1.

Jak wielko gniotw, temperatury, wspczynnika tarcia, rednicy walcw na

nacisk jednostkowy
a) gniot: (rys. 1.57 str. 50 Leskiewicz)- wraz ze zwikszeniem gniotu zwiksza si
warto naciskw jednostkowych. Z wykresu wyranie wida e zwikszenie
gniotu powoduje zwikszenie dugoci uku styku, co wie si z zwikszeniem
tarcia. Zwikszenie wspczynnika tarcia wymusza zwikszenie naciskw
jednostkowych.
b) wspczynnik tarcia (1. 53 i 1.54 str. 49 leskiewicz)- dla jednakowych
pozostaych warunkw odksztacenia- im wikszy jest wspczynnik tarcia f, tym
wiksze jest t i tym wikszy jest udzia t w wielkoci nacisku jednostkowego. Im
mniejszy jest wspczynnik tarcia f, tym mniejsza jest warto t. Najwiksze
znaczenie ma to dla pasm cienkich, gdy wtedy niewielkie zmniejszenie
wspczynnika tarcia, powoduje bardzo due zmniejszenie wielkoci t.. Im
mniejsze s siy tarcia tym mniejszy jest nacisk jednostkowy i tym mniejszych si
potrzeba do przeprowadzenia odksztacenia. Gdy pasmo jest grube zmniejszenie f
nie powoduje w sposb istotny zmniejszenia t.
c) temperatura- wzost temperatury powoduje zmniejszenie naciskw
jednostkowych, co wynik ze zwikszenia plastycznoci metalu wraz ze
zwikszeniem temperatury i co wykazalimy na laboratorium z walcowania na
gorco:D:D:D
d) rednica walcw (rys. 1.56 str. 50 leskiewicz) zwikszenie rednicy walcw,
wpywa na zwikszenie dugoci uku styku. Walcowanie przy mniejszych
rednicach walcw roboczych powoduje zmniejszenie nacisku jednostkowego.
e) nacig i przeciwcig (rys.1.58 str. 50 leskiewicz) - nacisk jednostkowy metalu
na walce maleje, gdy przy walcowaniu stosuje si nacigi. Wielko nacigi
okrelona jest stosunkiem siy Q cignienia do powierzchni S. Nacig przedni 1 i
tylni 0 . Krzywa DNFPE podaje wielko naciskw jednostkowych p, gdy
walcowanie odbywa si bez nacigw, krzywa MKPE- gdy stosowany jest nacig
tylny i krzywa DNKL- gdy stosowany jest nacig przedni oraz krzywa MKL- gdy
stosuje si nacig przedni i tylni rwnoczenie. Wida e wielko naprenia
uplastyczniajcego zmniejsza si w chwili chwytu o nacig tylny, a w chwili
wyjcia metalu z walcw o nacig przedni.

2.Charakterystyka pomiaru si i momentw walcowania na gorco z

wykorzystaniem metod tensometrycznych
A) Pomiar siy nacisku metalu na narzdzie odksztacajce dokonywany jest
czujnikiem tensometryczny, pracujcym w ukadzie pmostka. Szukamy
zalenoci n = F E oraz Fn = n S
Aby okreli F musimy wyznaczy wspczynnik: uwzgldniajcy ustawienia
mostka tensometrycznego, rzeczywisty wspczynnik czuoci odksztaceniowej
drutu tensometrycznego oraz wspczynnik uwzgldniajcy odksztacenie

prostopade do kierunku dziaania siy Fn. Zatem musimy zna parametry

mechaniczne konstrukcji czujnika oraz parametry elektrycznych aparatury
pomiarowej.
B) pomiar momentu skrcajcego na czniku, dokonywany jest przez czujnik
tensometryczny, pracujcy w ukadzi penego mostka, ktry nakleja si
bezporednio na tym czniku. Do pomiaru stosuje si ukad penego mostka z
uwagi na to e doprowadzenie prdu zasilajcego tensometry odbywa si w
czasie obrotu cznika przez zmienny opr na stykach strun lizgowych,
obracajcych si po piercieniach lizgowych. W tych warunkach sygna byby
rwny sygnaowi mierzonemu, a przy zastosowaniu penego mostka napicie
zbierane strunami nie wpywa na rwnowag i czuo mostka. Potrzebujemy
okreli sta pomiaru uwzgldniajc ustawienia mostka tensometrycznego,
sta uwzgldniajc rzeczywisty wspczynnik czuoci odksztaceniowej drutu
tensometrycznego, sta pomiaru uwzgldniajc odksztacenia poprzeczne do
kierunku dziaania momentu. Naley zna parametry mechaniczne konstrukcji
czujnika oraz parametry elektryczne aparatury pomiarowej.

3. Charakterystyka procesu walcowania.

Przy walcowaniu na gorco niekorzystna struktura metalu odlanego zostaje
zniszczona i zamieniona na struktur o znacznie lepszych wasnociach
plastycznych i wytrzymaociowych.
Do dalszych zalet naley:
1) Znacznie mniejsza ni na zimno granica plastycznoci (dla stali ok.
10krotnie). Odksztacenie metalu nastpuje wic za pomoc znacznie
mniejszych naciskw narzdzia, co powala na zastosowanie znacznie
wikszych odksztace.
2) Mona stosowa znaczne odksztacenia, gdy ze wzrostem temperatury
zwiksza si plastyczno metalu.
3) Wskutek spontanicznej rekrystalizacji metal odksztacony na gorco nie
traci swych wasnoci plastycznych.
4) Koszty wytwarzania wyrobw walcowanych s znacznie mniejsze ni przy
przerbce na zimno.
W czasie walcowania na gorco wystpuj zmiany w strukturze walcowanego
metalu. Obserwuje si wtedy rwnoczesny wpyw przeciwdziaajcych sobie
warunkw:
1. Odksztacenie plastyczne powoduje rozdrobnienie oraz wyduenie ziarn
oraz obrt kierunkw krystalograficznych metalu.
2. Rekrystalizacja wywouje wzrost ziarn.
W walcowniach blach walcowanych na gorco pasmo po ostatnim przepucie
(czsto w zakresie k ) zwijane jest w temperaturze koca walcowania (np.850C) i
stygnie w krgach. Ze wzgldu na du mas krgu czas stygnicia jest dugi, co
powoduje znaczny rozrost ziarna. Grube ziarno jest bardzo niedogodne w dalszej

przerbce blach na zimno. Zastosowanie po ostatnim przepucie chodzenia blach

ma na celu zapewnienie waciwej temp. zwijania krgw.
Dla okrelenia si potrzebnych do odksztacenia metalu przy walcowaniu na
gorco naley zna granic plastycznoci p metalu w temp walcowania i dla
prdkoci odksztacenia wynikej z warunkw walcowania. Ze wzrostem temp
granica plastycznoci zmniejsza si.
W gorcych walcowniach typu cigego czsto czas midzy kolejnymi
odksztaceniami nie wystarcza na cakowit rekrystalizacj metalu. W tych
przypadkach rekrystalizacja nastpuje czciowo, a przerbk tak okrela si
jako mieszan. W skutek niepenej rekrystalizacji i wystpujcego umocnienia
naciski w ksztacie odksztacenia znacznie si zwikszaj.
Stal walcowana na gorco pokryta jest wiksz lub mniejsz warstw zgorzeliny ,
co zblia warunki walcowania do warunkw walcowania ze smarem.
Im nisza jest temperatura walcowania stali w zakresie przerbki plastycznej na
gorco, tym poszerzenie jest wiksze.

4.Zasada pomiarw tensometrycznych.

Tensometria naley do punktowych metod pomiarowych, pozwalajcych na
pomiar odksztace jednostkowych oraz szeregu wielkoci, zwizanych
jednoczenie z odksztaceniem: naprenia, sia, moment, moc.
Czujnik tensometryczny jest zasadnicz czci urzdzenia pomiarowego, a
umieszcza si go tak, aby odksztacenia, ktrym ulega czujnik, byy identyczne z
odksztaceniami badanej powierzchni elementu. Odksztacenia te okrela si przy
pomocy metod mechanicznych, pneumatycznych i elektrycznych. Opieraj si na
pomiarze odksztace sprystych do granicy stosowalnoci prawa Hookea.
Najczciej stosuje si czujniki elektryczne. W pomiarach tensometrycznych
wykorzystuje si ide zmiany wielkoci nieelektrycznej za pomoc wielkoci
elektrycznej, tj. zmiany opornoci drutu tensometrycznego na czujniku
pomiarowych, wywoane przez niewielkie odksztacenia w wle mechaniczny,
procesu, ktre mona zmierzy jako zmienne napicie prdu zasilajcego ten
czujnik, bdce proporcjonalne do zmian si nacisku lub momentu skrcajcego.
Impulsy te po wzmocnieniu do wielkoci zmiennego napicia wyjciowego,
zostaj zarejestrowane jako dane mierzone przez dany czujnik tensometryczny.
Podstawowymi elementami aparatury s:
-ukad mostkowy Wheastonea zasilany prdem staym lub zmiennym,
pozwalajcy na pomiar przyrostu rezystancji czujnikw, poddanych
odksztaceniom statycznym lub dynamicznym
-ukad zasilania
-przyrzdy kontrolno-pomiarowe

-urzdzenia pomocnicze (rejestratory, zcza)

-komputer rejestrujcy