gii thiu v

bnh hc cng trnh

PGs

L KIU

Gn y trong mt s ti liu trong nc nhc n khi nim Bnh

hc Cng trnh vi ngha nh vic thit k v thc hin sa cha mt
s cng trnh h hng .
Chng ti thy khng nn n gin nh th .
Bo co ny chng ti trnh by mt cch ngn gn nhng nt i
cng v Bnh hc Cng trnh xy dng mt quan nim hon chnh
hn v Bnh hc Cng trnh .
Chng th Nht : phn chung
Cng trnh Xy dng l phng tin bo m cho s tn ti ca loi
ngi , l mi trng sng , mi trng lm vic nhm lm cho con ngi
pht sinh, pht trin .
Vic to nn cng trnh xy dng phc tp n mc mt con
ngi kh bao qut c ht mi kin thc v xy dng dn n s
phn cng thnh nhiu lnh vc hp dn i m chng ta thy phn nh
trong s phn cc khoa ngay trng i hc Xy dng chng ta .
Trc thc t phn ha kin thc v cng trnh xy dng dn n
s phin din ha trong cch nhn nhn v mt cng trnh , nht l v
mt cng trnh c nhng hin tng s dng khng bnh thng theo
thit k ( cng trnh b bnh ).
Vic xy dng mt mn tng hp nghin cu mt cch ton din
s pht sinh, pht trin ca cc bnh ca cng trnh , nhm nng cao tui
th cho cng trnh xy dng l iu hp l v cn thit .
Cha nghin cu tng th v cng trnh , v bnh ca cng trnh m
quyt nh ngay cch cha tr khi sa cha cng trnh l cch lm ch
quan . Theo cch , nhiu khi tn km thm ch nguy him hn cho
cng trnh .
Bo co ny h thng ha nhng quan nim v Bnh hc Cng trnh ,
nng thnh l thuyt nhng khi nim ri rc v cha tr cng trnh b
bnh .
Vic lm ny ang tin hnh ,nn y mi trnh by nhng kt
qu ban u, gii thiu nhng nim c bn nht .
Qua trnh by ln ny , ngi trnh by mong mi nhn c s
tham gia cng sc , s tham gia kin ca cc bn quan tm.

I . nh ngha .
Bnh hc Cng trnh l mn nghin cu nhng quy lut hnh
thnh v pht trin ca Cng trnh b bnh trong nhng trng hp bnh l
c th ri rt ra nhng quy lut vn ng ca s h hng cng trnh ,
h hng kt cu qua cc bnh l in hnh v cui cng tm hiu cc quy
lut dn n h hng cng trnh ni chung .
Mt cng trnh chu ti , chu mi yu t thin nhin tc ng
xy ra nhng din bin ni ti th khi cng trnh b h hng trong ni ti
cng trnh cng c nhng din bin , nhng thay i theo nhng quy
lut nht nh . Nhng quy lut ny khng xy ra nhng chuyn bin nh
cng trnh bnh thng , m nh trong sinh l bnh ca ngi , xy ra
nhng din bin ca cng trnh b bnh .
Cng trnh l mt tng th nn khi mt b phn b bnh ( h hng
hoc khng lm vic c nh chc phn nh sn khi thit k ) s tc
ng n cc b phn khc . Trong cng trnh c s sp xp l i tnh
trng chu lc , s phn phi li ni lc tn ti cng trnh ( d nhin
l khng c nh lc bnh thng , khng b bnh ).
Nghin cu Bnh hc Cng trnh l nghin cu tng hp , nghin cu
cc tc ng qua li gia nhng dng h hng v nh hng ln nhau nhm
cha tr ng cn nguyn , ng mc , ngn chn tng th nhng tc
ng lm gim km cht lng cng trnh , nng tui th cng trnh .
C nhiu hnh thi h hng b ngoi th khc nhau v th hin
nhng li tm thy nhng quy lut pht trin v nguyn nhn ging nhau .
Li c nhng dng h hng xt v hnh thi th ging nhau nhng quy lut
pht trin v nguyn nhn th rt khc nhau . Ly th d nh hin tng l
vt nt . Nt c th do nhng nguyn nhn rt khc nhau gy ra nh ln
chnh qu mc , do bin dng nhit , do khng sc chu mt dng tc
ng no , nh un , nh nn lch tm , nh xon , c khi l i do rung
ng , do cc tc ng qu ti ... Hnh thi th hin ch l nhng vt
nt nhng nguyn nhn th li l mt m phc tp .
Nghin cu quy lut tc ng gy h hng ca tng lo i nguyn
nhn , tm cc tc ng chun xc , tm cc quy lut h hng in
hnh , tm ra yu t gy bnh , tm cc quy lut pht sinh bnh , theo
di v tm hiu qu trnh tin trin ca h hng cng trnh th gii php
tr liu cho cng trnh mi mong chun xc . Ly th d mt mi nh b
dt , nguyn nhn l nc t ng trn mi , thy ng nguyn nhn ,vic
cha tr c khi ch cn thng ng thot nc , qut rc mng nc
l ht dt .
Bnh hc Cng trnh mang tnh tng hp , ch hnh thnh khi khoa
hc cng ngh xy dng pht trin n mc cn thit . Phng php
phn tch cho thy nhng thng tin v chiu su ca bnh , ca h hng
th phng php tng hp gip ta khi qut tm nhng quy lut chung .

Sa cha h hng cng trnh i hi ngi k s mt nhn quan

tng hp , phi thy ci c th trong tp th , trong ci tp th bao gm cc
c th . Khng th ch sa cha triu chng m phi sa cha t cn
nguyn , chn ng tin trin ca h hng , theo nhng thng tin tng
hp , chun xc , theo phng php lun bnh hc cng trnh khoa hc .
II. S hnh thnh mn Bnh hc Cng trnh .
Trc y , khi cng trnh h hng c pht hin qua hnh thi
xut hin h hng, thng c sa cha ngay . Thi k , vt liu xy
dng s dng phn ln th s v cng trnh thng thp tng , cng nng
n gin , kt cu n gin .
Vic pht hin v sa cha cng trnh theo hnh thi xut hin h
hng rt nhiu khi khng chnh xc , dn n s sa cha ko di
m khng gim h hng .
Xem xt bnh cho cng trnh cn theo phng php lun bnh hc
cho ngi. l mt phng php tng hp , coi cc b phn cng trnh
c quan h tng h vi nhau .
Chng trnh ca trng Giao thng Cng chnh Quc gia Php
( Ecole Nationale des Travaux publics de l Etat ) c xp vo nm cui
( Chng trnh son tho tm thi vo 31-3-1993 , Document provisoire
tabli au 31 Mars 1993 ) , mn Bnh hc Cng trnh ( Pathologie des
Ouvrages d Art ) .
Chng trnh ny do D. POINEAU chu trch nhim , s gi l 30
gi . Nhm ging dy c B. GODARD , G. HAIUN , J.L. MICHOTEY , Y.
MOUTON , D. POINEAU.
i tng ca mn hc nhm trang b cho nhng ngi qun l cng
trnh kin thc t chc tt vic gim st , bo tr v sa cha cng
trnh . Mi k s phi bit nguyn nhn chnh lm cho cng trnh h
hng , nhng tc ng tiu cc nh hng n tui th ca cng
trnh , ca kt cu .
Nhng ti liu ta hin c theo h Lin x c , nm 1987 trong Gio
trnh K thut thi cng ca trng i hc Xy dng Matxkva ln u tin
c mt chng v sa cha cng trnh .
Sch tham kho nm 1992 , Nguyn vn t sau khi thc tp Php v
vit cun Khoa hc B tng ngy nay cp mt chng : Bnh hc
Cng trnh theo quan im hin i . Tuy c cp mt s kha cnh ca
Bnh hc kt cu b tng thuc phn Bnh hc kt cu tng t nh mt
trong nhng mn nh bnh hc ni khoa , bnh hc lo khoa ... l mt
mng trong ton cc Bnh hc Cng trnh .
Ni dung sch kh tt nhng ton din v ng mc hn chng ta
cn xem xt tng qut hn trn c s phng php lun ca i cng Bnh
hc Cng trnh : Phi xem xt kt cu b bnh khng ch bnh cn
3

m cn cc khi cnh bnh sinh , hn na phi t kt cu trong ton b

cng trnh , trong mi trng t cng trnh , trong mi tng quan gia
bn thn cng trnh vi vic s dng , s chm lo duy tr , bo dng
cng trnh .
Trc y , t sch i hc Xy dng , L vn Kim a ra hai tp H
hng v Sa cha cng trnh , in bn km vo nm 1971 . Sch t ting
vang v hu nh ghp dch t ti liu Nga .
Nh xut bn Xy dng nm 1981 c dch cun Gia c nn v mng
khi sa cha nh , t ting Nga tham kho s dng cho iu kin nc
ta .
Nm 1993 , Nh xut bn Khoa hc v k thut c cun Sa cha
v gia c cng trnh xy dng ca Nguyn xun Bch . Qua thc t nhiu
nm Vin thit k Cng nghip Ha cht , tc gi phi thit k khi
phc nhiu cng trnh h hng , b ph hoi do chin tranh ph hoi , kt
hp tham kho sch Nga , cun sch c ngha thc t cao trong cc bi
ton c th .
Ngoi ra , cn mt s sch l t , ting vang khng ng k .
V ti liu nc ngoi phn ln trnh by cc dng sa cha h hng
mt s dng kt cu , mt s dng bnh c th .
My nm gn y , chng ta tip xc vi nhiu ti liu phng Ty
cng l nhng nm hnh thnh mn Bnh hc Cng trnh . Sch l lun
chung ang cn ri rc v cha nhiu .
Mt cng c quan trng khi kho nghim trong Bnh hc Cng trnh
l nh gi kh nng chu lc ca cng trnh hin hu . Quy phm Hoa k
ACI 318-83 ( Building Code Requirements for Reinforced Concrete - ACI 318-83 ) c phn 6 mang tn : Strength Evaluation of Existing Structures .
Hin nay , vi nhng phng tin kho nghim chnh xc theo phng
php ph hy mu v kh nhiu phng php kho nghim khng ph hy
mu , cho php kho nghim mu kh chnh xc . Nhng kho nghim gip
ta kim tra nhng gi thit c xy dng trn c s hnh thi v triu
chng gp phn ngy cng hon chnh l lun Bnh hc Cng trnh .
Khi nghin cu mt th bnh ca cng trnh , ngi ta cng bt u
t nhng hin tng th hin ra bn ngoi , sau mi tm hiu c ch ho t
ng bn trong . Cho nn khng ly g lm l khi nghin cu hin tng
pht trin ca bnh ch tin hnh sau khi quan st hnh thi bn ngoi .
T nhng quan st bn ngoi ta c nim th s v nhng thay i
chc phn ni ti cng trnh . Nhng nim ny t nhiu mang tnh cht
tnh v hin tng thy c ch l hnh nh ca mt thi im no
trong xut qu trnh bnh l .
Nh qu trnh quan st theo nhiu phng php th nghim khc
nhau nhiu b phn kt cu khc nhau , ngi ta rt ra c nhng quy
4

lut vn ng ca cng trnh b bnh . Thot u l tng bnh , sau

l tng nhm bnh . T thy c qu trnh bnh l chung cho nhiu
bnh khc nhau , c kt thnh mn bnh l kt cu , tin na pht
trin thnh bnh l i cng .
Phn quan trng ca bnh l hc l cc th nghim v kt cu . Bnh
l hc cng trnh ch hnh thnh r nt khi c nhiu phng php thc
nghim khc nhau , nhiu cng c hin i thc nghim chnh xc , cho
nhng kt qu ng tin cy v vi bin dng , v thay i ha tnh , thay
i tnh cht vt l , cc tc nhn sinh hc ...
Tin trnh t nhin ca l lun l t quan st khch quan m xy
dng nn gi thuyt . T nhng thay i hnh thi ca kt cu b bbh
m nu ln quy lut gi nh vic vn ng ca ton cng trnh b
bnh . Bc th ba l phi dng th nghim kim chng nhng gi thit xy
dng nn .
Vic nghin cu Bnh hc Cng trnh , mc du c cht t kinh nghim
nhng cn xy dng mt phng php lun khoa hc ring cho mnh .
Bnh hc cng trnh pht trin c l lun ca mnh phi da chnh
vo mn Th nghim Cng trnh . S pht trin ca mn Th nghim Cng
trnh bo m tin cy cho Bnh hc Cng trnh .
Cc phng th nghim khc nh Phng th nghim Vt liu Xy dng ,
Phng th nghim a k thut ... cng l ch da cho mn Bnh hc Cng
trnh .
III. Vai tr mn Bnh hc Cng trnh trong Xy dng .
Cng nh cc mn k thut c s khc ca ngnh xy dng , mn
Bnh hc Cng trnh cn c coi l mt mn c s , c v tr quan trng
trong khoa hc cng ngh xy dng .
3.1 Bnh hc Cng trnh l Trit hc ca ngnh xy dng :
Vic nghin cu Bnh hc cng trnh khng th da trn nhng
nim ch quan , duy ch m phi da vo nhng kt qu quan trc trn
cng trnh thc tin , da vo hng lot tri thc tng hp t nhiu mn
hc d bo qu trnh pht sinh , pht trin ca bnh , cn nguyn gy
bnh theo nhng lun c khoa hc .
D mun hay khng , phng php t tng ca bnh hc cng trnh
phi l phng php duy vt . Mi suy on , lun on u phi da vo
kt qu quan trc thc t , kho nghim thc t , xem xt s vt trong
mi trng c th . T quan trc trn cng trnh thc tin , phi thi lo i
nhng yu t xa l vi thc tin hoc thn b do ch sinh ra c nhng
kt lun ng n v cc hnh thi thc cht .
Vic xem xt nguyn nhn gy bnh , c ch bnh sinh phi theo
phng php bin chng . Nguyn nhn v kt qu l hai ph m tr ring bit
nhng c nh hng tng h , gn cht vi nhau qua mi quan h bin
5

chng . Nguyn nhn v kt qu l mt th thng nht , nhn no , qu y

.
Qu trnh pht trin bnh l qu trnh bin chng . S pht trin tim
tin n mt mc no s sinh thay i v cht . Tuy th , khi c
tc ng t bin s gy nhng thay i v cht trong hnh thi cng
trnh .
3.2 Bnh hc cng trnh l phng php c s cho s lun nh cht lng
cng trnh :
3.3
Qua nghin cu v bnh cn , ngun gc gy bnh cho cng trnh ,
nghin cu qu trnh bnh sinh thy s tin trin ca bnh khi khng
c s thay i mi trng tch cc hn cho vic hn ch pht trin bnh , s
nh gi mc cn li ca s lm vic ca cng trnh , ta c nhng nim
r rng v cht lng cng trnh . Qua nghin cu Bnh hc Cng trnh ,
ta ch ng c cc gii php cng ngh nhm nng cao cht lng , h n
ch cc bnh tin thin , l loi bnh c mm mng gy bnh ngay t
khi bt u xy dng cng trnh .
Hn ch ngay t khi bt tay xy dng cng trnh l mt yu cu cn
t c trong qu trnh nghin cu bnh hc cng trnh . l cch
nng cao cht lng cng trnh trong iu kin u t ng mc . Qua
kin thc ca mn Bnh hc Cng trnh , ta s c th thu c mt cht
lng cng trnh cao nht .
3.3 Bnh hc cng trnh l mn c s cho ngnh xy dng hin i :
Cn xy dng mt quan im coi cng trnh l mt tng th c
tp hp gn b nhiu b phn , nhiu kt cu .Mt kt cu h hng ,
khng lm vic ng chc nng s c nh hng n ton cng trnh .
iu ny i hi phi c nhng kin thc ti thiu v cng trnh ang s
dng khai thc cng trnh hp l nht , c ch duy tu , bo dng
theo mt quy trnh hp l nhm ko di tui th cng trnh .
Cc phng php bin chng c s dng khi nghin cu Bnh hc
Cng trnh nh suy din , quy np gip ta nhng c s trong phng php
nghin cu Bnh hc Cng trnh .
Cn phn bit gia hin tng v bn cht trong nghin cu Bnh hc
Cng trnh . Khi xc nh mt h hng no ch l cc b v triu
chng th yn tm suy ngh v tm cch cha tr . Ci chnh l tm
cch ngn nga pht trin bnh ng thi vi cha tr cho lnh bnh .
3.4 Bnh hc Cng trnh l mn l lun ch khng n thun tr liu triu
chng .
Vic nghin cu Bnh hc Cng trnh yu cu t cc kt cu ca
cng trnh trong h thng cc kt cu . Khi nghin cu bnh l tng kt
cu cng i hi vic nghin cu h thng . L thuyt cc h thng lun
soi sng cho cho nhng phng php trong bnh hc cng trnh . S phn
6

loi , phn dng bnh l,t ng v tr theo hnh thi trong ton b h
thng chc nng ca kt cu gip ta cch nhn khch quan v bnh ca
kt cu gip ta cch nhn khch quan v bnh ca kt cu v nhn nh
chung v tng th cng trnh .
T bnh hc ca kt cu n nhn nh chung cho ton cng
trnh ,t tng th cng trnh m nh gi bnh cho kt cu . S xm
nhp ca l thuyt cc h thng nng tm l lun ca Bnh hc Cng trnh
.
Sau khi quan trc kt cu v cng trnh c th , bnh hc cng trnh
phi d bo tnh hnh tin trin bnh v tm bnh cn . Mun vy phi
nm vng cc chuyn mn khc , vn dng tng hp mc d bo
cng st vi thc tin cng tt . S st vi thc tin c kim tra lc u
bng cc th nghim kim tra v sau y l qu trnh thc t din bin
kim nghim . Mi tri thc v khoa hc d bo c s dng trn c s cn
nhc theo tnh hnh thc tin . D bo theo phng php chuyn gia ,
theo phng php kt qu quan trc , theo phng php thng k
v nhng cng c ton hc. Bt k phng php no v d bo v h
hng , v bnh l ca cng trnh , tiu chun nh gi cao nht l thc
tin .
Vic s dng nhng cng c th nghim mi theo phng php ph
hy mu hoc khng ph hy mu i hi mt kin thc hin i . S cp
nht kin thc hin i nng tm Bnh hc Cng trnh thnh mt khoa hc
l lun ch khng n thun l mt khoa hc thc nghim nht thi , ngn
hn .
3.5 Bnh hc Cng trnh soi sng cho cng tc d bo , d phng v iu
tr .
Nghin cu triu chng bnh , bnh l , tm bnh cn , d bo bnh
sinh , ngoi mc ch cha tr , sa cha cng trnh cn d bo , d
phng nhng tai bin , nhng vic s n khi cha kp sa cha . C
mt s cng trnh xut hin vt nt . Khi nghin cu bnh sinh thy
khng ng nguy him , bnh cn c th khng nh gin n . Nh th
vic nghin cu Bnh hc gip ta khng nh bnh l , d bo v ho ch
nh k hoch sa cha kp thi , tha ng v ng lc .
Nh c nghin cu Bnh hc Cng trnh m vic sa cha ng
bnh , cn sa cha mc no th sa cha mc y . Lm nh th , va
p ng tnh kinh t , va c hiu qu thit thc . Vic iu tr m t
tng bnh cn , nm vng bnh sinh , khi iu tr xong , hon ton yn
tm v tin tng .
IV. Phng php trong Bnh hc Cng trnh .
Phng php l iu rt quan trng . Claude Bernard ni :" Ch c
phng php tt mi cho php chng ta pht trin v s dng tt hn
nhng kh nng thin nhin m tri ph cho chng ta , cn nh phng
php xu th c th ngn khng cho chng ta thu c ci li m chng ta
7

mong mun . c pht minh rt qu trong khoa hc c th b gim hay t

lit bi mt phng php xu tri li phng php tt lm tng hay pht
trin n ln ".
Theo t in th phng php l cch l lun , tin hnh x tr
t n mc ch , n mt s hiu bit hay chng minh mt s tht .
Trong bnh hc Cng trnh cng nh mt dng khoa hc thc nghim
khc c mc ch l tm hiu quy lut ho t ng ca bnh , ca cc qu
trnh bnh l ca kt cu khi nhim bnh , khi khng hon thnh chc nng
ca kt cu .
C th hiu phng php nh cch x tr nn mt cch n gin coi
phng php l k thut gii quyt mt vn . T , khi hnh
thnh mt khoa hc mi th cng hnh thnh mt phng php ring
ca n . Nhng thc t th khng mt khoa hc no l i c ring mt
phng php ca mnh . Khoa hc no mi hnh thnh cng l k tha
ca mt hoc mt s khoa hc trc n . , ng thi n cng c mi
quan h hu c n cc phng php ca nhng khoa hc lin quan .
iu phn nh tnh linh ng ca phng php lun khoa hc .
Cho nn , phng php lun Bnh hc Cng trnh , mt khi chp
nhn quan im Cng trnh l mt tng th nh c th th phng php
lun ca n s c rt nhiu im ging nh phng php ca sinh l bnh
hc ca ngi .
Nhn thc ng n tnh linh ng ca phng php do tnh k
tha v tnh tip cn , ngi nghin cu khng b g b trong mt dng
phng php no cng nhc . Khi cn thit c th s dng mt phng
php thch ng nhm t c mc tiu ca mnh .
Chng ta c th hiu phng php nh l cch l lun , cch hnh
ng t s hiu bit hay chng minh mt s tht th chnh
l phng php thc nghim khoa hc .
Nh th , phng php thc nghim khoa hc xut pht t quan st
khch quan st khch quan cc hin tng cn thit ri trn quan im
duy vt m xy dng nhng gi thit thch hp , ng n . Sau dng
th nghim kim chng tin cy ca gi thit vi thc t . Khi c sai
lch phi un nn gi thit ri li tip tc kim tra cho n khi hi t gia
gi thit v thc t .
Vic quan st trc ht bng ng quan ca ngi k s . Khi thy
cn thit v c th , dng nhng cng c th nghim cho nhng quan st
m ng quan b hn ch hoc khng mc chnh xc cn thit .
Ngi quan st phi rn luyn bo m tnh t m , tnh chnh xc
v tnh trung thc .

Tnh t m gip ngi quan st thy hin tng mt cch c th , r

rng , i vo tng chi tit c th thy c . Tc phong qua loa . i khi
lm mt i nhng d liu mt cch ch quan .
chnh xc ngy mt nng cao nh cc cng c ton hc , thit
b quang hc , thit b quan trc khc . Nhng thit b in t gip
nhiu cho vic phn tch v s l s liu . Mi kt qu quan trc v thu c
qua s l cn i chiu vi chun mc . My mc thit b tinh vi cho
nhng kt qu chnh xc cao .
Tnh trung thc l i hi cao nht i vi ngi lm cng tc khoa
hc . Mt hin tng. c th nhn theo gc ny hay gc khc . S
bo m tnh khch quan v trung thc gip ta la chn ra gc ti u ,
xt theo ngha khoa hc .
Lm khoa hc khng c ph thuc vo nhng nh kin c sn
hoc hin hnh . Trong khoa hc cng khng c chu nh hng ca mt
tn gio hoc lung chnh tr no chi phi .
Khng c nh kin l ngi lm thc nghim phi lun lun nghi
ng . Ci nghi ng ca nh khoa hc . iu cn nghi ng trc tin l nghi
ng chnh bn thn mnh . Ci nghi ng khoa hc nhm trnh nhng ch
quan do nh kin , cho mnh c t do phn on nhng hin
tng s xy ra trong thc nghim .
:

C th tm tt phng php lun trong bnh hc cng trnh nh sau

@ Thu thp d liu .

Bng mt thng , bng dng c quan trc .
@ Gi thit v bnh cn , bnh sinh
Thc cht l xy dng m hnh tnh trng h hng vi nhng
nguyn nhn v tin trin ca h hng .
@ Kim tra .
y l nhng cng vic thit yu trong Bnh hc Cng trnh .
Kim tra c th bng l thuyt , thng thng bng th nghim . Qua kim
tra m khng nh gi thit .
@ D bo gii php s l .
Trong quy trnh 4 giai on c hai giai on thit k v hai giai on
thc nghim . Giai on 1 v 3 l thc nghim . Giai on 2 v 4 l thit k .
xen .

Thc t th s phn chia khng qu rnh r nh th , c th an

Thc nghim ly d liu xy dng gi thit ( thit k ) . Nhng

thc nghim cng kim tra thit k . Khi qua thc nghim thy thit
k cha st vi thc t , li phi iu chnh thit k thc nghim li .
Ch coi l hon tt khi thy gi thit v kim nghim trng hp , kt
qu hai bn hi t .
Chng th Hai : Cc khi nim c bn
9

Nhng khi nim ny l nhng vn ln ca cc cng trnh khi

qut ha cc mi quan h gia nhng hin tng bnh l , nhng quy lut
c c kt t thp ti cao . l s u tranh gia cc quan im duy
vt , duy tm trong cch nhn nhn v bnh ca cng trnh .
Nhng khi nim ny l : bnh , bnh cn ( hay bnh nguyn ) , c ch
sinh bnh ( bnh sinh ) , qu trnh cha tr lnh bnh , qu trnh xp
cng trnh .
I. Khi nim v bnh .
By gi khng cn ph bin nhng quan nim th s v thn b v
bnh ca cng trnh nh thi xa l cng trnh b bnh do nhng lc lng
thn b gy ra th d nh do m m t khng ng hng , do trong m
c d vt xm phm , do thn linh hay ma qu khng ng ...
By gi quan nim cng trnh b bnh l cng trnh c mt hay
mt s b phn h hng , khng p ng chc nng s dng ra
khi thit k .
Bnh tin thin l bnh pht sinh t khi thit k cng trnh . V
l do ny hay l do khc m bn thit k khng p ng phng chm s
dng cng trnh . C th do tnh ton kt cu m gy ra khuyt tt ,
cng trnh khng kh nng chu ti ni chung hoc mt d ng ti thc
t c tc ng ln cng trnh . iu c th l s tnh ton sai ho
c quan nim v ti trng cha ton din . Cng c th do cu t o cha t
yu cu ca s chu lc thc t . C th do la chn vt liu s dng
khng chnh xc .
Ngoi chc nng chu ti , nhng chc nng khc nh ngn cch ,
gii php kin trc khng tha ng cng l mm bnh cha ngay trong
cng trnh . Ch cn qua thi gian ngn s dng , cng trnh bc l
ngay h hng . Nh c nhim v ngn nng nng chng hn . Nu cu to sai
phn gii php chng nng th y cng l cng trnh b bnh .
Bnh tin thin c th do vt liu xy dng cha t cc ch tiu s
dng , thm ch c th do kho st a cht s si dn n gii php nn
mng khng tt , ngay khi lm xong nh c mm mng bnh cho cng
trnh .
Nhng iu cn ch trong mt khi nim v bnh cng trnh :
Khi cng trnh b bnh , trong ni t i cng trnh hnh thnh mt
cn bng mi .
Sau khi cng trnh a vo s dng hoc mi khi thay i tr ng thi ni
lc th trong cng trnh c s phn phi li ni lc bo m s chu
lc .
y l quan im rt ng lu tm trong vic theo di mt cng
trnh b bnh . y l quan im hin i trong bnh hc cng trnh . Quan
10

im ny xut pht t vic coi cng trnh l mt tng th v t cng

trnh trong mi trng cha ng cng trnh, t kt cu trong ton
cng trnh .
Khi thit k , ta kim tra bn cho tng kt cu . Khi kim tra
n nh , chng ta t kt cu trong h . Khi cng trnh hon thnh tt c
cc b phn , tt c cc kt cu th mi b phn , mi kt cu to thnh
mt tng th , th khi mt kt cu h hng , ty theo mi lin h gn
hay xa m c tc ng tng h , c mi cng ng thch hp . S phn
phi li ni lc to ra s cn bng mi l mt thc tin m mn bnh
hc cng trnh , nh phng php lun tng hp pht hin ra v c
thc t kim chng , chng minh l ng n .
Thng thng s phn phi li ni lc , trong mt giai on no ,
giw cho cng trnh c bn vng . Ngc li , c s phn phi li ni lc
th cng trnh s c nguy c gim bn vng khi khng c nhng tc
ng can thip ca con ngi .
Bnh lm cho kt cu hoc cng trnh gim kh nng lm vic .
Mc ch ca cng trnh l phc v cho con ngi theo ngha
l phng tin cho cuc sng . Nh l phng tin ti sn xut sc lao
ng ca con ngi . Nh my l phng tin sn xut cng nghip .
Nh cng cng l phng tin thi u th thao , biu din ngh
thut ... Mt cng trnh b bnh s gim kh nng phc v : c th
l khng kh nng chu ht mc ti , hoc nh thm , dt khng p
ng ht nhim v bao che , c th li n gin nh v knh , khng bo
m chng gi chng bi chng nhit do bc x trc tip ...
II. Khi nim v bnh cn .
Bnh cn chuyn nghin cu nguyn nhn gy bnh .
Bnh cn cn c ti liu gi l bnh nguyn . ( Anh : Etiology , Cause
of disease ; Php : Etiologie ) .
Bnh cn c ngha quan trng v mt l lun cng nh thc tin .
Nghin cu bnh cn phn nh quan im duy vt hay duy tm . V thc
tin khi c quan im ng n v yu t gy bnh lm cho cng tc d
bo pht trin bnh cng nh cha tr bnh mi c kt qu . Khi r bnh
cn , vic sa cha t nhng hiu qu ng khch l . Th d nh vic mi
dt . Sau khi tm thy ng bnh cn l do nc ng trn mi th vic
sa cha c khi ch n gin l qut rc ng lp ng thot nc
m thi .
2.1 Mt s quan nim sai v bnh cn :
sau :

Trong thc t , xut hin nhng nhn thc sai lm v bnh cn nh

* Thuyt nguyn nhn n thun
* Thuyt iu kin
11

* Thuyt tin thin n thun .

2.1.1 Thuyt nguyn nhn n thun
Thuyt ny cho rng bnh sinh ra do mt nguyn nhn quyt
nh m ch mt nguyn nhn thi cng gy bnh .
Mt thi , khi ni n cng trnh h hng , ngi ta thng ngh
ngay n ln . Trong iu kin a cht cng trnh ti nhng khu vc xy
dng tp trung ca ta , ni chung sc chu ti ca nn l yu . Nhng
hiu bit v nn v mng ca nhng ngi thit k cn h n ch . nh
rng phn nhiu bnh tt ca cng trnh u xut pht t nn v mng .
Nhng khng phi mi bnh u do ln v ch do ln .
Nguyn nhn gy bnh rt khc nhau . C th mt bnh do nhiu
nguyn nhn . Li cng c th mt nguyn nhn gy ra nhiu bnh .
Li xt v s tc ng . C th c nguyn nhn ny tc ng
trc , nguyn nhn kia tc ng sau . C th xy ra s tc ng ng
thi .
V mt mc , c th nguyn nhn ny th tc ng yu ,
nguyn nhn kia tc ng mnh . Li cng khng loi tr nhiu nguyn
nhn ng thi tc ng vi mc xp x nhau .
Thuyt nguyn nhn n thun khng k n nhng iu kin
khc thun li cho bnh pht sinh , khng xt n c ch ca cng trnh
chng li nhng yu t gy bnh , ph nhn nhng nh hng khc quan
trng trong bnh cn .
Mt khi nim sai v bnh cn a n nhng lch lc trong sa
cha cng nh phng n ngn nga s pht trin ca bnh . Chng
tch cc vi nguyn nhn gy bnh l mt kha cnh quan trng khi sa
cha cng trnh . Ci to hon cnh yu t gy bnh khng m rng
c tc ng cng l mt mt khc ca sa cha cng trnh .
Nu ch bit mt nguyn nhn gy bnh v ch cha tr mt
nguyn nhn y thi , c kh nng phin din . Lm nh th , ta tch
cng trnh khi mi trng ca n .
Cng trnh v mi trng c cng trnh phi c xem l mt th
thng nht .
Ly mt th d hp v ln v nt . Gi th c cng trnh t ln gy
ra nt . Tr ln cho khi nt tip . C th gia cng cho ngi nh tnh
trng chu lc tr li nh khi cha b ln nt v chc chn rng do ln , nt
kh nng lm vic b gim yu . Nu ch tr liu triu chng , ch tm
cch bt nt m khng ngn ln tip th bit bao gi mi ngn c nt .
2.1.2 Thuyt iu kin gy bnh .
12

Ngc vi thuyt nguyn nhn n thun , thuyt iu kin gy

bnh cho rng bnh pht sinh do tc ng ca rt nhiu iu kin , k c
nguyn nhn , khng c ci no l chnh , khng c ci no l ph .
Thuyt ny khng ng ch ng thi a ra rt nhiu yu t
bnh cn , khng phn bit nguyn nhn no l chnh , nguyn nhn no
ch l tc ng ph thm. Nguyn nhn v iu kin , khng phn bit
vai tr ca tng loi . iu ny thng lm cho ngi k s hoang mang ,
khng nh c gii php tr liu chnh xc .
2.1.3 Thuyt kt cu :
Tri vi hai nguyn nhn trn , thuyt ny cho nguyn nhn gy
bnh l bn thn kt cu . D nhin bn thn kt cu c nh hng
quyt nh n tui th v s bn vng ca cng trnh . Nhng nu
nhn mnh qu mc n kt cu l qun mt cc nh hng ca mi
trng , ca qu trnh s dng , qu trnh nh hng ngo i lai vo kt
cu cng trnh .
Ly mt th d l mi kho clanhke nh my xi mng Hi phng .
Mt l do quan trng c s c l s tch ng bi xi mng trn mi
qu dy ( 1994 ).
2.2 Quan nim khoa hc v bnh cn :
Vic nghin cu bnh cn phi theo quan im bin chng . Phi phn
tch thy mi quan h ng n gia nguyn nhn v iu kin gy
bnh , p dng quy lut nhn qu vo qu trnh pht sinh , pht trin ca
bnh .
2 . 2. 1 Mi quan h gia nguyn nhn v iu kin gy bnh :
Mi quan h ny ht sc quan trng , mun nh r bnh , phi xc
nh cho tng bnh .
2.2.1.1 Nguyn nhn quyt nh v iu kin pht huy tc ng ca
nguyn nhn .
Nguyn nhn gy bnh l yu t c hi s quyt nh bnh pht
sinh v cc c im ca bnh . Th d nh lp bo v ct thp trong kt
cu b tng ct thp qu mng l nguyn nhn g ct thp . Nguyn
nhn ny ch pht huy tc ng khi c mi trng c th thch hp . Mi
trng m ven bin c hi mui trong khng kh th s g din ra nhanh
chng . Mi trng thng xuyn kh ro , khng kh khng ln hi mui ,
khng cha cc tc nhn n mn th phi rt lu , c khi hng chc nm
mi thy du hiu ct thp b g .
Trong th d ny th cng gy bnh cng l mt iu kin . Gi
d vng ven bin , quy nh l lp bo v ct thp ca b tng l 50
mm . Nu lm mi t 40 mm , c khi 20 mm hoc t hn . Nguy c thp
g s ln nht vi trng hp lp bo v mng hn 10 mm , ri n lo i 20
mm ...
13

Nguyn nhn v nhng iu kin nht nh

c gi chung l nhng yu t bnh cn .

gy nn mt bnh

2.2.1.2 Trong nhng hon cnh nht nh , nguyn nhn c th thnh

iu kin .
Trong mt hon cnh no , mt yu t c th l nguyn nhn
nhng sang hon cnh khc , n c th bin thnh iu kin . Th d
chc c ca b tng km l nguyn nhn nc thm vo cng trnh .
Mun b thm phi c nguyn nhn l c lp btng ngn nc km chc
c . Nhng nu cng trnh ni kh ro th du b tng c xp cng
khng c thm . Phi c nc mun vo cng trnh . iu kin nc vo
c cng trnh l c lp ngn nc b tng km chc c . Nguyn
nhn trong trng hp ny bin thnh iu kin .
2.2.2 Quy lut nhn qu trong bnh cn .
y l mt quan im ng n trong quyt nh lun trong
nghin cu bnh hc cng trnh .
2.2.2.1 Mi bnh l hu qu ca nguyn nhn nht nh v nguyn nhn
c trc hu qu .
Bt k bnh no cng c nguyn nhn . Tuy c th c mt s bnh
cha tm ra nguyn nhn nhng phi tin theo quyt nh lun ny . C
th c nhng nguyn nhn tng n kh tm hoc do b hn ch v phng
tin kho nghim , cn c kh nng trnh nghin cu hn ch . Khi suy
ngh nh th s tng quyt tm nghin cu bnh cn , trnh sai st
trong phng php lun l sa vo duy tm lun .
2.2.2.2 C nguyn nhn nhng khng nht thit pht sinh bnh nu
khng c iu kin .
C th c kt cu b bnh nhng s phn phi l i ni lc m b
phn khc chng m bnh khng pht sinh . Trng hp ny khng
phi l him thy . Dng quan im xem kt cu trong tng th cng
trnh chng ta thy d hiu , v cng v th mi khu trong qu trnh xy
dng cn c nghim chnh thi cng bo m cht lng nh nhau th
cng trnh mi c s bn vng chung . Nu mt b phn no
cht lng km th bnh thng cha c chuyn nhng nu c s phn
phi li ni lc bit u ti chng l ni u tin pht sinh h hng .
2.2.2.3 Cng nguyn nhn , nhng c th c nhng hu qu bnh khc
nhau ty v tr cng trnh , ty mi trng t cng trnh .
Kt cu thp c sn chng g km l nguyn nhn gy g cho
kt cu . Nhng cn ct g nhanh hn , nng hn ch khc v t i
m cao hn cc ch khc , iu kin thng gi cng km hn
ch khc .
14

Cng nguyn nhn gy bnh cho cng trnh l ln qu mc cho php

. Nhng mi vng mi trng c iu kin a cht khc nhau cho kt
qu bnh sinh khc nhau. C th triu chng nh nhau, th hin bnh l
tng t nhau nhng khng phi mi mc bnh ging nhau .
2.2.2.4 Mt triu chng bnh c th c nhiu nguyn nhn khc nhau tc
ng .
Triu chng bnh l trn cng trnh l nt . M nt th c n hng
chc nguyn nhn . Mi nguyn nhn cho loi vt nt c c th ring .
Nt ct t tit din c th do thiu thp ch chu ko . Nt xin gn
u dm c th do thiu ct ai hoc ct xin . Vt nt d ng chn chim
thng do ng sut nhit . Vt nt vng nn c dng nh g cao ni
ng nt . Nt do ko , vt nt c chiu hng hai na hai bn xa
nhau ra . Thm ch ch mt dng hnh thi vt nt cng c th do n
chc nguyn nhn .
Ngi k s sa cha khi nhn vo kt cu c nh thy hin sng r
s ni lc . Nh vy mt yu t bnh cn phi c quan nim rt
khoa hc . Nhn tng hp nhng am tng chi tit . Khng c ch quan
phin din cng nh nh kin khi chn on nguyn nhn bnh .
2.3 Xp loi yu t bnh cn :
Nhng yu t bnh cn trong c nguyn nhn gy bnh ln iu
kin gy bnh th v cng nhiu . Tuy th c th phn loi thnh yu t
bn trong v yu t bn ngoi .
2.3.1 Yu t bnh cn bn ngoi :
Cc yu t mi trng bn ngoi cng trnh , khi tc ng qu
mc d kin cho kt cu hoc cho cng trnh u c th gy bnh cho
cng trnh .
2.3.1.1 Yu t c hc :
Loi yu t ny l loi ch yu gy bnh cho cng trnh . Nn mng
c bin dng ln qu mc quy nh l mt dng bnh kh ph bin . Tnh
trng lp t chu ti di y mng c nhng bin i nh rt rng
cng hay xy ra .Thm ti ln lp t nn do cng trnh ln cn gy ln
nh hng hoc khi xy dng cng trnh bn cnh c c ly khng tha
ng , gii php thi cng ty tin dn n st ln cng trnh c .
Mc nc ngm ln xung nht l do h mc nc ngm hoc khai thc
nc ngm mnh cng l nguyn nhn gy st ln .
ng cc cho cng trnh xy dng trong th c c ly kh gn
nhng cng trnh c cng gy nguy him cho cng trnh ny .
S b tr s kt cu khng ph hp vi cng trnh cng l nhng
tc nhn c hc gy bnh cho cng trnh . S t ti khc vi gi thit
khi tnh ton kt cu cng gy nhng ni lc lm h hng cng trnh .
15

Ni chung th nguyn nhn bnh cho cng trnh do nhng yu t

c hc l kh ph bin v l ch yu trong cc nguyn nhn .
2.3.1.2 Yu t vt l :
Yu t vt l gy bnh cho cng trnh cng kh nhiu . Di y
l nhng yu t chnh :
(i) Nhit :
S thay i nhit vi bin ln l ngun pht sinh s co dn
ca kt cu . B tr khe nhit khng hp l to ra nhng vt nt do kt
cu dn n v co ngt .
Nhit qu cao lm cho vt liu cu thnh b phn cng trnh b
lo ha nhanh , cc b phn cng trnh thng xuyn tip xc vi nhit
thng mau mn , d thay i tnh cht .
(ii) Cc loi tia nh bc x , hng ngo i , t ngo i ...
Nu quan st nhng cnh ca phi ma nng vi cnh ca d trong
bng rm th cnh ca ni ma nng mau hng hn . Mi nha phi
vi v nng l gin , mn , trong khi nu trong nh th thi gian dng
c ko di hn nhiu .
Khi bo dng b tng cn che nh nng trc tip chnh ngn
nga nhng tc ng ca cc tia , m thc ra cha c nhng nghin cu
tht hon chnh v nhng tc ng ny .
(iii) S thay i p sut t ngt :
S thay i p sut t ngt d lm cho kt cu b nhng vt
nt c dng chu xung mnh .
2.3.1.3

Yu t ha hc :

Cc yu t ha hc gy tc hi cho cng trnh kh ph bin .

Nhng cng trnh sn xut thi cc cht axit nh nh my accuy th
dung dch axit thi tc ng ln cng trnh lm h hng cc b phn
kt cu . Hi cha ha cht nh khng kh ven bin , khng kh vng
b nhim cng c tc ng n cng trnh .
Khng kh mi trng gn nh my ha cht cng lm cho kt cu
b nh hng .
.

Mi trng bin phi c gii php chng n mn c bit cho kt cu

S s dng ph gia ha i hi phi nghin cu thn trng . Trong

cc tiu chun thng ht sc lu tm n s s dng cc ha cht sinh
clo , sunphat ...
16

2.3.1.4 Cc yu t sinh hc :
Nhiu khi chng ta khng ng ru bm mt ngoi cng trnh hay to
sinh si trong khe k nt ca kt cu li gy tc hi cho cng trnh . Cc vi
khun , r ru , to qu trnh ht nc nh ra cc axit lm cho hng vt liu
xy dng , n mn kt cu . n gin ch l ru to gi nc trn mt kt
cu cng thc y s g nhanh cho kt cu .
2.3.1.5 Cc yu t s dng :
Qu trnh s dng cng trnh , s duy tu , bo dng nh k
khng thc hin cng trnh c nguy c h hng nng mi ngh n
sa cha l mt nguyn nhn lm ngn tui th cng trnh .
Vic s dng ty tin , s c o v ti v , va p mnh thng
xuyn l nguyn nhn gy nhiu th bnh cho cng trnh .
2.3.2 Cc yu t bnh cn bn trong :
Cc yu t cha ng trong ni ti cng trnh cng c th
l nguyn nhn v iu kin gy bnh . Ta nu nhng yu t bn trong
ch yu :
2.3.2.1 Yu t s dng vt liu :
Vic s dng vt liu ng quy chun l yu t quan trng nhm bo
m tui th cng trnh . S dng vt liu khng ng quy chun dn
n tnh trng cng trnh h hng trc tui th quy nh . Nhng ni
s dng vt liu khng t quy chun l mm mng bnh .
Trong b tng th ct liu , xi mng v nc l vt liu thnh phn ch
yu . C ba loi vt liu ny phi m bo cht lng ng b . Xi mng
khng bo m tnh c l ha dn n cht lng km . S dng xi mng
km phm cht l nguy c hng u n n bnh ho n cho cng trnh .
Ct liu th l si , si dm , dm , nu khng bo m cht lng lm
sao m to c b xng cng cho kt cu . Ct liu th ph thuc thnh
phn thch hc , to , kch thc ht , s lng cc ht khng t tiu chun
, nhm b mt , sch ca ht , s pha ln cht c hi ... Chng ta
mong mun cng b tng s dng nhng nm ti ph bin s l C
30 , C40 , C50 . Mun vy , cht lng vt liu , nht l cht lng ct liu
phi c nghin cu v trin khai khai thc c h thng .
Cn nhanh chng c chin lc cho ct liu ca b tng mi mong
pht trin tt c cng ngh b tng trong nhng nm ti . Th d nh
khng nh ct liu chin lc bn cnh dm t nhin l si xp
cramic chng hn .
Ly th d khc v gch . Quy nh t khng c ln cc ht
vi . t nung gch ln vi , khi nung chn , nhng vin gch ln ht vi
s bin thnh gch ln vi sng . Khi gp m hay gp nc cc ht vi ht
17

nc bin thnh vi , v nh th b trng n th tch lm cho gch b

n vi , nhiu vin gch b nt v.
Vt liu xu , khng t cc tiu chun l mm mng bnh bn trong
kt cu, bn trong cng trnh .
2.3.2.2 Yu t kt cu , cu to cng trnh :
Yu t kt cu v cu to cng trnh cha ng s tng hp c vt
liu xy dng v trnh thit k .
C vt liu tt m thit k khng tt th cng kh c ngi nh bn
vng . mt sai st no trong qu trnh tnh ton kt cu l nui mt
mm bnh trong cng trnh . Trong tnh ton cng trnh th gii php s
kt cu l yu t quan trng . Cu to kt cu cng l mt yu t
bn trong cng trnh quan trng . Cu to sai cng l ni ngun gc bnh
cng trnh .
III . Khi nim v bnh sinh :
Bnh sinh l mn nghin cu v c ch pht sinh , pht trin v kt
thc ca bnh .
Khi cng trnh hay kt cu chu cc tc nhn gy bnh th qu
trnh din bin ra sao , c ch ca qu trnh din bin , s tin trin ca
bnh l i tng nghin cu ca bnh sinh .
Bnh cn v bnh sinh l hai lnh vc nghin cu lin quan mt thit
vi nhau . Bit bnh cn th gii php sa cha chnh xc . Bit bnh sinh
c th ngn ch sm c bnh , hn ch c tc hi cng nh tr liu ngay
t khi mc h hng cha ng k l mt gii php tt .
Nghin cu bnh sinh , ra nguyn tc phng bnh , bit cch gn
gi cho cng trnh bn lu , ko di tui th phc v l iu hu ch .
Mt bnh trong din bin y tri qua cc thi k : mc bnh ,
thi k tim pht , thi k ton pht v thi k kt thc .
Trong mi thi k ny c tc ng ca bnh ng thi cng c tc
ng ca s chng li bnh . S chng li bnh chnh l s t sp
xp , iu chnh li ni lc cng ng cc kt cu tham gia chu
lc chung khi mt kt cu no suy gim chu lc .
iu khc gia bnh hc ca ngi vi bnh hc cng trnh ch
ngi l mt sinh vt cn cng trnh khng phi l sinh vt . Sinh vt
thng t iu chnh c th bng s sn sinh ra khng nguyn chng li
kch thch ngoi lai . Cng trnh khng t lm c iu . S phn phi
li ni lc l hin tng b ng theo nhng quy lut c hc , vt l hc do
ngi thit k cu to nn v c th d liu t khi thit k cng trnh .
Nm quy lut bnh sinh gip con ngi can thip kp thi vi cng
trnh b bnh . Khi phc kp thi cng trnh h hng c th t o li s lm
18

vic bnh thng cho cng trnh . Nu khng c s can thip ca con
ngi , cng trnh s xp , xp .
Tm hiu bnh sinh ca tng loi bnh qua tng giai on gip ta ch
ng i ph vi din bin tnh hnh . Tm hiu bnh sinh gip cho s
nh liu k hoch duy tu , sa cha kp thi , d bo kh nng nguy him
cho vic s dng cng trnh .
Bnh nguyn ( bnh cn ) ng vai tr khi pht , sau l qu
trnh bnh sinh . Qu trnh bnh sinh li c th c bnh cn mi . S tng
tc gia bnh cn v bnh sinh l s kt hp cht ch .
Sau y l nhng nt chnh trong qu trnh bnh sinh :
2.3.1 Vai tr yu t bnh cn trong qu trnh bnh sinh :
Yu t bnh cn ng vai tr quan trng trong din bin ca bnh .
Ty theo cng , thi gian tc ng v v tr tc ng m din bin
ca bnh khc nhau .
2.3.1.1 V cng :
Khi bnh cn c cng ln tc ng ln cng trnh lm cng
trnh lm bnh th cp . Mt kt cu chu xung lc va chm mnh , mt
cng trnh b bo cp ln , mt cng trnh chu tc ng ca mi
trng cha kh xm thc nng cao gy nguy him th cp . Phi c
nhng quyt nh tr liu sm , nu khng ni l khn cp .
Khi nhng tc nhn gy hi c cng yu hn , tuy s dn n
nguy him cho cng trnh nhng i thi gian lu hn . C nhng bnh
cn tng nh t tc ng n cng trnh , chng hn nh khi , nhng
nu khi c nng m c tc ng lu di cng lm nguy hi cho
cng trnh .
2.3.1.2 Thi gian tc ng :
C nhng tc ng nht thi khng hoc t nh hng n cng
trnh . Nhng nu tc ng lu di li lm nguy him cho cng trnh .
Nhng ngi nh gn ng c xe c nng i thng xuyn vi mt
ln thng lm nh hng n cng trnh . Nu tn sut t th hu nh
khng nh hng bao nhiu .
Thi gian lm cho thp trong kt cu ng lc trc b chng do .
Thi gian di kt cu trong mi trng n mn lm cho hu qu nghim
trng .
ng cc bng ba cho nhiu cc su s nh hng n cc cng
trnh ln cn trong phm vi bn knh nh hng .
2.3.1.3 V tr tc ng :

19

V tr tc ng ca cc yu t bnh cn rt nh hng n bnh

hc cng trnh . Ct thp b g nhng v tr ni lc nh t nguy h i
hn v tr ni lc ln .
Thng thng bnh cn khc nhau gy ra nhng tc ng ln v tr
khc nhau . V tr tc ng theo bnh cn c nhng quy lut ca n .
Nhng cng c th c nhng yu t bnh cn khng theo quy lut ph
bin , thng v tr xut hin triu chng nhng ni xung yu ca kt
cu hay ch c mm bnh tin thin .
2.3.2 Vai tr ca s chng ca cng trnh v kt cu trong qu trnh
bnh sinh :
Cng trnh v kt cu c ch to ph hp vi mi trng th t b
bnh hn nhng cng trnh khng ph hp vi mi trng . Nhng cng
trnh mi trng c tnh n mn th nhng cng trnh hoc kt cu c
bo v chng n mn thng bn vng hn nhng cng trnh bo v km .
Cn c nhng quy ch s dng cho nhng cng trnh cn c ch
s dng ng lu tm ko di tui th cng trnh .
2.3.2.1 Tui cng trnh hay kt cu :
Cng trnh s dng lu nm , nhng tc ng ca mi trng
v thi gian lm cho n khng th chu ti tt nh cng cng trnh y mi
lm . Qua thi gian , tnh cht c , ha , l ca vt liu t hp nn cng
trnh thng thay i .
Khi nghin cu bnh cn cng nh tm hiu bnh sinh cn ch n
c im ny . Sau mt thi gian s dng , khi cn thit , c s nh
gi li kh nng chu lc ca kt cu hin hu .
2.3.2.2 Loi , dng cng trnh :
Loi , dng cng trnh khc nhau c qu trnh bnh sinh khc nhau .
Cng trnh bng kt cu kim loi c qu trnh bnh sinh khc vi cng
trnh b tng ct thp . Cng trnh bng g c qu trnh bnh sinh
khc vi cng trnh b tng ct thp
Cng trnh dn dng c qu trnh bnh sinh khc cng trnh cng
nghip v mi trng cha dng cng nh kiu dng cng trnh cng
nghip khc cng trnh dn dng .
2.3.2.3 Yu t ngoi mi :
Ngoi mi nh hng kh ln n qu trnh bnh sinh . Cng trnh
ven bin cn tun theo nhng iu kin bo v nghim ngt hn cng trnh
trong t lin . Cng trnh vng hay c bo ln phi c tnh ton c
mc chng tha ng . Nh g ni thng xuyn m t quanh nm
s mau b nm mc cng nh mc mt . Nhiu loi cn trng hoc nm ,
20

khun ch ph hoi g khi m qu gii hn no . Nu g kh th

ngn c tc ng ca nhng s ph hoi ca nhng cn trng ny .
2.3.3 Mi lin quan gia cc b kt cu v cng trnh trong qu trnh
bnh sinh :
Nhiu ngi thiu ch n tng th khi xt kt cu hay cng
trnh h hng vi quan im hng u cha . Lm nh vy c th dn
n sai lm l sa cha trin min, tn km , m khng hiu qu . Kt
cu v cng trnh l mt tng th nh nhng phn trn trnh by .
Tch ri kt cu khi cng trnh s b phin din dn n sai lm trong
cha tr cho cng trnh h hng . Ta ch n cc mi tng quan sau
y :
2.3.3.1 Mi lin quan gia ton cng trnh vi tng kt cu :
Cng trnh c kt cu cu to nn trong mt h thng . Cc kt
cu gn vi nhau theo dng ging buc no to nn cng trnh . H
thng n nh v dng lin h gia cc kt cu hp l . Cng trnh bn
vng th d mt vi kt cu c yu cht t cng khng nh hng l bao .
Nu h kt cu khng hp l , ton cng trnh xc xch th mt s kt
cu c tt c khe cng chng c li lc g .
2.3.3.2 Mi lin quan gia kt cu vi ton cng trnh :
Cng trnh l tp hp cc kt cu . Tng kt cu lin kt vi nhau
thnh cng trnh . Cc kt cu li gn vi nhau theo cc cp quan h nh
gn - xa , trc tip- gin tip , cng - mm , ngm - khp , phngkhng gian .
Mt cng trnh bn vng c to nn t nhng kt cu m bo
cht lng . Kt cu t thnh cha t yu cu to nn h kt cu khng
bn vng .
Kt cu b hng s nh hng n ton b cng trnh . nh
hng nhiu hay t tun theo cc cp quan h m lun nh .
2.3.4

Vng xon bnh l v khu chnh :

Trong tin trin , bnh l thng pht trin qua nhiu giai on gi
l khu . Nhng khu sp xp lin tc theo mt trnh t v lin quan
mt thit vi nhau . Bnh sinh hc nghin cu c ch pht trin ca bnh
cng nh nghin cu nhng quan h tng tc ln nhau gia cc khu
trong qu trnh pht trin . Trong nhiu qu trnh bnh l , nhng khu
xy ra sau c tc ng tr li khu trc lm cho cng trnh nng thm .
Qu trnh kt cu b n mn sau khi c nhng vt nt sinh ra do va ch m mnh c hc th tc ng c hc b nguy him thm do c tc ng
n mn tip theo .
Trong bnh hc ca ngi , coi hin tng ny l vng xon bnh l v
sau mi tc ng lm cho c s hnh thnh iu mi m v lng . Tng
21

qut th c th tc ng sau lm cho bnh nng thm , nhng cng

khng loi tr kh nng iu ny li lm gim nh bnh c .
Nghin cu vng xon bnh l hay l nghin cu tc ng qua l i ca
mt chui ko theo nhau ca Bnh hc Cng trnh nhm khng
nhng phn ng bnh dt dy gy tc ng ko di mt nh hng bnh
cng nh lm cho nhiu nguyn nhn dn dt nhau tc ng dn cng
trnh ti xp , xp .
2.3.4 Qu trnh bnh l Cng trnh :
2.3.4.1 nh ngha :
Vi mt cng trnh b bnh , ta phn bit : phn ng bnh l , qu
trnh bnh l , trng thi bnh l .
Phn ng bnh l l s phn ng li ca vt liu , ca kt cu khi c
tc ng ngoi mun ca thit k vo kt cu cng trnh .
Qu trnh bnh l l phc hp nhiu phn ng bnh l ca cng trnh
chng vi cc tc nhn lm hi cng trnh . iu ny bao hm din bin
ca bnh trong kt cu cng trnh .
Trng thi bnh l l qu trnh chuyn bin chm ca cng trnh b
bnh . Th d s nghing ca thp Piza ko di nhiu nm . Qu trnh y
din ra trong thi gian di . Bnh c th pht trin theo chiu hng xu ,
cng c th bnh dng li mt vi nm . Khi c tc ng gy bnh mt
cng no , hoc tc ng ph thm khc lm cho h hng cng
trnh ton b .
2.3.4.2 Cc thi k ca bnh :
Bnh l mt qu trnh din bin qua cc giai on : mc bnh , thi
k tim pht , thi k ton pht v thi k kt thc .
(i) Thi k mc bnh :
Khi cng trnh chu mt hay nhiu yu t bnh cn tc ng
n mt cng ln m cng trnh khng sc ngn cc nh
hng ca tc ng ny xut hin nhng du hiu bnh .
C lc ngoi tc ng , trong kt cu sinh ni lc ng thi sinh
bin dng . Bin dng vt qu mc no cng trnh bt u c gi
l h hng hay mc bnh . Th d khc nh dng tng b tng lm mng
ngn nc . Khi lng nc thm qua tng ln hn lng nc bc hi
cng trnh b thm .
Khi trng thi bnh quan trc bng ng quan hay cng c ta gi
bnh l r. Cn bnh m ng quan ngi k s cha pht hin c th
bnh th n .
(ii) Thi k tim pht :
22

Thi k cc triu chng bnh xut hin r rt , y . Lc ny cng

trnh chuyn sang thi k mi , c nhng du hiu thch ng vi hon cnh
mi . Th d , trc y kt cu ch chu ti mc tnh ton no .
Nay do b phn khc b gim yu chu lc lm cho kt cu y b thm
tc ng mi gi cho cng trnh th cn bng mi .
Thi gian ca thi k ny ty thuc bnh , ty cng ca bnh th
hin qua triu chng . Khi quan st cng trnh thy c triu chng , tuy
vng nguy him nhng mc cn trong phm vi cho php c th
bnh cng cha phi mc cp bch . C khi th hin qua triu chng thy
cn cha nguy him nhng li c nguy c xp bt k nu c nhng tai
bin ngu nhin c tn sut ln .
Cho nn phi ht sc thn trng v thng minh trong cc quyt
nh khi nh liu gii php . Khng th my mc , nhng cng khng th
qu l .
Theo tnh cht v thi gian din bin ca bnh m ta chia ra ba th :
Th cp tnh : Triu chng r rt . C th lm cho cng trnh hoc kt cu
h hng hoc xp ngay .
Th bn cp tnh : Triu chng tuy r rng nhng yu t nguy him cho
cng trnh cha khn trng nh th cp tnh .
Th mn tnh : Cng trnh b bnh khng gy nguy him cho ngi s
dng nhng gy kh chu . Th d nh vt nt nh , thm dt cht t .
(iv) Thi k kt thc bnh :
Khi cng trnh c cha tr hoc khng c cha tr m s t
cn bng khng gy nhng hu qu qu mc th :
* Cng
* Cng
* Cng
* Cng
* Cng
ton .

trnh khi bnh , khi phc c tnh nng s dng

trnh vn lm vic c nhng khng c nh c
trnh khng khi bnh m li lp li bnh c
trnh h hng kiu mi do cha tr sai bnh cn
trnh xp , do khng c cha tr hoc do cha tr sai hon

Trn y chng ti a ra nhng l lun chung nht , l phn quan

trng nht trong Bnh hc Cng trnh i cng .

La Pathologie d' ouvrages d' art

( Sommaire )
23

Prof.

Le Kieu

Le gestionnaire responsable d' un patrimoine d'ouvrages d'art

doit en organiser la surveillance , l'entretien et la rparation .
L'Ingenieur constructeur d'ouvrages d'art doit connaitre les
causes des pricipaux dsordres et les dispositions constructives qui
influencent la durabilit des structures .
Avec une mthodologie du science pratique et les moyens
d'experience
modernes , l'auteur
expose systematiquement
la
Pathologie en deux parties :
* La Pathologie en gnrale
* La Pathologie des structures .

THAM KHAO

CHINH

1. Robert Morehead
1965

Human Pathology

Washinton,New-York
24

2. J.B. Walter , M.S. Israel General Pathology

J&A Churchill-London
1963
3. V Triu An
1977

i cng Sinh l Bnh hc

NXB Y hc - H ni

4. Theodor A. Burge Concrete Durability

Symposium Hanoi
January
18/1993
5. Vin KHKTXD B XD Thng bo KHKTXD-S c bit H ni 1988
6. Nguyn vn t
1992

Khoa hc B tng ngy nay

7. L vn Kim
HXD

NXB KHKT - H ni

H hng v sa cha cng trnh ,2 tp

8. V.A. Durnatgi
dng -

T sch
1971

Gia c nn v mng khi sa cha nh

1981

NXB Xy

9 . Nguyn xun Bch Sa cha v gia c cng trnh xy dng

KHKT 1993

NXB

10. Hi tho NDT 29-30/8/1991 Thnh ph H ch Minh

11. Tng cc Tiu chun

K thut Kim tra bng Siu m H

1990

ni

12. Nguyn vn t S dng NDT kho st cht lng b tng

trn cng trnh
Trung tm H tr K thut
1990
13. ASME- Section IX. Qualification Standard for Welding and
Brazing Procedures , Welders,Brazers and Welding and Brazing
Operators July 1
, 1992.
14. ASME - Nondestructive Examination - Codes and Standards 1992
15. V vn Tho v cng s
cho KhoaXD)

Bi ging v Th nghim Cng trnh ( dy

The Building Pathology

25

Prof. LE KIEU
The creation of a building has become so complicated that an
individual can not cover all knowledge on construction, leading to the
development of a great number of more and more narrow fields.
Such division of knowledge on construction has caused the
unilateral properly in compliance with its design ( a diseased building).
It is necessary and reasonable to generalize the study on the
symptom and disease of building for extending its durability.
It is subjective to decide the treatment of a diseased building
without conducting the overall survey of the building and its disease. It
will become costly and even risky to the building if done in this manner.
This Theme systematizes the views of the Building Pathology and
integrates various disconnected concepts on the treatment of a
diseased building into a theory./.

26