You are on page 1of 4

Archeologische verkenning Messchenveld te Assen

door: Fred van den Beemt


19 oktober 2004

Ten noorden van Assen is na de bouwvakvakantie gestart met de ontwikkeling van


het nieuwe bedrijventerrein "Messchenveld". Het Messchenveld ligt ingeklemd tussen
de A28, het wegvak Peelo en het Noord-Willemskanaal. Dit gebied moet de
komende jaren plaats bieden aan zo'n 100 bedrijven.

Uit bekende archeologische gegevens van het Messchenveld blijkt, dat hier
bewoning moet zijn geweest vanaf de midden steentijd 8000 v.Chr. tot vrijwel zeker
aan de Vroege Middeleeuwen. Naast de losse vondsten ligt er in dit gebied een
Celtic field, een aaneengesloten patroon van door walletjes omgeven akkertjes uit de
ijzertijd. Bij heideontginningen op de zgn. Polhoogten, in de hoek wegvak Peelo en
het huidige Noord-Willemskanaal, kwamen in 1936 een neolithisch graf, een
grafheuvel uit de midden-bronstijd en een urnenveld uit de late bronstijd/vroege
ijzertijd tevoorschijn.

Op grond van de mogelijk te verwachten vondsten tijdens het bouwrijp maken van
het Messchenveld en het graven van bouwputten, heeft de gemeente Assen in 2001
door het archeologisch adviesbureau RAAP een archeologische verwachtingskaart
laten maken. RAAP heeft een oppervlaktekartering en een verkennend
booronderzoek uitgevoerd. Daarnaast werden de al bekende archeologische
vondstmeldingen bestudeerd en in het veld nagelopen.
Uit het onderzoek is gebleken dat er op een aantal plaatsen bewoningssporen zijn te
verwachten. De verwachtingen waren dan hoog gespannen toen de eerste
graafmachines het Messchenveld openlegden.
Een fascinerend veentje in het Messchenveld bij Assen.
Bij de eerste verkenningen in de tweede helft van augustus werd duidelijk dat het
graafwerk voor de aanleg van de verkeersinfrastructuur heel snel ging. De gehele
donkere bovenlaag tot aan het schone zand werd verwijderd waardoor alle mogelijk
nog aanwezige archeologische overblijfselen werden gewist. Daarnaast werden alle
oneffenheden, vaak ontstaan door geologische processen, geëffend. Hiermee
verdwenen alle mogelijke bewoningsresten en geo(morfo)logische waarden.

Een Pingoruïne ** of een hooggelegen veentje


In het wegcunet aan de zuidzijde van Het Grote Veld, de doorlopende weg dwars
door het Messchenveld, werd op een van de hoogtste gedeelten van het veld een
veentje gevonden dat in vorm en afmeting kan duiden op een pingoruïne. Het is ook
zeer merkwaardig om een dergelijk veentje van 40 meter in doorsnee met een diepte
van ca. 1.70 meter op zo'n hoge plek aan te treffen. Het veentje is opgevuld met
humeus materiaal en ingestoven zand. Rondom het veentje is een ringwal gevormd
van ca. 30 meter breed met aan de zuidwestzijde een uitwaaier van enkele tientallen
meters. Doordat voor de aanleg van de weg de gehele oorspronkelijke bovenlaag is
afgegraven tot aan de schone bodem werden de contouren van de wal rondom het
veentje goed zichtbaar. Bijna centraal in het veentje lagen twee grote zwerfstenen
van rode Rapakivigraniet met een doorsnede van zo'n 70 cm en het kleinere
exemplaar van waarschijnlijk Emarpporfier.
Paalsporen, vuurstenen werktuigen en aardewerkscherven
De graafwerkzaamheden gaan in een rap tempo. Schreven we eind augustus dat het
wegcunet naar de A28 is uitgegraven, medio oktober is een groot deel van de
weginfrastructuur uitgegraven. Vele honderden meters weg is dag in dag uit door
leden van de Drents Prehistorische Vereniging nagelopen om te zien of er
bewoningssporen werden aangesneden en deze te melden aan de provinciaal
archeoloog. Op een paar plaatsen werden bewoningssporen gevonden. Zo werden
paalgaten aangetroffen van waarschijnlijk huizen daterend uit de IJzertijd, zo'n 700 v.
Chr. In de profielen van de wegcunetten werden bewoningslagen aangetroffen.
Naast deze bodemsporen zijn er vuurstenen werktuigjes en afslagen gevonden
daterend vanaf ca. 8000 v.Chr. en wat scherfjes aardwerk uit het Neolithicum en
IJzertijd. Van vondsten zoals in de jaren '30 van de vorige eeuw zijn gedaan, werden
niet aangetroffen.

Hoe verder……
De graafwerkzaamheden gaan door. Inmiddels is er beroepsmatige archeologische
begeleiding bij de het graven van de sleuven voor de wegen en rioleringen. Op de
plekken waar bewoning is aangetroffen heeft de gemeente Assen het werk
opgeschort tot dat door archeologisch onderzoek duidelijk is wat de bodem daar prijs
geeft. Op dinsdag 2 november gaat op die locaties het het serieuze onderzoek
beginnen.

Vanuit de Drents Prehistorische Vereniging zal het doorlopen van de gegraven


sleuven doorgaan. Vondsten zullen direct worden gemeld aan de provinciaal
archeoloog. Het tel. nummer van de provinciaal archeoloog Wijnand van der Sanden
is: (0592) 30 59 32. Vondsten kunnen ook worden gemaild naar
w.sanden@drentsplateau.nl

Het Messchenveld laat niet van zich spreken…


door: Fred van den Beemt

Hierboven is aandacht besteed aan de archeologische vondsten die bij de aanleg


van het bedrijventerrein Het Messchenveld aan de noordzijde van de gemeente
Assen werden gevonden. Er werd een oproep aan de leden gedaan om het immens
uitgebreide graafwerk in de gaten te willen houden.
Een aantal leden hebben zich mede naar aanleiding van deze oproep ingezet om het
graafwerk van de wegcunetten en de rioleringssleuven in de gaten te houden.

Bijna dagelijks kwam je ze tegen, Jan van Rijn (onze nieuwe penningmeester) en op
steenworp van Het Messchenveld wonende lid Hans van Reesch. Zij doorliepen de
sleuven en zochten de stortbergen af naar sporen van bewoning. Deze speurtochten
zijn niet zonder resultaat gebleven.
Er werden in het geelkleurige zand prachtig donker aftekende paalkuilen gevonden
die waarschijnlijk deel hebben uitgemaakt van een palissade. Een datering is er niet
aan te geven. Materiele vondsten op deze plek ontbreken. De oorzaak hiervan is dat
de prehistorische woonlaag vanaf de ontginning van Het Messchenveld, in het begin
van de twintigste eeuw, geheel is verploegd.
Op een andere plek werd een prachtige podsolbodem aangetroffen met daarboven
de karakteristieke gebleekte uitspoelhorizont. In de podsollaag werden vuurstenen
klingen aangetroffen die waarschijnlijk afkomstig zijn uit het vroeg Neolithicum of laat
Mesolithicum. Deze vondsten zijn gemeld bij de provinciaal archeoloog en bij de
gemeente Assen. Het graafwerk is op deze plek stilgelegd om het Archeologisch
onderzoeks- en adviesbureau De Steekproef de kans te geven een verkennend
onderzoek uit te voeren. Uit de verkenning van De Steekproef bleek dat er nog
slechts een paar mesolitsche brandkuiltjes konden worden opgetekend.
Positiever is het gesteld met de oppervlaktevondsten. Vele vuurstenen schrabbers,
klingen, spitsen en afslagen zijn opgeraapt. Naast deze vuurstenen vondsten zijn
enkele scherven uit voornamelijk de IJzertijd en Neolithicum gevonden.

Geen sporen zoals Van Giffen……


Vondsten zoals E.A. van Giffen die in 1936 in Het Messschenveld heeft opgegraven,
zijn niet gevonden. Van Giffen trof een urnenveld en een grafheuvel aan. De
verwachtingen van het vinden van meer bewoningsresten waren hierop gebaseerd.
Ook gezien de oppervlaktevondsten die door verschillende vrijetijdsarcheologen in
de loop van de jaren zijn gedaan, deed vermoeden op een rijk archeologisch gebied.
Deze verwachting is tot nu toe niet uitgekomen.

You might also like