BO GIAO DUC - AO TAO

TRNG AI HOC S PHAM TP HO CH MINH

---------------

NGUYEN NH NNG

NGHE THUAT KCH

LU QUANG VU
Chuyen nganh : Van hoc Viet Nam
Ma so: 602234

LUAN VAN THAC S VAN HOC

NGI HNG DAN KHOA HOC:

PGS. TS. PHUNG QUY NHAM

Thanh pho Ho Ch Minh - 2006

LI CAM N
Tran trong biet n Thay hng dan PGS.TS Phung Quy Nham
va quy Thay, Co a tan tnh giang day cho lp Van hoc Viet Nam khoa 14;
cam n quy Thay Co trong Hoi ong cham luan van; va cam n gia nh
a ong vien, giup toi hoan thanh chang ng hoc tap nay.

Nguyen Nh Nng

M AU
1.LY DO CHON E TAI:
Nam 2000, Lu Quang Vu c truy tang Giai thng Ho Ch Minh ve van hoc
nghe thuat. Di anh mat tri, anh a co mot cho ng vinh d ma bat ky nha viet kch
nao cung ao c. Qua nhng trang kch sinh ong, Lu Quang Vu a gop sc xay i,
tac ong tch cc vao xa hoi, kien quyet chong s bao thu tr tre, s long hanh cua cai
xau, cai ac. Chng kien bao canh i chm noi thi hau chien, Lu Quang Vu khong
ngng ban khoan, tran tr ve nhng noi niem nhan the va nghien ngam niem bi cam
cua phan ngi. La thi s, Lu Quang Vu rat yeu th, anh hang ao c th cua mnh se
thang c thi gian va lai vi long ngi. Song chnh cac kch ban van hoc lai
mang en cho anh nhng giai thng ln. Tuy vay, cho en nay, van cha co cong trnh
nao i sau tm hieu toan dien nghe thuat kch Lu Quang Vu. Thc ra, kch va th cua
anh eu toa ra t mot tam hon nghe s giau xuc cam. Hai tui th va kch ay nh hai b
cua mot dong song suy tng ch nang tnh yeu thng con ngi, chay mien vien ve
ni vo tan. Nhng ngi nh Lu Quang Vu, cai chet khong lam cho anh mat i , ma
tam long nhiet huyet vi i van hay con ong lai.
Sau khi Lu Quang Vu ot ngot qua i, Phan Ngoc cho rang: Lu Quang Vu la
nha viet kch ln nhat the ky nay (the ky XX) va la mot nha van hoa cua Viet
Nam[38,149]. T nam 1985, qua may t hoi dien, hau nh khan gia ng thi
khong ai la khong biet en Lu Quang Vu. T o, thoai kch cang tr nen gan gui vi
gii yeu nghe thuat. Nhieu kch ban cua anh a lam xon xao at nc, gay chan ong
d luan, e cap en nhng van e nong bong nhat cua hien thc. Khong ai bang Vu
1

trong biet tai neu len cai muon i trong cai bnh thng, bien co tch, huyen thoai
thanh chuyen thi s, dung cai h e noi cai thc, dung cai tho lo e no cai cao
qu.[38,153]. Tat Thang ke lai: hoi dien 1985, Vu la tac gia at nhieu huy chng
vang nhat[38,257]. Nhieu nha nghien cu cong nhan mot so kch ban cua Lu
QuangVu co sc lay ong c long ngi, co hieu qua to ln vi xa hoi, va gia tr
nghe thuat cua chung con c xep hang trong lch trnh phat trien cua van hoc kch
nc nha.
Tuy nhien, khi Lu Quang Vu con song, tren bao ch cung co nhng y kien trai
chieu. Vay s thc kch ban van hoc cua anh co nhng thanh cong va han che g? Tai
sao cong chung luc bay gi lai o xo en rap xem kch? Nhng nha soan kch ngay nay
co the rut kinh nghiem, hoc tap c ieu g sau khi tm hieu ky lng nghe thuat viet
kch cua ngi i trc? Vi tnh yeu the loai thoai kch, ngi lam luan van mao muoi
xin c ven lp bui thi gian, tm ve qua kh e phan nao hieu ro hn mot so van ban
kch cua Lu Quang Vu va cung co them cho ban than nhng kien thc lien quan en
the loai van hoc kch.
Hien nay, sach giao khoa van hoc bac pho thong ch mi gii thieu trch oan tac
pham kch cua hai tac gia Secxpia va Sile. Trong cac tiet hoc chnh khoa, hoc sinh
cha co dp tiep can vi van hoc kch nc nha. Do o, ngoai chng trnh chnh khoa,
thiet ngh, hoat ong ngoai khoa mon van hoc cung can gii thieu va hng dan hoc
sinh tm hieu ve kch Viet Nam vi cac ai bieu nh: Nguyen nh Thi (Rng truc,
Nguyen Trai ong Quan), Nguyen Huy Tng(Vu Nh To), Vu Trong Phung
(Khong mot tieng vang), ao Hong Cam (ai oi trng cua toi), Nguyen Vu (Mua
xuan), Hoc Phi, Long Chng, Lu Quang Vu.v.v Qua cac buoi ngoai khoa bo ch,
hy vong hoc sinh co the hnh dung ay u hn ve toan bo lch s van hoc dan toc va
them yeu men bo mon van hoc.
2

2. LCH S VAN E:
Khi kch ban cua Lu Quang Vu c a len san khau, rai rac tren cac bao, tap
ch co ang nhng bai phe bnh, bnh luan, to ro s quan tam; ac biet la t hoi dien
san khau nam 1985, s chu y quan tam nay cang ro ret hn. Co the phan chia da tren
moc thi gian la thang 8 nam 1988 - thi iem Lu Quang Vu qua i e thay rang cai
chet chang nhng khong lam cho ngi i lang quen anh ma bao ch van con nhac
en nha viet kch tre tuoi nay.
2.1. Trc khi Lu Quang Vu qua i (thang 8 nam 1988) :
Thang 3 nam 1985, Nguyen Th Minh Thai a viet mot bai bao nhan xet ve v
dienNguon sang trong i (Lu Quang Vu). Theo tac gia bai bao, ay la mot kch
ban ken khach, t no co nhu cau c trnh dien trc mot cong chung co s trng
thanh nhat nh ve tham my [32,255] an tng manh do kch ban van hoc tao ra chnh
la s gian d, khong hoa soi hoa hoe, khong cau ky mang mieng, khong on ao khoa
trng[32,254], Nguyen Th Minh Thai con lien he so sanh ve ep gian d ma ham
suc, tinh te cua v Nguon sang trong i vi cai ep moc mac thng thay kch
cua van hao Sekhop. mot bai khac, khi e cap en kch ban Ngi trong coi
nh(Lu QuangVu), Nguyen Th Minh Thai viet: ao dien oan Ba a thch chat
th, chat triet ly cua kch ban Ngi trong coi nh bi v tac gia kch ban co cach tiep
can i song hien nay mot cach mi la, khong dam len loi mon quen thuoc[32,249].
Sau khi nhan xet, ngi khen chat lng van hoc cua kch ban, Nguyen Th Minh Thai
a xuc ong ket thuc bai bao: Toi a nghe thay nhng giot nc mat lang tham trong
long va nhn thay le long lanh tren nhieu oi mat ngi xem trong khan phong hom
ay[32,250]. Co le do tap the ao dien, dien vien gioi nghe thau hieu va bieu at
tron ven dung y nghe thuat cua tac gia kch ban nen v dien a tac ong sau sac en
3

tam linh cong chung xem kch. Ngi trong coi nh v vay tr thanh mot trong so
kch ban c Huy chng vang hoi dien 1985.
Tap ch nghien cu nghe thuat so thang 5 nam 1985 a ang mot bai viet ngan
iem qua nhng v dien co gia tr trong t hoi dien san khau lan II, Nguyen Phan Tho
nhac en v Toi va chung ta (Lu Quang Vu) au tien va v tac pham nh mot mui
nhon trong cuoc au tranh chong cung cach lam an tr tre, bao thu[37,80]. Con tap
ch San khau thang 7 nam 1985, Tran Trong ang an a cho rang co khong t tac
pham oat giai cao tai cac hoi dien roi sau o chm nghm v khong he gay c chu y
cua cong chung, nhng v Toi va chung ta th khac, cong chung xem kch co lucreo
vui ong cam nhieu luc lai xuc ong lang im, biet bao trang vo tay co vu, ngi khen
nhiet liet. ieu Tran Trong ang an tam ac nhat la: kch Toi va chung ta bang
cai nhan e va chu e xuyen suot cua no, a thong qua nghe thuat ma ly giai ranh mach,
luan chien sac ben e bao ve quan iem cua chung ta ve tnh ngi, ve chu nghia nhan
ao cach mang, ve moi quan he bien chng gia ca nhan va tap the ap tan s xuyen
tac cua bon phan ong thu ch, bac bo luan ieu: ngi theo chu nghia xa hoi la chu
choi bo tnh cam, khong nhn nhan s hien dien cua cai toi, xem ca nhan ch la con so
khong[5,26].
Tren tap ch Van hoc so thang 1 nam 1986, Tat Thang neu mot trong nhng
nguyen nhan thanh cong cua v Toi va chung ta va mot so v kch khac: Sc hap
dan ma kch at c do s nhay ben, kp thi ma co the noi la ung luc cua e tai ma
kch dien ta[34, 73], Tat Thang cung khang nh v kch co sc am vang mai mai va
se ton tai vi thi gian: Gia tr lau dai cua tac pham phu thuoc vao tnh nhan ao cao
ca va tnh triet ly sau sac cua van e ma no at ra [34, 74 ]. Tren tap ch San khau
thanh pho Ho Ch Minh (so 1/1986),Vu Hai gii thieu nhng nha soan kch at c
huy chng vang hoi dien san khau, trong o Lu Quang Vu la ngi tre nhat, chnh
4

chat van hoc [7,10] a tao nen sc hap dan cho kch cua anh. Krtxtian Hots a goi
anh laMolie Viet Nam () vi ngoi but chua cay, vi khuynh hng sau sac chong
chu nghia xu thi[38,162].
2.2. Sau khi Lu Quang Vu qua i (t thang 8 nam 1988 en nay):
Tap ch San khau tng ang nhieu bai viet tng nh anh. Lng bai bao viet ve
kch cua anh nhieu hn trc. Trong mot bai bao ngan, Tran Que gii thieu van tat ve
Lu Quang Vu va neu len hien tng: nhieu v cua anh c nhieu oan dan dng
cung mot luc di nhieu hnh thc kch, cheo, cai lng Anh a c tang giai thng
van hoc kch ban san khau cua Hoi nha vanBao ch the gii: Nu c thi bao, Pari
matx, bao Takahata cua ang cong san Nhat, tap ch San khau va bao S that Lien
Xoa viet ve anh, coi anh nh mot trong nhng nha viet kch ang ng hang au cua
nen san khau Viet Nam [29,17]
Di nhan e Nhng van th tham am ban khoan, nha nghien cu van hoc
Huynh Nh Phng tm hieu the gii nghe thuat th Lu Quang Vu mot nha th tre
tam hon phc hp nhay cam va ay ca tnh. Theo Huynh Nh Phng, chang sau
cua qua trnh sang tao, Vu c on chao nh mot nha viet kch a noi len mot cach
tham tha nhng noi lo au va ban khoan cua nhan dan trc nhng van e the s. T
nhng bai th nang tru u t va tam s ca nhan, Lu Quang Vu a i en nhng
kch ban ket hp hai hoa gia xung ot xa hoi va xung ot noi tam, gia nghe thuat tai
hien cac qua trnh lu chuyen cua i song vi nghe thuat the hien cac trang thai cua
tnh cach [38, 108].
Tren Tap ch nghien cu van hoa nghe thuat (6/1989), Ha Diep - tac gia bai bao:
Ve mot mang kch cua Lu Quang Vu a nhan xet rang anh la mot tai nang nghe
thuat thc s, mot hien tng hiem thay trong lch s san khau dan toc t trc ti nay.
5

Kch cua anh tuy i vao nhieu loai e tai song tat ca eu tap trung vao chu e con
ngi. [4,34]. Mi nam sau ngay anh mat, trong cuon sach Mot so gng mat van
chng hoc thuat Viet Nam hien ai(xuat ban nam 1998 ) Phong Le phac thao chan
dung va s nghiep cua 54 tac gia co gop phan vao tien trnh hien ai hoa i song van
chng va hoc thuat cua the ky XX. Theo Phong Le, nhng nam 80 Vu at c rat
nhieu vinh quang trong kch trng. Vu lien tuc danh cac nh cao co luc en chong mat.
Cung co the noi ngon uoc Lu Quang Vu tr nen rc sang trong bau tri san
khauKch trng khong con Vu nhng van con cac v cua Vu[14,423]. Phan gii
thieu Lu Quang Vu ch co vai trang, nhng oc cuon sach cua Phong Le,nhng ngi
yeu men the loai kch khong khoi to mo muon tm
hieu xem kch ban cua Lu Quang Vu nh the nao ma anh a c xem nh mot tac
gia tieu bieu nhat trong giai oan van hoc kch the ky XX.
Trong cuon sach Ly luan van hoc- van e va suy ngh ( xuat ban 1999) cua
Nguyen Van Hanh va Huynh Nh Phng, cuoi phan ly thuyet chung ve ac iem
cua the loai kch, cai ten Lu Quang Vu a c nhac en nh mot dan chng e minh
hoa: Kch la mot the loai kho mot kch ban toi th kho long tao nen mot v dien co gia
tr c. Chnh v vay ma nhieu nha van co the th but nhieu lnh vc nh th, truyen,
k, luan, nhng t dam lieu nhay sang kch va that s tr thanh mot tac gia kch. Trong
nen van hoc hien nay cua ta, Lu Quang Vu la mot trng hp hiem co. Anh la mot ten
tuoi co v tr xng ang ca trong th, truyen va kch[9, 107]
Nam 2001, Lu Khanh Th a tuyen chon nhieu bai viet ve Lu Quang Vu, in
thanh cuon sach: Lu Quang Vu tai nang va lao ong nghe thuat. Trong cuon sach
o, Ngo Thao cho ban oc biet rang: ao dien Nguyen nh Nghi a tng cong tac vi
Lu Quang Vu tam v dien. ieu ma nha ao dien co kinh nghiem thch va quy Vu,
6

o la trong kch, anh luon co nhng chi tiet a ngha, ao dien muon nhan manh, cat
nghia ve pha nao cung co ly, nen phai rat than trong e khong lam ngheo mat y nghia
cua chi tiet kch[38,142]. Ban than Ngo Thao th cam thay thch thu khi c xem mot
so chi tiet nghe thuat ac sac trong kch ban va Lu Quang Vu qua qua trnh sang tao
van biet lang nghe y kien cua nhng nha nghe s khac e uc rut them kinh nghiem
cho ban than. Cho nen anh trng thanh nhanh chong so vi thi gian au khi mi viet
kch: Lu Quang Vu thng cho nhan vat noi en can li, noi ca nhng ieu ang le ra
phai cho khan gia t rut ra t toan bo tnh huong kchNhng cung vi thi gian, cac v
dien a mang them sc ch, cha c nhieu suy ngh cua tac gia ve cuoc song [38,
148 ]
bai viet The loai bi kch trong van hoc Viet Nam the ky XX( so thang 5-2001,
tap ch Van hoc) Pham Vnh C nhac en Lu Quang Vu nh mot kch gia tieu bieu
ma hai kch ban: Nguon sang trong i va Hon Trng Ba, da hang tht a e lai
dau an sau sac trong long cong chung. Theo ong di san kch cua Lu Quang Vu o so
ve khoi lng, phong phu ve noi dung, a dang ve the tai va phong cach, con ch i
c nghien cu ky lng , toan dien (ang tiec, nhieu kch ban cua anh van cha c
in, lam kho cong viec noi tren). Khong phai tat ca cac sang tac kch cua Lu Quang Vu
eu la nhng thanh cong cao - ma cung that kho ch i ieu nay mot tac gia viet
nhieu en the trong mot thi gian ngan en the nhng mot so kch pham ro rang a
vt qua th thach cua thi gian va se co cuoc song dai lau trong van hoc va tren san
khau nc nha [1, 32].
Tren tap ch Van hoc so 7-2001 bai viet nhan e: Kch noi giai oan t sau cach
mang thang tam en nay, tac gia nh Quang a phac thao oi net ve kch noi sau
1975. Ong cho rang: Hoi dien san khau nam 1985 qua la mot trang choi loi cua kch
noi va san khau noi chung sau hoa bnhNghe thuat cach mang ti ay mi ghi dau mot
7

chien thang quyet nh oi vi khan gia mien Nam[27,10]. Trong nhng nam thang o
theo quy luat, mot the he tac gia mi xuat hien, tieu bieu nhat la Lu Quang
Vu[27,11].
Nha nghien cu Phan Trong Thng trong bai viet: Van hoc kch thi ky 19751985 va nhng van e xa hoi hau chien(in tren tap ch Van hoc so 10-2003) a iem
qua cac ky hoi dien san khau toan quoc trong khoang 10 nam, va a ra nhng luan
iem tong quat, khach quan. Theo Phan Trong Thng th oi ngu viet kch (thi ky
1975-1985) tuy khong nhieu nhng lai manh. Ho to ra co t chat va tai nang. Lu
Quang Vu c xem la mot trong so nhng tac gia noi troi. Tong hp cac nhan nh
ve kch cua Lu Quang Vu, Phan Trong Thng a viet: Co nhng ngi t goc o xa
hoi hoc cho rang kch cua Lu Quang Vu hay bi no ap ng yeu cau thi s, c ca
xa hoi quan tam, a c len san khau nhng van e quan thiet, nong bong cua thc
tien i songCung co ngi t goc o sang tac ma cho rang Lu Quang Vu a gap at.
Lai co khong t ngi t pha chu the nghe s cho rang o la ket qua cua t chat thong
minh, cua tinh than lao ong nghe thuat nghiem tuc, can man, cua trach nhiem ngi
nghe s cong dan[41,339].
Noi chung, trc nam 1988, mot vai nha nghien cu ch neu cam nhan ngan gon
cua ho sau khi xem kch Lu Quang Vu. Thi gian sau khi anh mat, nh Quang, Vu
Quang Vinh, Nguyen Th Hong Ngat, o Chu, Doan Chau, nh Nguyen, Ton Thao
Mien, Phong Le nhac ti ten anh nh mot hien tng xuat sac, tieu bieu cua kch
trng Viet Nam nhng nam 80 [14,433] nhng ho khong bnh luan chi tiet, cu the ve
mot tac pham kch nao.
e cap ti xung ot kch co bai bao cua Ha Diep, tac gia nay cho rang xung ot
trong v Toi va chung ta la xung ot gia cac phng phap quan lieu vi ng loi
8

mi[4,36]. Con Cao Minh th anh gia cao nhieu kch ban va co an tng sau sac ve y
nghia an du cua cuoc au tranh het sc khoc liet, phc tap gia phan hon va phan
xac[38,175] trong v Hon Trng Ba da hang tht.
Phan Trong Thng viet ve tnh d bao va tha nhan rang Lu Quang Vu
cung vi cac nghe s a gop phan e xuat c nhng van e ln vi ang va Nha
nc e t o hoach nh chien lc oi mi lam thay oi dien mao at nc [41,248].
Cung y kien vi Phan Trong Thng la Vu Ha trong bai bao Toi va chung ta va Lu
Quang Vu, tac gia nay cho rang mua he nam 1984, Lu Quang Vu a d bao, mot d
bao ay dung kh, thc tien va tao bao[38,178]. Tuan Hiep con phat hien ra cai hay la
cho kch Lu Quang Vu khong mang nhng tnh tiet de dai va gia tao[38,188].
Nhieu tac gia co nhng bai viet ngan, ban ve nghe thuat xay dng nhan vat kch.
Ngo Thao xem ay la biet tai [38,147] cua Lu Quang Vu. ao dien Pham Th
Thanh cam thay cac nhan vat cua anh rat hien thc[38,251]. Ngo Sn xem cac nhan
vat tieu cc hanh ong va lien tng en nhng bo mat tieu cc co hang mabao ch
a vach mat ch ten[38,183].Vu Ha cong nhan Lu Quang Vu tng sang tao c
nhng tnh cach sac sao, quyet liet[38,178]. Pham Vnh C yeu men hai nhan vat bi
kch Toan (Nguon sang trong i) va Trng Ba trong Hon Trng Ba da hang thtmot bi hai kch ac sac c cong chung trong va ngoai nc tan thng[1,34].
Tat Thang, Phan Trong Thng, Nguyen Th Minh Thai, Nguyen nh Nghi oc
thay trong ngon ng kch Lu Quang Vu oi cho hom hnh, giau chat triet ly, tinh
te lam long ngi xuc ong. Ngo Thao cung tha nhan ngon ng cua nhan vat khong
ch t nhien, gon, sang sua ma con nhieu lp lang y t. Tuan Hiep goi ay la th
ngon ng dung d, am chat dramatic vi nhng man, lp oi thoai dng nh a
khan gia vao cuoc t van lng tam[38,189].
9

Nhn lai lch s nghien cu, phe bnh kch cua Lu Quang Vu, ngi lam luan van
thay co mot so nha nghien cu viet vai ba bai bao, moi bai ban ve noi dung mot v
kch; moi tac gia e cap en mot vai mat rieng le. Khong phai nhng y kien anh gia
cua ho khong chnh xac ma thc s cha co ngi nao nghien cu toan dien, t m kch
cua Lu Quang Vu. Cho nen van can mot cong trnh nghien cu co he thong, bai ban
va khoa hoc tren c s tiep can, khao sat van ban kch di goc o nghe thuat.
Hoc tap va ke tha y kien anh gia xac ang cua nhng nha nghien cu i trc,
luan van nay chu yeu i sau tm hieu nghe thuat kch, net ac sac trong phong cach
bieu at cua kch Lu Quang Vu. Trong qua trnh thc hien, luan van tat yeu van con
han che, mong nhan c nhieu y kien ong gop cua Quy Thay Co va cac ban ong
nghiep.
3.ONG GOP CUA LUAN VAN:
Moi thanh cong hay han che cua mot tac gia van hoc luon co coi re sau xa trong
boi canh xa hoi, ac iem cua thi ai va ca tnh sang tao t pha chu the nghe s.
Luan van nay tm hieu c s thc tien cua hien tng san khau kch noi soi ong, ay
loi cuon khan gia vao nhng nam 80 cuoi the ky XX (thi iem trc ai hoi ang lan
th VI) trong o Lu Quang Vu la mot tac gia rat ang chu y.
Co ngi cho rang nc ta, nhieu van ban thoai kch viet theo n at hang t
gia tr nghe thuat nhng van an khach. Vay trng hp Lu Quang Vu th nh the
nao? Tai sao anh co nhng kch ban thc s hap dan c cong chung ng thi ? Gia
tr nghe thuat cua kch Lu Quang Vu the hien nhng mat nao?... Luan van nay
nham tra li cac cau hoi tren. ong thi gop phan khang nh nhng cong hien a dang
cua Lu Quang Vu cho the loai van hoc kch noi rieng va nen van hoc hien ai noi
chung.

10

Qua nghien cu nghe thuat kch Lu Quang Vu, anh gia nhng thanh cong va
han che cua tac gia nay, luan van cung co the c xem nh mot trong nhng tai lieu
cung cap them kinh nghiem ve cong viec sang tac kch e ngi muon i vao con
ng sang tac xem xet tham khao. T hien tng Lu Quang Vu, luan van neu
nhng cam nhan bc au ve net ep trong viec sang tac va thng thc van hoc kch;
gop phan chuan b t lieu cho nhng cong trnh nghien cu tong quat ve lch s phat
trien the loai kch noi Viet Nam giai oan sau 1975 mot van e ang c at ra cho
cac nha nghien cu- phe bnh quan tam en the loai van hoc kch.
4. PHAM VI NGHIEN CU VA PHNG PHAP NGHIEN CU:
4.1. Pham vi nghien cu:
Lu Quang Vu la mot tac gia co sc viet doi dao va thanh cong nhieu the loai.
Moi kch ban van hoc cua anh la mot cau truc thong nhat gia noi dung va hnh thc.
Do ieu kien han che ve thi gian nen luan van ch tap trung nghien cu cam hng
nhan van va nghe thuat kch, cac yeu to cau thanh gia tr tham my, gia tr t tng cua
kch Lu Quang Vu. ong thi, v so t lieu van ban tac pham con lai ch co han, cho
nen luan van chu yeu khao sat mot so kch ban tng at giai cao nh Toi va chung
ta, Hon Trng Ba, da hang tht, Li the th chn, Nguon sang trong i, Benh
s, Ngi tot nha so 5, Ong khong phai la bo toi. Ben canh o cung tm hieu mot
so kch ban gan ay con c dan dng lai nh Hoa cuc xanh tren am lay,Tin
hoa hong, ng bay, ieu khong the mat, Linh hon cua a
4.2. Phng phap nghien cu:
Luan van khao sat nhng t lieu tm c tren c s van dung phep duy vat bien
chng va duy vat lch s. Phng phap lch s cu the tm hieu boi canh xa hoi chnh
tr thi ky 1975-1985, trc ai hoi ang lan th VI e thay c nhng anh hng, tac
11

ong cua thi ai en nha viet kch, tm ra nhng iem tien bo va xac nh v tr cua
anh tren van an. Xet theo phng thc tai hien i song, loai kch co nhng net ac
thu rieng, khac vi loai tr tnh va loai t s. Nhng iem khac biet ve loai the van
hoc cung c lu tam e tm hieu, kham pha ngon t bieu at ma tac gia Lu Quang
Vu chon dung trong mot so van ban thoai kch. ong thi luan van cung ket hp s
dung mot so phng phap khac, trong o co cac phng phap :
Phng phap so sanh ( ong ai, lch ai ) c dung e co mot vai oan oi chieu
kch ban van hoc cua Lu Quang Vu vi mot vai tac gia thi trc 1945 hoac tac gia
kch ban cung thi e thay phong cach rieng, ca tnh sang tao va mc o ong gop cua
Lu Quang Vu cho the loai van hoc kch.
Phng phap thong ke: e hieu ro ac iem nghe thuat the hien trong tng kch
ban van hoc, cung can thong ke va a ra nhng c lieu cu the trong qua trnh nghien
cu e lam c s vng chac cho cac luan iem them sc thuyet phuc.
Luan van cung s dung cac thao tac phan loai, phan tch, tong hp e dan dat van
e cu the, chan xac.
5. KET CAU CUA LUAN VAN:
Ngoai phan m au, ket luan va th muc tham khao, luan van gom bon chng:
Chng mot: V tr cua Lu Quang Vu trong van hoc kch nhng nam 80
(the ky XX).
Chng hai: Cam hng nhan van trong kch Lu Quang Vu.
Chng ba: Xung ot va hanh ong trong kch Lu Quang Vu.
Chng bon: Nhan vat va ngon ng nghe thuat trong kch Lu Quang Vu.

12

CHNG MOT
V TR CUA LU QUANG VU TRONG VAN HOC KCH
NHNG NAM 80 (THE KY XX ) .
1.1. Van hoc kch Viet Nam nhng nam 80 cua the ky XX:
1.1.1. Boi canh xa hoi:
Chien thang 30 thang 4 nam 1975, at nc tng bng han hoan mng ngay thong
nhat. Nhng ngay sau o la giai oan kinh te khung hoang tram trong, i song nhan
dan vo cung kho khan. Tnh trang thieu hut ngan sach nha nc eu co nguyen nhan
chu quan va nguyen nhan khach quan. Nguyen nhan khach quan la do chien tranh keo
dai, mien Bac, dan ta xay dng c cong trnh nao la giac My eu nem bom pha
huy, chung rap tam a dan ta tr lai thi ky o a. Mi nam au sau giai phong, at
nc hoang tan va chay cha nhng vet thng chien tranh va phai oi mat vi cuoc
bao vay kinh te, chong pha cach mang cua nhng the lc thu ch. Ke thu khong e
cho nhan dan ta co c mot ngay nao yen on. Cha het chien tranh bien gii Tay
Nam lai nay sinh chien tranh bien gii pha Bac, an ninh vung bien gii, quan ao
thng xuyen b e doa. Quan he vi mot so nc lang gieng nhieu luc vo cung cang
thang. So phan nhan dan cang them ieu ng v thien tai lu lut
Nguyen nhan chu quan la do ta duy y ch, nong voi cong hu hoa t lieu san xuat,
ch duy hnh thc kinh te quoc doanh va c che bao cap cua thi chien, bat ke nhng
nguyen tac quan ly quan lieu a loi thi, khong con phu hp vi s van ong khong
ngng cua hien thc cuoc song. Nhan thc ve nhng van e ly luan nen tang, ve chu
nghia Mac-Lenin con nhieu bat cap, van dung cha phu hp vao thc tien rieng cua
nc ta, cho nen suot mi nam sau chien tranh, ta van duy tr mo hnh kinh te hien
13

vat, phu nhan san xuat hang hoa, phu nhan quy luat gia tr, dan en km ham s phat
trien cua lc lng san xuat .
Van e gialng-tien la mot khau mat xch quan trong chi phoi toan bo i song
nhan dan nhng trong khoang mi nam sau chien tranh van cha tm ra hng giai
quyet thoa ang. Chnh sach cung cap cho nhan dan bang tem phieu nh mot hnh thc
ban n. Ke hoach a ra la phai cung cap tng thang mot, nhng co khi nam sau thang
mi tra mot lan no don oi gop, tham ch co vai ni n lau, mat kha nang thanh toan
n nen l i cho qua chuyen. Ban lanh ao Trung ng nh gia tng mat hang. Hop
nh gia mat ca thang tri, khi nh gia xong th gia ca th trng t do ben ngoai a
bien ong qua nhieu. Do gia ca ma nha nc a ra thap hn rat nhieu lan so vi gia
tr that cua hang hoa nen nhieu ngi ban tem phieu ra th trng t do e hng tien
chenh lech. Moi ho nong dan eu c phan phoi xang dau vi ga u ai e chay may
cay, may gat nhng a so nong dan eu ban tieu chuan xang dau cua ho cho t thng,
con ban than th lam ruong theo kieu con trau i trc cai cay theo sau. Cong
nghiep, nong nghiep kho co c hoi phat trien. Moi nam, nha nc phai bu lo hang ngan
t ong, ngan quy can kiet la do nha nc ban hang hoa, vat t ra vi gia qua thap,
di 50% gia tr.
Nhng ke au c, t thng khai thac chenh lech gia th ngay cang giau them.
ong ch Trng Chinh trong bai phat bieu tai Hoi ngh Bo chnh tr ban ve gia- lngtien t ngay13/ 5/1985 en ngay 15/5/1985 a neu ro: Do c che quan lieu, chung ta
a e mat i mot khoi lng hang va tien khong nho Chung ta a quang tien qua ca
so. Vi cach lam o th du luc au qu co nhieu en bao nhieu, cuoi cung roi van thieu,
a ngheo lai cang ngheo them. Tnh trang ca quyen trong nganh thng nghiep kha
pho bien. Ho nam trong tay hang hoa, theo chnh sach nha nc la phai ban gia re cho
ngi tieu dung, nhng ngi tieu dung thc s khong c mua. a so nhan vien
14

thng nghiep ham li rieng nen b mat tuon hang ban cho t thng. V vay xa hoi
xuat hien mot tang lp t san thng nghiep mi[3,11]. Trc tnh hnh o, e bao ve
quyen li cua ngi lao ong, mot so tnh, thanh pho a xe rao, t thc hien viec bu
gia vao lng nong thon, cach lam an theo con ng hp tac xa nong nghiep cung
nay sinh nhieu hien tng tieu cc, bat cong. Viec cai thien i song cho nhan dan va
tm mot cung cach lam an theo kieu thi bnh a tr thanh van e vo cung bc thiet.
thi bnh, ranh gii gia cac mat oi lap khong ro rang nh xa, cuoc au tranh
vi cai ac, cai xau khong nhng khong mat i ma ngay mot cang thang hn, khong loai
tr ca viec moi ngi phai au tranh vi chnh ban than mnh. Thi bom an, ton that
ve tai lc, vat lc de dang nhn thay ngay trc mat. Nhng khi tr lai hoa bnh, nhng
ton that cua ve vat chat lan tinh than oi khi khong the nhn thay bang mat thng.
Van e ao c nhan sinh co rat nhieu ieu ang lo ngai, nhieu gia tr xa hoi a bien
oi. Song t ng loi chnh sach cho en nhng hoat ong thc tien eu tr nen tr tre,
loi thi, ngng ong.
Cong cuoc oi mi c ang tch cc trien khai t ngh quyet ai hoi ang lan
th VI (1986), xoa bo hnh thai kinh te tap trung quan lieu bao cap v muc ch thuc
ay kinh te phat trien, tat ca e dan giau, nc manh, tien ti cong bang, dan chu, van
minh, tien bo. T ai hoi VI tr i, at nc a co rat nhieu oi thay ve moi mat vi rat
nhieu thanh tu.
1.1.2. Tnh hnh van hoc kch thi ky 1975 1985:
Thi ky t 1975 en nam 1985, cac the loai th tr tnh, truyen ngan, tieu thuyet
ve c ban van khong co g khac trc. Di s lanh ao cua ang, van hoc tiep tuc tap
trung lam nhiem vu chnh tr . Nhng tac gia theo uoi e tai chien tranh van tiep noi
khuynh hng s thi va cam hng anh hung ca, lay nhng van e xa hoi lch s lam
15

noi dung khai thac chu yeu, chon oi tng la cong ong e mieu ta va phan tch mot
cach ay lac quan. Tuy nhien cac tac gia cung nhan thc c rang khong the viet ve
chien tranh theo nhng mo-tp cu, y thc nghe thuat cua cac nha van ang dan dan
bien oi. Trc ay, van hoc sang tac theo e tai chien tranh thng xay dng nhng
bieu tng ly tng ve con ngi, mieu ta pham chat con ngi va ket thuc tac pham
theo nh ta mong muon. en thi iem au thap nien 80, cac tac pham phan anh hien
thc chien tranh a gan chu e o vi viec phan anh cuoc song i thng e bnh
luan, cam nhan noi au cua so phan con ngi buoc phai i qua chien tranh. Song cho
en nam 1983, tieu thuyet viet ve e tai chien tranh van cha co s thay oi ln. Theo
bao cao bo sung ai hoi nha van lan th III ve cac sang tac van xuoi e tai chien
tranh th Nhng tac pham viet ve chien tranh cho en nay mi ch biet nam ma cha
biet mi, biet mot a phng, mot chien trng ma cha biet het cai toan cuoc, biet
c hanh ong pha di ma cha biet nhng ieu ben tren, biet ro ve ta ma cha
biet ro ve ch, biet c cai hien tai ma cha biet c cai am vang cua no trong nhng
the he mai sau. Cac nha tieu thuyet con de dat trong viec mieu ta nhng mat cha
hoan thien cua cuoc song qua o i len chu nghia xa hoi. The loai truyen ngan va th
cung ri vao tnh trang mot giong n ieu, cha e lai dau an sau sac cho ngi
oc.
en nam 1986 - nam dien ra ai hoi ang lan th VI, tong b th Nguyen Van
Linh a tuyen bo rang ca ai hoi VI a m ra cho nghe s, van nghe s c ci troi.
Nhng van hoc kch a i trc o mot bc, tao c tieng vang ngay t trc ai hoi
VI . Trong khi o, phai en au thap nien 90 khi khong kh a thc s ci m, thong
thoang hn ve van nghe, mi co nhng truyen ngan va tieu thuyet oi mi gan lien vi
ten tuoi cua cac cay but Nguyen Minh Chau, Nguyen Huy Thiep, Ma Van Khang,
Nguyen Khac Trng, Vu Bao.v.v Tuy nhien, sau nhng thanh cong quan trong cua
16

tieu thuyet vao au nhng nam 90, tieu thuyet thieu vang nhng tac pham hay, va hnh
nh a anh mat tnh nang ong va sc manh cua the loai [45,470 ]
Nam 1979, hoi ngh hop mat cac ao dien san khau, mot trong nhng van e
c a ra ban bac la s n ieu, gan nh mot kieu giong nhau gia cac v dien, va
nhng tac gia, ao dien a thuc giuc nhau tm toi sang tao11,69]. Nhng nam tiep
theo sau o, boi canh xa hoi at ra nhieu van e bc xuc nh c che quan ly, c che
phan phoi, quan he cua ngi nong dan vi ruong at, hay van e quyen li cua tng
ngi lao ong bnh dan.v.v Nhieu mau thuan tiem an trong cuoc song a en luc
chn muoi can phai c giai quyet. Co le o chnh la c s hien thc va c s m hoc
cho s ra i hang loat nhng tac pham kch giau tnh luan chien, xuat phat t cam
hng cua nhng nghe s cong dan yeu nc, quan tam en van menh cua nhan dan.
Nhn sang kch noi, co the khang nh c s phat trien manh me va tng oi ong
bo cua loai hnh san khau ang chiem v tr chu aoMoi v dien a thc s gop mot
tieng noi rieng bi trong o the hien ay u thai o, lap trng, tnh cam va quan niem
cua ngi nghe s trc hien thc i song. Cac nghe s a to ra nang ong, sang tao,
manh dan khi nhn ve cai thien , cai ac, le phai va s cong bang trong xa hoi. Mot so v
a co tieng noi kp thi va tch cc ve van e phai thay oi c che quan ly, thay oi cach
nhn nhan va anh gia con ngi trong xa hoi mi. [45, 684]
So vi tieu thuyet, truyen ngan va thi ca, nhng nam 80 (the ky XX), van hoc kch
a thc hien cuoc bt pha tao bao gay c tieng vang. e tai xay dng chu nghia xa
hoi tr thanh khuynh hng sang tac noi bat. The he nhng nha soan kch trng thanh
trong khang chien chong My tiep tuc khang nh v the trong the loai kch la: ao
Hong Cam, Hoc Phi, Hoai Giao, Long Chng, Nguyen Vu, Tat at, Thanh Hng,
Xuan TrnhNhieu v kch tao c an tng sau sac trong long cong chung nh :
Tieng hat (ao Hong Cam), Nhan chng va lch s (Hoai Giao),Mua he bien
17

(Xuan Trnh), ng voi hat tnh ca,nh cao m c ( Tat at), Thung lung tnh
yeu, Vang (Thanh Hng), Hoa va co dai, Ha Mi cua toi (Doan Hoang Giang),
Toi va chung ta, Nguon sang trong i (Lu Quang Vu).v.v
Qua nhieu nam theo doi dien tien cua the loai van hoc kch, tac gia Phan Trong
Thng a nhan nh: Mai en nam 1985, nghia la sau khi giai phong mien Nam mi
nam, cung la thi ky kch noi cc thnh , cac oan nghe thuat va cac nha hat kch noi
mien Bac mang nam v tieu bieu: Toi va chung ta, N ky gia ( Lu Quang Vu ), nh
cao m c (Tat at ), Mua he bien ( Xuan Trnh ), Nhan chng va lch s ( Hoai
Giao) vao bieu dien thanh pho Ho Ch Minh va cac tnh pha Nam th cong chung Nam
Bo mi co dp lam quen va nhan thc mot cach ay u ve kch noi. o la mot s kien
van hoa co y nghia ln [ 41,187 ]. Nha nghien cu van hoc Vu Quang Vinh cung a
co nhan nh tng t trong mot bai bao nhan e : Vai net ve s phat trien cua kch noi
ba mi nam qua (1954 - 1984 ) ang tren tap ch Nghien cu nghe thuat so 1 nam
1985. Nhng nam 80 cua the ky XX la thi ky phat trien nhat, khi sac nhat cua kch
noi, neu em so vi hai thi ky trc (1954 1964 va1965 1975) .Vi s tang tien ca
ve so lng va chat lng cac tiet muc, cung nh s manh dan va phong phu trong
nhng oi mi , tm toi sang tao, nen chung ta vui mng v a co mot nen kch nghe
tng oi hoan chnh.
Ke t hoi dien nghe thuat nam 1985, kch theo o ma sinh soi m hoa ket trai,
tham ch no co phan hi troi hn cac the loai san khau dan gian truyen thong, lan au
tien cong chung pha Nam c chng kien sc cong pha mi cua nghe thuat, chng
kien s can d tch cc cua san khau vao nhng van e chnh tr xa hoi ln lao trong
i song tinh than chung cua at nc. Co le o la nguon sinh kh mi e kch noi ton
tai va phat trien c cac tnh va thanh pho Nam Bo lanh a thieng lieng cua nghe
thuat cai lng. Vi s xuat hien cua kch noi, mot tap quan thng thc nghe thuat mi,
18

mot th hieu nghe thuat mi a hnh thanh , pha v the oc ton cua cai lng va hat boi,
tao cho kch noi mot dien mao mi, mot pham vi anh hng mi trong ca nc. [ 41,30
]. Nhn mot cach tong the hoat ong nghe thuat kch noi bat thi gian nay, Tran Quoc
Vng nhan xet: Khong co hien tng giai the, troc re van hoa nhng co hien tng
sut gia, giam gia cua san khau tuong, cheo va mua roi co truyen trc ap lc cua san
khau kch noi (Tap ch San khau so 62 thang 11/1985 )
S quan tam, ch ao kp thi cua Bo Chnh tr trung ng ang a thuc ay
mot bc tien trnh phat trien van hoc. Ngh quyet cua Ban Chap hanh Trung ng
ang hop lan th IV cung ghi ro can khuyen khch s oi mi, s sang tao cai mi
chan chnh. Trong bc th gi cac nha van nhan dp ai hoi hoi nghe s lan II (nam
1984) ong ch Pham Van ong cung a keu goi: Nha van hay t thao g nhng cai
vng mac cua mnh, cua tng ngi va cua ca oi ngu. Chnh nhng vng mac nay,
may nam qua a khien cho nhieu nha van di tam, co luc nh cha lao c vao cuoc
song. Co the noi ke t khi co chnh quyen chuyen chnh cho en thi iem 1986, cha
bao gi ngi nghe s c t do thc hien quyen dan chu nh thi gian nay. Ben
canh s khuyen khch sang tao, s quan tam m ng cua ang , cac nha viet kch a
co y thc trau doi von song, chu kho tm toi sang tao e ong gop cong sc vao thanh
tu chung cua dan toc. Neu so vi thi ky t 1980 tr ve trc th van hoc kch trc
1980 ch lac ac co mot vai kch ban co gia tr cao, mua nghe thuat kch luc o cha
bao gi ram ro, soi noi cung cha bao gi c anh gia la hoan chnh ve nghe thuat
the loai:Nhng nam au sau giai phong khong ch rieng kch ma van xuoi cung co phan
hi chng lai [45, 669 ]
Con neu so vi van hoc kch thi ky trc giai phong th hoi dien san khau nam
1985 c xem la mot ban tong ket chuan xac ve nhng thanh tu ma san khau a at
19

c trong qua trnh mi nam van ong va kiem tm khong met moi. Hoi dien a qui tu
ve o tat ca nhng tinh hoa cua san khau Viet Nam[45,684]. Thi ky trc 1975, manh
dat Nam Bo von la kinh o cua kch hat cai lng, van hoc kch cha bao gi tham
nhap sau rong vao i song nghe thuat cua cong chung ng thi. Trong cong trnh
khao cu Van hoc mien Nam tong quan thi ky 1954 1975, Vo Phien lay lam ngac
nhien khi tieu thuyet va am nhac chu anh hng Tay phng c cong chung on
nhan, nhng dien kch th ba con khong xem. Luc o kch thng do mot so nghe s lam
e cho tr thc xem, va hau nh ch dien cac thanh pho ln: Th mi khong c
chnh quyen cham bon ma van phat trien rong rai (). Duy thoai kch(kch noi), th
c giang day ai hoc, trao phat bang cap xenh xang, c nha nc lam phan s tr
cap ma lai c b ket hoai[41,187]. Nhng kch sau ngay giai phong mien Nam co
khi sac hn nhieu. Kch a dan loai bo c nhng t tng sao mon cu ky. e tai
hien ai chiem v tr trung tam, tac gia kch ban bang tac pham cua mnh a tham gia
oi thoai vi cong chung ve nhng van e nong bong, thiet thc ang at ra trong i
song can lao.
en thap ky sau, vao nam 1990, hoi dien san khau toan quoc co 20 v kch tham
d, khong con nhng van e bc boi co tnh chat nc soi la bong Trong khong kh
dan chu mi, kch khong con la tieng noi can am au tien nh kch nam 1984 1985
() San khau kch lam vao mot cuoc khung hoang keo dai suot mi nam cuoi cua the ky
XX [41, 30 ]. Tnh trang thieu nhng kch ban hay khien cho cac nha nghien cu nghe
thuat cho rang van hoc kch cuoi thap ky 90 cha bat kp vi nhu cau tham my cua
khan gia ng ai.
Thanh tu nghe thuat van hoc kch nhng nam 80 sau ngay at nc thong nhat
la mot dau son trong qua trnh phan au khong ngng ngh cua nhng nha soan kch
ng thi noi rieng va nhng ngi lam van nghe noi chung. Va lai, khi o, cac tu
20

iem san khau ca nhac hien ai cha n ro, cac phng tien giai tr , truyen thong nh
truyen hnh, vi-e-o, cat- set, tro chi ien t cha phat trien. Cac hoat ong van hoa
nh thng thc kch nghe hoac cac loai hnh san khau truyen thong, giai tr tap the
tr nen soi noi thu hut cong chung thuoc nhieu la tuoi, nhieu khu vc t thanh th en
nong thon. Trong mot khoang thi gian khong dai (1980 1985) kch a at c mot
so thanh tu nhat nh, chat lng cua mot so v kch chnh la tien e cho nhng thanh
cong vang doi cua hoi dien san khau nam 1985. Lu Quang Vu la mot nha soan kch
a en vi the loai kch rat ung luc, ieu nay giup cho anh co c may e phat huy
nang lc cua mnh.
1.2. Vai net ve qua trnh sang tac va v tr cua Lu Quang Vu trong van hoc kch
Viet Nam nhng nam 80 ( the ky XX):
1.2.1. Vai net ve cuoc i :
Lu Quang Vu sinh ngay 17 thang 4 nam 1948, mat ngay 29 thang 8 nam 1988 v
mot tai nan giao thong tham khoc tren chuyen xe t Hai Phong ve Ha Noi, ca v va
con anh cung khong tranh c cai chet au thng. Co the noi gan nh cuoc i Lu
Quang Vu goi gon trong thi gian dan toc ta trng ky hai cuoc khang chien chong
Phap va chong My. Hn mi nam sau khi at nc hoa bnh, anh qua i o tuoi
bon mi, ung vao luc but lc con ang rat sung sc.
Cha cua Lu Quang Vu la nha th, nha viet kch Lu Quang Thuan. T nam 1944,
Lu Quang Thuan a sang tac mot so kch ban va tham gia oan kch Anh Vu do The
L chu tr. Trong nhng nam khang chien chong Phap, ong la nghe s mac ao lnh, co
mot thi gian dai, ong cong tac tai Nha hat Cheo va tham gia nhng cong trnh nghien
cu, bao ton loai hnh nghe thuat kch hat cheo truyen thong cua dan toc. Xuat than

21

trong mot gia nh co truyen thong lam van nghe, t nho, Lu Quang Vu a c cha
truyen cho niem am me nghe thuat.
Que Lu Quang Vu a Nang nhng anh sinh ra tai thon Gia ien, xa Thieu C,
huyen Ha Hoa, tnh Phu Tho. Canh tr nen th, khong gian nui oi bao la cao rong
ay se con tr i tr lai trong rat nhieu tac pham cua Lu Quang Vu. Anh trai qua tuoi
au th tren chien khu Viet Bac. Ngay t nho, Vu a rat yeu thch oc sach van hoc va
xem dien cheo. Moi khi co mot kch ban mi cua cha c dan dng la Vu lai ham h
en ngoi xem va me mai quan sat khong bo sot ieu g. Nam 17 tuoi, Vu xung phong
i bo oi, phuc vu trong binh chung phong khong khong quan. Thi gian nay anh bat
au sang tac. Chum th au cua anh c in tren Tap ch Van nghe quan oi vi 3 bai :
Gi ti cac anh, La bi la chanh, em hanh quan. Nam 20 tuoi,Vu xuat ban
tap th Hng cay Bep la(in chung vi Bang Viet). Va chien au, anh va hang
hai tham gia phong trao van nghe cua n v, ong gop mot so v kch ngan va hoat
canh cheo ve e tai bo oi. Nam 1970,Vu xuat ngu, tr lai Ha Noi song nhng nam
thang gian nan cung cc nhat, tm viec lam khap ni, va lam bat c viec g co the
lam c e kiem song mot cach chan chnh: viet bao, lam th, ve tranh, in bu thiep,
boi giay e lam ba, co luc lai la cong nhan thuoc mot oi lam ng cua Tong cuc
ng sat. Chnh nhng thang ngay long ong vat va o a giup Lu Quang Vu tch
luy von song lam c s cho cac sang tac nghe thuat sau nay.
Nam 1973, Lu Quang Vu ket hon vi nha th Xuan Quynh. Cuoc hon nhan rat
hanh phuc v ho von la hai tam hon ong ieu cung yeu nghe thuat, lai tng phai trai
qua nhng thang tram cay cc cua cuoc i rieng. Xuan Quynh a en vi Lu Quang
Vu khi anh ang tuyet vong, co n va ngheo kho cung cc. Chnh tnh yeu nong nan,
chan that cua ch a giup anh lay lai niem tin vao ban than, tin vao con ngi va nhng
22

ieu tot ep trong cuoc i. Moi tnh nay a tr thanh coi nguon cua thi cam dat dao
va xuc ong. Nam 1978, Lu Quang Vu tr thanh bien tap vien cua Tap ch San khau.
Nh s giup cua cha cong vi von kien thc tch luy c trong suot quang i tuoi
tre lan an, Lu Quang Vu a th but the loai kch va gat hai c nhieu thanh cong.
Nam 1988, anh qua i trong s tiec thng vo b cua gia nh va cong chung yeu
nghe thuat. ao dien Pham Th Thanh a viet : Cai chet cua anh cung ch Xuan
Quynh la mot hien tng lam xuc ong ca nc. S phi thng va tai nang n ro nh
mot huyen thoai So menh anh nh ngoi sao sang, moc nhanh, sang rc r va vut tat.
[ 38, 254 ]
1.2.2. Quan niem nghe thuat :
Trong tap 3 cuon sach Nha van Viet Nam the ky XX, cac tac gia co trch dan li
t bach cua Lu Quang Vu. Bang li le chan thanh, Vu a noi ro nhng ong lc khien
anh viet kch cung chnh la nhng ong lc khien anh lam th, o la khat vong muon
c tham d vao dong chay manh liet cua i song, c trao gi va dang hien [25,
750]. Theo nha th Vu Quan Phng, s thanh cong cua th Lu Quang Vu bat nguon
t choTh anh c viet ra do mot thuc bach noi tam, t canh ngo ca the cua
mnh[25,759]. Th e trut noi niem rieng, vui trong o bao au thng than phan. Vi
anh, th la niem am me tron i, la giac m pha trc.Th ti mat cuoc i va
an ui long ta. Th ch e an ui rieng mnh, trong khi o,cuoc song con dang d, can
ong gop khong can ngoi ca ngi. Lu Quang Vu thc s y thc sau sac ve muc ch
va s menh cua ngi lam nghe thuat:
Can phai yeu thng hy vong au tranh
e giai thch va oi thay cuoc song. ( Lai sap het nam roi )

23

Khi ngi nghe s tiep can vi hien thc bon be, don nen nhieu suy t, tran tr;
do ac trng rieng, th kho co the chuyen tai thanh cong nhng xung ot nong bong
cua cuoc song. Ngi nghe s au noi au cua moi trai tim ngi suot thi gian cam
but soan kch a hieu rat ro cau th cua chnh mnh:
Nnh i de, chi i cung de,
Ch dng xay i la kho khan thoi ( Noi vi mnh va cac ban )
Vi tam niem ve nhiem vu dng xay i, Lu Quang Vu khong ngng tm toi
sang tao, lam viec nghiem tuc e thoa khat vong phan au cho nhng tac pham co gia
tr nghe thuat ch thc. Trc nhng bc xuc ve nghch canh trong i song cua ngi
dan lao ong vi cac mau thuan khac nghiet ang can gap mot li giai ap,anh a tm
en kch, kch la ni co the pho dien trc dien hn nhng kham pha cua anh, la ni anh
co the ong gop c tch cc hn vao viec xay dng xa hoi [25,773]. Viec tiep sc
cho san khau giup anh co the giao tiep, ban bac, tranh luan vi khan gia thong qua
nhng kch ban nong hoi tnh thi s. Nhng kch ban ay nh mot li noi rieng ma
thau trieu tam hon. Cac kch ban thc s tr thanh tn hieu giao tiep cua ngi nghe s
vi ong loai. Xoa i niem co n trong tam hon nhay cam, kch cho anh mot moi day
lien he vi cong chung, nhng chuyen i oc v ni xa xoi, heo lanh khong lam anh
ngan ngai. Ngc lai, anh hao hc ci mot ngay ang e neu khong hoc c
sang khon th t ra cung m rong kho von song cua ban than ma anh thng cho la con
t oi .
Khi a khang nh c tai nang trong nghe thuat soan kch, e hoan thanh nhiem
vu ma nhieu nha hat, oan nghe thuat yeu cau, Lu Quang Vu phai viet ca ngay lan
em, hau nh khong co mot giay phut nao ngh ngi, co luc ang b benh, sot cao
khong an uong c g, anh van khoac chan ngoi viet. Thay vay, me cua anh khuyen
24

bao: Con lam viec va thoi, phai ngh en ban than mnh mot t ch . Lu Quang Vu
lien noi va nh giai thch vi me, va nh ong vien ban than: Mnh gang sc mot
chut e co v mi cho oan kch. t ra cung la e nuoi song may chuc anh em trong mot
thi gian[38,224]. oc en ay, chac chan nhieu ngi quan niem rang muc ch
sang tac kch ban cua Lu Quang Vu ch la v mieng cm manh ao cho anh em cac
oan nghe thuat va cho ban than gia nh anh. Nhng xem xet chat lng nghe thuat
cua mot so kch ban, co the thay ieu nay ch la cai c e anh tiep tuc con ng lam
mot ngi nghe s muon song bang cam nhan ve s co ch cua ban than trc cuoc i.
truyen ngan: Trang viet cuoi cung, Lu Quang Vu a gi gam mot quan niem
nghe thuat ung an (trong bc th cua nhan vat Bui Nguyen), anh viet: oi vi toi,
van hoc khong phai e pho phang tai nang. Muc ch quan trong hn ca la nhng
trang viet cua mnh co giup c cho con ngi song tot hn khong, co gop phan cai
bien i song e no ngay mot tr nen ang song hn khong?[38,131] Tren chiec ban
dung e ngoi sang tac, Lu Quang Vu co ke mot dong ch to: Lam viec, lam viec e
chien thang thi gian va bong toi. Tap ch San khau (thang 9 nam 1988) co ang bai
bao nhan e Anh Lu Quang Vu, tac gia Tran Que a trch dan li tam s cua Lu
Quang Vu khi anh con song: Khong ai biet nen lam viec nh the nao bang chnh nha
van Hau nh khong co ngay nao la khong viet. Khong em nao toi ngu trc hai gi
sang[29,17]. Anh say me vi nghe nghiep cua mnh, cho nen nhieu tac pham cua anh
cung xay dng nhng hnh tng nhan vat song het long vi cong viec. Say me nghe
nghiep en mc co the hy sinh mnh. Bi neu khong tan tuy en mc co the hy sinh ban
than th se khong at c ket qua cao nhat trong nghe [38,129 ].
Sau mot thi gian sang tac, Lu Quang Vu a rut ra them mot so kinh nghiem, khi
viet ve cai g mnh hieu sau hn, gan mnh hn th thanh cong hn. Anh c ao viet
c nhng v that sau sac ve t tng, ve triet hoc [29, 17]. Nhng s ra i tuoi 40
25

a cuon troi het thay nhng khat vong nghe thuat cua mot cay but tai nang ang o
chn.
1.2.3. Qua trnh sang tac:
au tien, Lu Quang Vu bc chan vao con ng nghe thuat bang thi ca. Nam
1968, oc gia lang th biet en mot Lu Quang Vu - nha th qua tap th: Hng cay
Bep la in chung vi Bang Viet. Tap th au tay cua anh the hien mot cai nhn i
hon hau lac quan quay pha nao cung thay s hai hoa u ai Anh bo oi Lu Quang Vu
tre trung, m mong, trai tim dat dao cam hng hon nhien ve To quoc, ve nhan dan.
Moi chang ng hanh quan, moi lang mac i qua nh con in dau trong th anh vi
nhng cam xuc thieng lieng trong treo, lac quan, ay tin cay Nhng nam ay buon vui
rieng cua moi ngi eu hoa trong tnh cam chung cua ca at nc. Nha th tre cha
thay va cha co an tng g ve s ran v hay nghch canh trong i. S tng trai, nhng
chiem nghiem ca nhan cha co Lu Quang Vu luc nay.
Nhng khoang thi gian au khi va xuat ngu th khac han, Lu Quang Vu a trai
qua nhng nam thang lao ao, nghe nghiep cha on nh, xin mai khong c viec lam,
hanh phuc gia nh tan v, con th con qua nho, nhieu khi anh cam thay be tac, bi phan.
Noi cay ang tham vao giong th anh khien cho khong mot nha xuat ban nao dam in
nhng tap th anh viet luc o. Cuoc chien tranh chong My ngay cang ac liet. Nhng
tieu cc xa hoi bat au phat sinh Anh thay cuoc i luc o sao con nhieu ieu bat nh
y, giong nh cuon sach xep lam trang. Co the co mot chut bi quan qua sm nhng
cung a thay mot cai g nh linh cam trc thi cuoc. Mi bay nam sau, nhng chu e
nay se tr lai trong kch Lu Quang Vu, co nhien chn chan hn, chng mc hn, nhng
ro rang no a c nh hng t ngay ay [ 25, 761]. Mot phan ln th Lu Quang Vu
van dang ban thao. Sau khi anh qua i, ba tap th na mi lan lt c xuat ban.
26

o la tap: May trang cua i toi, Bay ong trong em sau, Lu Quang Vu th va
i.
Nam 1979, Lu Quang Vu cung vi mot so tac gia khac bien soan tap tieu luan
Dien vien va san khau, sau o anh lan lt cho ra i hai tap truyen ngan: Mua he
ang en (1983), Ngi kep ong ho (1984). Nam 1979 cung la nam au tien, Lu
Quang Vu hoan thanh kch ban dai au tay: Song mai tuoi mi bay. Sau o la nhng
kch ban: T.15 i ve au ( 1980 ), Mua ha cuoi cung cha the goi la thanh cong.
Cho en khi oan kch Ha Noi dien v Co gai oi mu noi xam (1981), do ao dien
Nguyen nh Nghi dan dng th kch cua Lu Quang Vu bat au tao c s chu y cua
khan gia. Lan lt nhieu kch ban khac ra i : Nhng ngay ang song ( viet xong
nam 1981, ai truyen hnh Viet nam dan dng nam 1983.). Kch banNgi tot nha so
5 (1981) dng nam 1985, va en au nam 2006, van con c trnh dien lai nhieu lan
tren san khau IDECAF.
Trong nam 1981, Lu Quang Vu a hoan thanh kch ban Hon Trng Ba da hang
tht. Mot so kch ban c nhieu oan dan dng nh Thu pham la ai? (1982), Cay
ngoc lan cua Huyen (1982), Nang Sita (1982), Hoa xuyen chi (1982),Ngi trong
coi nh (1982), N ky gia (1983), ng bay (1984), Toi va chung ta (1984),
Hen ngay tr lai (1984), Nguon sang trong i (1984), Li noi doi cuoi cung
(!985), Ong vua hoa ho (1985), Tin hoa hong (1986), Khoanh khac va vo tan
(1986). Nhng kch ban c trnh dien nam 1987 la:Neu anh khong ot la , Hoa
cuc xanh tren am lay, Muoi man i em, am San, Chet cho ieu cha co.
Nhng kch ban ra mat cong chung nam 1988 la: Quyen c hanh phuc , Ong
khong phai bo toi , oi ua Kim Giao, Linh hon cua a, Li the th chn, Trai
tim trong trang, ieu khong the mat, Benh s . Cho en cuoi thang 5 nam 2006, v
Benh s van thu hut c nhieu khan gia en san khau IDECAF.
27

Ngoai ra, Lu Quang Vu con mot so kch ban ngan nh Juy-li-et khong tre mai,
oan thanh tra ti, Con to te .v.v Con so hn nam mi kch ban gom ca kch noi
va kch hat u e chng minh sc sang tao can cu va ben b cua nha soan kch tre tuoi.
Kch ban cuoi cung con tren ban lam viec , di dang ban thao cha hoan tat co
nhan e Chim sam cam khong chet . Vi chung ta, Lu Quang Vu cung khong chet.
Tam hon ay nhiet huyet, tre trung cua anh van con o, trong tng trang viet ma anh
e lai cho i.
1.2.4. V tr cua Lu Quang Vu trong van hoc kch Viet Nam :
Noi en s phat trien cua kch nhng nam 80, khong the khong nhac en Lu
Quang Vu, ngi a tr thanh mot hien tng ac biet trong gii san khau. [25, 682]
. Thi ky 1980 1985, van hoc kch i tien phong lam nhiem vu khai v manh dat
hien thc, neu ra nhng van e cot loi bc thiet, nhng nhu cau bc xuc cua cong
chung oi vi xa hoi, chuan b cho mot cong cuoc oi mi at nc moi mat toan dien
va sau sac. Lu Quang Vu a tham gia tch cc vao dien an nghe thuat , gop phan
ging cao ngon c tien phong cua the loai van hoc kch, a ra cong luan cac van e
nong bong lien he en cuoc song cua ngi lao ong chan chnh. Nha van Nguyen
Khai tng noi: Sai Gon dp nay i nga nao cung ung phai kch Lu Quang Vu. [38,
220 ]. Nhng kch ban van hoc cua anh a c trnh dien tren khap at nc, noi len
tieng noi cua ong ao ngi lao ong trc nhng van e hien thc gai goc, bang
nhieu cach the hien khac nhau. Tieng noi nghe thuat t kch Lu Quang Vu mot thi
a tr thanh ngi ban ong hanh, hoa nhap vao cuoc song nhan dan e nam bat mach
ap va dong chay cua thi ai.
Tren tap ch Nghien cu nghe thuat so 1 nam 1985, nhan xet ve van hoc kch
thi ky t nam 1975 en 1984, nha nghien cu Vu Quang Vinh cho rang giai oan nay
28

thoai kch cua ta a co nhieu kch ban co gia tr . Ong ke ra mot loat nhan e kch cua
ao Hong Cam, Tat at, Hoai Giao va ca cac v kch do Lu Quang Vu bien soan.
Theo Vu Quang Vinh, o la nhng kch ban a phan anh thc te bang nhng hnh
tng nghe thuat song ong, giau sc cuon hut va at ra c nhng van e co y nghia
oi vi cuoc song. Them na, o con la nhng kch ban co cot truyen hap dan; co kch
tnh cang thang, bao gom nhieu chi tiet va s kien ien hnh tinh loc
Tac gia tre Lu Quang Vu van song mai trong chung ta vi Co gai oi mu noi
xam, Hon Trng Ba, da hang tht, Nguon sang trong i, Toi va chung ta,
Khoanh khac va vo tanv.v[45,674]. Lu Quang Vu khong ch ong gop cho san
khau mot khoi lng kch ban ln tat ca cac chung loa kch noi, tuong, cheo, cai
lng ma tren phng dien nghe thuat viet kch, anh a e lai nhng bai hoc that quy
gia. S gop mat cua Lu Quang Vu vao dong kch thi hau chien cung vi cac the he
an anh ao Hong Cam, Tat at, Thanh Hng, Xuan Trnh a tao nen khong kh soi
ong cua kch thi o.
Lu Quang Vu la tac gia tre tuoi nhat c nhan phan thng cao quy : giai
thng Ho Ch Minh. T nam 2000 en nay, mot so v kch cua Lu Quang Vu a
c cac oan nghe thuat dan dng lai. Nha hat kch Viet Nam dng v: Nguon sang
trong i. Nha hat kch thanh pho Ho Ch Minh vi v ng bay trnh dien vao dp
22 thang 12 nam 2004 ky niem ngay thanh lap quan oi nhan dan Viet Nam. oan ca
kch Hue dng lai v ieu khong the mat. Hai v kch tieu bieu nhat cua anh la
Hon Trng Ba da hang tht ( v dien xuat sac nhat trong lien hoan san khau cac
nc XHCN Lien Xo nam 1990) va Toi va chung ta gan ay a c trnh dien
trong chng trnh Nha hat truyen hnh cua ai truyen hnh Viet Nam. San khau kch
IDECAF a dng lai v Tin hoa hong, cho en nam 2006, san khau nay van lien
tuc trnh dien hai v: Ngi tot nha so 5 va v Benh s. Ngay 3 thang 12 nam 2005,
29

v Hoa cuc xanh tren am lay c Nha hat truyen hnh dng lai phuc vu ong ao
khan gia truyen hnh. Con v Trai tim trong trang c cong dien va phat song vao
luc 20 gi 30 phut ngay 16 thang 3 nam 2006 tren ai truyen hnh thanh pho Ho Ch
Minh, kenh so 9. Trong khoang gan hai mi nam ke t ngay Lu Quang Vu mat ,
cong chung van en rap e xem kch cua anh do the he dien vien tre hom nay dan
dng. That hiem thay tac gia nao ma kch ban co c sc song nh the.
Cuoc i Lu Quang Vu kha ngan ngui nhng vi long nhiet thanh, am me nghe
thuat va quan niem sang tac ung an, anh a xay dng c s nghiep van chng
phong phu ca ba the loai tr tnh, t s va kch. Hoan canh lch s xa hoi thi hau
chien a co tac ong nhat nh en qua trnh sang tac va noi dung tac pham cua anh.
Giai oan cuoi i, anh ac biet thanh cong trong the loai kch va nhieu nha nghien
cu a tha nhan thanh cong vang doi cua kch Lu Quang Vu tren van an nhng nam
80 (the ky XX). o lui thi gian cho phep chung ta i vao nghien cu, khao sat nhng
van ban thoai kch cua anh nh mot viec can lam e hnh dung ay u chan dung tinh
than ngi nghe s tai hoa. Qua o xac tn nhng ong gop nhieu mat cua anh vao
thanh tu chung cua van hoc hien ai Viet Nam sau nam 1975.

30

CHNG HAI
CAM HNG NHAN VAN TRONG KCH LU QUANG VU
Nhan e cua luan van la Nghe thuat kch Lu Quang Vu, song yeu to nghe
thuat va yeu to noi dung trong tac pham van hoc luon co s gan bo hu c e lam toat
len nhng gia tr t tng- tnh cam mang y ngha nhan sinh sau sac. Sinh thi, Lu
Quang Vu khong neu ro ban than mnh chon nguon cam hng sang tac nao la chu ao.
Kch cua anh c sang tac t nhieu nguon cam hng phong phu. Nhng luan van nay
chu yeu tm hieu cam hng nhan van mot trong nhng yeu to tao nen gia tr dai lau
cho nhng kch ban noi tieng cua anh .
Cam hng sang tac la khau khi phat cua s sang tao.Thuat ng cam hng c
hieu nh la nhiet hng, niem say me, la s trao dang cua t tng tnh cam cao o khi
ngi nghe s chiem lnh ban chat cua cuoc song... [20, 81]. Cam hng nhan van la
cam hng sang tac theo khuynh hng t tng nhan van tien bo cua thi ai ma nha
van ang song. Tren trang 7 cua cuon sach co nhan e: Chu ngha nhan van va chu
nghia xa hoi do nha xuat ban S that an hanh nam 1956, V.P. Von-ghin a a ra
nh nghia: Chu nghia nhan van la toan bo nhng quan iem ao c va chnh tr bat
nguon khong phai t cai g sieu nhien, ky ao, t nhng nguyen ly ngoai i song cua
nhan loai, ma t con ngi ton tai thc te tren mat at vi nhng nhu cau, nhng kha
nang tran the va hien thc cua no, va nhng nhu cau, nhng kha nang ay oi phai c
phat trien ay u, phai c thoa man.. Nhn t khia canh nao i chang na th chu
nghia nhan van eu hng ti s phat trien t do, ay u cua con ngi, cho con ngi
quyen c song theo nghia ay u nhat cua t nay. oi vi cac nha nhan van chu
nghia, hanh phuc cua nhan dan la luat le toi cao, trong coi the, khong co g quy hn
con ngi . Chnh tinh than ung an cua t tng nhan van a tao nen mot gia tr vnh
31

hang khong oi di, dau cho the gii khong ngng van ong va xa hoi loai ngi co
bien chuyen nh the nao i na th nhng kiet tac nghe thuat co gia tr ch thc eu t
nhieu mang tinh than cua chu nghia nhan van.
Tiep nhan kch Lu Quang Vu se thay anh mot thai o nang niu, tran trong chat
ngi, xem con ngi bat toan la gia tr cao nhat. Anh luon m rong long mnh, viet
bang nhiet tnh cua ngoi but nhan van nhan ao chu nghia, vi oi tay nho be ma
dng nh luc nao cung muon dang ra om lay toan the nhng than phan bat hanh,
nhng kiep ngi chm trong gian nan, cay cc.
2.1. ong cam vi nhng so phan bi kch :
Cung nh cac nha van, nha th co trach nhiem vi i, Lu Quang Vu thng tran
tr ve le song cua ngi nghe s chan chnh. Vi anh, khi a hien mnh cho nghe thuat,
nha th phai mang trong long mot trai tim thao thc:
au noi au cua moi trai tim ngi
e th anh mang la en cho i
Tren ch tai ch tam kia phai ln.
Lu Quang Vu ac biet nhan manh en cai tam cua ngi nghe s, s tnh tao
cua ch tai can c bu ap them bang cai tnh sau nang vi i. Sau nhieu lan trai
nghiem n au trong kiep ngi , ngi nghe s nhan van la ca the con nuoi dng
c nhng cam xuc dat dao e pho vao tng giot ch s am ap cua tnh ngi, tnh
i. Linh hon cua tac pham nghe thuat cung nam day. Qua kch Lu Quang Vu,
ngi xem nhan ra anh mot thai o cam thong va e cao quyen c hanh phuc
cua con ngi.

32

Trong v Toi va chung ta, Nga la n nhan vat phai chu ng nhieu noi eo le,
kem may man. Tuoi thanh xuan cua ch a qua i trong cai heo hut, am u cua nui rng
Trng Sn ngay anh My. Hoa bnh lap lai, thoat khoi noi kho hanh do chien tranh
nhng nhng thanh nien xung phong nh Nga lai phai oi mat vi bao noi kho au
khac v thi tre phai cam sung, khong c cam but e hoc hanh en ni en chon. Lai
them cuoc i rieng khong co chut g sang sua, ch l yeu mot ngi an ong a co v,
roi ch mang thai, du cha tng ci hoi. Ban giam oc a Nga xuong lam lao cong
tap dch, cai an ky luat cang khi sau toi loi, ch cang them au kho.
Theo le luat phong kien: Nam n khong c trao a hay tiep nhan vat g sat
tan tay nhau (Manh T); hng thon, gai khong chong ma cha b phat va, beu
rieu, nghiem tr nh mot trong pham. Lu Quang Vu khong to ra ung ho cho cach oi
x vi con ngi theo le thoi phi nhan ban nh vay. Anh hieu rang khi hanh phuc cang
xa tam tay, con ngi cang khat khao hanh phuc. Nam 1984, du khong kh xa hoi cha
thc s ci m, anh a dam neu len quan niem the tat cho nhng phu n nh Nga. Anh
mieu ta mot moi trng than thien ni x nghiep Thang Li. Sau nhng lam l, Nga
c cac cong nhan cung phan xng cam thong, giup . Lan Anh thanh minh ho
Nga: Ch Nga muon co mot a con. Chung ta ton trong y muon ay. Thanh ( n kp
trng ) th thang than noi vi giam oc ve hoan canh cua Nga, ch khong con cai
tuoi e lap gia nh na. Nhng ch lai rat muon co mot a con o la quyen cua ch
ay.[48, 17]. Gii tre va nhng ngi ln tuoi (Ong Quych, Ba Bong) cung het long vi
a tre vo toi.

Chuyen ve Nga gi nh cau ca dao cua ngi xa :

Khong chong ma cha mi ngoan
Co chong ma cha the gian thng tnh.

33

Tnh nhan van trong Toi va chung ta thc chat a tiep noi va phat huy truyen
thong nhan ao cua ngi bnh dan xa.
Neu Toi va chung ta do Lu Quang Vu t xay dng cot truyen th Hon Trng
Ba da hang tht c viet da vao mot truyen co dan gian cung ten. Truyen co tch ke
ve tai nang chi c cua Trng Ba, ban au anh ta rat cao ngao nhng sau o biet loi
va xin c lam hoc tro cua e Thch. Truyen giao huan ngi i phai biet khiem
nhng khong nen kieu cang, cung ng anh gia ngi khac qua cai than xac ben
ngoai. Con kch Hon Trng Ba da hang tht lai khai thac them nhieu lp y nghia
mi thong qua cam hng ve than phan cua ngi dan thap co be hong. Trng Ba
c Lu Quang Vu mieu ta la mot ngi nong dan rat mc hien hau, chan chat nhng
so phan bat hanh v quyen song cua ngi nong dan lng thien nay b bon quan chc
thien nh xam pham nghiem trong.
Tac gia a boc lo niem tin yeu, noi thng cam trc mot so phan bat hanh, oan
khien, nhan nhuc ma van khong c yen on, hanh phuc. Qua o, ngi xem cung hieu
ro quan niem cua nha van ve con ngi, anh tin rang nhng linh hon cao khiet, chan
chnh luon hng ti cai thien, ho tha chet ch khong song tam thng chieu theo ban
nang than xac, bi v ngi ta song khong ch bang than xac.
2.2.Xot xa khi chng kien nhng au thng, mat mat v chien tranh:
Nam 1972, ngay t khi chien s van ang dien ra ac liet, khong ai biet bao gi
cuoc chien mi ket thuc,Lu Quang Vu a lang nghe c ban ket toan chien
ph ma en nay nhieu ngi mi biet: nhng ton that ve ngi va cua, nhng ton that ve
tam trang [25, 763]. Mot buoi chieu cuoi nam , anh a viet nhng dong th d cam
ve thi hau chien:
Cuoc chem giet lang dan
34

Cac dung s than tan ma dai

ap nat nhng cay an quy,
Ngoi nng tht coc an,
Con meo i hai chan
Keu len tieng tre khoc
(Chieu cuoi, viet 11/1972).
Sau nay, trong cac v kch viet ve nhng ngi lnh tham chien, Lu Quang
Vu tiep tuc khi sau cam hng xot xa, te tai khi con ngi bat ac d phai ganh
chu nan can qua. Ngay nga ba ong Dng, tieu oan cua Thanh (Toi va chung ta)
hng chu nhieu nhat bom na-pan va nhng tran ma thuoc oc hoa hoc My. Cuoi
cung, cai chet a en luc Thanh cha qua tuoi ba mi, cha tng c hng hanh
phuc tnh yeu ma Viet muon em en cho ch.
T nam 1984, Lu Quang Vu a sm e cap en tac hai khon lng cua chat oc
hoa hoc My, van e nay khong ch co tnh thi s, mai en hom nay, no khong he cu i
ma van het sc thiet thc. Tuan baoTuoi tre chu nhat(trang 12) ra ngay 1/ 8/ 2004 a
a tin ve vu cong dan Viet Nam kien mot so cong ty hoa chat My v chung san xuat
chat oc da cam cho quan oi My s dung. Thong tan xa AP, mang Military.com cua
quan oi My va bao ch My a loan tin nay tao mot lan song xon xao d luan. Anru
Dang, ai dien cua Qu Hoa giai va phat trien FFRD (Fund for Reconciliation &
Development) cho biet: Ngi My biet chat oc da cam la g va hieu rang vu kien nay
la thch ang, do le cu chien binh My cung a tng kien cac cong ty hoa chat ra toa v
nhng ton thng do chat dioxin. Ha tuan thang 2 nam 2004, hai dan bieu ha vien
thuoc ang Lao ong la Cohen va Hary a a van e vu kien vao ngh trnh: Ha
vien hoan nghenh viec tien hanh vu kien.
35

Khi cuoc chien ang dien ra, au thng mat mat la nhng ieu thng nhat
khong the tranh khoi, nhng van hoc cach mang tranh nhac en ton that. oi mi quan
niem nghe thuat, nhn sau vao nhng neo ng cua ky c, nha van cang xot xa trc
tham kch chien tranh va nhan ra cai gia cua cuoc song hoa bnh. V ng bay ke
lai mot bi kch the lng oi vi ngi chien s khong quan khi may moc cha u o
chuan xac. Bien oi anh Bon xuat kch trc, bien oi anh Hoa xuat kch sau, bay ve
hai hng khac nhau. Sau cuoc quyet au tren khong, anh Bon chuan b ha canh th
phat hien trong bong toi trc mat co mot chiec may bay, v may bo am thong tin lien
lac van b hong, anh Bon khong nghe c tieng noi t trung tam ch huy, anh lien t y
lao len uoi theo truy sat va no sung. Tan mat nhn thay chiec may bay boc chay, anh
Bon mi ha canh. Nhng luc bc xuong san bay, Bon kinh hoang nh ngi phat ien
khi biet chiec may bay anh va ban ha chnh la may bay cua anh Hoa- ngi ong oi
than thng. Khong the tha th cho loi lam cua ban than, trong tran khong chien tiep
theo, anh Bon a lao thang may bay cua mnh vao may bay My. Sau nay, con trai anh
Bon (Vien) yeu Hang (con gai anh Hoa) nhng khi biet chuyen cua bo mnh, Vien luon
cam thay gia anh va Hang co mot s ngan cach vo hnh, kho co the vt qua.
Lu Quang Vu khong ne tranh s that khoc liet, du s that ay ch la ca biet.
Nhng cai qua kh au thng du la ca biet ay a gay di can nang ne ti the he i
sau, nhieu thiet thoi, bat li ma con em cua ngi lnh phai ganh chu. Bang s man
cam cua ngi gan bo mau tht vi noi kho nhan dan, Lu Quang Vu sm nhan ra di
hoa dai lau cua cuoc leo thang chien tranh am mau. Nhng mat mat au thng
khong the em het, khong the vi i theo thi gian nam thang. So vi nhng ong oi
a hy sinh, Tuan (ng bay), The Anh (ieu khong the mat) may man con c song.
Nhng i ra khoi cuoc chien, i ho cung khong co g sang sua hn, vi thng tch ay
36

tren mnh, ho a mat i ngi v v nhieu ly do, trong o co ca nguyen nhan la cuoc
chien dai lau, t lien lac, ngi hau phng khong the ch i mai.
Lu Quang Vu hieu va anh gia ung cai gia ma ngi i trc phai tra cho cuoc
song chung ta hom nay [47, 53]. Bang nhng trai nghiem cua ban than, anh hieu ro
cuoc song cua ngi lnh buoi hau chien that khong de dang. Ngay ca khi con gi c
tnh mang cua mnh, tr lai i thng, ngi lnh van phai hng chiu nhng mat mat
khong g bu ap noi: mat ong oi, mat hanh phuc tnh yeu, ngi ln tuoi th mat c
hoi hoc hanh en ni en chon, con chau ho tat nhien cung ganh chu di hai nang ne
Bi kch chien tranh vi nhng eo le ngang trai, co n bat hanh trong kch Lu Quang
Vu a tao c s ong cam sau xa ni ngi xem.
2.3. Tin yeu con ngi va cam thong vi the he tre:.
Cau chuyen cam ong veNguon sang trong i c viet bi mot ngoi but tran
ay niem tin vao long tot cua con ngi. Hoa s thng binh (Ch) c cu thoat khoi
canh mu loa v co Toan am tham giup . V cua Toan cung yeu cau bac s giau
khong cho Ch biet ai a cho anh oi mat. Tac gia rat yeu men, tran trong nhng tam
hon cao thng, khong song cho rieng mnh, ho van ang lam ep them cho i.
Lu Quang Vu thng to ra ong cam vi nhng ngi tre tuoi khi ng i trc
mat ho qua nhieu kho khan th thach. Hng (Benh s), Vien (ng bay), on, Ta,
Xuyen (Li the th chn), Hiep (Ngi tot nha so nam) eu la nhng nhan vat tre tuoi
non nt, thieu kinh nghiem nhng t ho toat len chat tre trung, nang ong. Lu Quang
Vu luon san moi cam thong vi s gian n, nong voi, xoc noi cua lp tre. Vi anh,
nhng thanh nien vung ve, khong gia doi che ay that ang quy, s co mat cua ho lam
cho cuoc song them soi noi, phong phu, ti nguyen.
2.4. Cham biem, a kch cai ac, cai xau:
37

Cam hng nhan van trong kch Lu Quang Vu con c the hien tha o len an
nhng lc lng i ngc lai quyen li cua nhan dan. Nha van khong ong tnh vi
nhng ke c hoi lam lao bao cao hay e mu cau danh tieng, li loc rieng cho ca
nhan , khong ke en nhng thng au ma ba con lang xa phai ganh chu.
Xa Hung Tam c mieu ta trong Benh s nh mot bc tranh hon on, ni o
moi ngi khong c to chc tot e lam viec ma b xo ay chay theo nhng th hao
huyen, ke co chc vu a phng song bang nhng cai gia, oi mi gia, tien tien gia,
thanh tch gia. Chu tch xa khoac lac rang di s lanh ao tai nang cua ong, i song
nhan dan se sung tuc giau co, en mc ai cung m c sang ra ngu day thay mnh c
la ngi cua xa Hung Tam. Nhng thc chat s viec dien ra ngc lai, san xuat nong
nghiep tr tre, nhan cong b ieu i lam u moi viec tap dch, at ruong bo khong, phan
bon chang co, nan thieu thoc, thieu gao thieu an luon e doa ngi dan.
Lu Quang Vu a ng ve pha s that e vach mat cai xau, cai gia tra von ang
ay ray nong thon ma chu nhieu cay ang nhat van la ngi nong dan, ca i lam lu
nhoc nhan e roi ca i phai chu thua thiet nh ong Thnh, ba Xuyen (Li the th
chn). Lu Quang Vu nhan manh ieu th chn trong Mi li the cua quan nhan
cach mang: Knh trong dan, giup dan, bao ve dan. Khong lay cua dan, khong doa
dan, khong quay nhieu dan. e tao long tin cay yeu men cua nhan dan, phai thc hien
quan dan nhat tr [39, 210]. Y nghia cao ca cua cuoc i ngi lnh la v nhan dan
quen mnh. Nhng that au xot neu nh trong luc ho chien au hy sinh bao ve bien
gii th hau phng, bon quan tham phe phn, keo be keo canh, mac sc hoanh hanh,
khong quan tam en i song cua nhan dan ma con ham hai than nhan cua bo oi.
Lu Quang Vu vo cung cam phan trc te nan cng hao mi nong thon.
Dng nh trong toan bo sang tac cua anh luon ban khoan mot cau hoi: Con ngi la g
38

oi vi nhau? Dau khong cung giai cap, khong cung canh ngo th cai chat ngi trong
moi ban the cung chnh la c s cho s bnh ang, s ton trong lan nhau. V vay, du cho
ch mot ngi dan b oan khoc i chang na th Lu Quang Vu cung khong the chu
ng noi, oi vi anh chuyen:hanh ha e nen con ngi la khong the c [39,281].
2.5. Ca ngi nhng ngi i tien phong trong cong cuoc oi mi:
Xem vToi va chung ta, oc gia kho co the quen nhan vat Hoang Viet - con
ngi lieu lnh, dung cam, dam ngh dam lam, i au trong cong cuoc oi mi kinh te.
Qua nhan vat nay, tac gia khong ch the hien niem tin vao nhngngi chien s cua
thi ai mi , ma con bay to thai o nhiet tnh ung ho nhng chu trng, hanh ong cu
the, thiet thc cham lo cho i song cua ngi lao ong. Nghia vu ma khong i oi
vi quyen li th kho long thc hien nghia vu hang hai, thng xuyen c [48,31].
Neu ch ho hao cong nhan cong hien ma khong chu y en quyen li toi thieu cua ho th
lieu ho co con song ma tiep tuc cong hien? Tien lng phai c xem la mot trong
nhng khoan au t trong iem, au t cho lao ong song - nhan to cot loi cua s
nghiep xay dng at nc. C.Mac tng a ra luan iem rat xac ang: tien lng cua
ngi lao ong la gia tr sc lao ong cua ngi o c o bang gia tr cac t lieu sinh
hoat can thiet cho ban than va gia nh anh ta. He thong tien lng nc ta c thiet
lap t nam 1960, cho en nam1984 bang lng o a qua bat hp ly. S phan phoi
bnh quan chu nghia con pha v quy luat phan phoi theo lao ong, khong bao am
cong bang xa hoi v ngi cham ke li cung hng bang mc nh nhau. Cho en nay,
van e quyen li chnh ang cua ngi lao ong van luon c ban bac trong cac ky
hop cua ang va Quoc hoi. Nam 1984, Lu Quang Vu a khang nh la khong the e
nhan dan chu ng them na cuoc song bap benh, oi ngheo do c che quan lieu bao
cap tr tre, be tac. Cam hng nhan van a c the hien cho nha van phe phan cai c
39

che qua cu - cai c che i ngc lai quy luat tat yeu khach quan, km ham s phat
trien. ay, tinh than nhan van la tinh than tranh au cho s tien bo, hng ti mot xa
hoi lanh manh, cong bang va tot ep hn.
Theo Tat Thang, gia tr lau dai cua v Toi va chung ta chac chan se khong
viec dien ta nhng chuyen ve c cau quan ly, s len giong chnh luan, phe phan mot
vai hien tng tieu cc ang noi len ro mon mot trong cuoc song quanh ta , ma la kha
canh nhan ao cua hanh ong thay oi c cau quan ly, xoa bo bao cap, tao ieu kien
cho con ngi san xuat ( ay la giai cap cong nhan ng ben may, ng trong phan
xng ) i trong cuoc i vi t the cua ngi lam chu xa hoi, lam chu ban than [34, 73
]. V kch cua Lu Quang Vu a toat len tat ca cai nhiet tnh cua thi ai, s trong treo
cua tnh ngi cung nh tinh than soi noi tran ay tam huyet va y thc trach nhiem nha
van oi vi toan the ngi lao ong.
Trong Tuyen ngon cua ang cong san, Mac tng khang nh ro ly tng chu
nghia cong san mang anh sang cua chu nghia nhan van. Theo o s phat trien t do
cua moi ngi la ieu kien cho s phat trien t do cua moi ngi. Moi con ngi eu
ang c quy trong v moi ngi la mot nhan cach rieng, khong ai co the thay the
c ai. Cam hng nhan van trong kch Lu Quang Vu rat gan gui vi ly tng nhan
van cua chu nghia cong san. Nha viet kch luon xuat phat t tinh than dan chu, quan
tam en s phat trien t do va quyen song cua ngi lao ong chan chnh, mong cho ho
c oi x cong bang, c song trong cuoc song no u, yen vui. o cung la ieu ma
Bac Ho tng day: Nc oc lap ma dan khong c hng hanh phuc, t do th oc
lap cung khong co nghia ly g.[31,29]. Neu nh ngi dan con phai chat vat mu
sinh e chu cap cho nhng nhu cau n gian, bc thiet hang ngay th cha the noi en
s phat trien at nc cng thnh, bi v ch khi nao nhan dan giau u co cua an cua
e th kinh te at nc mi thc s hung manh.
40

CHNG BA
XUNG OT VA HANH ONG TRONG KCH LU QUANG VU
The loai van hoc kch co nhng ac trng rieng v kch ban la c s ban au cho v
dien tren san khau. Moi v kch c dien trong vong vai ba gi ong ho. Co v dien
ch song c vai ngay bi cuoc i cua kch ban lam nen cho no qua ngan ngui. Cung
co nhng kch ban ch c dan dng mot lan roi lang le lui vao cat bui, khong e lai
chut am thanh, anh sang nao. Vay lam sao e cho tac pham kch co the i vao tng
lai, bang cach nao e trong dong thi gian tuyen tnh troi bang bang ve pha trc,
ngi i con ngoai lai ngam nhn ve ep cua mot kch ban van hoc ? ieu nay that s
rat kho. Va co le con ng duy nhat e nha soan kch duy tr tuoi thanh xuan cho tac
pham cua mnh la vun ap chat lng nghe thuat cho no.
Lu Quang Vu chuyen sang viet kch, ung vao luc yeu cau oi mi trong moi
lnh vc ang tr nen vo cung bc thiet . Do nhay cam nam bat c van e cua cuoc
song ng ai, nhn thay xu the tat yeu cua xa hoi, anh a tng tao nen nhng tac
pham kch co sc chan ong d luan. Phan Trong Thng nhan nh rang: Neu nh
thanh cong chnh cua Lu Quang Vu la kch, anh t khang nh mnh bang kch th
mi lam nam t 1980 tr ve trc la mi lam nam chuan b, mi lam nam hnh thanh
mot tai nang, mot nhan cach sang tac [41,340]. Du la thi ca hay kch, a hat nao
Lu Quang Vu cung tao c ban sac rieng, giong ieu rieng[41,341]. Trong li e
ta cho mot tac pham cua Lu Quang Vu, nha van Nguyen Minh Chau a chan thanh
bay to cam xuc: Toi thch cai t nhien va chng mc trong cach viet cua Lu
QuangVu Gii kch bay gi c ng ra ma nhn anh tung hoanh [46,302]. Lu Quang
Vu a sang tac kch bang cai tam cua mot thi s suot i ton th cai ep nghe thuat.

41

Sc hap dan cua kch ban ma Vu tao ra la do chung co chung nguon goc chat van
hoc va s quan tam tha thiet en nhng van
e ang at ra trong cuoc song hien ai [7,10 ].
Nh mot ngi lam vn can man vun trong cho tng choi la, nhanh cay, Lu
Quang Vu a chu y cham chut cho tng chi tiet va tnh huong kch. Khat vong kham
pha cuoc song, kham pha the gii ben trong cua con ngi a kch thch Vu tm kiem
nhng thu phap nghe thuat ac dung, nhng hoan canh nhan vat co the boc lo het mnh
[41,351]. Trong hoat ong sang tac kch ban van hoc, cac thu phap nghe thuat het sc
a dang, phong phu. Luan van nay chu yeu tm hieu nhng net chnh trong nghe thuat
mieu ta xung ot, dan dat hanh ong kch, xay dng nhan vat va cach chon la ngon t
cua Lu QuangVu.

3.1. Xung ot trong kch Lu Quang Vu:

Cuoc song muon mau muon ve luon ham cha trong no mau thuan gia cac mat
oi lap. Xung ot no ra khi mau thuan a phat trien en giai oan cao.Thc chat xung
ot la s va vap au tranh cua hanh ong xuyen vi phan hanh ongPhan hanh ong
khong phai ch la hanh ong cua nhng con ngi ma con la nhng s kien can tr,
nhng hoan canh kho khan ngan bc i cua hanh ong xuyen[15,45]. Qua xung ot
gia cac nhan vat co t tng, hanh ong, tnh cach va li ch trai ngc nhau, ngi
xem hieu c chieu sau t tng, y nghia xa hoi cua van e ma nha soan kch e cap
en. Xtanixlapxki co noi: Moi hanh ong eu vap phai phan hanh ong ma phan hanh
ong lai thuc ay hanh ong, xung ot lien tuc no tao nen au tranh, cai co, xo xat
[15 ,32]. Moi li noi, hanh ong cua nhan vat eu gan lien vi viec phat trien xung ot
kch.

42

 thi Lu Quang Vu, cong cuoc kien thiet at nc ang nay sinh nhieu mau
thuan gay gat, nhng bc ngoat, nhng bien co, nhng s kien quan trong cua i
song xa hoi la nguon chat lieu quy bau e xay dng nen mot v kch [45, 679]. Cuoc
song hau chien bon be, phc tap. Nhng hien tng nhc nhoi cua cuoc song hien thc
xet tren be mat va ca be sau, la nhng van e ao c tinh than cua con ngi ang
at ra, oi hoi mot cach phan tch, anh gia mi. Giac My rut khoi Viet Nam ieu o
khong co nghia la cuoc au tranh a ket thuc, van con nhng moi xung ot gay gat, dai
dang, kho co the dung hoa. S phan tuyen khong con ranh mach ch ta, tot xau,
tch cc tieu cc mot cach n gian ma m nhoe hn, tao ieu kien cho nhng oi
thoai va s lat tr cac khia canh the s. Luan van nay chu yeu tm hieu nhng moi
xung ot sau: xung ot gia cai lac hau vi cai tien bo; xung ot gia ngi dan lng
thien tch cc vi the lc en toi tieu cc; xung ot gia tnh cach vi hoan canh va
xung ot gia the xac vi linh hon ben trong mot con ngi.
3.1.1.Xung ot gia cai tien bo va cai lac hau:
Tm hieu xem nha viet kch chon la mieu ta loai xung ot nao se hieu c phan
nao t chat, s trng cua ho. Moi giai oan phat trien xa hoi eu co moi xung ot c
ban tng ng. Trong nhng nam 80 (the ky XX), xung ot gia cai lac hau vi cai tien
bo chnh la van e cot loi cua thc tai, ong thi o cung la xung ot co tnh quy luat.
Do chu kho quan sat va tm hieu, Lu Quang Vu a nhn ro moi xung ot ban chat
nhat cua thi hau chien. ay thc chat la xung ot gia mot ben la cai hp quy luat,
hp l, co the chap nhan c vi cai phi l, khong con hp xu the van ong cua i
song. Mieu ta xung ot nay, kch ban Toi va chung ta tr thanh tac pham chuyen ch
nhng ban khoan ln cua thi ai ch khong phai s viec nho be t nhng vng ban
rieng t cua nha van trong cuoc song. VNgi tot nha so nam(cong dien nam1985)
43

cung neu van e c che quan ly cac nganh dch vu, cu the la nganh ien lc. S cup
ien luan phien anh hng en moi mat i song va nay sinh tieu cc. Co nhng c s
san xuat khong muon b giam nang suat hoac b that thu do cup ien nen phai chi tien
hoi lo cho nha en e duy tr dong ien lien tuc. S bat hp ly tao ke h cho ke xau
t li lam viec vi thai o ca quyen, gay kho cho ngi dan. Song tnh trang nay cha
tm c giai phap hu hieu.
Neu khong nhan thc ro nhng nguyen ly cua phep bien chng th tat yeu dan en
hanh ong chu quan duy y ch, gay hau qua khon lng. Tren trang 662, tap V Tuyen
tap Mac Angghen, Angghen a viet: Cai s that n gian ( a b nhng lp t
tng khac phu kn cho en ngay nay) la : con ngi trc het can phai an, uong, va
mac a roi mi co the lam chnh tr, khoa hoc, nghe thuat, ton giao v.v Moi mot giai
oan phat trien kinh te nhat nh cua mot dan toc hay mot thi ai tao thanh mot c s
tren o ngi ta phat trien cac the che nha nc, cac quan iem phap quyen. Ro rang
la c s e hoach nh cac chnh sach, c che cua thi hau chien khac vi thi chien.
Do o chnh sach trong tng thi ky han nhien phai khac nhau bi chien tranh khong
phai la i song, ch la s bat bnh thng cua i song[48,32 ]. C che quan lieu bao
cap ch phat huy tac dung tch cc trong chien tranh. en thi bnh ma c mai duy tr
cong thc cu mon kia th at nc chang nhng khong tien ma con thut lui so vi toan
khu vc.
Toi va chung ta khang nh ro tnh phi ly cua c che cu va at ra van e chien
au chong lai cai cu, cai bao thu, tr tre cua mot at nc nong nghiep lac hau. Ngo
Thao nhan thay: Sc hap dan chnh cua Toi va chung ta la nh tac pham a i thang
vao mot van e co that, mot vng mac con noi com len trong i song xa hoi. o la
quan ly cac x nghiep theo loi mi sao cho phat huy c quyen chu ong cua c s,
chong c thoi bao cap quan lieu [38,144]. Cuoc au tranh gia cai tien bo vi cai
44

cu, lac hau cung khong kem phan gay go. Cho nen khi Viet bat tay vao oi mi x
nghiep, nhng ngi bao ve c che cu a chong lai anh, trong so o khong phai ch
toan ke xau ma ca nhng ngi tot, nhng ngi co tam huyet. Bi v cai cu a tham
sau vao mau tht, hoa nhap vao tnh cam con ngi, bien thanh thoi quen, rat kho lay
chuyen. Co nhng nha lanh ao thu cu luon s nc ta i chech hng, nhng may
chuc nam sau nhn lai mi thay chnh nhng thai o do d, e phong a tr thanh lc
can cua nhieu nhan to mi Cai gia chung ta phai tra ay la: at nc mat them hang
chuc nam th thach, xa hoi mat i c hoi phat trien [24,9].
Nhan vat Bo trng a nhn thay s lac hau cua c che cu: Bao cap chnh la
khong tin vao con ngi nhng chu the sang tao. Va tac hai cua c che cu khong
phai ch lam cho nang suat kem, i song thap ma tac hai ang s hn la lam sa sut
pham chat con ngi, lam h hong con ngi, pha hoai nhng moi quan he gia ngi
vi ngi, dung tung cho thoi quan lieu, ch ky, hen nhat, y lai, toi tam, ngu muoi
[48,77]. Mot trong nhng ke ra sc bao ve cai c che loi thi la pho giam oc Chnh.
Muc ch cua y la muon gianh chiec ghe giam oc, y muon mnh phai co toan quyen,
co chc danh ang hoang ch khong phai suot i i lam pho cho ke khac[48,70].
Mi au, y gia v ngay thang, phnh ph giam oc: Anh Viet, toi la ngi rat ung ho
anh, nghe tin anh ve lam giam oc x nghiep toi rat vui mng...[48,18]. Nhng thc ra,
ngay ngay y ngam giang bay, gay be phai, ban bac vi tay chan cua mnh:Ong giam
oc muon sa xuong ho se co ngay nhng cai ho[48,70]. Y a bam vao nhng nguyen
tac cua c che bao cap e ha uy tn cua Viet: ong ay lai xuc pham ti nhng nguyen
tac, nhng nguyen tac ma toi coi la thieng lieng. Chang nhng khong cung Viet oi
mi, cai thien tnh hnh x nghiep ma Chnh con xui giuc bon tay chan lam n khieu
nai, to cao len tren. Khi thanh tra cua Bo xuong, Chnh gia v nh mot ngi man can:
Toi lo viec tiep nhan cac ke hoach do cap tren thong qua va lo sao cho cac ke hoach
45

ay c hoan thanh. Han xun xoe, khen nnh cap tren: Qua la cac ke hoach tren giao
eu a rat sat vi kha nang san xuat cua x nghiep, anh em khong the lam hn. S
that hoan toan khong phai nh Chnh noi, ke hoach tren giao chang tham thap g,
khong s dung het sc lao ong, cong nhan ranh roi, x nghiep thua lo, thu khong u
chi lam ra c mot trieu th tieu ton cua nha nc en bon trieu. Le ra ke hoach san
xuat cho tng x nghiep phai t c s a len th lai la do cap Bo a ra mot cach
ngc i [48,35]. Nhng Chnh khong quan tam en ieu nay. Y bang long vi cac
nguyen tac lac hau va bam vao o e hai Viet. Ba lan ben cong an gi giay trieu tap
Viet th ca ba lan Chnh giau i e sau nay anh b quy toi nang hn.
Cuoc xung ot gia cai mi tien bo va cai cu lac hau dien ra khong ngng ngh,
ban au ngi tien bo b ay vao cho hiem ngheo, ung nh Le-nin a viet: Trong
luc cai mi ch mi ang nay n th cai cu, trong mot thi gian nao o, van con c manh
hn cai mi; trong gii t nhien cung nh trong i song xa hoi thng co hien tng
nh the Chung ta nen nghien cu can than nhng mam non o, dung moi cach lam cho
no trng thanh c thuan li va cham soc nhng mam non con yeu o(trang 497,
cuon Mac- Anghen va chu nghia Mac,nha xuat ban S that an hanh). Ban au, cai
tien bo cha c cong nhan ngay, ngi tao bao i au vap phai bao s rac roi, bao
ieu tai tieng, chuoc lay bao s phan no[48,75] tham ch nguy hiem en tnh mang.
Cong cuoc dng xay v the cho cai tien bo khong phai ch can ban tay, khoi oc ma con
co ca mau va nc mat. Trong hien thc i song, ngi tien phong a b ri vao bi
kch he luy. Bi v c che cu quan lieu von em lai ac li cho khong t ngi co mau
mat, cho nen vo so ke muon nu keo cai c che nay.
Xu hng khang nh cai tien bo va la oi hoi cua i song, va la quy luat phat
trien cua xa hoi. Con ngi khong the co bau vu vao cai loi thi, lay o lam thc o
chan ly. S tr keo c che cu ch lam anh hng xau en tnh cam cua ngi dan oi
46

vi che o, bi le: s vat khong ng yen co cai hom qua ung, hom nay no la vat
can [48, 40 ]. Cung y tng vi Lu Quang Vu co nha viet kch Xuan Trnh. Trong
vMua he bien (sang tac nam 1985), Xuan Trnh nhan manh: ngi can bo phai
oi mi, phai nang ong hn, trc nhng yeu cau cua hien thc khach quan. Xuan
Trnh khai thac e tai san xuat nong nghiep con Lu Quang Vu e cap en lnh vc
cong nghiep. Tuy Toi va chung ta (1984) ra i trc Mua he bien mot nam
nhng ca hai nha viet kch eu nhan thc c xu the phat trien cua lch s va co thai
o phe phan s lac hau, cham tien. Theo Vu Tuan Anh, Chnh cai nhn hien thc, s
manh dan trong cach at van e mang tnh chat nhng kien ngh xa hoi a lam nen tieng
vang ln cua nhieu v kch nh: Toi va chung ta (Lu Quang Vu ), Mua he bien ( Xuan
Trnh ) [45,485].
Toi va chung ta la tac pham c viet bang tieng noi cua dan chung, i thang
vao nhng van e ma cuoc song cha giai quyet c. No khong lam nhiem vu minh
hoa, khong dng lai mc phan anh, ma a vt len trc i trc, trc tiep tham gia
giai ap, thao g nhng van e con mac mu[37,80]. Nha van nhan thc c nhng
kha nang an tang ben trong ngi lao ong, co vu cho phng thc quan ly nao co the
thuc ay cong nhan phat huy toi a nang lc lao ong sang tao cua ho. Trc sau g,
Lu Quang Vu cung the hien tinh than phe phan v muc ch xay dng mot xa hoi dan
chu hn, nhan van hn. Khi Toi va chung ta c cong dien, t bao S that (Lien
Xo) a viet: Toi va chung ta la v kch ve s xung ot gia cac phng phap quan lieu
vi ng loi mi nang ong, va m ra mot khong gian rong ln cho s sang tao cua
ngi lao ong V kch thanh cong chnh v tac gia oan biet c s thay oi va dam
dung cam i vao van e mi me co tnh tat yeu ay[4,36].
Cuoc au tranh khong ngng chong lai cai tr tre, loi thi la cuoc chay tiep sc
vt qua vo so chng ngai vat, kho khan, chat vat nhng nh vay, nhan loai mi vt
47

len pha trc. Long yeu s tien bo, thai o soi noi, nhiet tnh cua tac gia a tao nen
chat chnh luan sac sao cua vToi va chung ta. Phan Trong Thng rat thch kch ban
nay v Lu Quang Vu a i au phan bien lai ca mot c che. Anh thong ke c ca 21
nguyen tac tai vu cu ky, loi thi, km ham san xuat. Anh cong khai bao ve nhng t tng
mi, nhng loi ngh mi, loi lam an mi va cong khai phe phan c che quan lieu bao cap
ca trong lnh vc quan ly kinh te xa hoi lan trong lnh vc t tng tinh than[41,246].
3.1.2. Xung ot gia ngi dan lng thien tch cc va the lc en toi tieu cc:
Nhieu v kch cua Lu Quang Vu mang am tnh chat phe phan, phu nh cai ac,
cai xau, khang nh cai thien va cai ep thong qua mieu ta xung ot gia ngi dan
lng thien, chan that vi the lc en toi tieu cc, tan ac va gia doi. ay cung la moi
xung ot the hien ro ban chat cua cuoc song. Chng nao con con ngi th xung ot
nay con ton tai.
V Benh s tai hien sinh ong xung ot gia mot ben la ngi dan lao ong hien
lng xa Ca Ha, con ben kia la Nguyen Toan Nha chu tch xa va Su th ky cua
Nha ai bieu cho the lc en toi, xao tra. Thoi s dien a dan Nha en cho la bp moi
ngi. Nut kch c that chat luc Nha voi va chuan b to chc le mng cong ram ro,
mi nha van, nha bao, phong vien truyen hnh ve xa. Thay vay, nhan vat Ruong a lo
lang keu len: nhan cong b ieu i lam u viec tap dch, at ruong bo khong, phan
bon chang co, san xuat be tre, khong kheo vu nay oi to [21,167].
Xung ot cang cang thang hn khi Nha lenh cho Su lay 8 phong cua trng tieu
hoc tam lam chuong, mn ln cua dan tha vao e la phong vien. Ngi dan khong
ong tnh v trong chuyen nay, lao Su (th ky xa) la ke kiem li nhat. C ba ong che
chen on khach th phai vao tui lao mot ong. Nha va Su that ra cha lam g e ch
nc li dan. Ngi dan biet tro lam le bao cao thanh tch la gia doi Bay ra cai tro
48

nay ch oai ch ep mat cho may ong lanh ao, ch dan th ch them oi them kho. oi
ma khong c keu[21,203]. Nhng bon Nha va Su co chc co quyen, lai thng
ca tieng lap li gia doi, boc phet, uc nc beo co, dan kho bi phai hng chu toan
nhng th dm [21, 224]. Xung ot len ti nh iem khi dan Ca Ha phan oi hanh
ong cua chu tch xa: Gao thoc o ra mua het thuoc phao vi giay vun chat trong kia,
lieu co an c khong, hay nghe no tr ba[21, 203]. Co Xoan quyet liet chong oi:
Viec can lam th khong lam. Ca may xa lan am, lan ngi ta ch en cho, khong
chu boc ve, c ngo chau hau ca ay. Chung toi khong chu au[21,203].
Lu Quang Vu a s dung thu phap lot mat na e cai xau, cai gia doi lo nguyen
hnh, bat au t cho mat xch long leo nhat b bung ra. Ln i mn la chuong la an,
can nhau lung tung. ung vao luc oan tham quan en th no pha toang ca lp hoc,
mot con tc toi xong vao can ngay chan anh phong vien truyen hnh. Cai mat na cua
Nha ri xuong khi tru s xa ni cha thuoc sung b chay no. Nha may man c gi
chc chu tch xa nen y ao tng ve tai nang phi pham cua mnh. Y khong biet rang s
au tr, t man thng i lien vi thoi s dien. Can benh s tai quai nay xo ay Nha vao
vung lay gia doi, che ay. Nha va Su khien ngi xem lien tng ti con ech, con sau
ma Trang T tng noi ti trong Nam hoa kinh: Ech gieng khong the cung noi ve bien
v cau ne ve cho . Sau he khong the cung noi ve bang v kh kh ve mua. Khuc s ke
hieu biet han hep khong the cung ban ve ao v bo buoc ve loi day. ( Tnh oa bat kha d
ng hai gia, cau kh da. Ha trung bat kha d ng bang gia, oc thi da. Khuc s
bat kha d ng ao gia, thuc giao da). Thoi hao danh, s dien ti mc khong con biet
en ao ly cua Nha va ang lo ngai va ang trach v no lam hai en san xuat nong
nghiep va i song nhan dan. Cong cuoc oi mi at nc khong the thanh cong neu
nhng ke nh Nha con nam v tr chu chot, cam can nay mc.
49

Benh s la kieu phe phan mang tnh nghe thuat, khi gi c cam xuc tham my
cua mo tang lp cong chung, ke ca lp ngi co th hieu cao va am hieu van hoc kch.
Cao Minh nhan xet rang:Lu Quang Vu rat tai trong viec a nhng chi tiet co that
trong cuoc song tr thanh nhng chi tiet nghe thuat mang sc khai quat, co y nghia ma
khong song sng; ong thi a tac pham nghe thuat pho bien vao i song mot cach
thoai mai nh cuoc song ang c trung thc tai hien lai [38,172].
Xung ot trong vNgi tot nha so nam cung xay ra gia mot ben la ngi tr
thc trung thc, thang than (Hiep) vi mot ben la ngi lanh ao nham hiem,vu li.
Bnh tieu bieu cho nhng ke xu thi, c hoi, nnh b; ch v s thang quan tien chc cua
rieng mnh, Bnh a lam nhieu viec xau xa, bat chap ton that cua ca cong ong. Xung
ot nay cho thay tac hai cua thoi ch ky, v s o k nho nhen ma ngi ta san sang
trut len nhau nhng ieu toi te nhat. Ngan ng Phap co cau: Science sans conscience
nest que ruine de l ame(Tri thc ma khong co lng tri th ch la s huy hoai cua tam
hon). ang tiec la ngay tren manh at m mam cuoc song mi xa hoi chu nghia, am
tr thc rm, vo lng tam nh Bnh van con at song va tung hoanh lam meo mo nhau
nat i song con ngi.
Xung ot chnh trong Li the th chn cung dien ra gia hai lc lng khong
cung giai cap. Mot ben la ong Thnh, Xuyen con trai ong va ong oi cua anh, con
ben kia la ten chu tch xa Quach Van Tuan bao ngc, tham lam. S d ten Tuan dam
long hanh, li dung chc quyen e truc li bi y co o du tren uy ban huyen va
tnh.Thng bat chnh th ha tat loan, ngay trong toa nha tnh uy, mot nhan vien
bnh thng cung len mat vi dan. oan oi thoai sau ay nh muon noi rang thoi quan
lieu, ca quyen hach dnh tr thanh mot th ung nhot nguy hai can phai cat bo:
ANH NHAN VIEN (noi sang) : Co kia i au the ?
50

CUC : Em xin ty nc a.
ANH NHAN VIEN : ay la hang nc a ? Vao c quan tnh ma c ngang nhien
song soc Ca ba kia na, vao ay lam g ? Ra i, ra ! [39, 260].
Cach noi nang trong luc tiep dan cua nhan vien van phong tnh uy khien cho ngi
dan cam thay tui phan v dng nh anh ta coi moi ngi dan en tru s nay la mot
ngi i xin, gay phien ha them cho anh ta. Thai o trch thng o a khien Cuc phai
phan ng lai. Ch nhac en cai ieu cot loi: nhan dan mi thc s lam chu, can bo ch
la cong boc cho dan, ha c g ho len mat vi dan? Du tuoi cao sc yeu me cua Xuyen
van phai lan loi i khap cac c quan cong quyen mong oi lai cong ly cho chong mnh.
Cuoc oi thoai gia ng dan b oan c i keu oan vi v can bo van phong tnh
uy ( Mi ) cho thay ro tnh chat hnh thc, ai khai cua hanh dong tiep dan :
MI : The nay ba a, dong ch chu tch i tham con n v bo oi. ( ) Ma neu
ong ch Ha co nha th khong phai ai muon gap cung c ()
BA XUYEN : Nhng hom nay la ngay tiep dan, bang ngoa ca e the.
MI : Th a co toi ay, toi la chanh van phong.
BA XUYEN : Vi anh th toi a trnh bay bao lan roi, a gi anh bao n t, ma
co thay di xa ong tnh g au ?
MI : Ba hoi huyen. Mo viec eu co phan cap, co nhng viec di huyen phai
giai quyet trc a, cai g cung len en tnh the nao c. Mi ba ve huyen.
BA XUYEN : Huyen lai ch xuong xa, chung toi biet keu au ? ()
MI : Cac ba that la Toan ngi nh cac ba th at nc con ngheo kho, khong
lam c g ngoai x kien cho cac ba. Kien dai qua c, co moi mot viec phan oi ong
chu tch xa, ba gi len ay en may chuc n, xep lai en ca chong roi.[39,264].
51

Moi t li ca nhan khien cho can bo Mi bien chat, thoai hoa, y lanh lung vo
cam trc s song con cua ngi dan vo toi. Nhan vat Mi gi cho ngi xem ngh ve
mot a danh, ve nhng be boi ln vi nhng bo mat tieu cc co hang ma bao ch a
vach mat ch ten.[38,183]. Xung ot cang tr nen phc tap, kho g bi nong thon
quyen lc ang ra sc long hanh, ch cot tui mnh cho nang chat bo ngoai tai moi
tieng oan than. Viec nao lam ma khong c tien th khong muon lam, un ay trach
nhiem cho nhau.
Xung ot t tng trong v nay khong c tac gia giai quyet nhanh chong. Bi
cai sai, cai xau, cai ac luon ngoan co chong oi en cung, khong bao gi chu thua
ngay trc cai tot, cai thien. Cuoc au tranh gap vo van kho khan, hau nh eu bat au
t con so khong, co luc that bai va phai lam lai t au. Tnh canh cua ba Xuyen (Li
the th chn) tao cho ngi xem cam giac hoi hop, lo au cho so phan cua nhan vat.
Xung ot trong v kch nay khac han kch Sekhop v kch Sekhop khong co nhng
canh ngo ngat ngheo, nhng hoan canh cang thang[30,20].
Moi nguy hiem cang e doa tnh mang ngi dan (ong Thnh) th tnh chat gay gat
cua xung ot trong Li the th chn cang tang. Xung ot c giai quyet khi nhng
ngi lnh tre t y ra tay gianh lai cong ly roi sau o chnh ho cung b bat giam. Nhng
trang viet hng hc tnh chien au cua Lu Quang Vu nh mot hoi chuong canh tnh,
khuyen khch long dung cam, kien nh khong lui bc trc cai xau, bieu dng tinh
than au tranh cua nhng cu chien binh va chien binh gan da; ong thi len tieng
chong chu nghia ca nhan, quan lieu, coi thng hanh phuc cua nhan dan. Qua o tac
gia cung e cap en van e cap bach la phai kien toan cong tac quan ly can bo cap
c s, kien quyet trng tr ke tieu cc, cung co long tin yeu cua dan oi vi ang.

52

 thi Lu QuangVu, li kiem duyet cc ky gat gao, cho nen e tac pham cua
mnh c de dang ra mat cong chung, nhieu tac gia a tranh ne mieu ta xung ot gia
ngi dan tch cc vi bon tai to mat ln tieu cc. Nhng Lu Quang Vu a khong lang
im trc cai xau, cai ac, anh thao lp mat na ngu tao cua bon quan chc bien chat va
khang nh ay la xung ot co y nghia xa hoi rong ln. Nhn thang vao hien thc, anh
khong khoi lo au, mot moi lo co c s, bi chong tieu cc la van e vo cung nan giai,
dai dang, khong luc nao ngng ngh trong suot chieu dai lch s. Vi Lu Quang Vu
van chng ca ngi tam voc v ai, ln lao cua nhan dan ma th vi noi kho cua ho
th o ch la th van chng sao rong te hai. Benh s, Ngi tot nha so nam, Li
the th chn va nhieu v khac na eu c sang tao di mot ngoi but biet lang nghe
nhng tieng oan trng cat len t am ong nhan dan thap co be hong. Phan Ngoc
a to ra rat hieu tam nguyen cua Lu Quang Vu: Vu ch co mot ham muon: au tranh
cho dien mao va than phan cua nhng con ngi lao ong nho bePhai quan tam en
nhng con ngi ay, bi v chnh ho mi la cho da cua cach mang.[38,152].
3.1.3. Xung ot gia tnh cach va hoan canh :
Sau 1975, nhng bi kch do hoan canh chien tranh van dai dang tham vao nhieu
than phan. Trong v Ong khong phai la bo toi , tac gia mieu ta xung ot gia mot
ben la tnh cam rieng oi vi gia nh, cha me, v con va mot ben la nhng oi hoi
khac nghiet cua hoan canh phai tap trung cao o cho khang chien. Ve ban chat, Ung
von khong th , lanh lung, vo tam vi v con. Nhng la mot nhan vien nha nc, Ung
phai song va sinh hoat theo noi quy cua to chc. Nhiem vu cong tac va khoang cach
khong gian xa xoi lam cho v chong Ung cha c oan tu, cung khong co s gan bo.
Ngi v nha c cc, mot mnh nuoi hai con. Co lan v nh thng chong, ch dan
con tm len tan c quan chong e tham nom.
53

UNG: Mnh ! (chay en ben v con ) MnhTri, en bao gi the nay ? Sao tm
c en ay ?
NHAN (v Ung): Nha
UNG : Vao ay, vao ay, sao lai khoc nao a nao ay ?
NHAN : Thang Thiet.
UNG : a ln ngan nay ? ung roi Con toi (om con ). Hai me con an mac nhech
nhac the ? ()
UNG : Hai me con ay, toi bao cm tap the cho ma an. Moi ngi mot xuat,
an tap the vui lamRoi toi dat hai me con i chi pho. Lan au len thanh pho nha co
thch khong ?[50,10].
Ung vui ve tiep on v con, ke chuyen ve lp hoc chnh huan ma Ung va tham
gia, day con (Thiet) ca hat... Hanh ong nay chng to trong long Ung con tnh yeu
thng gia nh, quy men con va quan tam en cam xuc cua v. Nhng trong hoan
canh at nc b chia cat, tat ca eu v oc lap t do cua dan toc ma bo v cua Ung lai
di c vao Nam, nhn be ngoai, ai cung cho rang o la phan boi, chay theo giac. Ngay
sau khi biet chuyen, Ung tron tranh, xem v nh ngi xa la, khong quen biet v Ung
quyet nh hy sinh tnh nha, khoan ngh en hanh phuc cua rieng mnh. Canh oi thoa
sau ay cho thay nhng buon kho ma con ngi phai chiu ng do hoan canh chien
tranh ly tan:
NHAN: Bo khong muon gap me con mnh Le nao lai the ? anh ay khong nhan
v nhan con, tai sao lai nh vay ? Ngay xa anh ay co nh the au, anh ay bat au thay
tam oi tnh t bao gi, t bao gi vay ?
THIET: (Van meu mao) Bo
54

NHAN: (Lac au) Bo khong muon gap me con mnh. Ta i thoi con, ve thoi con.
ay lam g na?()(Nhan dat con i khuat.Ung than trong bc ra nhn theo)
UNG: Kho that, a bao t dng ng len,vay maMay cha ai nhn thayThang
be khau ghe (Th dai ). Ln len no se hieu tnh canh cua bo no, phai dep tnh rieng v
nghia ca. Phai kien nh dt khoat, ay la cuoc au tranh[50,16].
Nhng dong oc thoai noi tam nay cho thay Ung a phai trai qua nhng dan vat,
khac khoai, day dt. Con kho au nao hn khi nhn thay v con ma Ung khong dam he
rang hoi han na li, anh lanh mat, xem nh khong phai o la ngi than cua mnh.
Cuoc khang chien cang dai lau th cang nhieu bi kch ca nhan, cha het noi au nay lai
en noi au khac. Sau nay, Trach vo cung hoi han v s that la bo v cua Trach vao
Nam, b mat hoat ong cach mang, cuoi cung ong cu hy sinh v at nc nh biet bao
ngi chien s kien cng a anh dung nga xuong.
Xung ot gia mot ben la tnh cam gia nh rieng cua Ung vi mot ben la hoan
canh cong tac thi chien a dan en xung ot gia cha va con ong Ung. Con trai ong
Ung sau nay lam giam oc (Thiet), y tng cha con nam quyen cao chc trong nen mi
ve chung nha e li dung cha lam o du cho mnh. Nao ng ngi cha gia a ve hu
nhng noi doi con la mnh van con tai chc. Ngi cha tha hieu rang: con ngi ta,
thu han vi th chang ai them ngo ngang en nhng he a nam c quyen lc hoac
tien bac trong tay th lap tc co hang tram ngan ke vay quanh. Cang len cao cang
nhieu ngi xu phu. Lam ke lu manh giao hoat nh chiec la da vn rat rong thng
lam ra ve san sang lieu mnh che ch cho than cay. e roi khi than da cao ngat kia b
nga xuong th ch tr lai mot mnh cai goc heo hon co oc. Hnh anh nay khong may
nen th nhng lai phan anh ung tnh canh cua ong Ung. V can tien, ong a ban

55

mot can buong trong nha, hai cha con oi co, kien cao nhau tai toa an,Thiet khong
nhan ong Ung la bo cua mnh.
Trong tnh huong tr treu nay, tac gia a mieu ta nhan vat Ung het ci lai meu v
au n xot xa. a con noi vi cha e cua mnh Ong khong phai la bo toi Toi vi
ong chang n nan n nghia g nhau het. [50,7]. a con uoi cha ra khoi nha, trong
long no song lai moi han ngay xa b cha ruong ray: Ong ngoa toi khong phai mot
ten phan ong me toi a la con mot v anh hung Neu ong ngoa toi theo ch that th
ong cung khong co quyen coi me con toi la ch[50,17]. Thoat au c ng ay ch la
xung ot gia nh nhng thc chat lai la mot xung ot mang tnh chat xa hoi. Xung ot
nay va nhieu xung ot chong cheo khac eu nay sinh t moi xung ot c ban gia ta va
giac; do nhiem vu, ta phai canh giac cao o, ngan chan s len loi pha hoai cua giac
trong thi gian cha phan thang bai.
Xung ot gia cha con ong Ung cang cang thang hn khi ong muon ga nghia vi
mot ngi phu n ten la Lai, nhng b ba ta la ca tnh lan tien. ng day xung ot co
them mot nhanh na la xung ot gia co Lai vi con chau ong Ung; ong thi chau noi
ong cung xung ot vi cha no, xung ot gia quan niem song truyen thong (hieu thao,
trong lao) vi quan niem song thc dung (li dung nhau, vu li), noi bo gia nh cang
thang, con tre khong con tin tng vao ngi ln. Xung ot phc tap hn khi xuat hien
Can ga buon nha, c ong Ung trao cho giay chu quyen nha. Thiet phai i tm ong
Ung ve, yeu cau ong tra lai tien cho Can, lay lai giay t nha. Bay gi en lt ong
Ung gian doi t bo moi quan he cha con: Chang chnh quyen nao bat toi lam bo
no.Toi khong la bo ai ca[50, 40].
ung la ngi ta khong the dung quyen lc e quan ly, ep buoc hay uon nan tnh
cam cua con ngi. oan cuoi cuoc i ong Ung khien ngi xem phai suy ngh ve cai
56

gia qua at ma tuoi gia phai tra cho nhng quyet nh cua thi trai tre cai thi dan
than thoat ly, hoan toan tach ra khoi moi day lien he vi gia nh. S chon la ly tng
cao ca that khong de dang. Ban than ong Ung khi con tre song kho hanh, bon tau theo
tieng goi cua s nghiep, anh phai anh oi bang moi gia. Tac gia giai quyet xung ot
bang sc tac ong tch cc cua a chau noi, anh thanh nien nay tm moi cach e gia
nh oan tu. Ho lai cung chung mai nha nhng noi au trong long ngi khong co
thuoc giai. Suot i, ong Ung khong he co cuoc song gia nh rieng hanh phuc va niem
vinh quang cung ch la ao vong.
Cach dan dat xung ot kch cua Lu Quang Vu tao ra ngi xem cam giac tham
tha ve so phan con ngi b rang buoc mat thiet vi lch s, trong noi au thng cua
mot dan toc nho be kien quyet cam sung e gianh lai oc lap t do, nhieu ngi buoc
phai hy sinh cai toi ca nhan, hy sinh ca hanh phuc gia nh rieng. Va hau qua dai
dang cua ieu o van con bam lay tng gia nh, tng manh i thi ky hau chien.
Trong v Ong khong phai la bo toi, Lu QuangVu rat biet cach kha quat hoa tnh
huong ca biet e lam bat len cai quy luat nhan qua i va khang nh tnh nghiet nga
cua sai lam lien quan en hanh phuc ca nhan con ngi, nhng sai lam kieu nay eu
khong the cu van c.
3.1.4. Xung ot gia linh hon cao khiet va than xac pham tuc :
Hai nha viet kch ln la Gt va Sile trong tac pham c coi la tuyen ngon cua chu
nghia hien thc Vayme Ve thi phap kch va thi phap s thi co ai (1797) a coi mo
phong la mot ac trng phan biet kch vi s thi. Song mat khac, s mo phong de cuon
tac gia la ngi s dung no vao xu the hi ht trong dien ta hien thc [36,274]. V
kch Hon Trng Ba da hang tht c xem la sau sac v no khong ch dng lai cho
mo phong i song ma con kham pha cac mat oi lap ngay trong ban than con ngi.
57

Pham Vnh C nhan thay:Lu Quang Vu a e lai cho chung ta mot bi hai kch ac sac
c cong chung trong va ngoai nc tan thng [1,34].
Xung ot trong v kch nay cung phc tap nh chnh cuoc song phc tap, a oan.
Lu Quang Vu va mieu ta xung ot gia giai cap thong tr vi giai cap b tr, xung ot
gia tnh cach Trng Ba vi hoan canh lat leo ma nhan vat phai oi mat, ong thi
cung xay dng cac lp kch bieu hien xung ot gia linh hon cao khiet vi duc vong
than xac cua con ngi. Cac tuyen hanh ong cua nhan vat xoay quanh cac xung ot
ben trong va ben ngoai phc tap ma tac gia xay dng trong tac pham. Du a nhan
nhieu tien ut lot cua gia nh Trng Ba, ly trng van ep hon Trng Ba ban ngay
phai en lam o te tai nha hang tht. Ke t o bat au moi xung ot ben trong nhan vat.
Nguyen nhan cua xung ot la do cuoc i xo ay, cac quan bat Trng Ba phai chet
bat ac ky t.
V tac gia a s dung yeu to huyen thoai, c le nen e hieu c y ngha t
tng cua hanh ong kch khong the ch noi ve y nghia cu the ma can phai hieu theo y
ngha tng trng. Chi tiet hon Trng Ba nho nha, thanh am tru ngu trong xac hang
tht tho lo, pham tuc tng trng cho s khong trung hp cua con ngi vi chnh no,
ay cung la nguon goc cua cai bi [1,37]. Moi xung ot gia the xac va linh hon ngay
trong chnh ban than Trng Ba lam ong au kho, dan vat. Ngi con dau noi vi hon
Trng Ba: moi ngay thay mot oi khac dan, mat mat dan, khong phai ch c ch, li
noi, anh mat ma ca tnh tnh, tat ca nh lech lac nhoa m dan i, en noi co luc chnh
con cung khong nhan ra thay nalam sao, lam sao gi c thay lai hien hau, vui
ve, tot lanh nh thay ngay xa?[21,321]. Moi bat hoa cang tr nen tram trong, khi cai
xac ban tht lam chuyen gian doi: buon re ban at, can ieu can sai, bat chet khach
hang[21,313].
58

Xung ot c ay len cao luc than xac pham phu muon don linh hon thanh cao
xuong vc tham tha hoa, gia nh sap tan nat, v chong co nguy c phai chia ly. Khi
xa, lam nghe nong, Trng Ba vat va phan xac, con phan hon gian d, t duc vong nen
thanh than va hanh phuc. T ngay than xac bien oi, cong viec buon ban co tien hn
nhng Trng Ba luon day dt, bat an, long khong mot phut nao yen tnh. Xac tht cang
nhieu duc vong, con ngi cang kho cc. Trng Ba cay ang noi vi cai than xac
pham tuc: may a tm c u moi cach e lan at ta Nhng le nao ta lai chu thua
may, khuat phuc may va t anh mat mnh ?...May ng voi ac ch [21,322].
Thi phap kch hien ai nhan nh xung ot la nhng bieu hien ben ngoai, be mat
cua nhng lc ben trong, nhng lc nay chuyen ong tao thanh nhng mau thuan trai
chieu nhau, xung ot vi nhau[10,323]. Cai lc cua duc vong than xac nhieu luc vo
cung manh bao, no luon muon lan lt linh hon cao khiet. nhng ngi cha b tha
hoa, lc cua ly tr sang suot chiem u the so vi ban nang, con ngi cung a phai vat
va lam mi gn gi c pham chat cao quy . Ngc lai, trong ca the ma lc cua ban
nang than xac chiem the thng phong, pham chat tot b lu m, ho song tam thng
pham tuc ma khong y thc c ieu nay.
Y ngha triet ly toat len t xung ot kch a tao nen chieu sau cua chu e, tac gia
khong ch ke lai cau chuyen co xa ma hnh bong cuoc song ng ai vi nhng con
ngi hien ai cung thap thoang trong o. Cuoc i c mieu ta nh no von co nhng
khong cat t vi qua kh. Cai mi trong but phap sang tao a tang them an tng cho
nhng nhan vat cua truyen co va v kch mang am mau sac van hoa dan gian. Bang
cach xen lan cai la vi cai bnh thng, cai ao i lien vi cai chan thc, tac gia lam cho
cau chuyen xa mang mot an tng mi, nhan vat c mieu ta gan gui, giau chat
i. Trng Ba con ngi hon nhien, chan chat, tnh cam chan thanh, thuy chung,
59

khong chay ua tren con ng dai dang dac rt uoi theo gia tr vat chat, mot mc
song theo le song ai t tai, am bac nen b che la thieu thc thi. Cai duc vong at
c moi gia tr vat chat cua ga ly trng, ga thng buon va anh hang tht dng nh
khong co iem dng. Phai chang cuoc song hien ai va khuynh hng anh gia tng
ngi qua gia tr vat chat ma ho at c dan en tnh trang chnh loai ngi lai th
vi ve ep cua nhan cach, xao lang trong viec gn gi s cao khiet cua linh hon. ieu
nay lam cho trai tim nhay cam cua tac gia ngh suy, tran tr. But phap kch hien ai ket
hp vi mau sac huyen thoai, van dung van hoa dan gian nhuan nhuyen khien cho
Hon Trng Ba da hang tht giong nh mot dau noi gia cai cu va cai mi, gia
truyen thong va hien ai, giau hng v dan toc vi mot the gii nhan vat va quen va
la. Cai ky ao va hien thc an xen, vi mot cai nhn the gii kieu phng ong phi nh
nguyen luan, hon nhien nh khong co s cach biet gia coi am va coi dng. Cac nhan
vat moi ngi mot tnh cach, khong the nham lan vi cac nhan vat hon ma trong cac
truyen kinh d cua Etga Po (My) Prospe Merime (Phap).
Ket thuc xung ot, Trng Ba t bo cai than xac ay duc vong, cham dt tnh trang
d song d chet. Cach giai quyet xung ot nay ngu y rang ch khi cai chet ao en th
moi xung ot gia ly tr va duc vong than xac mi cham dt. Neu con ngi con song
th xung ot nay van con tiep dien. Theo Pham Vnh C Trong v kch xuat sac cua
mnh, Lu Quang Vu khong i en chu ngha bi quan cc oan hnh anh Trng Ba,
ngi lam vn, ngi vun trong s song ep ti van song trong tam tng cua v ong,
con dau ong, chau gai ong.[1,36]. Lu Quang Vu luon tin rang ngi lao ong chan
chnh khong de g e mat ve ep cao khiet cua linh hon. Ho tha chet ch quyet khong
e cho duc vong tam thng, xau xa sai khien. Xem vHon Trng Ba da hang tht,
Ngo Thao tin rangcai v kch mn tch xa nay roi se con tren san khau mot thi gian
dai [38,145].
60

Cuoc song khong ch co duy nhat mot xung ot ma no von cha ng rat nhieu
xung ot phc tap. Kch cua Lu Quang Vu theo sat cuoc song nen co khi nha van
mieu ta nhieu xung ot trong mot kch ban, cung luc co the ton tai ben canh xung ot
chnh la xung ot phu. V the cau chuyen kch khong n gian, nhieu xung ot chong
cheo,ng xem c quan sat mot mang hien thc phc tap, bon be. Tuy vao tng loai
oi tng thng thc, moi ngi co the suy ngh nhieu hn ve mot hnh thc xung ot
ma nha van a neu ra. ay la mot trong nhng ac iem tao nen chieu sau t tng va
phong cach nghe thuat cua kch Lu Quang Vu.

3.2. Hanh ong trong kch Lu Quang Vu:

Theo quan niem cua Arixtot Kch la hanh ong. Kch phan anh cuoc song mot
cach cu the va trc tiep qua hanh ong cua nhan vat. Hanh ong la phng thc the
hien chu yeu cua kch. Nha viet kch t duy bang hanh ong, tm cach sap xep trnh t
cac hanh ong kch sao cho de hieu va hp ly. Angghen trong th gi cho Minna
Kaoxka co viet:Khuynh hng t tng phai t toat ra t tnh huong va hanh ong, ch
khong phai do tac gia noi toac ra[15,44]. To chc hanh ong kch la to chc nhng
hnh thc, nhng lp oi thoai gia cac nhan vat nham xay dng tnh cach nhan vat,
mieu ta mau thuan, giai quyet xung ot, qua o gi gam t tng tnh cam cua tac
gia. To chc hanh ong kch la mot trong nhng phng dien c ban cua nghe thuat
kch.
Do ac trng the loai, khi xem mot nhan vat kch, ngi ta thng lu y en hai
mat hanh ong ben ngoai va hanh ong ben trong cua nhan vat o. Hanh ong ben
trong c boc lo kn ao qua hanh ong ben ngoai, qua li noi, c ch, viec lam cua
nhan vat. ong thi khi quan sat nhng hanh ong ben ngoai, ngi xem hieu c
nhng suy ngh, tnh toan, can nhac, au tranh t tng kn ao ben trong tam hon
61

nhan vat. T le mieu ta t hay nhieu gia hanh ong ben ngoai va hanh ong ben trong
la tuy theo e tai, chu e cua kch ban va phong cach sang tac cua nha viet kch. ieu
hien nhien la hanh ong ben ngoai va hanh ong ben trong cua nhan vat luon co moi
quan he gan bo hu c, phc tap va a dang. Co nhan vat th suy ngh va hanh ong
thong nhat vi nhau; lai co nhng nhan vat ngh mot ang lam mot neo, t mau thuan
vi chnh mnh. at ca nhan con ngi vao trung tam quan sat va the hien, nha van a
t so phan, tnh cach, ng i cua ho ma soi chieu tr lai lch s va xa hoi e t ay
khi m nhng van e triet ly nhan sinh.
Thieu kheo leo khi mieu ta hanh ong kch se lam cho ngi xem kho tiep thu t
tng - tnh cam cua kch ban, gay ra cam giac kch ban viet cha ti, moi chi tiet m
nhat, hi ht, nong can. Theo Tuan Hiep, mot so kch ban cua Lu QuangVu khong
mang nhng tnh tiet de dai, gia tao ma ta thng gap mot so tac gia khac, Lu Quang
Vu cho chung ta thay loi viet quen thuoc cua ong khi s dung nhng chat lieu bnh
thng, dung d ma am chat dramatic trong cuoc song e chuyen tai nhng y tng cao
ep, sau sac. [38,188]. Nhn chung, Lu Quang Vu luon trien khai to chc hanh ong
kch da tren chat lieu hien thc, lay s a dang cua cuoc song i thng lam nen. Du
viet theo e tai nao, anh eu chu y la chon kieu ket cau hanh ong kch chat che,
phu hp, dan dat hanh ong kch thong nhat tao nen gia tr tham my cho nhng kch
ban c s on nhan nong nhiet t pha khan gia[38,187].
3.2.1.Xay dng hanh ong kch thong nhat:
3.2.1.1.Gan ket cac hanh ong thanh mot he thong tap trung bieu hien chu e:
Kch cua Lu Quang Vu khong phai la mot m hanh ong vun vat, le te, khong an
nhap g vi nhau ma moi hanh ong kch eu xoay quanh hanh ong xuyen, phuc vu
cho t tng chu e. Bi v neu t tng cot loi cua kch ban ch c phat bieu qua
62

mieng mot nhan vat th ngi xem se quen ngay t tng o. Hanh ong kch du mang
tnh chat ung hay sai, tot hay xau eu dan en nhng hanh ong phan xa, phan ng
lai; qua trnh o dien ra lien tiep cho en khi xung ot chnh c giai quyet. T au
en cuoi, Lu Quang Vu ch chon la mieu ta nhng hanh ong trc tiep hoac gian tiep
phuc vu cho chu e cua kch ban, loai bo nhng hanh ong khong an nhap vi hanh
ong xuyen va ca nhng hanh ong minh hoa cho t tng mot cach song sng.
Trong v Li noi doi cuoi cung, Cuoi co gang thc hien mot loat meo la, muc
ch la e giup nhng con ngi nho be bat hanh. Nhng v Cuoi hanh ong doi tra
nen chang nhng khong giup c ngi khac ma chnh Cuoi lai ri vao be tac. Hanh
ong cua Cuoi a tao ra hanh ong phan ng cua Lua - ngi con gai ma Cuoi yeu
thng nhat, co ngh neu Cuoi noi doi ca the gian, at se co mot ngay nao o, Cuoi doi
la co. Do o, co khong the chap nhan nhng hanh ong doi tra trien mien cua Cuoi.
Lua mong muon mot phng cach hanh ong trung thc hn, e ban chat ngi trung
thc khong b tha hoa, e cuoc song thc s tot ep va cong bang khi con ngi khong
con phai oi mat vi nhng ieu doi tra.
Thong qua s sap xep chuoi hanh ong xuyen suot kch ban, Lu Quang Vu muon
khang nh rang moi kieu doi tra eu gay ra hau qua kho lng; ong thi anh cung
chia se vi ngi xem mot quan niem cua anh ve muc ch va phng tien hanh ong.
Theo anh, con ngi khong the lay muc ch e bien minh cho phng tien, muc ch
cang cao quy th phng tien hanh ong cang phai hng ti tnh chat chan, thien, my.
Neu khong th con ngi khong bao gi co the thc s vn ti ieu cao ca, tot ep.
Lu QuangVu la vay, ang sau cai ve gian d cua cac lp kch thng ham an mot lp
y nghia sau sac.

63

Phan Trong Thng nhan xet rang trong kch cua Lu Quang Vu: Moi ngi, moi
hanh vi eu c at vao hoan canh thch hp e nhan vat t boc lo [41,351] anh chu
y xay dng nhng tnh huong hanh ong hp ly va xau chuoi chung lai sao cho that
gian d, de hieu. Trong vLi the th chn moi hanh vi cua bon chien s eu xoay
quanh hanh ong ve que Xuyen e giai cu cho bo Xuyen. V muon the thien hanh
ao ho sot ruot, manh ong tm ngay ao ly tran gian bang cach d bao ch bao,
dau co b ky luat cung cam long. Y nghia cua hanh ong ay khien cho ngi xem phai
cam ong trc tnh ong oi, s hy sinh vo ieu kien cho le phai va gi cho ngi
xem suy ngh ve moi quan he gia hau phng - tien tuyen. Tng bo may cong quyen
tng a phng nho cung la mot mat xch co lien he ti s an nguy cua nha nc xa
hoi chu nghia. Gi gn va lam trong sach oi ngu can bo ang cho en nay van luon la
van e ln cua toan ang.
Lu Quang Vu thng xep chuoi ng day hanh ong kch t n gian en phc
tap, t de en kho, t nhe nhang en cho manh me, quyet liet. Bac s Thanh (Nguon
sang trong i) nghien cu e tai mo ghep giac mac. Qua trnh Thanh van dung ly
thuyet vao thc tien la mot qua trnh t n gian en phc tap. Thanh Bch ra sc
thuyet phuc ngi nha cua benh nhan va t vong e xin giac mac; mot loat hanh ong
nh the a that bai nhng la c s lam nay sinh hanh ong tch cc ke tiep. Du vap
phai nhieu hanh ong ngc chieu, trong o co ca phan hanh ong cua chu nhiem khoa
va lanh ao benh vien nhng Thanh van kien tr thc hien ke hoach cua mnh.
Hanh ong tng luc cua nhan vat tng ng vi nhng nhiem vu tng luc ma nhan
vat phai giai quyet. Va toan the cac hanh ong tng luc eu lien ket vi nhau va cung
phu hp vi hanh ong xuyen. Thanh, Bch, Oanh, Ch, tat ca eu co khuynh hng
i tm anh sang cho oi mat cua ngi thng binh. Muc ch o chi phoi moi hanh
64

ong ln, nho cua ho. Dien tien cua hanh ong kch t cho that nut en cho m nut
kch cho thay tac gia a bao quat c toan the hanh ong cua cac nhan vat chnh va
phu. Du phan oi viec Toan cho Ch oi giac mac, Lam v cua Toan, cung lien quan
en hanh ong xuyen va tnh yeu nong nan ma Lam danh cho chong chnh la ly do e
ch hanh x nh vay.
Lu Quang Vu cung quan tam xay dng hanh ong kch tren c s hanh ong ben
trong nen tnh kch khong gia tao, luong hanh ong ben trong manh liet, phong phu va
phc tap. Hanh ong ben trong tuy tiem an nhng c the hien tinh te qua cach nhan
vat can nhac, suy ngh, la chon con ng nao e i, tm mot thai o x ly. Trong v
Ong khong phai bo toi, Lu Quang Vu van dung thu phap ong hien e mieu ta oi
thoai va hanh ong kch. Qua kh be bang khong tan i trong tam hon Thiet ma no am
anh y, thuc giuc y ra hn, cho du ngi gay ra vet thng trong tim y la ong Ung- cha
e cua y th y cung cha bao gi tha th. Nhng vet thng the xac co the vi i theo
thi gian nhng nhng ton thng tinh than th that kho phai nhat.
Quan sat hanh ong ben ngoai, ngi xem co the hieu c hanh ong ben trong
cua nhan vat. Sau cuoc kien cao ve nha ca gia ong noi va cha cua Tan, mot ngay no,
ngi cha tr ve nha thay Tan ang ngoi tren mat ban. Tan noi la mnh sap lay v.
Nha nay cua v chong Tan. Pha san sau con t at Tan se lay cot ep quay lai cho cha
me . Nghe vay, Thiet noi gian quat mang con:
THIET : Thang mat day, may dam Tao la bo may!
TAN: Ve viec nay, con phai xem a. Bo la bo con? Cha chac? Co g lam bang c
khong?() Neu phai ra toa, con a chuan b rat ay u, rut kinh nghiem bo vi ong, con
a co u moi giay t, ca giay chng nhan bo khong phai la bo con.
THIET : (het len) Sao? Tao khong phai bo may?
65

TAN

: Con chng minh c het, xoay xoa c het, giay g chang co c. Bo

biet ay, co rat nhieu tien va that t lng tam la co u moi th !... [50,44]
Hanh ong ben ngoai cua Tan cho thay ngi thanh nien nay a xau ho, day dt,
buon bc khi chng kien canh cha mnh oi x khong phai vi ong noi. Tan muon cho
cha cua mnh hieu ieu g se xay ra neu Tan cung bat chc giong y nh cha, bi le
Thiet khong con la tam gng sang cho con noi theo. Tan hanh ong nh the e chng
to vi cha rang tat ca moi hanh vi ma ong ta a lam at co anh hng khong tot ti con
tre. a con con co the tin vao ai c, mot khi cha va ong noi nhng ngi thng
yeu nhat cua no lai khong the la cho e no co the tin yeu, knh trong. Qua hanh ong
cua nhan vat, ngi xem co the t rut ra c y nghia cua ao lam ngi, ao lam cha,
ao lam con; ch tuyet nhien Lu Quang Vu khong at li thuyet giang cao ao, dai
dong vao mieng nhan vat.
Co the thay ro Lu Quang Vu mot s kheo leo trong ky thuat h cau. Khi xem
Li the th chn, nhieu ngi thang thot trc hanh ong tran lot bon buon lau cua
may nhan vat lnh tre. Nhng chi tiet nay khong phai do Lu Quang Vu ba at ra ma
no tng co trong hien thc i song. Con nh, trong bai bao Nhng viec can lam
ngay (ra ngay 11 thang 6 nam 1987) cua Nguyen Van Linh co oan: mot so huyen
trong tnh Minh Hai, cac oi thue, quan ly th trng ket hp vi cong an huyen lam chot
giao thong nhng thc chat la kham xet, chan bat hang cua dan. cac tnh khac, tren
mot so tuyen ng bo ve huyen, xa va cac tuyen ng song, nan ngan song cam ch
tng t cung con ton tai. Nguyen nhan: Con nhng ke xau nhieu nam nay li dung danh
ngha tram kiem soat cua nha nc ha hiep, an cp cua dan, nay cha b nghiem tr,
van quen thoi cu. [13, 1]. ieu o cho thay moi khi mieu ta hanh ong kch, Lu
Quang Vu luon chu y en tnh chan thc, bi ay la mot trong nhng khia canh lam
nen gia tr cua van hoc. VNguon sang trong i c kien truc tren c s cau
66

chuyen co that: Bac s nhan khoa Nguyen Trong Nhan mo ghep giac mac, em lai anh
sang cho oi mat ngi hoa s thng binh Le Duy ng [32,296]. Nhan s kien nay
Lu Quang Vu a khai thac va phat trien no thanh chu e mang tam cao mi ve nhan
sinh va triet ly [32,296]. Trong o, chuoi hanh ong kch khong ch tao ra hieu qua
nghe thuat ma con gi en ngi xem nhng thong iep sau sac. Ngo Thao a tha
nhan: Cung luc Vu va lam c cong viec a tac pham nghe thuat i gan vi i
song, cai kha nang khong phai ai cung co c la bien nhng s kien co that trong i
song thanh nhng chi tiet nghe thuat; ong thi pho vao nhng chi tiet von thc co va ca
biet o mot y nghia pho bien va co sc khai quat[38,145]. Theo tac gia Cao Minh,
Nang lc sang tao cua Lu Quang Vu doi dao, phong phu hiem thay. Co the cat nghia
c sc sang tao phi thng va thanh cong cua Lu Quang Vu do anh co mot kha nang
quan sat nam bat nhng van e nong bong cua i song mot cach nhay ben sac sao va
tinh te cung vi tri thc giau co nhieu mat [38, 172].
3.2.1.2. Dan dat hanh ong kch da tren quy luat nguyen nhan ket qua:
Co the noi trong kch Lu Quang Vu, moi s bien ln hay chi tiet nho c a ra
eu co nguyen nhan cu the. e am bao tnh logic cua hanh ong kch va cau chuyen
kch khong co cac chi tiet vo ly, trc khi tao ra s bien, tac gia a chuan b bang mot
loat nhng nguyen c khien cho s bien o phat sinh. Bi v neu ot ngot a ra s
bien th s bien co ve gng ep gia tao, thieu sc thuyet phuc. Hn na, s bien trong
kch Lu Quang Vu c cho la hp ly bi no phu hp vi hoan canh cu the va tnh
cach nhan vat. Chang han nh trong ng bay, Thao - trung oan pho tranh luan
vi Vien ve chien thuat khong kch. Trc o quan he gia hai thay tro a khong c
em a. Hai ben khong thong nhat quan iem.Vien bng bnh, chan ch cha muon lai
may bay luyen tap minh hoa rap khuon theo ung li Thao. Thao gian qua, ch than
ngoi len may bay t mnh bay minh hoa, trong cn bc boi, tam ly nang ne, tinh than
67

khong thoai mai, lai them benh huyet ap, qua lau cha cam lai, khi ha canh Thao quen
khong bam nut ha cang, khien cho may bay boc chay. S bien nay keo theo mot loat
hanh ong cua cac nhan vat, qua o, ac iem tnh cach tng nhan vat cang c boc
lo ro hn.
Hanh ong kch khong ch boc lo tnh cach nhan vat ma con cho thay tac ong
cua cac s bien, cua hoan canh khach quan en moi ca the trong cuoc song. Moi tnh
cach eu la san pham cua mot hoan canh lch s - xa hoi cu the. Hoan canh chien tranh
a tao nen nhng ngi nh Minh, Nham, The Anh (ieu khong the mat),Thanh, Nga
(Toi va chung ta), Vien (ng bay). Cuoc song hau chien khon kho, c cc lam nay
sinh lp ngi hanh ong mao hiem nh Viet, Thanh (Toi va chung ta), on, Ta,
Xuyen (Li the th chn) Hanh ong cua Ung (Ong khong phai la bo toi) co nguyen
nhan t hoan canh lch s. To chc at au phai ngoi ay, thi khang chien, ngi ta
song cot e cho ep mat moi ngi ch khong phai cho hanh phuc cua mnh. Hanh
ong ngi con (Thiet )cua ong Ung dt khoat khong nhan ong la bo cung co can
nguyen sau xa cua no. Co khi hoan canh xa hoi ay con ngi en cho sai lam tat yeu,
v the nhan vat tr nen that hn trc mat ngi xem. Ve iem nay, ngoi but Lu
Quang Vu co cho khac vi Doan Hoang Giang.Trong v Hoa va co dai, Doan Hoang
Giang mieu ta nhom nhan vat ai bieu cho con ngi mi xa hoi chu nghia rat toan
ven khong he co chut sai lam nao. Du tnh the co cang thang ra sao, cuoi cung, ho van
chien thang va hanh phuc.
Lu Quang Vu thng to chc hanh ong kch tuan t, khuc chiet giup cho ngi
xem hieu ro ly do dan en s bien, song co nhng s viec xay ra, van tao c bat ng.
ieu bat ng chnh la s viec xay ra khac han vi ch i cua moi ngi . Ngi ta
oan i mot ang th s viec lai dien ra theo mot neo khac. Tuy la chi tiet bat ng
68

nhng no cung co can nguyen sau xa cua no. Chnh nhng cho bat ng ay gi cho
ngi xem suy ngh ve kch ban nhieu hn. Co khi e tao bat ng, nha van neu s bien
trc roi mi trnh bay ly do giai thch sau. Mot trong nhng lp kch ly thu trong Hon
Trng Ba da hang tht la oan ngi hang tht lan ra chet, co hai lai ln en vieng.
Lai ln 2 phan nan vi lai ln 1 la ngi hang tht van con n mnh nhieu tien. Lai ln
1 noi nho nhe: Thoi, chuyen au bo ay, ngi ta a nam xuong roi, nghia t la
nghia tan. Nhng lai ln 2 van to ra rat lo au, s mat tien. Lai ln 1 lien bao : Ong
luc nao cung ch lo en tien. Xem en ay, at khan gia eu ngh rang lai ln 1 la
ngi am tham, ngha tnh. Luc nay, lai ln 2 mi noi tiep: Ong con n tien ong
hang tht, mot mon tien to, ong mng v t nay ong hang tht khong con oi ong c
na ch g !. Gi th ngi xem v le: lai ln 1 la tay ao c gia. Ban chat cua mot
con ngi khong the hien li noi. Lai ln 1 c khang khang bao a tra cho anh hang
tht gan na so tien n. Nhng khi xac hang tht lom com ngoi day trong ao quan, lai
ln 1 s hai vai lia lia: Lay anh, tau lay anh, luc nay em trot l li, anh tha toi, em xin
tra anh u mon n, ca von lan lai, tram lay anh.Phai chang khi mot ngi chet i,
cung la dp ngi than quen vi ngi chet, chu n, con n mi boc lo cai ban chat ben
trong.
Khi to chc hanh ong kch, kho nhat la lam sao tao ra s bien bat ng ma ngi
xem van thay chi tiet o hp ly. Nhan vat tr nen that hn khi ho c oan va d nh
nhng roi thc te lai xay ra khong ung nh the; co khi chnh ho lai hanh ong trai vi
d nh ban au cua mnh. Trong Tin hoa hong, v muon vach mat ke an hoi lo, tru
dap ngi tot, may thanh nien ngha kh lien ra tay, thc hien phng an b mat bat
nhot v ten ke toan, mong dung mu ta lam con tin, buoc ten ke toan phai lam chng va
noi ra s that. Ho c tng rang neu khong thay v ve, ga ke toan se ban loan, lo lang
mat an mat ngu. Nhng that bat ng, ga chong c tnh b, y thay vo cung thoai mai v
69

bong dng c thoat khoi mu v gia lam li, chua ngoa. Con mu v b bat coc, luc
au s set, ch mong c thoat ra. Nhng ngay nao cung c an nhieu, an ngon nao
banh day cha lua, banh m kep gio Khi c tha ra, mu chang con muon tr ve nha
vi ga chong ke toan keo kiet. Neu nhan vat biet trc moi chuyen va nh lam g th
lam y nh the, cot truyen kch se te nhat v thieu yeu to bat ng.
e nang cao gia tr van hoc cua kch ban, Lu Quang Vu khong dung nhieu yeu
to ngau nhien. Ngau nhien la nhng g xay ra mot cach tnh c, khong tuy thuoc vao
nhan vat. Neu dung chi tiet ngau nhien khong kheo leo, chuoi hanh ong se phat trien
mot cach thieu logic. Trong nhng kch ban co khai thac cac chi tiet ngau nhien, Lu
Quang Vu luon chu trong vao viec ly giai s viec xay ra sao cho hp ly, sao cho phu
hp vi tnh cach nhan vat, ong thi khong lam anh hng en s ket noi chat che
cua hanh ong kch. Chi tiet ngau nhien thng la nhng cuoc gap g tren tau, hay
tai san ga, san bay do nghe nghiep, ieu kien cong tac cua nhan vat. Hiep (Ngi tot
nha so 5) thng hay i cong tac bang xe o nen anh a gap g, quen biet May tren
mot chuyen xe roi hai ngi yeu thng nhau... Hay nh nhan vat Tuan trong ng
bay, anh von la s quan hang khong, mot ngay no co mot may bay dan dung gap s co
nen a ha canh xuong san bay - ni Tuan va ve nhan cong tac; ngau nhien trong so
hanh khach xuong san bay e tam ngh co ngi v cu cho nen hai ngi a gap lai
nhau. Nhng vung khong gian dien ra cuoc gap g tnh c eu tao cho ngi xem cam
giac ieu o hoan toan co the xay en vi nhan vat . Oanh (Nguon sang trong i) nh
oc bao mi biet c thong tin ve Thanh bac s chuyen mo ghep giac mac, ong
thi cung la ngi thay cu cua Oanh. Chuyen nay cung co c s, co nguyen nhan bi
Oanh von la mot y ta, at co phai chu y en chuyen muc thong tin y hoc; hn na, chong
Oanh lai b hong giac mac, chac chan nhng ieu co lien quan en khoa cha tr mat
70

rat c Oanh quan tam. Tac gia a s dung chi tiet ngau nhien mot cach kheo leo v
vay cac chi tiet khong r rac, ng day hanh ong kch van chat che.
3.2.2.Ket cau hanh ong kch chat che:
Lu Quang Vu thng trnh bay cac hoi, cac canh mot cach hp ly, at nhng
bc ngoat ln cua qua trnh phat trien xung ot ung cho. Moi v kch cua anh eu co
nam phan: gii thieu, that nut, phat trien, cao trao, m nut, cac phan nay lien he chat
che, bo sung cho nhau; dung lng moi phan va u, khong the them bt, cung khong
the ao lon cac lp kch, bi v ket cau ma tac gia tao ra von a can oi, mach lac va
thch hp.
Nhan xet ve v Nguon sang trong i, Nguyen Th Minh Thai cho rang: Cau
truc kch theo chieu xuoi chay, em em, bnh d nh i thng, khong eo le ly ky, khong
rac roi, phc tap [32,297]. M au la lp thoai oc ao mang tnh c le , cuoc oi
thoai gia ngi va tng ; qua o gii thieu nhan vat hoa s thng
binh mu (Ch), ke en la s xuat hien cua Oanh v Ch, ch oc cho anh nghe bai bao
viet ve anh. Tnh huong ban au cho thay Oanh co thoi quen oc bao e chuan b cho
tnh huong tiep theo. Phan that nut la t khi Oanh thay mot bai bao a tin ve v bac s
nhan khoa co kha nang cha mu, Oanh lien en e cau xin giup . Nut kch that chat
khi Ch c a vao benh vien, ch xin giac mac se tien hanh phau thuat. Phan phat
trien la mot loat hanh ong moc xch nhau: benh nhan tranh nhau en yeu cau c
chnh Thanh kham va cha mat; Thanh khong xin c giac mac e thay; cap tren e
ngh Thanh dng viec thc nghiem. Ch au buon that vong. Hanh ong kch c ay
len cao trao khi Toan noi that cho Ch biet tng cua Ch cha thc s la tac pham
nghe thuat hoan hao. Ch oi chuyen sang nghe lao ong chan tay. Oanh e ngh
Thanh lay mat cua Oanh thay vao mat ngi chong toi nghiep. Phan ci nut bat au t
71

hanh ong bac s ien mo cho Toan. Sau o, anh hoa s thng binh c nhn thay
bau tri cao xanh vi vi nhng lai phai oi mat vi nhng yeu cau nghiem ngat va th
thach khac nghiet tren con ng lao ong nghe thuat.
Belinxki co noi: Moi hanh ong trong mot kch ban eu hng ve mot muc ch,
mot y o. Ket cau v Nguon sang trong i gi cho ngi xem hieu ro cac tang y
nghia an sau trong hanh ong kch. Khong the tao nen bc tng hoan hao neu hoa s
khong nhn thay anh sang. Hieu rong ra, ngi nghe s muon co kiet tac can phai co
oi mat tinh i e co tam nhn rong m, thu thap them kien thc. Muon phan anh hien
thc cho sinh ong, trc het ngi nghe s phai nhn ro ban chat cua xa hoi, ket hp
vi anh sang toa rong t ben trong tam hon, tr tue va tnh cam, co nh vay th ngi
nghe s mi khong t ru mnh bang ao anh. Con ngi chan chnh khong ch song hu
ch ma con chon cach chet sao cho co y nghia ln lao. Nhn chung,tac gia Nguon
sang trong i bang ngon ng nghe thuat a chuyen ti khan gia va oc gia mot thong
iep khong tam thng ve s song va cai chet [1,33].
Tuy theo cot truyen kch ma Lu Quang Vu xay dng mot ket cau thch hp.
Nhieu kch ban cua Lu Quang Vu co loi dan dat hanh ong tuan t xuoi dong thi
gian, theo loi ket cau n gian (ieu khong the mat, Tin hoa hong, Li the th chn,
Nguon sang trong i) Cung co khi anh to chc cac lp kch khong theo chieu thi
gian (Ong khong phai bo toi, Toi va chung ta, Ngi trong coi nh). XemNgi trong
coi nh, Nguyen Th Minh Thai nhan thay:Kch ban c viet nh mot bai th ngu
ngon vi mot cau truc kch t do, phong tung [32,289]. Tng ng vi cac thi iem
xay ra s bien la cac mang qua kh va hien tai an xen, tao cam giac cai qua kh xa
cu ay a khac sau trong ky c; nhng buon au cua kiep ngi, nhng nghiet nga cua
hoan canh, nhng sai lam khong the cu van van am anh nhan vat. Ket cau cua Toi
72

va chung ta ac biet cho Lu Quang Vu a a phan m nut len au tien, goi la

man khai t va van dung thu phap hoi co e sap xep hanh ong kch mot cach sang
tao.
Lu Quang Vu ket kch theo ba kieu: ket thuc co hau (Tin hoa hong, Trai tim
trong trang, ng bay), ket thuc m (Toi va chung ta, Nguon sang trong i, ieu
khong the mat, Li the th chn), hoac ket thuc bang mot s bien bat ng, ay thu v
(Benh s). Du anh cau truc oan cuoi theo kieu nao th cai ket kch cung eu nay sinh
t hat nhan au tien la chuoi hanh ong kch lien tiep cua cac nhan vat. Nhng kch
ban ket thuc co hau cung co cho khan gia niem tin vao le phai, tin vao ly tng song
tot ep. ng bay la mot trong nhng kch ban theo kieu ket thuc co hau, Vien tuy
chan that, thang than nhng gan d, ng bng, sai lam nen b tam giam. Cuoi cung
Vien c trung oan trng Tuan tha th. Con trung ta Thao, sau nhng dan vat day
dt lng tam a nhan ra s nham lan cua mnh. Xung ot c giai toa, oi phu trach
ky thuat c giai oan. Moi ngi lai vui ve sat canh ben nhau, phan au v nhiem vu
va uy tn cua ca trung oan.
Ket co hau von la kieu ket thuc truyen thong thng thay trong nhieu kch ban
trc va sau 1975. Chang han nh Nhan danh cong ly cua Doan Hoang Giang. Trong
v kch nay, nhan vat trung uy cong an la mot chien s dung cam, dam au tranh v le
cong bang xa hoi. Anh phai la chon gia mot ben la n xa ngha cu, va mot ben la
trach nhiem gi gn s nghiem minh cua phap luat. Sau cung, ngi chien s cong an a
hanh ong v s cong bang, tuan thu nguyen tac: moi ngi eu bnh ang trc phap
luat. Thu pham tuy la con mot can bo cao cap cua nha nc nhng van khong thoat
khoi li phap luat nghiem minh, ung nh li mot nhan vat a noi: Toi ac phai b
trng tr e cho toi ac b ay lui va e cho nhng ngi lng thien c ngu yen trong
73

s bao ve cua luat phap. Tuy nhien, theo Tat Thang th trong Nhan danh cong ly:
nhng lo hong van con e lo. Chang han nh canh ngi thanh nien b bop co chet vi
s co mat cua co gai ngi yeu anh, sau khi co b ten kia ham hiep, khong thay nhng
thanh nien co phan ng t ve, o la s co y bo qua cai logic thong thng cua cuoc
song.[36,567].
Moi kieu ket kch mang mot ve rieng. Ket thuc m tao c d ba trong long
ngi xem, ngay ca khi v kch a cham dt, khan gia van tiep tuc dong suy ngh,
nghien ngam ve van e ma tac gia gi ra. Chang han nh canh cuoi trong ieu khong
the mat la hanh ong The Anh cung Nham t thanh pho ve lai que hng cua ch.
Ngay xa ho la ong oi nhng gi ay tac gia khong khang nh ro ve moi quan he
gia ho ma ch ket thuc bo lng e ngi xem t tra li cau hoi: lieu ve sau Nham se
ra sao ? Tng t nh vay, ket kch cua Nguon sang trong i gi cho ngi xem suy
ngh ve nhan vat Ch, du c sang mat nhng anh lai phai oi dien vi nhng yeu cau
nghiet nga ma ngi lam nghe thuat nao cung phai trai qua. Vnh vien t ay, cong
chung khong con cham chc cho anh, ong thi anh cung khong con la thng binh
na; cuoc song cu b ao lon. Bat ky mot hien tng nao cung ham cha trong no hai
mat oi lap, c cai nay phai chu mat cai kia. Cach ket kch cua v Nguon sang
trong i c xem la kheo leo v no nang chu e t tng tac pham len them mot
bac.Hai v Nguon sang trong i, Toi va chung ta c ket thuc m kch thch
ngi xem phai day dt suy ngh tm cach tra li. Va nh the v kch mi at hieu qua
tam ly, mi tiep tuc song i song ch thc cua no[41,352]. Ket thuc m tao nen
chieu sau suy tng ong thi tac pham khong ri vao cong thc chung chung hoac
khai niem tru tng, kho khan.
Ket kch bat ng luon tao c s hap dan thu v. V Benh s la mot v du, trong
le mng cong huyen nao, ot ngot co tieng no ln tru s xa. Chu tch xa Toan Nha
74

nam bat tnh, va m c mat ra, Nha a reo len: Ta se giai thch vi quan khach la
ta co y lam the e bieu dng tieng no Hung Tam. en luc song d chet d roi ma y
van con ngh ra cach boc phet chong che, s dien a thanh th benh nan y cua Nha.
Neu ten tuoi cua Molie gan lien vi v kch ve thoi ha tien th ten tuoi Lu Quang Vu
i kem vi s a kch chng benh cua ke c hoi tai to mat ln bat tai vo c ma thch
vo ngc ke cong, phong ai thanh tch.
Tnh a dang cua but phap kch Lu Quang Vu con the hien viec anh khai thac
yeu to huyen thoai nh mot phng thc sang tao. Bi v neu anh c viet mai loai
kch ta thc n gian de gay cam giac han hep go bo dan ti nham chan[16,27].V
Hon Trng Ba da hang tht c cau truc an cai cac yeu to thc va ao, cai hien
hu lan cai sieu hnh m ra mot khong gian cam nhan mi la, ni rong tr tng tng.
Nhng chi tiet c le co kha nang bieu at nhieu ieu ma but phap ta thc khong the
lam c. Theo Nguyen Th Minh Thai, t cau chuyen vay mn hon nay xac no, Lu
QuangVu a pha them vao o cai hng v van chng quyen ru. Nhan vat nao ra nhan
vat nay. [32,350].
T cho chat truyen la chu yeu, Lu Quang Vu tien en cho khai thac tieng noi noi
tam cua cac so phan, tao ra tnh phc tap cua chu e. S don nen tong hp nay dan en
s a dang trong ket cau tng kch ban nham bieu at chieu sau cua nhng van e triet
ly ao c e cao cac ga tr tinh than. Ve iem nay Lu Quang Vu khac vi Nguyen
Huy Thiep, Pham Vnh C cho rang nhng kch ban co nhan e Gia nh, Xuan
hong cua Nguyen Huy Thiep a mieu ta s t man vi cuoc song thu vat - xac tht
cua con ngi[1,39]. Pham Vnh C cam thay trong kch cua Nguyen Huy Thiep co
mot s b v tinh than, an nau di thai o hoai nghi, chan chng moi y thc he ()
Nguyen Huy Thiep la nha van hau hien ai ien hnh. Trong sang tac cua mnh anh
khong tiec li tan dng yeu to ban nang () oi lap no vi nhng nh che xa hoi, ca
75

nhng nh che tinh than co lch s ngan i (ao c, ton giao)[1,40]. Mot iem
khac biet na la khong ai noi kch cua Nguyen Huy Thiep co tnh d bao, nhng
trong kch cua Lu Quang Vu th co, v tac gia oan biet trc s thay oi va dam
dung cam i vao van e mi me[4,36].
3.2.3.Hanh ong kch d bao tng lai:
Trong cuon Nhat ky t tng(1930 1936) Nguyen Huy Tng co viet: Ngi
thi s phai hieu viec i mot cach sau xa va phai oan s i mot cach sieu viet. Du la
thi s hay nha viet kch, moi ngi cam but luon can co s man cam e sang tao ra
nhng tac pham nghe thuat ma trong o thap thoang hnh bong tng lai. Lu Quang
Vu a lam c ieu nay, ngoai nhng chc nang thong thng cua tac pham nghe
thuat, cac kch ban Toi va chung ta, Benh s, Hoa cuc xanh tren am lay,
Khoanh khac va vo tan con co them chc nang d bao.
Toi va chung ta mieu ta hanh ong khac phuc tnh trang san xuat tr tre, vt
thoat khoi c che bao cap cu ky khong con phu hp vi giai oan mi cua at nc.
Thoi quen c bao cap ve moi mat, bao cap ca ve t tng tao cho cac cong chc sc
y ln, ho en c quan c giao g lam nay, ch au anh ay, nham mat lam theo
nhng nguyen tac t lau a thanh bat hp ly, keo theo s thua lo cua hau het doanh
nghiep nha nc. Gan mi nam sau giai phong, ca nc ang ng trc mot bc
ngoat ln hoac tien len pha trc hoac c om chan om tay nhau e cung chu lao
xuong vc tham [48,97].
Lu Quang Vu sang tac Toi va chung ta nam 1984, khi o, tnh hnh kinh te
at nc cha co khac biet g ang ke so vi trc nam 1975, nhng anh a d bao
trc s thay oi ve c che dan en hang loat oi thay ln ve kinh te xa hoi. Ngay
trc ai hoi ang toan quoc lan th VI (nam 1986), van kien ai hoi c chuan b
76

trong mot thi gian dai ton nhieu cong sc, tien cua nhng khi thay khong phu hp, du
thi iem ai hoi a can ke th van phai sa lai gan nh toan bo[24,9]. Viet lai van
kien ai hoi ang nghia la hoach nh lai ng hng chien lc tren moi lnh vc.
Phan Trong Thng cho rang Lu Quang Vu la mot trong so cac nghe s a gop phan
e xuat c nhng van e ln vi ang va Nha nc e t o hoach nh chien lc
oi mi lam thay oi dien mao at nc.[41,248].
Mot nam sau ai hoi ang toan quoc lan th VI, Ngay 29-12-1987, tai ky hop th
hai Quoc hoi khoa VIII, ong ch Nguyen Van Linh a noi: Nhng sai lam do duy tr
qua lau c che tap trung quan lieu bao cap lam cho Nha nc ta lam an thua lo, chang
nhng an het von ta co ma con an ca vao von cac nc ban be cho vay va giup , an ca
vao von i vay bang ola cua mot so nc. Noi nom na nh la nau noi cm, an het noi
cm, vet chay an, roi an luon ca noi. Bay gi cai tui cua ta rong va thung, ta phai thay
tnh hnh nay, nhng khong bi quan, phai tm con ng giai quyet. [28,3]. Nam 1986
anh dau bc ngoat chuyen oi c che, tao nen nhng ky tch ln lao ve san lng
xuat khau gao, hat tieu, ca phe, ung nh li nhan vat Viet noi chung ta co the m
rong cac mat hang e xuat khau[48,9]. Li thoai nay c viet khi at nc ta hoan
toan cha co mot dau hieu nao cua viec tien hanh san xuat hang xuat khau. ieu d
bao cua Lu QuangVu ngay ay, gi ay a tr thanh hien thc.
Trong Toi va chung ta, Nga la mot cu thanh nien xung phong luong tuoi,
khong chong, nhng muon lam me, ch anh chap nhan mot mnh sinh con. Hieu noi
au kho cua ngi phu n qua la l th, cong nhan x nghiep eu tranh lam ton thng
me con ch. Hai nam sau khi Toi va chung ta c cong dien, luat hon nhan va gia
nh ban hanh ngay 29 thang 12 nam 1986 a bo sung them ieu 3 vao phan Nhng
quy nh chung. Noi dung nh sau: Nha nc va xa hoi bao ve ba me va tre em, giup
cac ba me thc hien tot chc nang cao quy cua ngi me[44,171]. Nh vay la luat
77

phap nhan ao xa hoi chu nghia oi x cong bang vi tat ca cac ba me, ke ca nhng ba
me n than sinh con va con ngoa gia thu cung co quyen c hng chu cap ve moi
mat. Sau nay, trong van ban Luat hon nhan va gia nh ban hanh nam 2000, ieu luat
nay c gi nguyen cho en nay.
Theo Phan Trong Thng,d bao tng lai ca mat tch cc lan tieu cc luon luon
la mot pham chat cua van nghe va t chat cua moi nha van. Thieu cai o van hoc se ch
la chu he ong leo eo theo sau cuoc song[41,252]. Trong Khoanh khac va vo tan,
Lu Quang Vu a kp nhn thay trc va canh bao toan xa hoi ve loi toan tnh lam an
kieu lau ca, vu li cho n v mnh, khong ke g en li ch cua Nha nc va cua toan xa
hoi.[41, 247]. Bat ky mot c che nao cung eu co mat manh va mat han che cua no.
Chuyen con ngi song trong xa hoi canh tranh nen tha hoa thanh nhng thc the vo
cam thc s cho en nay van con la van e vo cung nhc nhoi.
Trong vBenh s, qua mieu ta hanh ong nong dan phan oi lai v chu tch xa
me san xuat phao, Lu Quang Vu phe phan hien tng bo be, xao lang san xuat nong
nghiep, trong khi nc ta von la mot nc co truyen thong van minh lua nc t bao
i nay. San xuat phao khong phai la ke sach hay, ot phao chang c ch li g ma
ch tieu ton tien cua, o la cha ke en chuyen sau giay phut nha nha cung ot phao,
ca mot vung khong gian b o nhiem. Cho nen cuoi nam 1994 Thu tng chnh phu ban
hanh ch th 406 - TTg ve viec cam san xuat, cam ot phao no, van ban phap quy nay
thc s co hieu lc t ngay 01 thang 01 nam 1995. V kch Benh s (cong dien nam
1988) la ket qua cua ca nhn sac sao do anh quan sat va suy ngh ca ve van e bao ton
van hoa co truyen cua loai hnh san khau dan gian. Hanh ong cua ten Su th ky
xa, gi cho ngi xem mot noi ban khoan. Su muon nnh not chu tch huyen nen tm
hieu rat ky s thch cua ong ta. Han ho hi noi vi chu tch xa rang ong ch chu tch
huyen cu me cheo, con ong ch chu tch mi lai thch ca nhac. Cho nen han giai tan
78

oi cheo, lap oi tan nhac. Trc khi on chu tch mi en tham, Su a chuan b mot
chng trnh tan nhac bieu dien phuc vu cap tren. Neu vay th van nghe au phai la e
phuc vu ong ao nhan dan yeu thch nghe thuat hat cheo na ma tr thanh phng
tien cua ke c hoi. Hat cheo von la hnh thc van hoa ac sac co truyen cua dan toc
chang nhng khong c bao ton ma con b mai mot v khuynh hng thc dung, vong
ban.
Nam 1987 v Hoa cuc xanh tren am lay c cong dien, luc o cha mot ai
tng nghe van e sinh san vo tnh, khai niem nay cha ra i. Lu Quang Vu cung
cha nhac en khai niem o. Nhng trong Hoa cuc xanh tren am lay nhan vat
Hoang a miet mai che tao ra hai ngi may co hnh the giong y het hai ngi ban t
thi hoa nien cua Hoang; ho giong nhau en mc, canh sat nha nghe cung khong phan
biet c. Qua chi tiet nay, Lu Quang Vu a co mot c oan ve thanh tu trong
tng lai cua khoa hoc ky thuat tien tien. Nhng khi the he ngi may tinh xao ra i,
nhan loai se phai oi mat vi nhieu van e. Tuy nhien, may moc khong the lan at,
cung khong hoan toan thay the c vai tro cua con ngi. Va con ngi cang phai cat
lc lao ong, sang tao khong ngng e t khang nh v the quan trong cua mnh.
Tm hieu tnh d bao trong nhng kch ban cua Lu Quang Vu, chung ta lai nh
en Sekhop, ngi c menh danh lanha van lam ta muon thu say me [30,
5]. Ong tng sang tac v kch ban Ba ch em, trong o ba ch em gai luon ao c
c oi i, c don nha en Matxcva nhng c m khong thanh, trai qua nhieu
bien co, ho van tin tng lai se co nhieu thay oi. May nam sau khi v kch ra i,
cuoc Cach mang Nga 1905 a bien nhng li c vong cua ba ch em thanh mot sc
chien au cho chan ly va hanh phuc[30,14]. Theo Nh Ca ngi viet li gii thieu
Tuyen tap kch Sekhop, Sekhop a nhn thay s phat trien cua lch s
79

xa hoi[30,14]. Cung co the nhan xet nh the ve Lu Quang Vu v tac pham cua anh
a d bao ve nhng oi thay c ban cua xa hoi hau chien. Nam 1990, du Lu Quang
Vu a mat nhng kch cua anh a c tham gia festival san khau kch quoc te to chc
tren at nc cua Sekhop ay la niem vinh d cua Lu Quang Vu.
Trong Tap ch San khau so Xuan 1988, nha van Nguyen Ngoc a nhan nh rang
San khau (trong o co kch noi ) a vt len trc tat ca cac bo mon nghe thuat khac
trong viec xong vao nhng van e xa hoi ang gay can va nong bong, () co gang ve
nen bc tranh chan that cua xa hoi va con ngi chung ta hien nay () e xuat mot so
kien ngh xa hoi t nhieu quan trong. Kch noi a chiem lnh san khau va chinh phuc
khan gia ca nc, tao ra mot thi ai kch nghe hoang kim vao nhng nam 80. So sanh
van hoc kch thi ky Lu QuangVu con song vi van hoc kch thi ky t 1990 cho en
au the ky hai mi mot, de thay ro kch a co s chng lai, m nhat dan. Phan Trong
Thng cho rang: van nghe co luc nh khong tiep tuc c mach cam hng cong dan
va vai tro tch cc cua mnh nh nhng nam 1985 1986. ang le ngi nghe s phai
phat huy vai tro: e xuat, kien giai nhng van e mi (), d bao tng lai th khong t
tac pham lai co chieu hng quay ve vi nhng bi kch nho, nhng so phan ca nhan,
nhng toan tnh i thng[41,249].
Nam 1985, cung vi nhng kch ban c huy chng vang cua Lu Quang Vu, v
Mua he bien cua Xuan Trnh cung c anh gia cao. Xuan Trnh chu yeu ly giai
yeu to con ngi trong qua trnh nhan thc lai nhng thang gia tr ao c, d bao rang
cac chuan mc xa c xem la tot th co ngay no tr thanh vat can oi vi s phat
trien cua xa hoi. ng nhien, e co c nhng kch ban tinh nhay o, trong nhieu
nam Lu Quang Vu cung nh Xuan Trnh a phai chuyen can tm toi, suy ngh, tham
nhap thc te, tm hieu, nhan chan quy luat, kham pha nhng mau thuan noi tai cua
hien thc, tien oan tng lai.
80

CHNG BON
NHAN VAT VA NGON NG NGHE THUAT TRONG KCH LU QUANG VU.

4.1. Nhan vat trong kch Lu Quang Vu :

Nhan vat van hoc la mot trong nhng khai niem trung tam e xem xet sang tac
cua mot nha van, mot khuynh hng, trng phai hoac dong phong cach. [23,1255].
Trong kch, ngi xem khong ch quan tam en tnh hp ly cua cot truyen ma con chu
y en qua trnh phat trien cua tnh cach nhan vat. ieu kho nhat la xay dng c
nhng nhan vat co hon va sinh ong. Cac nha soan kch non tay thng thieu sc
bao quat oi vi moi nhan vat mnh tung ra nen trong kch ban ch chu y en mot so
nhan vat nhat nh, so con lai, thng chap va gan ghep [38,147]. Nhng Ngo Thao
tha nhan rang Lu Quang Vu khong nh vay, anh thng cham chut cho ca nhng
nhan vat phu: Co the thay mot biet tai cua Lu Quang Vu la xay dng nhng nhan vat
phu co tnh cach, co ca tnh va rat song [38,147]. Moi nhan vat du chnh hay phu eu
can thiet cho dien bien cua hanh ong kch. Li oi thoai, hanh vi, hnh thc phan ng,
cac thay oi tam trang eu la nhng bieu hien t nhien cua mot ban chat nhat nh.
4.1.1. Mieu ta nhieu loai nhan vat:
Trong kch ban cua Lu Quang Vu, khong gian i song c anh mieu ta tng
oi rong, t xa hoi thanh th en cuoc song sinh hoat nong thon, t bien gii en b
bien, t thien nh en goc nha la cua ngi cu binh ngheoTng ng vi moi cot
truyen la mot vung khong gian ni cac nhan vat song, hoat ong, au tranh. The gii
nhan vat rat a dang, nhieu thanh phan xa hoi va nghe nghiep khac nhau t nong dan,
cong nhan, tr thc, nghe s, chien s, cac n thanh nien xung phong en ngi co chc
sac cap xa, cap tnh, cap bo Co ca nhng nhan vat khong co ten rieng nhng tieu bieu
cho mot hang ngi trong xa hoi (chang han anh hang tht, ga ly trng trong v Hon
81

Trng Ba da hang tht ). Co ca s hien dien cua nhan vat sieu nhien nh: Nam Tao,
Bac au, e Thch, Ong Thien, Ong Ac Vi tr tng tng phong phu, nha viet kch
con xay dng nhng nhan vat khac la nh hai ngi may trong v Hoa cuc xanh tren
am lay. S a dang ve nhan vat lam cho moi kch ban co mot mau sac nghe thuat
rieng. o chnh la dau an ro net ve s tm toi, sang tao khong ngng cua Lu Quang
Vu.
4.1.2. Mot so loai nhan vat :
4.1.2.1. Nhan vat i thng :
Trong kch chong My, nhan vat van thng c mieu ta theo mot mo hnh chung,
neu xau th hoan toan xau hoac neu tot th hoan toan tot, ven toan nh ngoc khong co
chut t vet. Theo nhan xet cua Ngo Thao:Trong kch cua mnh, Lu Quang Vu luon co
y thc vt qua loi phan tch con ngi theo s o n gian ay. [38,143]. Tnh cach
nhan vat la san pham cua hoan canh; kho co the phan biet nhan vat nao la chnh dien,
nhan vat nao la phan dien bi v nhan vat co tnh cach a chieu, ben canh mat manh la
mat yeu, xen lan phan sang la phan khuat toi trong tam hon, vi nhng suy t, day dt
e chon la quyet nh, trong o, co quyet nh ung an, ong thi cung co sai lam.
Cac nhan vat mang cai toi hien thc the s, o la cai toi phat trien tren c s ke
tha va nang cao nhng gia tr truyen thong cua dan toc. Qua cach viet gian d, de hieu
cua anh, hnh tng nhan vat kch thng khong cau ky, khong cau ne trau chuot ma
van co ca tnh rieng khien ngi xem nh b cuon hut vao cuoc song thng nhat ang
dien ra trong cau chuyen.
+ Nhan vat ngi chien s trong va sau cuoc khang chien chong My :
Ban than Lu Quang Vu tng trai qua nhieu nam quan ngu, khi at nc con giac,
trong cam nhan cua anh Ngi chien au mang nu ci ep nhat. Anh u ai danh
82

nhieu thi gian va cong sc e viet ve ngi chien s va chu yeu i sau kham pha the
gii noi tam cua ho, nhn t goc o ho la con ngi bang xng bang tht v nhng h,
no, ai, o va khat vong nhan ban, qua nhieu nghch canh eo le.
Co le ngi xem yeu thch kch cua anh mot phan la do ho yeu men nhng hnh
tng nhan vat ma anh a xay dng tren c s cac nguyen mau co that ngoai i.
Viet, Thanh ( Toi va chung ta ),Nham, The Anh (ieu khong the mat ) sau hoa bnh lap
lai, van song vi nhng pham chat dung cam, tao bao cua ngi chien s Trng Sn.
Viet s ac mot tai nang lam kinh te, nhng ang tao hoa luon o toan nen khi tao
hoa em nhng chat lieu u my nhat e tao nen con ngi tai hoa th ong thi luon
bat ho phai ganh chu mot bi kch nao o trong cuoc song. Noi kho cua Viet bat nguon
t mot cho tng chng nh em am nhat, o la gia nh, anh b v bo khi anh con
trong quan ngu; sau o anh gap va yeu Thanh th Thanh lai khc t. Nhng co gang
oi mi cua Viet luc au cha c cong nhan. Con ngi suot i ch ngh cho moi
ngi ay, sau nhieu thang ngay b ri vao tan cung kho luy mi c tra lai t do. Bi
tham hn la so phan cua Thanh vi mot cai chet oan uong va to am tnh vo nhan ao
cua chien tranh va to am pham chat anh hung cua con ngi thi ai chong My.
Xem Nguon sang trong i, Pham Vnh C nhan thay cac nhan vat cu chien binh
eu ep, moi ngi mot cach, nhng ep mot cach t nhien song ong, co khi sau sac,
khong khien cng gia tao.[1,34]. Nhng cung co khi hoan canh lam ngi lnh bien
chat,bi quan (Minh). Chien s tre th eu co ca tnh manh (Vien-ng bay, on, Ta,
Xuyen-Li the th chn) trong con ngi ho va co cai hay va co cai bat cap.
Tac gia a em nghe thuat en gan vi cuoc song, moi ngi lnh du gia hay tre,
du la cu binh hay ang con trong quan ngu eu hien ra mot cach chan that. S phong
phu trong khi mieu ta tnh cach nhng kieu chien s khac nhau, i vao nhng manh
83

hien thc khac nhau va bieu hien tnh tat yeu cua quy luat nghe thuat, va chng to
tnh nang ong nhay cam cua nha viet kch.
+ Nhan vat cong nhan trong thi bao cap :
Cung nh cac nhan vat chien s, nhan vat cong nhan khong phai la nhng con
ngi c xay dng bang but phap ly tng hoa. Bang cai nhn cam thong va tru
men, Lu Quang Vu thay cong nhan nhng pham chat tot ep. Ba Bong, ong Quych,
Dung, Lan Anh, Tuyet eu tng co sai sot nhng ho thang than, nhan hau, san sang
ng ra benh vc ngi co the. Cang ang quy hn cho ho ban cung nhng khong
sinh ao tac, ch cui mat kiem song. Nhng cong nhan tre - ban cua Tan (Ong khong
phai la bo toi) tuy be ngoai nh nhanh, ng bng, noi nang bo ba nhng tnh cach
manh me, can am, nhiet tnh, tao c thien cam ngi xem. Moi ngi cong nhan
mot tnh cach rieng, canh i rieng, khong giong nhau, khong gay cho ngi xem cam
giac n ieu, nham chan.
+ Nhan vat nong dan:
Nhng nam 80 (the ky XX), khi cha co chnh sach xuat khau gao, con hp tac
hoa, nha nong a phai ngam ang nuot cay, chu nhieu thua thiet ong ruong tr trui
hoang vang ngi ln tre con chang co lay mot khuon mat nao beo tot [21,204]. Ho
con b ke co chc co quyen hanh ha, bat nat, vui dap, ay vao nhng tnh huong d
khoc d ci (ong Thnh, ba Xuyen trong Li the th chn). Mieu ta so phan cua ba
con dan cay mot vai ni co bon cng hao mi, Lu Quang Vu a mn hnh
tng ngi nong dan e khai quat mot bc tranh xa hoi cha toan ven.
+Nhan vat tr thc:
Kha nang quan sat tinh te cua Lu Quang Vu c the hien ro hn khi anh xay
dng cac nhan vat tr thc. Vo cung tai hoa nhng ch ky, hep hoi la Hoang(Hoa cuc
84

xanh tren am lay), ban than Hoang khong phai la ngi toan ven nhng Hoang ch
muon nhng ban be xung quanh phai toan thien toan my, v vay, Hoang cha bao gi
co c hanh phuc thc s. Bac s Van (Nguon sang trong i) la trng khoa, ngi
de dat, gi ke, ch noi va lam theo lenh cua cap tren. Be ngoai, Van luon nhan danh
tap the nhng thc chat ch v danh li cua ban than mnh. Hoai nghi tat ca cac pham
chat cua con ngi, Van ch e cao tien bac va quyen lc nen anh ta khong tin tren i
con co long tot va s cao thng. Van khong a Thanh, anh ta luon lo s s thanh cong
cua Thanh se lam Thanh noi bat hn len va hnh anh anh ta b lu m i trong mat moi
ngi. Nhng luc nao gap Thanh, Van cung mem mong, ong vien theo kieu xa giao :
Cac cau that vat va [51,195]. S tinh te trong but phap xay dng nhan vat tr thc the
hien rat ro trong viec mieu ta nhan vat Van - mot ke khon ranh, loc loi. Khac vi Van,
Thanh co ve ngoai vung ve, cng nhac, kho khan khong kheo an noi nhng an giau
trong tam hon la tam long v tha, chan thanh yeu thng con ngi. Trong chien tranh,
Thanh va cac ong s cua mnh a tng o sc cu cha cho ca nhng benh nhan la
nhng ngi tu[51,182] bi muc ch cua y hoc xa hoi chu nghia la mang lai s toan
ven cho cuoc song con ngi, du ngi o la ai [51,183]. Qua mieu ta nhan vat
Thanh, Lu Quang Vu khang nh rang muon vn en thanh cong, moi ngi khong
nhng can co tr tue ma con phai het long am me cong viec va chan thanh yeu thng
oi vi con ngi.
+Nhan vat lai buon: Nhan vat lai buon von khong co trong truyen co ma hoan
toan do Lu Quang Vu sang tao ra. Ngi lai buon con trai cua Trng Ba, ch la
nhan vat phu nhng ca tnh cua anh ta tao nen mot an tng kho quen. Anh ta oi x
vi ngi v cua mnh nh ke toi t trong nha, thnh thoang len ch buon ban tr ve
anh ta dui cho v dam ba ong, mot cai ao hay cai khan, anh ta coi nh the la xong
nghia vu ma chang can e tam xem tam t v the nao. Anh ta tha s thao vat, nhanh
85

nhen, nhng thieu s ngay thang trung thc. Cang i buon anh ta cang nhang nhao hon
lao vi cha: Thay u e ra toi, ch cho toi cai than, cai xac, nhng cai hon cai va toi,
th la cua toi ch, toi muon lam g mac toi![21,247]. Cay mnh co tien, anh ta luon len
giong hm hnh khoe tai. Sinh thi Nguyen Tuan rat ghet loai con buon truc li, ong
cho rang loai ngi nay khong biet thng thc cai ep, cai ep la vo ch oi vi ho,
cai ep cung chang phai danh cho ho. Ga lai buon trong kch cua Lu Quang Vu that
s khong hieu g ve ve ep tam hon, nen khong bao gi biet tran trong nhng gia tr
tinh than ma ga thng cho la phu phiem, thieu thc te.
Trong khi ngi cha buon kho v b ri vao canh song hon no xac kia th ga lai than
nhien noi : Toi ngh co nhe thay oi than xac the cang hay!. Theo tieng goi cua li
nhuan, anh ta bong nay sinh niem ao c: Toi con mong c nh thay. Th hnh
dung ma xem: bon lai buon tren tnh, bon quan nha lnh trang chung a nhan mat toi
roi, kho gi tro g vi chung c, bong dng mot hom nao o, t mat mui en ngi
ngm toi thay oi hoan toan toi ra bo mot anh lai buon ng nghech the nao chung
cung mac lm vi toi, toi se vet tui c ca nhng thang keo kiet nhat! [21,285]. Anh
ta ra sc thuyet phuc ngi cha cung i buon vi mnh:gi thay manh chan khoe tay
roi, thay cang khong nen cam cui nha vi manh vn e lam g! Hay la ung roi,
hay la thay len tnh vi con. Khong phai ga khong thng cha ma ganh nang ao cm
va bao thang ngay lan lon bn chai gia ch i a khien ga con buon tr nen cay
nghiet, loc loi, ch con ton th co moi ong tien. e chng minh cho nhan xet ve biet
tai cua Lu Quang Vu trong xay dng nhan vat co ca tnh, Ngo Thao a dan chng cu
the ve ga lai buon nay.
S mieu ta tinh te trong tng chi tiet nho khong han che tnh ien hnh cua nhan
vat ma ngc lai giup ngi xem kham pha them mot loai ngi trong cai xa hoi ang
86

tng ngay chuyen mnh d doi vi khuynh hng song thuan tuy chay theo gia tr vat
chat.
+Nhan vat co a v trong xa hoi :
Mang hien thc ng ai ma Lu Quang Vu chon lam nguon chat lieu e khai
thac khong ch co gii bnh dan lao kho ma con co nhng nhan vat c nam t nhieu
quyen lc. Co ba loai can bo, mot loai dng nh sinh ra la e lang nghe va thc thi
moi nguyen vong chnh ang cua ngi lao ong lam than (Viet). Loai th hai gom
nhng ngi chan nan, th , buong xuoi cau an (Minh). Con loai th ba th a quen
mat nguon goc cua mnh la t nhan dan ma ra, c nhan dan nuoi dng. Cho nen ho
cung khong nh ra nhiem vu phai v nhan dan phuc vu. Mi, Tuan ( Li the th chn ),
Nha, Su ( Benh s ), Thiet ( Ong khong phai la bo toi ) la nhng bo mat quan chc
vi nhng ca tnh khac nhau nhng eu hien ra sinh ong di dang chan dung hy hoa.
Chung tac oai tac quai, lam suy giam niem tin yeu cua dan oi vi ang, chung an
tren ngoi trc va luon y thc ve quyen li rieng nghiem nhien la phai cao hn ngi
khac. Chang han nh nhan vat ong can bo trung nien ( Nguon sang trong i ) en
benh vien kham mat. Li thoai au tien la li ong ta thuc giuc bac s : Toi ang voi.
Toi phai i hop bay gi. ong ch bac s a, ong ch xem ho toi oi mat. Li th hai
c noi nh mot menh lenh: Toi muon vao vien ngay ngay mai. Toi muon chnh bac
s Thanh boc cai nhai quat cho toi.. Li th ba la li t gii thieu : Toi khong phai la
mot ong lam phao v van, toi la can bo co chc trach[51,193]. ay, tnh cach nha
quan the hien kha canh ong ta muon moi ngi phai ram rap nghe theo li mnh; khi
khong thoa y th quat thao, mat sat ngi khac. ay la kieu nhan vat y thc rat ro ve v
tr xa hoi cua ban than. Mot nhan vat nh vay khien cho ngi xem phai suy ngh
nhieu hn. Cac kieu loai nhan vat co a v va kieu nhan vat ngi lao ong cho phep
87

ngi xem hnh dung c s a dang, phc tap von la ban chat cua i song thng
nhat.
4.1.2.2. Nhan vat truyen ky :
Nhan vat truyen ky von la nhng nhan vat cua cac s tch truyen khau trong dan
gian. c s tch cu khi nguon cam hng, nha viet kch bien nhan vat co tch thanh
nhan vat kch, lam song lai hnh tng nghe thuat dan gian theo cach cam, cach ngh,
cach oc sang tao cua rieng mnh. Phng cach nay a co t thi Secxpia (1564-1616),
kch ban Hamlet phong theo mot truyen dan gian an Mach, Ngi thng gia
thanh Vnid da theo cau chuyen co dan gian ke ve viec roc tht ngi e oi n
.v.v ong Juang - v kch noi tieng cua Molie (1622-1673 ) c sang tac da theo
truyen thuyet dan gian ve mot ai quy toc phong ang va tan nhan. Gt nha van
ngi c cung tng sang tac kch ban mang ten Fauxt, da vao cau chuyen dan
gian ke ve mot ngi ban linh hon cho quy e c hng cac thu vui tran tuc.
Hon Trng Ba da hang tht la mot v kch am chat Viet Nam. Truyen cua
ngi xa co nam nhan vat, Lu Quang Vu xay dng them nhan vat Nam Tao, Bac
au va nam nhan vat khac na. Dien bien t tng, tnh cam, hanh ong cua Trng
Ba c mieu ta sau sac va cam ong. Ngi xem b am anh khi chng kien canh
ngi dan lanh b oa ay en chet i song lai. Trong y nghia tng trng, e Thch
thuoc ve thng gii (thng lu), theo nh Nam Tao ngh, e Thch la ngi t te,
khong chi kham nh cac quan nha tri khac. Bac au cung cho rang tren coi tri co
le ch con moi e Thch la tot bung. Nhng khong tm thay hanh phuc gia chon thien
nh toan bon quan lai mu cao ao dai, e Thch cuoi cung xuong ha gii chap nhan
song nh mot ngi tran mat tht, bau ban vi ngi bnh dan. Tng t, nhan vat Hanu-man (Nang Si-ta) cuoi cung cung c lam ngi, bi no co nhng pham chat tot
88

ep, biet cam thong, thng yeu va doc sc cu ngi nen kh khong con la kh na.
Ngc lai, nhan vat T ao Hanh (Ong vua hoa ho) khi ngoi cao a quen li nguyen
xa, t bien mnh thanh ke tham tan, bao ngc; cuoi cung b bien thanh ho, ch khong
c lam ngi na. Qua nhan vat T ao Hanh, ngi xem nhan ra tac hai cua s
am me quyen lc va mat trai cua ham muon c cai tr tat thay thien ha. Theo Lu
Quang Vu, mot con ngi song gia tnh yeu thng la c hng nguon hanh phuc
ln lao, quy bau nhat trong coi the.
Phan Trong Thng nhan thay du Lu Quang Vu khai thac cot truyen co tch,
truyen thuyet hay nhng cot truyen thng gap trong cuoc song th nhng tnh cach do
anh tao ra van co sc lay ong, thc tnh, van mang nhng nang lng nghe thuat
mi.[41,355].
4.1.2.3. Nhan vat bieu trng:
Nhan vat van hoc co khi con la cac con vat, cac loai cay, cac sinh the hoang
ng c gan cho nhng ac iem giong vi con ngi. [23,1254]. Mot trong nhng
bieu hien cho s tm toi cua Lu Quang Vu la anh a xay dng mot so nhan vat bieu
tng nh cac bc tng, bien ca hoac ngi may .v.v Thu phap nhan hoa a giup
nha van mieu ta mot cach song ong nhan vat bc tng do hoa s Le Ch tao dng
nen. o la nhng bc tng ma ngi ta a trien lam, a khen ngi va than phuc
[51,154], tuy nhien, con ngi khong the gan ghep cho tac pham nghe thuat th gia tr
ma no khong co.
Thu phap la hoa tao nen mot sc cuon hut la lung, trong v Hoa cuc xanh tren
am lay co s xuat hien cua hai nhan vat ngi may giong y nh ngi that. Hai nhan
vat nay gop phan tao ra nhng hoi kch thu v, giup cho ngi xem nhan ro ban chat

89

thc cua con ngi va cuoc song. Cot truyen kch khong phc tap nhng gi ra nhieu
lien tng a ngha.
Nhn chung, khi tm hieu nghe thuat xay dng hnh tng nhan vat cua Lu
Quang Vu, ac biet la nhan vat ngi lao ong, ngi xem eu thay co chut g gan gui,
i thng ; co cam giac dng nh ta ang tan mat chng kien nhng khuc quanh nh
menh, nhng canh i chm noi, nhng than phan co that. o la he qua cua viec Lu
Quang Vu luon nhn nhan van e tren c s lap trng cua giai cap can lao. Nhn vao
cac chi tiet ma Lu Quang Vu chon e xay dng nhan vat co the thay anh von la nha
van chu kho quan sat, suy ngh; va ton trong quy luat van ong cua hien thc khach
quan, ton trong logic noi tai cua nhan vat. Anh a biet tranh moi s ap at chu quan e
tao nen sc song manh liet cho hnh tng nhan vat. Thu phap ca tnh hoa giup cho
nhan vat hien ra cu the, sinh ong va sac net. Anh luon chon so lng nhan vat va
phai, phu hp vi cac tuyen hanh ong trong moi kch ban. Thong qua hanh ong kch,
ngi xem hieu c quan niem cua nha viet kch ve con ngi , ve tnh yeu, ve hanh
phuc, ve le song lam ngi. ieu ang quy la Lu Quang Vu a khong vng vao xu
hng lech lac trong qua trnh oi mi van hoc, anh khong to am thai qua mat khuat
toi cua y thc va ban nang con ngi. Nhan vat cua anh va co mat u mat khuyet
nhng tuyet oi anh khong khai thac sau nhng bieu hien ham muon ban nang man
dai. V the kch ban cua anh c Tat Thang anh gia la hap dan ma khong re tien
[38,257].

4.2. Ngon ng nghe thuat trong kch Lu Quang Vu:

Ngon ng trong tac pham kch la yeu to quyet nh gia tr cua tac pham, bi v qua
ngon ng, ngi xem nam bat c hanh ong, tnh cach nhan vat, xung ot kch, cot
truyen kch, phong cach tac gia va chu e t tng cua tac pham. Van hoc kch the
90

hien hanh ong vi mot tnh trc tiep toi a. Hanh vi cua cac nhan vat ay hien ra
khong nh en li tac gia ma la c tai tao bang hnh thc phu hp vi no: bang oc
thoai va oi thoai cua ban than cac nhan vat ay[22,72]. Gii han dung lng ngon ng
tac pham kch phai ap ng c nhu cau trnh dien tren san khau e thi gian cot
truyen trong kch trung hp vi khuon kho chat che cua thi gian san khau, co khi cac
hanh ong ch c goi ten ra. Cac lp oc thoai, oi thoai phai that gon gang, co
ong. Thong qua nhng li oi thoai hoac oc thoai cua nhan vat ma bieu hien c
tat ca nhng ieu nhan vat ngh, nhan vat muon va ca nhng viec anh ta lam
na[18,24]. Ve thc chat, yeu to oc thoai kch co the hoac an ngam trong oi
thoai di dang nhng cau hoi khong co li ap, hoac di dang nhng oc thoai that
s, boc lo nhng xuc cam kn ao cua nhan vat[23,740]. Do vay, khong the vach mot
ranh gii ro rang dt khoat gia li oi thoai va oc thoai [22,23]. Tuy nhien, e khao
sat ay u cac kha canh trong ngon ng kch cua Lu Quang Vu, ngi viet luan van
a phan chia thanh hai phan: ngon ng oi thoai va ngon ng oc thoai, ay ch la s
phan chia co tnh chat tng oi bi moi kch ban du ngan hay dai von la mot chnh the
nghe thuat. Nhn chung, kch Lu Quang Vu nh mot ban hoa tau a giong, co kch ban
mang am chat giong chnh luan soi noi, boc trc, thang than (Toi va chung ta), co
chat giong tham tram triet ly, xot xa cay ang (Hon Trng Ba da hang tht, Linh hon
cua a, Ong khong phai la bo toi), cung co chat giong cham biem, ma mai, tuyen
chien vi cai xau cai ac (Benh s, Li the th chn). Song chat giong chu ao van la
am tham yeu thng, ca ngi ve ep tam hon cua con ngi, rat mc tran trong va
biet gia ngi.
4.2.1. Ngon ng oi thoai:
Ngon ng oi thoai am nhiem moi chc nang tran thuat nh gii thieu nhan vat,
nhac chuyen cu, anh gia s viec hien tai, giup ngi xem hieu ro mc o cang
91

thang trong xung ot kch, cach giai quyet xung ot va t tng- tnh cam cua tac gia.
Li oi thoai gan lien vi viec cac nhan vat noi vi nhau, hng vao nhau, tac ong
lan nhau. Trong kch Lu Quang Vu, ngon ng oi thoai cua nhan vat khong mang
giong van ve trn tuot, sao rong. Li oi ap va co tnh khau ng, giong chan thc
cua li hoi thoai va mang chat van hoc. Thong qua nhng lp oi thoai t nhien, gian
d, anh khac sau tnh cach nhan vat, gi cho ngi xem nhieu suy ngh ve the thai nhan
tnh. Theo Vu Quan Phng, trong the loai kch, Lu Quang Vu to ra thang bang hn,
tnh tao hn va a c men chuong, c coi la tac gia an khach nhat, sung sc nhat.
[25,767] .
Lu Quang Vu co cach gii thieu nhan vat khong rm ra ma ch dung mot li
thoai gon gang. ong thi, anh chu y chon la t ng phu hp tnh cach nhan vat, moi
kieu nhan vat co mot kieu an noi, kieu cau, ng ieu li noi khac nhau. S khac nhau
o la do tuoi tac, nghe nghiep va ca v tr xa hoi cua tng ngi. Nong dan co cach noi
khac vi thng lai, ngi tre co kieu noi khac ngi gia, dan en noi khac vi ke co
chc quyen V Nguon sang trong i co mot nhan vat can bo, ma Lu Quang Vu
khong at ten rieng, ch goi la ong trung nien; khi en benh vien kham mat, ong ta
bao bac s: Ben phong kham ho hen en tuan sau. Nhng toi muon vao vien ngay t
ngay mai. Toi muon chnh bac s Thanh boc cai nhai quat ra cho toi[51,193]. Nhng
t toi muon c lap i lap lai ay ve trch thng, li noi ngan to ro uy quyen: Toi
khong co nhieu thi gian. Cac ong ch cha nhanh cho toi[51,194]. ay la kieu noi
theo thoi quen quan lieu, menh lenh. Cho du oi tng nghe la bac s ieu tr, va ia
iem dien ra hanh ong ngon ng la tai benh vien, khong phai tai c quan cua ong ta
nhng ong ta van dung toan cau menh lenh. Ngoai kieu cau menh lenh ong can bo con
dung kieu cau hoi chat van, lien tuc tan cong oi tng:
92

ONG TRUNG NIEN: ay roi, ca trng khoa, pho khoa eu ay. (bo knh ra ch
vao mat mnh). The nay la the nao? Ho a phau thuat boc cai nhai quat i cho toi.
Vay ma ch mot thi gian sau khi bo bang, mat toi lai moc len mot cai mang trang ,
mot cai nhai quat na. The la the nao? Cac anh lam an ra sao e en noi cai nhai
quat cung khong cha khoi ?
BAC S VAN: Bac e toi xem (Nhn mat ong benh nhan)() Bac a, nh a tha
trc vi bac ay, cha th nay khong kho nhng loi thoi, phau thuat rat tot roi nhng
co khi no lai moc ra mot cai mang mi, lai phai phau thuat lan na.
ONG TRUNG NIEN: Lan na? Lay ray ra mat th gi vay sao? Toi rat ban. H,
vay ma ho on la khoa mat ay tai gioi, mat mu cung cha c sang c ma ? Ch tai
cac anh vo trach nhiem thoi. Cac anh co biet bao nhieu viec ang i toi c quan,
vay ma cac anh bat toi phai ay mo i mo lai, lam an the a?[51,223].
Giong noi gay gat, mat sat cac bac s theo kieu ong can bo nay la bieu hien cua
mot tnh cach hanh tien, quen th oai, quen dung quyen lc e lan at ngi oi dien.
Nhan vat nay tuy khong phai la nhan vat chnh nhng a gay c nhieu an tng cho
ngi xem.
Cang ve sau, cac lp thoai cang c Lu Quang Vu viet mot cach t nhien, sinh
ong, i thng thong qua o kheo leo boc lo chnh kien, tranh gay cho ngi xem
cam giac nhan vat la cai loa phat ngon cua tac gia. ong thi van chuyen tai c
nhng chiem nghiem cua ban than mnh ve cac van e gai goc ma cac nha van khac
thng ne tranh. Noi chung, ngon t trong mot so v kch ma Lu Quang Vu at giai
co cho giau tnh triet ly, ham suc; mang tnh hanh ong, va oi khi d dom hai hc.
4.2.1.1 . Ngon ng triet ly ham suc :
93

Lu Quang Vu la ngi nhap cuoc, nhieu au i nhng khong yem the, y thc
cong dan tch cc khien anh thng u t ve con ngi va thi cuoc. Cho nen ngon ng
trong kch cua anh thng am chat triet luan tr tnh. ao dien, nghe s nhan dan
Nguyen nh Nghi ngi a dng tam kch ban cua anh tam s rang: Cai hp gia
toi va Vu la kha nang tao ra nhng tnh huong a nghia cho tac pham kha nang gi m,
lay thc tam hon va tr tue khan gia.[38,247].
Nhan e mot so v c tac gia viet theo loi noi t gi nhieu cua thi phap th.
Chang han nh Nguon sang trong i, theo Pham Vnh C, anh sang lamot bieu
tng mang nang ham nghia triet ly[1,34]. Nguon sang ma Lu Quang Vu noi en la
th anh sang toa ra t trai tim cao thng, ngi ta khong nhn thay bang mat ma cam
nhan c no bang tam hon. Bat c thanh tu khoa hoc nao cung phai da tren thanh
tu cao hn o la long tot cua con ngi[51,227]. Ngi ta ch hoan thien c nh
co ngi khac, nh biet v ngi khac, nh biet yeu thng va c yeu
thng[51,246]. Tnh ngi, long tot chnh la nguon nang lng lam cho i ngi
sang bng len va lung linh hy vong. Nhng tac pham ieu khac do hoa s mu tao ra
cha at chuan mc nghe thuat. Mot bc tng a hoi tac gia: Chung toi hoan thien
sao c khi chnh anh khong toan ven ?[51,156]. Co mot moi day lien he gia ngi
nghe s vi tac pham cua ho; muon thanh cong, ngi nghe s khong ch can nguon
sang t ben trong tam hon ma con can nguon sang thc s cua oi mat biet nhn nhan
sac sao, biet soi roi tan cung cai ban chat hien thc. Cau chuyen kch a gi ra y ngha
triet hoc nhan sinh cua van e anh sang chan ly. Anh sang trong vu tru von la tao vat
cua thien nhien, no quan trong vi ngi nh nc oi vi ca. Anh sang m ra s thong
tue cua tam hon, tao c hoi tiep can chan ly. Anh sang lam lo ro bo mat cua hien thc,
no soi ng cho cuoc hanh trnh kham pha i song, no gi m nhieu chan tri mi.
Nh tam long cao ca cua Toan, hoa s mu mi co c anh sang. Cung nh nh s ung
94

ho va tnh cam cua cong chung yeu nghe thuat ngi nghe s mi thoat khoi canh i
tam toi. Ngi nghe s khong the ton tai, khong the hoan thien ban than mnh neu
khong c cuoc i lam ho m mat ra, v le ra bao ieu tinh vi va phc tap. Chnh
cong chung giup ngi nghe s nhn ro, hieu ro s that e ngi nghe s thoat khoi ao
tng v cuong th ao tng t cho mnh la tai hoa bac nhat, t o t anh gia
ung hn gia tr tac pham cua mnh, ieu chnh nhng mat cha toan ven, e co the
tien xa hn tren con ng nghe thuat, vn ti tam cao. Ngi nghe s ch co the song
va lam viec mot cach hieu qua khi sang mat sang long vi mot quan niem sang to ve
nghe thuat chan chnh.
Lu Quang Vu tin rang nhng ky niem ep, nhng tnh cam sau nang gia ngi
vi ngi trong chien tranh laieu khong the mat. Nhan e cua vieu khong the
mat con gi ra van e gi gn pham chat chien s kien trung sau chien tranh. Khi oi
dien vi hien thc mi, ngoi a v nam quyen lc, ngi cu binh de anh mat chnh
mnh. Nha viet kch a khong lang tranh nhng van e mi nay sinh trong xa hoi, ong
thi anh luon khang nh gia tr cua luan ly, ao c truyen thong. Nhan e Benh s
ma mai nhng ke va co chut quyen lc a mac chng khoe khoang, hao danh, lam
bay e quang cao cho ban than mnh. Can benh s dien con i lien vi thai o coi trong
bang cap, e cao nghe nay, xem nhe nghe kia, nh kien han hep ve nghe lao ong
chan tay a anh mat s can oi ve nguon nhan lc. ong thi tac gia con ngu y noi
rang khong co nghe nao la thap kem v nghe nao cung can thiet; neu ngi lao ong
lam an chan chnh, ong gop cong sc mnh cho xa hoi th ngi lao ong nao cung
ang c tran trong. Tnh ham suc triet luan con the hien nhan e Toi va chung
ta, gi cho ngi xem ngh ve moi quan he gia ca nhan vi cong ong. Trong moi
con ngi dng nh eu co mot phan at nc; s gan bo so phan ca nhan vi so phan
dan toc la mot thc te lch s cua i song vat chat va tinh than ngi Viet. Kien tao
95

at nc phai i lien vi yeu cau xay dng nhan cach con ngi Viet Nam mi, chu y
en moi quan he qua lai gia cai rieng va cai chung. au tranh cho li ch cua dan toc
va giai cap co nghia la chien au cho tap the chung ta. Nhng hoan toan khong phai
v the ma bo qua cai toi rieng cua moi ngi. Mnh v moi ngi, moi ngi v mnh
nguyen ly nay bao ham ca moi quan he gia hai ton tai khach quan cai rieng va cai
chung. Che o ta quan tam en cai rieng cua nhan dan lao ong, lam sao cho moi
ngi u cm an, ao mac, c hoc hanh va c hng hanh phuc. ieu g ch nc
li dan c nhanh chong thc hien, con ieu g cha tot phai sa oi ngay. Muc tieu
cua cai chung la nang cao i song cua moi cai toi, tao ieu kien cho moi ca the
phat huy tai nang, s trng. Muc tieu cua cai rieng la phan au v li ch chung,
ong gop xay dng xa hoi tien bo, van minh.
Chat triet ly toat len t li thoa cua mot so nhan vat nhng khong phai bang
giong van len gan, thuyet giao cao sieu ma ngc lai, rat t nhien, moc mac, de hieu.
Co luc li tam s bay to quan niem cua tac gia ve con ngi nh hoa nhuyen vao trong
li thoai kch: Toi khong muon chia cuoc i thanh ngi tot ke xau, ch co ngi thuc
ay s tien hoa va ngi can tr[48,51]. Con ngi thng xuyen khong hoan hao,
trong moi con ngi eu co phan c va cha c, phan sang va phan khuat toi, ieu
quan trong la ong vien ho phat huy toi a cai phan tot ep trong ban than mnh. Lu
Quang Vu cung thng gi gam quan niem ve le song chet i: Song gia tao mi
thc la chet[21,329]. Khong ai thoat khoi sinh , lao, benh , t. Cuoi cung cai chet
mang ngi ta i Trong chuyen i nay, ngi ta chang co hanh ly g mang
theo[21,333]. Cho nen so vi le song chet cua cuoc i, moi th cua cai la vo nghia
het, ch co tnh yeu thng la ang ke[21,337]. Con ngi chan chnh luon vn ti
cuoc song co y ngha, ngi song het mnh la ngi suot i cong hien va kien tr tm
toi, hoc hoi: Khong the khong hoc khong tm hieu ma viec g cung gioi giang ngay
96

c[48,76]. Nhat la nam gii, theo Lu Quang Vu, a la phai manh tat phai song
khoe khoan, lanh manh: an ong ngi ta phai ay am me hoai bao, s nghiep, tnh
yeu, neu khong th cung phai me mot th g o: Van chng, an hat, the thao chang
han. Ke tam thng hn th ham tien[48,20]. Cuoc song tr nen vo nghia, vo v khi
con ngi thieu khat vong, thieu ly tng. Con ngi mot thc the song ong, va la
khach the va la chu the sang tao. The gii loai ngi von d va ang yeu va phc
tap va a dang. Du cho le i nhieu noi nhieu khe th thi gian se giup tra li va khang
nh cai g la tot ep, u viet. Nhng con ngi tng song tot ep, hu ch phai con lai
mot chut g cua ho trong cuoc song nay[48,6], ve ep nhan cach cua ho a truyen lai
cho i bao hoa thm trai ngot, vun ap niem tin va si am trai tim nhan loai. Trong
v ng bay, Tuan a noi ve moi lien he chat che gia loi song va cung cach lam
viec cua tng ngi:Song be rac, nh nhp tren mat at th khong the ang hoang,
dung manh tren tri c[47,42]. Ngi chien s phi cong nhan ra mot ieu vo cung
tinh te: Ta nhn nhan hom nay, nhn nhan tuoi tre bang nhng khuon mau cua ngay
hom qua, dan en s tr tre luan quan khien khong ai co the vt xa hn ng bay cua
ngi i trc[47,45]. Cai nhn khach quan va quan iem bien chng thc s luon can
thiet khi xem xet moi kha canh cua hien thc bi v cuoc song khong ng yen mot
cho, co cai hom qua ung, hom nay no la vat can[48,40]. Cuoc van ong khong ngng
cua i song oi hoi con ng phai van ong theo, neu khong muon sa lay, lac hau.
Nhieu oan oi thoai giau y ngha ham an ang sau lp ngha tng minh. Chang
han nh oan oi thoai gia v Trng Ba vi cac quan tren thien nh:
BAC AU: Bay gi, viec a l roi. Ong nha co mat sm that, nhng thiet ngh:
ang nao cung the thoi, ngi di tran ai cung mot lan chet.

97

V TRNG BA: Chet! Cac ong co biet chet la the nao khong? Cac ong a phai
mat ngi than bao gi cha ?
BAC AU: Qua lachung toi la ngi coi giiNgi coi gii khong ai phai
chet[21,265].
Bac au, Nam Tao eu la quan nha tri, cha tng trai nghiem cam giac mat mat
khi ngi than yeu cua mnh b cai chet cp i nen khong hieu chut g ve noi au sinh
ly t biet. Phai chang Lu QuangVu ngu y noi rang khi ngi ta khong cung canh ngo,
khong cung giai cap th that kho ma co c s ong cam vi nhau. Cung trong v kch
nay, con ngi c mieu ta nh mot sinh the ton tai tat yeu va co phan hon va co
phan xac theo quy luat cua tao hoa. Nhng duc vong ghe gm se xo ay ngi ta vao
vung lay thap kem neu linh hon thanh tao khong u lc manh e gi lai cac gia tr cao
quy.
Chat triet ly cung toat len t cot truyen Hoa cuc xanh tren am lay, tac gia gi
cho ngi xem nhieu suy ngh ve con ng i en hanh phuc. Mot nha khoa hoc tai
nang co the thanh cong trong sang che nhng kho co the at en hanh phuc ch thc
khi anh ta song gia doi, ch ky. Neu ngi i m c qua xa vi hoac luon oi hoi s
hoan thien th cuoc song se nang ne, bat nh y. Nhng con ngi toan thien toan my,
ngay th, vo t, khong chi li tnh toan nhng ho lai khong the song coi tran ma b lun
sau gia bao la am lay. Cai con ton tai la mot the gii nhan vo thap toan vi biet
bao ieu b an trong tam hon moi ngi. Nhng con ngi i thng vi ca tnh, t
tng-tnh cam rieng; ho khong the b ieu khien gat gao, khong the b oi x nh
nhng ngi may. ong thi, tac gia con bay to quan niem ve nghe thuat, nghe thuat
phai bat nguon t cuoc song, t cam xuc va niem say me sang tao cua ngi nghe s.
Ngi nghe s chan chnh khong bao gi coi tac pham cua mnh nh mot mon hang.
98

Song trong i thc lai luon co hien tng tac pham nghe thuat b chi phoi bi ong
tien nh cac bc tranh cua nhan vat
hoa s Nguyen Van.
Ngo Thao nhan xet rang Nhc iem pho bien cua kch noi chung ta hien nay la
tnh n nghia, li oi thoai ch nham muc ch dan chuyen, lam cho v dien n ieu,
keo le the cac lp thoai nhat nheo ma chang co may noi dung. Ngon ng kch cua Vu
thng t nhien, hon nhien ma van nhieu lp lang y t [38,148]. Khong phai la mot
viec de dang oi vi nha viet kch khi muon dan dat ngi xem t nhng hanh ong
kch cu the, co ong en nhng lp y nghia ham an, thu v. Xem v Ngoi nha quy am
cua Nguyen Khac Phuc, Nguyen Th Minh Thai thay nhan vat nao cung giong nhan
vat nao. He c m mieng ra la triet ly () Cac nhan vat khong c giai thch bang
logic hnh tng ma tr thanh hnh nom, khong sc song, khong co than phan van hoc
rieng[32,311]. Theo nhan nh cua Tat Thang, Lu Quang Vu a sang tac tren c s
tuan thu ac trng nghe thuat rieng cua van hoc kch, ngi takhong the them bt song
sng [41,341] vao trong kch ban cua anh. ong ao ngi xem cong nhan sc hap
dan cua kch Lu Quang Vu, o las hap dan ma khong re tien () vi nhng cot
truyen ay bat ng va lo au, vi nhng man lp sinh ong, nhng oi thoai giau chat
van hoc va tnh triet ly. [38,260].
4.2.1.2. Ngon ng mang tnh hanh ong:
Ngon ng kch la ngon ng e dien xng trong khong gian san khau, la ngon ng
co tru tnh en hieu qua oi vi cong chung, tc la dang ngon ng mang tnh san khau
[23,740]. Dien vien da vao li thoai e bieu dien, e song vi vai dien mot cach sinh
ong. Ngon ng mang tnh san khau la ngon ng i kem vi ong tac dien xuat cua

99

dien vien; ket hp vi cac c ch, ieu bo, net mat, li thoai cua cac nhan vat giup
ngi xem hieu nhan vat a lam g, ang lam g va d nh se lam g.
Ngon ng kch Lu Quang Vu mang tnh hanh ong, the hien hanh ong va co tac
dung nh hanh ong. Moi li thoai va c phat ra, lap tc co mot phan hanh ong
ap lai, tuy theo muc ch cu the cua tng nhan vat luc o. Li thoai cho ngi xem
thay cac nhan vat lien tuc tac ong lan nhau, chuyen hng hanh ong va mc o nong
hay sau cua mau thuan gia ho. Ben nay tan cong bang li noi, ben kia chong va
tan cong lai mot cach manh me hn. Tuyen hanh ong c the tiep tuc cho en khi cai
nut kch c m ra.
Bnh luan ve kch Lu Quang Vu, Phan Trong Thng a ghi nhan: Co nhng
ngi t goc o xa hoi hoc cho rang kch Lu Quang Vu hay bi no ap ng yeu cau
thi s, c ca xa hoi quan tam, a c len san khau nhng van e quan thiet, nong
bong cua thc tien i song. Nhng ngi t nhng goc o nghe nghiep san khau khac
nhau th cho rang kch cua anh de dan dng, de dien va de an khach[41, 339]. Kch
ban de dan dng la kch ban ma ngon ng trong o ngoai pham chat gan gui i
thng, co ong,y tai ngon ngoai no con mang tnh hanh ong ro ret. S giang co
gia cac nhan vat oi lap dien ra cang thang, buoc oi phng phai tch cc hanh ong,
tan cong roi phan cong, thuyet phuc hoac phu nhan s thuyet phuc Cung co khi la ben
nay e doa con ben kia coi thng s e doa. oan oi thoai gia pho giam oc
Nguyen Chnh vi giam oc Hoang Viet la mot v du:

NGUYEN CHNH: ong

ch bat chap cac quy nh nghiem ngat cua ca mot he thong cac c quan tai chnh, ngan
hang, lao ong, vat t
HOANG VIET: Nhng quy nh t lau a thanh bat hp ly, phuc vu cho mot c cau
quan ly a cu ky, lac hau.
100

NGUYEN CHNH: a cu ky, lac hauCai c che ma ong ch mat sat ay ton tai
ben vng may chuc nam nay. Nh no ma chung ta co hom nay, co chu nghia xa hoi
nh ngay hom nay, hat gao ong ch an, cai ao ong ch mac va ca chnh con ngi
ong ch na a c ren luyen va trng thanh trong c che ay. ng voi va phu
nhan!
HOANG VIET: S vat khong ng yen , cuoc song khong ng yen mot cho, co
cai hom qua ung, hom nay no la vat can. Phai tm cach pha bo, mong anh thong
cam va hieu cho toi.
NGUYEN CHNH: Tat ca nhng viec ong ch nh tien hanh khong co trong ngh
quyet ang uy. ang uy cha quyet nh, ong ch Viet a!
HOANG VIET: Co. Ngh quyet ang uy la ay manh san xuat va on nh i song
cong nhan. Con bien phap thc hien the nao la trach nhiem cua giam oc [48,39].
Ban au, trc s e doa cua Chnh, Viet dung ly le nhe nhang, mem mong, giai
thch cho oi phng. Nhng Chnh von sac sao, y co y nhac en ngh quyet ang uy.
Viet cung tra li y tren tinh than ngh quyet ang uy va nhan manh trach nhiem cua
ban than anh trc ang. Lan nay Viet quyet nh phai to ro tnh quyet oan cua mnh,
cho nen li thoai cua anh co giong gay gat hn. Tat nhien Chnh khong khoanh tay e
cho Viet c yen. Cuoc va cham gia ho van con tiep tuc va tao ra cac s bien ln
nho. Ho giong nh hai mat oi lap lien tuc au tranh vi nhau.
Lu Quang Vu luon chu y e moi li noi ma nhan vat phat ra eu co muc ch ro
rang, co the la mot ben ra sc khan cau nhng ben kia lai thang thng choi t. Chang
han nh oan oi thoai gia bac s Thanh vi anh ruot cua mot benh nhan va mi qua
i tai mot khoa khac trong benh vien:
101

NGI AN ONG: Benh vien a het long cu cha cho em toi. Du chu no
khong c song, chung toi van biet n, benh vien can g, giup c cac bac s viec g
toi xin san long.
THANH (an o): Mot viec cung cungcung phai ta loi vi bac trc, bac that
thong cam th mi dam tha. Viec nay khong phai e cho chung toi, ma e cu cha
cho mot thng binh. Anh ay b mu, chung toi co the cha cho anh ay c, vi ieu
kien co giac mac cua mot ngi va chet. Tom lai chung toi muon cxin oi mat
cua ngi em giai cua bac. ()
NGI AN ONG : Nhng tai sao phai lay oi mat cua em toi. Tri! Khung
khiep! Chu ay chet roi ma van khong yen ? Cac anh ngh g tan nhan vay, cac anh
n lam the ? () Khong bao gi! Toi khong bao gi ong y! Toi khong cho phep, khong
c ong en em toi. Chu ay cha u kho sao ma cac ngi cac ngi
that tan nhan! Khong, toi cam!...[51,188].
Ngi an ong chuyen t thai o si li, thien ch sang phan no, tc bc . Ong ta
lap lai hai lan t tan nhan va nhanh chong ket toi cac bac s. Luc nay, li thoai cua
ong ta gom mot chuoi nam cau phu nh i lien nhau vi nam t khong dt khoat,
phu nh hoan toan. Phan ng nay cung ung vi quy luat tam ly thong thng cua con
ngi khi ho ang au n v vnh vien mat i mot ngi than yeu. Sau nay Thanh a
nhan ra chuyen i xin nay la mot sai lam v anh a cha chu y ay u en yeu to tam
ly cua ho. Qua oan oi thoai, ngi xem hieu them cong viec cua ngi thay thuoc,
ho trai qua qua trnh nghien cu khoa hoc miet mai quen an quen ngu, lai phai oi mat
vi thc te khach quan ay tr ngai. Khong co thanh cong nao lai en mot cach de
dang.

102

Li thoai cua nhan vat khong ch co kha nang thay oi tnh chat moi quan he gia
cac nhan vat ma con la nguyen c dan en hanh ong tiep theo cua nhan vat khac.
Nhieu khi nhng li noi co y nghia rat ln oi vi so phan con ngi. Nh li noi cao
thng cua ky s Toan ( Nguon sang trong i ) ma Ch thoat khoi canh mu loa.
Nhng cung do li vu khong cua ten Tuan chu tch xa ( Li the th chn ) ma ong
Thnh t vo toi thanh co toi, b tong giam trai phep ma cap huyen, cap tnh cung khong
he biet. Ngon ng hanh ong the hien ro qua canh Xuyen, on, Ta, Hien t bien gii
vt ng xa bat ng tr ve, dung vu kh hoi toi ten Tuan luc han ang nga ngi tren
ghe nghe may hat. on tan cong con Tuan phai tm cach chong :
ON: Tat may i! Nghe eo eo lon ruot lam! Tat may i ma nghe chung toi hoi
chuyen ay!
TUAN: Co viec g ? au song soc vao the nay? Cac anh la ai ?
ON: Roi khac biet .(vi Ta) Cau canh gii ca kia.
TUAN: Ke cp a? An cp, oi gii i (nh keu)
ON: Im ! Muon xa nhat nay vao bung khong? Khong keu ai c au.Cong ngoa
chung ta a ong. Thang gac a b troi vao chan ban nhet gie vao mom.
TUAN (Lao ti nhac may ien thoai): Alo!
ON: ien thoa cung b cat roi, goi tri! Khon hon ngoi xuong.Nghe ay Quach
Van Tuan! Chung toi khong nhieu thi gian. Ong khong biet chung toi, nhng chung
toi th biet ro ong lam. Chung toi ve ay la e hoi toi ong. Noi van tat, sau bay nam
la ao chiem oat chc chu tch xa, ong co may to ln nh sau: c hiep nhan dan,
keo be keo canh ho hang e au ci co ngi lng thien! Li dung chc quyen tham
o an cap, an cp cua dan. Nnh tren la di, chuyen at ieu vu cao ham hai nhng
103

ngi khong bao che dung tung cho nhng toi loi cua ong, trong o co nhieu gia nh
liet s, bo oi.()
TUAN: Nay, lu cac anh la ai, lam tro g the?
ON: Ngoi yen! Cam but viet i! Mot la viet hai la i chau ong vai. Viet! Toi
Quach Van Tuan thu nhan rang mnh co toi loi sau ay, Viet![39,271].
a so cau thoai cua on ngan gon, co bon cau cau truc ch gom mot tieng, mot cau
ghep hai am tiet, bon cau theo kieu cau ba am tiet. Neu cau thoai dai hn th lai ngat
nhp nhanh, don dap, phu hp vi tnh the khan trng, hoan canh eo hep ve thi gian
cua cac chien s. Qua li on, ngi xem khong ch hieu cac chien s ngh g, hanh
ong g ma con nhan ro bo mat that, ban chat xau xa cua ten Tuan.
Ngon ng co tnh hanh ong va the hien hanh ong ben ngoai va gi ta hanh
ong ben trong cua nhan vat. Hay xem oan oi thoai gia hon Trng Ba va ten ly
trng, mot ben chat van con ben kia lang tranh s chat van. Qua li thoai cua ten ly
trng, ngi xem thay ro han a voi vnh nhan tien va qua hoi lo cua con trai ong
Trng Ba, hanh ong ben ngoai cua han gan lien vi ong c ben trong soi suc long
tham. Vi ban chat tan nhan, han con mong khap lang khap tong, ai cung gap hoan
canh tr treu nh Trng Ba e han cang co nhieu c hoi an cua ut lot.
HON TRNG BA: Lai chuyen g na?
LY TRNG: A, anh ban ngo ay ma toi khong hay! Ha ha Chung t va i
bu khu vi nhau ve, vui ra phet! Bo con ong qua la biet ne tren nhng di!(Cht hoi
anh con trai) Ay, tam voc vi goi tien luc nay anh a ta au nhkheo quen hang
ru
ANH CON TRAI (ci): Quen au, ong ly e trong ao kia ka!
104

LY TRNG: A ay roi, h hVui that, hom nay vui that! Co the ch, phai biet
da vao nhau, an cho biet ieu la thong ong ben giot ca!..., gia ma ca lang ca
tong, ca thien ha nay eu hon no lot kia nh ! (ch vao mat anh con trai) Biet au cai
than anh ay cung ech phai cua anh ? Ke ca t na co khi xa kia hon t la cua
thang nm nao cung nen ! H h, vui that !
TRNG BA (xang): Thoi i ! Cac ngi hay e cho toi yen! [21,315].
Thay con trai mnh cung vi ga ly trng chuenh choang say, von ngay thang, hon
Trng Ba khong giau cam giac kho chu. Cau hoi: Lai chuyen g na? va thai o
cua Trng Ba he m cho ta thay nhan vat nay ang ri vao tam trang bc boi, heo
hon, buon bc. Ly trng khong e y en cau hoi cua Trng Ba. Gia ly trng va
hon Trng Ba co s tng phan ve tam trang. ang han hoan phan khi, ly trng
thot len thanh li vui that. Dan en buon kho , mac ho, y khong quan tam; y cang
vui hn khi ngi khac phai xu phu, ut lot, cong nap cho y. Cam xuc va suy ngh cua
nhan vat c mieu ta qua li thoa het sc gon gang nhng giau sc gi. Ngon ng co
tnh hanh ong trong kch Lu Quang Vu la s ke tha truyen thong cua the loai kch
va c gia co them chat van hoc nen hap dan ngi xem. Kch cua anh c cong
dien hau khap cac a phng trong ca nc va au cung c ong ao cong chung
men mo[41,338].
4.2.1.3. Ngon ng hom hnh, hai hc:
Tieng ci la mot trong nhng ieu ky dieu cua cuoc song, otxtoiepxki a tng
noi: Hai hc la cai phao cu ho cho song gio cua cuoc i. La dau hieu xau neu
ngi ta khong con biet ci ua trao phung. Xung ot kch qua cang thang lien tuc t
au en cuoi de tao ra cam giac n ieu, nham chan. V vay Lu Quang Vu thng
xen vao nhng lp thoai d dom, hai hc va e ngi xem th gian va tao o gian
105

cach hp ly gia cac bc tien trien cua xung ot kch. ay la luc anh van dung thu
phap tr hoan khien cho ngi xem hng thu theo doi v muon biet cuoi cung so phan
nhan vat ra sao, v kch cang luc cang loi cuon va ho hoi hop ch i oan ket.
Go-gon quan niem: Nghe thuat chan chnh khong day ngi ta ci cai mui b
veo ma day ngi ta ci mot tam hon lech lac[8,64]. Co le Lu Quang Vu cung ong
quan iem vi tac gia Nhng linh hon chet, anh khong bao gi khai thac tieng ci
theo kieu che gieu hnh hai khuyet tat hoac xau x cua mot nhan vat nao o. ong thi
anh luon lu y en chu e t tng e tranh nhng lp he vo thng vo phat khong an
nhap vi noi dung chnh trong kch ban.
Benh s cat len tieng ci phu nh, cng quyet khong e cho thoi lam lao bao
cao hay con ton tai. Tac gia van dung thanh cong yeu to hai hc, trao long e cong
kch vao t tng hu bai, loi song doi tra. Ngay ca cai ten cua nhan vat cung ngo
nghnh, d dom. Ten cua chu tch xa la Nguyen Toan Nha, Nha nghia la rang, Toan
Nha nghia la toan rang, ga nay ch gioi an, nhai, nuot va ho cac khau hieu; the nhng
luc nao cung len mat t phu, khoe khoang khoac lac. Chnh Nha b mot ten gia lam nha
van la phnh nhng Nha van ngh xa nay ch co mnh la ngi khac ch ai dam la
mnh; cho nen ong ta lien noi theo thoi quen m mieng la che bai thien ha: ho b la
roi. Ngu dai en the la cung, chang co au oc g ca[21,209]. Nha luc nao cung venh
vang, thch at nhng cai ten nghe that keu, that ep tai cho tng bo phan cong tac
trong xa. Y toan noi nhng li va ao to bua ln va rac roi nc ci. Y ke vi Thnh:
Toi a len Bnh a la que v cua thang em chong con em gai cua thang em v toi e
tm hieu, khong can lam lua ma bung ra phao. Cha ro, Thnh hoi lai: Nh va la
ta trong ca phao a?, Nha lien mang Thnh: Sao ong lai toi da the? Trong ca phao la
the nao? Khong phai ca phao ma la phao, phao no ayoanh, oanh, oanh[21,156].
106

Lu Quang Vu a ket hp thu phap cng ieu vi kieu chi ch ong am e tao ra
chat hai hc cua oan thoai.
Ca trai co bon con ln giong quy phai cat cong i mua mai tan nong trng Ba V
ve, ong op (tay chan than tn cua Nha) e ra hoan het; trong khi nhng con ln can
hoan th ong ta e lai khong he ung en. Nghe thuat tng phan trong chi tiet nay
khien ngi xem ph ci nhng o la cai ci pha lan s chua xot. Benh s khong
dng lai s khoi hai ma no mang ac tnh cham biem, a kch. Nha gia doi nhng
cha tng biet xau ho. Khong T cho rang:Biet xau ho la a gan vi s dung cam
(Tri s can ho dung). Ch co ngi nao can am mi biet ho then ve khuyet iem cua
mnh, con loai vo s nh Nha luon tm cach bao cha che giau e tiep tuc huenh
hoang, doi la thien ha.
Theo Tat Thang th Vu co loi viet hom hnh, giau hnh anh va oi khi tinh te nghe
s. [38,261]. Anh a bam sat thc tien va nam bat ngay c mot trong nhieu van e
tieu cc nong thon. Bang mot cach viet mi co kha nang tham nhap vao tan goc re t
tng con ngi ma van nhe nhang, vui ve, tac pham phan anh sau sac xung ot tat
yeu ang dien ra hang ngay vao thi ky au oi mi. Neu ten tuoi Long Chng gan
lien vi v hai kch Quan th cai ten Lu Quang Vu gan lien vi Benh s. Gia tr
cua no khong ch xac nh e tai , noi dung ma con c xac nh ca bnh dien
nghe thuat nh cau truc the loai , ac trng hai kch, nghe thuat tao tnh huong va but
phap mieu ta tam ly Tieng ci t kch Lu Quang Vu la tieng ci canh tnh da
tren tinh than xay dng va nang cao i song con ngi. C. Mac a co lan giai thch s
can thiet cua hai kch v no la cach: e cho loai ngi t biet mot cach vui ve qua kh
cua mnh (Gop phan phe bnh triet hoc phap quyen cua He-ghen, Nxb S that 1977,
trang19).
107

Von song cua nha nghe s trong trng hp nay khong phai ch n thuan la nhng
g anh ghi nhan c t thc tai khach quan, ma con s nghien ngam, phan tch, co
kha nang tham nhap vao the gii tam ly cua mot kieu ngi, loai ngi. Hoa cuc xanh
tren am lay ci ke noi hay nhng hanh ong trang trao, be boi, nhan cach be rac,
tnh cach ban tien, bun xn (Bon). Ong khong phai la bo toi ci ke trong phu khinh
ban, thng oi ha ap (Thiet). Toi va chung ta ci thoi hanh tien, len mat, phach
loi. Tieng ci nh ngon roi quat manh vao cai xau, ma mai, gieu ct ke ao c gia.
Quan oc Trng khong trc tiep ng may san xuat, nhng y luon to ra hach dch, ke
ca, Lan Anh - mot n cong nhan con rat tre nhng tnh cach sac sao, co gai nay a ra
mat oi ap vi Trng:
QUAN OC TRNG: Ba bai tao tn cho lam, buong tuong cho lam vaoRoi
the nao cung co luc
LAN ANH: Co luc lam sao a?
QUAN OC TRNG: Co luckhon ba nam dai mot gi ch con lam sao na
LAN ANH: Dai co mot gi th t qua! Chang bo ben g ! Toi muon dai ba nam c.
QUAN OC TRNG: Co Thanh xem cong nhan cua co ay ! Tr tren vo cung!
Con gai au ma co th con gai khong biet ngng!
LAN ANH: Quan oc yen tam. Phu n chung toi chang ai dai vi quan oc au
mot phut cung khong dai ch khong noi mot gi[48,22].
Cau noi dai mot gi th t quatoi muon dai ba nam c s dung cac so t ch thi
gian ba nam, mot gi e to ro y muon cua co gai. Roi co nay ot ngot chuyen sang
phu nh, giam so t ch thi gian xuong mot phut: chang ai dai vi quan oc au,

108

mot phut cung khong dai ch khong noi mot gi. Kieu na ua na that nay va cho
thay tnh cach sac sao cua nhan vat va tao nen tieng ci vui nhon
Tac gia biet cach s dung tieng ci lam vu kh phe phan, co sc gi cam ac biet
nhieu mc o. Nhieu khi mi nghe tng la ua vui nhe nhang nhng cang ngh cang
ngam dan, cang tham tha hn. Tieng ci gop phan tao nen tnh chat phong phu, a
dang net tre trung, vui nhon cua ngoi but Lu Quang Vu, anh va co tai viet nhanh, lai
va co tai viet moi kch ban mot kieu, qua rat nhieu tac pham cua anh, ngi ta khong
thay s n ieu, trung lap ma luon bat gap s thu v, bat ng. Trong cuon sach Nha
van Viet Nam the ky XX, phan gii thieu ve Lu Quang Vu, nha th Vu Quan
Phng a viet: Xot au che giau bang ci ct...Khinh bac va gieu ct khong phai la
chu ao trong tnh cach anh. No ch la mot net, cai net de boc lo s thong minh ranh
manh cua anh. Sau nay Lu Quang Vu a s dung song song c ca long yeu knh tran
trong, noi xot au bang hoang cung vi giong gieu ct khinh bac trong mot the loai khac
- o la kch[25,767]. Lu Quang Vu thng khac hoa tnh cach mot so nhan vat phu
ch bang vai li oi thoai hom hnh nhieu an y. Ben canh thu phap cng ieu, anh con
dung loi iep ng, so sanh, nhng hnh anh tng phan sinh ong, cu the, gay ci song
van gi c tnh nghiem tuc va tnh chien au manh me.
4.2.1.4.Ngon ng gian d, t nhien, gan gui vi li noi hang ngay:
Co nhng tac gia thanh cong the loai truyen ngan nhng khi chuyen sang viet
kch ban th cha tao c tieng vang. Chang han nh Nguyen Huy Thiep tac gia cua
v kch Con lai tnh yeu. Theo Pham Vnh C, v kch o khong may thanh cong v
qua nhieu chat t chng hung bien, hi nhieu nhng khuyen cao khoa trng va t
nhng tnh cach thc s song ong, t nhng li thoai t nhien ma tham tha. Cai anh
hung va bi hung trong hien thc cha c ngoi but ngi viet kch tai tao mot cach
109

nhuan nhuyen[1,38]. Hoac nh v Ngoi nha quy am cua Nguyen Khac Phuc, xem
xong kch, Nguyen Th Minh Thai cho rang kch ban nay khong co chat lng van hoc
va gia tao ve s song[32,311]. Nhng trng hp Lu Quang Vu th co khac, anh
thng chon kieu cau truc li thoai sao cho gon gang, va u y, khong hoa my van ve
ma hng ve lp t khau ng bnh dan dung trong sinh hoat i thng, hay xem may
anh lnh tre ngo ngao noi nang vi ong Ha ngi b cac anh lnh nham la dan buon
lau:
ON: ng bp! eo cai cap cang phong nay, nhn nhac nhn trc nhn sau, lai
mat la may let mot mnh lui vao me rng, ro la i buon lau roi ong ban a. ng hong
qua mat chung t.()
ONG HA: Ma cac anh co phai bo oi that khong ?
TA: Khong viec g en ong!
ON: Bo oi chnh hieu i chot ay.
ONG HA: The th co nh li the th chn khong? oc th xem nao!
ON : A! Lai dam kiem tra mi li the quan nhan a? Chung toi khong the
vi ng ong. i cho khuat mat! ien tiet len roi ay![39,209].
Trong oan oi thoai tren, cau nao cung ngan gon, c viet theo kieu cau khau
ng, ngi noi hng ve pha ngi ang oi thoai, s dung nhng t ng thong dung:
nhn nhac nhn trc nhn sau, mat la may let, chnh hieu i chot, i cho khuat mat,
ien tiet. o la loai ngon ng gian d, moc mac. Li thoai gan vi cuoc song, that
dung d, tao cho dien vien phong thai noi nang t nhien, dng nh khong phai ho ang
trnh dien ma ang song cuoc i cua nhan vat. Nhan vat nh ang noi chuyen bnh
thng, khong khien cng, khong gia tao. Ngay ca nhng oan oi thoai gia cac
110

nhan vat truyen ky trong Hon Trng Ba da hang tht cung het sc sinh ong, th oc
oan cac quan nha tri het khao nhau ve chuyen thien nh lai noi ve chuyen di ha
gii:
NAM TAO: Bac con la g am tien n chua la hay ngoi le oi mach. Viec kn
may, en tai ho cung thanh om som ram r. Co t ho st ra nhieu. () Ma cac co ay th
co tot ep g cho cam! ay, va roi cha xay ra chuyen co tien Mau n xuong du
ngoan di ha gii, leng pheng the nao phai long ngay mot anh chang di o()
BAC AU: The ma en viec bac e Thch bo i chi may ngay, chnh am tien n
cua ba Vng Mau lai lam ram len nh sap sup tri en ni ! That ung la Chan mnh
th lam be be; Lai toan cam uoc i re chan ngi (Nhn e Thch ngam ngui) Kho
than bac e Thch! Bac ay co ve buon qua! ung la ham cai g kho cai nay! Bay gi
bac lai phai anh c mot mnh.
NAM TAO : Bac e Thch nay, the la bac a xuong ha gii. Ngi di o ho
co biet bac la tien khong?
E THCH: Khong, toi a gia trang la ngi ha gii. () Cung kho. Xuong ay
mi biet ngi di ha gii ho cc kho vat va lam. Toi a th gia lam ngi th, lam
thay, lam lai buon, lam ngi keo cay, chang co nghe nao mnh lam c. Xem ra ch
co mot nghe de bat chc hn ca, giong quan thien nh ta hn ca, la nghe
NAM TAO: Nghe g ?
E THCH: Nghe an may. Ch nghia goi la hanh khat.[21, 260].
Li noi tren cua e Thch cho thay v quan nha tri nay thc s a tham nhap vao
cuoc song tran the lam lu, lan lon trng i, at mnh vao v tr cua nhng kiep ngi
nho be e hieu ho. Mat khac li noi ay cung ham ngu triet ly ve gia tr cao quy cua
ngi lao ong, ho khong phai ke gia danh con ngi ma la nhng con ngi that s
111

ang nai lng ra vun ap cho i . Chat khau ng t nhien la ket qua cua viec tac gia
thng van dung ngon ng dan gian vi cac t lay (om som, ram r, vat va), cac thanh
ng (ngoi le oi mach, co t st ra nhieu) hay tuc ng, ca dao (Chan mnh th lam be
be / Lai toan cam uoc i re chan ngi). Toan van kch ban Hon Trng Ba da hang
tht gom 1874 cau thoai. Trong o, tac gia van dung tong cong la 89 thanh ng, tuc
ng, ca dao. T le vao khoang 4,74%. Ngon ng theo phong cach dan da, s dung kieu
t bien am mang tnh a phng nh trai nang gi gii, en gii soi xetVe ng
phap, rat nhieu cau thoai la cau tnh lc dung trong ng canh cho phep. Nhieu cau noi
ngap ngng, ngat quang, hoac kieu cau noi bo lng gia chng, trong tnh huong ngi
noi muon ngi nghe tch cc suy oan e hieu va tiep tuc cuoc oi thoai. Tong so
nhng cau tnh lc va cau n ac biet trong Hon Trng Ba da hang tht la 521
cau, chiem t le 27,8 %. Nhng con so nay cha bao gom cac cau n (ch gom chu ng
va v ng) het sc ngan gon va co ong. Rat hiem thay tac gia viet nhng cau van dai
hoac li thoai qua dai.
Nhieu nhan vat cua Lu Quang Vu ch noi nhng ieu ho can thiet phai noi va ch
noi len y ngh cua chnh ho. Nhan vat hoan toan khong phai la cai loa phat ngon e
nhng khi tac gia muon noi ieu g th at li noi o vao mieng ho. Co le v the ma
ngi xem khong ri vao cam giac la mnh ang b nhan vat kch giao huan, khong
cam thay nang ne, gng ep. Ro rang Hon Trng Ba da hang tht khong phai la ban
sao chep y nguyen truyen xa. Cot truyen nay t lau a rat quen thuoc, khan gia xem
kch khong phai v to mo muon theo doi mot cot truyen mi la na. Cai kho la phai
lam the nao e ho khong cam thay cau chuyen thieu han chat hien thc va nhng chi
tiet ky ao la hoang ng, phi ly. Tac gia mn xa noi nay, to chc nhng lp thoai
sang tao mi e thu hut cong chung.
112

Li thoai cua Trng Ba th theo kieu moc mac ung nh cach noi nang cua nong
dan, Trng Ba ke cho v nghe chuyen trong trot: Ba no i, day na toi trong ba trc
a bat au ra la non[21,241]. Cach xng ho toi vi ba von rat dan da thng
c cac cap v chong a co tuoi dung hang ngay. Vi con trai cua mnh, khi gian len,
Trng Ba goi con lamay xng tao: i ngang ve tat, ra ben vao thanh, giao du
vi lam bon m am, co ngay quan nha tha lai ho gong may lai![21,245]. Ngi con
lam thng lai khong he giau diem chuyen cac lai buon ut lot, moc ngoac, than quen
vi quan lai e buon lau tron thue. Y noi vi cha mnh: Quan nha tha lai, bon nay
quen het! Ma nha quan ho cung buon ch thay tng! Nh ong Huyen Tng ta ay:
ong Huyen nhan bong loc ca trc th ba huyen em ban ca sau. Danh gia nh
ba chua Hue tren Kinh con buon gam na la[21,245]. Nhom t khau ng ch thay
tng va mang chat t nhien, i thng va cho thay ngi thng lai luc nao cung
to ra sanh soi, loi i, trong mat y, ngi cha that kh khao, chang biet chut g ve cac
manh khoe kiem tien.
Tnh cach khac nhau noi nang cung khac nhau, o la do cach ngh khac nhau. Ga
hang tht th dung th ngon ng o te, chi v la con roi la loi: mang ru tht len
cho ong, ong oi bung roi!.... Ga lai buon th toan dung tieng long, noi nang bo ba.
Hai quan nha tri Nam Tao, Bac au von tham an, he gap nhau la toan noi chuyen an
uong. Cai chet oan c thnh lnh giang xuong au Trng Ba cung ch v Bac au thuc
giuc Nam Tao gach ai ten mot ai o cho u so:Nhanh tay len, a en gi phai ti
dinh Thai Thng () Ta en muon matNghe noi tiec hom nay to lam![21,240].
Chc sac co t mau mat nh ly trng th hach dch vi am dan en. Y quat mang v
cua Trng Ba: Mu co biet trong lang nay ai la ngi trong nom moi viec, cai quan
tng ngi khong? Ai?[21,292]. Cau hoi Ai? rat ngan, ch co mot t, ve hnh thc
no la cau hoi nhng muc ch cua ly trng khong phai la e hoi ma e to ro quyen
113

bnh, vo ngc xng ten, t cho mnh ng tren thien ha. Y khong quan tam en phan
linh hon con ngi, khong can biet ngi dan ngh g. Vi y, nhng cam xuc vui buon,
mng gian, yeu ghet cua nhan dan eu toan la nhng chuyen v van. Y lanh nhat hach
hoi hon Trng Ba: Le nc, phep quan, so sach khong co muc nao ghi chep ve hon
ca! Anh lay g lam bang c ? Cai hon cua anh no hnh thu ra sao, vuong hay tron, ha ?
() Toan nhng chuyen v van! Thoi, ng ve s [21, 295]. Ga ly trng a dung t
phu nh khong va nhng cau phu nh bac bo vi giong ieu cay oc va gat gong
theo thoi quen e nen lng dan.
Co the noi, en v Hon Trng Ba da hang tht, Lu Quang Vu a rut ra c
nhieu kinh nghiem, anh biet e cho nhan vat noi nang ung luc, ung cho. Ngon ng
oi thoai cua nhan vat a c ca tnh hoa, giong ieu t nhien, gon gang, trong sang,
de hieu va giau sc gi khien cho ngi xem co cam giac nh ho ang c quan sat
cuoc song thc sinh ong ngay trc mat. Theo anh gia cua Ngo Thao, mot net ac
sac noi bat cua kch Lu Quang Vu la ngon ng nhan vat thng khong ch t nhien,
gon, sang sua ma con nhieu sc gi ngh [38,148]
4.2.2. Ngon ng oc thoai:
Lu Quang Vu khong ch viet ve moi quan he gia con ngi vi xa hoi ma con
mieu ta moi quan he gia con ngi vi chnh ban than mnh, nhng giay phut nhan
vat oc thoai la luc nhan vat ang noi vi chnh mnh e t an ui hoac suy ngh e chon
la hanh vi ng x. Moi loai tnh cach, moi loai ngi, moi o tuoi co cach ngh rieng,
tuy theo hoan canh. S bien trong kch co sc manh ln, tao nen nhng phan ng noi
tam cua cac nhan vat. oc thoai la mot thu phap ac biet nham a ngon ng noi
tam t ben trong ra ben ngoai[22,77]. Neu thieu ngon ng oc thoai, qua trnh suy
ngh va cam thu cua ngi xem b ngheo i rat nhieu bi v ngon ng oc thoai lam
114

tang kch tnh, m rong pham vi va y nghia cua s mieu ta. Neu nh trc 1975, tnh
hien thc c quan niem nh la viec chu yeu tai hien cac s kien th en thi ky
nhng nam 80 (the ky XX), Lu Quang Vu a chu y mieu ta noi tam nhan vat, i sau
hn vao cac ngo ngach ben trong tam hon con ngi.
Khi at nhan vat chnh trong khoang khong gian tam trang, Lu Quang Vu a ni
rong khong gian nghe thuat bang nhieu cach, co khi anh dung thu phap ong hien hoac
hoi co e ngi xem nhan ra cai phan con ngi ben trong con ngi von a chieu
nen that phc tap. Nhng giay phut ma nhan vat song trong khong gian tam trang va
tang hieu qua nghe thuat va tao mot chieu sau t tng cho v kch.
4.2.2.1. Li oc thoai tao cho tnh cach nhan vat chieu sau nhan ban:
Nhan vat cua Lu Quang Vu hien ra vi ay u cung bac cam xuc yeu thng,
gian ghet, h no ai o, ben trong noi tam au tranh d doi gia trai tim va khoi oc, gia
ly tr va tnh cam, gia dung cam va hen nhat. Nhan vat khong phai nh nhng con
roi hanh ong, noi nang tuy theo s sap at cua tac gia ma la hnh tng nghe thuat co
i song t tng, tnh cam phong phu, phc tap.
Trong Toi va chung ta, Lu Quang Vu a mieu ta qua trnh Viet au tranh t
tng nham chong lai s bao thu, hen nhat cua chnh mnh. La con ngi ch khong
phai than thanh nen co luc Viet cam thay met moi, anh noi vi mnh: Hai mi hai
iem vi phamV sao ngi ta chong lai toi kch liet en the? Toi a lam g?...Met,
met moi thc s...c g co mot ngay c thanh than ngh ngi, du ch mot
ngayNhng khong theKhong![48,78]. Trong ky c Viet con in ro li ke cua ngi
chien s thanh nien xung phong ve cai ngay Trng Sn: Hom ay bom My trut
xuong mot oan xe ch an Ngoai nh eo mu mt bom la, co ca chat oc hoa hoc
My lam trui la cay. Chung toi biet ay la luc phai ra khoi hang, lao len nh eo cu
115

lay oan xe, nhng khong hieu sao chan ai cung diu ca lai khong ai dam ra khoi hang
ca. Toi ngh phai co mot ngi ra khoi hang trc!...The la trong so thanh nien xung
phong chung toi a co mot ngi ra khoi hang trc, lao len nh eo, e roi tat ca
cung chay ra theo[48,78]. Hai cau cuoi cua oan oc thoai c viet theo loi trung
iep: Phai co mot ngi ra khoi hang trc Phai co mot ngi i trc! [48,79].
Viet nham i nham lai cau noi nh t ong vien, cung co them y ch quyet tam thc
hien en cung ke hoach anh a vach ra.
Thu phap so sanh qua kh vi hien tai c van dung mot cach hieu qua. Cuoc
chien au chong c che cu lac hau cung gian nan, cang thang khong kem cuoc chien
chong My. au tranh trong lnh vc kinh te cung vat va nhoc nhan nh au tranh chong
ngoai xam, moi th eu co cai gia cua no. Li cua ngi a nga xuong v moi ngi
van ang thuc giuc Viet, tiep them cho anh sc lc va dung kh, vt qua noi s hai.
ong c cua hanh ong kch quyet nh tnh chat cua hanh ong. ong c cua Viet
khong ch v ca nhan anh ma v toan the ngi cong nhan i theo ang.
Trc mot bien co, con ngi thng co nhng do d, suy tnh, au tranh noi tam
quyet liet. Nham (ieu khong the mat) t choi moi li cau hon, mot mnh vo vo ch i
Minh theo ung li the hen nam xa Trng Sn. May nam sau, ch tm c a ch
cua Minh th anh a co v, a thang tien va tr thanh xa la. Tac gia mieu ta dong noi
tam thang thot, bang hoang, that vong khi Nham oi dien s that: a khuya lam roi
th phai, anh trang ngoai ca so kia Tng a co mot em nh the, cung anh trang
nayNhng la rng Trng Sn, khi ay toi con ong oi ma nay ch co mot mnh.
Nao ng c se co luc trong nha cua anh, cam thay co oc va xa la Sao toi khong
co cac ban toi ben canh luc nayEm Bch, em Hanh, ch Lng()...a mat i khong
con lai mot chut g nhng thang nam thieng lieng ay! Khong con anh Minh cua hom
116

nao[49,47]. Moi em Nham eu hoi tng va song vi nhng ngay xa. Nh vay ma
ch a thuy chung ch i Minh c lau en the. Khi ri vao noi co n tot cung, ch
lai tm ve quang i ti ep ngay xa va muon nu gi lay no. Gap Nham, Minh cung
to ra nuoi tiec. Nhng chat quan chc be ve, ai cac trong Minh a nhieu hn chat lnh
hon nhien, trung thc thu nao. Nham ng ngang, hut hang khi thay Minh bien oi
qua nhieu, ch chm trong cam giac mat mat va bat lc trc so phan. Li oc thoai noi
tam cua Nham c sap xep trong tnh huong kch phu hp lam cho nhan vat mang
am chat nhan ban.
QuaHon Trng Ba da hang tht, Lu Quang Vu cung e xuat mot cach nhn
hien thc, ay u hn ve con ngi, bac bo cach nhn mot chieu ch tap trung vao con
ngi xa hoi ma quen i con ngi t nhien. Cai phan con ngi t nhien khong phai la
n gian v nhng lac thu va duc vong manh liet cua no. Xac hang tht noi vi hon
Trng Ba: Xac tht co tieng noi ay!...Chnh v am u, ui mu ma toi co sc manh ghe
gm, lam khi at ca cai linh hon cao khiet cua ong[21,301]. T au en cuoi kch co ca
thay nam lan Trng Ba oc thoai, mc o cang thang cua xung ot c tang cap dan
len. Lan oc thoai th nhat ch la Trng Ba ngac nhien, sng sot trc s thay oi
cua than xac. Lan oc thoai th hai cho thay s chong choi cua linh hon trc nhng
oi hoi lien tuc cua nhu cau than xac. Lan th ba la nhng day dt au kho trien mien
v s khong tng hp gia hon va xac, linh hon bat au ao c c thoat khoi cai
than the kenh cang, tho lo. en lan oc thoai th t th xung ot gia hon va xac a
tr nen vo cung gay gat. Trong lan oc thoai sau cung, noi tam nhan vat ay song gio,
phan khang lai viec ha thap nhan cach con gi; giang co, la chon: mot ben la cuoc
song chap va, linh hon suy sup, tan nat, au kho va kho chu v mnh khong c la
mnh; mot ben la s thanh than nhe nhang neu hon thoat ra khoi than xac lam duc
vong, pham phu, lo mang.
117

Chat nhan ban la cho hon vi xac trong mot con ngi co luc mau thuan, khong
thong nhat vi nhau. Linh hon ngh mot ang, than xac lai muon mot neo. Cai hnh
tng ma trong o pha tron hon Trng Ba vi xac hang tht mang y ngha tng trng
giup ngi xem co dp kham pha con ngi, cai g giup ngi ta song thanh than va cai
g ay ngi ta vao toi loi. Trong cuon San khau va toi, Nguyen Th Minh Thai co
ghi lai s kien nam 1990 v Hon Trng Ba da hang tht a tham gia va at giai
thng tai festival san khau kch quoc te tai Matxcva: V kch a bay bong tren oi
canh cua huyen thoai gia mot ben la s sau sac tham thuy ve tam ly, vi mot ben la
s phong tung uyen chuyen cua dan gian. [32,350].
Kch cua Lu Quang Vu co iem khac vi kch Nguyen nh Thi. Khong ai phu
nhan rang Nguyen nh Thi la mot trong nhng tac gia hang au, oc kch ban Rng
truc, ngi oc anh gia rat cao tai nang nghe thuat nhieu mat cua Nguyen nh Thi.
Trong Tuyen tap kch Nguyen nh Thi tap 1, t trang 297 en gan het trang 299, ong
a viet oan oc thoai cua nhan vat Chieu Thanh dai hn hai trang giay kho 15 cm x
21 cm. Khi dng v, en oan oc thoai nay, dien vien thu vai Chieu Thanh cam thay
that kho dien xuat. Co lan ao dien Nguyen nh Nghi a noi: V kch cua anh Thi
sang tac theo phong cach co ien, thng oc th rat hay nhng dien th lai kho cho ca
ao dien lan dien vien[6,366]. Con kch Lu Quang Vu lai co ve bnh dan hn, de dan
dng hn. Ngo Thao cho rang: Trong phan tch tam ly nhan vat anh thng chu y
nhng bc phat trien tam ly, ot bien, nhng iem ngoat trong tnh cach tao nen nhng
xen kch bat ng thu v ma sau sac.[38,147]. Cac oan oc thoai trong kch Lu Quang
Vu khong gay phan cam ma giau sc gi, bi no co ong, ngan gon, khong bao gi dai
en mot trang giay(kho 15 cm x 21 cm) ch va u e khac sau an tng ve nhan vat.
4.2.2.2. Li oc thoai tao s lang ong cam xuc trong long ngi xem:
118

Mot vai nha bnh luan thng nhac en v Ngi trong coi nh cua Lu Quang
Vu, v kch mieu ta coi nh yeu va coi nh ghet trong tam linh moi ngi, dan
khan gia vao khong gian tam trang cung suy ngam, tng tng, cung xuc ong... Theo
Nguyen Th Minh Thai, cha v kch nao viet ve ba ngoai lai xuc ong long ta en
the [32,291].
Li oc thoai cua nhan vat boc lo phan sau kn nhat cua tam hon con ngi. T
van e cua mot nhan vat, tac gia gi cho ngi xem lien tng sau rong en hoan canh
at nc, chang han nh oan oc thoai cua Ung (Ong khong phai bo toi) Khong gian
tam trang cua nhan vat bat au khi nha van sap xep hanh ong Thiet cua hien tai oi
thoai vi Thiet thi th au; Trach hom nay phai oi mat vi Trach khi xa. Hai nhan
vat song trung cung xuat hien, khien ngi xem thay ro qua trnh bien chuyen trong
tnh cach nhan vat, cang hieu cang xuc ong va co cai g nh noi day dt am anh.
Nhng than t va cau cam than c Lu Quang Vu at ung cho. Ngon t
khong con bat lc bi no co sc tac ong ln lao en ong ao trai tim, Lu Quang Vu
a biet phat huy u the cua tnh bieu cam trong li oc thoai, tnh don nen cua mau
thuan kch tao c s cong hng cam xuc khi cong chung tiep nhan tac pham cua
anh. Tat Thang ke lai rang khi xem Nguon sang trong i, ngi xem khong the km
noi nc mat. That la nhng gi phut hiem hoi, lau lam mi thay s xuc ong thc s
trc cai ep cua cuoc song[33,30]. ieu tao ra s chu y ac biet cua Tat Thang danh
cho Nguon sang trong i la s xuc ong va hoi hop ma v kch tao ra cho khan gia,
la cung cach at nhan vat trc nhng th thach tng nh qua mc S dien ta cai
chet cua con ngi mi nh mot qua trnh thanh loc, tay ra (catharsic) nh the a gop
phan lam nen cai ep[33,31].

119

Ngi xem khong the khong xuc ong trc hanh ong cua ngi kien truc
s[33,30]. Hanh ong cua nhan vat la ket qua cua nhng noi tam, ong thi chung la
cai c tao nen nhng cam xuc noi tam o. Trong em khuya tch mch, Toan e long
mnh troi theo dong tam tng: Ch con ba thang na ? () sau o lala g nh ?
Cuoc song nh gian nha toi sap phai m ca bc ra ngoa, chuyen i cuoi cung. Ni
ch i toi khong phai la mot nha ga, mot ben tau, ma la bong toiCo le nao nh vay?
ng a het, ban an a lang va ngon nen cua i toi sap tat[51,208]. Nhng cau
hoi, cau cam than dien ta noi bang hoang, thang thot khi Toan y thc ro ve quang thi
gian ngan ngui con lai. Toan tng tng ra coi chet tam toi ma long buon da diet. Anh
nh lai tat ca: nhng mua he rc r, nhng mua thu du dang, tuoi au th ngot ngao,
thi thanh nien manh me[51,208]. Trong noi lu luyen cuoc song dng gian, hn luc
nao het, Toan cam thay Cuoc song ang yeu nh mot trai bong ng c lan mai ve
pha trc Ngi trong tai a nhn xuong mat ong ho, chiec kim a quay nhng vong
cuoi, hoi coi ket thuc tran au sap vang len()Neu ta biet song xng ang, co khi ba
ngay ma ep e, ma ay ap hanh phuc hn ca ba mi nam[51,209]. Hnh anh qua
bong lan va hoi coi ket thuc tran au gi tang y nghia an du, cuoc chien au quyet
liet e duy tr s song a gan cham dt. Can benh hiem ngheo o ap xuong i Toan,
cat ngang tat ca, thoi bung len cn bao bat hanh.
Theo Pham Vnh C Net oc ao cua bi hung kch nay la no dien ra khong trong
thi chien, ma trong thi bnh, hau chien, no c xay dng vi rat nhieu chat h cau va
thu phap c le khong giau giem ma van gay c an tng ve nhng thc tai co chieu
sau va tam cao[1,33]. Mot cuon sach tot luon gi niem hy vong va em lai nhieu ieu
bo ch. Mot v kch tot cung giong nh cuon sach ve cuoc song muon mau, thng dan
khan gia en catharsis, tam hon ngi xem c thanh loc va thang hoa. Theo Nguyen
Th Minh Thai, v Nguon sang trong i nh mot tieng noi noi tam nho nhe khiem
120

nhng va lang sau[32,298]. No lam thc day ngi xem noi thng cam, niem xuc
ong am chat nhan ban.
Ban sac dan toc the hien trong tat ca cac lnh vc cua i song: y thc thuoc ve
mot dan toc, cach t duy, cach song, cach dng nc gi nc, cach sang tao trong van
hoa, khoa hoc, van hoc, nghe thuat [45,19]. Co the thay nen van hoa hn may ngan
nam cua dan toc ta a e lai dau an trong kch Lu Quang Vu qua cung cach nhan vat
noi nang, ng x, hanh ong; nhat la qua cach cam, cach ngh cua cac hnh tng nghe
thuat nay .
4.2.3. Li ch dan phu hp, giup ch nhieu cho viec dan dng v dien:
Trong kch ban van hoc, ngoai ngon ng oi thoai, oc thoai cua cac nhan vat con
co ngon ng cua tac gia, o la li ch dan ve hoan canh, ve nhan vat.v.vCo gia tr
hng dan ngi oc, dien vien, ao dien, hoa s trong khi oc kch ban, con khi dien
tren san khau, chung se bien mat.[18,163] luc ay, khan gia quan sat nhan vat hanh
ong, lang nghe oi thoai, oc thoai Trong kch ban cua Lu Quang Vu, nhng li ch
dan c trnh bay sang sua, ranh mach, khong roi ram, kho hieu, cung khong gay ra
viec hieu sai y tng cua tac gia. Li ch dan gom ca loai ngon ng mieu ta va ngon
ng gi y. Ngon ng mieu ta c dung khi noi ve a iem, thi gian xay ra hanh
ong hoac nhng s bien t ngoai anh hng en moi quan he gia cac nhan vat. Con
ngon ng g y th gi ta nhng ieu bo, c ch, tha o cua cac nhan vat; cach thc bai
tr, mau sac cua phong man.v.v
Kch ban Hon Trng Ba da hang tht co tat ca 505 cau ch dan dai ngan khac
nhau. Trong o, so cau cc ngan (cau co cau truc ch gom mot t hoac hai am tiet) la
155 cau, chiem t le hn 30,69%. Nhng li ch dan ngan, dau co hai am tiet thoi nhng
cung u gi y cho ngi oc hnh dung ra tha o cua nhan vat. Chang han nh:buon
121

ba,nong nay,hot hoang,oang oang,mng r,ngng ngung, ngam ngui,

vui, lanh nhat, bc boi, than th,bang khuangCung la noi ve nhan vat
ang gap chuyen buon song tac gia dung nhieu t dien ta nhieu mc o khac nhau:
chanh buon, buon bc, buon rau, buon ba, rau r Qua o co the thay von
t ng cua tac gia tng oi phong phu. Nhng ong t, tnh t ch tnh chat va trang
tha thng c tac gia chon dung, khi ao dien hay dien vien co oc kch ban, ho de
dang nam bat c thai o cua nhan vat trong tnh huong kch.
Lu Quang Vu thng co nhng li ch dan phu hp bang cach s dung nhieu tnh
t ch mau sac, chang han nh trong canh II cua v Nguon sang trong i: Phong
lam viec benh vien cua Thanh, bac s khoa mat. Tat ca canh tr eu mau trang:
tng, buc, ban ghe, nhng tam vai trang. Ngoai ca so: mot khung tri xanh biec.
Thanh ng ben ca so[51,163]. Tnh t xanh biec gi ta bau tri thanh bnh thi
hau chien, mau xanh da tri ben ngoai ca so hai hoa vi sac trang cua o ac trong
phong. Tnh t trang gi cho ngi xem tng tng ra ung cai mau thng thay
trong benh vien, lam tang cam giac chan thc. Con ay la li ch dan thuoc canh I
trong v Hon Trng Ba da hang tht :Canh tren thien nh. Mot toa lau cot dat
vang, ngoi bang ngoc xanh. Vn ao tien thap thoang pha xa. Nhng am may ngu
sac xep thanh nhng bac thang long lay. Hai quan nha gii - Nam Tao va Bac aubc ra[21,234]. Nhng tnh t vang, xanh cung nhng t ng giau hnh anh cua
li ch dan a mieu ta t m canh sac, giup ch rat nhieu cho cac hoa s trang tr san
khau.
Trong li ch dan phan au moi canh mi, tac gia cung thng mieu ta rat chi
tiet cach bai tr san dien. Bi v nhieu khi o dac trong phong cung giup khan gia hieu
them ve tnh cach cua chu nhan ngoi nha. Giam oc Thiet (trong kch Ong khong phai
122

la bo toi) von la mot ngi rat sung bai vat chat, v vay li ch dan bai tr nha anh ta
nh sau: Can buong sang trong, ay o ac tien nghi: tivi mau, tu lanh, en chum, dan
may nghe nhac, tu gng, bup be, quat co chan, lch Nhat gi len cam giac nhng o
vat lan at con ngi.[50,4]. Du song trong tien nghi vat chat u ay nh the nhng gia
nh Thiet khong he co chut hanh phuc nao. Li ch dan tren nham gop phan khac hoa
tnh cach cua nhan vat, ngu y khang nh the nao la hanh phuc thc s va con ngi
phai chu hau qua ra sao neu ch thuan tuy chay theo cua cai vat chat, quyen lc.
Cung co khi li ch dan ta khung canh mot tru s hoac c quan cong quyen,
chang han li ch dan canh nam trong Li the th chn: Phong tiep khach cua c
quan lanh ao tnh X. Can phong rong, trang nghiem vi nhng tam bang o tren
tng: Nhan dan lam chu, Can bo la ay t trung thanh cua nhan dan [39,256].
Sau lp oi thoai, ngi xem se nhan thay co s tng phan mot tri mot vc gia noi
dung neu trong cac tam bang kia vi tha o lanh lung, hach dch, trch thng cua ca
nhan vien lan can bo cap chanh van phong tnh. ieu o tao ra nhng y nghia ham ngu
rat sau sac.
Toan bo kch ban Rng truc cua Nguyen nh Thi gom co179 cau ch dan.
Nguyen nh Thi khong ngai tao ra nhng oan oc thoai that dai nhng khi viet li
ch dan th ong lai rat kiem li. o cung la mot net rieng trong but phap kch Nguyen
nh Thi. Con Lu Quang Vu lai khac, nhng li ch dan cua anh va chi tiet cu the, t
m va co lp lang, cau truc gon gang, khong s sai nh cac man hoat canh. Co le ay
la mot trong nhng nguyen nhan giai thch cho viec kch cua anh de dan dng, de bieu
dien nen ao dien va dien vien nhieu oan kch noi va kch hat rat thch dng v cua
anh. Tat Thang - nha nghien cu van hoc kch - ke lai rang nc ta hau het cac ao
dien noi tieng eu a dng kch Lu Quang Vu, Co nhng v cung mot thi gian
c rat nhieu oan dng, tham ch co v ngot 20 oan dng () Hn 155 oan kch trai
123

ra tren toan lanh tho nc Cong hoa xa hoi chu nghia Viet Nam a tng hoac ang hoac
se dng kch cua Vu[38,258].

4.2.4. Han che trong nghe thuat kch Lu Quang Vu:

Kch cua Lu Quang Vu co chat lng khong ong eu. Mot so v c sang tac
giai oan au cha at en nh cao nghe thuat.Mua ha cuoi cungla kch ban ma
sau nay xem lai, Vu se nhan ra nhc iem cua no la mang tnh luan e qua
ro[38,141]. Dng nh s ngi xem khong hieu, tac gia a e cho nhan vat noi ra
het chu e t tng cua kch ban. Con nh co lan Phan Ngoc cho rang Nguyen nh
Thi cung tng viet kch luan e [38,151]. Phai chang ay la mot ac iem that kho
tranh khoi oi vi nha soan kch noi rieng va cac nha van noi chung trong thi chien va
thi at nc mi thong nhat? Nam 1980, kch ban T.15 i ve au?cua Lu Quang
Vu c dng nhngkhong co khach nen v dien anh dep[38,142]. Kch von la the
loai kho nhat, mot tac gia co tham nien viet kch ban en ba mi nam nh Thanh
Hng ma van co nha bnh luan cho rang: Chung ta on i ch nhng tac pham kch
co gia tr hn na[8,288] nghia la tac pham cua Thanh Hng van can c bo sung
them gia tr noi dung va gia tr tham my, ch can phai no lc nhieu hn na. Nha viet
kch Xuan Trnh trong tap Ky yeu ai hoi san khau toan quoc lan th II a uc rut
rang: Khong co cai nghe nao trong nghe thuat can en mot s t ren luyen bang chnh
th thach cua ban than mnh nh trong san khau. Mot ngi viet van hoac lam th
nc ta co the noi tieng ngay t nhng tac pham au tien, tham ch o la nh cao trong
ca cuoc i sang tao, nhng hien tng ay trong kch ban san khau that hiem hoi. Moi
thang li eu phai tra gia bang s vat va, phai oi bang s vap nga ban au Nhieu
nha van a en vi san khau mot lan roi t biet luon la v the. [11,60]. May nam sau
124

nhng lan vap ban au, en thi ky trc oi mi, Lu Quang Vu mi m rong con
ng sang tao kch va tien xa hn. Trc khi oan kch dng v, tac gia va ao dien
phai ngoi lai e oc kch ban. ay la luc ao dien gop y cho nha soan kch. ong thi
trong luc oan kch tap dien, tac gia kch ban cung phai e mat ti va sa oi mot vai
chi tiet, neu thay can. Ngay ca van hao Se-khop cung tng lam nh vay, khi
Xtanilapxki dng v Ba ch em, theo kch ban oan oc thoai cua Anray dai hai
trang, dien vien a tap xong, nhng cuoi cung Sekhop quyet nh bo het oan o thay
bang mot cau thoai co ba ch V la v[18,182]. Nhieu kch ban a c Lu Quang
Vu sa cha cho hoan thien hn trong qua trnh oc v. ao dien Nguyen nh Nghi
ke rang: Co khi toi gop y mot th Vu sa thanh ba, bon, lai hay hn, chat che hn,
nhuan nhuyen vi y tng rieng cua Vu[38,245]. Nhng trng hp cua ao dien
Hoang Quan Tao lai khac, anh va mi nhan kch ban Quyen c hanh phuc th
khong may, Lu Quang Vu ot ngot qua i. Sau o v kch nay cung c cong dien
cho ong ao khan gia xem, Ngo Sn nhan thay ieu ang mng la v dien a tao ra
mot tan so rung cam co y nghia thc tnh ma khong dam vao loi mon ay tieng rua xa
thong tuc cua nhng tac pham chong tieu cc thi thng[38,184]. Tuy nhien, kch ban
naycan c gia co, boi ap[38,184] them e c hoan thien.
Khong phai tat ca moi kch ban cua Lu Quang Vu eu at chuan mc cao ve
nghe thuat. Theo Ngo Thao th mot so kch ban cua anh nh nhng tam pano co
ong, kho ma thang c thi gian. Nhng ngay ang song, Thu pham la ai?, N
ky gia va mot so kch ban mang am tnh thi s cho nen tuoi thanh xuan cua v dien
chong tan. So vi Nguyen Huy Tng, Lu Quang Vu thuoc the he an em, biet mnh
la mot tac gia tre nen anh rat khiem nhng va nghiem khac vi chnh mnh, co lan
anh a t phe bnh ve nhc iem thieu von song, lai c muon om trum, muon
125

neu len that nhieu van e trong cung mot kch ban, ay la nguyen nhan cua nhng v
anh viet cha ti[21,17]

126

KET LUAN
Trong nhng nam 80 (the ky XX) ben canh cac nha viet kch co ten tuoi va day
dan kinh nghiem, Lu Quang Vu trnh lang muon hn nhng lai nhanh chong chiem
c v tr hang au tren san khau[45,685]. Kch cua anh cha phai la mot lau ai
nghe thuat nguy nga nhng no thc s la ngoi nha lu niem vo tien khoang hau the
hien mot tam long yeu nc thiet tha, ang quy. at tac pham cua anh vao hoan canh
lch s cu the khi no ra i mi thay het c gia tr va tac ong nhieu mat cua no. Ve
chnh tr, kch Lu Quang Vu nh mot vu kh chong tieu cc, neu ra nhng yeu cau cap
bach co tnh song con, ong thi cung noi len tieng noi cua ong ao ngi lao ong
trc van e c che quan ly, thuc ay nhanh qua trnh oi mi t duy, hoach nh chnh
sach tien bo cua ang. Ve van hoa t tng, kch cua Lu Quang Vu a gn gi va
khang nh nhng gia tr van hoa ao c truyen thong; thap sang trong long ngi
niem tin vao le phai, ieu thien va ieu tot ep; nang tam hon con ngi len vi nhng
cam xuc cao thng va trong sang. Nh cong dien cac kch ban cua anh ma nhieu oan
kch co the song va hoat ong mot cach hieu qua, trong luc nghe thuat san khau ang
ng trc thach thc cua cong chung ng ai. Cung vi nhng tac gia khac, Lu
Quang Vu a gop phan vc day the loai van hoc kch. Anh khong ch giup cho hoat
ong cua nhieu oan kch, nhieu nha hat them khi sac ma con tao ra s ron ra trong
i song tinh than xa hoi. Di ngoi but cua anh, kch tr thanh mot phng tien giao
lu tnh cam, t tng, the hien ly tng tham my cua ca thi ai. Von la mot nghe s
co tam hon nhay cam, mau man nam bat van e cua thi ai, lai tch cc i sau tm
hieu nhan the, kham pha ban chat cuoc song, giai thch nguyen nhan cua hien tng xa
hoi nen anh a kp thi at ra nhieu van e bc thiet lien quan en i song cua nhan
dan. Kch cua Lu QuangVu khong n gian ch la tieng doi lai t cac bien ong xa
hoi ma no con la chng tch cho thay anh co thai o song, thai o chnh tr tch cc va
co y thc quan tam ti nhng van e ln cua at nc, tao ra s thay oi tot ep cho so
127

phan cua gii can lao. Tac pham cua anh giong nh mot cong trnh xay dng ma ngi
thiet ke khong ch co long u thi man the, y thc trach nhiem ma con co niem say me
va cong phu ln.
Noi dung trong cac v ma Lu Quang Vu at giai thng eu ong cham en
nhng van e va nong bong chat thi s lai va cha ng chieu sau triet ly, mang y
nghia lau dai, vt khoi nhng gii han chat hep, vt qua tnh chat nhat thi cua thi
s e thau tom lay nhng chan ly trng cu cua nhan loai. Tam long chan thanh cua
Lu Quang Vu oi vi con ngi a ket tinh nen gia tr nhan van ben vng trong tac
pham cua anh. An sau trong cac lp kch la cai nhn on hau, ay cam thong, thai o
benh vc cho ngi lao ong va niem tin bat diet vao ban chat cao khiet cua ho. Anh
cung a bieu dng kp thi nhng hanh ong tien phong, phat huy tinh than lam chu
cua ngi lao ong, co vu, khch le kp viec quan chung nhan dan co y thc au tranh
chong tieu cc, vach toi bon can bo bien chat. ieu ma Tat Thang tam ac nhat khi
noi ve kch Lu Quang Vu o la kch cua anh hap dan ma khong re tien[38,260]. Lu
Quang Vu a tao dng c mot the gii nhan vat a dang, nhng hnh tng nghe
thuat ve con ngi bat toan, a dien, giau chat i thng, dung d lam cho ngi xem
kho quen. Hanh ong cua nhan vat c to chc chat che, co he thong, dan dat theo
quy luat nguyen nhan ket qua, ket cau hanh ong kch hp ly. ong thi, trong mot
so kch ban, hanh ong kch con mang tnh d bao nhieu van e cua tng lai. Co the
a ra mot so tac pham kch noi Lu Quang Vu e chng minh cho s menh cao quy,
vai tro xung kch, mui nhon cua van hoc trong viec d bao, e xuat va giai quyet mot
so van e nong bong tnh thi s.
So vi kch chong My th kch cua Lu Quang Vu a co nhng thay oi c ban ve
thi phap. Xung ot trong van hoc kch chong My co s phan nh rach roi gia ngi
thien va ke ac, ngi cao thng va ke thap hen. Ta chnh nghia anh hung dung cam,
ch phi ngha hen ha tan bao; ta thanh cong, ch that bai; tranh nhac en nhng ton
that cua quan ta, bi v kch noi c dung nh mot vu kh tinh than tuyen truyen, thuc
128

giuc chien s xung phong len pha trc nen cac kch ban thi chong My co ket cau va
ket thuc theo mo hnh tng t nh nhau. Lu Quang Vu khong i theo loi mon cu, anh
khai thac xung ot ben trong tam hon con ngi, xung ot gia linh hon cao khiet va
duc vong than xac; xung ot gia cai tien bo vi cai lac hau, gia hoan canh vi tnh
cach Co khi nhieu xung ot cung dien ra trong mot v kch, cuoc song hien ra phc
tap nhng chan thc va sinh ong. Nhng v mieu ta xung ot gia the lc en toi tieu
cc vi ngi dan lng thien rat giau tna&chien au, tao nen net rieng cua mot ngoi
but can am.
Ngon ng oi thoai gian d, de hieu, am chat van hoc, khong gay cho ngi xem
cam giac nhan vat la cai loa phat ngon cho tac gia. Cac cuoc oi thoai dien ra va t
nhien, gan gui vi li noi thng ngay va ham suc giau chat triet ly, chat cha suy t,
tam s cua tac gia qua bao thang tram lch s, o la nhng ieu anh rut ra t chiem
nghiem cua i mnh mot cuoc i nhieu trai nghiem, t bu ap nhng cung khong
tuyet vong en mc mat long tin. Ngon ng c ca tnh hoa, mang tnh hanh ong ay
sc hap dan va loi cuon, am hng chung toat len chat triet luan - tr tnh pha chut hai
hc, d dom rat co duyen. Li oc thoai ni rong khong gian tam trang, dan ngi
xem vao the gii ben trong tam hon con ngi, lam cho qua trnh suy ngh, cam thu
them sau sac va phong phu. Sau giay phut rng rng xuc ong, tam hon ngi xem nh
c thanh loc, tay ra v v kch la suoi nguon nuoi dng tnh ngi, long trac an, va
thc tnh nhng con tim ang ngo oc bi thoi ch ky.
Kch ban c sang tac theo nhieu e tai a dang chng to loi t duy nghe thuat
giau tm toi, cam quan hien thc sac ben, qua nhng hnh tng van hoc thch hp vi
tnh cam, th hieu va tam ly cua ngi Viet, qua nhng phng thc bieu at nhuan nh
va chnh xac cua ngon ng, gop phan nang cao nhan thc tham my cua cong chung va
lam cho ngon ng nghe thuat cua dan toc ngay cang tinh te. Tnh pho bien cua kch
Lu Quang Vu trong nhng nam 80 (the ky XX) la mot tieu ch e anh gia s thanh
cong ma anh at c the loai nay. Tnh dan chu, tnh hien ai va nghe thuat nhuan
129

nh trong sang tac cua anh la cac yeu to tao ra sc thu hut cong chung ng thi. Tuy
hien ai nhng kch Lu Quang Vu khong anh mat thuan phong my tuc, khong xa la
vi truyen thong van hoa tinh than, nep song, nep ngh cua ngi Viet. Anh khong
ngoanh mat vi di san cua dan toc, t nhng nam 80 cua the ky trc, anh a co y thc
gi gn von van hoa dan toc, van dung nhieu thanh ng, tuc ng, ca dao khi sang tac.
Nhng v Hon Trng Ba da hang tht, Li noi doi cuoi cung, am San, Linh
hon cua da cho thay rang anh a tm ra mot cach e lam mi huyen thoai dan gian,
hien ai hoa yeu to truyen thong cua dan toc va boi ap them nhng y nghia sau sac,
gan gu vi con ngi hien ai. Ngay nay, the ky XXI, xu the cua thi ai ang tap
trung vao khuynh hng gn gi, phat huy ban sac Viet Nam, ay cung chnh la con
ng ma Lu Quang Vu a tng i the ky trc.
Lu Quang Vu cam but cai thi ma cong tac kiem duyet cha hoan toan thong
thoang nh ngay nay. Nhng hiem co tac gia nao viet sau, viet soi noi nhiet tnh nh
anh. Kch Lu Quang Vu a noi len nhng ieu nhieu ngi van ngh ma khong dam
noi, tao ra gia tr mi cho the loai kch, lam phong phu kho tang van hoc Viet Nam.
Niem vinh d ln lao nhat chnh la anh a co c v tr nhat nh trong trai tim
nhng khan gia yeu nghe thuat. Giai thng Ho Ch Minh la cai moc anh cam len trong
nghiep van cua mnh cung u sc khang nh anh thc s a co nhieu ong gop cho
nen van hoc dan toc.

130

TAI LIEU THAM KHAO

1. Pham Vnh C (2001), The loai bi kch trong van hoc Viet Nam the ky XX , Tap
ch van hoc, ( 5 ) .
2.Trng Chinh (1985),Ve van hoa va nghe thuat tap I, Nxb Van hoc, Ha Noi.
3. Trng Chinh (1987) ,Bai phat bieu tai Hoi ngh Trung ng 7 t ngay 10 / 12 en
ngay 17 / 12 / 1984,Nxb S that, Ha Noi .
4. Ha Diep (1989), Ve mot mang kch cua Lu Quang Vu, Tap ch Nghien cu van
hoa nghe thuat (6) .
5. Tran Trong ang an (1985), Tnh ngi trong kch Toi va chung ta,Tap ch
San khau (7) .
6. Ha Minh c (2000 gii thieu, tuyen chon), Nguyen nh Thi, ve tac gia va tac
pham, Nxb Giao duc, Ha Noi.
7.Vu Hai (1986), Nhng tac gia at huy chng vang hoi dien san khau toan
quoc,Tap ch San khau (1) .
8. Le Th c Hanh (1999), May van e trong van hoc hien ai Viet Nam, Nxb
KHXH, Ha Noi.
9. Nguyen Van Hanh- Huynh Nh Phng (1999), Ly luan van hoc- Van e va suy
ngh, Nxb Gao Duc,Ha Noi.
10. o c Hieu (2000), Thi phap hoc, Nxb Hoi nha van, Ha Noi.
11. Hoi nghe s san khau Viet Nam (1984), Ky yeu ai hoi san khau toan quoc lan II,
Ha Noi.
12. L e nh K (1984), Tm hieu van hoc, Nxb Tre TPHCM.
131

13. Nguyen Van Linh (1987), Nhng viec can lam ngay, Bao Nhan dan (ngay 11- 61987).
14. Phong Le (2001), Mot so gng mat van chng-hoc thuat Viet Nam hien ai,
Nxb Giao Duc,Ha Noi.
15. Nguyen Nam (1969), Tm hieu nghe thuat viet kch, Vu van hoa quan chung xuat
ban, Ha Noi.
16. Nguyen nh Nghi (2000), Kch noi Viet Nam en hien ai t truyen thong, Tap
ch Van hoc (6) .
17. Vo Khac Nghiem (2004), Cong chung can g san khau ?, Bao Van nghe (ngay
18 12 2004).
18. Ho Ngoc (1973), Nghe thuat viet kch ,Nxb Van hoa, Ha Noi.
19. Ho Ngoc (1983), Chung quanh tnh hap dan cua v dien,Tap ch San khau (9)
20. Phung Quy Nham Le Ngoc Tra (1997), Ly luan van hoc, ai hoc quoc gia
TPHCM, Trng HSP, TPHCM.
21. Nhieu tac gia (1989), Lu Quang Vu va Xuan Quynh gi lai, Nxb Hoi van hoc
nghe thuat a Nang.
22. Nhieu tac gia (1998), Dan luan nghien cu van hoc,tap 2, (Tran nh S, Lai
Nguyen An, Le Ngoc Tra dch), Nxb Giao Duc, Ha Noi.
23. Nhieu tac gia (2004), T ien van hoc bo mi,Nxb The Gii,TP HCM.
24. ang Phong (2005), Uy quyen cua long dan, Bao Tuoi Tre, ngay 16 12 2005.
25. Ngo Van Phu, Phong Vu, Nguyen Phan Hach( 1999 ), Nha van Viet Nam the ky
XX, tap 3, Nxb Hoi Nha van,Ha Noi.
132

26. nh Quang (1995), Kch noi qua 50 nam phat trien cua van hoc cach mang ,Tap
ch Van Hoc, (1) .
27. nh Quang (2001), Kch noi giai oan t sau cach mang thang tam en nay ,
Tap ch Van hoc, (7) .
28. Hong Quan (2005), Ngi cua y ch va nguyen vong oi mi, Bao Sai Gon Giai
Phong, (ngay 1-7-2005).
29. Tran Que (1988 ) , Anh Lu Quang Vu, Tap ch San khau (9).
30. Se-khop ( 2001), Tuyen tap kch, Nxb Van hoa , Ha Noi.
31. Ho Chu Tch (1958), Nhng li keu goi cua Ho Chu Tch,tap 1, Nxb KHXH, Ha
Noi.
32. Nguyen Th Minh Thai (1999), San khau va toi ,Nxb San khau, Ha Noi.
33. Tat Thang (1985), M au phan khi ,Tap ch San khau (3) .
34. Tat Thang (1986), Ve mot yeu to lam nen sc hap dan chan chnh va gia tr lau
dai cua kch, Tap ch Van hoc (1) .
35. Tat Thang (1989), Nhng net noi bat tren gng mat san khau 1988, Tap ch Van
hoc (1) .
36. Tat Thang (1996), Dien mao san khau, nghe s va tac pham, Nxb San khau, Ha
Noi.
37. Nguyen Phan Tho (1985), Hoi dien san khau chuyen nghiep t II tai thanh pho
Ho Ch Minh, Tap ch nghien cu nghe thuat (5) .
38. Lu Khanh Th (2001- gii thieu, tuyen chon), Lu Quang Vu- tai nang va lao
ong nghe thuat, Nxb Van hoa thong tin, Ha Noi.
133

39. Lu Khanh Th (2003- gii thieu, tuyen chon), Tac pham at giai thng Ho Ch
Minh, (In lai 3 kch ban cua Lu Quang Vu), Nxb San khau, Ha Noi.
40. Phan Trong Thng (2001), Tong quan tien trnh van hoc kch Viet Nam na sau
the ky XX, Tap ch Van hoc (8).
41. Phan Trong Thng (2001), Van chng Tien trnh , tac gia, tac pham, Nxb
KHXH, Ha Noi.
42. Phan Trong Thng (2003), Van hoc kch thi ky 1975-1985 va nhng van e xa
hoi hau chien , Tap ch Van Hoc (10) .
43. Xuan Trnh (1985),San khau nam 1985 va van e phan anh hien thc, Tap ch
San khau, (6).
44. inh Trung Tung (2000), Tm hieu luat hon nhan va gia nh, Nxb TP HCM.
45. Vien van hoc ( 2001 ), Nhng van e ly luan va lch s van hoc, Nxb KHXH, Ha
Noi.
46. Lu Quang Vu (1994), 15 truyen ngan Lu Quang Vu , Nxb Hoi Nha van, Ha
Noi.
47. Lu Quang Vu (1984 ),ng bay, Trng cao ang san khau ien anh TPHCM,
TPHCM.
48. Lu Quang Vu (1986),Toi va chung ta, Nxb ong Thap,ong Thap.
49. Lu QuangVu (1988), ieu khong the mat, Trng cao ang san khau ien

anh

TP HCM, TPHCM.
50. Lu QuangVu (1988), Ong khong phai la bo toi, Trng cao ang san khau ien
anh TP HCM.
51. Lu Quang Vu (1994), Tuyen tap kch, Nxb San khau, Ha Noi.
134