TP ON Y DC BO LONG

www.baolongduong.com.vn

NG Y
CHN ON V LUN TR
Tin s Nguyn Hu Khai

Nh xut bn H Ni 2006

GI
I THIE
U

Y hoc ong phng von c coi la Hai hoc bi s

me
nh mo
ng va
huye
n bcu
a no
. Ng

i ho

c ca
ng
i ca
ng tha
y
rong, cang hoc cang thay thieu Sach giao khoa ve ong y co
t
i ha

ng nga
n bo
ma
v

i quy
th

i gian cu
a ca

i ng

i cu
ng
khong the oc het. V the van e quan trong trong viec giang
da
y va
ho
c ta
p la
ph

ng pha
p to
ng h
p.

Toi oc ban thao cuon: ong y chan oan va luan tr

cu
a L

ng y, Tie
n s
Nguye
n H
u Khai nha

n tha
y nh
ng kie

n
th
c nh r

ng

u
c ke
t t
nga
n x
a
e
n nay
a

Nguye
n H

u Khai kha
i qua
t t

ly
thuye
t khoa ho
c va

a
mo
h
nh ho
a theo tduy toa
n ho
c. V
i ca

ch die
n
a
t de
hie
u, de
ho
c va
de
pho
ca
p. Ba
ng he
tho
ng kie
n th
c cha

t che
t

ca
c
h
nh
o
ma
ch ly
, h
nh
o
d

c ho

i, h
nh
o
ba
t pha
p va
nh
ng

ba
i bie
n ch
ng lua

n trma
u kho
ng chmang t
nh lo
g ic,
thuye
t phu
c ma
co
n ra
t
a
m
a
ba
n sa
c y ho
c co
truye
n. o
ng
th
i nh

ng kie

n th
c kho

nh

la
i

c Nguye
n H
u Khai

chuye
n tha
nh the
thlu
c ba
t khe
o le
o va
de
thuo
c,
e
ba
n
o
c
de
da
ng la
nh ho
i,
ng du

ng la
m sa
ng va
co
the
t

ho
c

c.

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Cuon ong y chan oan va luan tr a c Lng y,

Tien s Nguyen Hu Khai m rong t luan an : Bien chng
lua
n trtheo trie
t ly
y ho
c ph

ng o
n g va
ph

ng pha
p s

dung dc lieu thien nhien e cha benh. Luan an nay a

c Vie

n Ha
n la
m khoa ho
c Xe
che
n o
p - Lie
n bang Nga

a
nh gia
cao va
co
ng nha
n ho
c vTie
n scho L

ng y
Nguye
n H
u Khai. V

i y
nguye
n

o
ng go
p pha
n kie
n
th
c va

trsa
n g ta
o cu
a m
nh cho ne
n y ho
c co
truye
n n

nha
, Tie
n s Nguye
n H
u Khai

a
da
y co
n g bie
n soa
n
tha
nh mo
t bo
sa
c h.
To
i
a
nh gia
cao ve
co
ng tr
nh bie
n soa
n mo
t ca
ch sa
ng
ta
o, he
tho
ng ho
a

c ca

c bo
mo
n y d

c ho

c co
truye
n lie
n
quan mo
t ca
ch cu
the
, sinh
o
ng, de
tha
y, de
hie
u, mang t
nh
m
i me

va
hie
n
a
i.
T

ca
m nha
n tre
n xin thay l
i gi

i thie
u, to
i mong

ca
m tho
ng va
quan ta
m v
i ne

n y ho
c co
truye
n n

c nha

cu
a quy
v
,
o
ng th
i k

nh mong quy
vgo
p y
kie
n xa
y d
ng

cho ta
c pha
m m
i na

y cu
a l

ng y, tie
n sNguye
n H
u Khai.

Ha
No
i, mu
a o
ng na
m 2000
Gs.Ts Vu
Hoan
Pho
Chu
t
ch Ho
i ca
c nga
nh sinh ho
cVie
t Nam
Chu
t
ch Ho
i ca
c nga
nh sinh ho
c Ha
No
i.

Chng I: Y LYC BA
N LIE
N QUAN
MA
T THIE
T E
N CHA
N OA
N
VA
LUA
N TR

1. KHAINIEM VEKH, HUYET, THUY, HOA

I. KH
1. a
i cng vekh
o
i t

ng nghie

n c
u chuye

u trong trie
t lyy ho
c
ph

ng o
ng la
kh
. Trong cthe
con ng

i, t

ma
nh da,
mie
ng th
t, s
ilo
ng, s

i to
c,
o
t x

ng, n

c ma

t, n

mie
ng...
e
u la
kh(kh

da
ng h
u h

nh). Trong vu
tru
s

d
co
s

so
ng la
nh

kh
. Chu
ng ta tie
p nha
n

c a

nh sa
ng, tie
p
nha
n

c nhie

t
o
no
ng, la
nh, gio
ma
t, oi b
c cu

ng nh

kh
.
Trong phng ngon co cau : nhan tuyet kh tac t (ngi
tuye
t khthche
t). Trong ca
u na
y: Khma
khi tuye
t thng

ta che
t co
pha
i la
khtr

i kho
ng? Kho
ng hoa
n toa
n nhva
y v
nhie
u tr

ng h

p
ng

i ta na
m gi

a ba
u kho
ng kh
trong la
nh
ma
va
n che
t. Va
y thkhma
chu
ng ta muo
n kha
o c
u

a
y la
g
? Va
n
e

a
t ra la
pha
i nghie
n c
u sa

u ro
ng ve
ba
n cha
t cu
a
kh
.
2. Kha
i nie
m vekh

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Co
ba ch

kh
: mo
t ch

kh
co
ngh
a la
bo

i, l
a xa, que
n

i, mo
t ch

kh
a
m ch
co
ng cu
,
o
du
ng va
mo
t ch

kh
the
hie
n
ca
sinh tha
i cu
a s

so
ng va
va
t cha
t. Chu
ng ta ch

e
ca
p, nghie
n
c
u ch

kh
na
y tho
i. Ch
mo
t ch

kh
na
y ma
bie
t bao nhie
u h
p

co
no
. Ch

Ha
n

c ta

o tha
nh mang t
nh cha
t t

ng ngh
a,
t

ng thanh, t

ng h

nh... va
trong nguye
n ta
c ca
u tru
c nh

ng
ch

o
ng a
m ma
kha
c ve
y
ngh
a, kha
c ve
ba
n cha
t th
ch

vie
t
kha
c nhau. Va
y ma
bie
t bao nhie
u h
p t

co
ch

kh
. Ch

kh
na
y co
bo
me
, the
hie
n mo
t y
ngh
a la
co
s

so
ng va
co
s

so
ng
la
co
no
. Chu
ng ta
i va
o nghie
n c

u ba loa
i kh
:
- Kho
ng kh
.
- Tha
n kh
.
- Dinh kh
.
(Kho
ng kh
, tha
n kh
, dinh khve
y
ngh
a hoa
n toa
n kha
c
nhau, nh
ng co
chung ba
n cha
t ne
n co
chung mo
t ch

vie
t).
2.1. Kho
ng kh
: La
khtr
i, con ng

i ta so
ng trong kh
tr

i nhca
so
ng trong n

c.

Kho
ng kh
go
m co
kh
o
xy, nit
, hydro
, ca
cbon...
2.2. Tha
n kh
: Co
du
ng kh
, ha
o kh
, sa
u kh
...
o
la
ca
i kh
the
hie
n t

trong tha
n pha
ch, ta
m ho
n, tinh
l
c con ng

i
. V
nh
:
- Du
ng khla
ca
i khta
o ne
n s

du
ng ca
m va
t

ha
nh

o
ng du
ng ca
m no
toa
t ra ca
i khma
go
i la
du
ng kh
. Trong
tha
n khco
n co
ch
nh kh
. Y
ngh
a ch
nh khna
y kha
c v
i

ch
nh khtrong
ie
u tr(ch
nh khh
). Ta
i ca
c ba
n th

cu
a
ng

i Hoa kie

u, ng

i ta co

th

Quan Va
n Tr

ng ma

ph
a
chnh dien co ch chnh kh co y la ho ton sung Quan Van
Tr

ng mo

i tduy, ha
nh
o
ng
e
u ch
nh
a
ng va
tduy ha
nh

o
ng
o
luo
n toa
t ra ch
nh kh
.
Co
n sinh khh
p t

na
y kho
ng co
ngh
a la
khso
ng ma
sinh khla
b
c t

c, ua

t
c, ca

u gia
n. Ca
i khna
y la
mo
t trong
t

o
t

ng cu

ng v
i t

u, sa

c, ta
i.
Ng

i x

a coi: T
u, sa

c, ta
i, kh(r

u, ga

i, tie
n ba
c,
kh
) la
4 b
c t

ng k

m ha
m chtie
n thu
cu
a con ng

i, ca
i
kh

o
cu
ng thuo
c ve
tha
n kh
.
2.3. Dinh kh
: La
tha
nh pha
n trong dinh d

ng, mo

t
tha
nh pha
n ca
u ta
o cu
a cthe
, la
cha
t cba
n duy trs

so
ng
cu
a con ng

i co

ta
c du
ng thu
c
a
y huye
t va
ca
c co
ng na
ng
ta
ng phu
, kinh la
c hoa
t
o
ng. Trong dinh khco
nguye
n kh
.
Nguye
n khco
n go
i la
cha
n kh
, khcu
a cha
n nguye
n, do tie
n
thie
n sinh ra

c ta

ng tr

tha
n.
- Vinh kh: Trong
o
a
n th
c uo

ng cu
a con ng

i, ch
co
5
loa
i go
i la ngu v: tan, toan, cam, ham, kho (tan la v cay, toan
la
v
chua, cam la
v
ngo
t, ha
m la
v
ma
n, kho
la
v

a
ng). Na
m
v
na
y sau khi nha
p v
(

a va
o bao t

) th

c ho

tr

do s

va
n
ho
a thu
y co
c cu
a ty
va

c nguye

n kh
t

tha
n

a le
n xu
c ta
c,
ngu
v

c ho

a tha
nh ngu
kh
. o
la
chie
m, tinh, h

ng, tie
u,
hu
(chie
m la
mu
i cu
a ca
m thu
che
t, tinh la
mu
i tanh, h

ng la
mu
i th
m, tie
u la
mu
i khe
t, hu
la
mu
i mu
c na
t).

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ngu
khna
y co
n go
i la
khty
v
. Ngu
kh

a le
n
thu
tha
i a
m phe
ro
i t

o
pha
n bo
t

i ca
c ngu
ta
ng lu
c phu
cu
ng co
huye
t va
nuo
i d

ng cthe

.
Pha
n khna
y

c va

o ma
ch tha
nh mo
t bo
pha
n cu
a
huye
t d
ch go
i la
vinh kh
.
- To
ng kh: To
ng khla
khtr

i h

p v

i khcu
a tvma
tha
nh, s

va
n ha
nh cu
a kh
huye
t. S

ho
ha
p h
i th

tie
ng no
i va
mo
i hoa
t
o
ng
e
u quan he
ma
t thie
t
e
n to
ng kh
.
- Vekh: Ve
khba
t nguo
n t

tie
n thie
n do d

ng kh
cu
a tha
n sinh ra,

c bo

sung kho
ng ng
ng ba

ng khTy
v
,
hoa
t
o
ng

c la

do s

tuye
n pha
t cu
a phe
.
Ve
kh
i ngoa
i ma
ch pha
n bo
toa
n tha
n trong thla
m
a
m no
i ta
ng, ngoa
i ththa
m nhua
n da lo
ng,
o
ng m

tuye
n
mo
ho
i, ba
o ve
cthe
cho
ng ngoa
i ta
xa
m nha
p.
Va
y chu
ng ta co
the

i
e
n ke
t lua
n ra
ng: Khla
mo
t
da
ng h
p cha

t ch
a h
u h

nh trong tha
nh pha
n cca
u kho
ng
gian va
cthe
con ng

i ta cu

ng nhtrong mo
i sinh tha
i cu
a
vu
tru
, do s

va
n ho
a kha
c nhau ma
ta
o tha
nh ca
c loa
i kh
kha
c nhau va
mang t
nh cha
t kha
c nhau.
II. HUYE
T
Kha
i nie
m vehuye
t
S

so
ng co
n va
ma
nh ye
u cu
a con ng

i la

phu
thuo
c
tha
nh pha
n huye
t, ch
c na

ng huye
t vakho
i l

ng huye

t.
Cha
ng nh
ng the

huye
t co
n quye
t

nh ca
t
nh ca
m, ly
tr
, t
nh
t
nh va

a
c
ie
m rie
ng cu
a con ng

i nhng

i ta th

ng no

i:

anh a
y co
ma
u lie
u lnh, ba
na
y co
ma
u ghen, o
ng na
y co
ma
u
no
ng, anh kia co
ma
u c
ba
c....
- Ngoa
i danh t

huye
t no
i huye
t co
n go
i la
ta
m huye
t,
can huye
t.
- Ta
m huye
t la
huye
t do ta
m qua
n ly
va
thuo
c ve
ta
m.
- Can huye
t la
huye
t ta
ng tr

ta
i can do can qua
n ly
va

ie
u ha
nh.
Hai loa
i huye
t tre
n la
mo
t song khi ba
t b
nh th

ng th

no
la
h
nh tha
i va
ph

ng tie
n bie
u hie
n be
nh ly
cu
a ta
m va
bie
u hie
n be
nh ly
cu
a can. T
nh cha
t be
nh ly
cu
a ta
m va
can
khac nhau nen 2 loai phng tien o c mang ten theo
ba
n to
ng cu
a no
.
- To
m la
i nh
ng tha

nh pha
n ta
o ne
n huye
t la
da
ng va
t
cha
t h
u h

nh

the
lo
ng
a
i ta
i thu
y, ho
a, kh
, ta
n d
ch
i
ie
u
ho
a nuo
i d

ng ba

o ve
va
pha
t trie
n cthe
.
III. THU
Y
Kha
i nie
m vethu
y
Ne
u

nh ngh
a theo ngo
n ng

va
va
n pha
m thco
the
no
i thu
y la
n

c va

c la

thu
y. Nh
ng theo d
ch ly
th
Thu
y
la
i la
que
Kha
m va
Kha
m la
Thu
y. Theo so
ly
thThu
y la
Can Nha
m, Can Quy
la
Chi Ty
, Chi H

i va
ng

c la

i Nha
m,
Quy
, Ty
, H
i la

Thu
y. Va
y mo
i bo
mo
n co
mo
t ngo
n ng

danh t

kha
i nie
m kha
c nhau. Trong o
ng y ho
c th
thu
y h
nh
the
la
n

c, song n

c kho

ng la
thu
y ma
la
n

c thuo

c thu
y v
trong thu
y cu
a y ly
kho
ng chco
n

c ma

co
n bao go
m nhie
u

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

tha
nh pha
n cca
u co
ch
c na

ng kha
c

da
ng ch
a h
u h

nh
va
vo
h
nh.
Vthe
cho ne
n khi tha
n thu
y suy chu
ng ta kho
ng the
uo
ng n

c hoa

c b
m n

c va

o
e
bo
thu
y hoa
c bphu
ne
th
kho
ng the

ie
u tr
ba
ng ca
ch hu
t n

c ra ma

ch

ie
u tr
ba
ng
ca
ch o
n

nh s

ie
u tie
t va
y co
the
kha
i nie
m ra
ng: Thu
y la
da
ng va
t cha
t h
u h

nh hoa
c vo
h
nh chu
ve
s

ie
u tie
t cha
t
lo
ng trong cthe
.
IV. HO
A
Kha
i nie
m veho
a
Trong va
n pha
m va
ngo
n ng

thho
a co
the
hie
u la
l
a,

la
s

cha
y. Song trong y ly
o
ng ph

ng thkho
ng the

nh
ngh
a ho
a la
l
a, la

cha
y. Va
khi ta
m ho
a suy kho
ng the
bo
ho
a ba
ng ca
ch n

ng ta

m hoa
c

a l

a va
o cthe
ma
ch

ie
u trba
ng ca
ch o
n

nh va
phu
c ho
i ch
c na

ng
ie
u nhie
t
cho cthe
. Va
y co
the

i
e
n kha
i nie
m ra
ng: Ho
a la
da
ng
va
t cha
t vo
h
nh gi

vai tro
o
n

nh,
ie
u tie
t nhie
t l

ng

trong cthe
va
trong s

chuye
n ho
a, trao
o
i cha
t.

2. KHAINIEM VELNG NGHI, AM DNG,

T
T
NG, NGU
HA
NH

1. Kha
i nie
m ve
l
ng nghi
Trong vu
tru
cu
ng nhmo
i sinh tha
i va
con ng

i luo
n
to
n ta
i nh
ng s

ng
ng tra

i ng

c nhau va

luo
n co
t
ng

ca
p, hie
n t

ng tra

i ng

c nhau nh

ng la
i ga
n bo
v

i nhau.
Vdu
nh
:
o
ng - t
nh; tre
n - d

i; ra

n - me
m; ha
n nhie
t; h- th
c; bie

u - ly
; a
m - d

ng.
Ng

i x

a
a
sa
p xe
p nh
ng ca

p tre
n tha
nh hai ma
t
t

ng
ng qua mo

ng nga

n ca
ch:
o
ng

Tre
n

Ra
n
Nhie
t Th
c Bie

u D

ng

T
nh

Me
m Ha
n H

Ly A
m

Go
i
o
la
l

ng nghi.

2. L
ng nghi la
g?
Gia
i ngh
a theo ngh
a t

thl

ng la

mo
t t

trong va
n
pha
m hay trong ngo
n ng

o
i lu
c thay the
cho ch

nhla
so
2
nh
ng kha
c nhla
l

ng co

n mang theo ha
m y
ca
n nha
c, so
sa
nh,
o
i chie
u, gio
ng nhh
p t

: mo

t ca
p, mo
t
o
i.
Ch

nghi la
mo
t t

bie
u th
mo
t ch
nh the
t

i m
c cao nha

t
la
m khuo
n ma
u, la
m tie
u chua
n no
i ve
quy ca
ch thma
u m
c

nha
t ve
le
tie
t thtrang nghie
m nha
t,
e
p ma
t nha
t. Vdu
nh
trong h
p t

: Nghi th
c, nghi le

, nghi dung... Va
y chu
ng ta co
the
hie
u h
p t

ng nghi nhsau:

L
ng nghi la
nh
ng ca
p tng
n g cu
a ca
c ch
nh the
(s
va
t, s
vie
c , hnh th
c, tra
ng tha
i...).

10

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

II. A
M DNG
1. Kha
i nie
m ve
a
m dng
Khi nghie
n c
u va

va
n du
ng l

ng nghi, ng

i ta tha

y
ra
ng: D

ng va
a
m ch
nh la
to
ng nghi trong ca
c nghi trong
t
ng ma

t t

ng
ng cu

a l

ng nghi va

o
ho
c thuye
t a
m

ng

c ra

i, no

gi

mo
t vai tro
vo
cu
ng quan tro
ng
trong nhie
u l
nh v
c khoa ho

c va
la
c

ng l
nh bao tru
m, tha
m
nhua
n trong toa
n bo
qua
tr
nh nghie
n c
u va

ng du

ng cu
ay
ho
c co
truye
n.
2. nh ngha ve
a
m dng
2.1. A
m dng la
g
?
B
i ta

m quan tro
ng cu
a ho
c thuye
t a
m d

ng ne
n chu
ng
ta kho
ng the
d
ng la

kha
i nie
m ma
pha
i mo
xe
va
n
e
cho
ro
ra
ng h
n. Thie
n a
m d

ng
ng t

ng

a
i lua
n to
va
n 5
vie
t:
- Hoang e noi: Am dng la con ng cua thien a
la
ky
c

ng cu
a va
n va
t, la
cha me
cu
a s

bie
n ho
a, la
ba
n
thuy cua s sinh sat, la cai phu cua than minh..., cho nen tch
d

ng tha
nh thie
n, t
ch a
m tha
nh

a, a
m t
nh, d

ng sinh, a
m
tr

ng, d

ng sa
t, a
m ta
n, d

ng ho
a kh
, a
m ho
a h
nh.
- Khthanh d

ng tha
nh thie
n, khtro
c a
m tha
nh

a,
kh
bo
c le
n tha
nh ma
y thie
n khgia
ng xuo
ng tha
nh m
a, m
a
xua
t ra t

a kh
, ma
y xua
t ra t

thie
n kh
... Thu
y thuo
c a
m,
ho
a thuo
c d

ng, d

ng tha
nh kh
, a
m tha
nh v
.

11

A
m: Theo

nh ngh
a cu
a sa
ch Thuye
t Va
n: A
m co
ngh
a a
m, to
i ta
m. Theo L

ng Kha
i Sie
u gia
i ngh
a trong
kinh thth
ch

a
m co
ngh
a la
ma
y che ma
t tr
i.

Dng: Theo

nh ngh
a cu
a sa
ch Thuye
t Va
n co
ngh
a
la
cao, sa
ng. Theo L

ng Kha
i Sie
u : D

ng co
ngh
a la
m

ro
ng ra, la
bay ro
ng ra, la
l
n le

n, la
c
ng ra

n. L

ng Kha
i
Sie
u to
m ta
t t

ngh
a cu
a ch

a
m va
d

ng nhsau:
- Ch

a
m co
ch

va
n ke
m theo, ch

va
n ch
nh la
ma
y co
ngh
a go
c cu
a no
la
: Ma
y che ma
t tr

i suy ro
ng ra ch

a
m co
ngh
a la
che la
i,
a
y la
i. V
che va
y se
la
m cho u a
m. Nh

ng n
i
quay l
ng la
i v

i ma
t tr

i th
u a
m. Ca
c tha
nh th
x
a th

ng t

va
o h

ng Ba
c va
quay l
ng la
i ma
t tr
i, suy ra a

m co
n la
ma
t
sau, ma
t trong (ly
) hoa
c h

ng Ba

c...
- Ch

ng go
m ch

nha
t, ch

nha
t tre
n ch

va
t y
no
i
lu
c ma
t tr
i mo

c le
n. a
y cu
ng la
lu
c kht

ng r

c r

nha
t
suy ro
ng ra d

ng la
bie
u t

ng sa

c tha
i r
c r

cu
a ma
t tr
i.

ng ve

ph
a ma
t tr

i mo
c th
tha
y a
nh sa
ng cu
a ma
t tr

i.
Do
o
suy ra d

ng la
(ch
nh die
n) la
(bie
u die
n) hoa
c ph

ng
Nam. Qua
o
, chu
ng ta co
the

i
e
n

nh ngh
a nhsau:
2.2.
nh ngh
a a
m dng
A
m d

ng la
he
tho
ng s

va
t luo
n co
ma
u thua
n nh
ng
tho
ng nha
t v

i nhau, kho
ng ng
ng va

n
o
ng, bie
n ho
a, pha
t
sinh, pha
t trie
n va
tie
u vong.
2.3. Ca
c quy lua
t cba
n trong ho
c thuye
t a
m dng

12

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- A
m dng o
i la
p v
i nhau: A
m d

ng
o
i la
p la
s
ma
u thua
n, che

c va

a
u tranh gi

a hai ma
t a
m d

ng.
V
du
: Nga
y va

e
m, n

c va

l
a.

c che
va
h
ng pha
n.
- A
m dng hoca
n: Ho
ca
n la
s

ng t
a v

i nhau m

to
n ta
i

c, m

i co

y
ngh
a, ca
hai
e
u la
qua
tr
nh t
ch c
c

cu
a s

va
t, kho
ng the

n
o
c pha
t sinh, pha
t trie
n

c.

V
du
: Co
so
a
m m
i co

so
d

ng, co

o
ng ho
a m
i co

d
ho
a hay ng

cla
i, ne
u kho
ng co
d
ho
a th
qua
tr
nh
o
ng ho
a
kho
ng tie
p tu
c

c...

- A
m dng tie
u tr
ng: Tie
u la
s

ma
t
i, tr

ng la

s
pha
t trie
n no
i le
n s

va
n
o
ng kho
ng ng
ng, s

chuye
n ho
a
la
n nhau gi
ahai ma
t a
m d

ng. Vdu
nhs

thay
o
i t

la
nh sang no
ng, la
qua
tr
nh a
m tie
u d

ng tr

ng.

thay
o
i t

no
ng sang la
nh la
qua
tr
nh d

ng tie
u a
m
tr

ng. Do

o
co
kh
nhie
t, o
n, l

ng, ha
n.
S

va
n
o
ng cu
a a
m d

ng t
i m

o
na
o
o
se
chuye
n
ho
a sang nhau go
i la
d

ng c
c sinh a

m, a
m c
c sinh d

ng.
- A
m dng bnh ha
nh: A
m d

ng tuy
o
i la
p nhau va
va
n
o
ng kho
ng ng
ng nh

ng luo
n la
p

c the

tha
ng ba
ng,
s

ma
t tha
ng ba
ng gi
a hai ma

t a
m d

ng la
bie
u hie
n s

ma
t
b
nh th

ng, a

nh h

ng

e
n s

ba
o to
n cu
a sinh the
va
t cha
t
va
s

vie
c...
- Trong a
m codng vatrong dng coa
m : D
a tre

n
ca
c quy lua
t cba
n cu
a a
m d

ng va
ca
n c

va
o th
c te

,
ng

i ta

a
ch
ng to

c ra

ng trong a
m co
d

ng va
trong

13

ng co
a
m (a
m, d

ng n

ng t
a la

n nhau cu
ng to
n ta
i, co
khi xen ke
va
o nhau trong s

pha
t trie
n). Vdu
nhs

pha
n
chia th
i gian trong 1 nga

y (24 gi
), ban nga

y thuo
c d
ng t

6 gi

e
n 12 gi

la
pha
n d

ng cu
a d

ng, t

12 gi

e
n 18
gi

la
pha
n a
m cu
a d

ng, ban
e
m thuo
c a
m t

18 gi

e
n
24 gi

la
pha
n a
m cu
a a
m, t

0 gi

e
n 6 gi

la
pha
n d

ng
cu
a a
m.
Ke
t lua
n : S

ma
u thua
n tho
ng nha
t be
n trong s

va
t la

o
ng l
c pha

t trie
n bie
n ho
a cu
a a
m d

ng theo mo
t quy lua
t
nha
t

nh (he
t th
nh la
i suy, he
t suy la
i th
nh, a
m c
c sinh

ng, d

ng c
c sinh a

m...). Ma
t
o
i la
p na
y chuye
n tha
nh
ma
t
o
i la
p kia. Quy lua
t na
y

c die

n ta
ba
ng h
nh
o
ng

x
a ta
o ra va

a
t te
n cho no
la
h
nh
o
tha
i c
c. o

la
mo
t
h
nh tro
n co
hai h
nh cong hai ma
u (sa
ng va
to
i chia die
n t
ch
la
m 2 pha
n ba
ng nhau, mo
t pha
n la
a
m, mo
t pha
n la
d

ng.
Trong pha
n a
m co
nha
n d

ng va
trong pha
n d

ng co
nha
n
a
m).
o
la
mo
t h
nh
o
duy nha
t die
n ta
quy lua
t bie
n ho
a
cu
a a
m d

ng
Ma
u tra
ng bie
u thdng. Ma
u
en bie
u tha
m. Trong dng co
a
m, trong a
m codng. Dng
pha
t trie
n t
d
i h
ng le
n tre
n.
A
m pha
t trie
n ttre
n h
ng
xuo
ng d
i

14

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

H
NH O
THA
I C
C

III. T
T
NG
1. Kha
i nie
m ve
tt
ng
S

bie
n ho
a cu
a a
m d

ng tra
i qua qua
tr
nh t

tha
p le
n
cao ro
i chuye
n ho
a t

ng sang a
m hoa
c t

a
m sang d

ng.
o
i v
i d

ng m

i sinh ra go
i la
thie
u d

ng khi d

ng pha
t
trie
n t

i m
c cao nha

t go
i la
tha
i d

ng. o
i v

i a
m m
i sinh

ra go
i la
thie
u a
m, khi a
m
a
pha
t trie
n t

i m
c cao nha

t go
i
la
tha
i a
m. Bo
n h
nh t

ng:

- Thie
u d

ng - Tha
i D

ng
- Thie
u a
m - Tha
i a
m
Ng

i x

a go
i la
t

ng.

1.1. Dng minh: Trong o

ng y ho
c cu
ng nhtrong
h
nh
o
tha
i c
c, ng

i ta co

n du
ng t

ng minh. Va
y d

ng
minh la
g
? Ve
t

ngh
a d

ng minh la
s

sa
ng cu
a d

ng va
cu
ng h
p ly

i vai tro
cu
a no
vt

thie
u d

ng la
d

ng kh
m
i sinh ra tuy la

ng nh
ng va
n co
n co
a
m (ch
a

c
sa
ng to
la
m) t
i d

ng minh la
d

ng th
nh
a

a
y
u
a
nh
sa
ng cu
a d

ng, ro
i t
i tha

i d

ng la
d

ng c
c va

y ta co
the

i t
i

nh ngh
a:

nh ngh
a d

ng minh: D

ng minh la
d

ng th
nh.
1.2. Quye
t a
m: o
i v

i a
m thngoa
i thie
u a
m, tha
i a
m
co
n co
quye
t a
m. Va
y quye
t a
m la
g
?
Ve
ngh
a t
: Quye

t co
ngh
a nhmo
t s

va
n
o
ng ma
nh
lie
t, so
i no
i, nh
ng s

va
n
o
ng
o
la
nh
ng pha

n t

nho

o
ng

15

khung trong khuo

n kho
mo
t va
t cha
t. Vdu
: Trong o
ng y co
be
nh huye
t quye
t nh
n trong pha
m tru
l
n thhuye

t quye
t la
i
rat ong, rat hoat ma ch trong pham vi mot ong kn hay
mot bao kn ch khong chay ra vung khac. Bi vay trong

ie
u tr
, ng

i ta kho

ng du
ng thuo
c pha
huye
t ma
be
nh huye
t
quye
t ng

i ta chdu
ng thuo
c ha
nh huye
t. Muo
n huye
t ha
nh
thkhpha
i ha
nh ma
muo
n to
n khthpha
i
a
y huye
t (co
ngh
a la
pha
i bo
huye
t nh

a n

c the

m va
o b
nh cho
a
y,
no
se
cha
y ra ch

kho
n g la
c b
nh cho n

c cha

y ra).
Trong va
n pha
m, ta th

ng du

ng t

quye
t nhbie
u
quye
t (bie
u quye
t la
mo
t h
nh th
c ra

t so
i no
i nh
ng bo
he
p
trong mo
t cuo
c tha
o lua
n va
trong cuo
c tha
o lua
n
o
la
i bo
he
p trong nh
n

g ng

u
tca
ch

c bie
u quye
t (ng

die
n ca
m t
nh ch
a

c ch

nh th
c hoa

c
a
i bie
u
e
n d

th
kho
ng

c bie

u quye
t). Va
y bie
u quye
t kho
ng the
ro
ng ra
ngoa
i pha
m vi ma
c du
h
nh th
c ra

t so
i
o
ng. Hoa
c trong ca
c
t

quyet tam, quyet chien cung vay Trong am dng vai tro
cu
a quye
t a
m kho
ng t

ng
ng v

i d

ng minh cu
a d

ng v
thie
u a
m la
m

to
i, m

to
i ro
i t

i c
c to

i ch

kho
ng go
i la
to
i
ro
nhta go
i sa
ng ro
. Quye
t a
m co
ha
m y
la
a
m kh
o
ng
trong a
m thu
c
a
y ma
nh lie
t s

hoa
t
o
ng cu
a pha
n a
m. Ne
u
vnha
m la
mo
t ca
i bao k
n ths

ca
ng pho
ng le
n la
quye
t
a
m va
y.

nh ngh
a: Quye
t a
m la
s

pha
t
o
ng, thu
c
a
y pha
n
a
m hoa
t
o
ng trong qua
tr
nh bie
n ho
a.
1.3. Ba
n vett
ng v
i dng minh vaquye
t a
m

16

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Trong
o
h
nh tha
i c
c : Ve

pha
n a
m thco
Thie
u a
m,
Tha
i a
m va
quye
t a
m. Ve
pha
n d

ng thco
thie
u d

ng,
d

ng minh va
tha
i d

ng. Va
y co
the

a
t va
n
e
ta
i sao
kho
ng ghe
p d

ng minh va
quye
t a
m va
o t

ng cho tha

nh
lu
c t

ng. ie

u na
y ly
gia
i nhsau:
+ Trong t

ng co

thie
u a
m t

ng nghi v

i thie
u d

ng
(cu
ng la
ca
i m
i sinh ra).

+ Tha
i a
m t

ng nghi v
i tha

i d

ng (cu
ng la
ca
i
a
c
c), co

n d

ng minh v

i quye
t a
m thkho
ng t

ng nghi.
D

ng minh la
d

ng th
nh co
n quye
t a
m la
s

thu
c
a
y a
m
kh
hoa
t
o
ng. Cho ne
n kho
ng the
co
lu
c t

ng.

IV. NGU
HA
NH
1. Kha
i nie
m ve
va
t cha
t vangu
ha
nh
Va
t cha
t la
h
nh the
ta
c
o
ng va
o gia
c quan va
cho ta ca
m
gia
c. Trong vu
tru
co
vo
va
n va
t cha
t kha
c nhau, khi nghie
n
c
u ng

i ta tha

y ra
ng co
5 loa
i va
t cha
t la
kim, thu
y, mo
c, ho
a
va
tho
mang
a
c thu
nhto
tie
n cu
a ca
c loa
i va
t cha
t va
5 loa
i
va
t cha
t kim, thu
y, mo
c, ho
a va
tho
luo
n luo
n va
n
o
ng, chuye
n
ho
a theo qui lua
t ba
o to
n, trie
t tie
u, suy vong va
pha
t trie
n.
2. nh ngha nguha
nh
Ngu
ha
nh la
5 loa
i va
t cha
t cba
n
a
i die
n cho to
ng the
ca
c loa
i va
t cha
t nho
be
, th

ng, phu

co
trong vu
tru
.
3. S
qui na
p s
va
t theo nguha
nh

17

o
i v
i ca

c loa
i s

va
t co
n la
i co
trong vu
tru
, ta co
the
ghe
p va
o mo
t trong 5 ha
nh ne
u
u

ie
u kie
n h
p ly

va

e
tie
n
vie
c nghie
n c
u va

ng du

ng co
nha
n
a
th
c hie

n vie
c qui
na
p h
p ly

t
i m

c to

i
u ma
tra
i qua ha
ng nga
n na
m t
i nay

va
n tha
y sa
ng to
ve
ph

ng die
n h
p ly

va
cha
c cha
n s

phu
h
p

o
se
v
nh c
u v

i th
i gian.

Vie
c qui na
p va
t cha
t theo ngu
ha
nh

c th

c hie

n theo
ba
ng d

i
a
y:

HIE
N
T
N
G

MO
C

Va
t cha
t
Ma
u sa
c
V
Mu
a
Phng
Ta
ng
Phu

Ca
y
L
a

Xanh
o
Chua
a
ng
Xua
n
Ha
o
ng
Nam
Can
Ta
m

Tie
u tr

ng

n
Ngu
the Ca
Ma
t
Ngu
quan
n
T
nh ch Gia

HO
A

Ma
ch
L

M
ng

NGU
HA
NH
THO
KIM

a
t
Kim loa
i
N

Va
ng
Tra
ng
en
Ngo
t
Cay
Ma
n
Cuo
i ha
Thu
o
ng
Trung

ng
Ta
y
Ba
c
Ty
Phe
Tha
n
V
a
i
Ba
ng quang
tr

ng

Th
t
Da lo
ng
X

ng tu
y
Mie
ng
Mu
i
Tai
Lo

Buo
n

4. Ca
c qui lua
t hoa
t o
ng cu
a ngu
ha
nh

18

THU
Y

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

4.1. Qui lua

t tng sinh
(Mo
c)
o
t cha
y sinh l

a (ho
a), l

a thie
u mo
i va
t cha
t
tha
nh tro bu
i, tha
nh
a
t (tho
). Trong lo
ng
a
t sinh ra kim loa
i
(kim) la
the
ra
n cha
c. The
ra
n cha
c sinh ra the
lo
ng (thu
y), co
n

c sinh ra ca

y co
i (mo
c). Nhva
y:
Mo
c sinh ho
a, ho
a sinh tho
, tho
sinh kim, kim sinh thu
y,
thu
y sinh mo
c. Trong cthe
con ng

i can mo
c sinh ta
m ho
a,
ta
m ho
a sinh ty
tho
, ty
tho
sinh phe
kim, phe
kim sinh tha
n
thu
y, tha
n thu
y sinh can mo
c.
4.2. Quy lua
t tng kha
c
- Mo
c kha
c tho
nhre
ca
y a
n sa
u va
o lo
ng
a
t.
- Tho
kha
c thu
y nh
a
p
e
nga
n n

c.

- Thu
y kha
c ho
a nhdu
ng n

c ch

a l

a.

- Ho
a kha
c kim nhl
a la

m no
ng cha
y kim loa
i.
- Kim kha
c mo
c nhdu
ng c
a,
u
c c
a go
,
u
c go
.
Trong cthe
con ng

i: can mo

c kha
c ty
tho
, ty
tho
kha
c tha
n thu
y, tha
n thu
y kha
c ta
m ho
a, ta
m ho
a kha
c phe
kim, phe
kim kha
c can mo
c.

Qui lua
t t

ng sinh, t

ng kha
c che
ho
a theo h
nh ve
sau:
- Mu
i te
n theo vo
ng tro
n la
t

ng sinh.
- Mu
i te
n theo sao va
ng la
t

ng kha
c.

19

NGU
HA
NH TNG SINH, TNG KHA
C

4.3. Tng th
a - Tng vu
Trong
ie
u kie
n ba
t th

ng hay be

nh ly
co
hie
n t

ng

ha
nh no
, ta
ng no
kha
c ha
nh kia, ta
ng kia qua
ma
nh go
i la
t

ng th

a hoa
c ha
nh no
, ta
ng no
kho
ng kha
c

c ha

nh kia,
ta
ng kia go
i la
t

ng vu
.
V
du
ve
t

ng th

a: B
nh th

ng can mo

c kha
c ty
tho
, ne
u
Can kha
c Ty
qua
ma
nh se
a
nh h

ng t

i ch

c na
ng cu
a ty
, v
ga
y ro
i loa
n tie
u hoa
,
au bao t
. Khi ch

a pha
i b
nh can (ha
h
ng pha
n cu
a can) va
kie
n ty
(na
ng cao s

hoa
t
o
ng cu
a ty
).
T

ng vu
b
nh th

ng ty

tho
kha
c tha
n thu
y, ne
u Ty
h
kho
ng kha
c

ctha
n thu
y se
ga
y

c trong be

nh tie
u cha
y
ke
o da
i hoa
c phu
suy dinh d

ng. Khi ch

a pha
i kie
n ty
(na
ng cao
s

hoa
t
o
ng cu
a ty
) va
l
i tie

u (
e
he
t phu
thu
ng).
5.
ng du
ng ngu
ha
nh trong y ho
c
5.1. Ve
quan he
be
nh ly
Ca
n c

va
o ngu
ha
nh t
m vtrpha
t sinh mo
t ch
ng be

nh
cu
a mo
t ta
ng hay mo
t phu
na
o
o

e
t
m ra ph

ng pha
p ch
a

20

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

be
nh th
ch h
p

. S

pha
t sinh ra mo
t ch
ng be

nh

ta
ng, phu
na
o

o
co
the
xa
y ra

na
m v
tr
kha
c nhau sau
a
y:
Chnh ta
: Do ba
n tha
n ta
ng phu
a
y co
be
nh.
Hta
: Do ta
ng me
cu
a ta
ng
o
ga
y be
nh cho ta
ng
o
.
Th
c ta
: Do ta
ng con cu
a ta
ng
o
ga
y be
nh cho ta
ng
o
.
Ta
c ta
: Do ta
ng kha
c ta
ng
o
ga
y be
nh cho ta
ng
o
(t

ng th
a).

Vi ta
: Do ta
ng
o
kho
ng kha
c

c ta

ng ma
no
pha
i
kha
c ma
ta
ng
o
bbe
nh (t

ng vu
). Vdu
: Ma
t ngu
la
mo
t
ch
ng be

nh cu
a ta
ng ta
m co
the
xa
y ra

5 vtr
kha
c nhau va
ca
ch ch
a cu

ng kha
c nhau:
Chnh ta
: Ba
n tha
n ta
ng ta
m ga
y ma
t ngu
nhthie
u ma
u
kho
ng nuo
i d

ng

c tha

n. Khi ch
a pha

i bo
huye
t an tha
n.
H ta
: Do ta
ng can ga
y be
nh cho ta
m nhcan kh
ngh
ch, can kh
ua
t, can nhie
t la
huye
t nhie
t ga
y ma
t ngu
. Khi
ch
a pha

i b
nh can an tha
n.
Th
c ta
: Do ta
ng Ty
bh
, cnhu
c ye
u, s
c hoa

t
o
ng
cu
a Ta
m ye
u kho
ng o
n

nh

c ta

m tha
n. Khi ch
a pha

i
kie
n Ty
an tha
n.
Ta
c ta
: Do tha
n hkho
ng kha
c

c ta

m ho
a (nguye
n
khcu
a tha
n kho
ng
u

e
cu
ng co
dinh khcho Ta
m huye
t)
ga
y ma
t ngu
. Khi ch

a pha
i bo
Tha
n an tha
n.

21

Vi ta
: Do phe
ha
nh h

ng

e
n nguo
n to
ng khtrao
o
i
cho ta
m huye
t ga
y ro
i loa
n cca
u huye
t pha
n. Khi ch
a pha

i
bo
phe
an tha
n.
5.2. Ve
cha
n oa
n ho
c
Ca
n c

va
o ma
u sa
c, kh
tha
i
e

oa
n be
nh.
5.3. Ve
ie
u trho
c
e
ra nguye
n ta
c ch
a be

nh: Hth
bo
me
, th
c th

ta
con.

3. TANG PHU
NGU
TA
NG
o
i v

i cca
u cu
a con ng

i cu

the
la
ta
ng phu
, o
ng y
ho
c nghie
n c
u chu

ye
u ve
ch
c na

ng, s

o
i thay bie
n ho
a va
s

lie
n quan la
n nhau cu
a ca
c ta
ng phu
, kho
ng l
u y

e
n va
n

e
gia
i pha
u mo
h
nh.

22

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

I. TA
NG TA
M
Ta
ng Ta
m la
co
i nguo
n cu
a s

so
ng, la
n
i ta
ng tha
n, la
cho
pha
t sinh ra s

o
i thay, s

linh hoa
t tinh hoa cu
a no
hie
n
le
n g

ng ma
t, s

sung tu
c cu
a no
bie
u hie
n

huye
t ma
ch.
1. Ch
c na
ng cu
a ta
m
1.1. Chu
vet
nh ch
T
nh chla
ca
c hoa
t
o
ng ve
tinh tha
n, tduy. Tinh va
huye
t la
cs

cho hoa
t
o
ng ve
tinh tha
n ma
ta
m la
i chu
ve
huye
t ne
n ta
m cu
ng chu
ve
t
nh ch
, ta
m co
n la
n
i ctru
cu
a
than. V vay con goi la tam tang than. Tam kh va tam
huye
t
a
y
u
thtinh tha
n sa
ng suo
t, t
nh ta
o, ne
u ta
m huye
t
kho
ng
a
y
u
thxua
t hie
n ca
c trie
u ch
ng nhho

i ho
p, ma
t
ngu
, hay me
, hay que
n.
1.2. Chu
ve
huye
t ma
ch bie
u hie
n ra
ma
t
Ta
m khthu
c
a
y huye
t d
ch trong ma
ch
i nuo
i d

ng

toa
n tha
n. Ne
u ta
m kh
a
y
u
, huye
t d
ch va
n ha
nh kho
ng
ng
ng toa

n tha
n

c nuo

i d

ng to

t bie
u hie
n ne
t ma
t ho
ng
ha
o t

i nhua
n.
1.3. Khai khie
u ra l
i
Bie
t la
c cu
a kinh ta
m tho
ng ra l

i, kh

huye
t cu
a ta
m
i
ra l

i
e
duy trs

hoa
t
o
ng cu
a cha
t l

i,
e
cha
n
oa
n
be
nh

ta
m nhcha
t l

i
o
la
ta
m nhie
t, cha
t l

i xanh va

co

ie
m

huye
t la
huye
t b

be
n trong no
i ta
ng...

23

1.4. Ta
m ba
o la
c
La
to
ch
cbe
n ngoa
i cu
a ta
m
e
ba
o ve
cho ta
m kho
i ta
khxa
m nha
p. Ngoa
i ra, ta
m ba
o la
c co
n co
nhie
m vu
thu
c

a
y s

co bo
p va
hoa
t
o
ng cu
a ta
m. Tre
n th
c te

la
m sa
ng
ca
c trie
u ch
ng be

nh cu
a ta
m va
Ta
m ba
o la
c gio
ng nhau.
2. Ca
c ho
i ch
ng cu
a ta
m
- Ta
m ha
n: Vu
ng ng
c tra

i
au ca
p, cha
n tay la
nh gia
,
ma
ch tra
m tr
.
- Ta
m nhie
t: Trong lo
ng buo
n b
c, no

i nha
m, l

i c

ng

hoa
c ma
t l

i n
t ne

, ma
ch sa
c.
- Ta
m h: Ho
i ho
p, s

ha
i, ma
t ngu
, hay que
n.
- Ta
m th
c: Tinh tha
n ro
i loa
n hay c

i no
i nha
m, b
c do

c.
II. TA
NG PHE
Ta
ng phe
la
co
i nguo
n cu
a tha
n kh
, la
n
i n

ng gia
cu
a
pha
ch, pha
n tinh hoa hie
n ra

lo
ng, pha
n sung tu
c hie
n

da.
1. Ch
c na
ng cu
a Phe
1.1. Chu
kh,chu
ho
ha
p
Phe
la
n
i trao
o
i kh
, h
t thanh kh
, tha
i tro
c khne
n
no
i Phe
chu
ho
ha
p.
Phe
chu
kh
v
phe
co
lie
n quan
e
n to
ng kh
. To
ng kh
ta
o
tha
nh nh

tinh kh
cu
a con ng

i h
p v

i kh

tr
i ma

do phe

ie
u
ha
nh qua
n ly
. Phe
kh
b
nh th

ng th

ng ho

ha
p tho
ng, h
i th

ie
u ho
a. Ne
u phe
khh
, ke
m, xua
t hie
n ch
ng kho

th
, th

nhanh, tie
ng no
i nho
, ng

i me
t mo
i kho
ng co
s
c.

24

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1.2. Chu
vetuye
n pha
t vatu
c gia
ng
- Tuye
n pha
t: Co
ngh
a la
thu
c
a
y s

ta
n pha
t kh
, go
i
ta
t la
s

tuye
n phe
. Thu
c
a
y khhuye
t ta
n d
ch pha
n bo
ra
toa
n tha
n, be
n trong
i va
o ca
c ta
ng phu
kinh la
c, be
n ngoa
i

i ra bmao, cnhu
c, ne
u phe
khkho
ng tuye
n se
ga
y u
ng
tre
, ga
y t
c ng

c, nga

t th
, kho

th
.

- Tu
c gia
ng: La

a kh
i xuo
ng, ne
u phe
kh
i xuo
ng
la
thua
n, ne
u phe
khngh
ch le
n tre
n ua
t ta
i Phe
se
ga
y t
c

ng
c, nga

t mu
i, suye
n t
c.

1.3. Phechubmao tho

ng ie
u thu
y a
o
Phechubmao: Bmao la
pha
n ngoa
i cu
a cthe
go
m
da, lo
ng, tuye
n mo
ho
i la
n
i ta
khbe
n ngoa
i ba
t
a
u xa
m
nha
p va
o cthe
, nh

ta
c du
ng tuye
n pha
t phe

em ca
c cha
t
dinh d

ng cho bmao

e
cho
ng

ngoa
i ta
. Vva
y khi co
be
nh

pha
n bie
u th

ng tha

y xua
t hie
n ca
c ch
ng the

hie
n

b
phu va
cquan ho
ha
p nhngoa
i ca
m, phong ha
n: s

la
nh,
s

gio
, nga
t mu
i, ho... Ne
u phe
khhye
u kho
ng tuye
n pha
t
ra b
mao la
m da, lo
ng kho
, ra
p...
Chu
ve
tho
ng ie
u thu
y a
o : Nh

ta
c du
ng tuye
n pha
t va
tu
c gia
ng, n

trong cthe

c ba

i tie
t ra ba
ng

ng mo

ho
i, h
i th
,

a
i tie
n nh
ng chu
ye
u la
theo

ng tie

u tie
n,
phe
kh

a n

c tie

u xuo
ng tha
n, tha
n kh
ho
a va
ta
i ha
p thu
mo
t pha
n ro
i

a xuo
ng ba
ng quang ba
i tie
t ra ngoa
i. Tre
n
la
m sa
ng be
nh phu
thu
ng do phong thu
y (vie
m ca
u tha
n do
la
nh)

c ch

a ba

ng ph

ng pha
p tuye
n phe
, l
i nie

u.

25

1.4. Khai khie

u ra mu
i, tho
ng v
i ho
ng, chu
ve
tie
ng no
i
Mu
i la
n
i th

cu
a phe
, mu
i
e
th

va
ng
i tho

ng qua
ta
c du
ng cu
a phe
kh
. Phe
khb
nh th

ng ths

ho
ha
p
ie
u
ho
a. Ne
u phe
kh
tr

nga
i nhngoa
i ta
xa
m nha
p th
ga
y nga
t
mu
i, cha
y n

cmu
i. Ph

ng pha
p ch

a va
n la
y tuye
n phe
la
ch
nh, phe
co
n chu
tie
ng no
i, ca
m nha
p phe
th
ma
t tie
ng.
2. Ho
i ch
ng cu
a phe
- Phe
ha
n: S

la
nh, cha
y n

c mu

i, ho ra
a
m, bo
t tra
ng.
- Phe
nhie
t: Cha
y ma
u mu
i,
au ho
ng, ho kha
c ra ma
u.
- Phe
h
: Da lo
ng kho
, h
i th

ye
u, nga
n, sa
c da tra
ng
be
ch, s

la
nh.
- Phe
th
c: Lo

ng ng
c

a
y t
c, h

i th

ga
p, to, ma
nh
III. TA
NG THA
N
Ta
ng tha
n la
co
i nguo
n cu
a s

tha
u lie
m tinh, kh
, thu
y,
ho
a la
n
i a
n ta
ng cu
a tinh hoa, vinh nhua
n the
hie
n ra to
c, s

sung tu
c the
hie
n

ng.
1. Ch
c na
ng cu
a tha
n
1.1.Tha
n ta
ng tinh chuvesinh du
c vapha
t du
c cu
a c
the
Tinh cu
a tie
n thie
n va
tinh cu
a ha
u thie
n
e
u

c ta
ng tr

tha
n go
i la
tha
n tinh, tinh bie
n tha
nh khne
n co
n go
i la
tha
n
kh
. Tha
n tinh co
n go
i la
tha
n a
m, nguye
n a
m, tha
n khco
n go
i
la
tha
n d

ng, nguye
n d

ng, me
nh mo
n ho
a, tha
n tinh va
tha
n
kh
quye
t

nh s

pha
t du
c cu
a cthe
.

26

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1.2. Chu
ve
khho
a n
c
Tha
n khco
ch
c na

ng kh
ho
a n

c t

c la

em n

c do

o
a
n th
c uo

ng

a t
i t

i cho ca

c to
ch
c cthe

ro
i ba
i tie
t
ra ngoa
i.
1.3. Chuvexng, tu
y, tho
ng v
i na
o vavinh nhua
n ra
to
c
Tinh

c ta

ng tr

tha
n, tinh sinh tu
y, tu
y nuo
i d

ng
x

ng ne
n go
i la
tha
n chu
co
t. Tu
y

co
t so
ng tho
ng v

i na
o ne
n
go
i tha
n tho
ng v
i na

o, kho
ng ng
ng bo

sung tinh tu
y cho na
o.
Huyet do tinh sinh ra, tinh tang tr than, toc la san
pham d cua huyet, c huyet nuoi dng. V vay than la
ca
n nguye
n sinh ra to
c, s

th
nh suy cu
a tha
n co
quan he
ma
t
thie
t v

i to
c.
1.4. Chu
ve
na
p kh
Kho
ng khdo phe
h
t va
o

c ke

o xuo
ng an
ie
n go
i
la
s

na
p khcu
a tha
n, ne
u tha
n hkho
ng na
p

c kh

, kh
ngh
ch le
n ga
y ch
ng ho, hen, suye

n t
c.

Tre
n la
m sa
ng ng

i ta ch

a ch

ng hen suye

n ba
ng
ca
ch bo
tha
n va
phu
c ho
i ch
c na

ng na
p kh
cho tha
n
1.5. Khai khie
u ra tai va
tie
n a
m, ha
u a
m
Th
nh l
c nghe do tha

n tinh nuo
i d

ng, tha

n hse
ga
y
tai u
, tai
ie
c. Tie
n a
m la
n
i ba
i tie
t n

c tie

u va
pha
t trie
n
sinh du
c, v
va
y no
i tha
n chu
ve
tie
n a
m.

27

Ha
u a
m la
n
i
a
i tie
n ra pha
n do ta
ng ty

a
m nhie
m
nh
ng ty
d

ng

c tha

n khho
a
e
ba
i tie
t pha
n ra ngoa
i
ne
n no
i tha
n chu
ve
ha
u a
m.
2. Ho
i ch
ng cu
a tha
n
- Tha
n ha
n: Cha
n tay la
nh gia
, hay na
m co,
a lo
ng ve
buo
i sa
ng.
- Tha
n nhie
t: N

c tie

u
o
, se
n,
a
i tie
n ta
o bo
n,
au
ra
ng, cha
y ma
u cha
n ra
ng.
- Tha
n h: U
tai, mo
i l
ng go
i, di tinh, mo
ho
i tro
m.
- Tha
n thc: Th

ng ca

m gia
c kho
ch
u do h
i

a t
bu
ng d

i do

n le
n.
IV. TA
NG CAN
Ta
ng can la
co
i nguo
n cu
a s

hoa
t
o
ng, la
n
i n

ng
gia
cu
a ho
n, vinh nhua
n ra mo
ng tay, mo
ng cha
n. S

sung tu
c
the
hie
n

ga
n, chu
ve
ta
ng huye
t,
ie
u huye
t va
ba
i tie
t.
1. Ch
c na
ng cu
a can
1.1. Chu
veta
ng huye
t vaie
u huye
t
Ta
ng huye
t la
ta
ng tr

va

ie
u tie
t l

ng ma

u trong c
the
. Lu
c nghng
i, ngu
nhu ca
u ve
huye
t d
ch
t, ma
u

ta
ng tr

can, tra
i la
i lu
c hoa
t
o
ng nhu ca
u dinh d

ng cu
a
cthe

o
i ho
i cao h
n thcan la
i ba
i xua
t kho
i l

ng ma

u d

tr

e
cung ca
p k
p th
i.

1.2. Chu
ve
stie
t

28

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

S tiet la s th thai, thong xng con goi la s ieu

at can kh chu ve s tiet giup cho s van han h khcu
a ca
c
ta
ng phu

c de

da
ng, tho
ng suo
t, tha
ng gia
ng

ie
u
ho
a, can khstie
t ke
m se
co
nh
ng bie

u hie
n ve
t
nh chva
s

tie
u ho
a ba
t th

ng.

1.3. Chu
ve
ca
n , vinh nhua
n ra mo
ng
Ca
n la
ga
n ma
ch go
m ca
c kh
p ga

n cphu
tra
ch vie
c
va
n
o
ng cu
a cthe
. No
i can chu
ca
n t
c la

nuo
i d

ng ca

c
ca
n ba
ng huye
t cu
a can. Can huye
t
a
y
u
ca
n ma
ch

nuo
i d

ng to

t, va
n
o
ng to
t. Ne
u can huye
t hga
y ca
c ch
ng

te
ba
i, cha
n tay run, co qua
p c
ng kh

p...

Mo
ng tay, cha
n la
cho
dcu
a ca
n ma
ch, ne
n t
nh tra
ng
thie
u
u
cu
a can huye
t se
bie
u hie
n s

ho
ng, nhua
n hay c
ng

ca
p cu
a mo
ng tay, mo
ng cha
n.
1.4. Khai khie
u ra ma
t
Tinh khcu
a ngu
ta
ng tho
ng
a
t qua huye
t d
ch
e
u
i le
n
ma
t, nh
ng chu
ye
u la
do ta
ng can v
kinh can
i le
n ma
t.
2. Ho
i ch
ng cu
a can
- Can ha
n: au bu
ng d

i, no
n khan ra bo
t.
- Can nhie
t: Ma
t
o

au nhie
u khi co gia
t. au buo
t

bo
pha
n sinh du
c.
- Can h: Hay cho
ng ma
t, ma
t qua
ng ga
, mo
ng tay,
mo
ng cha
n kho
, hay b
chuo
t ru
t (vo
t be
).

29

- Can thc: Hay

au s

n ke

o cha
n xuo
ng bu
ng d

i,

chua, hay gia

n, b
c t

c.

V. TA
NG TY
Ta
ng ty
la
co
i nguo
n cu
a s

va
n ho
a thu
y co
c la
n
i che
bie
n thu
y co
c tha
nh tinh kh
, vinh nhua
n the
hie
n

mo
i, s

sung tu
c the
hie
n

cba
p.
1. Ch
c na
ng cu
a ta
ng ty
1.1. Chu
ve
va
n ho
a
- Va
n ho
a oa
n: La
s

tie
u ho
a ha
p thu va
va
n chuye
n
ca
c cha
t dinh d

ng. Th

c a

a va
o bao t

(da
da
y ).
Bao t

co
nhie
m vu
ch
a va

tie
t d
ch tie
u ho
a. Ty
la
m nhie
m
vu
va
n chuye
n dinh d

ng le

n phe
. Phe

a va
o ta
m ma
ch
e

em
i nuo
i d

ng ta

ng phu
,
o
ng th

i ty
va
n chuye
n ca
n ba
va
o
a
i tra
ng, n

c qua tha

n. Co
ng na
ng va
n ho
a
o
a
n
cua ty manh goi la kien van th s hap thu tot, trai lai, neu
ty mat kien van se gay cac ch
ng ro

i loa
n ve
tie
u ho
a, a
n
ke
m,
a cha
y, me
t mo
i.
- Va
n ho
a thu
y tha
p : Ty

a n

e
n ca
c to
ch
c cthe

e
nuo
i d

ng, sau

o
chuye
n xuo
ng tha
n ra ba
ng quang ba
i
tie
t ra ngoa
i. Nhva
y vie
c
a
i ta
n

c trong cthe

do s

va
n
ho
a cu
a ty
pho
i h
p v

i s

tu
c gia
ng cu
a phe
va
s

kh
ho
a cu
a
tha
n, s

va
n ho
a thu
y tha
p cu
a ty
ke
m se
ga
y ch

ng
a
m a
m
n

c tra
n ra t

chi ga
y phu
thu
ng, xuo
ng
a
i tra
ng ga
y
a cha
y,
t
ch ta
i khoang bu
ng ga
y co
tr

ng.

30

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Tho
ng huye
t: Tho
ng huye
t co
ngh
a la
nhie
p huye
t,
qua
n ly
huye
t, kho
ng che
huye
t, s

kie
n va
n
o
a
n cu
a ty
la
nguo
n go
c cu
a khhuye
t, ty
khma
nh huye
t se

i trong, tra
i
la
i ty
khhkho
ng tho
ng

c huye

t, huye
t se
ra ngoa
i ga
y
xua
t huye
t, rong kinh,
a
i tie
n ra ma
u.
- Chu
cnhu
c, chu
t
chi: Ty

em ca
c cha
t dinh d

ng cu

a
m
nh
e
n nuo
i cnhu
c, ne
u Ty
kh

a
y
u
se
la
m cho cnhu
c ra
n
cha
c, t

chi nhe
nha
ng, linh hoa
t. Tra
i la
i, ne
u ty
kh
ye
u se
la
m
th
t me
m, tr

ng l
c cgia

m ga
y t

chi me
t mo
i, ga
y ca
c ch
ng

sa bao t
, sa tr

c tra

ng, sa t

cung.
- Khai khie
u ra mie
ng, vinh nhua
n ra mo

i: Khai khie
u ra
mie
ng la
no
i ve
s

a
n uo
ng, kha
u v
, ty
ma
nh thmuo
n a
n, a
n
ngon mie
ng, ty
hth
cha
n a
n, la
t mie
ng.
Ty
chu
ve
cnhu
c la
i khai khie
u ra mie
ng ne
n bie
u hie
n
s

vinh nhua
n ra mo
i; ty
ma
nh thmo
i ho
ng nhua
n, ty
hth
mo
i tha
m xa
m, nha
t ma
u.
2. Ho
i ch
ng cu
a ty
- Tyha
n: Tie
u ho
a ke
m, no
n m

a,
a lo
ng, cha
n tay
la
nh,
au bu
ng.
- Tynhie
t: Mo
i
o
hoa
c mo
c mu
n,
au bu
ng qua
n t
ng

c
n,
a
i tie
n ra bo
t.
- Ty
h: Sa
c ma
t va
ng be
ch, cha
n tay me
t mo
i, ke
m a
n.
- Ty
th
c: Bu
ng
a
y tr

ng, b

h
i.

31

LU
C PHU
I.
M
1. Ch
c na
ng

m la

mo
t tu
i ch
a ma

t do gan ba
i tie
t ra, ng

i ta go

i
la
khth

a cu
a gan tra
n va
o ma
t tu
la
i tha
nh tinh cha
t. Ma
t
giu
p cho tie
u ho
a
o
a
n

a
i tra
ng.
m co

ch
c na

ng ve
tinh tha
n, ve
s

quye
t
oa
n la
cs

cu
a lo
ng du
ng ca
m, da
m
ngh
, da
m la
m.
2. Ho
i ch
ng cu
a
m

m ha
n: No
n m
a, cho

ng ma
t, tha
u
e
m kho
ng ngu
.

m nhie
t: a
ng mie
ng, u
tai,
au s

n, re

t ro
i la
i so
t
cao (ha
n nhie
t va
ng lai).

m h: Ngu
lmhay t
nh gia
c, cho
ng ma
t, th

da
i
gia
t m
nh.

m th
c: Hay gia
n, t
c s

n ng

c, ngu

nhie
u, cha
y
n

c ma

t so
ng.
II. V
1. Ch
c na
ng
Vch
a

ng va

la
m nh

o
a
n ro
i

a xuo
ng tie
u
tr

ng, s

th
nh suy cu
a vthe
hie
n

vkh
. Vkhdu
ng
e
tie
n l

ng s

pha
t trie
n to
t hay xa
u cu
a be
nh va
d

kie
n ke
t
qua
trong co
ng ta
c ch

a be
nh.

32

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

2. Ho
i ch
ng cu
a v
- Vha
n: au la
m ra
m d

i mo

a
c,
au lie
n tu
c, m
a

c trong, l

i tra
ng, mo
i tha
m nh
t.

- Vnhie
t: Trong bu
ng co
ca
m gia
c co
n ca
o, a
n mau
o
i,
kha
t n

c, mie

ng ho
i, mo
i
o
, ra
ng l

i s
ng
au.
- Vh: T
c d

i mo
a
c, bie
ng a
n, mo
i l
i tra
ng nh
t.
- Vthc: Bu
ng
a
y,
au t
c,

mu
i chua,
a
i tie
n kho
ng
tho
ng.
III. TIE
U TR
NG
1. Ch
c na
ng
Pha
n thanh, gia
ng tro
c, ha
p thu
cha
t thanh nuo
i d

ng

cthe
, ca
n ba
(cha
t tro
c)

a xuo
ng ba
ng quang va

a
i
tr

ng.

2. Ho
i ch
ng cu
a tie
u tr
ng
- Tie
u tr
ng ha
n: N

c tie

u trong.
- Tie
u tr
ng nhie
t : N

c tie

u
o
, se
n,
au nh
c trong bo

pha
n sinh du
c.
- Tie
u tr
ng h: Hay
i
a
i va
t,
a
i so
n.
- Tie
u tr
ng th
c: C
n
au xoa
n ruo
t.
IV. A
I TR
NG
1. Ch
c na
ng
Ch
a

ng ca

n ba
, ta
i ha
p thu
va

a
o tha
i ca
n ba
.

33

2. Ho
i ch
ng
- a
i trn
g ha
n: a
i tie
n lo
ng,
au bu
ng, so
i bu
ng.
- a
i tr
ng nhie
t : Kho
mie
ng, ra
o mo
i,
a
i tie
n ta
o ke
t,
ha
u mo
n no
ng,
a ra ma
u, mu
i pha
n no
ng na
c.
- a
i tr
ng h: a
i tie
n kho
ng t

chu
hoa
c kho
ng ta
o
bo
n ma
b
kho

i, lo
i tr
.
- a
i tr
ng th
c: a
i tie
n ta
o bo
n,
au bu
ng kho
ng
a
xoa na
n.
V. BA
NG QUANG
1. Ch
c na
ng
Ba
ng quang ch
a

ng, ta

i ha
p thu
va
ba
i tie
t n

c tie

u
tho
ng qua s

kh
ho
a va
pha
n pho
i cu
a ta
ng tha
n.
2. Ho
i ch
ng
- Ba
ng quang ha
n : N

c tie

u trong, l

ng nhie

u, hay
a
i
luo
n, hay nga
p va
t.
- Ba
ng quang nhie
t : N

c tie

u
o
, se
n, so
n
a
i,
a
i ra
ma
u, pha
t ban, no
ng trong

ng tie

u.
- Ba
ng quang h: Tie
u tie
n kho
ng t

chu
,
a
i so
n.
- Ba
ng quang th
c: B

a
i, bu
ng d

a
y
au soa
n.
VI. TAM TIE
U
Ch
c na
ng
Khcu
a tam tie
u tho
ng l
nh he
t ca
c phu
, ta
ng, dinh, ve
,
kinh la
c cu
a tre
n, d

i, pha
i, tra
i, trong, ngoa
i.
- Th

ng tie

u chu
ve
ta
m, phe
.

34

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Trung tie
u chu
ve
ty
, v
.
- Ha
tie
u chu
ve
can, tha
n.
Kh
cu
a tam tie
u tho
ng ththa
n the
b
nh an, ng

c la

i la
be
nh ly
toa
n bo
hay t
ng pha

n. Xe
t ho
i ch
ng cu

a tam tie
u
pha
i xe
t t
nh h
nh be
nh ly
cu
a ca
c ta
ng phu
lie
n quan t
ng

pha
n th

ng, trung, ha

.
QUAN HEGI
A CA
C TA
NG PHU
Cthe
la
mo
t ch
nh the
, mo
t kho
i tho
ng nha
t. Mo
i ta
ng,
mo
i phu
ngoa
i ch
c na

ng rie
ng cu
a no
co
n co
s

quan he
ma
t
thie
t v

i nhau theo qui lua

t
o
i la
p va
ho
ca
n.
I. QUAN HEGI
A TA
N G V
I TA
NG
1. Ta
m vaphe
Ta
m chu
huye
t, phe
chu
kh
, huye
t kho
ng co
khth
huye
t kho
ng ha
nh, khkho
ng co
huye
t thkhkho
ng co
cho
d
a, ta

m va
phe
pho
i h
p la

m khhuye
t va
n ha
nh duy trca
c
hoa
t
o
ng cu
a cthe
.
2. Ta
m va
ty
Ta
m chu
huye
t, ty
la
mo
t ta
ng ta
o ra tinh kh

e
bo
sung
kho
ng ng
ng cho ca

c tha
nh pha
n cca
u cu
a huye
t. Ne
u ty
kh
hkho
ng va
n ho
a

c thtinh khty

vhay go
i la
tinh ha
u
thie
n se
su
t ke
m, l
c l

ng bo

sung cca
u huye
t do ta
m la
m
chu
kho
ng
a
p
ng

c thta

m huye
t se
suy. Ma
t kha
c, ty
chu
ve
cnhu
c, ne
u ty
hthtr

ng l
c cgia

m, khi a
y c
na
ng cu
a ta
m se
ye
u ga
y hie
n t

ng ra

i tay cha
n, ho
i ho
p
ma
t ngu
, xanh xao go
i la
ch
ng ta

m ty
h
.

35

3. Ta
m vacan
Ta
m chu
huye
t, can ta
ng huye
t,
ie
u huye
t. Ne
u vnh
ta
m la
thu
tr

ng thcan la

thu
kho qua
n ly
huye
t. Va
y trong
hoa
t
o
ng cu
a cthe
khi nghng
i thanh nha
n thta
m hoa
t

o
ng nhe
nha
ng ththa
i va
lu
c
o
can cu
ng thu b

t huye
t ve

e
kho
i ngo
p huye
t cho ta
m. M
c hoa

t
o
ng ca
ng cao th
ta
m
la
m vie
c ca
ng ma
nh, l
u l

ng huye

t nhanh, ma
n h lu
c na
y
ca
n

a huye
t ra mo
t ca
ch nh
p nha
ng
e
tra
nh s

tro
ng ro
ng
huye
t ma
ch. Ne
u s

quan he
gi

a ta
m va
can tru
c tra
c se
ga
y
ro
i loa
n huye
t ma
ch ga
y hoa ma
t cho
ng ma
t, ca
ng tha
ng
ma
ch,
au
a
u hoa
c thu
t gia
m l
u l

ng huye
t ga
y suy tim,
choang ngat
4. Ta
m va
tha
n
Ta
m ho
a thuo
c d

ng, tha
n thu
y thuo
c a
m. Hai ta
ng na
y
luo
n va
n ho
a theo qui lua
t b
nh ha
nh
e
gi

the
ca
n ba
ng gi
a

a
m va
d

ng. Qua nghie

n c
u va

u
c ru
t t

th
c te

ng

i x
a
no
i ra
ng: Ban
e
m khi chu
ng ta ngu
thta
m tha
n t

ng giao
hay go
i la
thu
y ho
a ky
te
. Ne
u hai ta
ng
o
kho
ng t

ng quan
lc lng th khong ky te c. Mat khac la hoa ton tai v
kh
, kha
y t

tha
n

a le
n. Tha
n la
thu
y, thu
y muo
n va
n ho
a
pha
i ta
o kh
, ma
muo
n ta
o khthpha
i co
nhie
t, nhie
t
o
la
y
t

ta
m. o
la
mo
i quan he
h
u cgi

a ta
m va
tha
n.
5. Phevaty
Phe
chu
khtie
n thie
n va

a
m nhie
m ch
c na

ng tuye
n
pha
t, ty
ta
o ra khha
u thie
n (ngu
kh
)

a le
n phe
va
nh

tuye
n pha
t cu
a phe
ma
khl
u tho
ng, phe
suy ke
m tuye
n pha
t

36

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

th
ty
kh
u
ng tre
. Ng

c la

i ty
hth
nguo
n kh
ha
u thie
n gia
m
su
t kho
ng
u
cho nhu ca
u cca
u to
ng khla
m ch
c na

ng ho
ha
p gia
m, th

nga
n, th

ga
p, no
i nho
, me
t mo
i, ke
m a
n,
a lo
ng.
6. Phe
va
tha
n
Phe
chu
kh
(ho
ha
p), tha
n na
p kh
. Khi phe
h
t kh
va
o ma
tha
n kho
ng na
p kha
c na
o gio
va
o nha
tro
ng. o
ng th

i tha
n chu
co
t ma
cquan ch
c na

ng cu
a phe
va
phe
qua
n la
su
n t
c x

ng
non. Ne
u tha
n suy kho
ng chu
qua
n

c co

t thphe
qua
n bie
n
h
nh
o
i da
ng la
m ca
bo
ma
y ho
ha
p b
tru
c tra
c.
7. Can va
ty
Can chu
ve
stie
t la
cquan pha
t
o
ng, ty
chu
ve
va
n
ho
a ch
u s

ho
tr

tr
c tie

p cu
a can nhca
i xe h
i ma

can che
da
u va
no
ma
y. o
ng th
i can thuo

c mo
c, ty
thuo
c
tho
, ca
y v
ng nh

a
t,
a
t xo
p nh

ca
y (
o
la
le
th

ng). Ne

u
sa
i th

ng la

ch
ng can mo

c xa
m ty
tho

a re
qua
l
n, qua

sa
u la

a
t n

t ne
pha
hu
y hoa
c gia

a
t kho
ng be
n cha
c th
ca
y
nga
nghie
ng.
8. Tha
n va
ty
Tha
n thuo
c thu
y, ty
thuo
c tho
, ty
tho
co
nhie
m vu
o
n co
cho tha
n thu
y, tha
n khthgiu
p cho s

va
n ho
a cu
a ty
. Tha
n
d

ng hthty
d

ng cu
ng hga
y ch
ng

a cha
y, ne
u ty
h
kho
ng che
ha
m

c thu

y ththe
hie
n ch
ng vie

m tha
n ma
n
t
nh (a
m thu
y).
9. Can va
tha
n

37

Can ta
ng huye
t, tha
n ta
ng tinh. Can huye
t do tha
n tinh
nuo
i d

ng. Ne

u tha
n tinh kho
ng
a
y
u
se
la
m huye
t suy
ke
m. Tha
n a
m suy thcan d

ng v

ng, ma

t kha
c theo
ngu
ha
nh th
tha
n thu
y sinh can mo
c (t

ng sinh).
II. QUAN HEGI
A TA
N G V
I PHU
1. Ta
m quan he
bie
u ly
v
i tie

u tr

ng.

2. Ty
quan he
bie
u ly
v

i v
.
3. Tha
n quan he
bie
u ly
v
i ba

ng quang.
4. Ta
m ba
o quan he
bie
u ly
v
i tam tie

u.
5. Can quan he
bie
u ly
v
i

m.

6. Phe
quan he
bie
u ly
v

i
a
i tr

ng.

4. HEKINH LAC
1. a
i cng hekinh la
c
Kinh la
s
i do

c,

ng do

c, la
con

ng tho

ng suo
t.
La
c la
ca
i a
o l

i bao quanh cthe

.

38

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Kinh la
c la
te
n go
i chung cu
a kinh ma
ch, la
c ma
ch trong
cthe
. Ho
c thuye
t kinh la
c la
mo
t pha
n cu
a he
ly
lua
n cba
n
y ho
c co
truye
n. No
co
ta
c du
ng ch

a
o trong ma
t cha
n
oa
n,
ch
a be

nh, pho
ng be
nh. Trong cha
n trne
u kho
ng na
m v
ng

kinh la
c th
ra
t de
sai la
m.
Ve
ba
n cha
t kinh la
c la
con

ng l

u tho
ng khgi
a

thie
n,

a, nha
n va
song ha
nh v
i khhuye

t
i nuo
i d

ng c

the
, la
m cho cthe
tha
nh mo
t kho
i tho
ng nha
t. o
cu
ng la
con

ng

e
ta
khxa
m nha
p va
o cthe
truye
n t

no
ng va
o
sa
u va
ng

cla
i va
la
n
i pha
n a
nh t
nh tra
ng be
nh ta
t cu
a c
the
, n
i tie
p thu k
ch th
ch cu
a ngoa
i ca
nh, co
ta
c du
ng l
n

trong s

so
ng con ng

i.

2. Cca
u cu
a hekinh la
c
2.1. Kinh ma
ch
+ Ba kinh a
m

tay
- Thu
tha
i a
m phe
.
- Thu
thie
u a
m ta
m.
- Thu
quye
t a
m ta
m ba
o.
+ Ba kinh d

ng

tay
- Thu
tha
i d

ng tie
u tr

ng.
- Thu
thie
u d

ng tam tie
u.
- Thu
d

ng minh
a
i tr

ng.
+ Ba kinh a
m

cha
n

39

- Tu
c tha
i a
m ty
.
- Tu
c thie
u a
m tha
n.
- Tu
c quye
t a
m can.
+ Ba kinh d

ng

cha
n
- Tu
c tha
i d

ng ba
ng quang.
- Tu
c thie
u d

ng

m.
- Tu
c d

ng minh v
.
2.2.Ta
m kinh ma
ch phu
- Ma
ch nha
m
- Ma
ch
o
c
- Ma
ch

i
- Ma
ch xung

- Ma
ch a
m duy
- Ma
ch d

ng duy
- Ma
ch a
m kie
u
- Ma
ch d

ng kie
u.

Ngoa
i ra co
n co
ca
c kinh bie
t, kinh ca
n, bie
t la
c, to
n la
c,
phu
la
c kha
c.

40

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

3.
ng tua
n hoa
n cu
a 12 kinh ch
nh va2 ma
ch
Nha
m, o
c

4.
ng du
ng kinh la
c trong cha
n oa
n be
nh
Khi na
m

c v

tr
va

ng

i cu
a kinh la
c, ca
n c

va
o
vtr
au be
nh, ta co
the
xa
c

nh

c kinh bbe

nh, ta
ng b
be
nh, ta
ng phu
bbe
nh. Vdu

au
a
u ne
u

tra
n la
kinh
d

ng minh. Ne
u

ga
y la
kinh tha
i d

ng,

2 be
n
a
u la

41

kinh thie
u d

ng,

nh
a
u la
quye
t a
m, hoa
c u
tai co
va
ng

a
u

mo
t be
n, mie
ng
a
ng la
be
nh

kinh

m, ne

u
au l
ng,
di tinh la
thuo
c kinh tha
n.
Lygia
i te
n go
i cu
a ca
c
ng kinh
Khi nghie
n c
u t

i kinh la

c chu
ng ta nha
n

c mo

t so
te
n go
i cho ca
c kinh ta
ng, ca
c phu
nh
: Thu
thie
u a
m ta
m, tu
c
thie
u a
m tha
n... Chu
ng ta tha
y ra
ng ta
m

th

ng tie

u mang
ch

thu
, tha
n

ha
tie
u mang ch

tu
c. o
la

ie
u de
hie
u, de
nha
n tha
y trong te
n go
i cu
a kinh ta
ng. Nh
ng ta
m la
ho
a , tha
n
la
thu
y mo
t s
t

ng kha
c va
tra
i ng

c ro
ra
ng ma
sao ta
m
va
tha
n cu
ng mang te
n ke
m la
thie
u a
m? Va
co
n ta
t ca
ca
c
te
n go
i cu
a ca
c ta
ng, ca
c phu
kha
c co
a
n y
gkho
ng? Hay ch
la
do ng

i x

a t

a
p
a
t.
Qua nghie
n c
u ve

ly
thuye
t cu
a y ho
c o
ng ph

ng
a
sa
ng to
mo
t
ie
u la
kho
ng pha
i ng

i x
a a
p
a
t ca
c te
n go
i
cho ca
c kinh ta
ng ma
te
n go
i co
mang y
ngh
a, ch
c na

ng cu
the
cu
a ta
ng phu
. Chu
ng ta la
n l

t nghie

n c
u t

ng kinh

ta
ng, kinh phu
v
i te

n go
i cu
a no
.
4.1. Tu
c thie
u a
m tha
n
Ca
c ta
ng
e
u mang ch

a
m ca
c phu

e
u mang ch
d

ng v
ta
ng thuo
c a
m, phu
thuo
c d

ng.
Ta
ng tha
n mang ch

tu
c vtha
n

ha
tie
u nh
ng ta
i sao
go
i la
thie
u a
m tha
n?
- B

i vnh
ng nha

n to
ma
tha
n chu
qua
n trong
o
co
thu
y khne
n ng

i ta m

i go

i la
tha
n ta
ng tinh va
tha
n chu

42

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

kh
. Ca
i khcu
a tha
n chu
na
y la
khtie
n thie
n. Ca
i khma
t

pho
i thai cu
a con ng

a
co
.
- Ca
i ma
thuo
c tie
n thie
n t
nh cha
t

c sinh ra

a
u tie
n,
mi phoi thai a co va la cai non nt, la cai mi sinh ra do
va
y tha
n pha
i thuo
c thie
u a
m v
chu
ve
a
m khm

i sinh ra va

c go

i la
tu
c thie
u a
m tha
n.
4.2. Thuthie
u a
m ta
m
Ta
ng ta
m c

th

ng tie

u ne
n mang ch

thu
. Ta
m chu
ve
ho
a khva
chu
ve
huye
t ca
i ma
do tie
n thie
n sinh ra t

c la
t

phoi thai a co hay con goi la cai sinh au tien cai non nt mi
sinh ra ne
n ta
m cu
ng thuo
c ve
thie
u a
m v
chu
ve
ho
a kh
, chu
ve
huye
t, ca
i ho
a khva
ca
i huye
t a
y

c sinh ra

a
u tie
n va
kinh ta
m

cmang te
n thu
thie
u a
m ta
m.
4.3. Thutha
i a
m phe
Phe
c

th

ng tie

u ne
n mang ch

thu
va
phe
chu
ve
kh
. Khma
phe
chu
la
to
ng khla
kh

c h

nh tha
nh gi
a

khtie
n thie
n va
khtr
i. Va

y to
ng khla
khha
u thie
n va
ch
nh la
nguye
n kh
hay khtie
n thie
n h
p v

i kh
khtr
i ma

pha
t trie
n t

i m
c cao nha

t.
Phe
chu
ve
khma
la
i la
ca
i kh
a
pha
t trie
n t

i m
c

cao nha
t th
pha
i thuo
c ve
ch

tha
i do
o
ta
ng phe

c go

i la
thu
tha
i a
m phe
.
4.4. Tu
c tha
i a
m ty

43

Ta
ng ty
c

ha
tie
u ne
n mang ch

tu
c, ch
c na

ng cu
a ty
la
chu
ve
tinh khva
phu
vie
c qua
n ly
huye
t (co
n go
i la
nhie
p
huye
t).
Chu
ng ta
a
bie
t ty
thuo
c ha
nh tho
ma
va
n va
t
e
u co
co
i nguo
n, ch
a

ng t

tho
va
t

tho
sinh ra, ro
i
e
n khi ta
n
lu
i, khi che
t
i la
i tr

ve
v

i tho
(
a
t). Cho ne
n kho
ng nga
c
nhie
n gkhi tha
y ta
ng ty
la
i co
kha
na
ng ho
tr
, qua

n ly
va
pha
t trie
n nh
n

g ca
i tie
n thie
n t
nh cha
t cu
a ca
tha
n thu
y v
i

ta
m ho
a. Co
ngh
a la
ty
pha
t trie
n

c thu
y khcu
a tha
n va
pha
t trie
n

c ho

a kh
cu
a ta
m, s

pha
t trie
n thu
y kh
va
ho
a
kh

c cu

the
nhsau: ca
i tie
n thie
n t
nh cha
t ta
ng tr

ta
m
va
tha
n

c to

n ta
i va
pha
t trie
n nh

tinh va
khcu
a
o
a
n
th
c uo

ng, hay co
n go
i la
tinh ty
v
va
kh
ty
v
.
o
a
n th
cuo
ng tha
nh tinh, tha
nh khtheo qua
tr
nh nh
sau: o
a
n th
cuo
ng bao go
m ngu
v(ta
n, toan, cam, ha
m,
kho
)

c s

a
n uo
ng

a va
o v(da
da
y) d

i s

co bo
p, tie
u
ho
a cu
a vnh

va
n ho
a thu
y co
c cu
a ty
ma
th
c a

n (ngu
v
)

c chuye

n ho
a tha
nh tinh ty
v
, sau
o
nh

nguye
n kh
cu
a tha
n (khtie
n thie
n) la
m xu
c ta
c ma
tinh ty
vho
a kh
tha
nh ngu
kh(chie
n, tinh, h

ng, tie
u, hu
) tinh va
khna
y
tham gia trong cca
u cu
a huye
t va
nuo
i d

ng toa

n bo
cthe
.
No
i to
m la
i ty
chu
ve
ha
u thie
n (pha
t trie
n tie
n thie
n t
nh cha
t

e
n c
c

a
i va
nhthe
ne
n mang te
n tu
c tha
i a
m ty
).
4.5. Tu
c quye
t a
m can

44

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Tr

c he

t chu
ng ta t
m hie
u vsao la
i co
quye
t a
m ma
kho
ng co
quye
t d

ng. Chu
ng ta
a

nh ngh
a quye
t a
m

pha
n tr

c, nay m

ro
ng va
n
eve
ba
n cha
t cu
a a
m va
d

ng chu
ng ta tha
y ra
ng: Ba
n cha
t cu
a d

ng la
tha
ng ta
n,
luo
n co
xu the
bo
c le
n, ta
n ra va
mang t
nh hoa
t
o
ng kho
ng
ng
ng. Ba

n cha
t cu
a a
m la
tra
m la
ng, tha
u ta
ng kho
ng mang
t
nh hoa
t
o
ng ma
luo
n co
xu the
co la
i, tu
t xuo
ng. Ma
th
c te

tha
m d

ng la
i luo
n t

ng ho
va
chuye
n ho
a kho
ng ng
ng.

ie
u na
y v
iba
n cha
t cu
a d

ng thla
le
th

ng nh

ng v
i

a
m thca
i g
a
thu
c
a
y va
la
m a
m hoa
t
o
ng, chuye
n ho
a?
Ca
i
o
ch
nh la
quye
t a
m va
co
the
kha
ng

nh mo
t
ie
u la
kho
ng co
quye
t a
m tha
m khba
t
o
ng va
kho
ng co
s

chuye
n ho
a gi
a a

m d

ng. Ta la
i bie
t can thuo
c ha
nh mo
c
ma
mo
c la
mo
t h
nh the
ne
u so
ng la
pha
t trie
n va
luo
n luo
n co
xu h

ng thu

c
a
y s

pha
t trie
n trong ngu
ta
ng can

c xe

p
va
o danh mu
c la
cquan pha
t
o
ng. Mo
c ma
pha
t trie
n th
xuye
n de
k
ch tho
, tho
ng tuye
n hu
t thu
y, xoa ta
n quang h
p

(ha
p thu
ho
a khtra
ng tha
i cu
a mo
c
a
k
ch
o
ng va
pha
t

o
ng s

chuye
n ho
a cu
a ngu
ha
nh) vva
y ma
can mo
c thuo
c
ve
quye
t a
m va

c go

i la
tu
c quye
t a
m can.
4.6. Thu
quye
t a
m ta
m ba
o
Ta
m ba
o ngoa
i vie
c la
ca
i a
o ba
o ve
ta
m no
co
n la
mo
t c
quan thu
c
a
y s

co bo
p cho ta
m trong s

tua
n hoa
n huye
t. V
le

o
ma
ta
m ba
o

c mang te

n thu
quye
t a
m ta
m ba
o.
4.7. Thu
Dng minh a
i tr
ng

45

D
a va

o s

quan he
ch
c na

ng va
ca
u tru
c cu
a

ng

kinh ma
ng

i ta
a
xa
c

nh

c quan he

bie
u ly
gi

a ca
c
ta
ng phu
va
vie
c go
i te
n cho ca
c phu
kinh mang ch

thu
hay
tu
c la
t

ng
ng v

i ca
c ta
ng co
lie
n quan bie
u ly
. Go
i la
thu
d

ng minh
a
i tr

ng v

a
i tr

ng quan he

bie
u ly
v
i phe

ne
n mang ch

thu
. Co
n thuo
c ve
d

ng minh th
theo h
nh
o
tha
i c
c thchco

ng minh quan he
chuye
n ho
a v

i tha
i
a
m ma
tha
i a
m
o
la
phe
, phe
la
tha
i a
m th

a
i tr

ng pha

i la
d

ng minh.

4.8. Thutha
i dng Tie
u tr
ng
Tie
u tr

ng quan he

bie
u ly
v
i ta

m ne
n mang ch
thu
va
theo do
ng tha
i c
c thchco

tha
i d

ng m

i ga
n gu
i va
giao tie
p v
i thie

u a
m (d

ng c
c - a

m sinh) ne
n ta
m thuo
c
thie
u a
m th
tie
u tr

ng thuo

c thie
u d

ng.
4.9. Thuthie
u dng tam tie
u
Xe
t tre
n h
nh
o
tha
i c

c chu
ng ta tha
y pha
n ne
t
a
m

c go

i la
quye
t a
m b

i vquye
t a
m la

o
ng cpha
t
o
ng,

46

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

thu
c
a
y ne
n h
nh the
bie
u hie
n tra
ng tha
i cu
a no
pha
i

cho
l
n nha

t, cao nha
t, ne
u la
mo
t the
k
n th
no
pha
i

vu
ng bie
n cu
a
n
i l
n nha

t, ma
n
i na
y la
i ga
n gu
i v

i thie
u d

ng. Va
y ne
n ta
m
ba
o la
quye
t a
m th
tam tie
u quan he
bie
u ly
v

i ta
m ba
o la
thie
u
d

ng va

cgo
i la
thu
thie
u d

ng tam tie
u.
V
i ba

ng quang, v
,

m cu

ng ly
lua
n t

ng t

nhtie
u
tr

ng,

a
i tr

ng va

tam tie
u.

5. NGUYEN NHAN GAY BENH

47

e
tie
n vie
c nghie
n c
u va

pha
n gia
i be
nh ch
ng, o

ng
y ho
c chia nguye
n nha
n ga
y be
nh ra la
m 3 pha
n:
- Nguye
n nha
n be
n ngoa
i (ngoa
i ta
).
- Nguye
n nha
n be
n trong (no
i nha
n - tha
t t
nh).
- Nh
ng nguye

n nha
n kha
c.
I. NGUYE
N NHA
N BE
N NGOA
I (NGOA
I TA
)
Nguye
n nha
n ga
y be
nh be
n ngoa
i (ngoa
i ta
) chu
ye
u
ba
ng 6 loa
i kh
: phong, ha
n, th
, tha

p, ta
o, ho
a. 6 loa
i kh
na
y
la
kh
cu
a thie
n

a l
u tho
ng qua con ng

i ba
ng

ng Kinh

la
c. B
nh th

ng thphong, ha

n, th
, tha

p, ta
o, ho
a la
ch
nh
khno
co
ta
c du
ng thu
c
a
y s

va
n ho
a a
m d

ng, trong c
the
gi

the
tha
ng ba
ng cu
a s

so
ng, ta
o s

tho
ng nha
t gi
a

thie
n

a nha
n nh
ng ne
u tha
i qua
hoa
c ba
t ca
p thphong,
ha
n, th
, tha

p, ta
o, ho
a la
i tr

tha
nh ta
khla
m be
nh cho c
the
. Trong cthe
kinh la
c vnh
a
o lo
,
a
o lo
la

i. Va
y
ca
i g
i? o
la
kh
. Kh
i, vie
c
ie
u tie
t kh
i la
i ca
n
o
i
nh
p nha
ng th
a
o lo
l
u tho
ng. Ne
u kho
ng ca
n
o
i thta
c
nghe
n tr

tha
nh ta
khva
no
ta
o tha
nh be
nh na
y, be
nh no
.
Be
nh do ngoa
i ta
la
t

o
va

au

n cu

ng t

o
(ba
t tho
ng ta
c
tho
ng). Sau
a
y, chu
ng ta la
n l

t xe
t vie
c l
u tho
ng ba
t th

ng
(tha
i qua
hoa
c ba
t ca
p) cu
a t
ng loa

i khtrong lu
c kh
: phong,
ha
n, th

, tha
p, ta
c, ho
a.
1. Phong ta
1.1. a
c t
nh cu
a phong ta

48

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Phong ta
thuo
c d

ng hay
i le
n va
ra ngoa
i ne
n hay
ga
y be
nh

pha
n tre
n cu
a cthe
(
a
u, ma
t) va

pha
n ngoa
i
(cbie
u).
Phong co
t
nh hoa
t bie
n, di chuye
n nhanh ne
n be
nh do
phong ne
u
au th
vu
ng
au cha
y cho
na
y, cho
kha
c (ha
nh ty
)
va
t
nh cha
t be
nh chuye
n t

na
ng sang nhe
hay t

nhe
sang
na
ng cu
ng mau le
.
1.2. Pha
n loa
i phong ta
Phong co
3 loa
i ch
nh: Phong ha
n, phong nhie
t, phong tha
p.
- Phong ha
n: Trie
u ch
ng ca

m la
nh, nga
t mu
i, cha
y n

mu
i, s

la
nh s

gio
. au nh
c trong x

ng th
t, hay ga
y ban
cha
n d

ng.

- Phong nhie
t: Trie
u ch
ng ca

m ma
o, co
so
t, kho
ng s
la
nh, ho
ng
o

au, ne
u l

i va
ng th
co
ch
ng vie

m kh
p ca

p.
- Phong tha
p: au nh
c s

ng kh
p, thoa

i kh
p,

au da
y
tha
n kinh ngoa
i bie
n.
1.3. Ch
ng no
i phong
Ch
ng na

y do phong nh
ng kho
ng pha
i phong ta
t

be
n
ngoa
i t

i ma
t

be
n trong cthe
pha
t ra. Ly
gia
i mo
t
ie
u la
canga
y trong pho
ng k
n mava
n ca
m phong, tru
ng gio
.
Nguye
n nhan la do huyet nhiet. Co nhan co cau huyet hoa
sinh phong, huyet kiet sinh ung. Ly do: Huyet hoa, huyet
nhie
t la
do can nhie
t. Can la
cquan ta
ng huye
t (kho ch
a

huye
t), ca
i kho no
ng th
va
t the
ch
a trong no

pha
i no
ng
o
la

49

le
th

ng. Ch

g na
y co
hie
n t

ng so

t cao, co gia
t, nh
c

a
u, cho
ng ma
t, hoa ma
t, tai bie
n ma
ch ma
u na
o, lie
t ba
n
tha
n, co qua
p.
2. Ha
n ta
2.1. a
c t
nh cu
a ha
n ta
Ha
n thuo
c a
m hay la
m to
n th

ng d

ng kh
. Ha
n pha
m
va
o da c
, ga
y ca
m ma
o, ha
n pha
m va
o ty
vla
m ty
d

ng h
kho
ng va
n ho
a

c thu

y co
c. Ma
t kha
c ha
n co
n ga
y co ru
t,
be
ta
c, ng
ng tre
la
m kh
huye
t

tre
, ga
y
au

a
y tr

ng.

2.2. Ch
ng no
i ha
n
Ch
ng no

i ha
n pha
t t

no
i ta
ng cthe
do d

ng h
. V
du
: ta
m, phe
, tha
n d

ng hsinh ch
ng ta

c
o
ng ma
ch va
nh
(mu
a la
nh hay ga
p ) ga
y ch
ng hen suye

n vtha
n d

ng
kho
ng na
p kh
... ch
ng no

i ha
n do d

ng khke
m thve
kh
cu
ng ke
m de
b
ca
m la
nh.
3. Th
ta
3.1. a
c t
nh cu
a thta
Th

la
na
ng, th

thuo
c d

ng hay ga
y so
t cao va
ca
c
hie
n t

ng vie

m nhie
t, kha
t n

c ra mo

ho
i. Th

co
t
nh tha
ng
ta
n (
i le
n tre
n, ta
n ra ngoa
i) la
m hhao ta
n d
ch, de
ga
y ho
n
me
, tru
y tim ma
ch.
3.2. Pha
n loa
i thta
- Th

ng th

: La
bca
m th

da
ng nhe
, so
t va
t va
, kha
t
n

c, me

t mo
i.

50

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Tru
ng th

: Thuo
c loa
i na
ng co
n go
i la
say na
ng, ga
y
hoa ma
t, cho
ng ma
t, ho
n me
, ba
t t
nh nha
n s
, kho

th
, ra

nhie
u mo
ho
i, cha
n tay la
nh toa
t.
- Th

tha
p:
+ Th

la
na
ng, no
ng thuo
c d

ng.
+ Tha
p la
a
m tha
p, thuo
c a
m.
Va
y ch
ng th

tha
p la
ch
ng xung

o
t gi
a a

m va
d

ng.
D

ng th

gia
ng xuo
ng a
m tha
p do k
ch
o
ng cu
a d

ng
th

bo
c le
n. Hai kh
o
cu
ng lu
c xa
m nha
p cthe
ga
y ch
ng

th

tha
p, sinh be
nh
a cha
y, kie
t l
...
4 .Tha
p ta
4.1. Ngoa
i tha
p
Ngoa
i tha
p la
do tha
p ta
xa
m nha
p ga
y ch
ng

au nh
c

mo
i va
ga
y

i ha
, ba
ch tro
c, ga
y tr

nga
i vie
c va
n ha
nh thu
y
the
hie
n ch
ng phu

thu
ng,
a
y bu
ng,
a cha
y.

4.2. No
i tha
p
No
i tha
p la
do ty
hkho
ng va
n ho
a

c thu

y tha
p. Thu
y
tha
p

tre

th

ng tie

u ga
y
a
u na
ng, ma
t hoa, ng
c s

a
y
t
c, thu

y tha
p

tre

trung tie
u ga
y bu
ng
a
y tr

ng, ke

m a
n
a
cha
y, cha
n tay na
ng ne
, te
mo
i. Thu
y tha
p

tre

ha
tie
u ga
y
tie
u
t, tie
u
u
c, phu
ne
phu
n

ra nhie
u kh
h(huye
t tra
ng).

51

5. Ta
o ta
a
c t
nh cu
a ta
o ta
: Ta
o la
kho
ra
o la
m to
n th

ng
e
n ta
n
d
ch, mu
i kho
, ho
ng kho
,
a
i tie
n ta
o, tie
u
t, ho khan,
t
a
m.
Pha
n loa
i ta
o ta
:
- Lng ta
o: (kho
ma
ma
t) ch
ng na

y ga
y so
t,
au
a
u,
s

la
nh kho
ng co
mo
ho
i, ho
ng kho
.
- O
n ta
o: (kho
ma
no
ng) so
t cao,
au
a
u,
au ng
c, mu

i
kho
, mie
ng kha
t, ta
m phie
n, hhao ta
n d
ch.
- No
i ta
o: Nguye
n nha
n la
do ta
ng nhie
t hoa
c a
n uo
ng
ca
c cha
t
a
ng cay da
i nga
y, hoa
c
a cha
y la
u nga
y hoa
c do so
t
ke
o da
i la
m ta
n d
ch hto
n, ga
y tie
u kha
t. Bmao kho
, l

kho
, tha
n ga
y o
m.
6. Ho
a ta
6.1. a
c t
nh cu
a ho
a ta
Ho
a hay ga
y so
t cao, phie
n ta
o,
o
ma
t,
o
ma
t, n

tieu o, khat nc, au hong, hoa thng ot tan d

ch la
m
kha
t, mie
ng kho
, l

i kho

, co
the
ga
y me
sa
ng. Ho
a co
n ga
y
xua
t huye
t (b
c huye

t vong ha
nh) la
m no
n ra ma
u, cha
y ma
u
cam,
a
i tie
n ra ma
u va
ga
y ban cha
n.
6.2. No
i ho
a
Do a
m hsinh no
i ho
a, bie
u hie
n be
nh ly
: go
ma

o
,
phie
n ua
t, trie
u nhie
t, nh
c trong x

ng, ra mo
ho
i tro
m.
NH
NG IE
U CA
N LU Y

52

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Trong lu
c ta
: phong, ha
n, th
, tha

p, ta
o, ho
a th
phong la
mo
t loa
i ta

g ha
ng
a
u va
cu
ng la
ph

ng tie
n cu
a 5 ta
co
n
la
i
e
hoa
t
o
ng va
xa
m nha
p. Do va
y ma
trong la
m sa
ng
th

ng co

ch
ng phong ha

n, phong tha
p, phong nhie
t...
- Khi lu
c ta
xa
m nha
p cthe

giai
oa
n
a
u th
ng

i ta

go
i la
ca
m ma
o. Lu
c na
y ve
khva
ch
nh khco
n do
i da
o
cho
ng
o
i la
i ta
kh
, s

xung
o
t na
y
a
pha
t nhie
t ga
y so
t.
- o
i v

i be
nh nha
n bca
m phong ha
n ma
va
n so
t no
ng
la
vva
y (ca
i nhie
t

a
y la
do ch
nh khva
ta
khxung
o
t
kha
ng c

ma
sinh ra).
- o
i v
i ta

o ta
, ho
a ta
, th

ta
thco
t
nh cha
t
a
nh
nhanh ru
t nhanh ne
u nhch
nh khva
ve
khma
nh hoa
c do

ie
u thuo
c
u
ng pha
p th
ta
o ta
, ho
a ta
, th

ta
ru
t go
n.
- Ng

cla
i ch
nh khva
ve
khcu
ng nhthuo
c kho
ng
tha
ng

c chu

ng thchu
ng se
mau cho
ng nha
p ly
va
co
the
da
n t
i t

vong.
- Co
n phong ta
, ha
n ta
, tha
p ta
thco
t
nh ca
ch a
n phu
c
ne
u
a
nh kho
ng d
t

ie
m th
3 loa
i ta
na
y se
la
n va
o ca
c kinh
lac ma lam be tac ng kinh gay bat thong tac thong hoac
la
m be
nh na
y, be
nh no
v
i t

nh a
m tr

ng ky

o
la
giai

oa
n sau cu
a ca
m ma
o. B

i va
y ma
trong ca
c ch
ng ma

n t
nh
va

au nh
ctha
n the
ng

i ta chgo

i la
phong tha
p, phong
ha
n hoa
c ha
n tha
p ch

kho
ng no
i
e
n ta
o, ho
a, th
...

- Mo
t
ie
u ca
n l
u y
n

a la
ng

i ta de
btru
ng th

i
na
ng ma
b
ta
c
o
ng tha
i qua
cu
a tia t

ngoa
i trong a
nh na
ng.

53

- Nh
ng bho
a ta
thra
t
t vtha
n nhie
t cu
a ng

i ta
o
th

ng la

37 . Ma
t kha
c nguye
n ly
cu
a nhie
t la
luo
n truye
n t

va
t co
nhie
t
o
cao t
i va

t co
nhie
t
o
tha
p. Va
y de
gma
co
ca
i ho
a tha
i qua
nha
p con ng

i. Chco

mo
i tr

ng ha

p
nhie
t, lo
nung thnhie
t
o
co
the
le
n qua
mo
i tr

ng va

tha
n
nhie
t ne
n co
ho
a ta
xa
m nha
p cthe
.
II. NGUYE
N NHA
N BE
N TRONG (THA
T TNH)
Tha
t t
nh la
7 t
nh chdo tha
i qua
ma
la
m to
n th

ng

e
n no
i ta
ng. Ba
y t
nh ch

o
la
:
u, no
, hy
, bi, t
, kinh, khu
ng
(lo, gia
n, vui, buo
n, ngh
, ho
t hoa
ng, s

ha
i).
Nh
ng ta
ng phuch
u to
n thng tr
c tie
p cu
a t
nh ch
khi tha
i qua
1. u: Lo la
ng nhie
u, to
n th

ng
e
n phe
.
2. Kinh: Ho
t hoa
ng, kinh hoa
ng nhie
u, to
n th

ng
e
n

m.

3. Khu
ng: S

ha
i qua
, to
n th

ng
e
n tha
n.
4. No
: Ua
t gia
n qua
, to
n th

ng
e
n can.
5. T
: Suy tqua

o
, to
n th

ng
e
n ty
.
6. Hy
: Vui m
ng qua

to
n th

ng
e
n ta
m.
7. Bi: Buo
n ra
u qua
to
n th

ng ta
m ba
o la
c.
III. NGUYE
N NHA
N GA
Y BE
NH KHA
C (do t
nh du
c, tra
t

a
, tru
ng thu
ca
n ):
1. Do t
nh du
c: Qua

o
thha
i tha
n, hao to
n tinh huye
t,
kie
t que
nguye
n kh
, ga
y hlao.

54

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

2. Do tra
t
a
: La
b
a
nh
a
p, te
nga
... la
m to
n th

ng
cthe
t

i m
c kho

ng phu
c ho
i

c ma

tha
n h be
nh.
3. Do tru
ng thu
ca
n : Ga
y cha
n th

ng hoa
c nhie
m tru
ng
ma
tha
nh be
nh.

6. BAT CNG
I. BA
T CNG LAG?
Ba
t la
8 c

ng la
chu
na
o, la
d

ng mo

i hoa
c la
ca
i
d

ng cu

a ca
i l

i, y

no
i la
ca
i ch
nh ma
ta
t ca
ca
c ca
i phu

e
u ba
m va
o no
ma
the
hie
n mo
t t
nh cha
t chung cu
a ba
n the
vnht
nh cha
t cu
a ca
i l

i, co

ng du
ng cu
a ca
i l

i va

s
c

ma
nh cu
a ca
i l

i pha
i d
a va

o ca
i d

ng l

ie
u khie
n.
Trong va
n
e
na
y, ba
t c

ng la
8 c

ng l
nh ch
a
o ve
vie
c
cha
n
oa
n be
nh. Qua quy na
p ca
c loa
i be
nh ch
ng, ba

t c

ng

55

go
m co
: a
m, d

ng, ha
n, nhie
t, h
, th
c, bie

u, ly
trong
o
: a
m
d

ng la
to
ng c

ng. Va
y chco
n la
i ha
n, nhie
t, h
, th
c,

bie
u, ly
. Be
nh gcu
ng kho
ng ngoa
i 6 c

ng l
nh tre
n. Vie
c
pha
n bie
t be
nh va
quy ve
ba
t c

ng la
vo
cu
ng kho
kha
n va
ph
c ta

p, ra
t de
nha
m la
n. Ne
u nhnha
n
u
ng

c be

nh va
quy loa
i
u
ng theo ba
t c

ng th
vie
c ch
a be

nh m

i
a
t hie
u
qua
.
NO
I DUNG CU
A 8 CNG L
NH
1. Bie
u, ly
Bie
u, ly
la
2 c

ng l
nh
e
t
m vtrno
ng sa
u cu
a be
nh,

a
nh gia
tie
n l

g va

e
ra ph

ng pha
p
ie
u tr
.
- Bie
u ch
n

g: La
be
nh co
n

be
n ngoa
i,

no
ng.
- Ly
ch
ng: La

be
nh
a
truye
n sa
u va
o trong.
2. Ha
n, nhie
t
Ha
n va
nhie
t la
2 c

ng l
nh du
ng
e

a
nh gia
t
nh cha
t
no
ng, la
nh cu
a be
nh.
3. H, th
c
La
2 c

ng l
nh
e
t
m hie
u be
nh do ch
nh khh
, c
quan no
i ta
ng hye
u ma
sinh be
nh hay do ta
khth
c xa

m
nha
p la
m be
nh.
4. A
m, dng
A
m, d

ng la
2 c

ng l
nh to
ng qua
t
e
a
nh gia
xu
the
chung cu
a be
nh ta
t no
la
to
ng c

ng.
II. S
XEN LA
N GI
A CA
C THE
CU
A BA
T CNG

56

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. Bie
u, ly
xen la
n
Co
khi

mo
t ng

i be

nh v
a co

ch
ng be

nh

bie
u, v
a

co
ch
ng be

nh

ly
(go
i la
bie
u, ly

o
ng be
nh) khi ch
a pha

i
v
a ch

a pha
n bie
u, v
a ch

a pha

n ly
(bie
u, ly
song gia
i).
2. Ha
n, nhie
t xen la
n
Co
khi

cu
ng mo
t ng

i be
nh, v
a co

ch
ng ha

n, v
a

co
ch
ng nhie

t. Vdu
: Bie
u ha
n, ly
nhie
t hoa
c bie
u nhie
t, ly
ha
n hay ta
ng phu
na
y ha
n, ta
ng phu
kia nhie
t ...
3. H, th
c xen la
n
Th

ng khi

mo
t be
nh nha
n co
ca
ch
ng h

, ca
ch
ng

th
c. V

du
: Be
nh nha
n ta
ng hye
u la
i m
i ma

c the
m be
nh ca
m
ma
o (th
c ch

g) go
i la
hke
m th
c (htrung hie

p th
c).

4. Hie
n t
ng cha
n gia
o
la
hie
n t

ng, trie

u ch
ng cu

a be
nh kho
ng h
p v

ba
n cha
t, kho
ng h
p v

i nguye
n nha
n cu
a be
nh. Co
hai hie
n
t

ng cha

n ha
n gia
nhie
t hoa
c cha
n nhie
t gia
ha
n (hie
n t

ng

ng c
c sinh a

m, a
m c
c sinh d

ng).
5. Hie
n t
ng ba
n bie
u ba
n ly
Co
ch
ng be

nh kho
ng

bie
u ma
cu
ng kho
ng

ly
, go
i
la
gi
a bie

u va
ly
hay ba
n bie
u, ba
n ly
. Ch
ng na

y thuo
c
be
nh

kinh thie
u d

ng.
6. Ke
t lua
n
Ma
u cho
t cu
a cha
n be
nh va

ie
u trbe
nh la
t
m hie
u
suy xe
t
e

o
c
u
ng te
n be
nh
o
ng th

i quy na
p be
nh
u
ng

57

the
trong ba
t c

ng. a
y la
mo
t va
n
e
kho
kho
ng the
ch
d
a

va
o trie
u ch
ng va

hie
n t

ng cu

a be
nh ma
pha
i d

a va
o s

tho
ng tha
i, linh hoa
t, gia
u kinh nghie
m cu
a tha
y thuo
c trong
vie
c va
n du
ng t

cha
n : vo
ng, va
n, va
n, thie
t ma
pha
n

nh

ie
u na
y, chu
ng ta se
nghie
n c
u

pha
n ke
tie
p.
NH
NG IE
U CA
N LU Y
TRONG DANH T
HA
N - NHIE
T
Ha
n, nhie
t trong ba
t c

ng mang ha
m y
xa
c

nh no
ng
la
nh hie
n ta
i cu
a tha
n the
hay cu
a ta
ng phu
ch

kho
ng pha
i
ha
n la
ha
n ta
va
nhie
t la
ho
a ta
hay th

ta
trong lu
c da
m.
Cu
the
la
khi b
ha
n ta
hay phong ta
, tha
p ta
... xa
m nha
p
tha
n the
xa
y ra 2 tra
ng tha
i la
ha
n hoa
c nhie
t ke
ca
khi b
nguye
n ha
n ta
xa
m nha
p cu
ng co
giai
oa
n la
m tha
n the
pha
t
nhie
t co
n go
i la
so
t. o
la
lu
c ta
khm
i xa

m nha
p, khi a
y
ch
nh khva
ve
khco
n v

ng

ng s
c cho

ng la
i ta
kh
, s

xung
o
t na
y ga
y ra nhie
t. Va
y khi nha
n

nh ha
n hay nhie
t
pha
i xa
c

nh nguye
n nha
n ga
y be
nh do ngoa
i nha
n hay no
i
nha
n va
m
c

o
ma
nh ye
u cu
a tha
n the
no
i chung va
ta
ng phu
no
i rie
ng.
1. No
i ve
Ha
n
Co
the
co
nh

ng nguye
n nha
n nhsau:
Ha
n la
me
nh mo
n ho
a suy kho
ng
u
kha
na
ng
ie
u ho
a
nhie
t (tra
ng tha
i ha
n toa
n tha
n ) hoa
c do kinh la
c be
ta
c, b
t

ng truye

n nhie
t la
m mo
t vu
ng na
o
o
b
ha
n s

be
ta
c na
y
co
the
do ta
khga
y be
ta
c. Tr

ng h

p na
y go
i la
th
c ha

n,
hoa
c do ch
nh ta
ng phu
na
o
o
kho
ng co
kha
na
ng ha
p thu

58

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

nhie
t ma
b
ha
n ch

kho
ng pha
i la
ch
co
b
ca
m ha
n th
cthe
m
i b

ha
n.
2. No
i ve
nhie
t
Nhie
t la
s

pha
t no
ng cu
a cthe
hoa
c ta
ng phu
h
n m
c

b
nh th

ng. Ca

i nhie
t co
khi toa
t ra ngoa
i ma
s

tay hoa
c ca
p
nhie
t ke
cu
ng tha
y nh
ng cu
ng co
khi nga
m nga
m no
ng be
n
trong ma
be
n ngoa
i s

tay tha
y la
nh.
2.1. Th
c nhie
t: Khi ta
khxa
m nha
p, ch
nh khva
ve
kh
kha
ng c
, s

o
i kha
ng ca
ng k
ch lie
t th
pha
t nhie
t ca
ng cao.
2.2. Hnhie
t: Khi a
m suy kho
ng che
ng

c ho

a th
ho
a
pha
t ta
n la
m no
ng ta
ng phu
na
o
o
hoa
c no
ng ngoa
i b
phu.

Chng II. CHA

N OA
N

7. VAINET S BOVECHAN OAN HOC

Ph

ng pha
p cha
n
oa
n tho
ng qua t

cha
n (vo
ng, va
n,
va
n, thie
t) ma

a
c bie
t la
pha
p cha
n (xem ma
ch)
a
co
t

nga
n na
m tr

c co

ng nguye
n. Nh
ng do th
i

o
ra
t ha
n che
ve
ma
t ghi che
p va
tra
i qua nhie
u

i loa
n la
c bto
n tha
t
nhie
u. Tuy nhie
n,
a
u co
ng nguye
n 220 th
i nha

Ngu
y va
nha
Ta
n a
i y s V

ng Thu
c Ho
a
a
bie
n ta
p

c tha

nh bo
gia
o khoa
a
u tie
n. V
va
y, ph

ng pha
p cha
n
oa
n ba
ng xem
ma
ch ma
chu
ng ta nghie
n c
u th

ng go

i la
ma
ch V

ng

59

Thu
c Ho
a. Sau
a
y la
lai l
ch cu
a hai a
i Y sco
co
ng l
u
truye
n ph

ng pha
p cha
n
oa
n.
1. Bie
n Th
c
Nguye
n te
n la
Ta
n Vie
t Nha
n, ng

i Cha

u Ma
c, huye
n
Bo
t Ha
i, n

c Te

, va
o
a
u th
i chie

n quo
c. Buo
i thie
u th

i,
t
ng la

m xa
tr

ng (qua

n ly
kha
ch sa
n), o
ng la
ng

i nhie

t
t
nh, sie
ng na
ng hie
u ho
c. Buo
i a
y, danh y Tr

ng Ta

ng Qua
n
th

ng

e
n

tro
,

c Bie

n Th

c phu

c vu
chu
a
o. Bie
n
Th

c co

lo
ng ba
i sca
u ho
c. Tr

ng Ta

ng Qua
n
a
truye
n
da
y nhie
u ky
thua
t tr
be
nh,
a
c bie
t la
phe
p xem ma
ch. Bie
n
Th

c da

n da
n ho
c

c y thua

t cao sie
u.
Bie
n Th

cchu du ca
c n

c trbe

nh cho da
n chu
ng.
O
ng ke
t h
p kinh nghie

m th
c tie

n cu
a ba
n tha
n v
i kinh

nghie
m cu
a ng

i x

a h
nh tha
nh cho
n ph

ng pha
p cha
n
oan vong, van, van, thiet (xem, nghe, hoi, bat mach), cong
hie
n ra
t nhie
u cho s

pha
t trie
n ne
n y ho
c o
ng ph

ng. e
n
nga
y nay, o
ng y va
n du
ng ph

ng pha
p na
y. Theo truye
n
thuye
t, Bie
n Th

c trbe

nh cho ng

i, he

uo
ng thuo
c va
o th
be
nh kho
i, vang danh kha
p ca
c n

c. Ng

i n

c Trie

u be
n
la
y te
n danh y th

i Huy
nh e
x
a la
Bie
n Th

c ma

a
t cho.
2. Vng Thu
c Ho
a
Ho
V

ng Thu
c, te
n Hy, ng

i S

n D

ng, Cao B
nh
th
i Ngu

y, Ta
n (nay la
S
n o
ng, Vi S
n, Cha
u Huye
n ), la
ngi bien soan sm nhat quyen Mach kinh hien con cua
Trung Quo
c. O
ng xua
t tha
n

gia

nh nghe
o, ca
n ma
n ham
ho
c, t
nh t
nh tra
m t
nh, th
ch
o
c sa
ch kinh s
, nha

t la
sa
ch y

60

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

ho
c. Nh

va
y o
ng tha
u hie
u phe
p d

ng sinh, nghie

n c
u

nhie
u ve
cha
n
oa
n va
xem ma
ch. Co
ng nguye
n na
m 220,
n

c Ngu

y kie
n la
p; o
ng nh

tinh tho
ng y thua
t la
m Tha
iy
le
nh cho ho
Ta
o cu
a v

ng trie
u. Co
ng nguye
n na
m 265, T
ma
Vie
m la
p nha
Ta
n, o
ng lui ve
la
ng. O
ng co
ng hie
n cho
ne
n y ho
c Trung Quo
c chu
ye
u la

hai ma
t: mo
t ma
t ch
nh ly
tlie
u ve
ma
ch ho
c cu
a ca
c

i tr

c th

i Ta
y Ta
n, soa
n ra
quyen Mach kinh, mat khac, bien chep lai quyen Thng
han tap benh luan cua Trng Trong Canh e lai. Chan
ma
ch (ba
t ma
ch) la
mo
t ph

ng pha
p tro
ng ye
u trong Trung y

oa
n be
nh ta
t, ph

ng pha
p na
y co
t

la
u trong l
ch s
.

Nh
ng

th
ix
a, ho
cha
n ma
ch th

ng chla

tha
y truye
n
da
y k
n cho ho
c tro
ma
tho
i, vthe
ma
so
tlie
u chuye
n mo
n
btruye
n co
lie
n quan
e
n ma
ch ho
c, th

ng la

i ra
c ma
kho
ng tho
ng nha
t. e

e
cao mo
t b

c t
nh chua
n xa
c cu
a s

cha
n ma
ch, V

ng Thu
c Ho
a ta
p trung toa
n bo
ca
c lua
n thua
t
ve
ma
ch ho
c cu
a ca
c y gia nhBie
n Th

c, Hoa a

, Tr

ng
Trong Canh va cac sach Noi kinh, Nan kinh, roi ket hp
v
i kinh nghie

m la
m sa
ng ch
nh ly
tha
nh mot bo Mach kinh
10 quye
n. e
n
a
y, ph

ng pha
p va
ly
lua
n ve
ma
ch ho
c
a

c he

tho
ng ho
a.
Mach kinh la quyen sach viet ve mach hoc sm nhat hien
co
n cu
a Trung Quo
c. Quye
n na
y tr

c tie

n no
i ro
ve
ma
ch ly
, ke
t
h
p sinh ly

, be
nh ly
va
ch
ng tra

ng
e
tie
n ha
nh nghie
n c
u de

be

g du
ng la
m sa
ng, ke

o
la
ca
i tie
n ma
ch pha
p, ch
nh ly
lua
n
thua
t ve
ma
ch pha
p cu
a ca
c y gia Bie
n Th

c, Hoa a

, Tr

ng
Tro
ng Ca
nh. Trong sa
ch co
n t

ng thua
t ph

ng pha
p pha
n bie
t

61

h
nh tra
ng cu
a ma
ch (ma
ch t

ng), qui na

p tha
nh 24 loa
i h
nh
tra
ng,
o
ng th

i ba
i lie
t
e
so sa
nh ca
c h
nh tra
ng ma
ch t

ng t
,

giu
p cho y sinh de
na
m khi ho
c ta
p.
Quyen Mach kinh ra i e
n nay, luo
n

c y gia ca

c
th
i

a
i xem tro
ng, cha
ng nh
ng la

mo
t co
ng hie
n ra
t l
n cho

pha
t trie
n ne
n y ho
c co

a
i cu
a Trung Quo
c ma
co
n co
mo
t
a
nh h

ng nha

nh
e
n ne
n y ho
c the
gi
i,

a
t
ng truye

e
n ca
c vu
ng A
Ra
p, cha
u A
u va
cha
u A
.
I. MU
C CH CU
A CHA
N OA
N
Cha
n
oa
n la
mo
t ye
u to
quan tro
ng quye
t

nh trong
ke
t qua

ie
u tr
be
nh.
Trong y ho
c co
truye
n, cha
n
oa
n be
nh chu
ye
u ba
ng
bo
n ph

ng pha
p la
: vo
ng, va
n, va
n , thie
t. a
y la
mo
t bo
mo
n
khoa ho
c uye
n tha
m. Quan sa
t lu
c l

ng y cha
n
oa
n be
nh
t

ng nhqua

n gia
n nh
ng khi chu
ng ta nghie
n c
u sa

u
va
n
e
m
i tha

y t

cha
n trong y ho
c co
truye
n qua
la
mo
t
mo
n khoa ho
c tinh tu
y, no
la
trtue
va
tinh hoa cu
a nga
nh y
ho
c co
truye
n. Co
nh
ng quan

ie
m cho ra
ng: y ho
c co
truye
n
kho
ng co
bie
n pha
p gia
i pha
u va
kho
ng chu
p chie
u quang
tuye
n th
la
m sao co
the
hie
u sa
u ta
ng phu
con ng

i. Th

c ra

kho
ng pha
i nhva
y. Kho
ng

n gia
n la
vs
nh du
ng Ha
n t

e
go
i te
n ca
c ta
ng nh
: ta
m, can, ty
, phe
, tha
n ma
go
i nh
va
y no
m

i mang danh
u
ng ngh
a va

u
ng ch
c na

ng cu
a no
.
Tim la
h
nh the
mo
t qua
tim
a
ca
t ra bo
tre
n

a. o
la
mo
t kho
i ctrong
o
co
pha
n na
y pha
n no
do ng

i ta

a
t te
n.

62

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ta
m la
mo
t ta
ng
ang hoa
t
o
ng go
p pha
n xa
y d
ng va

to
n ta
i sinh l
ccu
a con ng

i, no
ch

ng va

mang
u
ch
c

na
ng cu
a no
, mang
u
y t
nh a
m d

ng, thu
y ho
a khhuye
t,
nh
ng ca

i nh
n tha
y (h
u h

nh) va
ca
nh
ng ca

i ch
a h
u

h
nh,
o
la
tha
n va
kh
. T
c la

ta
m bie
u hie
n ca
h
nh va
t

ng

(h
nh la
va
t the
ma
ta co
the
nh
n tha
y, s

tha
y. T

ng la

va
t
the
ma
ta co
the
nh
n tha
y nh
ng kho
ng s

tha
y, hay kho
ng s

va
o

c) ma

ta
ng t

ng m

i la
ye
u to
quan tro
ng trong vie
c
nghie
n c
u cha

n
oa
n va

ie
u tr
. Be
nh ly
bie
u hie
n t

ng

ch

t co
bie
u hie
n t

h
nh. Bie
u hie
n be
nh t

h
nh tht
c la

mo
t ta
ng phu
na
o
o
h
nh the
cu
a no
bbie
n
o
i kha
c th

ng

hay bto
n th

ng tr

ng h

p na

y ma
y khi ch
a

c va

vie
c
nha
n bie
t
ie
u
o

a
u co
kho
g
. Vdu
nhmo
t
oa
n ruo
t

hoa
c thu
ng, mo
t la
pho
i ung, mo
t la
gan s
ng... nh
ng hie

n
t

ng na

y vie
c pha
t hie
n co
g
la
kho
.
Co
n phe
p cha
n cu
a y ho
c co
truye
n
o
i ho
i pha
i bie
t

c
s

va
n ho
a kha
c th

ng cu
a khhuye
t, s

bie
n
o
i kha
c th

ng
cu
a the
cha
t va
nh
ng t

n hie
u kha
c th

ng cu

a ta
ng phu
pha
t ra
ba
ng t
nh ch
, ba
ng mu
i v
, ba
ng a
m thanh, ba
ng ma
u sa
c, ba
ng

ng
i n

c b

c cu

a ma
ch ly
. Qua
o
ma
nha
n bie
t

c the
tra
ng cu
a no
hie
n nhthe
na
o hay no
i ro
h
n la
con ng

i co
da
u
hie
u
o
th
ang co
va
se
co
ch

ng be
nh g
? Co
the
ch

hay kho
ng? De
ch

a hay kho
ch

a? Va
th

i gian ch

a la
u hay
kho
ng? o
la
mu
c

ch va
nhie
m vu
cu
a phe
p t

cha
n.
o
i v
ing

i tha
y thuo
c, ngoa
i vie
c tho
ng th

ng la

pha
i ho
c sa
u hie
u ro
ng kie
n th
c t

cha
n, co
n pha
i v
ng va

ng
kie
n th
c y ly

cba
n nh
: a
m d

ng, ngu
ha
nh, ta
ng phu
,

63

kinh la
c, d
ch ly
, so
ly
, be
nh ly
... va
pha
i t
ng tra

i kinh
nghie
m ve
nha
n

nh gi
a ca

i th

ng va

ca
i kha
c th

ng ve

mu
i v
, a
m thanh, sa
c to
, c

ch
, da
ng ne
t, ma
ch la
c cu
a con
ng

i. Co

nhva
y m
i linh hoa

t trong vie
c nha
n

nh pha
n
xe
t s

bie
n
o
i cu
a ta
ng phu
the
hie
n qua ca
c ye
u to
cu
a t

cha
n va
va
n du
ng

c no

, la
m chu

c no

e
xa
c

nh
ch
ng be

nh mo
t ca
ch ch
nh xa
c va

ie
u trt

tin. Nhie
u ho
c
gia khang nh rang: t chan bat kha that nhat (bon phep
cha
n kho
ng the
bo
mo
t phe
p na
o khi cha
n
oa
n be
nh). No
i
va
y tho
i ch

trong th
c te

cha
ng thie
u gnh
ng l

ng y ch
du
ng mo
t phe
p cha
n
e

nh be
nh ma
va
n ro
ra
ng, ch
nh xa
c,
ta
t nhie
n
o
la
nh
ng tr

ng h

o
c
a
o co
kie
n th
c va

kinh
nghie
m uye
n tha
m t
ng phe

p cha
n. Vdu
ve
nh
ng co

nha
n
cha
n be
nh nha
t pha
p nh
: l

ng y Ta
n Vie
t Nha
n ; Bie
n
Th

c va

ng y Y Doa
n chca
n vo
ng cha
n
e

nh be
nh,
hoa
c nhCa
u Tie
n chca
n phe
p va
n cha
n hoa
c nhl

ng y
V

ng Thu
c Ho
a ch
ca
n phe
p thie
t cha
n
e

nh be
nh...
Cha
n be
nh cu
ng nhho
c xa
k
ch va
y khi m
i ho

c, ng

i
ta pha
i th
c hie

n ba
y ye
u l
nh cba
n va
chnga
m ba
n

bia co

nh, nh
ng sau
o
co
nh
ng xa

thu
kho
ng ca
n
e
y

e
n ye
u l
nh la
gma
co
n ba
n r
t ca

mu
c tie
u
ang bay.
Trong ph

ng pha
p nghie
n c
u na

y
o
i v
i nh

ng va

n
e
kho
nh

ng y Nguye
n H
u Khai

a
chuye
n tha
nh ththeo the
lu
c ba
t va
the

ng lua

t.
II. NO
I DUNG CU
A CHA
N OA
N

64

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Cha
n
oa
n theo y ho
c ph

ng o
ng go
m co
4 ph

ng
pha
p (vo
ng, va
n, va
n, thie
t) go
i la
t

cha
n.

8. VONG CHAN AICNG

I. VO
N G CHA
N LA
G?
Trong Ha
n va
n
e
nha
n bie
t ba
ng thgia
c thco
ra
t
nhie
u
o
ng t
. Vdu

: kie
n, quan, kha
n, chie
m, th
, vo
ng ...
nh
ng sao la
i du
ng ch

Vo
ng trong phe
p cha
n
oa
n? Ng

x
a ra
t ke
n du
ng t

e
na
ng ta
m ch
nh xa
c cu
a ha
nh
o
ng.
Vo
ng kho
ng the
hie
u la
nh
n, la
xem, la
nga
m nhtrong tie
ng
Vie
t, ma
danh t

ng

ng ga
n
u
ng h
n la
t

tro
ng. Ca
dao co
ca
u:
ong ang co pho Ky La,
Co nang To Th, co chua Tam Thanh ...
Na
ng To
Th
o
la
ho
n Vo
ng Phu (mo
t ta
ng
a
h
nh thu
gio
ng nhmo
t thie
u phu

ang bo
ng con nh
n
a
m a
m ve
ph

ng xa). Vo
ng phu (phu la
cho
ng nh
ng ph
a tr

a
u
co
h
nh t

g gla
cho
ng va
y ma
go
i la
vo
ng phu). Ne
u t

vo
ng t

ng

ng v

i t

tro
ng trong tie
ng Vie
t th

a
y co
ly
.
Vva
t tro
ng, h
nh a
nh tro
ng la
hie
n hie
n, co
the
co
, co
the
kho
ng, hay co
ro
i la
i kho
ng, kho
ng ro
i la
i co
va
ng

i quan

sa
t pha
i th
chie
n ba
ng tduy thgia
c la
ch
nh va

o
i ho
i ke
t

65

qua
cu
a tduy thgia
c a
y ra
t sa
u sa
c va
ky
l

ng

a
t mo
i
ye
u ca
u ca
n thie
t cho ng

i quan sa
t.
Trong tieng Viet t tng ng vi vong cua Han t la
trong con c the hien ro trong noi dung cau ca dao sau ay:
Ngi ta i cay lay cong
To
i nay i ca
y co
n tro
ng nhie
u be
Tro
ng tr
i, tro
ng a
t, tro
ng ma
y
Tro
ng ma, tro
ng na
ng, tro
ng nga
y, tro
ng e
m
Tro
ng cho cha
n c
ng, a
me
m
Tri yen be lang, mi yen tam long.
Phan tch cau nay, chung ta thay rang trong ay
hoa
n toa
n kho
ng co
h
nh a
nh cu
the

tr

c ma

t ma

a
qua ro
i
nay tro
ng la
i ba
ng t

ng t

ng la

lo la
ng
e

i
e
n ke
t qua
cua trong la yen tam long. Co hieu c t ngha th mi
la
m
u
ng

c mu

ch ye
u ca
u cu
a no
. Vo
ng cha
n

a
y
chu
ng ta tha
y ra
ng kho
ng pha
i chla
nh
n va
ca
ng kho
ng pha
i
la
nh
n
a
m
a
m va
o be
nh nha
n
e
xa
c

nh be
nh hoa
c t
m
nguye
n nha
n ga
y be
nh ma
la
tro
ng. Tro
ng ro
i thsuy nghro
i
t

ng t

ng ro

i va
n du
ng kie
n th
c ke

ca
khi
ang nha
m ma
t
ma
va
n tro
ng va
y.
Ke
t lua
n : Vo
ng hoa
c tro
ng la
mo
t ha
nh
o
ng

tho
ng qua thgia
c va
tduy, v
i mo

t y
th
c cao va

o
i ho
i
mo
t ke
t qua
co
chie
u sa
u ro
ng tho
a
a
ng v

i mu
c

ch.

66

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

II. MU
C CH VA
YEU CAU CUA VONG CHAN
- Mu
c ch: Na
m ba
t

c ca

c sa
c to
, c

ch
, h
nh tha
i
cu
a ng

i be
nh.
- Ye
u ca
u: Pha
i pha
n bie
t

c gi
a ca

i th

ng va

ca
i
kha
c th

ng trong sa

c tha
i
o
, trong c

ch
o
va
ca
n c

va
o

o
ma
nha
n

nh t
nh h
nh be
nh ch
ng

o
ng th
i d

a va
o kie
n
th
c va

kinh nghie
m
e

a
nh gia
chie
u sa
u cu
a be
nh. Ne
u co
the
th
i
e
n ke
t lua
n hoa
c kho
ng thla
y ke
t qua
cu
a vo
ng
cha
n la
m ha
u thua
n cho ca
c pha
p cha
n tie
p theo.
III.VO
NG CHA
N XA
C NH BE
NH
To
ng qua
t theo ngu
sa
c
Vtrch
nh
e
vo
ng cha
n la
ma
t. Chu
ng ta pha
n bie
t
be
nh theo 5 loa
i ma
u sa
c the
hie
n tre
n ma
t:
- Sa
c ma
t
o
la
ch
ng ca

m phong.
- Sa
c ma
t ta
i xanh la
the
hie
n s

au

n.

- Sa
c ma
t tra
ng nh
t la

the
hie
n ca
m ha
n ta
.
- Sa
c ma
t sa
m
en la
the
hie
n tha
n the
hlao.
- Sa
c ma
t ma
u va
ng la
the
hie
n ch
c na

ng tie
u ho
a,
ba
i tie
t ba
t th

ng.

e
de
nh
, chu

ng ta quy ngu

sa
c be
nh theo va
n sau
o
ho
ng ne
t ma
t la
phong
Ta
i xanh ne
t ma
t trong lo
ng qua
n au

67

Ha
n ta
sa
c tra
ng nh
t ma
u
Hlao tro
ng ma
t nga
u nga
u tha
m en
Mo
t khi tie
u ho
a cha
ng ne
n
Ba
i tie
u tie
n ma
t le
n sa
c va
ng.
2. Ke
t h
p gi
a sa
c to
, h
nh tha
i theo ngu
ta
ng
nh be
nh
2.1. Sa
c tra
ng: Theo ngu
ha
nh, sa
c tra
ng thuo
c ha
nh
kim va
thuo
c ta
ng phe
, chu
ve
kh
d

ng.
- Ne
u sa
c ma
t ma
tra
ng nhua
n, thanh tu
thcquan ho
ha
p
ie
u ho
a, to
ng kh
do
i da
o.
- Sa
c ma
t tra
ng
u
ng
u
c gio
ng nhma
u x

ng kho
th

o
la
be
nh nguy k
ch thuo
c phe
. Ch
ng na

y ra
t nan tr
(phe

a
tuye
t).
- Sa
c tra
ng ma
nh
t nha

t, a
m
a
m la
the
hie
n phe
va
v
hye
u, nha
p ca
m ha
n ta
.
- Sa
c ma
t tra
ng ma
tha
n ga
y ye
u la
the
hie
n huye
t kho
khan, suy kie
t.
- Sa
c ma
t tra
ng va
cha
n s
ng phu
la
bie
u hie
n kh
h
.
- Sa
c tra
ng, ga
y ye
u ma
hai ma

o
la
a
m suy d

ng thoa
t.
- Sa
c ma
t tra
ng, ng

i ma
p ma
p, phu
ng ph
nh la
bie
u
hie
n
a
m t
ch.
- Sa
c ma
t tra
ng,
a
u ng
a, to

c ru
ng,
o
la
ch
ng phe

a
tuye
t.

68

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Sa
c ma
t tra
ng ma
ba
c phe
ch la
phe
hha
n (ch
ng

na
y hay ke
m theo hie
n t

ng

a cha
y, kie
t lla
u nga
y, dong
kinh, ba
ng la
u ).
- Sa
c tra
ng bo
ng, nhua
n
o
a
y la
tha
n the

ie
u ho
a,
kho
e ma
nh.
2.2. Sa
c xanh: Sa
c xanh thuo
c mo
c va
thuo
c ta
ng can.
- Sa
c ma
t xanh ma
u to
i xam xa
m la
bie
u hie
n ha
n
ch
ng va

co

au

n be

n trong ta
ng phu
.
- Sa
c ma
t xanh, mo
i kho
ng
o
nhua
n, cu
ng nga
ma
u ta
i
xanh la
no
i ta
ng hha
n.
- Sa
c xanh ma
u nh
t nha

t nhv

a
i m
a ve
la
the
hie
n hch
ng ke

t h
p ca

m phong la
u nga
y ch
a ch
a kho

i.
- Ne
t ma
t xanh xao, ca
c mo
ng tay kho
do
c la
the
hie
n
ta
ng can
a
hma
can chu
ca
n ne
n ca
n cu
ng
a
htheo. No
i
to
m la
i sa
c xanh la
bie
u hie
n xa
u ve
khhuye
t ca
n pha
i s
m

ie
u tr
.
2.3. Sa
c en: Sa
c
en thuo
c tha
n thu
y.
- Ma
t ma
u
en
en, xanh xanh, tro
n g xa th
en, sa
t
ga
n thxanh
en gio
ng nhma
u gan ng
a. o

la
be
nh
e
n
nga
y nguy k
ch kho
lo
ng c
u ch

a.

- Sa
c ma
t
en la
tinh kh
a
kie
t d

ng suy (

nam
gi
i, ch

ng na

y th

ng blie

t d

ng - n

gi

i thlie
t a
m ga
n
nhma
t hoa
n toa
n ca
m gia
c ve
sinh du
c).
- Ma
t
en ma

vu
ng tra
n tha
m
en, la
ch
ng tha

n suy.

69

- Sa
c ma
t
en nhma
u than bo
i le
n la
tha
n kh

a
tuye
t,
tinh tha
n ba
t co
, ho
t hoa
ng s

ha
i, hoa
ng loa
n t
nh ch
.
- Sa
c ma
t
en ma
da kho
ng pha
ng co
va
y no
i le
n la
the
hie
n ch
ng huye

t
.

- Sa
c ma
t
en, ra
ng kho
la
bie
u hie
n tha
n nhie
t, btie
u
tie
n.
2.4. Sa
c va
ng: Sa
c va
ng thuo
c ty
tho
.
- Sa
c ma
t va
ng ma
t

i nhua
n la
bie
u hie
n ng

i co
be
nh
ang sa
p kho
i.
- Sa
c ma
t va
ng bo
ng nhvo
tra
i qu
t ch
n la
ch
ng tha

p ta
.
- Sa
c ma
t va
ng ma
h
i ho
ng ho
ng la
ch
ng phong nhie

t.
- Sa
c va
ng nh

t nha
t la
can kh
ua
t ke
t, ty
kh
hnh

c.

- Va
ng ma
h
i xanh xanh (xanh va
ng) la
bie
u hie
n
ch
ng tha

p nhie
t va

au

n be

n trong no
i ta
ng.
- Sa
c va
ng nhma
u r
m la
ty
hnh

c bie
u hie
n ch

ng
s
ng ung la
la
ch hay sgan co
tr

ng. Ch

ng na
y s
m muo

n th
cu
ng b
phu
ne
hai cha
n va
bu
ng t
ch kh
t
ch n

c tr

ng le

n.
2.5. Sa
c o
: Sa
c
o
thuo
c ta
m ho
a.
- Sa
c ma
t
o
ma
kho
ng ra

c mo

ho
i la
sa
p qua

(ra
t kho
ch

a).
- Sa
c ma
t b
nh th

ng ma

cu
ng c

o
b
ng b

ng, tinh

tha
n b
c do

c kho
ch
u la
d

ng kh
ua
t ke
t

bie
u.

70

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Sa
c ma
t
o
b
ng b

ng ma

hay no
i sa
ng suo
t nga
y
o
la
th
c nhie

t ke
t ta
i ly
(chu
ye
u la

ta
m va
can).
- C

e
n tr
a th
hai ma
la
i
ng

o
co
so
t, ma
hai cha
n
la
nh
o
la
ch
ng a

m hho
a v

ng.

- Hai go
ma
co
ve
t
o
l
n ba

ng ngo
n tay trong khi co
be
nh na
ng tha
n the
ma
t ca
n ba
ng,
i

ng ngo

i
e
u che
nh
choa
ng kho
ng v
ng la

bie
u hie
n ch

ng sa
p qua

i (kho

ng
ch
a

c ).

Hai go
ma

o
ho
ng ma
cha
n tay la
nh,
o
ng th
i b

a
cha
y suo
t nga
y, pha
n kho
ng ch
n
o
la
ch
ng ha

n gia
nhie
t
(
a
y la
be
nh
a
thoa
t d

ng ra
t kho
ch
a).

NGU
SA
C BE
NH CH
N G CA
Ngu
sa
c , ngu
ta
ng ha
i ho
a
Be
nh na
o sa
c a
y hie
n ra to
t
ng
Sa
c tra
ng thuo
c phe
khdng
Tra
ng thanh sinh khthua
n
ng ra vo
Tra
ng ma
t
a the
xng kho
A
y la
phe
tuye
t de
p vo
kho
i ba
n
Tra
ng nh
t phe
vhha
n
Tha
n ga
y sa
c tra
ng kho
khan huye
t pha
n
Khhphu
tra
ng na
ng cha
n
Tra
ng ga
y, ma
o
, a
m ba
n ho
a tha
ng.
Tra
ng ma
p phe
ho
ng a
m ca
ng

71

Ma
t tra
ng, to
c ru
ng, phe
ang tuye
t ro
i
Tra
ng ba
c ha
n khpho
i to
i
Ma
t ma
u, a cha
y,
ng ngo
i ma
t hoa
Tra
ng bo
ng khhuye
t ie
u ho
a
Tra
ng ma
nhua
n o
a
y la
bnh an
*

*
*

Sa
c xanh quy thuo
c ta
ng can
Xanh ma
en xa
m la
ha
n va
au
B
i khhuye
t cha
ng h
p nhau
Phong ha
n th
a the
nha
p sa
u trong lo
ng
Ma
t mo
i xanh la
nh
trong
Xanh ma
u nh
t nha
t hphong la
u nga
y
Ma
t xanh kho
do
c mo
ng tay
Can hca
n cu
ng t
i nga
y htheo
C
xanh la
khhuye
t nghe
o
Muo
n cho vui kho
e pha
i theo thuo
c tha
y
*

*
*

Sa
c en thuo
c tha
n d
i a
y
en xanh gan ng
a, be
nh na
y hie
m nguy

72

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ma
t en tinh kie
t dng suy
Tra
n, ma
t en sa
m, tha
n suy kie
t ro
i
Sa
c en nhthe
than bo
i
Tha
n kha
tuye
t na
m ngo
i cha
ye
n
Ma
t en da no
i va
y le
n
A
y la
huye
t
kha
p tre
n tha
n ng
i
Ra
ng kho
ma
t xa
m cha
ng ti
Ch
ng na
y tha
n nhie
t, tie
u th
i kho
i
*

*
*

Sa
c va
ng la
thuo
c ta
ng ty
Va
ng ma
ti nhua
n, be
nh thsa
p qua
Va
ng bo
ng vo
qut tha
p ta
Va
ng ma
pha o
a
y la
nhie
t phong
Va
ng l
t can khua
t trong
Va
ng xanh tha
p nhie
t trong lo
ng qua
n au
Ha
n tha
p va
ng sa
c nh
t ma
u
Va
ng rm ty
nh
c tr
c sau cu
ng phu
*

*
*

Sa
c o
la
thuo
c ta
ng ta
m

73

Ma
t o
vo
ha
n cho
n a
m a
ga
n
Dng khua
t ta
i bie
u pha
n
Ma
t b
ng b
ng o
tinh tha
n b
c thay
Ma
t o
, no
i sa
ng suo
t nga
y
A
y la
th
c nhie
t ke
t ngay ly
pha
n
A
m hho
a v
ng la
nh cha
n
Xe
tra ma
o
, da
n da
n so
t ta
ng
Sa
p che
t ng
i ma
t tha
ng ba
ng
o
the
m go
ma
ve
t ba
ng ngo
n tay
Ne
u nhquye
t la
nh cha
n tay
Ma
ho
ng, a cha
y suo
t nga
y so
ng pha
n
A
y la
nhie
t gia
ha
n cha
n
Pha
n cho s
c so
ng m
i pha
n co
n hai.
3. Vo
ng cha
n theo t
ng bo
vtre
n ma
t
e
ch
nh xa
c ho
a vie
c vo
ng cha
n tre
n ne
t ma
t, co
nha
n

a
chia khuo
n ma
t tha
nh t
ng bo

vva
chta
p trung nh
n va
o
t
ng bo

vmo
t ma
t
m s

kha
c th

ng be

n trong no
i ta
ng the
hie
n ra

o
.
+ Ta
i Nha
n trung, ne
u tha
y sa
c tra
ng la
the
hie
n
ang
co
be
nh va
se
co
be
nh. Ne
u
a
co
be
nh thbe
nh
ang pha
t
trie
n na
ng le
n.

74

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

+ T

A
n

ng qua S

n ca
n, Tl

ng
e
n Chua
n
a
u
(so
ng mu
i) ne
u co
be
nh ma
so
ng mu
i sa
c tra
ng thbe
nh ra
t
kho
ch
a (th

ng la

kho
ng the
ch
a

c).

+
Nha
t gia
c xua
t hie
n ma
u xanh nha
t la

ang co
be
nh ne
u xanh
a
m la
be
nh na
ng la
m.
+ Ta
i S
n ca
n ma
co
sa
c xanh la
co
be
nh tr

ng ky
nan tr
.
+ o
i v
i phu

ang co
mang ma
ta
i Le

ng be

n
tra
i co
ma
u xanh la
se
sinh con trai.
- Ta
i Le

ng be

n pha
i co
ma
u xanh la
se
sinh con ga
i.
- Ta
i Nha
n trung co
ma
u xanh
o
la
bie
u hie
n be
nh do
pho
ng du
c hoa
c la
do a
n uo
ng a
u
a
ma
la
m be
nh.
- Ta
i D
ch ma
xua
t hie
n ma
u
en la
be
nh nguy hie
m nan
tr(ne
u D
ch ma
be
n tra
i
en thbe
nh thuo
c Ta
ng phu
ph
a
be
n tra
i, ne
u D
ch ma
be
n pha
i
en thbe
nh thuo
c Ta
ng phu
ph
a be
n pha
i).
- Ta
i Tl

ng ne
u co

o
m
en la
bie
u hie
n co
be
nh
kinh nie
n ke
o da
i ca
cuo
c

i kho

ch
a la

m.
- Khi
ang na
m be
nh ma
Nha
n trung xua
t hie
n ma
u
en
la
kho
ng ch

c.

- Ta
i S
n ca
n co
ma
u va
ng nhua
n la
bie
u hie
n tha
n the
kho
e ma
nh, kh
huye
t ta
n d
ch sung ma
n.
- Ta
i Le

ng co

ma
u va
ng ho
ng th

o
i v

i phu
n

ang
co
mang ra
t ye
n lo
ng vsinh
e
se
thua
n ho
a (me
tro
n con
vuo
ng).

75

- Ta
i Pha
p le
nh co
ma
u va
ng ho
ng ththa
n the
c

ng

tra
ng, kho
ng be
nh ta
t.
- Ta
i S
n ca
n co
ma
u x
ch (
o
xa
m) th
o
i v
i phu

khi
sanh n

d
t khoa

t la
kho
kha
n pha
i mo
m

i la
y con ra

c.

- Ta
i Tl

ng xua
t hie
n ma
u
o
la
be
nh thuo
c huye
t
sa
p btai bie
n ve
tua
n hoa
n ne
n pho
ng ch

a hoa
c ne
n ga
n
nha
th

ng hoa
c ga
n tha
y thuo
c
e
tie
n vie
c ca
p c
u.

- Hai be
n ca
nh mu
i (vu
ng Tl

ng) ne
u
ng ho

ng th
v
i phu

la

ang ha
nh kinh.
- Ta
i
a kho
xua
t hie
n sa
c
o
la
be
nh sung huye
t.
- Nha
n trung ma
co
no
t ruo
i th
ne
u la
phu
n

se
b
be
nh
phu
khoa hoa
i, nha
t la
be
nh

cung.
- No
t ruo
i ma

mo
i, mie
ng thkhi co
be
nh la
ra
t kho
ch
a th

ng la

mang ta
t sau khi b
be
nh.
- No
t ruo
i ma

Chua
n
a
u th

ng khi sanh n

la
bt
vong ne
u co
c
u

c thcu

ng mang be
nh kinh nie
n cha
ng
th

ng ta

ng t

cung.

76

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

77

Khsa
c be
nh theo t
ng bovtre
n ma
t
Nha
n trung sa
c tra
ng be
nh ha
nh

78

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

So
ng mu
i sa
c tra
ng, be
nh tha
nh nan y
Trong ng
i co
be
nh mo
t khi
Nha
t gia
c xanh nha
t, na
ng ththa
m hn
Sa
c xanh ma

Ca
n sn
Be
nh tnh kho
ch
a, t
ng cn ke
o da
i
Le

ng xanh tra
i sinh trai
Xanh pha
i sinh ga
i nha
n ai ye
n lo
ng
Nha
n trung xanh be
nh du
c pho
ng
Hoa
c o
a
n a
u
trong be
nh ha
nh
Dch ma
en be
nh cha
ng la
nh
Ta
h
u
ng nghie
m be
nh tha
nh nan phng
o
m en ma

Tlng
Be
nh kinh nie
n suo
t da
m tr
ng tha
m the
Mo
t khi ang be
nh de
de
Nha
n trung en tha
t kho
be
c
u qua
Sn ca
n, va
ng khha
i ho
a
Tha
n the
sung ma
n tha
t la
e

vng
Va
ng ho
ng o
ng ta
i Le

ng
Sanh e
cha
ng chu
t va
n vng be
nh g
Va
ng ho
ng Pha
p le
nh mo
t khi
Tha
n the
c
ng tra
ng lo go
m au
Sn ca
n sa
c o
a
m ma
u
Khi sanh pha
i mo
tr
c sau mo
t la
n
Tlng o
be
nh huye
t pha
n
A
y be
nh ca
p c
u ne
n ga
n nha
y

ng ho
ng ca
nh mu
i kinh ky
a kho
sa
c o
la
vhuye
t sung
No
t ruo
i ma

Nha
n trung

79

Ne
u la
phu
n
t
cung be
nh hoa
i
No
t ruo
i mo
i, mie
ng ga
i, trai
Ch
a be
nh ga
p
c tha
y ta
i cu
ng la
u
No
t ruo
i ma

Chua
n a
u
Khi sanh a
t pha
i ve
cha
u Die
m vng
H
u phu
c thbe
nh cha
ng th
ng
O
m au lie
n lu
y e
n
ng t
cung
4. Vo
ng cha
n hnh thenh
ng be
nh thuo
c ta
ng phu
a
tuye
t kho
ng c
u ch
a
c
Theo kinh nghiem va kinh tr t ngan xa e lai va a

ng du

ng cho
e
n nay ch
a co

o
c gia
na
o ba
c bo

e
u
khang nh la: tang phu tuyet th khong cu cha c ma
ca
c ch
ng tuye

t a
y la
i bie
u hie
n ra be
n ngoa
i, chu
ng ta ch
can quan sat ung phep la biet c. o la cai ly thng: d
ky tri b, d bieu tri ly. a biet la kho
ng ch
a

c ma

va
n
pha
i ho
c, va
n pha
i nghie
n c
u. V

e
chu
ng ta
e
pho
ng
nh
ng ha

u qua
oan gia khi
ie
u tr
. Ma
t kha
c, ng

i x

a cu
ng
tro
ng ca
y

ha
u the
xem co
vnha
n na
o pha

c nh

ng

ch
ng be

nh
a
tuye
t cha
ng.
Sau
a
y la
mo
t va
i ch
ng be

nh
a
tuye
t ta
ng phu
ma
co
the
nha
n bie
t ba
ng phe
p vo
ng cha
n, hie
n t

ng na

y d
nhie
n la
pha
i

ng

ang co
be
nh:
- Ch
ng

au
a
u: Nh
c ca

ma
t, cha
n tay kho
hoa
t
o
ng
t
i lu

c hai ma
t m

i kho
ng nh
n ro
ra
ng la
ch
ng nguy k

ch.
- To
c kho
c
ng nhnh

ng s

i gai ma

t
nh tr
th
hay ca
u
gia
n, ne
t ma
t la
m ly
. o
la
the
tra
ng sa
p qua

i.

80

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- au c
n

g co
ga
y, kho
quay ng

i khi ngo

i hai vai co le
n
e
th
, ma

t tr
n ng

c th

ch
mai mo
t la
t

tha
n chie
m
oa
t.
- Ca
p lo
ng ma
y bke
o se
ch le
n kho
ng ca
n nhau thco
n
so
ng

c nhie

u nha
t la
mo
t tua
n.
- Hai be
n tha
i d

ng a
m to
i ma
la
i co
ve
t va
ng

quanh
mie
ng cu
ng la
ch
ng sa

p qua

i.
- Be
nh na
ng hay no
i la
m nha
m, la
y l

i lie
m mo
i luo
n
luo
n la
sa
p theo to
tie
n.
- Na
m th

nhca
nga
p, ma
t l

, tay cha

n ra
r

i th
ch
sau ba nga
y se
quy a
m phu
.
- Na
m be
nh hay la
y tay vuo
t to
c, vuo
t ma
t,
o
cu
ng la
ch
ng vo

ph

ng c
u ch

a.

- Nha
n trung da
y, cong le
n, ca
p mo
i xanh
en thkho
ng
the
so
ng qua ba nga
y.
- Na
m be
nh ma
hay s

ca
p gi

ng, ro

i la
i hay la
n la
n
va
t a
o la
be
nh
a
tuye
t kho
ng ch
a

c.

- Ma
t xanh, tro
ng con ma
t thva
ng, da
o
kho
khan a
m

a
m th
mai mo
t la
che
t.
- Ma
t
en sa
m, s

gio
, ma
t tr
n ng

c, cu

ng sa
p qua

i
kho
ng c
u ch

c.

- Hay th

da
i, che
p mie
ng va
hay go
i tr

i, th
ch nh
n ngo
ph
a xa xo
i la
bie
u hie
n sa
p cha
u Die
m V

ng.
- Mo
ng cha
n, mo
ng tay
en xanh
o
la
ch
ng tuye

t ta
i
gan, tha
n sa
p che
t.

81

- X

ng hai be
n go
ma
bie
n da
ng, cong le
n le
ch la
c la
sa
p theo tie
n to
.
- Luo
n ca
y ra
ng, ga
y ca
c mo
ng tay,
o
cu
ng la
be
nh sa
p
qua

i (kho

ng c
u

c).

- a
u na
ng, no
n m
a kho

ca
m, hai ba
n cha
n phu
na
ng la
sa
p qua

i (ta
ng ta
m
a
tuye
t).
- Be
nh na
ng ma
ro
n s
ng lo
i le
n th
kho
ng so
ng qua mo
t nga
y.
- Ba
n tay s
ng le
n kho
ng co
n va
n co
n ne
p la
sa
p qua

i.
- a
u so
ng mu
i b
ve
o ha
n
i la
ch
ng vo

ph

ng c
u ch

a.

- L

i ru

t, da
i cu
ng thu
t sa
u. Ne
u la
phu
n

tha
m
a
o
hoa
c nhu
m vu
thu
t va
o la
sa
p qua

i. o

la
ch
ng can tuye

t.
- Ma
t tru
ng sa
u, ma
tra
n
a
m mo
ho
i gio
ng nhca
c ha
t
cha
u tro
n tro
n kho
r

t xuo
ng,
o
la

a
tuye
t khd

ng kho
ng
c
u

c.

- Da th
t kho
he
o, to
c d
ng ng

c, tie

u tie
n kho
ng t

chu
la
ch
ng tha

n a
m tuye
t.
- Ma
t
en tro
ng con ma
t uo
n cong le
n cu
ng la
a
m kh
va
tha
n kh
suy kie
t.
4.1. Mo
t khi tinh hoa ahe
t, huye
t ma
ch tro
ng ro
ng
thbe
nh kho
ng c
u
c, thehie
n tre
n ma
t vatre
n con ma
t
nhsau
- Ma
t xanh ma
tro
ng con ma
t tra
ng th
che
t.
- Ma
t xanh ma
tro
ng con ma
t
en th
che
t.

82

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ma
t
en ma
tro
ng con ma
t tra
ng th
8 nga
y sau la
che
t.
- Ma
t
o
ma
tro
ng con ma
t xanh th
6 nga
y sau la
che
t.
- Ma
t xanh ma
tro
ng con ma
t va
ng th
che
t.
- Ma
t
o
ma
tro
ng con ma
t tra
ng th
10 nga
y sau la
che
t.
- Ma
t tra
ng ma
tro
ng con ma
t
en th
che
t.
- Ne
u ng

i vo
n kho
e ma
nh, n

c da
en ma
t

nhie
n tha
y
xua
t hie
n sa
c tra
ng

ma
t, mie
ng, mu
i th
sau 3 nga
y se
che
t.
- Tai, ma
t, go
ma
co
sa
c
o
th
5 nga
y che
t.
- Sa
c
en xua
t hie
n

tai, ma
t, mu
i, mie
ng la
che
t.
- Ma
t phu
, sa
c xanh
en la
che
t.
- Ma
t a
m
a
m, sa
c m

en, cha
n ra
ng cu
ng tha
m la
i la
che
t.
4.2. o
i v
i sa
n phu
, khi la
m sa
n kho
kha
n
- Ma
t
o
, mo
i
o
ma
l

i xanh thme

so
ng, con che
t
trong bu
ng.
- Ma
t, mo
i xanh ma
l

i
o
th
me
che
t, con so
ng.
- Ne
u mo
i, l

e
u xanh th
ca
me
la
n con
e
u che
t.
BA
I TH VO
N G CHA
N
(pha
t hie
n nh
ng be
nh kho
ng ch
a
c)
au a
u, nh
c ma
t, kho
i
Bo
ng nhie
n ma
t cha
ng tha
y gla
nguy
Tnh tnh t
c gia
n la
m ly

83

To
c c
ng nhs
i gai thche
t tho
i
So vai, kho
th
, a ngo
i
Kho
quay, ma
t tr
n, mai ro
i vong tha
n
Lo
ng ma
y ke
o xe
ch cha
ng ca
n
Ba
y nga
y sau t
cha
ng ca
n thuo
c thang
Quanh mie
ng bao bo
c sa
c va
ng
Tha
i dng en to
i sa
p sang Huy
nh tuye
n
Lie
m mo
i, la
m nha
m , luye
n thuye
n
Be
nh na
y tha
n che
t toa
n quye
n da
n i
Th
nhca
nga
p ly b
Ba nga
y sau che
t cha
ng gc
u qua
Vuo
t to
c, vuo
t ma
t la
n la
Ch
ng na
y ba
t tra
t la
che
t tho
i
Nha
n trung tha
y a
cong lo
i
Mo
i xanh thcha
ng so
ng tro
i 3 nga
y
S
gi
ng, la
n a
o luo
n tay
Be
nh na
y e
n to
tha
y hay cu
ng ha
ng
Ma
t xanh tro
ng ma
t sa
c va
ng
Do
n nha
s
a soa
n le
tang la
v
a
Ma
t en tha
y gio
cha
ng a
Ma
t tr
n Tha
n che
t cu
ng v
a t
i ni
Th
da
i, che
p mie
ng go
i tr
i
L

, a ngo
xa xo
i cha
ng la
nh
Tay cha
n sa
c mo
ng tha
m xanh
A
y la
be
nh che
t ch
a a
nh cha
ng xong
Go
ma
, xng ble
ch cong
So
ta
n tho
i ch
ca
u mong qua nga
y
Ca
y ra
ng a ga
y mo
ng tay

84

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Be
nh na
y cu
ng so
tr
i a
y ve
a
m
a
u na
ng, no
n m
a kho
ca
m
Ba
n cha
n phu
na
ng la
ta
m tuye
t ro
i
Be
nh na
ng ma
ro
n sng lo
i
Gia chu
ba
t va
ng ha
y ngo
i ch
tang
Hay ve
ta
a
o tha
ng ha
ng
Ch
ng na
y la
a
ch
sang Huy
nh tuye
n
Ba
n tay sng ne
p cha
ng nguye
n
Cho
n A
m a
nha
n ch
thuye
n la
quy
a
u so
ng mu
i ve
o ha
n i
Va
n phng thuo
c cha
ng phng gc
u a
u
L
i du
t, da
i cu
ng thu
t sa
u
Be
nh na
y cha
c cha
n ve
cha
u to
tho
i
Ma
t tru
ng, tra
n a
m mo
ho
i
Nhha
t cha
u o
ng kho
tro
i xuo
ng gi
ng.
A
y la
a
tuye
t khdng
Ta
m, tr
khtm
ng c
u nguy
a
i ra ma
cha
ng bie
t chi
To
c dn
g, da he
o , tha
n suy, a
m ta
n
N
c da ma
t sa
c kho
khan
Phe
kim a
tuye
t khtra
n lung tung
Ma
t en tro
ng ma
t uo
n cung
Cha
n a
m a
kie
t theo cu
ng tha
n suy
Ba
n tay va
n cha
ng co
n chi
Ta
m ba
o a
tuye
t, la
y gche ta
m
Cha
n tay sa
c mo
ng tm ba
m
Can tha
n cu
ng lu
c nga
m nga
m tuye
t i
Kho
e ma
t va
ng cha
ng nga
i chi

85

Ba
o m
ng be
nh a
lui i t nhie
u.
5. Thie
t cha
n (quan sa
t l
i) e
nh be
nh:
L

i la

mo
t bo
pha
n ra
t quan tro
ng

c s

du
ng trong
phe
p vo
ng cha
n.
Ng

i ta

a
pha
n

nh l

i tha

nh bo
n v
tr

ng v

i bo

n
ta
ng chu
ye
u la
: ta
m, can, ty
, tha
n
e
ro
i quan sa
t the
cha
t
l

i, ma

u sa
c l

i, re

u l

i tre

n t
ng vtrt

ng
ng ma

xe
t

oa
n be
nh: v

i phe
p vo
ng cha
n, ng

i ta ch
ca
n quan sa
t l

u
ng phe
p va
ky
l

ng cu

ng
a
t

c m

o
no
ng sa
u cu
a
be
nh, tie
n l

ng cu

a be
nh khi
ie
u tr
.
Ca
c ta
ng
ng v

i t

ng vu

ng tre
n l

i:

- Go
c l

i thuo
c tha
n.
- Gi
a l

i thuo
c ty
.
- a
u l

i
thuo
c ta
m.
- Hai be
n ca
nh l

i thuo
c can.
- L

i b

nh th

ng: cha

t l

i ma

u ho
ng nhua
n, re
u l

mo
ng tra
ng, re
u
t, kho
ng kho
, kho
ng

t, v

a pha
i. H
nh the
l

i me

m ma
i hoa
t
o
ng t

nhie
n.
- Khi co
be
nh tra
ng tha
i, ma
u sa
c cu
a l

i bie
u hie
n
nhsau:
5.1.Ma
u sa
c
- Nha
t ma
u (tra
ng ho
ng): Do ha
n ch
ng, hch

ng

ng kh
suy nh

c, kh

huye
t kho
ng
a
y
u
.

86

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ma
u
o
: Thuo
c nhie
t, do ly
th
c nhie

t hoa
c do h
nhie
t (a
m hho
a v

ng).

- Ma
u
o
t
a: Do nhie
t th
nh, ta
nhie
t
a
va
o pha
n dinh
va
huye
t

be
nh nha
n ma
n t
nh la
do a
m hho
a v

ng, ta

n
d
ch b
gia
m nhie
u.
- Ma
u xanh t
m: Ne
u cha
t l

i xanh t
m, l

i kho

la
thuo
c nhie
t.
Ne
u l

i xanh t

m ma

t nhua
n la
thuo
c ha
n. Ne
u co
ca
c
ie
m t
m la
do

huye
t.
5.2. H
nh da
ng cu
a l
i
- L

i l

n be

u thuo
c th
c ch

ng, nhie
t ch
ng ne

u hai be
n
co
da
u ra
ng in do hha
n hoa
c do
a
m tha
p ke
t la
i tra
n le
n.
- S
ng to: Ne
u s
ng to ma
ma
u tra
ng nha
t la
do tha
n
d

ng va
ty
h
. Ne
u cha
t l

i
o
ho
ng do tha
p nhie
t qua
ma
nh hoa
c do nhie
t
o
c qua
ma
nh.
- Mo
ng ma
nho
: ne
u cha
t l

i tra
ng ho
ng nha
t la
do
ta
m ty
h
, kh
huye
t thie
u. Ne
u cha
t l

i ho

ng t
a la
do a
m h
nhie
t th
nh ta
n d
ch hao to
n, bie
u th
cu
a be
nh na
ng.
- a
u l

i ph

a
i la
ta
m ho
a ma
nh, hai be
n ph

a
i la
can

m ho

a th
nh,

gi
a l

i ph

a
i la
tr

ng v
nhie
t th
nh.
5.3. C
o
ng cu
a l
i
- Cha
t l

i ho
ng xa
m nh

t nha
t ma
l

i me
m ye
u kho
c

o
ng hoa
c lie
t ha
n la
do kh
huye
t
e
u h
.
- L

o
t
a ma
kho
ng c

o
ng

c la

do a
m hc
c

o
.

87

- M
i ma

c be
nh l

i kho

ng ho
ng ma
kho
ng c

o
ng

c la

do nhie
t la
m th

ng to
n pha
n a
m.
- C
ng kho

ng c

o
ng

c la

do be
nh nhie
t, nhie
t
nha
p ta
m ba
o (ho
n me
), so
t cao la
m th

ng to
n, ta
n d
ch,
tru
ng phong.
- Le
ch l

i la

do tru
ng phong.
- L

i rung rung, run run la

do ta
m ty
h
, kh
huye
t h
.
- L

i ru
t nga
n la
be
nh nga
t nghe
o, ne
u cha
t l

i nhua
n
la
do ha
n ng
ng tre

ca
n ma
ch, ne
u phu
to ma
nga
n la
do
a
m
tha
p, ne
u l

i ho
ng kho
la
so
t cao, to
n th

ng ta
n d
ch.
- L

i the

ra ngoa
i la
ta
m ty
co
nhie
t hoa
c be
nh ba
m
sinh pha
t du
c ke
m (

tre
em).
5.4. Xem re
u l
i
- Ma
u tra
ng: Re
u tra
ng thuo
c Ha
n ch
ng vabie

u
ch
ng ne

u tra
ng mo
ng la
do phong ha
n, ne
u tra
ng mo
ng ma

a
u l

i
o
la
do phong nhie
t, tra
ng tr
n do tha
p hay
a
m a
m,
tra
ng d
nh do
a
m tro
c, tha
p ta
ga
y ra, ne
u re
u tra
ng kho
n
t

ne
, hoa
c nhpha
n da
y thta
nhie
t be
n trong ma
ch, ta
n d
ch
b
to
n th

ng.
- Re
u va
ng: Thuo
c nhie
t ch
ng, ly

ch
ng, va

ng
t nhie
t

t va
ng nhie
u kho
, nhie
t nhie
u, ta
n d
ch bth

ng to
n, re
u
va
ng d
nh la
do tha
p nhie
t hoa
c
a
m nhie
t.
- Re
u xa
m
en:
e
u la
be
nh na
ng, ne
u re
u l

i xa
m

en ma
kho
la
do nhie
t ma
nh la
m to
n th

ng ta
n d
ch. Ne
u

88

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

tha
m nhua
n, tr
n la
do d

ng hha
n th
nh, thu
y a
m

la
i be
n
trong.
5.5. T
nh cha
t cu
a l
i
- Da
y va
mo
ng: ne
u re
u l

i mo
ng la
be
nh nhe
hay
tha
y be
nh co
n

ngoa
i bie
u, be
nh ngoa
i ca
m, re
u l

i da

y la
ta

a
va
o trong hoa
c co
t
ch tre

be
n trong, re
u l

i t

mo
ng
chuye
n sang da
y la
be
nh chuye
n bie
n t

nhe
sang na
ng, t

ngoa
i va
o trong.
- Kho
va

t: ne
u

t la
bie
u hie
n ta
n d
ch ch
a bto
n
th

ng, ne
u re
u l

t tr
n la
do thu
y tha
p

la
i be
n trong.
- Kho
bie
u hie
n ta
n d
ch
a
hao to
n, th
c nhie

t ga
y so
t
cao, ma
t ta
n d
ch: Hnhie
t do a
m hta
n d
ch gia
m ngoa
i ra
ne
u tha
p ta
tu
la
i be
n trong khkho
ng sinh ra ta
n d
ch cu
ng
la
m cho l

i kho

.
- D
nh va
ho
i: Do tr

ng vco

nhie
t hoa
c th
c t

ch

la
i

ty
v
ga
y ra.
6. Vo
ng cha
n hnh the
Vo
ng cha
n h
nh the
la
xem toa
n bo
tha
n the
pha
n bie
t
cai thng va cai khac thng. Ngi xa co cau: ph nhan
a am, xau nhan a hoa (ng

i ma

p la
co
nhie
u
a
m, ng

gay (om) la nhieu hoa. Suy rong van e ngi map la thuy
v

ng ho

a suy, ng

i ga
y la
ho
a v

ng ma
thu
y suy.
- o
i v

i nam nha
n thuo
c d

ng ne
n khth
nh h
n
huye
t do
o
th
t
t ma
x

ng nhie
u.

89

- o
i v
in

nha
n thuo
c a
m ne
n huye
t th
nh h
n kh
tha
nh ra th
t nhie
u h
n x

ng.
o
la
le
th

ng, ne

u ng

c la

i la
kha
c th

ng, la

thuo
c
be
nh ly
.
- o
i v
inam, n

no
i chung ne
u h
nh the
ma
da lo
ng
kho
ra
p la
phe
h
, ve
kh
suy, to
ng kh
ye
u.
- Cnhu
c ga
y nha
o la
ty
h
.
- Co
i x

ng, cha
m mo
c ra
ng hoa
c ra
ng lung lay la
tha
n h
.
- Cha
n tay run, co qua
p la
do can h
.
- Ng

i ma

p a
n
t, th

ga
p la
ty

a
m tha
p.
- Ng

i ga
y mau
o
i la
v
ho
a.
7. Xem mu
i
- a
u mu
i xanh la

au bu
ng.
- Mu
i h
i
en la
trong ng
c co

a
m a
m.
- Mu
i tra
ng la
kh
h
, hoa
c ma
t ma
u.
- Mu
i va
ng la
ty
tha
p.
- Mu
i
o
la
phe
nhie
t.
- Ca
nh mu
i pha
p pho
ng la
kho
th

v
phe
nhie
t.
- Cha
y n

cmu
i trong la
ngoa
i ca
m phong ha
n.
- Cha
y n

cmu
i
u
c la
ngoa
i ca
m phong nhie
t.
8. Xem ma
t
- Lo
ng tra
ng con ma
t b

o
le
n la
bie
u hie
n be
nh

ta
m.
- Lo
ng tra
ng con ma
t tra
ng be
ch la
be
nh bie
u hie
n

phe
.

90

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Lo
ng tra
ng con ma
t ma
u h
i xanh xanh la
be
nh

can.
- Lo
ng tra
ng con ma
t va
ng la
be
nh

ty
.
- Lo
ng tra
ng con ma
t
en la
be
nh

tha
n.
- Ma
t s
ng no
ng
o

au la
do can ho
a.
- Mi ma
t nha
t ma
u do thie
u ma
u.
- Ma
t qua
ng
en do ty
h
.
- Ma
t
o
do ta
m ho
a.

9. Xem mo
i
- Mo
i
o
ho
ng ma
kho
la
nhie
t ch
ng.

- Mo
i tra
ng nh
t la

huye
t h
.
- Mo
i xanh t
m la
huye
t
.

- Mo
i xanh
en la
do ha
n.
- Mo
i l

loe
t la
do ty
v
nhie
t.
10. Xem da
- Phu
thu
ng: A
n va
o ve
t lo
m la
u no
i le
n la
do thu
y
tha
p, a
n va
o ve
t lo
m no
i le
n ngay la
do kh
tre
.
- Va
ng da: Da ma
u va
ng t

i sa
ng co
so
t la
do d

ng
hoa
ng, kho
ng co
so
t ma
u va
ng to
i la
do a
m hoa
ng.
- Ban cha
n: Ban la
nh

ng
a
m
o
nho

ma
t da, cha
n la
nh
ng mu

n cao h
n ma
t da. Ban cha
n t

i nhua
n la
ch
nh kh
ch
a h
, nha
t va
xa
m la
ch
nh kh

a
h
, sa
c t
m la
nhie
t th
nh.

91

9. VAN CHAN AICNG

I. VA
N CHA
N LA
G?
Va
n cha
n kho
ng chla
nghe. ne
u chla
nghe tho
i th
ng

i ta

a
du
ng ch

th
nh. Va
n co
ngh
a la
: nghe tha
y, ng
i

tha
y, ne
m tha
y vaca
m tha
y. Mu
c

ch va
ye
u ca
u cu
a va
n
cha
n kho
ng chd
ng la

ke
t qua
qua th
nh gia
c, kh
u gia

c,
vgia
c ma
co
n
o
i ho
i la
pha
i ba
ng tduy tho
ng qua nh
ng

gia
c quan tre
n
e

i
e
n mo
t ke
t lua
n co
t
nh ca
ch to
ng h
p

ve s nhan nh. o chnh la cam thay.

Va
y co
the

i
e
n ke
t lua
n ra
ng: Nhie
m vu
cu
a va
n
cha
n la
: nghe a
m, ng
i mu

i, ne
m v
va
nha
n

nh
e
t
m kie
m
nh
ng ca

i kha
c th

ng ro

i d
a va

o
o
ke
t h
p v

i kie

n th
cy

ly

e
cha
n be
nh.
o
i v

i va
n cha
n, ne
u ch
a
u

ie
u kie
n
e
ke
t lua
n
be
nh ch
ng th

tho
ng qua va
n cha
n
e
phu
giu
p cho vie
c pha
n

nh ba
t c

ng.
Trong ba
t c

ng, a
m, d

ng
a
la
to
ng c

ng. Va
y ch
ca
n
pha
n

nh theo sa
u c

ng la
ha
n, nhie
t, h
, th
c, bie

u, ly
.
1. Phan nh am thanh cua tieng noi theo bat cng
- Ha
n ch
n

g: Kho
ng muo
n no
i, no
i a
m ke
o da
i.
- Nhie
t ch
n

g: Hay no
i, no
i nhie
u, no
i tie
ng l
n, co

l
c.

92

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Hch
ng: Tie

ng no
i nho
, the
u tha
o, kho
ng ra h
i, no
i

t qua

ng, no
i la
p ba
p, no
i la
n lo
n.
- Th
c ch

ng: Tie

ng no
i sang sa
ng, no
i sa
m s
, khi no

i
c

i hoa

i, no
i hay ra
y ra
, tra
ch mo
c.
- Bie
u ch
ng: Tie

ng no
i ma
nh me
, tr

c na

ng, sau nhe

,
khan tie
ng, nga
t mu
i, nha
y mu
i.
- Ly
ch
ng: No

i kha
n kha
n,
a
i so
n, (phong ta
nha
p ly
),
no
i sa
m s

kho
ng t

chu
,
o
i khi no
i kho
ng ra tie
ng.
2. Pha
n nh a
m thanh cua tieng noi theo benh ly
- Tha
n suy: (nguye
n kh
h
) no
i nho
, ye
u
t hay me

t.
- Phong
a
m: kho
no
i, tie
ng no
i ng

ng ngh

u.
- Tha
p kh
ta
i trung tie
u: No
i nhre
n trong pho
ng k
n.
- Thu
quye
t a
m ta
m ba
o tru
ng phong ta
: t

no
i la
m
nha
m mo
t m
nh, hay no
i ve
ma quy
.
- A
m hho
a v

ng: Khan tie

ng.
- Ta
m kh
h
:
t no
i.
- Ta
m ho
a th
nh: no
i ca
n.
- Khsa
p tuye
t: no
i ch
a d
t tie

ng
a
no
i tie
ng kha
c
(kho
ng khoa
ng ca
ch tie
p no
i).
- Ta
m, phe
th
c : no

i nhie
u, no
i ma
nh me
.
- Ta
m, phe
h
: bie
ng no
i, no
i nho
, me
m ye
u.
Be
nh sa
p che
t: Khi no
i co
tie
ng
a
m so
i ro ro trong ng
c.

93

3. Phan nh am thanh cua tieng th theo bat cng

- Nhie
t ch
ng: kho

th
, th

kho
khe
(phe
nhie
t).
- Ha
n ch
n

g: La
y h
i ma
th

phu
phu
, ng

i u

ru
.
- Hch
n

g: Th

nho
, nga
n, ga
p, th

no
ng, th

ho
n he
n
nhkho
ng
u
h
i.
- Th
c ch

ng: Th

to, nhie
t nha
p ta
m ba
o tha
n trba
t

nh, th

ye
u, th

da
i ua
t
c, kho

ng ththa
i.
- Bie
u ch
n

g: Th

ma
nh, nhanh.
- Ly
ch
ng: Th

ye
u, th

cha
m.
4. Phan nh tieng th theo benh ly
- Trong pho
i t
ch n

c: Th

nga
n ma
nhanh, lie
n tu
c
da
ng ng

i khi th

ro
ng nhhen, suye
n nh
ng kho
ng du
t co
,
so vai, co
ke
m theo
au kh
p co

tay va
kha
t n

c.

Ty
kh
ua
t ke
t: Hay th

ra (h
t va
o nhe
, th

ra ma
nh).
Phe
nhie
t: a
m a
m t
ch kho
th
, th

ra nhie
u h
n h
t va
o.
- Tha
n h
: Th

nga
n h
n, khi th

ha
ho
c mie
ng, hay nho
n

c mie

ng.
- Be
nh cta
i th

ng tie

u: Th

ga
p ru
t. Ne
u th

ng tie

u
b
thu
y kh
ke
t t
ch th
th

rung ca
vai.
- Be
nh trung tie
u: Th

nho
ma
mau.
- Be
nh ha
tie
u : Th

cha
m cha
m.
5. Phan nh tieng ho theo bat cng

94

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ha
n ch
n

g: Ho lie
n tu
c, kho
khe
ma
ma
t kho
ng
o
.
- Nhie
t ch
ng: Ho kho

ng tho
ng,
a
m va
ng
a
c, ho
ng kho
,

au mu
i, h
i th

no
ng. o
i khi ho gia
ng he
t s
c ma

va
n
kho
ng ra

c
a
m.
- Hch
ng: Ho la

u nga
y, kha
n tie
ng, tie
ng ho ca
m.
- Th
c ch

g: Ho d

do
i, tie
ng ho
u
c, tie
ng ho kha
n.
- Bie
u ch
ng: Ho khan, na

ng tie
ng, ho nhie
u, mu
i ta
c
nghe
t, ra
t co
ho
ng, cha
y n

c mu

i.
- Ly
ch
ng: Ho nhe

tie
ng, kho
ng
a
m.
6. Phan nh tieng ho theo benh chng
Ho co
tie
ng ma
kho
ng co

a
m la
kha
i.
Ho co

a
m ma
kho
ng co
tie
ng la
tha
u.
- Ho ga
: Ho t
ng c

n, tie
ng ho lie
n thanh, kho
ng d
t,

ma
t
o
t
a tai co
the
ke
m o
i m
a,

m nh

t.

- Phe
nuy: Ho kha
c ra bo
t, muo
n hu
t h
i, tie
ng ho ga
t,
kho
ng
a
m.
- a
m tha
p: Ho tho
ra nhie
u
a
m.
- a
m ho
a:
a
ng ha
ng luo
n, hay kha
c ga
n ra
a
m.
- Phe
bto
n th

ng: tie
ng ho cao, kho
ng
a
m, cha
y ma
u
mu
i, mie
ng kho
, l

i ra

o,
t n

c bo

t.
7. Phan nh tieng nac theo bat cng
- Ha
n ch
ng: Tie

ng na
c , a
m thanh tha
p.

95

- Nhie
t ch
ng: Na

c nhie
u, na
c lie
n tu
c.
- Hch
ng: Tie

ng na
c ye
u kho
ng
a
t t
i cuo

ng ho
ng.
- Th
c ch

g: Na
c lie
n thanh ma
tie
ng na
c co
l
c ma

nh.
- Bie
u ch
n

g: Tie
ng na
c thanh, co
l
c.

- Ly
ch
ng: Tie

ng na
c
u
c kho
ng co
l
c.

8. Phan nh tieng nac theo benh ly

- So
t cao la
u nga
y la
m to
n th

ng
e
n a
m (c
u nhie

t
th

ng a
m), vkh
a
suy, ta
n d
ch kho
ra
o ga
y na
c. Tie
ng
na
c na
y

t qua
ng, khoa
ng n
a gi

na
c mo
t tie
ng.
- Be
nh hha
n,
a cha
y la
u nga
y, ty
d

ng suy ye
u, h
khngh
ch ne
n ga
y na
c, tie
ng na
c tha
p ye
u

be
n trong ho
ng,

t khi thoa
t ra be
n ngoa
i.
- A
m d

ng kho
ng qua
n b
nh, ho
a bo
c le
n la
m na
c.
- Be
nh la
u nga
y, ty
kh
sa
p tuye
t la
m na
c.
- Ca
c ch
ng be

nh thuo
c ha
n kho
ng ch
a k

p,
a
i tie
n b
ke
t, v
kh
kho
ng
u
s
c gi

kh
la
m ngh
ch le
n ga
y na
c.
- o
i v
i ch

ng na

c ne
u tie
ng na
c co
s
c thuo

c nhie
t
ch
ng, th

c ch

g thde
ch
a ne

u tie
ng na
c kho
ng co
s
c

thuo
c hch
ng, ha

n ch
ng th

kho
ch

a.
9. Pha
n nh tie
ng no
n o
i theo be
nh ch
ng
Ty
v
ha
n: no
n m
a ra n

c trong,

m da

i.
Ty
vnhie
t: no
n ra

a
c, n

c va
ng, bo
c mu
i chua
chua hoa
c
a
ng.

96

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ty
va
tha
n
e
u h
: a
n va
o no
n ra, mu
i chua ho
i.
Th
c nhie

t: o
i m
a d

do
i, tie
ng o
i l
n.

Be
nh hha
n : o
i m
a nhe

, tie
ng o
i nho
kho
ng co
s
c.

Can nhie
t: o
i ra n

c xo

ng le
n mu
i chua.
Th
c t

ch co
tru
ng (th
c

a
y la

o
a
n): o
i ra co
mu
i tanh.
Ch
ng o

m nghe
n (no
n o
i): Phu
n

co
mang thai hai
e
n
ba tha
ng ke
m a
n, hay no
n o
i go
i la
o
tr

hay a
c tr
. Ch

ng

na
y la
do
o
t bie
n cu
a cthe
ma
ca
c ta
ng phu
ch
a k
p
ie
u
ho
a. o
la
hie
n t

ng ro

i loa
n ch
c na

ng.
Kh

thai

a le
n tim la
m sa
y sa
m, cho
ng ma
t, o
i m
a.

Khi thu
thai, kinh can ta
p trung d

ng thai ne

n nhu ca
u
phu
c vu
cho ng

i me

cu
a can thay
o
i va
th

ng co

bie
u
hie
n la
ke
m a
n, t
nh t
nh ca
u k
nh, kho
ch
u va
hay the
m a
n
cha
t chua (chua thuo
c can mo
c ). Trong nh
ng trie

u ch
ng

tre
n, ne
u nhan sa
c va
ma
ch
o
cu
a be
nh nha
n va
n b
nh
th

ng thkho

ng ca
n
ie
u tr
, ch
ng be

nh cu
ng t

thuye
n
gia
m (cthe
t

ie
u ho
a), ke
ca
khi be
nh nha
n a
y tha
y cha
n
tay na
ng ne
,
a
u choa
ng va
ng, m

ma
t, ghe
t mu
i
o
a
n, lo
ng
buo
n b
c. o

la
s

o
t bie
n theo quy lua
t cu
a ta
o ho
a va
t

kho
i theo quy lua
t th

ng cu

a ch
c na

ng cthe
.
10. Pha
n nh tie
ng ha
t hi (nha
y mu
i) theo be
nh ly
Ngoa
i ca
m phong ha
n: Ha
t h
i lie
n tu
c, n

c mu

i trong.
Tha
n phe
hha
n: Nha
y mu
i lie
n tu
c, n

c mu

i cha
y ro
ng ro
ng.
11. Pha
n nh mu
i vtheo be
nh ch
ng

97

- Be
nh o
n d
ch: Th

ng bo

c le
n th

h
i la
th

ng, kha

m
la
m, ra
t kho
ch
u, nhe
thchco

trong gi

ng, mu

ng, na
ng
th
to
a ra kha
p nha
.
- Be
nh mu
n l
, ghe

, mu
n tr
: th

ng bo

c ra mu
i tanh, ho
i
tho
i.
- Ng

i ga

n che
t: pha
t ra mu
i chie
n, hutanh ho
i, mu
c
na
t).
- V
nhie
t, th
c a

nh tre
: mie
ng th

ra mu
i chua chua,
ho
i tho
i.
- Phe
nhie
t: kha
c ra
a
m, mu
i tanh t

i.
- Phe
ung: kha
c ra
a
m co
la
n mu
, mu
i tanh ho
i.
12. Pha
n
nh tie
ng tie
t ta
(a
i tie
u tie
n) theo be
nh ch
ng
- Be
nh tie
t ta
: N

c pha

n cha
y ra, tuo
n ra ke
m theo
tie
ng ke
u khe
khe
.
- Be
nh ha
n ta
: N

c pha

n tuo
n tuo
t cha
y ra, kho
ng co
tie
ng h
i.
- a
i, tie
u tr

ng ha

n: Mu
i pha
n tanh ho
i ma
pha
n lo
ng.
- a
i, tie
u tr

ng nhie

t: Mu
i pha
n chua, tho
i.
- Ch

ng

ng tie

u ho
a co
tru
ng: Pha
n bo
c mu
i tanh t

i.
- Ch
ng tha

p nhie
t: Tie
u tie
n khai va
n

c tie

u
u
c.
- Ch
ng ho

a suy thu
y v

ng: Ro

i loa
n tie
u ho
a, trung
tie
n mu
i tho
i kha
m (h
i cu
a
o
a
n kho
ng tie
u

nh tre
).
- A
m th
nh d

ng suy: Trung tie

n x
t (nhx
h
i).

98

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- D

ng th
nh a
m suy: Trung tie
n tie
ng l
n.

13. Van chan chng bach i

Phu
n

i ha

, mu
i tanh ho
i la
thuo
c ha
n tha
p, ho
i
tho
i la
m la
b
nhie
t
o
c.
- Khh(huye
t tra
n g) la
ty
tha
p nhie
t (co
mu
i tanh,
kha
m).
- Khh(huye
t tra
ng) trong loa
ng la
tha
n h(co
mu
i
tanh ho
i).
* o
i v
i va

n cha
n: Pha
i nha
n

nh ba
ng kh
u gia

c va
vgia
c la
nh
ng tr

ng h

p ph

c ta

p, ba
t
a
c d
, chu
ng ta v
s

so
ng co
n va
ha
nh phu
c cu
a be
nh nha
n ma
pha
i th
c hie

n,
nha
t la
tr

g h
p ga

p be
nh na
ng na
m lie
t gi

ng, co

khi no
i
kho
ng ra l
i hay ho

n me
, ba
t t
nh thvie
c la
m ba
t
a
c da
y
thuo
c ve
nha
n

c cu

a tha
y thuo
c.
Hoa
c gia
chu
ng ta hie
u bie
t ve
kie
n th
c va

n cha
n
ph
c ta

p a
y
e
ro
i co
the
ho
i be
nh nha
n hoa
c tha
n nha
n cu
a
be
nh nha
n
e
ma
xe
t
oa
n be
nh.
Ne
u s

du
ng va
n cha
n v
i kie

n th
c cao sie

u th
kho
ng
ch
xa
c

nh

c be

nh ch
ng ma

co
n bie
t

c be

nh co
ch
a

c hay kho

ng, nga
y na
o th
kho
i, hay nga
y na
o th
che
t. Ke
t
h
p kie

n th
cy ho
c v
i d

ch ho
c ro
i ca
n c

va
o s

sinh kha
c
cu
a ngu
ha
nh, quy lua
t cu
a th
i gian, th

i kh

, tuo
i ta
c be
nh
nhan e bien chng luan tr benh. o la: D vo chan hu la
co
ng phu sie
u tuye
t cu
a nh
ng ba

c tha
nh y.

99

a
nh gia
kie
n th
c va

n cha
n cu
a co
nha
n chu
ng ta
tng lai chuyen lch s: ong Chu Liet Quoc hoi th 80,
co oan ke rang... Cau Tien noi vi Ba Hy: - To
i nghe no
i
a
i V

ng bbe
nh ca
m ha
n h
n 3 tha
ng ma
ch
a kho
i, trong
lo
ng to
i bo
i ho
i a
n ngu
kho
ng ye
n. Xin theo Nga
i va
o tha
m
e
to
t
nh Tha
n t
.

Ba
Hy no
i: - Nga
i co
lo
ng to
t. Xin

i to
i chuye
n ta
u.
Ba
Hy va
o ye
t kie
n Phu
Sai, thua
t la
i y
muo
n cu
a
Ca
u Tie
n. Phu
Sai
u
ng lu
c be
nh t
nh buo
n ba
va
la
i th

ng
t
nh Ca
u Tie
n ne
n
o
ng y
cho va
o.
Ca
u Tie
n b

c va

o su
p la
y, ga
p lu
c Phu
Sai muo
n
a
i
tie
n ne
n la
y tay xua
uo
i Ca
u Tie
n ra, ro
i truye
n no
i th
em
bo

e
n ca
nh gi

ng na

m.
Ca
u Tie
n ta
u: Khi to
i

o
ng Ha
i co
ho
c vy sca
ch
ne
m pha
n ma
bie
t be
nh la
nh d
, cho

ng hay cha
y. No
i ro
i
Ca
u Tie
n

ng ch

Phu
Sai
a
i tie
n xong b

e
n m

bo
tho
tay bo
c pha
n ne
m. Mo
i ng

i xung quanh
e
u b
t mu
i kinh
nga
c. Ca
u Tie
n b

c t

i su
p la
y va
ta
u ra
ng:
- Xin chu
c m
ng a

i v

ng. Be
nh a
i v

ng
e
n nga
y
Ky
Tthb
t, sang tha

ng 3 va
o nga
y Nha
m Tha
n thkho
i
ha
n.
Phu
Sai ho
i: - V
sao ma
nha
ng

i bie
t

c?

Ca
u Tie
n
a
p: To
i nghe ng

i y sco

da
y, pha
n la
go
c
vhe
thua
n th
ikhthso
ng, tra
i th

i khthche
t. Nay tu
nha
n to
i ne
m pha
n a
i v

ng tha
y v
a
ng (thuo
c ho
a) va

100

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

chua (thuo
c mo
c ) h
p v

i th

i khxua
n ha
pha
t sinh, vthe
ma
bie
t

c
.
PhuSai xu
c o
ng no
i : - Ca
u Tie
n
o
i v

i ta co
n h
n
Tha
n t

o
i v
i Qua

n v

ng, nh
ng ta ch
a tha
y ai ch
u ne
m
phan e oan benh bao gi ...
L
i b
nh ve
va
n cha
n quye
t oa
n tsinh cu
a Ca
u Tie
n
Tr

cmo
t va
i v

ng l

i quye
t
oa
n cu
a Ca
u Tie
n
pha
i tha
n tro
ng va
ch
nh xa
c b

i vno
ga
n lie
n v
i sinh me

nh
cu
a Ca
u Tie
n (mo
t tu
binh). Ta
i sao Ca
u Tie
n ca
n c

va
o v
kh
cu
a pha
n la
i
oa
n

ie
u
o
!
ieu nay xin ly giai nh sau: Phan la goc v he thuan
th
i kh

th
so
ng, trai thi kh th chet, o la le thng tnh, ma
pha
n cu
a a
i v

ng th
a
h
p v

i th

i khnhva

y la
be
nh
nha
n kho
ng che
t trong giai
oa
n
o
. Nh
ng v
sao Ca
u Tie
n la
i
biet la ai Vng en ngay Ky T th bt benh, sang tha
ng 3
ngay Nham Than th khoi han. Viec chan oan nay da theo
ly
pha
p cu
a vo
ng tr

ng sinh va

y
ngh
a cu
a Lu
c tha
p hoa gia
p

ng v

i s

sinh kha
c cu
a th
i gian. Trong vo

ng tr

ng sinh co

:
Tr

ng sinh mo

c du
c quan

i la
m quan
e
v

ng suy be

nh t

mo
tuye
t thai d

ng.
13.1. ohnh tr
ng sinh
e
v

ng

La
m quan

Suy

101

Quan

Be
nh

Mo
c du
c
Tr

ng sinh

ng

Thai

Tuye
t

Mo

13.2. ohnh lu
c tha
p hoa gia
p
1
Ty
S

Da
n
Ma
o

Th
n
T

Gia
p A
t

B
nh
inh
Ha
i Trung
Gia
n ha
Kim
Thu
y
Sa Trung
Thie
n
Ha
a
i Khe
Lo
Trung
Thu
y
Tuye
n
Ho
a
Trung
S
n ha
Phu
a
ng Sa Trung
Ho
a
Tho
S
n
a
u
O
c
Th

ng

Ma
u Ky

Canh Ta
n

T
ch L
ch B
ch Th

ng

Tho
Ho
a
Thie
n
Lo
Ba
ng
Th

ng

Tha
nh
a
u
To
ng Ba
Tho
Mo
c
a
i Tra
ch
Tha
ch L

u
a
i La
m
Mo
c
B
nh
a

Nha
m Quy
Tang o
Mo
c
D

ng Lie
u

Kim Ba
c
Kim
Kie
m
Phong
Ba
ch La
p
Tr

ng L

u
Kim
Thu
y
Thoa Xuye
n
a
i Ha
i

2
Ngo
Mu
i

Tha
n
Da
u

Tua
t
H
i

V
i th

i gian t

tha
ng 2 sa
p b

c sang tha
ng 3 thuo
c
mu
a xua
n sa
p sang mu
a ha
.
Mu
a xua
n la
thuo
c mo
c. Trong lu
c tha
p hoa gia
p, mo
c
v

ng nha

t la

a
i la
m mo
c (r
ng ca

y l
n).

102

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Tra t

o
h
nh Lu
c tha
p hoa gia
p : t

a
i la
m mo
c
ngang sang co
t 1 la
th
n, t
, do
c le
n la
Ma
u ky
. Va
y Ma
u th
n
va
Ky
tla

a
i la
m mo
c nh
ng la
y nga
y Ky
tvky
va
t
thuo
c a
m (ch
ng be

nh tie
u ho
a
a cha
y cu
a a
i V

ng thuo
c
a
m).
o
ng th
i Ky

tcu
a lu
c tha
p hoa gia
p la
i
ng v

e
v

ng cu

a vo
ng tr

ng sinh. Ma

t kha
c mo
c la
i bkha
c ma
nh
nha
t la
kie
m phong kim (
a
u nho
n cu
a kie
m).
- Tra theo
o
h
nh lu
c tha
p hoa gia
p. T

kie
m phong
kim ngang ra co
t 2 la
Tha
n da
u. Do
c le
n la
Nha
m quy
. Va
y
Nha
m tha
n, Quy
da
u thuo
c kie
m phong kim.
T

e
v

ng la

Ky
ttheo vo
ng tr

ng sinh tht

i t

la
nha
m tha
n.
e
v

ng

= Ky
T

= a
i La
m Mo
c

Suy

= Canh Ngo

Be
nh

= Ta
n Mu
i

= Nha
m Tha
n = Kie
m phong kim

Nhva
y ne
u be
nh kho
ng h
p v

i th
i khthse

na
ng t

i
k
ch lie
t

cung
e
v

ng trong vo

ng tr

ng sinh va

se
che
t

cung t

trong vo
ng tr

ng sinh, ng

c la
i ne
u h
p v

i th
i kh

thse
gia
m be
nh

e
v

ng va

kho
i

cung t

(t
c la

gia
m
be
nh

nga
y Ky
t
va
kho
i

nga
y nha
m tha
n).
Ne
u lua
n theo ngu
ha
nh thbe
nh cu
a a
i V

ng la
be
nh
ca
m ha
n ma
ha
n thuo
c thuo
c thu
y. Ca
i ha
n ta
hay thu
y ta

be
n ngoa
i nha
p va
o la
m ca
i ch
nh ha
n hay ch
nh thu
y h
u d

103

(tha
i qua
) ma
thu
y thsinh mo
c. S

sinh ra mo
c na
y
a
la
m
ca
i thu
y h
u dgia

m b

t. Cho ne
n
e
n Ky
tla

a
i la
m mo
c
cung mo
c v

g thnh

c m

a tha
i ta
va

e
n nha
m
tha
n, la
kie
m phong kim (cung kim v

ng) ma

kim sinh thu

y.
S

tha
i
i nay

c ca

i m
i trong la

nh sinh ra bu

a
p, cu
ng co
go
i la
To
ng c
u
sinh ta
n, khu ta
phu
c ch
nh va
y
o
la
ca
i ly
ma
no
i la
nga
y Ky
tth
b
t be

nh va
nha
n tha
n th
kho
i ha
n.
Nha
n
a
y chu
ng ta quay ve
4000 na
m l
ch s

e
nghie
n c
u ve

nha
n

nh s

ta
ng gia
m va
kho
i be
nh cu
a mo
i
ta
ng theo th

i gian ma
pho Hoa
ng e
No
i Kinh to
va
n sie
u
thie
n - thie
n ta
ng kh
pha
p th
i lua

n
a
che
p.
Tr

c he

t chu
ng ta
e
y
t
i ba

ng tr
ch ye
u ve
quy na
p
ngu
ha
nh v
i tha

p thie
n can.
Ngu
ha
nh
Mo
c
Ho
a
Tho
Kim
Thu
y

Can
Gia
p A
t
B
nh inh
Ma
u Ky
Canh Ta
n
Nha
m Quy

Ta
ng
Can
Ta
m
Ty
Phe
Tha
n

Mu
a
Xua
n
Ha
Tr

ng ha

Thu
o
ng

Muo
n cha
n
oa
n be
nh thuye
n gia
m hay na
ng the
m hoa
c
sinh t

theo t
ng nga

y th
pha
i bie
t

c ca

ch t
nh Can cu
a t
ng

tha
ng theo mo
i na
m va
Can cu
a t
ng gi

theo mo
i nga
y.
o
la
no
i dung cu
a ngu
ho

o
n va
ngu
th

o
n.
13.3. NguHoo
n

104

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Na
m
Gia
p, Ky
A
t, Canh
B
nh, Ta
n
inh, Nha
m
Ma
u, Quy

Tha
ng Gie
ng (da
n)
B
nh Da
n
Ma
u Da
n
Canh Da
n
Nha
m Da
n
Gia
p Da
n

Ngh
a la
: Nh
ng na

m ma
co
can la
gia
p va
ky
ththa
ng
gie
ng cu
a no
la
Ma
u da
n.
Nh
ng na

m ma
co
can la
a
t, la
canh ththa
ng gie
ng
cu
a no
la
Ma
u da
n.
Nh
ng na

m co
can la
b
nh, la
ta
n ththa
ng gie
ng cu
a
no
la
Canh da
n.
13.4. Ngutho
n
Nga
y
Gia
p, Ky
A
t, Canh
B
nh, Ta
n
inh, Nha
m
Ma
u, Quy

GiTy
Gia
p Ty
B
nh Ty
Ma
u Ty
Canh Ty
Nha
m Ty

Ngh
a la
: Nh
ng nga

y ma
co
can la
gia
p la
ky
thgi

ty
cu
a no
la
Gia
p ty
.
Nh
ng nga

y co
can la
a
t, canh th
gi

ty
cu
a no
la
B
nh ty
.
Nh
ng nga

y co
can la
b
nh, ta
n th
gi

ty
cu
a no
la
Ma
u ty
.
L
u y
: Ca
n c

va
o vo
ng tr

ng sinh, lu
c tha
p hoa gia
p
ngu
ho

o
n, ngu
th

o
n va
ngu
ha
nh kha
c ng

i ta lua

n nga
y

105

sinh t

hoa
c ca
t hung trong be
nh ly
kho
ng chtheo va
n cha
n
ma
d

a va
o va
n cha
n, vo
ng cha
n, thie
t cha
n cu
ng
oa
n

c.

Cu
the
la
d
a va

o s

thua
n ngh
ch ma
ca
c phe
p cha
n
a
cho
bie
t.
Vdu
: Ne
u d
a va

o vo
ng cha
n thng

i ta quan sa

t chu
khva
kha
ch kh(chu
khla
sa
c cu
a ba
n ta
ng bbe
nh, kha
ch
kh
la
sa
c theo mu
a).
Ne
u kha
ch tha
ng chu
la
thua
n ma
chu
tha
ng kha
ch la
ngh
ch. V
du
cu
the
be
nh cu
a ty
la
sa
c da ma
u va
ng (chu
kh
)

e
n mu
a thu ne
u sa
c da chuye
n sang tra
ng (thu kim = ma
u
tra
ng) thkha
ch khtha
ng chu
kh- be
nh thua
n, ng

c la

i da
va
n va
ng la
chu
kh
tha
ng kha
ch kh- be
nh ngh
ch.
- V
i va

n cha
n va
thie
t cha
n ths

thua
n ngh
ch ca
ng
e
pha
n bie
t va
sau
o
ca
n c

theo mu
a, theo nh
ng kie

n th
c

tre
n ma

oa
n gia
i ra nga
y

, nga

y kho
i, nga
y che
t ... gio
ng
nhCa
u Tie
n cha
n
oa
n be
nh cho Phu
Sai.
II. BE
NH NGUTA
NG CA
T HUNG THEO MU
A VATHEO
NGA
Y
- Mo
i ta
ng chu
mo
i mu
a thuo
c mo
i ha
nh. Khi ta
ng b
be
nh t

i mu
a ma
thuo
c ha
nh no
sinh ra thbe
nh de
kho
i. Ne
u
kho
ng kho
i be
nh se
na
ng le
n

mu
a thuo
c ha
nh kha
c no
va
co
the
t

vong, ne
u kho
ng t

vong thbe
nh la
i ke
o da
i

mu
a
thuo
c ha
nh sinh ra no
ro
i la
i tro
i da
y

mu
a ma
no
chu
.
- o
i v
inga
y thcu
ng t

ng t

nhva
y. Cu
the
la
be
nh de
kho
i

nga
y co
can thuo
c ha
nh no
sinh ra ne
u kho
ng
kho
i thna
ng le
n va
co
the
t

vong

nga
y co
can thuo
c ha
nh

106

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

kha
c no
qua nga
y
o
ma
kho
ng t

vong thse
ke
o da
i

nga
y
co
can thuo
c ha
nh sinh ra no
.
a
c bie
t v
i nga

y thtrong khoa
ng th

i gian
o
ma
ga
p
nga
y v

ng theo mo

i ha
nh thco
t
nh cha
t quye
t

nh cu
a s

kho
i be
nh hoa
c t

vong.
(D
a theo ngu

ho

o
n va
ngu
th

o
n
e
t
nh can cu
a
tha
ng va
gi
,

o
i v
i can cu

a nga
y th
kho
ng co
quy lua
t co
ng
th
c t

nh ma
pha
i do
theo l
ch).
1. Ta
ng ta
m
Ta
m chu
ve
mu
a ha
, ne
u ca
n c

va
o mu
a ma
lua
n th
be
nh cu
a ta
m de
kho
i

mu
a tr

ng ha

(cuo
i ha
-
a
u thu) ne
u
mu
a tr

ng ha

ma
kho
ng kho
i thse
na
ng

mu
a
o
ng, ne
u
mu
a
o
ng kho
ng che
t, se
ke
o da
i

mu
a xua
n ro
i tro
i da
y

mu
a ha
.
- Ne
u ca
n c

va
o nga
y thie
n can ma
lua
n thbe
nh ta
m
ga
p nga
y ma
u, nga
y ky
la
nga
y co
cho
i de
kho
i nha
t, va
quye
t

nh

nga
y Ky
ma
o (tha
nh
a
u tho
), ne
u qua nh
ng

nga
y tre
n kho
ng kho
i th
be
nh se
ta
ng le
n

nga
y nha
m, nga
y
quy
va
quye
t

nh t

vong hay kho

ng

nga
y Quy
h

i (
a
i ha
i
thu
y) ne
u qua

c nga

y
o
thbe
nh ke
o da
i tr

la
i chu ky

a
u.
- Ne
u la
y th
i gian trong mo

t nga
y ma
lua
n th
be
nh ta
m
sa
ng s
m b

nh th

ng, gi

a tr

a kho
e, n
a

e
m na
ng.
2. Ta
ng can
Can chu
ve
mu
a xua
n, ne
u la
y mu
a ma
lua
n thbe
nh
thuo
c ta
ng can de
kho
i va
o mu
a ha
. Ne
u mu
a ha
kho
ng kho
i

107

thsang mu
a thu se
na
ng, ne
u mu
a thu kho
ng che
t thqua
mu
a
o
ng se
ke
o da
i ro
i tro
i da
y

mu
a xua
n.
Ca
n c

va
o nga
y thie
n can ma
lua
n thta
ng ta
m ga
p
nga
y b
nh nga
y
inh th
nhe
be
nh, de
kho
i va
quye
t

nh kho
i
be
nh

nga
y B
nh da
n (lo
trung ho
a) ne
u kho
ng kho
i thse
na
ng

nga
y canh nga
y ta
n va
co
the
t

vong

nga
y Nha
m
tha
n (kie
m phong kim, ne
u qua nga
y na
y kho
ng t

vong th
be
nh ke
o da
i tr

la
i chu ky

a
u.
- Ne
u la
y th

i gian trong mo
t nga
y ma
lua
n th
be
nh Can lu
c
sa
ng s

m kho
e, xe
chie
u na
ng, n

a
e
m b
nh th

ng.

3. Ta
ng ty
Ta
ng ty
chu
ve
mu
a tr

ng ha

, ne
u la
y mu
a ma
lua
n th
be
nh thuo
c ta
ng ty
de
kho
i va
o mu
a thu, ne
u mu
a thu kho
ng kho
i
thbe
nh se
na
ng

mu
a xua
n. Ne
u mu
a xua
n ma
kho
ng che
t th
se
ke
o da
i qua mu
a ha
va
tro
i da
y

tr

ng ha
.
- Ne
u ca
n c

va
o nga
y thie
n can ma
lua
n thta
ng ty
de
kho
i va
o nga
y canh, nga
y ta
n va
quye
t

nh kho
i va
o nga
y
nha
m tha
n. Ne
u kho
ng kho
i thbe
nh se
na
ng le
n va
o nga
y
gia
p, nga
y a
t va
co
the
t

vong va
o nga
y Ky
t
, ne
u qua nga
y
na
y kho
ng che
t th
be
nh ke
o da
i tr

la
i chu ky

a
u.
- Ne
u la
y th
i gian trong mo

t nga
y ma
lua
n thbe
nh ty
lu
c
gi
atr
a kho
e, lu
c ta
ng sa
ng na
ng, lu
c cha
p to
i b
nh th

ng.

4. Ta
ng phe
Ta
ng phe
chu
ve
mu
a thu, ne
u la
y mu
a ma
lua
n thbe
nh
thuo
c ta
ng phe
de
kho
i va
o mu
a
o
ng. Ne
u mu
a
o
ng kho
ng kho
i

108

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

th
be
nh na
ng le
n

mu
a ha
. Ne
u mu
a ha
kho
ng che
t th
ke
o da
i

cuo
i mu
a ha
,
e
sang mu
a thu co
the
tro
i da
y.
- Ne
u la
y nga
y thie
n can ma
lua
n thta
ng phe
de
kho
i va
o
nga
y nha
m, nga
y quy
va
quye
t

nh va
o nga
y quy
h
i, ne

u qua
nga
y na
y kho
ng kho
i th
se
na
ng le
n va
o nga
y b
nh, nga
y
inh va
co
the
t

vong va
o nga
y B
nh da
n (lo
trung ho
a), ne
u kho
ng t

vong th
be
nh se
ke
o da
i tr

la
i chu ky

a
u.
- Ne
u la
y th

i gian trong mo
t nga
y ma
lua
n th
be
nh phe
lu
c
cha
p to
i kho
e, gi
a tr

a na
ng, n
a

e
m b
nh th

ng.

5. Ta
ng tha
n
Ta
ng tha
n chu
ve
mu
a
o
ng, ne
u la
y mu
a ma
lua
n th
be
nh
thuo
c ta
ng tha
n de
kho
i va
o mu
a xua
n, ne
u mu
a xua
n kho
ng kho
i
th
be
nh se
na
ng le
n

mu
a cuo
i ha
, ne
u cuo
i ha
kho
ng che
t th
se
ke
o da
i qua mu
a thu va
t
i mu

a
o
ng tro
i da
y.
- Ne
u la
y nga
y thie
n can ma
lua
n thta
ng tha
n de
kho
i
va
o nga
y gia
p, nga
y a
t va
quye
t

nh va
o nga
y Ky
t
, ne
u
qua nga
y na
y kho
ng kho
i th
be
nh se
na
ng le
n va
o nga
y ma
u,
nga
y ky
va
co
the
t

vong va
o nga
y Ky
ma
o, ne
u qua nga
y
na
y kho
ng che
t th
be
nh ke
o da
i tr

la
i chu ky

a
u.
- Ne
u la
y th
i gian trong mo

t nga
y ma
lua
n th
be
nh tha
n
lu
c n
a

e
m kho
e, gi

th
n, tua
t, s

u, mu
i na
ng, lu
c cha
p to
i
th
ye
n o
n b
nh th

ng.

109

10. VAN CHAN AICNG

I. VA
N CHA
N LA
G? Y
NGHA CUA VAN CHAN
Van chan la mot moi lien lac bang van ap e dung
ho
a thua
n l

i va
kho
kha
n gi

a tha
y thuo
c v
i be

nh nha
n.
Ph

ng ngo
n co
ca
u:
Benh nhan kho v khong biet thuoc
Tha
y thuo
c kho
vkho
ng bie
t benh
- Ch
nh ng

i be
nh hie
u ve
no
i
au ye
u be
nh na
n cu
a
m
nh h
n ai he
t, ch
v
kho
ng co
kie
n th

c y ho
c ma
ho
kho
ng
to
ng h
p

c nh

ng bie

n co
va
kho
ng lua
n

c nha

n qua
trong be
nh ta
t cu
a m
nh. Va
da
u co
bie
t

c chu
t na
o th

a
u
co
bie
t thuo
c ma
hay ca
ch tr
.
Tha
y thuo
c la
ng

i co

kie
n th

c y ho
c, la
l

ng t

ng

du
ng thuo
c la
m qua
n, du
ng y ly
la
m binh pha
p. Ngoa
i vie
c
cam quan dung phap thuan tuy, muon thang c oi
ph

ng th phai hieu ro ban chat va sc manh cua no, ong

th

i pha
i hie
u

a
c
ie
m n
i no
ctru

o
la
tha
n the
ng

be
nh. o
i v

i vt

ng ca

m qua
n de
p loa
n n
i tra
n ma
c th
o
i
ph

ng la
ke
tr
c tie

p
o
i ma
t va
ta
n co
ng ho
. Co
n v
i tha

y
thuo
c tuy la
t

ng nh
ng
o
i ph

ng
a
u co
be
n m
nh ma
no
co

110

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

tan cong mnh au. Va lai chang luc nao no hien hnh cho mnh
nhan, cai kho khong biet benh cua thay thuoc la cho o.
Do va
y trong mu
c

ch
a
nh
uo
i be
nh ta
t, va
n cha
n
la
co
ng cu
h
u hie

u, ng

i tha

y thuo
c pha
i du
ng va
ne
n ta
n
du
ng no
mo
t ca
ch trie
t
e
.
Le
dnhie
n, ngoa
i phe
p va
n cha
n
e
nha
n bie
t be
nh,
tha
y thuo
c co
n nhie
u phe
p kha
c nh
ng v
i ng

i kho

n khe
o
trong co
ng vie
c le
gla
i bo
nh
ng co

ng cu
tie
n du
ng, h
u

ch
va
ch
nh xa
c. Tr

gia
nh
ng ng

i ch

i tro
i, muo
n b

c qua

thua
n l
i

e
th
c hie

n co
ng vie
c trong kho
kha
n, ph
c ta

p, ta
o
ra mo
t tha
nh qua

o
c
a
o
o
i la
y s

k
nh ne
v

i lo
ng tin cu
a
thie
n ha
.
II. MUC CH CUA VAN CHAN
Ngoa
i vie
c
o
c la
p cha
n be
nh, va
n cha
n co
n la
bie
n
pha
p khai tha
c nh
ng gch

a cu
the
cho ca
ba phe
p cha
n:
vo
ng, va
n va
thie
t. Nh
ng g

cao xa, sa
u ro
ng, ba
n
e
u

soi sa
ng,
a
o b

i, t
m to
i qua s
tra
l

i ca
u ho
i tro
ng ta
m ma
tha
y thuo
c va
n be
nh nha
n.
Tuy t

cha
n go
m: vo
ng, va
n, va
n, thie
t song kho
ng
pha
i bo
n phe
p cha
n na
y pha
i th
c hie

n theo th

vo
ng ro
i

e
n va
n ro
i
e
n va
n ro
i
e
n thie
t ma
bo
n phe
p

c ke

t h
p

ha
i ho
a, ta
n du
ng, linh hoa
t
e
qua
tr
nh khai tha
c be
nh

nga
n go
n, su
c t
ch va

u
ng v

i y
ngh
a cu
a no
.
III. YE
U CAU CUA VAN CHAN

111

Ho
i pha
i
u
ng lu
c,
u
ng cho
(co
kie
n th
c cu

a y ho
c) ho
i
la
n l

t d

t
ie
m t
ng y

, t
ng ca

u,
u
ng tro
ng ta
m.
Qua ca
u ho
i pha
i khai tha
c

c tlie

u phu
c vu
vie
c
pha
n

nh ba
t c

ng va
ca
c ta
p ch
ng.

- Khi va
n cha
n ng

i tha

y thuo
c pha
i the
hie
n
u
ng t
ca
ch cu
a mo
t l

ng y: nhe
nha
ng, khe
o le
o, t

te
, a
n ca
n, ho
a
nha
, khie
m to
n nh
ng kho
ng ha
tha
p m
nh (du
be
nh nha
n
o
la
ta
ng l
p na

o cha
ng n
a cu

ng kho
ng
e
tha
n be
nh la
n a
t
tha
n tha
y ).
Tuy tha
i
o
vui ve
song tuye
t
o
i kho
ng

u
a c

t,
sa
m s

va
kho
ng

c ho

i la
n sang chuye
n kha
c ngoa
i mu
c

ch cha
n be
nh.
IV. PHNG PHAP HOI
1. Th
tcu
a t
ng ca
u ho
i
Theo th

a
t ca
u ho
i cu
a
a
i y sTr

ng Ca
nh
Nha
c, ng

i
a
tha
o ra ba
i tha
p va
n ca
e
xe
p
a
t th

ca
u
ho
i. Nguye
n va
n nhsau:
Nhat van han nhiet, nh van han
Tam va
n a
m th
c, t

va
n tie
n
Ngu
va
n
a
u tha
n, lu
c hung phu
c
Tha
t lung, ba
t kha
t cu

ng bie
n
Cu van cu benh, thap van nhan.
Xin gia
i ngh
a nhsau:

112

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Mo
t la
ho
i ve
ha
n nhie
t (no
ng la
nh), hai ho
i ve
mo
ho
i.
Ba ho
i ve
s

a
n uo
ng, bo
n ho
i ve

a
i tie
u tie
n. Na
m ho
i ve

au
a
u,
au m
nh, sa
u ho
i ve
pha
n ng
c, pha

n bu
ng. Ba
y ho
i
ve
tai u
, tai
ie
c. Ta
m ho
i ve
be
nh tie
u kha
t. Ch
n ho
i ve
be
nh cu
, m

i
ho
i ve
nguye
n nha
n ga
y be
nh.
XA
C
NH BE
NH CH
NG THO
NG QUA VA
N CHA
N
Ho
i veha
n nhie
t: Ho
i xem be
nh nha
n ca
m tha
y no
ng
hay la
nh ro
i ke
t h
p ca

bo
n phe
p cha
n ma
pha
n bie
t ca
i no
ng
hay ca
i la
nh a
y la
cha
n hay gia
.
Ne
u qua t

cha
n xa
c

nh la
ch
ng ha

n ma
be
nh nha
n la
i
co
ca
m gia
c no
ng th

o
la
cha
n ha
n gia
nhie
t, ng

c la
i ne
u qua
t

cha
n xa
c

nh la
ch
ng nhie

t ma
be
nh nha
n la
i co
ca
m gia
c
la
nh th

o
la
cha
n nhie
t gia
ha
n.
Ca
i cha
n gia
ha
n nhie
t la
the
hie
n a
m c
c sinh d

ng
(hay ha
n c
c sinh nhie

t).
Ca
i cha
n nhie
t gia
ha
n la
the
hie
n d

ng c
c sinh a

m
(hay nhie
t c
csinh ha
n).
a
y la
nh
ng ch

ng ha

n, nhie
t
a
t
i m

c qua

(kho
ch
a, khi

ie
u tr
pha
i ca
n nha
c tha
n tro
ng).
Co
n th
c te

la
ha
n ma
ca
m gia
c tha
y la
nh hoa
c th
c te

la
nhie
t ma
ca
m gia
c tha
y no
ng thla
le
th

ng (ca

m gia
c
thua
n v
i be

nh ly
- be
nh de
ch
a).

D
a va

o ca
m gia
c no
ng, la
nh cu
a be
nh nha
n, chu
ng ta
co
n nha
n bie
t

c t

nh cha
t be
nh thuo
c bie
u hay ly
, hoa
c ne
u
nhlu
c th
no
ng, lu
c th
la
nh,
o
la
ha
n, nhie
t va
ng lai, th

ng

113

la
be
nh thuo
c kinh thie
u d

ng, chie
u sa
u cu
a be
nh

ba
n
bie
u, ba
n ly
.
Ho
i veno
ng, la
nh epha
n bie
t ba
t cng (trong
pha
m vi va
n cha
n enha
n
nh sbo
)
- Ha
n ch
ng: ca

m gia
c s

la
nh ma
kho
ng so
t.
- Nhie
t ch
ng: ca

m gia
c s

la
nh hoa
c kho
ng s

la
nh
ma
co
so
t.
- Hch
n

g: ca
m gia
c s

la
nh, cha
n tay gia
la
nh, kho
ng
so
t.
- Th
c ch

ng: so

t t
ng c

n, lo
n g ba
n tay, ba
n cha
n ca
m
gia
c no
ng nhl
a
o
t.
- Bie
u ch
ng: Ca

m gia
c no
ng hoa
c la
nh co
the
co
so
t
ke
m theo, ha
t h
i, so
mu
i.
- Ly
ch
n

g: cha
n nhie
t, cha
n ha
n hoa
c cha
n nhie
t gia
ha
n, cha
n ha
n gia
nhie
t, kho
ng co
ha
t h
i so
mu
i.
Va
n cha
n ha
n, nhie
t e
xa
c nh vtrbe
nh:
Pha
t so
t, s

la
nh, nh

c
au co
ga
y la
be
nh

kinh tha
i d

ng.
Pha
t so
t, kho
ng s

la
nh, co
the

au

vu
ng tra
n,
o
la
be
nh thuo
c kinh d

ng minh.
Khi no
ng, khi la
nh, mie
ng
a
ng, ye
t ha
u kho
, ma
t hoa, co
the

au hai be
n
a
u th

o
la
be
nh thuo
c kinh thie
u d

ng.
Ho
i vemo
ho
i

114

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

A
m hth

ng b

ra mo
ho
i tro
m (t

ha
n), sau khi mo
ho
i
ra th
co
ca
m gia
c ue
oa
i, me
t nho
c.
D

ng hcu
ng bra mo
ho
i tro
m (t

ha
n ), nh
ng sau
khi mo
ho
i ra th
co
ca
m gia
c gia
la
nh.
Be
nh
ang so
t ne
u ra mo
ho
i sau
o
gia
m so
t la
be
nh

ang gia
m. Ne
u sau khi ra mo
ho
i ma
la
i so
t ta
ng la
ta
kh

ang nha
p ly
.
Ne
u mo
ho
i ra kho
ng ng

ng, tha
n nhie
t gia
m da
n t

i m

n
la
nh th

o
la
vong d

ng (
a
y la
ch
ng nguy k

ch).
Ne
u cha
n tay quye
t la
nh ma
va
n ra mo
ho
i, n

c mo

ho
i
nh
n nh

n, d

nh d
nh
o
ng la
i nhha
t cha
u ma
kho
r
i xuo
ng
hoa
c kho
la
n ra cho
kha
c th

o
la
mo
t ch
ng tuye

t trong ta
ng
phu
(ra
t kho
c
u va

th

ng la

kho
ng c
u

c).

Ho
i vesa
n uo
ng
- Mie
n g kho
kho
n g muo
n a
n uo
n g la
ty
htha
p ta

ang th
nh.
- Mie
ng nha
t, nhie
u n

c mie

ng, ke
m a
n la
ty
v
hha
n.
- Mie
ng
a
ng kho
ng muo
n a
n la
can

m ho

a ke
t.
- A
n va
o no
n ra ngay la
nhie
t ch
ng.

- Sa
ng a
n, to
i no
n o
i la
ha
n ch

ng.
- A
n uo
ng th
ch
o
la
nh la
v
nhie
t, th
ch no
ng la
v
ha
n.
- Kho
ng muo
n a
n, bu
ng l
nh b
nh hay

ng

c la

ty
v
h
kh
ngh
ch.

115

Ho
i ve
a
i tie
u tie
n
- Tie
u tie
n, n

c tie

u trong ma
nhie
u la
ha
n, tie
u tie
n n

tie
u va
ng
o

t la
nhie
t, tie
u tie
n n

c tie

u
u
c la
tha
p nhie
t.
- Tie
u nhie
u la
n la
tha
n h
.
- Tie
u nhie
u, mie
ng kha
t, ng

i ga
y (su
t ca
n nhanh)
o
la
hie
n t

ng tie

ng.

- Tie
u buo
t, tie
u ra
t la
ngoa
i ca
m phong nhie
t.
- Tie
u kho
ng tho
ng, bu
ng t
c tr

ng. Tie
n a
m th

ng co

mu
cha
y,
o
la
hie
n t

ng cu

a be
nh la
u.
- Be
nh tie
u cha
y, ma
lu
c
i ca
u tha
y tie
u

c nhie

u
hoa
c lu
c kho
ng
i ca
u ma
va
n tie
u

c la

be
nh sa
p kho
i
(pha
n
a
i tie
u tie
n).
- a
i tie
n b
ke
t ma
a
n

c la

be
nh thuo
c d

ng.
- a
i tie
n b
ke
t ma
kho
ng a
n

c la

be
nh thuo
c a
m.
- a
i tie
n bma
bu
ng kho
ng
a
y tr

ng la

hch
ng.

- a
i tie
n mo
i la
n ra
t
t pha
n la
ty
h
au bu
ng
i ca
u th

ng va

o lu
c t

sa
ng la
tha
n
d

ng h(ngu
canh tha
n ta
).
Ng

i gia
ye
u,
a
i tie
n hay ta
o ke
t la
ta
n d
ch kho
ra
o (pha
i
bo
kh
ta
ng ta
n d
ch la
ch
nh, nhua
n tra
ng la
phu
).
- Pha
t so
t,
a
i tie
n, ta
o bo
n la
th
c nhie

t.
- a
i tie
n pha
n lo
ng, tr

c khi

i ca
u kho
ng
au bu
ng la
ty
v
hha
n.

116

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- a
i tie
n
au bu
ng, mo
t ra
n, pha
n ra
t ma
co
d
nh ma
u
la
ch
ng kie

t.
- a
i tie
n
au bu
ng, mo
t ra
n, pha
n ra
t ma
co
d
nh nha
y
nha
y nhmu
i la
ch
ng l

.
Ho
i ve
au a
u
- au vu
ng co
ga
y la
thuo
c kinh tha
i d

ng t
c tha

i
d

ng ba
ng quang.
- au 2 be
n
a
u la
thuo
c tu
c thie
u d

ng

m.
- au

vu
ng tra
n la
thuo
c tu
c d

ng minh v
.
- au

gi

a
a
u,
au t
ng c

n d

do
i la
thuo
c tu
c quye
t a
m can,

au trie
n mie
n na
ng nh
a

e
la
thuo
c tu
c thie
u a
m tha
n.
- au lie
n mie
n hai be
n tha
i d

ng, co
pha
t so
t, s

la
nh
la
ngoa
i ca
m.
- au
a
u, cho
ng ma
t t
ng c

n, kho
ng co
so
t thuo
c ly
ch

ng.
- au mo
t be
n
a
u la
ch
ng be

nh thuo
c huye
t (huye
t
ho
a sinh phong).
- au
a
u ban nga
y la
thuo
c d

ng.
- au
a
u lu
c xe
chie
u la
thuo
c huye
t h
.
- au
a
u ve

e
m la
thuo
c a
m h
.
- au
a
u, cho
ng ma
t, ma
t
o
, mie
ng
a
ng la
do can

m ho

a v

g.
- au
a
u, ho
i ho
p,
oa
n h
i la
thuo
c kh
huye
t suy ye
u.
- o
t xua
t va
ng
a
u quay cuo
ng la
thuo
c th
c ch

ng.

117

- au
a
u nhda
y bo
tha
t la
i la
thuo
c tha
p ch
ng.

Ho
i ve
au m
nh
- Toa
n tha
n
au co
ghe
la
nh la
ngoa
i ca
m.
- au ca
c kh
p, na

ng m
nh la
ca
m phong tha
p.
- au nh
ctrong x

ng la
the
co
t ty
.
- au

ca
c ga
n la
ca
n ty
.
- au

ng ma

ch la
lu
c ma
ch ty
.
- au
a
u
o
ng
o
la
tho
ng ty
(tho
ng ba
t
i s
).

Ho
i ve
au ng
c
- au pha
t so
t, ho nho
ra ma
u mu
, pha
n nhie
u la
ch
ng

phe
ung.
- au ng
cve
chie
u hay so
t, ho khan, trong
a
m co
d
nh
ma
u la
ho lao.
- au ng
c
,
au ca
vu
ng ha
s

n,

au vo
ng qua l
ng, lo
i
le
n vai la
do can kh
ua
t.
- au vu
ng ng
c nhgo

e
, da
n da
n me
man
i la
do
ta
m kh
ua
t ke
t.
Ho
i ve
au bu
ng
- au vu
ng th

ng v

t
ng c

n
au lan ra hai ma
ng s

n,

xuye
n ra sau l
ng, bu
ng
a
y tr

ng a

n tha
y
au (c

a
n ). o
la
ch
ng can ta

pha
m v
. Khi ch
a pha

i scan gia
i ua
t ho
a v
.
- au vu
ng th

ng v

,
au nhie
u,
au ra
t, kho
ng
a xoa
bo
p (c

a
n), mie
ng kho
,

chua,
a
ng mie
ng, cha
t l

o
, re
u
l

i va

ng. o
la
ch
ng ho

a ua
t pha
i thanh can ho
a v
.

118

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Bu
ng
au d

do
i

mo
t v
tr
nha
t

nh, a
n va
o
au ta
ng
the
m ne
u no
n ra ma
u,
a pha
n
en la
do huye
t

the
th
c

ch
ng (xua

t huye
t no
i ta
ng).
- Bu
ng
au d

do
i

mo
t vtrnha
t

nh, sa
c ma
t xanh
nh

t, ng

i u
ru
, cha
n tay la
nh, mo
i nh

t nha
t, cha
t l

i be
u, co

ie
m

huye
t. o
thuo
c ch

ng huye
t

the
hch

ng.
- au vu
ng th

ng vlie

n mie
n, no
n nhie
u, me
t mo
i,
th
ch xoa bo
p ch

m no
ng,
a
y bu
ng, no
n ra n

c trong, s

la
nh cha
n tay la
nh, pha
n lu
c na
t, lu
c ta
o. o
la
the
ty
v
hha
n.
- au bu
ng,

ca
ng,

chua,
o
la
th
c t

ch tre
.
- au bu
ng pha
t so
t,
a cha
y, hoa
c kie
t lla
thuo
c tha
p
nhie
t, th
c ch

ng.

Ho
i vetai u
, tai ie
c
- Tai u
nhgio
tho
i hoa
c ke
u vo vo nhve sa
u ke
u la
d

ng kh
hna
ng, tinh thoa
t.
- T

nhie
n b

ie
c tai la
do can

m ho
a v

ng.

- ie
c la
u nga
y la
do tha
n kh
h
.
- Sau be
nh ma

ie
c tai la
do nhie
t ta
la
m th

ng to
n
pha
n a
m va
ta
n d
ch.
- U
tai, cho
ng ma
t, ho
i ho
p,
au
a
u la
thuo
c ve
hch
ng.

- U
tai,
au s

n, t

c ng

c,
a
ng mie
ng,
a
i tie
n bo
n hay
no
n m

a la
th
c ch

ng.

Va
n be
nh tie
u kha
t

119

- Kha
t n

c, uo

ng n

c luo

n luo
n ma
hay uo
ng n

la
nh
o
la
thuo
c ch
ng nhie

t.
- Kha
t n

cma

a uo
ng n

c no

ng la
ch
ng ha

n.
- Kho
mie
ng ma
kho
ng kha
t la
cha
n a
m ba
t tu
c.
Ho
i ve
be
nh cu
- Ho
i ve
be
nh cu
la
ho
i tie
n s

co
ch
ng be

nh g
,
truye
n nhie
m hoa
c co
ta
t, hoa
c
a
b
to
n th

ng, ca
t xe
n ba
ng
pha
u thua
t hay
a
t
ng bso

t re
t, th

ng to
n do chie
n tranh...

e
khi nha
n

nh be
nh m

i kho
i nha
m la
n (bie
t loa
i tr

nh
ng

ca
i ba
t th

ng trong ca

i th

ng).

Ho
i ve
nguye
n nha
n ga
y ra be
nh
e
na
m ro

c be

nh do no
i th

ng hay do bte
nga
,

a
nh
a
p hoa
c do a
n pha
i
o
a
n co

o
c ma
la
m be
nh.
Ngoa
i ra, co
n pha
i kha
o c
u

e
xa
c

nh nguye
n nha
n
be
nh co
pha
i do tha
t t
nh kho
ng, ne
u pha
i thho
i ra
e
bie
t tha
t
t
nh ch
na
o ma

a
nh gia
s

th

ng to
n

ta
ng na
o.
Ho
i ve

a d, quequa
n
Ta
c
o
ng cu
a kh
,
a
t
ai, n

c uo

ng a
nh h

ng ra

t l
n

e
n s
c kho

e va
be
nh ly
cu
a con ng

i ne
n pha
i ho
i ve

a d
,
que
qua
n ma
xa
c

nh ca
c sa
i th

ng cu

a be
nh nha
n.
Trong Noi kinh to van, Ky Ba viet: Sung cao tac a
m kh
tr
chi, o
ha
ta
c d

ng kh
tr
chi, d

ng tha
ng giai tie
n thie
n, a
m
tha
ng gia
ha
u thie
n, thu
di ly
chi c

ng, sinh ho
a, chi
a
o gia
(ngh
a la
: Vu
ng
o
i nu
i cao th
a
m kh
cai tr
, nh

ng vu
ng thung

120

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

lu
ng,
o
ng ba
ng th
d

ng kh
cai tr
, ne
u d

ng tha
ng th
la
pha
n
Tie
n thie
n, ne
u a
m tha
ng thla
pha
n Ha
u thie
n,
o
la
le
th

ng

cua a ly va la quy luat cua sinh hoa).

Tha
i s

ta
p

i To

ng vie
t:
- Da
n

vu
ng r
ng nu

i th

ng xanh, ga

y vha
p thu
nhie
u mo
c kh
.
- Da
n

vu
ng bie
n,
a
m, ho
, sa
c da th

ng

en sa
m, v
ha
p thu
nhie
u thu
y kh
.
- Da
n

vu
ng
o
i, cao nguye
n th

ng la

n, ra
n cha
c v
ha
p thu
nhie
u kim kh
.
- Da
n

vu
ng ga
n so
ng va

o
ng ba
ng thkho
n ngoan ,
b

ng b

nh v
ha
p thu
nhie
u ho
a kh
.
- Da
n

vu
ng
a
t tha
p thl
n ma

t, cnhu
c be
u (kho
ng
ra
n cha
c) v
ha
p thu
nhie
u tho
kh
.
Sa
ch Hoa
i Nam T

vie
t:
- S
n kh
sinh nhie
u con trai.
- Tra
ch kh
sinh nhie
u con ga
i.
- Thu
y kh
sinh nhie
u ng

i ca

m.
- Phong kh
sinh nhie
u ng

i
ie
n.
- La
m kh
sinh nhie
u ng

i ye
u
t.

- Mo
c kh
sinh nhie
u ng

i co

ng l
ng.
- Tha
ch kh
sinh nhie
u ng

i c

ng tra
ng.
- Tha
p kh
sinh nhie
u ng

i phu

thu
ng.

121

- A
m kh
sinh nhie
u ng

i ru
mo
i cha
n.
- Ho
a kh
sinh nhie
u ng

i che
t non.
- Ha
n kh
sinh nhie
u ng

i so
ng la
u.
- Kh

hang ho
c sinh nhie
u ng

i te
lie
t.
- Kh

o
i bo
c le
n sinh nhie
u ng

i khu
ng.
- Kh
thoa
ng ma
t sinh nhie
u ng

i co
nha
n.
- Kh

go
l
n sinh nhie

u ng

i tham ta

n.
Ho
i ve
nghenghie
p
Nghe
nghie
p a
nh h

ng

e
n s
c kho

e va
be
nh ly
ra
t ro
, co
5 s

a
nh h

ng ch

nh ma
o
ng y ho
c go
i la
ngu
th

ng:
- To
a
a th

ng nhu
c.
- Ngo
a
a th

ng kh
.
- Th

a th

ng huye
t.
- Ha
nh
a th

ng ca
n.
- La
p
a th

ng co
t.
Ngh
a la
: Ng

i la
m vie
c pha
i ngo
i nhie
u tha
nh h

ng

e
n cnhu
c.
- Na
m nhie
u, ngu
nhie
u th
th

ng pha
n kh
.
- Nh
n nhie
u th
to
n th

ng huye
t.
- i nhie
u th
to
n th

ng ga
n.
-
ng nhie

u th
to
n th

ng x

ng.

122

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Khi cho thuo

c
ie
u trbe
nh, chu
ng ta ca
n pha
i l
u y

e
n ngu
th

ng va
phu
c ho
i nh
ng pha

n to
n th

ng cho be
nh
nha
n ma
c du
s

to
n th

ng
o
ch
a co
bie
u hie
n g
.
Ho
i ve
kinh nguye
t
o
i v

i phu
n
, pha

n l
n ca

c ch
ng be

nh
e
u do ro
i loa
n
kinh nguye
t ma
ra. Khi cha
n be
nh, ca
n pha
i ho
i ky
ve

ng kinh

e
vie
c cha
n
oa
n

c nhanh cho

ng va
ch
nh xa
c.
Tr

c he

t chu
ng ta pha
i hie
u ro
ve

a
c
ie
m cu
a kinh
nguye
t ro
i m
i
bie
t

c ma

a
t ra ca
u ho
i cho
u
ng tro
ng ta
m.
Ne
u nhchu ky
cu
a kinh nguye
t s

m 7 nga
y hoa
c tre
h
n
tha
ng tr

c 7 nga

y th
ch
a go
i la
ro
i loa
n kinh nguye
t ma
cu
ng
kho
ng ca
n
ie
u ch
nh, ne
u chu ky
s

m h
n 7 nga
y ( t
8
e
n 10
nga
y tr

i) hoa
c tre
qua
7 nga
y th
m

i ca
n ch
a.

a
t
ie
m n
a ve

kinh nguye
t, ng

i ta chia ra la

m4
loa
i: c

kinh, ly kinh, a
m kinh va
vo
kinh.
- C

kinh: la
mo
i quy
m
i tha

y kinh mo
t la
n, co
khi hai
hoa
c ba quy
(6 tha
ng
e
n 9 tha
ng ) m
i co

kinh mo
t la
n nh
ng
chu ky
na
y cu
ng pha
i
e
u (ngh
a la
: c

6 tha
ng m

i co
1 la
n
hoa
c 5 tha
ng hoa
c 6 tha
ng

t na

o cu
ng
u
ng th
i gian nh

va
y)
a
y la
da
ng chu ky
kinh da
i.
- Ly kinh: la
tha
ng na
o cu
ng co
kinh (mo
i tha
ng 1 la
n).
- A
m kinh; la
ch
ba
o kinh tr

c khi co

thai (c

khi na
o
tha
y co
kinh la
sau
o
co
thai va
ch

a
e
b
nh th

ng).

- Vo
kinh : la
kho
ng bao gi

co
kinh.

123

Co
n co

a
c
ie
m n
a la

: phu
n

a
he
t thie
n quy
(7 x 7) 49 tuo
i ma
va
n co
n kinh hoa
c co
khi
a
ta
t

ng kinh

ma
khi gia
ro
i 60 h
n ma
la
i co
n tha
y kinh. a
y la
tr

ng h

be
nh ly
, pha
i ch
a be

nh.
a
c bie
t ve
th
i gian ha

nh kinh: Ne
u ba
t
a
u ha
nh
kinh
e
n he
t 3 nga
y hoa
c cho
e
n he
t 6 nga
y la
sa
ch kinh th
la
m
c trung b

nh. Ne
u m
i co

2 nga
y
a
sa
ch kinh la
kinh
thie
u, ne
u ha
nh kinh ke
o da
i qua
7 nga
y la
rong kinh.
Ma
u kinh pha
i ho
ng sa
c (kho
ng t
m, kho
ng nha
t,
kho
ng d
nh, kho
ng ke
t cu
c, kho
ng loa
ng) la
b
nh th

ng.

Pha
n loa
i be
nh ve
kinh nguye
t:
- Do huye
t nhie
t: Tha
y kinh tr

c ky

ng kinh

t, ma
u
o
ma
trong, kho
ng
o
ng cu
c, hay hoa ma
t, cho
ng ma
t, trong ng

no
ng, kho
ngu
, khi ch

a pha
i d

ng a

m thanh nhie
t.
- Do ha
n: kinh nguye
t tha
y sau ky
, l

ng kinh

t, nha
t
ma
u hoa
c xa
m
en. Kinh loa
ng, ca
m gia
c s

la
nh bu
ng
au
lie
n mie
n,
oa
n h
i, cho
ng ma
t,
au mo
i l
ng, khi ch
a pha

i
o
n huye
t, kh

ha
n, bo
kh
huye
t.
- Do huye
t

: kinh ra sau ky
, l

ng

t ma
u t
m
en,

o
ng cu
c, bu
ng d

au tr

ng c

a
n khi ha
nh kinh thb
t

au. Khi ch
a pha

i hoa
t huye
t, kh

ie
u kinh.
- Do huye
t h: kinh nguye
t ra tre
(sau ky
) l

ng

t,
kinh loa
ng, sa
c ma
t tra
ng, me
t mo
i, ho
i ho
p,
oa
n h
i, nga
i
no
i, mo
ng tay, mo
ng cha
n nha
t, da kho
,
a
u choa
ng, ma
t hoa,

t ngu
. Khi ch
a bo

huye
t
ie
u kinh.

124

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

-Do
a
m tha
p : kinh nguye
t sau ky
, sa
c nh

t, d
nh co
the
nhie
u hay
t, ng
c bu

ng tr

ng th

ng buo

n no
n, ke
m a
n,
mie
ng nha
t. Khi ch
a pha

i kie
n ty
- tie
u
a
m.
-Do khua
t: kinh ra nhie
u, bu
ng d

i tr

ng

au, tinh
tha
n kho
ng thoa
i ma
i, ng
c, s

a
y t
c,

chua. Khi ch
a

pha
i gia
i ua
t,
ie
u kinh.
Ho
i vetinh d
ch
Tinh la
tinh tru
ng, d
ch la
ta
n d
ch. Pha
n nha
y la
m mo
i
tr

ng so

ng va
la
ph

ng tie
n cho tinh tru
ng va
n chuye
n.
- Phu
n

th
chu
ve
huye
t.
- Nam gi
i th

chu
ve
tinh.
Ng

i kho
e ma
nh thtinh d
ch sung ma
n, tho
ng
a
t b
nh
th

ng, do
ie
u kie
n ba
t b
nh th

ng ve

t
nh chva
be
nh ly
th
se
ga
y ro
i loa
n ve
tinh d
ch. V
du
nhb
di tinh.
- Di tinh:

c chia la

m 2 loa
i hoa
t tinh va
mo
ng tinh.
- Hoa
t tinh: la
t

xua
t ra kho
ng chu

o
ng

c chmo

t
k
ch th
ch ve
sinh du
c ra
t nhe
cu
ng la
m xua
t tinh.
- Mo
ng tinh: la
xua
t tinh khi ngu
me
.
Ca
hai ch
ng na

y la
do ta
m tha
n ba
t ho
a, co
the
la
ta
m
qua
v

ng hoa

c do tha
n qua
hye
u. Hoa
t tinh va
Mo
ng tinh
a
nh h

ng

e
n s

c kho
e mo
t ca
ch nhanh cho
ng,
o
i khi ga
y a
nh
h

ng

e
n t
nh ch
(co
tr

ng h

p di, mo

ng do tinh d
ch qua
sung
ma
n, th
kho
ng thuo
c be
nh ly

kho
ng ca
n ch

a).

125

- Di tinh do qua
n ho
a, t

ng ho

a ma
nh (ta
m can tha
n
qua
ma
nh). Hoa
t tinh, ngu

t, ho
i ho
p,
a
u choa
ng va
ng, khi
ch
a pha

nh ta
m an tha
n, b
nh can co
tinh.
- Do tha
n hkho
ng ta
ng tinh:
au l
ng, ngu

t, cho
ng
ma
t, nh
c

a
u, hay me
, u
tai, ne
u tha
n a
m hthphie
n nhie
t,
ho
ng kho
, mie
ng kho
, tie
u tie
n
o
,
a
i tie
n ta
o, go
i la
nh
au,
tay cha
n la
nh, hay
i pha
n na
t, n

c tie

u trong, di tinh ke
m
theo lie
t d

ng.
- Do tha
p nhie
t: Di tinh, kha
t n

c nhie
u, tie
u tie
n
o
,
re
u l

i va

ng.
Hoi ve chng ai dam
a
i da
m th

ng ga

tre
em, nh
ng
o
i khi ng

i l
n

cu
ng b
, chu
ng ta pha
i va
n cha
n
e
pha
n bie
t nguye
n nha
n
ga
y be
nh ma

e
ra ph

ng pha
p
ie
u tr
.
- Tha
n kh
hha
n (ha
nguye
n hha
n), mo
t
e
m co
the

a
i da
m hai, ba la
n, sa
c ma
t tra
ng, s

la
nh, cha
n tay la
nh,
l
ng go
i mo
i ye
u, n

c tie

u trong da
i,
a
i nhie
u la
n. Khi ch
a

pha
i o
n tha
n, co
sa
p.
- Do phe
khva
ty
khh
: a
i da
m nhie
u la
n, nh
ng
l

ng n

c tie

u
t, ng

i ga
y, sa
c ma
t tra
ng, me
t mo
i ke
m a
n,
pha
n na
t, t

ra mo
ho
i, khi ch
a pha

i bo
kh
co
sa
p.
- Do kinh can ua
t nhie
t:
a
i da
m n

c tie

u va
ng, lo
ng
ba
n tay, ba
n cha
n no
ng,
e
m hay nghie
n ra
n g, mo
i
o
, re
u

126

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

i va

ng mo
ng. Khi ch

a pha
i scan thanh nhie
t, ne
u a
m h
th
pha
i ta
m thanh nhie
t.

11. THIET CHAN

I. THIE
T CHA
N LAG?
1. Thie
t: ca
t xe
n, la
tha
n ma
t la
ca
n k
p, la
s

na
n,
nh
ng s

na
n co
t
nh ca
ch di chuye
n gio
ng nhvuo
t ve, di
chuye
n
o

e
ma
bie
u
a
t ca
m xu
c ro
i tho
ng qua ca
m xu
c ma
t
m
kiem t lieu. Ch thiet thng co hp t sinh thiet la cat xen,
thiet tha la vuot ve, than thiet la gan bo
2. Cha
n: la
cha
n
oa
n be
nh ly
- Va
y t

thie
t cha
n pha
n na
o bie
u
a
t

c y

ngh
a cu
a
vie
c kha
o sa
t

ng

i n

c b

c cu

a ma
ch ly
va
cu
ng no
i le
n

c mo

t pha
n trong ta
m quan tro
ng cu
a no
.
- e
bie
u
a
t co
ng vie
c kha
o sa
t ma
ch la
c cu
a be
nh
nha
n t
m ra be
nh ch
ng va

a
t ra ph

ng pha
p
ie
u trth
qua

127

that khong con t nao hay hn, chnh xac hn t thiet chan
ma
ng

i x

a
a
l

a cho
n ma
c du
y
ngh
a cu
a hai ch

o
co
n
nhie
u ha
n che
.
Ne
u d
ch t
thie
t cha
n la
xem ma
ch hay ba
t ma
ch th
s

ch
nh xa
c co
n xa la
m nh
ng v

a
tro
t du
ng,
a
quen du
ng
th
chu
ng ta pha
i cha
p nha
n.
Va
y co
the

i
e
n ke
t lua
n ra
ng: thie
t cha
n la
ba
ng
tinh tha
n va
tduy tho
ng qua xu
c gia
c kha
o sa
t va
na
m ba
t
nh
ng t

n hie
u cu
a tha
n ch
, cu
a s

bie
n ho
a trong ch
c na

ng.
Ta
ng phu
pha
t ra t

tra
ng tha
i ma
ch ly
, ro
i ca
n c

va
o kinh
nghie
m
e
pha
n bie
t nh
ng ca

i th

ng, ca

i kha
c th

ng ma

cha
n
oa
n ra be
nh ch
ng.

II. Y NGHA CUA THIET CHAN

Thie
t cha
n la
mo
t phe
p cha
n uye
n tha
m co
t
ch ca
ch
quye
t

nh vie
c cha
n
oa
n be
nh.
T

uye
n tha
m
o
co
bie
t bao nh

ng kho
kha
n ph
c ta

p
xa
y ra nhr
ng nhbe

ma
ca
ng
i ca
ng tha
y ro
ng nh
ng do
sa
ng ta
o trong tha
nh qua
lao
o
ng cu
a nha
n loa
i va
do co
ng lao

u
c ru
t kinh nghie
m cu
a ca
c ba
c y sma
s

ph
c ta

p
o

he
tho
ng ho
a va
quy na
p va
o co
ng th

c kha
go
n ga
n g. a
tha
o
g

pha
n na
o kho
kha
n trong ho
c ho
i va
s

du
ng thie
t cha
n.
- Nh
ng gch

a sa
ng to
, nh
ng gco

n ha
n che
cu
a3
phe
p cha
n: vo
ng, va
n, va
n
e
u tro
ng va
o thie
t cha
n. a
nh
ra
ng thie
t cha
n
o
i lu
c co
n pha
i nh

va
o vo
ng, va
n, va
n
nh
ng kho
ng the
kho
ng co
ng nha
n mo
t
ie
u ra
ng:

128

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Thie
t cha
n la
tho
ng tha
i, la
cha me
cu
a s

ch
nh xa
c,
la
linh ho
n cu
a t

tin, la
tho
ng che
cu
a pha
n
oa
n la
ke
t qua
cu
a cha
n tr
.
- Chva
y tho
i, chu
ng ta cu
ng tha
y

c ra

ng: co
ly
g

e
bao bie
n cho ng

i mang danh l

ng y ma
kho
ng bie
t g
ma
ch ly
(hdanh co
pha
i la
s

m
a mai cu
a y nghie
p cha
ng?
th
a quy
v
!!!).
III. NH
N G IE
U LU YTRONG VIE
C XEM MA
CH
Bo
tr
pho
ng xem ma
ch:
Thanh ng co cau: c knh hanh gian.
Trong vie
c tie
n ha
nh co
ng vie
c kho
ng ca
n ba
y ve

o
ng
ta
c ph
c ta

p, nh
ng c

chdth
a, nh

ng hie

n
a
i ha
o huye
n
ma
ne
n tha
t tinh gia
n, thoa
i ma
i, t

nhie
n va
thie
t th
c.

Nh
ng n

i
, n

i la
m vie
c ne
n k
nh ca
n
a
ng hoa
ng,
trang tro
ng va
l
ch thie
p (t

i nha
chu
a, t
i n

i th

phu
ng,
ng

i ta pha

i t

bi, nhe
nha
ng, le
phe
p. T
i phie

n to
a, ng

ta tha
y
a
t

c nie

m tin va
o co
ng ly
. T
i le

ng,

a
i t

ng

nie
m, ng

i ta pha

i trang nghie
m ch
nh phu
c, t

i n
i tang le
,
n
i truy
ie
u, ng

i ta pha

i la
ng le
, xu
c
o
ng ... Ta
t ca
nh
ng

bie
u hie
n cu
a t
nh chno
i ta
m
o
pha
n l
n la

do s

bo
trsa
p

a
t hie
n tr

g quye
t

nh).
V
i tha

y thuo
c va
pho
ng ma
ch, n
i ng

i ta g
i ga

m
s
c kho

e v
isinh me
nh, g
i nie

m vui va
ha
nh phu
c, va
y th
n
i
o
, tha
y thuo
c
o
pha
i la

a
ng hoa
ng nha
t, trang tro
ng
nha
t,
a
ng tin nha
t. Ca
i
a
ng hoa
ng trang tro
ng
o
pha
i toa
t

129

ra t

th
c te

va
ch
co
th
c te

m
i rung

o
ng

c lo

ng tin cu
a
con ng

i.

- H
nh th
c ththuo

c tha
m my
va
y
th
ch cu
a t
ng

ng

i nh

ng ca
n co
ca
i nguye
n ta
c chung la

a
ng hoa
ng,
trang tro
ng, ve
sinh va
l
ch thie
p (mo
i hoa
n ca
nh
e
u pha
i co
s

kha
c phu
c t

i m
c to

i
u).
e
be
nh nha
n de
t
m kie
m pho
ng ma
ch, pha
i

n
i de
tha
y, de
t
i. Nh

ng n
i xem ma
ch la
i pha
i k
n
a
o va
rie
ng
bie
t v

n
i
o
ng ng

i be
nh nha
n kho
ng da
m no
i ra be
nh
ch
ng va

khi tha
y thuo
c pha
n be
nh cu
ng co
nh
ng ch

ng la

m
be
nh nha
n que
hoa
c co
khi ma
c c
. o

ng th
i

n
i o
n a
o, lo
n
xo
n cu
ng a
nh h

ng

e
n tinh tha
n cu
a tha
y thuo
c la
m gia
m s
ch
nh xa
c trong cha
n
oa
n.
- Ba
n xem ma
ch: k
ch th

c v

a pha

i, ma
t ba
n ch
khoa
ng 60 cm x 90 cm, chie
u cao ngang ta
m ng
c tha

y thuo
c
khi ngo
i. Tha
y thuo
c ngo
i ph
a chie
u da
i cu
a ba
n (h

ng cu

a
tha
y thuo
c v

i be
nh nha
n vuo
ng go
c nhau). Nhva
y, se
co
tie
n l
i la

: Tha
y thuo
c thua
n tay xem ma
ch va
khi co
muo
n
vo
ng cha
n ke
t h
p thkho

ng pha
i nh
n tha
ng va
o ma
t la
m
be
nh nha
n que
ma
t kha
c
o
i v
i be

nh nha
n co
ch
ng truye

n
nhie
m th
kho
ng th

tha
ng va
o ma
t tha
y thuo
c.
- Ca
i go
i xem ma
ch: v
a

e
be
nh nha
n
a
t pha
n co
tay le
n cho e
m, cho kho
i run,
o
ng th
i cu

ng to
n the
m pha
n
chu
a
o trong vie
c xem ma
ch.
IV. CA
CH XEM MA
CH THEO PHNG PHA
P CU
A
VNG THU
C HO
A (hay co
n go
i la
ma
ch Vng Thu
c Ho
a)

130

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

V
tr
cu
a bo
ma
ch tho
n kha
u:
e
u
p ba
n tay chu
ng ta se
nh
n tha
y cu
c x

ng tro
n
nho
cao le
n (

ga
n huye
t Tha
n mo
n ).
Cu
ng tre
n thie
t die
n pha
ng v

i cu
c x

ng na
y, khi
ng
a ba

n tay le
n, chu
ng ta s

tha
y co
cu
c x

ng tro
n, nho
nho
le
n (

ga
n huye
t Tha
i uye
n) ca
nh cu
c x

ng na
y ve
ph
a
huyet Noi quan, o co mach ong goi la v tr quan. Cach
v tr quan mot thon ve pha ngon tay ni co mach
o
ng go
i
la v tr thon. Cach v tr quan mot thon ve pha khuyu
tay, ni co mach ong goi la v tr xch. Hai tay eu nh
va
y, be
n tra
i ng

i ta go
i la
ta
, be
n pha
i ng

i ta go

i la
h
u

(ta
tho
n, ta
quan, ta
x
ch - h
u tho

n, h
u quan, h

u x

ch).
V. TA
NG PHU
NH V:
Theo ca
c vtrtho
n, quan, x
ch
e
t
m ra ca
c vtr
t

ng
ng cu

a ta
ng phu
va
the
hie
n ba
ng ba
i thnhsau:
Ta
ng phu
nh v(trch trong y ho
c nha
p mo
n):

Ta
ta
m, tie
u tr

ng, can

m, tha

n.
H
u phe

,
a
i tr

ng, ty

v
me
nh.
Ta
m d

tie
u tr

ng cta

tho
n.
Can

o
ng quy ta
quan

nh.
Tha
n ma
ch nguye
n ta
i ta
x
ch trung.

131

Ba
ng quang th
phu
th

ng t

ng
ng.

Phe
d

a
i tr

ng ch

u tho

n.
Ty
v
ma
ch tu
ng h
u quan nha

n.
Ta
m ba
o h
u x

ch pho
i tam tie
u.
Th

vi sho
c nha
p mo
n quye
t.
D
ch ngh
a
- Be
n tra
i la
v
tr
cu
a ta
m, tie
u tr

ng, can,

m, tha
n.
- Be
n pha
i la
v
tr
phe
,
a
i tr

ng, ty
v
, me
nh mo
n, ho
a.
- Ta
m v
i tie

u tr

ng

ta
tho
n.
- Can,

m cu

ng

ta
quan.
- Tha
n

ta
x
ch.
- Ba
ng quang la
mo
t phu
cu
ng

ta
x
ch.
- Phe
v
i

a
i tr

ng

h
u tho

n.
- Ty
v
cu
ng

h
u quan.

- Ta
m ba
o cu
ng tam tie
u

h
u x

ch.
- o
la
nh
ng b

quye
t cho nh
ng ng

i m
i ho

c.
Nh
ng v

tr
ta
ng phu
the
hie
n tre
n h
nh ve
sau:

132

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ca
c loa
i ma
ch
Qua nghie
n c
u va

u
c ru
t kinh nghie
m th
c te

la
m sa
ng,
ng

i x

a
a
t
m ra 34 loa
i ma
ch kha
c nhau xua
t hie
n tre
n bo
ma
ch tho
n kha
u (theo t

ng ch
ng va

the
tra
ng be
nh ly
).
Ca
c loa
i ma
ch
o

a
t te
n va
quy na
p va
o5
loa
i nhsau:
1. Ma
ch tha
t bie
u (7 ma
ch

bie
u thuo
c d

ng): Th
c,

Phu
, Kho
ng, Kha
n, Huye
n, Hoa
t, Ho
ng.
2. Ma
ch ba
t ly(8 ma
ch

ly
thuo
c a
m): nh

c, nhu,

hoa
n, sa
c, phu
c, vi, tra
m, tr
.

133

3. Ma
ch c
u a
o (9 ma
ch thuo
c
a
o): ke
t, ta
n, te
, sa
c,

o
ng, h
, su
c,

i, ca
ch.
4. Tam ma
ch (3 ma
ch kha
c): tr

ng,

oa
n,
a
i.
5. Ma
ch Tha
t Qua
i (7 ma
ch ky
qua
i hay co
n go
i la
tha
t t

ma
ch. Nh
ng ma

ch na
y bie
u hie
n nh
ng ch

ng be

nh
kho
ng the
ch
a

c ): ngt

ng, o

c la
u, ha
du,
a
n tha
ch,
t

c tra

c, gia
i sa
ch, phu
ph
.
THA
T BIE
U BA
T LYC
U A
O MA
CH DANH
(Tr
ch trong y ho
c nha
p mo
n)
Phu
kho
ng hoa
t th
c huye

n kha
n ho
ng
Danh vi tha
t bie
u thuo
c d

ng cung
Vi tra
m hoa
n sa
c tr
tinh phu
c
Nhu nh

c vi a

m ba
t ly

o
ng
Te
sa
c
o
ng quy c
u

a
o trung
H
u h

u tr

ng

oa
n
a
i tam ma
ch
Kinh ths

ta
i die
c d

ng tho
ng
VI. YNGHA CA
C HNH THEVATRA
NG THA
I CU
A
T
NG LOA
I MA
CH
1. Yngha: Ma
ch la
mo
t tra
ng tha
i ma
khi kha
o sa
t,
chu
ng ta chs

du
ng

c ba

ng su
c gia
c va

o
i ho
i pha
i ra
t tinh
vi, nha
y be
n. Ma
ch kho
ng the
nh
n tha
y va
kho
ng the
ca
n,
ong,

o,
e
m mo
t ca
ch tho
ng th

ng. Tuy va

y, khi die
n ta
ma
ch t

ng,

134

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

ng

i ta va

n s

du
ng ngo
n ng

la
ca
n,
ong,
o,
e
m hoa
c co
the
bie
u
a
t h
nh a
nh nhla

a
nh
n tha
y.

i(so
ng mo
i ng

i mo

i ne
t, che
t mo
i ng

i mo
i
ch
ng), muo

n h
nh muo
n ve
cha
ng co
ai gio
ng ai du
chla
mo
t cca
u nho

tha
n the
. Vthe
, khi no
i le
n mo
t te
n ma
ch
tho
i, vdu
nhma
ch phu
thma
ch phu
cu
a anh A kho
ng the
hoa
n toa
n gio
ng nhcu
a anh B (anh A th
a
t tay nhe
, v
a

cha
m t

i
a
tha
y ma
ch phu
nh
ng anh B th
pha
i a
n h
i sa
u mo
t
chu
t m

i tha
y ma
ch nh
ng va
n go
i la
ma
ch phu
).
Th
c te

ca
i chie
u no
ng, sa
u cu
a ma
ch, ca
i s
c na

ng
nhe
cu
a ma
ch la
kho
ng co
mo
t quy

c chung cho mo

i ng

ma

o
i ho
i ng

i tha

y thuo
c khi xem ma
ch pha
i co
kha
na
ng

c le

a
nh gia
va
t
m tha
y

c ca

i trung b
nh trong mo
t
be
nh nha
n ro
i d
a va

o
o
ma
t
m ra ca
i no
ng h
n trung b
nh
(phu
), sa
u h
n trung b
nh (tra
m). Tuy va
y trong ly
thuye
t
ma
ch va
n buo
c pha
i
a
t ra mo
t co
ng th
c chung, mo

t tie
u
chua
n chung.
Do va
y khi ho
c ma
ch, chu
ng ta

ng qua

ca
u ne
ve
ngo
n ng
, ve

quy

c ma

ba
t lo
i s

bie
u
a
t cu
a ng

i die

n
ta
h
nh the
va
tra
ng tha
i ma
ch.
Ho
c ma
ch ly
la
ra
t kho
! - u
ng! Kho
ng ai da
m no
i la
de
. Song mo
t le
th

ng t

nh la
ca
i gco
ng

i nghie
n c
u ra

c thpha

i co
ng

i tie

p thu

c va

ca
i gng

i ta la

c th

m
nh cu
ng co
the
la
m

c (ch

a no
i
e
n s

sa
ng ta
o
cu
a ng

i
i sau), co

ie
u la
ho
c nhthe
na
o va
da
y nhthe
na
o m
i la

va
n
e
ca
n ba
n...

135

Muo
n ho
c

c ma

ch ly
mo
t trong nh
ng ye

u ca
u la
pha
i thuo
c lo
ng ly
thuye
t, pha
i bie
t suy xe
t, sa
ng ta
o, nh
n sa
u
tro
ng ro
ng va
ke
t h
p v

i s

truye
n
a
t, h

ng da

n cu
a y s
gia
u kinh nghie
m la
m sa
ng
e
na
m ba
t

c nh

ng ca

i ma
cha
ng bao gi

xua
t hie
n tr

c ma

t ta va
cha
ng bao gi

trong
vo
ng tay ta.
2. Sa
n, trung a
n, tro
ng a
n la
g
?
Sa
n, trung a
n, tro
ng a
n la
3 na
c a
n tay nhe
, v
a, na

ng

e
kha
o sa
t chie
u sa
u, no
ng cu
a ma
ch.
- Sa
n la
v
a

a
t ngo
n tay t
i n

i ma
ch cu
a be
nh nha
n.
- Trung a
n la
a
n nhe
tay xuo
ng mo
t chu
t.
- Tro
ng a
n la
a
n na
ng tay xuo
ng mo
t chu
t n
a.

Pha
n bie
t chie
u no
ng, sa
u nhie
u na
c cu
a ma
nh la
s

sie
u vi nha
y ca
m t
a nhpha

i
oa
n nghe: (tie
ng bay na
ng
hay nhe
cu
a mo
t con ruo
i ma
pha
n bie
t la
con

c hay con

ca
i) b
i vt

pha
n da t
i pha

n x

ng n
i ma
ch tho
n kha
u th

o xem la
m gco

c mo

t ly (tha
t qua
mo
ng) va
y ma
pha
i
chia ra la
m 7 na
c:
- 3 na
c tre
n pha
i pha
n bie
t sa
n, trung a
n, tro
ng a
n
e
nha
n bie
t chie
u no
ng, sa
u (phu
hay tra
m) cu
a phu
.
- 3 na
c d

i pha
i pha
n bie
t sa
n, trung a
n, tro
ng a
n
e
pha
n bie
t chie
u no
ng, sa
u (phu
hay tra
m) cu
a ta
ng.
- 1 na
c gi
a ta

ng va
phu
la
nha
n bie
t ma
ch v
kh
.
Chi li nho
nha
t nhva
y th
co
the
pha
n bie
t

c kho

ng?

136

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Pha
i kha
ng

nh mo
t
ie
u cha
c cha
n la
co
pha
n bie
t

c. B

i vco

pha
n bie
t thng

i ta m

i xem ma

ch ma
bie
t

c be

nh thuo
c ta
ng hay thuo
c phu

o
ng th
i ta

ng
o
la
ma
ch tra
m hay ma
ch phu
va
phu

o
la
ma
ch tra
m hay ma
ch
phu
,
e
ro
i
a
nh gia
v
tr
va
chie
u sa
u cu
ng nhnguye
n nha
n
ga
y be
nh.
Tie
u chua
n thc te ay chnh la b hiem ma chu
ng ta
pha
i kha
m pha
va
ch
nh la
mu
c tie
u ma
chu
ng ta pha
i v

n t

i.
Kha
m pha
v

n t

i ba
ng ca
ch na
o? Cha
c cha
ng co
ca
ch na
o h
n la
s

mie
t ma
i ho
c ta
p va
th
c nghie

m
e
t

m
nh ta
o vo
n cho ch
nh m
nh.
3. H
u l
c, vol
c, h
u tha
n, vo
tha
n la
g?
Trong ngo
n ng
, danh t

cu
a ma
ch ly
:
- H
u l

c cu

ng kho
ng d
ch tho
ng th

ng la

co
s
c hay

co
l
c va

ma
ch vo
l
c kho

ng the
d
ch y
tho
ng th

ng la

kho
ng
co
s
c, kho

ng co
l
c vne

u kho
ng co
l
c thca

i gta
c
o
ng
ma
cho ta ca
m gia
c.
- H
u
tha
n, vo
tha
n kho
ng co
ngh
a la
tha
n linh, tha
n
tha
nh hay kho
ng co
tha
n linh (tha
n tha
nh).
- H
u
l
c, h

u tha

n la
bie
u hie
n s

so
ng
o
ng, s

so
ng

o
ng a
y, tha
n l
c a

y co
the
ta
c
o
ng va
o tduy cu
a ta tho
ng
qua ca
m gia
c hoa
c co
the
kho
ng tho
ng qua ca
m gia
c ma
tho
ng
qua th
gia
c hoa
c qua nha
n

nh chu
quan. V
du
tha
y mo
t thanh
nie
n v

i ca
c cba
p no
i le
n cuo
n cuo
n, da
o
ho
n g ha
o, ta nha
n
tha
y ng

o
co
l

c co
tha
n (co
s
c so

ng
o
ng).

137

VII. HNH THE- TRA

N G THA
I MA
CH
1. Ma
ch Phu
Ma
ch phu
la
ma
ch no
i cao nha
t trong ca
c loa
i ma
ch, ch
v
a

a
t tay t
i la

n da n
i ma
ch tho
n kha
u
a
tha
y ma
ch
a
p ro
i
(ca
m t

a nhgo
tro
i no
i tre
n ma
t n

c).

2. Ma
ch Tra
m
Tra
m la
ch
m, ma
ch tra
m ve
chie
u no
ng sa
u th
ng

c la

i
v
i ma

ch phu
,

sa
u nha
t, a
n na
ng tay xuo
ng m

i t
m tha
y
ma
ch
a
p (nhho
n
a
na
m d

a
y n

c ma

ta pha
i nha
n
tay xuo
ng mo
mo
m
i tha

y ).
3. Ma
ch Tr
Tr
la
cha
m: To
c
o
ma
ch
o
ng cha
m, tho
ng th

ng theo

th
i gian thmo

t phu
t ma
ch cu
a ng

i ta
a
p 72 la
n va
c
quan ho
ha
p thh
t va
o, th

ra

c 18 la

n. Nhva
y la
y b
nh
qua
n la
1 la
n h
t va
o, th

ra so
la
n ma
ch
a
p la
(72 : 18 = 4).
Mo
i nh
p h
t va
o, th

ra go
i la
mo
t t
c.

Nhva
y nha
t t
c th

c t

ch
. Mo
i la
n h
t va
o th

ra
ma
ch
a
p 4 la
n la
b
nh th

ng.

Ma
ch trthto
c
o
cha
m h
n b
nh th

ng ne

n chco
2
hoa
c 3 chtrong 1 t
c (mo

i la
n h
t va
o th

ra ma
ch ch
o
ng

c hai

e
n ba la
n).
4. Ma
ch Sa
c

138

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Sa
c la
mau cho
ng, lie
n tu
c, ma
ch sa
c ve
to
c
o
ng

c la

i
v
i ma

ch tr
: Nha
t t
c co

t
i lu

c chhoa
c tha
t ch(mo
t la
n h
t
va
o th

ra ma
ch
o
ng t
i6

e
n 7 la
n ).
Nha
n xe
t: ma
ch phu
va
ma
ch tra
m la
bie
u ths

no
ng,
sa
u cu
a ma
ch. Ma
ch tr
, ma
ch sa
c bie
u th
to
c
o
nhanh cha
m
cu
a ma
ch.
a
y la
4 ma
ch ch
nh ma
ca
c ma
ch kha
c
e
u quy ve
no
hoa
c quy t

no
ma
ra. Ng

i ta co

n go
i la
t

to
ng ma
ch.
Muo
n nha
n bie
t ca
c ma
ch kha
c pha
i hie
u ro
4 ma
ch
na
y tr

a
.
5. Ma
ch Hoa
t
Hoa
t

a
y kho
ng co
ngh
a la
hoa
t ba
t, lanh l
i ma

ch
hoa
t na
y co
ngh
a la
tr
n.
Hoa
t la
tr
n tuo
n tuo
t. Ta nha
n tay xuo
ng ma
ch tha
y
ma
ch
o
ng nhnh
ng ha

t cha
u cha
y vo
t qua vo
t la
i a
n tay
na
ng xuo
ng nh

nh gi

no
la
i nh
ng no
va
n vo
t qua mo
t
ca
ch tr
n tru de
da
ng.
6. Ma
ch Sa
p: (hay co
n go
i la
ma
ch sa
c)
Sa
p hay sa
c la
rin r
t, ng

c la

i v

i hoa
t la
tr
n. Ma
ch
sa
c
o
ng d

i tay t

a nhd

ng

ng con dao ma

ca
o va
o
thanh go
, no
r
t r
n r
t va
la
t sa
t, la
t sa
t kho
ng tr
n tru.
Nha
n xe
t: Ma
ch hoa
t va
ma
ch sa
c la
bie
u hie
n s

tr
n,
r
t trong chuye
n
o
ng cu
a ma
ch.
7. Ma
ch Hoa
n

139

Hoa
n la
thong tha
, ho
a hoa
n, la
n

i ra gio
ng nhn
i mo

t
s
i da

y va
n nay bung da
n ra. To
c
o
cu
a ma
ch hoa
n la
b
nh
qua
n (nha
t t
c t

ch
).
8. Ma
ch Kha
n
Kha
n la
ga
ng, ga
p, la
xoa
n va
o t
a nhv

a ke
o ca
ng s
i

da
y th
ng ra, v

a va
n xoa
n no
la
i. Ma
ch kha
n ng

c la

i v
i

ma
ch hoa
n.
Nha
n xe
t: Ma
ch hoa
n va
ma
ch kha
n la
bie
u hie
n s

xoa
n
cha
t hoa
c n

ra cu
a ma
ch.
9. Ma
ch Th
c
Th
c la

ra
n cha
c, la

a
c cha
c s
c

i cu
a ma
ch b
c ba

ch,
ma
nh me
, kho
e khoa
n,
a
y
a
n.
10. Ma
ch H
Hla
ro
ng tue
ch, me
m ye
u, s
c

i ye
u
t, du

e
nhe
tay hay
a
n na
ng tay xuo
ng xem
e
u tha
y be
ra hai be
n
a
u ngo
n tay ma

gi
ath
ro
ng tue
ch. Ma
ch hng

c la

i v

i ma
ch th
c.

Nha
n xe
t: Ma
ch h
, ma
ch th
c la

bie
u hie
n s

a
c, ro
ng,
ra
n cha
c hay me
m ye
u cu
a ma
ch.
11. Ma
ch Tr
ng
Tr

ng la

da
i. ma
ch
i da
i h
n b
nh th

ng. Vdu

ma
ch
tha
y t

bo
x
ch ra t
i bo

tho
n (t
a nh

e
tay le
n ca
i ruo
t bu
t
bi tha
ng da
i suo
t, 3 bo
tho
n, quan, x
ch hoa
c t

tho
n t

i quan
hoa
c t

quan t

i x
ch.
12. Ma
ch oa
n

140

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

oa
n la
nga
n. Ma
ch
o
ng d

i tay nga
n cu
t, chuye
n

o
ng ye
u
uo
i kho
ng v

t ra kho
i khoa
t ngo
n tay cu
a ta

c.

Ma
ch
oa
n ng

c la

i v
i ma

ch tr

ng.

Nha
n xe
t: Ma
ch tr

ng va

ma
ch
oa
n la
bie
u ths

da
i
nga
n cu
a ma
ch.
13. Ma
ch a
i
a
i la
to l
n,

a
y
a
, kho
e khoa
n nhn

c no

i le
n tra
n

a
y d

i ngo
n tay ta ma
a
n sa
u xuo
ng thlan ro
ng ra va
ye
u
i
(phu
a
n th
h
u
l
c, tra

m a
n th
vo
l
c).

14. Ma
ch Te
Te
la
nho
be
, s
c

i nho
nh
ng ca
m gia
c

tay ta de
nha
n
tha
y ma
ch
o
ng. Ma
ch cha
y nho
be
t

a nhs
i ch

, ca
ng cha
c
ma
s
c ba

t th
la
i ye
u
uo
i. ma
ch te
ng

c la

i v

i ma
ch
a
i.
Nha
n xe
t: Ma
ch
a
i va
ma
ch te
la
bie
u ths

l
n, nho

cu
a ma
ch.
15. Ma
ch Ho
ng
Ho
ng kho
ng pha
i la
ma
u ho
ng ma
ch

ho
ng na
y co
ngh
a
la
ho
ng thu
y (so
ng n

c, n

c lu

) h
nh t

ng ma

ch thuo
c
da
ng phu
va
t

a nhso
ng tra
o le
n uo
n cong le
n ro
i la
i lu
i
xuo
ng t
ng

t, t
ng

t s
c ma

nh kho
e, l
n va

cha
c.
16. Ma
ch Huye
n
Huye
n la
ca
ng tha
ng t

a nhs
i da

y cung ca
ng tha
ng,
h
nh t

ng ma

ch nhta ba
t s
i da

y cung xong s

ngo
n tay
va
o s
i da

y cung
o
.

141

17. Ma
ch Kho
ng
Kho
ng la
o
ng ro
ng, h
nh t

ng ma

ch nhco
ng ha
nh
ro
ng, a
n ngo
n tay xuo
ng thch
nh gi
a ngo

n tay kho
ng tha
y
ma
ch
o
ng ma
hai be
n de
ngo
n tay th
tha
y ma
ch
a
p vo
.
18. Ma
ch Vi
Vi la
nho
be
,

ng ma

ch nho
, nga
n qua la
i lu
c t
i lu

c
lui, t
a co

t
a kho

ng, lmkho
ng ro
ra
ng.
19. Ma
ch Nhu
Nhu la
me
m ye
u. a
t nhe
tay v
a t

i ththa
y, a
n ma
nh
the
m tn
a thla

i ma
t. H
nh t

ng ma

ch nhbay ll
ng nh

tma
nh, nh lo
ng chim bay nhe
nhe
ra
t kho
nha
n

nh ve
s
c ma

nh, ye
u va
to
c
o
cu
a ma
ch.
20. Ma
ch nh
c
Nh

c la

suy nh

c, ye

u
uo
i, v
a cha

m tay ththa
y, a
n
na
ng chu
t thma
t, lu
c co
, lu
c kho
ng. Pha
i co
ca
m gia
c nha
y
be
n

a
u ngo
n tay m
i tha

y s
c cu

a ma
ch.
21. Ma
ch ca
ch
H
nh t

ng ma

ch cha
c ma
nh, s
c ba

t le
n kho
ng co
tro
ng

ie
m gio
ng nhta go
ma
nh va
o ma
t tro
ng l
n ro

i
a
t tay le
n
ma
t tro
ng, ca
m gia
c tha
y rung le
n ph
ng ph

ng.
22. Ma
ch o
ng

142

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

o
ng la
chuye
n
o
ng kho
ng ng

ng. A
n ma
nh ngo
n tay
xuo
ng th
tha
y ma
ch t
a nhha

t
o
luo
n xoay xoay d

i ngo
n tay
ma
kho
ng
a
p le
n va
kho
ng cha
y qua cha
y la
i nhma
ch hoa
t.
23. Ma
ch Ta
n
Ta
n la
ta
n ma
t, tan r

a, lmkho
ng co
tro
ng
ie
m. e
nhe
tay tha
y, khi a
n ma
nh la
i ma
t.
24. Ma
ch Phu
c
Phu
c la
phu
c k
ch. Ma
ch phu
c co
n sa
u h
n ma
ch tra
m.
H
nh t

ng ma

ch t
a ho

nhma
ch n

nga
m trong khe
x

ng lu
c la
i u
a ra, tra
o ra.
25. Ma
ch Xu
c
Xu
c la
ga
p, mau, nhanh, to
c
o
nhanh nhma
ch sa
c
nh
ng hay d
n

g la
i ba
t th

ng (kho
ng
i lie
n tu
c).
26. Ma
ch ke
t
Ke
t la
ke
t la
i, x
t la
i, to
c
o
cha
m tre
nhhoa
n, nhtr
nh
ng hay d
n

g la
i. S

d
ng la

i
o
kho
ng co
chu ky
, quy lua
t,
cu
the
v
du
nhma
ch
o
ng 3 ca
i la
i ngh
1 ro
i la
i
o
ng 5 ca
i,
la
i ngh1, hoa
c
o
ng 5 ca
i ngh2, bo
n ca
i ngh1, kho
ng co
chu ky
o
n

nh.
27. Ma
ch
i
La
loa
i ma
ch
i ye
u, nhe
ma
to
c
o
nhpha
i ch

i (
ang

i la
i d

ng la
i ch

i ro
i la
i
i) t

a nhch

i s

tr

s
c, tie

p
s

c ro
i m

i
i

c. S

d
ng la

i na
y co
chu ky
, co
quy lua
t ch

143

kho
ng ba
t th

g nhma
ch xu
c va
ma
ch ke
t. V
du
c

a
p 3 ca
i
la
i ngh
1 gi

hoa
c 4 ca
i ngh
1 la
c

nhva
y hoa
i...
VIII. MA
CH THA
T QUA
I
o
i v

i be
nh nha
n na
ng th

ng la

na
m lie
t gi

ng ma

ca
bo
tho
n kha
u ch
co
n ma
ch x
ch. Ma
ch x
ch a
y co
h
nh t

ng nh

7 tr

ng h

p sau

a
y th
go
i la
ma
ch tha
t qua
i. a
y la
7 ma
ch t
,

ga
p 1 trong 7 ma
ch na
y th
kho
ng ch

c.

1. Ma
ch t
c tra
c
T

c la

con chim se
, tra
c la
chim mo
tho
c. Ma
ch t
a

nhcon chim se
mo
t
ng ha

t tho
c d

i sa
n, mo
thu
ng tha
ng na
m
ba ca
i la
i ngh
mo
t chu
t la
i mo
tie
p.

2. Ma
ch o
c la
u
O
c la
ca
i nha
, la
u la
nho
gio
t. O
c la
u h
nh t

ng nh

gio
t n

c m

a nho
t

ma
i tranh xuo
ng nhe
nha
ng, e
m d
u (to
c

o
ra
t cha
m, kho
ng mau nhma
ch t

c tra

c).
3. Ma
ch a
n tha
ch
a
n la
vie
n
a
n, tha
ch la

a
. Ma
ch t
i ra

t cha
m nh
ng

a
t
i th

la
i ma
nh nhvie
n
a
n ba
ng
a
ba
n vo
t qua.
4. Ma
ch Gia
i sa
ch
Gia
i la
gia
i ra, g

ra, sa
ch la

a
m ro
i. Ma
ch t
a nh

a
m ro
i
ang

c g

ra.
5. Ma
ch Ngt
ng

144

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ngla
con ca
, t

ng la

ve va
y, la
uye
n chuye
n. Ma
ch
ngt

ng t

anhcon ca

i n

c, tha

n m
nh

ng ye

n ma
khu
c
uo
i uye
n chuye
n ve va
y.
6. Ma
ch Hadu
Ha
la
con to
m, du la
tie
n
i.
d

i n

c con to

m
muo
n tie
n
i vkho
ng co
va
y ne
n pha
i cong ng

i ro
i ba
t ca
i
khu
c
uo
i la
y l
c. Ma

ch ha
du t
a nhcon to

m
ang

c th
nh thoa
ng la
i ba
t ca
i
uo
i tie
n
i.
7. Ma
ch Phuph
: Phu
phla
n

c so

i su
ng su
c ve
s
c

th
ye
u, to
c
o
th
cha
m no
i c
m so
i trong t
nh tra
ng l
a ye

u
HNH T
NG MA
CH CA
Tha
t bie
u (ba
y ma
ch) gia
i ba
y
Th
c, Phu
, Kho
ng, Kha
n, Huye
n nay Hoa
t, Ho
ng
Ma
ch Phu
tha
y m
i a
n no
ng
Kho
ng hai be
n co
gi
a kho
ng a
p cu
ng
Huye
n ca
ng t
a the
da
y cung
Ma
ch ma
nh nhso
ng uo
n cong la
Ho
ng
Hoa
t t
a bi cha
y o
ng kho
ng
Kha
n la
da
y va
n ca
ng pho
ng la
n qua
Th
c nhPhu
l
n, da
i ra
Ba
y ma
ch tre
n o
chnh la
thuo
c dng
Co
n a
m ba
t ly
to
t
ng
Kie
m kie
n v
i Bie
u va
n th
ng cu
ng i

145

a
y ta
m ma
ch a
y nh
ghi
Nh
c, Nhu, Hoa
n, Sa
c , Phu
c, Vi, Tra
m, Tr
Ne
u ma
ch e
n cha
m la
Tr
Nh
c th
i d
i ngo
n cha
m i kho
tm
Ma
ch Nhu ye
u nhe
lo
ng chim
Co
n Vi nhco
ba
ng tm la
i kho
ng
Tra
m chm ma
ch cha
ng
no
ng
Hoa
n i lai va
ng ye
u kho
ng ba
ng Tra
m
Sa
t xng chnh Phu
c cha
n g nha
m
Co
n Sa
c nhthe
dao ca
m ca
o tre
a
y ma
ch C
u a
o cu
ng phe
Hie
u the
m cho kho
i da
t de
y
t
Ke
t, Ta
n, Te
, Sa
c, o
ng, H
Su
c, i, Ca
ch ma
ch bie
t dc
u
ng
La
i co
n ba ma
ch ngoa
i hng
Tr
ng, oa
n v
i a
i cu
ng ph
ng nh
ghi
Te
la
ma
ch nho
li ti
Nhng ma
co
s
c , i i ve
ve
Ca
ch nhtro
ng a
nh ho
e
a
t tay ca
m t
a be
n le
bng bng
Ta
n la
ta
n ma
n, cha
ng d
ng

146

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Nhe
tay v
a tha
y canh ch
ng la
i i
Ke
t nhma
ch Hoa
n, ma
ch Tr
Cha
ng e
u la
i xt
ng, i ba
t th
ng
Su
c hay d
ng la
i gi
a
ng
Vo
i va
ng, ha
p ta
p, s
c c
ng cha
ng dai
Ma
ch
i ye
u khma
ta
i
Ng
ng ch
co
lua
t, co
ba
i cha
ng thua
Hla
me
m ye
u gia
nua
Nhnha
ro
ng tue
ch gio
lu
a t
vi.
Xa
c nhanh ho
t
a ng
a phi
V
a th
mo
t nhp i hn sa
u la
n
o
ng th
i cha
ng lu
c d
ng cha
n
Kha
c na
o ha
t o
xoay va
n d
i tay
n to
truye
n t
i
i nay
Ca
n va
ng, th
c ngo
c bie
t nga
y be
nh i
A
y la
Tha
t Qua
i ma
ch ky
TcTra
c (chim se
mo
) thna
m ba
Thu
ng tha
ng, da
o da
c ga
n xa
o
la
can tuye
t ma
t a
ta
i xanh
Ma
t m
ha
n xua
t xung quanh
Co
n so
ng ta
m b
a ch
a a
nh cha
ng xong

147

O
c la
u (nha
do
t) mo
t do
ng
La
u la
u mo
t gio
t, tuye
t trong vna
y
Nh
c lng xng so
ng tha
ng ngay
C
o
ng cha
ng no
i na
m nga
y quy tie
n
a
n Tha
ch (ba
n a
) la
n lie
n
A
y la
Tha
n tuye
t ra
ng tie
n kho
khan
Ma
t en ha
n xua
t na
o an
A
t trong bo
n b
a ho
n sang Huy
nh Tuye
n
Gia
i sa
ch ma
ch nha
y lie
n mie
n
Nhg
a
m ro
i tuye
t nguye
n ta
ng ty
Ma
ch na
y cho bie
t nh
ghi
M
i nga
y ho
n pha
i ho
i quy thie
n bo
ng
Ngt
ng uo
i ca
l
n lo
ng
Ta
ng Ta
m a
tuye
t ngo
i tro
ng be
nh ta
n
Ha
du cu
ng ma
ch ba
t an
T
a nhto
m nha
y gi
a la
n n
c ye
n
Ruo
t gan ta
m trbuo
n phie
n
a lie
n cha
ng d
t, d
t th
i che
t tho
i
Phuphnhn
c cm so
i
A
y la
phe
tuye
t nga
t ro
i co
n chi
Ha
mo
m na
m th
li b

148

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Sau ba nga
y n
a ho
n quy thie
n a
ng
Ma
ch ho
c tra
i ro
ng the
nh thang
Quy va
o bo
n ne
o ro
ra
ng T
Cng
Phu
, Tra
m, Tr,Sa
c pha
i t
ng
Ro
i suy t
o
tm
ng nho
to
Ma
ch na
o thuo
c a
y ch
lo
Rie
ng ma
ch Tha
t Qua
i
ng cho thuo
c g!
IX. TH
I GIAN XEM MA
CH
Ma
ch ne
n xem va
o lu
c na
o? V
i con ng

i, th

i tie

t,
khha
u, t
nh ca
m suy t
, lao
o
ng, a
n uo
ng, hu
t sa
ch, sinh
hoa
t
e
u co
ta
c
o
ng va
ga
y bie
n
o
i kha
c th

ng t

i tra
ng
tha
i ma
ch ly
. Vdu
nhdo th
i tie

t no
ng qua
tha
nh h

ng

t
i ta

m ba
o la
m ma
ch
i ye
u
uo
i (ma
ch nh

c ), ne

u la
nh qua
(ha
n ta
) thth

ng tha

n la
m ma
ch xoa
n ca
ng (ma
ch kha
n)
hoa
c lo nghqua
nhie
u thth

ng phe
, ty
la
m ma
ch
i r
t la
i,

i cha
m la
i (ma
ch sa
c, ma
ch tr
), ne
u khie
p s

qua
thma
ch
ch
m xuo
ng ye
u
uo
i, nho
be
(ma
ch tra
m, vi). Ne
u hu
t nhie
u
thuo
c th
ma
ch nho
la
i va
ca
ng (ma
ch huye
n, te
)...
Nhva
y muo
n loa
i tr

nh
ng ta

c
o
ng kha
c th

ng

la
m ro
i loa
n, la
m la
n lo
n bie
u t

ng cu

a ma
ch be
nh th
ta ne
n
xem ma
ch va
o lu
c be
nh nha
n v
a ngu

da
y (qua mo
t
e
m)
khoa
ng 5,6 gi

sa
ng lu
c
o
be
nh nha
n ch
a r
i kho

i gi

ng,

ch
a a
n uo
ng g
, ch
a suy nghgca
ng tha
ng th

ng nhie
n
vie
c xem ma
ch

nh be
nh ch
nh xa
c h
n ca
.

149

Mach xem va
o lu
c sa
ng nga
y
Kh dng cha ong, am day cha tan
Nh
ng qua th
c te

thco
ma
y khi ca
n

c gi

o
hoa
c gia
co
cha
ng thxem

c ma

y ng

a
qua
ie
u kie
n

o
ro
i. Cho ne
n ta chda
nh
ie
u kie
n na
y cho nh
ng tr

ng

h
p co

the
ta
o

c va

nh
ng tr

ng h

p
a
c bie
t.
Ngoa
i ra tha
y thuo
c pha
i tho
ng thuo
c sa
ch v

va
t
ng

tra
i kinh nghie
m ma
pha
n bie
t nh
ng bie

u t

ng g

la
do be
nh
ly
, nh
ng bie

u t

ng gla

do a
nh h

ng cu
a sinh hoa
t, bie
t
sa
ng lo
c,

c le

, loa
i tr

ro
i
i
e
n nha
n

nh. Co
nhva
y m
i

go
i la
bie
t xem ma
ch, m

i go
i la
tha
y thuo
c, m
i x

ng

a
ng
la
L

ng t

ng (cu

ng nhng

i xa
thu
th
a
u co
ca
n mu
c
tie
u pha
i co

nh,
a
u ca
n mo
i tr

ng pha

i la
ng gio
, sa
ng su
a
ma
va
n ba
n tru
ng mu
c tie
u ).
X. MA
CH CHUBE
NH
1. Ma
ch Phu
: chu
be
nh ngoa
i ca
m, ca
m phong, phong
nhie
t, phong ha
n, phong tha
p ...
2. Ma
ch Tra
m: chu
ve
be
nh kh
, kh
tra
m t
ch kho
ng lu
ha
nh, tho
ng kh
, ua
t kh
, tre
kh
, t
ch kh
...
3. Ma
ch Tr: chu
be
nh ha
n, b
i d

ng khsuy ye
u, cha
n
ho
a ye
u ke
m, la
bie
u ly

e
u ha
n.
4. Ma
ch Sa
c : chu
be
nh nhie
t, nhe
thtoa
n tha
n no
ng
na
y, na
ng th
ho
n me
cuo
ng loa
n.

150

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

5. Ma
ch Hoa
t: chu
be
nh
a
m (ta
n d
ch, khhuye
t ng
ng
ke
t tha
nh
a
m).
6. Ma
ch Sa
c (sa
p): chu
be
nh tinh huye
t suy kie
t. Nam
thtinh suy, n

thth

ng huye
t (

tre
, hoa
c ba
ng la
u) khi co
thai ma
ma
ch sa
p th
thai b
be
nh
7. Ma
ch a
i: chu
ve
be
nh
ang pha
t na
ng vkhhuye
t
suy kho
ng
u
s
c che

ng

ta
kh
, ta
khma
nh h
n khhuye
t
th
be
nh nga
y mo
t na
ng.
8. Ma
ch hoa
n: chu
2 loa
i be
nh theo th
i ky

be
nh:
- Khi
ang be
nh la
m d

ro
i sau
o
la
i tha
y co
ma
ch hoa
n la
ta
kh

a
thoa
i, ch
nh kh

ang phu
c ho
i (be
nh ga
n kho
i).
Khi b
nh th

ng ma

xem tha
y ma
ch hoa
n th
o
la
kh
huye
t hkho
ng
u
dinh d

ng ra ngoa

i b
phu
la
m da th
t ro
p
kho
, te
c
ng.

9. Ma
ch o
ng: Chu
be
nh nhie
t vkhhuye
t kho
no
ng
ne
n ca
bie
u va
ly

e
u nhie
t c
c.

10. Ma
ch Th
c: Cu
ng chu
ve
be
nh nhie
t, ca
i nhie
t na
m
trong kh
huye
t.
11. Ma
ch Huye
n: chu
ve
be
nh hlao, lao l
c qua

s
c,

suy tqua

o
, du
c pho
ng qua
tr
n, kh

huye
t hao mo
n suy ba
i
cthe
.
12. Ma
ch Kha
n: chu
ve
ch
ng

au

n b

i la

nh (ha
n ta
xa
m nha
p la
m
au

n).

13. Ma
ch Tr
ng: chu
ve
kh

151

Ne
u khi
ang be
nh na
ng ne
u tha
y co
ma
ch Tr

ng ke

m
theo ma
ch Hoa
n la
be
nh a
y de
ch

a.
Ne
u be
nh ma
tha
y ma
ch Tr

ng la

the
hie
n khta
, nhie
t

o
c
ang lan truye
n trong Ta
ng phu
.
14. Ma
ch Kho
ng: chu
ve
be
nh huye
t. Sau khi ma
t ma
u
th
th

ng co

ma
ch Kho
ng.
15. Ma
ch Vi: chu
ve
be
nh ha
n, khhuye
t hha
n ke
t
d

i Ha

tie
u.
16. Ma
ch Te
: chu
ve
be
nh khsuy, nguye
n kh
, vinh kh
suy ke
m.
17. Ma
ch Nhu: chu
ve
ch
ng ve

kh
. D

ng khsuy ke
m,
kho
ng
u
s

c ba
o ve
bphu cho ne
n mo
ho
i ra ba
t th

ng (t

ha
n).
18. Ma
ch Nh
c: chu
ve
ch
ng tinh huye

t hao mo
n, suy
ke
m,
au e
x

ng th
t.
19. Ma
ch H: chu
ve
be
nh khhuye
t suy kie
t qua
m
c,

kho
ng d

ng

c tha

n kh
hay la
m ho
t hoa
ng, kinh s
.

20. Ma
ch Ca
ch: chu
be
nh hao to
n tinh huye
t, nam co
ma
ch Ca
ch th
hay b
di tinh, n

co
ma
ch Ca
ch th
hay b
ba
ng
la
u, ne
u lu
c co
thai ma
ma
ch Ca
ch th
se
b
hthai.
21. Ma
ch o
ng: chu
ve
be
nh huye
t thoa
t (ma
t ma
u ) nh
be
nh ba
ng la
u, ta
, l
, ho ra ma
u hoa
c be
nh qua
la
u nga
y la
m
hlao.

152

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

22. Ma
ch Ta
n: chu
ve
be
nh khhuye
t
a
pha
n ta
n
kho
ng co
n ho
a h
p v

i nhau.
23. Ma
ch Phu
c: chu
ve
be
nh quan, be
nh ca
ch. Be
nh
quan la
muo
n
a
i ma

a
i kho
ng ra, be
nh ca
ch la
a
n uo
ng va
o
ba
t tho
ra.
24. Ma
ch oa
n: chu
be
nh khthie
u (thie
u h
i th
,

oa
n
h
i) phe
v
ha
n, kh
ye
u, la
m me
t nho
c.
25. Ma
ch Xu
c : chu
be
nh nhie
t c
c, d

ng kh
qua
th
nh,
a
m khkho
ng
u
s
c ho

a hie
p cho ca
n ba
ng ne
n d

ng nhie
t
ke
t la
i

ly
la
m c
c nhie

t.
26. Ma
ch Ke
t: chu
be
nh t
ch, a
m khqua
th
nh, d

ng
kh
ba
t ho
a ngoa
i ta
h
p v

i no

i ta
ke
t t
ch.
27. Ma
ch
i: chu
ta
ng khsuy, nguye
n khcu
a mo
t
ta
ng na
o
o

a
suy, nguye
n khcu
a ta
ng kha
c pha
i
e
n thay
va
o
o
ro
i la
i suy, ro
i la
i tha
ng.
MA
CH BE
NH CH
N G THI
Phuphong, Kho
ng huye
t, Hoa
t a ha
m
Th
c nhie
t, Huye
n lao, Kha
n tho
ng gian
Ho
ng nhie
t, Vi ha
n te
ha
tch
Tra
m nha
n khtho
ng, Hoa
n phu ngoan
Sa
c ta
c thng tinh, a
m ba
i huye
t
H
u va
n Trla
nh Phu
c ca
ch quan
Nhu a t
ha
n bie
n nhi la
o

153

Nh
c ma
ch tinh hco
t the
toan
Tr
ng ta
c khly
, oa
n ta
c be
nh
Te
khthie
u he
,
i khsuy
Su
c vi nhie
t c
c, Ke
t vi tch
Hkinh, o
ng thoa
t huye
t Ta
n lai
Sa
c ta
c ta
m phie
n, a
i be
nh ta
n
Ca
ch kh
tinh huye
t die
t ky
tai
DCH NGHA
BA
I MA
CH BE
NH CH
NG THI
- Ma
ch Phuthuo
c phong, Kho
ng chu
huye
t, Hoa
t chu

a
m.
- Ma
ch Th
c chu
nhie
t, Huye
n chu
hlao, Kha
n chu
ve

au

n.

- Ho
ng thuo
c nhie
t, ma
ch Vi chu
ha
n

vu
ng ha
bo
.
- Ma
ch Tra
m la
nguye
n nha
n do khla
m
au, ma
ch
Hoa
n la
m da kho
do
p.
- Ma
ch Sa
c la
m th

ng to
n tinh kh
va
a
m huye
t.
- Va
khi tha
y ma
ch Trth
la
the
hie
n ch
ng la

nh, tha
y
ma
ch Phu
c la
the
hie
n be
nh Quan, be
nh Ca
ch.
- Ma
ch Nhu t

ra mo
ho
i nhie
u,
o
ng th
i la

m n

c da

xa
u, nha
n nhng

i gia
.

154

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ma
ch Nh
c tinh khh
, x

ng co
t, tha
n the
b
au

n la

nh gia
.
- Ma
ch Tr
ng la
m no
i kh
xa
o tro
n, ma
ch oa
n xua
t
hie
n la
bie
u th

ang co
be
nh.
- Ma
ch Te
la
kh
thie
u, Ma
ch
i la
kh
suy
- Ma
ch Su
c la
nhie
t c
c, ma

ch Ke
t la
t
ch tu
- Ma
ch H hay la
m kinh s
, ma

ch o
ng la
ma
u
ang
bma
t va

ang t
m ca
ch cha
y ra ngoa
i (nhba
ng huye
t, xua
t
huye
t no
i ta
ng ...)
- Ma
ch Sa
c la
m no
ng na
y ga
y khua
t a
nh h

ng ta

m,
ma
ch a
i la
the
hie
n be
nh
ang na
ng le
n.
- Ma
ch Ca
ch la
tinh huye
t hao to
n, la
m ca
c be
nh thuo
c
ve
tinh va
huye
t.
DCH TH
BA
I MA
CH BE
NH CH
NG THI
Phu
ma
ch nha
p ca
m nh
ng ch
ng phong
Kho
ng huye
t thoa
t ra hoa
c
trong
Hoa
t chu
a
m tch a
y ng
c ho
ng
Ho
ng no
ng ngoa
i da ca
trong lo
ng
Kha
n cn au
n, Ho
ng nhso
ng
Huye
n qua
lao thoa
c du
c pho
ng
Th
c trong khhuye
t e
u no
ng bo
ng

155

Vi ha
bo
ha
n khie
n a rong
Hoa
n dng ve
ye
u do
p kho
da
Sa
c nam suy tinh, n
huye
t ta
Trkhdng suy tha
n la
nh gia
Nhu a t
ha
n tre
ho
a gia
Su
c kha
m hdng no
ng qua
a
i be
nh mo
i nga
y mo
t na
ng ra
Tr
ng ta
khnhie
t truye
n trong da
Phu
c a
n cha
ng a
ng, a
i kho
ng ra
Tekhthie
u nhie
u,
i khsuy
o
ng ang ta
lma
u tm i
Hthn
g kinh s
, suy tnh tr
Ta
n th
i khhuye
t a
pha
n ly
Ca
ch kh
huye
t tinh, Tra
m tho
ng kh
Sa
c thn
g no
ng na
y, na
ng ta
m suy
Nh
c huye
t, tinh h, Ke
t tch kh
oa
n v,phe
suy, khna
m ly

12. QUY NAP CAC LOAIMACH THEO NHOM

I. YNGHA CU
A VIE
C QUY NA
P CA
C LOA
I MA
CH THEO
NHO
M
Trong th
c te

co
ha
ng tra
m loa
i be
nh ch
ng kha

c nhau
ma
t

x
a
e
n nay ly
thuye
t ma
ch m

i t
m ra

c 27 loa

156

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

ma
ch be
nh va
7 ma
ch Tha
t qua
i, to
ng co
ng la
34 loa
i ma
ch
(34 loa
i ma
ch na
y co

a
c
ie
m h
nh t

ng kha

c nhau, co
be
nh
ch

ng kha
c nhau va
co
te
n go
i cho t

ng ma
ch).
e
xe
t
oa
n va

ie
u trbe
nh

c ch

nh xa
c, thie
t
t

ng pha

i t
m ra the
m nhie
u loa
i ma
ch be
nh n
a. Nh

ng do
s

ha
n che
cu
a kie
n th
c ma

ha
u the
chu
ng ta ch
a la
m no
i
vie
c
o
.
- La
thay, cha
ng nh
ng kho

ng t
m the
m

c ma

ch na
o
ma
la
i co
ng

i ba
c bo
co
ng lao nghie
n c
u kho

ha
nh cu
a
ng

i x

a, t

ca
t xe
n b

t
i mo
t so
ma
ch be
nh ro
i cho
o
la
linh hoat, la sang tao, la n gian hoa. T o sinh ra
nhie
u tr

ng pha

i kha
c nhau, khie
n cho kho
ng
t ng

i nao

nu
ng tinh tha
n khi ho
c ma
ch ly
,
o
ng th
i cu

ng thu
tie
u b
t

nh
ng tr

tue
va
tinh hoa cu
a o
ng y.
Th

c ra khoa ho
c chco
tinh gia
n ma
kho
ng co
:

n
gia
n (co
pha
i the
kho
ng? Th
a quy
v
!).
Trong a
m nha
c co
nha
c cu
ghita chca
n ba ph
m tre
n
cu
ng
a

u
ca
c cung ba
c a
m thanh va
s

tha
ng gia
ng cu
a no
.
Va
y ma
vsao ng

i ta pha

i la
m the
m ha
ng chu
c ph
m n

a,
co
pha
i th
a kho

ng? Hoa
c nhnha
c cu
tro
ng th

ng th

ch
co
5 tro
ng va
y ma

da
n nha
c c

quo
c te
co
bo
tro
ng t
i tre

n
m

i loa

i tro
ng l
n, nho

, va
y co
pha
i th
a kho

ng, co
pha
i
nhie
u khe
, r

m ra
kho
ng?
T

nga
n na
m ve
tr

c, tie

n nha
n
a
quy na
p va
he
tho
ng
ho
a 27 loa
i ma
ch theo y ly
ra
t khoa ho
c va
ra
t ch
nh xa
c:

157

1. He
tho
ng ma
ch theo ba
t c

ng (a
m, d

ng, ha
n,
nhie
t, h
, th
c, bie

u, ly
).
2. He
tho
ng ma
ch theo lu
c kh(phong, ha
n, th
, tha

p,
ta
o, ho
a).
3. He
tho
ng ma
ch theo t

to
ng (phu
, tra
m, tr
, sa
c ).
Qua vie
c he
tho
ng ho
a
o
, qua
la
ra
t de
hie
u, ra
t de
tie
p thu va
ra
t de
s

du
ng. Trong 3 ca
ch he
tho
n g ho
a tre
n th
hay nha
t la
ca
ch he
tho
ng, xe
p nho
m theo t

to
ng ma
ch (phu
,
tra
m, tr
, sa
c).
S

he
tho
ng
o
cu
the
nhsau:
II. 27 MA
CH TO
N G QUY - PHU
, TRA
M, TR, SA
C
1. Co
5 loa
i ma
ch la
: Kha
n, Kho
ng, Ho
ng, Tr

ng, a

i
thuo
c ve
ho
ha
ng nha
ma
ch Phu
.
2. Co
7 loa
i ma
ch la
: Vi, Phu
c, Hoa
t, H
, Nh

c, Ta

n,

i thuo

c ve
ho
ha
ng nha
ma
ch Tra
m.
3. Co
7 loa
i ma
ch la
: Te
, Nhu, Hoa
n, Sa
c, Ke
t, oa
n,
o
ng thuo
c ho
ha
ng nha
ma
ch Tr
.
4. Co
4 loa
i ma
ch la
: Huye
n, Th
c, Su

c, Ca
ch thuo
c ve
ho
ha
ng nha
ma
ch Sa
c.
(5 + 7 + 7 + 4 = 23 v

i 4 ma
ch Phu
, Tra
m, Tr
, Sa
c la
27 ma
ch).
Th
c te

la
m sa
ng va
h
nh t

ng cu

ng nhma
ch be
nh
cu
a t
ng loa

i ma
ch
a
ch
ng to

vie
c quy na
p theo 4 ho
ma
ch
no
i tre
n la
ch
nh xa
c.

158

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ta
t ca
ca
c ma
ch trong do
ng ho
nha
phu
thngoa
i ca
i
t
nh cha
t rie
ng cu
a no
co
n co
t
nh cha
t chung gio
ng nhma
ch
phu
, cu
the
la
ta
t ca
ca
c ma
ch
o

e
u co
t

ng ma

ch no
i le
n
nhma
ch phu
va
chu
ve
ca
c ch
ng phong.

- Ta
t ca
ca
c ma
ch trong do
ng ho
nha
Tra
m, ngoa
i ca
i
t
nh cha
t rie
ng cu
a no
co
n co
ca
i t
nh cha
t chung gio
ng nh
ma
ch tra
m
o
la
T

ng ma

ch ch
m sa
u va
chu
ve
ca
c ch
ng

thuo
c kh
.
- Ta
t ca
ca
c ma
ch trong do
ng ho
nha
Tr
. Ngoa
i t
nh cha
t
rie
ng cu
a no
co
n ca
i chung gio
ng nhma
ch Tr
t
c la

ng ma
ch

o
to
c
o
cha
m va
chu
ve
nh
ng be

nh thuo
c ha
n.
- Ta
t ca
ca
c ma
ch trong do
ng ho
nha
Sa
c, ngoa
i t
nh cha
t
rie
ng cu
a no
co
n co
t
nh cha
t chung gio
ng nhma
ch Sa
c,
o
la
T

ng ma

ch co
to
c
o
nhanh va
chu
be
nh thuo
c ve
ch
ng nhie

t.
III. S OSLIE
N QUAN CU
A CA
C MA
CH TRONG
T
NG DO
NG HO
: PHU
, TRA
M, TR, SA
C

1.Ma
ch
PHU

2.Ma
ch
TRA
M

Xoa
n

Kha
n

Nh
so
ng

Ho
ng

Ro
ng

Kho
ng

Nho
ye
u

Vi

A
n phu
c

Phu
c

Da
i

Tr
n
g

L
n

a
i

Ta
n ma
t

Ta
n

159

3. Ma
ch
TR

4.Ma
ch
SA
C

Vo
l
c

Nh
c

Du
ng co
lua
t

H
u l

c, tr

Hoa
t

Ro
ng tue
ch

Nho
, cha
c

Te

Ye
u, nhe

Nhu

S
t la
i

Ke
t

R
t

Sa
c

Ye
u, nga
n

oa
n

N
i, gia

Hoa
n

Xoay ta
i cho

o
n
g

Ca
ng

Huye
n

L
n, da

i, b
c, ba

ch

Do
n, ga
p
Th
c

Ca
ng Ma
nh

T
TO
N G MA
CH CA
PHU
sinh ra Kho
ng, Kha
n, Ho
ng
Pha
t phngoa
i bie
u kho
ng cho
ng ma
sanh
Cha
ng che
co
n ba
o ra
ng: La
nh
SA
C e
Huye
n, Th
c ra tha
nh hai con
Ch
ai ma
t nh
ng mo
i mo
n
TRA
M sinh Hoa
t, Nh
c , Phu
c co
n the
m Vi
TRth
i cha
m tre
, la
m ly

160

Su
c
Ca
ch

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Sinh Nhu, Hoa

n, Sa
c , Te
i kp ng
i.
Ngu che
, hay ghe
t, d
c
i
M
ng cho con cha
u ra ng
i chnh chuye
n
Ma
ch Sa
c con cu
a ma
ch Huye
n
Ma
ch Ca
ch con Th
c ba
n truye
n tto
ng
Tr
ng, a
i con cu
a ma
ch Ho
ng
A
y chnh la
cha
u to
to
ng nha
PHU
Ta
n,
i cu
ng v
i ma
ch H
Cha
u Tra
m con Nh
c ne
t nho
ng ba
Sa
c sanh Ke
t, oa
n, o
ng ra
A
y la
con cha
u ho
nha
Trtho
i
Ca
n c

va
o he
tho
ng ho
a theo T

to
ng ma
ch, chu
ng ta
se
kha
o sa
t ma
ch

c nhanh cho

ng va
ch
nh xa
c. Khi kha
o
sa
t ma
ch tr

che
t pha
i xem phu
hay tra
m, trhay sa
c ro
i suy
ra ca
c ma
ch con, ma
ch cha
u cu
a no
va
loa
i tr

i ca
c ma
ch
thuo
c do
ng ho
kha
c kho
ng co
n lie
n quan.
V
du
:
- Gia
thuye
t th
nha
t:
Khi
a
t tay xem ma
ch mo
t be
nh nha
n, tr

c he

t ta xem
ma
ch
o
phu
hay tra
m, ne
u phu
thdnhie
n la
kho
ng tra
m. nh
va
y ta loa
i bo
toa
n bo
ca
c loa
i ma
ch thuo
c do
ng ho
nha
tra
m, cu
the
nh
: ma
ch Vi, ma
ch Phu
c, ma
ch Hoa
t, ma
ch Nh

c, ma

ch
Ta
n, ma
ch
i
, ma
ch Hma
kho
ng ca
n
e
y

e
n.

161

Sau
o
la
i
a
t va
n
e
tie
p la
ma
ch
o

a
phu
ro
i th
co
n sa
c hay tr
? Ne
u la
sa
c th

ng nhie
n kho
ng tr
. Nh
va
y ta loa
i bo
no
t toa
n bo
ca
c ma
ch thuo
c do
ng ho
nha
trcu
the
la
: ma
ch Tr
, ma
ch Nh

c, ma

ch Hoa
n, ma
ch Te
, ma
ch
Sa
c, ma
ch Ke
t, ma
ch o
ng (kho
ng ca
n
e
y

e
n).
Chco
n la
i nha
phu
va
ho
nha
phu
sa
c. Ta la
i xe
t cu
the
the
m: Phu
a
y co
xoa
n gio
ng nhs

i da
y ca
ng va
n cha
t la
i
kho
ng? Ne
u co
, pha
i nhva
y th
o
la
ma
ch Kha
n, nh
ng
cha
c cha
n la
kho
ng pha
i b
i v

Kha
n la
ma
ch Phu
ve

au

b
i la

nh ma
to
ng ma
ch
a

c ke

t lua
n la
phu
sa
c (thuo
c
da
ng phong nhie
t ro
i), ta la
i xe
t tie
p:
Phu
co
gio
ng nhso
ng tra
o kho
ng? Ne
u co
gio
ng so
ng
tra
o n

c le

n th

o
la
ma
ch Ho
ng, ne
u kho
ng pha
i ta la
i xe
t tie
p:
Phu
na
y co
ro
ng gio
ng nhco
ng ha
nh kho
ng? Ne
u co
,
gio
ng nhcong ha
nh th
o
la
ma
ch Kho
ng, ne
u kho
ng co
2
tr

ng h

p tre

n thchco
n phu
thua
n tu
y tho
i ma
ne
u la
phu
h
u l

c la

ma
ch be
nh thuo
c da
ng bie
u th
c ma

phu
vo
l
c la

da
ng bie
u h
.
Nhva
y chco
n ca
n c

theo t

ng ma
ch ma
l

a cho
n
1 trong 3 tr

ng h

p ch

nh
o
la
:
- Phu
sa
c

- Ho
ng sa
c - Kho
ng sa
c

- Gia
thuye
t th
hai:
Ne
u xem ma
ch mo
t be
nh nha
n ma

o
no
ng sa
u, trung
b
nh (kho
ng phu
cu
ng kho
ng tra
m) thta chco
n xe
t xem
ma
ch
o
tr
hay sa
c.

162

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

V
du
la
ma
ch sa
c thloa
i bo
toa
n bo
ca
c ma
ch thuo
c ho
ha
ng nha
tr
, nha
phu
, nha
tra
m kho
ng ca
n
e
y
, ma
ch
xe
t ho
nha
sa
c tho
i.
Ho
nha
sa
c go
m co
: ma
ch Huye
n, ma
ch Th
c, ma

ch
Su
c, ma
ch Ca
ch.
Ne
u be
nh nha
n tra
ng tha
i be
nh ly
kho
ng co
g

a
c bie
t th
bo
luo
n ca
2

acha
u cu
a ma
ch Sa
c
o
la
su
c va
ca
ch kho
ng ca
n xe
t

e
n, b
i vne

u la
ma
ch Su
c thbe
nh nha
n
o

ang
ie
n
khu
ng, cuo
ng loa
n vc
c nhie

t ma
ne
u la
ma
ch ca
ch th
be
nh

o
na
ng la
m hoa
c gia
be
nh nha
n
ang na
m lie
t gi

ng.

Va
y chco
n ca
n c

va
o t

ng ma

ch ma
xe
t xem ma
ch
o
co
pha
i la
ma
ch huye
n hay ma
ch th

c hay chla
sa
c thua
n tu
y
tho
i.
Ne
u ma
ch a
y ma
ca
ng tha
ng nhda
y cung, da
y
a
n th

o
la
ma
ch huye
n.
Ne
u ma
ch
o
ma
l
n, da

i, b
c ba

ch th

o
ma
ch th
c.

Kho
ng pha
i hai h
nh t

ng tre

n th

o
la
ma
ch sa
c thua
n tu
y.

163

27 MAH TOG QUY

PHU? TRA , TR? SA

TE

Chu?ve?
beh nhie
kh?huye
cc nhie

Kh? suy
nguyekh?
va?tinh huye
suy ke

Ha?tie
H? lah
Roloa
tiehoa?

D ng ve?
kh?suy
tha

Chu?ve?mo
chng nhie

Ve?kh?
va?tadh
batu. Da
kho?te?cng

HO
NG

Kh? huye
kho?nog
Biely?
nhie

Bag la
Ta?l? la
nga, thoa
huye O
NG
D

YE
U NGA
N

S
t la

th
phong tha
aphu

Tinh huye
hao mo, u
e?thathe?

D ng ta?

NH
C

KHO
NG

Mama
huyeth
bag huye

O
NG

Chh kh?

Suy kie
tinh tha
banh
hoag ho

Ye
dng
co?
quy
lua

t
a

nm
Ta

Phong
ha u
x ng th
hoabug

ho
ic

ta

OA
N

Nh?
sog

KHA
N

Thie
kh?phe?
h? ha
suy nhie

HOA
T

Kh?
tra
th
khog
l hah

PHU

ay
Xo

KE
T

PHE

PHU
C

Chu?ve?mo
chng phong
ngoaca

SA
C

164

TA
M

Chu?ve?
mo CAN
chng
ha

Tinh
huyekie
Di tinh
Roloa
kinh nguye

A kh?
qua?thh
beh th tu?

Ta?kh?a
phu. Beh
quan beh
cah

SA
C

NHU

Hao
tinh, to
huye, di tinh
bag la

Ro

ng
tuy

Nhie
cc. A suy
D ng kh? thh.
Nhiely?

La vie
suy t? tu
saqua? ?

e
ch

P
A
ND

DO

SUY

Kh?
huye ?
phaly

Khi ca
tag da
suy kie

TA
N

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Gia
thuye
t th
ba:
Ne
u ma
ch b
nh ve
to
c
o
(kho
ng sa
c cu
ng kho
ng tr
)
thta loa
i tr

ta
t ca
ca
c ma
ch thuo
c do
ng ho
nha
sa
c va
nha
tr
. Sau
o
xe
t xem ma
ch
o
phu
hay tra
m, ne
u tra
m thta la
i
loa
i bo
no
t ca
c ma
ch thuo
c do
ng ho
nha
phu
(kho
ng ca
n
e
y

e
n).
Va
y chco
n ca
n c

va
o t

ng ma

ch ma
xe
t
o
la
vi
hay hoa
t hay nh

c, hay h

i, ta

n. o
i v

i ma
ch h
,

i,

ta
n la
cha
u cu
a ma
ch tra
m th
ch
xua
t hie
n
o
i v

i be
nh nha
n
qua
na
ng hoa
c
ang na
m lie
t gi

ng, ne

u pha
i nhva
y thta
m
i xe

t ma
kho
ng co
th
loa
i no
t.
Co
n la
i 5 ma
ch la
Vi, Phu
c, Hoa
t, Nh

c, Tra

m:
- Ne
u ye
u khi co
khi kho
ng la
ma
ch Vi.
- Ne
u a
n phu
c sa
u trong x

ng th
t th
nh thoa
ng la
i uc
ra nh mach nc th o la mach Phuc.
- Ne
u cha
y tr
n nhha
t cha
u th

o
la
ma
ch Hoa
t.
- Ne
u ye
u
uo
i nhh
i tho
i le
n th

o
la
ma
ch Nh

c.

165

- Ne
u kho
ng pha
i bo
n ma
ch tre
n
o
thla
ma
ch Tra
m
thua
n tu
y.
C

a
t gia
thuye
t t

ng t

nhva
y, ta se
kha
o sa
t he
t
mo
i tr

ng h

p.

NH
NG IE
M CA
N LU Y
1. Th
c te

kha
ng

nh

mo
t con ng

i kho
ng the
kho
ng co
mo
t loa
i ma
ch na
o trong t

to
ng ma
ch (Phu
, Tra
m,
Tr
, Sa
c) b
i v

Phu
, Tra
m, Tr
, Sa
c la
ma
ch bie
u hie
n cu
a kh
huye
t thu
y ho
a.
2. Co
nh
n

g ma
ch

he
con cha
u la
the
la
nh ma
kho
ng
thuo
c ho
nha
ma
ch trhoa
c la
the
no
ng ma
kho
ng thuo
c ho
nha
ma
ch sa
c th

o
la

a
c
ie
m rie
ng cu
a no
cu
ng nhcon cha
u th
d
nhie
n pha
i co
ca
i kha
c v

i o
ng, ba
, cha me
va
co

o
i chu
t gio
ng
v
i ha

ng xo
m la
ng gie
ng va
y.
Hoa
c theo y ly
thtrong a
m co
d

ng va
trong d

ng
co
a
m. Hoa
c co
tr

ng h

p kho

ng ha
n la
bie
u, kho
ng ha
n la
ly
(ba
n bie
u, ba
n ly
)
a
c bie
t trong tr

ng h
p cha

n ha
n, gia
nhie
t, cha
n nhie
t gia
ha
n va
tr

ng h

p be

nh
ang trong t
nh
tra
ng bie
n ch
n

g tht

ng ma

ch cu
ng xa
o tro
n,
o
i thay theo
be
nh bie
u hie
n h
nh t

ng ra

t ph
c ta

p.
B
i co

nh
ng tr

ng h

a
c bie
t a
y ma
na
y sinh ra
ph

ng pha
p lua
n trla
xa
ma
ch to
ng ch
ng (kho

ng ca
n c

theo ma
ch ma
ca
n c

theo trie
u ch
ng).

166

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Khi pha
n xe
t, pha
i
a
n
o sa
ng lo
c linh hoa
t to
ng h
p

kho
ng ne
n va
n du
ng mo
t ca
ch c
ng nha

c b

i le
ly
thuye
t
ma
ch kho
ng pha
i la
co
ng th
c toa

n ho
c va
kho
ng pha
i la
co
ng
th
c cu

a ky
thua
t ckh
...
IV. MA
CH BE
NH TO
N G KHA
N - MA
CH BE
NH N
KHA
N
1. To
ng kha
n lag?
To
ng kha
n la
ta tha
m ca
ba bo
ma
ch tho
n, quan, x
ch
cu
ng lu
c xem la
ma
ch t

ng gro

i d
a va

o ma
ch be
nh cu
a
ma
ch t

ng

o
ma

a
nh gia
tie
n l

ng

ie
u tr
.
Ma
t kha
c cu
ng d
a va

o ma
ch to
ng kha
n ma
la
m cs

cho vie
c tha
m rie
ng t
ng v

tr
.
2. n kha
n lag
?

n kha
n la
tha
m rie
ng t
ng vtrtho

n, quan, x
ch cu
a
ca
hai tay ro
i ca
n c

va
o ma
ch chu
be
nh va
t
nh cha
t cu
a t
ng

vtrma
ch ma
xa
c

nh be
nh. a
y la
mo
t trong nh
ng ca

ch
kha
o sa
t ma
ch cu
the
.
V. MA
CH BE
NH KIE
M KIE
N
1 Ma
ch be
nh kie
m kie
n la
g?
- Kiem la kiem nhiem, la lam them
- Kie
n la
tha
y.

167

Ma
ch be
nh kie
m kie
n la
ma
ch be
nh ch
nh la
i tha
y co
the
m mo
t hoa
c hai, ba ma
ch be
nh phu
kha
c h
p v

i no

ve
ch
ng be

nh va
h
nh t

ng.

2. Ma
ch be
nh kie
m kie
n n kha
n
Trong pha
n na
y, chu
ng ta ch
e
ca
p
e
n t

to
ng ma
ch:
Phu
, Tra
m, Tr
, Sa
c kie
m kie
n v
i nhau co

n ca
c tr

ng h

kha
c thd
a va

o t

to
ng ma
ch va
ma
ch be
nh cu
a ca
c ma
ch
trong nh
ng tr

g h
p

o
ma
pha
n xe
t.
3. Ma
ch be
nh kie
m kie
n to
ng kha
n
Trong pha
n na
y, chu
ng ta la
y t

to
ng ma
ch phu
, Tra
m,
Tr
, Sa
c la
m ma
ch be
nh ch
nh co
n ca
c ma
ch kha
c la
ma
ch
phu
va
cu
ng chxe
t nh
ng tr

ng h

n gia
n la
mo
t ma
ch
ch
nh ke
m theo (kie
m kie
n ) mo
t ma
ch phu
tho
i.

168

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

169

MAH BEH N KHA

(Hh 1)

170

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

MAH BEH
N KHA
(Hh 2)

TA?THO

- Tha
- u
suy h?
- Hoho

- u mo
hog s
TA?QUAN - Saha?
hoho

TA?X H

- Ca
phong ha
Ho hen,
tc ngc

HUYE

- Toth ng
ty?v?
- A
khog tie

- Hoho
- Mau que
TA?THO - u l g
cng ga

TA?QUAN

TA?X H

- Kh? ua
ke
hog
bug

HOA

- Phe?kh?
ke, huh

- Ve?kh?
h?
nh
- Phong ta?
la tre?
chaye
ha?bo?lah

171

MAH BEH
N KHA
(Hh 3)

TA?THO

- Ta huye
vong ha.
Oma

- Huye
Tho?
TA?QUAN huye
- Hoa ma

TA?X H

172

KHOG

- Ngc b?
ma
- Ora ma
- ma
bug
hoa
vie
tho?huye

- ca
ra ma

TA?THO

TA?QUAN

- Toth ng
tinh huye
TA?X H
- Tha

NHU

- Ke
a

- Bug d
lah u
- Tieta?

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

MAH BEH KIE KIE

173

VI. MA
CH BE
NH TA
N G PHU
1. Ly giai ve tang phu inh v
e
tho
a
a
ng vie
c nghie
n c
u ma

ch be
nh ta
ng phu
,
chu
ng ta ca
n pha
i
a
t va
n
e
gia
i th
ch ta
i sao ta
m, tie
u
tr

ng, can,

m
, tha
n, ba
ng quang la
i

tho
n, quan, x
ch be
n
tay tra
i. Phe
,
a
i tr

ng, ty

, v
, me
nh mo
n ho
a, tam tie
u la
i

tho
n, quan, x
ch be
n tay pha
i. ie
u na
y co
pha
i do ng

i x

a
a
p
a
t hoa
c mo

oa
n hay kho
ng? Va
n
e
na
y tuye
t nhie
n
kho
ng pha
i do a
p
a
t hoa
c mo

oa
n ma
no
thuo
c ve
ca
i ly

ng nhie
n cu
a no
.
Ta
ng phu

nh vco
the
ch
ng minh ba

ng kinh
ie
n
(kinh d
ch, phu
c hy ba
t qua
i hoa
c no
i kinh th
) hoa
c co
the
ch
ng minh ba

ng ho
c thuye
t a
m d

ng, ngu
ha
nh.
Ch
ng minh d

a va
o kinh
ie
n la
ch
nh xa
c va
nga
n
go
n nh
ng vkie
n th
c kinh

ie
n ch
a

c pho

ca
p qua
ng

a
i ne
n va
n
e
tre
n, chu
ng ta ne
n cu
ng ho
c thuye
t a
m d

ng
va
ngu
ha
nh
e
ly
gia
i va
ch
ng minh.

174

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ch
ng minh s

nh vta
ng phu
tre
n ca
c bo
tho
n,
quan, x
ch

hai tay la
h
p ly

va
ch
nh xa
c v
:
- Khi ta h

ng ve

ph

ng Nam va
dang hai tay ra th
tay tra
i ch
ve
ph

ng o
ng, tay pha
i ch
ve
h

ng Ta

y. Theo
ho
c thuye
t ngu
ha
nh, ph

ng
o
ng thuo
c mo
c
ng v

i ta
ng la
thuo
c can. Va
y th
can pha
i

tay tra
i.

ng nhie
n

m cu

ng

o
(quan he
bie
u, ly
).
- Xet xem ba con gan gui nhat cua can la ai, la cai
ma
sinh ra can va
la
ca
i ma
can sinh ra (sinh ra can mo
c
o
la
tha
n thu
y va
can mo
c sinh ra,
o
la
ta
m ho
a). Va
y ththa
n
thu
y va
ta
m ho
a, cu
ng nhba
ng quang va
tie
u tr

ng pha

i
ga
n bo
ga
n gu
i v

i can va
pha
i

be
n can,
o
la
be
n tay tra
i.
- Tha
n thu
y la
ba
n go
c cu
a cthe
, la
ca
i h
u h

nh
a
u tie
n
trong ca
c ca
i h
u h

nh do khta
o tha
nh cho ne
n tha
n pha
i

go
c

o
la
v
tr
ta
x
ch. Tie
p theo la
can mo
c (con cu
a tha
n)

ta
quan
va
sau
o
la
ta
m ho
a (con cu
a can mo
c)

ta
tho
n.
- Tay pha
i chve
ph

ng ta
y theo ho
c thuye
t ngu
ha
nh
phng tay thuoc kim ng vi tang phe. Vay th phe phai ben
tay pha
i va

a
i tr

ng cu

ng

o
(quan he
bie
u, ly
).
- Cu
ng ly
lua
n nhtre
n ta tha
y ty
, vva
me
nh mo
n ho
a
cu
ng

tay pha
i (me
nh mo
n thuo
c ho
a, ma
ho
a sinh ra tho
, ty
thuo
c tho
ma
tho
sinh ra kim. Va
la
i me
nh mo
n ho
a ch
nh la
mo
t
tha
nh pha
n cca
u cu
a tha
n va
phe
vsinh ra tha
n. Do va
y
a
h
p v

i ly
le
cu
a ho
c thuye
t ngu
ha
nh,
o
ng th

i v
, tam tie
u
cu
ng thuo
c be
n pha
i (quan he
bie
u, ly
).

175

-
pha
n tre
n, ta
i sao la
i no
i la
h

ng ve

ph

ng nam
ro
i dang tay ra ma
kho
ng no
i la
h

ng ve

ca
c ph

ng kha
c?
B
ivkhi xe
t ve
ph

ng h

ng, t

c la

tre
n ph

ng die
n ma
t
ba
ng, khi ma
t pha
ng bie
n tha
nh the
kho
i, vdu
nhkho
i la
p
ph

ng thnh
ng h

ng

o
bie
n
o
i theo ca
c ma
t pha
ng cu
a
kho
i la
p ph

ng
o
. Khi ca
c ma
t pha
ng cu
a kho
i la
p ph

ng
ta
ng le
n ga
p
oi, gap bon, gap tam, gap mi sau ti vo cc
thkho
i la
p ph

ng tr

tha
nh h
nh ca
u. Lu
c na
y ph

ng nam
va
ph

ng ba
c
a
tr

tha
nh hai c
c,

o
la
c
c nam va

c
c ba

c,
co
n ph

ng
o
ng va
ph

ng ta
y chco
n la
kha
i nie
m (h
nh
ca
u la
tra
i
a
t va
mo
i sinh the
to
n ta
i).
- Chu
ng ta la
nh
ng sinh the

thuo
c c
c ba

c, ne
u

ng

tre
n c
c ba

c ma
h

ng

i th
i the
na
o, ngoa
nh ma
t ve

a
u
cu
ng la
tie
n ve
ph

ng nam (c
c nam) theo ca

c kinh tuye
n
lu
c nay chung ta phai ep det hnh cau thanh mat bang e
xe
t ve
ph

ng h

ng.

- Ne
u nhkho
ng pha
i la
h

ng ve

ph

ng nam va

i
ve
ph

ng nam th
ch
co
la
tha
ng thie
n ma
tho
i.
V
a ro

i chu
ng ta
a
du
ng ho
c thuye
t a
m d

ng, ngu
ha
nh
e
ly
gia
i ta
ng phu

nh v
. Ba
y gi

chu
ng ta th

kha
o
sa
t la
i xem ca
c vtrcu
a ta
ng phu
co
h
p v

i mo

i quy lua
t
bie
n ho
a cu
a ho
c thuye
t ngu
ha
nh hay kho
ng? (
a
y la
s

kie
m
nghie
m
a
p so
).
Ne
u phu
h
p th

ie
u ly
gia
i va
ch
ng minh tre

n la

u
ng. Ng

c la

i ne
u kho
ng phu
h
p v

i ca
c quy lua
t bie
n ho
a

176

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

cu
a ho
c thuye
t ngu
ha
nh th
ie
u
a
ch
ng minh la

kho
ng
ch
nh xa
c.

1.1. Kie
m nghie
n theo quy lua
t tng sinh:

Chu
ng ta
e
hai tay theo h
nh ve
(a) va
nha
n xe
t. Nh
va
y, t

tha
n thu
y sinh ra can mo
c ; can mo
c sinh ra ta
m ho
a,
ta
m ho
a no
i v

i ta
n ba
o la
c va
me
nh mo
n ho
a (
e
u thuo
c ho
a)
ro
i ho
a la
i sinh ra ty
tho
, ty
tho
la
i sinh ra phe
kim, phe
kim

be
n tay pha
i la
i sinh ra tha
n thu
y no
i sang tay tra
i.
Mu
i te
n t

ng sinh
a
theo mo
t da
y chuye
n khe
p k
n.

ie
u na
y
a

u
ng v

i quy lua
t t

ng sinh.
1.2. Kie
m nghie
m theo quy lua
t tng kha
c

177

Chu
ng ta
e
tay theo h
nh ve
(b) va
nha
n xe
t thcu
ng
tha
y ra
ng (theo ca
c mu
i te
n ch
): ta
m ho
a kha
c phe
kim, phe
kim kha
c can mo
c, can mo
c kha
c ty
tho
, ty
tho
kha
c thua
n
thu
y. Mu
i te
n t

ng kha
c
a
theo mo
t da
y chuye
n khe
p k
n.
ie
u na
y
a

u
ng v

i quy lua
t t

ng kha
c.
2. Nh
ng thupha
p pha
n nh ma
ch cu
a phuva
ma
ch cu
a ta
ng
Tre
n mo
t vtrta
i bo
ma
ch tho
n kha
n (vdu
nhvtr
ta
tho
n, chu
ng ta tha
y co
ba loa
i ma
ch,
o
la
ma
ch cu
a tie
u
tr

g (sa
n ), ma
ch cu
a vkh(trung a
n ) va
ma
ch cu
a ta
m
(tra
m a
n ).
a
c
ie
m ca
n l
u y
la

ba
t ky
bo
v
na
o th
pha
n trung
a
n
e
u la
ma
ch vkh
. nhva
y tr

c khi xa

nh ma
ch ta
ng
hoa
c phu
, chu
ng ta pha
i to
ng kha
n
e
xa
c

nh ma
ch vkh
tr

c. Ky

thua
t xem ma
ch vkhla
3 ngo
n tay pha
i cu
ng
chung mo
t l
c va

cu
ng chung mo
t chie
u sa
u t

i khoa
ng trung
a
n
e
nha
n

nh ma
ch vkh
. Khi xa
c

nh

c ma

ch vkh
ro
i thnha
n sa
u the
m chu
t n
a t

i ma

ch
o
ng
o
la
ma
ch cu
a
ta
ng va
cu
ng t

vtrcu
a ma
ch vkhn
i tay no

ng le
n khi
tie
p xu
c v

i ma
ch
o
ng. Co
t

ng ma

ch kha
c v
i ma

ch v
kh
,

o
la
ma
ch phu
hoa
c ba
t
a
u a
n tay xuo
ng t

sa
n t
i ga

n
ma
ch v
kh
ma
tha
y co
ma
ch
o
ng th

o
la
ma
ch cu
a phu
.

178

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

L
u y
va
nh
ng tr

ng h

a
c bie
t co
the
xa
y ra:
V
du
: ta
i Ta
Quan, ne
u ma
ch

m Tra
m ma
ma
ch Can
kho
ng Tra
m thhai ma
ch na
y co
the
quye
n va
o nhau la
n la
n
lo
n lo
n gi
a pha

n cu
a ma
ch V
kh
.
- Ma
ch phu
ma
Tra
m th
co
the
la
n xuo
ng ba
ng hoa
c sa
u
h
n pha
n ma
ch Vkhnh
ng kho
ng bao gi

la
n d

i ma

ch
cu
a Ta
ng (t

ng
ng Bie

u Ly
).
- Khi ma
ch cu
a Ta
ng ma
thuo
c Phu
thkho
ng co
tr

ng

h
p ma

ch cu
a phu
(T

ng quan bie
u Ly
)
i Tra
m.
- Tr

g h
p ma

ch Phu

i Phu
ma
Ta
ng (t

ng quan
Bie
u Ly
)
i Tra
m la
de
pha
n bie
t nha
t.
- Ne
u ma
ch Phu
va
ma
ch Ta
ng
e
u co
ma
no
la
p l
ng

quye
n va
o nhau ra
t kho
pha
n

nh thchu
ng ta

c quye

n
cho
n la
y ma
ch t

ng xua

t hie
n th

ng xuye

n nha
t, xua
t hie
n
la
u nha
t ma
la
m To
ng ma
ch cu
a Ta
ng chung v
i Phu

(co
ngh
a la
kho
ng xe
t
oa
n theo ma
ch

n kha
n ta
i v
tr

o
.
- Tr

g h
p ma

ch Ta
ng va
ma
ch Phucu
ng chung mo
t
T

ng ma

ch la
chuye
n th

ng t

nh va
ra
t hay ga
p.

179

MAH BEH TAG PHU?

180

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

MAH BEH TAG PHU?

181

- Hoama?
giath?
tinh kh?ke
tag phu?
bahoa?

182

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

VII. MA
CH BE
NH NGHI K
1. Ma
ch be
nh nghi klag
?
- Nghi la
th
ch nghi, phu
h
p, la

thua
n.
- Kla
t

ng k
, la
pha
n ngh
ch, ba
t thua
n.
Ma
ch be
nh nghi kno
i le
n nh
ng be

nh na
o khi ga
p
ma
ch na
o th
thua
n (de

ie
u tr
) hoa
c nh
ng be

nh na
o khi ga
p
ma
ch na
o thba
t thua
n (ra
t kho
ch

a va

o
i khi ch
a kho

ng

c) khi a

y be
nh se
mo
i nga
y mo
t na
ng le
n ro
i
i
e
n ma
ch
Tha
t qua
i hoa
c t

vong
o
t ngo
t.
Sau
a
y la
ma
ch Nghi Kv
i mo

t so
ch
ng be

nh:
2. Ma
ch be
nh nghi k
- Be
nh thuo

c nhie
t, no
ng so
t - ne
u ga
p ma
ch Sa
c th
thua
n.
- Be
nh thuo
c Ha
n ch
ng - ne

u ga
p ma
ch Tra
m tie
u la
thua
n.
- Be
nh kha
i tha
u (ho co

a
m) ne
u ga
p ma
ch phu
, ma
ch
Nhu la
thua
n. Ne
u ga
p ma
ch Tra
m ma
ch Tr
, ma
ch
i nho
(ma
ch tie
u) la
k
.
- Be
nh cuo
ng ngo
n: ga
p ma
ch Th
c, ma

ch Sa
c thde
ch
a ne

u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch Hth
kho
ch
a.

- Be
nh tie
u kha
t: ne
u ga
p ma
ch
a
i, ma
ch Sa
c th
thua
n,
ne
u ga
p ma
ch h
, ma
ch
i nho
(ma
ch tie
u) th
k
.
- Tnu
c : (mu
i vie
m, mu
i ung) ne
u ga
p ma
ch Tra
m,
ma
ch Te
th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch
a
i th
k.

183

- Be
nh Tr

ng tr

ng: (bu

ng
a
y tr

ng) ne

u ga
p ma
ch
phu
, ma
ch
a
i th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch H
, ma
ch tie
u th
k
.
- Be
nh
a cha
y: Ne
u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch Te
th
thua
n,
ne
u ga
p ma
ch Phu
ma
ch ho
ng, ma
ch a
i th
k
.
- Be
nh Hoa
c loa
n: (
au bu
ng d

do
i) ne
u ga
p ma
ch Phu
, ma
ch
Hoa
n th
thua
n. Ne
u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch Te
, ma
ch Vi th
k
.
- Be
nh Khthu
ng: Ne
u ga
p ma
ch phu
, ma
ch
a
i ththua
n.
Ne
u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch Te
, ma
ch Nhu, ma
ch nh

c th

k
.
- Be
nh Tr

ng tho

ng: (
au trong ruo
t) ne
u ga
p ma
ch Te
,
ma
ch nh

c ththua

n, ne
u ga
p ma
ch Huye
n, ma
ch Tr

ng,

ma
ch a
i th
k
.
- Be
nh Th

ng kh
: (t
c ng

c,

ng

c) ne

u ga
p ma
ch Phu
,
Ma
ch Ho
ng th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Te
, ma
ch Vi th
k
.
- Be
nh Suye
n t
c: (Hen suye

n) ne
u ga
p ma
ch Phu
,
ma
ch Hoa
t th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Sa
c th
k
.
- Be
nh tru
ng ha
n: ne
u ga
p ma
ch Kha
n, ma
ch Te
th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Phu
, ma
ch Ho
ng th
k
.
- Be
nh Ha
u sa
n: (Be
nh sau khi sanh trong vo
ng 100
nga
y) ne
u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch Tie
u ththua
n, ne
u ga
p
ma
ch Phu
, ma
ch Ho
ng th
k
.
- Be
nh sang th

ng: (s
ng
au, u nho
t) ne
u ga
p ma
ch
Nh

c th

thua
n, ne
u ga
p ma
ch Kha
n, ma
ch Sa
c th
k
.
- C
u be

nh: (Be
nh
a
bla
u nga
y) ne
u ga
p ma
ch Tra
m,
ma
ch Tie
u th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Phu
, ma
ch a
i th
k
.

184

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Be
nh

i ha
: (huye
t tra
ng

) ne
u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch
Hoa
t th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Phu
, ma
ch Hth
ngh
ch.
- Tru
ng
o
c: (a
n pha
i
o
a
n co
cha
t
o
c) ne
u ga
p ma
ch
ho
ng, ma
ch a
i th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Vi, ma
ch Te
th
k
.
- Be
nh Tho
Huye
t: ne
u ga
p ma
ch Tie
u, ma
ch Tra
m,
ma
ch Vi th
thua
n, ne
u ga
p ma
ch a
i, ma
ch Th
c th

k
.
- Be
nh m

i b
: ne
u ga
p ma
ch Phu
, ma
ch a
i ththua
n,
ne
u ga
p ma
ch Tra
m, ma
ch Te
th
k
.
- Phu
n

co
thai: ne
u ga
p ma
ch Hoa
t, ma
ch
a
i th
to
t.
- Ng

ib
nh th

ng: co

ma
ch Phu
, ma
ch a
i ththua
n,
ne
u co
ma
ch Tra
m, ma
ch sa
c la
k
.
- Be
nh thuo
c hch
ng: ne

u ga
p ma
ch Nh

c, ma

ch
Tie
u th
thua
n.
- Be
nh th
c ch

ng: ne

u ga
p ma
ch Nh

c, ma

ch Tie
u th
k
.
- Ng

i gia

ye
u: ma
co
ma
ch Phu
, ma
ch a
i la
ngh
ch ch
ng.

- Be
nh thoa
huye
t: (kha
c ra ma
u) ne
u ga
p ma
ch Tra
m,
ma
ch Nh

c la

thua
n, ne
u ga
p ma
ch Th
c, ma

ch
a
i la
ngh
ch .
- Be
nh
au
a
u: ne
u ga
p ma
ch Phu
, ma
ch Hoa
n la
thua
n, ne
u ga
p ma
ch Te
, ma
ch Tr
, ma
ch Nhu la
k

MA
CH BE
NH NGHI K DIE
N CA
Nga
m ra
ng: Ma
ch ly
y gia
V
ng ma
nh nghi kmila
ta
i ba

185

Nhie
t ch
ng ma
ch Sa
c thua
n ho
a
Ha
n ch
ng, Tra
m tie
u cu
ng la
thch nghi
Kha
i tha
u kTie
u, Tra
m, Tr
Nhu, Phu
la
thua
n trong khi die
t tr
Cuo
ng ngo
n ma
ch kTra
m h
Th
c, Sa
c du
ng thuo
c t
t
be
nh tan
Tie
u kha
t h, Tie
u gian nan
Sa
c, a
i ma
ch h
p, de
ba
n du
ng y
Tmu
c ma
ch a
i thnguy
Tra
m, Te
khi ch
a cha
ng gkho
kha
n
Tr
ng Tr
ng Phu
, a
i de
nga
n
H, Tie
u ma
ch nghch cu
a ca
n be
nh na
y
a cha
y Tra
m, Te
nhe
thay
Ne
u Phu
, Ho
ng, a
i be
nh na
y nan phng
Hoa
c loa
n Phu
, Ho
an be
nh th
ng
Ma
ch vi, Tra
m , Te
y
ng kho
qua
Khthu
ng Phu
, a
i ma
ch ho
a
Te
, Tra
m , Nhu, Nh
c a
y la
ma
ch hung
Tr
ng tho
ng Te
, Nh
c ca
t trung
Ma
ch Huye
n, Tr
ng, a
i bie
t du
ng thuo
c chi
Th
ng khkma
ch Te
, Vi
Phu
, Ho
ng de
khie
n khi thua
n ho
a
Suye
n t
c Phu
, Hoa
t de
qua
Ne
u ma
ch i Sa
c a
y la
ba
t an
Kha
n, Te
ma
ch Thua
n tru
ng ha
n
Phu
, a
i ie
u trgian nan kho
la
nh

186

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Sa
n ha
u Tra
m, Tie
u kho
e nhanh
Phu
, Ho
ng thng ch
ng huye
t ha
nh
n au
Sang thng ma
ch nhckho
i mau
Kha
n sa
c , no
c o
c no
i nhau lan tra
n
C
u be
nh Tra
m , Tie
u bnh an
Phu
a
i nghch ch
ng gian nan ba
t th
ng

i ha
Tra
m, Hoa
t thua
n
ng
Phu
, Hnghch ch
ng nan phng mo
i nha
Tru
ng o
c Ho
ng, a
i de
ra
Vi, Te
pha
n gia
i o
c ta
kho
i
Tho
huye
t thua
n Tie
u, Tra
m, Vi
a
i, Th
c kho
kie
m phng gbnh an
Be
nh m
i Tra
m , Te
gian nan
Phu
, a
i thua
n ma
ch be
nh tan de
da
ng
Hoa
t, a
i thua
n n
co
mang
Ng
i ma
nh Phu
, a
i s
c ca
ng kho
e the
m
Sa
c, Tra
m nghch ch
ng kho
ng ne
n
Hch
ng Nh
c, Tie
u ca
ng the
m ye
n lo
ng
Nh
c, Tie
u th
c ch
ng kho
xong
La
o nh
c Phu
, a
i kho
lo
ng c
u qua
Tho
a huye
t tra
m, Nh
c thua
n ho
a
Th
c, a
i nghch ch
ng a
y la
ma
ch hung
au a
u Phu
, Hoa
n ung dung
Te
, Tr,Nhu ma
ch, kho
n cu
ng ba
t nghi.
*
*
*

187

Do
c ta
m phu
ng s
a
oy
Hien dang chut nh en ngh truc mai
Vung ve chap nhat dong dai
Ca
m thng o
ng nghie
p n
ai pha
t lo
ng
Mo
t ca
y gi
ma
i cha
xong
Thnh ca
u la
m gi
i va
i do
ng d
ng xa
y.
VIII. MA
CH BE
NH SA
N PHU
KHOA
1. Th
i kykinh nguye
t
1.1. Chu ky
kinh nguye
t
Chu ky
kinh nguye
t cu
a phu
n

co
the
thay
o
i do
nhie
u nguye
n nha
n ngoa
i be
nh ly
, cu
the
la
:
- A
nh h

g cu
a t
nh tr
: Ne
u ua
t gia
n, ghen ghe
t, lo
la
ng,
au buo
n hoa
c s

ha
i qua

o
se
a
nh h

ng chu ky

kinh
nguye
t.
- A
nh h

g cu
a sinh ly
: Do k
ch th
ch tha
i qua
hoa
c
c

che
t
nh du
c ga
y ro
i loa
n chu ky
kinh nguye
t.
- A
nh h

g cu
a khha
u va
sinh hoa
t: do a
n uo
ng ba
t
th

ng, th

i tie
t kha
c nghie
t, sinh hoa
t ba
t th

ng cu

ng a
nh
h

ng t

i chu ky

kinh nguye
t.
S

ro
i loa
n chu ky
kinh nguye
t do nh
ng nguye

n nha
n
tre
n la
m tha
ng th
tha
y kinh tre
, tha
ng th
tha
y kinh s
m, hoa

c
khi nhie
u khi
t, hoa
c be
kinh ha
ng tha
ng.
V
i be

nh phu
khoa ma
xe
t theo ma
ch thch
a
nh gia
be
nh ly
theo nh
ng tr

ng h

p ngh

ch ly
. Co
n nh
ng tr

ng

188

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

h
p thua

n, cu
the
la
ca
ba bo
ma
ch
ie
u ho
a, ma
ch bo
X
ch
ma
nh h
n bo
Quan, bo
Tho
n, ma
ch tay pha
i
i l
n h

n ma
ch
tay tra
i thchu ky
kinh nguye
t co
kha
c th

ng cu

ng kho
ng
pha
i la
be
nh ly
phu
khoa. S

kha
c th

ng na

y ch
la
th
i

ie
m

ro
i sau t

ie
u ho
a va
phu
c ho
i.
1.2. Nh
ng be
nh lyve
kinh nguye
t
Be
kinh: Kinh ky
be
ta
c pha
t be
nh chia ra 2 da
ng:
- Thu
y pha
n.
- Huye
t pha
n.
- Thu
y pha
n la
thu
y d
ch ng
ng ga
y be
ta
c kinh ky
.
Tr

ng h

p na

y ne
u pha
t be
nh tr

c ro

i m
i tha

y ta
c kinh th
de
tr
.
Bie
u hie
n cu
a ma
ch Ly
trong tr

ng h

p thu

y pha
n:
ma
ch
m va

ma
ch Tam tie
u tra
m, Ta
m va
Tha
n Te
.
- Huye
t pha
n la
huye
t t
ch ke
t la
m ca
c

ng kinh la

c
kho
ng tho
ng ga
y be
ta
c kinh nguye
t.
Tr

g h
p na

y ne
u ma
t kinh tr

c ro

i m
i pha

t be
nh
th
kho
tr
.
Bie
u hie
n cu
a ma
ch ly
Bo
Tho
n ma
ch Tra
m
H
u quan ma

ch Vi
Bo
X
ch, ma
ch Tra
m , Hoa
t
- Be
kinh do a
m hho
a v

ng, kh

ua
t, kh
t
ch ke
t.

189

Ma
ch co
bie
u hie
n nhsau:
Bo
Tho
n va
bo
Quan h
u l

c (co

the
la
ho
ng, a
i,
Th
c, Sa

c) makhi a
y ma
ch boX
ch tuye
t hoa
c vol
c

(Nh

c, Te

, Vi, H
,
i).

- Be
kinh do ua
t gia
n qua
khie
n ty
kh
kho
ng va
n hoa
.
Ma
ch bie
u hie
n nhsau:
Bo
quan ma
ch Phu
c, bo
Tho
n phu
hoa
c Tho
n tra
i Tra
m, Ke
t.
- Be
kinh do tinh huye
t suy kie
t.
Ma
ch bie
u hie
n la
: ca
ba bo
ma
ch Hhoa
c Vi
- Be
kinh do khhuye
t Hha
n, Ha
tie
u ke
t t
ch ma
ch
bie
u hie
n nhsau:
Bo
Tho
n Vi, bo
Quan Sa
c, bo
X
ch Te
, hoa
c 3 bo
ch
co
ma
ch Nh

c
, Te
, Vi, Sa
c.
1.3. Kinh nguye
t tre
- D

ng ve
hha
n : ca
3 bo
ma
ch H
, Vi ma
kho
ng ra

c mo

ho
i la
2 tha
ng m
i ha

nh kinh mo
t la
n.
- Huye
t kie
t la
nh t
ch.
Ma
ch Tho
n, ma
ch Quan Sa
c, ma
ch Bo
X
ch, Vi th3
tha
ng m
i ha

nh kinh mo
t la
n va
hay co
nhie
u khh(huye
t
tra
ng).
1.4. Kinh s
m
- Phong nhie
t va
Tha
p nhie
t: Ma
ch Bo
Tho
n, ma
ch Bo
Quan hoa
t sa
c, bo
X
ch Hoa
n.

190

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ty
hkho
ng nhie
p huye
t, Tha
n hha
n, ba
o cung kho
ng

o
ng

c ma

ch bie
u hie
n nhsau: Ma
ch bo
Tho
n va
Bo
Quan
i
nho
va
hoa
n ma
ch bo
X
ch, Vi, Tr(Tr

ng h

p na

y tha
y kinh
s
m va

ke
o da
i, co
the
he
t ro
i mo
t va
i nga
y la
i co
).
1.5. Ca
c ch
ng ve
kinh nguye
t th
ng ga
p
- Ro
i loa
n kinh nguye
t,
au bu
ng,
a
y h
i, kh
i ng

le
n ga
y

ng

c, kh

i xuo
ng t
ch la
nh la
m
au bu
ng. Bie
u
hie
n ma
ch la
H
u Quan, Tra

m, Sa
c.
- Ro
i loa
n kinh nguye
t do phong ta
la
m so
i bu
ng ,
a
y
bu
ng co
the
ga
y be
nh Tr
ng Ha
, sa
n kh
. Ma
ch bie
u hie
n la
Tha
n ma
ch phu
kha
n.
Ro
i loa
n kinh nguye
t - ba
ng huye
t, Ba
ch
a
i ha
, sa t
cung. Bie
u hie
n ma
ch la
: Tha
n co
ma
ch o
ng.
- Ro
i loa
n kinh nguye
t co
ke
m ch
ng: khtie

u huye
t r
(no
ng ng
a a

m ho
). Tr

ng h

p na

y ma
ch Tha
n Hoa
t sa
c.
- Ro
i loa
n kinh nguye
t ke
m ch

ng hlao,
au buo
t t

cung
va
co
the
tho
at giang. Tr

ng h

p na

y Ma
ch Tha
n Huye
n.
2. Th
i ky
mang thai
Chu
ng to
i nghie
m tha
y ra
ng:
e
pha
n bie
t ng

i phu

hie
n co
thai hay kho
ng qua ma
ch ly
, pha
i co
nh
ng

ie
u
kie
n nhsau:
- Ng

i phu
n

a
ta
t kinh
e
n tha
ng th

ba va
ma
ch
t

ng kho

ng bie
u hie
n be
nh Ly
be
kinh nh

pha
n be
nh be
kinh
a
ghi va
co

a
c
ie
m n
a la

: th

ng thng

i phu
n

191

khi co
thai ma
ch Ta
Tho
n Te
, ma
ch Ta
Quan h
u l

c, ma

ch
Ta
X
ch Hoa
t (ma
ch Ta
Tho
n thuo
c Ta
m ma
Te
la
bie
u hie
n
khthie
u, ma
ch Ta
Quan thuo
c Can h

u l
c bie

u hie
n Huye
t
v

ng. Ma

ch Tha
n Hoa
t bie
u hie
n tinh huye
t nhie
u, kh
t

u
ng v

i ca
i ly
kh
suy huye
t v

ng th

co
thai).
- Ne
u muo
n bie
t
a
co
thai hay ch
a mo
t ca
ch cha
c cha
n
th
du
ng ba
i thuo
c nghie
m thai nhsau:
La
Nga
i c
u kho

20gr ta
m n

c da

m chua ro
i sao t

t
cho kho
, sau
o
na
u la
y n

c uo

ng. Sau khoa

ng 15 phu
t tha
y
chuye
n trong bu
ng, nga
m nga
m
au bu
ng va
co
no
i go
cu
c
trong bu
ng thbie
t cha
c
o
la

a
co
thai (tuy co
hie
n t

ng

au chuye
n bu
ng nh
ng nga
i c
u ta

m da
m uo
ng kho
ng kthai
va
kho
ng
o
c).
2.1. Th
i kymang thai
Do ng

i
mang thai the
Ta
ng ba
t th

ng (b

a
nh h

ng

e
n thai hoa
c do qua
no
ng, qua
ha
n, do pha
n ua
t, la
m vie
c,
suy thoa
c du
c pho
n g qua

o
cu
ng ga
y
o
ng thai. Ma
t kha
c
khi
a
o lo
n s

bie
n ho
a khtie
n thie
n cu
a thai ba
t th

ng

cu
ng ga
y
o
ng thai.
Ma
ch o
ng thai bie
u hie
n nhsau
- Ma
ch Kha
n sa
c la
la
u thai (tha
y huye
t ra va
i gio
t mo
t
ma
kho
ng
au bu
ng).
- Ma
ch Phu
trth
o
ng thai b

i Ha
n va
thai bche
n e
p
b
i Thu

y thu
ng.

192

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ma
ch Tra
m te
la
khsuy huye
t kie
t (ga
y
o
ng thai v
kho
ng
u
sinh l
c ).

- Ta
tho
n va
Ta
x
ch ma
ch Vi hoa
c Kha
n la
thie
u ma
u.
Thai kho
ng ba
o to
n.
- Thai 6
e
n 7 tha
ng ma
ch tha
y
i huye
n ma
pha
t no
ng,
s

la
nh, ba
o thai tro
i le
n bu
ng tre
n, bu
ng d

i thba

nh ra nh
ca
i qua
t,
o
la

o
ng thai do ta
ng khbe
ta
c.
+ Trong ca
c tr

ng h

o
ng thai tha
y co
ra huye
t ma
kho
ng
au bu
ng la

o
ng thai nhe
, ne
u co
ra huye
t ma

au
bu
ng la

o
ng thai na
ng.
+ Khi
o
ng thai ma
pha
n d

i ro

n (an
ie
n) tha
y a
m
b
nh th

ng th

de
ch

a, ne
u tha
y la
nh qua
th
kho
ch

a la
m.
+ Khi
o
ng thai ma
ra huye
t, ma
ch
i kho
ng hoa
c
o
ng ma
sa
c mo
i cu
a ba
me
xua
t hie
n ma
u xanh thkho
ng
c
u

c me

(con so
ng).
Ne
u l

i ng

i me

xua
t hie
n ma
u xanh th
kho
ng c
u

c thai va

co
kha
na
ng c
u

c me

, ca
mo
i va
l

i co
ma
u
xanh th
me
la
n thai
e
u kho
ng c
u

c.

2.2. Xem ma
ch e
pha
n bie
t sinh trai hay sinh ga
i
Vie
c sinh trai hay ga
i thco
bie
t tr

c va

i tha
ng cu
ng
cha
la
m g
e
thay
o
i theo y
muo
n va
cu
ng cha
ng co
ggiu
p

ch h
n nh
ng vno
n no
ng v

i ke
t qua
hoa
c do t
nh hie
u ky
ma
ng

i ta c

muo
n bie
t tr

ie
u
o
. Sau nh
ng cuo

c ca
i
vui, sau nhng lan ca o e phan nao thoa man tam ly
ng

i ta da

n
e
n tha
y thuo
c
e
xin l
i pha

n xe
t.

c s

tra
n

193

tro
ng va
tin ca
y nhva
y ca
c y gia cu
ng
a
da
y co
ng nghie
n
c
u
va
to
ng h
p kinh nghie

m ke
t h
p v

i y ly

e
nha
n

nh.
Ph

ng pha
p bie
t sinh trai hay ga
i thnhie
u nh
ng

a
y chu
ng ta ch
xe
t theo ca
ch pha
n bie
t d
a va

o ma
c h ly
:
- ie
u kie
n cu
a s

pha
n bie
t sinh trai hay ga
i la
thai
pha
i co
4 tha
ng tuo
i tr

le
n (lu
c na
y h
nh the
, khcha
t
a

u
va
bie
u hie
n le
n ma
ch).
- Ma
ch tay tra
i
i phu

a
i: Sinh trai
- Ma
ch tay pha
i
i phu

a
i: Sinh ga
i
- Ma
ch tay tra
i tra
m th
c: Sinh trai

- Ma
ch tay pha
i tra
m th
c : Sinh ga

i
- Ca
hai tay tra
i pha
i ma
ch
e
u
i tra
m th
c thsinh

hai con trai (song thai).

-

Ca
hai tay tra
i pha
i ma
ch
e
u
i phu

a
i thsinh
hai con ga
i (song thai).

Ta
tho
n Ma
ch Phu
a
i: sinh trai

H
u Tho

n Ma
ch Tra
m th
c: sinh ga

Bo
X
ch tay tra
i l
n h

n tay pha
i: sinh ga
i

Tay tra
i ma
ch
i Hoa
t, Th
c, a

i: sinh ga
i.

Ca
hai tay pha
i tra
i
e
u di Hoa
t, Th
c, a

i th
sanh: song thai.

Tie
n
a
y to
i xin ke
la
i mo
t ca
u chuye
n no
i le
n s

cha
n

oa
n va

ie
u tr
sie
u tuye
t cu
a co
nha
n ve
be
nh sa
n khoa:

194

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Chuye
n la
v

cu
a mo
t vQuan phu

ang mang thai

bo
ng
au bu
ng d

do
i, m
nh ma
y tha
m t
m, th

do
c ra
t la
nguy k
ch. V
i gia the

cu
a mo
t Quan ch
c ch

mo
t lu
c sau ca
c
tha
y lang
a

e
n
a
y nha
ma
ro
i
e
u bo
tay. Lu
c na
y tha
y
Pha
m Kim Gia
m nguye
n la
Quan ng

y cu
a Long Trie
u th
i

c (1886)

c m

i
e
n, tha
y Gia
m xem ma
ch xong tha
n
nhie
n ghi

n:
-

Nha
n sa
m 2 ch

Can kh

ng 2 ch

Sa
c uo
ng, sau 1 gi

uo
ng tie
p

n thuo
c.
-

Phu
t

3 ch

Sinh kh

ng 1 ch

Nh
n

n thuo
c va
lie
u tr
nh uo
ng thuo
c mo
i ng

e
u
s
ng so

t: pha
i cha
ng tha
y Gia
m nha
m la
n hay ba
t ca
n sa
ch
thuoc (v sach co cau: Phuc thong phuc nhan sam tac t va
la
i phu
t

can kh

ng la
2 vthuo
c kthai b

i
a
i nhie
t ne
u
theo ly
ma
xe
t thuo
ng thang thuo
c na
y cha
che
t cu
ng tru
y
thai co
n g
, nh
ng vdanh tie
ng va
uy t
n cu
a tha
y Gia
m ne
n
mo
i ng

i pha
i la
ng thinh ma
y ha
nh. Qua
nhie
n uo
ng thuo
c
xong be
nh nha
n chuye
n da
va
tru
y ra ca
i thai
a
che
t
en
xa
m t

bao gi
. Sau

o
th
sa
n phu
tha
y he
t
au bu
ng va
kho
e
tr

la
i. Tha
y Gia
m co
n da
n la
i ha
y co
n mo
t thai n

a
e
n mai
mo
t se
me
tro
n con vuo
ng tho
i! Va
ro
i qua

u
ng nhva
y.
- Sa
ch co
n ghi la
i ra
ng: Tha
y Gia
m xem ma
ch be
nh
nha
n tha
y ha
u he
t ca
c bo
ma
ch

hai tay
e
u
i Hoa
t, Th
c,

195

a
i va

i nhanh (Xa
c) nh
ng rie
ng ma
ch H
u X

ch la
i kha
c
th

ng, ma

ch T

ng nhchim se

mo
. (T

c Tra

c). Theo
ma
ch ma
lua
n thca
hai tay ma
ch Hoa
t, Th
c,a

i thco
song
thai nh
ng ma
ch T

c tra

c thbie
u hie
n ma
ch Tuye
t (mo
t
trong Tha
t Qua
i ma
ch). Va
y thpha
i co
mo
t sinh the
se
che
t,
nh
ng la
me
hay con, ne
u ca
hai thai se
che
t thla
m sao co
n
to
n ta
i ma
ch Hoa
t, Th
c, a

i. Ne
u ba
me
se
che
t thla
m sao
bo
Tho
n va
Bo
Quan co
n co
ma
ch H

u L
c. T

o
ma
lua
n
th
ch
co
the
la
trong hai thai co
mo
t thai
a
che
t. B
i the

ma
la
m thai co
n la
i
o
ng ga
y
au bu
ng va
nguy k
ch. Va
n
e
ba
y
gi

la
pha
i tru
c ca
i thai
a
che
t ra va
ba
o to
n thai so
ng va
ba
me
. Ph

ng die
n
ie
u trna
y Tha
y Gia
m
a
va
n du
ng kie
n
th
c mo

t ca
ch tuye
t v

i.
- Cho uo
ng nha
n sa
m
e
bo
kh
va
an ca
i thai co
n so
ng va
tr

s
c cho ca

me
va
thai so
ng. Vma
ch T

c tra
c

be
n me
nh
mo
n ho
a ne
n pha
i du
ng Can Kh

ng co
t
nh cha
t Thu
nhi ba
t Ta
u
(d
n

g ma
kho
ng cha
y) va
la
i no
co
v
cay, t
nh no
ng kho
ng
o
c
ho
i phu
c nguye
n D

ng khi
a
muo
n Tuye
t.
Sau
o
cho uo
ng tie
p phu
t

sinh kh

ng phu
t
tho
ng

a
t 12 kinh la
c tuy la
thuoc k thai nhng sach co cau: Hu
co vo van tc la khi co tat th khong co hai . Do o phu t a
la
m nhie
m vu
ho
i d

ng, tho
ng
a
t
e
gi

the
l
c va

tru
c ca
i
thai che
t ra ngoa
i. Co
n sinh kh

ng lu
c na
y co
ta
c du
ng o
n co
ta
n d
ch va
Tho
ng Khie
u pha
t ha
n nhe

e
tru
c ta
kh
. Ma
t
khac cung con giai thch them rang cau: Phuc thong phuc
nhan sam tac t cau nay ch ung vi trng hp au bung

196

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

the
ha
n hoa
c do khngh
ch tho
i, co
n ca
i
au bu
ng cu
a
o
ng
thai la
chuye
n kha
c.
2.3.Th
i ky
sa
p sanh (la
m sa
n)
- B
nh th

ng ma

ch cha
y nha
t T
c T

ch. Nh
ng khi
tha
y ma
ch qua
Sa
c hay qua
tr
la
bie
t sa
n phu
sa
p sanh (sau 1

e
n 2 gi

se
sanh) khi sanh xong ma
ch se
tr

la
i b
nh th

ng.

- Lu
c chua
n bsanh ne
u ma
ch bTra
m Te
hay hoa
t th
de
sanh. Ne
u ma
ch
i phu
, a
i la
kho
sanh (Tra
m, Te
, Hoa
t
la
ch
nh ma
ch cu
a tha
n
a
xua
t hie
n ne
n de
sanh, co
n phu
a
i
la
bie
u hie
n ma
ch Tha
n bd

ng ma
ch kha
c che
ne
n kho
sanh).
2.4.Th
i ky
sau khi sanh (sa
n ha
u)
Sau khi sanh ma
ch Hoa
n, Hoa
t, Tra
m, Te
la
thua
n.
Ne
u ma
ch
i Th
c, a

i, Huye
n, la
ngh
ch va
ne
u ma
ch
i Sa
c
la
nguy la
m.

197

13. CHAN MACH EBIET

VA
N ME
NH VA
BE
NH CH
NG
Ph

ng pha
p cha
n ma
ch
e
lua
n ve
va
n me
nh va
y ho
c
cu
ng la
mo
t nha
trie
t ho
c v
i ta

i tuye
t the
kinh lua
n kie
n th
c

na
y
a

c truye

n da
y cho Tr

ng be
nh ly
do a
i y so
ng
Uy sa
ng la
p. Nga
i la
mo
t nha
Tha
i To
va
t

o
Tr

ng Tha
i
To

ng du

ng va
pha
t trie
n pho
ca
p ro
ng kha
p thie
n ha
. Tha
i
To
la
mo
t nha
y ho
c uye
n ba
c x
ng

a
ng v
i tie

n nha
n v
i ta

i
na
ng tho
ng qua ma
ch ly
kho
ng chbie
t ve
be
nh ta
t ma
Tha
i
To
tha
u hie
u

c ca

ke
to
t ng

i xa
u, bie
t

c ke

ng

la
nh, bie
t

ctie
n
o
th
nh suy. Xem ma
ch ng

i cha co
n
bie
t

c ng

icon, xem ma
ch con bie
t

c cha me

, xem
ma
ch ng

i cho

ng bie
t

c ng

i v
, xem ma

ch ng

i v

bie
t

c ng

icho
ng. Kha
c na
o nhng

i ta d

a va
o t

ng

so
ma
lua
n ra cuo
c

i va

n me
nh va
y.
T

ho
c thua
t va
kinh nghie
m cu
a m
nh, Tr

ng Tha
i To

a
ghi che
p truye
n da
y cho ha
u the
kie
n th
c na

y t

i nga
y nay va
n

198

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

c so
ng
o
ng va

ng du
ng. e
bie
t co
ng lao cu
a Tha
i To
,
ngi ta goi phng phap chan mach nay la: Mach Thai To.
Tuy nhie
n cu
ng co
nh
ng giai

oa
n xa
ho
i Ma
ch Tha
i
To
bha
n che
l
u truye
n la
b

i a
nh h

ng cu

a nh
ng ke

vo
l

ng tri la
m du
ng tri th
c va

o vie
c bo
i toa
n
e
tru
c l
i ga

y
ro
i

i so

ng sinh hoa
t cu
a da
n chu
ng.
Ma
ch Tha
i To
ve
ph

ng pha
p xem ma
ch va
qui

nh
ve
ca
c ma
ch t

ng ca

c te
n ma
ch cu
ng nhma
ch V

ng Thu
c
Ho
a chu
ng ta nghie
n c
u

pha
n tr

c. Nh

ng tho
ng qua
ma
ch ly

e
lua
n ve
va
n me
nh qua
kh

va
da
u hie
u t

ng lai
cu
a tie
n
o
va
s

vie
c la
ch
nh ma
lua
n ve
be
nh ly
la
phu
.
Ma
ch Tha
i To
la
mo
t co
n g tr
nh kha
m pha
bquye
t
huye
n die
u trong qui lua
t ta
o ho
a,
a

c ca

c ba
c tha
nh nha
n
no
i truye
n nh Ta
ng TrLu
c, Tr

ng T
Pha
t, D

ng
Th

ng, D

ng Thu
y Chinh, Tu
ng Trinh, Dung Quang ba
ng
nh
ng lua

n gia
i ch
nh xa
c tuye
t v
i

a
la
m cho vua chu
a va
da
n chu
ng nhie
u th
i kinh nga

c va
tha
n phu
c.
Ne
u nhchu
ng ta ca
n ma
n ho
c ta
p,
ng du

ng v
i nha

n ba
n
va
y

c th

cha
c cha
n se
tho
ng hie
u kie
n th
c na

y.
I. PHA
N VA
N XUO
I
1. Ma
ch Tha
i To
to
ng kha
n
- Ma
ch
i ca
p ba
ch, tht
nh ne
t no
ng na
y, vo
i va
ng hay
hoa
ng ho
t.

199

- Hai tay sa
u bo
ma
ch
e
u, th

ng th

ng ho

a hoa
n, th
tha
i
o
hie
n ho
a, khoan dung vui ve
tra
i la
i lu
c b
c qua

, th
la
i hung cu
c no
ng t
nh co
khi la
i qua
no
ng.
- Hai tay bo
quan ma
ch
e
u
i kha
n ca
, tht
nh khvo
i
va
ng ca
m xu
c
o
i lu
c bie
u hie
n hoa
ng ho
t.
- Bo
ma
ch

a vCan ma
ch th

ng

i la
i pha
n minh
ro
ra
ng, th
ta
m hoa
i tha
ng tha
n.
- Tho
n quan x
ch hay sa
u bo
pha
n minh,
i
u
ng

a v
cu
a no
, th
ch
nh tr
c quang minh.

- Ma
ch Tho
n bo
Tra
m Hoa
t tht
nh ra
t to
n su
ng tha
n
tha
nh, pha
t tr

i. Ma
ch Tho
n bo

i Phuma
hnh

c thgia

u
ve
t
nh a
m cha
t, d

oan quy
tha
n,
o
ng bo
ng.
- Ma
ch to pho
ng ro
ng tho
bma

i nhanh khca
p la
nh
ng ng

i l

nh tra
ng lao co
ng va
t va
.
- Ma
ch to nho
ng ra
ma
la
i
i cha
m, th
nh thoa
ng co
lu
c

nh tre
nhla

ng d

ng la

i, la
nh
ng ng

i gian tham tro

m
ca
p, ranh va
t ch
i b

i, nga
y
e
m le
u lo
ng kho
ng th

ng, cao

bo
i

ie
m, me
o ma
ga

o
ng .
- Hai tho
n bo
ma
ch cha
y pha
n minh, la
nh
ng ba

c anh
hu
ng ha
o kie
t.
- Hai bo
Ta
m Can ma
ch
i co
ve
thanh nha
: la
ng

i
sang tro
ng kho
n ngoan. Ne
u hai bo
a
y ma
cha
y tho
tro
c la
ng

i he

n ha
, ngu
a
n.
- Ta
m va
Can bo
ma
ch
i Tra
m Sa
c la
ng

ng la
m
quan b
gia
ng ch
c.

200

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ta
m va
Can hai bo
ma
ch
i Ho
ng Huye
n la
ng

i phu

quy
hie
n vinh.
- Ta
m va
Can bo
ma
ch
i Tra
m ,Vi, Nhu, Nh
c la
ng

i
ba
n cu
ng,
o
i kho
, va
t va
, gian nan.
2. Ma
ch Tha
i Tolua
n theo bo
vta
ng phu
2.1. Ta
m thuo
c sao chu t
c
- Ma
ch Ta
m bo
kho
ng
e
u,
i th
khi tha
ng khi gia
ng : lo
mo
kho
ng
e
u th
gia
u t
nh
ch ky
, tham lam ha
i ng

i vo
c
.

- Ma
ch

bo
Ta
m te
la

ie
m sa
p c

i na
ng ha
u, t
nh t

ho
theo.
- Ta
m bo
ma
ch
i Tra
m Th
c ma
la
i h
i hoa
t, thkho
nuo
i con (H
u
sinh vo
d

ng).

- Ta
m bo
ma
ch Ho
ng : ho
c va
n thi
a
u la
m quan, ho
c vo
la
m
e
n ca
p
a
i t

ng.

- Ta
m bo
Tra
m phu
c, th
sa
t v

va
xung kha
c me
cha.
- o
i v

i phu
n
: Ta

m bo
Tra
m thda
u
e
n gia
cu
ng
va
n da
m
a
ng.
- X
ch bo
ma
ch Phu
la
ng

i phu

ham theo trai.

- Ta
m bo
ma
ch
i Vi Te
la
ng

i kho
ng co
con ca
i!
2.2. Can thuo
c sao thanh long
- Can bo
ma
ch
i Phu
, la

ie
m pha
sa
n vong gia tha
t tho
va
b
nhie
u kie
n tu
ng .

201

- Ma
ch

Can bo

i Ho
ng thco
nhie
u cha
u con : inh
Ta
i l

ng v

ng, the

phie
t tra
m anh, do
ng do
i nhie
u

i no

i
nghie
p o
ng cha.
- Can ma
ch Huye
n theo nghe
va
n
o
cao, theo nghe
vo
la
m to gia
u co
.
- Can ma
ch Ho
ng, ng

c vinh hoa.

- Can ma
ch Phu
c, v
gio

o
c sinh be
nh.
2.3. Ty
thuo
c sao Ca
u Tra
n
- Ma
ch
Ty
cung cha
y Tra
m ma
la
i co
n Kho
ng: ng

i a
y
se
la
y v

gia
u, nh
ng b
kie
n tu
ng ve

ie
n sa
n lo
i tho
i.
- Ma
ch TyHoa
n a
i tht
nh ne
t nha
n a
i, ro
ng ra
i la
ng

i ro

ng ra
i ye
u ng

i, hay hy sinh co

ng vie
c cu
a m
nh
e
la
m
ch cho

i
, cu
ng nhhy sinh cu
a ca
i cu
a m
nh,
e
giu
p

anh em,
o
i v

i mo
i ng

i ra

t to
t.
- Ma
ch vi ho
ng ma
hoa
n la
nh
ng ba

c tho
ng minh hay la
nh
ng ng

i hie

u ngh
a cao sie
u, nh

ng ng

i gia

u ba
c a
i,
nhie
u

c t

nh hay,
o
i v

i mo
i ng

i co
t
n nhie
m, ngoa
i
n

c trong nha

,
e
u

c mo

i ng

i k

nh ne
.
- Ma
ch Ty

i hoa
n ma
a
i, thnh

ma
gia
u co
(nh
the
l
c nha

v
,
hoa
c cu
a v

la
m ne
n).
- Ma
ch Ty
Huye
n la
ie
m sa
p co
lo
c ta
i may ma
n,
nh
ng ro
i cu
ng ra
t nhanh tie
u tan.
- Ty
ma
ch Hoa
n la
nh

ma
la
m ne
n nha
cao c
a

ro
ng, ruo
ng ca
ao lie
n, tie
n ta
i sung tu
c.

202

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ty
ma
ch Tra
m Vi ma
Phu
c, se
bkie
n ca
o ve
ho
n
nha
n, ruo
ng n

ng
ie
n sa
n.
- Ty
ma
ch Phu
Sa
c ma
Huye
n, la

ie
m con ca
i b
na
n.
2.4. Phethuo
c sao Ba
ch Ho
- Ma
ch

Phe
Tra
m ma
la
i Vi thcha me
hay co
nh
ng

chuye
n ba
t b
nh, th

ng khi than phie

n kho
c lo
c, tra
ch mo
c
che
bai.
- Ma
ch

phe
bo
phu
hoa
n, la
ng

a m
u tu
c ke
,
nh
ng
a t
nh, r

u che

be be
t, sa
c du
c la
m ly.
- Ma
ch

Phe
bo
co
ve
nhe
nha
ng thanh nha
thco
phu
c, xa ma

a
y nha
.
- Phe
bo
ma
ch
i tra
m kha
n la
ng

i: Gia

nh ke
m
phu
c, va
t va
gian nan, v

con ta
t be
nh kho
kha
n.
- Ma
ch

bo
Phe

i ra
n cha
c tha
ng ba
ng nhs

va
o da ma
t
tro
ng, ro
i la
i tha
y ma
ch Sa
c ma
ch
oa
n la

ie
m sa
p co
tai

ng,
coi ch
ng va

ca
n tha
n, kho
n khe
o
e

e
pho
ng.
- Ma
ch

Phe
Phu
c ma
la
i tha
y ta
n la

ie
m v

a
co
ngoa
i
t
nh.
- Ma
ch

Phe
Huye
n, Tra
ng m

ng t

ng nghe nhno

o
ng a
ma
cha
c cha
n, ngh
a la
ma
ch
i nho
ra
n cha
c ma
da
i,
th

a
t co
ng danh phu
quy
quye
n ha
nh.
- Ma
ch phe
ho
ng ma
la
i hoa
t la
ng

i gia
u co
phong l
u.
- Ma
ch Phe

i sa
c ma
la
i co
n vi th
ca

i ch

tha
y va
t va
nghe
o na
n, la
m a
n kho
kha
n tu
ng thie
u.

203

- Phe
ma
ch Phu
, tuo
i tre
thi
a
u.
- Phe
ma
ch Phu
ma
Kha
n, la
ng

i go

a v

va
kho
ng co
con.
- Phe
ma
ch Tra
m Vi, la
cha me
che
t ro
i.
2.5. Tha
n thuo
c sao Huye
n Vu
- Ma
ch Tha
n cha
y Tra
m la
ng

i phu
c

c, tu nha

n
ch
tho
sung s

ng an khang.``````````````

- Ma
ch Tha
n Vi thme
nh
oa
n be
nh nhie
u,
au th

ng,
cho
ng che
t.
- Ma
ch Tha
n oa
n ma
la
i Phu
c va
Tra
m thco

ie
m b
thu
y a
ch, muo
n tra
nh ca
n pha
i kie
ng so
ng n

c ch

qua.
- Ma
ch Tha
n Nhu ma
la
i Tra
m, la
i co
n Nh
c, thca
n
pha
i xa la
nh cho
ra
m ra
p,
e
pho
ng ra
n re
t.
- Ma
ch Tha
n oa
n la
i Phu
c, thse
ga
p tai na
n, che
t
mo
t ca
ch oan uo
ng.
- Ng

ng la
m quan t

nhie
n ma
ch Tha
n tha
y Hoa
t
la
i the
m ma
ch o
ng thsa
p pha
i thay
o
i ch
c t

c va

di
chuye
n co
ng vie
c.
- Ma
ch Tha
n tha
y ta
n ma
t kho
ng
e
u ma
la
i tra
m, th
co
t
nh luye
n a
i du
c t
nh, t
nh
a ta
i nghe
, hay th

ng ng

nghe
o, hay giu
p

ng

i nghe
o kho
.
- Tha
n ma
ch
i hoa
t ma
tra
m, thcha me
phu
c

c gia

u
co
so
ng la
u. Ma
ch

Me
nh mo
n tra
m hoa
t th

c nh

ng

a
y
t
, con

trung tha
nh.

204

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ma
ch Tha
n Huye
n Ho
ng la
i
i ca
p to
c th
kha
c cha me
, co
khi pha
i
i

sang la
ng kha
c, hay la
co
t
nh bo
ng lo
ng vie
n vo
ng.
- Ma
ch Tha
n
o
ng ba la
n ro
i la
i tho
t nhie
n tha
y tra
m
la
ng sa
t co
t la
da
u v

a
co
mang.
- Ma
ch Tha
n tha
y Trro
i la
i h
i Tra
m la

ie
m se
ga
p

c ng

i con nuo

i t

te
.
- Tha
n ma
ch Tra
m, ca
c vie
c th

ng

c nhy

i
ng

i la

cso
ng la
u.
- Tha
n ma
ch ba la
n o
ng ro
i la
i Tr, v

co
thai.
- Tha
n ma
c h Tra
m la
i oa
n va
Phu
c , ca
n be
nh
a
sa
u na
n g.
3. Ma
ch Tha
i Tolua
n vephun
Khi xem ma
ch phu
n

thpha
i xem tay pha
i tr

c, v

phu
n

h
u x

ch la
m chu
.
- Nh
ng ba

ma
ma
ch x
ch bo
ve
be
n tay pha
i: ma
ch
i
Tra
m ma
la
i Hoa
n, la
ba
c me
nh phu
phu nha
n, nghi gia nghi
tha
t, gia

nh ha
nh phu
c la
u da
i.
- Ca
c ba
ma
bo
quan be
n tay tra
i. Ma
ch
i Ho
ng Hoa
t
ma
la
i Huye
n la
ng

i v

hie
n ra
t to
t, giu
p

cho
ng con, la
i
co
n
a
m
ang mo
i vie
c, giu
p
ch gia

nh, th
nh v

ng ve

vang.
- Nh
ng ba

ma
ma
ch Ty
ho
a Hoa
n la
ng

i co
t
nh ca
ch
ba
m thu
kie
n trinh ngh
a kh
.
- Nh
ng ng

a
n ba
ma
ch

Phe
a
i la
ng

i co

nhie
u
t
nh xa
u hay
o
kghen tuo
ng.

205

- Nh
ng ng

i
a
n ba

be
n tay tra
i ma
ch Ta
m Tra
m tela
ng

a
n ba
sa
t hai

i cho

ng,
e
n

i cho

ng sau m

i v
ng.

- Nh
ng ba

ma
ch Tha
n (tay be
n tra
i x
ch bo
) ma
ch
i
Ho
ng Hoa
t th
sinh con quy
t

khoa ba
ng tra
m anh.
- Nh
ng ba

ma
bo
ma
ch

Me
nh mo
n, ma
ch
i Ho
ng la
ng

i die

m phu
c, sinh

c nhie

u con
oan trang thu
c n
.

- Nh
ng ng

a
n ba
ma
ma
ch

Ta
m bo
Tra
m la
ng

i
sinh con nguye
t hoa pho
ng
a
ng, la
ng ma
n ch
i b
i.

- Nh
ng ng

a
n ba
ma
ma
ch

Ta
m bo

i Te

i Vi th
ng

i a

y ra
t kho
nuo
i con.
- Nh
ng ng

a
n ba
ma
ch

x
ch bo
Phuma
a
i la
ng

i pha

ha
i cho
ng con, khuynh gia ba
i sa
n tan c

a na
t nha
.
Nh
ng ng

a
n ba
ma
ch

x
ch bo

i Phu
phie
m la
ng

i co

t
nh
tra
ng hoa,
o
ng ta
y pho
ng
a
ng, hay
t ra cu
ng la
co
t
nh rie
ng tra
i
y
, gio
tra
ng he
n ho
, ngo
lie
u v

n xua
n.
- Nh
ng ng

i
a
n ba
ma
ch

x
ch bo
tha
y Sa
c la
da
u
hie
u ng

i a
y
a
co
thai ro
i.
- La
i nhmuo
n xem cho bie
t thai con trai hay thai con
ga
i th
khi xem he
tha
y ma
ch d

ng th
sau
e
con trai. (Ma
ch
d

ng la
nh
ng ma

ch Ho
ng, Huye
n, Thc).
- Khi xem he
tha
y ma
ch a
m la
sau
e
con ga
i (Ma
ch a
m
la
nh
ng ma

ch Tra
m, Tr,Vi, Te
.
- Ng

a
n ba
khi

ng co
thai ma
x
ch bo

i Ho
ng
Hoa
t ma
la
i co
n Tr
ng la
da
u hie
u ng

i a
y sanh
o
i.

206

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ng

i
a
n ba
khi

ng co
mang ma
ma
ch Tha
n tha
y

i Nhu
i Nh

c ne

n pha
i
e
pho
ng, ke
o ca
i thai
o
co
the
che
t trong bu
ng me
.
- Ng

i
a
n ba
khi m

i co
thai ma
ch cu
ng b
nh th

ng,

nh
ng ma
sau khi
a
co
thai
t la
u thma
ch th

ng

i H (h

a
y la
no
i ma
ch h
).
- Lu
c ba
y gi

ma
ch

Tho
n bo
co
tha
y
i Vi th

ng nho

x
u. Mo
i mo
t h
i th

ra h
t va
o, ma
ch ch

e
n na
m la
n, ma
c
da
u Phu
Tra
m cu
ng the
. Nh
ng co

ie
u kha
c la
a
n cu
ng tha
y

i nhth

ng kho

ng d

t. Ne
u ng

i kho

e ma
nh kho
ng co
be
nh g
kha
c ma
la
i ta
t kinh kho
ng tha
y co
da
u hie
u
a
co
mang, nh
ng ma
i
e
n khi co
mang
a

c ba tha

ng th
ba
y
gi

ma
ch
i Sa
c la
da
u hie
u cha
c cha
n
a
co
mang ro
i.
II. PHA
N VA
N VA
N
1. Ma
ch Tha
i Ton kha
n tre
n t
ng bovtho
n
quan x
ch die
n ca
1.1. Ma
ch phu
Ma
ch Phu
bo
Tho
n mo
t khi,
Tham da
m kie
n tu
ng pha
n ly na
o nu
ng
No
ty
do
i tra
ba
t trung,
Quy
ma nha
m nh
tin do
ng tin da
i.
Nh
c

a
u no
ng la
nh lai rai
Ta
m tha
n
au

n ca

ngoa
i la
n trong
Ma
ch na
y ng

i cha
ng thong dong,
M
u toan va
t va
ma
kho
ng ra g
.

207

Quan bo
Phu
t
nh vu
phu,
T
nh t
nh no
ng na
y ngao du ch
i b

i,
C
a nha

cnghie
p bao

i,

Ruo
ng n

ng
e
la
i, nha
t th

i he
t tr
n
S
m bie

t tu t
nh la
h
n
M
nh la
m m
nh ch
u,

ng h

n gia

n ai
au tim
au bu
ng lai rai
Kie
n ta
m
ie
u tr
nay mai be
nh la
nh
Ma
ch phu
X
ch bo
deo neo
Anh em xa ca
ch, nghe
o co
n kha
c nhau
Me
cha be
nh ta
t o
m
au
Ho
ha
ng ma
u thua
n cho
ng nhau kho
n cu
ng
La
m a
n r
i ra

lung tung
Mo
i ng

i mo

i nga

a
m khu
ng nhma.
Tha
i d

ng kinh nha
p phong ta
au
a
u nh
c mo

i va
o ra cha
n ch

ng.

1.2. Ma
ch kha
u (kho
ng)
Ma
ch Kha
u Tho
n bo
v
a

a
u,
Lang thang kha
p ne
o, ngo
ha
u g
m ghe

Ham me
, ta
i t

nhie
u nghe
,
Gia

nh quye
n thuo
c kho
ng he
ai hay
Hoa
nh ta
i t
ch tr

me
say,

208

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Cha
u con nh

o
m

n vay tie

u xa
i.
Be
nh hay tho
huye
t lai rai
The
m ch
ng

a
i so
n, hai tai ke
u hoa
i
Ma
ch Kha
u quan bo
cha
n ch

Anh em phu
c

c nh

cu
a cha
B
i nghe ke

xa
u gie
m pha,
Anh em hie
u ngh
a tha
nh ra kho
ng tro
n
Tai bay va
gio
nha mo
n,
Ch
v
a
n no
i kho
ng to
n tro
ng l

i.
Ke
t hung
au

a
y v
i,
B
i v

huye
t
o
ng n
i ho
ng m
nh
Ma
ch Kha
u bo
X
ch la
thay,
Bo
n ba cha
ng ch
u

ngay cho
na
o.
Hoa
nh ta
i sao khe
o ra va
o,
Co
ro
i la
i he
t, he
t
a
o la
i ra
Th

ng thay va
ng c

a va
ng nha
Me
cha cha
ng h

ng tuo

i gia
v

i con
Be
nh sinh
a
i so
n buo
n no
n
a
i ra ca
ma
u, tie
n mo
n
au hoa
i
1.3. Ma
ch hoa
t
Vie
c hay nhie
u lu
c bie
t ngay
Tho
n
i ma
ch Hoa
t, ngo
n tay ta
i t
nh,

209

ng co
ng quye
n quy
chuo
ng m
nh,
Hoa
nh ta
i may ma
n co
ng

nh t

i lui,
Co
bo
n sao khe
o he
n xui,
Ro
i ra la
m chuye
n nga
m ngu
i rie
ng ta
y
Xua
n qua hoa
a
n

a
y,
He
t th

i xua
n sa
c, ong bay b

m chuo

n.
Bo
quan ma
ch Hoa
t quan sang,
a m
u tu
c ke
kho
n ngoan
u

ie
u.
Ngo
i cao ta
i lo
c ca
ng nhie
u,
Tie
ng ta
m l
ng la

y tra
m
ie
u
a
m

ng.
Thanh danh hie
n ha
ch phi th

ng,

Uy quye
n bao qua
t bo
n ph

ng mo
t nha
.
Kho
ng may be
nh ta
t pha
t ra
O
m
au la
u b
ch
ng la

V
ung.
Ng

i na

o X
ch Hoa
t quy
thay,
Co
ng tha
nh danh toa
i ro
ng ma
y ga
p th

i
Tho
ng minh ta
i tr
h
n ng

i,

Ne
u

c bo

X
ch, Hoa
t th

i gia
u sang.
V

hie
n con tha
o ve
vang,
Tra
m anh va
n va
t an khang tho
tra
ng,
Ma
ch cho be
nh ta
t gi

giang,
Ve
gia
ta
o bo
n
au ma
ng ruo
t non

210

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1.4. Ma
ch Th
c
Bo
Tho
n ma
ch Th
c kha

a
y,
Da
u nha
nghe
o kho
va
n
a
y phong
a
ng.
V

con s

kha
c h
nh cha
ng,
Me
cha cu
ng tha
c la
m a
n buo
n ra
u.
Anh em co
t nhu
c ye
u nhau,
Ch

chi h

h
ng la

au lo
ng ro
i.
Th

ng tie

u ng
c no

ng nhso
i,
La
m a
n va
t va

ng ngo

a
u.
Bo
quan ma
ch Th
c cu

ng ra
u
Da
u tha
nh ta
m
o
kho
ng ca
u cu
g
,
Tie
n ta
i th

i va
n hao
i,
Ruo
ng v

n ba

n he
t cu
ng v
va
n
en
V

con hie
m kh
ch ghe
t ghen,
B
i
ch
ng h

nh kha
c bao phen lo
ng ha
nh
Da
da
y no
ng ho
i bao quanh,
Thuo
c kho
ng
u
ng be
nh la
i tha
nh ra h
,
Ma
ch Th
c bo
X
ch a
n ch
i,
Phie
u l
u co
ng t

da
ng ng

i bo

ng tie
n.
Nguye
t hoa hie
u sa
c tung tie
n,
R

u che

be be
t t
nh nghie
n pha
n son.
Vong gia ba
i sa
n hao mo
n,

211

Ch
nh m
nh kho
ng tie
c, ng

i co

n tie
c chi
La
i the
m bu
ng o
ng da ch
,
Kh
trong ng
c no

ng, be
nh th
lie
n mie
n.
1.5. Ma
ch Huye
n
Ma
ch Huye
n bo
Tho
n quan to.
Hoa
nh ta
i no
ng na
y la
m cho hao mo
n
Ch
c cao t

c lo

c quye
n mo
n,
T

g m
nh quy
gia
V

ng to
n ra va
o
V

con kie
u ha
nh la
m cao,
To
t ma
kho
ng to
t la
m sao ba
y gi
.

Phong ta
ca
p ba
ch be
nh c
,
Ga
y ne
n hoa
n na
n kho
ng ng

au th

ng.
Ma
ch Huye
n quan bo
co
ng danh,
Ma
ch
i
a
y ngo
n tay ra
nh

c to.

i thi
o
s

m kho
i lo.
a
ng khoa vinh hie
n, tr
i cho phu

c la
nh.
Kho
ng may cu
a ca
i tan ta
nh,
Huye
n Tra
ng quan h
u la

i tha
nh kho
ng hay,
Kinh phong run ra
y cha
n tay,
Be
nh t
nh ca
p ba
ch
e
n ngay kho
ng ng
.

Ma
ch Huye
n bo
X
ch lao
ao,
Lo toan uo
ng ph
, la
m sao kho
ng ra
u
Vo
t
nh co
t nhu
c l
a nhau,

212

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

V
tie
n
e
n no
i lo
ng
au

n lo

ng,
Me
nh na
o co

c thong dong,

Nuo
i con be
nh na
n long
ong nhie
u be
.
au m
nh nh
c mo

i e
che
,
Hao mo
n gia sa
n na
ng ne
be
nh mang.
1.6. Ma
ch Kha
n
Tho
n
i ma
ch Kha
n cu
ng ky
,
Cuo
ng phong be
nh hoa
n t
nh th
kho
ng hay.
Tra
m nghe
ta
p nghe
x

xoay
Le
n voi xuo
ng cho

o
i thay bao la
n.
Ha
n ta
m muo
n ve
chu
nha
n,
Loanh quanh ch
muo
n o
m cha
n sang gia
u.
Phong ta
be
nh na
n o
m
au,
Tha
i d

ng bie
u ch
ng nh

a
u
au x

ng.
Bo
quan ma
ch Kha
n a
n ch
i,
Nguye
t hoa ong b

m la

l
i phong t
nh.
Nha
nghe
o kie
n tu
ng linh tinh,
ie
u ngoa gie
m ba
ng khoe m
nh gio
i giang.
V

con cay
a
ng tra
m
a
ng,
Anh em che
tra
ch la
i ca
ng cha
n nhau.
Ruo
t ta
m ch
n khu
c qua
n
au
Cha
n tay te
ba
i nh
c

a
u
au ho
ng.
X
ch
i ma
ch Kha
n cu
ng hay,

213

Tha
n danh kie
u ca
ch ngo
i ngay co
ng

ng.

No
i la
m kho
ng
u
ng ky
c

ng,
No
i
a
u bo

a
y vie
c th

ng kho

ng
a
u.
Nghe
nh ngang xe ng

a ba
n ba
u,
Ro
i ra t
nh ngh
a cha
u nhkho
ng.
Ha
tie
u ch
b
kho
tho
ng,
Bu
ng
au tai
ie
c nghe kho
ng tha
y g
1.7. Ma
ch Ho
ng
Tho
n Ho
ng tua
n tu
anh ta
i,
S
m
ne
n danh gia
la
u da
i tho
khang.
Lo
c ta
i phu
quy
gia
u sang,
Cha
u con hie
n
a
t ve
vang bao

i.

Gia
ma
tha
y ma
ch Ho
ng th

i,
Sinh con quy
t

ne
n ng

i me

n ye
u.
C
c Ho

ng kh
no
ng th

ng tie
u
Cu
ng la
ta
t be
nh nh
ng nhie
u tho
cha
ng ?
Quan Ho
ng s
hoa
n co
ng danh,
Quan Ho
ng ma
Hoa
t phu
c la
nh ve
vang
K
nh da
ng nghi le

a
ng hoa
ng
Gia

ng tra

t t

huy hoa
ng uy nghie
m.
C
c Ho

ng v
nhie
t kho
ng sai,
Be
nh hkinh quy
mo
t mai kho
i da
n.
Ma
ch Ho
ng x
ch bo
ha
i tha
n,

214

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Cuo
ng, phong, t
u sa

c la
m pha
n kho
ng hay.
T

nhie
n bie
n co
va
la
y.
C
a nha

tie
n cu
a cu
ng bay lo
i na
o.
V

con
ie
u

ng la

m sao ?
Anh em
e
u ghe
t ng

i na
o cu
ng che
.
Bu
ng
au quanh ro
n ho
n me
,
Cu
ng

ng kho

ng bie
t xoay nghe
g

a
y.
1.8. Ma
ch Vi
Ma
ch Vi bo
Tho
n mong manh,
Kho
c than th

ng tie
c sinh tha
nh h
i o

i.
Anh em ch
mo
t m
nh tho
i,
Me
cha xung kha
c chia
o
i s
n ha
.
La
m a
n va
t va
xo
ng pha
Gia
m m
a gia
i na
ng ng

i ta che
c

i.

Kh
hhuye
t thie
u ye
u ng

i.

Tai ke
u nhsa
o ca

i o
m
au.
Ma
ch Vi quan bo
gian nan,
A
m nh

tr
i na

ng, cha
n tu
i tha
n.
Theo ng

i ha

u ha
a
n ca
n,
Ho
a may ng

i giu

c pha

n na
o cha
ng ?
Hoa
c
i buo
n ba
n kie
m a
n
Kho
i be
h
nh pha
p kho
kha
n muo
n va
n.
Ty
hkh
ke
t Ta
m Can,
Bu
ng
au kho
n kho
ruo
t gan na
o nu
ng,

215

Ma
ch Vi bo
X
ch kho
n cu
ng,
Ly h

ng pha
sa
n kho
ng dung mo
t ng

i.
V

con
o
i ra
ch ta
t
i,
Me
cha la
n
a
n mo
t

au th

ng.
e
n
a
u tro
m ca
p ba
t l

ng
Gian tham kho
n kho
a
n l

ng la

n nhau
Tha
n hbu
ng d

i qua
n
au,
Ho
i ta
m ho
i ca
i cho mau ke
o ma
.

9. Ma
ch Tra
m
Ma
ch Tra
m bo
tho
n khe
o thay,
Pha
t tie
n mo

a
o, th

ng nga

y chu du,
C
u l

u kha
p khe
nh
i tu,
La
i tham t
u sa

c xua
n thu ra va
o.
Da
u ra
ng kho
ng
e
n no
i na
o,
Nh
ng kho
ng quye
t ch
la
m sao cho toa
n.
Be
nh
au hung ca
ch ta
m can,
La
nh

o
ng tre
ruo
t gan be
nh hoa
i.
Ma
ch Tra
m quan bo
cha
ng may,
La
m a
n va
t va

e
m nga
y d

dang,
Bo
la
ng bo
to

a mang,
Mo
t m
nh hai v

giang san nh

nha
ng.

216

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

C
u l

u lo
ng nh
ng mma

ng,
T

g ra
ng kho
n khe
o la
i mang tie
ng nha
.
Be
nh v
kh
ngh
ch pha
t ra,
au ho
ng
au bu
ng xo
t xa kho
la
nh,
Ma
ch Tra
m bo
X
ch gia thanh.
Co
ng phu kho
nho
c m
i tha

nh tie
ng ta
m,
Kho
n ngoan quy
t

sie
ng na
ng,
C
a nha

n t

c la

m a
n v
ng va

ng.
Phu
c da
y vui ve
tho
khang,
Mo
t nha
sum ho
p mo
i
a
ng
e
u hay,
C
c Tra

m nh
c mo

i cha
n tay,
L
ng
au
i

ng kho

thay ra va
o.
1.10. Ma
ch Hoa
n
Tho
n
i ma
ch Hoa
n lao
ao,
Ng
c

a
y

m kh
h
t va
o kho
tho
ng.
V

con h
nh kha
c long
ong,
Tha
n co
the
ye
u kho
mong ga
p th

i.
Tha
ra
ng
i l
nh cho ro
i.
H
p t

nh h
p ca

nh may ro
i ma
nh ra.
Phong Tha
p te
ta
i th
t da,
Huye
t phong
a
va
y cu
ng la
kh
h
.
Quan
i ma
ch Hoa
n cha
n thay,
T
nh ng

i bie

n la
n la
i hay ghen ca
n.
V

con tie
n cu
a
a
ng hoa
ng,

217

La
m ne
n gia
u co
v
ng va

ng tha
t gia,
Thung Huye
n t

i to
t m

t ma
,
Me
cha phu
c tho
c

a nha
vinh quang.
Ty
hch
ng be

nh d

dang
B
i v

la
nh ke
t
au rang ta
ng ty
.
X
ch
i ma
ch Hoa
n cu
ng ky
,
Thi vi t
nh kh
cha
m th
g
m ghe

M
u mo
ke
hoa
ch say me
.
V
hay nghi kho
a
e
tie
n nhie
u.
M
u gian ch

c khe

o bao nhie
u,
Cu
ng tha
nh vo

ch the
m
ie
u kho
tha
n
Tinh hme
m nhu
n tay cha
n.
Be
nh vi suy nh

c x

ng ga
n mo
i nh
.

1.11. Ma
ch Sa
c
Tho
n
i ma
ch Sa
c hay Tra
m,
Kho
nuo
i con ca
i xo
t tha
m me
cha.
Cm
u ba
t t
n ng

i ta,
Da
u ra
ng s

tha
t, the
ma
ho
nghi.
La
m Quan kho
ng tho

c v

,
T
nh hay nghi kvie
c g
kho
ng xong.
Ta
m hhuye
t ch
ng long

ong
Ho kho
ng

m b

i ngh

ch xo
ng ho
a ta
.
Bo
quan ma
ch sa
c h

i,

218

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

T
nh hay ong b

m ham ch

i da
m ta
.
V

con ta
i sa
n vong gia,
C
a nha

suy su
t nguye
t hoa tan ta
nh.
Tho
th
kho
v
ng

a
nh
Anh em xa ca
ch la
i tha
nh co

n.
Be
nh t
nh nga
y mo
t
au h
n,
Da
da
y suy ye
u thuo
c c
m kho
va
o.
X
ch
i ma
ch Sa
c bao nhie
u
T
nh hay ghen ghe
t ra
t nhie
u m
u tha
m.
Tham da
m che
r

u nga

m nga
m,
Ne
n hay kie
n tu
ng muo
n pha
n d

dang.
Khue
pho
ng the
thie
p
a mang.
T
nh ngang y
tra
i muo
n va
n g

m ghe
.
Kh
hso
i ruo
t e
che
Be
nh t
nh ch
a kho
i chi be
thuo
c thang
1.12. Ma
ch Tr
Ma
ch Tr
bo
tho
n thie
n di,
Mo
t

i co

qua
pha
n li na
o nu
ng.
Anh em co
t nhu
c nhkho
ng,
Con nuo
i kho
nho
c tro
ng mong no
i do
ng
Di cm
i

c thong dong,

Qua nga
y
oa
n tha
ng pho
ng kho
ng mo
t m
nh.
Hha
n t
ch lu
y

m sinh,

Ne
n th

ng ho ha

ng be
nh t
nh na
ng ra

219

Ma
ch Trquan bo
bo
n ba,
Long
ong bo
c va
c c

a nha
sa
ch kho
ng.
Me
cha cha
ng

c ca

y tro
ng,
V

con kho
n kho
kho
ng mong mo
i g
.
Ta
ng Ni hoa
c co
th

ng v
,
Nha
buo
n kho
no
i ba
n chi

c na

o?
Be
nh t
nh pho
i
a
hlao,
La
i the
m ha
n kh
nha
p va
o ha
i tha
n
X
ch Tr
cha
y cho
t lao lung
Di ckho
ng

nh t

tung ngu
ha
nh
Tie
u hao nga
y tha
ng la
n quanh,
Cu
a x
a
e
la
i nay tha
nh ra tro.
Nuo
i con nhie
u lu
c pha
i lo,
Be
nh t
nh kho
ng bie
t ro
i ra the
na
o?
Ba
ng quang kh
ke
t ma
i va
o,
Mo
i nga
y hla
nh tie
u hao s
c da

n.
1.13. Ma
ch Phu
c
Tho
n ma
ma
ch phu
c sao
a
y,
Ch
nh ng

a
m kh
ma
ch hay tha
t th

ng,

Vie
c la
m kho
ng co
chu
tr

ng
T
nh hay do d

th
ch

ng phong quang.

C
a nha

cu
a ca
i gia
u sang
Va
o ra nhthe
tuye
t tan kho
ng ch
ng.

220

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ho
a ta
bo
c no
ng b

ng b
ng

Trong lo
ng ngh
ch kh
hua
n ch
ng na
o nu
ng.
Bo
quan Tra
m phu
c cu
ng ky
,
T
nh ng

i la

m ca
m la
m ly
la
thay
Nuo
i con va
t va

e
m nga
y
Vie
c la
m a
y na
y, ta
m hay na
o nu
ng.
Ruo
ng v

n tha

t la
c lung tung,
La
m a
n tie
n thoa
i vo
cu
ng d

dang
Be
nh nhie
u t
ch tu
lan man,
Ca
ng nga
y ca
ng tha
y be
nh mang ma
i va
o.
X
ch
i ma
ch phu
c th

ng thay,
Co

n he
n mo
n tra
ng tay ba
n ha
n,
o
ng ta
y cha
y kha
p mo
i
a
ng,
La
m a
n va
t va
xo
m la
ng xa xa
m.
Kho
ng nha
kho
ng cho
la
m a
n,
Ruo
ng v

n cha

ng co
, ba
n khoa
n mo
t m
nh.
Bo
n
o
n ba
ng t
ch be
nh sinh,
Nghe
o he
n hoa
n na
n xo
t t
nh e
o le.
1.14. Ma
ch Nhu
Ma
ch Nhu bo
Tho
n a
n ch
i,
Ham me
chim chuo
t, vie
c

i nhkho
ng.
a t
nh me
o ma
ga

o
ng.
T
nh hay no
ng na
y lo
ng bo
ng suo
t

i.

221

e
n khi be
nh hoa
n ke
u Tr
i,

Na
ng
a
u nh
c mo

i tie
n th
i co

a
u.
Mo
ho
i tha
nh tho
t nhda
u,
Thie
t tha t
nh a
i ngo
ha
u

c cha
ng?
Ma
ch Nhu quan bo
bie
t
a
u,
T
nh kho
ng tranh
a
u ma
c da
u khen che
.
o
ng con nhie
u cha
u s

ng ghe

,
O
ng cha cnghie
p mo
i nghe

e
u hay.
Sau cu
ng t
nh the

o
i thay,
Kh
suy be
nh hoa
n kho
ng may hie
m nghe
o
Me
nh tr
i tho

ye
u ai chie
u,
Gia
u ma
kho
ng tho
co

ie
u xo
t xa.
Ma
ch Nhu bo
x
ch tha
t la
,
a m
u tu
c ke
the
ma
kho
ta
m
Tham lam ta
i sa
c
a da
m,
Ch
v
ca
i to
i ngoa
i xa
m kha
c h
nh
Cha
ng may be
nh hoa
n th
nh l
nh,
Hha
n tie
t ta
be
nh t
nh cheo leo.
Ma
ch Nhu tuo
i tre
hie
m nghe
o,
Co
khi be
nh hoa
n che
t theo o
ng ba
.
1.15. Ma
ch Nh
c
Tho
n
i ma
ch Nh
c la
lu
ng,
Vie
c la
m cho
ng cha
n lung tung buo
n c

i.

222

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

O
ng cha sa
n nghie
p ma
y

i,

Da
n da
n ba
n he
t ke
c

i ng

i che
.
e
n khi be
nh hoa
n m

i ghe
,
A
m d

ng tranh
a
u kho
be
thuo
c thang
e
m nga
y so
t re
t kinh hoa
ng
Re
t
i no
ng la
i nha
t khoan la
u nga
y.
Quan xem ma
ch nh
c la
thay,
D

ng suy tu t
nh m
i hay

a
o tr

i.
Me
cha tie
n ca
nh s

m ch
i
Con th
i kho

ng co
, t
a

i smo
e
n khi ma
c be
nh ca
ng lo,
B
i v

ch
ng th

khe
kho

m duye

n.
Ai xui ca
nh huo
ng
a khie
n,
e
cho ke
tu
c ng

i tie
n ba
n lo
ng.
X
ch
i ma
ch Nh
c long
ong,
No
i la
m kha
c ha
n, nhkho
ng

nh g
Nho
to cu
ng co
nghe
chi,
Co
n h
n cha
y b
a mong g

vie
n vo
ng.
e
n khi co
be
nh he
t tro
ng,
Ha
tie
u quye
t la
nh, ma
ch trong hca
ng
Thuo
c thang lo la
ng vo
i va
ng,
The
ma
be
nh ta
t
eo mang va
n co
n.
2. Ma
ch Tha
i Tolua
n theo 12 ca
ch la
p tha
nh

223

2.1. Gia tca

u tra
n
Ty
cung ma
ch Hoa
n quy
thay,
Gia tca
u tra
n ca
ch na
y m

i hay.
Nh

Tr
i trong lu

c va
n may,
Ga
p

c ng

i v

to
t tay la
lu
ng.
em bao nhie
u cu
a ve
chung,
Xa
y ne
n ha
nh phu
c vo
cu
ng gia
u sang.
Chuye
n Vi, Tra
m, Phu
c kie
n ngang,
Khi ma
ch Phu
Sa
c la
i mang to
i t
nh
2.2. Va
n ha
c xung thie
n
Xung thie
n va
n ha
c
t khi,
Ma
ch kie
m Va
n Vo
cao ky
hie
m thay.
Co
ng danh phu
quy
phu
c da
y,
Suo
t trong
a
t n

c ho

a may mo
t va
i,
Phu
huye
n hoa
t te
th
c da

i
Kinh bang te
the

a ta
i tuye
t la
n,
Pha
i cha
ng phu
c

c xoay va

n,
Va
n quan vo
t

ng tinh tha

n cao sie
u.
2.3. Nglong ta
i ha
i
Nglong ta
i ha
i uye
n thanh,
Va
n ch

ng ca
i the
sa
ng danh anh ha
o.
Ta
m, Tha
n hoa
n, hoa
t Quy
sao.
Tie
ng ta
m l
ng la

y bie
t bao xa ga
n.
Kinh lua
n ta
i

c tuye

t tra
n
Nho y ly
so
tinh tha
n ve
vang.

224

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Tre
n v
n

c d

i da

n la
ng,
Ve
vang cha me
mo
i
a
ng
e
u hay.
2.4. ie
p nha
p hoa vie
n
Hoa vie
n ie
p nha
p la
lu
ng,
Ba
n trai x
ch nh

c cu

a chung m
i toa
n,
X
ch ye
u nha
c
a gia

u sang,
Ma
nh th
pha
sa
n v

ca
ng tai

ng.
a
n ba
h
u x

ch ca
n c

ng,

Ye
u th
pha
sa
n cho
ng th

ng he

t tr
n,
Ga
i th
h
u x

ch c

ng h
n,
Trai ca
n x
ch nh

c, ruo

ng n

ng v

gia
u.
2.5. Long xaho
n sa
t
Long xa
ho
n sa
t die
u ky
.
Ty
Vi vNh
c ma
ch th
sa
p lai,
Vie
c quan nga
y mo
t nga
y hai.
Sinh ra kie
n tu
ng lai rai kho
ng ng
.

Khe
o kho
n lo lie
u

i ch
,

May ra gi

c the

b
nh ye
n
Cho hay ro
i cha
ng t
nh lie
n
Khuynh tha
n ba
i sa
n he
t tie
n m
i lo

2.6. Kinh phi thie

n ly
Kinh phi thie
n ly
ca
ch hung,
Co
ng lao la
n
a
n thu
y chung kho
ng tha
nh.
Ca
hai x
ch ma
ch
e
u nhanh.
Ma
ch lao ra
n cha
c Phu
tha
nh kho
ng hay.

225

Ta
m cuo
ng ph
cha
ng may.
Tinh tha
n cuo
ng nhie
t x

xoay ra ngoa
i.
Ly h

ng bie
t x

i hoa
i.
o
ng Ta
y ba
t

nh th

ng ai ma
ch na
y.
2.7. Thu nha
n cao phi
Cao phi thu nha
n cu
ng ky
,
Le
sa
u tha
m go
i
a
n th

t da

y,
G

ng kia ai se

o
i
a
y,
Phe
Phu
kho
ng l
c ma

ch
a
y k
p kho
ng.
Bao nhie
u ga
n bo
ph
co
ng,
To
c ta
m
a
m ai kho
ng tha
m sa
u.
Ruo
t ta
m ch
n khu
c canh tha
u,
Ta
m can kho
he
o buo
n ra
u la
thay!
2.8. Ho
ng nhan tha
t qua
n
Tha
t qua
n ho
ng nha
n
ua bay,
X
ch ma
nh Phu
a
i cha
ng hay qua
n b
nh
No
ty
pha
n bo
i la
i m
nh
Ra
p ta
m m
u ha
i sa
t t
nh
a
u tranh
Be
tre
n kie
u ca
ch
a
n anh,
Be
d

i ch

nh
ng tranh da

nh ma
tho
i.
M
u mo
kh
ch ba
c xa xo
i,
ie
u qua tie
ng la
i, lo
i tho
i phu
pha
ng.
2.9. Da
ha
c a
ng kho
ng
Bvca
nh ha
c kho
ng trung
Phu
, H, Tra
m , Kha
n, Xch cung ma
ch na
y.

226

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Nghe
rie
ng theo
uo
i ha
ng nga
y,
Ta
i t
nh
o
nha
t khe
o thay cu
ng v
a.

Buo
n m
nh
e
n cho
n nha
chu
a,
Hay la
m tha
y thuo
c c
u ng

i ra tay,

C
u l

u bie
n ho
a
o
i thay.
Ma
ch na
y cu
ng the
mo
t tay tha
y co
.
2.10. Xua
n a
i tr
ng tho
Xua
n
a
i tr

ng tho

ca
ch na
y,
Tha
n cung Nha
m quy
d

i tay Hoa

t Tra
m.
Ma
ch da
i da
ng da
c a
m tha
m,
o
la
ma
ch quy
tho
xua
n khang c

ng.

Thung huye
n ty tuye
t song

ng

Tie
u dao phu
quy
tho
tr

ng vinh quang.
M
nh ne
n danh gia
ve
vang,
Phu
c cha nha
n
o
la
i ca
ng m
ng vui

2.11. Chu t
c a
ng khoa
Bo
Ta
m chu t

c ma

ch Ho
ng,
Va
n ch

ng thi
o
ba
ng ro
ng ve
vang,
Ba
c va
ng phu
quy
gia
u sang,
Me
cha vui ve
vinh quang c

a nha
.
Vo
th
T

ng Ta

ng
a xa,

o
ng nhung thie
t gia
p vinh hoa la
y l
ng.

Cha
ng may tra
i la
i kho
ng ch
ng,

Ta
m ma
Tra
m Phu
c th

ng no

i chi.
Me
cha kho
n kho
pha
n ly,

227

con kho
c lo
c c
c ky

kho
thay.
B
i v

h
nh kha
c kho
ng may,
Tr
Vi hho
a bo
c nga
y ua
t
e
m.
Trong lo
ng ra
u r
be
nh the
m,
Cu
ng v
ma
ch kha
c ho
a ne
n no
i na
y,
2.12. Thanh long phong quy
Thanh long Can bo
ma
ch huye
n,
a
ng khoa chie
m ba
ng danh truye
n kha
p n
i,
Gia
u sang phu
quy
tuye
t v
i,

Va
n ch

ng ne
t
a
t,
n tr

i ai cho.
Tie
n phu
c vie
c d

cha
ng lo
Hoa
n, Ho
ng th
con cha
u danh nho mo
t

Cha
ng may Tra
m Phu
c tr

tr

i,
Phong ta
be
nh hoa
n thie
n th

i co
khi !
3. Ma
ch Tha
i Tolua
n ve
tha
n nha
n, gia sa
n
3.1. Quan he
v
i ta
i sa
n
Ma
ch cu
a Ty
bochugia t.
- Ty
bo
ma
ch Hoa
n a
i ra
t to
t.
- Ty
bo
ma
ch khoan Ho
ng, Ho
a, Hoa
n la
ng

i nh

cnghie
p cu
a to
tie
n
e
la
i.
- Ty
bo
ma
ch Hoa
n ma
la
i Ho
ng la
ng

i nh

c cu

a
v

la
m gia
u.
- Tho
n bo
be
n tra
i ma
ch
i Hoa
t thhay pha
t ta
i, ma
cu
ng hay ta
n ta
i la
m.

228

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Be
n tay tra
i

x
ch bo
ma
ch
i Tra
m thda
u la
tay
kho
ng ro
i ng

i a
y cu
ng co
nga
y ta
u

c ruo

ng v

n, nha

c
a, gia

u co
.
- Ty
bo
ma
ch nhn

c t

c pho

t tung ra
a
y: thda
u
nga
y nay

c cu

a ca
i la
m a
n gia
u co
nh
ng
e
n lu
c ve
gia
th
ch
co
n la
i v
i hai ba

n tay tra
ng tho
i.
- Tho
n kha
u ma
ch cha
y nhngo
n n

c to

e, thsuo
t

i
cha
y ga
o ha
ng nga
y, cuo
c

i cc
c long

ong va
t va
.
3.2. Quan he
v
i cha me
Phe
bo
thuo
c ve
a vcu
a cha me
:
- Phe
bo
ma
ch
i Ho
ng Hoa
t la
cha me
an khang tr

ng tho

.
- Phe
bo
ma
ch
i Tra
m Vi, cha me
hay o
m ye
u
au
th

ng, hoa
c la
cha me
che
t s
m ca

.
- Tre
n
a
y la
phe
p xem ma
ch con trai
o
i v

i cha me
.
- Co
n xem ma
ch ng

i con ga

i
o
i v
i cha me

th
la
i kha
c.
- Khi xem ma
ch ng

i con ga

i: Tha
n bo
ma
ch
i Tra
m,
Quan bo
ma
ch Hoa
n, la
cha me
ng

i con ga

i a
y

c song

toa
n tho
kha
o.
- Phe
bo
ma
ch Phuma
la
i Nh
c, la
cha me
ng

i a
y
a
ma
t.
- Ne
u Phe
bo
ma
ch Tra
m ma
la
i H thcu
ng la
cha me

a
ma
t.
3.3. Quan he
v
i thethie
p (v
)
Ty
bo
thuo
c ve
the
thie
p.

229

- Ty
bo
ma
ch
i Hoa
n, a
i ma
la
i Tr
ng la
ng

i a

c co

die
m phu
c, the
thie
p
e
u la
ng

i
oan trang, trinh
thu
c, ma
la
i la
con nha
danh gia
, t

te
, ch
nh ng

i a
y se
nh

la
m ne
n gia
u co
.
- Hai bo
x
ch ma
ch
i Tra
m , Trema
la
i oa
n va
Vi, th
b
v

che
t, la
i c

i v

kha
c ma
y la
n m

ng v

ng

c.

- Ta
m bo
ma
ch
i Tra
m , Te
cu
ng pha
i c

i v

hai la
n.
- Phe
bo
ma
ch
i Kha
n, pha
i
e
pho
ng ke
o la
y ng

i v

b
ta
t be
nh.
- Quan bo
ma
ch ng

i cho

ng tha
y ma
ch Phu
c , ma
ch
Tra
m Ta
n th
v

a
ngoa
i t
nh, hoa
c pha
i lo
ng trai.
3.4. Quan he
v
i con cha
u
- Tay be
n Ta
tho
n bo
tha
y ma
ch Huye
n cha
y nh
a
y
ngo
n tay ng

ixem, la
die
m phu
c, cha
u con
o
ng
u
c
a
y

a
n,

i h

g phu
c lo
c.
- Tay be
n ta
, Tho
n bo
tha
y ma
ch Tra
m, Kha
n ma
la
i Tr
Tre
, th
con cha
u ra
t hay o
m ye
u, hay be
nh ta
t luo
n luo
n.
- X
ch bo
ma
ch
i Tra
m ma
la
i Hoa
t la
co
con trai
i thi
a
u.
- Tho
n bo
ma
ch
e
u Ho
ng Huye
n, la
co
nhie
u con cha
u
gia
u sang phu
quy
.
- Hai quan bo
ma
ch
i Ho
ng Huye
n ne
u kho
ng phu
quy
,
cu
ng co
nhie
u con.
3.5. Quan he
v
i s
vie
c la
nh d
- Muo
n bie
t vie
c nha
la
nh hay d
, thpha

i bie
t ra
ng
ma
ch o
ng hay Tnh.

230

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ty
bo
ma
ch Hoa
t, a
i th
cu
a ca
i gia
u co
.
- Tha
n bo
ma
ch
i Hoa
t, Tra
m th
cha me
phu
quy
.
- Me
nh mo
n ma
ch
i Tra
m , Hoa
t th
a
y t
, trai ga

i co
nhie
u ke
trung tha
nh.
- Tam tie
u ma
ch
i khinh thanh (phu
nho
ro
ra
ng) th
ng
a xe nhn

c, kha

ch kh
a

a
y nha
.
- H
u x

ch ma
ch
i Ho
ng Hoa
t la
anh em b
to
i.
- Ta
tho
n ma
ch
i Huye
n, Tr
ng la
i h
nh dung nhla
ma
ch no

a le
n nh
a
y ngo
n tay cu
a ng

i xem ma

ch, la

c hie

n vinh.
- Tha
n bo
ma
ch
i c

ba la
n
o
ng la
i tha
y ma
ch Tra
m la
v

co
thai.
- Tam tie
u bo
ma
ch
i ra
n cha
c ma
Tra
m va
oa
n va
Sa
c, ne
n
e
pho
ng na
n cha
y nha
.
- Tha
n bo
ma
ch
i Tr, Nhu ma
Tra
m va
la
i Vi la
ng

i
pha
i
i la
m con nuo
i ng

i kha

c.
- Ta
m bo
ma
ch Tra
m va
Tela

ie
m v

a
bo

i la
i sa
p tr

ve
.

14. CHAN OAN BENH TREEM

I. LYTHUYE
T A
I CNG

231

1. Mu
c ch yngh
a
o
i v
i tre

em cha
n
oa
n be
n h chu
ye
u ba
ng ph

ng
pha
p vo
ng cha
n, co
n ca
c phe
p cha
n kha
c la
phu
. T

lu
c s
sinh
e
n 3 tuo
i cha
n be
nh ba
ng ph

ng pha
p Quan sa
t ch
tay
tre
n ho
kha
u va
Tam Quan. T

4 tuo
i
e
n 10 tuo
i xem ma
ch

bo
Tho
n kha
u pha
i
e
do
c ngo
n tay vkhoa
ng ca
ch Tho
n
Qua X
ch ra
t nga
n ). T

10 tuo
i tr

le
n bo
tho
n Kha
u co
the
pha
n chia ba bo
v
Tho
n, Quan, X
ch nhxem ma
ch ng

i l

nh
ng khoa
ng ca
ch 3 bo
Tho
n, Quan, X
ch pha
i x
t cha
t co
khi chdu
ng mo
t ngo
n tay
a
t pha
ng xuo
ng la
Quan, nghie
ng
ngo
n tay ve
ph
a ba
n tay la
Tho
n, nghie
ng ngo
n tay ve
ph
a
khuy
u tay la
X
ch.
2. Vtrcu
a hokha
u
Cho
tru
ng gi
a ngo

n tay ca
i va
ngo
n tay tro
gia
p nhau
m

ra, khe
p va
o gio
ng nhmie
ng ho
ne
n go
i la
Ho
kha
u.

3. VtrTam quan
S

n cu

a ngo
n tay tro
ve
ph
a ngo
n tay ca
i,
s

pha
n chia t
n

g
o
t
ta
o tha
nh 3
oa
n go
i
la
Tam Quan.

232

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- o
t ngo
n tay th

nha
t
(gia
p v

i ba
n tay) go
i la
phong
Quan (ca
i c
apha
t be
nh b
i

phong).
- o
t ke
tie
p (
o
t gi
a)

la
kh
Quan (ca
i c

a pha
t be
nh
b
i kh

).
- o
t th

3 (
a
u ngo
n tay la
me
nh Quan, ca
i c
a pha

t
be
nh co
the
nguy
e
n t
nh ma
ng).
+

g chtay bie
u hie
n be
nh ly
cu
a em be
xua
t pha
t
t

Ho
Kha
u le
n Me
nh Quan (ch

giai
oa
n t

ssinh
e
n3
tuo
i m

i co
ch
tay bie
u hie
n be
nh ly
).
Khi em be
b
be
nh th
m
i co

ch
tay a
y no
i le
n

vu
ng Ho
Kha
u va
Tam Quan (lu
c be
ma
nh kho
e th
kho
ng co
).
- Chtay be
nh ly

ca
hai be
n Ho
Kha
u va
Tam Quan
cu
a ca
tay pha
i va
tay tra
i. Tay pha
i bie
u hie
n be
nh ly

ng

v
i phe

, Ty
, Me
nh Mo
n, tay tra
i
ng v

i Ta
m, Can, Tha
n.
4. Ca
ch xem chtay be
nh ly
Mo
t tay ta na
m co
tay cu
a em be
, tay kia vuo
t vu
ng
Tam Quan Ho
kha
u tha
ng ra
e
quan sa
t (khi tie
p xu
c v

i em
be
pha
i vui ve
la
m quen va
na
ng niu tr
u me
n
e
be
kho
i s

va
kho
i la he
t ga
y kho
kha
n cho vie
c cha
n
oa
n).
- Chtay xua
t hie
n

v
trkha
c nhau, ma
u sa
c va
h
nh
t

ng kha

c nhau. Mo
i ma
u sa
c mo
i v
tr
, mo
i h
nh t

ng bie

u
hie
n mo
t be
nh ly
kha
c nhau.

233

II. CHTAY BIE

U HIE
N BE
NH LY
1. Ma
u sa
c chtay
- Ch
tay co
ma
u tra
ng bie
u hie
n be
nh Can phong.
- Va
ng tha
m - be
nh Ty
V
- Tra
ng ho
ng be
nh no
ng la
nh thuo
c bie
u ch
ng

- Ho
ng be
nh tie
t ta
.
- o
ho
ng - Be
nh ban s
i hay th

ng ha
n
L
u y
: khi be
nh bie
n chuye
n nhe
sang na
ng hoa
c na
ng
sang nhe
thma
u sa
c kho
ng co
n thua
n tu
y ma
cu
n g bie
n a
o
da
ng. V
du
:
-

Va
ng ho
ng ma
ho
ng nhie
u tha
nh t
m.

Ho
ng t
a ma
t
a nhie
u tha
nh xanh.

Xanh tha
m, ma
tha
m nhie
u tha
nh xanh
en.

Xanh
en bie
n tha
nh thua
n
en.

Chtay co
ma
u
en la
bie
u hie
n be
nh ly

e
n lu
c
nguy k
ch.
2.Chtay bie
u hie
n ca
c da
ng be
nh kinh sa
i
Be
nh kinh sa
i

tre
em la
do a
nh h

ng t

nh chhoa
c
do be
nh ly
ga
y so
t cao ma
le
n c
n co gia
t.
- T

tu
c kinh: Tre
co
chtay ma
u xanh sa
m

Ho
Kha
u,
Tam Quan la
tre
bKinh Sa
i b

i qua
s

ha
i khi nh
n tha
y loa
i
thu
co
4 cha
n.

234

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Thu
y, ho
a, phi ca
m kinh: Ch
tay ma
u sa
c
o
(tre
le
n c
n
kinh sa
i b

i qua
s

ha
i khi nh
n tha
y n

c, l

a hoa

c chim bay).
- Nha
n kinh: Chtay ma
u ho
ng (tre
le
n c
n kinh sa
i b

i
s

ng

i la
).
- Lo
i kinh: Ch
tay ma
u xanh h
i va
ng va
ng (tre
le
n kinh
Sa
i b
i qua

khi nghe tie

ng sa
m se
t).
- Ma
n kinh phong: Chtay co
ma
u t
m, ma
u xanh hay
ma
u
en la
n lo
n a
n a
n hie
n hie
n (tre
le
n kinh sa
i la
b

i vTy
phong ma
n t
nh).
- Chtay tha
ng nh s
i da
y ma
ma
u ho
ng hay xanh la
le
n c
n Kinh Sa
i b
i me

no
Th

ng Th
c ma

no
pha
i be
nh
(a
nh h

ng cu

a s

a
p ha
n va
bu
s

a).
3. Chie
u da
i va
vtrchtay bie
u hie
n be
nh
3.1. Chtay no
i t

Ho
Kha
u ch
m t

i Phong Quan la
be
nh nhe
(

Phong Quan kho

ng co
ch
tay la
vo
be
nh).
3.2. Ch
tay le
n
e
n kh
quan la
be
nh
a
na
ng.
3.3. Chtay t

Phong Quan
i qua khquan t
i Me

nh
Quan la
be
nh na
ng la
m. Ne
u chtay le
n t

i gia
p mo
ng tay la
be
nh
a
t

i lu
c nguy k
ch.
4. H
nh the
, sa
c tha
i chtay bie
u hie
n cu
thebe
nh ch
ng
Stt
1

H
nh
the

Ch
danh
L
u

Y
ngh
a
H
nh ch
tay

Be
nh
ch
ng

Nguye
n
nha
n

Hoa
c loa
n Tam tie
u

235

cha
u
h
nh

nhha
t cha
u Tho
Ta
tro
i cha
y
(ma
u ho
ng)

nhie
t,

au ruo
t

Tr

ng

cha
u
h
nh

H
nh ch
tay
au bu
ng
nhha
t cha
u no
ng la
nh
tro
n ma
l
n

t
ng c

Trong
bu
ng co
Ke
t t
ch

Tho
va
n
h
nh

H
nh ch
tay
to su
su
tha
ng
le
n
e
n mo
ng
tay

Kinh
phong
na
ng la
m

Do no
i
th

ng

Loa
n
va
n h
nh

H
nh ch
tay
cong queo

Th
c t

ch

au bu
ng

Do
phong
nhie
t

Lai xa Nhcon ra
n
h
nh

ang bo

e
n

Can, Ty
b Ha
n kh
be
nh, o
i
t
ch tre
m
a.

Kh

xa Nhcon ra
n
h
nh

ang bo

a cha
y
Be
nh

me
t mo
i
Ty
v
ngu
nhie
u

ng

no
i
h
nh

Cong h

ng

a
u va
o ph
a
trong ba
n tay

Can phong

Thuo
c
huye
t va
ngoa
i Ta

ng

ngoa
i
h
nh

Cong h

ng

a
u ra ph
a
ngoa
i ba
n tay

Can phong

Thuo
c
kh
va
ngoa
i Ta

236

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ta
Ta Tha
ng le
n maTh

ng
h
nh
le
ch va
o ph
a phong
ba
n tay

Ngoa
i ta

10

H
u ta Tha

ng le
n maTh

ng
h
nh
le
ch ra ph
a
ha
n
ngoa
i

Ngoa
i ta

11

Song
ca
u
h
nh

Nhhai mo
c Ty
hha
n No
i
ca
u khe
p la
i
kh
tre
th

ng

12

Tam
khu
c
h
nh

Ba

ng

cong ga
p
khu
c

13

Loa
n
tru
ng
h
nh

Ro
i loa
n nh Be
nh Cam
ba
y sa
u bo

Do giun,
la
i

14

Song
va
n
h
nh

H
nh ch
tay
tha
ng nh
mu
i gia
o

Do
a
m
ho
a

15

Song t
Nhhai ch
Kinh sa
i
h
nh
song cho
ng
le
n

Ngo

o
c

16

Huye
n Nhca
y kim
cha
m
treo le
n
h
nh

Ma
n kinh

17

Ng

Th
c t

ch

Kinh
phong co
gi
t

Kinh
phong

Nhva
y ca Kinh sa
i

o
a
n
uo
ng
kho
ng
tie
u

Hch
ng

237

th
ch
h
nh

ga
y co
m

18

Thu
y t
Nhch

thu
y Kinh
a
m t
ch
h
nh
phong cam
sa
i

19

A
t t

h
nh

Nhch

a
t

Kinh
phong

Can ho
a

20

Khu
c
tru
ng
h
nh

Nhcon sa
u
bo
cong queo

Cam t
ch

Can va

a
i
tr

ng

be
nh

21

Hoa
n
va
n
h
nh

Gio
ng nh2
vo
ng tro
n

Cam t
ch

Th
c

tre

22

Pha
n
no
i
cung
h
nh

Nhca
nh
Kinh
cung

n va

o hoa
ng
ph
a trong
no
ng la
nh
Tie
u
o

Th
c ta

23

Pha
n
ngoa
i
cung
h
nh

Nhca
nh
cung

n ra

ph
a ngoa
i

Th
c ta

24

Pha
n
Nhchia
chi h
nh nha
nh ca
y

238

Th

ng
th
c, ca

m
phong

Kinh
a
m ho
a
phong
nh
ng nhe

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

III. MA
CH BE
NH NHI KHOA
1. a
c ie
m ve
ma
ch nhi khoa
B
i tay cu

a em be
co
n nga
n, ne
n bo
ma
ch Tho
n kha
u
khoa
ng ca
ch cu
ng ra
t nga
n. Khi xem pha
i a
ng ch
ng khoa

ng
a
y cho th
ch h
p. Ma

t kha
c to
c
o
ma
ch cu
a em be
nhanh ga
n
ga
p
o
i to
c
o
ma
ch cu
a ng

i l
n.

- H
nh ma
ch: nha
t t
c th

ng la

6
e
n 8 ch(mo
t h
i
th

ra h
t va
o ma
ch le
n6
e
n 8 la
n ).
- Ma
ch Xa
c: nha
t t
c 9 ch

e
n 11 ch
- Ma
ch Tr
: nha
t t
c3

e
n 5 ch
2. To
c o
bie
u hie
n be
nh ch
ng
- Nha
t t
c Tam ch- bie

u hie
n hhao tha
t thoa
t (ma
t
n

c, ma

t ma
u, a
m thoa
t, d

ng thoa
t, cnhu
c thoa
t).
- Nha
t t
c T

ch
- kh
huye
t hnh

- Nha
t t
c Tha

t ch
: be
nh nhe
- Nha
t t
c Tha

p ch
: be
nh na
ng
- Nha
t t
c Tha

p nh
ch
: be
nh nguy k
ch.
3. Ma
ch t
ng bie
u hie
n Be
nh ly
- Phu
Hoa
n : be
nh Th

ng phong
- Phu
Ho
ng: be
nh Nhie
t cta
i v
- Ho
ng kha
n: th

ng ha
n

239

Ho
ng:
au bu
ng do co
la
i ( giun)
Tr
: trong tim, trong bu
ng
a
y tr

ng

Xu
c: Kinh Sa
i
Tra
m Tr
: hha
n
Tra
m Hoa
n:
a
y bu
ng,
au bu
ng
Tra
m Sa
c: kh
la
nh ng
ng t
ch trong bu
ng
Tra
m Te
:
au bu
ng
Te
: cam t
ch khie
n hao mo
n ga
y o
m.
Huye
n Xa
c: kinh gia
n thuo
c phong
Xa
c: kinh phong, cha
n tay co gia
t.
Huye
n Th
c:

a
i tie
n b

IV. BIE
N CHNG EM BE

em be
t

ssinh
e
n 18 tha
ng tuo
i co
nh
ng hie

n
t

ng

o
i thay trie
u ch
ng gio

ng nhbbe
nh ma
kho
ng pha
i
be
nh. Nh
ng hie

n t

ng

o
co
chu ky
la
32 nga
y va
64 nga
y
cu
the
la
32 nga
y la
1 la
n bie
n, 64 nga
y la
1 la
n ch
ng pha
i
qua
u
16 la
n bie
n 8 la
n ch
ng em be

c 512 nga

y t
c la

17
tha
ng.
1. L
ch bie
n chng vayngh
a ve
bie
n chng
- T s sinh en 32 ngay Nhat bien sinh Quy Thuy
kie
n toa
n tu
c thie
u a
m Tha
n, chu
ve
sinh tinh.
- en 64 ngay Nh bien, nhat chng sinh nham Thuy
thuo
c tu
c Tha
i d

ng Ba
ng quang hie
n t

ng vu

ng tai, mo
ng
la
nh ma
t.

240

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- en 96 ngay Tam bien sinh inh Hoa thuoc Thu

thie
u a
m Ta
m chu
ta
ng tha
n, t
nh
a
bie
t m
ng.

- en 128 ngay T bien, nh chng sinh bnh hoa

thuo
c Thu
Tha
i D

ng Tie
u Tr

ng, hie

n t

ng va

mo
ho
i va
h
i s
.

- en 160 ngay Ngu bien sinh At Moc thuoc tuc

Quye
t a
m Can Chu
ta
ng ho
n bie
u hie
n hay c

i.
- e
n 192 ngay Luc bien, Tam chng sinh giap Moc
thuo
c Tu
c Thie
u D

ng
m, hie

n t

ng hai ma

t
o
ma
kho
ng b
nha
m.
- en 224 ngay That bien sinh Tan Kim thuoc Thu
Tha
i a
m phe
, the
chu
Ta
ng pha
ch sinh a
m thanh tie
ng no
i.
- en 256 ngay bat bien, t chng sinh Canh kim
thuo
c Thu
D

ng minh
a
i Tr

ng , hie

n t

ng da th

t pha
t
no
ng co
the
pha
t ha
n.
- en 288 ngay Cu bien sinh Ky Tho thuoc Tuc Thai
a
m Ty
Chu
Ta
ng y
.
- en 320 ngay thap bien, ngu chng sinh Mau Tho
thuo
c Tu
c D

ng minh v
hie
n t

ng

au bu
ng, kho
ng ch
u a
n
va
hay o
c s
a. u

320 nga
y t
c 10 tha

ng 20 nga
y, u
tha
p
bie
n, v

i ch
ng co
n 3 ch
ng n
a.

- Ti 384 ngay Luc chng la u 12 Kinh mac h cho

ne
n tay
a
bie
t ca
m
o
va
t, cha
n m
i bie

ng va

ta
p
i.
- Ti 448 ngay That chng tnh tnh y thc oi khac
pha
t a
m ro
h
n.

241

- Ti 512 ngay u bat chng.

Trong l
ch bie
n ch
ng kho
ng no
i
e
n Ta
m ba
o va
Tam
Tie
u b

i 2 kinh a
y kho
ng co
h
nh the
rie
ng ne
n kho
ng co
Bie
n
va
kho
ng co
ch
ng. Trong th
i gian bie

n ch
ng mo
i khi bie
n
hay ch
ng la
mo
i la
n thay
o
i kh
huye
t x

ng th
t
e
l
n le

n
va
kho
n bie
t h
n.
Mo
i khi bie
n, mo
i khi ch
ng em na
o ba
m thu
Tie
n Thie
n
h
u dthchh

i no
ng m
nh, em na
o bie
u lo
Tie
n thie
n Ba
t
Tu
c thno
ng m
nh, o
i m
a,

a cha
y, qua
y kho
c. Co
khi na
ng,
co
khi nhe
b
nh t
nh nuo
i d

ng kho

ng sao ca
ch

co
ha
p ta
p
cha
y thuo
c, ne
u thuo
c co
sai la
m la
i sinh be
nh l
n, ne

u muo
n
cho uo
ng thuo
c, ch
ne
n cho uo
ng thuo
c b
nh ho
a la
duy nha
t.
Ba
i thuo
c cu
the
nhsau
B
nh ho
a a
m t
Ba
ch Linh

6g

Sa sa
m

2g

Cam tha
o

1g

Tha
ng ma

0,25 g

Ba
ch thua
t

4g

Sa
c n

c uo

ng khi Bie
n ch
ng. Ta
c du
ng: kho
e ma
nh va

ie
u
ho
a tha
n the
.
2. Da
u hie
u bie
n ch
ng

242

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

He
tha
y mo
i cu
a em be
pho
ng le
n tra
ng tra
ng ma
co
ca
i nga
n ngang gio
ng nhcon ta
m la
trong ng

i cu

a be

ang
Bie
n ch
ng.
3. Ma
ch Bie
n chng
Ma
ch Bie
n ch
ng tu
y theo nga
y, tha
ng, na
m ma
thay
o
i.
- Ho
ng hoa
t: pha
n nhie
u la
lu
c Bie
n ch
ng.
- Phu
c ma
Tr
: ca
m la
nh, la
m va
m
a va

co
c
n no
ng.
- Phu
c ma
Ke
t: th
c a

n hay Kh
t
ch tu

bu
ng.
Ma
ch tr

c l

n sau nho

la
thua
n.
Ma
ch tr

c nho

sau l
n la

nghe
n h
i

co
ho
ng.
Ma
ch l
n nho

kho
ng qua
n b
nh la
tinh tha
n ba
t o
n.
Ma
ch Ho
ng ma
nha
t T
c ma

ch nha
y T

chtrong tim,
trong bu
ng buo
n phie
n
a
y ch

ng.

4. Ma
ch thua
n, nghch em be
Ch
ng

a
i so
n, kinh s
, pha

t gia
t, ma
ch qua Tho
n kha
u
te
, phu
Xa
c ma
m
nh o
n ho
a la
thua
n, ne
u Tra
m Te
ma
m
mh
la
nh la
ngh
ch.
- Ch
ng da

e
(kho
c
e
m) ne
u ma
ch Vi Tie
u la
thua
n,
ne
u no
ng m
nh va
ma
ch Ho
ng a
i la
ngh
ch.
- Ch
n

g o
c s
a ne

u ma
ch Phu
a
i, m
nh o
n ho
a la
thua
n, ne
u Tra
m Te
ma
m
nh la
nh la
ngh
ch.
- Be
nh Cam hao mo
n, ma
ch Kha
n Xa
c, pha
n
a cha
t la
thua
n, ne
u Tra
m Te
, pha
n
a lo
ng la
ngh
ch.

243

Be
nh
au bu
ng giun Ma
ch Kha
n, Hoa
t m
nh o
n ho
a la
thua
n, ne
u phu
a
i ma
mo
i no
i sa
c xanh la
ngh
ch.
V. TH
C HA
NH XEM MA
CH
Xem ma
ch hay cha
n be
nh no
i chung la
co
ng vie
c
o
i
ho
i s

nghie
m tu
c va
he
t s
c tra

ch nhie
m kho
ng the
qua loa

a
i kha
i, kho
ng the
th
c hie

n vmo
t s

ng che

hoa
c pha
i
th
c hie

n trong
ie
u kie
n ba
t
a
c d
.
Khi bie
t m
nh la
tha
y thuo
c
o
ng y, co
nhie
u ba
n be
,
khach mi quen a tay nh Th xem mach ke ca trong
ba
n tie
c trong qua
n n

c, n

i ch

i ta
u xe ho

e
u co
the
th
. Nhva

y, ma
v
i ca

c Ba
c sthkho
ng ai th

the
bao gi
!

Da
u la
vo
t
nh hay h
u y

tha
y thuo
c cu
ng
a
b
xem th

ng.

Chu
ng ta kho
ng ne
n bie
n co
ng vie
c xem ma
ch cha
n
be
nh tha
nh mo
t tro
tie
u khie
n, mo
t th

gia
i trhay tro
ta
i ha
o
huye
n hoa
c
e
tho
a
a
ng s

to
mo
cu
a thie
n ha
. Khi xem
ma
ch pha
i ne
u kho
ng pha
i la
ca
p c
u do

ng thpha

i co
n
i, co
cho
n
a
ng hoa
ng.
1. Mu
c ch cu
a vie
c xem ma
ch (thie
t cha
n)
Xem ma
ch kho
ng ch

e
t
m ra be
nh b

i be
nh ch
ng la

hie
n hie
n, t
c th

o
i khi be
nh nha
n
a
bie
t tr

c va

vbie
t

a
ma
c be
nh ho
m
i t

i ga
p tha
y thuo
c. Nh
ng va
n pha
i
xem ma
ch la
b
i mu

ch chu
ng ta muo
n t
m xem be
nh a
y
thuo
c The
g
?
- Ha
n hay nhie
t (be
nh thuo
c no
ng hay la
nh)?
(Ne
u ma
ch xa
c la
nhie
t, ne
u ma
ch tr
la
ha
n)

244

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Bie
u hay ly
(Be
nh

ngoa
i b
phu hay
a
nha
p va
o no
i ta
ng)?
(Ne
u ma
ch phu
la
be
nh thuo
c bie
u, ma
ch tra
m la
be
nh
thuo
c ly
)
- Hhay th
c (be

nh do hnh

c hay do ngoa

i ta
xa
m
nha
p) (ne
u ma
ch ye
u la
hch
ng, ma

ch ma
nh, b
c ba

ch la
do
th
c ch

ng).

A
m hay d

ng (A
m D

ng la
to
ng c

ng).
To
m la
i kha
o sa
t ca
c ye
u to
tre
n la

e
xa
c

nh be
nh ch
ng

theo ba
t c

ng ro
i d
a va

o
o
ma

ie
u thuo
c cho phu
h
p.

Vdu
: Ch
ng

au nh
c do phong tha

p. Tho
ng th

ng ra

ph

ng
ie
u trng

i ta th

ng du

ng ca
c vthuo
c khu phong ta
o
tha
p. Nh
ng khi be
nh nha
n ma
ch
i Xa
c (nhanh) la
thuo
c nhie
t
chng th phai them cac v thuoc co dc tnh han lng. Neu
be
nh nha
n ma
ch
i Tr
(cha
m) la
thuo
c the
ha
n ch
ng th

pha
i the
m
ca
c v
thuo
c co
dc tnh on nhiet.
Ne
u ma
ch be
nh nha
n
i phu
thpha
i du
ng ca
c vthuo
c
khu phong la
ch
nh va
pha
i the
m ca
c v
thuo
c pha
t ha
n gia
i bie
u.
Ne
u ma
ch be
nh nha
n
i hnh

c thpha

i du
ng ca
c v
thuo
c phu
c ch
nh ke
m v
i khu ta

.
Xem ma
ch co
n
e
t
m ra nguye
n nha
n ga
y be
nh hay t
m ra v
tr
be
nh
ang

ta
ng phu
na
o?
Vdu
: Be
nh nha
n bbe
nh ma
t ngu
. o
i v

i
o
ng y
kho
ng ch
cho be
nh nha
n du
ng thuo
c an tha
n ma
co
n pha
i t
m
ra v
sao ma
t ngu
?

245

- Ne
u ma
ch ta
quan
i ma
nh ma
ta
x
ch
i ye
u la
ma
t ngu
do
can tha
n ba
t ho
a. ie
u thuo
c pha
i bo
tha
n b
nh can la
ch
nh.
- Ne
u ma
ch ta
tho
n
i ye
u (ma
ch vi, ma
ch te
, ma
ch
nh

c ...) la

do ta
m huye
t suy ye
u pha
i bo
ta
m huye
t.
- Ne
u ma
ch h
u quan v

ng ma

ta
tho
n ye
u la
be
nh
thuo
c ch
ng ta

c ta
pha
i bo
ta
m va
ha
h
ng pha
n cu
a ty
vva
la
m ma
t ty
v
.
- Ne
u ma
ch ta
tho
n v

ng ma

ta
quan hnh

c th

thuo
c ch
ng hta

pha
i bo
can mo
c va
gia
m h
ng pha
n ta
m
ho
a, la
m ma
t ta
m huye
t ...
Ngoa
i ra xem ma
ch co
n
e
a
n

nh lie
u l

ng thuo

c.
V
du
: be
nh nha
n b
ch
ng suy nh

c, kh
huye
t l

ng suy.

Thong thng dung bai Bat tran thang e cha.

Ba
i Ba
t tra
n thang go
m ca
c vva
v
i gam l

ng

th

ng du

ng nhsau:
Xuye
n khung 8g

Nha
n sa
m 4g

ng Quy 10g

Ba
ch linh 12g

Thu
c

a 20g

Ba
ch trua
t 12g

Ba
ch th

c 12g

Cam tha
o 4g

- Ne
u ma
ch be
nh nha
n
i te
t

c la
khsuy nhie
u h
n
huye
t th
pha
i ta
ng v
nha
n sa
m le
n t

4g le
n 6g hoa
c 8g.
- Ne
u ma
ch
i phu
hoa
n thhuye
t suy nhie
u h
n kh
pha
i ta
ng v

ng quy t

10g le
n 15-20g.

246

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ne
u ma
ch ta
quan vo
l
c t

c la
ty
khra
t ye
u pha
i
ta
ng vba
ch trua
t t

12g le
n 15 - 20g va
pha
i du
ng ca
m ga
o
tro
n la
n v
ba
ch trua
t sao va
ng tr

c khi du

ng.
- Ne
u ma
ch
i sa
c (kho
ng l
u l
i) thpha

i ta
ng v
xuye
n khung t

8g le
n 10 - 15g
e
hoa
t huye
t hoa
c du
ng quy
v

e
hoa
t huye
t.
D
a va

o lua
n trnhtre
n co
the
gia the
m ca
c vthuo
c
kha
c ta
ng c

ng co

ng l
c cho ba

i Bat tran.
Cha
ng ha
n ma
ch
i sa
c (kho
ng l
u l
i) thco

the
gia
Ho
ng hoa, a
o nha
n.
Ma
ch vi te
ma

i cha
m thco
the
the
m Hoa
ng ky
, Nhu
c
Que
...
Hoa
c gia
khi bie
t ro
be
nh ro
i nh
ng va
n pha
i xem
ma
ch
e
bie
t xem be
nh thua
n hay ngh
ch (ne
u thua
n thde
ch
a ma

ngh
ch th
kho
ch
a). Va

co
tr

ng h

p ma

ch
a
bie
u
hie
n tuye
t (ma
ch tha
t qua
i) th
kho
ng the
ch

c.

2. Phng pha
p ghi ma
ch elua
n tr
Khi m

i th
c ha

nh xem ma
ch ca
n pha
i ghi che
p ca
n
tha
n
e
d
a va

o
o
ma
lua
n tr
, v
ch
a thua
n thu
c ma
xem qua 6
bo
ma
ch la
ra
t de
que
n hoa
c nha
m la
n (xem
e
n bo
th

5 th

6 la
co
the
que
n ma
t bo
ma
ch ban
a
u la
ma
ch g
).

247

Chu
ng ta ke2 o
ma
ch nhh
nh vesau:

Ta
m,

THO
N

Tie
u Tr
ng

Phe
,
a
i tr
ng

Can,
m

QUAN

Ty
, v

Tha
n

XCH

Me
nh mo
n,

Ba
ng Quang

Tam tie
u

Ne
u ta xem tay tra
i tr

c, khi kha

o sa
t ma
ch

v
tr
tho
n
ne
u tha
y ma
ch gthghi va
o vtr
o
ma
ch a
y ro
i la
n l

kha
o sa
t qua 5 vtrco
n la
i va
ghi va
o. Sau
o
d
a va

o ma
ch
be
nh to
ng kha
n, ma
ch be
nh

n kha
n, ma
ch be
nh kie
m kie
n,
ma
ch be
nh ta
ng phu
ma
lua
n.
Khi lua
n be
nh ch
ng ne

u muo
n bie
t qua
tr
nh xem ma
ch
va
lua
n be
nh
u
ng hay sai thdu
ng va
n cha
n (ho
i ngay be
nh
nha
n la
bie
t).
Vdu
: Sau khi kha
o sa
t ma
ch cu
a 6 vtrchu
ng ta
a
ghi va
o nhsau:

248

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ta
m,

Sa
c
THO
N

Tie
u tr
ng
Can,
m

Vi

Te QUA
N

Tra
m
Tha
n,
Ba
ng Quang
XCH
Ta

Phe
,
a
i tr
ng

Te

Ty
, v

Tra
m vo
l
c

Me
nh mo
n,
Tam tie
u
H
u

V
i bo

ma
ch nhtre
n, co
the
nha
n ra ngay ch
ng be

nh
to
ng quan. Be
nh nha
n na
y khhuye
t suy kie
t b
i ma

ch Ta
mSa
c, ma
ch Can, Ty
- Te
.
- Ch
n

g khhuye
t suy kie
t na
y la
do vie
m
a
i tra
ng
ma
n t
nh, la
m cho hie
u sua
t chuye
n ho
a va
ha
p thu
dinh
d

ng ra

t ke
m. o
ng th
i be

nh nha
n na
y th

ng

a
y bu
ng,

au bu
ng b
i
ma
ch ty
v

i Te
- ch
ng to

Ty
kh
suy kho
ng
u
kha
na
ng va
n ho
a thu
y co
c. A
n uo
ng kho
tie
u, kho
ng tha
y
ca
m gia
c
o
i bu
ng. Ngoa
i ra do ma
ch H
u x

ch vo
l
c bie

u
hie
n Me
nh mo
n ho
a (co
n go
i la
Tha
n d

ng suy) kho
ng
u
nhie
t l

ng chuye

n ho
a trao
o
i) ne
n khi
i
a
i tie
n, pha
n
th

ng so

ng, khi a
n nhie
u cha
t m
, cha

t tanh thcthe

i
a
i
tie
n ra nguye
n
o
a
n (cha
ng ha
n a
n o
c la

a
i tie
n co
n nguye
n
kho
ng tie
u ho
a) va
v

i ch
ng na

y be
nh nha
n th

ng ghe

re
t,
s

la
nh, ba
n cha
n la
nh nga
t,
n la

nh co
t so
ng v
ho
a suy...

249

Muo
n bie
t
u
ng hay sai ho
i ngay be
nh nha
n ve
nh
ng

trie
u ch
ng nhtre

n la
bie
t.
- Cu
ng d

a va
o ba
ng ghi ma
ch cu
a 6 bo
v
nhtre
n, va
ca
n c

va
o ma
ch be
nh ta co
the
to
ng h
p la

i
e
bie
t chi tie
t
h
n n
a va

lua
n ch
nh xa
c h
n n
a ro

i ca
n c

va
o
o
ma
la
p
ph

ng
ie
u tr
.

Chng III. PHNG D

C
250

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

VA
BA
T PHA
P TRA
N O

15. TANG PHUDC HOI

D

c lie

u la
thie
n h
nh va
n tra
ng, la
ha
ng ha
sa so
, tra
i
qua ha
ng nga
n na
m
a
u tranh v
i be

nh ta
t v
i to

ng ke
t kinh
nghie
m cu
a ca
c ba
c danh y va
kinh nghie
m da
n gian. Danh
mu
c d

c lie

c tho

ng ke
ha
ng chu
c nga
n loa
i va
co
n gia
ta
ng pha
t trie
n kho
ng ng
ng. a

y la
mo
t thua
n l
i trong y ho

c
song la
m sao
e
am t

ng cho he

t, la
m sao
e
de
da
ng va
n
du
ng trong
ie
u tr
.
D
a va

o kinh nghie
m cu
a m
nh, to
i
a
ta
p h
p ha

u he
t
ca
c v
thuo
c cba
n theo t
ng nho

m
ie
u tr
cho t
ng ta

ng phu
lap thanh nhng bieu o goi la: Ta
ng phud
c ho
i cu the
ho
a, pha
p trbo
, ta
, o
n, l

ng
o
la
nh
ng pha

p trch
nh ye
u
theo ba
t c

ng (h
, th
c, ha

n, nhie
t). Ca
c bie
u
o
d

c ho

i co
ca
thuo
c ba
c, thuo
c nam, th

ng du

ng, de
kie
m va
phu
h
p

be
nh ch
ng, giu

p cho vie
c nghie
n c

u ca
c thang danh, vie
c
thie
t la
p ca
c ba
i thuo
c hoa
c gia gia
m mo
t

n thuo
c

c de

da
ng va
ch
nh xa
c.
I. LA
P PHNG THUO
C IE
U TR
La
p ph

ng
ie
u tr
th

ng co

hai ca
ch:

251

Mo
t la
to
ng ch
ng la

p ph

ng. Tha
y thuo
c pha
i am
t

ng t

nh cha
t ha
ng tra
m loa
i d

c lie

u ro
i ke
t h
p v

i ca

c
ye
u to
tho
ng qua t

cha
n vo
ng, va
n, va
n, thie
t
o
ng th
i ke

t
h
p v

i kinh nghie

m, kinh trcu
a m
nh ma
thie
t la
p ph

ng
thuo
c.
Hai la
s

du
ng co
ph

ng
e

ie
u tr
. Tha
y thuo
c pha
i
thuo
c nhie
u ba
i co
ph

ng va
t
nh cha
t cu
a nhie
u loa
i d

lie
u, ro
i ke
t h
p
v
i ca

c ye
u to
tho
ng qua t

cha
n vo
ng, va
n,
va
n, thie
t
o
ng th
i ke

t h
p v

i kinh nghie

m, kinh tr
cu
a m
nh
ma
cho
n la
y ph

ng thuo
c
ie
u tr
. Ca
ch na
y de
h
n va
th

ng

nh
n

g tha
y thuo
c m
i va

o nghe
hay s

du
ng. Tuy nhie
n co

ie
m ha
n che
la
a
p du
ng go
bo
kho
ng thoa
ng
a
t va

t co
bao
gi

ph

ng thuo
c co
ph

ng la
i hoa
n toa
n phu
h
p v

i ng

be
nh. T

the
ky
XII, a
i y sTr

ng Nguye
n To

a
kha
ng
nh: Benh thi xa khac vi benh thi nay! Bai thuoc thi
xa khong hp vi ngi thi nay!. V the khi dung co phng
th

ng pha

i gia gia
m the
m b
t cho phu

p th
c te

.
Noi tom lai Tang phu dc hoi se la ph

ng tie
n
thua
n l

i va
h
u

ch cho vie
c thie
t la
p mo
t ba
i thuo
c
ie
u tr
.
Chu
ng ta th

a
p du
ng ch
a be

nh cho ta
ng ta
m khi suy ye
u

1. A
p du
ng ca
c thnha
t (To
ng ch
ng la
p phng)

252

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ne
u ta
m suy ye
u th
ta pha
i du
ng ph

ng pha
p bo
, suy ye
u
nang th dung nhng v thuoc trong nhom Manh tng (nh
an sa
m, Nha
n sa
m, Long nha
n, Ba
ch truat).
- Ne
u suy ye
u nhe
thdu
ng nh

ng vthuo
c trong nho
m
Th tng (nh ng quy, Phuc than, Huyen sam, Ba t
nha
n).
- Ne
u ta
m nhie
t th
ta du
ng pha
p l

ng.
- Cc nhiet th chon cac v thuoc trong nhom Manh
tng (nh Hoang lien, Truc diep, Hoang ang).
- Nhiet va th chon cac v thuoc trong nhom Th
tng nh (Sinh a, Chi t, Hoa hoe, ).
- Ne
u ta
m bbe
nh the
th
c ch

ng thta cho

n ph

ng
pha
p Ta
.
- Tr

g h
p na

ng thcho
n ca
c vthuo
c trong nho
m
Manh tng (nh Te giac, Chu sa, Hoang lien)
Tr

ng h

p nhe

thcho
n ca
c vthuo
c trong nho
m Th
tng (nh Lien kieu, Thuy xng bo, Man kinh t, Xa tien t).
Ne
u Ta
m bnhie
t ch
ng ke

m Th
c ch

ng thta cho

n v
thuo
c ke
t h
p
ca
hai nho
m L

ng va
Ta
nhtre
n.
2. A
p du
ng ca
ch thhai (du
ng Cophng)
Ne
u ta
m suy ye
u th
th

ng ng

i ta cho
n ba
i co
ph

ng
mang ten Quy ty thang gom cac v sau:
Nha
n sa
m

8g

Mo
c h

ng

8g

Hoa
ng ky

15g

Ba
ch trua
t

12g

253

Vie
n ch

10g

Cam tha
o

5g

Ha
c ta
o nha
n

12g

Phu
c tha
n

15g

Long nha
n

12g

ng quy

15g

- Ne
u nhbe
nh nha
n bta
n d
ch suy kie
t sinh ch
ng ta

o
bon va kem chng ho kho th th ta nhn vao s o Tam bo
dc hoi trong nhom Bo ta se chon c v Huyen sam
(ta
c du
ng bo
tim, sinh ta
n, nhua
n tra
ng, vma
ch mo
n, ngu
v
t

va
ma
t ong ta
c du
ng bo
tim, nhua
n phe
, ch
ho).
- Ne
u be
nh nha
n ke
m ch
ng Ha

n thta nh
n va
o s
o
Tam bo dc hoi trong nhom On se chon c v ai hoi ,
Nhu
c que
hoa
c Ba
ch tha
o x

ng, X

ng bo
.
- Ne
u be
nh nha
n ke
m ch
ng btie

u tie
n thta cho
n v
trong Tam bo dc hoi nhom Ta se chon c cac v (Xa
tie
n t
, a

ng ta
m hoa
c Mo
c tho
ng).
- T

ng t

nhtre
n v

i ca
c ch
ng be

nh cu
a ca
c ta
ng
phu
va
ca
kh
, huye
t, tha
t t
nh va
lu
c ta
theo ca
c s
o
D

ho
i.

254

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TAG PHU?D HO
TH T G
- n sa
- Nha sa
MAH T G
- Long nha
- Ngu?v?t
maong, bah trua,
lienhu

MAH T G

TH T G

- ho
- Que?chi
- Can kh ng
- Nhuque?

MAH T G

TH T G

- Te?gia
- Chu sa
- Hoag lie
- Mothog
- Ngahoa
MAH T G

- Hoag lie
- Trudie
- Hoag g

- La?da
- Rau ma? TH T
- Co?mc
- Ha?kho?tha
- Linh d ng gia
- Quyeminh t
- Ma tra

MAH T G

- Vie tr?
- Phutha TH T
- g quy
- Hata nha
- Ba?t nha
- Huye sa
- Mah mo

G
TH T G

- Ho?tie
- Ngo?thu?

TH T G

MAH T G - Nhuque?
- Xuyekhung
- Te?ta - ho
- Que?chi

MAH T G

- Bah th
- Uakim
- nha
- Thuyethoa
- Mav
- Thanh b?
- Rau ma?- Baha?

- Hoag ba?
- Chi t
- Long
- Bo?cog anh
MAH T G
- Nha tra
- Nuna- Atiso

- Tho?ty t
- S thu?
- Miegia
- Long co
- Bah th
- Lienhu
- Moqua

TH T G

255

TA
M BOD
C HO
I
Boma
nh t
ng
an sa
m
6 - 12gr
Nha
n sa
m
2 - 4gr
Long nha
n
8- 16gr
Ngu
v
t

0,5 - 3gr
Ma
t Ong
10 - 20gr
Ba
ch trua
t
6 - 16gr
Lie
n nhu
c
15 - 30gr
O
n ma
nh t
ng
a
i ho
i
4 - 8gr
Que
chi
4 -12gr
Can kh

ng
4 - 8gr
X

ng bo
6 - 12gr
Tama
nh t
ng
Te
gia
c
2 - 4gr
Chu sa
0,2 - 0,5gr
Hoa
ng lie
n
4 - 8gr
Mo
c tho
ng
15 - 20gr
Nga
n hoa
4 - 12gr
Ma
n kinh
4 - 8gr
Lng ma
nh t
ng
Hoa
ng lie
n
4 8 gr
Tru
c die
p
8 20gr
Hoa
ng
a
ng
8 12g
La
co
i xay
8 20g

Boma
nh t
ng

256

Botht
ng
Vie
n tr
Phu
c tha
n

ng qui
Ha
c ta
o nha
n
Ba
t

nha
n
Huye
n sa
m
Ma
ch mo
n
O
n tht
ng
Ba
ch h
p

Ba
ch tha
o x

ng
Sinh kh

ng
Ta
tht
ng
Lie
n ta
m
Sa
i
a
t
Lie
n kie
u
Thu
y x

ng bo
Xa tie
n t

a
ng ta
m
Lng tht
ng
Ho
e hoa
Sinh

a
Chi t

Rau ma

CAN BOD
C HO
I
Botht
ng

4 -12gr
6 - 12gr
8 - 16gr
4 - 8gr
4 - 8gr
12 - 20gr
6 - 16gr
4 -12gr
1- 4gr
4 - 8gr

2 - 6gr
8 - 20gr
4 - 8gr
6 - 12gr
4 - 10gr
2 - 4gr
6 12gr
15 30g
8 16g
8 20g

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ky
t

ng qui
Ha
thu
o
Ngu
v
t

O
mai
a
ng sa
m
Thu
c

a
Tu
c
oa
n

8
8
8
0,5
10
8
15
8

O
n ma
nh t
ng
Ho
tie
u
Ngo
thu
Nhu
c que
Xuye
n khung
Te
ta
n
a
i ho
i
Tama
nh t
ng
Ba
ch th

c
Ua
t kim
a
o nha
n
Thie
n thoa
i
Ma
t v
t
Thanh b
Rau ma
Ba
c ha

4
4
4
4
2
6

-12gr
-20gr
-16gr
- 3gr
-20gr
-20gr
-30gr
-16gr
- 8gr
- 8gr
-12gr
- 8gr
- 8gr
-12gr

6
6
4
2

- 4gr
-0,5gr
- 8gr
-20gr
1 ca
i
6 -12gr
8 -20gr
4 - 8gr

Lng ma
nh t
ng
Hoa
ng ba
8 -16gr
Long

4 -12gr
Chi t

6 -20gr
Nu
c na
c
8 -20gr
Nha
n tra
n
6 -16gr
Bo
co
ng anh
6 -16gr
Atiso
8 -20gr

Tho
ty t
4
S
n thu
8
Mie
t gia
p 15
Long co
t
12
Ba
ch th

c 6
Lie
n nhu
c 15
Mo
c qua
6
O
n tht
ng
X

ng bo
Kinh gi

i
H

ng nhu
Ngu
gia b
Nga
i die
p
Pho
ng phong
Tatht
ng
Huye
n ho
Ca
u
a
ng
X
ch th

Mo
c h

ng
Xuye
n khung
Nga trua
t
Sa
i ho
H

ng phu

6
6
6
8
8
6

12gr
16gr
30gr
24gr
16gr
30gr
12gr

12gr
12gr
12gr
20gr
12gr
12gr

4
6
6
8
4
6
6
6

Lng tht
ng
La
da
u
8
Rau ma
8
Co
m
c

8
Ha
kho
tha
o 4
Linh d

ng gia
c
Quye
t minh t

8
Ma
n tra
u
8

2
-

12gr
16gr
12gr
20gr
12gr
12gr
12gr
12gr
16gr
20gr
20gr
12gr
-6gr
16gr
20gr

TYBOD
C HO
I
Boma
nh t
ng

Botht
ng

257

Ba
ch trua
t
Hoa
ng ky

ng qui
Hoa
i s
n
Khie
m th
c

a
ng sa
m
Lie
n nhu
c

6
6
6
12
6
6
15

-16gr
-16gr
-16gr
-24gr
-16gr
-16gr
-30gr

Y
d
Bie
n
a
u
Ma
ch nha
Hoa
ng tinh
a
i ta
o
Ch
ch tha
o

15
12
6
8
8
2

20gr
20gr
12gr
20gr
20gr
4gr

O
n ma
nh t
ng
Ba
a
u
Phu
t

Can kh

ng
Nhu
c
a
u kha
u
Tha
o qua
Ho
tie
u

2
4
4
4
4
2

- 6gr
-16gr
-12gr
-12gr
- 8gr
- 6gr

O
n tht
ng
La
lo
t
T

to
Sa nha
n
Xuye
n tie
u

ch tr
nha
n
Mo
c h

ng

8
6
4
4
4
8

16gr
12gr
12gr
8gr
8gr
20gr

Tama
nh t
ng
Ba
n ha
Ch
th
c

a
i hoa
ng
a
i phu
c b
Nha
n tra
n

ch ma
u
Nga
n hoa

2 - 8gr
6 -12gr
4 -16gr
8 -20gr
8 -20gr
8 -16gr
6 -12gr

Tath
t
ng
S
n tra
Ha
u pha
c
Ch
xa
c
Binh lang
Tra
n b
Hoa
c h

ng
Re
tranh

6
6
6
4
6
6
6

16gr
16gr
12gr
8gr
12gr
12gr
20gr

12gr
20gr
12gr
20gr
20gr
20gr

Lng ma
nh t
ng
Hoa
ng ba
6
Nu
c na
c
8
Hoa
ng ca
m
6
Sinh

a
15
Bo
co
ng anh
8
Co
m
c

-16gr
-20gr
-12gr
-30gr
-16gr
-20gr

Lng tht
ng
Ca
t ca
n
6
Huye
n sa
m 12
Tri ma
u
6
Co
ma
n tra
u 8
Re
tranh
8
Rau ma
8

PHEBOD
C HO
I
Boma
nh t
ng
Ye
n sa
o
1 -4 con
T

ha
sa
1/3 -1 ca
i

258

Both
t
ng
Sa sa
m
A giao

6 4 -

16gr
8gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Nha
n sa
m
Hoa
ng ky
Ban long
a
ng sa
m
Ba
ch h
p

2
6
4
6

- 4gr
-12gr
- 8gr
-16gr
-12gr

O
n ma
nh t
ng
inh h

ng
T

to
La
lo
t
Que
chi
Khoa
n
o
ng hoa
Ba
n ha
che
Can kh

ng

2
6
8
6
4
4
4

- 6gr
-12gr
-16gr
-12gr
- 8gr
- 8gr
- 8gr

Tama
nh t
ng
Ba
ch bo
Ba
c ha
Ca
t ca
nh
inh l
ch t

Tha
ng ma
Thie
n thoa
i
Nga
n hoa

8
4
8
2
4
2
6

-16gr
- 8gr
-12gr
- 6gr
-12gr
- 4gr
-12gr

Lng ma
nh t
ng
Hoa
ng ca
m
6 - 12gr
Tha
ch cao
6 - 16gr
Sinh

a
15 - 30gr
Thie
n mo
n
6 - 12gr
Cam tha
o
2 - 4gr
Co
ma
n tra
u 12 - 20gr
Da
p ca
6 - 16gr

Hoa
i s
n
12 Ma
ch mo
n
6 A
t

ng qui
8 -

20gr
12gr
8gr
16gr

O
n tht
ng
Tra
n b
8
H

ng nhu
6
Hoa
ng ky
6
Ba
ch tha
o x

ng 2
Kinh gi

i
6
Sinh kh

ng
4
Pho
ng phong
4
Tatht
ng
Ha
c s
u

to
Sa
can
Th

ng nh
Ng
u ba
ng t

Ha
nh nha
n
Ngu
cha
o
Sa
i
a
t
Lng tht
ng
Tri ma
u
4
Ho
e hoa
6
Huye
n sa
m 12
Ma
ch mo
n
6
Cu
c hoa
4
La
da
u
8

8
6
4
8
4
4
4
8

12gr
12gr
12gr
4gr
12gr
8gr
8gr
16gr
12gr
12gr
20gr
12gr
6gr
12gr
20gr
12gr
12gr
20gr
12gr
8gr
20gr

259

TAG PHU?D HO

MAH T G

- Lienhu
- Bah trua
- Hoag ky?
- g quy
- Hoas - Khie thc
- Squat
- g sa

- Caca
- Tri ma
- Huyesa
- Bah linh
- Re?tranh
- Rau ma?
- Matra

TH T G
TH T G

- O?d
- Tto?
TH T
- Sa nha
- Xuyetie
- Bakh ng - h tr?nha
- Moh ng
- Sinh kh ng
- La?lo

MAH T G

MAH T G

MAH T G

- Co?mc
- Hoag ba?
- Nuna
- Hoag ca
- Sinh a
- Bo?cog anh

- Y?d?
TH T G
- Bie
- Mah nha
- Hoag tinh
- ta
- Chh tha

TH T G

MAH T G

- T ha?sa
- Nha sa
- Yesa
- Hoag ky?
- Ban long
- g sa

- Trab?
- Hng nhu TH T
- Hoag ky?
- Phog phong
- Bah thax ng
- Sinh khng
- Kinh gii

MAH T G

- Sa sa
TH T G
- A giao
- Mah mo
- A?t - Bah hp
- ng phe
- Hoag tinh

MAH T G

MAH T G

260

- Xa?can
- Hasu TH T
- Hah nha
- Tto? - Ng bag t
- Tang b? - Sa
- Thng nh?
- Ngu?cha

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TAG PHU?D HO
- Sinh a
- Hoathah TH T G
- Sinh tha
- Huye sa
- Xh linh
- Thng nh? TH T G
- Ma tra
Tri ma
- Rau ma?

MAH T G

- Mota - Ngahoa
- Bah ch?
- Rau ma?
- Re?tranh

MAH T G

- Phu?t
- ho
- h tr? nha
- Pha?co?ch?
- Hakh ng
- Nhuque?

MAH T G

- Logia TH T G
- Ngu?gia b?
- Tho?ty t
- Ngadie

- Tr? linh
- Trah ta? - Hasu
- L g
- Ngu?tra. Y?d?
- Ng ta. Ra me
- Re?da da

MAH T G

MAH T G

MAH T G

- Bah trua
- Ma?tieche?
- Hoas
- Loca

- Tri ma
- Hoag ba?
- Phatie
- Kho?sa
- Bah linh
- Co?mc

- Sinh a
TH T G
- Hoe?hoa
- Ha?kho?tha
- La?cosay
- Kinh gii TH T G
- Rau ma?
- H ng nhu
- Re?tranh
- Trudie
- Xuye khung
- Saho?

- Sa nha
- ho
- Que?chi
- Sinh kh ng

MAH T G

- Quy ba
- Ha?thu?o? TH T
- Tu a - Sinh a
- Quyeminh t
- Hoas
- Cotoabo?
- Ca th

TH T G

- T to?
- X ng bo?
- Kinh gii
- Nhuque?

- Da?vu
- Hoathah
- hoag
- Cam tha
- Caca
- Bie

MAH T G

TH T G
- Chi t
- Nha tra
- Trudie
- Hoag lie
- Hoag g
- La? va

261

THA
N BOD
C HO
I
Bo
ma
nh t
ng
Kim anh
6
Khie
m th
c

6
Ngu
v
t

0,5
o
tro
ng
8
Lo
c nhung
4
Ky
t

-12gr
-16gr
- 3gr
-16gr
- 8gr
-12gr

O
n ma
nh t
ng
Phu
t

4 -16gr
a
i ho
i
8 -16gr
Nhu
c que
4-12gr

ch tr
nha
n
4 - 8gr
Pha
co
ch
6 -16gr
Ha
c kh

ng
4 - 8gr
Tama
nh t
ng
Ha
c s
u

6 -16gr
Trlinh
6 -12gr
Tra
ch ta
4 -12gr
L

o
ng
8 -20gr
Ngu
cha
o
4 -12gr
Ng
u ta
t
6 -16gr
Re
d
a da

i
6 -16gr
Y
d
10 -20gr
Lng ma
nh t
ng
Tri ma
u
4 -12gr
Hoa
ng ba
8 -16gr
Pha
c tie
u
8 -16gr
Kho
sa
m
6 -12gr
Ba
ch linh
6 - 16gr
Co
m
c

8 - 20gr

262

Bo
th
t
ng
Quy ba
n
Co
t toa
i
Ha
thu
o
Quye
t minh t

Tu
c
oa
n
Ca
u t
ch
Hoa
i s
n
O
n th
t
ng
Lo
c gia
c
4
Ngu
gia b 8
Tho
ty t

4
Nga
i die
p
6

12
8
8
8
6
8
12

20gr
16gr
16gr
16gr
12gr
20gr
20gr

12gr
16gr
10gr
12gr

4
6
6
8
6
6
8

12gr
8gr
12gr
12gr
12gr
20gr
20gr

Lng tht
ng
Rau ma
8
Sinh

a
15
Hoa
t tha
ch
6
Sinh tha
o
2
Huye
n sa
m
12
Ma
n tra
u
8

20gr
30gr
20gr
4gr
20gr
20gr

Tatht
ng
Mo
c ta
c
X
ch linh
Tri ma
u
Nga
n hoa
Ba
ch ch
Re
tranh
Rau ma

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TA
M BA
O BO
D
C HO
I
Boma
nh t
ng
Lo
c ca
n
8
Ba
ch trua
t
6
Ma
tie
n che 0,5
Hoa
i s
n
12
O
n ma
nh t
ng
Sa nha
n
a
i ho
i
Sinh kh

ng
Que
chi

4
4
4
4

-16gr
-16gr
- 3gr
-20gr

Both
t
ng

ng qui
o
tro
ng
Da
m d

ng hoa
c
Ba
t

nha
n

-12gr
-12gr
-12gr
-12gr

O
n tht
ng
T

to
die
p
X

ng bo
Kinh gi

i
Nhu
c que

6
6
6
4

12gr
12gr
12gr
12gr

Ta
tht
ng
Kinh gi

i
Sa
i ho
Tru
c die
p
H

ng nhu
Xuye
n khung

6
4
6
6
4

12gr
12gr
16gr
12gr
8gr

30gr
12gr
12gr
20gr
20gr

Tama
nh t
ng
Da
vu
6 -12gr
Ca
t ca
n
6 -16gr
Bie
n
a
u
4 -20gr
a
i hoa
ng
2 -16gr
Cam tha
o
2 - 4gr
Hoa
t tha
ch
6 -20gr
Lng ma
nh t
ng
Chi t

8 -16gr
Nha
n tra
n
8 -12gr
Tru
c die
p
6 -20gr
Hoa
ng lie
n
4 -20gr
Hoa
ng
a
ng
4 -16gr
La

a
u va
n
6 -16gr

Lng tht
ng
Sinh

a
15
Hoe
hoa
6
Ha
kho
tha
o 4
Rau ma
8
o
xanh
12

6
8
4
2

16gr
16gr
8gr
6gr

263

TIE
U TR
N G BO
D
C HO
I
Boma
nh t
ng
Sinh

a
15
Long nha
n
8
La

o
ng ho
ng
8
M
t xanh
100
O
n ma
nh t
ng
Ho
tie
u
Nhu
c que
Vo
ma
ng cu
t

t nhu
c

-30gr
-16gr
-16gr
-150gr

2
4
4
2

- 6gr
-12gr
-12gr
- 6gr

Tama
nh t
ng
Mo
c tho
ng
8
a
ng ta
m
2
X
ch linh
6
L

i
o
ng
8
Ha
t b

o
4
S

qua
n
4

-20gr
- 4gr
-16gr
-20gr
- 8gr
-12gr

Lng ma
nh t
ng
Tru
c die
p
6 -20gr
Kho
qua
6 -12gr
Sinh

a
15 -30gr

264

Botht
ng
Ha
thu
o 6
Ke
no
i kim 4
Co
s

a
6

16gr
12gr
12gr

O
n tht
ng
Le
chi ha
ch
Xuye
n tie
u
Lo
c nha
n
Binh lang

12gr
12gr
12gr
8gr

Ta
tht
ng
Cu
ma
ch
6 Y
d
12 La
m
6 X
ch th

c 6
Xuye
n khung 4 Ph

ng v

tha
o6 Xuye
n luye
n t

6-

12gr
20gr
12gr
12gr
8gr
16gr
8gr

4
4
6
2

Lng tht
ng
Cam tha
o
2
Huye
n sa
m 12
Bo
ch
nh sa
m 6
Co
ma
n tra
u
8

4gr
20gr
16gr
20gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TAG PHU?D HO
TH T G

MAH T G

MAH T G

- Sinh a
- Long nha
- La? g hog
- M xanh

- Huyesa
- Bo?chh sa
- Cam tha
- Co?matra

TH T G

- Lonha TH T G
- Le?chi hah
- Xuye tie
- Binh lang

- Ho?tie
- Nhuque?
- Vo?mag cu
- t nhu

MAH T G

- Mothog
- g ta
- Xh linh
- L g
- Hab? ?
- S qua

MAH T G

TH T G
- Ha?thu?o?
- Ke?nokim
- Co?sa

- Trudie
- Sinh a
- Kho?qua
- La? va
- Co?sa

TH T G

MAH T G

MAH T G

- O?mai
- g quy
- Thua
- Long nha

- Hoe?hoa
- Ha?kho?tha
- Thanh hao
- La?coxay

- S thu? TH T G
- Xuyetie
- Xuye khung
- Tra b?
- Sinh kh ng

- Te?ta
- Nhuque?
- Ho?tie
- Ngo?thu?

MAH T G

- Ta giao
TH T G
- H ng phu?
- Xuye khung
- Sa tie t
- Mothog
- Th ng nh?

- etha
- Mav
- Cacah
- Thanh b?
- Ra me
- Saho?

MAH T G

TH T G

- Long
- Atiso
- Nha tra
- Chi t

- Tanha
- S thu?
- Ha?thu?o?

265

CAN BOD
C HO
I
Boma
nh t
ng
O
mai
8

ng qui
8
Thu
c

a
15
Long nha
n
8

-16gr
-16gr
-30gr
-16gr

O
n ma
nh t
ng
Te
ta
n
2
Ho
tie
u
2
Ngo
thu
4
Nhu
c que
4

- 8gr
- 6gr
-12gr
-12gr

Tama
nh t
ng
Ma
t v
t
ie
n tha
t
Ca
t ca
nh
Thanh b
Ra
u me
o tha
o
Sa
i ho

1 ca
i
- 6gr
-12gr
-12gr
-16gr
-12gr

2
4
6
6
6

Lng ma
nh t
ng
Long

6 -16gr
Atiso
8 -20gr
Nha
n tra
n
6 -20gr
Chi t

6 -20gr

266

Both
t
ng
Ta
o nha
n
4
S
n thu
8
Ha
thu
o 6

8gr
16gr
16gr

O
n tht
ng
S
n thu
Tra
n b
Xuye
n tie
u
Xuye
n khung
Sinh kh

ng

8
8
4
4
4

16gr
12gr
8gr
8gr
8gr

Tatht
ng
Ta
n giao
H

ng phu
Xuye
n khung
Xa tie
n t

Mo
c h

ng
Th

ng nh

4
6
4
4
8
8

12gr
12gr
8gr
12gr
20gr
20gr

Lng tht
ng
Ho
e hoa
6
Ha
kho
tha
o
6
Thanh hao
6
La
co
i xay
6

16gr
12gr
12gr
20gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

VBOD
C HO
I
Bo
ma
nh t
ng
a
i ta
o
6
Hoa
i s
n
2
Ba
ch trua
t
8
Hoa
ng ky
0,5
Hoa
ng tinh
10
16gr
Ma
tie
n che
6
O
n ma
nh t
ng
Ho
tie
u
Can kh

ng

ch tr
nha
n
Nhu
c
a
u kha
u
inh h

ng
Tha
o qua
Ta
ma
nh t
ng
L
u huy
nh
a
i hoa
ng
X

ng bo
Ch
th
c

Tha
n khu
c
Ba
ch gi
i t

Bo
co
ng anh

2
4
4
4
2
4
2
4
6
6
6
4
6

Lng ma
nh t
ng
Te
gia
c
2
Tru
c nh

4
Tha
ch cao
8
Cam tha
o
2
Re
tranh
6
Ty
gia
i
8

-12gr
- 4gr
-16gr
- 3gr
-20gr

Botht
ng
Y
d
15
Bie
n
a
u
10
Ma
ch nha
10
a
ng sa
m
8
Thie
n nie
n kie
n 8

20gr
20gr
20gr
16gr
-

-16gr
- 6gr
- 8gr
-12gr
-12gr
- 6gr
-12gr
- 6gr
-16gr
-12gr
-12gr
-16gr
- 8gr
-16gr
- 4gr
- 8gr
- 16gr
- 4gr
- 16gr
- 20gr

O
n th
t
ng
O
d

c
Sa nha
n
Hoa
c h

ng
Xuye
n tie
u
Ba
n ha
che
Ha
u pha
c
Tath
t
ng
Ch
xa
c
Ua
t kim
Que

a
ng
To
nga
nh
Ma
n kinh
Thanh b

8
4
6
4
2
8

6
6
8
6
4
6

Lng th
t
ng
Ca
t ca
n
6 Tri ma
u
4 Tru
c die
p 4 Phu
c linh 6 Cu
c hoa
4 -

16gr
12gr
12gr
8gr
8gr
16gr
12gr
12gr
16gr
12gr
8gr
12gr

12gr
12gr
16gr
16gr
8gr

267

A
I TR
NG BOD
C HO
I
Boma
nh t
ng
Both
t
ng
inh la
ng
10gr
Re
m
t
12
Da
m d

ng hoa
c 4gr
Ke
no
i kim 4
Hoa
ng na
n che 4gr
Ba
ch h
p

4
Anh tu
c xa
c
8gr
Hoa
ng ky 6

O
n ma
nh t
ng
Can kh

ng
Ho
tie
u

t nhu
c
Ha
c kh

ng
Pha
co
ch

O
n tht
ng
Gie
ng
6
Tra
n b
6

ng qui
8
Tra
c ba
die
p 6
Mo
c h

ng 8

Tath
t
ng
Ta
n giao
4
Ha
c s
u

8
Ba
ch ch
6
Ha
nh nha
n 4
Quye
t minh t

8
Binh lang
4

12gr
16gr
12gr
8gr
16gr
8gr

Lng tht
ng
Tri ma
u
6
Ho
e hoa
6
Lie
n kie
u
4
Rau ma
8
La
m
6
Rau sam
8

12gr
12gr
8gr
20gr
12gr
20gr

6gr
2gr
2gr
6gr
12gr

Tama
nh t
ng
a
i hoa
ng
6gr
Pha
c tie
u
12gr
Ch
xa
c
8gr
Ma hoa
ng
4gr
Tha
ng ma
8gr
a
o nha
n
6gr
Muo
ng tra
u
8gr
Lng ma
nh t
ng
Hoa
ng ba
16gr
Hoa
ng ca
m
12gr
Sinh

a
20gr
Mo
c mie
n hoa
20gr
Da
p ca
16gr

268

24gr
12gr
12gr
12gr

12gr
12gr
16gr
12gr
20gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TAG PHU?D HO

MAH T G

MAH T G

- ta
- Hoas
- Bah trua
- Hoag ky?
- Hoag tinh
- Ma?tieche?

- Caca
- Tri ma TH T G
- Trudie
- Phulinh
- Ch? sa
TH T G
- Cuhoa
- Uakim
- Ty?gia
- Que? g
- To?ngah
- Ma kinh
- Thanh b?

- Ho?tie
- Can kh ng
- h tr? nha
- Nhu kha
- nh h ng
- Tha qua?

TH T G

- L huyh
- hoag
- X ng bo?
- Ch? thc - Tha khu
- Bah gii t
- Bo?cog anh

TH T G

MAH T G

MAH T G

MAH T G

MAH T G

- nh lag
- Da d ng hoa
- Hoag nache?
- Anh tuxa

- Te?gia
- Trunhu?
- Thah cao
- Cam tha
- Re?tranh

-Tri ma
- Hoe?hoa TH T G
- Liekie
- Rau ma?
- Hasu
TH T G
- La?m?
- Bah ch?
- Rau sam
- Hah nha
- Quyeminh t
- Binh lang
- Ta giao

- Ho?tie
- t nhu
- Can kh ng
- Hoah ng
- Pha?co?ch?

- Rieg
TH T G
- Tra b?
- g quy
- Traba?die
- Moh ng

MAH T G

MAH T G

- Hoag ba?
- Hoag ca
- Sinh a
- Momie hoa
- Ra ca?

- Re?m
- Ke?nokim
- Bah hp
- Hoag ky?

TH T G

269

BA
NG QUANG BO
D
C HO
I
Boma
nh t
ng
Thu
c

a
15 -30gr
Ky
t

8 -12gr
Da
m d

ng hoa
c 4 - 8gr
Ngu
v
1/2 - 3gr
O
n ma
nh t
ng
Ngo
thu

ch tr
nha
n
Nhu
c que
Ho
i h

ng

6
6
4
4

-12gr
-12gr
-12gr
-12gr

Tama
nh t
ng
Ra
u ngo
6
Trlinh
6
Ma hoa
ng
4
Kh

ng hoa
t
4
Pho
ng ky
8
Mo
c tho
ng
12

-12gr
-12gr
-12gr
-12gr
-16gr
-20gr

Lng ma
nh t
ng
Cam toa
i
4
Hoa
t tha
ch
6
Long

6
Hoa
ng ba
8
Atiso
8

270

-6gr
-20gr
-12gr
-12gr
-20gr

Botht
ng
Tu
c
oa
n
8
Ha
thu
o 8
Ba k
ch
8
Quy ba
n
12

16gr
16gr
16gr
20gr

O
n tht
ng
O
d

c
8
Pha
co
ch 12
Pho
ng phong 4

Ta
tht
ng
o
c hoa
t
Rau ma
Ca
o bo
n
Pho
ng phong
Bo
hoa
ng
Sa
i
a
t
Tra
ch ta

6
8
4
4
4
8
4

Lng tht
ng
Cam tha
o 2 Nha
n tra
n 8 Sa tie
n t
4 Ma
n kinh 4 Hoa
t tha
ch 6 -

20gr
20gr
10gr

16gr
20gr
12gr
10gr
8gr
20gr
12gr

4gr
20gr
12gr
10gr
20gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TAM TIE
U BOD
C HO
I
Boma
nh t
ng
Hoa
ng ky
8 -16gr
Da
m d

ng hoa
c 4 - 8gr
a
ng sa
m
8 -16gr

Botht
ng
Lo
c ca
n
o
tro
ng
Hoa
ng ky
nam

8
8
8

16gr
16gr
16gr

O
m ma
nh t
ng
Sa nha
n
4
Nhu
c que
4
Tha
o qua
6
Sinh kh

ng
4

O
n tht
ng
O
d

c
Ba
ch
a
u kha
u
Ho

a
o nha
n
T

to

8
6
4
6

16gr
12gr
8gr
10gr

Tama
nh t
ng
Mo
c h

ng
6
Thanh b
6
Ma hoa
ng
4

-12gr
-12gr
-12gr
- 8gr

-4gr
-0,5gr
-8gr

Lng ma
nh t
ng
Tru
c nh

4 -12gr

a co
t b
6 -12gr
Chi t

8 -20gr
Hoa
ng ba
8 -16gr
Co
m
c

8 -16gr

Tath
t
ng
Sa
i ho
Ca
t ca
n
H

ng phu
Tho
ng ba
ch
Lng tht
ng
Ma
ch mo
n
8
Lie
n kie
u
4
Rau ma
8
Ma
n tra
u
8

4
6
4
4

12gr
12gr
12gr
8gr

- 16gr
- 10gr
- 20gr
- 20gr

KHBOD
C HO
I LIE
U DU
NG

271

Lie
m kh
Ngu
v
t

1/2
Ma
ch mo
n
6
Ma
u le
8
Ha
c ta
o nha
n
4
Ma hoa
ng ca
n 4
Long co
t
6

- 3gr
-15gr
-20gr
-10gr
-12gr
-15gr

Ha
nh kh
Sa nha
n
6
H

ng phu
6
a
i phu
c b 10
Ba
ch
a
u kha
u 4
Mo
c h

ng
6
a
i hoa
ng
4
Tra
n b
8

-12gr
-12gr
-20gr
-12gr
-20gr
-16gr
-15gr

O
n kh
Tha
o qua
Can kh

ng
Ch
ch tha
o
a
i ho
i
Nga
i die
p
Ngo
thu

- 8gr
-12gr
- 4gr
-12gr
-12gr
-12gr

272

4
6
2
6
6
6

Phakh
O
d

Thanh b
Ch
th
c
Ch
xa
c
Ha
u pha
c
Tra
m h

ng

8
8
6
6
8
2

Lng kh
Hoa
ng ca
m
Chi t

Cam tha
o
Nha
n tra
n
a
ng ta
m
Tho
ng tha
o

6
6
1
8
2
2

Bokh
Nha
n sa
m
2
Hoa
ng ky
6
a
ng sa
m
8
Hoa
i s
n
12
T

ha
xa
1/3
Ba
ch trua
t
8

20gr
12gr
12gr
12gr
16gr
6gr

12gr
20gr
4gr
20gr
4gr
4gr

- 6gr
- 12gr
- 16gr
- 20gr
- 1 ca
i
- 16gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

TAG PHU?D HO
- Cam tha TH T G
- Nha tra
- Sa tiet
- Ma kinh
- Hoathah

- Thua

MAH T G - Ky?t

TH T G

- Da d ng hoa
- Ngu?v?

MAH T G

- Ngo?thu?
- h tr? nha
- Nhuque?
- Hoh ng

MAH T G

TH T G

- O?d
- Pha?co?ch?
- Phog phong

- Ra ngo?
- Tr? linh
- Ma hoag
- Kh ng hoa
- Phog ky?
- Mothog

MAH T G

TH T G
- Tu a
- Ha?thu?o?
- Ba kh
- Quy ba

- Cam toa
- Hoathah
- Long
- Hoag ba?
- Atiso

TH T G

MAH T G - Hoag ky?

- Da d ng hoa
- g sa

MAH T G

- Mah mo
- Liekie
- Rau ma?
- Ma tra

- O?d - TH T G
- T to?
- Bah kha
- Ho? nha

- Sa nha
- Nhuque?
- Tha qua?
- Sinh kh ng

MAH T G

- Saho? TH T G
- Caca
- H ng phu?
- Thog bah

- Moh ng
- Thanh b?
- Ma hoag

MAH T G

TH T G
- Trunh
- a cob?
- Chi t
- Hoag ba?
- Co?mc

- Loca
- ?trog
- Hoag ky?nam

273

KH? BO?D HO
- Nha sa
- Hoag ky?
- g sa
- Hoas
- T ha?sa
- Bah trua

- Ngu?v? t
- Mah mo
- Ma le?
- Hata nha
- Ma hoag ca
- Long co
BO?

LIE

- O?d
- Thanh b?
- Ch? thc
- Ch? xa
- Hapha
- Tra h ng

KH?
BO?

PHA?

- Sa nha
- H ng phu?
- phub?
- Bah kha
- Moh ng
- hoag
- Tra b?

- Thaqua?
- Can kh ng
- Chh tha
- ho
- Ngadie
- Ngo?thu?

- Hoag ca
- Chi t
- Cam tha
- Nha tra
- g ta
- Thog tha

HUYE BO?D HO
- A giao
- Quy tha
- Thua
- Tam tha
- Ha?thu?o?
- Huye g

- Hoe?hoa
- Sinh a
- Liephog
- Quy
- Traba?die
- Co?mc
CH?

PHA?

BO?

HUYE
BO?

D Ho

- Nga trua
- g sa
- Xuyekhung
- Xh th
- h ma

274

- Sinh a
- Hoag lie
- Hoag g
- Bo?cog anh
- Nha tra
- Rau ma?

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

HUYE
T BOD
C HO
I LIE
U DU
NG
Chhuye
t
Ho
e hoa
6
Sinh

a
15
Lie
n pho
ng
6
Quy
a
u
6
Tra
c ba
die
p
6
Co
m
c

Ha
nh huye
t
Nga trua
t
a
ng sa
m
Xuye
n khung
X
ch th

ch ma
u

4
4
4
4
2

-16gr
-30gr
-12gr
-16gr
-12gr
-15gr

- 8gr
- 8gr
-12gr
- 8gr
- 8gr

O
n huye
t
Can kh

ng
6 Ngo
thu
6 Cao l

ng kh

ng 4 Nhu
c que
2 Tha
o qua
Nga
i die
p
6 -

4gr
0,5gr
8gr
20gr
1 ca
i
12gr

Phahuye
t
Quy v
8
Ho
ng hoa
1
Huye
t gia
c
8
To
mo
c
8
Tra
ch lan
8
Re
si
12
Nghe
4

Lng huye
t
Sinh

a
15 Hoa
ng lie
n
4 Hoa
ng
a
ng
4 Bo
co
ng anh
6 Nha
n tra
n
8 Rau ma
8 Ta
tht
ng
A giao
Quy tha
n
Thu
c

a
Tam tha
t
Ha
thu
o
Huye
t
a
ng

4
8
15
4
8
15

16gr
4gr
20gr
16gr
12gr
20gr
8gr

30gr
12gr
12gr
16gr
16gr
16gr

12gr
12gr
30gr
8gr
16gr
30gr

TRA
N PHATHA
T TNH D
C HO
I

275

Bi (buo
n ra
u qua
no
i)
Hoa
ng ky
6 -12gr
Hoa
ng lie
n
4 - 8gr
Hoa
ng tinh
8 -20gr
Ma
ch mo
n
6 -12gr
Sa sa
m
8 -16gr
X

ng bo
6 -12gr
a
ng ta
m
2 - 4gr
Chu sa
0,2 -0,5gr

Hy
(vui tha
i qua
)
Long nha
n
4
Ngu
v
t

6
Phu
c tha
n
8
Trlinh
4
Lie
n nhu
c
4
Tra
ch ta
12
Rau ma
6
Ng
u ta
t
12

u t(lo nghnhie
u)
Ba
ch trua
t
6 -16gr
Hoa
ng ky
6 -12gr
Hoa
i s
n
12 -20gr
Bie
n
a
u
12 -20gr
Ba
ch th

6 -16gr
Ua
t kim
6 -12gr
Sa
i ho
6 -12gr

ch ma
u
8 -16gr
No
(ua
t
c qua
o
)
Ky
t

ng quy
Ha
thu
o
Ba
ch bo
Ngu
v
t

Ba
c ha
Ng
u ta
t
Ma
u le
Ba
ch th

12gr
12gr
16gr
8gr
8gr
20gr
16gr
20gr

Kinh khu
ng (s
ha
i qua
m
c)
Ky
t

8 16gr
Kim anh
6 16gr
Thu
c

a
15 30gr
Ta
o nha
n
4 10gr
Vie
n tr
4 12gr
Ch
th
c

6 12gr
Nha
n tra
n
8 16gr
S
n tra
8 12gr
Re
tranh
8 20gr
6
8
8
8
0,5
6
8
12
6

12gr
16gr
16gr
16gr
3gr
12gr
16gr
20gr
16gr

CO
NG TA
LU
C TAD
C HO
I

276

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ta
o ta
Ha
c s
u

Ma
ch mo
n
Hoa
ng tinh
Thu
c

a
V
ng

en
Rau sam
Ma
n tra
u

Ho
a ta
Hoa
ng ca
m
6
Hoa
ng lie
n
4
Hoa
ng ba
8
Da
p ca
6
Co
m
c

8
Bo
co
ng anh 8
Sinh

a
15

12gr
8gr
16gr
16gr
20gr
20gr
30gr

Tha
p ta
Y
d
10 -20gr
Ty
gia
i
8 -16gr
La
lo
t
6 -12gr
Co
vo
i voi
6 -12gr
Ba
ch linh
8 -16gr
Kh

ng hoa
t
4 -12gr
Ba
n ha
2 - 8gr

Phong ta
Kinh gi
i

Pho
ng phong
Th

ng trua
t
La
tre
T
a to
Ha
nh

6
6
6
8
8
4

12gr
12gr
12gr
20gr
12gr
12gr

Thta
Bie
n
a
u
Cam tha
o
Hoa
t tha
ch
H

ng nhu
Hoa
c h

ng
Thanh hao
La
sen

Ha
n ta
Ngo
thu
Can kh

ng
Nhu
c que
Tha
o qua
Nga
i die
p
a
i ho
i

4
4
4
6
6
6

12gr
12gr
12gr
12gr
12gr
12gr

8
8
12
15
8
8
8

12
1
6
6
6
6
6

-20gr
-16gr
-20gr
-30gr
-16gr
-16gr
-20gr

-20gr
- 4gr
-20gr
-12gr
-12gr
-12gr
-12gr

277

TRA PHA?THA T H D HO

BI
- Bah trua
- Hoag ky?
- Hoas
- Bie
- Bah th
- Uakim - Saho?
- h ma

T?

THA
T H
D Ho

COG TA?LU TA?D HO

- Hoag ca
- Hoag lie
- Hoag ba?
- Ra ca?- Co?mc
- Bo?cog anh
- Sinh a

- Hasu
- Mah mo
- Hoag tinh
- Thua - Vng n
- Rau sam
- Ma tra

HOA?

- Y?d?
- Ty?gia- La?lo
- Co?vovoi
- Bah linh
- Kh ng hoa
- Ba ha?

THA

D Ho

- Bie
- Cam tha
- Hoathah
- H ng nhu
- Hoah ng
- Thanh hao
- La?sen

278

- Kinh gii
- Phog phong
- Th ng trua
- La?tre
- Hah
- T to?

LU
TA?

- Ngo?thu?
- Can kh ng
- Nhuque?
- Tha qua?
- Ngadie
- ho

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

16. BAT PHAP TRAN O

I. BA
T PHA
P LAG?
Ba
t pha
p la
8 ph

ng pha
p trbe
nh. V
i o

ng y ho
c ta
t
ca
ca
c ph

ng pha
p trbe
nh
e
u

c quy ve

Ba
t pha
p la
Ha
n, Tho
, Ha
, Ho
a, Thanh, O
n, Tie
u, Bo
.
- Ha
n: La
la
m pha
t ha
n (Cho ra mo
ho
i).
- Tho
: La
la
m no
n o
i.
- Ha
: La
la
m xo
theo

ng

a
i tie
n.
- Ho
a: La
ho
a gia
i,
ie
u ho
a, ho
a h
p.

- Thanh: La
la
m ma
t.
- O
n : La
la
m a
m.
- Tie
u : La
tie
u tr
,

a
o tha
i, la
m tan.
- Bo
: La
bo
i bo
.
II.
N G DU
NG BA
T PHA
P TRONG IE
U TR
- o
i v
i be

nh ca
m ma
o, thuo
c d

ng ch
ng, ta

kh
ga
y be
nh co
n

pha
n bie
u thdu
ng Ha
n pha
p (la
m cho ra mo
ho
i
e
ta
kh
theo mo
ho
i ra ngoa
i).
- o
i v
i tr

ng h

p m

i a

n uo
ng pha
i cha
t
o
c hoa
c b
ho
c, b
a
m ta
c nghe
n thdu
ng Tho
pha
p
e
o
i
o
a
n co
d
nh
cha
t
o
c hoa
c d
va
t hoa
c

m da
i ra ngoa
i.

279

- o
i v
ibe
nh
a
y tr

ng, t

ch tu
sinh nhie
t sinh be
nh
hoa
c ch
ng ta

o ke
t thdu
ng pha
p Ha

e
xo

o
c to
va
tho
ng
t
ch tu
.
- V
i ca

c be
nh ngoa
i ta
xa
m nha
p

vu
ng ba
n bie
u, ba
n ly
(kinh thie
u d

ng) va
v
i ca

c be
nh ca
c ta
ng ba
t ho
a v

i nhau hoa
c
ca
c ta
ng ca
c phu
ba
t ho
a th
s

du
ng Ho
a pha
p.
- o
i v
ica
c be
nh no
ng ca
c ta
ng phu
, pha
t so
t, pha
t
ban th
s

du
ng thanh pha
p.
- o
i v
i ca

c be
nh ha
n la
nh th
du
ng O
n pha
p.
- o
i v
ica
c be
nh vie
m nhie
m, mu
n nho
t, l

ng
a, u

bu, th dung Tieu phap.

- o
i v
i
ca
c ch
ng suy nh

c th

du
ng Bo
pha
p.
III. MU
C CH CU
A BA
T PHA
P
Mo
i pha
p th

ng co

4 mu
c

ch ch
a be

nh, trong mo
i
mu
c

ch cu
a mo
i pha
p co
the
lie
n quan
e
n pha
p kha
c nh
ng

a
c thu
ch
nh va
n mang y
ngh
a pha
p ch
nh cu
a no
.
1. Ha
n pha
p
Mu
c

ch la
tie
u ban, gia
i
o
c, ta
n tha
p, tru
c ha
n
- Phong ta
ke
t ta
i bphu ga
y ban cha
n du
ng Ha
n pha
p
tru
c phong ta

e
tie
u tan.
- o
c to
ha
p thu
qua bphu hoa
c t

be
n trong pha
t ra b
phu. Du
ng Ha
n pha
p

a
o
c to
ra theo mo
ho
i.
- Tha
p ta
v
a xa

m nha
p co
n

ngoa
i bie
u du
ng Ha
n
pha
p
a
y ra.

280

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ha
n ta
v
a xa

m nha
p ngoa
i bie
u cu
ng du
ng Ha
n pha
p

a
y ra.
2. Tho
pha
p
Mu
c

ch la
kh

a
m, ta
n ua
t, ta
y
o
c, tru
c
.

- a
m ke
t

pho
i,

ho
ng du
ng Tho
pha
p
e
o
i ra.
- Ta
kh
ua
t ke
t

th

ng tie

u du
ng Tho
pha
p
e
ta
n ua
t.
- A
n uo
ng pha
i cha
t
o
c du
ng Tho
pha
p
e
no
n ra.
- A
n uo
ng no qua
tie
u kho
ng k
p du
ng Tho
pha
p o
i ra.
3. Hapha
p
- Mu
c

ch la
nhua
n ta
o, tru
c thu
y, pha
t
ch, ba
i

m.
- Ta
o bo
n,
a
i tie
n b
du
ng Ha
pha
p
e
tho
ng nhua
n.
- Phu
thu
ng da
ng th
c ch

ng du

ng Ha
pha
p xo
thu
y
thu
ng ch

a phu
.
- Ta
kh
ke
t t
ch no
i ta
ng du
ng Ha
pha
p pha
ke
t.
- a
m ke
t ha
tie
u du
ng Ha
pha
p
e
xo
ra.
4. Ho
a pha
p
V
i mu

ch trca
m ma
o, trso
t re
t, trphu
khoa,
ch
a ba

t ho
a.
- Ca
m ma
o nha
p kinh thie
u d

ng ga
y ha
n nhie
t va
ng
lai pha
i du
ng Ho
a pha
p
e
gia
i.
- Ch
ng so

t re
t do Can tha
n ba
t ho
a du
ng ho
a pha
p
e

ie
u ho
a Can tha
n.

281

- Be
nh phu
khoa do Ty
tha
n ba
t ho
a ha
tie
u ke
t nhie
t
sinh vie
m, du
ng Ho
a pha
p
e
gia
i
- Ca
c ta
ng phu
ba
t ho
a pha
i du
ng Ho
a pha
p
e
ca
n ba
ng
5. Thanh pha
p
V
i 4 mu

ch ta
ho
a, l

ng huye
t, tr

tha
p, gia
i th

- Ta
ng phu
b
ho
a ua
t ke
t pha
i du
ng Thanh pha
p la
m ma
t.
- Ma
u no
ng du
ng Thanh pha
p la
m ma
t.
- Tha
p nhie
t sinh ch
ng

au kh
p, vie

m kh
p du

ng
Thanh pha
p ho
a gia
i.
- Th

ta
xa
m nha
p (ca
m na
ng) du
ng Thanh pha
p
e
gia
i.
6. O
n pha
p
V
i 4 mu

ch ch
a ch

ng hha
n, tru
y ma
ch, be
nh
phu
khoa, ch
ng ho

a suy.
- Be
nh hha
n cu
a ca
c ta
ng phu
vnhTy
tha
n h
ha
n sinh ch
ng ro

i loa
n tie
u ho
a, du
ng O
n pha
p
e
tr
.
- Tr

g h
p suy tim, tru

y ma
ch du
ng O
n pha
p
e
tr

giu
p ho
a kh
phu
c ho
i da
n ch
c na

ng tim ma
ch.
- Khi tha
n ho
a suy th

ng sinh ch

ng khh

, va
ca
c
be
nh phu
khoa, du
ng O
n pha
p
e
gia
i quye
t.
- Chng hoa suy, than dng suy, ty dng suy dung
O
n pha
p
e
ch
a
.
7. Tie
u pha
p
V
i 4 mu

ch l

i nie
u, ha
nh kh
hoa
t huye
t, tie
u
a
o.

282

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- B
tie
u tie
n du
ng Tie
u pha
p
e
tho
ng l

i tie
u tie
n.
- Khba
t tho
ng, kinh la
c be
ta
c du
ng Tie
u pha
p khai
tho
ng kinh la
c, ma
ch la
c.
- Ma
u kho
l
u tho
ng du
ng Tie
u pha
p khai tho
ng huye
t qua
n.
- Mu
n nho
t, u b

u ta

i phe
qua
n, ruo
t, o
ng l
u da
n ga
y be
ta
c
l
u tho
ng chuye
n ho
a, du
ng Tie
u pha
p
e
khai tho
ng.
8. Bopha
p
V
i 4 mu

ch bo
kh
, bo
huye
t, bo
thu
y, bo
ho
a
- Kh
suy th
bo
kh
ta
ng l
c.

- Huye
t suy th
bo
huye
t c

ng tim.

- Thu
y suy th
bo
tha
n a
m sinh thu
y.
- Ho
a suy th
Bo
tha
n d

ng
e
tra
ng ho
a.
IV. KE
T H
P CA
C PHA
P TR
- Tr

g h
p be

nh nha
n bsuy nh

c la

i bha
n ch
ng

th
pha
i ke
t h
p ca

pha
p Bo
v
i pha

p O
n go
i la
o
n bo
.
- Tr

g h
p be

nh nha
n bTy
vhha
n, bu
ng
a
y, a
n
uo
ng kho
tie
u thpha
i ke
t h
p pha

p Bo
v
i pha

p Tie
u go
i la
tie
u bo
.
- Tr

ng h

p be

nh nha
n bca
m ha
n ta
la
i
o
ng th
i a

n
uo
ng pha
i cha
t
o
c th
co
the
s

du
ng ca
3 pha
p Ha
n, O
n va
Ha
.
To
m la
i co
the
du
ng

n pha
p hoa
c song pha
p hoa
c
nhie
u pha
p ke
t h
p

e
trbe
nh. Va
n
e
la
pha
i xem xe
t cho
h
p ly

a
t ke
t qua
nhanh go
n va
an toa
n.

283

284

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

BA
T PHA
P N TRA
N DIE
N CA
Ha
n pha
p gia
i bie
u tru
c ha
n
Ta
n tha
p gia
i nhie
t, tie
u ban tr
ta
Ho
a pha
p ca
m ma
o, phu
khoa
So
t re
t cu
ng v
i ba
t ho
a a
m dng
Thanh pha
p ta
ho
a huye
t lng
Gia
i th
, tr
tha
p, nhua
n
ng khi i
O
n pha
p hla
nh ho
a suy
Phu
khoa tru
y ma
ch huye
t i ba
t th
ng

285

Bo
pha
p thu
y ho
a cho c
ng
Khhuye
t cu
ng v
ng a
m dng ie
u ho
a
Tho
pha
p ta
y o
c cho ra
Kh
a
m, tru
c th
c ua
t ta
ta
n nhanh
Tie
u pha
p hoa
t huye
t khha
nh
L
i nie
u, tie
u a
o cho la
nh tha
n trung
Ha
pha
p tru
c thu
y t
i cu
ng
Nhua
n ta
o, pha
tch la
i chung ba
i
m.

286

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. Que
chi thang
Gia
a
i hoa
ng
Que
chi
6gr
Ba
ch th

8gr
Cam tha
o
2gr
Sinh kh

ng
6gr
a
i ta
o
15gr
a
i hoa
ng
6gr
4. a
o th hoa
ng long thang
a
i hoa
ng
6gr
Mang tie
u
10gr

ng quy
8gr
Nha
n sa
m
4gr

2. Lylie
n thang
Hoa
ng lie
n
Nha
n sa
m
Can kh

ng
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
3. Thanh dinh thang
Lie
n kie
u
Hoa
ng lie
n
an sa
m
Tru
c die
p
Nga
n hoa
Huye
n sa
m
Sinh

a
Ma
ch mo
n
Ng
u gia
c

6gr
8gr
2gr
6gr
15gr

6gr
8gr
2gr
6gr
15gr
15g
15gr
8gr
8gr

287

5. Cht
c tie
u b
Ch
th
c

Ha
u pha
t
Ba
nha
che
Ba
ch trua
t
a
i ta
o
7. Uy di thang
Ha
nh t

i
Ca
t ca
nh
a
u x
Ba
ch vi
Ba
c ha

288

8gr
12gr
4gr
12gr
15gr

6. Ma hoa
ng phu
t
Ma hoa
ng
Phu
t

Te
ta
n
Cam tha
o

8. Phut
ly
trung
a
ng sa
m
Cam tha
o
Sinh kh

ng
Nhu
c que
Phu
t

Ba
ch trua
t
9. Cuo
ng nha
n sa
m
N

c tru

c l
ch sa
c uo
ng

12gr
6gr
12gr
4gr
6gr

6gr
12gr
4gr
4gr

12gr
4gr
6gr
6gr
6gr
10gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. Ma hoa
ng que
chi thang
Ma hoa
ng
8gr
Que
chi
8gr
Ha
nh nha
n
6gr
Cam tha
o
4gr

3. Que
chi thang
Que
chi
Ba
ch th

Sinh kh

ng
Cam tha
o
a
i ta
o

ng quy
Can kh

ng
Sa
i ho
Ha
u pha
c
Que
chi

8gr
8gr
8gr
4gr
15gr
4gr
20gr
6gr
6gr
8gr

2. a
i o
n trung a
m
a
ng sa
m
Nhu
c que
Ba
ch trua
t

ng quy
Sa
i ho
Ch
ch tha
o
Thu
c

a
Can kh

ng
Ma hoa
ng
4. Te
tie
u thang
Tra
n b
Te
ta
n
Ch
ch tha
o
Ba
n ha
che
Kh

ng hoa
t

8gr
8gr
8gr
4gr
15gr
4gr
20gr
6gr
8gr
8gr
8gr
6gr
4gr
15gr

289

Kinh gi
i

5. Lya
m tie
n

ng quy
Ch
ch tha
o
Thu
c

a
Can kh

ng

8gr
8gr
6gr
4gr
20gr

7.Ba
ch ho
sa
i to
ha
ch cao
Hoa
ng ca
m
Sinh tha
o
Ma
ch mo
n
Sa
i ho
T

to

9. Nga
n kie
u gia
i o
c
Nga
n hoa
Ng
u ba
ng t

Kinh gi

i tue
Sinh tha
o
Lie
n kie
u
Ca
t ca
nh
La
tre
La

a
u va
n

290

6. An mya
m
a
ng sa
m
Can kh

ng
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
Nhu
c que
Phu
t

ng quy
Sa
i ho
T

to

12gr
8gr
4gr
10gr
8gr
10gr

8gr
8gr
8gr
4gr
8gr
10gr
10gr
10gr

8. Lethanh a
m
Ca
t ca
n
La
da
u
Ba
c ha
Cu
c hoa
La
tre
Tra
n b
T

to
Nga
n hoa

10. Sa
m toa
m
a
ng sa
m
Tra
n b
Ba
ch linh
Cam tha
o
Tie
n ho
Mo
c h

ng
Ch
xa
c
Ba
n ha
Sinh kh

ng

8gr
20gr
6gr
8gr
8gr
8gr
15gr
8gr
8gr

10gr
10gr
6gr
8gr
10gr
10gr
10gr
10gr

12gr
10gr
12gr
4gr
8gr
10gr
10gr
4gr
6gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

to
Ca
t ca
nh
a
i ta
o
Ca
t ca
n

11. o
ng ta
m thang
Xuye
n khung

ng qui
Thu
c

a
Ba
ch th

c
Sa
i ho
Ba
n ha
che
Cam tha
o
Sinh kh

ng
Hoa
ng ca
m
a
i ta
o
a
ng sa
m
T

to

8gr
12gr
20gr
10gr
10gr
5gr
4gr
6gr
10gr
20gr
12gr
10gr

13. Tha
p vsung ho
a
Sinh

a
20gr
Hoa
ng ca
m
8gr
Cam tha
o
4gr
Sinh kh

ng
6gr
Th

ng trua
t
8gr
Kh

ng hoa
t
8gr
Xuye
n khung
8gr

12. a
i hng thang
a
ng sa
m
Ba
ch linh
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
Tho
phu
c
Ma
n kinh
Ba
ch ch
Nga
n hoa
Ca
t ca
n
Kinh gi

i
Tho
ng ba
ch
La
tre

10gr
10gr
20gr
10gr

10gr
10gr
8gr
4gr
10gr
8gr
8gr
8gr
10gr
10gr
8gr
10gr

14. Pho
ng phong thang
Pho
ng phong
Ha
nh nha
n
X
ch th

Ta
n giao
Ca
t ca
n
Hoa
ng ca
m
Kh

ng hoa
t

8gr
6gr
10gr
8gr
10gr
8gr
8gr

291

Te
ta
n
Ba
ch ch
Pho
ng phong

4gr
10gr
8gr

15. Nha
n sa
m ba
i o
c a
m
a
ng sa
m
10gr
Cam tha
o
4gr
Ca
t ca
nh
10gr
Tie
n ho
8gr
o
c hoa
t
10gr
Ba
c ha
6gr
Phu
c linh
12gr
Ch
xa
c
10gr
Sa
i ho
8gr
Kh

ng hoa
t
8gr
Xuye
n khung
8gr
17.a
i ngha a
m
Huye
t
a
ng
Xuye
n khung
Thu
c

a
Rau ma
Co
ma
n tra
u
Ty
gia
i
Ba
ch trua
t
Ma
tie
n che
Ha
thu
o
Nhu
c que
Kinh gi

292

20gr
8gr
20gr
10gr
10gr
10gr
10gr
2gr
10gr
8gr
8gr

o
c hoa
t
Que
chi
Ma hoa
ng
Cam tha
o

ng qui
16. An tie
n a
m
Kinh gi
i

La
lo
t
Huye
t ro
ng
Pho
ng ky
Y
d
Que
chi
G
ng

Nghe
T

to
Tho
phu
c

10gr
6gr
4gr
4gr
12gr

10gr
10gr
20gr
10gr
15gr
8gr
6gr
6gr
10gr
10gr

18. Phu
c la
m thang
Phu
t

che
Ba
ch ch
Ba
n ha
che
Pho
ng phong
Ma
ch mo
n
Ngu
v
t

Nhu
c que
Ng
u ta
t
Sinh kh

ng
Kh

ng hoa
t

6gr
10gr
6gr
8gr
10gr
3gr
8gr
12gr
6gr
8gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

to
H

ng nhu
Ca
t ca
n

8gr
8gr
10gr

19. Kinh pho

ng ba
i o
c
Kinh gi

i
Pho
ng phong
Sa
i ho
Kh

ng hoa
t
Cam tha
o
Ca
t ca
nh
Tie
n ho
o
c hoa
t
Phu
c linh
Ch
xa
c
Xuye
n khung

20. Phu
ng xa
thang
8gr
8gr
8gr
8gr
4gr
8gr
8gr
10gr
12gr
8gr
8gr

21. Tha
ng ma ca
t ca
n thang
Tha
ng ma
8gr
Ba
ch th

c
12gr
Ca
t ca
n
10gr
Cam tha
o
4gr

Da
p ca
Ba
c ha
Kinh gi

i
La
da
u
Tie
u ho
i

10gr
6gr
8gr
10gr
6gr

22. Xuy xathang

Ngu
cha
o
Ke
hoa
a
o
L

o
ng
Rau ma
Co
ma
n tra
u
Re
co
tranh

4gr
4gr
4gr
5gr
5gr
4gr

293

23.Va
n phu
c thang
a
ng sa
m
Ba
ch linh
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
Hoa
ng ky
Phu
t

ng qui
Ha
c kh

ng
5gr
o
tro
ng
Thu
c

a
Ma
ch mo
n
Hoa
i s
n
T

to
Tho
ng ba
ch

294

4gr
4gr
2gr
1gr
4gr
1gr
4gr
4gr
4gr
6gr
4gr
8gr
4gr
4gr

24. An phuthang
a
ng sa
m
Ba
ch trua
t
Sinh kh

ng
Tra
n b
Cu
sa
Ca
t ca
nh
Ngu
cha
o
Hoa
i s
n
Ke
no
i kim

ng qui
S
n tra
Ma
ch nha
Bie
n
a
u

4gr
4gr
2gr
4gr
2gr
4gr
4gr

3gr
5gr
4gr
4gr
6gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

THO
PHA
P TRA
N O
1. Tuy lai a
m

2. Th
ng la
m thang

295

Vo
ca
y so
du
ng va
t ba
ng tre hoa
c go

e
o ng

c le

n ngo
n la
y 15g vo
da
m
n

c gia
na
t va
t n

c uo

ng

Cuo
ng b

o
gia
na
t va
t
n

c uo

ng

3. Mytha
nh a
m
Ha
t
a
u xanh
ie
c cu
ng muo
i a
n
gia
nho
ho
a n

c uo

ng so
ng

4. Le
lo
a
m
Le
lo
12 gr sa
c n

c uo
ng

5. Nhtra
n thang
Tra
n b
Sinh kh

ng
Ba
n ha
Ch
ch tha
o
Ba
ch linh

6. Sa
m lota
n
Cuo
ng nha
n sa
m ta
n nho
ho
a n

c uo
ng.

7. Chi tsthang
Chi t

10gr,
a
m
a
u s
20gr sa
c uo
ng

8. B
nh vta
n
Ha
u pha
t
Sinh kh

ng
Th

ng trua
t
Ch
ch tha
o
Tra
n b

20gr
6gr
12gr
6gr
8gr

9. Sa
m lo
ta
n
Cuo
ng nha
n sa
m ta
n nho
ho
a n

uo
ng

10. Nghie
m phng thang
Ca
o mu
n th
t ho

a n

c so
i
uo
ng.

11. Pha
n die
m a
m
a
m pha
n 6gr, muo
i 3 gr ta
n nho
n

c uo
ng.

12.Thu
y die
m a
m
Muo
i so
ng 20gr ho
a n

c uo

ng

296

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. a
i th
a khthang
a
i hoa
ng
Ch
xa
c
Ha
u pha
c
Mang tie
u
3. Hng sn thang

12gr
8gr
12g
12g

2. Tie
u th
a khthang
a
i hoa
ng
12gr
Ch
xa
c
8gr
Ha
u pha
c
12gr
4. Bca
p mo
c hng thang

297

Ng
u ta
t
Huye
n sa
m
Sinh

a
Ha
c s
u

Quye
t minh t

5. An phu
thang
Ng
u ta
t
Muo
ng tra
u (sao)
Mo
c h

ng
Nga
i die
p
Tra
n b
Ch
xa
c
7. Nguye
n thu
y thang
Nha
n tra
n
Hoa
ng ba
a
i hoa
ng
Chi t

Ch
xa
c
Ng
u ta
t
Ha
c s
u

15gr
15gr
20gr
15gr
15gr
15gr
10gr
10gr
8gr
8gr
6gr

10gr
12gr
12gr
12gr
8gr
12gr
12gr

9. Tie
u giao a
i xa
c a
m
Ba
ch th

c
12gr
Ba
ch linh
12gr
Ba
ch trua
t
10gr
Sa
i ho
10gr

ng qui
12gr

n b
12gr

298

a
i hoa
ng
Ba
a
u che
Can kh

ng
Mo
c h

ng
6. Ngu
qua
n quy a
u

ng quy
Ba
a
u che
a
ng sa
m
CH
ch tha
o
Phu
c linh
Can kh

ng
Ba
ch trua
t
8. Ho
ng sn thang
Ha
c s
u (sao)

Mo
c h

ng
Ch
xa
c
Y
d
Ba
ch linh
Re
d
a da

i
Ha
kho
tha
o
Tho
phu
c linh
Sa
i ho
Ba
ch th

10. Kinh a
o a
m
Nhu
h

ng
Mo
t d

a
i hoa
ng
Ch
xa
c
Huye
n sa
m
Sinh

12gr
8gr
8gr
10gr

12gr
8gr
12gr
4gr
8gr
8gr
12gr
12gr
10gr
8gr
15gr
12gr
8gr
8gr
10gr
10gr
12gr

6gr
6gr
12gr
8gr
15gr
20gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Chi t

Sinh kh

ng
Cam tha
o
Ba
c ha
a
i ta
o
Ch
xa
c
a
i hoa
ng
11. No
ng khea
m
Kinh gi

i
Pho
ng phong
Nga
n hoa
Th

ng nh
Ba
ch th

c
Ha
c s
u

Chi t

Hoa
ng ca
m
Tha
ch cao
Ng
u ta
t

12gr
6gr
4gr
6gr
20gr
10gr
12gr

10gr
8gr
10gr
10gr
12gr
15gr
12gr
12gr
12gr
15gr

ng qui
Xuye
n khung
Bo
co
ng anh

12gr
8gr
10gr

12.Ta
y sn a
m
Me

en
Co
m
c

Rau ma
L

o
ng
La
da
u
Quye
t minh t

Nga
n hoa
Ha
c s
u

20gr
10gr
10gr
10gr
8gr
15gr
10gr
15gr

299

1. Tie
u sa
i hothang
a
ng sa
m
12gr
Sa
i ho
8gr
Ba
n ha
che 4gr
Cam tha
o
4gr
Sinh kh

ng 12gr
Hoa
ng ca
m
8gr
a
i ta
o
4gr

3. Ba
t tra
n khng gi
i

300

2. Tang cu
c a
m
Tang die
p
Cu
c hoa
Lie
n kie
u
Cam tha
o
Ca
t ca
nh
Ba
c ha
Ha
nh nha
n
Lo
ca
n

4. Thanh ty
a
m

8gr
6gr
6gr
4gr
12gr
8gr
4gr
10gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Xuye
n khung

ng quy
Thu
c

a
Ba
ch th

c
a
ng sa
m
Ba
ch linh
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
Sinh kh

ng
Kinh gi

8gr
6gr
6gr
4gr
12gr
12gr
12gr
8gr
4gr
10gr

5. ie
u cch
nh ng
c
Sa
i ho
8gr
Y
d
sao
6gr
Ma
ch mo
n
8gr
Thanh hao
4gr
Tri ma
u
8gr
T

to
10gr
Sa
can
8gr
Hoa
ng
a
ng 12gr
Tra
n b
8gr
Ba
n ha
che 4gr
Ch
xa
c
10gr
Cam tha
o
4gr
Hoa
ng ca
m
6gr

Thanh b
Ba
n ha
Hoa
ng ca
m
Tha
o qua
Cam tha
o
Sinh kh

ng
Ha
u pha
t
Phu
c linh

8gr
8gr
4gr
4gr
4gr
6gr
12gr
12gr

6. Tha
p toa
n gia v

ng quy
8gr
Xuye
n khung
6gr
Thu
c

a
6gr
Ba
ch th

c
4gr
a
ng sa
m
12gr
Ba
ch linh
12gr
Ba
ch trua
t
12gr
Cam tha
o
8gr
Hoa
ng ky
4gr
Tha
o qua
10gr
Nhu
c que
6gr
Th

g s
n
8gr

301

7. Sa
i hoscan ta
n
Sa
i ho
8gr
Ba
ch th

c 12gr
Ch
xa
c
10gr
Ch
ch tha
o 4gr
Xuye
n khung 8gr
Ua
t kim
8gr

8. Tngh
ch thang
Sa
i ho
Ch
ch tha
o
Ch
th
c
Ba
ch th

9. Tie
u giao a
m
Ba
ch th

c 12gr
Ba
ch trua
t
10gr
Ba
ch linh
12gr
Sa
i ho
8gr

ng qui
12gr
an b
12gr
Chi t

12gr
Sinh kh

ng 6gr
Cam tha
o
4gr
Ba
c ha
6gr
a
i ta
o
20gr

10. Tie
u giao hng nga
i
Ba
ch th

c
12gr
Ba
ch linh
10gr
Ba
ch trua
t
12gr
Sa
i ho
8gr

ng qui
12gr

n b
12gr
Chi t

12 g
Sinh kh

ng
6gr
Cam tha
o
4gr
Ba
c ha
6gr
a
i ta
o
20gr
H

ng phu
10gr
Nga
i
ie
p
8gr

11. Botrung gia v

12. Tha
p toa
n hng
ch nga
i

302

8gr
4gr
8gr
12gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

a
ng sa
m
Hoa
ng ky

ng qui
Ba
ch trua
t
Tha
ng ma
Sa
i ho
Tra
n b
Cam tha
o
Ha
c kh

ng
Pha
co
ch

12gr
10gr
12gr
10gr
8gr
8gr
8gr
4gr
6gr
12gr

Xuye
n khung

ng qui
Thu
c

a
Ba
ch th

c
a
ng sa
m
Ba
ch linh
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
Hoa
ng ky
Nhu
c que
H

ng phu

ch ma
u
Nga
i
ie
p

8gr
12gr
20gr
12gr
12gr
12gr
10gr
4gr
10gr
6gr
8gr
8gr
8gr

303

1. Ba
ch hothang
Tha
ch cao
20gr
Cam tha
o
4gr
Tri ma
u
12gr
Ga
o te
12gr

3. Ta
o khethang
Ke
hoa
a
o
Co
ma
n tra
u
Co
l

o
ng
Ngu
cha
o
La

a
u va
n
Sa
i
a
t
Sinh

a
5. oan nthang
Bo
co
ng anh 12gr

304

2. Thanh dinh thang

Linh d

ng gia
c
Huye
n sa
m
Ma
ch mo
n
Nga
n hoa
Hoa
ng lie
n
Sinh

a
o
t tre
an sa
m
Lie
n kie
u

20gr
4gr
12gr
12gr
8gr
8gr
20gr

4. Nha
t a
m tie
n
Thu
c

a
Ba
ch th

c
Sinh

a
Cam tha
o
a
ng sa
m
Ma
ch mo
n
Ng
u ta
t
6. Sn co
ng thang
S
n chi t

20gr
4gr
12gr
12gr
8gr
8gr
20gr
12gr
6gr

20gr
6gr
20gr
4gr
12gr
10gr
12gr
12gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ca
t ca
n
La
da
u
Kinh gi

i
Chi t

Hoa
ng
a
ng
Ho
e hoa
Da
p ca

6gr
8gr
8gr
12gr
8gr
10gr
10gr

7. Ba
ch ho
gia v
Tha
ch cao
Cam tha
o
Chi ma
u
Ngha
nh me
Tang chi
Hoa
ng ba
Nga
n hoa
Que
chi

12gr
4gr
12gr
12gr
12gr
10gr
10gr
8gr

9. T a
m ba
t vtie
n
Thu
c

a
20gr
Hoa
i s
n
15gr
an b
12gr
S
n thu
12gr
Ba
ch linh
12gr
Tra
ch ta
6gr
Hoa
ng ba
10gr
Tri ma
u
10gr
11. Lu
c nha
t rau maa
m
Hoa
t tha
ch
6gr
Cam tha
o
1gr
Ta
n nho
ho
a n

c rau ma

Rau ma

ng quy
Xuye
n khung
Ba
ch th

c
Nga
n hoa
Sa
i ho
Ch
xa
c
Th

ng nh
8.Tuye
n tythang
Pho
ng ky
Lie
n kie
u
Nga
n hoa
Tho
ng tha
o
Ha
nh nha
n
Tang chi
Hoa
t tha
ch
Cam tha
o

10gr
15gr
6gr
8gr
10gr
10gr
6gr
10gr

10. V
nh th
ng thang
La
sen
H

ng nhu
Bie
n
a
u
La
tre
Nga
n hoa
Hoa
t tha
ch
Cam tha
o
12. Nghi lo
c thang
Ma
ch mo
n
La

a
u va
n
Hoa
c h

ng

10gr
6 gr
8gr
4gr
6gr
8gr
12gr
4gr

10gr
10gr
15gr
10gr
10gr
15gr
3gr

10gr
10gr
8gr

305

uo
ng

306

a
ng sa
m
Ba
ch trua
t
Thu
c

a
Cam tha
o
o
ng tie
u

10gr
8gr
20gr
4gr
1/2 che
n

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. O
n trung khng tha
o
H

ng phu
10gr
Sa nha
n
8gr
Ba
n ha
che
5gr
Tra
n b
10gr
Mo
c h

ng
10gr
Nhu
c que
8gr
Nga
i die
p
8gr
a
i ho
i
10gr
Rie
ng
8gr
Can kh

ng
8gr
Ch
ch tha
o
4gr
3. Phutlytrung thang
a
ng sa
m
12gr
Ba
ch trua
t
12gr
Cam tha
o
4gr
Sinh kh

ng
8gr
Nhu
c que
8gr
Phu
t

8g
5.Khng que
ta
n
Can kh

ng
Sinh kh

ng
Nhu
c que
a
i ho
i

6gr
6gr
8gr
6gr

2. Botrung
ch kh
a
ng sa
m
Hoa
ng ky

ng quy
Ba
ch trua
t
Tha
ng ma
Sa
i ho
Tra
n b
Cam tha
o

12gr
10gr
12gr
10gr
8gr
8gr
10gr
4gr

4. Tra
n vu
thang
Phu
t

Ba
ch trua
t
Ba
ch th

c
Phu
c linh
Can kh

ng

8gr
10gr
8gr
12gr
6gr

6. Ba
t vque
phu
Thu
c

a
Ho
ai s
n
an b
Ba
ch linh
S
n thu
Tra
ch ta

20gr
15gr
12gr
12gr
12gr
12gr

307

7. Khng sa phuthang
Sa nha
n
8gr
Sinh kh

ng
6gr
Can kh

ng
6gr
Phu
t

6gr
a
i ho
i
6gr
9. Ttha
n hoa
n
Pha
co
ch
12gr
Ngu
v
t

3gr
Nhu
c
a
u kha
u
10gr
Ngo
thu
8gr
Sinh kh

ng
6gr
8gr
a
i ta
o
20gr

8gr
11. O
n kinh thang
Que
ta
m
a
ng sa
m

ng quy
Xuye
n khung
Ba
ch th

c (sao)
Nga trua
t
an b
Ng
u ta
t

308

6gr
12gr
12gr
8gr
8gr
8gr
12gr
10gr

Nhu
c que
Phu
t

8. T
ngh
ch thang
Phu
t

Can kh

ng
Cam tha
o

10. Nga
i tie
n hoa
n
Thu
c

ng qui
Xuye
n khung
Ba
ch th

c
Ngo
thu
a
ng sa
m
Nga
i
ie
p
Tra
n b
Tha
ch x

ng bo

8gr
8gr
10gr
8gr
4gr

20gr
12gr
8gr
8gr

12gr
12gr
8gr

12. Quy tynha

n ta
o thang
a
ng sa
m
12gr
Hoa
ng ky
10gr
Vie
n tr
8gr
Ta
o nha
n
8gr
Mo
c h

ng
8gr
Ba
ch trua
t
10gr
Ch
ch tha
o
4gr
Ba
ch linh
12gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ch
ch tha
o

4gr

ng qui
Long nha
n
a
i ta
o

16gr
12gr
20gr

309

1. Huye
t phutru
c
thang

ng quy
15gr
Ho
ng hoa
4gr
Cam tha
o
4gr
Sinh

a
20gr
Ch
xa
c
10gr
Xuye
n khung
5gr
a
o nha
n
6gr
Sa
i ho
12gr

2. Vnh la
c thang
Re
sim
Tang ky
sinh
Huye
t gia
c
Huye
t
a
ng
Kinh gi

i
X

ng bo
Tho
ng tha
o
H

ng phu
Ng
u ta
t

3. T
va
t a
o ho
ng
Xuye
n khung

ng quy
Thu
c

a
Ba
ch th

c
a
o nha
n
Ho
ng hoa

4. Thie
n phng ho
at me
nh
Ta
o gia
c th
ch
8gr
Xuye
n s
n gia
p
12gr

ng quy
12gr
Cam tha
o
4gr
Ba
ch th

c
12gr
Nga
n hoa
12gr
Tra
n b
10gr
Hoa pha
n
12gr
Pho
ng phong
8gr
Mo
t d

c
8gr
Nhu
h

ng
8gr
Bo
i ma
u
8gr
Ba
ch ch
10gr

310

8gr
15gr
20gr
12gr
8gr
4gr

20gr
12gr
15gr
15gr
8gr
8gr
4gr
10gr
12gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

5. Mytie
n thang
Th

ng trua
t
Xuye
n khung
Chi t

Tra
n b
H

ng phu
Tha
n khu
c
Ba
ch ch
Hoa
ng ky
Ba
ch ch

8gr
8gr
12gr
8gr
10gr
10gr
8gr
8gr
8gr

7. Ngulinh h
p ngu
b
Phu
c linh
Tra
ch ta
Que
chi
Trlinh
Ba
ch trua
t
Tra
n b
Linh b
a
i phu
c b
Kh

ng b
Tang b

16gr
10gr
6gr
10gr
10gr
10gr
10gr
12gr
8gr
12gr

9. Kim quytha
n kh
Thu
c

a
20gr

6. Dng ho
a thang
Thu
c

a
Ba
ch gi

i t

Cao ban long

Nhu
c que
Ba
o kh

ng
Ma hoa
ng
Cam tha
o

20gr
8gr
8gr
8gr
10gr
10gr
8gr

8. Botrung ha
nh tha
p thang
a
ng sa
m
12gr
Ba
ch linh
12gr
Ba
ch trua
t
10gr
Cam tha
o
4gr
Tra
n b
10gr
Ba
n ha
6gr
S
n tra
12gr
Ma
ch nha
10gr
Mo
c h

ng
10gr
Tha
n khu
c
10gr
Tha
o qua
8gr
Vo
di
8gr

10. a
i ho
a trung thang
S
n tra
10gr

311

Hoa
i s
n
an b
S
n thu
Ba
ch linh
Tra
ch ta
Nhu
c que
Phu
t

Xa tie
n
Ng
u ta
t
11. Ho
a va
m
Ha
u pha
c
Can kh

ng
Tra
n b
Ch
ch tha
o

312

15gr
12gr
12gr
12gr
8gr
6gr
6gr
8gr
12gr

Ha
u pha
c
Sa nha
n
Ma
ch nha
Tra
n b
Tra
ch ta
Ch
xa
c

12gr
6gr
8g
4gr

12. Hng sa lu
c qua
n
a
ng sa
m
Ba
ch linh
Ba
ch trua
t
Cam tha
o
Tra
n b
Ba
n ha
H

ng phu
Sa nha
n

10gr
8gr
10gr
10gr
8gr
8gr

10gr
12gr
10gr
4gr
10gr
6gr
8gr
8gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. Ba
o nguye
n thang
Hoa
ng ky
15gr
Cam tha
o
4gr
a
ng sa
m
12gr
Nhu
c que
6gr

2. T
qua
n tthang
a
ng sa
m
Ba
ch linh
Ba
ch trua
t
Cam tha
o

12gr
12gr
10gr
4gr

313

Sinh kh

ng

6gr

3. Botrung
ch kh
a
ng sa
m
12gr
Hoa
ng ky
10gr

ng quy
12gr
Ba
ch trua
t
10gr
Tha
ng ma
8gr
Tra
n b
12gr
Sa
i ho
6gr
Cam tha
o
4gr

5. My
ha
thang
Huye
t
a
ng
Kim anh t

20gr
6gr

7. Quy tha
n hoa
n
Thu
c

a
Ba
ch linh
o
tro
ng
Hoa
i s
n

ng quy
Tho
ty t

20gr
12gr
12gr
15gr
12gr
10gr

314

4. T
va
t thang
Xuye
n khung

ng quy
Thu
c

a
Ba
ch th

8gr
15gr
20gr
12gr

6. T
va
t hng
ch hoa
n
Xuye
n khung
8gr
Thu
c

a
20gr
H

ng phu
10gr

ng quy
8gr
Ba
ch th

c
20gr

ch ma
u
10gr

8. Minh sinh hoa

n
Ha
Thu
o
Ngu
v
t

Ma
ch mo
n
Ng
u ta
t
Nhu
c que
Me chua (bo
ha
t, vo
)

10gr
3gr
10gr
12gr
6gr
8gr

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

S
n thu
Ky
t

15gr
10gr

9. Lu
c v
a hoa
ng
Thu
c

a
20gr
Hoa
i s
n
15gr
S
n thu
15gr
an b
12gr
Ba
ch linh
12gr
Tra
ch ta
6gr

11. C
u dng thang
D

ng sa
m
10gr
Can kh

ng
6gr
Ch
ch tha
o
4gr
Ba
ch trua
t
12gr
Ngu
v
t

3gr

Thu
c

a
Hoa
i s
n
Ty
gia
i
10. Ta
n du
c an
Ba
ch trua
t
Thu
c

ng qui
Ky
t

o
tro
ng
Ba k
ch
Da
m d

ng hoa
c
Nhu
c thung dung
Nhu
c que
Sa
xa
ng t

S
n thu
12gr
Phu
t

12. Ba
t vtri ba
Thu
c

a
Hoa
i s
n
S
n thu

12gr
an b
Ba
ch linh
Tra
ch ta
Tri ma
u
Hoa
ng ba

20gr
15gr
10gr
10gr
20gr
15gr
10gr
12gr
12gr
6gr
8gr
6gr
4gr
8gr
20gr
15gr
12gr
12gr
6gr
8gr
12gr

315

Chng IV. C CHE

BE
NH LY
VA
LUA
N TR
MO
T SO
BE
NH TH
NG
GA
P

17. BENH MACH LN, ROHAU MON

Ma
ch l

n la
be
nh th

ng ga

ng

i l
n tuo

i va
ca

tre
em, nhie
u be
nh nha
n
a
pha
i ch
u

ng s

ha
nh ha
cu
a no
suo
t cuo
c

i. o

i khi co
n ga
y nh
ng bie

n ch
ng nguy k

ch

e
n sinh me
nh.
I. MA
CH LN LAG?
Vi ngha en mach ln la sao huyet cua mot con
l

n so
ng d

i bu
n loa
ng. Ma
t bu
n co
cho
no
i le
n, co
cho

o
ng n

c trong khu v

c a

m tha
p thie
u a
nh na
ng va
co
nhie
u
cha
t h
u ctho

i r
a.

a
c
ie
m cu
a ma
ch l

n la
nh
ng

ng hang d

i l
p

bu
n. Tre
n nh
n

ng hang

o
co
mo
t hoa
c va
i lo
tho
ng le
n
kho
i ma
t bu
n
e
con l

n th
. Khi tha

y lo
tho
ng su
i bo
t
e
u

e
u ng

i ta bie
t ra
ng trong khoa
ng bu
n
o
se
co
l

n, khi ba
t
l

n pha
i co
kinh nghie
m pha
n
oa
n vtrl

n
ang ctru
(th

ng l

n ctru
ra
t xa lo
tho
ng h
i). L

n lie
n tu
c di

316

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

chuye
n d

i bu

n ta
o tha
nh ca
c

ng hang m

e
kie
m a
n va
khi qua
xa lo
tho
ng h
i cu
hoa
c khi lo
tho
ng h
i cu
bta
c th
no
se
ta
o lo
tho
ng h
i m

i. Nh
ng ch

ng be
nh tre
n cthe
cu
a
ngi co ac iem nh tren ngi ta goi la benh mach ln
nhva
y be
nh ma
ch l

n co
the
bie
u hie
n tre
n nh
ng vtr

nhsau:
-
tre
n
a
u tre
em bvie
m na
t d

i da to
c ta
o tha
nh
t
ng ma

ng bu
ng nhu
ng co
vu
ng l
n ba

ng ca
i

a, tre
n ma
ng
bu
ng nhu
ng a
y co
mo
t va
i lo
nho
nh
a
u
u
a ma
u mu
va
hoa
i t

lie
n tu
c
u
n le
n tre
n ca
c lo
na
y (danh t

tho
n que
go
i
la
be
nh ma
l

n hay ma
ch l

n).
-
bo
x

ng ma
t co
nhie
u ho
c xoang, ca
c ho
c xoang
na
y
e
u co

ng tho

ng v

i mu
i khi ca
c ho
c xoang bvie
m
thma
u mu
, hoa
i t

o
ng trong xoang. Khi
a
y qua
thco
the

u
n qua lo
tho
ng ra mu
i (tr

ng h

p vie

m xoang cu
ng co
the
coi la
mo
t ch
ng be

nh ma
ch l

n).
-
tr
ctra
ng co
mo
t lo
nhie
m tru
ng ro
i t

o
vi tru
ng
kho
ng a
n lan ro
ng ma

a
o ha
o a
n sa
u va
o va
ch tr
c tra

ng va
cmo
ng ta
o tha
nh hang nga
ch,

ng hang na
y co
the
a
n
thu
ng ra ngoa
i, ra mo
ng hoa
c a
n thu
ng va
o be
n trong tr
c

tra
ng va
quanh lo
ha
u mo
n ta
o tha
nh mo
t va
i lo
phu
, n

va
ng ma
u mu
th

ng xuye

n cha
y ra qua ca
c lo
(tr

ng h

na
y ng

i ta go
i la
ma
ch l

n va
co
n go
i la
ro
ha
u mo
n).
-

ng hang

o
i khi
i xuye
n qua

ng nie

u qua
n.
V
i phu

co
the
bxuye
n qua a
m
a
o, qua pha
n phu
(co
n
go
i la
ro
ha
u mo
n tie
t nie
u hay ro
ha
u mo
n a
m ao).

317

- Ca
c lo
ma
ch l

n co
giai
oa
n t

ha
n la
p do s

pha
t
trie
n cu
a te
ba
o. Tuy nhie
n hang ma
ch l

n va
n
ang vie
m
ma
u mu
va
n t
ch tu
ne
n ve
t ha
n la
p
o
s
m muo

n ro
i cu
ng
pho
ng le
n va
v

ra
e
tho
ng mu
.
-

ng

i cu
a ma
ch l

n th

ng quanh co, khu

c khuy
u
co
cho

ng k

nh pho
ng ro
ng nhmo
t ca
i tu
i. Va
ch ma
ch
l

n xc
ng va

chai ho
a.
II. DA
U HIE
U CU
A MA
CH LN
Be
nh nha
n tha
y ng

a nga
y, kho
ch
u

ha
u mo
n, ca
m
gia
c sung gia
t va
co
the

au

n d

do
i trong lu
c t
c mu

tre
n
ma
t da mo
ng va
quanh lo
ha
u mo
n co
no
t pho
ng le
n nhvu
con chuo
t hoa
c mu
n nho
co
the
bva
y la
p k
n. Sau
o
la
ca
c
no
t mu
n v

ra, ma
u mu
cha
y da
m de
. Ca
c cho

o
lo
ma
ch
l

n co
the
na
m be
n trong tr
c tra

ng, quanh lo
ha
u mo
n hoa
c
co
the

tre
n mo
ng co
mo
t lo
hay va
i lo

o
i khi co
ra
t nhie
u lo
nhvo
i
a
i sen t

i n

c.

ng t

da
u hie
u tre
n khi ga
p

a
u,

ca
c vu
ng vie
m
nhie
m x

ng tu
y, ca
c vu
ng bgia
i pha
u ma
kho
ng

c ve

n
toan
III.NGUYE
N NHA
N CHNH GA
Y BE
NH MA
CH LN
1. Chu
quan
Quan iem triet ly dan gian thng noi la: benh t
mieng vao, va t da ra. Qua vay benh mach ln ve phng
die
n chu
quan
a

c Y to

Ha
i Th

ng La

n O
ng va
Tue
T
nh kha
ng

nh la
do lo
i so
ng tha
i qua
a
n ch
i che
che
n cho

318

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

ng mie

ng, ba
t cha
p vie
c tie
t che
va

nh l

ng khie

n cho
s

dth

a t
ch tu
tha
nh
o
c to

o
ng th

i ga
y s

ba
t ca
n ba
ng
trong vie
c va
n
o
ng chuye
n ho
a cu
a cthe

o
c to
ta
ng le
n ve
khsuy da
n da
n
e
n vie
c nhie
m be
nh va

e
cho con be
nh co

ie
u kie
n pho
ng tu
ng hoa
nh ha
nh trong cthe
.
- Ma
t kha
c do lo
i so
ng ma
t ve
sinh ta
o
ie
u kie
n cho vi
tru
ng xa
m nha
p t

nh
ng cho

b
n

t ne
, tra
y x

c.

2. Ve
kha
ch quan
Be
nh sinh ra t

tie
n ch

ng nhsau:
- Ca
c ve
t th

ng

c x

ly
kho
ng hoa
n ha
o ga
y bo
i nhie
m.
- Ca
c xa
y x

c ma

t da kho
ng

c x

ly
to
t.
- Bu
i tr
khi v

ra ro
i nhie
m tru
ng.
- Ca
c ch
ng n

t ha
u mo
n.
- Ca
c be
nh hoa lie
u, giang mai, la
u.
IV. HA
U QUACU
A BE
NH MA
CH LN
Be
nh ma
ch l

n ga
y s

au

n, kho

ch
u, ba
n th
u nhmo
t
c
c h

nh cho ng

i be

nh. Ngoa
i ra khi kho
ng

c ch

a tr
no
co
n
ga
y ha
u qua
nghie
m tro
ng co
the
da
n t
i t

vong nh
:
- Nhie
m khua
n ma
u.
- Nhie
m khua
n mu
huye
t.
- Ta
c
o
ng ma
ch hoa
c t
nh ma
ch.

319

V. BIE
N CH
N G VA
LUA
N TR
Be
nh ma
ch l

n ve
cche
thchla
mo
t be
nh nhie
m
tru
ng da
ng ma
n t
nh. Loa
i vi tru
ng na
y ra
t de
tie
u die
t ba
ng
ca
c loa
i thuo
c kha
ng sinh hoa
c ba
ng ca
c loa
i d

c lie

u co
kha
nang sat khuan. Tuy nhien mach ln co ac iem bao ton
ra
t
a
c bie
t la
kho
ng a
n lan ro
ng tre
n ma
t da va
th

th
t nh
be
nh sa
u qua
ng hay be
nh ha
c la
o ma
vi tru
ng la
i
a
o hang a
n
sa
u va
o be
n trong. Vthe
kho
ng the

ie
u trba
ng ph

ng
pha
p x
c thuo

c.
- Ne
u na
o ta
y ve
t th

ng ro
i x
c thuo

c th
ch
ch

c
a hang. C

ahang co
the

c la

nh la
i nh
ng va
i nga
y sau

o
mu
trong hang la
i
u
n ra va
pha
v
.

- Ne
u du
ng thuo
c kha
ng sinh
e
tie
u die
t vi tru
ng trong
toa
n bo
hang nga
ch thvi tru
ng se
che
t he
t nh
ng xa
c vi
tru
ng, ma
u mu
va
ca
c hoa
i t

va
n na
m trong hang va
kho
ng
la
u nh
ng pha

n t

ngoa
i sinh na
y se
la
i ga
y ve
t vie
m m

i. Ca
i
kho

ie
u trcu
a be
nh ma
ch l

n la

o
.
VI. CA
C BIE
N PHA
P IE
U TR
1. ie
u trba
ng phng pha
p gia
i pha
u
Co
mo
t va
i tr

ng h

ng ma

ch l

n co
the
kha
o sa
t

c va

na
m

nh
ng vtrthua

n l
i co

the
gia
i pha
u
e
bo
c
lo
thvie
c
ie
u trtrie
t
e
ba
ng gia
i pha
u co
the

i
e
n ke
t
qua
to
t. Ng

i ta ch can rach hang mach ln, nao i cac hoai

t

va
xchai ro
i sa
t khua
n va
kha
u la
i the
la
la
nh. Tuy nhie
n co
nhie
u tr

ng h

p kho

ng the
gia
i pha
u

c, v
du
:

320

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Tr

g h
p ma

ch l

n
i trong va
ch tr
c tra

ng le
n ta
n
be
n tre
n vo
ng ha
u mo
n tr
c tra

ng thvie
c gia
i pha
u
e
loa
i
tr

ma
ch l

n kho
ng the
tra
nh kho
i s

pha
n chia vo
ng na
y.
Ne
u nhvo
y
hoa
c co
t
nh can thie
p ngoa
i khoa se
ga
y mo
t
tai ho
a v
nh vie
n cho be
nh nha
n la
ma
t tie
t du
c ha
u mo
n (la
m

a
i tie
u tie
n se
ma
t t

chu
).
- Tr

g h
p ma

ch l

n
i ngoa
n nghoe
o nhie
u hang
nga
ch xuye
n sang ca
t

cung va
pha
n phu
. Tha
y thuo
c kho
ng
co
bie
n pha
p kha
o sa
t he
t hang nga
ch. Bo
so
t nga
ch na
o du
mo
t chu
t cu
ng kho
ng hoa
n ch
nh. Cha
ng le
ca
t khoe
t he
t ca
vu
ng.
2. ie
u trba
ng ho
a cha
t

tha
p ky
40, ng

i ta du
ng dung d
ch Nitrate ba
c 2 - 4%
hoa
c du
ng Bismuth, Pennington hoa
c Quinine va
Urethane
e
tie
m truye
n va
o hang ma
ch l

n. Tuy nhie
n ke
t qua
kho
ng

my
ma
n va
cu
ng ga
y kho
ng
t nh
ng ha

u ho
a.
3. ie
u trba
ng tha
t da
y
T

the
ky
XVIII cho
e
n nay va
n co
n co
mo
t so
ng

ie
u trba
ng bie
n pha
p tha
t da
y. Ho
la
y mo
t s
i chlu

a
e
tha
t buo
c t
n

g pha
n

ng ma

ch l

n v

i du
ng y
la
m cho
thie
u s

i ma
u
e
hoa
i t

da
n mo
ba
o bo
c lo

ng hang

ma
ch l

n nhva
y cu
ng ch
thay cho dao ke
o va
trong tr

ng

h
p kho

ng kha
o sa
t

ng

i cu
a ma
ch l

n thcu
ng bo
tay.
4. ie
u trba
ng phng pha
p co
truye
n da
n to
c

321

nga
n x
a kho
ng co
dao ke
o, kho
ng co
ho
a cha
t
nh
ng o
ng ba
m
nh va
n kho
ng bo
tay tr

c be

nh ma
ch l

n.
Be
nh ma
ch l

n kho
ng

c xe

p va
o ca
c ch
ng nan y nht

ch
ng (phong, lao, co

, na
i).
Nguyen tac ieu tr la tieu viem va bai nung, sinh c
(t
c la

die
t khua
n trvie
m va
na
o mu
, ma
u
o
c hoa
i t

ra
ngoa
i ro
i sinh te
ba
o m
i la

m la
p ve
t th

ng).
Tre
n cs

khoa ho
c ve
ph

ng pha
p lua
n trong d

c ly

trlie
u y ho
c co
truye
n
a
ch
ng to

co
nhie
u vthuo
c, ba
i
thuo
c co
kha
na
ng na
o ve
t mu
, sa
t khua
n va
hoa
i t

ta
t ca
ca
c v
tr
sa
u trong cthe
ra ngoa
i theo

ng tie

u ho
a,

ng

ba
i tie
t va
qua ca
c khie
u, ca
c lo

a
u hang.
- V

i ca
c mu
i te
n, ho
n
a
n la
n trong x

ng th
t cu
ng co
thuo
c uo
ng va

a
p
e
ke
o ra ngoa
i.
Ca
c vthuo
c na
y
a
gia
i to
a

c ca
i kho
trong
ie
u tr
tat ca cac chng mach ln. Bai thuoc co phng co kha
nang bai nung sinh c cc manh cha c mach ln
mang ten Thien phng hoat menh (ngha la phng thuoc
cu
a tr

i
e
c
u me

nh).
N THUO
C THIE
N PHNG HOA
T ME
NH
Ta
o gia
c th
ch
10g
Nga
n hoa
12g
Xuye
n s
n gia
p
12g
Tra
n b
8g
Ngo
co
ng
8g
Thie
n hoa pha
n
12g

ng quy
15g
Pho
ng phong
12g
Cam tha
o
6g
Nhu
h

ng
8g

322

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ba
ch th

Lie
n kie
u
a
i hoa
ng
Ch
xa
c
Xa
b
ca
n

15g
12g
8g
8g
10g

Mo
t d

Bo
i ma
u
Ba
ch ch
Kim va
ng tha
o

8g
12g
12g
12g

Ngoai kha nang tr benh mach ln, ro hau mon, bai

thuo
c Thie
n phng hoa
t me
nh co
n tr

c ca

c ch
ng vie

m
c
, mu
n nho
t, vie
m xoang, vie
m xung b

u, ca

c ch
ng b

ma
u mu
, hoa
i t

o
ng, vie
m ta
c ma
ch ma
u ra
t co
ng hie
u.
Tuy nhie
n
a
la
thuo
c thpha
i co
lie
u l

ng va

gia gia
m
h
p ly

i mo
i the
tra
ng. Cha
ng ha
n
o
i v

i be
nh nha
n ma
ch
tr
, vi
ang bla
nh bu
ng
i lo
ng th
pha
i b
t

i hoa
c bo
ha
n v
a
i hoa
ng. Nh
ng be

nh nha
n ma
ch xa
c, th
c thpha

i gia
Hoa
ng ca
m, Hoa
ng ba
, Chi t
; Ne

u ma
ch Ho
ng
a
i ththe
m
ngoa
i ba vna
y co
n pha
i the
m Hoa
ng lie
n. Be
nh nha
n a
m h
hoa
c
ang mang thai thpha
i bo
ta
o gia
c, s
n gia
p, ngo
co
ng
V vay khi dung nen tham khao s ch dan cua thay thuoc
co
uy t
n.

18. BENH VIEM MUI, VIEM XOANG

Con ng

i la

mo
t co
ma
y kho
ng lo
ky
die
u ma
mo
i
mo
t bo
pha
n ca
u ta
o le
n no

e
u la
nh
ng ca

i ma
y tinh tu
y to
i
ta
n, tuye
t v
i.

Muo
n ch
a

c ba

t ky
ca
i ma
y gth
e
u kho
ng the
kho
ng nghie
n c
u

e
n nguye
n ly
ca
u ta
o cu
a no
. Ch
nh vthe

323

tr

c khi ly

gia
i ve
ph

ng pha
p ch

a be
nh vie
m mu
i, vie
m
xoang to
i muo
n no
i mo
t chu
t ve
nguye
n ly
ca
u ta
o va
ch
c

na
ng cu
a mu
i va
xoang.
I. CA
U TA
O VACH
C NA
NG NHIE
M VUCU
A MU
I
Mu
i la
mo
t bo
pha
n thuo
c he
tho
ng ho
ha
p. Ca
u ta
o b
i ca

c
va
ch x

ng su
n ma
be
n trong

c bao b

i l
p nie

m ma
c ra
t
mo
ng, nha
y ca
m. V
i ma

t th

ng chu

ng ta kho
ng tha
y ca
u tru
c g
phc tap ch co vay thoi nhng mui a tham lang hoan thanh

cnh
ng nhie

m vu
ra
t quan tro
ng.
- Th
c hie

n ch
c na

ng kh
u gia

c.
- Ca
n bu
i t

ngoa
i va
o ba
ng ha
ng ra
o cha
n (lo
ng mu
i).
- Pha
n xa
ha
t h
i nha
y mu
i
a
y d
va
t hoa
c h
i
o
c ra ngoa
i.
- Gop phan tao ra am thanh cua tieng noi va giong ca
- a
c bie
t la
mu
i
a
th

c hie
n hoa
n ha
o ch
c na

ng
ie
u ho
a
nhie
t
o
ra
t nhanh cho
ng va
nha
y ca
m
e
ba
o ve
pho
i.
Do ch
c na

ng nhie
m vu
na
ng ne
nhtre
n ne
n mu
i ra
t de
lam vao tnh trang qua tai khi thng xuyen phai cho
ng tra
i
v

i mo
i tr

ng kha

c nghie
t. Bu
i ba
m, no
ng, la
nh, co
vi tru
ng ma
mu
i kho
ng

c ba
o ve
to
t th
se
b
be
nh nhie
m tru
ng ga
y vie
m
va
gia
m da
n ch

c na
ng, nhie
m vu
.
II. CA
C BE
NH TH
N G XA
Y RA V
I MU
I
1. Be
nh he
p va
ch nga
n: Va
ch nga
n la
ba ma
ng su
n
(x

ng ba
m
a) pha
n chia mu
i tha
nh hai nga
ch. Khi va
ch

324

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

nga
n ca
u tru
c ba
t th

ng (he

p ) thchca
n vie
m s
ng nhe
lo
mu
i cu
ng se
b
la
p la
m ra
t kho
th
.

2. Somu
i: Mu
i lie
n tu
c cha
y n

c trong.

3. Mu
i kho
: au ra
t, kho
th
.

4. Mu
i nghe
t (
ie
c mu
i): Kho
th
, kho

ng pha
n bie
t

c mu

i.
5. Mu
i mo
c mu
n o

be
n trong.
6. Mu
i oma
u cam.
7. Mu
i mo
c cu
c th
t th
a

be
n trong to ba
ng ha
t
a
u
co
khi to ba
ng ha
t ngo
la
p he
t ca
lo
mu
i.
8. Mu
i mo
c no
t tr
.
9. Mu
i bvi tru
ng a
n cu
t da
n t

ng ma
ng (cam ta
u ma
).
III. XOANG MU
I
Xoang la phan sun xop pha trong ruot cua xng. S
dx

ng
a
u, x

ng ma
t nhe
la
do co
nhie
u ho
c xoang nh
xoang mu
i, xoang tran, xoang chan, xoang ma Xoang c
cau truc rat nhieu hang hoc lo cho nh san ho. Trong cac
hang hoc ln nho li ti ay eu phu mot lp niem mac mong
nhnie
m ma
c cu
a mu
i. o
ng th

i trong xoang luo

n duy tr
he
tho
ng ta
n d
ch
e
go
p pha
n nuo
i d

ng va

i ta

m cho
x

ng. Ta
t ca
ca
c xoang thuo
c
a
u, ma
t
e
u

c tho

ng ra
mu
i. V
the
khi vie
m mu
i th

ng ga

n lie
n v
i vie

m xoang.
Xoang co
ch
c na
ng nhie
m vu
chnh la
:
- Ch
a

ng va

l
u tho
ng d

ng cha

t nuo
i x

ng.

325

- La
m gia
m t
tro
ng cu
a bo
x

ng.
- Xoang
a
u, ma
t co
n giu
p cho a
m thanh tie
ng no
i

e
m a
m, vang vo
ng va
truye
n ca
m.
Khi bcha
n th

ng hoa
c nhie
m tru
ng ca
c nie
m ma
c
xoang bvie
m ga
y ung mu
. Be
ta
c s

l
u tho
ng ta
n d
ch, vi
tru
ng se
bie
n da
n nie
m ma
c, ta
n d
ch tha
nh mu
va
hoa
i t
.

Khi mu

a
y
a
c trong ho
c xoang thco
the
cha
y rra ngoa
i
mu
i, ta
t ca
ca
c xoang thuo
c
a
u ma
t
e
u co
the
vie
m tr
c tie

p
hoa
c la
y qua be
nh vie
m mu
i.
IV. NGUYE
N NHA
N GA
Y BE
NH VABIE
N CH
NG LUA
N
TR
Ga
y be
nh vie
m mu
i va
vie
m xoang
a
nh ra
ng la
do vi
tru
ng va
do th

i kh(phong ta
, ha
n ta
, tha
p ta
, ho
a ta
) nh
ng
theo quan
ie
m cu
a trie
t ly

o
ng ph

ng va
lua
n tr
cu
a y ho
c
co
truye
n thnguye
n nha
n ch
nh la
i la
do tha
n (tha
n kho
ng
hoa
n tha
nh ch
cna
ng qua
n ly
, kho
ng che
va
ba
o ve
).
Ly luan y hoc co truyen cho rang: than chu cot (tc la
tha
n la
m chu
va
qua
n ly
phu
tra
ch ve
x

ng). The
ma
mu
i va
xoang
e
u

cca
u ta
o ba
ng su
n (x

ng non). Cho ne
n khi
ch
c na

ng qua
n ly
va
ba
o ve
cu
a tha
n suy gia
m thca
c c
quan bo
pha
n tr
c thuo

c no
m
i bsuy thoa

i, bvi tru
ng xa
m
nha
p.
B
i va

y khi ch
a ca

c be
nh cho mu
i va
xoang ha
u he
t
ca
c ba
i thuo
c
e
u thie
t la
p v
i cs

la
bo
tha
n khu ta
, gia
i
ca
m, tie
u vie
m, ba
i nu
ng, sinh c
. Co
khi ng

i ta chca
n

326

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

dung bai co phng luc v a hoang cua thanh y Tr

ng
Tro
ng Ca
nh
e
ch
a be

nh vie
m mu
i, vie
m xoang cu
ng kho
i
(bai thuoc Luc v a hoang co cong dung chnh la: Bo than
t am, phuc hoi chc nang than thuy) Tuy nhien cung do mot
so
ta
ng kha
c khi ba
t th

ng thga

y be
nh cho mu
i nhta
ng
phe, tam, v nhng goc re van t than.
Khi xoang bvie
m thuo
c ch
a trkho

ng pha
i la
kho
nh
ng ca
i khola

cho
khi xoang
a
bvie
m ro
i thtrong
xoang se
ta
ng t
ch ma
u mu
, hoa
i t

va
xa
c khua
n. Vie
c tie
u
die
t vi tru
ng ga
y vie
m xoang th
ra
t de
nh
ng sau khi vi tru
ng
a chet muon giai quyet hau qua cua bai chien
trng la a mau tu, mu, hoai t, xac khuan ra ngoai la het
s
c kho

kha
n, s

du
ng bie
n pha
p pha
u thua
t na
o ve
t hoa
c hu
t
cung ch c cac hang hoc ln. Khi bai chien trng
kho
ng

c la

m sa
ch thvie
c ta
i vie
m se
tie
p tu
c xa
y ra.
Chnh v the ma ngi ta cho rang: Viem xoang la mot trong
nh
ng be

nh nan y".
V. PHNG THUO
C IE
U TRBE
NH VIE
M MU
I, VIE
M
XOANG
1. Somu
i lie
n tu
c cha
y n
c trong (thuo
c ve
h
ch
ng kho
ng thuo
c ch
ng ca
m ma
o)
Ba
i thuo
c Lu
c v
a hoa
ng gia v-
n thuo
c cho mo
t
thang:
Thu
c

a
20 g
Tra
ch ta
12 g
Hoa
i S
n
15 g
S
n thu
12 g
an b
12 g
Cao ban long 15 g

327

Ba
ch linh
Ngu
v
t

15 g
6g

Ma
ch mo
n

12 g

Co
the
uo
ng lie
n tu
c t

5 thang
e
n 12 thang.
2. Mu
i kho
, au, kho
th
. n thuo
c cho mo
t thang
Ma
ch mo
n
12 g
Chi t

12 g
Hoa
ng ca
m
12 g
Sinh

a
20 g
Tha
ch cao
15 g
Nga
n hoa
10 g
Ngo
c tru
c
12 g
Ho
e hoa
10 g
3. Mu
i nghe
t (ie
c mu
i, kho
th
)
Ba
i thuo
c Khai Quan Ta
n (Ha
i Th
ng La
n O
ng)
H

ng phu 20 g
Kinh gi
i tue 20 g

Xuye
n khung 20 g
Te
ta
n
20 g
Trnha ta
o gia
c 20 g
Ta
m vo
i
20 g
Ca
c vtre
n ta
n tha
nh bo
t cho cu
ha
nh tra
ng va
o gia
tha
nh cao. a
t va
o mie
ng lu
a
o
ban
e
m da
n le
n mo
a
c.
4 . Mu
i mo
c mu
n o

be
n trong au nh
c
Phng trtheo Tue
Tnh co
hai ca
ch sau:
- Ngo
sen mo
t ma
t
o
t tha
nh tro, ta
n nho
ro
i tho
i va
o.
- La

a
o non hoa
c vo
ca
nh
a
o gia
nho
nhe
t va
o lo
mu
i.
5. Mu
i oma
u cam (ma
u cha
y cokhi kho
ng ca
m la
i

c)
n thuo
c theo Ha
i Th
ng La
n O
ng:
n thuo
c cho mo
t thang

328

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

A dao

20 g

Sinh

20g

Thie
u ca
n

20 g

Tra
c ba
die
p

10 g

Hoa
ng ca
m

15 g

Ch
ch tha
o

6g

Sa
c uo
ng lie
n tu
c t

3 thang
e
n 5 thang.
Theo kinh nghie
m da
n gian: La
y mo
t con ca
tre
r

a sa
ch

e
so
ng sa
y nguye
n va
y cho va
o ca
p lo
ng ro
i cho va
o no
i
n

c. Tie

m ca
ch thu
y t

2 - 3 gi
.

Sau
o
la
y ca
tre
ra bo
ruo
t, bo
x

ng a
n he
t pha
n th
t
(a
n mo
t la
n mo
t con la
he
t ch
ng

o
ma
u cam).
6. Mu
i mo
c th
t d
Phng ch
a theo Tue
T
nh
- La
thanh hao gia
na
t, vo
i to
i. Hai vba
ng nhau nga
m
la
y n

c trong, co

a
c tha
nh cao ro
i tra va
o lo
mu
i.
- Da nh
m n

ng kho

, ta
n nho
la
y va
i lu
a mo
ng go
i la
i
nhe
t va
o lo
mu
i.
- Rau ngo
r
vo
na
t nh

nhe
t va
o lo
mu
i sau mo
t
e
m se
ru
ng.
7. Mu
i mo
c mu
n tr
Theo phng trcu
a Ha
i Th
ng La
n O
ng
Phng th
nha
t:
Khinh pha
n 5g

Thhoa
ng

20 g

Ha
nh nha
n 5g

Xa
h

ng

2g

(bo
c vo
, bo
a
u nho
n)

329

Phng th
hai:
Qua
e
(sao) 15 g
a
u nho
n tha
o o

(sao) 20 g
Thanh
a
i

Cam toa
i
Kho
pha
n

15g
20g

20 g

Ca
c vtre
n ta
n bo
t tro
n v

i da
u me
la
m hoa
n to v
a

nhe
t

c va

o lo
mu
i. Mo
i nga
y tra mo
t la
n.
8. Tr viem loet mui va b cam tau ma
Theo phng trcu
a Ha
i Th
ng La
n O
ng
- Ma
t ba
c mo
t la
ng cho va
o sa
c v

i ba che
n (ba
t)
n

c ca

n co
n mo
t che
n. Nga
y r
a ba la

n.
- R

o
ng, phe
n phi hai v
ba
ng nhau ta
n bo
t bo
i.
9 Ba
i thuo
c to
ng h
p trvie
m mu
i va
vie
m xoang (trmu
i,
nghe
t mu
i, so
mu
i, au nh
c mu
i va
vie
m au ca
c xoang) Ba
i co
phng thie
n phng hoa
t me
nh gia v
Ngo
co
ng
1 con l
n

ng quy
12g
Ta
o gia
c th
ch
10g
Cam tha
o
6g
Ba
ch th

15g
Xuye
n s
n gia
p
12g
Nga
n hoa
12 g
Tra
n b
8g
Thie
n hoa pha
n
12g
Pho
ng phong
12g
Nhu
h

ng
8g
Cao ban long
20g
Mo
t d

8g
Bo
i ma
u
12g
Ba
ch ch
12 g
Lie
n kie
u
10g
Ta
n di
10 g
Thu
c

a
20 g

330

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Ba
i thuo
c tre
n co
co
ng du
ng bo
tha
n ta
m, tie
u vie
m,
ba
i nu
ng (tru
c mu
va
hoa
i t
) sinh c

, tho
ng kinh hoa
t la
c, khu
ta
. Co
the
sa
c uo
ng lie
n tu
c t

5 - 10 thang.
L
u y
: Ca
c ba
i thuo
c tre
n muo
n co
hie
u qua
cao th
pha
i gia gia
m ca
c vthuo
c theo ha
n ch
ng, nhie

t ch
ng, h

ch
ng, th

c ch

ng. Va

n
e
na
y d
a va

o t

cha
n: Vo
ng, va
n, va
n,
thie
t
e
pha
n bie
t (ne
u ha
n ch

ng thgia ca
c vo
n, ne
u nhie
t
ch
ng th

gia ca
c v
thanh, ha
n, ne
u hch
ng th

gia ca
c v
phu
c
ch
nh, ne
u th
cch
ng th

gia ca
c v
ta
ha
).

19. BENH TRNOI, TRNGOAI

Theo ly
lua
n o
ng y thtrla
mo
t be
nh ma
n t
nh do
ca
c t
nh ma
ch tr
c tra

ng, ha
u mo
n bda
n va
xung huye
t, t
nh
ma
ch xung huye
t tha
nh mo
t bu
i hay nhie
u bu
i.
Ne
u t
nh ma
ch b
pho
ng le
n va
xung huye
t be
n quanh vo
ng
ha
u mo
n (
a
u ngoa
i cu
ng cu
a tr
c tra

ng) th
go
i la
tr
ngoa
i.
Ta
i sao t
nh ma
ch 2 vu
ng tre
n la
i bda
n, pho
ng le
n
xung huye
t va

oa
n tr
c tra

ng la
i tu
t kho
i ha
u mo
n? Co
nhie
u
nguye
n nha
n:
I. NGUYE
N NHA
N VE
TIE
N SBE
NH TA
T
Do vie
m
a
i tra
ng ma
n t
nh, ta
o bo
n th

ng xuye

n,

a
i tie
n pha
i ra
n nhie
u, vie
m gan, sgan ma
n t
nh ga
y xung

331

huye
t t
nh ma
ch. Ca
c be
nh nghe
nghie
p do

ng la

u, ngo
i
la
u, mang va
c na
ng, phu
n

e
nhie
u la
n.
II. NGUYE
N NHA
N CHUQUAN
Do kh
hha
ha
m (t
c la

kh
ye
u b
ha
m la
i

vu
ng ta
n
cu
ng ph
a d

i kho

ng co
kha
na
ng
i ng

c le

n la
m ma
u kho
va
n ha
nh va
ca
c bo
pha
n trong no
i ta
ng gia
m s

na
ng gi

ra
t
de
b
tu
t xuo
ng).
Vdu
: Ma
u t

tim theo
o
ng ma
ch
i kha
p cthe
, co
nh
ng vu

ng
i xuo
ng nh
oa
n tr
c tr

ng, ha

u mo
n ro
i la
i
theo t
nh ma
ch
i ng

c tr

ve
tim. o
la
le
th

ng, ma

u va
kh
trong tha
nh ma
ch luo
n ho
a h
p v

i nhau. Ma

u va
n chuye
n

c la

nh

kh
, mo
t khi khye
u se
a
nh h

ng

e
n va
n
chuye
n cu
a ma
u nha
t la

ca
c vu
ng xua
t pha
t cu
a t
nh ma
ch
ma
u ra
t kho

i ng

c le

n, ra
t de
bu
n ta
c khie
n t
nh ma
ch
ch
a

o
ng nhie
u ro
i pho
ng le
n va
bxung huye
t. a
y la
nguye
n nha
n ch
nh ga
y ra be
nh tr
. Khi bkhhha
ha
m
kho
ng chga
y be
nh trma
co
n th

ng xa

y ra ca
c ch
ng be

nh
nh
: sa t

cung, sa da
con

phu
n
, sa bao t

, thoa

t giang,
su
p mma
t, te
cha
n, xuo
ng ma
u cha
n, cha
n tay mo
i ra
ba
t
lc
Khi t
nh ma
ch bpho
ng ca
ng l
n , ca

ng nhie
u tu
i t
nh
ma
ch da
y ngoa
n nghoe
o th
ca
ng
au

n va
khi
a
i tie
n pha
n
c
n

g se
co

t tha
nh t
nh ma
ch ga
y cha
y ma
u. Khi ma
u cha
y
ra la
m xe
p bu
i t
nh ma
ch a
p l
c gia

m ma
u se
t

ca
m la
i. Tuy
nhie
n vu
ng bv

se
ra
t de
nhie
m tru
ng. Ca
c giai
oa
n tie
n
trie
n cu
a be
nh tr

c pha

n chia nhsau:

332

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

1. Trno
i chia la
m 4 th
i ky
1.1 Bu
i trch
a tho
ra ngoa
i,
a
i tie
n ra ma
u t

i, co
tr

ng h

p cha

y ma
u la
u ca
m ga
y thie
u ma
u.
1.2. Khi
a
i tie
n bu
i tr
lo
i ra, sau
o
t

co la
i.
1.3. Khi
a
i tie
n bu
i trlo
i ra
i xong kho
ng t

co le
n

c pha

i a
n bu
i tr
m

i le
n.
1.4. Trth

ng xuye

n tho
ra ngoa
i,
a
y le
n kho
ng

c,

bu
i tr
ngoa
n nghoe
o.
2. Trngoa
i chia la
m 4 th
i ky
2.1. Tr

ph
a ngoa
i ha
u mo
n v

i m
c

t pho
ng nho
.
2.2. Tr

ngoa
i ha
u mo
n, bu
i t
nh ma
ch l
n ngoa

n nghoe
o.
2.3. Tr

ngoa
i ha
u mo
n, bu
i t
nh ma
ch kho
ng tho
ng,
b
be
ta
c
au

n va

cha
y ma
u th

ng xuye
n.
2.4. Tr

ngoa
i ha
u mo
n, bu
i trcha
y ma
u, nhie
m
tru
ng s
ng, ng
a va

ra
t
au.
e

ie
u trbe
nh trne
u du
ng bie
n pha
p la
m hoa
i t

ca
c bu
i t
nh ma
ch thro
i sau
o
se
la
i xua
t hie
n ca
c bu
i t
nh
ma
ch kha
c.
giai
oa
n th

tne
u
em ca
t bo
ca

oa
n tr
c

tra
ng va
bu
i tr
i thro
i
oa
n tie
p theo la
i tu
t xuo
ng va
bu
i
tnh mach lai xuat hien tren o. Bi le cai goc benh la kh h
ha ham van cha giai quyet, muon cha khoi be
nh trpha
i
bo
kh
va
tha
ng kh(la
m cho kh
ma
nh va
co
s
c

i ng

c le

n
nhb
nh th

ng)

o
ng th
i pha

i gia
i quye
t the
m mo
t va
i phu
ch
ng la

333

- Hoa
t huye
t (la
m cho huye
t l
u tho
ng de
da
ng).
- Nhua
n tr

ng (la
m cho kho
ng bta
o bo
n
i
a
i tie
n de
da
ng).
- Cho
ng vie
m va
ba
i nu
ng sinh c(trca
c o

a
va
sa
p
nhie
m khua
n
o
ng th
i tru

c mu
va
ca
c hoa
i t

ra cho ve
t
th

ng la
nh la
i).
Ba
i thuo
c

c th

nh du
ng la
ba
i co
ph

ng mang te
n:
Bo trung ch kh tac dung cua bai thuoc nay la (bo kh va
tha
ng
e
)
o
ng th

i la
i pha
i the
m ca
c vsau: Tam tha
t (
e
bo
huye
t, hoa
t huye
t), Mo
c mie
n hoa, a
i hoa
ng, Chxa
c (
e
nhua
n tra
ng, ha
nh kh
), Nga
n hoa, Lie
n kie
u, Ba
ch ch(
e
cho
ng vie
m va
ba
i nu
ng sinh c
).
n thuo
c cuthe
nhsau:
a
ng sa
m
12 g
Ch
ch ky 20g

ng qui 12 g
Ba
ch trua
t
12 g
Tha
ng ma
16 g
Sa
i ho
12 g
Tra
n b
8g
Cam tha
o
6g

Tam tha
t ba
c
Mo
c mie
n hoa
a
i hoa
ng
Ch
xa
c
Ngtinh tha
o
Nga
n hoa
Lie
n kie
u
Ba
ch ch

8g
20 g
5g
8g
12 g
10 g
8g
12 g

Gia gia
m ba
i thuo
c theo ma
ch ly
:
- Ne
u be
nh nha
n ma
ch hoa
n sa
c thpha
i gia ca
c vbo
huye
t sinh ta
n nh
: hoa
ng tinh, ma
ch mo
n, ngu
v
t
...

334

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ne
u ma
ch vi trthpha
i the
m ca
c vo
n trung ha
nh
kh
nh
: sa nha
n, mo
c h

ng, hoa
c h

ng, h

ng phu
..
- Ne
u be
nh nha
n b
tr
ma
la
i m

i b
vie
m
a
i tra
ng co tha
t
(
i pha
n kho
ta
o, lo
n nho
n t
ng cu

c c

ng nhpha
n de
) s
c be

nh
nha
n co
n ma
nh. Ma
ch
i th
c xa

c th
gia the
m
a
i hoa
ng, ch
xa
c,
mang tieu... Hoac trc khi dung bai tren th dung bai ai tha
kh e so oc, lam sach va lu thong ai trng.
- Tho
ng th

ng be

nh nha
n b
be
nh tr
ma
ch
i tra
m te
.
Ne
u kho
ng co
kha
na
ng
ie
u thuo
c gia gia
m theo the
tra
ng va
ma
ch ly
th
c

du
ng nguye
n ba
i thuo
c nhtre
n nh
ng
ket qua se cham khoi
Mo
i nga
y sa
c uo
ng 1 thang. Pha
i du
ng
t nha
t la
7
thang trong 7 nga
y, tr

ng h

p be

nh na
ng co
the
pha
i du
ng
da
i nga
y h
n (ne
u pha
i du
ng qua
2 tua
n thpha
i tho
ng qua
tha
y thuo
c
e

c kha

m va

ie
u ch
nh

n thuo
c.
* o
i v

i be
nh
a
bla
u nga
y va
nhie
m tru
ng thngoa
i
vie
c uo
ng ba
i thuo
c tre
n co
n pha
i the
m thuo
c trngoa
i nh
sau:
- La
y 1 na
m la
lo
t t

i khoa
ng 100 g r
a sa

ch ro
i cho
va
o no
i n

a
y na
p la
i va

un so
i.
- Ngo
i le
n mo
t chie
c ghe
co
lo

gi
a

e
no
i n

c la

lo
t

i m

na
p t

e
xo
ng h
i (l
u y
chie
u cao va
l

ng h

i n

pha
i th
ch h
p
tra
nh no
ng qua
ga
y bo
ng hoa
c ga
y
au

n).

335

- Khi n

cla
lo
t co
n a
m a
m thcha
t n

c ra cha

u nga
m
r
apha
n ha
u mo
n va
tr
. Mo
i nga
y la
m t

1-2 la
n.

20. BENH THAN SUY, BAT LC

Ca
m khoa
i sinh ly
t
nh du
c la
mo
t trong nh

ng a
n hue
cu
a ta
o ho
a ban cho loa
i ng

i. Thie
n ha

o
i lu
c ham muo
n ta
n
hng va quy no mot cach cuong nhiet. Nhieu ang trng
phu a phai tra gia
ba
ng ca
c
o
s

nghie
p va
ca
s

me
nh
cu
a m
nh khi v

t qua gi

i ha
n ta
o ho
a cho phe
p!
Theo sinh ly
ho
c, ca
m khoa
i t

nhie
n a
y

c to

ng h
p

ca
u tru
c va
pha
t tie
t t

tinh hoa cu
a th

c l
c, tinh tha

n va
t
nh
ca
m. No
pha
t trie
n ha
i ho
a theo quy lua
t bie
n thie
n cu
a s

tr

ng tha

nh va
cu
ng gia
m da
n ha
i ho
a v
i tuo

i cu

a sinh
the
. Le
ra pha
i tua
n thu
quy lua
t. Ch

ie
u ch
nh, thay
o
i khi
la
m be
nh. Nh
ng

t ai la
m the
, trong gia
u sang phu
quy
co
ng

i th

g la
m du
ng mo
t ca
ch qua
m
c, tra

c ta
ng a
n
ch
i vo

e
lie
t d

ng ro
i da
n
e
n lie
t gi

ng.

Bie
t ra
ng kha
na
ng t

nhie
n co
ha
n, nhie
u ng

i t
m
ca
ch ta
ng c

g no
, k
ch th
ch no

c nhie

u h
n ng

nh
ng la

n ca
m khoa
i hoa
c bu
cho vie
c la
m du
ng t
nh du
c
qua o va roi chieu khach cac nha chuyen mon a miet
ma
i nghie
n c
u
che
ho
a ra ha
ng tra
m loa
i thuo
c k
ch du
c.

336

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Th

ng ng

ita chquan ta
m nhie
u
e
n vie
c bo
tha
n, c

ng

ng, tra
ng kh
,
t ma
y ai th

ng cho qua
tim, la
pho
i, la
gan,
a
pha
i c
c nho

c la
m vie
c ma
ngh
e
n vie
c pha
i bo
i bo
cho no
. Chkhi no
mang be
nh m
i ch

a va

khi qua
ye
u a
nh
h

ng

e
n hoa
t
o
ng m

i ngh
e
n. Co
khi th

ng t
i, ngh

t
i th

a
muo
n ! The
co
pha
i la
kho
ng co
ng ba
ng va
phi khoa
ho
c kho
ng? Th
c t

nh th
sinh ly
, t
nh du
c
a
u ch
do

tha
n.
Theo y ly
, y ho
c cotruye
n:
- Ta
ng Tha
n chu
ve
tinh d
ch va
ta
ng tr
.
- Ta
ng Ta
m (tim) chu
ve
huye
t va
ta
ng tha
n.
- Ta
ng Can (gan) chu
ve
ga
n va
ta
ng ho
n.
- Ta
ng Ty
(la
la
ch) chu
ve
nhu
c (cth
t) va
ta
ng y
.
- Ta
ng Phe
chu
b
mao (da lo
ng) va
ta
ng pha
ch.
Ca
c ye
u to
cho
c ta
o ne
n s

ng d

ng va
th
c hie

n
hoa
t
o
ng sinh du
c pha
i do s

ta
ng c

ng huye

t cu
a tim. S

ke
o gi

cu
a ga
n c(do can, ty
qua
n ). o
ng th
i ca

m nha
n qua
xu
c gia
c cu
a da (do phe
qua
n ) va
ca
c ye
u to
no
i ta
m nhtha
n,
ho
n, y
, pha
ch. Chca
n mo
t trong ca
c ye
u to
no
i ta
m na
y ro
i
loa
n hoa
c ba
t th

ng thhoa

t
o
ng sinh du
c cu
ng
a
kho
ng
hoa
n ha
o.
Ne
u tha
n kho
e, tinh du
c do
i da
o ma
ta
m tr
ho
n loa
n ba
t
ho
a thse
sinh ch
ng di mo

ng tinh. Khi ty
chu
c
, ta
ng y
suy
ye
u thsinh ch
ng la

nh tinh, xua
t tinh s

m. Khi can chu

ca
n,
ta
ng ho
n suy, th

i cha
ng v
ng va

ma
t ho
n th
co
n ham muo
n

337

g
? Khi phe
chu
bmao, ta
ng pha
ch suy thca
m gia
c gia
m
hoa
c ma
t ca
m gia
c.
Vthe
muo
n phu
c ho
i va
ta
ng c

ng kha

na
ng sinh du
c
la
pha
i bo
i bo
, c

ng kie

n toa
n die
n va
pha
i
ie
u ho
a ca
c
tang cho an y vi nhau.
Trong quan he sinh ly tnh duc khi cai t nhien lam
chu
thno
co
n
em la
i ta
m t
, t
nh ca
m, quan he
gi
i t

nh cu
a
con ng

i va

cu
the
la
t
nh th

ng ye
u v

cho
ng

c to

t
e
p.
Quan he
kha
c gi
i chco

the
la
nh ma
nh, nh

nhung,
th

ng me
n, vuo
t ve, chie
u chuo
ng, hie
u nhau va
ca
m tho
ng
nhau trong s

bie
n thie
n da
n da
n cu
a t
nh du
c, ca
i da
n da
n a
y
no
cu
ng pha
i t

nhie
n v

i tuo
i ta
c, ca
n
o
i v

i l
a

o
i ma
ta
o
ho
a quy

nh.
Trong th
cte
cu
ng co
nh
ng tr

ng h

p qua

say me
v

i
co
ng vie
c ma
la
ng que
n
i chuye
n t
nh du
c hoa
c tr

ng h

co
y
que
n
i
e
n khi ca
n nh

la
i ma
kho
ng t

chu

c th

coi

o
la
mo
t be
nh va
pha
i du
ng bie
n pha
p k
ch th
ch ch

a be
nh.
Tr

ng h

p do be

nh ly
ga
y ro
i loa
n ch
c na

ng, ma
t
i ca
m
gia
c
o
i ho
i sinh ly
hoa
c b
tru
c tra
c trong vie
c hoa
t
o
ng t
nh
du
c trong khi s
c l

c b

nh th

ng thcu

ng ne
n k
ch th
ch
e
phu
c ho
i.
Tr

ng h

p
do ba
n ta
ng ye
u, do be
nh, do tai na
n hoa
c
do
a
l

la
m du
ng qua

o
ne
u muo
n phu
c h
ng va
ta
ng c

ng

kha
na
ng th
kho
ng ne
n ch

n ph

ng du
ng thuo
c k
ch th
ch.

338

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

B
i vcu

ng nhmo
i l
a khi cha

y nho
thngoa
i vie
c tho
i h
i
va
o co
n pha
i bo
sung the
m nhie
n lie
u. Ne
u kho
ng the
m nhie
n
lie
u, co
tho
i bu
ng le
n cu
ng ch

c mo

t hai la
n. Khi nhie
n
lie
u kie
t tho
i va
o chla
m ta
t nga
m ma
tho
i. Khi du
ng thuo
c
bo
cu
ng pha
i phu
c ho
i toa
n die
n. Ch

a be
nh ba
t l
c, suy ye

u
sinh ly
pha
i xe
t to
ng the
vsao? Ye
u ta
ng na
o? Va
bo
i bo
v
i

chu
tr

ng phu
c ho
i, c

ng kie

n sinh the
, k
ch th
ch chla
th

ye
u.
Ngoai ra con rat can co y thc cao trong viec bao ton
von. S dung sinh ly tnh duc can oi thu chi giong nh s
du
ng tie
n ba
c va
kho
ng ne
n co
y
la
m tra
i quy lua
t ta
o ho
a.
Kho
ng ne
n l
ado
i ca
m gia
c thuo
c bo
tha
n qua nhie
u th

i
a
i

e
la
i ha
ng tra
m ba
i thuo
c quy

ie
u trcho t
ng trie

u
ch
ng va

ie
u tr
mang t
nh to
ng the
.
D
a tre

n quan
ie
m chu
ng to
i
a
da
y co
ng t
m to
i
nghie
n c
u th

c nghie

m la
m sa
ng va
tha
nh co
ng ba
i thuo
c
phu
c ho
i, c

g kie
n ch
c na

ng sinh ly
t
nh du
c va
s
c kho

e
mang te
n Bao Long bo than hoan sa
n pha
m na
y
a

c Bo

y te
cho phe
p Co
ng ty o
ng Nam d

c Ba
o Long sa
n xua
t va
l
u ha
nh tre
n thtr

ng ca

c va

Co
ng ho
a Lie
n bang Nga
cho phe
p l
u ha
nh tre
n toa
n la
nh tho
n

c Nga.

Nguo
n go
c cu
a ba
i thuo
c Bao Long bo than hoan
la
mo
t ba
i thuo
c quy
. L

ng y, tie
n sy
Nguye
n H
u Khai pha

t
trie
n t

ph

ng thuo
c co
mang te
n Ngu lao luc cc l
u
trong kho ba
u trie
u Nguye
n. Ba
i thuo
c

c quan ng

y qua

339

nhie
u trie
u
a
i phong kie
n Trung Quo
c va
Vie
t Nam ba
o che

e
phu
c tr
cho ca
c ba
c vua, chu
a va

a
i tha
n no
i cung.
V
i co

ng l
c phu

c kie
n tuye
t v

i, na
ng cao the
l
c mo

t
ca
ch ro
re
t, ke
o da
i

c th

i gian lao
o
ng va
t va
cu
ng nh
trong luye
n ta
p the
thao, thi
a
u va
ke
ca
trong du
c pho
ng.
Thuo
c co
kha
na
ng phu
c ho
i sinh l
c qua na

m ch
ng lao

l
c va

ta
ng c

g s
c kho

e
e
v

t qua de
da
ng sa
u loa
i h
nh
hao s
c, va

t va
, c
c nho

c ne
n go
i la
Ngu lao luc cc. Sau
th
i gian du

ng thuo
c be
nh nha
n se
tha
y kie
n hie
u ta
ng da
n
nhca
c ke
t qua
sau
a
y:
1. Sa
c da ho
ng ha
o, sa
n se
(kho
ng b
ma
p ph
). To
c
ang
ba
c se

en da
n.
2. A
n ngon mie
ng, ngu
sa
u gia
c, he
t
au l
ng nh
c mo

i.
3. Tr
tue
minh ma
n, th
i gian lao

o
ng da
i h
n.
4. Ch
a

c ch

ng tha

n suy, xua
t tinh s
m, lie

t
d

ng, phu
c ho
i ch
c na

ng sinh ly
nhth
i thanh xua

n cho ca
nam gi
i va

gi
i.

Bao Long bo than hoan la

mo
t trong ca
c loa
i thuo
c
a
ba na
m lie
n

c ng

i tie

u du
ng b
nh cho
n la
ha
ng Vie
t
Nam cha
t l

ng cao.

Bao Long bo than hoan

c ba

o che
t

tha
o d

thie
n nhie
n kho
ng co

o
c to
. Ne
u du
ng th

ng xuye

n, da
i
nga
y cu
ng kho
ng ga
y pha
n
ng phu

va
kho
ng ta
c ha
i g
e
n
s
c kho

e.

340

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Khi la
p phng ie
u trch
ng ba
t l
c thne
n lu y
nh
ng tr
ng h
p sau a
y:
- Ma
ch ta
x
ch vi nh

c ma

u x
ch tra
m th
c thne

n
s dung bai Luc v a hoang. Neu ca hai bo xch eu vi
nhc th nen s dung bai Bat v que phu dung lien tuc t
nha
t la
mo
t tua
n ro
i m

i s

du
ng ca
c ba
i thuo
c mang t
nh k
ch
th
ch sinh du
c.
- Ma
ch ta
tho
n sa
c, vi, nh

c hoa

c vo
l
c thpha

i s

dung thuoc bo tam huyet. Co the dung bai Quy ty uong

trong mo
t tua
n. Ne
u ca
h
u tho

n vo
l
c hoa

c ma
ch h
u tho

n
vi, te th phai dung bai bo kh huyet, co the dung bai Ba
t
tra
n thang. Sau o mi bo than trang dng.
- Neu cac bo mach bat hoa th phai dung bai Tie
u giao
a
m t
3 - 5 nga
y ro
i m

i du
ng thuo
c bo
tha
n tra
ng d

ng.
- Ne
u ma
ch to
ng kha
n
i nho
(khthie
u) thne
n du
ng
bai Botrung
ch kh
trong mot tuan roi mi dung bai bo
tha
n tra
ng d

ng...

341

21. BENH MUN NHOT LNGA, U BU

Be
nh ta
t ai cu
ng s

nh
ng vie
c t

t
m hie
u, nghie
n c
u

e
pho
ng va
tr
be
nh th
la
i ra
t
t ng

i
e
y
, ha
u he
t
e
u y
la
i
cho ca
c nha
chuye
n mo
n va
c

ng ra

ng lu
c na
o tha
y cu
ng
bie
t h
n m
nh.
Y thco
ca
u:

Benh nha
n kho
vkho
ng bie
t thuo
c!
Thay thuoc kho v khong biet benh

Qua
va
y kho
ng ai co
the
hie
u

c die
n bie
n trie
u ch

ng
be
nh ly
trong ng

i m
nh ba
ng ch
nh m
nh. Nha
t la
khi trie
u
ch
n

g be
nh

th
i
ky
m
i pha

t. V
va
y ma
vie
c pho
ng be
nh, nga
n
ng
abe
nh

giai
oa
n
a
u kho
ng ne
n y
la
i cho chuye
n mo
n ma
ch
nh chu
ng ta pha
i t

theo do
i va

ie
u ch
nh tra
ng tha
i sinh ly
cho m
nh
e
cha
n

ng s

pha
t trie
n va
tie
u hu
y ma
m be
nh. Vie
c
na
y kho
ng kho
gla
m, theo kinh nghie
m co
truye
n ng

i ta ch

can lu tam en s bnh thng va bat bnh thng cua tam

khieu tc la mieng, hau mon va ng tieu.
Trie
u ch
ng skhai cu

a be
nh ly
ha
u he
t th

ng bie
u hie
n

3 vtrtre
n. V
nhl

mie
ng, l

i
au ra
t trong khung mie
ng
thth

ng la

gan, la
ch, va
bao t

ang no
ng ba
t th

ng, loe

t l

i,
nh
cra
ng, ra
ng lung lay, th

ng la

do Tha
n nhie
t...
a
i tie
n ta
o bo
n hoa
c kho

a
i tie
n th

ng la

do ch
c

na
ng cu
a gan, la
ch,
a
i tra
ng no
ng kho
ng b
nh th

ng.

342

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Tie
u tie
n da
t buo
t, n

c tie

u kho
ng trong th

ng la

do
tha
n no
ng, ba
ng quang no
ng hoa
c
a
b
vie
m.
Tre
n
a
y chu
ng to
i ch

n c

mo
t va
i hie
n t

ng the

nhie
t, thuo
c va
n
e
quan tro
ng ha
ng
a
u.
Bi theo y ly ong phng: thc tch sinh nhiet, nhiet
tch sinh trung.
Khi nhie
t t
ch th
sinh tru
ng, se
ga
y ra vie
m nhie
m ke
ca
be
n trong ta
ng phu
va
be
n ngoa
i da.
Ma
t kha
c nhie
t be
nh pha
t sinh la
do th
c t

ch, khi t
ch tu
se
ga
y ta
c nghe
n s

va
n ho
a, trao
o
i cha
t
o
lamo
t trong
nh
ng nguye

n nha
n ch
nh ga
y mu
n nho
t, l

ng
a, u b

u.

Nh
ng

o
c to
ha
ng nga
y la
n trong
o
a
n th
c uo

ng hoa
c t

mo
i tr

ng o

nhie
m xa
m nha
p tho
ng qua

ng tie

u ho
a va

ng ho

ha
p. Ngoa
i ra
o
c to
co
n

c ta

o tha
nh t

o
a
n
th
c uo

ng dth
a

nh l

ng ta

ng t
ch trong cthe
, kho
ng ba
i
tie
t ra ngoa
i k
p th
i.

Ne
u nhca
c ta
ng phu
kho
e ma
nh kho
ng bno
ng ba
t
th

ng va

kho
ng tha
y co
bie
u hie
n ba
t th

ng

tam khie
u
nhtre
n thch
c na

ng tha
i tr

va
gia
i
o
c cu
a ca
c bo
ma
y ho
ha
p, tie
u ho
a, ba
i tie
t ma

a
c bie
t la
ch
c na

ng gia
i o
c cu
a
gan se thai c het cac oc to, tr khi oc to mc qua
tai.

343

Phng thuo
c ch
a ch
ng mu
n nho
t, lng
a th
du
ng nh
ng ba
i sau:
1. Pho
ng phong thang:
Pho
ng phong
12g
Ma hoa
ng
6g
Hoa
ng ca
m
10g
X
ch th

12g

ng quy
12g
Que
chi
10g

Ca
t ca
n
Ha
nh nha
n
Cam tha
o
o
c hoa
t
Ta
n giao

10g
10g
6g
10g
12g

+ Gia the
m ca
c vtie
u o
c nh:
Nga
n hoa

10g

Lie
n kie
u

10g

Sa
i
a
t

12g

Phu
b
nh

8g

+ Ne
u ma
ch phu
xa
c thpha
i gia bai T hoang
Hoa
ng ca
m 12g

Hoa
ng lie
n

Hoa
ng ba 12g

Chi t

8g
12g

+ Neu mach nhu te th gia bai T quan

Nha
n sa
m

6g

Ba
ch linh 15g

Ba
ch trua
t
12g

Cam tha
o (acotrong baiphong phong)

+ Ne
u ma
ch hoa
n sa
c th gia bai t vat
Xuye
n khung

ng quy

344

8g
(
a
co
)

Thu
c

30g

Ba
ch th

c 15g

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

+ Ne
u kho
ng co
kha
na
ng xa
c

nh ma
ch ly
ths

du
ng
nguyen bai Phong phong gia cac v tieu oc ng nhien
co
ng hie
u se
ke
m.
Khi co
hie
n t

ng trie

u ch
ng ba

t th

ng

tam khie
u
thpha
i s
m

ie
u trba
ng mo
i ca
ch nh
ng ne
n s

du
ng thuo
c
tha
o d

c thie

n nhie
n qua sa
ch v

ng da

n hoa
c du
ng ca
c
loa
i thuo
c y ho
c co
truye
n
a
ba
o che
sa
n
e
gia
m ca
c pha
n

ng phu

ga
y ta
c ha
i cho cthe
.

22. BENH PHONG THAP AU NHC

345

Lylua
n Y ho
c phng o
ng kha
ng nh mo
t sotrie
t
lyra
t th
c tenh nh
ng tie
n e
o
la
:
Bat thong tac thong, thong tac bat thong (kho
ng tho
ng
th
ga
y
au, tho
ng th
kho
ng
au).
Thc tch sinh nhiet, nhiet tch sinh trung (o an tch
kho
ng tie
u thsinh no
ng so
t, no
ng la
u thsinh vi tru
ng la
m
vie
m nhie
m).
Huyet hoa sinh phong, huyet kiet sinh ung (mau no
ng
qua
th
sinh phong ta
, ma
u qua

t th
sinh ung b

u).

Ba tie
n
e
tre
n la
cs

gia
i quye
t nguye
n nha
n ga
y be
nh
Phong tha
p theo nh
ng cche

sinh ly
, be
nh ly
nhsau:
Trong mo
t nha
n the
so
ng co
h
n mo
t tra
m ngh
n ty
te
ba
o. ie
u kie
n cho ca
c te
ba
o so
ng

c pha

i co
nh
ng ye

u to
kho
ng the
thie
u la
a
n uo
ng va
ho
ha
p. Te
ba
o uo
ng ba
ng ta
n
d
ch, th

nh

ng o

xi ho
a trong ma
u

a t

i, co
n a
n ba
ng
ca
i g
? Th
c a

n cu
a te
ba
o la
kh(kh

a
y kho
ng pha
i la
o
xy, kho
ng pha
i la
kho
ng kh
ma
la
mo
t loa
i dinh d

ng

chuye
n ho
a t

o
a
n th
c uo

ng, ma
t th

ng kho

ng tha
y).
Khla
m th
c a

n nuo
i so
ng te
ba
o

c to

ng h
p theo

qua
tr
nh va
n ta
t nhsau:
T

o
a
n th
c uo

ng cu
a con ng

i la
c
m rau, th
t ca
,
hoa qua c a vao da day, nh s co bop, tiet dch tieu
hoa cua he thong tieu hoa (nc mieng, dch v, dch mat)

o
ng th

i nh

va
n ho
a thu
y co
c cu
a la
la
ch ma

o
a
n trong
bao t

c chuye

n ho
a ra nhie
u tha
nh pha
n. N

c chuye

346

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

e
n he
tho
ng ba
i tie
t tho
ng qua tam tie
u. Ba

a va
o
a
i
tra
ng. Co
n mo
t loa
i cha
t bo
t ma
u tra
ng go
i la
tinh ty
v

a va
o ruo
t non. T

tinh ty
v
ch
a

ruo
t non nh

co
nguye
n
kh
t

tha
n la
m xu
c ta
c ma
tinh ty
v

c ho

a kh
. Kh
na
y
ch
nh la
th
ca
n cu
a te
ba
o (vai tro
xu
c ta
c ho
a khcu
a
nguye
n kh
t

Tha
n gio
ng nhvai tro
cu
a men la
m r

u ).

Kh

cta
o tha
nh go
i la
dinh khse

a ve
thu
Tha
i a
m
phe
ro
i nh

tuye
n pha
t cu
a phe
khma
dinh kh

a
i
kha
p ca
c ne
o cu
a cthe

e
la
m th
c a

n cho ca
c te
ba
o theo mo
t
he
tho
ng giao tho
ng
e
u kha
p,
o
ch
nh la
ca
c

ng kinh la

c.
Kinh lac ngoai viec lu thong dinh kh con gi vai tro giao
thong gia cac bo phan a phng trong c the va giao thong
gi

a thie
n,

a, nha
n (gi

a con ng

i v

i tr

i,
a
t, tie
t kh
).
Nhva
y o an chnh cua te bao la dinh kh c tao
tha
nh t

o
a
n cu
a con ng

i tho

ng qua qua
tr
nh chuye
n ho
a
nhtre
n va

c phe

khla
m
o
ng l
c ta

i
i theo ca
c

ng

kinh la
c
e
n nuo
i t
ng te

ba
o (ke
ca
ca
c te
ba
o cca
u ma
u va
tha
nh ma
ch ma
u).
Khi kinh la
c thuo
c vu
ng na
o
o
b
be
ta
c th
ngoa
i vie
c ca
c
te
ba
o ph
a tr

c thie

u a
n co
n ta
o ca
m gia
c sinh ly
ba
t th

ng

ma
bie
u hie
n ch
nh la

au, te
, nh
c mo

i (ba
t tho
ng ta
c tho
ng).
o
ng th
i se

la
m qua
tr
nh chuye
n ta
i
o
a
n
e
n cho te
ba
o b
un tac (thc tch) ma thc tch th sinh nhiet, vung b un tac

o
se
sinh nhie
t (no
ng na
y, kho
ch
u). S

ta
c nghe
n
o
ne
u
kho
ng

c khai tho

ng thnhie
t se
ta
ng, ne
u kho
ng gia
i

th nhiet tch sinh trung (gay viem nhiem trung), s nhiem

347

trung nay bat ky a phng nao trong c the ke ca noi

ta
ng ch

kho
ng pha
i ch
b
tra
y da hay cha
y ma
u m
i b

nhie
m
tru
ng.
Ca
c kinh la
c b
ta
c nghe
n hoa
c b
be
ta
c hoa
n toa
n la
do ta
kh
. Ta
kh

cchia la
m 6 loa
i go
i la
lu
c da
m, lu
c khhay
lu
c ta
. o
la
: phong, ha
n, th
, tha

p, ta
o, ho
a (gio
, la
nh, na
ng,
a
m, kho
, no
ng). B
nh th

ng 6 loa

i khtre
n la
mo
t trong
nh
ng

ie
u kie
n to
t cu
a mo
i tr

ng so

ng nh
ng khi tha
i qua
hoa
c ba
t ca
p thno
se
tr

tha
nh ha
i va
go
i la
Ta
kh
. o
i v
i

th

ta
, ta
o ta
va
ho
a ta
khi xa
m pha
m cthe
th
co

a
c t
nh la
anh nhanh, thang nhanh rut gon, tnh chat benh rat manh
me
ne
u btru
ng thho
n me
co
the
ga
y t

vong. Khi

c can

thie
p ba
ng thuo
c thru
t go
n (kho
ng a
n phu
c ). o
i v
i phong

ta
, ha
n ta
, tha
p ta
khi xa
m pha
m va
o cthe
th
t khi ga
y ho
n
me
hoa
c t

vong ma
th

ng bie

u hie
n trie
u ch
ng ca

m ma
o,
nh
ng
a
c bie
t la
hay a
n phu
c trong ca
c kinh la
c. Khi
ie
u tr
ma khong dt iem th mot so tan quan se phuc lai cac
kinh lac va ch c hoi quay pha. So tan quan ay se la
mo
t trong nh
ng nguye

n nha
n ch
nh ga
y ta
c nghe
n kinh la
c,
tan quan cang nhieu va lan sau th trieu chng lam sang
ca
ng na
ng no
co
thega
y nguy hie
m va
t
vong do
ie
u tr
kho
ng
u
ng pha
p.
Co
n mo
t nguye
n nha
n th

ye
u n

a ga
y ta
c nghe
n

ng

kinh la
do thie
u ma
u tra
m tro
ng

toa
n cthe
hay

mo
t vu
ng
na
o
o
(co
be
nh nha
n khi xe
t nghie
m kie
m tra ma
u kho
ng co
bie
u hie
n thie
u ma
u nh
ng va
n bbe
nh pha
t sinh do thie
u
ma
u, cha
ng ha
n: Ch
ng vo

i ho
a co
t so
ng la
m ta
c ma
ch ma
u

348

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

le
n
a
u da
n
e
n thie
u ma
u nuo
i na
o ). Khi thie
u ma
u tra
m
tro
ng da
i nga
y se
sinh ung (huye
t kie
t sinh ung). Ung la
da
ng
be
nh nhu b

u, ung nho

t th

ng

da
ng ma
n t
nh ne
n
t
au
va
ta
ng t
ch ca
c cha
t nhba

a
u, ca
c ung l
n, ung nho

hay ra
t
nho
se
ga
y ta
c nghe
n

ng da

n kh
.
Phong la
be
nh thuo
c d

ng,
a
c t
nh bung to
a, lan ro
ng
va
di chuye
n. Khi bphong ta
a
n phu
c ta
c nghe
n kinh la
c th
trie
u ch
ng cu

a be
nh la

au nh
c hoa

c te
mo
i

tre
n nhie
u v
trva
vtrcu
ng th

ng thay

o
i (cha
y t

cho
na
y sang cho
kha
c), o
ng y go
i la
ch
ng ha

nh ty
. Pha
p trla
ha
nh huye
t
khu phong. Ba
i thuo
c th

ng du

ng la
ba
i co
ph

ng mang te
n
Phong phong thang.
Tha
p thuo
c a
m,
a
c t
nh la
trtre
, na
ng ne
. Khi btha
p
ta
ga
y ta
c nghe
n kinh la
c thtrie
u ch
ng cu

a be
nh
au nh
c

hoa
c te
mo
i

trong x

ng th
t. S
ng kh
p x

ng

the
ca
p
t
nh ths
ng, no
ng,
o
; ma
n t
nh thco
the
kho
ng s
ng, no
ng,

o
, v
tr
be
nh
au
a
u
o
ng
o
(kho
ng di chuye
n v
tr
) o
ng
y goi la thong bat di s (thong ty).
Pha
p trla
pha
i chtho
ng va
ta
o tha
p (gia
m
au va
la
m
kho
tha
p ta
). Ba
i thuo
c tho
ng du
ng th

ng la

ba
i co
ph

ng
mang ten Ngu tch tan.
T
nh cha
t be
nh ly
va
trie
u ch

ng cu
a ha
n ta
cu
ng t

ng
t

nhtha
p ta
nh
ng
a
c
ie
m rie
ng la
hay
au nhie
u ve

e
m,
lu
c ga
n sa
ng, khi ch

m no

ng th
de
ch
u.
Pha
p tr
la
khu phong ta
n ha
n. Ba
i thuo
c th

ng du

ng la
ba
i
co phng mang ten Nhan sam bai oc gia phu t, can khng.

349

Tr

ng h

p
b
ca
3 ta
kh
la
phong ta
, ha
n ta
, tha
p ta
cu
ng
lu
c xa
m pha
m cthe
la
m ta
c nghe
n kinh la
c th
o
ng th

i pha
i
ha
nh huye
t, khu phong, ta
n ha
n, tr

tha
p. Ba
i thuo
c th

ng du
ng
la bai co phng mang ten oc hoat tang ky sinh.
n thuo
c cu
a ca
c tr
ng h
p tre
n nh sau
1. Ba
i pho
ng phong thang
Pho
ng phong 12g
Ha
nh nha
n
12g
X
ch th

12g
Ta
n giao
12g
Ca
t ca
n
10g
Hoa
ng ca
m
12g

o
c hoa
t
Kh

ng hoa
t
Que
chi
Ma hoa
ng
Cam tha
o

ng quy

12g
10g
12g
8g
6g
15g

Ba
i the
de
nh
Phong, ha
nh, xch th
c, ta
n giao
Ca
t, ca
m , song hoa
t the
m va
o que
chi
Ma hoa
ng, cam tha
o, ng quy
Pho
ng phong thang tha
nh ch
a khi au mnh
2. Ba
i ngut
ch ta
n

350

Th

ng trua
t 12g

Cam tha
o

Ha
u pha
c

12g

Que
chi

12g

Sinh kh

ng

8g

Ch
xa
c

10g

Can kh

ng

8g

Ba
ch th

12g

Ngu
gia b

15g

Ca
t ca
nh

5g

8g

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Xuye
n khung 10g

ba
n ha
che

5g

ng quy

15g

Ma hoa
ng

8g

Ba
ch linh

15g

Tra
n b

8g

Ba
i the
de
nh
Ngu
tch chtho
ng ta
n ha
n
Thng trua
t, ha
u pha
t, sinh, can, gia b
Khung, quy, linh, tha
o, que
chi
Xa
c, th
c, ca
nh, ha
, ma, btha
nh phng
3. Ba
i nha
n sa
m ba
i o
c gia v
Nha
n sa
m

5g

Tie
n ho

8g

Sa
i ho

12g

Ca
t ca
nh

8g

Ba
ch linh

15g

Ch
xa
c

8g

5g

Ba
c ha

8g

Xuye
n khung 10g

Phu
t

che

8g

o
c hoa
t

Can kh

ng

6g

Cam tha
o

10g

Kh

ng hoa
t
8g
Ba
i thcho denh
Sa
m, sa
i , linh, tha
o, khung song hoa
t
Tie
n ho
, ca
t ca
nh, xa
c , ba
c ha
4, Ba
i o
c hoa
t tang ky
sinh
Xuye
n khung 10g

Tang ky
sinh

15g

351

ng quy
Thu
c

15g
20

Ng
u ta
t

12g

Pho
ng phong

12g
12g

Ba
ch th

15g

Ta
n giao

Que
chi

12g

Cam tha
o

Te
ta
n

8g

6g

o
tro
ng

12g

o
c hoa
t

12g

Ba
i thcho denh
Khung, quy, thu
c, th
c, que
linh ta
n
o
c hoa
t, ky
sinh, ngu ta
t ba
n
Phong, ta
n, cam tha
o cu
ng o
tro
ng
Trphong ha
n tha
p tho
ng co
t ca
n
- Trong ta
t ca
ca
c ba
i thuo
c tre
n cu
ng pha
i ca
n c

va
o
ma
ch ly

e
xa
c

nh ha
n, nhie
t, hth
c

e
gia gia
m ca
c v
thuo
c cho h
p ly

.
- oi vi benh nhan b chng t han th bo v ma
hoa
ng.
e
du
ng thuo
c ch
a be

nh phu
h

p cho nhie
u the
ch

ng
au te
nh

c mo
i va
tie
u du
ng cho be
nh nha
n L

ng y, Tie
n sy ho
c
Nguye
n H

u Khai
a
ky
co
ng nghie
nc
u va

a
tha
nh co
ng ba
i
thuoc mang ten Hoa Long a c Bo Y te cap giay phep cho
Co
ng ty o
ng Nam d

c Ba

o Long sa
n xua
t va
l
u ha
nh tre
n th
tr

ng ca

c. o

ng th
i

c Co

ng ho
a Lie
n bang Nga ca
p
gia
y phe
p l
u ha
nh tre
n toa
n la
nh tho
n

c Nga. Tre

n 10 na
m

352

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

nay Hoa Long a c ong ao benh nhan trong nc va

n

c ngoa
i t
n nhie
m
a du
ng.

23.

NH
NG TA
C NHA
N GA
Y BE
NH HIE
M

NGHE
O
Be
nh ta
t ai cu
ng s

nh
ng t

t
m hie
u, nghie
n c
u

e
pho
ng va
trbe
nh thla
i ra
t
t ng

i
e
y
. Ha
u he
t
e
u y
la
i
va
o ca
c nha
chuye
n mo
n va
c

ng ra

ng lu
c na
o tha
y thuo
c
cu
ng bie
t h
n m
nh.
Y thco
ca
u: Benh nhan kho v khong biet thuoc!
Thay thuoc kho v khong biet benh
Qua
va
y kho
ng ai co
the
hie
u

c die

n bie
n trie
u ch
ng

be
nh ly
trong ng

i m

nh ba
ng ch
nh m
nh. Nha
t la
khi trie
u

353

ch
n

g be
nh

th
i ky

m
i pha

t. Vva
y ma
vie
c pho
ng be
nh,
nga
n ng
a be

nh

giai
oa
n
a
u kho
ng ne
n y
la
i cho chuye
n
mo
n ma
ch
nh chu
ng ta pha
i t

theo do
i va

ie
u ch
nh tra
ng
tha
i sinh ly
cho m
nh
e
cha
n

ng s

pha
t trie
n va
tie
u hu
y
ma
m be
nh. Vie
c na
y kho
ng kho
gla
m, theo kinh nghie
m co
truye
n ng

i ta ch

ca
n l
u ta
m
e
n s

b
nh th

ng va

ba
t b
nh
thng cua tam khieu tc la mieng, hau mon va ng tieu.
Trie
u ch
n

g skhai cu
a be
nh ly
ha
u he
t th

ng bie

u
hie
n

3 v
tr
tre
n. V
nh
:
- L

mie
ng, l

i
au ra
t trong khung mie
ng th
th

ng

la
gan, la
ch va
bao t

ang no
ng ba
t th

ng, loe

t l
i, nh

ra
ng, ra
ng lung lay, th

ng la

do tha
n nhie
t.
- a
i tie
n ta
o bo
n hoa
c kho

a
i tie
n th

ng la

do ch
c

na
ng cu
a gan, la
ch,
a
i tra
ng no
ng kho
ng b
nh th

ng.

- Tie
u tie
n da
t buo
t, n

c tie

u kho
ng trong th

ng la

do
tha
n no
ng, ba
ng quang no
ng hoa
c
a
b
vie
m. Khi tha
y nh
ng

bie
u hie
n ba
t th

ng nhtre

n thtr

c he
t pha
i
ie
u ch
nh
che

o
a
n uo
ng. (Ca
c tha
y thuo
c th

ng co

i khuye
n cha
n
t
nh ra
ng: Khi b
be
nh tr

c he

t pha
i thay
o
i che

o
a
n uo
ng,
ne
u kho
ng kho
i thpha
i thay
o
i lo
i so
ng. Ne
u va
n kho
ng
kho
i th
m
i t

m t
i tha

y thuo
c).
Co nhan co cau : Be
nh tmie
ng va
o, vatdara. Cau
no
i gia
n da
y t
i nay ca

ng tha
y chly
qua quan sa
t cu
a khoa
ho
c ve
qua
tr
nh a
n uo
ng va
tie
u hoa
. Chu
ng ta ha
y
e
ta
m
t
m hie
u mo
t
oa
n tie
u ho
a cuo
i cu
ng trong he
tho
ng tie
u ho
a

o
la

a
i tra
ng.

354

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

a
i tra
ng go
m 4 l
p. Pha

n trong

c phu

l
p ma

ng
nha
y, l
p ma

ng sinh ra cha
t nha
y
e
t

ba
o ve
tha
nh ruo
t va
giu
p th
c a

n de
da
ng
i qua. Tie
p theo ma
ng nha
y la
mo
m
,

co
ca
c ma
ch ma
u va
ma
ch ba
ch huye
t
i qua. Tie
p n
a la

ma
ng cgo
m 2 l
p, l

p tua

n hoa
n be
n trong va
l
p do

c be
n
ngoa
i. Ma
ng cconhie
m vu
co bo
p nha
o tro
n
e

a
y th
c a

n
ve
ph
a ha
u mo
n tie
p theo la
thanh ma
c phu
be
n ngoa
i
a
i
tra
ng.
a
i tra
ng co
kha
na
ng ta
i ha
p thu

ng gluco, ca

c
vitamin va
axit amin do vi khua
n trong khoang ruo
t ta
o ra,
90% n

c va

ca
c cha
t
ie
n pha
n. Mo
i nga
y co
ch
ng 2 kg ho

n
h
p th

c a

c nghie

n na
t t

da
da
y, qua ruo
t non ro
i
i
xuo
ng
a
i tra
ng. Sau khi
a
i tra
ng th

c hie
n qua
tr
nh ta
i ha
p
thu
ch
co
n la
i khoa
ng 200g pha
n.
o
a
n

c chuye

n qua 5m ruo
t non he
t 4 - 5 gi

sau
o

a va
o
a
i tra
ng. To
c
o
xe
d
ch cu
a pha
n trong
a
i tra
ng
cha
m la
i
e
ta
i ha
p thu
. Qua 2m
a
i tra
ng he
t 12 - 18 gi
. S

chuye
n va
n cha
m cha
p nh
ng lie
n tu
c (kho
ng d
ng la

ba
t
ky

oa
n na
o ).
Trong qua
tr
nh tie
p nha
n
o
a
n ho
n h
p t

ruo
t non
u
n
va
o
a
i tra
ng co
ke
m theo cha
t d
ch tie
u ho
a ch
a mo

t so
men
va
co
muo
i, r

u va

va
i cha
t k
ch th
ch. o
ng th

i trong
a
i
tra
ng co
khoa
ng 400 - 500 loa
i vi khua
n kha
c nhau. Ca
c nha
khoa ho
c kha
ng

nh trong 1 gam pha

n co
ch
ng 30 - 40 ty

vi
khua
n. Theo so
lie
u cu
a tie
n skhoa ho
c Koandi trong mo
t
nga
y
e
m mo
i ng

i tha

i ra ga
n 17 nga
n ty
con vi khua
n qua
pha
n. Ca
c loa
i vi khua
n na
y ngoa
i vie
c tham gia va
o kha
u

355

cuo
i cu
ng cu
a qua
tr
nh tie
u ho
a co
n
a
m nha
n ch
c na

ng ba
o
ve

a
i tra
ng. o
ng th
i bie

n cha
t xth
c pha

m tha
nh ha
ng
loa
t vitamin, axit amin, men, hoo
c mo
n va
ca
c cha
t dinh
d

ng quan tro

ng kha
c. Trong mo
i tr

ng hoa
t
o
ng cu
a
a
i
tra
ng, ca
c vi khua
n no
i tre
n co
kha
na
ng la
n a
t,
e
be
p va
tie
u
die
t ra
t nhie
u loa
i vi tru
ng ga
y be
nh
o
ng th
i ca

c sa
n pha
m
cu
a ca
c vi khua
n co
l

i no
i tre
n co
ta
c du
ng
ie
u ch
nh he
tho
ng tha
n kinh th
c va

t, k
ch th
ch he
mie
n d
ch va
nga
n
cha
n s

pha
t trie
n ba
t b
nh th

ng cu

a ca
c mo
, duy tr
s

mie
n
d
ch va
gi

vai tro
cho
ng ung th
. Cha
ng nh
ng the

17 nga
n
ty
vi khua
n co
l

i so
ng trong
a
i tra
ng, khi pha
t trie
n cu
ng
gia
i pho
ng na
ng l

ng s

i a

m ma
u va
ca
c cquan xung
quanh. Ch
nh v
va
y ma
ca
c nha
tho
ng tha
i t

nga
n x
a
a
coi

a
i tra
ng la
mo
t ca
i lo
s

i kho

ng chs

i a

m mo
i cquan
trong khoang bu
ng ma
co
n la
m a
m ma
u va
truye
n nhie
t theo
ma
u s

i a

m toa
n bo
cthe
. Ca
c vi khua
n co
l

i to
n ta
i va
pha
t trie
n trong mo
i tr

ng chua ye

u va
cha
t xth
c pha

m.
Tuy nhie
n,
a so
ng

i ta trong sinh hoa

t la
i kho
ng l
u ta
m
cho s

to
n ta
i cu
a vi khua
n co
l

i. Ho
ra
t
t a
n th
c pha

m x
ma
chu
ye
u la
du
ng ca
c
o
a
n go
n nhe
, khoa
i kha
u gia
u dinh
d

ng. Cha

ng ha
n nhb
a a

n chth
c hie

n v
i va

i la
t ba
nh
m
ke
p th
t hoa
c ba te
, hoa
c ch
uo
ng r

u v

o
nha
u th
t, ca
trong mot ba an Khien trong ai trang hau nh khong co
pha
n, kho
ng ga
y ca
m gia
c muo
n
a
i tie
n va
co
the
lie
n ma
y
nga
y kho
ng
a
i tie
n. e
la
i tre
n tha
nh
a
i tra
ng mo
t l
p

vang phan th vang nay bam vao nep gap cua ai trang.
Khi tha
nh
a
i tra
ng th
c hie

n qua
tr
nh ta
u ly
(tie
t n

c ra

356

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

ngoa
i) ca
c va
ng pha
n bve
tro
n theo nhu
o
ng ro
i kho
c
ng

nhso
i. C

nhthe
nhie
u nga
y ca
c cu
c pha
n c
ng

c bo

a
p nga
y ca
ng to ra, ba
m cha
t va
o tha
nh
a
i tra
ng, ga
y nhie
m

o
c cho cthe
, la
m ta
c nghe
n va
bie
n da
ng co tha
t
a
i tra
ng.
Tho
ng th

ng b

c sang tuo

i bo
n m

i, khi l
p ma

ng
nha
y mo
ng da
n,
a
i tra
ng bt
ch tu
d
nh ca
c u pha
n la
m
tha
nh
a
i tra
ng bgia
n ra, bie
n da
ng va
che
n e
p le
n ca
c ta
ng
phu

o
bu
ng khie
n cho ca
c ta
ng phu
na
y trong t
nh tra
ng lu
ng
nhu
ng be
n mo
t tu
i pha
n da
n t
i nh

ng ca

n tr

kho
ng nho
trong vie
c th
c hie

n ch
c na

ng hoa
t
o
ng. Nhie
u u pha
n ba
m
c
ng

mo
t cho
ha
ng chu
c na
m la
m cho cho

o
kho
ng

nuo
i d

ng b

nh th

ng, ca

n tr

tua
n hoa
n ga
y ra t
nh tra
ng
sung huye
t, nhie
m
o
c va
ga
y ch

ng vie
m ke
t tra
ng, xua
t
huye
t, gia
n t
nh ma
ch ro
i da
n t

i po
l
p va
ung th
. o
ng th
i

v
i t

nh tra
ng a
n uo
ng thie
u cha
t xse
ga
y ta
o bo
n. Tr

ng

h
p kho

ng co
hoa
c qua

t pha
n trong vo
ng 24 - 32 gi

b
coi la
ta
o bo
n va
th

ng sinh ca

c trie
u ch

ng nh
c

a
u, buo
n ngu
,

au bu
ng, so
i bu
ng, na
ng

bu
ng d

i, a
n kho
ng ngon mie
ng,
bc doc, buon phien
Mo
t nha
pha
u thua
t ng

c no
i tie
ng tie
n ha
nh mo
t
thi 280 tr

g h
p thpha

t hie
n 240 tr

ng h

a
i tra
ng b
bie
n da
ng va

va
ch trong
a
i tra
ng ba
m ra
t nhie
u cu
c pha
n
c
ng nh

a
. Tha
nh
a
i tra
ng cu
a ng

i l

a so
bd
nh
nh
ng cu

c c
n

g nh
a
, na
m

o
kho
ng bie
t t

bao gi

no
gio
ng nhca
i vo
m be
p mo
i nga
y muo
i mo
t da
y le
n.
Bac s Lamar tuyen bo: Chung toi co the hoan toan t
tin va
no
i ra
ng nguye
n nha
n cba
n cu
a 90% ca
c be
nh ha
nh

357

ha
con ng

i ch
nh la
s

ta
o bo
n, s

t
ch tu
ca
c cha
t xle
ra
phai c ay ra khoi c the. Ngoai ra loi an uong ngau
h
ng tuy

tie
n, kho
ng quan ta
m t

nh l

ng va

cha
t xkhie
n
pha
n ta
o tha
nh ch
a ra

t nhie
u cha
t kie
m (mo
i tr

ng kie

m
huy
die
t vi khua
n co
l
i va

th
ch
ng v

i s
pha
t trie
n cu
a vi
khua
n ga
y be
nh). Ch
nh vva
y ma
Gia
o sGherzon co
ng bo
ra
ng: Ung thla
s

tra
thu
cu
a t

nhie
n ve
vie
c con ng

i s

du
ng th
c a

n sai la
m. Trong cuon : ieu tr ung th cua ong
co oan viet: Trong 10.000 trng hp ung th th 9.999
tr

ng h

p la

ha
u qua
cu
a
a
u
o
c b
i pha

n cu
a ch
nh m
nh,
chco
1 tr

ng h

u
ng v

i s

bie
n da
ng thoa
i ho
a cu
a c
the
ma
tho
i. Cha
c ch
a muo
n khi chu
ng ta quan ta
m
e
n s
c

khoe
cu
a m
nh va
ca
m th

ng cho 2m
a
i tra
ng to
i nghie
p
a
pha
i ch
u

ng s

ha
nh ha
cu
a ch
nh chu
ng ta. Khi
a
i tra
ng
b
vie
m th
pha
i thay
o
i ngay che

o
a
n uo
ng cho phu
h
p va

pha
i la
p t
c ch

angay.
a
i tra
ng vie
m th

ng co

bie
u hie
n trie
u ch
ng nhsau:

- A
n uo
ng kho
tie
u, trong bu
ng l
nh s
nh
au a
m
co
lu
c

au d

do
i. Khi
au a
n va
o bu
ng tha
y h
i ca
ng. Ne
u

h
i hoa
c trung tie
n hoa
c
a
i tie
n

c th

t
au. Khi a
n pha
i

o
a
n la
hoa
c co
nhie
u cha
t m
, cha

t tanh th
kho
ch
u la
m va
th

ng sinh ch

g tie
u cha
y. Th

ng nga

y
a
i tie
n t

2
e
n
va
i 3 la
n. i pha
n khi thbo
n, khi thnha
o, hay co
ma
u va
cha
t nha
y ba
m theo pha
n, (cu
ng co
tr

ng h

p va

i ba nga
y
m
i

i
a
i tie
n mo
t la
n ). Be
nh la
u se
su
t ca
n da
n. Da xanh
xao
oa
n h
i hay th

da
i, khi ngu
tra
n tro
c, ngu
ro
i th
hay m
s
.

358

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

Theo y ly
trie
t ho
c ph

ng o
ng thphe
va

a
i tra
ng co
quan he
bie
u ly
, vthe
khi
a
i tra
ng be
nh co
n a
nh h

ng lie

i t

i phe

(pho
i) the
ma
phe
la
i chu
b
mao (t
c la

qua
n ly
ve
da va
lo
ng). Vva
y th

ng khi vie

m
a
i tra
ng ma
n t
nh hoa
c

a
i tra
ng kho
ng b
nh th

ng thda bbie

n d
, kho
na
m, ta
n
nhang va
co
nhie
u ve
t
en (tr
ng co

c ).
Khi du
ng thuo
c ch
a be

nh
a
i tra
ng thpha
i kie
n tr
,
kha
c v

i n
i
au kha
c (ve
t to
n th

ng ha
ng nga
y b
o
a
n co
sa
t co

e
n 2-3 la
n ne
n ra
t kho
la
nh. o
ng th
i pha

i kie
ng c

chat m, chat tanh nh m ong vat, cua, ca, oc, ech, so, hen
va
pha
i kie
ng c

bia, r

u.

- Khi na
o kho
ng tha
y
au bu
ng, trong bu
ng nhe
nha
ng
a
n va
o mau
o
i,
a
i tie
n pha
n kho
ng tho
i, tha
nh khuo
n kho
ng
la
n ca
c cu
c lo
n nho
n va
chca
n ra
n mo
t la
n la
pha
n tuo
n tuo
t
ra he
t. Ba
i pha
n go
n,
oa
n pha
n cuo
i cu
ng thu tha
nh cho
p
nho
n. Nhthe
m
i la

he
t ha
n be
nh (tie
u ho
a b
nh th

ng) va

co
ga
ng gi

g
n cho
a
i tra
ng
ie
u
o
cu
ng
o
ng ngh
a v
i

vie
c gi

g
n s
c khoe

va
dung nhan thua
n kie
t cho m
nh.
HE
T
Mu
a o
ng na
m 2000

359

TA
I LIE
U THAM KHA
O VATRCH DA
N
- o
chu
nan kinh ma
ch quye
t (Ta
n Vie
t Nha
n,
V

ng Thu
c Ho
a, Ly
Ta
n Ho
)
- Kinh d
ch ( Ngo
Ta
t To
)
- No
i kinh to
va
n ( Hoa
ng e
Tha
nh e
)
- Y to
ng kim gia
m ( Ngo
Khie
m)
- Y ho
c nha
p mo
n ( Ly
Die
m)
- Ma
ch pha
p ( Tr

ng Tro
ng Ca
nh)
- Ph

ng pha
p xem ma
ch (Nguye
n va
n Minh)
- Tr

ng ca
nh nha
c toa
n th
- Trung Quo
c y ho
c
a
i t

ie
n
- Trung Quo
c D

c ho

c
a
i t

ie
n
- Ha
i Th

ng Y to

ng ta
m La
nh ( Le
H

u Tra
c)
- Nam d

c tha

n hie
u ( Tue
T
nh)
- D

c t

nh ch
nam ( Nguye
n Va
n Minh)
- Minh y ch
ch

ng

360

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

- Ma
ch Tha
i To
- Tho
the
ba
o nguye
n
- Va
n be
nh ho
i xua
n
- Trung y ho
c kha
i lua
n
- Lo
co
ng ba
o che
- Lsan ma
ch pha
p
- Ba
n tha
o c

ng mu
c ( Ly
Th

i Tra
n)
- Trung y danh t

thua
t ng

tuye
n tr
ch
-
nh ninh to
i ho
c ma
ch (Le

c Thie

p)
- Ta
p ch
o
ng Y t

1968 - 1985
- Lu
c nha
m
a
i
o
n
- D

ng tra
ch tam ye
u
- Tra
m c
u

a
i tha
nh
- Y ho
c sa
ng ye
u
- Ph

ng pha
p xem ma
ch (Nguye
n Va
n Minh)
- Ma
ch kinh (V

ng Thu
c Ho
a)
- Ma
ch Tha
i to
(Tr

ng Tha
i To
)
- Ma
ch pha
p Tr

ng Ca
nh Nha
c
- Ty
ngo
l
u chu
( Huy
nh Minh
c)

- Linh quy ba
t pha
p (Huy
nh Minh

c)
- o
ng chu lie
t quo
c

361

- Ba
n tha
o va
n
a
p (

ng Dung Xuye

n)

MU
C LU
C
L
i
gi
i thie

u
Chng I: Y lycba
n lie
n quan ma
t thie
t v
i cha
n oa
n
va
lua
n tr.
1. Kha
i nie
m ve
kh
, huye
t, thu
y, ho
a.
2. Kha
i nie
m ve
l

ng nghi, a

m d

ng, t

ng, ngu

ha
nh.
3. Ngu
ta
ng, lu
c phu
.
- Ngu
ta
ng.
- Lu
c phu
.
- Quan he
gi
a ca

c ta
ng phu
.
4. He
kinh la
c.
5. Nguye
n nha
n ga
y be
nh.
6. Ba
t c

ng.
Chng II. Cha
n oa
n.
7. Va
i ne
t sbo
ve
cha
n
oa
n ho
c.
8. Vo
ng cha
n
a
i c

ng.
9. Va
n cha
n
a
i c

ng.
10. Va
n cha
n
a
i c

ng.
11. Thie
t cha
n
a
i c

ng.

362

TP ON Y DC BO LONG
www.baolongduong.com.vn

12. Quy na
p ca
c loa
i ma
ch theo nho
m.
13. Cha
n ma
ch
e
bie
t va
n me
nh va
be
nh ch
ng.

14. Cha
n
oa
n be
nh tre
em.
Chng III. Phng d
c va
pha
t tra
n o
.
15. Ta
ng phu
d

c ho

i.
16. Ba
t pha
p tra
n
o
Chng IV. Cche
be
nh ly
va
lua
n trmo
t so
be
nh th
ng ga
p.
17. Be
nh ma
ch l

n, do
ha
u mo
n.
18. Be
nh vie
m mu
i, vie
m xoang.
19. Be
nh tr
no
i, tr
ngoa
i.
20. Benh suy than, bat lc.
21. Be
nh mu
n nho
t, l

ng
a, u b

u.

22. Be
nh phong tha
p
au nh
c.

23. Nh
ng ta

c nha
n ga
y be
nh hie
m nghe
o.
Ta
i lie
u tham kha
o va
tr
ch da
n.

363