cng n tp Ng Vn 9:

ng ch- Chnh hu:

Chnh Hu tn khai sinh l Trn nh c, sinh nm 1926 qu huyn Can Lc

tnh H Tnh. ng tng tham gia trong qun i sut hai cuc khng chin chng Php
v chng M. Th ng ch yu vit v ngi lnh v chin tranh. Bi th ng ch l mt
trong nhng sng tc tiu biu ca ng vit v ti y. Bi th in trong tp u sng
trng treo . Vi cm xc dn nn, ngn ng th c ng hm sc , c ng , bi th ca ngi
tnh ng ch ng i ca nhng ngi lnh trong nhng nm khng chin chng Php .
M u bi th , l li tm s ca nhng ngi lnh v ngun gc xut thn ca mnh:
Qu hng anh nc mn ng chua
Lng ti ngho t cy ln si
Vi hai thnh ng nc mn ng chua v t cy ln si khi qut c
qu hng ca nhng ngi lnh. H hai min qu khc nhau: mt ngi mnh t vng
cao , cn mt ngi vng ng chim trng. Nhng c hai u l nhng ni ngho kh, c
cuc sng lam l vt v. V trong gian kh y h nh gp chnh mnh, cng chia s v gn
gi nhau hn:
Sng bn sng u st bn u
m rt chung chn thnh i tri k
Nhng hnh nh th chn thc gin d Sng bn sng v u st bn u
th hin c nhng tnh cm cao p ca ngi lnh bn nhau. Theo ting gi ca T
Quc, h ln ng v tr thnh quen nhau cng chung ch hng ,chung nhim v v chung
c nhng kh khn gian kh, hiu nhau nh hiu chnh mnh. V t hai ting ng
ch vang ln. ng ch! Tnh cm bnh d m thing ling cao qu. L ni hi t ca
nhng tri tim , nhng tr c, n ci ca nhng con ngi giu lng yu nc. ng ch- t giai
cp m ln, t l tng m c, t l sng m thnh. N thm m bao tm tnh li trong
tm hn mi ngi mt v p ca tnh ngi c hnh thnh qua nhng th thch gian nan.
t nc cn trong cnh au thng gt giy xm lc . Nhng ngi lnh phi xa qu
hng ln ng chin u vi k th. H n vi cuc chin bng c mt tinh thn t nguyn,
vi mt thi dt khot, y quyt tm:
Rung nng anh gu bn thn cy
Gian nh khng mc k gi lung lay
Ging nc gc a nh ngi ra lnh
Hnh nh n d Ging nc gc a cng bin php tu t nhn ho nh ngi ra
lnh gi gm tm tnh ca ngi hu phng vi ngi ra trn. l tnh cm vn vng ,
nim thng nh khn d g ngui ca nhng chng trai ln u i vo qun ng. V phi
chng chnh tnh yu ni nh y s l im ta tinh thn cho ngi lnh c thm quyt tm
chin u chng k th?
T nhng cm xc su sc v tnh ng ch, nh th tip tc a ta n vi
hin thc gian kh ca cuc chin u m ngi lnh phi tri qua:
o anh rch vai
Qun ti c vi mnh v
Ming ci but g
Chn khng giy
Nhng hnh nh sng i th hin s k vai st cnh, gian kh c nhau ca
ngi lnh ni chin trng. Nhng gian kh m h phi tri qua cng chnh l nhng thiu
thn ca cch mng lc by gi. H li cn phi tri qua nhng trn st rt rng qui c. Song
iu ng ngi ca l h vn lun bn nhau, cng vt qua nhng gian nan vt v:
Ming ci but ga
Thng nhau tay nm ly bn tay
Trong ci gi rt m au vn nh ln n ci y lc quan tin tng. V trong gian kh
nhng ngi lnh vn on kt bn nhau. Nhng N ci trong gi but, nhng c ch th-

ng nhau tay nm ly bn tau y chnh l nim tin , tnh yu , l tinh thn on kt mt

lng ca ngi lnh. V phi chng chnh nhng biu hin cao p v i sng tinh thn y
s l ngun ng lc , l nim tin gip h chin u v chin thng k th.
Bi th khp li vi nhng cu th khc ho chn dung ca ngi lnh , gin d
m v cng cao p:
m nay rng hoang sng mui
ng cnh bn nhau ch gic ti
u sng trng treo
Trong hon cnh ca ni rng hoang vng, nhng ngi lnh y vn bn nhau chng
thy au thng, ch thy mt pht hin y th v bt ng u sng trng treo mt
hnh nh va nh thc va nh o y cht th. Sng v trng tng trng cho cht chin s
v tm hn ngh s. Sng v trng tng trng cho cuc chin u bo v ho bnh. nh
trng lng l trn u sng hay cuc chin u ca dn tc ta l cuc chin chnh
ngha , bo v bu tri bnh yn cho T quc Vit Nam?
C th ni vi cm xc thc ca mt ngi lnh nh th ca ngi tnh cm cao
p ca nhng anh b i c H trong cuc khng chin chng Php.Bi th l mt bc tng i tuyt p v ngi lnh, h lun to sng mt tnh cm chn thc m cao qu
thing ling tnh ng ch ng i. Tnh cm y s l mch ngun chy mi trong mi
th h Vit Nam.
Bi th v tiu i xe khng knh- Phm Tin Dut.

Phm Tin Dut l mt nh th ng thi cng tng l ngi lnh hot ng trn
tuyn ng Trng Sn . ng l cy bt tiu biu ca th h nh th tr thi chng M.
Th ng tp trung th hin hnh nh th h tr trong cuc khng chin chng M vi ging
th si ni , tr trung , hn nhin tinh nghch. Trong s phi k n bi th Bi th
v tiu i xe khng knh c sng tc nm 1969 in trong tp Vng trng qung la. Bi
th ca ngi t th hin ngang , tinh thn lc qua dng cm , bt chp kh khn gian kh v
ch chin u gii phng Min Nam ca nhng ngi lnh li xe trn tuyn ng Trng Sn
thi chng M.
M u bi th nh th gii thiu vi chng ta v mt hin tng tht c o m
cng rt thc, rt ph bin trong cuc chin khc lit lc by gi:
Khng c knh khng phi v xe khng c knh.
Bom git, bom rung knh v i ri
ip t khng v t bom c lp i lp li trong hai cu th l cch l gii rt
t nhin , rt gin n ca ngi lnh v mt hin tng khng bnh thng xe khng knh.
Nhng chic xe do bom n ca qun th tn ph tr thnh th s trn tri.V iu
cng chng t s nguy him v khc lit ca cuc chin lc by gi.
Song iu ng ngi ca l t trong s him nguy y nhng ngi lnh li xe vn ung
dung , lc quan tin v pha trc vi mt t th hin ngang thoi mi:
Ung dung bung li ta ngi.
Nhn t nhn tri nhn thng
T ly ung dung v ip t nhn th hin thi thn nhin bnh tnh ca
cc anh trn nhng chic xe khng knh. Phi chng chnh trong s mt mt cho cc
anh c c ci nhn thoi mi hn? V phi chng ch c cc anh th h thanh nin ca
thi i mi , nhng ngi c tri tim yu nc mi c c thi t tin v phong thi ung dung
lc quan n vy!
Ngi trn nhng chic xe khng knh ang tin v Nam, nhng ngi lnh vi tm hn
nhy cm hng ra bn ngoi th hn ho cng thin nhin, cm nhn c mi kh khn
gian kh ni ni rng:
Nhn thy gi vo xoa mt ng
Nhn thy con ng chy thng vo tim

Thy sao tri v t ngt cnh chim

Nh sa nh a vo bung li
Nhng cm gic ca ngi lnh c nh th miu t rt chn thc m ngha. Bit
bao nhng hnh nh thin nhin c nhc n trong th gi, con ng , sao tri, cnh
chim... cng vi ngh thut nhn ho gi vo xoa mt ng lm cho con ngi v
thin nhin tr nn gn gi gn b, cng chng t tm hn lng mn yu i ca ngi lnh
li xe. Hnh nh con ng chy thng vo tim ngoi ngha t thc cn gi s lin tng
v con ng cch mng ang chy trong tri tim giu nhit huyt ca cc anh, th hin
ch quyt tm ca cc anh tin v pha trc gii phng Min Nam thng nht nc nh.
Gian kh c tip ni gian kh, kh khn c chng cht kh khn, nhng ngi lnh vn hin
ngang tin v pha trc:
Khng c knh th c bi
Bi phun tc trng nh ngi gi
..., ...
Khng c knh th t o
Ma tun ma xi nh ngoi tri
Ting vang ln gia nhng dng th cng vi ngh thut nhn ho nh ngi gi
nh ngoi tri chnh l bn lnh vng vng, l ngh lc phi thng vt qua mi kh khn ca
ngi lnh .Trc s nghip cu nc cao c vinh quang th mi gian kh cng ch l
chuyn vt . C l v th m h lun ct ln nhng n ci sng khoi, h cn bt tay
nhau truyn cho nhau hi m ca tnh ng i gn b keo sn:
Nhng chic xe t trong bom ri
v y hp thnh tiu i
Gp bn b sut dc ng i ti
Bt tay qua ca knh v ri
Chnh t trong bom rih n bn nhau to nn sc mnh. V cng chnh t
ca knh v ri y m tnh cm h dnh cho nhau t nhin v thoi mi hn. Ci c ch
bt tay rt t nhin y to nn sc mnh- sc mnh ca tnh on kt yu thng cng
quyt tm chin u v chin thng k th. Tnh cm y cn c khng nh nh tnh
anh em rut tht:
Bp Hong Cm ta dng gia tri
Chung bt a ngha l gia nh y
Vng mc chng chnh ng xe chy
Li i li i tri xanh thm.
Nhng hnh nh th chn thc , gn gi m p bp, vng, bt a, gia
nh... p v tnh cm v cch nhn cch ngh ca nhng ngi lnh vi nhau. Bao
khng kht ngha tnh h dnh cho nhau u c to sng t nhng hnh nh . ri
chnh gia nh y tip thm cho cc anh ngh lc nim tin khi nhn v pha tr c thy
tri xanh nh m rng thm ra . Hnh nh Tri xanh thm l mt hnh nh n d c o.
Tri xanh y l ho bnh c lp ang n gn, l thng li ang i cc anh pha trc.
Nim tin chin thng lun dt do chy trong tri tim yu nc ca cc anh.
Kt thc bi th, hnh nh nhng chic xe khng knh mt ln na li c nhc
li nh mt ip khc ca s him nguy t khng nh mt tnh yu cao p:
Khng c knh ri xe khng c n
Khng c mui xe thng xe c xc
Xe vn chy v Min Nam pha trc
Ch cn trong xe c mt tri tim
ip t khng c lp li 3 ln trong th cng vi nhng hnh nh chn thc c
nhc n knh, n, mui,thng... khng nh s mt mt do bom n qun th.
Nhng chic xe mang trn mnh y vt thng ca chin tranh m vn hin ngang ra trn
vi mt sc mnh phi thng. Mc cho bom ri n n, mc cho kh khn c chng cht

,nhng ngi chin s vn tin v pha trc theo ting gi ca Min nam. Bi trong h lun
to sng mt tri tim yu nc. Hnh nh tri tim l hnh nh hon d c o hon
thin bc chn dung tuyt vi ca nhng chin s vn ti Trng Sn- nhng ngi lnh ca
thi i mi vi mt quyt tm:
X dc Trng Sn i cu nc
M lng phi phi dy tng lai
Bi th v tiu i xe khng knh ca nh th Phm Tin Dut l mt bi th
tiu biu cho cht ging tr trung si ni cho cht lnh c bt ngun t tm hn phi phi
ca th h chin s Vit Nam thi chng M m chnh nh th sng , tri nghim.
T s gin d ca ngn t, s sng to ca hnh nh, s linh hot ca nhc iu , bi th
khc ho, tn vinh v p, phm gi con ngi , ngi chin s cua thi i mi. Tt c nhng
thnh cng v ni dung v ngh thut y em n thnh cng cho bi th ny.
Khc ht ru nhng em b ln trn lng m- Nguyn khoa im.

Nguyn Khoa im l mt trong nhng nh th tiu biu ca th h nh th tr

nhng nm khng chin chng M. Th ng thng th hin nhng cm xc dn nn, giu
cht suy t . Bi th Khc ht ru nhng em b ln trn lng m l mt trong nhng sng tc
tiu biu ca ng. Bi th c sng tc nm 1971 in trong tp t v kht vng . Bi th l
khc ht yu thng , khc ca y kht vng ca ngi m T i trong nhng nm khng
chin chng M cu nc.
Bi th c m u bng ip khc nh ting gi yu thng ca nh th vi em
b ang ng ngon trn lng m:
Em Cu- tai ng trn lng m i
Em ng cho ngoan ng ri lng m
ip khc ca li th y c lp i lp li 3 ln trong ton bi th to nn mt
ging iu tr tnh c sc nh mt li nhn nh, l c ch yu thng ca nh th v v
em b , t gi cho em v hnh nh ngi m va u em trn lng va tham gia sn
xut:
M gi go m nui b i
Nhp chy nghing gic ng em nghing
M hi m ri m em nng hi
Vai m gy nhp nh lm gi
Lng a ni v tim ht thnh li
Cng vic m lm vt v nhng tht ngha M gi go m nui b i. Tnh
cm ca m khng ch dnh cho con m cn dnh cho nhng ngi chin s ang tham
gia chin u. Nhng hnh nh m hi, m, vai ,lng , tim va c ngha t thc va l
hnh nh hon d c o tng trng cho tm lng ca m dnh cho con. Tng c ch , mi
ng tc m lm tr thnh nhp iu ru con a con vo gic ng. Nhng git m hi,
hay nhp p t tri tim m to hi m cho con . V con ng ngon theo tng c ch
y . V phi chng tnh mu t thing ling bn cht cng c bt ngun t ? V iu
k diu l t trn lng m em xoa du nhng gian nan kh nhc m m ang tri qua.
Trong mi hon cnh ca cuc sng ting ht yu thng con ca ngi m c c
ngn ln v cng t hnh nh ngi m c gi ln cao p hn:
Ng ngoan a- kay i, ng ngoan a- kay hi
M thng a- kay. m thng b i
..., ...
M thng a- kay. m thng lng i
...,...
M thng a- kay, m thng t nc
ip khc yu thng c u n c vang ln nh khng nh tnh mu t
tr thnh qui lut. Song tnh cm ca m tht ng ngi ca v cm phc bi tnh yu th -

ng con lun c m t chung vi tnh yu bun lng,t nc. V cng chnh l tnh
cm cao p lun truyn chy trong tm hn ngi ph n Vit Nam.
T ting ht yu thng , bi th cn gi gm nhng kht vng ca m v tng lai
cuc sng ca con cng tng lai cuc sng cho dn tc ng bo:
Mt tri ca bp th nm trn i
Mt tri ca m em nm trn lng
Khng gian bao la ca ni rng Tha Thin nh c m ra vi nh sng ca mt
tri chiu t. S sng ca c cy , ca ht bp nh nh sng ca mt tri y m m hoa
kt tri. Cn cuc i ca m c thp sng bi mt tri l con. Hnh nh Mt tri
th hai l hnh nh n d c o. Con cng ging nh mt tri, con l tia sng vnh hng
trong cuc i m. Con l s sng nim vui, l tng lai hi vng ca m trong cuc i. M
chu bao gian lao vt v nhng m lun hi vng vo tng lai v cuc sng ca con. M lun
mong cho con khn ln thnh ngi. Cuc i con s nh mt tri lun to sng. Th mi bit c
m ca m gi gm vo con ln lao bit nhng no. V phi chng m c th vt qua mi
gian nan vt v bi trong m lun nui hi vng vo cuc sng ca con?
Song c m ca m c nhn ln bi phn khi c m y c m t chung vi c
m cho dn tc ng bo:
Con m cho m ht go trng ngn
Mai sau con ln vung chy ln sn
..., ,,,
Con m cho m ht bp ln u
Mai sau con ln pht mi Ka li
..., ...
Con m cho m c thy Bc H
Mai sau con ln thnh ngi t do
ip khc con m cho m c lp i lp li hay chnh l c mong tha thit
cho con ln khn gp phn xy dng cuc sng ! Nhng hnh nh Ht go trng ngn,
ht bp ln u hay chnh l mong c ca m cho dn lng khng cn ngho i? Sc
kho ca con vung chy ln sn , pht mi Ka- li hay kht vng ca m v s ln mnh
ca con ngi qu hong trong cuc sng? V cn ngha thing ling hn khi m c c
thy Bc H. Bi c gp Bc l Bc - Nam c thng nht, m t nc thng nht l n
tc ng bo khng cn bng qun xm lc tho lng Bc mong , nc non ny ngn nm
vng bn. Ngi m y ni h nim mong c ca ton th nhn dn, ca mun triu
tri tim yu nc Vit Nam ang ngy m mong chin thng k th.
Bi th Khc ht ru nhng em b ln trn lng m ca nh th Nguyn Khoa im
l mt sng tc ngh thut c o. C bi th l li ru yu thng ca nh th ho cng li
ru ca m. m iu ca li th ngt ngo chan cha, ging th tru mn thit tha . Hnh
nh th va chn thc , c th va c ngha khi qut giu cm xc. Bi th l mt sng
tac tr tnh c s kt hp ca nhiu yu t t s, miu t, biu cm. Tt c gp phn
lm nn s c o cho bi th giu tnh yu thng ny.
Hnh nh ngi m trong Khc ht ru nhng em b ln trn lng m Nguyn Khoa im

Bi th Khc ht ru nhng em b ln trn l ng m ca nh th Nguyn

Khoa im khc ho thnh cng hnh nh ng i m dn tc T i- mt ng i m
va c tnh yu thng con va c tnh yu b i , yu bun lng v yu t n c.
Trong cuc sng lao ng vt v , m lun phi u con trn lng i lm nng ry. V ting
ht yu thng con t trong hon cnh y c c ngn ln. M thng a- cay m thng b
i: m thng a-cay m thng lng i ; m thng a- cay m thng t nctnh cm
ca m va thn thng m p va p ng ngi ca bi tnh yu th ng con
lun c m t vi tnh yu dn tc yu ng bo. Khng nhng th ngi m y

cn l ngi c tinh thn khng chin. Hnh nh ngi m chuyn ln , p rng, u

em i ginh trn cui l biu hin ca tinh thn bt khut, kin cng l tnh yu nc
thit tha . Sng trong hon cnh vt v kh khn nhng ngi m T i cn giu nhng c
m v kht vng. M mong cho con Vung chy ln sn m cn mong ht bp ln
u v c thy Bc Hcho con c thnh ngi t do. Mi c m kht vng ca m
u cao p bi tnh cm ring cho con lun c t trong tnh cm chung cho bn
lng v cho dn tc. Hnh nh ngi m vi cuc sng v nhng v p tm hn trong bi
th chnh l v p ca ngi ph n Vit Nam: giu tnh yu thng con v cng giu tnh
yu t nc. C th ni vi bi th Khc ht ru Nguyn khoa im khc ho
thnh cng hnh nh ngi m dn tc yu con yu nc tht ng ngi ca.
Bp la Bng Vit

Nh th Bng Vit thuc th h nh th trng thnh trong thi k khng chin

chnh M . Th ng dung d nh nhng nhng hm cha nhng tnh cm rng ln , yu thng. Tiu biu cho hn th y l bi th Bp la sng tc nm 1963 khi nh th ang
cn l sinh vin du hc nc ngoi, c in trong tp Hng cy Bp la. Bi th l dng
cm xc nh thng ca nh th v k c tui th c hnh nh Bp la gn gi gn b vi
ngi b tn to y yu thng.
Bi th c m u bng bng dng cm xc nh thng ca nh th khi i xa
nh v qu hng, v hnh nh bp la thn quen bnh d:
Mt bp la chn vn sng sm
Mt bp la p iu nng m
Chu thng b bit my nng ma
ip ng Mt bp la m u bi th cng ging iu su lng thit tha nh ip
khc ca dng chy tm hn gi nh v k nim. Bp la y c n hin trong khn gian
chn vn sng sm v vt qua thi gian si m tm hn tc gi ,nh thc tnh cm thn
thng ca qu kh v c th,tnh b chu thing ling m p bng hin v:
Ln bn tui chu quen mi khi
Nm y l nm i mn i mi
B i nh xe kh rc nga gy
Chi nh khi hun nhm mt chu
Ngh li n gi sng mi cn cay
Nhng k nim tui th a nh th tr v vi qu kh au thng ca ton dn
tc. Qu kh y c bng en gh rn ca nn i nm 45 C dn tc i ngho trong rm
r . C c cuc khng chin chng Php ko di Nm gic t lng chy tn chy ri .
Bao gian kh au thng nng ln lng xm qu hng v chnh nh th cng phi sng
trong cnh i c cc.. Ngh m thng mt tui th gian kh, mt tui th ln ln bn bp
la , bn mi khi qu hng . mi ln nh li thy cay cay ni sng mi, thc dy trong
tm hn tnh ngha qu hng , tnh b chu nm no:
Tm nn rng chu cng b nhm la
Tu h ku trn nhng cnh ng xa
Khi tu h ku ba cn nh khng b
B hay k chuyn nhng ngy Hu
Ting tu h sao m tha thit th!
Trong dng cm xc nh thng ,m thanh ca ting chim tu h vng v . Ting tu
h ku hay ting ca qu hng , ca hi m tnh thng ang thc dy trong lng nh th
chu nh v b vi tt c s to tn chm lo cho chu, b dy chu lm, chm chu
hc . B chnh l hin hu ca bao vt v lo toan, b l ngi ph n m ang kin cng
giu c hi sinh chu ng .
Nm gic t lng chy tn chy ri
B chin khu b cn vic b
Hng xm bn bn tr v lm li
My c vit th ch k ny k n

 n ba dng li tp lu tranh
C bo nh vn c bnh yn
Vn vng lng b dn chu inh ninh
ip t chy c s dng trong cu th u gi ln nhng mt mt au thng ca
xm lng qu hng v ca hai b chu do bom n qun th gay nn. Song t trong gian kh
, tnh lng ngha xm, tnh on kt yu thng ca con ngi c th hin n b
dng li tp lu tranh. V cng t tong gian kh y hin ln nhng phm cht cao p
ca b. chnh l s quan tam lo lng cho ngi con ang cng tc chin khu. Li dn ca
b vi chu nh mun cng c thm nim tin , tip thm ngh lc v quyt tm cho ngi
ang chin u . B sn sng chu ng mi gian khhi sinh cho ngi con lun vng
lng ngoi mt trn. B chnh l hu phng ln, vng chc quan tm lo lng cho tin phng. Tnh cm cao p ca b chnh l biu hin ca tnh yu qu hng t nc.V p
trong tam hn b chnh l v p ca ngi ph n Vit Nam: yu con yu nc v giu c hi
sinh.
Nhng k nim ca qu kh nh mch ngun chy mi trong tm hn nh th. V c
th li th nh li k tm tnh ca ngi chu v nhng k nim cng b:
Ri sm ri chiu li bp la b nhen
Mt ngn la lng b lun sn
Mt ngn la cha nim tin dai dng
Hai khong thi gian sm- chiu c lp i lp li cng vi ngn la hng c thp
ln di bn tay to tn ca b. B l ngi nh th, c cuc i bn bp la , nhm la m nui
ln tm hn chu. Mt cuc i bn b do dai y khin chu khng khi c s lin tng
c o v hnh nh Bp la l b. Ngn la y khng ch lun sn hi m ca
tnh yu thng , ca c hi sinh m cn cha nim tin vo tng lai cho con cho chu, cho
t nc thanh bnh.
Nhm bp la p iu nng m
Nhm nim yu thng khoai sn ngt bi
Nhm ni xi go mi s chung vui
Nhm dy c nhng tm tnh tui nh
ip t nhm c lp li 4 ln trong th nh nhp nhn trong tm hn nh th khi
nh v b. T hnh ng nhm bp la mi sm mi chiu y thc dy trong chu mi
hng v ngt ngo ca qu hng . Nhng hnh nh quen thuc ca qu nh khoai sn, ni
xi go mi thu no tro dng trong lng chu chu thy m p, thn thng . Hng
thm ca ni xi go mi hay hng v ngt ngo ca qu hng ca tnh yu thng
ang thc dy trong tm hn? ri trong nim cm xc tro dng , chu ct ln ting
ni t tri tim mnh:
i k l v thing ling- Bp la!
Hnh nh Bp la vn c hin hu bn b tr thnh biu tng thing ling cho
tnh b m p. l hnh nh n d c o, giu ngha. Bp la y khng ch cho
chu cm lo o m, cho chu c si m vo mi sm mai, m cao p hn, Bp la y
cn cho chu nim tin, tnh yu thng, si m tm hn chu bng hi m ca tnh b
t cho chu mt tng lai tt p . V nh th, b khng ch l ngi nhm la m b cn
l ngi gi la, ngi truyn la, truyn nim tin ngh lc cho chu chu c khn ln
thnh ngi.
Bi th khp li vi cuc sng sung tc ca chu thi hin ti:
Gi chu di xa c ngn khi trm tu
C la trm nh nim vui trm ng
Nhng vn chng th no qun nhc nh
Sm mai ny b nhm bp ln cha?
ip t Trm lp li trong th l li khng nh v cuc sng y vi bao
nim hnh phc. Th nhng nhng k nim v tnh b chu th vn lun sng mi trong
tm hn, l si dy tm tnh nhc nh cho ngi chu xa qu hng lun nh n b. Tnh

cm thn thng bn cht y chnh l biu hin ca tnh yu qu hng , yu xm lng

thn thuc, l tnh yu t nc ca mi ngi Vit nam.
Bi th Bp la ca Bng Vit l s kt hp hi ho gia phng th t s v tr
tnh ho quyn. Bi th cn c nhiu yu t miu t, ngh lun xut hin gip cho cm
xc ca nh th tr nn chn thnh su sc. Ging th trong tro nh nhng m tha
thit , m nng. Hnh nh Bp la- ngi b l mt sng to c o va l im ta
khi gi k nim ca nh th va l hnh nh to sng ch ca tc phm. Tt c gp
phn th hin su sc tm lng thnh knh bit n chn thnh ca nh th vi gia nh,
v vi qu hng t nc.
on thuyn nh c- Huy Cn
Huy Cn tng l nh th ni ting ca phong tro Th Mi. T sau cch mng thng tm, nh
nh sng cch mng , hn th Huy Cn thc s ny n v dt do nim tin yu cuc sng mi. Nm
1958 trong chuyn i thc t di ngy vng m Qung Ninh , vi cm hng v thin nhin t n c
v nim vui trc cuc sng mi, bi th on thuyn nh c ra i , c in trong tp Tri
mi ngy li sng. Bi th l bc tranh thin nhin trng l, l cnh lao ng trn bin hng say ca
nhng ngi dn chi trn vng bin Qung Ninh , l bi ca lao ng ca nhng ngi lao ng trong
cng cuc xy dng ch ngha x hi Min Bc.
Bi th c m u vi cnh bin khi hong hn xung cng kh th lao ng ca on thuyn
trc mt ngy lao ng sp bt u:
Mt tri xung bin nh hn la
Sng ci then m sp ca
Ngy sp tn, mn m sp n, c v tr ang chuyn dn vo trng thi ngh ngi.
Nhng hnh nh thin nhin quen thuc ca bin c nh th miu t qua ngh thut so snh v
nhn ho Nh hn la Sng c then m sp ca tht c o. Thin nhin nh ang ho cng
nhp sng ca con ngi v tr l mt ngi nh ln , mn m l tm li khng l v nhng ln
sng l then ca. S lin tng ca nh th tht th v, lm cho cnh v ng i nh ang chung mt
nhp sng gn b quyn ho.
Trong khong thin nhin y, con ngi cng on thuyn bt u ri bn:
on thuyn nh c li ra khi
Cu ht cng bum cng gi khi
on thuyn ra khi vi ting ht cng tro phi phi. Nhng hnh nh on thuyn, cu ht,
cnh bum, gi khi ang ho vo nhau lm nn kh th ca on thuyn. Con ngi v thin nhin
cng hng say phi phi . Ting ht cng vi sc gi lm ng cnh bum y con thuyn v pha tr c
hay chnh l kh th ca c mt tp th ngi trc mt ngy lao ng mi? Ting ht y chnh l
nim vui nim lc quan l tinh thn ca ngi lao ng.
ng trc bin khi bao la, ting ht ca con ngi vn tip tc ct ln va lng mn bay bng,
va l nim mong mi thu c nhng m c y:
Ht rng c bc bin ng lng
C thu bin ng nh on thoi
m ngy dt bin mun lung sng
n dt li ta on c i
Bng ngh thut so snh c thu bin ng nh on thoi nh th mun ca ngi s phong ph
p ca bin. Loi c thu y, chng ging nh nhng con thoi ang vun vt li qua dt ln mt
tm li khng l l bin khi v tn. Trc s giu p y , con ngi khng khi vui mng ct ln ting
gi n dt li ta on c i! . chnh l nim mong c, l kht khao nh c nhng m c y.
Gia khng gian ba la ca bin tri, cm hng ca nh th v thin nhin, v con ng i c tro
dng t c nhng lin tng th v v p :
Thuyn ta li gi vi bum trng
Lt gia my cao vi bin bng
Ra u dm xa d bng bin
Dn an th trn li vy ging
Hnh nh th p , k v trng l thuyn, gi, trng, my cao, bin bng cng hnh
ng ra u dm xa v an th trn ca con ng i nng tm vc ca con ngi v
on thuyn ln cao ho nhp cng v tr. Con thuyn gia bin khi khng h l loi m c gi lm

bnh li, c trng lm cnh bum ang cng con ngi hng say lm vic. S lin tng ca nh th
tht th v, v nh th thin nhin vi cuc sng, con ngi vi bin khi cng tr nn gn gi gn b
thn thit hn.
Vi kh th hng say lao ng , con ngi chinh phc c bin khi, thu c nhiu thng li,
l nhng m c y:
C nh , c chim cng c
C song lp lnh uc en hng
Ci ui em quy trng vng cho
m th: sao la nc H Long
Bng ngh thut lit k, nhn ho nhng tnh t miu t giu mu sc, nh th mt ln na
ca ngi s phong ph v giu c ca cc loi c . Trong nh sng lung linh huyn o ca trng hay
trong con mt nhn rt th ca tc gi m th gii cc loi c hin ln tht rc r huy hong. Chng
nh nhng nh uc rc sng trong mn m hay chnh l nim vui nim phn khi ca con ngi khi
thng li? Hnh nh nhn ho Ci ui em quy trng vng cho cng chng t s yu qu trn
trng ca con ngi trc nhng sn phm do chnh tay h lm ra. V trong cm hng rt th y, nh
th nh nghe thy nhp th ca mn m ang ho cng nim vui ca con ng i qua ngh thut
nhn ho m th sao la nc H Long. Mn m , nh sao v ln nc vn cch xa nhau l th bng
tr nn gn gi n bn nhau cng con ngi dt ln mt bc tranh mun mu rc r. Phi l ngi c
tnh yu thin nhin, yu cuc sng , c tm hn lng mn phong ph lm, nh th mi c nhng lin
tng bt ng v th v n vy.
Gia khng gian bao la ca bin tri, ting ht ca con ngi chnh l nim lc quan , l tnh
yu lao ng:
Ta ht bi ca gi c vo
Bin cho ta c nh lng m
G thuyn c nhp trng cao
Nui ln i ta t bui n
Ngi dn i bin ln ln l nh c. Cuc i h gn lin vi mui mn ca bin khi, nn vi h bin
nh ngi m bao dung nhn t cho h nhng m c y. Ngh thut so snh Bin cho ta c nh lng
m l th hin thi bit n ca ngi dn chi vi bin cho h cuc sng.Bin l ngi m th
hai giu c m cg rt bao dung cho h nim vui, nim tin yu trong cuc hnh trnh lao ng.
Ri mn m cng tn, con ngi cung sp kt thc mt ngy lao ng. V thng li sau mi
chuyn ra khi l nhng khoang thuyn y c:
Sao m ko li kp tri sng
Vy bc ui vng lo rng ng
Ta ko xon tay chm c nng
Li xp bum ln n nng hng
Hnh ng ko xon tay chm c nng chnh l kt qu lao ng ca con ng i sau mt
ngy lm vic. Tng chm c chnh l nhng chm thng li ca con ng i sau mt m trinh phc
bin khi. V trong nh bnh minh hay trong nim hn hoan vui sng m nhng con c c vy bc
ui vng ?Nhng tnh t ch mu sc bc , vng, hng va lm tn v p ca thin nhin,
va l nim vui trong nh mt hn hoan ca con ngi lao ng.
Bi th c kt thc vi cnh tr v ca on thuyn khi mt ngy mi c bt u:
Cu ht cng bum vi gi khi
Mt tri i bin nh mu mi
on thuyn chy ua cng mt tri
Mt c huy hong mun dm phi
Vn ting ht hng say, vn kh th ho hng nh lc mi bt u, con ngi v on thuyn
tr v vi mnim vui thng li. Khng cht mt mi, con ngi li chy ua vi thi gian on thuyn
chy ua cng mt tri , h qu trng thi gian tranh th thi gian lao ng cng hin. Vi
cch ni khoa trng hnh nh nhn ho, mt ln na nh th mun khng nh nim vui chin
thng ca ngi lao ng trong cuc sng mi.
Bi th on thuyn nh c ca Huy Cn mang mt m hng ho hng kho khn .
Ging th si ni , nhp th khn trng nh kh th ca con ngi lao ng. Hnh nh th p
k v. Bi th l s kt hp hi ho gia cm hng v thin nhin v t nc, gia v tr v con ngi. Tt c v nn mt bc tranh p, mt khc ca hng trng v cuc sng ca ngi lao ng. Bi
th c coi l sng tc tiu biu cho phong cch th Huy Cn sau nm 1945- mt phong cch y
nim tin v tnh yu cuc sng.
on vn v hnh nh cnh bum trong hai on th:
Cnh bum ging to nh mnh hn lng V
Thuyn ta li gi vi bum trng
Rn thn trng bao la thu gp gi
Lt gia my cao vi bin bng
C hai on th u l s cm nhn ca hai nh th v hnh nh Cnh buncon thuyn gn vi cuc sng lao ng ca nhng ng i dn chi khi ra khi nh c.
Chng ta gp trong hai cu th:
Cnh bum ging to nh mnh hn lng

Rn thn trng bao la thu gp gi

ca nh th T Hanh hnh
nh cnh bum l hnh nh va c ngha so snh va l hnh nh n d c o. Gi
trong cnh bun y l hnh nh con ngi qu hng ra khi, n to ln p v thing ling nh
mnh hn lng bi n l linh hn l sc sng l nim hi vng ca ngi dn lng chi . Cn ta gp
trong hai cu th:
Thuyn ta li gi vi bum trng
Lt gia my cao vi bin bng l hnh nh n d. Cnh bum y
p th mng ang ho trong tri t bao la. Gia khng gian bao la ca bin tri, con thuyn
khng h l loi m c gi lm bnh li v c trng lm cnh bum. nh trng sng lung linh chiu vo
cnh bum to sng c khng gian, v c l Bum trng trong th l nh th! Ci nhn rt th ca
nh th khin con thuyn tr nn p , v con ngi cng thy yu i hn. C th ni tuy l
hai nh th cm nhn v hnh nh cnh bum gn vi cuc sng ca ng i dn chi trong
hai hon cnh sng khc nhau nh ng chng ta u cm nhn c trong cm xc ca c hai
nh th l s gn b yu mn cng vic v cuc sng ca ng i dn chi, l nim vui v
t ho trc s cn c, dng cm , trc tinh thn lao ng hng say ca ngi lao ng .
nh trng. Nguyn Duy

Nh th Nguyn Duy l mt cy bt tiu biu trong lp nh th tr thi chng M.

Th ng dung d nh nhng nhng li cha ng nhng bi hc trit l su xa. Bi th
nh trng l mt bi th tiu biu , c sng tc nm 1978 in trong tp th cng tn ca tc
gi. Bi th nh mt li t nhc v nhng nm thng gian lao ca cuc i ngi lnh gn b
vi thin nhin t nc t gi nhc con ngi thi sng ung nc nh ngun n
ngha thu chung cng qu kh.
Bi th c m u bng nhng dng cm xc ca nh th v nhng k nim ca
qu kh ngt ngo:
Hi nh sng vi ng
vi sng ri vi b
hi chin tranh rng
vng trng thnh tri k
Hai khong thi gian trong cuc i ca con ngi c gi ln trong th hi nh hi
chin tranh. Ngh thut lit k ng, sng , b gi v nhng nm thng tui th
p ca nh th vi y p nhng k nim chan ho vi thin nhin v c nh trng lm
bn. n lc trng thnh, nh trng tui th li theo du chn anh n ni chin trng
y bom n, chia s cng anh nhng gian nan kh nhc, xoa du nhng vt thng do bom
n qun th. V khi y vi anh ,vng trng thnh tri k, vng trng tnh ngha. C th ni
trong qu kh ca cuc i anh vng trng soi t tng ng ngch mi chng ng i,
hiu anh v anh cng th, coi trng nh ngi bn khng th ri xa.
Ri khi chin tranh kt thc, ngi lnh tr v hu phng, sng ni phn hoa th c
cuc sng sung tc giu sang. Mt ln na vng trng li xut hin, cn anh vi trng khi y
l g:
T ngy v thnh ph
quen nh in ca gng
vng trng i qua ng
nh ngi dng qua ng
Cuc sng ca anh ni phn hoa c nh in, ca gng vi bao iu tt p. Nhng
thi ca anh vi trng li h hng th . Ngh thut nhn ho nh ngi dng qua ng
ni ln iu . Phi chng anh chnh l con ngi bi bc? V c l anh s khng kp
nhn ra mnh nu nh trong cuc sng ca anh khng c nhng bin i bt thng xy ra:
Thnh lnh n in tt
phng buyn- inh ti om
vi bt tung ca s
t ngt vng rtng trn

10

T mt hin tng bnh thng vn xy ra trong cuc sng ca con ngi mt in m

nh th ni h bit bao nghch cnh vn xy ra trong cuc sng ca con ng i. V khi ri
vo hon cnh y, con ngi thng c nhng hnh ng cu cu, gii thot. Ba ng t
mnh vi, bt , tung l hnh ng ca anh khi y. V iu g n vi anh? t ngt
vng trng trn t ly biu cm t ngt ni ln cm xc ca anh, l s bng hong
bi ri khi nhn thy vng trng trn vng thm ca qu kh nm no ang n bn anh ,
em nh sng chiu vo cn phng ti om v chiu c ln khun mt ang nga ln nhn
tri nhn trng ca anh na.
L thng , trong pht bi ri y con ngi thng c nhng hnh ng lng trnh. Cn anh,
d tng v tnh lng qun trng .Nhng anh i din vi trng, anh nhn trng nh gp
li qu kh nm no:
Nga mt ln nhn mt
c ci g rng rng
nh l ng l b
nh l sng l rng
Ci cm xc rng rng y hay chnh l s day dt hi hn v thi ca anh trong
nhng ngy qua? C l lc ny kho mt anh ang ngn l- nhng git l ca sm hi
, ca ni nim n hn. V chnh trong t th nga mt ln nhn mt y nh trng mt
ln na soi t trong anh nhng k nim ngy no. Ngh thut so snh, lit k c s
dng c o trong th nh l ng l b; nh l sng l rng gi nhc v nhng
thng ngy ca anh c trng lm bn . l nhng nm thng tui th p hay nhng
thng ngy anh phi sng gian kh ni ni rng. Tt c u c vng trng kia soi t. nh
trng in du mi no ng trong cuc sng ca anh Vy m anh l v tnh lng qun, ri
lc ny anh t thy dn vt v hnh ng ca mnh. Anh ng l mt ngi dng cm, bi
anh dm nhn ra nhng sai lm v kp thi sa cha nhng li lm do chnh anh
gy ra.
Bi th c kt thc bng hnh nh vng trng mang ngha n d c o:
Trng c trn vnh vnh
k chi ngi v tnh
nh trng im phng phc
cho ta git mnh
Nhng cu th gi gm bao nim tm s ca con ngi vi trng, Cn nh trng vn th
c trn vnh vnh khng h st m, khng h i thay. Trng vn n bn anh , nhm
anh bng con mt trong tro, soi t tm hn anh bng th nh sng du hin. Trng im
phng phc khng h trch mng cho d anh c lc lng qun trng. nh trng y chnh
l qu kh ngha tnh trong cuc i ca con ngi. Hai t ly tng hnh v tng thanh vnh
vnh, phng phc giu sc thi biu cm th hin thi ca bao dung lng, lng v
tha ca qu kh trc nhng li lm ca con ngi. V phi chng chnh s bao dung lng,
chnh s im lng khng ni ca trng y cng gip con ngi t nhn ra sai lm ca
mnh cho ta git mnh , nh thc tm hn con ngi khi h c nhng biu hin
ca s bi bc lng qun.
Li tm s trong th dng nh khng cn ch l ca ring nh th na ,m cn c
ngha gi nhc vi bao ngi. Bi trong cuc i, ai chng c nhng lc v tnh hay c
m vi qun i nhng g l tt p ca qu kh qua- nht l qu kh nhc nhn gian
kh. Nhng iu ng qu l s thc tnh trong tm hn, , l thi nhn ra nhng sai
lm kp thi sa cha t c thi sng n ngha thu chung Ung nc nh
ngun. cng chnh l bc thng ip m nh vn mun gi ti mi bn c chng ta
Bi th c sng tc theo th ng ngn, ging th nh nhng m su sc, ging nh
mt li tm s v k nim trong cuc i con ngi. Hnh nh th p mang ngha
n d c o. c bi th nh trng ca Nguyn Duy,chng ta c dp c mt ln i
din vi chnh mnh, c dp suy ngh v nhn ra nhng vic mnh lm t hng

11

tm hn mnh ti nhng iu tt p. V nh th nh trng ca Nguyn Duy c coi l

mt bi th giu ngha, ngha con ngi v ngha tnh i su sc.
Ni vi con- Y Phng.

Y Phng l mt nh th dn tc Ty. Th ng th hin tm hn chn tht , mnh

m , trong sng, cch t duy hnh nh ca con ngi Min Ni. Trong s phi k n bi
th Ni vi con mt bi th tiu biu cho phong cch th y. Vi cm xc tr tnh su
lng, mn li ngi cha tm s vi con, nh th mun gi ti mi con ngi v ci ngun sinh dng, v sc sng b b mnh m ca qu hng t thm yu qu bn lng dn tc.
Bi th c m u bng li tm tnh ca ngi cha vi con trong mt khng kh gia
nh hnh phc:
Chn phi bc ti cha
Chn tri bc ti m
Mt bc chm ting ni
Hai bc ti ting ci
Nhng hnh nh chn thc gn gi chn phi, chn tri, mt bc, hai bc miu
t hnh ng tp i ca con tr trong khng kh mt gia nh ngp trn hnh phc. Mi bc
con i, mi li con ni u trong vng tay yu thng, s nng ch che ca cha m.
Tui th ca con ln ln t nim hnh phc yu thng t s chm lo ca gia nh l nh th.
V cha m lun mong mi lun hi vng trong mi bc trng thnh ca con
Nhng iu ngi cha mun ni vi con cn nhiu hn th. l mnh t qu hng
ngha tnh chung thu dang rng vng tay che ch con t khi con ct ting khc cho
i:
Ngi ng mnh yu lm con i
an l ci nan hoa
Vch nh ken cu ht
Rng cho hoa
Con ng cho nhng tm lng
Cch ni ngi ng mnh nghe nh nhng gn gi v giu tnh cm ta nh li
tm tnh cha mun truyn cho con v nhng ngi cng sng chung mt mnh t ni vng
cao gian kh nhc nhn. Hnh nh an l, vch nh chnh l cng vic v cuc sng
ca h, mt cuc sng cn nhiu gian kh. Nhng h vn qun qut yu thng vn lc quan
yu i v yu lao ng ci nan hoa, ken cu ht. Ting ht ca con ngi qu hng c
ct ln t gian nan vt v cng l ting ht yu i m cha mun truyn cho con. Cn thin
nhin th cho tui th con nhng hoa thm tri ngt, con ng gp ghnh nng bc chn
con i. Qu hng i vi tui th ca con l nh th y! Con hy bit yu qu trn trng
mnh t ngha tnh nui ln tm hn con cng nh nui ln bao con ngi.
Trong li tm s ca ngi cha vi con v qu hng , hnh nh con ngi qu hng c
gi ln vi nhng phm cht rt ng t ho:
Ngi ng mnh thng lm con i
Cao o ni bun
Xa nui ch ln
Du lm sao th cha vn mun
Sng trn khng ch gp ghnh
Sng trong thung khng ch thung ngho i
Sng nh sn nh sui
Ln thc xung ghnh
Khng lo cc nhc
ip ng ngi ng mnh c lp i lp li trong th vi nhng cm xc khi vui
khi bun khi t ho su sc. Ging iu cu th ngi ng mnh thng lm con i
ta nh mt ni nghn ngo y xc ng . l cm xc yu thng trc ni vt v cc nhc

12

ca con ngi qu hng. Bin php ngh thut so snh nh sng nh sui cch s dng thnh
ng ln thc xung ghnh cng cc hnh nh cao o ni bun sng trn gp
ghnh sng trong thung ngho i ni ln cuc sng vt v lam l kh nhc ca con
ngi qu hng . Ni h sng vch treo leo , t cn si . i kh lam l l tt c
nhng g m con ngi qu hng phi i din. Cha tm s vi con v nhng cnh i c
cc y con hiu, con cm thng v hy trn trng mnh t ny. Bi qu hng y tuy
ngho v vt cht nhng li rt giu v tnh cm, sng tnh ngha yu thng , sng y
ch nim tin v ngh lc:
Ngi ng mnh t c k cao qu hng
Cn qu hng th lm phong tc
Ni qu hng t cn si , thm thm vc su nhng ngi dn qu hng lun
cn c chu kh. H quyt tm bng bn tay khi c xy dng mnh t ny cho qu hng
ngy thm i mi lm nn nhng phong tc v truyn thng tt p ng t ho. Ngi
ng mnh l nh th y! Gin d th s m nim tin v ngh lc tht phi thng ng
trn trng bit bao!
Bi th c khp li bng mt li nhn nh cho con khi con ln ng xy dng cuc
sng mi:
Con tuy th s da tht
Ln ng
Khng bao gi nh b c
Nghe con
Ging tm tnh ca ngi cha cng v cui cng tr nn su lng, l tnh cm
thng yu , s quan tm mong mi ca ngi cha trc tng lai cuc sngca con. Li cha
nhc nh con khng bao gi nh b c l c mun con phi bit ngng cao u , bit
t ho v nhng g m qu hng cho v nui con khn ln. Con hy bit ly qu hng lm nim tin l sc mnh gip con ti mi phng tri .
C th ni li ngi cha trong th cng chnh l li ca nh th v ca qu hng ti
mi ngi trong cuc sng. Ai trong cuc i chng c mt qu hng, v qu hng vi bt k
ai cng l ci ngun gc r, l ni sinh ra ta v nui dng ta khn ln thnh ngi. Vy mi ngi hy bit nh, bit yu, bit t ho v bn lng dn tc, hy bit trn trng nhng g l
truyn thng tt p ca qu hng , v hy bit sng c ngha tnh chung thu. l o
l ngn i ca dn tc Vit nam!
Bi th Ni vi con ca Y Phng l s kt hp hi ho ca cc yu t tr tnh, t
s miu t. Ging th tm tnh tha thit, nh nhng m su lng trong tm hn . Hnh
nh th gin d m hm sc, giu ngha. Bi th s dng nhiu ip khc ngi ng
mnh va c ngha nhn mnh cuc sng v v p ca con ngi qu hng va th
hin tnh cm gn b yu thng ca nh th vi ngi dn Min Ni. Bi th gip ta hiu
thm sc sng v v p tm hn ca mt dn tc vng cao t gi nhc trong ta tnh
cm gn b vi qu hng vi ci ngun dn tc v c ch vn ln trong cuc sng tng lai.
Con c- Ch Lan Vin

Ch Lan Vin l mt trong nhng nh th tiu biu ca nn th ca hin i Vit Nam.

Th ng mang mt phong cch ngh thut c o- phong cch suy tng trit l m
cht tr tu v tnh hin i. Bi th Con c l mt trong nhng sng tc tiu biu cho
phong cch ngh thut y. Bi th c sng tc nm 1962 in trong tp Hoa ngy thng
chim bo bo. T vic khai thc hnh tng con c trong ca dao , bi th th hin nhng cm
xc, nhng suy tng su xa ca nh th v tnh m v ngha ca li ht ru i vi mi
con ngi.
Bi th c m u bng cnh tng ca ngi m ru con vi nhng li ht ru quen
thuc:
Con cn b trn tay
Nhng trong li m ht

13

Con cha bit con c

C cnh c ang bay.
m iu ca li ht ru c nh nhng ngn ln tha thit. Nh th khng trc tip dn
li m ru con nhng vi cnh tng : m b con trn tay ct ting ht c cnh c trng bay la
bay l, cng ta hiu ngi m y ang ht ln nhng ting ht ru con. V trong
ting ht u ca m hnh nh con c trong ca dao dn ca c ln lt hin v:
Con c bay la
Con c n m
Con c bay l
Con c xa t
Con c cng ph
C gp cnh mn
Con c ng ng
C s so mng
Hng lot hnh nh con c trong nhng bi ca dao xa n vi tui th con t
trong li ru ca m. Vi tr th khi cn b trn tay th u hiu c ngha ca nhng
bi ca dao y? u hiu c nhng vt v nhc nhn ca cuc sng m c phi tri qua?
Nhng nhp iu ngn nga trm bng trong li ru v nhng c ch v v u ym ca
m thm vo tm hn con theo nhng bi ca dao y con cm nhn c tnh m
ch che, tnh yu thng c to ra t tri tim ca m. V phi chng vi tui th con , m
tr nn gn gi gn b l nh th ? V cng rt ngu nhin nhng ln iu ngt ngo ca ca
dao dn ca n vi tm hn con ngay t khi cn trong ni , hay t khi va ct ting
khc cho i.
T trong vng tay yu thng ca m, tui th con ngy mt ln khn ln:
Ng yu! Ng yn! C i ch s!
Con cha bit con c con vc
Cnh c mn m sn tay nng
Con cha bit nhng cnh mn
m ht
Trong li ru ca m thm hi xun
Sa m nhiu con ng chng
phn vn
Vi nhng cu th cm thn Ng yn! c lp i lp li to nn nhp iu u
n ca li th cng ging nh c ch v v nh nhng ca m a con vo gic ng. Tui
u th ca con c m m hnh phc, gic ng ca con yn bnh chng phn vn l
v con c m. M nng niu chm sc con, m sn sng che ch cho con. Tnh mu t
thing ling , tm lng yu thng ca m lun to sng bn con mi chng ng i:
Ng yn! Ng yn! Ng yn!
Ri c vo trong t
Cho c trng n lm quen
Con ng yn th c cng
ng
C ng quanh ni
Cnh ca c hai a p
chung i
ip ng Ng yn! mt ln na li c lp li nh mun khng nh tm lng ca
m ang u ym v v con.V hnh nh con c lc ny bay ra t nhng bi ca dao v
tr nn thn thit gn gi , gn b vi cuc i con C ng quanh ni. C vo trong
t c mun ho hp cng c m kht vng p ca con. C y chnh l m- mt hnh
nh n d giu ngha. V m s bn con, nng con trong mi bc ng i :
Mai khn ln con theo c i hc
Cnh c trng li bay hoi khng
ngh
Cnh trng c bay theo gt i chn
Trc hin nh v trong hi mt
cu vn
Nhng hnh nh th Theo gt i chn v bay hoi khng ngh va din t c hnh
ng c th va khi qut c tnh m i vi cuc i con. l s bn b do dai, s
quan tm lo lng , l nhng hnh ng di theo tng bc ng trng thnh trong cuc i
con. M i vi con l nh th! Bi con l nim tin, l cuc sng v cng l nim hnh phc
trong cuc i ca m . V m cng tr thnh ngun cm hng sng tc trong nhng vn
th ca con, l nim tin l ngh lc cho con trong cuc sng.
Cng v cui bi th, nhp th cng ngn v dn dp hn ln. V nh th ngha
biu tng ca hnh nh con c cng c nhn mnh:

14

D gn con
C s tm con
D xa con
C mi yu con
Ln rng xung b
ip ng D c lp li cng nhng hnh nh i lp gn- xa v thnh ng
ln rng xung b , ngh thut n d trong th gi ln bao hon cnh trc tr kh
khn, s cch bit v thi gian v khng gian ca tnh mu t. V cng chnh trong hon
cnh kh khn y khng nh c sc mnh kin cng ca m. M sn sng vt qua
bao chng gai trc tr ca cuc sng n bn con , dnh cho con tnh yu thng
thit tha nht. T tm lng yu thng bt dit ca m , nh th khi qut ln mt qui lut
v tnh mu t mun i:
Con d ln vn l con ca m
i ht i lng m vn theo con
Cu th c ngha ging nh mt trit l bn vng , l li khng nh ca nh th
v tnh mu t th tnh cm thing ling bn cht nht trong cuc i ca mi con ngi.
Ai trong cuc i chng c m sinh ra! V cuc i ca mi ngi con s hnh phc khi c
m nng niu v v chm sc. M sinh ra ta nui dng ta khn ln trng thnh. C cuc i
m l s hi sinh cho cuc sng v hnh phc ca con. S hi sinh cao p y ca m mi ngi con nn hiu. C nh th tnh mu t mi thm giu ngha v cng c khng nh l
th tnh cm p , bn vng nht trong cuc sng ny.
Bi th c kt thc bng mt li c kt ca nh th v ngha ca li ht ru :
i!
Mt con c thi
Ng i! Ng i!
Con c m ht
Cho cnh c cnh vc
Cng l cuc i
Cho c sc tri
V cnh qua ni
n ht quanh ni
Nhp iu ca li ru li c ngn ln qua ting ht i v qua c ch v v Ng
i! ca m. Ch vi nhng cu ht ru v nhng bi ca dao c cnh c quen thuc nui
ln tm hn con. Tui th ca mi ngi con u c ln khn t nhng li ht ru y, V
theo li ru ,c ln iu ngt ngo ca ca dao dn ca, c th gii bao la ca cuc sng ny
n vi tm hn con con thm khn ln thnh ngi. Phi chng ngha ca li ht
ru vi mi con ngi l nh th !
Bi th Con c ca nh th Ch Lan Vin thc s i vo lng ngi bi nh
th vn dng sng to ca dao dn ca vo nhng vn th hin i . Ging iu bi th
giu cht suy tng, cng vi nhng cu th giu tnh trit l nh nhng nt nhn trong tm
hn mi con ngi v tnh mu t v ngha ca nhng li ru. Hnh tng Con c l mt
hnh tng ngh thut c ngha n d c o, l biu tng p ca tnh m thng
con. C th ni nh th Ch Lan Vin vi bi th Con c thc s li n tng su
m trong tm hn mi chng ta bi ngha nhn vn khi gi trong lng ng i th tnh
cm thing ling cao qi- tnh mu t bn vng n mun i.
Tm tt Truyn Kiu ca nguyn Du:

Tc phm Truyn Kiu ca Nguyn Du l tc phm bng ch Nm gm 3254 cu th

lc bt da theo ct truyn Kim Vn Kiu truynca nh vn Trung Quc. Truyn k v
nhn vt Thu Kiu mt ngi con gi ti sc vn ton nhng cuc i li nhiu bt hnh
trun chuyn. V gia nh nng b vu oan nn nng phi bn mnh ly tin cu
cha v em. Nng b ri vo tay M Gim Sinh, b vo lu xanh ca m T B v b chng p
phi tip khch lng chi. Nng t t nhng khng cht. Nng b giam lng lu Ngng
Bch, b S khanh la, b T B nh p... y, Kiu gp Thc Sinh, c Thc Sinh
chuc v lm v l. Lm v Thc Sinh, Kiu b Hon Th v Thc Sinh nh ghen, buc nng
phi b trn vo cha ca s Gic Duyn. Kiu li ri vo tay ca Bc B, Bc Hnh, v b chng
bn vo lu xanh Chu Thai. y nng gp ngi anh hng T Hi . T Hi ci nng

15

v lm v, gip nng bo n bo on. Nhng ri Kiu li b mc la H Tn Hin v T Hi

b hn git cht. Kiu b hn lm nhc, bt nh n hu ru hn ri b hn g cho
vin th quan. au kh v nhc nh, Kiu nhy sng Tin ng t t. Nng li c s Gic
Duyn cu, v sau Kim Trng tm n n nng v on t vi gia nh.
Ngy xun con n a thoi
Thiu quang chn chc ngoi su mi
C non xanh tn chn tri
Cnh l trng im mt vi bng hoa( c s dng yu t miu t)
on th trn trch trong vn bn Cnh ngy xun thuc Truyn Kiu ca
Nguyn Du. Trong on th , nh th s dng thnh cng ngh thut t cnh
thin nhin qua cc bin php tu t so snh, o ng miu t bc tranh ma
xun trong sng nn th v trn y sc sng. Bc tranh y c thiu quang, c non,
chn tri, cnh l, bng hoal nhng cnh sc thin nhin p ti non v y sc
sng. Hai hnh nh th con n a thoi v thiu quang l hai hnh nh thin nhin tng
trng cho thi gian v khng gian ca ma xun. Thi gian y nhanh nh con n a thoi
vo cui xun. Trong khng gian p ca nh bnh minh, cnh sc ma xun p
hin ln. C thm c xanh mt tri rng tn chn tri, c cnh l n vi bng hoa
trng bng sng c khng gian. Ngh thut o trt t c php trong cu th
Cnh l trng im mt vi bng hoanh th kho lo a tnh t trng
ln trc ng t imging nh mt im nhn v mu sc trong sng tinh khi
v trong tro ca cnh sc thin nhin. R rng bc tranh thin nhin ma xun ca
Nguyn Du khng rc r sc mu, m ch c hai gam mu xanh , trng nhng cng gi
trong tm hn ngi c mt khng gian va khong t va trong sng nn th , mt cnh
sc xanh ti mn mn y sc sng . Ti nng t cnh ca Nguyn Du l nh th , cnh
p cng l bi tnh yu thin nhin, bi s tinh t trong tm hn ca nh th vi ma
xun ca qu hng l rt p.
on th:

:
Thanh minh tronh tit thng ba
L l to m hi l p thanh
Gn xa n nc yn anh
Ch em sm sa b hnh chi xun
Dp du ti t giai nhn
Nga xe nh nc o qun nh nm
oan th trn c trch trong vn bn Cnh ngy xun thuc Truyn Kiu
ca Nguyn Du. Trong on th , nh th s dng bt php t cnh thin nhin
qua cc bin php tu t n d so snh v cc t ng Hn Vit miu t khng kh
ca l hi ma xun- mt l hi truyn thng ca dn tc. H thng cc t ghp Hn
Vit thanh minh, to m, p thanh, yn anh, ti t , giai nhn, b hnh c
s dng phong ph trong th va din t khung cnh l hi , va gi ln hnh nh
con ngi ang tham gia trong l hi y. Trong khung cnh ma xun xanh ti y sc
sng l nhng hot ng to m v vui chi p thanh ca con ngi . Trong c cc
ti t , giai nhn- nhng trai ti gi sc v c c ch em Thu Kiu. Ngh
thut n d qua hnh nh yn anhchnh l nhng trai ti gi sc y. H nh
chim yn chim oanh c ru ra ru rt. Phi chng chnh s xut hin ca h lm
cho bc tranh ma xun thm phong ph sinh ng v hp dn hn ln? Bin
php tu t so snh c s dng lin tip trong cu th nga xe nh nc o qun
nh nm din t s ng vui tp np ca con ng i tham gia l hi. Ngi ngi ni
ui nhau nh dng chy khng ngng v ng nh nm ci... C th ni ch vi 6 cu th
vi bt php t cnh thin nhin ti tnh , Nguyn Du gii thiu vi chng ta v l hi
on th

16

truyn thng ca dn tc , qua th hin tnh yu thin nhin v nim cm xc t ho

ca nh th v truyn thng tt p ca dn tc Vit Nam
T t bng ng v ty
Ch em th thn dan tay ra v
Bc ln theo ngn tiu kh
Ln xem phong cnh c b thanh thanh
Nao nao dng nc un quanh
Dp cu nho nh cui ghnh bc ngang
on th trn c trch trong vn bn Cnh ngy xun thuc Truyn Kiu
ca nguyn Du. Trong on th , nh th s dng thnh cng bt php t cnh
thin nhin qua cc t ly gi hnh biu cm miu t khung cnh ngy xun vo
bui chiu t v tm trng ca con ng i ra v trong cnh hong hn y. Nu ta
gp mt bc tranh xun trong sng khong t v nn th trong 4 cu th u th cnh
lc hong hn nh thu nh nht dn v mang y tm trng. Cc t ly t t, th
thn,thanh thanh, nao nao, nho nh va c ngha t cnh va miu t tm
trng ca con ngi. Cnh p nhng bun v lng ngi cng th thn nh lu luyn
khng mun chia tay.Trc mt ngy xun sp tn, ch em Thu Kiu ra v m lng y
vng vn. Mt thong bun bng khung , mt ni nim tic nui v ngy hi vui sp
qua i. V ni bun y ca con ngi cng nh thm vo cnh vt . V ni bun ca Kiu c
Nguyn Du miu t trong th khng ch l ni bun ca con ngi vi cnh m nh th cn
mun d bo v mt ni bun khc sp n vi nng. l ni bun khi nng gp nm m
v ch m Tin, v nng gp chng Kim ri ny sinh mi tnh u y dang d. C
th ni ch vi 6 cu th vi cc t ly gi hnh biu cm, Nguyn Du va gii
thiu vi chng ta v cnh sc thin nhin, va gi t tm trng con ng i. Ti nng
t cnh thin nhin ca Nguyn Du l , t cnh thin nhin cng l gi t v
tm trng con ngi. Bi Ngi bun cnh c vui u bao gi.
on th:

on th

: Tng ngi di nguyt chn ng

Xt ngi ta ca hm

mai
Tin sng lung nhng dy trong mai ch
Qut nng p lnh nhng ai gi
Bn tri gc b b v
Sn Lai bit my nng ma
Tm son gt ra bao gi cho phai
C khi gc t va ngi m
on th trn c trch trong vn bn Kiu lu Ng ng Bch thuc Truyn
Kiu ca Nguyn Du. Trong on th nh th s dng thnh cng cc thnh
ng, nhng in tch, v hnh nh n d miu t tm trng bun nh ng i yu
v nh cha m ca nng Kiu khi ang b giam lng lu Ng ng Bch. Nh Kim Trng
, nng nh ti nhng k nim vi chng, nh cnh 2 ngi cng ung ru hn c di m trng.
Nng thng chng Kim vn ngy m tng nh ti nngkhng bit nng ang lu lc ni
chn tri gc b. Hai thnh ng Di nguyt chn ng v bn tri gc b
din t tm trng v tnh cnh ng th ng ca Kiu. Nng ang trong cnh ng c
n l loi vi mt tng lai m mt th m nng vn nh vn thng cho ngi yu. Hnh nh
n d tm son trong cu hi tu h Tm son gt ra bao gi cho phai? khng
nh tm lng thu chung son sc ca nng dnh cho Kim Trng. Tnh cm y
theo nm thng s chng th phai m. Cn vi cha m, l tnh cm xt thng ca ngi con
hiu tho. Nng thng cha m ngy m ta ca ngng ch tin con. Cc in tch,
thnh ng qut nng p lnh, Sn Lai, Gc t c nh th s dng lin tip
din t tm trng lo lng ca Kiu. Nng thng cha m v gi m khng c nng
chm sc phng dng, nng bun v khng c nh lo Lai t lm tr cho cha m vui... R
rng trong hon cnh au kh bun thng ca bn thn nhng Kiu vn lun lo cho ngi
khc, l ngi c tm lng nhn i v tha. C th ni ch vi 8 cu th Nguyn Du

17

 gii thiu cho chng ta thm mt v p trong nhn cch ca nng Kiu, l
tm lng chung thu hiu ngha vn ton.
on th: Bun trng ca b chiu hm
Bun trng ni c ru
ru
Thuyn ai thp thong cnh bum xa xa?
Chn my mt t mt mu
xanh xanh
Bun trng ngn nc mi sa
Bun trng gi cun mt
dunh
Hoa tri man mc bit l v u?
m m ting sng ku quanh
gh ngi
on th trn c trch trong vn bn Kiu lu Ngng Bch thuc Truyn Kiu ca
Nguyn Du. Trong on th nh th s dng thnh cng bt php t cnh ng tnh qua
cc bin php tu t: ip ng, n d nhn ho, v h thng cc t ly gi hnh biu cm
din t tm trng lo lng s hi bun thng ca nng Kiu. Cnh trc lu Ngng Bch
mnh mng hoang vng, mt mnh nng ngi ngm cnh mang nng ni bun thng:
Bun trng ca b chiu hm
Thuyn ai thp thong cnh bum xa xa?
Hnh nh cnh bum ang lnh nh ni ca b chiu hm gi trong nng ni nh qu
hng tha thit. C l nhn cnh bum m nng ang mong ch ai n cu nng ra
khi chn ny? Cu hi tu t thuyn ai...? l ni ch mong mn mi y ca nng. Cnh
bum y c thp thong ri xa xa nng di theo vi mt ni ch mong v vng.
Bun trn ngn nc mi sa
Hoa tri man mc bit l v u?
Vn l cu hi tu t c s dng lin tip trong th Hoa tri man mc bit l v u?
din t ni bun thng trng tri ca Kiu. Nhn cnh hoa ang tri dp vi trong ngn
nc m nng c lin tng n tng lai ca cuc i nng. Cng ging nh cnh hoa kia, tng
lai cuc i nng ri s i v u gia chn i ang c nhiu cm by? V nhn xa hn
na ni chn my mt t cng ang bao ph mt sc mu m nht, m m khng r
rng:
Bun trng ni c ru ru
Chn my mt t mt mu xanh xanh.
Mu sc a tn ru ruca c , sc mu xanh xanh nht nho ni chm my
mt t hay chnh l tui xun ang ho hon tn t theo nm thng ca nng? Cn
xung quanh nng, ci m thanh d di ca gi cun, sng ku khin nng cng thy s
hi:
Bun trng gi cun mt dunh
m m ting sng ku quanh gh ngi
Trong ci bin tri mnh mng d di y, ting gi cun sng ku hay chnh l phong
ba bo tp ca cuc i ang mun ba vy mun nhn chm nng xung lp bn nh ca
x hi?
C th ni on th l s vn dng thnh cng ca ngh thut t cnh ng tnh c
o. Nh th t cnh nhng din t tm trng con ngi . Cnh vt thin nhin lm nn
cho s vn ng ni tm ca nhn vt. ip ng Bun trng c lp i lp li 4 ln
trong on th ging nh ip khc ca ni bun thng ang tro dng trong lng Kiu.
Ni bun y ang xoy su , ang xon cht ly tm can nng khin nng nhn u
cng ch thy cnh ph mt mu m m. H thng cc t ly thp thong, xa xa, man
mc, ru ru, xanh xanh... va c ngha t cnh va gi t tm trng nhn vt. Nhng
hnh nh con thuyn, cnh bun , cnh hoa, ngn nc, ni c... va l cnh sc thin
nhin va c ngha n d tng trng cho thn phn ang tri ni ca Kiu.

18

T on trch ta hiu thm v cnh ng v cuc i ca nhn vt Thu Kiu , v ta cn

c thm mt ln hiu v ti nng ngh thut ca Nguyn Du khi miu t tm trng nhn
, l s tinh t qua ngh thut t cnh ng tnh. Bi vi nh th:
Cnh no cnh chng eo su
Ngi bun cnh c vui u bao gi?
Ngh thut t ngi ca Nguyn Du qua hai on trch Ch em Thu Kiu v M Gim...

Hai on trch Ch em Thu Kiu v M Gim Sinh mua Kiu l hai

on tiu biu cho bt php t ng i ca Nguyn Du trong Truyn Kiu. n vi
on trch Ch em Thu Kiu bt php ngh thut t ng i ca nh th l ngh
thut c l tng trng- ly hnh nh thin nhin lm chun mc miu t v p
ca con ngi. Nh th mn hnh nh thin nhin trng , ngi , hoa , ngc , my, tuyt
gii thiu v p ca Thu Vn- ngi con gi oan trang, phc hu. Cng vi vic s
dng hai ng t nhng, thua Nguyn Du cn d bo v tng lai hnh phc ca nng. V
khi miu t v p ca Thu Kiu, nh th cng mn hnh nh thin nhin thu thu, xun
sn, hoa liu v in tch nghing nc nghing thnh v nn mt chn dung Thu
Kiu- mt tuyt sc giai nhn, mt ti danh tt nh. Nng p li a ti m ch ti
lin vi ch tai mt vn nn Nguyn Du cn d bo v tng lai y trc tr ca cuc i
nng. Cn n vi on trch M Gim Sinh mua Kiu th ngh thut t ng i ca
nh th li c thnh cng qua bt php t thc . Khi t chn dung, cch i ng ni
nng ca nhn vt ny nh th s dng h thng cc t ly, v cc ng t mnh c
ngha gi hnh biu cm nhn nhi, bnh bao, lao xao, ngi tt s sng... T v ln
mt con ngi vi ngoi hnh m dng, kch cm, mt k v hc, mt tn lu manh. C th
ni, vi nhng nhn vt m Nguyn Du yu mn, trn trng th nh th s
dng nhn ng m l miu t. Cn vi nhng nhn vt m nh th mun ph
phn th ng li dng ngn ng t thc bc trn bn cht tnh cch. Ti nng
ngh thut t ngi ca Nguyn Du thnh cng l nh th,t m lun d bo v tng lai cuc i, v tnh cch ca nhn vt.

19