Monitor Bedrijventerreinen

Friesland en Drenthe

Managementrapportage
december 2004

Rapportnr. 31266
Projectmanager(s):
drs. J. Kasper
december, 2004 drs. R. Ferwerda MKM

INSTITUUT SERVICE MANAGEMENT Projectmedewerkers:

Dienstencentrum van de dhr. R. Heijblom
Christelijke Hogeschool Nederland

Rengerslaan 8
Postbus 1298 tel: 058-2441550
8900 CG Leeuwarden fax: 058-2441501
Monitor Bedrijventerreinen Friesland en Drenthe Managementrapport 2004

Inhoudsopgave
1. Conclusies ...................................................................................................... 2

2. Uitbreiding, renovatie en herinrichting of verplaatsing................................................. 2

3. De kwaliteit van de vestigingslocatie ...................................................................... 3

4. Kantoor- en winkellocaties .................................................................................. 3

5. Revitalisering................................................................................................... 4

6. Verantwoording................................................................................................ 6

Instituut Service Management 1

Leeuwarden, december 2004
Monitor Bedrijventerreinen Friesland en Drenthe Managementrapport 2004

1. Conclusies
Het totaalbeeld van de resultaten van de meting in 2004 geeft aan dat ten opzichte van 2003 er
sprake is van er een lichte stijging in de activiteiten die de bedrijven van plan zijn te ondernemen
(Friesland + 3,5%, Drenthe +1,4%). Het activiteitenbeeld van 2004 verandert op een aantal punten
ten opzichte van 2003: Dit veranderingsbeeld manifesteert zich in beide provincies. In 2004 is
sprake van een stijging van de plannen voor renovatie/herinrichting en uitbreiding op een nieuwe
locatie. Er is sprake van een daling in de plannen voor uitbreiding op de huidige locatie (met name
Drenthe) en verplaatsing naar elders (met name Friesland). De bedrijven geven aan aspecten van
het ondernemersklimaat (vestigingslocatie en voorzieningen) in 2004 gelijke waarderingen als in
2003.

Overige conclusies die getrokken kunnen worden op basis van de gegevens van 2004 zijn:

• Ongeveer een derde van de bedrijven in Drenthe en Friesland (30%) is van plan wijzigingen door
te voeren in het bedrijfspand. In Friesland zijn er relatief veel (48) bedrijven met plannen voor
uitbreiding op de huidige locatie. In Drenthe heeft men vooral plannen tot uitbreiding op de
huidige locatie (24) en ook plannen voor verplaatsing van het bedrijf naar elders (19).
• De verschillende bedrijven geven aan dat men redelijk tevreden is over de bereikbaarheid van
de locatie. Men is het minst tevreden over de bereikbaarheid per OV en spoor. Voor Drenthe
geldt een lage waardering voor de bereikbaarheid per water.
• In de sfeer van de voorzieningen wordt met name waarde gehecht aan voldoende parkeer
gelegenheid en een goede ICT-infrastructuur. Minder waarde wordt gehecht aan gezamenlijke
energie inkoop en gezamenlijk afvoer van afval.
• Aan kantoorruimte is geen tekort. Dit wordt zowel door de gemeenten als door de
bedrijvenverenigingen gemeld.
• Een aantal bedrijven in Friesland (26%) en Drenthe (35%) vindt dat er een grondige revitalisering
nodig is op het bedrijventerrein. Gemeenten blijken een ander beeld te hebben van de
revitalisatie-behoefte dan bedrijven. De terreinen die volgens de verschillende bedrijven voor
revitalisatie in aanmerking komen, komen doorgaans niet overeen met de inventarisatie van de
gemeenten. Ook de bedrijvenverenigingen hebben doorgaans een ander beeld dan de gemeente
en de bedrijven. Voor Drenthe en Friesland zijn dit de kleinere plaatsen met bedrijventerreinen
die voor revitalisatie in aanmerking komen. Wel dient er gezegd te worden dat een aantal
bedrijventerreinen overeen komen.

In de hierna volgende onderdelen worden bovenstaande conclusies per onderwerp verder toegelicht.

2. Uitbreiding, renovatie en herinrichting of verplaatsing

Het aantal bedrijven dat nog kan uitbreiden op de locatie ligt in beide provincies rond de vijftig
procent. Het aantal bedrijven dat daadwerkelijk wil uitbreiden, verplaatsen of inkrimpen blijft
nagenoeg gelijk in beide provincies ten opzichte van 2003. In Drenthe gaan in 2004 de voornemens
met name uit naar uitbreiding op de huidige locatie (24x), verplaatsing van het gehele bedrijf naar
een andere locatie (19x), en uitbreiding op een nieuwe locatie (12x). In Friesland gaat het om
uitbreiding op de huidige locatie (48x), om verplaatsing van het gehele bedrijf (24x) en uitbreiding
op een nieuwe locatie (17x). Ten opzichte van 2003 willen zowel Friese als Drentse bedrijven meer
uitbreiden op de huidige locatie. Bij een verhuizingen naar een andere vestigingsplaats is in vrijwel
alle gevallen sprake van een verplaatsing binnen de eigen provincie. Vorig jaar wilde ongeveer 33%
van de verhuizende Drentse ondernemers de eigen provincie verlaten.

De meeste verhuizende bedrijven willen -bij vrije keus- binnen de eigen gemeente verhuizen. De
meest populaire verhuisbestemming -bij vrije keus- voor Friesland is Heerenveen en voor Drenthe is
dit Assen.

Instituut Service Management 2

Leeuwarden, december 2004
Monitor Bedrijventerreinen Friesland en Drenthe Managementrapport 2004

3. De kwaliteit van de vestigingslocatie

Belang van voorzieningen

Gemeenten en bedrijven in Friesland en Drenthe vinden, (evenals in 2003) voldoende
parkeergelegenheid, een goede ICT-infrastructuur en representatieve gebouwen de belangrijkste
voorzieningen voor de vestigingslocatie. Andere omgevingsaspecten die ook belangrijk worden
gevonden door bedrijven, zijn nabijheid afnemers (Drenthe) en de zichtlocatie (Friesland). Het
minst belangrijk voor de bedrijven zijn: gezamenlijke energie inkoop, collectieve inzameling en
afvoer afval en nabijheid toeleveranciers (voor beide provincies praktisch dezelfde mate van
belangrijkheid). Voor de gemeenten in Drenthe zijn collectieve inzameling, afvoer van afval en
bedrijfswoning het minst belangrijk. Voor de gemeenten in Friesland zijn de omgevingsaspecten
goede hotels, goede restaurants en kinderopvang het minst belangrijk.

Waardering diverse aspecten van de locatie

De bedrijven geven de hoogste waarderingen voor de bereikbaarheid per (snel)weg, woonomgeving,
en naamsbekendheid vestigingsplaats (scores gemiddeld 7,4). Dit is gelijk aan de gegevens uit 2003.
Laag scoren in beide provincies de premies en subsidieregelingen, bereikbaarheid per OV en per
spoor. Ook dit komt overeen met de resultaten uit 2003. In Drenthe geldt daarnaast een lage score
voor de bereikbaarheid per water (gemiddeld 4,7).

De gemeenten in Friesland hebben een vergelijkbaar oordeel over de bereikbaarheid als de Friese
bedrijven. In Drenthe echter, oordelen de gemeenten veel positiever over de bereikbaarheid dan de
bedrijven doen. Dit geldt met name voor de bereikbaarheid per water.

4. Kantoor- en winkellocaties
De gemeenten in beide provincies vinden allen, op één na in Friesland, dat er voldoende
kantoorruimte is. In 2003 vond men in Friesland in 5 van de 21 gevallen dat er te weinig
kantoorruimte was. In Drenthe was dit 4 van de 9.
In beide provincies is een beperkt aantal bedrijven (Drenthe 17 en Friesland 16) op zoek naar
geschikte kantoorruimte.

De bedrijvenverenigingen in beide provincies vinden dat er voldoende kantoorruimte is. Dit komt
overeen met het beeld van 2003.

De meeste bedrijvenverenigingen (12 van de 15) in Friesland vinden dat er voldoende winkellocaties
zijn. Ook dit komt overeen met het beeld van 2003.

Instituut Service Management 3

Leeuwarden, december 2004
Monitor Bedrijventerreinen Friesland en Drenthe Managementrapport 2004

5. Revitalisering
Van de ondernemers vindt een groot deel (Drenthe 35% en Friesland 26%) dat er behoefte is aan
revitalisatie van het bedrijven terrein waarop men is gevestigd. Geconcludeerd kan worden dat
gemeenten en bedrijvenverenigingen vinden dat er op andere bedrijventerreinen revitalisatie nodig
is dan de ondernemers.

Voor Friesland betreft dit de volgende gemeenten en bedrijventerreinen:

Tabel 15.1: Friesland; Behoefte revitalisatie volgens bedrijven

Gemeente Aantal Terreinen
Leeuwarden(N=34) 12 Hemrik (5x),
Zwette (5x),
Centrum (2x)
Heerenveen(N=24) 9 Heeresloot /
Leewarderstraat-weg
(2x), Industriehaven,
De Kavels, Kanaal-Oost,
Het Meer,
Heerenveen-Centrum,
Heerenveen-Zuid (2x)
Weststellingwerf(N=13) 7 Joure-Centrum,
Schipsloot (4x),
Industrieterrein
Noordwolde, Oostflank
Sneek(N=19) 6 Houkesloot (4x),
De Hemmen (2x)
Tytsjerksteradiel(N=16) 6 Burgum-Sumar
(2x noord), Tytsjerk,
Burgum-Centrum (2x),
Garijp

Tabel 29.2 Friesland; Behoefte revitalisatie volgens gemeenten

Gemeente Bedrijventerreinen
Wûnseradiel Tussen de zijlroeden (Makkum)
Bolsward De Klokslag
Achtkarspelen Swadde, Lauwers
Weststellingwerf Schipsloot
Bolsward Wymerts

Tabel 62.2: Friesland; Behoefte revitalisatie volgens Bedrijvenverenigingen

Plaats Bedrijventerreinen
Burgum Noord
Workum Horsa
Stavoren Kooiweg
Terschelling
Leeuwarden West
Sneek De Hemmen
Berlikum De Pôlle

Instituut Service Management 4

Leeuwarden, december 2004
Monitor Bedrijventerreinen Friesland en Drenthe Managementrapport 2004

Voor Drenthe betreft dit de volgende gemeenten en bedrijventerreinen:

Tabel 15.3: Drenthe; Behoefte revitalisatie volgens bedrijven

Gemeente Aantal Terreinen
Meppel(N=31) 17 Blanken-stein,
Oevers A (3x),
Oevers B (3x),
Oevers C (4x),
Oevers D (3x),
Noord I,
Meppel-Oost,
Rogat
Emmen(N=36) 16 Bargermeer I
(3x), Bargermeer
II (5x),
Barger-
Oosterveld (6x),
De Vierslagen I,
De Tweeling
Hoogeveen(N=32) 15 Centrum(4x),
De Wieken(10x),
Noord
Assen (N=32) 7 De Borgstee(3x),
Ketellapper,
Oudegrachtpad,
Peelerpark,
Stations-gebied
Coevorden(N=15) 5 Centrum (2x),
Bedrijventerrein
Geesburg,
De Hare,
De Holwert

Tabel 29.1 Drenthe; Behoefte aan revitalisatie volgens gemeenten

Gemeenten Bedrijventerreinen
Noordenveld Bitseveld
Hoogeveen De Wieken
Midden-Drenthe Hanekamp
Meppel Oevers A / B
Assen Stadsbedrijvenpark (Assen)
Tynaarlo Vriezerburg
Midden-Drenthe Zuidmaten

Tabel 62.1: Drenthe; Behoefte revitalisering volgens bedrijvenverenigingen

Plaats Bedrijventerreinen
Coevorden De Holwert
Hoogeveen De Wieken
Borger Strengenweg
Nieuw Buinen Glasstraat
Gasselternijveen Vogelshemweg

Instituut Service Management 5

Leeuwarden, december 2004
Monitor Bedrijventerreinen Friesland en Drenthe Managementrapport 2004

Als er geen overheidsregels zouden gelden over het toelatingsbeleid vinden veel gemeenten het
toelaatbaar om vooral meer grootschalige detailhandel (bouwmarkten, meubel / keuken- bedrijven
e.d.) zich te laten vestigen in de gemeente.

Op de vraag of de aantrekkelijkheid van de eigen regio is verbeterd door het kernzonebeleid in

Noord-Nederland, geeft minder dan de helft aan het hiermee eens te zijn. Maar liefst 6 Friese
gemeenten zijn het er niet mee eens. Dit zijn de gemeenten; Achtkarspelen, Ferwerderadeel,
Leeuwarderadeel, Terschelling, Weststellingwerf en Wûnseradiel.
Op dezelfde vraag maar dan van toepassing op de provincie, antwoordde de helft dat zij het ermee
eens is. Slechts een enkele gemeente is het hier niet mee eens en de overige gemeenten hebben
hier geen mening over.

6. Verantwoording
Het monitoronderzoek "Bedrijventerreinen” voor Friesland en Drenthe is in juni en oktober 2004
uitgevoerd in opdracht van de Kamers van Koophandel van Friesland en Drenthe. Hierbij zijn drie
onderzoeksdelen te onderscheiden. Deze zijn: ondernemers, gemeenten en bedrijvenverenigingen.
Het doel van de monitor is om inzicht te verkrijgen in kwalitatieve en kwantitatieve aspecten van
de bedrijventerreinen in Friesland en Drenthe. In deze managementrapportage worden de
belangrijkste uitkomsten van de meting van 2004 gepresenteerd. Daarbij is tevens – waar mogelijk –
een vergelijk gemaakt met de gegevens uit het monitor Bedrijventerreinen 2003. Voor meer
gedetailleerde gegevens betreffende dit onderzoek wordt verwezen naar het tabellenboek Monitor
Bedrijventerreinen 2004.

Steekproef
In totaal hebben 539 bedrijven meegewerkt aan het onderzoek. Het betreft hier 322 bedrijven uit
Friesland en 217 bedrijven uit Drenthe.
Voor deze rapportage zijn in de eerste meting (juni 2004) in totaal 416 bedrijven in Friesland en
Drenthe telefonisch benaderd met een vragenlijst. In de tweede meting (oktober 2004) zijn in totaal
478 bedrijven schriftelijk met een vragenlijst benaderd. Hiervan hebben 175 gereageerd. De niet
responderende bedrijven zijn vervolgens telefonisch benaderd. Dit heeft een extra respons van 100
bedrijven opgeleverd.

De gemeenten in Friesland en Drenthe zijn schriftelijk benaderd met een vragenlijst. Van de
aangeschreven gemeenten hebben er in totaal 23 gereageerd waarvan er 14 uit Friesland en 9 uit
Drenthe.

De bedrijvenverenigingen in Friesland en Drenthe zijn schriftelijk benaderd met een vragenlijst. Van
de aangeschreven bedrijvenverenigingen hebben er in totaal 21 gereageerd, waarvan 15 uit
Friesland en 6 uit Drenthe.

De Drentse bedrijven die aan dit onderzoek hebben meegewerkt komen vooral uit de
dienstverlenende sector. In Friesland komen de bedrijven die mee hebben gewerkt ook
voornamelijk uit de dienstverlenende sector. In 2003 was in Drenthe en Friesland de industrie de
grootste vertegenwoordiger.

Instituut Service Management 6

Leeuwarden, december 2004