Naar een ‘staat van de straat’?

De impact van nieuwe media voor

overheid en openbaar bestuur
 Hoofdlijnen

• Urgentie: overheid 1.0 vs samenleving 2.0?

• Web 2.0
• Impact voor overheid en openbaar bestuur
• Kansen en risico’s
• Hoe verder..

2
 Status quo eOverheid

3
 E- Overheid Europa:
Gebruik eOverheid blijft achter

Availability and usage of online services

100%

90% NL in de middenmoot
78%
80%
availability EU15 72%
70%
66% innovatie in publieke
60%
59% sector uiterst
moeizaam proces
50%
(zorg, onderwijs..)
40%

30%
innovatief gebruik ICT
20%
in samenleving geeft
5,6%(EU25) 6,1%(EU25)
10% 6,0% volstrekt ander beeld..
usage
0%
2002 2003 2004 2005/2006

Source: IPTS, Eurostat

4
 e-Overheid in Nederland (1)

Commissie Postma & Wallage (i.o.v. BZK)

‘Het uur van de waarheid’:

eOverheid komt onvoldoende van de grond!

• onvoldoende samenhang en integratie
• grote verschillen in snelheid
• gevoel van urgentie ontbreekt (politiek en ambtelijk)
• gefragmenteerde besluitvorming en verdeling van
verantwoordelijkheden
• eOverheid teveel gezien als technische operatie
en bedrijfsvoering

5
 eOverheid in Nederland (2)

Algemene Rekenkamer
‘Lessen uit ICT-projecten bij de overheid’

veel ICT projecten bij de overheid mislukken, kosten teveel,

modderen maar door en zijn niet effectief..

• onrealistische ambities, misplaatste politieke daadkracht

• geen grip door hoge mate van technische, organisatorische
en politieke complexiteit
• kloof tussen beleid en uitvoering`..

Overheid 1.0 komt nog maar moeizaam van de grond..

6
 Intussen in de samenleving..

7
 Een paar cijfers..

Ca 80% van de Nederlanders

heeft toegang tot internet,
waarvan 75 % breedband

Alle jongeren online

Internet onder jongeren meest

populaire medium

Nl huishoudens zijn zeer high tech
uitgerust: (mobieltjes, PCs, DVD
spelers, digitale camera’s,
spelcomputers, MP3 spelers… )
Bron: SCP/De Haan & Duimel 2007;
De Digitale Economie, 2007
8
Sterke groei laatste paar jaar van
chatten, downloaden, (on line)
gamen, bankieren, shoppen,
bloggen, ‘hyven’`, skypen,
podcasten, etc
 Web 2.0

9
10
 Wat is web 2.0?

• Ook wel: het ‘sociale web’

• sociale netwerken zijn

drijvende kracht

• maximale exploitatie van úser

contributed value’ (content,
relaties, kennis, creativiteit,
ervaringen..) in die netwerken

• Nieuwe rollen van gebruikers

(bv. UGC)

• Open, de-centraal karakter

11
 .. zomaar een paar voorbeelden..

12
13
14
15
16
17
18
19
 Impact

20
 Impact is disruptief: ‘opschudding’ in de
waardeketen door nieuwe rollen van gebruikers
nieuwe
rollen
gebruikers

traditionele
rollen
gebruikers

21 Bron: Slot & Frissen, 2007

 Impact voor overheid en openbaar bestuur
• opschudding in de publieke waardeketen!

• nieuwe rollen van burgers, nieuwe relaties

burgers/overheid..

• nieuwe manier om met publieke informatie om te

gaan: benutten ‘user contributed value’..

• anders inrichten van dienstverlening, democratische

participatie, toezicht..

• regie verschuift; horizontale verdeling van

verantwoordelijkheden, open modellen
22
 Publieke waardeketen

Domeinen van waarde creatie Rollen van burgers

• Agendering en ontwikkeling Æ Citoyen

van beleid

• Uitvoering van beleid, Æ Klant

dienstverlening

• Handhaving van beleid Æ Subject

• Toezicht op beleid Æ Waakhond

23
 Bijvoorbeeld : handhaving alertdude.com burgers nemen
burgers worden handhaving over
http://www.be-safe.org/
geïnformeerd
zelfregulering in
childsafety.pbwiki.com Read second life
Act
Download
Inform Create Contribute
View
Online Obtain Control crisissearch.com/
Listen
safety
services ‘Subject’ OrganiseStopkindersex.com

Educate Evaluate
streetchampions.org.uk

Plan
Share Send
Interactive Consult
safety
Publish
maps Simulate http://jaiku.com

Traffic safety game www.peacemakergame.com/

www.free-training.com/
coppersblog.blogspot.com/
sms crime alert
burgers worden safetyforum.com/ burgers/overheid
24 geraadpleegd delen informatie
 Voorbeelden van opschudding
in de publieke waardeketen

25
 agendering en
beleidsontwikkeling:

rechtstreekse invloed
op besluitvorming

26
27
 uitvoering: meldingen overlast publieke ruimte

28
29
 handhaving: burgers nemen handhaving over

30
31
toezicht: burgers nemen toezicht over door leveren van betrouwbare info

32
 Kansen en risico’s
Kansen Risico’s
• benutten ‘user contributed • afkalven kwaliteit van publieke
value’ informatie
• verrijking publieke info (bv. • ongelijkheid in behandeling
inspecties)
• verabsolutering vrijheid van
• uitbesteden
meningsuiting
verantwoordelijkheid,
concentratie op kerntaken • eigenrichting
(crowdsourcing) • versterking verantwoordings-
• versterken transparantie en en klaagcultuur; risicomijdend
responsiviteit gedrag
• nieuwe normen, nieuwe regels • verlies grip en regie op
(vertrouwen, openheid, kerntaken
zelfsturing..) • fragmentatie van het algemene
• ambtenaar 2.0 belang

33
 Aanbevelingen
• Experimenteer meer
• leer van je fouten
• beleid als ‘perpetual beta’

• Maak gebruik van kennis, creativiteit en zelfoplossend vermogen van

burgers (maar neem niet over!)

• Gebruik web 2.0 om ervaringen en voorkeuren van burgers meer

zichtbaar te maken

• Ontwikkel nieuwe normen/regels die aansluiten bij deze wereld

(zelfregulering, gedragscodes, sturen op vertrouwen, transparantie vs.
privacy..)

• Investeer in ambtenaar 2.0

• ruimte geven..nieuwe invulling van mandaten
• waardeer de competenties van digitale autochtonen
• praktische consequenties

• Leiderschap!
• koppelen aan visie op ‘nieuwe overheid’, transparant, responsief
maar ook ‘lean & mean’
34
• noodzaak van institutionele innovatie; nieuwe governance
concepten; impact voor ministeriele verantwoordelijkheid..