nam xung. Chnh v
vy, gio dc - o to, nht l vn cht lng, cn ang l mt im nghn
ln.
2. Hn ch
2.1. Cht lng lao ng
Cht lng lao ng ca Vit Nam giai on 2009 2012 khng c s thay
i nhiu, t l cao ng, i hc tr ln/ trung hc chuyn nghip/cng nhn k
thut cn bt hp l, c th hin qua bng di y:
Bng 6: Cht lng lao ng Vit Nam 2009 2012: T l lao ng
qua o to (%)
Trnh chuyn mn k thut

2009

2010

2011

2012

Dy ngh

4,8

3,8

4,0

4,7

Trung cp chuyn nghip

2,7

3,4

3,7

3,6

Cao ng

1,5

1,7

1,7

1,9

i hc tr ln

5,5

5,7

6,1

6,4

Tng s

14,5

14,6

15,5

16,6

Ngun: www.gso.gov.vn
47

Qua bng s liu ta thy, trong nm 2009, t l lao ng qua o to ch


t 14,5%, trong t l cng nhn k thut (bao gm c dy ngh v trung cp
chuyn nghip) ch t 7,5%. Nm 2010, t l lao ng qua o to l 14,6%, c
tng nh so vi 2009, trong t l cng nhn k thut l 7,2% v t l lao ng
chuyn mn (gm cao ng v i hc) t 7,4%. Nm 2011 con s ny ln lt l
15,5%; 7,7% v 7,8%. n nm 2012, t l lao ng o to tng ln n 16,6 %,
v t l lao ng chuyn mn cng tng ln l 8,3%, qua cho thy cht lng lao
ng tng ln tuy nhin cn tng chm.
Theo s liu iu tra ca Vin Khoa hc Lao ng v Cc vn x hi vo
thng 11/2001, quan h gia cc loi lao ng k thut: cao ng, i hc tr ln/
trung hc chuyn nghip/cng nhn k thut nh sau:
Doanh nghip nh nc: 1/0,95/4,27
Doanh nghip t nhn: 1/0,73/3,86
Doanh nghip u t nc ngoi: 1/0,64/1,53
Trong lc , theo t l tnh ton ca nhiu nh kinh t v nhiu nc trn
th gii quan h t l trn l 1/4/10, mt quan h c cho l hp l, n chng t
rng quan h t l trn ca nc ta l cha hp l; bn cnh gia bng cp nhn
c v hiu bit thc tin nhiu khi khng tng xng vi nhau, hay ngi c bng
nhng trnh thc t khng p ng c yu cu cng vic i hi. ng ngha
vi iu c ngha l tnh trng tha thy yu, thiu th gii Vit Nam hin
nay dn n nng sut lao ng ang mc thp, nh hng xu n tng trng
kinh t.
2.2. Nng sut lao ng:
Nng sut lao ng ca Vit Nam tuy c ci thin ng k qua tng nm
nhng nhn chung vn ang mc thp. Theo bo co mi nht ca ILO (T chc
Lao ng Quc t) trong nm 2013 th nng sut lao ng ca Vit Nam thuc nhm
thp nht chu - Thi Bnh Dng; thp hn Singapore gn 15 ln, thp hn
Nht 11 ln v Hn Quc 10 ln. So vi cc nc lng ging ASEAN c mc thu
nhp trung bnh, nng sut lao ng ca Vit Nam vn c khong cch ln, ch bng
mt phn nm Malaysia v hai phn nm Thi Lan. Vit Nam ch c nng sut lao
ng cao hn 2 nc l Lo v Myanmar.
2.3. Cng ngh
Nng lc khoa hc v cng ngh cn nhiu yu km. Ngoi nhng cng
ngh tin tin c u t mi trong mt s ngnh, lnh vc nh bu chnh - vin
thng, du kh, hng in t tiu dng, sn xut in, xi mng, nhn chung trnh
48

cng ngh ca cc ngnh sn xut nc ta hin lc hu khong 2 - 3 th h cng


ngh so vi cc nc trong khu vc.
Chuyn giao cng ngh vi nc ngoi cn hn ch, ch yu vn l thng
qua cc doanh nghip FDI. Tuy nhin, a s cc d n FDI Vit Nam ch c cng
ngh trung bnh cho thy, cc doanh nghip FDI ch yu tn dng li th lao ng
gi r, u t c s sn xut di dng dy chuyn lp rp, hoc hon thin sn
phm. H qu l doanh nghip Vit Nam to ra gia tr gia tng thp, kh tham gia
vo mng sn xut ton cu. thi gian qua c khng t trng hp nh u t nc
ngoi li dng s h ca lut php, yu km trong qun l nh nc nhp khu
vo Vit Nam my mc, thit b lc hu gy nhim mi trng, khai tng gi tr
nhp khu v gi tr chuyn giao cng ngh.
Tm li: M hnh tng trng c bn theo chiu rng vi s ng gp
ch yu ca nhng yu t vt cht c cht lng thp t pha cung v pha cu:
- Hn ch t pha cung l s ng gp khng ng k ca nng sut yu t
tng hp (TFP) m cc minh chng in hnh l nng sut lao ng thp,
u t km hiu qu, mc tiu hao nng lng v nguyn vt liu cao.
S liu ca T chc Nng sut chu (APO) cho thy, ng gp ca TFP
v tng trng kinh t ca nc ta c xu hng gim mnh, c th t mc
2,1% giai on 1985 2000 xung ch cn 1,3% giai on 2000 2010
(APO, 2012). Nng sut lao ng ca Vit Nam ch bng 1/15 ln nng
sut lao ng ca Singapore. So vi cc nc lng ging ASEAN c mc
thu nhp trung bnh, nng sut lao ng ca Vit Nam vn c khong cch
ln, ch bng 1/5 Malaysia v 2/5 Thi Lan.
- Hn ch t pha cu l cht lng tng cu thp th hin thu nhp thc
tnh theo u ngi ca Vit Nam thp v tng trng chm, chnh lch
v vt cht gia cc a phng v cc tng lp dn c ngy cng dn
rng, mc sng v cht lng cuc sng ca b phn ln dn c cn thp,
hng ha xut khu c gi tr gia tng khng cao, sn phm cng ngh cao
chim t trng rt nh trong xut khu, tnh sinh thi, tnh x hi v tnh
sng to ca hot ng kinh t cn thp.
Tng trng kinh t ca nc ta khng bn vng, mt s nm tng trng
cao nh 2005 2007 nhng li xen vo nhng nm tng trng thp nh 2008
2012. Xu hng chung ca tng trng l tc ti a v tc bnh qun ca cc
thi k gim dn.
3. Nguyn nhn
3.1. Nguyn nhn thnh tu
49

t c nhng kt qu v tng trng trong thi gian qua, ngoi nhng


nguyn nhn v tng thu nhp bnh qun u ngi ni ti trn th cn c mt
s nguyn nhn ch yu sau y:
M rng v khuyn khch mnh m quyn t do kinh doanh, nht l i
vi kinh t t nhn trong nc.
Hon thin v ci thin mi trng kinh doanh theo hng thng nht,
bnh ng, minh bch v nh hng theo c ch th trng nhiu hn.
-

M ca hi nhp kinh t quc t rng hn, su hn v y hn.

C s h tng v x hi c ci thin hn c v s lng v cht

lng.
Doanh nghip nh nc c ci cch, hon thin hn v m hnh qun
l v ang dng ha s hu
Qun l nh nc c i mi, minh bch trch nhim gii trnh cao
hn; phn cp, phn quyn nhiu hn cho cc cp chnh quyn a phng, pht huy
tt hn dn ch c s.
3.2. Nguyn nhn hn ch
3.2.1. Lao ng
- T l tht nghip v thiu vic lm:
Nhn chung nc ta cha tn dng ht ngun lc lao ng, t l tht nghip
v t l thiu vic lm ca nc ta vn cn chim t l khng nh, cc s liu thng
k di y cho thy r iu ny:
Bng 6: T l tht nghip v t l thiu vic lm ca khu vc thnh th
v khu vc nng thn trong tui. (%)

T l
tht
nghip

T l
thiu
vic
lm

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Thnh
th

4,65

4,60

4,29

3,60

3,21

3,59

Nng
thn

1,53

2,25

2,30

1,60

1,39

1,54

Thnh
th

2,34

3,33

1,82

1,58

1,56

1,48

Nng
thn

6,10

6,51

4,26

3,56

3,27

3,31

50

Ngun: Tng cc thng k

S liu Tng cc Thng k mi cng b cho thy, t l tht nghip ti thnh


th trong qu 1 nm 2014 l 3,75% cao hn t l 3,44% lao ng tht nghip ti
nng thn.
Qua s liu thng k trn ta thy xt v t l tht nghip, thnh th cao hn
nng thn. L do tht nghip l nn kinh t khng to vic lm cho c lao ng
mi gia nhp th trng v b phn lao ng tht nghip c. Tuy nhin th t l thiu
vic lm nng thn chim cao hn. Do c im ca ngnh sn xut nng nghip
c tnh cht ma v, tc l c lc th rt thiu ngi lm c bit l trong nhng lc
thu hoch hay gieo trng, cn c lc th nhn ri, khng cn qu nhiu ngi lm
vic nhng h khng thuc nhng i tng tht nghip v h vn c vic lm, tuy
nhin mc thu nhp khng cao, mt cng vic thay v ch cn mt ngi lm th li
b tr 2 hoc 3 ngi thc hin do tha lao ng ti ch dn n t l thiu vic lm
nng thn lun cao hn thnh th. iu ny cng chng t cc chnh sch s dng
lao ng nc ta cha c hiu qu.
3.2.2. Cht lng lao ng:
Mc d ngun nhn lc Vit Nam pht trin trong qu trnh hi nhp quc
t, nhng so vi ngun nhn lc ca nhiu nc, nht l so vi nc pht trin cht
lng ngun nhn lc Vit Nam cn nhiu hn ch. Biu hin sc khe cn hn
ch v chiu cao v cn nng, mc d c tng nhng cha p ng c tiu chun.
S liu trung bnh v chiu cao v cn nng ca ngi Vit Nam l 154cm 42,3kg
trong khi ngi Nht ch s trung bnh ny l 164cm 53,3kg. C 42,27% dn s
thuc dng gy g so vi tiu chun, 28% ngi ln suy dinh dng.
Nguyn nhn na l trnh chuyn mn ca ngi lao ng ca ngi lao
ng cha cao p ng yu cu phn cng lao ng quc t c hiu qu. Mt s
cng vic trnh cao m ngi Vit Nam cha p ng c m phi thu lao
ng chuyn gia nc ngoi.
C cu o to th cn nhiu hn ch, thiu trm trng cng nhn k thut
c bit l cng nhn bc cao trong cc ngnh mi nhn quan trng i vi nn kinh
t, bn cnh l s mt cn i trong o to gia 2 lnh vc l kinh t v k thut.
Nguyn nhn l do s thiu qun l cht ch ca nh nc v gio dc o to, thiu
cc chnh sch khuyn khch pht trin o to ngh, cht lng o to thp
3.2.3. Nng sut lao ng
- Nguyn nhn trc tip khin xp hng nng sut lao ng ca nc ta
chm ci thin l do tc tng nng sut lao ng c xu hng gim.
Ch s ny tng 5,2% giai on 1990 1995, nhng gim xung cn 4,7%
51

giai on 1995 2000, 4,8% giai on 2000 2005 v 4,2% giai on


2005 2010, giai on 2011 2013 l 3,2%.
- C nhiu nguyn nhn tc ng ti nng sut lao ng ca Vit Nam, u
tin l khoa hc, k thut. Trong khi cc nc tin tin h lun hng ti
nn sn xut hin i, p dng nhiu cng ngh khoa hc trong sn xut
nhng Vit Nam li ch trng vo sn xut gia cng, xut th, k thut
cng ngh lc hu, phn gi tr gia tng dnh cho doanh nghip nc
ngoi. V d, trong sn xut o jacket Vit Nam ch c c 10% gi tr
sn xut, 90% cn li l doanh nghip nc ngoi hng.
- L do th hai c th k n l cht lng lao ng Vit Nam khng cao,
o to khng ng nhu cu ca doanh nghip, ch yu lao ng th cng.
iu ny s nh hng trc tip ti vn thu ht u t. Ti Vit Nam
thu ht u t do c nhiu li th, u tin l do nn chnh tr n nh;
nhiu chnh sch u i v thu sut v mt phn l nhn cng gi r. Tuy
nhin, khi nhn cng gi r m khng cn tn ti th cc doanh nghip
phi tnh ti yu t nng sut lao ng.
Theo nh gi ca cc chuyn gia, hin nay, khong 1/5 lc lng lao ng
ca VN khng c o to chuyn mn v khng c k nng p ng i hi
ca th trng. T chc quc t nh gi 80% nhn vin vn phng Vit Nam
thiu k nng; t l ny lao ng k thut, lao ng ph thng l 83% v 40%.
Do c cu nn kinh t nc ta hin nay th lao ng trong khu vc nng
nghip vn ang chim t trng tng i ln (khong 60%), trong khi theo bo
co ca ILO/ADB gn y cho thy nng sut lao ng trong ngnh ch to v cc
dch v cao cp cao hn rt nhiu so vi ngnh nng nghip.
3.2.4. Hiu qu s dng vn
Hiu qu s dng vn nc ta cha cao, c th hin qua h s ICOR qua
cc giai on biu sau:
Biu 13: H s ICOR qua cc giai on t 2001 - 2012

52

H s ICOR
8
7
6
5
4
3
2
1
0
2001 - 2005

2006 - 2010

2011 - 2012
Ngun: Tng cc thng k

Nhn chung, t nm 2001 n nm 2013 th h s ICOR Vit Nam tuy c s


thay i nht nh nhng vn lun mc cao (>5) trong khi h s ICOR c xem
l hiu qu ch nm mc t 2 - 3.
Ch s ICOR ca kinh t Vit Nam t mc 7,04 giai on 2001 - v mc
6,18 giai on 2006 2010 th nh vo nhng bin php ti c cu, tp trung vo
nng cao hiu qu u t, h s ICOR trong hai nm 2011 - 2012 gim ng k,
t mc khong 4,6. Giai on 2006 n nay, nn kinh t gp nhiu kh khn nhng
Vit Nam vn huy ng c lng vn u t ln, gp phn vo vic duy tr tc
tng trng mc cao (t l vn u t/GDP tip tc duy tr mc trn 40% trong
c giai on 2006 - 2010).
Tuy nhin, t l ny gim mnh xung cn 34,6% nm 2011, n nm
2012 th t l ny ch cn 35,5%. iu ny c th do cc l gii bi nhiu nguyn
nhn nh tng u t ton x hi gim mnh hn so vi s suy gim tng trng
kinh t. Thi gian va qua vi nn kinh t gp nhiu kh khn, tng cu suy gim,
km vi cc chnh sch iu hnh nhm mc kim ch lm pht khin tc u
t gim mnh.
Xt v tng d n, cn khng t d n u t c hiu qu thp, khng p
ng c yu cu pht trin kinh t v x hi, c bit c nhng d n, ni dung u
t trng lp, chng cho, hoc gy cn tr, lm mt hiu qu ca cc d n c
u t trc .
Mt nguyn nhn na l cng tc gim st u t cn hn ch. Hu ht
cc khu quy hoch, thit k, d ton, u thu, thi cng u cha tt dn n khng
53

m bo cht lng cng trnh. ng thi, lm gia tng tht thot, lng ph trong
u t xy dng c bn, nht l vn u t t ngn sch nh nc v ngun vn
ODA. Vn tham nhng l mt trong nhng vn gay gt hin nay lm gim
hiu qu u t ca nn kinh t.
3.2.5. Cng ngh
C nhiu nguyn nhn khch quan v ch quan dn ti cc hn ch, yu km
v tim lc cng nh trnh khoa hc v cng ngh v i mi sng to trong
nc. Nhng mt trong nhng nguyn nhn c bn nht l nhn thc v tm quan
trng ca khoa hc v cng ngh v c bit l v i mi sng to cn qu hn ch
Vit Nam. Bn cnh , s duy tr bao cp ca Nh nc v c quyn thc t ca
doanh nghip nh nc khng to ng lc mnh cc doanh nghip quan tm
u t cho i mi v pht trin cng ngh; ngoi ra vic cha c chnh sch ng
b, hiu qu pht trin nhanh lc lng doanh nghip khoa hc v cng ngh
cng l mt cn tr ln i vi n lc thc y i mi sng to trong cc lnh vc
ca nn kinh t.
Vic p dng tin b KH&CN vo nng nghip, nng thn cn chm, thiu
cc gii php ng b nhm to ng lc i vi vic chuyn giao kt qu nghin
cu khoa hc vo thc t sn xut. Bn cnh , cng tc nghin cu KH&CN mi
ch tp trung vo mt s sn phm ch lc m cha quan tm n sn phm cng
ngh ng dng cho vng ni, vng su, vng xa.
Hm lng cng ngh ca sn phm thp c ngun gc trc tip t trnh
cng ngh thp ca cc ngnh kinh t. Trnh cng ngh ca nn kinh t, trong
c cng nghip, cn rt thp. V d, trong ngnh c kh, thit b ca Vit Nam lc
hu ti 4 thp k so vi mt bng k thut ca th gii. Cng ngh trong ngnh s
dng sn xut cng c, hng tiu dng, my ng hc, hu ht u ra i t
trc nm 1980 v 30% c tui th hn na th k. T trng ca cc sn phm cng
ngh va v cao trong tng gi tr gia tng ca cc mt hng ch bin xut khu ch
mc trn 20% v khng thay i trong nhng nm gn y. Cc lnh vc cng
ngh thp, s dng nhiu lao ng, ch yu l cc nhm mt hng may mc thi
trang, chim ti hn 70% gi tr gia tng ca ngnh cng nghip ch bin.
Chnh sch o to, bi dng, s dng i ng cn b khoa hc ni chung
v cn b khoa hc tr ni ring cn nhiu thch thc, bt cp cha c gii quyt.
Th tc, c ch u t cho khoa hc v cng ngh cha c ci tin, cha
ph hp vi c th ca lnh vc ny.
3.2.6. Chnh sch

54

Tnh khng bn vng ca tng trng c nhiu nguyn nhn nm trong s


thiu cn i ca cu trc kinh t. Khu vc kinh t nh nc vn chim t trng cao,
lao ng v vn ng gp ch yu vo tng trng, sn xut trong nc ngy cng
ph thuc vo th trng th gii. iu ny cho thy tng trng kinh t nc ta
ang da trn nn tng bao gm nhng nhn t c cht lng thp v vn hnh thiu
n nh.
Cht lng th ch thp ang km hm tc tng trng kinh t. Gia h
thng th ch v tng trng kinh t tn ti mt mi quan h hu c. H thng th
ch hiu qu tc ng tch cc ti tng trng v gim thiu c ri ro t s bt i
xng thng tin, ng thi tng cng n nh kinh t v m. Ngc li tng trng
thp lm pht sinh tham nhng v nhng hnh vi c hi khc. Theo Bo co Nng
lc Cnh tranh Ton cu 2013 2014, Vit Nam ch xp th 98/144 quc gia. R
rng l hng th ch nc ta l mt trong nhng cn tr chnh ca tng trng kinh
t bn vng.

55

CHNG 3: NH HNG, GII PHP V KIN


NGH V TNG TRNG KINH T VIT NAM
TRONG NHNG NM TI
I. nh hng v tng trng kinh t Vit Nam trong nhng nm ti
Trong nhng nm i mi, m hnh pht trin theo chiu rng gp phn
mang li nhiu thnh tu quan trng cho pht trin kinh t, x hi ca Vit Nam.
Tuy nhin sau mt chng ng di thc hin chnh sch, mt s im yu ca m
hnh tng trng kinh t ang bc l r nt, tr thnh nhn t gy cn tr qu trnh
tng trng: tng trng Vit Nam ph thuc nhiu vo vn, n nh kinh t v m
cha vng chc, nng sut lao ng thp v tng chm, sc cnh tranh quc gia
chm ci thin v cc mc tiu ca ci cch cha c ch ng mc.V vy, nh
hng tng trng vi vic thay i m hnh tng trng l nhim v cn thit v
cp bch t ra vi Vit Nam. y l mt yu cu thay i ni ti nn kinh t, ni
ti x hi ng thi cng l yu cu thay i khi tham gia hi nhp, ton cu ha
c th pht trin bn vng mang tnh di hn, ph hp vi xu th chung ca th gii.
1. M hnh tng trng phi c s kt hp hi ha gia chiu rng v chiu
su,trong ly tng trng theo chiu su l hng ch o.
Tng cng u t vo cc yu t tng trng theo chiu su,c th l u t
nhm nng cao cht lng ngun nhn lc, u t nng cao trnh khoa hc v
cng ngh quc gia, u t nghin cu v trin khai, chuyn giao cng ngh.
Coi vai tr ca khoa hc cng ngh trong tng trng l cha kha sm
thay i m hnh tng trng vi tiu hao u vo mc thp hn nhng vn gi
c mc tng trng, tin ti tng trng cao hn.
C cu li sn xut cng nghip c v ngnh kinh t - k thut, vng v gi
tr mi.Tng hm lng khoa hc cng ngh v t trng gi tr ni a trong sn
phm. Tip tc pht trin ph hp cc ngnh cng nghip s dng nhiu lao ng.
Thc hin phn b cng nghip hp l trn ton lnh th, bo m pht trin
cn i v hiu qu gia cc vng.
Chuyn dch c cu nng nghip v nng thn theo hng cng nghip ha,
pht huy th mnh ca tng vng; pht trin sn xut nng sn hng ha c cht
lng v hiu qu; gn sn xut vi th trng trong nc v th trng quc t
nhm nng cao hiu qu s dng ti nguyn (t ai, nc, rng, lao ng v ngun
vn); nng cao thu nhp trn mt n v hecta t canh tc, trn mt ngy cng lao
ng; ci thin i sng ca nng dn; pht trin bn vng cc lng ngh. y
nhanh p dng tin b khoa hc, k thut v cng ngh trong sn xut, ch bin, bo
56

qun, c bit l ng dng cng ngh sinh hc to nhiu ging cy trng, vt nui
v quy trnh sn xut t nng sut, cht lng cao. iu chnh, b sung quy hoch
pht trin nng, lm, ng nghip trong tng vng kinh t v lin vng theo hng
pht trin bn vng, gn sn xut vi th trng, gn vng nguyn liu vi cng
nghip ch bin.Xy dng ngnh thy sn Vit Nam t trnh tin tin trong khu
vc.
Tp trung pht trin mt s ngnh dch v c li th, c hm lng tri thc
v cng ngh cao nh du lch, hng hi, hng khng, vin thng, cng ngh thng
tin, y t. Ch ng tham gia vo mng phn phi ton cu, pht trin nhanh h thng
phn phi cc sn phm c li th cnh tranh c trong v ngoi nc, xy dng
thng hiu hng ho Vit Nam. Pht trin mnh dch v khoa hc v cng ngh,
gio dc v o to, vn ha, thng tin, th thao, dch v vic lm v an sinh x hi.
2. M hnh tng trng hng ti vic nng cao cht lng, ch trng n
nng sut, hiu qu ca tng trng, k c hiu qu ca s tham gia trong
chui gi tr ton cu.
Cn chuyn i m hnh tng trng da vo gia cng hiu qu thp, b
ng v b ph thuc cao vo cc nn kinh t khc sang m hnh tng trng da
trn ch ng khai thc li th cnh tranh, ch trng nng cao gi tr gia tng trong
sn xut v xut khu, ch ng sn xut v xut khu cc sn phm hng ha c
dung lng cng ngh cao trn c s khai thc trit li th ca t nc v thc
hin ng b ha qu trnh khai thc v ch bin sn phm.
u t nng cao nng lc cc ngnh cng nghip h tr ch ng sn
xut cc hng ha trung gian, cung cp u vo cho qu trnh ch bin, nhm to ra
gi tr gia tng cao hn, tham gia vi v tr ngy cng c li v ch ng trong chui
gi tr ton cu ha ni ring v qu trnh phn cng quc t ni chung.
Nng cao hiu qu kinh t v hiu qu tng trng cn phi th hin trn gc
ngnh, sn phm v khng gian.i vi cc ngnh, qu trnh thc hin tng
trng lun gn lin vi vic theo di s bin ng cc ch tiu hiu qu c th l
hiu qu s dng vn (qua h s ICOR thch ng vi trnh cng ngh), hiu qu
s dng lao ng (qua ch tiu tng nng sut lao ng), hiu qu s dng nng
lng (mc hao ph nng lng in trn 1 n v GDP); hiu qu s dng ti sn,
vn sn xut (t l huy ng cng sut my v nng lc sn xut, mc li nhun trn
n v vn sn xut). Trong phm vi vng, qu trnh theo i mc tiu v nh gi
tng trng cn quan tm n mt tp trung kinh t. Hng hot ng ca nn
kinh t vo cc ngnh, cc lnh vc, vng c kh nng to nhiu gi tr gia tng,
gim cc chi ph trung gian.
57

Gim dn i n xa b chnh sch tng trng nh khai thc v xut khu


sn phm th (sn phm khai thc ti nguyn khong sn v sn phm ca ngnh
nng, lm, ng nghip), hng ti cc m sn xut, xut khu sn phm cng
nghip th h th 2 (sn xut sn phm c vn v lao ng ngang nhau nh c kh
ch to, sn phm tiu dng cht lng cao,ch bin thc phm,...) v th h th 3
(cc sn phm cung cp cc yu t u vo ca sn xut v ch bin). Qu trnh
chuyn dch m hnh ny cn c l trnh, da trn cc du hiu li th so snh v s
sn c ngun lc trong nc tng quan vi cc yu t ngun lc ca th trng
hng ha v dch v quc t.
i i vi qu trnh tng trng l qu trnh to lp mi trng kinh doanh
bnh ng, minh bch, n nh, thng thong to iu kin tt nht cho pht trin
kinh t t nhn thnh phn c tc tng trng kinh t cao nht, c kh nng t
hiu qu cao nht v to nhiu vic lm nht. ng thi i mi, c cu li v nng
cao hiu qu ca doanh nghip Nh nc vi mc ch tr thnh cng c quan trng
trong thc hin chnh sch c cu v nh hng t chc th trng. Thc hin a s
hu, cng khai minh bch, nng cao cht lng qun tr doanh nghip v quan trng
hn l t doanh nghip Nh nc vo mi trng cnh tranh bnh ng vi cc
thnh phn kinh t khc trong th trng.
3. M hnh tng trng hng ti cc mc tiu di hn
Cn tp trung nhiu vo u t pht trin h thng kt cu h tng kinh t, x
hi ng b, tng bc hin i. Tng cng u t tho g cc im nghn km
hm s tng trng di hn Vit Nam. l s yu km ca h thng c ch
chnh sch v h thng kt cu h tng; s thp km v cht lng ngun nhn lc.
Hon thin c ch gim st v tng cng cng tc gim st u t. Kin quyt v
c bin php mnh chng tham nhng,tht thot v lng ph trong u t.
Bo m n nh kinh t v m v cc cn i ln ca nn kinh t (cn i
tch ly - tiu dng, cn i ngun vn u t x hi, cn i lao ng - vic lm,
cn i thu - chi ngn sch, cn i xut khu - nhp khu v cn cn thanh ton
quc t). Cn quan tm n vic gi vng an ninh nng lng, an ninh lng thc
v s hot ng an ton, hiu qu ca cc nh ch ti chnh.
4. M hnh tng trng bn vng hng ti mc tiu thn thin mi trng v
v con ngi
4.1.

Tng trng kinh t theo hng thn thin vi mi trng

S dng hp l v tit kim ti nguyn, nng cao kh nng ti sinh ti


nguyn; phng chng nhim mi trng, c phng n x l nhim,k thut
phng chng v gii quyt h qu ca nhim, c chnh sch kinh t ph hp p
58

dng cho cc c s kinh t gy nhim thc hin s tham gia cng ng trong vn
ny; thc hin a dng ha sinh hc, hnh thnh nhng vng v tinh to yu t
mi trng thun li cho nhng khu vc c nhim.
Coi trng tng trng kinh t xanh, nghin cu thc hin m hnh tng
trng cacbon thp. Khuyn khch sn xut v tiu dng bn vng, kt hp cc cng
c v bin php kinh t, ti chnh, tuyn truyn, t vn v hng dn hnh thnh
li sng thn thin vi mi trng, tiu dng bn vng, tit kim ti nguyn v bo
v mi trng.
4.2.

Tng trng kinh t hng ti mc tiu pht trin con ngi

Tng trng kinh t phi c kim sot thng xuyn, cht ch bi cc ch


tiu pht trin x hi, trong trng tm l xa i gim ngho, cng bng x hi,
gii quyt vic lm, gio dc, y t, th dc th thao, vn ha vn ngh.
Nng cao cht lng ngun nhn lc, i mi ton din v pht trin nhanh
gio dc v o to. Pht trin v nng cao cht lng ngun nhn lc, nht l
ngun nhn lc cht lng cao l mt t ph chin lc, l yu t quyt nh y
mnh pht trin v ng dng khoa hc, cng ngh, c cu li nn kinh t, chuyn i
m hnh tng trng v l li th cnh tranh quan trng nht, bo m cho pht trin
nhanh, hiu qu v bn vng. Pht trin gio dc l quc sch hng u.
To iu kin ngy cng cng bng hn cho mi ngi v c hi pht trin.
To iu kin cho mi ngi c trang b cc nng lc v bo m c hi tham gia
vo cc hot ng kinh t.
Nng cao mc sng ca nhn dn thng qua chnh sch phn phi v phn
phi li thu nhp. S dng c hiu qu hai phng thc phn phi thu nhp: phn
phi thu nhp theo chc nng (thu nhp ca mi ngi c xc nh trn c s s
lng ngun lc m h ng gp vo vic to ra thu nhp cho nn kinh t) v phn
phi li thu nhp di hnh thc trc tip (thu, tr cp) v gin tip (qua chnh sch
gi tip cn dch v cng) gp phn iu tit thu nhp gia cc tng lp dn c
trong x hi.

II. Gii php v kin ngh


T nhng nghin cu trn, ta hiu r c tm quan trng ca vic tng
trng kinh t v nhng thc trng ca nn kinh t Vit Nam nhng nm qua. T
rt ra c nhng gii php c bn nhm s dng c hiu qu cc nhn t nh
hng n tng trng kinh t.

59

1. Gii php
Xt v mt l thuyt, qua chng minh ta c cng thc: g = (s/k); trong g
l tc tng trng kinh t, s l t l tit kim, k l h s gia tng vn sn lng.
T mi quan h ny th tng trng kinh t c 2 cch:
Th nht, tng s tc l tng t l tit kim v a n vo u t. Tuy nhin
nu lng vn a vo u t ny khng nng cao c nng lc sn xut, m ch
yu chuyn vo chi tiu dng, th ch c nh hng n tng cu, t nh hng n
tng cung. Bi vy n s ko theo hin tng lm pht. Bn cnh i vi nc
ang pht trin, ngun vn hn ch, mun d lng vn cho tng trng kinh t cn
huy ng vn t nc ngoi v s b ph thuc vo vn ny.
Th hai, chng ta c th gim k, tc l tng hiu qu u t.
Nh vy, t m hnh l thuyt, mt s gii php c th l:
1.1. Cc gii php nhm huy ng v s dng vn c hiu qu
C th xem xt ngun vn di nhiu gc khc nhau, di mi gc
ngun vn u t c hnh thi biu hin ring. Tuy nhin, xt v bn cht th cc
ngun vn u l phn tit kim hay tch ly ca ton b nn kinh t c th huy
ng c a vo qu trnh sn xut. Vn l nhn t v cng quan trng tng
trng kinh t. V vn, chng ta c nhng gii php tng qut v c th nhm huy
ng v s dng vn c hiu qu.
1.1.1. Cc bin php tng qut
Trc tin, cn nng cao hiu qu s dng nhng ngun lc sn xut hin c
bng cc cch: m bo ton dng, tng nng sut v ti phn phi chng. tng
nng sut vn, cn nng cao h s i mi v lm chm qu trnh hao mn thc my
mc v thit b.
Cn khi thng cc knh u t trn th trng, a dng ho cc cng c v
hnh thc huy ng vn, thc hin chnh sch x hi ho i vi hot ng u t
nhm huy ng ti a cc ngun lc ti chnh trong nn kinh t cho u t pht
trin. Thm vo , cn a dng ho cc hnh thc gp vn cho u t v pht trin,
m rng phng thc u t BOT, BT i vi cc d n u t xy dng kt cu h
tng kinh t, k thut, x hi c kh nng thu ht vn trc tip.
Tip theo, cn tip tc nghin cu ban hnh cc chnh sch, c ch nhm xy
dng mi trng php l hon chnh v thun li cho vic m rng ch th cng
nh phng thc huy ng vn nh: c ch a dng ho vic pht hnh cc loi tri
phiu; c ch khuyn khch cc thnh phn kinh t trc tip tham gia huy ng vn
trn th trng; m rng quyn v trch nhim ca cc ngnh, cc cp trong vic huy
ng vn.
60

Ci cch th tc hnh chnh trong qun l u t; ci thin mi trng u t


thu ht u t trc tip nc ngoi; lm tt cng tc gii phng mt bng, di dn,
ti nh c v b tr kp thi vn i ng y nhanh tin gii ngn vn ODA;
ng thi thc hin qun l cht ch ngun vn ODA t khu quy hoch, s dng
vn, la chn mc tiu u t gn vi hiu qu s dng vn vay, hiu qu thu hi
vn.
1.1.2. Cc bin php c th
i vi ngun vn u t ngn sch nh nc
Tp trung r sot cc d n u t t ngun vn ngn sch nh nc, b tr
vn tp trung cho cc cng trnh then cht; m bo cho ngun vn u t t ngn
sch nh nc ng vai tr l ht nhn thu ht cc ngnh vn khc cung tham gia
u t. Cc a phng phi m bo c cu u t hp l gia c s h tng kinh t
x hi. Thc hin tt yu cu v thc hin cng khai, minh bch trong qun l v s
dng vn u t thuc ngn sch nh nc.
Trin khai huy ng vn thng qua pht hnh tri phiu Chnh ph theo
hng a dng ho cc loi hnh tri phiu sao cho ph hp vi mc tiu pht trin
th trng vn v nhu cu u t ca ngn sch nh nc. Ngun vn b p thiu
ht ngn sch c thc hin thng qua huy ng vn nhn ri trong nn kinh t
di cc hnh thc: u t tn phiu kho bc qua ngn hng nh nc, u thu v
bo lnh pht hnh tri phiu Chnh ph qua th trng chng khon tp trung.
Ngun vn huy ng c ch dnh cho u t pht trin.
Cc ngun vn ngn sch li cho cc b, ngnh, a phng phi c
a vo k hoch ngay t u nm, m bo u t ng i tng v c hiu qu.
Tng cng cng tc thanh tra, kim tra, gim nh u t xy dng c bn, m
bo s dng vn u t ca Nh nc giao cho mt cch c hiu qu, tp trung theo
mc tiu k hoch v c cu u t hp l.
V b tr vn, cc a phng cng cn ch ng r sot phn loi cc d n
theo mc : cc d n c tnh cp bch, cn u t ngay; cc d n c kh nng thu
ph; cc d n c kh nng khai thc qu t; cc s n c tnh cht trng im
nhng i hi ngun vn ln xc nh cc ngun huy ng cho ph hp; mt
khc, to ra cng c ti chnh mi gip chnh quyn a phng huy ng ti a
ngun lc ti chnh mi gip chnh quyn a phng huy ng ti a ngun lc ti
chnh ca mi thnh phn kinh t trn a bn cho u t pht trin.
i vi ngun vn tn dng
Tng trng tn dng xut pht t s gia tng nhu cu v vn p ng s
tng trng v pht trin ca nn kinh t, tc pht trin cc d n ln ca Chnh
61

ph, cc d n pht trin ca doanh nghip. Cc t chc ti chnh, tn dng cn y


mnh vic huy ng vn, c bit l vn trung v di hn, to iu kin cho cc
doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t c tip cn vi ngun vn ny m
rng u t pht trin sn xut kinh doanh, nht l i vi cc doanh nghip va v
nh, lnh vc nng nghip, nng thn, sn xut ch bin hng xut khu. Tuy nhin,
tng trng tn dng qu nng c th dn n nhiu ri ro, nht l i vi cc ngn
hng thng mi.
Cc t chc tn dng c quyn ch ng la chn, quyt nh v t chu
trch nhim v vic cho vay c bo m bng ti sn v cho vay khng c bo m
bng ti sn i vi cc t chc, c nhn s l nhn t tc ng tch cc thc y chu
chuyn vn trong nn kinh t, gp phn chuyn dch c cu kinh t nng nghip
nng thn. Tuy nhin, cho vay theo cc nguyn tc th trng c s qun l ca Nh
nc, m bo an ton v hiu qu.
Cn c chnh sch v tn dng phc v yu cu pht trin th trng bt ng
sn. UBND cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quy nh ch u t cc
d n c Nh nc giao t, cho thu t c php huy ng vn thng qua vic
p dng phng thc bn u gi, cng b cng khai mi ngi c nhu cu nh
u c tham gia.
Tn dng u t pht trin ca Nh nc cn c trin khai theo hng m
rng din u i sau u t, bo lnh tn dng u t, thu hp i tng vay vn
trc tip t Qu h tr pht trin, quy nh thi gian c th thi hn cc chng
trnh c hng u i v thu hp mc li sut u i nng cao tnh hiu qu
trong chnh sch u t ca Nh nc.
Ngoi knh cc ngn hng thng mi, nhu cu vn trung v di hn cho nn
kinh t cn phi c huy ng qua knh ca th trng chng khon (cc loi tri
phiu, c phiu). Thm vo cn la chn thi im thch hp pht hnh tri
phiu Chnh ph trn th trng vn quc t c ngun cho u t pht trin. Lm
nh- vy va to dng uy tn ca Vit Nam trn th trng quc t, va l tin , va
l c s mt s doanh nghip ln ca Vit Nam c th duy tr theo hng ny.
i vi ngun vn u t t doanh nghip v dn c
to thm knh huy ng vn mi, cc b, ngnh, a phng cn y
mnh tin trnh c cu li doanh nghip nh nc (c phn ho bn, khon, cho thu
cc doanh nghip nh nc); ng thi khuyn khch v thc y cc doanh nghip
ny tham gia nim yt v huy ng vn trn th trng chng khon, khi thng
ngun vn trn th trng. Khuyn khch cc doanh nghip m rng u t di cc
hnh thc BOT, BT, pht hnh tri phiu cng trnh cho cc d n giao thng in
62

lc, cp nc, xy nh trin khai rng ri quy ch xut thng qua chnh sch u
i trc tip cho cc nh u t.
Cn trc hin mt mt bng chnh sch trong vic cho vay vn tn dng, gi
thu t i vi tt c cc nghip thuc cc thnh phn kinh t;to iu kin thun
li cho pht trin kinh t; kinh t HTX, kinh t trang tri lng ngh v kinh t h gia
nh, kinh t t nhn (k c h tr o to ngun nhn lc nhn lc). Thc hin cc
gii php u i v thu, tn dng, giao quyn s dng t, cho thu ti sn nhm h
tr y mnh cng tc x hi ho tng nhun lc cho u t pht trin cc lnh vc
gio dc, y t Nh nc tip tc thc hin chnh sch h tr u t xy dng kt
cu h tng thu sn, lng ngh, giao thng nng thn; xy dng kt cu h tng,
khuyn khch u t pht trin sn xut kinh doanh, chuyn dch c cu kinh t.
khuyn khch cc doanh nghip mnh dn b vn u t pht trin kinh
doanh, cc a phng cn hc tp kinh nghim ca thnh ph H Ch Minh v mt
s tnh pha Nam mnh dn b tr mt phn vn ngn sch h tr cho cc doanh
nghip thuc mi thnh phn kinh t trn a bn lm n c hiu qu vay vn tn
dng thng mi u t pht trin thng qua hnh thc cp b li sut. Bin php
ny cng cn c thc hin ng thi vi mt lot cc bin php khc nh y
nhanh gii quyt cc th tc hnh chnh, cng khai nhng c ch chnh sch nhm
to iu kin thun li cho nh u t tip cn cc yu t sn xut.
Qu t l mt trong nhng ngun quan trng to vn cho vic u t vo
cng trnh kt cu h tng m ngn sch nh nc khng c kh nng u t, cc
cng trnh khng c kh nng thu ph hay khng th huy ng vn di hnh thc
BOT. y l mt trong nhng cch thc u t vo kt cu h tng ti thnh ph
H Ch Minh c thc hin trong nhiu nm tr li y m cc a phng khc
cn hc tp.
Thu ht vn u t trc tip nc ngoi (FDI) v ngun h tr pht trin
chnh thc (ODA):
Hon thin mi trng u t trong nc, xo b phn bit u t trong
nc v u t nc ngoi, to iu kin cho khu vc u t nc ngoi tham gia
nhiu hn vo pht trin cc ngnh sn xut, tng bc m ca th trng dch v
theo l trnh ph hp vi cc cam kt quc t. a dng ho cc hnh thc u t nh
khuyn khch hot ng ca cc Qu u t ti Vit Nam; khuyn khch cc nh u
t nc ngoi thnh lp cng ty c phn v chuyn mt s doanh nghip c vn u
t nc ngoi ang hot ng thnh cng cng ty c phn. Ci cch th tc hnh
chnh to iu kin thu ht vn u t nc ngoi theo hng m rng phn cp
cp giy php u t v qun l u t nc ngoi cho chnh quyn cp tnh ph
hp vi trnh pht trin kinh t x hi v kh nng qun l ca a phng.
63

p dng cc bin php kin quyt, c hiu qu hn gii phng mt bng,


di dn ti nh c; b tr , kp thi vn i ng y nhanh tin gii ngn vn
ODA; tng cng gim st u t ngun vn ODA theo 3 nhm d n: h tr k
thut, vin tr khng hon li, vn vay; t rt ra kinh nghim, la chn m hnh
hp l p dng chung cho c nc. Nng cao cht lng cng tc quy hoch thu
ht v s dng vn ODA; ng thi xy dng danh mc cc chng trnh, d n
quan trng u t bng ngun vn ODA theo ngnh lnh vc cho trung v di hn.
1.2. y mnh vic pht trin v nng cao trnh ngun nhn lc
Pht trin con ngi l yu t quan trng bc nht m bo tng trng
kinh t. Li th cnh tranh ca Vit Nam cng nh c s m bo cho s pht trin
bn vng trong nhng nm ti, ph thuc rt nhiu vo trnh pht trin con
ngi. S phn ha giu ngho cng c nguyn nhn mt phn ln bi s khc bit
v trnh hc vn ni ring v s phat s trin con ngi ni chung. Do ng v
nh nc ta nhn mnh quan im pht trin gio dc v o to ngun nhn lc
l quc sch hng u cho tng trng kinh t t nc.
Trc tin, cn c chnh sch o to hp l i vi cc bc hc ph thng,
ci cch v vn tuyn sinh i hc sao cho ni lng u vo tht cht u ra
to iu kin cho nhng ngi c nng lc v ti chnh nhng khng kh nng
thi vo i hc vi cch tuyn sinh nh hin nay c hc gip cho trnh i hc
c ph cp hn na; thm na l to cho cht lng o to i hc tt hn hin
nay o to c nhng c nhn tht s c cht lng.
Cn i mi phng php hc trong cc trng i hc sao cho hc c i
i vi hnh sinh vin khi ra trng c th lm quen ngay vi cng vic. Mun
vy, cn phi u t hn na v trang thit b, lin h vi nhng cng ty, cc c
quan to iu kin cho nhng sinh vin c iu kin tip xc vi mi trng m
mnh sau nay i lm s gip cho sinh vin c ci nhn tng qut hn, c thc hc
tp tt hn.
Cn c nhng chnh sch i ng hp l i vi cc nhn ti trnh tnh
trng chy mu cht xm ra nc ngoi. C chnh sch u i tt hn i vi nhng
sinh vin ra trng v lm vic ti vng su, vng xa hay ti qu hng bn lng ca
mnh trnh c tnh trng phn b lao ng khng ng u.
i vi cc cng ty, doanh nghip nn u t mt phn tin ca to iu
kin nng cao trnh ca cng nhn, nghin cu khoa hc nng cao nng sut
lao ng, tng tnh cnh tranh cho hng ho ca mnh.
u t i mi h thng y t, bo him y t gip cho ngi dn ngy cng
tip xc gn gi hn, bo hn cho cuc sng ca ngi dn.
64

1.3. Tng cng i mi cng ngh


Pht trin khoa hc cng ngh l yu cu cp thit i vi Vit Nam. Nc
ta ang tng ngy phn u tin n gn nn kinh t tri thc nn vic i mi v
khoa hc cng ngh c tm quan trng rt ln. Cn c nhng chnh sch u t c
v chiu rng v chiu su pht trin mt s ngnh c hm lng khoa hc cao
nh: cng ngh in t, cng ngh sinh hc, cng ngh thng tin
Tip tc thc hin nhng ci cch kinh t v m, hon thin th ch kinh t
th trng theo hng to mi trng kinh doanh cnh tranh, nhm to sc p
doanh nghip ch ti vic i mi cng ngh, nng cao sc cnh tranh v hiu qu
sn xut.
Nng cao ng gp ca u t nc ngoi trong thc y u t i mi
cng ngh v chuyn giao cng ngh cao theo hng: khuyn khch u t nc
ngoi i mi cng ngh v thc hin cc hot ng nghin cu trin khai Vit
Nam... Ngoi ra cn phi nng cao thc tn trng quyn s hu tr tu thng qua
tuyn truyn v nng cao hiu lc php lut, mt khc cn phi c chin lc pht
trin di hn v u t cho cc hot ng nghin cu khoa hc cng ngh.
Bn cch , hoch nh hiu qu cc im tng trng, cn d bo tt xu
hng khoa hc, cng ngh ln. iu nhm pht trin kp thi cc xu hng pht
trin nht. Th gii tri qua 5 ln song cng ngh v ang bt u ln sng th 6.
Trin khai xy dng h thng i mi quc gia cng l mt vn quan trng. H
thng i mi quc gia l ton b nhng t chc hot ng sn xut v tiu th
thng mi kin thc khoa hc, cng ngh trong phm vi quc gia. H thng i
mi quc gia hot ng theo nguyn tc Nh nc phi gnh vc phn ln kinh ph
cho hot ng nghin cu c bn v y l lnh vc c ri ro cao v mc sinh li
thp i vi t bn t nhn. Doanh nghip l ng lc chnh pht trin h thng i
mi quc gia trong lnh vc nghin cu ng dng theo sau nghin cu c bn.
thot khi tnh trng lc hu so vi bn b th gii cn phi nhanh chng
cp nht nhng thnh tu to ln ca nc ngoi ng dng vo pht trin kinh t.
1.4. Th ch chnh tr v chnh sch ca nh nc
Kin nh xy dng h thng chnh tr x hi ch ngha, xy dng h thng
chnh sch ng n hn ch tc ng tiu cc ca c ch th trng, khuyn
khch tit kim, kch cu gip nn kinh t tng trng nhanh ng hng.
Nng cao vai tr qun l ca nh nc, c bit l nng cao nng sut hot
ng ca cc doanh nghip nh nc nhm nng cao vai tr nh hng kinh t ca
thnh phn kinh t nh nc.
65

Cn c nhng c ch chnh sch ph hp xy dng mt c cu kinh t


hp l, nhm pht huy mi tim nng, ni lc, li th so snh ca ton b nn kinh
t. Cn xo b c ch c quyn trong mt s lnh vc to mi trng cnh tranh
gip cho kinh t tng trng nhanh hn.
Tinh gim b my hnh chnh, cc th tc hnh chnh nhm tit kim ch ph
cho b my nh nc qu cng knh nh nc ta hin nay.Gim cc th tc rm
r nhm rt ngn thi gian lm th tc kch thch huy ng vn, tng kinh
doanh cho nn kinh t.
Ch ng hi nhp kinh t quc t: Hi nhp kinh t quc t v ton cu ha
l xu hng chung ca tt c cc nc trn th gii, v Vit Nam khng phi l
ngoi l. lm c iu ny, Vit Nam cn tip tc ch ng hi nhp, thc hin
c hiu qu cc cam kt v l trnh hi nhp kinh t quc t. Xy dng chin lc
hi nhp kinh t quc t cc cp : ton cu, khu vc v song phng. Kin
quyt khc phc mi biu hin ca li ch cc b lm km hm tin trnh hi nhp.
Thc y xut khu: La chn pht trin cc ngnh trng im l iu kh
khn ca bt k mt quc gia no. Kinh nghim cho thy tiu ch khng th thiu
ca tng trng kinh t, l phi da vo li th so snh vn c ca quc gia . i
vi Vit Nam, nn chn ngnh la go v nui trng, ch bin thy hi sn lm
ngnh mi nhn v tp trung u t nhiu cho cc ngnh ny. Trong nhng nm ti,
Vit Nam cn tip tc khai thc nng lc sn xut v xut khu nhng sn phm
cng nghip ang c li th cnh tramh nh mt hng may mc, giy dp, thy sn
ch bin v cc th mnh nh go, iu, ht tiu... Bn cnh , chng ta cng c
th ch trng xut khu cc sn phm hin c kim ngch xut khu cn cha cao,
nhng c tc tng trng cao, c tim nng xut khu ln, c gi tr gia tng cao
nh ngnh in - in t, sn phm nha, thc phm ch bin, g... hnh thnh
cc mt hng xut khu ch lc, mi nhn mi, gp phn tng trng pht trin kinh
t ca t nc.
Cn lc chn phng n phi hp chnh sch tin t v ti kha ph hp
trong m hnh tng trng hiu qu. Chnh sch tin t mc tiu lm pht l mt
chnh sch tt, nhng ng dng thnh cng phng n phi hp ny, cn hon
thin nhng iu kin cn thit. Mt trong cc iu kin bt buc l n nh kinh t
v m, trc ht phi gim t l lm pht xung thp hn 3% tng t nhiu nc
thc hin. T l lm pht thp s gip doanh nghip tip cn ngun ti chnh gi
r tng nng lc cnh tranh ca mnh.

66

2. Mt s kin ngh
2.1. Gii quyt cc nt tht i vi tng trng (nng cao cht lng th ch,
c s h tng v ngun nhn lc) c v mt s lng v cht lng m
bo tng trng bn vng trong di hn.
i vi th ch: cht lng th ch l tin quan trng cho tng trng
nhanh v bn vng. Do vy cn tip tc hon thin khun kh php l v th ch
cho s pht trin cc loi th trng, c bit l khung kh php l v th ch gim
st ti chnh m bo n nh v m cho tng trng v pht trin bn vng. Bn
cnh cn phi nng cao tnh chuyn nghip, minh bch, kh nng gii trnh v
phi hp ca cc c quan qun l ca b my nh nc.
i vi c s h tng, trong iu kin ngun nhn lc pht trin cho c s h
tng l rt ln, c s la chn tt nht vi chi ph c hi thp nht, cn phi c
tm nhn quy hoch di hn vi cc hnh thc phi hp cng t hiu qu trong
vic huy ng cc ngun lc.
V ngun nhn lc, cc nghin cu thc nghim nhiu nc ang pht
trin khng nh pht trin v nng cao cht lng ngun nhn lc l yu t rt
quan trng m bo pht trin bn vng. Tuy nhin vic nng cao cht lng
ngun nhn lc li c lin quan n ton b h thng gio dc o to v cc
nhm x hi. Do vy cn phi thc hin ng b cc khu nh: i mi ni dung,
chng trnh v phng php gio dc theo hng hin i v thc hnh nh hng
ngh nghip; nng cao cht lng i ng cn b gio vin, cn b qun l gio dc
v nng lc qun l nh nc trong gio dc; phi hp cht ch gia cc bn tham
gia th trng lao ng (doanh nghip v c s o to), gia cc c s o ta
trong v ngoi nc; tng cng u t cho gio dc bng nhiu ngun khc nhau
thng qua y mnh x hi ha gio dc.
2.2. Chuyn i m hnh tng trng
M hnh c vn ch yu da vo khai thc ti nguyn, cng ngh gia
cng v gia tng vn u t vo ngnh thm dng vn c nh nc bo h (xi
mng, thp, t, ng tu) lm cho cht lng tng trng v hiu qu ca
nn kinh t ca nn kinh t thp. tng trng bn vng di hn Vit Nam cn
chuyn i m hnh tng trng theo hng hiu qu s dng ngun nhn lc, pht
trin xanh, thn thin vi mi trng v tng trng theo chiu su.
Tng trng cao i i vi n gii php nng cao cht lng tng trng v
nng lc cnh tranh ca nn kinh t. Vit Nam cn thc hin ng b nng cao
nng lc cho cc ngnh cng nghip lin hon v tng cng tham gia vo mng
li sn xut khu vc v chui tr gi ton cu ca cc ngnh.
67

2.3. Ti c cu nn kinh t cc cp
tm v m: ti c cu ton b nn kinh t bao gm c cu li ngnh ngh,
vng lnh th, sn phm, ngun nhn lc v cc loi th trng. Cn nh v ng
mc tiu di hn trc mt ca nn kinh t, t xc nh nhng nh hng chin
lc cho tng thi k.
Ti c cu ngnh kinh t: trong bi cnh ton cu ha hin nay, cc chin
lc v ti c cu kinh t ca mi nc khng ch thun ty nhn t gc chuyn
dch ngnh kinh t trong phm vi tng quc gia. Ti c cu cn mang tnh n s
hot ng ca mng li thng tin internet ton cu v chui gi tr ton cu. Ngnh
ngh cn phi c cu li theo hng cc ngnh, cc sn phm tit kim nng lng,
thn thin vi mi trng v c nng lc cnh tranh cao.
Ti c cu vng c thc hin thng qua ti phn b lng sn xut theo
vng. C cu vng lnh th v c cu ngnh kinh t thc cht l hai mt ca mt
thng nht v u l biu hin ca s phn cng lao ng trong x hi. Ti c cu
vng da trn li th so snh v li th cnh tranh ca tng vng, tng a phng,
tng cng s kt ni, b sung cho nhau thnh mt nn kinh t thng nht, kt ni
hiu qu ca khu vc vi kinh t th gii.
Ti c cu cc hnh thc s hu cng l mt nhn t tc ng n c cu
ngnh v c cu lnh th. Loi c cu ny phn nh mi quan h s hu i vi t
liu sn xut gia cc ch th tham gia vo qu trnh tng trng v pht trin. Ti
c cu cc hnh thc s hu cn ch trng nng cao vai tr v tr ca khu vc kinh t
t nhn.
Ti c cu u t l ti c cu ngun vn huy ng cng nh ti phn b s
dng vn u t ton x hi bao gm u t nh nc, u t doanh nghip v u
t h gia nh. Ti c cu u t cn cn i ngun vn u t trong nc v u t
nc ngoi, ti c cu theo hng gii phng mnh hn cc ngun vn tim nng
ca kinh t t nhn v dn c cng vi ci thin mi trng u t thu ht ngun
vn FDI.
Ti c cu khu vc th ch bao gm cc cng c iu tit v m nn kinh t
nh cng c ti chnh, chnh sch php lut v mi trng u t, kinh doanh. Ti
cu trc khu vc ti chnh l ti c cu ton b nh ch ti chnh, c ngh l t chc
sp xp li cc b phn v mi quan h gia cc b phn ny trong h thng ti
chnh c kh nng thch ng v vn hnh hiu qu.
Ti c cu h thng doanh nghip nhng t bo quan trng ca nn kinh t.
Ti c cu doanh nghip l qu trnh ti thit k mt hay nhiu mt ca mt doanh
nghip. Mc tiu chung ca ti c cu doanh nghip l t chc, sp xp li doanh
68

nghip nhm t c mt th trng tt hn cho doanh nghip, doanh nghip vn


hnh hiu qu hn v thch nghi hn trong iu kin mi. Ti c cu nn kinh t c
th din ra theo tn hiu ca th trng hoc do s cn thip ca nh nc hoc kt
hp c hai.
2.4. Nng cao hiu qu cc chng trnh, chnh sch gim ngho v an sinh x
hi.
Thc hin gim ngho bn vng:
- H tr sn xut, dy ngh, to vic lm, tng thu nhp cho ngi ngho: to
iu kin thun li cho ngi ngho tip cn cc ngun vn; thc hin tt
chnh sch o to ngh cho lao ng nng thn; u tin ngun lc u t c
s trng, lp hc, thit b, o to gio vin dy ngh.
- H tr v gio dc v o to: thc hin c hiu qu chnh sch min, gim
hc ph, h tr hc bng, tr cp x hi.
- H tr v y t v dinh dng: thc hin c hiu qu chnh sch cp th bo
him y t cho ngi ngho; tng cng hn na chnh sch u i, thu ht i
vi cn b y t cng tc a bn ngho. u i u t trc t chun c
s bnh vin, trm y t cc huyn, x ngho.
- H tr ngi ngho hng th vn ha, thng tin: t chc thc hin tt
chng trnh a vn ha, thng tin v c s; a dng ha cc hot ng
truyn thng, gip ngi ngho tip cn cc chnh sch gim ngho, ph bin
cc m hnh gim ngho c hiu qu, gng thot ngho.
2.5. Ci thin cc ch tiu hiu qu kinh t nng cao cht lng tng trng
kinh t trong ngn hn v trung hn.
Mt trong nhng ch tiu l hiu qu s dng vn. Vic nng cao hiu
qu s dng vn i hi t khu nng cao cht lng cng tc quy hoch n vic
chm dt tnh trng u t t, phn tn, khng ng b v khng tnh ton n
hiu qu kinh t - x hi mi trng. Hn na nng cao hiu qu u t khng ch
cn phi loi b tnh trng tht thot, tham nhng trong s dng vn m i hi phi
da trn c s phn tch chi ph li ch ca u t v trnh cc li ch cc b v ngn
hn trong vic ra quyt nh u t cng. Mt ch tiu na nng cao cht lng
tng trng l TFP. tng cng s ng gp ca TFP vo tng trng cn phi
thc hin ci tin cng ngh thng qua nhiu hnh thc: t vic khuyn khch v u
tin FDI gn vi chuyn giao cng ngh n vic tng cng u t nghin cu v
trin khai v cc doanh nghip cng cn tranh th giai on khng hong i mi
cng ngh.

69

LI KT
Nhng phn tch trn cho chng ta thy thc trng vn tng trng ca
nn kinh t Vit Nam. Qua ta thy c bn cnh nhng thnh tu v nhng n
lc ng k, Vit Nam ang phi i u vi nhng kh khn v thch thc ln i
hi nh nc, cc b, nghnh cn c nhng chnh sch v hng i ph hp. Trong
mt tng lai xa kinh t Vit Nam s tng trng mnh snh ngang vi cc nc
trn th gii, cuc sng ca i b phn dn c s c ci thin hn. l s tng
trng kinh t, pht trin ton din kinh t - chnh tr - x hi m nh nc ta hng
ti trong qu trnh pht trin lu di.

70

You might also like