TRNG I HC CNG NGHIP THC PHM Tp.

HCM
KHOA CNG NGH HA HC




QUY HOCH THC NGHIM

&
TI U HA THC NGHIM
TRONG PHN TCH KIM NGHIM THC PHM
V CNG NGH HA HC

BIN SON : GVC.ThS. TRNG BCH CHIN

Thng 09 - 2013
Tp. H Ch Minh
Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin

MC LC
___________________________

Li ni u.
Chng 1. M U5
1.1.

Khi nim.5

1.2.

Cc phng php quy hoch thc nghim..7

1.3.

Quy hoch thc nghim trong kim nghim thc phm..15

1.4.

Quy hoch thc nghim trong Cng ngh Ha hc.35

Chng 2. M HNH TI U C NG DNG TRONG KIM

NGHIM THC PHM V CNG NGH HA HC.

51

2.1. M hnh quy hoch v ti u mt mc tiu51

2.1.1. Bi ton lin quan.52
2.1.2. M hnh mt mc tiu...65
2.1.3. V d bi ton m hnh mt mc tiu82
2.2. M hnh quy hoch v ti u hai mc tiu97
2.2.1. Khi nim97
2.1.2. M hnh hai mc tiu..98
2.1.3. V d bi ton m hnh hai mc tiu110
2.3. Ti u ha thc nghim trong kim nghim thc phm.131
2.4. Ti u ha thc nghim trong Cng ngh Ha hc.145
Chng 3. THIT K & GII BI TON QUY HOCH TI U HA
THC NGHIM TRONG THC PHM & CNG NGH HA HC169

Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin

3.1. Thit k ti u ha bng phng php n hnh..169

3.2. Thit k a mc tiu cho Kim nghim thc phm v Cng ngh Ha hc
Bi ton phi tuyn n gin182
3.3. Thit k v gii bi ton Quy hoch & ti u ha thc nghim trong kim
nghim thc phm bng phn mm Excel.204
3.4. Thit k v gii bi ton Quy hoch & ti u ha thc nghim trong
Cng ngh Ha hc bng phn mm Excel..235
Chng 4. QUY HOCH & TI U HA PHI TUYN..263
4.1. Bi ton phi tuyn..263
4.2. Thut ton tm kim cc bin ngu nhin c kim sot289
4.3. Dng phn mm Excel gii quyt cc bi ton phi tuyn ng dng trong
kim nghim thc phm v Cng ngh Ha hc...308
TI LIU THAM KHO ..356

Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin

LI NI U

Vic pht hin nhng phng n ti u cho php rt ngn thi gian chuyn ng
dng t cc th nghim sang sn xut cng nghip, l mt vic cn trin khai thng
xuyn trong cc ti khoa hc mi cp. Mun vy, ngay t khi bt u thc nghim
cn phi thit lp s b (d khng y ) cc m thc ca php Quy hoch ha thc
nghim, php Ti u ha thc nghim (gi chung l Quy hoch Ti u ha thc nghim).
Mn hc QUY HOCH & TI U HA THC NGHIM hin ang c ging
dy ti Trng i Hc Cng Nghip Thc Phm Tp.HCM, s gp thm phn no cho
kin thc cho sinh vin phc v vic tm kim, pht hin nhng phng n ti u thc
nghim . V vy, B Mn Ha Phn Tch thuc Khoa Cng Ngh Ha Hc ca Trng
i Hc Cng Nghip Thc Phm Tp.HCM, mnh dn bt tay vo bin son cun gio
trnh ny vi mong mun c thm nhng ti liu tham kho cho HSSV trong qu trnh
hc tp mn.
Cun gio trnh ny c bin son da theo cng mn hc QUY HOCH &
TI U HA THC NGHIM, c thng qua Ban Gim Hiu Nh Trng v Ban
Ch Nhim ca Khoa Cng Ngh Ha Hc.
Vi mong mun kp c ti liu tham kho cho HSSV, nn vic bin son cun Gio
trnh ny khng th trnh c nhng thiu st nht nh. Rt mong cc bn ng nghip,
cc Bc Thy-C, cng cc bn xa gn ng gp cho nhiu kin nhng ln ti bn
sau c y v chnh xc hn.
Xin trn trng cm n.
B MN HA PHN TCH

Mi th t gp xin lin h v :
TRNG BCH CHIN Khoa Cng ngh Ha hc
Trng i Hc Cng Nghip Thc Phm TPHCM
Email : truongbachien@yahoo.com
Website: HoaPhanTichKiemNghiem.Forumup.com

Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin

Chng 1. M u

1.1.

Khi nim
Qui hoch thc nghim l tp hp cc tc ng nhm a ra phng n lm

thc nghim t giai on u n giai on kt thc ca qu trnh nghin cu i

tng (t nhn thng tin m phng n vic to ra m hnh ton, xc nh cc iu
kin ti u), trong iu kin hoc cha hiu bit y v c ch ca i
tng. Cc tp hp ny c mc ch hnh thnh c mt quy lut vn ng cho
cc i tng c tin hnh th nghim, cc i tng ny bin thin theo quy
lut . Da vo quy lut , Nh phn tch c th d on c kh nng ti u
cho quy trnh sn xut, cho phng n thc nghim tt nht, c hiu qu kinh t,
thi gian, cng sc nht.
V d thc t: Ti mt c s sn xut ha cht cng nghip, c sn xut 2 loi
sn phm ha cht A v B. Mi loi ha cht A v B, c sn xut t s phi trn
3 loi nguyn liu X1 ; X2 ; X3 theo bng sau:
Nguyn liu

Loi ha cht

Ghi ch

X1

X2

X3

Lng ha cht nguyn liu trong kho ch cn l X1 = 18Kg ; X2 = 30Kg ; X3

= 25Kg.
Bit rng theo n t hng th cn phi c 10Kg loi A v 20Kg loi B c
giao ng thi hn.
Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin

Hy quy hoch thc nghim cho khi lng cc loi ha cht c giao ng
thi hn, nhng vi lng nguyn liu X1, X2, X3 tiu tn t nht.
Cc phng php quy hoch thc nghim c ng dng

1.2.

Vic quy hoch thc nghim l vic lm cn thit Nh phn tch s dng
cc iu kin rng buc thc t, thit lp hm mc tiu tha mn tnh quy hoch
.
Mun vy, Nh phn tch cn s dng cc phng php quy hoch thc
nghim da trn cc phng php thc nghim.
1.2.1. Phng php quy hoch thc nghim cp 1
Nu khng c thng tin tin nghim cho bit h ang vng dng (vng phi
tuyn, vng cc tr) th m t qu trnh nn dng hm tuyn tnh v khng c
cc s hng bnh phng. xc nh cc tham s ca n, nn dng quy hoch
thc nghim trc giao bc mt hai mc ti u ca Box-Wilson l k hoch ton
phn (2k) hoc trong trng hp cn tit kim thi gian dng k hoch bn phn
(2k-p).
1.2.2. Phng php quy hoch thc nghim cp 2
Khi m hnh tuyn tnh bc mt khng tng hp th m hnh vng
phi tuyn. C cc dng quy hoch thc nghim bc hai c bn :
- quy hoch thc nghim trc giao cp 2 ca Box-Wilson
- quy hoch thc nghim bc hai tm xoay ca Box - Hunter
- quy hoch thc nghim bc hai ti u ca Kiefer

Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin

TI LIU THAM KHO

[1] Nguyn Xun My & Bi Th Tm, 2000; Bi tp lp trnh Pascal, NXB Thng
k H Ni.
[2] Quch Tun Ngc, 1998; Ngn ng lp trnh Pascal; NXB Gio dc, H Ni.
[3] Nguyn Hu Ng, 2001; Bi tp lp trnh c s ngn ng Pascal; NXB i
hc Quc gia H Ni.
[4] Trng Bch Chin, Tin hc ng dng trong ha hc, NXB Lao ng, 2008
[5] Akhnazarova S., Kafarov V., Experiment Optimization in Chemistry and
Chemical Engineering, Mir Publishers, Moscow, 1982.
[6] Jay L. Devore, Probability and Statistics for Engineering and the Sciences,
Brooks/Cole Publishing Co., California, 1982.
[7] Peter C. Meier, Richard E. Znd, Statistical Methods in Analytical Chemistry,
John Wiley & Sons, Inc., 2000.
[8] Rmi Longeray, Pierre Lanteri, Introduction a la Pratique de la Methodologie
de la Recherche Experimentale, 1993.
[9] Charles S. Beightler, Don T. Phillips, Douglas J. Wilde, Foundations of
optimization, 1989.
[10] Romanenko V. N., Orlov A. G., Nikitina G. V., Kniga dlya nachinayushchego
issledovatelya khimika, Leningrad, Izd. Khimiya, 1987.
[11] V Vn Bang, V B Minh, Gio trnh Hoch nh th nghim, Trng H
Tng hp Tp. HCM, 1991.
[12] Markus Stoeppler - Sampling and sample preparation - NXB. Springer.
Germany, 1998.

Bin son: GVC.ThS. Trng Bch Chin