MUTRAP II

D N H TR TH NG M I A BIN
MULTILATERAL TRADE ASSISTANCE PROJECT
implemented
Website: http://www.mutrap.org.vn

H I P V WTO
Questions and Answers on WTO
(Ti b n,c s a ch a b sung)

BIN SO N:TR N THANH H I

H N I, 2006

L I NI

N m 2003, p ng m i quan tm c a c ng ng doanh nghi p Vi t Nam v cng chng, D

n MUTRAP xu t b n cu n sch mang tn H i p v WTO, nh m cung c p nh ng
thng tin c b n v WTO, d i hnh th c cu h i v tr l i. K t khi cu n sch
c xu t
b n, Vi t Nam c nh ng b c ti n quan tr ng trong ti n trnh gia nh p WTO v hi n ang
trong giai o n k t thc cc cu c m phn. Cu n sch do v y
c cho n n ng nhi t
v lun
c ng o b n c quan tm, chnh i u ny khch l MUTRAP ti b n n
ph m ny.
MUTRAP xin trn tr ng gi i thi u ti b n cu n sch H i p v WTO v hy v ng cu n
sch s gp ph n nng cao ki n th c, gip nh ng b n c quan tm hi u r h n v WTO c ng
nh nh ng nh h ng i v i Vi t Nam.
Chng ti xin chn thnh c m n tc gi Tr n Thanh H i v cc c ng s
ti b n cu n sch ny.

cho php D n

FOREWORD
In 2003, to meet the increasing interest of the Vietnamese business community and the public
at large, the MUTRAP Project published a book titled Questions and Answers on WTO
which provided essential information, in the form of questions and answers, on the WTO.
Since the publication of the book, Vietnam has made significant steps in its WTO accession
process and is now at the stage of wrapping up the accession negotiations. The book is
therefore warmly welcomed and has continuously been in high demand, which has
encouraged MUTRAP to bring in a reprint.
MUTRAP is pleased to introduce the reprint of Questions and Answers on the WTO and
confident that it will be helpful and informative enough to bring assistance to those who are
interested in better understanding the WTO and its impacts on Vietnam.
We would like to sincerely thank the author, Mr. Tran Thanh Hai and his collaborators for
permitting the Project to republish the book.
Trn tr ng

Tr

Peter Naray
ng nhm chuyn gia Chu u

Tr n Th Thu H ng
Gim c D n

Cu n sch ny
c bin so n v i s h tr ti chnh c a U ban Chu u. Quan i m trong cu n sch ny
l c a cc chuyn gia t v n v do khng th hi n quan i m chnh th c c a U ban Chu u
This book has been prepared with financial assistance from the Commission of the European Communities. The
views expressed herein are those of the consultants and therefore in no way reflect the official opinion of the
Commission

-2-

L IC M

Cu n sch H i p v WTO
c bin so n nh m nng cao hi u bi t v
ti n trnh gia nh p T ch c Th ng m i th gi i c a Vi t Nam. D n
MUTRAP xin c m n nh ng ng gp qu bu c a tc gi , ng Tr n Thanh
H i cho php ph bi n n ph m ny trong khun kh ho t ng c a D
n. D n MUTRAP xin chn thnh c m n U ban chu u h tr ti
chnh cho vi c xu t b n n ph m ny.
Thng tin v cu n sch hi n c t i trang Web c a D n:
http://www.mutrap.org.vn

ACKNOWLEDGEMENT
This book Question and Answers on WTO has been prepared to improve
the understanding of the ongoing process of Vietnams accession to the
World Trade Organization. MUTRAP acknowledges with thanks the
excellent cooperation by the author, Mr. Tran Thanh Hai, who kindly granted
the copyright to the Multilateral Trade Policy Assistance Programme
(MUTRAP) for wider distribution of this material in the framework of
MUTRAP activities. The publication was organized by MUTRAP with
financial assistance from the European Union.
The same information is also available on the MUTRAP website:
http://www.mutrap.org.vn

-3-

Tiu

L i ni

L ic m n

Khi ni m v WTO

Cc nguyn t c chung c a GATT

12

Cc hng ro k thu t

V sinh d ch t

25

Th t c c p php nh p kh u

29

Quy ch xu t x

31

Xc

34

10

Ki m

11

Tr c p v Ph gi

40

12

Cc bi n php t v

45

13

Hng d t may v hng nng s n

48

14

Th

55

15

i v i th

ng m i

21

nh tr gi h i quan
nh tr

c khi x p hng

ng m i lin quan

37

n chnh ph

ut

59

16

D ch v

62

17

Quy n s h u tr tu

69

18

C ch Gi i quy t Tranh ch p v C ch R sot Chnh sch Th

19

Cc v n

20

Gia nh p WTO

88

21

Ph l c I

94

22

Ph l c II

96

m i trong WTO

ng m i

75
83

-4-

11.

H th ng th

KHI NI M V WTO

ng m i a ph

ng l g?

a ph ng c ngh a l nhi u bn. H th ng th ng m i a ph ng tr c h t

c
hi u l h th ng th ng m i c nhi u n c cng tham gia, cng p d ng nh ng lu t l ,
quy c chung. i u ny i l p v i cc m i quan h th ng m i song ph ng, trong
ch c hai n c t tho thu n nh ng quy t c i u ch nh th ng m i gi a hai n c
v i nhau.
Trong WTO, t " a ph ng" c ngh a phn nh r r t h n. H th ng th ng m i a
ph ng dng
ch h th ng th ng m i do WTO i u ch nh. Do khng ph i ton b
cc n c trn th gi i u l thnh vin WTO nn " a ph ng" s ch ph m vi h p
h n "ton c u". M t khc, " a ph ng" c ng khng ng ngh a v i nh ng tho thu n
c a t ng nhm n c t i m t khu v c nh t nh trn th gi i, v d nh EU, ASEAN,
NAFTA, v.v... Nh v y, " a ph ng" l khi ni m ng gi a "ton c u" v "khu v c".
C n l u r ng trong quan h qu c t ni chung, " a ph
quan h no c h n hai n c tr ln tham gia.
2.

T i sao ngy nay ng

i ta l i ni nhi u

n a ph

ng" c th ch b t k m i

ng?

a ph ng khng ph i l qu m i. H i Qu c lin (ho t ng t n m 1919) v t ch c

k th a l Lin h p qu c l m t minh ch ng c a h th ng a ph ng.
V i vi c GATT c hi u l c t n m 1948, h th ng th ng m i a ph ng chnh th c
ra i v n nay t n t i h n n a th k . M c d c th i gian t n t i di nh v y,
nh ng trong nhi u n m, GATT v n ch l m t nhm n c h n ch v i m t ch
duy
nh t l c t gi m thu quan. V i nh ng k t qu tch c c c a Vng Uruguay, GATT
m r ng ph m vi c a mnh h n r t nhi u v tr thnh m t t ch c chnh th c - WTO.
S c m t c a h u h t cc n n kinh t l n c ng nh s gia t ng s l ng thnh vin
lm cho GATT/WTO c m t v tr n i b t trong th ng m i ton c u.
Do h th ng a ph ng p d ng ng lo t v i nhi u n c nn thng qua h th ng ny,
vi c xy d ng cc quy t c chung v th ng m i s nhanh chng h n. V i nguyn t c
t i hu qu c, vi c t
c nh ng u i t i h th ng ny c ng c ngh a l t
c
u i t h n m t tr m n c thnh vin khc. M t s n c c ng mu n s d ng h
th ng ny
gi i quy t nh ng v n
quan h th ng m i song ph ng. N u nh
nh ng n c ngho th ng b nh ng n c giu chn p khi m phn th ng m i song
ph ng th t i m t di n n a ph ng, h c th gp chung ti ng ni
t o nn m t
nh h ng nh t nh i v i nh ng n c giu.
3.

Th no l t do ho th

ng m i, nh ng tc

ng c a qu trnh l g?

T do ho th ng m i l vi c d b nh ng hng ro do cc n c l p nn nh m lm
cho lu ng hng ho di chuy n t n c ny sang n c khc
c thu n l i h n trn c
s c nh tranh bnh ng. Nh ng hng ro ni trn c th l thu quan, gi y php xu t
nh p kh u, quy nh v tiu chu n ch t l ng hng ho, yu c u ki m d ch, ph ng
php nh thu , v.v... Cc hng ro ni trn u l nh ng i t ng c a cc hi p nh
m WTO ang gim st th c thi.
-5-

Trn c s l thuy t l i th so snh, l i ch l n nh t c a t do ha th ng m i l thc

y ngy cng nhi u n c tham gia bun bn, trao i hng ho, t thc y t ng
tr ng kinh t . V i ng i tiu dng, hng ho l u thng d dng h n em l i cho h
c h i l a ch n hng ho t t h n v i gi r h n (ng i tiu dng
y c th hi u l
c nh ng nh s n xu t nh p kh u nguyn v t li u
s n xu t ra nh ng hng ho
khc).
Nh ng, c ng khng ph i ng u nhin m cc n c l i d ng ln nh ng hng ro lm nh
h ng n s l u thng hng ho. L do cc n c lm vi c ny l nh m b o h s n
xu t trong n c tr c s c nh tranh c a hng ho bn ngoi ( i u ny c ngh a l n
v s n xu t trong n c suy gi m s nh h ng n cng n vi c lm v qua n n
nh x h i), t ng ngu n thu cho ngn sch (thng qua thu thu quan), ti t gi m ngo i
t (chi cho mua s m hng ho n c ngoi), b o v s c kho con ng i, ng-th c v t
kh i nh ng hng ho km ch t l ng hay c nguy c gy b nh, v.v... T do ho
th ng m i, nh ng m c
khc nhau, s lm y u i ho c m t d n cc hng ro ni
trn v nh th s nh h ng n m c ch t ra khi thi t l p hng ro.
4.

Xin hy cho bi t l ch s hnh thnh c a GATT.

GATT t n t i su t 46 n m (1948-1994), nh ng s ra
nh tr c.

i c a n l i l m t i u khng

Ngay t khi Chi n tranh Th gi i th hai ch a k t thc, cc n c ngh

n vi c
thi t l p cc nh ch chung v kinh t
h tr cng cu c ti thi t sau chi n tranh.
H i ngh Bretton Woods tri u t p bang New Hampshire (Hoa K ) n m 1944 nh m
m c ch ny. K t qu c a H i ngh Bretton Woods l s ra i c a 2 t ch c ti
chnh: Ngn hng Ti thi t v Pht tri n Qu c t (nay g i l Ngn hng Th gi i WB) v Qu Ti n t Qu c t (IMF). M t t ch c chung v th ng m i c ng
c
xu t thnh l p v i tn g i T ch c Th ng m i Qu c t (ITO).
Ph m vi
ra cho ITO l kh l n, bao trm ln c cc v n
vi c lm, u t , c nh
tranh, d ch v , v th vi c m phn Hi n ch ng (hi u cch khc l i u l ) c a ITO
di n ra kh lu. Trong khi , v mong mu n s m c t gi m thu quan
y m nh
cng cu c ti thi t sau chi n tranh, n m 1946, m t nhm 23 n c m phn ring
r v t
c m t s u i thu quan nh t nh.
rng bu c nh ng u i t
c, nhm 23 n c ny quy t nh l y m t ph n v chnh sch th ng m i trong d
th o Hi n ch ng ITO, bi n n thnh Hi p nh chung v Thu quan v Th ng m i
(GATT). GATT c hi u l c t 1/1/1948 nh m t tho thu n t m th i trong khi ch
ITO
c thnh l p. Nh ng ITO khng ra i: m c d Hi n ch ng ITO
c
thng qua t i Havana (Cuba) thng 3/1948, nh ng vi c Qu c h i Hoa K tr hon
khng ph chu n Hi n ch ng lm cho cc n c khc c ng khng ph chu n, d n n
ITO khng tr thnh hi n th c. Do v y, GATT tr thnh c c u a ph ng duy nh t
i u ch nh th ng m i qu c t cho n khi WTO ra i.
5.

GATT l m t t ch c, c ng khng?
GATT ch a bao gi l m t t ch c. ch t ng l m t hi p nh c vai tr bao trm
trong i s ng th ng m i qu c t trong ra nh ng nguyn t c c b n c a th ng
m i qu c t v nh ng nguyn t c v n t n t i cho n ngy nay.

-6-

Tuy nhin, s i u hnh GATT lm ng i ta c c m gic y nh l m t t ch c.

GATT i u hnh cc vng m phn ko di nhi u n m v i s tham gia c a hng ch c
qu c gia t kh p cc chu l c. Do t m vc l n lao c a n c ng nh gi tr nh ng kh i
l ng th ng m i m n i u ti t, GATT c ring m t Ban Th k
theo di, gim
st vi c th c hi n Hi p nh.
di n t hnh th c t n t i ny c a GATT, c ng i
g i GATT l m t " nh ch ".
Minh ch ng r rng chnh l s ra i c a WTO. M t trong nh ng m c ch c a vi c
xu t hi n WTO chnh l nh m th ch ho GATT, bi n GATT thnh m t t ch c th c
s .
M t i u d th y v tnh ch t c a GATT l cc n c tham gia GATT ch
c g i l
cc bn k k t. Trong khi , v i m t t ch c chnh th c nh WTO sau ny, cc n c
tham gia
c g i l thnh vin.
6.

Sau khi WTO ra

i th GATT c cn t n t i hay khng?

GATT v n t n t i, v i t cch l m t trong cc v n b n php l c a WTO. Nh ng

GATT khng ph i l v n b n php l duy nh t, bn c nh cn xu t hi n nhi u v n
b n khc nh Hi p nh chung v Th ng m i D ch v , Hi p nh Nng nghi p, Hi p
nh v quy n s h u tr tu lin quan n th ng m i, v.v.....
GATT c a th i k WTO c ng c khc v i GATT thu ban u.
phn bi t, ng i ta
g i GATT ban u l GATT 1947, cn GATT c a th i k WTO l GATT 1994 (theo
th i gian thng qua v n b n ny).
7.

T i sao l i g i l Vng Uruguay v l do g lm cho Vng m phn ny n i ti ng

n v y?
Vng m phn th 8 c a GATT khai m c thng 9/1986 t i Punta del Este, Uruguay,
v th vng m phn ny
c t tn l Vng Uruguay.
Vng Uruguay n i ti ng v nhi u l do. Tr c h t, y l vng m phn di nh t v
c s n c tham gia ng nh t trong l ch s c a GATT. y c l c ng l m t trong
nh ng vng m phn l n nh t t tr c n nay. Th hai, Vng Uruguay t
c
nh ng k t qu v t b c so v i cc vng m phn tr c, c bi t l v i vi c a
c
c th ng m i d ch v v s h u tr tu vo ph m vi i u ch nh c a GATT. Th ba,
vng m phn ny d n n s ra i c a WTO - m t t ch c chnh th c
gim
st cc ho t ng th ng m i a ph ng. Nh ng k t qu c a Vng Uruguay tr thnh
v n ki n chnh th c c a WTO.

8.

Ngoi Vng Uruguay, GATT cn c nh ng vng m phn no n a?

GATT c t ng c ng 8 vng m phn. Vng m phn u tin chnh l vng m
phn d n n s hnh thnh c a GATT. H u h t cc vng m phn u di n ra t i
Geneva (Thu S ), n i ng tr s Ban Th k c a GATT. B ng d i y cho bi t
m t s thng tin v cc vng m phn ny.

T/t Tn vng
m phn

N m

Ch

-7-

m phn

S n c
tham gia

1
2
3
4
5
6
7
8

9.

Geneva
1947
Annecy
1949
Torquay
1951
Geneva
1956
Dillon 1960 - 1961
Kennedy 1964 - 1967
Tokyo 1973 - 1979

thu quan
thu quan
thu quan
thu quan
thu quan
thu quan v cc bi n php ch ng ph gi
thu quan, cc bi n php phi thu quan, cc
hi p nh khung
Uruguay 1986 - 1994 thu quan, cc bi n php phi thu quan, d ch
v , s h u tr tu , gi i quy t tranh ch p, nng
nghi p, hng d t may, v.v...

23
13
38
26
26
62
102
123

WTO l g?
WTO l tn vi t t t ti ng Anh c a T ch c Th ng m i Th gi i. WTO
c chnh
th c thnh l p t ngy 1/1/1995 theo Hi p nh thnh l p T ch c Th ng m i Th
gi i k t i Marrakesh (Ma-r c) ngy 15/4/1994.

10.

Ch c n ng c a WTO?
WTO c 4 ch c n ng chnh:
H tr v gim st vi c th c hi n cc Hi p
Thc
m i;

y t do ho th

ng m i v l di n n cho cc cu c m phn th

Gi i quy t tranh ch p th
R sot chnh sch th
11.

nh WTO;

ng m i gi a cc n

ng m i c a cc n

ng

c thnh vin;

c thnh vin.

C c u t ch c c a WTO?
WTO l m t t ch c lin chnh ph . C quan cao nh t c a WTO l H i ngh B
tr ng bao g m i di n c a t t c cc n c thnh vin, h p t nh t m t l n trong 2
n m. Cc c quan th ng tr c i u hnh cng vi c chung c a WTO. Cc c quan ny
l:
iH i
c cc n
tr ng gi
cc Hi p

ng: C quan th ng tr c cao nh t c a WTO, bao g m i di n c a t t

c thnh vin.
i H i ng th c hi n ch c n ng c a H i ngh B
a cc k H i ngh v th c hi n m t s nhi m v khc
c c p trong
nh.

C quan Gi i quy t Tranh ch p: L i H i ng h p khi c n thi t

gi i quy t
cc v tranh ch p th ng m i. C quan ny c th c ch t ch v cc th t c lm
vi c ring.
C quan R sot Chnh sch Th ng m i: L i H i ng h p khi c n thi t r
sot ch ng trnh th ng m i c a cc n c thnh vin. C quan ny c th c ch
t ch v cc th t c lm vi c ring.
H i

ng Th

ng m i Hng ho

H i

ng Th

ng m i D ch v

H i

ng v cc v n

S h u Tr tu lin quan
-8-

n Th

ng m i

D i cc H i ng ni trn l m t lo t cc u ban v c quan gip vi c khc gim st

cc v n
chuyn mn v l n i th o lu n v cc v n
n y sinh khi th c hi n cc
Hi p nh WTO.
12.

C ch ra quy t

nh c a WTO nh th no?

H u h t m i quy t nh c a WTO u
c thng qua theo nguyn t c ng thu n.
Tuy nhin, c m t s tr ng h p WTO ra quy t nh theo ph ng th c bi u quy t.
Trong tr ng h p ny, m i n c c m t phi u, tr Lin minh chu u c s phi u
b ng s thnh vin c a Lin minh.
Vi c di n gi i m t hi p

nh c n

c a s 3/4 n

Vi c mi n tr m t ngh a v cho m t n
H i ngh B tr ng;

c thnh vin WTO thng qua;

c thnh vin c n c

c a s 3/4 t i

Quy t nh s a i n i dung cc i u kho n hi p nh c n ph i

c t t c ho c
2/3 s n c thnh vin ch p nh n, tu theo tnh ch t c a cc i u kho n y
(nh ng s a i ch
c p d ng cho cc n c thnh vin ch p nh n);
Quy t nh k t n p thnh vin m i c n
ng thng qua v i a s 2/3.
13.

Th no l

c H i ngh B tr

ng ho c

iH i

ng thu n?

ng thu n l m t ph ng th c ra quy t nh m t i th i i m thng qua quy t

khng c m t ki n ph n i no
c nu ra.

nh

ng thu n khc v i ph ng th c bi u quy t. Trong ph ng th c bi u quy t, cc i

bi u ph i th hi n r l p tr ng c a mnh (b ng cch gi tay, b phi u, n nt), trong
s phi u thu n t m t t l nh t nh th quy t nh m i
c thng qua. Tr ng
h p t
c 100% s phi u thu n g i l nh t tr.
14.

Ban Th k WTO l m t c quan nh th no?

Ban Th k WTO (nguyn l Ban Th k GATT tr
S . a ch chnh th c l:

c y) ng t i Geneva, Thu

World Trade Organization

Centre William Rappard
Rue de Lausanne 154, CH-1211 Geneva, Switzerland
ng u Ban Th k WTO l m t T ng Gim c. T ng Gim c hi n nay l ng
Mike Moore (qu c t ch New Zealand). Gip vi c cho T ng Gim c c 4 Ph T ng
Gim c. Ban Th k WTO c kho ng 550 nhn vin mang nhi u qu c t ch khc
nhau.
Ngn sch c a WTO n m 2002 vo kho ng 143 tri u franc Thu S (t ng
ng
87,7 tri u USD), do cc n c thnh vin ng gp theo t l th ng m i c a t ng
n c so v i th ng m i th gi i.

-9-

15.

Cc ho t
Cc ho t

ng chnh c a Ban Th k WTO l g?

ng chnh c a Ban Th k WTO l:

H tr cc c quan c a WTO (cc H i ng, U ban, nhm cng tc, nhm m

phn) trong vi c m phn v th c hi n cc hi p nh. M t s phng c a Ban Th
k WTO chuyn theo di v nh ng hi p nh c th .
H tr k thu t cho cc n
Th ng k v
th gi i.

c ang pht tri n v km pht tri n.

a ra phn tch v tnh hnh, chnh sch v tri n v ng th

H tr cc qu trnh gi i quy t tranh ch p v r sot chnh sch th

Ti p xc v h tr cc n

ng m i

ng m i.

c thnh vin m i trong qu trnh m phn gia nh p.

Thng tin, tuyn truy n v WTO.

16.

WTO l m t t ch c qu c t . V y ngn ng lm vi c c a WTO nh th no?

WTO s d ng ba ngn ng chnh th c l ti ng Anh, ti ng Php, ti ng Ty Ban Nha.
M i v n ki n quan tr ng c a t ch c ny u
c d ch ra 3 th ti ng ny. Ngoi ra,
cc ti li u khc ho c n i dung trang web c a WTO u c th c b ng nh ng th
ti ng ni trn.

17.

C ph i ton b n i dung c a WTO

u n m trong GATT?

Khng ph i. N i dung c a WTO khng ch c GATT m cn r t nhi u hi p

b n khc. Ta hy hnh dung th b c c a cc v n ki n ny nh sau:
Hi p

nh thnh l p WTO

o Ph l c 1A: bao g m GATT 1994 v cc hi p

hng ho
o Ph l c 1B: GATS
o Ph l c 1C: TRIPS
o Ph l c 2: DSU
o Ph l c 3: TPRM
o Ph l c 4: cc hi p nh nhi u bn
Cc tuyn b v quy t
18.

Cc hi p
th no?

nh, v n

nh lin quan

nh c p B tr
n th

nh lin quan v th

ng m i

ng

ng m i hng ho c m i lin h v i nhau nh

Xt v m t s l ng, cc hi p nh ny t o thnh ph n l n n i dung c a WTO v u

thu c Ph l c 1A c a Hi p nh thnh l p WTO. C th phn lo i cc hi p nh ny
thnh m t s nhm nh sau:
GATT 1994
Hng ro k thu t: TBT, SPS
Qu n l nh p kh u: ILP, ROO
H i quan: PSI, ACV

-10-

Cc bi n php t v : ADP, SCM, ASG

Chuyn ngnh: AOA, ATC
u t : TRIMS
Cch phn lo i nh trn c ng l c s
ny.
19.

Th no l hi p

c u trc nn m t s ch

ng c a quy n sch

nh nhi u bn c a WTO?

Khi WTO thnh l p, m i k t qu c a Vng m phn Uruguay tr thnh nh ng v n

ki n chnh th c c a WTO m b t k m t n c thnh vin WTO no c ng ph i tham
gia. Nh v y, t t c cc thnh vin WTO u tham gia vo cc hi p nh c a WTO.
Quy nh ny
c g i l ch p thu n c gi.
Bn c nh , WTO v n duy tr 4 hi p nh nhi u bn
c m phn t Vng Tokyo.
V i cc hi p nh ny, cc n c thnh vin WTO c th tham gia hay khng tu .
Cc hi p nh ny l:
Hi p

nh v bun bn my bay dn d ng;

Hi p

nh v mua s m c a chnh ph ;

Hi p

nh qu c t v cc s n ph m s a;

Hi p

nh qu c t v th t b.

Cu i n m 1997, WTO nh t tr ch m d t hai hi p nh v s n ph m s a v th t b v

a nh ng n i dung c a chng vo ph m vi i u ch nh c a cc Hi p nh Nng
nghi p v Hi p nh v cc bi n php v sinh d ch t .
Ngoi ra, Hi p nh v Cng ngh Thng tin (ITA) c ng
ng cho cc n c thnh
vin WTO tu tham gia. V th , c ng c th coi y l m t hi p nh nhi u bn c a
WTO.
20.

WTO phn lo i thnh vin c a mnh nh th no?

Cc thnh vin WTO

c phn thnh 4 nhm chnh:

Km pht tri n: C n c theo tiu chu n phn lo i c a Lin h p qu c, hi n WTO

c kho ng 50 thnh vin thu c nhm ny
C n n kinh t chuy n i: Cc n c Trung v ng u tr
k ho ch ho t p trung, nay chuy n sang c ch th tr ng.

c y c n n kinh t

ang pht tri n: y l nhm n c ng o nh t trong s thnh vin c a WTO,

tuy nhin khng c m t nh ngh a th ng nh t v vi c n c no
c coi l ang
pht tri n m ch y u l do m i n c t nh n. V v y, ngay c Singapore c ng t
nh n l thu c nhm ny.
Pht tri n: Cc thnh vin cn l i ngoi 3 nhm trn, h u h t l cc n
vin OECD.

-11-

c thnh

21.

Ngo i l v mi n tr gi ng v khc nhau nh th no?

Ngo i l v mi n tr
u l vi c cho php m t thnh vin WTO
c khng ho c ch a
th c hi n nh ng ngh a v nh t nh. Khc nhau ch ngo i l
c quy nh s n
trong cc hi p nh, n u tho mn cc i u ki n th m i thnh vin WTO u c th
c mi n ngh a v y, v d cc i u 14, 20, 21 c a GATT, i u 73 c a Hi p nh
TRIPS.
Trong khi , mu n
c h ng mi n tr
i v i m t ngh a v c th , m t thnh vin
WTO ph i
t yu c u ln WTO v ph i
c cc thnh vin WTO khc, thng qua
H i ngh B tr ng ho c i H i ng, ch p thu n.

h th ng th ng m i a ph ng
: multilateral trade system
Vng Uruguay
: Uruguay Round
bn k k t
: contracting party
thnh vin
: member
Hi p nh chung v Thu quan v Th ng : General Agreement on Tariffs and Trade
(GATT)
m i
T ch c Th ng m i Qu c t
: International Trade Organization (ITO)
Ngn hng Ti thi t v Pht tri n Qu c t
: International Bank of Reconstruction and
Development (IBRD)
Ngn hng Th gi i
: World Bank (WB)
Qu Ti n t Qu c t
: International Monetary Fund (IMF)
t do ho th ng m i
: trade liberalization
T ch c Th ng m i Th gi i
: World Trade Organization (WTO)
hi p nh nhi u bn
: plurilateral agreement
i H i ng
: General Council
H i ngh B tr ng WTO
: WTO Ministerial Conference
ng thu n
: consensus
Ban Th k WTO
: WTO Secretariat
T ng Gim c WTO
: WTO Director-General
ch p thu n c gi
: single undertaking
nh t tr
: unaminity
***
222.

N i dung Hi p

CC NGUYN T C CHUNG C A GATT

nh GATT ni ln nh ng g?

GATT l m t hi p nh t ng h p g m 38 i u ch a ng nh ng quy
th ng m i hng ho, trong c nh ng n i dung quan tr ng nh sau:
ra cc nguyn t c khng phn bi t
( i u 1, 3, 14);
m phn, s a

i x : t i hu qu c v i ng qu c gia

i, rt b cc u i ( i u 2, 27, 28);

Cc ngo i l ( i u 20, 21);

-12-

nh chung v

Quy nh v thu ch ng ph gi v thu

i khng ( i u 6), xc nh tr gi h i
quan ( i u 7), xu t x ( i u 9), h n ch nh l ng ( i u 11, 13), t v ( i u 12,
19), tr c p ( i u 16), doanh nghi p th ng m i nh n c ( i u 17);
u i dnh cho cc n c km pht tri n ( i u 36-38),
c a GATT t n m 1964.
23.

a vo n i dung

Xin cho bi t nh ng nguyn t c c b n c a GATT?

GATT c 4 nguyn t c c b n:
Ch
c php b o h s n xu t trong n c b ng thu quan, khng cho php s
d ng cc h n ch nh l ng, tr nh ng tr ng h p c bi t;
Thu quan ph i gi m d n v b rng bu c khng t ng tr l i;
p d ng i ng t i hu qu c;
p d ng i ng qu c gia.

24.

Nhi u n i dung c a GATT l i

c chi ti t ho trong cc hi p nh khc. V y
n u c mu thu n gi a cc i u kho n c a GATT v m t hi p nh khc th x l
th no?
Trong tr

25.

ng h p ny, cc i u kho n c a hi p

T i sao GATT ch tr

nh khc s

c p d ng.

ng t do ha m v n cho php b o h ?

ng v y, GATT ch tr ng v m t n n th ng m i t do ton c u, nh ng GATT

c ng cng nh n r ng do trnh
pht tri n c a cc n c cn khc nhau v m i n c
c ng c nh ng m c tiu ring c n theo u i nn GATT cho php cc n c duy tr b o
h ch ng l i s c nh tranh c a n c ngoi. S b o h ny
c php duy tr v i hai
i u ki n: m c
h p l v ph i th hi n thng qua thu quan.
26.

V sao l i ch b o h thng qua thu quan?

Cu tr l i l
m b o tnh minh b ch v d d on. Thu quan th hi n b ng i
l ng r rng l nh ng con s , do ng i ta c th d dng nh n th y m c
b oh
dnh cho m t m t hng, ngnh hng: thu quan cao t c l m c
b o h cao v nh
v y hng ha t ng t c a n c ngoi kh xm nh p th tr ng; ng c l i, thu quan
th p t c l m c
b o h th p.
Thng qua m phn v l ch trnh gi m thu quan c a m t n c, ng i ta c ng s d
dng h n trong vi c d on t c
c t gi m thu quan, ng ngh a v i nh ng thay i
trong m c
b o h v m c
m c a th tr ng.

27.

V y c ngh a l thu quan t l thu n v i m c

b o h hng ha trong n
t l ngh ch v i m c
m c a th tr ng cho hng ha n c ngoi?
ng v y, c th coi y nh l m t

28.

nh l trong th

T i hu qu c l g?

-13-

ng m i qu c t .

c v

T i hu qu c c ngh a l vi c dnh cho m t n

h n nh ng u i dnh cho m t n c th ba.

c nh ng u i th

ng m i khng km

Tn g i c a quy ch ny lm ng i ta lin t ng n c
c dnh u i t i hu qu c
l "n c
c u i nh t". Th c t khng ph i nh v y. V n c nh ng n c
c
h ng u i cn cao h n u i t i hu qu c. Chng ta ch nn hi u t i hu qu c l
s i ng thng th ng dnh cho h u h t cc n c khng c quan h th ngh ch hay
c bi t quan tr ng i v i n c ch nh.
T i hu qu c l m t nguyn t c c b n c a GATT, th hi n tnh khng phn bi t i
x trong th ng m i. Quy nh v t i hu qu c
c nu ngay t i i u I c a GATT.
29.

i ng qu c gia l g?
i ng qu c gia l vi c dnh cho hng ho n c ngoi, sau khi tr xong thu h i
quan, nh ng u i khng km thu n l i h n hng ho s n xu t trong n c cng lo i.
Quy ch ny th hi n s
i x cng b ng gi a hng ho nh p kh u v hng ho n i
a, t o i u ki n c nh tranh lnh m nh gi a cc ngu n hng ho ny.
Quy

30.

nh v

i ng qu c gia

c nu

i u III c a GATT.

T i hu qu c khc i ng qu c gia th no?

C hai quy ch trn u gi ng nhau ch l mang tnh khng phn bi t
nhin, chng khc nhau
i t ng h ng t i.

i x . Tuy

T i hu qu c h ng n cc nh kinh doanh, hng ho ngoi n c, th hi n s cng

b ng dnh cho nh ng i t ng ngoi bin gi i. V d n c A nh p my b m t
n c B v n c C. N u c hai n c B v C u
c h ng i ng t i hu qu c th
thu nh p kh u nh ln m t hng my b m t c hai n c ny u ph i nh nhau,
khng c n c no l i b cao h n hay
c th p h n.
i ng qu c gia l s khng phn bi t i x khi hng ho nh p kh u qua bin
gi i, trong n c nh p kh u. l s cng b ng gi a nh kinh doanh, hng ho nh p
kh u v i nh kinh doanh, hng ho trong n c. Nh v y, khi m t hng my b m
c nh p vo n c A h p l , n p xong cc kho n thu t i h i quan th s khng ph i
ch u b t k kho n thu , ph hay nh ng rng bu c no khc m m t hng my b m s n
xu t t i n c A khng ph i ch u.
Hai quy ch trn lc u ch p d ng cho hng ho v th ng nhn, v sau ny m
r ng ra p d ng cho c d ch v , ng i cung c p d ch v , v n u t , nh u t , v.v...
31.

Nguyn t c t i hu qu c yu c u m t n c i x bnh ng v i m i n c khc.

V y khi cc n c ASEAN dnh cho nhau thu su t th p h n v i thu su t nh
vo hng ha c a cc n c ngoi ASEAN th sao? C ph i l m t s vi ph m
nguyn t c t i hu qu c khng?
y khng ph i l m t s vi ph m, m l m t tr
hu qu c.

-14-

ng h p ngo i l c a nguyn t c t i

i u XXIV c a GATT cng nh n cc n c thu c m t th a thu

cho nhau nh ng u i l n h n so v i u i dnh cho n c
ngoi th a thu n khu v c . Nh v y, cc n c ASEAN c th
ch thu su t th p h n m cn c th l tiu chu n k thu t t ng

n khu v c c th dnh
thnh vin WTO n m
dnh cho nhau khng
t ngho h n.

ASEAN khng ph i l th a thu n khu v c duy nh t. n n m 2000, WTO ghi nh n

c 184 tho thu n khu v c t ng t nh ASEAN, trong c 109 tho thu n khu v c
cn hi u l c, v d nh APEC, EU, MERCOSUR, NAFTA, SADC, SAFTA.
C n l u l ngay trong cc th a thu n khu v c th nguyn t c t i hu qu c v n pht
huy tc d ng. Thu su t u i dnh cho m t n c trong th a thu n khu v c c n ph i
c p d ng ng u cho t t c cc n c thnh vin khc trong th a thu n khu v c
.
32.

Cn GSP c ph i l m t ngo i l c a nguyn t c t i hu qu c khng?

y c ng l m t tr ng h p ngo i l c a nguyn t c t i hu qu c. Nh ng khng gi ng
v i cc th a thu n khu v c v n mang tnh c i c l i, y l nh ng th a thu n u i
ch mang tnh m t chi u. Trong ch ng trnh GSP, cc n c pht tri n dnh cho m t
s n c ang pht tri n v ch m pht tri n m c thu quan u i (th m ch b ng 0%)
m khng i h i cc n c ang pht tri n v ch m pht tri n ph i dnh u i t ng
t .
Ngoi GSP cn c nh ng ch ng trnh khc c cng tnh ch t nh Cng
Sng ki n Lng ch o Ca-ri-b.

33.

c Lom,

Nn hi u "c i c l i" ngh a l nh th no?

C i c l i, hay c lc cn g i l t ng h , c ngh a l khi n c X nh n
i t n c Y th n c X c ng ph i dnh cho n c Y m t u i t ng
ny th hi n tnh bnh ng trong quan h th ng m i gi a hai n c.

cm t u
ng. i u

Tuy v y, s cn b ng gi a
c v m t, cho v nh n khng ph i lc no c ng c tc
ng nh nhau v i m i n c. Cng dnh cho nhau u i v m t m t hng, nh ng
n c no c th m nh nhi u h n v m t hng t c l thu
c l i ch l n h n.
34.

Th no l lnh th h i quan, lin minh h i quan?

y l nh ng khi ni m c b n ni ln ph m vi p d ng c a GATT v m t a l.
Lnh th h i quan l m t lnh th
c quy n duy tr bi u thu quan v nh ng quy
nh th ng m i m t cch c l p. Nh v y, m i n c l m t lnh th h i quan.
Nh ng c ng c nh ng lnh th h i quan khng ph i l m t n c, v d nh Hong
Kong, Macau. N u nh thnh vin c a Lin h p qu c l cc n c th thnh vin c a
WTO l i l cc lnh th h i quan.
Lin minh h i quan bao g m hai hay nhi u lnh th h i quan, m i hng ro th ng
m i gi a cc lnh th h i quan ny u
c xo b v cc lnh th h i quan ny u
p d ng chung thu quan v cc bi n php qu n l khc i v i cc lnh th h i quan
khng thu c lin minh. EU l m t lin minh h i quan.

35.

Hng ho xu t nh p kh u ti u ng ch c ph i ch u cc quy
khng?
-15-

nh c a GATT

Hng ho xu t nh p kh u ti u ng ch (hay cn g i l ph ng th c bun bn bin m u)

khng ph i ch u cc quy nh c a GATT. i u ny c ngh a l hai n c c chung
ng bin c th p d ng nh ng u i c bi t nh b thu quan, gi m b t th t c
h i quan cho cc hng ho bun bn theo ph ng th c ny m khng s vi ph m
nguyn t c i ng t i hu qu c.
Tuy nhin, hng ho xu t nh p kh u ti u ng ch v n c th b i u ch nh b i cc hi p
nh khc c a WTO, v d nh trong cc v n
ki m d ch ng th c v t, ch ng ph
gi, t v , v.v
36.

Ngh trnh th

ng tr c l g?

Ngh trnh th ng tr c l t
ch cc i u kho n trong m t s hi p nh, cc i u
kho n ny quy nh v vi c ti p t c m phn trong t ng lai
t do ho h n n a
cc l nh v c thu c ph m vi hi p nh, ho c r sot, nng c p m t ph n ho c ton b
cc hi p nh .
i u 20 Hi p nh Nng nghi p, i u 12 Hi p
v d c a nh ng i u kho n nh v y.
37.

Khi ni n t do ho th
h
y c ngh a l g?

ng m i ng

i ta th

nh SPS, i u 9 Hi p
ng hay nh c

nh TRIMS l

nb oh .V yb o

B oh
y c ngh a l b o v , h tr cho s n xu t trong n c thng qua thu quan
v cc bi n php phi thu quan. B o h h p l s gip cho n n s n xu t trong n c c
i u ki n v n ln, thch nghi d n v i mi tr ng c nh tranh qu c t . Nh ng n u b o
h trn lan, khng c i u ki n, khng c th i h n th s em l i hi u qu x u cho n n
kinh t v lm suy y u mi tr ng c nh tranh, d n n doanh nghi p l i vo b o h
c a Nh n c m khng ch u v n ng trn th tr ng b ng chnh n ng l c c a mnh.
38.

Thu quan khc v i thu nh th no?

Thu quan c ng l m t lo i thu , thu trn hng ho qua l i c a kh u. chnh l thu
xu t/nh p kh u.
T i Vi t Nam, h u h t cc lo i thu
u do T ng c c Thu (B Ti chnh) thu, nh ng
thu quan th do T ng c c H i quan thu. Nh v y,
d nh h n, hy hi u thu quan
l thu h i quan.

39.

T i sao thu quan l i chi m v tr quan tr ng trong m phn th

ng m i?

S d nh th l v m c tiu c a m phn th ng m i l nh m d b ro c n i v i
s l u thng hng ho gi a cc n c, m thu quan chnh l m t ro c n quan tr ng
nh t.
Nh ng vng m phn u tin c a GATT ch t p trung duy nh t vo ch
c t gi m
thu quan. Hi n nay, m c d ph m vi m phn trong WTO m r ng ra r t nhi u,
nh ng thu quan v n l m t ch
tr ng tm trn bn m phn.
40.

Vai tr c a thu quan l g?

-16-

Thu quan l m t cng c

tiu sau:

c l c v c n thi t c a m i Nh n

th c hi n cc m c

em l i ngu n thu cho ngn sch: v i nhi u n c ang pht tri n, thu thu t
hng ho xu t nh p kh u ( c bi t l nh p kh u) ng gp m t t l l n vo s
thu thu ni ring v ngn sch ni chung;
Ph c v cc m c tiu kinh t (b o h s n xu t);
Ph c v cc m c tiu phi kinh t : gi m b t vi c nh p kh u cc hng ho m Nh
n c khng khuy n khch v c nh h ng t i i s ng, mi tr ng, o c x
h i, v nh cc m t hng r u bia, thu c l, -t, v.v...
Lm c s cho m phn th
41.

ng m i.

"Thu ha" l g?
Thu ha, g i chnh xc l thu quan ha, chnh l s l ng ha tc d ng b o h c a
cc bi n php phi thu quan. T ny dng ch vi c cc n c thnh vin WTO
c
php nng thu su t thu quan ln
b l i vi c t b b o h b ng cc bi n php phi
thu quan.

42.

Th no l rng bu c thu quan?

Sau m i vng m phn, thu su t m cc n c th a thu n v i nhau
c ghi vo b n
danh m c u i, hay cn g i l danh m c thu quan. M i n c c m t b n danh m c
ring. Thu su t ghi trong b n danh m c ny
c g i l thu su t rng bu c, t c l
sau ny n c s khng
c php t ng thu su t cao h n m c ghi trong danh
m c.
Nh v y, n u a vo danh m c thu quan l m t hng b rng bu c, nh ng
m t hng khng a vo danh m c thu quan th
c t do t ng thu su t.

43.

Thu su t tr n l g?
Thu su t tr n m t s n i r ng c a thu su t rng bu c. Thng th ng, sau khi m
phn, cc n c ph i p d ng thu su t t
c t i m phn v khng
c t ng
ln qu m c ny. Nh ng i v i m t m t hng no , n c m phn c th
a ra
m t m c thu cao h n m c thu ang p d ng g i l thu su t tr n. Sau ny, n c
c th t ng thu quan ln n m c th p h n ho c b ng thu su t tr n m khng b coi
l vi ph m GATT. Trong tr ng h p ny, thu quan b rng bu c khng ph i thu
su t ang p d ng m l thu su t tr n.
V d , sau khi m phn, m t n c ng gi m thu quan c a hai m t hng A v B t
20% cng xu ng n m c 10%, nh ng ring v i m t hng B, thu su t rng bu c l
15%. i u ny c 3 ngh a:
T nay tr i, thu su t nh vo cc m t hng A v B nh p kh u s l 10%, gi m
m t n a so v i tr c.
M t hng A ch c th gi nguyn ho c ti p t c gi m thu su t m khng
t ng tr l i qu 10%.

-17-

V i m t hng B, thu su t c th gi nguyn, ti p t c gi m ho c t ng tr l i qu

10%, nh ng khng qu 15%.
Nh v y, thu su t tr n c tc d ng nh m t s i dy b o hi m cho qu trnh gi m thu
quan.
44.

V y l sau khi rng bu c thu quan, khng cn cch no

m c rng bu c n a?

t ng thu su t qu

V n c cch. N u m t n c th c s mu n t ng m c
b oh
i v i m t m t hng
no "trt" cam k t rng bu c m c thu su t th p, n c c n ph i m phn
v i cc n c cung c p ch y u m t hng
c php t ng thu su t cao h n thu
su t rng bu c (ho c cao h n thu su t tr n n u m t hng c ch nh thu su t
tr n). Thng th ng, n c ph i nh i b ng cch ch u nh ng b
m tm t
hng khc.
Cn trong tr ng h p kh n c p, khi l ng hng nh p kh u t ng t bi n e do
n
s n xu t trong n c th m t n c c th t ng thu quan qu m c rng bu c, nh ng ch
sau m t qu trnh i u tra khch quan v
c nc .
45.

Ngay sau khi k t thc m phn, cc n c ph i gi m thu quan xu ng ngay m c

nh tho thu n trong vng m phn?
Th c t khng ph i nh v y, m vi c gi m thu quan th ng di n ra t t qua m t s
n m cc ngnh s n xu t trong n c c th thch nghi d n v i vi c gi m b o h qua
thu quan.
Cc m t hng cng nghi p th ng
c gi m thu quan trong th i gian 5 n m v i
m c gi m b ng nhau cho m i n m. Nh v y, n u tr c khi m phn m t m t hng c
thu su t 40%, sau m phn thu su t h xu ng 15%, cn 25% th m i n m thu su t
s gi m i 3%.
Cc m t hng nng s n th

46.

ng

c gi m thu quan trong 6 n m.

Danh m c thu quan l g?

l t p h p t t c cc cam k t thu quan v nh ng u i khc c a m t n c thnh
vin WTO sau cc vng m phn th ng m i. Theo i u II c a GATT, danh m c
thu quan l nh ng cam k t rng bu c c tnh php l.
Tr c Vng Uruguay, danh m c thu quan bao g m m s , m t hng ho, thu su t
rng bu c, ngy t
c tho thu n u i v quy n m phn ban u.
Cc danh m c thu quan c a Vng Uruguay chia lm hai ph n: nng nghi p v phi
nng nghi p. C hai ph n u nu thu su t c s v thu su t rng bu c, quy n m
phn ban u, cc lo i thu v ph khc. Ngoi ra, trong ph n nng nghi p cn nu
th i gian th c hi n v bi n php t v
c bi t.

47.

Ngoi thu quan, hng ho nh p kh u c ph i ch u cc lo i thu trong n

khng?

-18-

C, hng ho nh p kh u v n c th ph i ch u cc lo i thu trong n c khc nh thu

gi tr gia t ng, thu doanh thu, thu tiu th
c bi t, tu theo chnh sch c a t ng
n c. Nh ng tr gi cc lo i thu trong n c ho c cc lo i ph nh vo hng ho nh p
kh u khng
c v t qu tr gi c a cng lo i thu , ph nh vo hng ho trong
n c. y chnh l m t n i dung c a i ng qu c gia.
Ngoi cc lo i thu trong n c thng th ng nh trn, n u c d u hi u ph gi hay tr
c p th hng ho nh p kh u c th ph i ch u c thu ch ng ph gi ho c thu
i
khng.
48.

Thu quan leo thang l g, v c ngh a th no trong th

ng m i?

Thu quan leo thang l vi c nh thu quan t ng d n trong m t dy s n ph m c lin

quan v i nhau, v d nguyn li u th nh thu 0%, s n ph m s ch nh thu 3%,
bn thnh ph m ph i ch u thu 7% v hng ho ch bi n, ng gi th ng ph m
ch u thu 10%.
Vi c nh thu quan nh trn
c nhi u n c p d ng
h n ch hng ho ch
bi n s n, b o v ngnh s n xu t trong n c v khuy n khch pht tri n cc ngnh l p
rp, gia cng.
49.

GATT c quy

nh ph i c t gi m thu xu t kh u hay khng?

Khng, GATT khng yu c u cc thnh vin ph i c t gi m thu xu t kh u m ch yu

c u cc thnh vin ph i p d ng thu xu t kh u nh nhau i v i cc thnh vin khc
( i ng t i hu qu c).
Trn th c t , nhi u n c t nguy n gi m d n ho c xo b thu xu t kh u khuy n
khch xu t kh u, tr tr ng h p i v i nguyn li u th, khong s n qu hi m.
50.

Th no l "bi n php phi thu quan", "hng ro phi thu quan"? C s phn
bi t hay khng gi a hai khi ni m ny?
Bi n php phi thu quan l nh ng bi n php ngoi thu quan, c lin quan ho c nh
h ng tr c ti p n s lun chuy n hng ho gi a cc n c.
Hng ro phi thu quan l nh ng bi n php phi thu quan mang tnh c n tr
iv
th ng m i m khng d a trn c s php l, khoa h c ho c bnh ng. V d nh v
m t s l ng n nh s n, h n ng ch s khng cho hng ho nh p kh u/xu t kh
vo/ra kh i m t n c v t qu s l ng , m c d hng ho c s n
bn, ng
mua s n sng mua.
i khi, c h c gi c ng dng bi n php phi thu quan
"hng ro phi thu quan".

51.

i
i
u
i

ch chung m t ngh a

Xin k tn m t s bi n php phi thu quan.

C nhi u bi n php phi thu quan v i nh ng bi n thi khc nhau. D
trong s :
H n ng ch ( Vi t Nam cn th hi n d
m c, k ho ch, v.v...)
-19-

i y l m t s

i nh ng tn g i khc nh ch tiu, h n

C m xu t nh p kh u ( Vi t Nam cn th hi n nh "t m c m", "t m ng ng",

"tr c m t ch a ...", v.v...)
Gi y php xu t nh p kh u
Quy n kinh doanh xu t nh p kh u
um i
Yu c u v tiu chu n, ch t l
Yu c u v

ng hng ho

ng gi, bao b, nhn mc

Ki m d ch
Ph

ng php xc

Quy
52.

nh tr gi tnh thu h i quan

nh v xu t x hng ho

T i sao WTO l i yu c u xa b h n ch

nh l

ng?

H n ch
nh l ng, th hi n d i cc hnh th c c th nh h n ng ch, c m, gi y
php, ch tiu, l nh ng bi n php phi thu quan i n hnh gy c n tr lu ng di chuy n
t do c a hng ha gi a cc n c. y th ng l nh ng bi n php mang tnh v on,
t d a trn c n c khoa h c m ch y u nh m b o h s n xu t trong n c. WTO coi
nh ng bi n php ny lm h n ch r r t tc d ng c a t do th ng m i, ng th i l i
khng th tnh ton, d on
c tr c nn yu c u xa b chng. Thay vo , nhu
c u b o h , n u c, s ph i th hi n thnh thu quan.
53.

C tr

ng h p no h n ch

nh l

ng v n

c p d ng khng?

C. l trong cc ngnh nng nghi p v d t may, h n ng ch ho c m t s hnh th c

khc v n
c p d ng. Nh ng xu h ng chung l cc ngnh ny c ng s tun th
hon ton cc nguyn t c c a GATT.
54.

Cc bi n php t

ng t thu quan l g?

y l t ch cc lo i ph ho c ph thu p d ng i v i hng nh p kh u cao qu m c

c n thi t, do lm t ng chi ph nh p kh u. V d g i l l ph mua t khai h i quan,
nh ng m c thu l i qu cao so v i gi tr c a vi c in n m t t khai.
Cc bi n php ny i h i ng i nh p kh u ph i n p m t kho n ti n nh t nh, nh ng
y l i khng ph i l ti n tr cho thu nh p kh u (thu quan), v th chng
c g i l
t ng t thu quan. Cc bi n php ny c ng c tc d ng b o h nh t nh nn i khi
c ng
c coi l m t hng ro phi thu quan v b yu c u lo i b .

thu quan
t i hu qu c
i ng qu c gia
ngh trnh th ng tr c
minh b ch
d d on
danh m c thu quan
lnh th h i quan

: tariff
: most-favoured-nation (MFN)
: national treatment (NT)
: built-in agenda
: transparency
: predictability
: tariff schedule
: customs territory
-20-

lin minh h i quan

khng phn bi t i x
danh m c thu quan
bi n php phi thu quan
hng ro phi thu quan
h n ch nh l ng
h n ng ch
thu su t rng bu c
thu su t tr n
thu quan leo thang
mi n tr
tho thu n th ng m i khu v c
thu quan ho
t ng t thu quan
c i c l i

: customs union
: non-discrimination
: tariff schedule
: non-tariff measures
: non-tariff barriers (NTB)
: quantitative restrictions (QR)
: quota
: binding rate
: ceiling rate
: tariff escalation
: waiver
: regional trade arrangement (RTA)
: tariffication
: para-tariffs
: reciprocal
***

3
55.

CC HNG RO K THU T

Tiu chu n c vai tr nh th no trong

ring?

I V I TH

NG M I

i s ng ni chung v th

ng m i ni

Tiu chu n c ngh a r t l n trong cu c s ng hi n i. Tiu chu n gip cho ng i

tiu dng c th l a ch n v s d ng nh ng s n ph m thch h p, c ch t l ng v cc
thng s k thu t ph h p v i nhu c u c a mnh.
V pha ng i s n xu t, tiu chu n gip h s n xu t v i quy m l n v cc s n ph m
u tun theo m t th c o nh t nh v c th s d ng nguyn li u, bn thnh ph m
c cung c p t nh ng ngu n hon ton cch xa nhau v m t a l. V d m t chi c
my tnh s n xu t t i Nh t c th bao g m chp vi x l s n xu t t i M , mn hnh t
i Loan, b ngu n t Mexico, a c ng t Trung Qu c, v.v...
Trong th ng m i, tiu chu n lm cho ng i mua v ng i bn c th d dng hi u
nhau khi m phn v m t m t hng. Tuy nhin, tiu chu n c ng t o ra nh ng c n
ng i nh t nh. Do t n t i nhi u lo i tiu chu n gi a cc qu c gia, khu v c nn hng
ha khi nh p kh u vo m t n c c th b b t bu c ph i theo nh ng tiu chu n c a
n c y. V v y, hng ha c th khng bn
c vo th tr ng n c c tiu chu n
kh t khe (m c d
c h ng u i v thu quan), ho c ph i t n thm chi ph
p ng cc tiu chu n v m t thm th i gian khi giao hng
ki m tra xem hng
ha c ph h p v i tiu chu n c a n c nh p kh u hay khng.
56.

T i sao l i ph i hi ha cc tiu chu n?

Tiu chu n gip ch nhi u trong i s ng, nh ng s t n t i c a qu nhi u tiu chu n
cho cng m t s n ph m c ng gy ra phi n ph c cho ng i s d ng v nh h ng n
vi c bun bn s n ph m . V d , cng l chi c phch c m i n, nh ng Vi t Nam
khc v i Trung Qu c, Australia khc v i M , do v y
i n bn t th tr ng
ny sang th tr ng kia s g p kh kh n khi s d ng.

-21-

Hi ha cc tiu chu n l qu trnh th ng nh t, ch n ra m t tiu chu n chung t i u

gi m b t nh ng kh kh n, b t ti n nh trn v gp ph n t o thu n l i cho l u thng
hng ha. y c ng chnh l tn ch c a T ch c Tiu chu n ha Qu c t (ISO).
57.

Cc th a thu n cng nh n l n nhau c ngh a nh th no?

Hi ha l ph ng cch t t nh t gi m b t nh ng kh kh n do tiu chu n gy ra cho
th ng m i. Nh ng trn th c t , hi ha tiu chu n r t kh th c hi n do m i n c u
mu n gi quan i m v tiu chu n c a mnh. Chnh v th , v n c nh ng n c s n
xu t -t c tay li bn tri, v c nh ng n c s n xu t -t c tay li bn ph i.
V i vi c k cc th a thu n cng nh n l n nhau (MRA), n c nh p kh u s ch p nh n
cc ch ng ch v tiu chu n do c quan c th m quy n c a n c xu t kh u c p, cho d
cch th c, ph ng php th nghi m
c p ch ng ch c th khc nhau. Nh v y,
ng i xu t kh u c th gi m b t ph t n lin quan n vi c th nghi m n c nh p
kh u (g i m u, m i chuyn gia th nghi m) c ng nh gi m b t th i gian ch
i lin
quan n qu trnh ny.
Cc MRA c th

58.

c k gi a hai hay nhi u n

Cc th a thu n cng nh n l n nhau c nh

c khc nhau.
c i m g khng?

C. N u nh cc tho thu n ny khng h ng t i vi c hi ho, n gi n b t cc tiu

chu n m l i t o ra cc tiu chu n m i th s gy tr ng i cho bun bn gi a cc n c
tham gia tho thu n v cc n c khng tham gia tho thu n.
59.

Cc thu t ng "tiu chu n" v "quy

TBT khc nhau ch no?

nh k thu t" s d ng trong Hi p

nh

Theo cch g i c a Hi p nh TBT, "tiu chu n" ch nh ng tiu chu n p d ng trn c

s t nguy n, cn "quy nh k thu t" l nh ng tiu chu n m Nh n c b t bu c ph i
tun th .
60.

Cc tiu chu n v quy nh k thu t ch p d ng

d ng v i i t ng no khc?

i v i s n ph m hay cn p

Cc i u kho n c a Hi p nh TBT tr c h t p d ng v i s n ph m l hng ha trao

i trong th ng m i qu c t , v d cc tiu chu n v quy nh k thu t v ch t l ng,
hm l ng, kch th c, i n tr , t tr ng,
b cx ,
n h i,
ch u nn, v.v...
Bn c nh , Hi p nh TBT c ng p d ng i v i ph ng php ch bi n v s n xu t
ra s n ph m, nh ng ch trong tr ng h p ph ng php c nh h ng n cc c
tnh c a s n ph m.
Ngoi ra, cc thu t ng v bi u t ng, cc yu c u v
trong di n i u ch nh c a Hi p nh TBT.
61.

ng gi v nhn mc c ng n m

Xin cho v d v tr ng h p ph ng php ch bi n v s n xu t c nh h

c tnh, ch t l ng c a s n ph m.

ng

N c A c th khng cho php nh p kh u d a ng h p t n c B n u h c c n c

cho th y quy trnh, cng ngh s n xu t d a h p n c B qu l c h u, do
l n
-22-

nhi u t p ch t vo s n ph m ho c s n ph m chng b ln men, khng th b o qu n

c lu. y l tr ng h p ph ng php ch bi n v s n xu t c nh h ng n c
tnh, ch t l ng c a s n ph m.
N u n c A c m nh p kh u gi y in t n c B v i l lu n r ng m c
nhi m nh
my gi y c a n c B v t qu m c quy nh c a n c A th tr ng h p ny l i khng
c php. V m c
nhi m n c B khng nh h ng n ch t l ng gi y, v
c ng khng gy tc h i n mi tr ng t i n c A.
62.

Th no l nh gi s ph h p?
nh gi s ph h p l vi c s d ng m t bn trung l p th ba (khng ph i ng i bn,
v c ng khng ph i ng i mua)
xc nh cc tiu chu n ho c quy nh k thu t c
c p ng hay khng. Bn trung l p th ba th ng l m t t ch c c chuyn mn
v uy tn, v d nh m t doanh nghi p, m t phng th nghi m hay m t trung tm gim
nh.
nh gi s ph h p

c th c hi n d

i 4 hnh th c:

Th nghi m
Ch ng nh n
nh gi h th ng qu n l ch t l

ng

Cng nh n.
i khi, cc nh s n xu t c ng
c php t cng b ph h p tiu chu n. y th ng
l nh ng nh s n xu t l n, c uy tn v ch t l ng n nh v c th ph i
c php
c a c quan qu n l Nh n c v tiu chu n c th t cng b .
63.

S t

ng

ng v khc bi t gi a th nghi m v ch ng nh n l

i m no?

o c, xc
C hai qu trnh u ph i v n d ng cc thao tc k thu t
s c n thi t lin quan n m t s n ph m, d ch v ho c quy trnh.

nh cc thng

Tuy nhin, trong khi th nghi m ch cho ra k t qu th hi n nh ng n v o l ng

nh t nh m khng c bnh lu n g thm th vi c ch ng nh n l i lun g n v i m t tiu
chu n (ho c quy nh k thu t) c v k t qu l m t v n b n cho th y s n ph m
(ho c d ch v , quy trnh) p ng
c yu c u c a tiu chu n .
V d , vi c th nghi m m t chi c m b o hi m xe my c th cho th y chi c m c
bn knh l bao nhiu cm, n ng bao nhiu kg, c gc nhn bao nhiu , ch u
cl c
2
va p bao nhiu kg/cm , cn
c c p gi y ch ng nh n th c n ph i xem nh ng
k t qu trn c ph h p v i tiu chu n v l nh v c ny hay khng.
Doanh nghi p th ng quan tm n ch ng nh n h n l vi c th nghi m n thu n v
gi y ch ng nh n
c hi u nh l m t s
m b o v ch t l ng nn hng ha d
chi m
c s tin c y c a ng i mua. Th m ch c doanh nghi p cn a lun ch ng
nh n ln bao b s n ph m t o thm uy tn.
Cc n v th nghi m th ng c ng chnh l nh ng n v c p gi y ch ng nh n. Sau
khi th nghi m, h lm thm m t b c l so snh k t qu th nghi m v i m t tiu

-23-

chu n
khng.
64.

nh

xem c th c p ch ng nh n ph h p tiu chu n cho s n ph m hay

C ph i n i dung Hi p nh TBT c a WTO

ra nh ng tiu chu n chung thay
th cho tiu chu n c a t t c cc n c thnh vin, t
gip thu n l i ha
th ng m i?
Khng. Hi p nh v Hng ro K thu t i v i Th ng m i (TBT) khng nh m p
t m t b tiu chu n chung thay th cho tiu chu n c a cc n c thnh vin WTO,
m Hi p nh ny yu c u cc n c thnh vin:
Khng so n th o, thng qua ho c p d ng cc quy
khng c n thi t i v i th ng m i;

nh k thu t gy ra tr ng i

Tham gia qu trnh hi ha v cng nh n l n nhau cc quy

nh k thu t;

Dnh i ng t i hu qu c v i ng qu c gia cho s n ph m, th t c nh gi s

ph h p.
m b o thng tin y
cho t t c cc n c thnh vin khc v cc ch tiu, quy
nh k thu t, th t c nh gi s ph h p.
65.

M t tiu chu n th no th
m i?

c coi l gy ra tr ng i khng c n thi t cho th

ng

N u tiu chu n khng d a trn nh ng tiu chu n

c qu c t th a nh n v
khng c m t l do h p l no khc (v d do c i m kh h u, a l ho c k thu t).
66.

N u m t n c c n ban hnh quy nh k thu t v c l do

chu n qu c t th n c c
c ban hnh khng?

khng i theo

C. Nh ng h ph i cng b d th o quy nh v dnh th i gian thch h p

cc
n c thnh vin WTO khc nh n xt, gp . V h ph i xem xt, ti p thu cc ki n
khi hon thi n d th o quy nh c a mnh.
67.

Tr ng h p m t quy nh k thu t d a trn chu n qu c t , nh ng l i i h i

m c cao h n, v do lm hng ho nh p kh u kh p ng
i u ki n h n,
th c
c php khng?
Tr ng h p ny v n c th
c php, n u nh vi c nng cao yu c u c a quy nh k
thu t l v l do chnh ng: b o v an ninh qu c gia, b o v s c kho v s an ton
c a con ng i, b o v cc loi ng - th c v t v mi tr ng.

68.

Tiu chu n ni chung v cc quy

khoa h c, c ng khng?

nh k thu t ni ring lun ph i d a trn c s

Khng. Ph n l n tiu chu n v quy nh k thu t c n ph i d a trn c s khoa h c.

Nh ng i u ny khng b t bu c i v i cc quy nh k thu t lin quan n t p qun
x h i, truy n th ng v n ho, b o v an ninh, v.v
69.

T i sao l i ph i c vi c cng nh n cc c quan ch ng nh n n a?

-24-

Cc c quan ch ng nh n c m t vai tr r t quan tr ng trong vi c c p gi y ch ng nh n

h p chu n, v t gin ti p tc ng n kh n ng tiu th c a hng ho
cc p
gi y ch ng nh n. T i nhi u n c, cc c quan ny l i l cc doanh nghi p ho c phng
th nghi m t nhn. Do , c n ph i c m t c quan Nh n c c th m quy n (th ng
l c quan qu n l v tiu chu n) ng ra ki m tra v cng nh n cc c quan ch ng
nh n ny
doanh nghi p c th tin t ng khi em s n ph m n cc c quan xin
ch ng nh n h p chu n.
Vi c ki m tra v cng nh n cc c quan ch ng nh n c th lin quan n nhi u vi c:
nh gi trnh
c a i ng k thu t vin, nh gi v quy trnh v thi t b th
nghi m, chnh xc c a k t qu th nghi m, hi u chu n, v.v...
70.

Cc t ch c qu c t , khu v c v phi chnh ph trong l nh v c tiu chu n

hi u nh th no?
T ch c qu c t l t ch c m t t c cc n
d T ch c Tiu chu n ho Qu c t (ISO).

u c th tham gia lm thnh vin, v

T ch c khu v c l t ch c m quy ch thnh vin ch dnh cho m t s n c c ph m

vi g n c n v m t a l, v d U ban T v n ASEAN v Tiu chu n v Ch t l ng
(ACCSQ).
T ch c phi chnh ph l t ch c khng mang tnh i di n cho chnh ph m ch l s
t p h p t nguy n c a m t s t p th , c nhn. Tuy nhin, t ch c phi chnh ph c ng
c th
c chnh ph trao quy n thi t l p nh ng quy nh k thu t nh t nh.

***
V SINH D CH T
71.

Nh ng m t hng no l

it

ng c a cc bi n php v sinh d ch t ?

i t ng c a cc bi n php v sinh d ch t l cc m t hng nng s n. Cc m t hng

cng nghi p khng ph i l i t ng c a cc bi n php ny.
72.

Cc bi n php v sinh d ch t l g?
V sinh d ch t l khi ni m chung
ch cc bi n php nh m
ton th c ph m. C th , l cc bi n php nh m:

m b o v sinh, an

B o v s c kho con ng i kh i cc nguy c pht sinh t cc ph gia, ch t c,

ch t gy nhi m, sinh v t gy b nh trong
n, th c u ng; cc b nh lan truy n
t
ng, th c v t v tc h i t cc loi ny.
B o v cc loi ng v t v th c v t kh i nguy c t vi c xm nh p, pht sinh
ho c lan truy n cc loi su, b nh, sinh v t mang b nh v gy b nh.
Khoanh vng, ng n ch n vi c xm nh p, pht sinh ho c lan truy n cc loi su
b nh.

-25-

L u l trong ti ng Anh, v sinh d ch t

c th hi n b ng hai t : sanitary ch cc
bi n php lin quan n cc loi ng v t, v phytosanitary
ch cc bi n php lin
quan n cc loi th c v t.
73.

M i quan h gi a v sinh d ch t v th

ng m i l nh th no?

Khi nh p kh u cc s n ph m c ngu n g c nng s n, t rau, qu , th t, c cho n cc

th c ph m ch bi n s n, n c gi i kht,
h p, n c no c ng u ph i quan tm n
vi c ki m d ch cc s n ph m y nh m:
B o v s c kho ng i tiu dng: trnh cho ng
n, u ng ph i cc ch t gy b nh.

i tiu dng kh i b ng

c ho c

B o v kinh t nng nghi p: trnh cho n n nng nghi p kh i b thi t h i do cc

loi su, b nh xm nh p.
Chnh v v y, m t s n c coi cng tc v sinh d ch t c t m quan tr ng r t l n v
ra quy nh kh t khe trong l nh v c ny, i n hnh l Australia v New Zealand.

M t khc, t gc
c a ng i xu t kh u, bi n php v sinh d ch t c a n c nh p
kh u c th lm ch m t c
giao hng, th m ch lm cho s n ph m c a h khng th
thm nh p th tr ng n c v khng p ng
quy nh c n thi t. V n
l
ch , quy nh n m c no l "c n thi t" l i
c hi u khc nhau gi a cc n c. Khi
x y ra d ch b in Anh, nhi u n c c m nh p kh u th t b t Anh, nh ng c n c
l i c m nh p lun c th t b t EU. Nh v y, c n ph i hi ho cc quy nh v v sinh
d ch t gi a cc n c cc quy nh ny khng tr thnh ro c n i v i th ng m i.
c ng chnh l m c ch c a Hi p nh v Cc bi n php V sinh D ch t (Hi p nh
SPS) c a WTO.
74.

N i dung chnh c a Hi p
Hi p

nh SPS quy

nh SPS l g?

nh nh ng n i dung chnh nh sau:

Cc n c u c quy n p d ng cc bi n php v sinh d ch t , nh ng ph i d a trn

c n c khoa h c.
Khng
c dng cc bi n php v sinh d ch t nh m t cng c tr hnh
ch th ng m i qu c t .

h n

Cc n c c n tch c c hi ho cc bi n php v sinh d ch t b ng cch tham gia

ho t ng c a cc t ch c qu c t trong l nh v c ny v xy d ng cc bi n php
c a n c mnh trn c s nh ng tiu chu n, h ng d n ho c khuy n ngh c a cc
t ch c ny.
Cng nh n tnh t

ng

ng c a cc bi n php v sinh d ch t c a cc n

c khc.

m b o vi c thng tin y , k p th i v nh ng thay i trong chnh sch v

sinh d ch t , trong c vi c m i n c ph i thi t l p m t i m u m i
cung
c p thng tin cho doanh nghi p v cc n c khc.
75.

Cng m t s n ph m nh p kh u, c th p d ng c quy nh k thu t (theo Hi p

nh TBT) l n bi n php v sinh d ch t (theo Hi p nh SPS)
c khng? V
khi no th p d ng theo Hi p nh no?

-26-

C th p d ng c quy
ph m nh p kh u.

nh k thu t l n bi n php v sinh d ch t cho cng m t s n

Vi c p d ng bi n php c a Hi p nh no c n c n c vo m c ch v tnh ch t c a
bi n php. M c ch c a cc bi n php v sinh d ch t t ng i h p, l nh m b o
m an ton th c ph m v ng n ng a s lan truy n d ch b nh (cc bi n php ng n
ng a d ch b nh th ng ch p d ng t m th i m t th i gian ng n). Trong khi , cc
quy nh k thu t l nh ng tiu chu n p d ng lu di v nhi u m c ch khc nhau: an
ton s n xu t, an ton giao thng, an ninh x h i, thu n l i cho ng i tiu dng, thch
ng v i i u ki n t nhin, v n ho c a n c s t i, v.v...
V d
i v i th t h p nh p kh u, m t n c H i gio c th quy nh trong h p khng
c ch a ch ph m t th t l n - y l m t quy nh k thu t ph h p v i t p qun
tn gio. Nh ng n u n c quy nh v hm l ng ho ch t khi x l th t
c php
cn l i trong h p th l bi n php v sinh d ch t nh m b o v s c kho ng i tiu
dng.
76.

N u xu t hi n nguy c lan truy n d ch b nh m ch a th xc nh

c ngay c n
c khoa h c th c th p d ng cc bi n php v sinh d ch t
phng b hay
khng?
c.

77.

Vi c p d ng cc bi n php v sinh d ch t c ph i tun th nguyn t c t i hu

qu c khng?
C v khng.
C trong tr ng h p l cc bi n php m b o an ton th c ph m, v d quy nh
v d l ng thu c tr su cho php ng l i trn rau qu , hm l ng ph gia thm vo
th c ph m, lo i vi khu n
c php c m t trong qu trnh ln men bia, v.v
Khng trong tr ng h p l cc bi n php nh m ng n ch n s lan truy n d ch b nh
v d ch b nh c th ch xu t pht t m t khu v c no trn th gi i nn cc bi n
php v s nh d ch t c th ch h n ch nh p kh u ng, th c v t t khu v c c d ch
b nh m khng h n ch
i v i khu v c khc.

78.

Lm sao
xc nh
cm c
p d ng c a cc bi n php v sinh d ch t l
thch h p ho c cao qu m c c n thi t?
Vi c xc nh m c
thch h p c a cc bi n php v sinh d ch t c n
c ti n hnh
trn c s nh gi nguy c c a cc ch t c h i v su b nh i v i s c kho con
ng i v ng, th c v t. y l m t khu r t quan tr ng v n u nh gi nguy c th p
qu th s khng c
bi n php c n thi t ng n ch n tc h i c a d ch b nh, m n u
nh gi nguy c cao qu th s t o ra tr ng i qu m c cho hng nh p kh u, i ng c
l i m c tiu t o thu n l i cho th ng m i.
Khi nh gi nguy c c n ph i xem xt nh ng v n

sau:

B ng ch ng khoa h c c a vi c xu t hi n nguy c .
Ph

ng php s n xu t, ch bi n t i n
-27-

c s n xu t ra hng ho.

L ch s su, b nh t i n
i u ki n mi tr
C s v t ch t

c s n xu t/n

c xu t kh u.

ng v sinh thi.
th c hi n vi c ki m d ch, cch ly, x l su b nh.

D tnh thi t h i v s n xu t n u

x y ra d ch b nh.

Chi ph x l, lo i b d ch b nh n u nh chng x y ra v khng p d ng bi n php

v sinh d ch t thch h p.
Hi u qu kinh t c a cc ph ng n khc nh m gi m thi u ho c lo i tr nguy c
so v i vi c p d ng bi n php v sinh d ch t .
tiu chu n
: standards
quy nh k thu t
: technical regulations
th nghi m, o ki m
: testing
nh gi s ph h p
: conformity assessment
ch ng nh n h p chu n
: certification
cng nh n (c quan ch ng nh n)
: accreditation
th a thu n cng nh n l n nhau
: mutual recognition arrangement (MRA)
hi ho
: harmonization
ph ng php ch bi n v s n xu t
: production and process method (PPM)
Hi p nh v Hng ro K thu t
i v i : Agreement on Technical Barriers to Trade
Th ng m i
cc bi n php v sinh d ch t
: sanitary and phytosanitary measures (SPS)
Hi p nh v cc Bi n php V sinh D ch t : Agreement on Sanitary and Phytosanitary
Measures

***

4
79.

TH T C C P PHP NH P KH U

Th t c c p php nh p kh u l g?
Th t c c p php nh p kh u l nh ng th t c hnh chnh i h i doanh nghi p ph i
n p n ho c cc ti li u khc (ngoi cc ti li u do h i quan yu c u) cho m t c
quan hnh chnh
c php nh p kh u hng ho.

80.

Hi p

nh v th t c c p php nh p kh u c n i dung g?

Gi y php nh p kh u l m t bi n php th ng
c s d ng nh ng n c g p kh
kh n trong i u ha cn cn xu t - nh p kh u. Gi y php ny c ng
c s d ng ph
bi n
kh ng ch s l ng nh p kh u m t m t hng nh t nh ho c thu th p d li u
th ng k v m t hng .

-28-

Hi p nh v Th t c C p php nh p kh u (Hi p nh ILP) quy nh nh ng th t c m

chnh ph cc n c thnh vin WTO ph i tun th nh m gi m t i a nh ng cng o n
hnh chnh phi n ph c gy c n tr
n th ng m i.
81.

Gi y php t

ng l g?

l gi y php
c c p ngay khi nh n n ho c ch m nh t l trong vng 10 ngy
lm vi c sau khi nh n n. Gi y php ny
c c p khng km theo i u ki n no i
v i doanh nghi p v th ng l gi y php ph c v m c ch th ng k. V b n ch t, y
c th coi nh vi c doanh nghi p ch c ngh a v thng bo v i c quan qu n l Nh
n c v h p ng nh p kh u c a mnh.
82.

Gi y php khng t

ng l g?

l gi y php
c c p v i m t s i u ki n, tiu ch nh t nh m n u khng h i
nh ng y u t ny th c quan qu n l Nh n c c th t ch i c p gi y php cho
doanh nghi p.
Hi p nh ILP quy nh gi y php khng t
ng ph i
c c p trong vng 30 ngy
theo nguyn t c " n tr c - c p tr c". N u cc n xin c p php
c x l ng
th i (tr ng h p cng b m t th i h n nh t nh
ng ng ti p nh n n) th gi y
php ph i
c c p trong vng 60 ngy.
83.

i u ki n, tiu ch m c quan qu n l Nh n
gi y php l g?

c c th d a vo

t ch i c p

V pha Nh n c, c th l h n ng ch, ch tiu n nh cho t ng kho ng th i

gian. N u l c p h t s l ng h n ng ch, ch tiu th c quan qu n l Nh n c s
khng c p gi y php n a.
V pha doanh nghi p, c th l yu c u v quy m (doanh nghi p l n hay doanh
nghi p v a v nh ), l nh v c kinh doanh, lo i hnh (qu c doanh, dn doanh, lin
doanh).
84.

Yu c u cng khai th t c c p gi y php nh p kh u l nh th no?

l yu c u c quan qu n l Nh n c ph i cng b m i thng tin v th t c c p
php nh p kh u sao cho t t c nh ng ai quan tm u c th tm hi u. V d thng tin
v :
S l

ng h n ng ch, ch tiu.

i u ki n

doanh nghi p c th n p

C quan qu n l Nh n

c ch u trch nhi m c p gi y php

S n ph m c gi y php m i
85.

n xin c p php.

c nh p kh u.

Ngh a v thng bo v th t c c p php nh p kh u bao g m nh ng thng tin g?

-29-

Th t c c p php nh p kh u l m t v n
r t
c cc nh xu t kh u quan tm v n
c th nh h ng tr c ti p n k t qu bn hng. Do v y, m i khi m t n c c thay
i v th t c ny th n c ph i thng bo cho WTO (c th l U ban C p php
Nh p kh u) v nh ng thay i , bao g m nh ng thng tin sau:
Danh sch cc m t hng ph i xin php nh p kh u.
C quan nh n n xin php c a doanh nghi p v c quan
nghi p tm hi u thng tin v th t c c p php nh p kh u.
Ngy v tn n ph m cng b v s thay

u m i

doanh

i th t c.

Ch r gi y php nh p kh u s mang tnh t

ng hay khng t

ng.

Nu r m c ch c a cng vi c c p php nh p kh u.
Th i gian d ki n p d ng c p php nh p kh u.
86.

Cc yu c u khc c a Hi p

nh ILP l g?

Hi p nh ILP c ng quy nh m t s i u nh m t o thu n l i cho th ng m i v b o

v quy n l i c a doanh nghi p: bi u m u v th t c cng n gi n cng t t, khng
c t ch i c p gi y php ch v nh ng l i nh khng lm thay i c b n n i dung
ch ng t .
87.

Vi t Nam c gi y php t

ng ch a?

Theo xu h ng c i cch hnh chnh v t o thu n l i cho kinh doanh, s l ng m t

hng m Nh n c qu n l xu t - nh p kh u b ng gi y php gi m i nhi u, nh ng
v n cn t n t i. V h u h t s m t hng ny u
c c p gi y php khng t
ng, v
d xi-m ng, knh xy d ng, m t vi ch ng lo i s t thp.
T cu i n m 2001, Vi t Nam c ng b t u p d ng ch
gi y php t
ng i
v i hng d t may xu t kh u sang nh ng th tr ng i h i c h n ng ch (Lin minh
Chu u, Th Nh K , Canada).
***
QUY CH XU T X
88.

T i sao l i ph i xc

nh xu t x c a hng ho trong th

ng m i qu c t ?

N u th ng m i qu c t di n ra trong m t hon c nh l t ng (khng c phn bi t i

x , khng c h n ch
nh l ng, khng c tr c p, ph gi, ) th v n
xc nh
xu t x hng ho s khng ph i t ra.
S d ph i xc
l v:

nh xu t x , t c l xc

nh n

c coi l n i s n xu t ra hng ho,

xem hng ho c
c h ng cc u i th ng m i hay khng. M t s
nhm n c ho c t ch c khu v c k v i nhau cc tho thu n v u i thu quan

-30-

ch ng h n.
c n ph i xc

trnh vi c cc n c ngoi nhm hay t ch c l i d ng u i ny th

nh ch c ch n l hng ho xu t x t n c
c h ng u i.

h n ch
nh l ng nh p kh u t m t s n c nh t nh. V d hi n nay cc
n cv n
c p d ng h n ng ch v i hng d t may, v bi t
cm tn c
xu t kh u vo th tr ng n c khc h t l ng h n ng ch cho hay ch a th ph i
xc nh xu t x .
ch ng l i cc hnh vi c nh tranh khng lnh m nh.
c th p d ng thu
ch ng ph gi, thu
i khng (ch ng tr c p) th ph i xc nh
c u l hng
ho xu t x t n c c hnh vi c nh tranh khng lnh m nh.
ph c v m c ch th ng k s li u.
89.

Quy ch xu t x l g?
Quy ch xu t x l t p h p cc quy t c
c a hng ho xu t nh p kh u.

90.

T i sao l i g i n
hng ho?

cm tn

c xu t x c a hng ho l n

c p d ng
c"

xc

nh xu t x

c coi l n i" s n xu t ra

N u ton b qu trnh s n xu t ra m t lo i hng ho (t khu khai thc nguyn li u,

gia cng, ch bi n thnh ph m) u di n ra t i m t n c th n c xu t x chnh l
n c s n xu t ra hng ho. Tr ng h p ny th t d hi u v
c g i l xu t x thu n
tu.
Nh ng n n kinh t hi n i v i cc c tr ng l phn cng lao ng r r t v d ch
chuy n u t t n c ny sang n c khc lm cho hng ho ngy nay mang tnh
qu c t ho. M t m t hng c th tr i qua nhi u cng o n ch bi n ho c bao g m c u
ki n s n xu t t i nhi u n c khc nhau. Nh ng vi c xc nh xu t x ch cho php ta
ch n m t n c
coi l n i xu t x . Do v y, n c
c ch n (theo cc quy t c xc
nh xu t x ) khng hon ton l n c s n xu t ra ton b m t hng , nn ch
c
coi l n i s n xu t ra m t hng m thi.
91.

C nh ng ph

ng php no

T u trung c hai ph

xc

nh xu t x ?

ng php chnh:

Theo t l ph n tr m. N u gi tr gia cng, ch bi n t i m t trong cc n c tham

gia s n xu t nn m t hng t m t t l nh t nh th hng ho
c coi l xu t x
t n c . ASEAN l y 40% lm t l xc nh xu t x
c h ng u i
CEPT.
Theo s chuy n d ch dng thu . N u sau khi gia cng, ch bi n t i m t n c m
tnh ch t hng ho thay i n m c c th phn lo i thnh m t dng thu khc
v i tr c khi gia cng, ch bi n th hng ho c th coi l xu t x t i n c .
92.

WTO quy

nh v v n

xu t x nh th no?

V i Hi p nh v Quy ch Xu t x (Hi p nh ROO), WTO chnh th c a v n

xu t x hng ho vo ph m vi i u ch nh c a mnh. Hi p nh ROO yu c u cc n c
hi ho cc quy t c xc nh xu t x hng ho d a trn nh ng quy t c m u do m t U
ban k thu t a ra.
-31-

Do vi c so n th o cc quy t c m u i h i ph i c th i gian (d ki n l 3 n m) nn
Hi p nh ROO c ng
ra nh ng nguyn t c cc n c ph i tun th trong th i gian
qu
(t c l th i gian t khi Hi p nh c hi u l c cho n khi so n th o xong cc
quy t c m u) v sau khi k t thc th i k qu .
93.

Hi p nh ROO c p d ng
th ng m i hay khng?

xc

nh xu t x hng ho

ch

ng u i

Khng. Hi p nh ny ch p d ng xc nh xu t x c a hng ho nh p kh u trn c

s khng phn bi t i x : hng ho nh p ch u thu su t t i hu qu c, hng ho b
nh thu ch ng ph gi ho c thu
i khng, hng ho b p d ng cc bi n php t
v .
Nh v y, hng ho thu c di n
c h ng u i trong cc khun kh nh AFTA,
GSP khng b t bu c ph i tun th Hi p nh ROO.
94.

Nh ng yu c u trong th i k qu
Trong th i gian tr
b o:

l nh th no?
c ph i

Quy ch xu t x khng
c dng lm cng c
theo u i cc m c ch th
m i, khng
c lm nh h ng t i th ng m i qu c t .

ng

Cc quy t c

c khi cc quy t c m u
xc

c so n th o xong, cc n

nh xu t x ph i r rng, rnh m ch.

Tun th nguyn t c i ng t i hu qu c v i ng qu c gia khi xc

x .

nh xu t

Gi y ch ng nh n xu t x ph i
c c p cng s m cng t t, mu n nh t l 150
ngy sau khi nh n
c yu c u c a doanh nghi p. Gi y ch ng nh n xu t x s c
hi u l c trong 3 n m.
N u quy ch xu t x c thay i th s khng p d ng nh ng thay
nh ng hng ho
c xc nh xu t x theo quy ch c .
Cc quy t nh hnh chnh lin quan
n s a i ho c bi b .

n vi c xc

nh xu t x

i ny cho

u c th b to

Gi kn cc thng tin m t.
95.

C quan no ch u trch nhi m hi ho cc quy t c xu t x ?

l m t U ban K thu t v Quy ch Xu t x thu c T ch c H i quan Th gi i
(WCO). U ban ny c quan h m t thi t v ch u s ch
o c a U ban v Quy ch
Xu t x c a WTO do Hi p nh ROO thnh l p.

96.

Sau khi U ban K thu t lm xong vi c hi ho cc quy t c xu t x th t t c cc

n c thnh vin WTO s p d ng ngay?
Sau khi U ban K thu t lm xong vi c hi ho, cc quy t c ny s
c U ban v
Quy ch Xu t x c a WTO thng qua v trnh ln H i ngh B tr ng WTO chu n y.
H i ngh B tr ng s quy t nh a cc quy t c ny thnh m t ph l c c a Hi p

-32-

nh ROO v n
d ng.
97.

Cc yu c u

nh th i i m ph l c c hi u l c

cc n

c thnh vin WTO p

t ra cho quy ch xu t x sau khi hi ho?

Sau khi hi ho, quy ch xu t x c a m i n

c p d ng trong t t c cc tr
s khng phn bi t i x .

c ph i

m b o:

ng h p c n thi t ph i xc

nh xu t x trn c

Tun th nguyn t c i ng t i hu qu c v i ng qu c gia khi xc

x .
Mang tnh khch quan, d hi u v d d

nh xu t

on.

c th c hi n m t cch nh t qun, th ng nh t.
D a trn cc tiu chu n thu n.
Ch cng nh n xu t x thu n tu ho c xu t x t i n
c b n tnh ch t hng ho.
98.

Lm sao
xc nh hng ho c s thay
gia cng, ch bi n?

c cu i cng c s thay

i c b n tnh ch t sau qu trnh

y chnh l m t cng tc r t ph c t p t ra cho U ban K thu t v l n i dung

chnh c a vi c hi ho quy ch xu t x . U ban K thu t ph i lm vi c i v i t ng
s n ph m ho c t ng nhm s n ph m xc nh trong qu trnh gia cng, ch bi n n
giai o n no th hng ho c th x p vo m t dng thu khc trong bi u thu HS l khi hng ho
c coi l c s thay i c b n v tnh ch t.
99.

Ph

ng php xc

nh xu t x theo t l ph n tr m s khng cn p d ng n a?

Ph ng php xc nh xu t x theo t l ph n tr m v n c th
c p d ng nh m t
ph ng php b sung khi khng th xc nh
c khi no hng ho c s thay i c
b n v tnh ch t.
th t c c p php nh p kh u
Hi p nh v Th t c C p php Nh p kh u
gi y php t
ng
gi y php khng t
ng
quy ch xu t x
xu t x thu n tu
Hi p nh v Quy ch Xu t x

: import licensing procedures (ILP)

: Agreement on Import Licensing Procedures
: automatic licence
: non-automatic licence
: rules of origin (ROO)
:
: Agreement on Rules of Origin
***

5
100.

T i sao l i c v n

XC
xc

NH TR GI H I QUAN

nh tr gi h i quan?

-33-

Xc nh tr gi
tnh thu h i quan l m t v n
d gy mu thu n gi a Nh n c
v doanh nghi p. C quan h i quan (thay m t Nh n c) lun mu n thu
c nhi u
ti n thu cho ngn sch. Trong khi , doanh nghi p l i lun mu n ph i tr ti n thu
m c th p nh t kh i ph i t ng chi ph cho s n ph m xu t/nh p kh u.
Chnh s mu thu n ny tr thnh m t ch ng ng i cho l u thng hng ho qu c
t . V v y, WTO c ng nh WCO (T ch c H i quan Th gi i) u coi y l m t v n
u tin gi i quy t.
101.

Mu thu n gi a c quan h i quan v doanh nghi p th

no?

ng pht sinh

cng o n

Mu thu n th ng pht sinh khi xc nh tn g i c a hng ho nh p kh u (ho c xu t

kh u) m chuyn mn g i l "p m". N u coi hng ho nh p kh u c tn g i t ng
ng v i dng thu x trong bi u thu , thu su t c th cao h n ho c th p h n nhi u so
v i khi coi hng ho t ng ng v i dng thu y trong bi u thu . D nhin, h i quan
th ng mu n ch n dng thu c thu su t cao, trong khi doanh nghi p lun ch n dng
thu c thu su t th p.
Vi c xc nh hng ho c tn g i t ng ng v i dng thu no i khi l m t cng
vi c v cng ph c t p, ph i c n c vo thnh ph n, c u t o, hm l ng, ch t l ng,
cng d ng, ... c a hng ho. Tr ng h p kh kh n, ph i nh
n c quan gim nh
m i c th xc nh chnh xc tn g i c a hng ho.
102.

C m y ph

ng php nh thu

T u trung c 2 ph

i v i hng nh p kh u?

ng php chnh.

nh thu theo ph n tr m tr gi hng ha, g i l thu ph n tr m hay thu theo tr

gi. V d m t hng tr gi 100$, thu su t l 5% th thu quan ph i thu s b ng
100$ x 5% = 5$.
nh thu theo n v o l ng (kh i l ng, th tch, dung tch), g i l thu tuy t
i. V d , thu su t 1$/lt r u th khi nh p kh u 100 lt r u (b t k tr gi), nh
nh p kh u s ph i tr 1$ x 100 lt = 100$.
Ph ng php th ba chnh l s k t h p c a hai ph ng php trn, g i l thu g p. V
d v i thu su t 5% + 1$/lt, gi s m i lt r u gi 20$ th s thu quan ph i thu s l
(20$ x 100 lt x 5%) + (1$ x 100 lt) = 100$ + 100$ = 200$.
103.

Hnh nh trn th c t ch th y ng
tr m?

i ta s d ng ph

ng nh v y. Ngy nay h u h t cc n
do sau:

u s d ng ph

ng php nh thu ph n
ng php ny, v nh ng l

m b o cng b ng. Tr gi hng nh p cng nhi u th s thu ph i tr cng l n.

D tnh ton. T ng s hng ha nh p kh u c th o b ng nhi u n v khc nhau:
t n ( i v i l ng th c, phn bn), mt kh i (kh t), bao (c ph), lt (bia), chi c
(-t, xe my), mt (v i), mt vung (knh, g ch men), nh ng u c th quy v

-34-

m t
thu
D th
104.

n v chung l tr gi, do c th d dng so snh thu su t, s ti n thu

c.
ng l

ng c t gi m trong m phn th

V y Hi p nh Tr gi H i quan WTO c ph i l yu c u cc n c thnh vin p

d ng ph ng php nh thu theo ph n tr m tr gi hay khng?
Khng ph i nh v y, m Hi p
ha b nh thu .

105.

ng m i.

T i sao l i n y sinh v n

nh ny

ra ph

ng php

xc

nh tr gi hng

ny?

Ta bi t s thu quan ph i tr b ng thu su t nhn v i tr gi hng ha, hay ni cch

khc, s thu quan ph i tr ph thu c vo s bi n thin c a c hai y u t kia. Trong
khi thu su t cng b r rng v t thay i th tr gi hng ha l i c th khc nhau
do bi n ng gi trn th tr ng v c bi t l do c n c vo u xc nh tr gi.
N u tr gi hng b tnh cao h n gi tr th c th s thu quan ph i n p t ng ln, t c l
hng ha kh xm nh p th tr ng h n. Nh v y th ngh a c a vi c m phn c t
gi m thu quan s khng cn n a. V v y c n ph i c quy nh v ph ng php xc
nh tr gi hng ha
tnh thu quan. chnh l m c ch c a Hi p nh Tr gi
H i quan (vi t t t l ACV) m tn g i y
l Hi p nh Th c hi n i u VII c a
GATT 1994.
106.

Hi p
no?

nh ACV yu c u xc

nh tr gi hng ha

tnh thu theo ph

ng php

N i dung c b n c a ACV l yu c u c quan h i quan xc nh tr gi hng ha b

nh thu trn c s gi ghi t i h p ng, ha n (g i l tr gi giao d ch).
107.

Cc chi ph khc nh
khng?

ng gi, b c x p, l ph, ... c b coi l c s

tnh thu

Tr gi giao d ch khng ph i ch bao g m gi ghi trn h p ng m cn c th bao

g m m t s chi ph khc: ti n hoa h ng, mi gi i, ti n ng gi, l ph gi y php, c c
ph v n chuy n v b o hi m (n u c n c theo gi CIF).
ACV khng cho php tnh cc lo i chi ph sau vo tr gi giao d ch: c c v n t i n i
a sau khi nh p kh u, chi ph l p rp, duy tu, b o hnh sau khi nh p kh u, cc lo i
thu tr sau khi nh p kh u.
108.

N u th ng nhn c tnh khai gi hng ha th p xu ng

th sao?

gi m s thu ph i n p

y chnh l kh kh n l n nh t khi p d ng ACV: v n

gian l n th ng m i. ACV
cho php c quan h i quan t ch i ch p nh n gi hng ha do th ng nhn khai khi c
l do nghi ng tnh trung th c v ng n c a cc chi ti t ho c ch ng t do th ng
nhn xu t trnh trong m t s tr ng h p sau y:
Khi vi c mua bn khng th c s di n ra
Khi gi hng ho b h th p do m i quan h gi a ng
-35-

i mua v ng

i bn

Khi h p
109.

ng mua bn

t ra m t s

i u ki n h n ch vi c s d ng hng ho

N u th ng nhn khng ng v i nh ng l do m c quan h i quan

bc b tr gi giao d ch c a h th sao?

a ra

Th th ng nhn c quy n gi i thch, ch ng minh v tnh trung th c, chnh xc c a tr

gi giao d ch do mnh khai bo.
N u c quan h i quan v n ch a b ng lng v i vi c gi i thch, ch ng minh th th ng
nhn c quy n yu c u c quan h i quan cho bi t l do b ng v n b n
th ng nhn
c th khi u n i ln c p cao h n ho c n tr ng ti, thanh tra.
110.

i u g x y ra n u h i quan bc b tr gi giao d ch do th ng nhn khai v

th ng nhn khng mu n gi i thch, ch ng minh? Li u h i quan c s d ng b ng
gi t i thi u tnh thu hay khng?
Trong tr ng h p nh trn, ACV a ra 5 ph ng php mang tnh trung l p, khch
quan xc nh tr gi giao d ch. Cc ph ng php ny x p theo th t u tin v ch
khi no khng th p d ng ph ng php u tin cao h n th m i s d ng n ph ng
php ti p theo.
B ng gi t i thi u

111.

tnh thu s khng

Xin cho bi t c th h n v 5 ph

c p d ng n a.

ng php ni trn.

N m ph

ng php , x p theo th t

u tin, l:

1.

Xc

nh theo tr gi giao d ch c a hng ho gi ng h t.

2.

Xc

nh theo tr gi giao d ch c a hng ho t

3.

Kh u tr : Tr gi giao d ch xc nh b ng cch l y gi bn c a hng ho gi ng h t

ho c t ng t trn th tr ng n c nh p kh u tr i cc y u t nh thu , chi ph
v n chuy n, b o hi m, li.

4.

C ng d n: Tr gi giao d ch xc nh b ng cch c ng chi ph s n xu t hng ho

v i m t kho n chi ph v li m c ph bi n i v i lo i hng ho .

5.

Suy lu n: L s p d ng c a b n ph
c l ng m c t ng i.

ng t

ng php trn m t cch linh ho t, t c l ch

***
KI M
112.

Ki m

nh tr

NH TR

C KHI X P HNG

c khi x p hng l g?

Ki m nh l vi c ki m tra nh m xc nh s ph h p v m t s l ng, ch t l ng, gi

c gi a hng ha trn th c t v i cc i u kho n nu trong h p ng. Ho t ng ny
do m t n v
c l p v i ng i bn (ng i xu t kh u) v ng i mua (ng i nh p
kh u) ti n hnh.
T i Vi t Nam, chng ta lm quen v i l nh v c ny qua ho t
Quacert hay SGS (m t cng ty Thu S ).
-36-

ng c a Vinacontrol,

Ki m nh tr c khi x p hng (g i t t l PSI) l vi c ki m

hng xu ng tu, t c l th c hi n t i n c xu t kh u.
113.

M c ch c a ki m

nh tr

nh di n ra tr

c khi giao

c khi x p hng l g?

y th ng l yu c u c a ng i mua nh m m b o hng ha mnh nh mua l ng

quy cch, ph m ch t,
s l ng. D ch v ny th ng
c s d ng b i doanh nghi p
cc n c ang pht tri n, nh ng ng i th ng khng c
i u ki n
tm hi u
t ng t n v ngu n hng v i tc.
Nh ng khng ch c doanh nghi p, m chnh ph m t s n c ang pht tri n c ng s
d ng d ch v ki m nh tr c khi x p hng nh m ch ng th t thot v n ra n c ngoi,
ch ng th t thu thu quan ho c ng n ng a nh p kh u vo n c mnh nh ng s n ph m
c h i.
114.

T i sao l i c th dng d ch v PSI

quan?

ch ng th t thot v n ho c th t thu thu

T i nh ng n c c ch
h n ch nh p kh u ho c ki m sot ngo i h i ch t ch ,
th ng nhn th ng c xu h ng khai gi trn ha n cao h n gi th t. H l i d ng
danh ngh a nh p kh u hng ha, nh ng k th c l chuy n ti n ( c bi t l ngo i t
m nh) ra n c ngoi
dng cho m c ch khc. V i doanh nghi p lin doanh ho c
chi nhnh cng ty n c ngoi th c ng l m t cch
chuy n ti n li v n c. Do
, chnh ph n c nh p kh u s d ng d ch v PSI ki m tra gi t i n c xu t kh u
nh m lo i tr vi c thng ng khai gi hng ha trn ha n cao h n gi th t.
Trong m t tr ng h p khc, ng i mua c th yu c u ng i bn ghi gi trn h p
ng, ha n th p h n gi th t
c n c vo h i quan s thu thu nh p kh u c a
h t h n. Ho c ng i mua yu c u ng i bn m t sai tn hng ha
chuy n sang
m t dng thu c thu su t th p h n. Nh ng i u ny lm nh h ng t i thu ngn sch
c a n c nh p kh u, do chnh ph n c nh p kh u s d ng d ch v PSI
mb o
gi khng b khai th p xu ng v hng ha khng b p sai m thu .

115.

C s no
WTO
ch nh c a mnh?

av n

ki m

nh tr

c khi x p hng vo ph m vi i u

C th quan st th y r ng cc n c s d ng d ch v PSI u l cc n c ang pht

tri n v h u h t trong s ny u g n vi c cho php nh p kh u v i i u ki n ph i ki m
nh hng ha tr c khi giao xu ng tu. Trong khi , nh ng ng i xu t kh u l i
khng t ra thch th v i d ch v ny. Th t d hi u v n u k t qu ki m nh bnh
th ng, ph h p v i h p ng th khng sao, nh ng n u n v ki m nh cho r ng c
s khc bi t gi a h p ng v hng ha th c t , th ng g p nh t l khc bi t v gi c ,
khi n h ph i tranh lu n, ch ng minh, lm hng ha giao ch m l i th thi t h i s r i
vo ng i xu t kh u.
V v y, Hi p nh v Ki m nh tr c khi x p hng (Hi p nh PSI) c a WTO ra
nh m i u ha l i ch c a ng i xu t kh u v yu c u c a n c nh p kh u.

-37-

116.

Ph m vi p d ng c a Hi p

nh PSI nh th no?

Hi p nh PSI ch p d ng cho ho t ng ki m nh tr
n c nh p kh u thu ho c b t bu c ph i th c hi n.
Nh v y, Hi p nh ny khng p d ng trong tr
hng do doanh nghi p nh p kh u yu c u.
117.

118.

c khi x p

Hi p nh PSI
d ch v PSI

ra cc quy t c cho n c xu t kh u v n c nh p kh u c s d ng
m b o ho t ng ny khng gy tr ng i n th ng m i.

C th , ch khi no vi c ki m
ng.
119.

nh tr

nh PSI

ngay n

Tiu chu n

ki m

nv n

ng h p ki m

N i dung Hi p

C th ki m nh
xu t kh u khng?

c p

c khi x p hng do chnh ph

g?

c s n xu t ra hng ha thay v ki m
nh khng th ti n hnh

nh v m t ch t l

nh

c xu t kh u v l do xc

ng l tiu chu n no?

Chnh l tiu chu n do ng i bn v ng i mua th a thu n p d ng. N u khng c

i u kho n v tiu chu n ny th s p d ng tiu chu n qu c t .
120.

C l ki m nh gi l v n
ny nh th no?

ph c t p nh t. Hi p

nh PSI quy

nh v v n

Hi p nh PSI cho php n v ki m nh so snh gi trn h p ng v i gi c a hng

ha gi ng h t ho c t ng t
c cho bn t n c xu t kh u sang n c nh p kh u
ho c sang m t n c khc.
N u vi c so snh cho th y c s khc bi t v gi, Hi p nh cho php tnh n nh ng
y u t ngoi gi m t cch h p l. V d gi bn c a cng m t hng vo nhi u th
tr ng l khc nhau, tu theo nhu c u v m c s ng t i m i th tr ng: gi bn c a m t
i giy th thao Nike sang chu u c th chnh l ch kh nhi u v i gi bn cng lo i
giy sang chu .
N u so snh v i gi t i m t n c th ba th n v ki m nh c ng ph i tnh
y u t tc ng n gi mua c a ng i nh p kh u nh ng n c khc nhau.

n nh ng

Ngoi ra, cn c nh ng y u t khc lm cho gi c th bi n ng c ng c n

c tnh
n: quy m t hng (nhi u hay t), th i gian giao hng (nhanh hay ch m); i u ki n
thanh ton (tr ngay hay tr ch m); t c
tr t gi t i th i i m giao d ch; c i m
kh h u th i ti t t i th i i m giao hng; yu c u c bi t v thi t k , trnh by, ng
gi; chi ph mi gi i (t hay nhi u); quan h b n hng gi a ng i bn v ng i mua
(gi m gi cho khch hng thn tn, lu n m) ho c cc i u ki n khc khng th hi n
thnh ti n (th i gian b o hnh di hay ng n), v.v...
121.

C th so snh v i gi c a cng lo i hng ha nh ng

nh p kh u hay khng?
Khng.
-38-

c s n xu t

122.

Cc quy

nh khc c a Hi p

nh PSI l g?

Hi p nh PSI c ng quy nh p d ng i ng t i hu qu c v i ng qu c gia trong

ho t ng ki m nh tr c khi x p hng. Cc lu t l c a n c yu c u ki m nh c ng
nh th t c, tiu ch ki m nh ph i
c cng b r rng.
ng th i, thng tin lin
quan n qu trnh ki m nh c ng ph i
c gi kn
m b o quy n l i c a ng i
xu t kh u v ng i nh p kh u.
Qu trnh ki m
123.

nh c n ph i trnh m i s ch m tr , tr hon khng c n thi t.

H i quan c th s d ng gi do
tr gi tnh thu khng?

n v ki m

nh

a ra

lm c n c xc

nh

Trong khi Hi p nh PSI cho php n v ki m nh s d ng gi xu t kh u sang cc

n c th ba so snh th Hi p nh ACV l i khng cho php h i quan tham kh o gi
xu t kh u sang th tr ng khc
xc nh gi tr tnh thu . Do v y, h i quan kh c
th s d ng k t qu c a n v ki m nh v khng th r k t qu ny c lin quan n
gi xu t kh u sang cc n c th ba hay khng.
Nh ng v m t trong nh ng l do chnh ph n c nh p kh u s d ng ho c yu c u s
d ng d ch v PSI l
h tr h i quan pht hi n gian l n th ng m i thng qua vi c
khai gi qu cao ho c qu th p nn h i quan
c php dng k t qu ki m nh
tham kh o ho c tnh ton th . H i quan khng
c xc nh tr gi tnh thu ch d a
trn k t qu ki m nh.
124.

i v i nh ng h p
x p hng khng?

ng c tr gi nh th c b t bu c ph i ki m

Thng th ng l khng. Nh ng tr gi
quy nh.

125.

n m c no

nh tr

c khi

c coi l nh th do t ng n

T i sao h u h t cc hi p nh c a WTO u c m t u ban gim st thi hnh m

Hi p nh PSI l i ch c m t nhm cng tc?
Vi c chnh ph cc n c nh p kh u ph i d a vo d ch v PSI
gip h i quan u
tranh ch ng gian l n th ng m i qua gi cho th y s h n ch n ng l c c a h i quan
cc n c ny. V lu di, WTO khuy n khch cc n c ang s d ng d ch v PSI
nng cao n ng l c h i quan c a mnh
c th t ki m tra tnh xc th c c a gi hng
ha nh p kh u do th ng nhn khai bo m khng c n d a vo d ch v PSI (t t nhin
khi doanh nghi p nh p kh u v n
c php s d ng d ch v PSI n u t h th y c n
thi t ph i lm nh v y).
M t khc, s l ng n c b t bu c s d ng d ch v PSI c ng khng nhi u, ch c 37
n c, do y khng ph i l v n
th ng tr c trong th ng m i qu c t . Nhm
cng tc v PSI
c l p ra ch
gip i H i ng WTO nh k r sot Hi p nh.
Sau ny, v n PSI s
c a vo ph m vi qu n l c a U ban v Tr gi H i quan.

-39-

: identical goods
: similar goods
: Agreement on Customs Valuation
: pre-shipment inspection (PSI)
: compound duty
: ad valorem duty
: specific duty
: World Customs Organization (WCO)
: transaction value
: customs valuation

hng ho gi ng h t
hng ho t ng t
Hi p nh Tr gi H i quan
ki m nh tr c khi x p hng
thu g p
thu theo tr gi
thu tuy t i
T ch c H i quan Th gi i
tr gi giao d ch
xc nh tr gi h i quan

***
10.
126.

TR

C P V PH GI

C ph i Hi p nh v tr c p v cc Bi n php
trong WTO c p n tr c p?

i khng l hi p

nh duy nh t

Khng ph i. Hi p nh v Tr c p v cc Bi n php
i khng (Hi p nh SCM) ch
p d ng i v i tr c p cng nghi p. Cn tr c p nng nghi p thu c ph m vi i u
ch nh c a Hi p nh Nng nghi p.
Quy
127.

nh khi qut v tr c p

Th no

c nu t i i u XVI c a Hi p

nh GATT 1994.

c coi l tr c p?

Tr c p l vi c chnh ph dnh cho doanh nghi p nh ng l i ch m trong i u ki n

thng th ng doanh nghi p khng th c. Nh ng l i ch c th pht sinh t vi c
chnh ph tr c ti p cung c p ti n (cho khng, cho vay v i i u ki n u i, c p thm
v n), chnh ph b o lnh tr cc kho n vay, chnh ph hon cc kho n thu ph i thu,
chnh ph cung c p ho c mua hng ha, d ch v v i gi c thu n l i cho doanh nghi p,
v.v...
128.

Ph gi v tr c p khc nhau nh th no?

Ph gi l hnh ng c a b n thn doanh nghi p. Vi c bn s n ph m hng ho d i
gi thnh ch c th th c hi n d a trn ti m l c ti chnh c a chnh doanh nghi p .
N u khng, h s b ph s n.
Tr c p l hnh ng c a chnh ph . Hnh ng ny c ng c th d n n m t k t qu
gi ng v i ph gi - l vi c doanh nghi p bn s n ph m ra v i gi th p. Nh ng
doanh nghi p ch c th lm vi c ny khi c tr c p t chnh ph .
C hai bi n php ny

129.

u l nh ng hnh vi c nh tranh khng lnh m nh.

V i vi c thi hnh Hi p
c p n a?

nh SCM, cc n

c thnh vin WTO s khng cn tr

Khng ph i th . Hi p nh SCM khng b t bu c cc n c ph i b t t c cc kho n tr

c p m ch c m ho c h n ch nh ng lo i tr c p gy tc ng tiu c c n th ng m i
c a n c khc.
-40-

130.

WTO phn lo i tr c p nh th no?

Theo Hi p

nh SCM, tr c p

c phn lm 3 lo i:

Tr c p b c m s d ng (tr c p

131.

Tr c p

c php s d ng, nh ng c th b ki n (tr c p vng)

Tr c p

c php t do s d ng (tr c p xanh)

T i sao l i g i l tr c p

, vng, xanh?

y l m t cch hnh t ng ha cho d nh . N u lin h v i cc mu c a n tn hi u

giao thng ( n
- c m i, n vng - chu n b i ho c chu n b d ng, n xanh c i) th b n s d nh lo i tr c p no l lo i b c m v lo i tr c p no
c php
s d ng)
132.

Tr c p lo i no b coi l tr c p

Cc hnh th c tr c p xu t kh u, tr c p
s d ng hng trong n
nh p kh u u b x p vo tr c p , t c l b c m s d ng.
Ngoi vi c chnh ph tr c ti p c p ti n cho doanh nghi p
ho t ng sau c ng thu c ph m vi tr c p xu t kh u:
Cung c p nguyn li u

ch

ng tr c p

Mi n thu tr c thu (v d thu l i t c c

c thay cho hng

gip xu t kh u, nh ng

s n xu t hng xu t kh u;

c do xu t kh u);

Hon thu nh p kh u i v i nguyn li u s n xu t ra hng xu t kh u qu m c

s d ng s n xu t hng xu t kh u;
Hon thu qu m c ng

c kh u tr

i v i hng xu t kh u;

Cho vay tn d ng xu t kh u v i li su t th p h n chi ph.

133.

Vi c mi n thu gin thu i v i hng xu t kh u c b coi l hnh

cho xu t kh u hay khng?

ng tr c p

Vi c mi n ho c hon tr cc lo i thu gin thu (thu doanh thu, thu tiu th

c bi t,
thu gi tr gia t ng, thu ti nguyn, thu mn bi, ) i v i hng xu t kh u khng
b coi l tr c p.
i v i tr ng h p hon thu , gi tr thu
c hon khng
c
v t qu gi tr thu gin thu m hng ho ph i ch u khi tiu th
trong n c.
134.

Vi c c m s d ng tr c p

c hi u l c v i t t c cc n

c?

Tr c y, ch c cc n c pht tri n b c m s d ng tr c p xu t kh u. T khi WTO

i vo ho t ng (thng 1/1995), quy nh ny c ng p d ng cho c cc n c ang
pht tri n, tr cc n c c t ng s n ph m qu c dn theo u ng i d i 1000US$).
Tuy nhin, cc n c ang pht tri n c ng c m t th i gian qu
8 n m (t c l
thng 1/2003) tr c khi ph i tun th hon ton ngh a v ny. Trong th i gian qu
m c tr c p xu t kh u khng
c t ng thm.

-41-

n
,

135.

Tr c p vng bao g m nh ng lo i tr c p nh th no?

Tr c p vng l nh ng tr c p mang tnh c tr ng, khng ph bi n.
i t ng nh n
nh ng tr c p ny ch gi i h n trong m t ho c m t s doanh nghi p, m t ho c m t s
ngnh s n xu t ho c m t khu v c a l nh t nh.

136.

T i sao tr c p vng

c php s d ng m l i c th b ki n?

Tr c p vng
c php s d ng, n u nh chng ch d ng
tiu c c n quy n l i c a cc n c khc.

m c khng gy tc

ng

N u gy tc ng tiu c c n quy n l i c a cc n c khc th n c s d ng tr c p

vng c th b cc n c lin quan p d ng cc bi n php kh c ph c nh nh thu b
sung i v i s hng nh p kh u
c tr c p (g i l thu
i khng) ho c ki n ra C
quan Gi i quy t Tranh ch p c a WTO.
137.

Nn hi u nh th no l "tc
Tc

ng tiu c c

ng tiu c c"?

c coi l xu t hi n khi:

Hng nh p kh u
c tr c p gy t n h i cho s n xu t trong n c c a n c nh p
kh u: s n l ng hng s n xu t trong n c b gi m ng k , s ng i th t nghi p
trong ngnh ny t ng.
Lm m t gi tr cc u i thu quan t
c. Trong m phn th ng m i,
n c xu t kh u v n c nh p kh u t s cn b ng nh t nh v thu quan, nay
do hng ha
c tr c p trn vo nn s cn b ng khng cn n a.
C kh n ng nh h ng nghim tr ng t i quy n l i c a cc n
tr gi tr c p v t qu 5% gi hng; b l ; xa n , v.v...

138.

Cn tr c p lo i no

c khc: khi t ng

c x p vo tr c p xanh?

l nh ng tr c p mang tnh ph c p, khng phn bi t gi a cc ngnh hay cc

doanh nghi p, v d a trn nh ng tiu ch kinh t khch quan.
Nh ng d ng tr c p sau d khng mang tnh ph c p, nh ng c ng
c coi l tr c p
xanh: tr c p cho cng tc nghin c u c a doanh nghi p, tr c p h tr p ng cc
tiu chu n mi tr ng, tr c p
pht tri n s n xu t nh ng vng l c h u. Nh ng
d ng tr c p ny c m t s i u ki n km theo.
Theo truy n th ng, tr c p cho khu v c doanh nghi p v a v nh c ng
tr c p xanh.
139.

Thu

i khng v thu ch ng ph gi c

c x p vo

c p d ng v th i h n hay khng?

Khng. Th i gian t i a p d ng thu

i khng v thu ch ng ph gi l 5 n m, tr
tr ng h p c c s xc ng cho th y n u ch m d t nh thu th tr c p ho c ph
gi v n ti p t c gy thi t h i cho s n xu t trong n c ho c c kh n ng xu t hi n tr
l i. Quy nh 5 n m ny
c g i l i u kho n hong hn.

-42-

N u xt th y thch h p th m t n c c th ch m d t nh thu
i khng, thu ch ng
ph gi sau khi t mnh r sot ho c r sot theo ki n c a cc bn lin quan.
140.

N c nh p kh u c
c t do p d ng thu
nh p kh u
c tr c p hay khng?

i khng khi c d u hi u hng

Khng. M khi th y c d u hi u tr c p, n c nh p kh u ph i ti n hnh i u tra theo

quy trnh nu trong Hi p nh SCM, v khi c quan i u tra a ra k t lu n khoa h c,
khch quan v s t n t i c a tr c p th n c nh p kh u m i
c p d ng thu
i
khng.
141.

C quan i u tra c ph i l m t t ch c qu c t ?
Khng. l m t c quan c a n
nh.

142.

Thu su t thu

c nh p kh u do chnh ph n

c ny l p ra ho c ch

i khng l bao nhiu?

Khng c thu su t c
nh cho thu
i khng m thu su t ny tu thu c vo m c
t n h i i v i s n xu t trong n c c a n c nh p kh u.
143.

Th no l i u kho n t i thi u?
i u kho n t i thi u quy nh n u gi tr tr c p nh h n 1% gi tr hng ha
c tr
c p ho c l ng hng ha
c tr c p khng ng k th ch m d t i u tra ho c bc
n khi u n i.

144.

Trong tr
khng?

ng h p nh thu ch ng ph gi th c c n ti n hnh i u tra hay

C. C ng t ng t nh khi p d ng thu
i khng,
c th p d ng thu ch ng ph
gi th tr c h t ph i c n khi u n i v tnh tr ng hng nh p kh u ph gi, trn c s
chnh ph n c nh p kh u m i
c ti n hnh i u tra.
K t qu

i u tra ph i cho th y r:

S l ng nh p kh u m t hng b coi l ph gi (ho c c tr c p) t ng ln ng k ,

xt v tr tuy t i ho c t ng i.
Gi c a m t hng nh p kh u th p h n m t hng t ng t s n xu t trong n
gi xu ng ho c lm cho gi m t hng t ng t khng th t ng ln.
V do gy t n h i ho c e do gy t n h i
n c nh p kh u.
145.

Th no l t ng tuy t

i v t ng t

ng

n ngnh s n xu t t

c, ko

ng ng c a

i?

T ng tuy t i l khi so snh th y s l ng hng nh p kh u hi n nay nhi u h n so v i

l ng nh p kh u c a chnh m t hng t i m t th i i m trong qu kh . V d , l ng
xi-m ng nh p kh u n m tr c l 250.000 t n, n m nay l 320.000 t n th l ng t ng
tuy t i l 70.000 t n

-43-

T ng t ng i l l ng t ng c a hng nh p kh u c so snh t ng quan v i m t y u

t khc nh s n l ng trong n c nh p kh u, s c mua, v.v... Gi s n m tr c trong
n c s n xu t
c 2000.000 t n xi-m ng, nh p kh u 250.000 t n. N m nay, trong
n c s n xu t
c 220.000 t n, t c l t ng 10% so v i n m tr c, nh ng nh p kh u
320.000 t n, t ng 28% so v i l ng nh p kh u n m tr c. Nh v y m c t ng t ng
i l 28% - 10% = 18%.
C ng c tr ng h p l ng tuy t i gi m m l ng t ng i v n t ng. Ti p v d
trn, gi s n m nay nh p kh u 240.000 t n, gi m 10.000 t n hay 4%, trong khi s n
xu t trong n c ch
t 170.000 t n, t c l gi m 30.000 t n hay 15%. Nh v y nh p
kh u v n t ng t ng i 15% - 4% = 11%.
146.

Ai c th
c p?

ng ra khi u n i v tnh tr ng hng nh p kh u ph gi ho c c tr

B qu n l ngnh hng, hi p h i ngnh hng ho c

c s n l ng ng k c a m t hng .

i di n m t nhm cc nh s n xu t

Khi doanh nghi p ng ra khi u n i th ph i t p h p

c h n 50% s
n v s n xu t
trong ngnh ng h v s n l ng c a cc n v ny ph i chi m t nh t 25% s n l ng
ton ngnh.
147.

Tr c v trong khi ti n hnh i u tra th chnh ph n

r ng ri v vi c i u tra hay khng?

c nh p kh u c cng b

Tr c khi nh n
s
n khi u n i
c th quy t nh ti n hnh i u tra th chnh
ph n c nh p kh u khng
c cng b v vi c s ti n hnh i u tra
trnh xo
tr n trn th tr ng. Nh ng n c nh p kh u c n thng bo cho n c xu t kh u v vi c
nh n
c khi u n i.
Sau khi quy t nh ti n hnh i u tra, chnh ph n
vi c i u tra v cho n c xu t kh u bi t chi ti t v cc
148.

Th no l ch ng ph gi nhn danh n

c nh p kh u ph i cng b v
n khi u n i.

c th ba?

l tr ng h p n c nh p kh u khng c d u hi u v bn ph gi t n c xu t
kh u, nh ng nh n
c yu c u t m t n c th ba
ngh c hnh ng ch ng ph
gi i v i hng ho c a n c xu t kh u. Ni n gi n, l vi c n c th ba nh tr
ah .
Trong tr ng h p ny, n c th ba ph i cung c p y
cho th y n c xu t kh u bn ph gi vo th tr ng n
s n xu t c a n c ny.

thng tin, ch ng c lin quan

c th ba v gy thi t h i cho

Vi c quy t nh c hnh ng ch ng ph gi nhn danh n c th ba hay khng l tu

thu c vo n c nh p kh u, nh ng tr c khi ti n hnh, n c nh p kh u ph i xin php
H i ng Th ng m i Hng ho c a WTO.
***
7

CC BI N PHP T
-44-

149.

T v trong th

ng m i ngh a l g?

Trong th ng m i, t v c ngh a l m t n c c th h n ch nh p kh u trong nh ng

tr ng h p kh n c p, khi l ng hng nh p kh u t ng t bi n do vi c gi m thu quan
v e do ho c gy ra t n h i nghim tr ng cho s n xu t trong n c.
V n
t v
T v .
150.

c nu t i

i u XIX c a GATT 1994 v chi ti t ho trong Hi p

C th p d ng bi n php t v ngay khi nh n th y l

ln
c khng?

nh

ng hng nh p kh u t ng

Khng. Bi n php t v ch c th p d ng sau khi ti n hnh cc b

c sau:

C khi u n i v vi c t ng nh p kh u gy ra t n h i nghim tr ng cho s n xu t

trong n c.
Trn c s khi u n i, m t c quan do Chnh ph ch

nh s ti n hnh i u tra.

K t qu i u tra ph i cho th y m i lin h nhn - qu gi a t ng nh p kh u v i s

t n h i nghim tr ng gy ra cho ngnh s n xu t t ng ng trong n c.
151.

N u ngnh s n xu t trong n c b t n h i khng g n v i vi c t ng nh p kh u (v

d do s c mua gi m); ho c n u vi c t ng nh p kh u khng ph i v l do gi m
thu quan (m do hng nh p kh u p d ng cng ngh s n xu t m i nn gi thnh
gi m i) th c
c p d ng cc bi n php t v hay khng?
Khng. V nh ng tr ng h p trn khng g n v i vi c th c hi n nh ng ngh a v c a
GATT nn khng
c p d ng nh ng i u kho n c a Hi p nh T v .

152.

Cc bi n php t v l nh ng bi n php no?

C 2 lo i bi n php t v :
T ng thu quan
Cc bi n php h n ch

153.

nh l

ng (h n ng ch, gi y php)

Bi n php t v t m th i khc v i bi n php t v chnh th c

S khc nhau gi a hai bi n php trn th hi n

m ts

Th i i m p d ng: Bi n php t v t m th i
i u tra; trong khi bi n php t v chnh th c
ti n trnh i u tra.

i m no?

i m:
c p d ng tr c khi ti n hnh
c p d ng sau khi hon t t

Kh n ng p d ng: Bi n php t v t m th i ch
c p d ng d i hnh th c t ng
thu quan; trong khi bi n php t v chnh th c c th l t ng thu quan, h n ch
nh l ng ho c k t h p c hai hnh th c ny.
Th i h n hi u l c: Bi n php t v t m th i ch
c p d ng khng qu 200
ngy; trong khi bi n php t v chnh th c c th p d ng n m c t i a l 4
n m.

-45-

154.

Bi n php t v t m th i
c p d ng tr c khi i u tra, v d n u sau ny k t
qu i u tra cho th y tnh hnh ch a th c s nghim tr ng n m c ph i p d ng
bi n php t v t m th i th kho n chnh l ch pht sinh do t ng thu quan s
c x l th no?
N u k t qu i u tra cho th y vi c p d ng bi n php t v t m th i l khng c n thi t,
ho c m c t ng thu quan cao qu m c c n thi t th kho n thu quan chnh l ch thu
s
c hon tr cho doanh nghi p.

155.

N u bi n php t v chnh th c
c p d ng v tr c c p d ng bi n php
t v t m th i th th i h n c a bi n php t v chnh th c
c tnh t khi no?
Trong tr ng h p ny, th i h n p d ng bi n php t v chnh th c s
ngy p d ng bi n php t v t m th i.

156.

c tnh t

Khi h t th i h n p d ng bi n php t v chnh th c th c th gia h n

khng?
c. Nh ng km theo m t s

i u ki n:

Ph i c yu c u c a ngnh s n xu t trong n

c.

Ngnh s n xu t trong n c ph i ch ng minh th c hi n vi c i u ch nh

c ng n ng l c c nh tranh, nh ng v n b t n h i do nh p kh u gia t ng.
Khng p d ng m c

t v cao h n m c

Th i gian gia h n t i a khng qu 4 n m (

th i gian gia h n t i a khng qu 6 n m).
157.

t ng

c a bi n php t v chnh th c.
i v i cc n

Sau khi h t th i gian gia h n th l i c th ti n hnh i u tra

php t v hay khng?

c ang pht tri n th

p d ng ti p bi n

Vi c p d ng bi n php t v
i v i cng m t lo i hng ho c th nh h ng
nghim tr ng n quy n l i c a ng i xu t kh u, v v y Hi p nh T v quy nh ch
c th ti p d ng bi n php t v sau m t kho ng th i gian b ng v i th i gian bi n
php t v
c p d ng tr c kia, v th i gian sau khi ch m d t bi n php t v
l n tr c ph i
c t nh t 2 n m.
i v i cc n c ang pht tri n, ch c n sau m t kho ng th i gian b ng n a th i gian
p d ng bi n php t v tr c l c th p d ng l i.
V d , n c A p d ng bi n php t v
i v i m t hng v i s i trong th i gian
n m v gia h n thm 2 n m n a, t ng c ng l 5 n m. N u n c A l n c pht tri
th ph i sau t nh t 5 n m n a n c ny m i c th p d ng l i bi n php t v
iv
m t hng v i s i. Cn n u n c A l n c ang pht tri n th ch c n sau 2 n m r
n a l n c ny c th p d ng l i bi n php t v
i v i m t hng ny.
158.

Khi p d ng bi n php t v b ng cch t ng thu quan th c

thu su t rng bu c hay khng?
c.

-46-

3
n
i
i

c t ng qu m c

159.

Li u cc n c c th l i d ng bi n php t v
h n ch qu m c hng nh p
kh u, nh h ng t i t do ho th ng m i hay khng?
Hi p nh T v ch cho php s d ng bi n php t v
m c
v a
kh c ph c
thi t h i, chuy n i c c u nh m nng cao s c c nh tranh cho s n xu t trong n c.
Do v y, n u s d ng bi n php h n ch
nh l ng th bi n php ny khng
c lm
gi m m c nh p kh u xu ng d i m c trung bnh c a 3 n m g n nh t tr c khi p
d ng bi n php t v .

160.

Cc n

c ang pht tri n cn

ch

ng u i g trong v n

t v ?

Cc bi n php t v khng p d ng i v i hng ho c xu t x t m t n c ang

pht tri n n u t tr ng nh p kh u m t hng chi m khng qu 3%, v t ng l ng
nh p kh u m t hng c xu t x t t t c cc n c ang pht tri n khng qu 9%.
161.

H n ch xu t kh u t nguy n l g?
l tho thu n gi a n c xu t kh u v n c nh p kh u trong n c xu t kh u
(th ng l n c ang pht tri n) cam k t s h n ch m c xu t kh u sang n c nh p
kh u (th ng l n c pht tri n). M c d g i l "t nguy n", nh ng th c t khng
n c no l i ch u h n ch xu t kh u c a mnh n u khng v nh ng l do khc, v d
nh
i l y m t kho n vi n tr pht tri n.

162.

T i sao WTO l i yu c u lo i b cc tho thu n h n ch xu t kh u t nguy n?

Cc tho thu n ny l m t hnh th c i ch ch kh i m c tiu th ng m i t do c a
GATT. Vi c h n ch nh p kh u vo m t n c c n ph i th c hi n theo nguyn t c
khng phn bi t i x , t c l h n ch th ph i h n ch t t t c cc n c. Cc tho
thu n h n ch xu t kh u t nguy n ch h n ch nh p kh u t m t s n c, do
khng ph h p v i nguyn t c khng phn bi t i x v c n ph i lo i b .

Hi p nh v Tr c p v cc Bi n php
i : Agreement on Subsidies and Countervailing
Measures
khng
tr c p
: subsidies
ph gi
: dumping
tr c p b c m s d ng
: prohibited subsidies
tr c p
c php s d ng, nh ng c th b : actionable subsidies
ki n
tr c p
c php t do s d ng
: non-actionable subsidies
h n ch xu t kh u t nguy n
: voluntary export restraint (VER)
thu
i khng
: countervailing duty
i u kho n hong hn
: sunset clause
i u kho n t i thi u
: de minimis clause
t v
: safeguard
t n h i nghim tr ng
: serious injury
Hi p nh T v
: Agreement on Safeguards
lin h nhn - qu
: causal link
bi n php t v t m th i
: provisional safeguard measure

-47-

***
7
163.

HNG D T MAY V HNG NNG S N

T i sao hng nng s n l i chi m m t v tr

qu c t ?

c bi t quan tr ng trong th

Nng nghi p l m t l nh v c nh y c m trong c c u kinh t c a m i n

l do:

ng m i

c. V m t s

y l l nh v c s d ng nhi u lao ng, c bi t l cc n c ang pht tri n.

y l l c l ng ng k tc ng n s n nh chnh tr - x h i c a t ng qu c
gia.
L nh v c s n xu t ny ch u nhi u tc
su t, s n l ng.

ng t thin nhin, nh h

Cc n c u c g ng m b o t tc l
cc n c khc v an ninh l ng th c.

ng th c

ng

n n ng

khng ph i ph thu c vo

Cc n c mu n thng qua nng nghi p

b o v "nh ng gi tr khng m
c", v d nh b o v mi tr ng, b o t n c ng ng v c nh quan nng thn,
v.v...
Do v y, h u h t cc n c u c khuynh h ng b o h n n s n xu t nng nghi p c a
n c mnh b ng cch d ng hng ro thu quan th t cao,
ra nh ng tiu chu n kh t
khe, ng th i t ng c ng tr c p cho nng dn trong n c. V l , nng s n th ng
l lo i hng ha g p nhi u tr ng i nh t trong th ng m i qu c t v l ch
c a
nh ng cu c tranh ci quy t li t t i cc di n n th ng m i.
164.

Cc m t hng no

c coi l hng nng s n?

Cc m t hng t Ch ng 1 n Ch ng 24 c a Bi u thu HS v m t vi m t hng

khc
c coi l nng s n v ch u tc ng b i cc quy nh c a Hi p nh Nng
nghi p.
Cc m t hng nng s n c ng t m th i
c chia thnh hai nhm: nng s n nhi t i
(ch y u t cc n c ang pht tri n, v d : ch, c ph, ca cao, bng, chu i, xoi) v
nng s n n i (ch y u t cc n c pht tri n, v d : b t m , ng, th t, s a). Cc
n c pht tri n xo b d n cc h n ch thu quan v phi thu quan i v i nng s n
nhi t i, nh ng v n duy tr b o h cao i v i nng s n n i.
165.

WTO tc

ng

n th

ng m i hng nng s n nh th no?

M t ti n b c a Vng m phn Uruguay l

c p tr c ti p n th ng m i hng
nng s n. K t qu l khi WTO ra i, n c m t hi p nh ring v v n
ny Hi p nh Nng nghi p.
166.

Hi p

nh Nng nghi p yu c u v v n

-48-

g?

M c d c cch hnh v n kh ph c t p, nh ng nhn chung Hi p

c p n hai v n chnh:

nh Nng nghi p

M c a th tr ng nng nghi p: thu quan ho cc bi n php phi thu quan, c t

gi m v rng bu c thu quan i v i cc m t hng nng s n;
Quy
167.

nh v cc kho n tr c p xu t kh u v tr c p trong n

M c a th tr
M c a th tr

i v i nng s n.

ng trong nng nghi p th hi n nh th no?

ng trong nng nghi p th hi n

cc i m:

Bi b cc bi n php phi thu quan ang p d ng

nh p kh u.

i v i s n ph m nng nghi p

Cc n c
c php thu ha khi bi b cc bi n php phi thu quan, nh ng ph i
rng bu c m c thu sau khi thu ha.
Ti p , cc n c c ng ph i c t gi m d n m c thu quan sau khi thu ha. Yu
c u t ra l cc n c pht tri n ph i c t gi m t nh t 36% m c thu trong vng 6
n m, cc n c ang pht tri n ph i c t gi m t nh t 24% m c thu trong vng 10
n m.
Gi m tr c p xu t kh u v h tr trong n
168.

M c cam k t hi n t i v m c a th tr

c.

ng l g?

M t s n c tr c y dnh u i cho vi c nh p kh u m t s l ng nh t nh
nng s n nhi t i b ng cch cho h ng thu quan th p ho c th m ch b ng 0%. Sau
khi thu quan ho, thu su t c a cc m t hng ny t ng ln ng k .
mb o
quy n l i c a nh ng n c xu t kh u cc m t hng nng s n
c h ng u i
tr c y, n c nh p kh u v i m c thu su t trong h n ng ch r t th p, cn thu su t
ngoi h n ng ch b ng thu su t sau khi thu quan ho. M c h n ng ch thu quan
ny c n c trn s l ng hng nng s n nh p kh u
c h ng u i v g i l m c
cam k t hi n t i v m c a th tr ng.
169.

Cn m c cam k t t i thi u v m c a th tr

ng l th no?

M t s s n ph m nh s a, th t, rau qu tr c y t ng
c b o h b ng nh ng
bi n php ng t ngho n m c s n ph m c a n c ngoi g n nh khng th nh p kh u
vo nh ng n c c s b o h cao nh v y. Hi p nh Nng nghi p yu c u nh ng
n c ny ph i m c a th tr ng cho nng s n nh p kh u b ng cch dnh h n ng ch
thu quan m c t nh t b ng 3% l ng tiu th trong n c th i k 1986-1988. Con s
3% ny chnh l m c cam k t t i thi u v m c a th tr ng nng s n. Cc n c pht
tri n ph i nng con s ny ln 5% vo cu i n m 2000, cn v i cc n c ang pht
tri n th th i h n l n m 2004. Trong tr ng h p ny
m b o gi tr c a cam k t
t i thi u thu su t trong h n ng ch th ng khng
c qu 1/3 thu su t ngoi h n
ng ch.
170.

C t gi m thu quan

i v i hng nng s n di n ra nh th no?

Cc n c pht tri n v cc n n kinh t ang chuy n i ph i c t gi m thu quan trung

bnh 36% trong th i gian 6 n m (t c l n 1/1/2001). Thu su t i v i m i s n ph m
ph i gi m t nh t 15%.

-49-

Cc n c ang pht tri n ph i c t gi m thu quan trung bnh 24% trong th i gian 10
n m (t c l n 1/1/2005). Thu su t i v i m i s n ph m ph i gi m t nh t 10%.
Cc n
s n.
171.

c km pht tri n khng c ngh a v ph i gi m thu quan

Vi c rng bu c thu quan

nghi p?

i v i hng nng

i v i hng nng s n c g khc v i hng cng

Nhn chung, vi c rng bu c thu quan i v i hng nng s n c ng gi ng nh v i hng

cng nghi p. C m t i u l thu quan c a t t c cc m t hng nng s n u ph i rng
bu c, trong khi khng ph i m i m t hng cng nghi p u ph i lm nh v y.
Trong b i c nh nng s n v n l lo i m t hng nh y c m v lun
c b o h cao th
vi c rng bu c thu quan t t c cc m t hng nng s n c m t ngh a l n i v i t
do ha th ng m i trong ngnh nng nghi p.
172.

Tr c p xu t kh u i v i hng cng nghi p b c m theo quy nh c a Hi p

nh Tr c p v cc Bi n php
i khng. V y cn tr c p xu t kh u cho hng
nng s n th sao?
T i m t s n c, do chi ph s n xu t cho cc m t hng nng s n cao m nhu c u tiu
dng trong n c l i p ng
nn cc m t hng ny ph i tm cch tiu th
th
tr ng bn ngoi, v chng ch c th xu t kh u
c khi c tr c p c a chnh ph .
EU, Hoa K , Australia, Ba Lan, Mexico, Ph n Lan, Thu i n, Canada t ng l nh ng
n c s d ng tr c p xu t kh u cho hng nng s n.
Hi p nh Nng nghi p khng yu c u cc n c xa b ngay tr c p xu t kh u cho
hng nng s n, nh ng bu c cc n c ph i gi m m c
tr c p c v m t tr gi c ng
nh s l ng m t hng
c tr c p. Cc n c pht tri n ph i cam k t gi m t nh t l
36% (ring New Zealand b hon ton tr c p xu t kh u), cc n c ang pht tri n
ph i cam k t gi m t nh t l 24%.

173.

Tr c p trong n c lin quan

c p xu t kh u hay khng?

n hng nng s n c ph i cam k t gi m nh tr

V hnh th c, tr c p trong n c c nhi u lo i hnh a d ng h n tr c p xu t kh u.

Quy nh chung c a Hi p nh Nng nghi p l nh ng lo i tr c p tc ng t i th ng
m i u ph i cam k t c t gi m.
T ng t nh tr c p hng cng nghi p, tr c p trong n
lm ba lo i:

i v i hng nng s n chia

Tr c p h p xanh l c: y l cc lo i tr c p khng mang tnh th ng m i m ch

thu n tu nh m nng cao n ng su t v hi u qu c a s n xu t nng nghi p, v d
nh tr c p cho cng tc nghin c u lai t o gi ng m i, di t tr su b nh, b p
thi t h i do thin tai, c i thi n mi tr ng, h tr chuy n i c c u v ph ng
th c canh tc, v.v...

-50-

Tr c p h p xanh (lam): y l lo i tr c p nh m khuy n khch s n xu t nh tr

c p u vo cho nng dn c thu nh p th p, vng c nhi u thin tai, tr c p
chuy n d ch c c u cy tr ng.
Tr c p h p vng: y l cc lo i tr c p trong n c c nh h ng t i th ng m i
v ph i cam k t c t gi m, v d p d ng gi y php, h n ng ch
h tr gi trong
n c lm cho gi trong n c khng ph n nh ng gi th tr ng qu c t , tr gi
thu mua theo gi can thi p c a Chnh ph .
Tr c p h p xanh l c v h p xanh
174.

c php duy tr v khng ph i cam k t c t gi m.

AMS l g?
AMS l t vi t t t ti ng Anh, hm ngh a "t ng l ng h tr trong n c", t c l t ng
tr gi cc tr c p h p vng. y l con s c n c
cc n c a ra cam k t c t gi m
tr c p trong n c. Cc n c pht tri n ph i gi m tr c p trong n c (h p vng) tr
gi t nh t b ng 20% AMS trong th i gian 1995-2000, cc n c ang pht tri n ph i
gi m t nh t 13% AMS trong th i gian 1995-2000.

175.

Mu n c t gi m th ph i tnh

c AMS. V y AMS

c xc

nh nh th no?

AMS
c tnh ton b ng t ng c a tr c p trong n c thu c di n c t gi m dnh cho
t ng m t hng nng s n c ng v i s tr c p chung khng dnh ring cho m t m t
hng no.
AMS = tr c p m t hng A + tr c p m t hng B + ... + tr c p chung
Chi ti t v cch xc
176.

nh AMS

c nu trong Ph l c 3 c a Hi p

H n ng ch thu quan khc g v i h n ng ch thng th

nh Nng nghi p.

ng?

Nh tn g i c a n, h n ng ch thu quan l m c h n ng ch m
thu quan c s
thay i. H n ng ch ch ra m t s l ng m t hng nh t nh, nh p kh u d i m c
c h ng thu quan u i, cn nh p kh u trn m c ph i ch u thu su t thng
th ng ho c thu su t mang tnh phn bi t i x .
V
ng
nh
ph
177.

d : H n ng ch thu quan cho m t hng

ng l 10.000 t n, thu su t trong h n
ch l 10%, thu su t ngoi h n ng ch l 45%. Nh v y, 10.000 t n
ng u tin
p kh u v s
c h ng thu su t 10%. T t n
ng nh p kh u th 10.001 s
i ch u thu su t 45%.

T i sao c r t nhi u m t hng trong th

m t hi p nh v hng d t may?

ng m i qu c t m WTO l i c ring

D t v cc s n ph m t d t l m t trong nh ng ngnh xu t hi n s m nh t trong l ch s

cng nghi p. Tr i qua qu trnh pht tri n, ngy nay h u h t nh ng n c c trnh
cng nghi p cao u khng m r ng ngnh ny v tr thnh nh ng n c nh p kh u
s n ph m d t may. Trong khi , t i cc n c ang pht tri n, ang trong qu trnh
cng nghi p ha th y l m t ngnh
c quan tm u t v khng i h i cng
ngh ph c t p v gi i quy t
c vi c lm cho nhi u nhn cng. H u h t cc n c

-51-

ang pht tri n

mnh.

u c giai o n coi d t may l m t ngnh cng nghi p ch ch t c a

Nh ng c m t i u b t cng l trong khi cc n c pht tri n ku g i t do ha th ng

m i b ng cch d b ro c n i v i h u h t cc s n ph m th chnh h l i d ng ln
hng ro kh t khe h n ch nh p kh u hng d t may. V i ci g i l Hi p nh a s i
(MFA), h bu c cc n c ang pht tri n mu n xu t kh u hng d t may vo n c h
ph i ch p nh n h n ch xu t kh u i v i m t s lo i hng d t may nh t nh (th ng
c g i t t l "cat") m th c ch t chnh l vi c h n nh h n ng ch cho n c xu t
kh u.
Tr c s
u tranh ngy cng m nh m c a cc n c ang pht tri n, Vng m phn
Uruguay m ra m t hi p nh ring
x l v n
ny, nh m a hng d t may
vo khun kh i u ch nh trong nh ng nguyn t c chung c a GATT. chnh l Hi p
nh D t may (Hi p nh ATC). Hi p nh ny chnh th c c hi u l c cng v i s
thnh l p c a WTO (1/1/1995). V th , c th coi y l m t th ng l i c a cc n c
ang pht tri n t i Vng Uruguay.
178.

N i dung chnh c a Hi p

nh ATC l g?

Vi c bun bn hng d t may tr c Vng Uruguay khng n m trong khun kh i u

ch nh c a GATT do ph i ch u nhi u h n ch khi nh p kh u vo n c tiu th . Hi p
nh ATC xo b nh ng h n ch ny, a hng d t may tr l i ph m vi i u ch nh c a
GATT gi ng nh cc m t hng thng th ng khc.
179.

Ngay sau khi Hi p

d t may n a?

nh ATC c hi u l c, s khng cn h n ng ch

i v i hng

Ch a ph i nh v y. Hi p nh ATC khng xo b nh ng h n ch
i v i hng d t may
ngay l p t c, m trong m t th i gian chuy n ti p l 10 n m tnh t ngy WTO b t u
ho t ng (1/1/1995). Nh v y, ph i n ngy 1/1/2005, cc h n ch
i v i hng d t
may (ch y u d i d ng h n ng ch) m i
c xo b hon ton.
180.

Cc i u kho n hi n th i v t v c a WTO c p d ng
khng? V sao?

i v i hng d t may hay

Khng. V ch
h n ng ch ang t n t i c ng r t kh t khe, t c kh n ng lm t ng
t bi n l ng nh p kh u vo n c tiu th .
n n m 2005, khi hng d t may c ng
c t do ho gi ng nh cc lo i hng ho
khc th i u kho n v t v c a WTO s c tc d ng i v i hng d t may. C ngh a
l khi m t n c ch c th h n ch nh p kh u hng d t may n u ti n hnh i u
tra v c
c n c cho th y l ng hng d t may nh p kh u t ng t bi n gy t n h i
nghim tr ng cho ngnh cng nghi p d t may trong n c.
181.

N u
ch

n n m 2005, Vi t Nam v n ch a tr thnh thnh vin WTO th c

h n ng ch khng?

cb

Hi n nay, Vi t Nam v n ang ph i ch u ch

h n ng ch i v i hng d t may xu t
kh u sang m t s th tr ng, i n hnh l Lin minh Chu u (EU). Trong ch
ny,
m t doanh nghi p Vi t Nam mu n xu t kh u hng d t may sang EU, ngoi vi c tm

-52-

c ng i mua v k k t h p ng th tr c h t ph i
c phn h n ng ch xu t kh u
"cat" hng v ch
c xu t kh u s l ng t ng ng v i h n ng ch giao.
n n m 2005, n u Vi t Nam v n ch a l thnh vin WTO th
ng nhin cc n c
thnh vin WTO khng ph i th c hi n cc ngh a v c a Hi p nh ATC i v i Vi t
Nam. T c l xu t kh u hng d t may c a Vi t Nam sang m t s th tr ng l n v n
ph i ch u ch
h n ng ch nh hi n nay.
182.

Vi c xo b cc h n ch
th c hi n nh th no?

i v i hng d t may trong 10 n m chuy n ti p

Th i gian 10 n m chuy n ti p
c chia lm 4 giai o n. Trong m i giai o n, l ng
hng d t may c a m t n c
c gi i phng kh i cc h n ch nh p kh u ph i t
c m t tr s ph n tr m t i thi u so v i l ng nh p kh u hng d t may c a n c
n m 1990.
Tr s ph n tr m trong t ng giai o n nh sau:
16% t i th i i m Hi p

nh c hi u l c (1/1/1995)

17% n a sau ba n m ti p theo (1/1/1998)

18% n a sau b n n m ti p theo (1/1/2002)
49% cn l i vo th i i m Hi p

nh h t hi u l c (1/1/2005)

Ngoi tr s ph n tr m ni trn, Hi p nh cn quy nh trong m i giai o n trn ph i

c
s n ph m c a 4 lo i m t hng: s i, v i, thnh ph m d t v qu n o.
183.

N u ch quy nh v ph n tr m s m t hng m khng quy nh theo t tr ng h n

ng ch th r t c th trong nh ng giai o n u, cc n c nh p kh u ch d b
h n ch
i v i nh ng m t hng c s l ng h n ng ch t ng i cao?
ng v y. l th c t m cc n
Canada ang v n d ng.

184.

c nh p kh u nhi u hng d t may nh Hoa K , EU,

V y nh ng m t hng a vo t do ho giai o n sau v n ph i ch u s l

h n ng ch th p cho n khi k t thc th i k chuy n ti p?

ng

i v i nh ng m t hng ch a
c lo i b ngay h n ng ch (t c l nh ng m t hng
c t do ho trong 3 giai o n sau), Hi p nh quy nh l ng h n ng ch ph i t ng
d n.
M c t ng h n ng ch c th nh sau:
16% m i n m trong ba n m

u tin (1985

n 1997)

25% m i n m trong b n n m ti p theo (1998

27% m i n m trong b n n m cu i cng (2002

n 2001)
n 2004)

V d m c h n ng ch xu t kh u t n c A sang n c B t i th i i m u n m 1995 l
1000 t n v m c t ng h n ng ch hng n m l 5% (nh ng chi ti t ny th ng
c quy

-53-

nh trong hi p nh song ph ng k gi a hai n

khi Hi p nh ATC c hi u l c nh sau:
Ba n m

u tin:

c). M c gia t ng h n ng ch k t

(5% x 1,16) x 3 = 5,8% x 3 = 17,4%

B n n m ti p theo:

(5,8% x 1,25) x 4 = 7,25% x 4 = 29%

B n n m cu i cng:

(7,25% x 1,27) x 3 = 9,2% x3 = 27,6%

V y n n m 2004 m c t ng h n ng ch so v i n m 1995 l 74%, t

1740 t n hng d t may.
185.

Vi c xc

ng ng v i

nh xu t x c a hng d t may nh th no?

Do p d ng ch
h n ng ch nn vi c xc nh n nh xu t x c a hng d t may l c n
thi t xem s n ph m xu t kh u c thch h p nh n h n ng ch hay khng. Xu t x c a
hng d t may th ng
c xc nh c n c vo s chuy n i ng k b n ch t c a
hng ho, v d nh s i
c d t thnh v i, ho c khi v i
c c t may thnh qu n o.
N u n c A nh p kh u v i c a n c B v
may thnh qu n o th qu n o
c
coi l xu t x t n c A.
M t s s n ph m nguyn li u
ph i n c ch bi n.
186.

c xc

nh xu t x theo n

c s n xu t ch khng

Trong th i gian v n cn p d ng h n ng ch, n c nh p kh u hng d t may v n

c th s d ng nh ng bi n php lm t ng h n ch nh thu
i khng, thu
ch ng ph gi hay khng?
Khng c quy nh no ng n c n n c nh p kh u s d ng thu
i khng, thu ch ng
ph gi ngoi bi n php h n ng ch. Th c t c hng ch c n c s d ng cc bi n
php ny. Tuy nhin do ch
h n ng ch i v i hng d t may mang tnh h n ch
thm nh p th tr ng r t l n nn n u nh p d ng nh ng bi n php lm t ng thu th
c quan i u tra c a cc n c nh p kh u c n ph i xem xt th n tr ng h n tr c khi
quy t nh p d ng cc lo i thu b sung.

Hi p nh D t may
Hi p nh a s i
Hi p nh Nng nghi p
t ng l ng h tr trong n
h n ng ch thu quan
m c cam k t hi n t i
m c cam k t t i thi u
th i gian chuy n ti p
tr c p trong n c
tr c p xu t kh u

: Agreement on Textile and Clothing (ATC)

: Multi-Fiber Arrangement (MFA)
: Agreement on Agriculture
: aggregate measure support (AMS)
: tariff quota
: current access commitment
: minimum access commitment
: transitional period
: domestic support
: export subsidies

***
8
187.

TH

NG M I LIN QUAN

Mua s m chnh ph l g?
-54-

N CHNH PH

Mua s m chnh ph hay cn g i l mua s m cng, l nh ng kho n chi tiu c a cc c

quan chnh ph
mua hng ho, d ch v cho vi c s d ng c a chnh mnh.
V d m t c quan chnh ph mua -t, l p t h th ng i u ho nhi t , xy d ng
tr s m i, thu d ch v t ch c h i ngh ... chnh l nh ng ho t ng c th c a
mua s m chnh ph .
188.

T i sao mua s m chnh ph l i

t ?

c quan tm

n v y trong th

ng m i qu c

T i n c no c ng v y, chnh ph lun l m t nh u t l n, ng th i c ng l m t
ng i tiu dng l n. Mua s m chnh ph lun l m t kho n chi tiu l n c a ngn sch
qu c gia. Nh ng h p ng mua s m c a c quan chnh ph c ng th ng c gi tr l n
h n c a nh ng ng i tiu dng thng th ng. V v y, y l m t ngu n doanh thu r t
l n cho cc doanh nghi p
c ch n l a cung ng hng ho, d ch v cho cc c quan
chnh ph .
Trong khi , khi mua s m, cc c quan chnh ph l i th ng dnh u i mua hng
ho, d ch v c a cc doanh nghi p trong n c. Ho c n u ph i mua c a doanh nghi p
n c ngoi th c ng thin v doanh nghi p c a nh ng n c c quan h chnh tr - kinh
t g n g i. i u ny t o nn m t mi tr ng th ng m i khng cng b ng, khng
minh b ch, tri v i nh ng nguyn t c hi n i c a th ng m i qu c t . Do , v n
mua s m chnh ph
c
c p trong m phn th ng m i t i nhi u di n n
khc nhau, i n hnh l WTO.
189.

WTO quy

nh v mua s m chnh ph nh th no?

Kh i u, Hi p nh GATT 1947 cng nh n cc n c c quy n khng p d ng cc

nguyn t c i ng t i hu qu c v i ng qu c gia trong mua s m chnh ph , hay ni
cch khc l khng a v n ny vo ph m vi i u ch nh c a GATT.
n Vng m phn Tokyo, nhi u n c ln ti ng i a mua s m chnh ph tun
theo cc nguyn t c c a GATT. Hi p nh v Mua s m chnh ph v th ra i
nh ng m i ch p d ng cho mua s m hng ho.
T i Vng m phn Uruguay, Hi p nh v Mua s m chnh ph
p d ng cho c vi c mua s m d ch v . Tuy nhin, n khng
c
hi p nh a ph ng m v n ch t n t i nh m t hi p nh nhi u bn.
190.

c m r ng
a vo h th ng

Th c ngh a l vi c tham gia Hi p nh ny khng b t bu c v khng ph i t t c

cc n c thnh vin WTO ph i tun th ngh a v c a Hi p nh ny?
ng v y. Cho n nay trong s cc thnh vin WTO m i ch c cc n
v 3 n c ang pht tri n tham gia Hi p nh ny.

c pht tri n

T n m 1996, WTO c ng thnh l p m t Nhm cng tc v Minh b ch trong Mua

s m chnh ph nh m xem xt kh n ng m phn m t hi p nh t m th i khc v mua
s m chnh ph v p d ng cho t t c cc n c thnh vin WTO. Nh ng Hi p nh ny
s ch t ra nh ng th t c gip t ng tnh minh b ch, cng khai c a qu trnh mua s m,
m khng bu c cc n c thnh vin ph i thi hnh nguyn t c i ng t i hu qu c v
i ng qu c gia.
-55-

191.

Nh ng c quan no
c coi l c quan chnh ph v ph i tun theo quy
c a Hi p nh v Mua s m chnh ph ?
Cc c quan chnh ph

nh

c hi u l:

B , Ban, T ng c c v cc
( n c lin bang)

n v thu c chnh ph Trung

Cc c quan thu c chnh quy n

a ph

ng v chnh ph bang

ng

Cc c quan cng ch nh c quan cung c p i n, n

th , giao thng cng chnh.

c, d ch v v sinh, xy d ng

Vi c xc nh nh ng c quan no trong s cc c quan trn ph i tun th Hi p nh v

Mua s m chnh ph l tu thu c t ng n c thnh vin WTO tham gia Hi p nh. Cc
n c ny c ng t nguy n a ra danh sch cc m t hng v d ch v m khi mua s m
ph i theo quy nh c a Hi p nh.
192.

Ngh a v m Hi p nh v Mua s m chnh ph

nh l nh th no?

t ra cho cc n

c tham gia Hi p

Hi p nh v Mua s m chnh ph yu c u cc n c tun theo nguyn t c khng phn

bi t i x v cng khai, minh b ch trong ho t ng mua s m chnh ph .
Nguyn t c khng phn bi t i x bao g m khng phn bi t gi a doanh nghi p cung
c p hng ho, d ch v trong n c v i doanh nghi p n c ngoi ( i ng qu c gia) v
gi a cc doanh nghi p n c ngoi v i nhau ( i ng t i hu qu c).
Nguyn t c cng khai, minh b ch th hi n vi c yu c u c quan chnh ph khi mua
s m hng ho, d ch v c tr gi t m t m c nh t nh tr ln th ph i m i th u, cho
php doanh nghi p n c ngoi tham gia u th u v i nh ng i u ki n bnh ng v
m b o doanh nghi p trng th u ph i l doanh nghi p cho gi th p nh t ho c p
ng t t nh t nh ng i u ki n nu ra trong v n b n g i th u.
193.

u th u c nh ng hnh th c no?
C ba hnh th c

u th u c th s d ng trong mua s m chnh ph :

u th u m : T t c cc nh cung c p trong v ngfoi n

u c th d th u.

u th u ch n l c: Ch m t s nh cung c p c
i u ki n c n thi t m i
c
d th u. Cc i u ki n ny ch nh m m b o nh th u c
n ng l c k thu t,
ti chnh
th c hi n h p ng ch khng
c nh m dnh u i cho m t s
nh cung c p no .
u th u h n ch : Th ng l ng tr c ti p v i m t s nh cung c p
c ch nh.
Hnh th c ny ch p d ng trong nh ng tr ng h p c bi t, khi khng c n b
th u trong u th u m v u th u ch n l c, ho c cc n u khng p ng
i u ki n, ho c khi mua s m cc ph ki n b sung, thay th t m t nh th u
c ch n.
194.

Hi p

nh quy

nh th no v giai o n sau khi ch n th u?

-56-

m b o tnh minh b ch, sau khi xt th u xong, c quan chnh ph th c hi n vi c

mua s m ph i thng bo cng khai tn, a ch c a ng i trng th u, tr gi b th u
c a ng i trng th u, cc y u t khc
c tnh n khi quy t nh ch n th u.
N u nh ng ng i d th u khc c yu c u th c quan chnh ph c ng ph i gi i thch
r l do ch n ho c khng ch n th u.
195.

T i sao nhi u n
chnh ph ?

c ang pht tri n v n ch a tham gia Hi p

nh v Mua s m

M c d vi c tham gia Hi p nh m c
no l tu thu c n c tham gia, khng b t
bu c ph i tun th m i ngh a v c a Hi p nh m c th b o l u t ng ph n, nh ng a
s cc n c ang pht tri n v n khng m n m tham gia Hi p nh v ngn sch cc
n c ny u khng l n nn h mu n dnh l i t i a chi tiu c a mnh cho cc nh
cung c p hng ho, d ch v trong n c, nh ng ng i sau s l i ng thu cho ngn
sch. Vi c u tin mua s m t cc doanh nghi p trong n c c ng gp ph n kch thch
s pht tri n c a doanh nghi p v t o cng n vi c lm, c bi t l v i cc doanh
nghi p v a v nh .
M t khc, n u c tham gia Hi p nh th khi tham gia u th u t i cc n c pht tri n,
doanh nghi p c a cc n c ang pht tri n c ng v n t c c h i th ng th u do h n ch
v n ng l c ti chnh, k thu t, kinh nghi m. l cn ch a k vi c khng c m ng
l i chi nhnh, v n phng i di n r ng ri nh cc cng ty l n khi n doanh nghi p
c a n c ang pht tri n cn b h n ch v thng tin u th u t i cc n c khc.
196.

Doanh nghi p th

ng m i nh n

c trong WTO

c hi u nh th no?

Trong WTO, doanh nghi p th ng m i nh n c l doanh nghi p

c Nh n c
dnh cho nh ng u i, quy n l i c bi t so v i cc doanh nghi p khc trong ho t
ng th ng m i, xu t nh p kh u.
197.

Doanh nghi p th
khng?

ng m i nh n

c v doanh nghi p qu c doanh c ph i l m t

Khng nn nh m l n gi a hai khi ni m ny. Doanh nghi p qu c doanh ch lin quan

nv n
s h u v n, trong doanh nghi p qu c doanh th ton b v n thu c v Nh
n c, hay ni cch khc, Nh n c l ch s h u doanh nghi p.
Trong khi , doanh nghi p th ng m i nh n c khng hon ton g n v i v n
s
h u doanh nghi p. B t k lo i hnh doanh nghi p no (qu c doanh, c ph n, lin
doanh, t nhn, v.v) u c th
c h ng c quy n c a Nh n c v do v y u
c th g i l doanh nghi p th ng m i nh n c.
198.

Mua s m chnh ph v doanh nghi p th

no?

ng m i nh n

c khc nhau nh th

Trong mua s m chnh ph , cc c quan Chnh ph l ng i tiu dng cu i. Hng ho,

d ch v
c mua l ph c v m c ch tiu dng, khng ph i kinh doanh. V ch
c ho t ng mua ch khng c bn.

-57-

Doanh nghi p th ng m i nh n c l m t nh kinh doanh th c s . H mua v bn

hng ho v i nh ng i u ki n u i do Nh n c ban cho, v k t qu cc ho t ng
l nh m t o ra l i nhu n.
199.

Quy nh v th
hng khng?

ng m i nh n

c c p d ng v i nh ng

n v nh vi n thng,

Khng. Th ng m i nh n c l m t ph n c a Hi p nh GATT,
c quy nh t i
i u XVII. Do , nh ng quy nh v v n
ny ch
c p d ng v i cc doanh
nghi p xu t nh p kh u hng ho m khng p d ng v i cc doanh nghi p kinh doanh
d ch v .
200.

Quy

nh v th

Quy

nh v th

ng m i nh n
ng m i nh n

c g m nh ng i m g?
c th hi n

hai i m:

Ho t ng c a doanh nghi p th ng m i nh n c ph i ph h p v i nguyn t c

chung v khng phn bi t i x , t c l ho t ng mua ho c bn ph i c n c vo
cc y u t mang tnh th ng m i v ph i dnh c h i thch ng cho doanh nghi p
n c ngoi
c tham gia cc ho t ng mua ho c bn .
Ho t ng c a doanh nghi p th ng m i nh n c ph i minh b ch, t c l ph i
thng bo cho cc n c thnh vin WTO khc thng qua H i ng Th ng m i
Hng ho c a WTO.

201.

Th no l "ph i c n c vo cc y u t mang tnh th

ng m i"?

Cc y u t mang tnh th ng m i
c hi u nh l gi c , ch t l ng c a hng ho,
tnh hnh cung - c u trn th tr ng, chi ph v n t i, chi ph xc ti n, v.v... Doanh
nghi p th ng m i nh n c khi mua ho c bn ph i th c s d a trn nh ng y u t ny
tnh ton ra quy t nh kinh doanh ch khng ph i ch
n thu n d a trn c
quy n, bi t i m Nh n c dnh cho.
V d m t doanh nghi p
c Nh n c dnh cho quy n l u m i duy nh t nh p
kh u phn bn. Doanh nghi p ny khng
c tu ti n nh p phn bn v i b t k gi
no hay vo b t k th i i m no m v n ph i c n c vo tnh hnh s n xu t nng
nghi p, nhu c u phn bn trong n c, chnh l ch gi a gi nh p kh u v gi bn l
c th quy t nh nh p kh u phn bn hay khng. Ni cch khc, m c d dnh cho
doanh nghi p c quy n, nh ng Nh n c c ng khng th tu can thi p vo ho t
ng kinh doanh c a doanh nghi p b ng m nh l nh hnh chnh m ph i thng qua cc
cng c i u ti t v m chung.
202.

N i dung thng bo cho WTO v doanh nghi p th

g?

ng m i nh n

c g m nh ng

M i n c ph i thng bo cho WTO tn cc doanh nghi p th ng m i nh n c ho t

ng trong l nh v c xu t nh p kh u, cc lo i hng ho m cc doanh nghi p ny kinh
doanh v cc thng tin khc ( d ng i n vo m u cho s n).

-58-

Cc n c c ng ph i th ng xuyn r sot cung c p thng tin c p nh t v ho t

c a cc doanh nghi p th ng m i nh n c.

ng

: state trading enterprise (STE)

: tendering
: Agreement on Government Procurement
: government procurement

doanh nghi p th ng m i nh n c
u th u
Hi p nh v Mua s m chnh ph
mua s m chnh ph

***
9
203.

u t l g?

u t tr c ti p khc

UT
u t gin ti p nh th no?

u t l t
ch vi c em cng s c, tr tu , ti n b c lm m t vi c g nh m em l i
k t qu , l i ch nh t nh. Trong nh ng b i c nh h p nh ph m vi quy n sch ny, u
t
c ni n chnh l u t n c ngoi, c ngh a l vi c em ti n t m t n c
sang m t n c khc sinh li.
u t tr c ti p l s
u t thng qua s n xu t, cung c p d ch v , bun bn t i n c
nh n u t . Hnh th c u t ny th ng d n n s thnh l p m t php nhn ring
nh cng ty lin doanh, cng ty 100% v n n c ngoi, chi nhnh cng ty n c ngoi.
u t tr c ti p gp ph n lm t ng t ng s n ph m qu c n i, thc y qu trnh chuy n
giao cng ngh v ph ng th c qu n l, kinh doanh tin ti n, ng th i gp ph n gi i
quy t v n vi c lm t i n c nh n u t .
u t gin ti p l s
u t thng qua vi c bun bn c phi u v cc gi y t c gi
tr , g i chung l ch ng khon. Hnh th c u t ny khng d n n vi c thnh l p
php nhn ring. Hnh th c ny mang tnh u c nn c th thu li r t l n thng qua
s bi n ng gi ch ng khon ( i u ny l i lin quan n nhi u y u t khc nh tnh
hnh chnh tr , pht tri n kinh t , chnh sch i u hnh v m, v.v...), nh ng c ng chnh
v th m c th ph i ch u nh ng r i ro kh l ng tr c.
i v i n c nh n u t ,
hnh th c u t gp ph n gi i quy t s khan hi m v n, nh ng khi cc nh u t
ng lo t rt i (b ng cch bn l i ch ng khon) s d d n n nh ng bi n ng trn
th tr ng ti n t , nh h ng t i n n kinh t .
204.

T i sao l i c v n

u t trong WTO?

Th ng m i v u t c m i quan h v i nhau. Chnh sch thu ht ho c h n ch

t c th l kh i ngu n cho nh ng bi n php gy tc ng n th ng m i qu c t .

V v y, WTO a u t vo ph m vi i u ch nh c a mnh, nh ng ch v i m t m c
nh t nh nh ng kha c nh lin quan n th ng m i. N i dung i u ch nh ny
th hi n trong Hi p nh v Cc bi n php u t lin quan n Th ng m i (TRIM).
205.

Hi p

nh TRIM

t ra yu c u g?

-59-

Hi p nh TRIM t ra yu c u cc n c ph i xa b cc bi n php u t gy c n tr
th ng m i. Hi p nh ny ch p d ng i v i th ng m i hng ha c a doanh nghi p
u t tr c ti p n c ngoi.
206.

Nh ng bi n php
D

u t no

i y l m t s bi n php

c coi l TRIM?
ut

i n hnh

c coi l TRIM:

Yu c u t l n i a ha. Doanh nghi p c v n u t n c ngoi ph i mua ho c

s d ng m t t l nh t nh cc s n ph m s n xu t trong n c ho c do cc doanh
nghi p trong n c cung c p. V d trong cc l nh v c l p rp -t, xe my, my
thu hnh, t l nh...
Yu c u cn i xu t/nh p kh u. Doanh nghi p c v n u t n c ngoi ch
c nh p kh u m t s l ng ho c gi tr hng ha t ng ng v i s l ng, gi
tr m doanh nghi p xu t kh u. Nh v y, n u doanh nghi p ny xu t kh u t th
c ng ch
c nh p kh u t. N u doanh nghi p ch s n xu t hng ha
tiu th
trong n c th c th b gy kh kh n khi nh p kh u.
Yu c u pht tri n ngu n nguyn li u trong n c. Khi u t , doanh nghi p ph i
m b o pht tri n ngu n nguyn li u t i ch thay v nh p kh u. V d xy nh
my s a ph i m b o pht tri n n b
a ph ng t nh my, xy nh my
ng ph i m b o gip a ph ng tr ng ma.
Yu c u t cn i ngo i t . Doanh nghi p c v n
gi tr ngo i t s d ng cho vi c nh p kh u.
207.

C nguyn t c no
khng?

xc

nh m t bi n php

ut n

u t

c ngoi b kh ng ch

c ph i l TRIM hay

Nhn chung, bi n php u t

c coi l TRIM n u bi n php tri v i nguyn t c
i ng qu c gia (i u III c a GATT) ho c h n ch s l ng (i u XI c a GATT).
208.

Th i gian dnh cho vi c xa b cc TRIM l nh th no?

Cc n c pht tri n ph i xa b cc TRIM trong vng 2 n m sau khi WTO
c thnh
l p (t c l vo n m 1997), cc n c ang pht tri n ph i xa b TRIM trong vng 5
n m (n m 2000). Th i gian dnh cho cc n c ch m pht tri n
xa b TRIM l 7
n m (n m 2002).
N u g p kh kh n khi xa b TRIM th cc n
m t th i k qu
di h n.

209.

c c th

c WTO xem xt dnh cho

Cc bi n php nh t l n i a ha, pht tri n ngu n nguyn li u trong n c u

gp ph n pht tri n cng nghi p, nng nghi p c a n c nh n u t , t i sao cc
n c ny l i ch p nh n bi b ?
T u trung, cc bi n php v
B o h s n xu t trong n

ut

ra v i hai m c ch chnh:

c.

T o i u ki n pht tri n c s h t ng x h i, t o cng n vi c lm.

-60-

C ng gi ng nh cc bi n php b o h th ng m i khc, b o h thng qua u t c

th em l i m t s tc d ng tr c m t, nh ng xt v di d n, cc bi n php b o h
u
lm bi n d ng mi tr ng kinh doanh, tri t tiu c nh tranh, ngnh kinh t
cb oh
c pht tri n khng d a trn c nh tranh bnh ng nn khng em l i s n ph m t t,
gi r . V cu i cng, ng i tiu dng ph i ch p nh n mua s n ph m km ch t l ng
ho c v i gi cao h n.
Cc bi n php b o h c ng l nh ng tr ng i i v i vi c thu ht u t n c ngoi v
chng lm n n lng cc nh u t n c ngoi. V v y, nhi u n c c ng ang xem xt
lo i b cc bi n php ny c i thi n mi tr ng u t .
M t khc, nh n th y nh ng l i ch nh t nh c a cc bi n php ny nn cc n c ang
pht tri n c ng khng bi b ngay m th ng a ra m t l trnh chuy n ti p
d n
d n xa b .
Ngoi ra, cc bi n php u t khng nh h ng n vi c xu t nh p kh u c a doanh
nghi p c v n u t n c ngoi th c ng khng c ngh a v ph i lo i b .
210.

G n y, ti nghe ni nhi u n cc v sp nh p v mua l i v

c bi t y l
m t lo i hnh u t . V y y l u t tr c ti p hay gin ti p, v t i sao?
Sp nh p v mua l i (M&A) l m t hi n t ng c t lu trong n n kinh t th
tr ng. G n y, v i s lin quan c a nhi u cng ty, t p on l n, bo ch m i b t u
a tin r m r v nh ng s ki n ny.
M&A
c coi l lo i hnh u t tr c ti p, m c d tho t nhn chng c v gi ng v i
u t gin ti p h n. Vi t Nam c ng nh
nhi u n c ang pht tri n khc, ni n
u t tr c ti p (n c ngoi) l ng i ta ngh n vi c nh u t em ti n c a n
xy nn m t c s kinh doanh m i nh nh my, khch s n, y m i ch l m t
trong cc lo i hnh c a u t tr c ti p v
c g i l u t m i ho c u t t
u.
M&A chnh l lo i hnh cn l i c a u t tr c ti p, khi nh u t em ti n n mua
l i, ho c sp nh p v i, c s kinh doanh c s n. Nhi u v M&A cn c gi tr l n
h n u t m i g p nhi u l n. T hai lo i hnh trn, ta rt ra c i m chung c a u
t tr c ti p l nh u t mu n ch
ng tham gia tr c ti p vo qu trnh kinh doanh,
sinh l i c a doanh nghi p m h
u t . Trong khi ,
u t gin ti p (mua bn
ch ng khon), nh u t ch mang tnh th
ng, trng ch chia li c t c ho c n li
t nh ng bi n ng trn th tr ng m khng can thi p tr c ti p vo ho t ng c a
doanh nghi p.
Do c th d n n tri t tiu c nh tranh gi a cc doanh nghi p nn M&A c ng l
t ng i u ch nh c a nh ng quy nh v c nh tranh v ch ng c quy n.

cc bi n php u t lin quan n th ng : trade-related investment measures (TRIM)

m i
ut
: investment
u t gin ti p
: porfolio investment
u t tr c ti p
: direct investment
ut t
u
: greenfield investment
Hi p nh v Cc bi n php u t lin quan : Agreement on Trade-Related Investment
Measures
n th ng m i
sp nh p v mua l i
: merger and acquisition (M&A)
-61-

***
10
211.

D CH V

D ch v l g?
Cho n nay v n ch a c m t nh ngh a chnh th ng v d ch v . y l m t lo i hnh
ho t ng kinh t , khng em l i m t s n ph m c th nh hng ho. V l m t lo i
hnh ho t ng kinh t nn c ng c ng i bn (ng i cung c p d ch v ) v ng i mua
(khch hng s d ng d ch v ). Nh ng d ch v d g p trong i th ng l c t tc, i n
tho i, taxi, karaoke.
B n thn GATS c ng khng a ra nh ngh a r rng v d ch v m ch
ti p thng qua 4 ph ng th c cung c p d ch v .

212.

Th no l th

c p gin

ng m i d ch v ?

chnh l s cung c p d ch v thng qua cc ph ng th c khc nhau

i l y ti n
cng tr cho s cung c p d ch v . i u ny t ng t nh mua bn hng ho, nh ng
i t ng mua bn
y th ng l v hnh, khng l u gi
c.
N m 1997, Singapore xu t kh u l ng d ch v tr gi 30,1 t USD v c ng trong n m
nh p kh u l ng d ch v tr gi 18,9 t USD.
213.

Th

ng m i d ch v gi ng v khc th

ng m i hng ho

i m no?

S gi ng nhau th kh r. Ni n th ng m i t c l c s mua bn, trao i gi a hai

ch th
i v i m t i t ng no . S khc nhau gi a hai hnh th c th ng m i ny
n m
i t ng mua bn, c th m t ng l hng ho, m t ng l d ch v .
Ni theo ngh a r ng, d ch v c ng l m t lo i hng ho. V th , khi ni m "hng ho"
y c m t ngh a h p h n, ch l nh ng hng ho v t ch t, v nh s t thp, g o,
phn bn, hng i n t , qu n o, my mc, v.v... c ng l nh ng hng ho truy n
th ng trong quan h bun bn gi a cc n c t tr c n nay.
Cn d ch v , i t ng c a th ng m i d ch v , l nh ng lo i hng ho v hnh.
Khng ai c th nhn th y nh ng l i ni
c truy n qua
ng dy i n tho i nh th
no, nh ng k t qu cu i cng l hai ng i xa hng ngn cy s v n ni chuy n
c
v i nhau, v ng i ta s n sng tr ti n cho vi c ny. Nh v y l m t d ch v
c
mua bn.
214.

D ch v

c cung c p cho khch hng nh th no?

Theo nh ngh a chung v th

hnh th c sau:

ng m i d ch v , d ch v

-62-

c cung c p thng qua 4

a) cung c p qua bin gi i: ng i cung c p d ch v v khch hng v n t i n c

mnh, ch c d ch v
c cung c p t lnh th n c ny sang lnh th n c kia.
V d nh d ch v pht chuy n nhanh, d ch v v n t i
ng ng.
b) tiu th ngoi bin gi i: khch hng n t n n c c a ng
d ch v . V d d ch v s a ch a tu bi n, d ch v du h c.

i cung c p

mua

c) hi n di n th ng m i: ng i cung c p d ch v thi t l p s c m t c a mnh t i

n c khch hng thng qua cc php nhn nh chi nhnh, v n phng i di n,
cng ty con. V d d ch v t v n lu t, d ch v ngn hng, d ch v bn l - phn
ph i.
d) hi n di n th nhn: ng i cung c p d ch v c
i di n t i t n n c khch hng
cung c p d ch v . V d d ch v chuyn gia, d ch v nghin c u th tr ng.
215.

GATS quy

nh v nh ng v n

g?

GATS l m t hi p nh kh di, bao g m 29 i u, 8 ph l c km theo danh m c cam

k t c a cc n c thnh vin
c coi l m t ph n c a hi p nh.
GATS quy nh nh ng ngh a v v nguyn t c chnh trong th ng m i d ch v nh i
ng t i hu qu c, i ng qu c gia, minh b ch chnh sch, ngo i l , v.v... v yu c u
cc n c thnh vin a ra cam k t m c a th tr ng v dnh i ng qu c gia trong
t ng ngnh d ch v c th .
216.

C quan no gim st vi c thi hnh GATS?

H i ng Th ng m i D ch v
gim st vi c thi hnh GATS.

217.

c thnh l p theo

i u 24 c a GATS l c quan

T i sao trong th ng m i d ch v , i ng qu c gia l i c v

i ng t i hu qu c?
ng nh v y. V l do l

tnh

c nh n m nh h n

c th c a vi c cung c p d ch v .

Trong th ng m i hng ho, hng ho

c v n chuy n t ng i bn n ng i mua
lun ph i i qua bin gi i, do v y n u mu n h n ch hng ho t n c ngoi, ng i ta
c th p d ng cc bi n php t i c a kh u nh thu thu quan ho c ch cho nh p kh u
theo gi y php.
Cn trong th ng m i d ch v , nh chng ta bi t, khng ph i lc no c ng c s di
chuy n c a d ch v qua bin gi i, hay ng h n l bn c nh s di chuy n c a d ch v
cn c s di chuy n c a nh cung c p d ch v qua bin gi i. Do cc n c th ng
tm cch h n ch s c nh tranh c a d ch v n c ngoi b ng cch phn bi t i x
gi a nh cung c p d ch v n c ngoi v i nh cung c p d ch v trong n c. S phn
bi t ny th hi n d i nhi u chnh sch khc nhau, v d khng cho ng i n c ngoi
u t m nh hng, h n ch s l ng chi nhnh ngn hng n c ngoi, c m lu t gia
n c ngoi t v n v lu t trong n c, v.v...
Chnh v v y,
t ng c ng trao i d ch v , ng i ta th ng quan tm n vi c xo
b ho c thu h p kho ng cch phn bi t i x ni trn - chnh l i h i p d ng
i ng qu c gia.
-63-

218.

Cc ngo i l MFN trong l nh v c d ch v ph i ch u nh ng quy

nh g?

GATS cho php cc thnh vin

c duy tr nh ng ngo i l v i ng t i hu qu c,
t c l
c dnh cho m t s thnh vin khc nh ng u i v d ch v l n h n u i
dnh cho cc thnh vin cn l i.
Nh ng ngo i l ny ph i a ra tr c khi WTO c hi u l c v ch
c ko di khng
qu 10 n m. Nh ng ngo i l
a ra sau khi WTO c hi u l c th ph i
c 3/4 s
thnh vin ng . Nh ng ngo i l ko di h n 5 n m s
c H i ng Th ng m i
D ch v r sot.
Danh m c ngo i l MFN do cc thnh vin
trnh ph i ch r ngo i l dnh cho
thnh vin no, trong th i gian bao lu v p d ng i v i nh ng bi n php g.
219.

Cc d ch v do cc c quan chnh ph cung c p c thu c ph m vi i u ch nh c a

GATS hay khng?
Khng. Cc d ch v do cc c quan chnh ph cung c p v ni chung l nh ng d ch v
khng mang tnh th ng m i, khng c s c nh tranh u khng thu c ph m vi i u
ch nh c a GATS.

220.

WTO phn lo i cc ngnh d ch v nh th no?

WTO phn lo i d ch v thnh 12 ngnh, trong m i ngnh l i chia thnh m t s phn
ngnh:
1. D ch v kinh doanh
Cc d ch v ngh nghi p: cc d ch v php l, k ton, ki m ton, ki n trc, b t
ng s n, thi t k , y t , nha khoa, th y v cc d ch ngh nghi p khc.
D ch v my tnh v cc d ch v lin quan.
D ch v nghin c u v pht tri n.
D ch v b t

ng s n, cho thu.

Cc d ch v kinh doanh khc: t v n qu n l, qu ng co, th nghi m k thu t, b o

d ng s a ch a, ng gi in n, t ch c h i ngh , v sinh.
2. D ch v lin l c:
D ch v b u chnh v chuy n pht.
T t c cc d ng d ch v vi n thng c b n v gia t ng gi tr k c thng tin tr c
tuy n v x l d li u.
D ch v nghe nhn: d ch v pht thanh, pht hnh, d ch v s n xu t v phn ph i
b ng hnh, lin l c v tinh.
3. D ch v xy d ng v thi cng.

-64-

4. D ch v phn ph i:

i l hoa h ng, bn l , bn bun v

i l m

n danh.

5. D ch v gio d c.
6. D ch v mi tr

ng: d ch v thot n

c, v sinh v x l ch t th i.

7. D ch v ti chnh:
B o hi m tr c ti p, ti b o hi m, mi gi i b o hi m v cc d ch v b o hi m h
tr khc,
D ch v ngn hng v cc d ch v ti chnh khc, k c cc d ch v lin quan
ch ng khon, cung c p thng tin ti chnh v qu n l ti s n.
8. D ch v lin quan

n s c kho v d ch v x h i.

9. D ch v du l ch v d ch v lin quan

n l hnh.

10. D ch v gi i tr, v n ho v th thao.

11. D ch v v n t i: d ch v v n t i
ng bi n,
ng sng,
ng b , v n t i
ng
ng, v n t i a ph ng th c, cc d ch v h tr cho t t c cc ph ng th c v n t i.
12. Cc d ch v khc: g m b t k cc lo i hnh d ch v no ch a
221.

Trong Hi p

c nu

trn.

nh GATS c p d ng nh ng ngo i l no?

GATS c ngo i l

i v i m t s tr

ng h p sau y:

Cc t ch c kinh t khu v c: cc thnh vin c a cc t ch c ny

ho d ch v
m c cao h n m c cam k t trong WTO

c php t do

H n ch cn cn thanh ton: cc n c
c php h n ch chuy n ti n cho cc d ch
v cam k t trong tr ng h p g p kh kh n v cn cn thanh ton
Tham gia th tr ng lao ng: cho php cc n c d b m nh m h n n a cc ro
c n i v i vi c di chuy n c a ng i lao ng
Ngo i l chung: cho php cc n c p d ng cc bi n php
h i, s c kho con ng i v ng - th c v t

mb o

c x

Ngo i l v l do an ninh.
222.

B n cam k t d ch v c c u trc nh th no?

B n cam k t v d ch v c a m i n
th ng c d ng nh sau:

c dnh cho cc n

Ngnh d ch
Ph ng th c cung c p
v
CC CAM K T CHUNG
1. Cung c p qua bin gi i
2. Tiu th
n c ngoi
3. Hi n di n th ng m i

-65-

c thnh vin WTO khc

H n ch v
m c a th tr ng

c php thnh

H n ch v
i ng qu c gia

l p v n phng i
di n, lin doanh,
khng
c php
l p chi nhnh. Vi c
l p h p
ng h p
tc kinh doanh tu
theo cam k t t ng
ngnh d ch v c
th
4. Hi n di n th nhn
CC CAM K T C TH (theo t ng ngnh d ch v )
D ch v k 1. Cung c p qua bin gi i Khng h n ch
ton,
ki m
ton
2. Tiu th
n c ngoi Khng h n ch
3. Hi n di n th ng m i Ch
c php
cung c p d ch v
cho doanh nghi p
c v n u t n c
ngoi
4. Hi n di n th nhn
Ch a cam k t

Khng h n ch
Khng h n ch
Khng h n ch

Ch a cam k t

Nh ta th y, b ng cam k t c 4 c t chnh l ngnh d ch v , ph ng th c cung c p, h n

ch v m c a th tr ng v h n ch v i ng qu c gia. i khi, c t th hai
cb
i v m i ph ng th c cung c p d ch v
c th hi n b ng cc con s (1), (2), (3),
(4) t ngay trong hai c t v cc h n ch .
223.

Cc cam k t chung l cc cam k t nh th no?

Cc cam k t chung (hay cn g i l cam k t sn, cam k t n n) l nh ng cam k t
c
p d ng cho t t c ho c h u h t cc ngnh d ch v s
c li t k ph n cc cam k t
c th . y c ng c th hi u l cc cam k t t i thi u, ngh a l n u ph n cc cam k t
c th khng nu yu c u g thm th t nh t nh cung c p d ch v n c ngoi c ng s
c h ng i ng nh nu ph n cam k t chung.
V d
b ng trn, ph n cam k t chung i v i ph ng th c hi n di n th ng m i ghi
l:
c php thnh l p v n phng i di n, lin doanh, khng
c php l p chi
nhnh. Vi c l p h p ng h p tc kinh doanh tu theo cam k t t ng ngnh d ch v
c th . i u ny c ngh a l:
b t k ngnh d ch v no (trong s cc ngnh d ch v
c li t k ph n cam
k t c th ), nh cung c p d ch v n c ngoi c ng c th
c t v n phng i
di n ho c l p lin doanh v i m t nh cung c p d ch v c a n c s t i. Tuy nhin,
nh ng i u ki n khc nh t l v n trong lin doanh, v n php nh t i thi u,
khng th y
c nu
y, nh ng c th s
c nu ph n cam k t c th .
Khng m t nh cung c p d ch v n
n c s t i.

c ngoi no

c php l p chi nhnh t i

V c b n, h n ch vi c l p h p ng h p tc kinh doanh. Mu n bi t ngnh d ch

v no
c php l p h p ng h p tc kinh doanh th ph i xem ph n cc cam
k t c th .

-66-

224.

Cc cam k t c th khc cc cam k t chung nh th no?

Cc cam k t c th l nh ng cam k t ch p d ng ring cho t ng ngnh d ch v . T i
m i ngnh d ch v , cc cam k t ny c ng th hi n qua 4 ph ng th c cung c p d ch
v . Do c th c a t ng ngnh d ch v nn n i dung cam k t m i ngnh c th r t
khc nhau.
So v i ph n cam k t chung, cc cam k t c th c th l s chi ti t ho c a cam k t
chung, nu ln nh ng h n ch ho c i u ki n c th h n i v i t ng ngnh d ch v .
V d , nh cung c p d ch v n c ngoi mu n thnh l p lin doanh trong ngnh d ch
v khch s n ph i c t l gp v n c a bn n c ngoi khng qu 70%, nh ng n u l p
lin doanh trong ngnh d ch v
i l l hnh th t l v n n c ngoi khng
c qu
40%. M t v d khc, trong ngnh d ch v qu ng co, bn n c ngoi ch
cl p
lin doanh v i i tc thu c danh sch do n c ch nh a ra.

225.

Ph n cc cam k t c th c ph i nu ln cam k t
c a n n kinh t ?

i v i t t c cc ngnh d ch v

Khng nh t thi t. Nh ta bi t, WTO chia t t c cc ngnh d ch v c a n n kinh t

thnh 12 ngnh hay 155 phn ngnh. Vi c bao nhiu phn ngnh trong s ny c cam
k t l tu vo kh n ng c a n c s t i v k t qu m phn gi a n c v i cc
n c thnh vin khc c a WTO.
226.

Khi c m t b n cam k t d ch v (ti ng Anh), ti th ng hay g p nh ng t nh

None v Unbound. ngh a c a cc t ny l nh th no?
None
y th hi n khng c m t h n ch no, ngh a l nh cung c p d ch v
n c ngoi khng b p t gi i h n hay i u ki n g khi mu n cung c p d ch v theo
ph ng th c nh. Ni cch khc, y l m c
m c a th tr ng thong nh t.
Unbound mang ngh a l ch a cam k t, ngh a l n c ch nh ch a dnh u i
g cho cc nh cung c p d ch v n c ngoi thu c ngnh d ch v ny v c ng khng
h a h n m t l ch trnh c th cho vi c dnh u i sau ny. Ni cch khc, y l m t
cch t ch i l ch s
b o h th tr ng d ch v trong n c.
i khi, sau nh ng t trn, ng i ta cn c thm m t o n v n th hi n s ngo i l
ho c b o l u i v i cam k t. V d : khng h n ch , tr vi c nh thu chuy n l i
nhu n v n c, ho c ch a cam k t, tr phi c nhn vin k thu t vo
kh c ph c
s c .

227.

T i sao b n cam k t d ch v l i ch nu ra h n ch v m c a th tr
ng qu c gia m khng ph i l h n ch v l nh v c g khc?

ng v i

tr l i cu h i ny, m t l n n a ta c n phn bi t
c s khc nhau gi a th ng
m i hng ho v th ng m i d ch v , t th y
c s khc nhau trong vi c b o h
th tr ng d ch v .
Do khng c thu quan nh tr c ti p vo vi c xu t, nh p kh u d ch v nn mu n h n
ch ho t ng c a cc nh cung c p d ch v n c ngoi, b o h cc nh cung c p d ch
v trong n c, n c ch nh c th
ra nh ng bi n php, i u ki n kh ng ch cc
nh cung c p d ch v n c ngoi t i hai th i i m:
-67-

Khi nh cung c p d ch v n c ngoi mu n

c m t t i n c ch nh cung c p d ch v .
Sau khi h

c php cung c p d ch v v

c php cung c p d ch v v c m t t i n

c ch nh.

Nh ng i u ki n nu ra th i i m th nh t chnh l nh ng h n ch v m c a th
tr ng. N u khng p ng
c nh ng i u ki n ny th nh cung c p d ch v n c
ngoi khng
c php cung c p d ch v t i n c ch nh.
Nh ng i u ki n nu ra th i i m th hai chnh l nh ng h n ch v i ng qu c
gia. Nh ng i u ki n ny t o ra s phn bi t v
i x gi a nh cung c p d ch v n c
ngoi v i nh cung c p d ch v trong n c, gy kh kh n h n cho cc nh cung c p
d ch v n c ngoi.
M t n c c th nu ra i u ki n th i i m th nh t m khng nu ra i u ki n
th i i m th hai, ho c ng c l i, ho c c tr c v sau khi doanh nghi p n c ngoi
c php cung c p d ch v trong n c.
228.

Trong cc ph
tr ng nh t?

ng th c cung c p d ch v ni trn th ph

ng th c no l quan

N u nhn vo b n cam k t d ch v , ta c th th y nh ng h n ch , b o l u v m c a
th tr ng v i ng qu c gia th ng t p trung ph ng th c hi n di n th ng m i.
i u ny c ng c l do v hi n di n th ng m i c ngh a l cho php thi t l p nh ng
c s kinh doanh c a n c ngoi ngay trn n c mnh (ho c c a n c mnh t i n c
ngoi, n u xt t quan i m c a n c xu t kh u d ch v ), t t o ra s c nh tranh
tr c ti p i v i cc ngnh d ch v trong n c, v n u cc ngnh d ch v trong n c
ch a chu n b t t cho c nh tranh th r t d b thua thi t.
i v i n c xu t kh u d ch v , thi t l p c s kinh doanh t i n c nh p kh u c ng l
cch t t nh t
m b o thm nh p th tr ng m t cch hi u qu v v ng ch c.
229.

Ti th y nhi u n i dung cam k t v d ch v t

n c ngoi, c ph i v y khng?

ng t nh quy

ng v y. Nhi u n i dung cam k t v d ch v

c ch a
t n c ngoi c a n c s t i, c bi t l i v i cc ph
m i, cung c p qua bin gi i.
cam k t sn
cam k t c th
cung c p qua bin gi i
d ch v
hi n di n th nhn
hi n di n th ng m i
th ng m i d ch v
tiu th ngoi bin gi i

ng trong lu t php v
ng th c hi n di n th

: horizontal commitments
: specific commitments
: cross-border supply
: services
: natural presence
: commercial presence
: trade in services
: abroad consumption
***
-68-

nh v

ut
u
ng

11
230.

QUY N S

H U TR TU

S h u tr tu l g? Quy n s h u tr tu l g?
S h u tr tu , hay c khi cn g i l ti s n tr tu , l nh ng s n ph m sng t o c a b
c con ng i. c th l tc ph m v n h c, m nh c, ph n m m my tnh, pht
minh, sng ch , gi i php h u ch, ki u dng cng nghi p, v.v...
Quy n s h u tr tu l cc quy n
cc quy n ny c 2 quy n th ng

231.

i v i nh ng s n ph m sng t o ni trn. Trong s

c nh c n l quy n ti s n v quy n nhn thn.

c t ch c chuyn trch v quy n s h u tr tu l T ch c S h u Tr tu

Th gi i (WIPO), t i sao WTO cn i u ch nh v n ny?
WTO ch i u ch nh nh ng kha c nh c a quy n s h u tr tu lin quan
m i. Tn g i c a Hi p nh TRIPS ni ln i u ny.

n th

ng

Tuy nhin, v Hi p nh TRIPS c d n chi u n cc i u c qu c t khc trong l nh

v c s h u tr tu (Cng c Berne, Cng c Paris, ...) v Hi p nh TRIPS th ng
c nh c n trong cc cu c m phn th ng m i nn ng i ta c c m t ng y l
hi p nh bao trm trong l nh v c ny.
232.

T i sao ngy nay v n

v y?

quy n s h u tr tu l i

c quan tm m nh m

l do s thay i trong c c u cc y u t t o nn gi tr hng ho. th i k s n

xu t nng nghi p, ph n l n gi tr c a nng s n l do lao ng c b p c a ng i nng
dn b ra.
n th i i cng nghi p, my mc d n d n thay th lao ng c b p
trong t l gi tr hng ho. Ngy nay, khi m nhi u n c chuy n sang n n kinh t
tri th c th hm l ng tr tu trong s n ph m v d ch v ngy cng l n ln, tr thnh
m t y u t quy t nh tnh c nh tranh. M t container my i n tho i di ng c gi tr
l n h n m t container xe my, v cng l n h n gi tr c a m t container s n lt. Do
v y, quy n s h u tr tu cng
c ng i ta ch tr ng b o v .
233.

Xin cho bi t n i dung c b n c a Hi p

nh TRIPS.

Ni th t v n t t, Hi p nh TRIPS quy nh nh ng tiu chu n b o h t i thi u i v i

cc quy n s h u tr tu v a ra cc bi n php nh m m b o th c hi n cc quy n
.
234.

Cc

it

ng c a quy n s h u tr tu l g?

Cc i t ng c a quy n s h u tr tu l cc lo i hnh sng t o khc nhau m con

ng i ngh ra. Cc i t ng ny cng v i ch th c a quy n s h u tr tu l m c tiu
b o h c a Hi p nh TRIPS v cc i u c qu c t khc.
235.

Xin cho bi t r h n v cc lo i

it

ng c a quy n s h u tr tu .

Ng i ta nhm cc lo i hnh sng t o c a con ng

c a quy n s h u tr tu sau y:

-69-

i thnh m t s lo i

it

ng

B n quy n
B ng sng ch
Th

ng hi u

Ki u dng cng nghi p

S

b tr m ch tch h p

Ch d n

a l

Ngoi b n quy n, cc quy n cn l i

c g i chung l quy n s h u cng nghi p. T i
Vi t Nam, cc v n
v b n quy n do C c B n quy n Tc gi (B V n ha - Thng
tin) xem xt gi i quy t. Cc quy n cn l i thu c ph m vi qu n l c a C c S h u Tr
tu (B Khoa h c v Cng ngh ).

236.

S phn bi t gi a b n quy n v cc quy n s h u cng nghi p l g?

B n quy n cn
c g i l quy n tc gi . y l quy n i v i cc tc ph m v n h c,
ngh thu t, khoa h c. Ngoi vi c c th em l i gi tr kinh t cho tc gi gi ng nh
cc quy n s h u cng nghi p, b n quy n cn m b o quy n nhn thn c a tc gi
hay ni cch khc l m b o uy tn, danh d c a tc gi g n v i tc ph m c a mnh.
Nh v y, c th t m hi u nh ng g

237.

c g i l "tc ph m" t c l c b n quy n.

Xin cho m t s v d v vi c vi ph m b n quy n.

Trong th c t , b n quy n c s th hi n kh phong ph nn cc d ng vi ph m b n
quy n c ng kh a d ng. M t s v d :
M t bi bo sao chp l i bi bo khc.
Nh xu t b n in, ti b n sch m ch a c s

ng c a tc gi .

Ca s bi u di n, ghi m, thu hnh bi ht m khng c s th a thu n c a nh c s

sng tc.
B phim b thu tr m v nhn b n trn b ng video ho c
Ch
238.

a VCD

bn.

ng trnh my tnh b b kha.

B n ch t c a vi c b o h quy n s h u tr tu l g?
T gc
v t ch t, b o h quy n s h u tr tu l nh m m b o cho ng i sng t o
c th khai thc gi tr kinh t t cc s n ph m sng t o c a mnh
b p l i cng
lao sng t o.
Vi c b o h quy n s h u tr tu lun g n v i th i h n b o h . V d tc ph m i n
nh
c b o h 50 n m, thi t k b tr m ch tch h p c th i h n b o h l 10 n m.
H t th i h n ny, cc sng t o tr thnh ti s n chung c a nhn lo i v t t c m i
ng i c th khai thc, s d ng m khng ph i xin php ho c tr th lao cho ng i
sng t o.

-70-

239.

T i sao Hi p nh TRIPS cng nh n s b o h

i v i cc quy n s h u tr tu
m l i cn bu c ng i c b ng sng ch ph i cung c p thng tin v sng ch
cho cng chng?
Trong khi b o h b ng sng ch
t o i u ki n cho ng i sng ch c th b p chi
ph nghin c u, Hi p nh TRIPS c ng ch tr ng n l i ch c a ton x h i b ng vi c
yu c u ng i sng ch ph i cung c p thng tin v sng ch
nh ng ng i khc c
th nghin c u, pht tri n su h n n a v trnh lng ph ngu n l c, th i gian, kinh ph
vo nh ng v n

c sng ch . Trong th i gian b o h sng ch , nh ng ng i

khc ch
c s d ng thng tin v sng ch
nghin c u ch khng ph i
kinh
doanh, tr phi
c ng i s h u b ng sng ch cho php.

240.

Vi c t ng c
pht tri n?

ng b o h quy n s h u tr tu

em l i l i ch g cho cc n

c ang

C hai l i ch chnh:
Ng n ch n
c s s n xu t v tiu th hng gi , hng nhi. Hng gi , hng nhi
u l nh ng s n ph m vi ph m quy n s h u tr tu v gy thi t h i cho nh s n
xu t chn chnh c v doanh thu v uy tn. B o h quy n s h u tr tu s gip
lo i b cc s n ph m ny ra kh i th tr ng, m b o quy n l i c a c nh s n
xu t chn chnh v ng i tiu dng.
Khuy n khch sng t o t i ch v chuy n giao cng ngh . Nhi u nh pht minh
trong n c v cc nh u t n c ngoi th ng n n lng khi khng c ch
b o h quy n s h u tr tu
m nh n c s t i, h khng c ng l c sng
t o v c ng khng mu n em cng ngh m i ho c nghin c u pht tri n cng
ngh n c s t i v s b m t b m t cng ngh .
241.

V y cn m t tri l g?
Ph n l n s l ng cc i t ng c a quy n s h u tr tu hi n nay do cc n c pht
tri n n m gi . i u ny t o nn l i th r t l n cho s n ph m c a cc n c ny so v i
cc n c ang pht tri n. Trong m t s l nh v c, v d d c ph m, s
c quy n khai
thc b ng sng ch y gi s n ph m ln r t cao, em l i l i nhu n kh ng l cho
hng s n xu t. Cc n c ang pht tri n, v n khng c cng ngh , l i ph i ch u
mua cc s n ph m v i gi cao ny nn thi t thi cng l n.
M t v d khc l ph n m m my tnh. Gi m t ch ng trnh ph n m m th ng t vi
tr m n hng ngn -la M , v t g p nhi u l n gi c a chi c my tnh. N u tun th
nghim ng t ch
b n quy n ph n m m th r t c th nhi u n c ang pht tri n
khng c
c trnh
cng ngh thng tin hi n nay.
Ni v y khng c ngh a l chng ta khuy n khch vi c vi ph m quy n s h u tr tu
m i u chnh y u l chng ta c n ph i h p v i cc n c ang pht tri n khc u
tranh cho m t h th ng b o h quy n s h u tr tu cng b ng v h p l h n.

242.

Th i h n b o h cc
bao nhiu lu?

it

ng c a quy n s h u tr tu theo Hi p

nh TRIPS l

Hi p nh TRIPS ch quy nh th i h n b o h t i thi u, ngh a l cc n c c th

ra th i h n b o h b ng ho c di h n th i h n nu trong Hi p nh TRIPS.
-71-

Th i h n b o h t i thi u theo Hi p

nh TRIPS l :

B ng sng ch : 20 n m
B n quy n ( i v i cc tc ph m khng ph i l tranh, i n nh): 50 n m ho c su t
i tc gi c ng thm 50 n m
B n quy n i n nh: 50 n m
B n quy n tranh: 25 n m
Th

ng hi u: 7 n m

Ki u dng cng ngh : 10 n m

S
243.

Ch d n

b tr m ch tch h p: 10 n m
a l v tn g i xu t x l g?

Ch d n a l l tn g i nh ng s n ph m g n li n v i ngu n g c a l c a s n ph m
, v chnh ngu n g c a l ny l y u t c b n ni ln uy tn, ch t l ng c a s n
ph m . Tn g i xu t x l m t d ng c a ch d n a l dnh ch cc s n ph m m
ch t l ng g n li n v i mi tr ng xu t x c a s n ph m.
T i Vi t Nam, "n c m m Ph Qu c"
c cng nh n l m t ch d n a l. Nh
v y, m t lo i n c m m khc s n xu t t i Thi Lan hay Trung Qu c d c thnh ph n,
m n,
ngon t ng t c ng khng
c php a tn g i "n c m m Ph Qu c"
ln nhn hi u c a mnh.
y, "Ph Qu c" khng cn gi i h n m t th ng hi u
c th m tr thnh tn g i i di n cho lo i n c m m c a t t c cc h s n xu t trn
hn o ny.
Ch d n a l th ng lin quan n cc s n ph m ch bi n t thin nhin nh nng
s n, h i s n, nh ng c ng c th lin quan n cc s n ph m do con ng i t o ra.
" ng h Thu S " l m t v d .
244.

Pht minh v sng ch khc nhau nh th no?

Pht minh l t
ch vi c tm ra nh ng s v t, hi n t ng, quy lu t c s n trong t
nhin nh ng tr c con ng i ch a bi t t i. Cn sng ch l s n ph m sng t o c a
b c con ng i, tr c y v sau ny khng h c trong t nhin. V d M. Faraday
l ng i pht minh ra hi n t ng c m ng i n t , cn T. Edisson l i l ng i sng
ch ra bng n, my ghi m; I. Newton pht minh ra nh lu t v n v t h p d n, cn
E. Rubik sng ch ra kh i vung 6 m t k o mang tn ng.
Pht minh v sng ch
u th hi n nh ng b c ti n c a tr tu con ng i. Pht minh
th ng l nh ng mn khoa h c c b n, mang tnh l thuy t,
c ghi nh n cng lao
c a ng i tm ra, nh ng khng ph i l i t ng
c b o h nh sng ch .
N u b n v n cn cht lng tng trong vi c phn bi t hai khi ni m ny, xin hy nh :
ci g
c con ng i "tm ra" th l pht minh, cn ci g
c con ng i "ngh ra"
ho c "lm ra" th l sng ch .

245.

S n ph m sng t o nh th no th

c coi l sng ch ?

-72-

M t sng ch ph i

mb o

cc tnh ch t chnh sau y:

M i v n i dung
C tnh sng t o so v i cc gi i php c
C kh n ng p d ng
246.

i tr trn quy m cng nghi p.

Pa-t ng v li-x ng c ph i l m t hay khng?

Khng. Pa-t ng l b ng sng ch . Cn li-x ng l gi y php s d ng sng ch .
Khi ng k m t sng ch m i, nh sng ch
c c p b ng sng ch
ch ng t
quy n s h u c a mnh. Sau , nh sng ch c th t mnh khai thc sng ch b ng
cch t ch c s n xu t quy m cng nghi p. Nh ng n u nh sng ch khng c kh
n ng lm vi c ny, h c th c p gi y php cho php cc nh s n xu t khc s d ng
sng ch c a mnh. T t nhin,
i l i, nh s n xu t ph i tr cho nh sng ch m t
kho n chi ph nh t nh.
Tu theo th a thu n gi a nh sng ch v nh s n xu t, gi y php s d ng sng ch c
th
c c p cho nhi u ng i ho c duy nh t m t ng i, trong ton b th i gian sng
ch
c b o h ho c ch trong m t kho ng th i gian ng n h n.

247.

N u nh sng ch khng t s n xu t m c ng khng ch u c p gi y php s d ng

sng ch th sao?
Trong tr ng h p ny, n u th y c n
c em ra p d ng v l i ch chung c a c ng
ng th c quan qu n l Nh n c c th can thi p b ng cch t
ng ra c p gi y
php s d ng sng ch v yu c u nh s n xu t
c c p gi y php ph i tr cho nh
sng ch m t kho n th lao h p l. y
c g i l gi y php b t bu c.
Hi p

248.

nh TRIPS c quy

nh v nh ng i u ki n

c th c p gi y php b t bu c.

Trch nhi m ch ng minh khi x y ra tranh ch p b ng sng ch thu c v bn no?

N u b ng sng ch
c c p cho quy trnh s n xu t v c tranh ch p v quy trnh
th trch nhi m ch ng minh thu c v b
n. Ngh a l ng i b co bu c l vi ph m
b ng sng ch s ph i ch ng minh l quy trnh s n xu t c a mnh khc v i quy trnh

c c p b ng sng ch .

249.

Th

ng hi u l g?

Th ng hi u l nh ng d u hi u
phn bi t hng ha cng lo i c a m t n v ny
v i m t n v khc. Cc d u hi u ny r t a d ng. Chng c th l ch ci, ch s ,
hnh h a, mu s c ho c k t h p c a cc y u t ny.
Cc d u hi u ny gip ng i tiu dng d nh , d ch n s n ph m m mnh tn nhi m,
ng th i, chng gip nh s n xu t duy tr v nng cao uy tn c a s n ph m g n v i
th ng hi u .
250.

i u ki n

th

ng hi u

c b o h l g?

-73-

i u ki n l th ng hi u ph i mang tnh c tr ng, t c l ph i khc bi t v i cc

th ng hi u khc m c
d dng nh n th y.
251.

Th

ng hi u khc g v i ch d n

a l?

Th ng hi u l ti s n c a m t doanh nghi p, do doanh nghi p t xc nh v ch

i di n cho doanh nghi p m thi. Trong khi , ch d n a l i di n cho t t c
cc s n ph m cng lo i c a m t vng, m t khu v c a l m b t k doanh nghi p no
trong khu v c s n xu t s n ph m u c th
a tn ch d n a l ln nhn mc
c a mnh. Nh ng doanh nghi p nh v y c th v a s d ng th ng hi u, v a s d ng
c ch d n a l khu ch tr ng s n ph m.

252.

Ki u dng cng nghi p l g?

Ki u dng cng nghi p l nh ng y u t b m t mang tnh
nh hnh dng,
ng nt, mu s c, hoa v n.

c tr ng c a m t s n ph m,

M c d khng lin quan tr c ti p n c tnh, tc d ng c a s n ph m, nh ng ki u

dng cng nghi p l i ng gp vo gi tr c u thnh nn s n ph m v n c th h p
d n, thu ht khch hng v l m t y u t
khch hng d dng nh n bi t, phn bi t
v i s n ph m khc, do c th lm t ng kh n ng tiu th s n ph m.
quy n s h u tr tu
: intellectual property rights
nh ng kha c nh c a quy n s h u tr tu : trade-related intellectual
(TRIPS)
lin quan n th ng m i
s h u cng nghi p
: industrial property
gi y php b t bu c
: compulsary license
tn g i xu t x
: appellation of origin
pht minh
: discovery
b n quy n
: copyright
sng ch
: invention
b ng sng ch
: patent
th ng hi u
: trademark
ki u dng cng nghi p
: industrial design
s
b tr m ch tch h p
: integrated circuit lay-out
ch d n a l
: geographical indication

property

rights

***
12
C CH GI I QUY T TRANH CH P V
C CH R SOT CHNH SCH TH
NG M I
253.

WTO gi i quy t cc tranh ch p pht sinh gi a cc n

c thnh vin ra sao?

WTO gi i quy t cc tranh ch p pht sinh gi a cc n c thnh vin theo nh ng quy t c

v th t c nu t i B n ghi nh v Gi i quy t Tranh ch p (DSU).

-74-

Trn th c t , WTO l m t t ch c l n, bao g m nhi u thnh vin v c nhi u hi p

nh lin quan n m i m t c a i s ng kinh t nn tranh ch p l i u kh trnh kh i.
V v y, B n ghi nh ni trn c m t v tr r t quan tr ng trong cc v n ki n c a WTO
v
c coi l m t k t qu tch c c c a Vng m phn Uruguay.
254.

Doanh nghi p m t n c thnh vin ny c

vin khc hay khng?

c ki n chnh ph m t n

c thnh

Khng. WTO l m t t ch c lin chnh ph , ch x l m i quan h gi a cc chnh ph

v i nhau. Cc tranh ch p m WTO gi i quy t l tranh ch p gi a cc chnh ph ch
khng ph i l tranh ch p gi a doanh nghi p n c ny v i chnh ph n c kia ho c
doanh nghi p n c ny v i doanh nghi p n c kia.
255.

V y khi doanh nghi p pht hi n th y chnh ph m t n c thnh vin khc c

hnh ng vi ph m quy nh c a WTO (nng thu su t qu m c rng bu c,
p t h n ng ch, tr c p xu t kh u, ) th ph i lm sao?
Khi , doanh nghi p ph i ph n nh v i c quan u m i v WTO t i n c mnh v
yu c u c quan ny c bi n php thch h p. V i t cch l m t i di n c a chnh
ph , c quan ny m i c quy n a v n
ra WTO, t t nhin l sau khi th m tra
tnh chnh xc c a thng tin do doanh nghi p cung c p v xem xt th y khng cn
cch gi i quy t no thch h p h n.
Cn n u ch l tr ng h p tranh ch p thu n tu gi a doanh nghi p n c ny v i doanh
nghi p n c kia (v d v vi c giao hng ch m, thanh ton khng y , hng ho
khng ng quy cch ph m ch t) th c quan chnh ph c ng nh WTO khng ng ra
gi i quy t. Tr ng h p ny s ph i d a vo tr ng ti th ng m i, to n ho c theo quy
nh khi hai doanh nghi p giao k t h p ng.

256.

WTO c c quan ti phn

c l p hay khng?

Khng. C quan c quy n phn x c a WTO chnh l i H i ng, m khi h p

gi i quy t tranh ch p th
c g i l C quan Gi i quy t Tranh ch p (DSB).
257.

Ph m vi p d ng c a DSU th no?
DSU p d ng
gi i quy t t t c tranh ch p lin quan n Hi p nh thnh l p WTO,
cc hi p nh v th ng m i hng ho (GATT v cc hi p nh lin quan), Hi p nh
GATS, Hi p nh TRIPS, cc hi p nh th ng m i nhi u bn v ngay c chnh DSU.
DSU khng p d ng cho C ch R sot Chnh sch Th
b n ghi nh khc thng qua t i Vng Uruguay.

258.

ng m i v cc quy t

nh,

Ti th y ngay trong m t s hi p nh c a WTO nh Hi p nh TBT, Hi p nh

v Ch ng ph gi c ng c i u kho n ring v gi i quy t tranh ch p. V y DSU c
p d ng v i nh ng hi p nh ny khng?
DSU v n p d ng v i cc hi p nh ny. Nh ng trong tr ng h p quy nh c a DSU
mu thu n v i quy nh t i i u kho n v gi i quy t tranh ch p c a ring cc hi p nh
th s p d ng i u kho n v gi i quy t tranh ch p c a hi p nh y.

259.

Quy trnh gi i quy t tranh ch p c a WTO di n ra nh th no?

-75-

Khi c tranh ch p n y sinh, n c khi u n i c n nu v n v i n c b khi u n i v

ngh hai bn cng tham v n
tm ra cch gi i quy t tho ng. Yu c u v tham v n
c n ph i
c thng bo cho DSB v cc H i ng v U ban lin quan c a WTO.
N u c n c th ba no quan tm th c ng c th yu c u tham gia tham v n.
B t k lc no, cc bn tranh ch p c ng c th v n d ng trung gian, ho gi i
quy t tranh ch p.

gi i

N u qu trnh tham v n th t b i, v trung gian, ho gi i (n u c) c ng khng thnh

cng th n c khi u n i c th yu c u C quan Gi i quy t Tranh ch p (DSB) cho l p
ban h i th m.
Ban h i th m c trch nhi m nh gi, th m nh m t cch khch quan v n
n c khi u n i a ra v t p h p k t qu nghin c u c a mnh trnh ln DSB.

Sau khi dnh

th i gian cho cc n c thnh vin xem xt bo co c a ban h i th m,
DSB s h p thng qua bo co ny, tr phi c m t n c thnh vin khng ngh .
N u c n c thnh vin khng ngh th DSB s giao cho C quan Phc th m xem l i
bo co c a ban h i th m. C quan Phc th m c quy n gi nguyn, s a i ho c b o
l u nh ng k t qu v k t lu n nu trong bo co c a ban h i th m.
N u DSB quy t nh thng qua bo co c a C quan Phc th m th cc bn tranh ch p
s ph i ch p nh n bo co ny. Trn c s bo co c a ban h i th m ho c C quan
Phc th m, DSB s
a ra khuy n ngh ho c phn x cho cc bn tranh ch p.
Sau , cc bn tranh ch p s ph i th c hi n khuy n ngh ho c phn x c a DSB. N u
i u ny khng th c hi n
c th n c b khi u n i c th
ngh b i th ng b ng
m t bi n php khc.
N u khng t
c tho thu n v vi c b i th ng th bn khi u n i c th yu c u
DSB cho php c hnh ng tr
a b ng cch ng ng cc u i ho c ngh a v t ng
ng i v i n c vi ph m.
260.

Ban h i th m g m bao nhiu ng

Ban h i th m thng th
n 5 ng i.

ng c 3 ng

i, v nh ng ai c th tham d ban h i th m?
i, tr phi cc bn tranh ch p

ng m r ng ln

Nh ng ng i tham gia ban h i th m th ng l nh ng c nhn c uy tn, trnh , kinh

nghi m ho t ng trong l nh v c ang tranh ch p. Nh ng ng i ny c th ang lm
vi c cho m t c quan chnh ph ho c t ch c phi chnh ph , nh ng khi lm vi c trong
ban h i th m th hon ton v i t cch c nhn v khng ch u nh h ng c a b t k
n c thnh vin no.
Cng dn c a n

c lin quan

n tranh ch p s khng

c tham gia ban h i th m.

Cc h i th m vin
c l a ch n t m t danh sch do Ban Th k WTO l p v duy
tr. Cc n c thnh vin u c th
c cng dn c a n c mnh
a vo danh
sch ny.

-76-

Khi tranh ch p x y ra gi a m t n c pht tri n v m t n c ang pht tri n, n u n c

ang pht tri n c yu c u th ban h i th m ph i c t nh t m t ng i l cng dn m t
n c ang pht tri n.
261.

M t ban h i th m c th tham gia gi i quy t nhi u v tranh ch p?

C. M t ban h i th m ch
c thnh l p khi c tranh ch p x y ra v k t thc ho t
ng khi tranh ch p gi i quy t xong. Nh ng n u t i m t th i i m m c nhi u v
tranh ch p trong cng m t l nh v c th m t ban h i th m c th tham gia gi i quy t
nhi u v tranh ch p.
M t c nhn sau khi k t thc ho t ng t i m t ban h i th m ny l i c th tham gia
lm vi c t i m t ban h i th m khc.

262.

C quan Phc th m c ph i ho t

ng mang tnh lm th i nh ban h i th m?

Khc v i ban h i th m, C quan Phc th m l m t c quan th ng tr c do DSB l p ra.

C quan ny bao g m 7 ng i c uy tn, trnh , am hi u v lu t, th ng m i qu c t
v khng lin quan n b t k chnh ph no. Nhi m k lm vi c c a h l 4 n m v
c th
c b u l i thm m t nhi m k n a.
T i m i v tranh ch p c khng ngh s c 3 ng i trong C quan Phc th m ng ra
xem xt bo co c a ban h i th m. Vi c xc nh 3 ng i ny d a trn c s lun
phin.
263.

Cc bn th ba c

c khng ngh l i bo co c a ban h i th m?

Khng. Ch c bn khi u n i v bn b khi u n i m i

c khng ngh . Tuy nhin, cc
bn th ba c quy n l i thi t y u c th yu c u
c trnh by quan i m c a mnh
tr c C quan Phc th m.
264.

Thng tin do cc bn tranh ch p cung c p cho ban h i th m v C quan Phc

th m c
c cng b cho cc n c thnh vin WTO hay khng?
Cc thng tin ny s
c gi kn v ch thng bo cho cc bn tranh ch p. Ngoi ra,
cc bn tranh ch p c th tu cng b quan i m c a mnh.
N u m t n c thnh vin WTO c yu c u th cc bn tranh ch p ph i cung c p tm
t t thng tin trong b n gi i trnh c a mnh v nh ng thng tin ny c th cng b
c.

265.

Vi c b i th

ng

c th c hi n nh th no?

B i th ng
c th c hi n b ng cch n c b khi u n i s dnh cho n c khi u n i u
i i v i nh ng m t hng v l nh v c khc m c
t ng
ng v i m c
t ng
ng v i thi t h i gy ra do n c b khi u n i vi ph m m t hi p nh c a WTO. M t
hng no, l nh v c no ho c m c
bao nhiu s do hai n c t tho thu n.
V d n c A p d ng nh ng bi n php h n ch s l ng i v i m t hng X lm
cho n c B b thi t h i. N c A c th
ngh b i th ng b ng cch n i l ng h n ch
s l ng i v i m t hng Y, ho c gi m thu quan v i m t hng Z, ho c m c a s m
h n i v i m t l nh v c d ch v no

-77-

266.

Sau khi DSB ra phn x th n

n c khi u n i?

c b khi u n i s ph i b i th

ng thi t h i cho

C hai tr ng h p x y ra khi DSB thng qua bo co c a ban h i th m ho c C quan

Phc th m.
N u k t qu c a bo co cho th y n c khi u n i khi u n i sai, khng ng c n c
th n c ny s ph i rt l i khi u n i v ch m d t tranh ch p.
N u k t qu c a bo co cho th y n c khi u n i khi u n i ng, t c l n c b
khi u n i vi ph m m t hi p nh c a WTO th u tin tr c h t trong phn x c a
DSB s l yu c u n c b khi u n i ph i c bi n php kh c ph c, s a ch a vi ph m
tr l i ng v i tinh th n hi p nh.
c p d ng ngay sau khi DSB
Nh v y, b i th ng khng ph i l bi n php u tin
ra phn x . B i th ng ch l bi n php em ra p d ng n u nh n c b khi u n i
khng th kh c ph c ngay
c vi c vi ph m cc hi p nh c a WTO.
267.

N u khng th th ng l ng
c m c b i th ng tho
c quy n m c nhin p d ng bi n php tr
a khng?

ng th n

c khi u n i

Khng. Khi n c khi u n i v n ph i ngh

c DSB cho php tr
a. Thng
th ng DSB cho php hnh ng ny, nh ng n u hi p nh c lin quan khng cho
php rt b u i ho c ngh a v
i v i hi p nh th DSB s khng cho php tr
a.
N um c
tr
a qu v i m c thi t h i, n c b khi u n i c th yu c u ban h i
th m ho c m t tr ng ti do T ng Gim c WTO ch nh ng ra xem xt. Quy t
nh c a tr ng ti trong tr ng h p ny l t i h u v bu c cc n c ph i tun theo.
268.

Khi x y ra tranh ch p, ngoi c ch gi i quy t c a WTO th cc n

c
c d a vo nh ng c ch khc hay khng?

c thnh vin

C. N u cng nh t tr th cc bn tranh ch p c th
a v vi c ra tr ng ti gi i quy t.
c thng bo cho DSB v cc H i ng ho c U ban
Phn quy t c a tr ng ti s
lin quan.
269.

T quan i m c a cc n
WTO em l i l i ch g?

c ang pht tri n, c ch gi i quy t tranh ch p c a

C th v cc hi p nh c a WTO nh m t b lu t i u ch nh cc m i quan h th ng
m i qu c t , v c ch gi i quy t tranh ch p l m t cng c
m b o cho vi c th c
hi n b lu t y.
Tr c kia, n u ch d a vo cc tho thu n th ng m i song ph ng, t ng n c ang
pht tri n t dm i u ho c lm c ng v i cc n c pht tri n v khng tm
c
ti ng ni ng h . V i m t h th ng th t c, quy t c t ng i ch t ch nh c ch gi i
quy t tranh ch p c a WTO, tr c h t cc n c ang pht tri n c th on k t, cng
nhau kh i ki n m t n c pht tri n. Ngay c khi n c ang pht tri n m t mnh ng
ra kh i ki n th do v n

c a ra WTO,
c t t c cc n c thnh vin khc
bi t n v
c xem xt b i m t c c u khch quan nn n c pht tri n b ki n c ng
khng th tu ti n chn p n c ang pht tri n.

-78-

Th c t cho th y, t khi WTO ra i, s n c ang pht tri n l bn kh i ki n v

th ng ki n trong cc v gi i quy t tranh ch p t ng ln r t nhi u.
270.

Th cn i m h n ch c a c ch ny l nh th no?
i m h n ch l n nh t c a c ch ny n m khu th c thi, l vi c b i th ng ch
c th c hi n trn c s t nguy n, khng b t bu c. M t n c pht tri n vi ph m quy
nh c a WTO c th c tnh khng ch u a ra bi n php kh c ph c
ch m d t vi
ph m, v c ng khng ch u b i th ng. M c d n c ang pht tri n c th
a ra bi n
php tr
a, nh ng do th c l c kinh t y u km nn vi c tr
a c ng khng c tc
d ng b p
c thi t h i.

271.

Li u m t n
hay khng?

c c th c tnh tr hon, ko di qu trnh gi i quy t tranh ch p

Khng. DSU quy nh khung th i gian r rng cho t ng giai o n trong qu trnh
gi i quy t tranh ch p, c th nh sau:
T khi n c khi u n i ngh tham v n n khi n c b khi u n i ph i 10 ngy
tr l i
T khi tr l i n khi b t u tham v n
20 ngy
Qu trnh tham v n
30 ngy
L p quy ch lm vi c c a ban h i th m
20 ngy
T khi ban h i th m trnh bo co n khi DSB thng qua bo co
60 ngy
Khng ngh (n u c)
60 ngy
Chu n b cho vi c th c hi n phn x c a DSB
30 ngy
Th ng l ng b i th ng
20 ngy
Xin php tr
a
30 ngy
272.

M c ch c a C ch R sot Chnh sch Th

ng m i (TPRM) l g?

R sot nh k chnh sch th ng m i c a cc n c thnh vin l m t ch c n ng quan

tr ng c a WTO. M c ch c a c ch ny l nh m m b o tnh cng khai, minh b ch
c a h th ng th ng m i a ph ng.
273.

L i ch m TPRM em l i l g?
c r sot chnh
TPRM em l i l i ch cho t t c cc n c thnh vin. V pha n c
sch, y l d p
h th ng ho l i cc v n b n php lu t lin quan n th ng m i
qu c t
i u ch nh, b sung. V pha cc n c thnh vin cn l i, y l m t cng
c
gim st vi c th c thi cc hi p nh WTO c a n c
c r sot, v c ng l c
h i c p nh t v h th ng th ng m i c a n c ny.
Vi c r sot chnh sch th ng m i th ng xuyn v hi u qu s gip gi m b t kh
n ng pht sinh tranh ch p gi a cc n c thnh vin WTO.

274.

C quan R sot Chnh sch Th

ch p c ph i l m t khng?

ng m i (TPRB) v C quan Gi i quy t Tranh

-79-

V thnh ph n th hai c quan ny ng l m t v c hai u bao g m cc thnh vin

c a i H i ng WTO, t c l u bao g m i di n c a t t c cc n c thnh vin.
Nh ng v ch c n ng th hai c quan ny c l p v i nhau c ng nh
cl pv i i
H i ng. M i c quan u c th c Ch t ch ring (khng ph i l Ch t ch i H i
ng) v th t c lm vi c ring.
275.

Chu k r sot chnh sch l bao nhiu n m?

Chu k r sot chnh sch l kho ng th i gian gi a hai l n r sot. Chu k ny khc
nhau gi a cc nhm n c tu theo t tr ng th ng m i c a cc n c so v i th ng
m i th gi i.
C th , nhm 4 n c Hoa K , Canada, Lin minh Chu u (EU) v Nh t r sot 2
n m m t l n. Nhm 16 n c pht tri n ti p theo r sot 4 n m m t l n. V i cc n c
cn l i, chu k r sot l 6 n m, th m ch c th di h n i v i cc n c km pht
tri n.
Trong tr ng h p c thay i l n trong chnh sch th ng m i c a m t n c thnh
vin lm nh h ng nghim tr ng n quy n l i c a cc n c thnh vin khc th
TPRB c th yu c u a l n r sot ti p theo c a n c thnh vin ln s m h n.

276.

i v i tr ng h p EU, chnh sch c a t ng n

c r sot hay khng?

c thnh vin trong Lin minh c

C. M c d EU l m t lin k t kinh t kh ch t ch , c cc chnh sch kinh t

i
ngo i chung i di n cho t t c cc thnh vin, nh ng n u m t n c thnh vin EU vi
ph m quy nh c a WTO th chnh sch c a n c v n b r sot.
277.

it

ng c a vi c r sot ch d ng

m c chnh sch thi sao?

Th c t , vi c r sot bao g m c chnh sch (cc v n b n quy ph m php lu t do Nh

n c ban hnh) l n hnh vi th ng m i c th (cc ho t ng khng
c quy nh
trong v n b n quy ph m php lu t, nh ng v n di n ra trong th c t ). V d , m t n c
c th khng c v n b n no chnh th c tuyn b tr c p xu t kh u, nh ng v n c tr
c p trn th c t th hnh vi ny c th b
a ra xem xt khi r sot chnh sch th ng
m i.
278.

Quy trnh r sot di n ra nh th no?

Hng n m, Ch t ch TPRB s ln l ch cc n

c s ti n hnh r sot trong n m.

N c
c r sot s ph i chu n b m t b n bo co t ng i chi ti t v ton di n v
chnh sch th ng m i c a n c mnh, c bi t l nh ng thay i di n ra trong
kho ng th i gian gi a hai l n r sot.
Bn c nh , Ban Th k WTO c ng chu n b m t bo co c l p v chnh sch
th ng m i c a n c
c r sot. Ban Th k WTO c th yu c u n c lin quan
cung c p thng tin ho c t c phi on n n c tm hi u thng tin.
D a trn cc bo co ny, TPRB s h p trong vng 1-2 ngy
th ng m i c a n c lin quan.
-80-

r sot chnh sch

Sau phin h p r sot, cc bo co v bin b n phin h p s

t ng c quan tm u c th tm hi u.

279.

V i nh ng n c c chu k r sot di th c cch no

chnh sch c a n c khng?

c xu t b n

m i

c p nh t thng tin v

Gi a cc k r sot, cc n c thnh vin v n c vi c ph i lm. R t nhi u hi p nh c a

WTO yu c u cc n c ph i thng bo khi c thay i chnh sch. Hng n m, cc
n c c ng ph i cung c p s li u th ng k v tnh hnh th ng m i c a n c mnh.
280.

Trn quan i m c a m t chnh ph , lm th no

qu ?

vi c r sot th c s c hi u

y, m t l n n a ta l i th y vai tr c a doanh nghi p. Doanh nghi p l ngu n thng

tin quan tr ng ph n h i v nh ng tc ng c a chnh sch trong n c, ng th i ph n
nh v nh ng i m v ng m c trong chnh sch c a cc n c khc m h g p ph i
trong th c t ho t ng kinh doanh c a mnh. Qua , doanh nghi p gip chnh ph t
r sot v c yu c u thch ng khi r sot chnh sch c a cc n c khc.
Doanh nghi p c th t mnh ph n nh thng tin t i cc c quan chnh ph ho c thng
qua cc phng th ng m i v cng nghi p, cc hi p h i ngnh ngh , cc t ch c phi
chnh ph .
281.

C ph i b t k m t s thay
thng bo cho WTO?

i chnh sch no c a m i n

c thnh vin

u ph i

Khng ph i t t c m ch c cc chnh sch c tc ng n th ng m i, c th nh

h ng n nh ng nguyn t c v ngh a v c a cc hi p nh WTO th m i ph i thng
bo. C th , trong s cc thay i chnh sch c n ph i thng bo, c vi c thay i v
thu quan, ph ph, h n ng ch thu quan, h n ch
nh l ng, yu c u c p gi y php,
ph ng php xc nh tr gi h i quan, quy ch xu t x , mua s m c a chnh ph , cc
hng ro k thu t, cc bi n php t v , ch ng ph gi, ch ng tr c p, tr c p xu t
kh u, tham gia vo cc khu th ng m i t do, vai tr c a cc doanh nghi p th ng
m i nh n c, cc bi n php ki m sot ngo i h i lin quan n xu t nh p kh u, mua
bn i hng theo l nh c a chnh ph , v.v
ban h i th m
B n ghi nh v Gi i quy t Tranh ch p
b i th ng
C ch R sot Chnh sch Th ng m i
C quan Gi i quy t Tranh ch p
C quan Phc th m
C quan R sot Chnh sch Th ng m i
tham v n
tr
a
trung gian, ho gi i

: panel
: Understanding on Dispute Settlement (DSU)
: compensation
: Trade Policy Review Mechanism (TPRM)
: Dispute Settlement Body (DSB)
: Appellate Body
: Trade Policy Review Body (TPRB)
: consultation
: retaliation
: mediation

-81-

***
13
282.

Cc v n

CC V N

M I TRONG WTO

m i trong WTO l nh ng v n

Khi ni
sau:

n cc v n

Mi tr
Lao

m i trong WTO, ng

g?
i ta th

ng

c p

n nh ng v n

ng
ng

Chnh sch c nh tranh

ut
Mua s m chnh ph
Th

ng m i i n t

Nhi u v n
trong s ny khng m i. Chng
c th o lu n ngay t tr c ho c
trong Vng m phn Uruguay. Nh ng m t s n c pht tri n khng tho mn v i k t
qu
t
c nn h ti p t c a ra nhi u xu t m i v nh ng v n ny. H mu n
a cc v n
m i ny vo ch ng trnh c a vng m phn th ng m i ti p theo
Vng Uruguay
c th th ch ho thnh nh ng hi p nh c a WTO v bu c t t c
cc n c thnh vin khc ph i cng th c hi n.
283.

T i sao l i c v n
v c ny l g?

g n th

ng m i v i mi tr

ng? M i lin h gi a hai l nh

Trong vi th p k tr l i y, mi tr ng tr thnh m t m i quan tm hng u c a

nhn lo i. S bng n dn s , t ng tr ng kinh t mnh li t lm cho cc ti nguyn
mi tr ng b khai thc v tn ph v i m t t c
ch a t ng th y. Mi tr ng suy
thoi lm nh h ng tr c ti p n cu c s ng hi n nay c ng nh cc th h mai sau: t
ai tr nn c n c i, l l t nhi u h n, h n hn gay g t h n, nhi u loi sinh v t b tuy t
ch ng, n c bi n dng cao, t ng ozone b th ng, v.v
Nhn chung, chnh ph cc n c u th y s c n thi t c a vi c b o v mi tr ng. Tuy
nhin, khi p d ng cc bi n php
b o v mi tr ng th l i pht sinh vi c cc bi n
php ny c th nh h ng t i th ng m i. D i y l m t s tr ng h p chnh sch
mi tr ng tc ng t i th ng m i.
Cc nh s n xu t nh ng n c c tiu chu n mi tr ng nghim ng t cho r ng vi c
tun th cc tiu chu n ny y gi thnh hng ho c a h ln cao, trong khi hng ho
t ng t s n xu t cc n c c tiu chu n mi tr ng th p h n nn gi thnh c ng
th p h n. Do , h i chnh ph n c mnh yu c u hng nh p kh u c ng ph i p
ng
cc i u ki n v mi tr ng nh
i v i cc doanh nghi p trong n c.

-82-

T m t bnh di n khc, cc n c ang pht tri n cho r ng cc n c pht tri n l m

d ng tiu chu n mi tr ng
d ng ln hng ro th ng m i tr hnh i v i hng
ho t cc n c ang pht tri n v n c tiu chu n mi tr ng th p h n. Khi m cc
bi n php b o h r rng nh thu quan, h n ng ch ph i d n rt b th y l m t bi n
php b o h tinh vi c a cc n c pht tri n.
284.

WTO c quy

nh g v v n

mi tr

ng?

M c d trong L i ni u c a Hi p nh thnh l p WTO c

c p n vi c "s d ng
t i u cc ngu n l c c a th gi i ph h p v i m c tiu pht tri n b n v ng nh m b o
v v b o t n mi tr ng ", nh ng trong cc hi p nh c a WTO khng c i u
kho n c th no ni ln m i quan h gi a th ng m i v mi tr ng.
V n

mi tr

ng ch

c p m t cch gin ti p t i m t s

i u kho n sau:

i u 20 c a GATT v i u 14 c a GATS: nh ng chnh sch nh m b o v s c

kho con ng i, ng - th c v t th
c mi n khng ph i tun theo cc quy nh
c a cc hi p nh ny.
Hi p nh TBT, Hi p nh SPS: cng nh n cc n
nh m b o v mi tr ng.
Hi p

nh Nng nghi p: cc ch

ng trnh mi tr

Hi p nh SCM: cho php tr c p

chu n mi tr ng m i.

n 20%

ng khng ph i c t gi m tr c p
cc x nghi p c th

Hi p nh TRIPS: c th t ch i c p b ng sng ch e do
con ng i, ng - th c v t ho c ph ho i mi tr ng.
285.

U ban v Th

ng m i v Mi tr

ra cc tiu chu n

p ng tiu

i s ng, s c kho

ng (CTE) c nhi m v g?

y l m t u ban
c thnh l p t n m 1994 v i vo ho t ng cng v i WTO.
U ban ny khng c ch c n ng gim st i u hnh cc hi p nh WTO nh cc u
ban khc m ch nh m nghin c u su h n v cc kha c nh tc ng qua l i v lin h
gi a th ng m i v i mi tr ng.
286.

Ph

ng php ch bi n v s n xu t c lin quan

n mi tr

ng

i m no?

Khc v i tiu chu n c a b n thn hng ho, tiu chu n v ph ng php ch bi n v

s n xu t (PPM)
c th hi n giai o n s n xu t, tr c khi s n ph m hng ho hnh
thnh.
Ph ng php ch bi n v s n xu t c m i lin h
i v i tnh tr ng mi tr ng,
bi t l trong vi c s n xu t nh ng hng ho s d ng nhi u ti nguyn thin nhin.

M t s v d :
Dng ch t n
v t bi n khc;

nh b t c s lm hu di t hng lo t c con v nhi u loi sinh

S n xu t gi y ph i s d ng m t l ng l n ho ch t
x l g , v n u khng x
l t t th ch t th i t nh my gi y c th gy nhi m xung quanh.

-83-

Tuy nhin, WTO, m c th l cc Hi p nh TBT v Hi p nh SPS, khng cho php

cc n c coi PPM l m t c s
h n ch th ng m i. L do l trnh
pht tri n c a
cc n c khc nhau nn m c
nh gi tc ng i v i mi tr ng c ng c th
khc nhau. i u c ngh a l qu trnh s n xu t m t lo i hng ho c th gy
nhi m t i n c s n xu t, nh ng n c nh p kh u khng
c coi l m t l do
c m nh p kh u.
Trn th c t , m t s t ch c mi tr ng v t ch c phi chnh ph v n thc p cc n c
coi h n ch th ng m i nh m t bi n php
t
c m c ch b o v mi tr ng.
M t s n c pht tri n l i d ng i u ny
thi t l p nh ng tiu chu n kh t khe i
v i hng ho t cc n c ang pht tri n, m th c ch t chnh l m t hng ro b o
h tr hnh.
287.

Yu c u v bao b c ph i l m t v n

lin quan

n mi tr

ng khng?

Bao b
c hi u nh l nh ng v t li u i km v i hng ho nh m ch a
qu n hng ho bn trong.

ng, b o

Yu c u v bao b l m t v n lin quan n mi tr ng v cng v i s gia t ng hng

ho v s l ng v ch ng lo i th nhu c u bao b c ng t ng ln ng k , m sau khi
hng ho n tay ng i tiu dng th bao b u b x b , v t i, t o thnh m t l ng
l n rc th i. Ng i ta tnh r ng trung bnh 25-30% rc th i c a m t gia nh chu
u l cc lo i bao b. N u bao b lm b ng lo i v t li u kh phn hu th s lm mi
tr ng b nhi m, ch a k
n s lng ph khi bao b ch dng
c m t l n.
Do , m t s n c yu c u cc nh s n xu t ph i dng lo i bao b c th ti s d ng
nhi u l n, ho c c th ti ch
c, ho c c th phn hu d dng thnh nh ng ch t
khng c h i. Yu c u ny s lm t ng chi ph bao b v qua , t t nhin, s lm t ng
gi thnh c a hng ho.
288.

Nhn sinh thi l g? Nhn sinh thi v nhn mi tr

ng c ph i l m t khng?

Nhn sinh thi l m t lo i nhn

c c p cho nh ng s n ph m tho mn m t s tiu
ch nh t nh do m t c quan chnh ph ho c m t t ch c
c chnh ph u nhi m
ra. Cc tiu ch ny t ng i ton di n nh m nh gi tc ng i v i mi tr ng
trong nh ng giai o n khc nhau c a chu k s n ph m: t giai o n s ch , ch bi n,
gia cng, ng gi, phn ph i, s d ng cho n khi b v t b . C ng c tr ng h p
ng i ta ch quan tm n m t tiu ch nh t nh c tr ng cho s n ph m, v d m c
kh th i pht sinh, kh n ng ti ch , v.v
V m t hnh th c, nhn sinh thi c th mang tn g i khc nhau t ng n c. V d
cc n c B c u c nhn Thin nga tr ng,
c c nhn Thin th n xanh, trong khi
Singapore l i g i l Nhn xanh.
Ngoi nhn sinh thi do m t c quan ng ra c p, cn c m t lo i nhn khc do nh
s n xu t t g n ln s n ph m c a mnh nh m t hnh th c qu ng co v i ng i dng.
Ta th y c t l nh dn nhn "Khng c CFC" (CFC l m t lo i h p ch t gy ph hu
t ng ozone) ho c c lo i pin ghi "Khng c thu ngn".
C hai lo i nhn trn, nhn sinh thi v nhn do nh s n xu t t dn, u g i chung l
nhn mi tr ng. Thng th ng, nhn mi tr ng
c khuy n khch
cc nh s n
-84-

xu t t nguy n p d ng nh m t o ra nh ng s n ph m thn thi n v i mi tr ng, ng

th i nh c nh ng i tiu dng v th c b o v mi tr ng b ng cch ch n mua
nh ng s n ph m
c dn nhn. Nh ng g n y c xu h ng th ch ho vi c dn
nhn ny nh m t yu c u b t bu c i v i m t s ch ng lo i hng ho. Trong tr ng
h p nh v y,
c dn nhn, t c l
tho mn nh ng tiu ch nh t nh th nhi u
nh s n xu t, c bi t l cc n c ang pht tri n, s ph i u t thm chi ph
nng c p, c i t o ho c thay th ton b dy chuy n s n xu t c v
ng nhin gi
thnh hng ho s b nh h ng. Cn n u khng th hng ho c a h s khng th
thm nh p
c vo th tr ng n c yu c u dn nhn.
289.

Cc hi p nh mi tr
th ng m i?

ng a ph

T ng t nh trong l nh v c th
ki n php l k k t gi a cc qu
ph ng (MEA).
m b o hi
cho m t n c thnh vin h n ch
nh c a hi p nh y.

ng l g, v chng c tc

ng th no

ng m i, trong l nh v c mi tr ng c ng c nhi u v n
c gia,
c g i chung l cc hi p nh mi tr ng a
u l c th c thi, m t s MEA a ra ch ti b ng cch
nh p kh u t m t n c thnh vin khc vi ph m quy

Nhn chung, cc MEA c th chia thnh 3 nhm:

B o v cc ti nguyn ton c u: thu c nhm ny c Cng
t ng Ozone, Hi p nh v Thay i Kh h u;
Ki m sot cc ch t c h i: Cng
c h i qua Bin gi i;

c Vienna v B o v

c Basel v Ki m sot vi c V n chuy n Ch t

B o v cc loi ng - th c v t qu hi m: Cng c v Bun bn Qu c t cc loi

ng Th c v t Hoang d c nguy c tuy t ch ng, Cng c Qu c t v Qu n l
C voi.
T quan i m b o v mi tr ng, cc ch ti b ng cch h n ch th ng m i l m t
i u bnh th ng i v i cc n c tham gia MEA. Nh ng v n
t ra l c nh ng
n c thnh vin WTO khng tham gia cc MEA. Nh v y, n u n c c vi ph m
nh ng n i dung quy nh c a MEA th c ng khng th dng ch ti c a MEA tr ng
ph t n c
c.
bu c nh ng n c ch a tham gia ph i tham gia MEA, m t s
MEA yu c u nh ng n c thnh vin MEA ph i ch m d t bun bn lo i ch t gy c
h i v i n c ch a ph i l thnh vin MEA. Vi c ny c th ph h p v i i u XX c a
GATT v ngo i l chung (cho php h n ch th ng m i i v i nh ng s n ph m gy
nguy h i t i an ninh, o c x h i, mi tr ng, ) nh ng l i khng tun theo
nguyn t c khng phn bi t i x .
Chnh v v y, MEA v n cn l m t v n
290.

gy tranh ci.

Th no l chnh sch c nh tranh?

C nh tranh
c coi l m t ng l c thc y s pht tri n c a n n kinh t , lm t ng
hi u qu x h i c a qu trnh s n xu t, kinh doanh. Tuy nhin, c nh tranh ch th c s
c tc d ng tch c c n u l s c nh tranh lnh m nh, trong khun kh i u ti t nh t
nh. N u khng, c nh tranh v t ch c s lm bi n d ng quan h cung - c u trn th
tr ng, gy r i lo n s n xu t v cu i cng em l i thi t h i cho ng i tiu dng.

-85-

Chnh sch c nh tranh l nh ng chnh sch, lu t l c a Nh n c nh m m b o c nh

tranh lnh m nh gi a cc doanh nghi p, ch ng l i cc hnh ng ph n c nh tranh.
Hnh th c th hi n c a chnh sch ny c th l lu t c nh tranh, lu t ch ng c quy n
ho c cc v n b n quy ph m php lu t khc c ch a n i dung lin quan n c nh tranh.
291.

Nh ng hnh th c c nh tranh th no
T u trung, ng i ta phn lo i cc hnh
nhm nh sau:

c coi l khng lnh m nh?

ng c nh tranh khng lnh m nh thnh 4

Cartel: Cc doanh nghi p s n xu t m t lo i s n ph m gi ng nhau cng tho thu n

nh ng bi n php chung nh m ginh v phn chia th tr ng, v d nh cng t y
chay s n ph m c a doanh nghi p khc, ghm gi, h n ch s n l ng. Cartel c th
hnh thnh gi a cc doanh nghi p trong m t n c v i nhau ho c gi a doanh
nghi p nhi u n c.
Cartel ngnh d c: Cc doanh nghi p trong n c lin quan n cc cng o n s n
xu t m t s n ph m cng tho thu n lin k t nh m ng n c n doanh nghi p n c
ngoi thm nh p qu trnh s n xu t .
L m d ng v th
ho c ng i bn.

c quy n

Sp nh p nh m ti n t i
292.

T i sao WTO l i

nng gi, h th p ch t l

ng, b t ch t ng

i mua

c quy n, th tiu c nh tranh.

a chnh sch c nh tranh vo ph m vi xem xt c a mnh?

Th t ra, t r t lu tr c khi WTO ra i, v n

c nh tranh
c
c p n trong
d th o Hi n ch ng Havana n m 1947 nh m thnh l p T ch c Th ng m i Qu c t
(ITO). Nh ng ITO khng ra i, v GATT hnh thnh ch k th a ph n chnh sch
th ng m i c a Hi n ch ng Havana m thi. V th , v n
chnh sch c nh tranh
v n
c ti p t c th o lu n t n nay.
hi u thm t i sao WTO l i quan tm n chnh sch c nh tranh, c ng c n tm hi u
thm v m i quan h qua l i gi a chnh sch th ng m i v chnh sch c nh tranh.
293.

Thu n l i ho th

ng m i l g, v khc xc ti n th

ng m i

i m no?

Thu n l i ho th ng m i l vi c c i ti n cc th t c, i u ki n, gi y t lin quan n

qu trnh xu t kh u, qu c nh hng ho nh m gip hng ho l u thng nhanh chng
h n v i t chi ph h n. Trong khi , xc ti n th ng m i l i l ho t ng nh m t ng
doanh s bn ra cho doanh nghi p ( c p
qu c gia, i khi xc ti n th ng m i ch
c hi u l t ng doanh s xu t kh u).
Thu n l i ho th ng m i th hi n r nh t nh ng khu nh c i cch th t c h i
quan, hi ho tiu chu n, n gi n ho cc hnh th c gi y t , p d ng cc hnh th c
giao d ch phi gi y t , v.v Xc ti n th ng m i th hi n nh ng ho t ng nh h i
ch , tri n lm, qu ng co.
294.

M ts
ho th

i u kho n c a cc hi p nh WTO ch a ng n i dung v thu n l i

ng m i, v y v tr c a v n ny trong WTO gi y th no?

-86-

ng l m t s hi p nh c a WTO nh Hi p nh ACV, Hi p nh PSI, Hi p nh

ROO, Hi p nh ILP, Hi p nh TBT, Hi p nh SPS c nh ng i u kho n mang
tnh thu n l i ho th ng m i, nh ng ng i ta cho r ng nh ng n i dung ny cn ch a
, m ch d ng m c
gi m b t tc ng c a cc hng ro phi thu quan. V th ,
th hi n ch chnh tr c ng nh t ng c ng hi u l c c a cc bi n php thu n l i
ho th ng m i, ng i ta mu n WTO th ch ho v n
ny b ng m t v n ki n c
tnh rng bu c i v i t t c cc n c thnh vin. M t khc, s xu t hi n c a nh ng
v n
nh th ng m i i n t - m t ph ng th c gip thu n l i ho th ng m i r t
nhi u - c ng i h i WTO ph i c s quan tm i u ch nh.
295.

Th

ng m i i n t l g?

Th ng m i i n t l m t ph ng th c giao d ch th ng m i thng qua cc ph ng

ti n i n t . Tu theo tnh ch t c a hng ho, d ch v
c bun bn m m t ph n
ho c t t c cc cng o n trong qu trnh giao d ch th ng m i u c th th c hi n
b ng cc ph ng ti n i n t : qu ng co, cho hng, m c c , t hng, h p ng,
thanh ton, giao hng.
Nh ng ti n b v t b c c a cng ngh thng tin v vi n thng, c bi t l s lan
truy n m nh m c a Internet, l y u t thc y th ng m i i n t t ng tr ng khng
ng ng.
296.

WTO d ki n x l th no v i v n

th

ng m i i n t ?

Th ng m i i n t em l i nh ng l i ch r r t trong thu n l i ho th ng m i, c t
gi m chi ph, ti t ki m th i gian giao d ch gi a ng i bn v ng i mua. Tuy nhin,
th ng m i i n t c ng t ra hng lo t v n
t m c p qu c gia v qu c t : thu
thu cc s n ph m, d ch v chuy n t i qua m ng nh th no, b o v quy n s h u tr
tu v quy n l i ng i tiu dng ra sao, c cng nh n hnh th c h p php c a m t h p
ng khng ph i d ng v n b n (gi y) hay khng, v.v
H i ngh B tr ng WTO l n th II (5/1998) ra m t Tuyn b v Th ng m i i n
i H i ng c m t ch ng trnh cng tc nh m
t Ton c u, trong yu c u
nghin c u ton di n v th ng m i i n t v nh ng v n lin quan.
chnh sch c nh tranh
hi p nh mi tr ng a ph
nhn mi tr ng
nhn sinh thi
thu n l i ho th ng m i
th ng m i i n t
th ng m i v mi tr ng
xc ti n th ng m i
yu c u v bao b

: competition policy
: multilateral environmental agreement (MEA)
: environmental label
: eco-label
: trade facilitation
: electronic commerce; e-commerce
: trade and environment
: trade promotion
: packaging requirements

ng

***
14
297.

GIA NH P WTO

Qu trnh gia nh p WTO di n ra nh th no?

-87-

Khi c m t n c n p n xin gia nh p, WTO s thnh l p ra m t ban cng tc v vi c

gia nh p c a n c . T t c cc n c thnh vin WTO u c th c
i di n tham
gia ban cng tc ny.
Chnh ph n c gia nh p s ph i trnh by ton b h th ng chnh sch kinh t v
th ng m i c a mnh lin quan n vi c th c hi n cc hi p nh c a WTO sau ny.
T p h p cc thng tin
c nu trong m t v n b n g i l b vong l c.
Sau khi nh n
c b vong l c c a n c gia nh p, ban cng tc s g i b vong l c
n t t c cc n c thnh vin WTO
cc n c ny c th
t ra nh ng cu h i yu
c u lm r thm v nh ng v n
mnh quan tm. N c gia nh p c ngh a v tr l i
ton b cc cu h i . Vi c tr l i cu h i c ng c ngh a c p nh t l i nh ng thng
tin nu trong b vong l c b l c h u.
Sau khi hon thnh vi c tr l i cu h i, n c gia nh p s b c vo m phn chnh
th c v i cc n c thnh vin WTO thng qua cc cu c h p c a ban cng tc. S
l ng cc cu c h p ny khng n nh tr c nn qu trnh gia nh p nhanh hay ch m l
tu thu c vo giai o n ny. C nh ng n c ch m t m t vi n m
tr thnh thnh
vin WTO, trong khi c nh ng n c ph i m t nhi u th i gian h n m v n ch a v t
qua giai o n ny. i n hnh l tr ng h p c a Trung Qu c, b t u m phn t n m
1987, n cu i n m 2001 m i tr thnh thnh vin chnh th c c a WTO.
Ngoi cc cu c h p c a ban cng tc, n c gia nh p cn ph i ti n hnh cc cu c m
phn song ph ng v i cc i tc th ng m i chnh. C n ph i c cc cu c m phn
song ph ng ny v m i n c l i c nh ng m i quan tm khc nhau i v i n c gia
nh p. Tuy nhin, nh ng k t qu m phn song ph ng ny m t khi tr thnh cam
k t th l i
c p d ng cho t t c cc n c thnh vin WTO.
298.

B n cho ban

u l g?

B n cho ban u l danh m c nh ng cam k t, ngh a v m n c gia nh p d ki n s

ch p hnh khi tr thnh thnh vin c a WTO. B n cho ny th ng bao qut h u h t
cc l nh v c (thu quan, phi thu quan, d ch v , u t , quy n s h u tr tu , tr c p,
v.v), c tnh n yu c u c a cc n c thnh vin Ban Cng tc gia nh p.
B n cho ban u
c n c gia nh p a ra tr c khi b t u cc cu c m phn v
m c a th tr ng v l c s
ti n hnh cc cu c m phn v m c a th tr ng.
Tr i qua qu trnh m phn, nh ng cam k t, ngh a v trong b n cho ny s
cs a
id n
tr thnh cam k t chnh th c khi k t thc m phn v n c gia nh p tr
thnh thnh vin c a WTO.
299.

Vi c cc n c thnh vin Ban Cng tc gia nh p nu yu c u khc g v i vi c cc

n c ny t cu h i tr c ?
Cc cu h i
c nu ra trong qu trnh minh b ch ho chnh sch nh m lm r hi n
tr ng th ng m i c a n c gia nh p. Cc cu h i c th
c nu ra theo th t b t
k , khng c n mang tnh h th ng no c .
Cn yu c u
c cc n c thnh vin Ban Cng tc gia nh p a ra vo cu i giai
o n minh b ch ho chnh sch. y khng ph i l nh m lm r chnh sch n a m l
nh ng i h i v m c a th tr ng m n c gia nh p c n p ng. Nh ng i h i ny
-88-

nhi u hay t, m c
nh th no tu thu c vo s quan tm c a n
Cng tc i v i th tr ng t i n c gia nh p.
300.

c thnh vin Ban

Th no l i u kho n "b o l u"?

Ngh nh th p d ng t m th i GATT 1947 cho php cc n c duy tr cc v n b n
php lu t tri v i quy nh c a GATT v n t n t i t tr c khi cc n c tham gia
GATT.
n Vng Uruguay, i u kho n ny
c bi b . M i lu t l , bi n php
v n
c b o l u tr c y s ph i tun theo cc quy nh c a WTO. V i cc n c
m i gia nh p, h c th
c php c m t kho ng th i gian qu
lo i b d n cc
lu t l , bi n php khng ph h p.

301.

Th no l i u kho n "khng p d ng"?

i u XXXV c a GATT 1947 quy nh i u kho n "khng p d ng". Theo , khi m t
n c xin gia nh p, cc thnh vin c a GATT c th t ch i khng cho n c h ng
nh ng u i m mnh dnh cho cc n c thnh vin GATT khc. i u kho n ny n y
sinh t vi c n
t ch i dnh u i trong GATT cho Nam Phi do ch
phn bi t
ch ng t c n c ny.
V i WTO, i u kho n khng p d ng
c nu
i u XIII c a Hi p nh thnh l p
WTO. Tuy nhin, c i m khc nhau trong i u kho n khng p d ng WTO so v i
GATT. Trong GATT, i u kho n ny ch
c s d ng tr c khi n c gia nh p b c
vo giai o n m phn thu quan. Trong WTO, i u kho n ny c th
c nu ra
ngay c khi n c gia nh p b t u m phn thu quan ho c c nh ng u i c
th . Nh v y, n c gia nh p vo th b t l i h n v b e do rt m t u i b t c
lc no. Trong tr ng h p c a Mng C , m c d Hoa K m phn v t
c
m t s u i thu quan c a Mng C , nh ng cu i cng Hoa K v n thi hnh i u
kho n "khng p d ng" i v i n c ny.

302.

L i ch c a vi c tham gia WTO l g?

Tham gia h th ng th

ng m i a ph

ng, c th l WTO, em l i nh ng l i ch sau:

m r ng c h i th ng m i v i cc n c thnh vin WTO trn c s

ch
nh ng u i do k t qu 50 n m m phn t khi thnh l p GATT n nay;

ng

t o ra mi tr ng kinh doanh n nh h n thng qua quan h th ng m i rng

bu c ch t ch , cc quy nh r rng v c nhi u kh n ng d bo tr c;
thng qua m t c ch gi i quy t tranh ch p
mnh;

b o v cc quy n v quy n l i c a

thot kh i th c l p, h i nh p v i n n kinh t th gi i, qua nng cao l i ch

kinh t v l i ch cc m t khc;
thc y t ng tr ng kinh t trong n c thng qua vi c t cc doanh nghi p vo
mi tr ng c nh tranh, ti p c n v i cng ngh , trnh , ch t l ng qu c t , i
m i h th ng lu t php, t ng c ng thu ht v n u t d i cc hnh th c khc
nhau.

-89-

303.

WTO c nh ng u tin g dnh cho cc n

kinh t chuy n i?

c ang pht tri n v cc n

c c n n

H n 3/4 s thnh vin WTO l cc n c ang pht tri n v cc n c c n n kinh t

chuy n i. Do , nhu c u v l i ch c a cc n c ny lun
c tnh n trong m i
ho t ng c a WTO.
GATT c ng nh h u h t cc hi p
ring cho cc n c ang pht tri n,

nh khc c a WTO lun dnh nh ng i u kho n

c g i l i x
c bi t v khc bi t.

V h tr k thu t, Ban Th k WTO th ng xuyn t ch c nh ng ch ng trnh o

t o v t p hu n cho cn b cc n c ny
lm quen v i h th ng th ng m i a
ph ng, nng cao k n ng m phn. M t s kho h c
c t ch c ngay t i Geneva
v th c t p ngay t i Ban Th k, m t s khc
c t ch c t i cc n c lin quan. Ban
Th k WTO c ng ph i h p v i chnh ph cc n c v cc t ch c khc nh UNDP,
UNCTAD trong vi c cung c p h tr k thu t cho cc n c ny.
Ngoi ra, WTO cng v i UNCTAD cn cng i u hnh ho t ng c a Trung tm
Th ng m i Qu c t (ITC) c ng ng t i Geneva. Trung tm ny
c thnh l p n m
1964 h tr cc n c ang pht tri n xc ti n xu t kh u thng qua cc ch ng trnh
xc ti n xu t kh u, cung c p thng tin v th tr ng, hu n luy n chi n l c v k thu t
ti p th , h tr thnh l p cc trung tm xc ti n xu t kh u v o t o nhn l c cho cc
ho t ng ni trn.
304.

ix

c bi t v khc bi t th hi n nh th no?

ix
c bi t v khc bi t l i x dnh cho cc n c ang pht tri n v km pht
tri n, th ng mang tnh gi m nh so v i nh ng ngh a v , cam k t chung m WTO
ra. V d :
c mi n khng ph i th c hi n ngh a v ;
M c

cam k t th p h n;

Th i gian th c hi n di h n;
ch
305.

ng u i b sung v m c a th tr

Vi t Nam lm nh ng g

ng c a cc n

c pht tri n.

c th tr thnh thnh vin c a WTO?

u n m 1995, Vi t Nam
n xin gia nh p WTO v tr thnh quan st vin c a
t ch c ny. Ngay sau , cc B , Ngnh, v i B Th ng m i lm u m i, xc
ti n vi c chu n b b n b vong l c v ch
kinh t v ngo i th ng c a Vi t Nam.
Thng 8/1996, b n b vong l c c a Vi t Nam
c chnh th c g i n Ban Th k
WTO. Sau m t th i gian nghin c u b n b vong l c ny, cc n c thnh vin WTO
g i cc cu h i n cho Vi t Nam nh m lm r thm nh ng i m nu v ch a
nu trong b vong l c. Cc n c g i nhi u cu h i nh t l Hoa K , Lin minh Chu
u, Thu S , Australia.

-90-

Thng 7/1998, b t u phin h p u tin c a ban cng tc v vi c Vi t Nam gia nh p

WTO. Ban cng tc hi n nay do ng Eirik Glenne, qu c t ch Na Uy, lm ch t ch. n
thng 12/2005, c 10 phin h p c a Ban Cng tc
c t ch c.
Trong su t qu trnh trn, v i s gip
c a cc t ch c v chuyn gia qu c t , chng
ta ti n hnh m t s cu c h i th o
ph bi n v vi c gia nh p WTO, t p hu n cho
cn b cc B , Ngnh tham gia cng tc ny v g i m t s cn b i o t o, th c t p
t i n c ngoi.
Tnh n thng 1/2006, Vi t Nam k t thc m phn song ph ng v i h u h t cc
i tc, bao g m Argentina, Brazil, Bulgaria, Canada, Chile, Trung Qu c, i Loan,
Colombia, Cuba, EU, El Salvador, Iceland, n , Nh t, Hn Qu c, Na Uy, Paraguay,
Singapore, Th y S , Th Nh K v Uruguay. Ch cn l i 6 i tc l Hoa K ,
Mexico, Australia, New Zealand, Dominicana, Honduras.
306.

Nh ng kh kh n m Vi t Nam g p ph i trong qu trnh m phn gia nh p

WTO l g?
Trong qu trnh m phn gia nh p WTO, chng ta g p ph i m t s kh kh n sau:
Khng gi ng m phn hi p nh th ng m i a ph ng, m phn gia nh p
WTO ch l m phn m t chi u, chng ta ph i m c a th tr ng cho cc n c
thnh vin hi n nay c a WTO, v v y cc n c ny c th
a ra nh ng yu c u
r t cao, nhi u khi phi hi n th c (
ng nhin, khi tr thnh thnh vin WTO th
chng ta c ng s
c h ng nh ng u i m cc n c cam k t trong
WTO, nh ng nh ng u i c th m c
khng b ng yu c u c a h
iv i
chng ta).
Thi u thng tin c p nh t v di n bi n c a WTO. Cc cu c m phn c a WTO
di n ra quanh n m, ngoi ra cn nhi u s ki n, v n ng khc t i cc n i trn th
gi i nh h ng t i chnh sch c a WTO m do thi u ng i, thi u kinh ph chng
ta ch a th n m b t h t
c.
S h ng ng c a doanh nghi p ch a nhi t tnh. B n thn doanh nghi p c ng
thi u thng tin v WTO v ti n trnh m phn gia nh p t ch c ny nn ch a
n m r nh ng tc ng thu n l i v kh kh n m ti n trnh ny c th em l i. Do
, doanh nghi p khng tch c c tham gia ng gp ki n cho cc c quan Nh
n c v chnh sch chu n b cho vi c gia nh p WTO, m t khc, v n cn tm l
trng ch vo b o h c a Nh n c m khng quan tm n nng cao n ng l c
c nh tranh c a chnh mnh.

307.

T i sao l i ni Hi p nh Th
ti n t i gia nh p WTO?

ng m i Vi t Nam - Hoa K l m t b

c quan tr ng

Hoa K l m t n n kinh t l n nh t th gi i. Hoa K c ng l n c c nh h ng t i

WTO v nhi u di n n kinh t . M t khc, Hi p nh Th ng m i Vi t Nam - Hoa K
c ng
c so n th o d a trn nh ng quy t c v i u kho n c a WTO. V v y, vi c k
m t hi p nh th ng m i song ph ng v i Hoa K cho th y Vi t Nam c th t ng
b c ch p nh n cc quy nh c a WTO v tham gia th tr ng ton c u.

-91-

Tuy nhin, khi m phn gia nh p WTO, chng ta v n s ph i g p l i Hoa K trn bn

m phn. V ngoi Hoa K , cn c nhi u i tc quan tr ng khc nh EU, Nh t,
Thu S , Hn Qu c, Australia, m chng ta cn ph i m phn.
Qua nhi u l n m phn cc cu c h p song ph ng v a ph ng, n thng 1/2006,
Vi t Nam v Hoa K thu h p ng k kho ng cch trong nhi u v n
khc nhau.
Ti n trnh m phn v i Hoa K c th k t thc trong n m 2006, t o thu n l i cho
vi c gia nh p WTO.
ban cng tc
b vong l c
b n cho ban u
yu c u
i u kho n b o l u
i u kho n khng p d ng
ix
c bi t v khc bi t

: working party
: memorandum
: initial offer
: request
: grand-father clause
: non-application clause
: special and differential treatment

TI LI U THAM KH O CHNH
- Business Guide to the World Trading System
- Trading into the Future
- The Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiation - The Legal Texts
- T i n Chnh sch Th ng m i Qu c t
- T i n Kinh t th tr ng
- Longman Dictionary of Business English
- M t s b n tin v ti li u h i th o do Ban Th k WTO pht hnh
- http://www.wto.org
- WTO Tariff Negotiations Manual
***

-92-

Ph l c I

Cc n

c thnh vin WTO

Tnh n ngy 1/1/2006, WTO c 150 thnh vin. D i y l tn cc n c v lnh th h i quan l thnh
vin WTO v ngy gia nh p t ch c ny. WTO i vo ho t ng t ngy 1/1/1995, do t t c cc n c v lnh
th h i quan l cc bn k k t GATT tr c y v k Hi p nh thnh l p WTO l thnh vin c a WTO tnh
t ngy ny.
T/t
1.

Ai C p

Ngy gia nh p
30/6/1995

2.

Albania

8/9/2000

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.

Angola
Anh
Antigua and Barbuda
A-r p X-ut
Argentina
Armenia
Australia
o
n
Bahrain
Ba Lan
Bangladesh
Barbados
B
Belize
Benin
Bolivia
Botswana
B o Nha
Brazil
Brunei Darussalam
Bulgaria
Burkina Faso
Burundi
Cc ti u v ng qu c
A-r p Th ng nh t
Cameroon
Cam-pu-chia
Canada
C ng ng Chu u
C ng ho Trung Phi
Chad
Chile
Colombia
CHDC Congo
CHLB c
Congo
Costa Rica
Cote d'Ivoire
Croatia
Cuba
Cyprus
C ng ho Czech

28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.

T/t
N c
76. 7 Jordan
6
77. 7 Kenya
7
78. Kuwait
79. Kyrgyzia
80. Latvia
81. Lesotho
82. Macedonia
83. Liechtenstein
84. Lithuania
85. Luxembourg
86. Macau
87. Madagascar
88. Malawi
89. Malaysia
90. Maldives
91. Mali
92. Malta
93. Mauritania
94. Mauritius
95. Mexico
96. Morocco
97. Mozambique
98. Mng C
99. Moldova
100. Myanmar
101. Nam Phi
102. Namibia

1/12/1996
1/1/1995
1/1/1995
11/12/2005
1/1/1995
5/2/2003
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/7/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
22/2/1996
14/9/1995
31/5/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/12/1996
3/6/1995
23/7/1995
10/4/1996
13/12/1995
11/9/2003
1/1/1995
1/1/1995
31/5/1995
19/10/1996
1/1/1995
30/4/1995
1/1/1997
1/1/1995
27/4/1997
1/1/1995
1/1/1995
30/11/2000
20/4/1995
30/7/1995
1/1/1995

103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.

-93-

Nepal
Netherlands
New Zealand
Nh t
Nicaragua
Niger
Nigeria
Norway
Oman
Pakistan
Panama
Papua New Guinea
Paraguay
Peru
Php
Ph n Lan
Philippines

Ngy gia nh p
11/4/2000
1/1/1995
1/1/1995
20/12/1998
10/2/1999
31/5/1995
4/4/2003
1/9/1995
31/5/2001
1/1/1995
1/1/1995
17/11/1995
31/5/1995
1/1/1995
31/5/1995
31/5/1995
1/1/1995
31/5/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
26/8/1995
29/1/1997
26/7/2001
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
23/4/2004
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
3/9/1995
13/12/1996
1/1/1995
1/1/1995
9/11/2000
1/1/1995
6/9/1997
9/6/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995

45.
46.
47.
48.
49.
50.

i Loan
an M ch
Djibouti
Dominica
C ng ho Dominic
Ecuador

1/1/2002
1/1/1995
31/5/1995
1/1/1995
9/4/1995
21/1/1996

120.
121.
122.
123.
124.
125.

51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.

Estonia
El Salvador
Fiji
Gabon
Gambia
Ghana
Grenada
Gruzia
Guatemala
Guinea
Guinea Bissau
Guyana
Haiti
Hn Qu c
Hoa K
Honduras
Hong Kong
Hungary
Hy L p
Iceland
Indonesia
Ireland
Israel
Italia
Jamaica

13/11/1999
7/5/1995
14/1/1996
1/1/1995
23/10/1996
1/1/1995
22/2/1996
14/6/2000
21/7/1995
25/10/1995
31/5/1995
1/1/1995
30/1/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
21/4/1995
1/1/1995
9/4/1995

126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.

Qatar
Romania
Rwanda
Saint Kitts and Nevis
Saint Lucia
Saint Vincent &
Grenadines
Senegal
Sierra Leone
Singapore
Slovakia
Slovenia
Solomon Islands
Sri Lanka
Suriname
Swaziland
Tanzania
Ty Ban Nha
Thi Lan
Th Nh K
Thu i n
Thu S
Togo
Tonga
Trinidad and Tobago
Trung Qu c
Tunisia
Uganda
Uruguay
Venezuela
Zambia
Zimbabwe

13/1/1996
1/1/1995
22/5/1996
21/2/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
23/7/1995
1/1/1995
1/1/1995
30/7/1995
26/7/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
26/4/1995
1/1/1995
1/7/1995
31/5/1995
15/12/2005
1/4/1995
11/12/2001
29/4/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
3/4/1995

Quan st vin:
Afghanistan, Algeria, Andorra, Azerbaijan, Bahamas, Belarus, Bhutan, Bosnia and Herzegovina, Cape Verde,
Guinea xch
o, Ethiopia, Vatican, Iran, Iraq, Kazakstan, CHDCND Lo, Li-b ng, Libya
Montenegro, Nam T , Lin bang Nga, Samoa, Sao Tome & Principe, Serbia, Seychelles, Sudan, Tajikistan,
Ukraine, Uzbekistan, Vanuatu, Vi t Nam, Yemen.
T t c cc n c v lnh th quan st vin, tr Vatican,
n m k t ngy tr thnh quan st vin.

u ph i b t

u m phn gia nh p WTO trong vng 5

Cc t ch c qu c t l quan st vin t i i H i ng WTO (khng k quan st vin t i cc h i

khc): Lin h p qu c, UNCTAD, IMF, WB, FAO, WIPO, OECD, ITC.

-94-

ng v u ban

Ph l c II
C c u t ch c c a WTO

H I NGH B

U ban Th ng m i
v Mi tr ng
U ban Th ng m i
v Pht tri n

U ban H n ch
cn cn thanh ton

QUAN GI I QUY T
TRANH CH P

Ban h i
th m

U ban Ngn sch,

ti chnh, hnh chnh

TR

IH I

NG

Cc ban cng tc
gia nh p

NG

C quan
chung th m

QUAN R SOT CHNH

SCH TH NG M I

U ban Th

U ban v cc Hi p nh
Th ng m i khu v c

Nhm cng tc v Quan

h gi a Th ng m i v
ut
Nhm cng tc v Quan
h gi a Th ng m i v
Chnh sch C nh tranh

ng m i my bay dn d ng

Nhm cng tc v Minh

b ch trong Mua s m
chnh ph

U ban v Mua s m c a chnh ph

H i

ng TRIPS

H i

U ban

ng Th

H i

ng m i Hng ho

nh gi h i quan

U ban M c a th tr

ng

U ban v cc hng ro k
thu t i v i th ng m i

U ban cc bi n php v sinh

d ch t

U ban Nng nghi p

U ban v cc bi n php t v

U ban C p php nh p kh u

U ban Quy ch xu t x

U ban v cc bi n php u
t lin quan n th ng m i

U ban Tr c p v cc bi n
php i khng

C quan Gim st hng d t

U ban Ch ng ph gi

Ban cng tc v doanh nghi p

th ng m i nh n c

U ban v Hi p nh
Cng ngh Thng tin

-95-

ng Th

ng m i D ch v

U ban v cc cam k t c th

U ban D ch v ti chnh

Ban cng tc v lu t l trong n

Ban cng tc v cc quy

GATS

nh c a

MUTRAP II
D N H TR TH NG M I A BIN
MULTILATERAL TRADE ASSISTANCE PROJECT
implemented
Website: http://www.mutrap.org.vn

H I P V WTO
Questions and Answers on WTO
(Ti b n,c s a ch a b sung)

BIN SO N:TR N THANH H I

H N I, 2006

L I NI

N m 2003, p ng m i quan tm c a c ng ng doanh nghi p Vi t Nam v cng chng, D

n MUTRAP xu t b n cu n sch mang tn H i p v WTO, nh m cung c p nh ng
thng tin c b n v WTO, d i hnh th c cu h i v tr l i. K t khi cu n sch
c xu t
b n, Vi t Nam c nh ng b c ti n quan tr ng trong ti n trnh gia nh p WTO v hi n ang
trong giai o n k t thc cc cu c m phn. Cu n sch do v y
c cho n n ng nhi t
v lun
c ng o b n c quan tm, chnh i u ny khch l MUTRAP ti b n n
ph m ny.
MUTRAP xin trn tr ng gi i thi u ti b n cu n sch H i p v WTO v hy v ng cu n
sch s gp ph n nng cao ki n th c, gip nh ng b n c quan tm hi u r h n v WTO c ng
nh nh ng nh h ng i v i Vi t Nam.
Chng ti xin chn thnh c m n tc gi Tr n Thanh H i v cc c ng s
ti b n cu n sch ny.

cho php D n

FOREWORD
In 2003, to meet the increasing interest of the Vietnamese business community and the public
at large, the MUTRAP Project published a book titled Questions and Answers on WTO
which provided essential information, in the form of questions and answers, on the WTO.
Since the publication of the book, Vietnam has made significant steps in its WTO accession
process and is now at the stage of wrapping up the accession negotiations. The book is
therefore warmly welcomed and has continuously been in high demand, which has
encouraged MUTRAP to bring in a reprint.
MUTRAP is pleased to introduce the reprint of Questions and Answers on the WTO and
confident that it will be helpful and informative enough to bring assistance to those who are
interested in better understanding the WTO and its impacts on Vietnam.
We would like to sincerely thank the author, Mr. Tran Thanh Hai and his collaborators for
permitting the Project to republish the book.
Trn tr ng

Tr

Peter Naray
ng nhm chuyn gia Chu u

Tr n Th Thu H ng
Gim c D n

Cu n sch ny
c bin so n v i s h tr ti chnh c a U ban Chu u. Quan i m trong cu n sch ny
l c a cc chuyn gia t v n v do khng th hi n quan i m chnh th c c a U ban Chu u
This book has been prepared with financial assistance from the Commission of the European Communities. The
views expressed herein are those of the consultants and therefore in no way reflect the official opinion of the
Commission

-2-

L IC M

Cu n sch H i p v WTO
c bin so n nh m nng cao hi u bi t v
ti n trnh gia nh p T ch c Th ng m i th gi i c a Vi t Nam. D n
MUTRAP xin c m n nh ng ng gp qu bu c a tc gi , ng Tr n Thanh
H i cho php ph bi n n ph m ny trong khun kh ho t ng c a D
n. D n MUTRAP xin chn thnh c m n U ban chu u h tr ti
chnh cho vi c xu t b n n ph m ny.
Thng tin v cu n sch hi n c t i trang Web c a D n:
http://www.mutrap.org.vn

ACKNOWLEDGEMENT
This book Question and Answers on WTO has been prepared to improve
the understanding of the ongoing process of Vietnams accession to the
World Trade Organization. MUTRAP acknowledges with thanks the
excellent cooperation by the author, Mr. Tran Thanh Hai, who kindly granted
the copyright to the Multilateral Trade Policy Assistance Programme
(MUTRAP) for wider distribution of this material in the framework of
MUTRAP activities. The publication was organized by MUTRAP with
financial assistance from the European Union.
The same information is also available on the MUTRAP website:
http://www.mutrap.org.vn

-3-

Tiu

L i ni

L ic m n

Khi ni m v WTO

Cc nguyn t c chung c a GATT

12

Cc hng ro k thu t

V sinh d ch t

25

Th t c c p php nh p kh u

29

Quy ch xu t x

31

Xc

34

10

Ki m

11

Tr c p v Ph gi

40

12

Cc bi n php t v

45

13

Hng d t may v hng nng s n

48

14

Th

55

15

i v i th

ng m i

21

nh tr gi h i quan
nh tr

c khi x p hng

ng m i lin quan

37

n chnh ph

ut

59

16

D ch v

62

17

Quy n s h u tr tu

69

18

C ch Gi i quy t Tranh ch p v C ch R sot Chnh sch Th

19

Cc v n

20

Gia nh p WTO

88

21

Ph l c I

94

22

Ph l c II

96

m i trong WTO

ng m i

75
83

-4-

11.

H th ng th

KHI NI M V WTO

ng m i a ph

ng l g?

a ph ng c ngh a l nhi u bn. H th ng th ng m i a ph ng tr c h t

c
hi u l h th ng th ng m i c nhi u n c cng tham gia, cng p d ng nh ng lu t l ,
quy c chung. i u ny i l p v i cc m i quan h th ng m i song ph ng, trong
ch c hai n c t tho thu n nh ng quy t c i u ch nh th ng m i gi a hai n c
v i nhau.
Trong WTO, t " a ph ng" c ngh a phn nh r r t h n. H th ng th ng m i a
ph ng dng
ch h th ng th ng m i do WTO i u ch nh. Do khng ph i ton b
cc n c trn th gi i u l thnh vin WTO nn " a ph ng" s ch ph m vi h p
h n "ton c u". M t khc, " a ph ng" c ng khng ng ngh a v i nh ng tho thu n
c a t ng nhm n c t i m t khu v c nh t nh trn th gi i, v d nh EU, ASEAN,
NAFTA, v.v... Nh v y, " a ph ng" l khi ni m ng gi a "ton c u" v "khu v c".
C n l u r ng trong quan h qu c t ni chung, " a ph
quan h no c h n hai n c tr ln tham gia.
2.

T i sao ngy nay ng

i ta l i ni nhi u

n a ph

ng" c th ch b t k m i

ng?

a ph ng khng ph i l qu m i. H i Qu c lin (ho t ng t n m 1919) v t ch c

k th a l Lin h p qu c l m t minh ch ng c a h th ng a ph ng.
V i vi c GATT c hi u l c t n m 1948, h th ng th ng m i a ph ng chnh th c
ra i v n nay t n t i h n n a th k . M c d c th i gian t n t i di nh v y,
nh ng trong nhi u n m, GATT v n ch l m t nhm n c h n ch v i m t ch
duy
nh t l c t gi m thu quan. V i nh ng k t qu tch c c c a Vng Uruguay, GATT
m r ng ph m vi c a mnh h n r t nhi u v tr thnh m t t ch c chnh th c - WTO.
S c m t c a h u h t cc n n kinh t l n c ng nh s gia t ng s l ng thnh vin
lm cho GATT/WTO c m t v tr n i b t trong th ng m i ton c u.
Do h th ng a ph ng p d ng ng lo t v i nhi u n c nn thng qua h th ng ny,
vi c xy d ng cc quy t c chung v th ng m i s nhanh chng h n. V i nguyn t c
t i hu qu c, vi c t
c nh ng u i t i h th ng ny c ng c ngh a l t
c
u i t h n m t tr m n c thnh vin khc. M t s n c c ng mu n s d ng h
th ng ny
gi i quy t nh ng v n
quan h th ng m i song ph ng. N u nh
nh ng n c ngho th ng b nh ng n c giu chn p khi m phn th ng m i song
ph ng th t i m t di n n a ph ng, h c th gp chung ti ng ni
t o nn m t
nh h ng nh t nh i v i nh ng n c giu.
3.

Th no l t do ho th

ng m i, nh ng tc

ng c a qu trnh l g?

T do ho th ng m i l vi c d b nh ng hng ro do cc n c l p nn nh m lm
cho lu ng hng ho di chuy n t n c ny sang n c khc
c thu n l i h n trn c
s c nh tranh bnh ng. Nh ng hng ro ni trn c th l thu quan, gi y php xu t
nh p kh u, quy nh v tiu chu n ch t l ng hng ho, yu c u ki m d ch, ph ng
php nh thu , v.v... Cc hng ro ni trn u l nh ng i t ng c a cc hi p nh
m WTO ang gim st th c thi.
-5-

Trn c s l thuy t l i th so snh, l i ch l n nh t c a t do ha th ng m i l thc

y ngy cng nhi u n c tham gia bun bn, trao i hng ho, t thc y t ng
tr ng kinh t . V i ng i tiu dng, hng ho l u thng d dng h n em l i cho h
c h i l a ch n hng ho t t h n v i gi r h n (ng i tiu dng
y c th hi u l
c nh ng nh s n xu t nh p kh u nguyn v t li u
s n xu t ra nh ng hng ho
khc).
Nh ng, c ng khng ph i ng u nhin m cc n c l i d ng ln nh ng hng ro lm nh
h ng n s l u thng hng ho. L do cc n c lm vi c ny l nh m b o h s n
xu t trong n c tr c s c nh tranh c a hng ho bn ngoi ( i u ny c ngh a l n
v s n xu t trong n c suy gi m s nh h ng n cng n vi c lm v qua n n
nh x h i), t ng ngu n thu cho ngn sch (thng qua thu thu quan), ti t gi m ngo i
t (chi cho mua s m hng ho n c ngoi), b o v s c kho con ng i, ng-th c v t
kh i nh ng hng ho km ch t l ng hay c nguy c gy b nh, v.v... T do ho
th ng m i, nh ng m c
khc nhau, s lm y u i ho c m t d n cc hng ro ni
trn v nh th s nh h ng n m c ch t ra khi thi t l p hng ro.
4.

Xin hy cho bi t l ch s hnh thnh c a GATT.

GATT t n t i su t 46 n m (1948-1994), nh ng s ra
nh tr c.

i c a n l i l m t i u khng

Ngay t khi Chi n tranh Th gi i th hai ch a k t thc, cc n c ngh

n vi c
thi t l p cc nh ch chung v kinh t
h tr cng cu c ti thi t sau chi n tranh.
H i ngh Bretton Woods tri u t p bang New Hampshire (Hoa K ) n m 1944 nh m
m c ch ny. K t qu c a H i ngh Bretton Woods l s ra i c a 2 t ch c ti
chnh: Ngn hng Ti thi t v Pht tri n Qu c t (nay g i l Ngn hng Th gi i WB) v Qu Ti n t Qu c t (IMF). M t t ch c chung v th ng m i c ng
c
xu t thnh l p v i tn g i T ch c Th ng m i Qu c t (ITO).
Ph m vi
ra cho ITO l kh l n, bao trm ln c cc v n
vi c lm, u t , c nh
tranh, d ch v , v th vi c m phn Hi n ch ng (hi u cch khc l i u l ) c a ITO
di n ra kh lu. Trong khi , v mong mu n s m c t gi m thu quan
y m nh
cng cu c ti thi t sau chi n tranh, n m 1946, m t nhm 23 n c m phn ring
r v t
c m t s u i thu quan nh t nh.
rng bu c nh ng u i t
c, nhm 23 n c ny quy t nh l y m t ph n v chnh sch th ng m i trong d
th o Hi n ch ng ITO, bi n n thnh Hi p nh chung v Thu quan v Th ng m i
(GATT). GATT c hi u l c t 1/1/1948 nh m t tho thu n t m th i trong khi ch
ITO
c thnh l p. Nh ng ITO khng ra i: m c d Hi n ch ng ITO
c
thng qua t i Havana (Cuba) thng 3/1948, nh ng vi c Qu c h i Hoa K tr hon
khng ph chu n Hi n ch ng lm cho cc n c khc c ng khng ph chu n, d n n
ITO khng tr thnh hi n th c. Do v y, GATT tr thnh c c u a ph ng duy nh t
i u ch nh th ng m i qu c t cho n khi WTO ra i.
5.

GATT l m t t ch c, c ng khng?
GATT ch a bao gi l m t t ch c. ch t ng l m t hi p nh c vai tr bao trm
trong i s ng th ng m i qu c t trong ra nh ng nguyn t c c b n c a th ng
m i qu c t v nh ng nguyn t c v n t n t i cho n ngy nay.

-6-

Tuy nhin, s i u hnh GATT lm ng i ta c c m gic y nh l m t t ch c.

GATT i u hnh cc vng m phn ko di nhi u n m v i s tham gia c a hng ch c
qu c gia t kh p cc chu l c. Do t m vc l n lao c a n c ng nh gi tr nh ng kh i
l ng th ng m i m n i u ti t, GATT c ring m t Ban Th k
theo di, gim
st vi c th c hi n Hi p nh.
di n t hnh th c t n t i ny c a GATT, c ng i
g i GATT l m t " nh ch ".
Minh ch ng r rng chnh l s ra i c a WTO. M t trong nh ng m c ch c a vi c
xu t hi n WTO chnh l nh m th ch ho GATT, bi n GATT thnh m t t ch c th c
s .
M t i u d th y v tnh ch t c a GATT l cc n c tham gia GATT ch
c g i l
cc bn k k t. Trong khi , v i m t t ch c chnh th c nh WTO sau ny, cc n c
tham gia
c g i l thnh vin.
6.

Sau khi WTO ra

i th GATT c cn t n t i hay khng?

GATT v n t n t i, v i t cch l m t trong cc v n b n php l c a WTO. Nh ng

GATT khng ph i l v n b n php l duy nh t, bn c nh cn xu t hi n nhi u v n
b n khc nh Hi p nh chung v Th ng m i D ch v , Hi p nh Nng nghi p, Hi p
nh v quy n s h u tr tu lin quan n th ng m i, v.v.....
GATT c a th i k WTO c ng c khc v i GATT thu ban u.
phn bi t, ng i ta
g i GATT ban u l GATT 1947, cn GATT c a th i k WTO l GATT 1994 (theo
th i gian thng qua v n b n ny).
7.

T i sao l i g i l Vng Uruguay v l do g lm cho Vng m phn ny n i ti ng

n v y?
Vng m phn th 8 c a GATT khai m c thng 9/1986 t i Punta del Este, Uruguay,
v th vng m phn ny
c t tn l Vng Uruguay.
Vng Uruguay n i ti ng v nhi u l do. Tr c h t, y l vng m phn di nh t v
c s n c tham gia ng nh t trong l ch s c a GATT. y c l c ng l m t trong
nh ng vng m phn l n nh t t tr c n nay. Th hai, Vng Uruguay t
c
nh ng k t qu v t b c so v i cc vng m phn tr c, c bi t l v i vi c a
c
c th ng m i d ch v v s h u tr tu vo ph m vi i u ch nh c a GATT. Th ba,
vng m phn ny d n n s ra i c a WTO - m t t ch c chnh th c
gim
st cc ho t ng th ng m i a ph ng. Nh ng k t qu c a Vng Uruguay tr thnh
v n ki n chnh th c c a WTO.

8.

Ngoi Vng Uruguay, GATT cn c nh ng vng m phn no n a?

GATT c t ng c ng 8 vng m phn. Vng m phn u tin chnh l vng m
phn d n n s hnh thnh c a GATT. H u h t cc vng m phn u di n ra t i
Geneva (Thu S ), n i ng tr s Ban Th k c a GATT. B ng d i y cho bi t
m t s thng tin v cc vng m phn ny.

T/t Tn vng
m phn

N m

Ch

-7-

m phn

S n c
tham gia

1
2
3
4
5
6
7
8

9.

Geneva
1947
Annecy
1949
Torquay
1951
Geneva
1956
Dillon 1960 - 1961
Kennedy 1964 - 1967
Tokyo 1973 - 1979

thu quan
thu quan
thu quan
thu quan
thu quan
thu quan v cc bi n php ch ng ph gi
thu quan, cc bi n php phi thu quan, cc
hi p nh khung
Uruguay 1986 - 1994 thu quan, cc bi n php phi thu quan, d ch
v , s h u tr tu , gi i quy t tranh ch p, nng
nghi p, hng d t may, v.v...

23
13
38
26
26
62
102
123

WTO l g?
WTO l tn vi t t t ti ng Anh c a T ch c Th ng m i Th gi i. WTO
c chnh
th c thnh l p t ngy 1/1/1995 theo Hi p nh thnh l p T ch c Th ng m i Th
gi i k t i Marrakesh (Ma-r c) ngy 15/4/1994.

10.

Ch c n ng c a WTO?
WTO c 4 ch c n ng chnh:
H tr v gim st vi c th c hi n cc Hi p
Thc
m i;

y t do ho th

ng m i v l di n n cho cc cu c m phn th

Gi i quy t tranh ch p th
R sot chnh sch th
11.

nh WTO;

ng m i gi a cc n

ng m i c a cc n

ng

c thnh vin;

c thnh vin.

C c u t ch c c a WTO?
WTO l m t t ch c lin chnh ph . C quan cao nh t c a WTO l H i ngh B
tr ng bao g m i di n c a t t c cc n c thnh vin, h p t nh t m t l n trong 2
n m. Cc c quan th ng tr c i u hnh cng vi c chung c a WTO. Cc c quan ny
l:
iH i
c cc n
tr ng gi
cc Hi p

ng: C quan th ng tr c cao nh t c a WTO, bao g m i di n c a t t

c thnh vin.
i H i ng th c hi n ch c n ng c a H i ngh B
a cc k H i ngh v th c hi n m t s nhi m v khc
c c p trong
nh.

C quan Gi i quy t Tranh ch p: L i H i ng h p khi c n thi t

gi i quy t
cc v tranh ch p th ng m i. C quan ny c th c ch t ch v cc th t c lm
vi c ring.
C quan R sot Chnh sch Th ng m i: L i H i ng h p khi c n thi t r
sot ch ng trnh th ng m i c a cc n c thnh vin. C quan ny c th c ch
t ch v cc th t c lm vi c ring.
H i

ng Th

ng m i Hng ho

H i

ng Th

ng m i D ch v

H i

ng v cc v n

S h u Tr tu lin quan
-8-

n Th

ng m i

D i cc H i ng ni trn l m t lo t cc u ban v c quan gip vi c khc gim st

cc v n
chuyn mn v l n i th o lu n v cc v n
n y sinh khi th c hi n cc
Hi p nh WTO.
12.

C ch ra quy t

nh c a WTO nh th no?

H u h t m i quy t nh c a WTO u
c thng qua theo nguyn t c ng thu n.
Tuy nhin, c m t s tr ng h p WTO ra quy t nh theo ph ng th c bi u quy t.
Trong tr ng h p ny, m i n c c m t phi u, tr Lin minh chu u c s phi u
b ng s thnh vin c a Lin minh.
Vi c di n gi i m t hi p

nh c n

c a s 3/4 n

Vi c mi n tr m t ngh a v cho m t n
H i ngh B tr ng;

c thnh vin WTO thng qua;

c thnh vin c n c

c a s 3/4 t i

Quy t nh s a i n i dung cc i u kho n hi p nh c n ph i

c t t c ho c
2/3 s n c thnh vin ch p nh n, tu theo tnh ch t c a cc i u kho n y
(nh ng s a i ch
c p d ng cho cc n c thnh vin ch p nh n);
Quy t nh k t n p thnh vin m i c n
ng thng qua v i a s 2/3.
13.

Th no l

c H i ngh B tr

ng ho c

iH i

ng thu n?

ng thu n l m t ph ng th c ra quy t nh m t i th i i m thng qua quy t

khng c m t ki n ph n i no
c nu ra.

nh

ng thu n khc v i ph ng th c bi u quy t. Trong ph ng th c bi u quy t, cc i

bi u ph i th hi n r l p tr ng c a mnh (b ng cch gi tay, b phi u, n nt), trong
s phi u thu n t m t t l nh t nh th quy t nh m i
c thng qua. Tr ng
h p t
c 100% s phi u thu n g i l nh t tr.
14.

Ban Th k WTO l m t c quan nh th no?

Ban Th k WTO (nguyn l Ban Th k GATT tr
S . a ch chnh th c l:

c y) ng t i Geneva, Thu

World Trade Organization

Centre William Rappard
Rue de Lausanne 154, CH-1211 Geneva, Switzerland
ng u Ban Th k WTO l m t T ng Gim c. T ng Gim c hi n nay l ng
Mike Moore (qu c t ch New Zealand). Gip vi c cho T ng Gim c c 4 Ph T ng
Gim c. Ban Th k WTO c kho ng 550 nhn vin mang nhi u qu c t ch khc
nhau.
Ngn sch c a WTO n m 2002 vo kho ng 143 tri u franc Thu S (t ng
ng
87,7 tri u USD), do cc n c thnh vin ng gp theo t l th ng m i c a t ng
n c so v i th ng m i th gi i.

-9-

15.

Cc ho t
Cc ho t

ng chnh c a Ban Th k WTO l g?

ng chnh c a Ban Th k WTO l:

H tr cc c quan c a WTO (cc H i ng, U ban, nhm cng tc, nhm m

phn) trong vi c m phn v th c hi n cc hi p nh. M t s phng c a Ban Th
k WTO chuyn theo di v nh ng hi p nh c th .
H tr k thu t cho cc n
Th ng k v
th gi i.

c ang pht tri n v km pht tri n.

a ra phn tch v tnh hnh, chnh sch v tri n v ng th

H tr cc qu trnh gi i quy t tranh ch p v r sot chnh sch th

Ti p xc v h tr cc n

ng m i

ng m i.

c thnh vin m i trong qu trnh m phn gia nh p.

Thng tin, tuyn truy n v WTO.

16.

WTO l m t t ch c qu c t . V y ngn ng lm vi c c a WTO nh th no?

WTO s d ng ba ngn ng chnh th c l ti ng Anh, ti ng Php, ti ng Ty Ban Nha.
M i v n ki n quan tr ng c a t ch c ny u
c d ch ra 3 th ti ng ny. Ngoi ra,
cc ti li u khc ho c n i dung trang web c a WTO u c th c b ng nh ng th
ti ng ni trn.

17.

C ph i ton b n i dung c a WTO

u n m trong GATT?

Khng ph i. N i dung c a WTO khng ch c GATT m cn r t nhi u hi p

b n khc. Ta hy hnh dung th b c c a cc v n ki n ny nh sau:
Hi p

nh thnh l p WTO

o Ph l c 1A: bao g m GATT 1994 v cc hi p

hng ho
o Ph l c 1B: GATS
o Ph l c 1C: TRIPS
o Ph l c 2: DSU
o Ph l c 3: TPRM
o Ph l c 4: cc hi p nh nhi u bn
Cc tuyn b v quy t
18.

Cc hi p
th no?

nh, v n

nh lin quan

nh c p B tr
n th

nh lin quan v th

ng m i

ng

ng m i hng ho c m i lin h v i nhau nh

Xt v m t s l ng, cc hi p nh ny t o thnh ph n l n n i dung c a WTO v u

thu c Ph l c 1A c a Hi p nh thnh l p WTO. C th phn lo i cc hi p nh ny
thnh m t s nhm nh sau:
GATT 1994
Hng ro k thu t: TBT, SPS
Qu n l nh p kh u: ILP, ROO
H i quan: PSI, ACV

-10-

Cc bi n php t v : ADP, SCM, ASG

Chuyn ngnh: AOA, ATC
u t : TRIMS
Cch phn lo i nh trn c ng l c s
ny.
19.

Th no l hi p

c u trc nn m t s ch

ng c a quy n sch

nh nhi u bn c a WTO?

Khi WTO thnh l p, m i k t qu c a Vng m phn Uruguay tr thnh nh ng v n

ki n chnh th c c a WTO m b t k m t n c thnh vin WTO no c ng ph i tham
gia. Nh v y, t t c cc thnh vin WTO u tham gia vo cc hi p nh c a WTO.
Quy nh ny
c g i l ch p thu n c gi.
Bn c nh , WTO v n duy tr 4 hi p nh nhi u bn
c m phn t Vng Tokyo.
V i cc hi p nh ny, cc n c thnh vin WTO c th tham gia hay khng tu .
Cc hi p nh ny l:
Hi p

nh v bun bn my bay dn d ng;

Hi p

nh v mua s m c a chnh ph ;

Hi p

nh qu c t v cc s n ph m s a;

Hi p

nh qu c t v th t b.

Cu i n m 1997, WTO nh t tr ch m d t hai hi p nh v s n ph m s a v th t b v

a nh ng n i dung c a chng vo ph m vi i u ch nh c a cc Hi p nh Nng
nghi p v Hi p nh v cc bi n php v sinh d ch t .
Ngoi ra, Hi p nh v Cng ngh Thng tin (ITA) c ng
ng cho cc n c thnh
vin WTO tu tham gia. V th , c ng c th coi y l m t hi p nh nhi u bn c a
WTO.
20.

WTO phn lo i thnh vin c a mnh nh th no?

Cc thnh vin WTO

c phn thnh 4 nhm chnh:

Km pht tri n: C n c theo tiu chu n phn lo i c a Lin h p qu c, hi n WTO

c kho ng 50 thnh vin thu c nhm ny
C n n kinh t chuy n i: Cc n c Trung v ng u tr
k ho ch ho t p trung, nay chuy n sang c ch th tr ng.

c y c n n kinh t

ang pht tri n: y l nhm n c ng o nh t trong s thnh vin c a WTO,

tuy nhin khng c m t nh ngh a th ng nh t v vi c n c no
c coi l ang
pht tri n m ch y u l do m i n c t nh n. V v y, ngay c Singapore c ng t
nh n l thu c nhm ny.
Pht tri n: Cc thnh vin cn l i ngoi 3 nhm trn, h u h t l cc n
vin OECD.

-11-

c thnh

21.

Ngo i l v mi n tr gi ng v khc nhau nh th no?

Ngo i l v mi n tr
u l vi c cho php m t thnh vin WTO
c khng ho c ch a
th c hi n nh ng ngh a v nh t nh. Khc nhau ch ngo i l
c quy nh s n
trong cc hi p nh, n u tho mn cc i u ki n th m i thnh vin WTO u c th
c mi n ngh a v y, v d cc i u 14, 20, 21 c a GATT, i u 73 c a Hi p nh
TRIPS.
Trong khi , mu n
c h ng mi n tr
i v i m t ngh a v c th , m t thnh vin
WTO ph i
t yu c u ln WTO v ph i
c cc thnh vin WTO khc, thng qua
H i ngh B tr ng ho c i H i ng, ch p thu n.

h th ng th ng m i a ph ng
: multilateral trade system
Vng Uruguay
: Uruguay Round
bn k k t
: contracting party
thnh vin
: member
Hi p nh chung v Thu quan v Th ng : General Agreement on Tariffs and Trade
(GATT)
m i
T ch c Th ng m i Qu c t
: International Trade Organization (ITO)
Ngn hng Ti thi t v Pht tri n Qu c t
: International Bank of Reconstruction and
Development (IBRD)
Ngn hng Th gi i
: World Bank (WB)
Qu Ti n t Qu c t
: International Monetary Fund (IMF)
t do ho th ng m i
: trade liberalization
T ch c Th ng m i Th gi i
: World Trade Organization (WTO)
hi p nh nhi u bn
: plurilateral agreement
i H i ng
: General Council
H i ngh B tr ng WTO
: WTO Ministerial Conference
ng thu n
: consensus
Ban Th k WTO
: WTO Secretariat
T ng Gim c WTO
: WTO Director-General
ch p thu n c gi
: single undertaking
nh t tr
: unaminity
***
222.

N i dung Hi p

CC NGUYN T C CHUNG C A GATT

nh GATT ni ln nh ng g?

GATT l m t hi p nh t ng h p g m 38 i u ch a ng nh ng quy
th ng m i hng ho, trong c nh ng n i dung quan tr ng nh sau:
ra cc nguyn t c khng phn bi t
( i u 1, 3, 14);
m phn, s a

i x : t i hu qu c v i ng qu c gia

i, rt b cc u i ( i u 2, 27, 28);

Cc ngo i l ( i u 20, 21);

-12-

nh chung v

Quy nh v thu ch ng ph gi v thu

i khng ( i u 6), xc nh tr gi h i
quan ( i u 7), xu t x ( i u 9), h n ch nh l ng ( i u 11, 13), t v ( i u 12,
19), tr c p ( i u 16), doanh nghi p th ng m i nh n c ( i u 17);
u i dnh cho cc n c km pht tri n ( i u 36-38),
c a GATT t n m 1964.
23.

a vo n i dung

Xin cho bi t nh ng nguyn t c c b n c a GATT?

GATT c 4 nguyn t c c b n:
Ch
c php b o h s n xu t trong n c b ng thu quan, khng cho php s
d ng cc h n ch nh l ng, tr nh ng tr ng h p c bi t;
Thu quan ph i gi m d n v b rng bu c khng t ng tr l i;
p d ng i ng t i hu qu c;
p d ng i ng qu c gia.

24.

Nhi u n i dung c a GATT l i

c chi ti t ho trong cc hi p nh khc. V y
n u c mu thu n gi a cc i u kho n c a GATT v m t hi p nh khc th x l
th no?
Trong tr

25.

ng h p ny, cc i u kho n c a hi p

T i sao GATT ch tr

nh khc s

c p d ng.

ng t do ha m v n cho php b o h ?

ng v y, GATT ch tr ng v m t n n th ng m i t do ton c u, nh ng GATT

c ng cng nh n r ng do trnh
pht tri n c a cc n c cn khc nhau v m i n c
c ng c nh ng m c tiu ring c n theo u i nn GATT cho php cc n c duy tr b o
h ch ng l i s c nh tranh c a n c ngoi. S b o h ny
c php duy tr v i hai
i u ki n: m c
h p l v ph i th hi n thng qua thu quan.
26.

V sao l i ch b o h thng qua thu quan?

Cu tr l i l
m b o tnh minh b ch v d d on. Thu quan th hi n b ng i
l ng r rng l nh ng con s , do ng i ta c th d dng nh n th y m c
b oh
dnh cho m t m t hng, ngnh hng: thu quan cao t c l m c
b o h cao v nh
v y hng ha t ng t c a n c ngoi kh xm nh p th tr ng; ng c l i, thu quan
th p t c l m c
b o h th p.
Thng qua m phn v l ch trnh gi m thu quan c a m t n c, ng i ta c ng s d
dng h n trong vi c d on t c
c t gi m thu quan, ng ngh a v i nh ng thay i
trong m c
b o h v m c
m c a th tr ng.

27.

V y c ngh a l thu quan t l thu n v i m c

b o h hng ha trong n
t l ngh ch v i m c
m c a th tr ng cho hng ha n c ngoi?
ng v y, c th coi y nh l m t

28.

nh l trong th

T i hu qu c l g?

-13-

ng m i qu c t .

c v

T i hu qu c c ngh a l vi c dnh cho m t n

h n nh ng u i dnh cho m t n c th ba.

c nh ng u i th

ng m i khng km

Tn g i c a quy ch ny lm ng i ta lin t ng n c
c dnh u i t i hu qu c
l "n c
c u i nh t". Th c t khng ph i nh v y. V n c nh ng n c
c
h ng u i cn cao h n u i t i hu qu c. Chng ta ch nn hi u t i hu qu c l
s i ng thng th ng dnh cho h u h t cc n c khng c quan h th ngh ch hay
c bi t quan tr ng i v i n c ch nh.
T i hu qu c l m t nguyn t c c b n c a GATT, th hi n tnh khng phn bi t i
x trong th ng m i. Quy nh v t i hu qu c
c nu ngay t i i u I c a GATT.
29.

i ng qu c gia l g?
i ng qu c gia l vi c dnh cho hng ho n c ngoi, sau khi tr xong thu h i
quan, nh ng u i khng km thu n l i h n hng ho s n xu t trong n c cng lo i.
Quy ch ny th hi n s
i x cng b ng gi a hng ho nh p kh u v hng ho n i
a, t o i u ki n c nh tranh lnh m nh gi a cc ngu n hng ho ny.
Quy

30.

nh v

i ng qu c gia

c nu

i u III c a GATT.

T i hu qu c khc i ng qu c gia th no?

C hai quy ch trn u gi ng nhau ch l mang tnh khng phn bi t
nhin, chng khc nhau
i t ng h ng t i.

i x . Tuy

T i hu qu c h ng n cc nh kinh doanh, hng ho ngoi n c, th hi n s cng

b ng dnh cho nh ng i t ng ngoi bin gi i. V d n c A nh p my b m t
n c B v n c C. N u c hai n c B v C u
c h ng i ng t i hu qu c th
thu nh p kh u nh ln m t hng my b m t c hai n c ny u ph i nh nhau,
khng c n c no l i b cao h n hay
c th p h n.
i ng qu c gia l s khng phn bi t i x khi hng ho nh p kh u qua bin
gi i, trong n c nh p kh u. l s cng b ng gi a nh kinh doanh, hng ho nh p
kh u v i nh kinh doanh, hng ho trong n c. Nh v y, khi m t hng my b m
c nh p vo n c A h p l , n p xong cc kho n thu t i h i quan th s khng ph i
ch u b t k kho n thu , ph hay nh ng rng bu c no khc m m t hng my b m s n
xu t t i n c A khng ph i ch u.
Hai quy ch trn lc u ch p d ng cho hng ho v th ng nhn, v sau ny m
r ng ra p d ng cho c d ch v , ng i cung c p d ch v , v n u t , nh u t , v.v...
31.

Nguyn t c t i hu qu c yu c u m t n c i x bnh ng v i m i n c khc.

V y khi cc n c ASEAN dnh cho nhau thu su t th p h n v i thu su t nh
vo hng ha c a cc n c ngoi ASEAN th sao? C ph i l m t s vi ph m
nguyn t c t i hu qu c khng?
y khng ph i l m t s vi ph m, m l m t tr
hu qu c.

-14-

ng h p ngo i l c a nguyn t c t i

i u XXIV c a GATT cng nh n cc n c thu c m t th a thu

cho nhau nh ng u i l n h n so v i u i dnh cho n c
ngoi th a thu n khu v c . Nh v y, cc n c ASEAN c th
ch thu su t th p h n m cn c th l tiu chu n k thu t t ng

n khu v c c th dnh
thnh vin WTO n m
dnh cho nhau khng
t ngho h n.

ASEAN khng ph i l th a thu n khu v c duy nh t. n n m 2000, WTO ghi nh n

c 184 tho thu n khu v c t ng t nh ASEAN, trong c 109 tho thu n khu v c
cn hi u l c, v d nh APEC, EU, MERCOSUR, NAFTA, SADC, SAFTA.
C n l u l ngay trong cc th a thu n khu v c th nguyn t c t i hu qu c v n pht
huy tc d ng. Thu su t u i dnh cho m t n c trong th a thu n khu v c c n ph i
c p d ng ng u cho t t c cc n c thnh vin khc trong th a thu n khu v c
.
32.

Cn GSP c ph i l m t ngo i l c a nguyn t c t i hu qu c khng?

y c ng l m t tr ng h p ngo i l c a nguyn t c t i hu qu c. Nh ng khng gi ng
v i cc th a thu n khu v c v n mang tnh c i c l i, y l nh ng th a thu n u i
ch mang tnh m t chi u. Trong ch ng trnh GSP, cc n c pht tri n dnh cho m t
s n c ang pht tri n v ch m pht tri n m c thu quan u i (th m ch b ng 0%)
m khng i h i cc n c ang pht tri n v ch m pht tri n ph i dnh u i t ng
t .
Ngoi GSP cn c nh ng ch ng trnh khc c cng tnh ch t nh Cng
Sng ki n Lng ch o Ca-ri-b.

33.

c Lom,

Nn hi u "c i c l i" ngh a l nh th no?

C i c l i, hay c lc cn g i l t ng h , c ngh a l khi n c X nh n
i t n c Y th n c X c ng ph i dnh cho n c Y m t u i t ng
ny th hi n tnh bnh ng trong quan h th ng m i gi a hai n c.

cm t u
ng. i u

Tuy v y, s cn b ng gi a
c v m t, cho v nh n khng ph i lc no c ng c tc
ng nh nhau v i m i n c. Cng dnh cho nhau u i v m t m t hng, nh ng
n c no c th m nh nhi u h n v m t hng t c l thu
c l i ch l n h n.
34.

Th no l lnh th h i quan, lin minh h i quan?

y l nh ng khi ni m c b n ni ln ph m vi p d ng c a GATT v m t a l.
Lnh th h i quan l m t lnh th
c quy n duy tr bi u thu quan v nh ng quy
nh th ng m i m t cch c l p. Nh v y, m i n c l m t lnh th h i quan.
Nh ng c ng c nh ng lnh th h i quan khng ph i l m t n c, v d nh Hong
Kong, Macau. N u nh thnh vin c a Lin h p qu c l cc n c th thnh vin c a
WTO l i l cc lnh th h i quan.
Lin minh h i quan bao g m hai hay nhi u lnh th h i quan, m i hng ro th ng
m i gi a cc lnh th h i quan ny u
c xo b v cc lnh th h i quan ny u
p d ng chung thu quan v cc bi n php qu n l khc i v i cc lnh th h i quan
khng thu c lin minh. EU l m t lin minh h i quan.

35.

Hng ho xu t nh p kh u ti u ng ch c ph i ch u cc quy
khng?
-15-

nh c a GATT

Hng ho xu t nh p kh u ti u ng ch (hay cn g i l ph ng th c bun bn bin m u)

khng ph i ch u cc quy nh c a GATT. i u ny c ngh a l hai n c c chung
ng bin c th p d ng nh ng u i c bi t nh b thu quan, gi m b t th t c
h i quan cho cc hng ho bun bn theo ph ng th c ny m khng s vi ph m
nguyn t c i ng t i hu qu c.
Tuy nhin, hng ho xu t nh p kh u ti u ng ch v n c th b i u ch nh b i cc hi p
nh khc c a WTO, v d nh trong cc v n
ki m d ch ng th c v t, ch ng ph
gi, t v , v.v
36.

Ngh trnh th

ng tr c l g?

Ngh trnh th ng tr c l t
ch cc i u kho n trong m t s hi p nh, cc i u
kho n ny quy nh v vi c ti p t c m phn trong t ng lai
t do ho h n n a
cc l nh v c thu c ph m vi hi p nh, ho c r sot, nng c p m t ph n ho c ton b
cc hi p nh .
i u 20 Hi p nh Nng nghi p, i u 12 Hi p
v d c a nh ng i u kho n nh v y.
37.

Khi ni n t do ho th
h
y c ngh a l g?

ng m i ng

i ta th

nh SPS, i u 9 Hi p
ng hay nh c

nh TRIMS l

nb oh .V yb o

B oh
y c ngh a l b o v , h tr cho s n xu t trong n c thng qua thu quan
v cc bi n php phi thu quan. B o h h p l s gip cho n n s n xu t trong n c c
i u ki n v n ln, thch nghi d n v i mi tr ng c nh tranh qu c t . Nh ng n u b o
h trn lan, khng c i u ki n, khng c th i h n th s em l i hi u qu x u cho n n
kinh t v lm suy y u mi tr ng c nh tranh, d n n doanh nghi p l i vo b o h
c a Nh n c m khng ch u v n ng trn th tr ng b ng chnh n ng l c c a mnh.
38.

Thu quan khc v i thu nh th no?

Thu quan c ng l m t lo i thu , thu trn hng ho qua l i c a kh u. chnh l thu
xu t/nh p kh u.
T i Vi t Nam, h u h t cc lo i thu
u do T ng c c Thu (B Ti chnh) thu, nh ng
thu quan th do T ng c c H i quan thu. Nh v y,
d nh h n, hy hi u thu quan
l thu h i quan.

39.

T i sao thu quan l i chi m v tr quan tr ng trong m phn th

ng m i?

S d nh th l v m c tiu c a m phn th ng m i l nh m d b ro c n i v i
s l u thng hng ho gi a cc n c, m thu quan chnh l m t ro c n quan tr ng
nh t.
Nh ng vng m phn u tin c a GATT ch t p trung duy nh t vo ch
c t gi m
thu quan. Hi n nay, m c d ph m vi m phn trong WTO m r ng ra r t nhi u,
nh ng thu quan v n l m t ch
tr ng tm trn bn m phn.
40.

Vai tr c a thu quan l g?

-16-

Thu quan l m t cng c

tiu sau:

c l c v c n thi t c a m i Nh n

th c hi n cc m c

em l i ngu n thu cho ngn sch: v i nhi u n c ang pht tri n, thu thu t
hng ho xu t nh p kh u ( c bi t l nh p kh u) ng gp m t t l l n vo s
thu thu ni ring v ngn sch ni chung;
Ph c v cc m c tiu kinh t (b o h s n xu t);
Ph c v cc m c tiu phi kinh t : gi m b t vi c nh p kh u cc hng ho m Nh
n c khng khuy n khch v c nh h ng t i i s ng, mi tr ng, o c x
h i, v nh cc m t hng r u bia, thu c l, -t, v.v...
Lm c s cho m phn th
41.

ng m i.

"Thu ha" l g?
Thu ha, g i chnh xc l thu quan ha, chnh l s l ng ha tc d ng b o h c a
cc bi n php phi thu quan. T ny dng ch vi c cc n c thnh vin WTO
c
php nng thu su t thu quan ln
b l i vi c t b b o h b ng cc bi n php phi
thu quan.

42.

Th no l rng bu c thu quan?

Sau m i vng m phn, thu su t m cc n c th a thu n v i nhau
c ghi vo b n
danh m c u i, hay cn g i l danh m c thu quan. M i n c c m t b n danh m c
ring. Thu su t ghi trong b n danh m c ny
c g i l thu su t rng bu c, t c l
sau ny n c s khng
c php t ng thu su t cao h n m c ghi trong danh
m c.
Nh v y, n u a vo danh m c thu quan l m t hng b rng bu c, nh ng
m t hng khng a vo danh m c thu quan th
c t do t ng thu su t.

43.

Thu su t tr n l g?
Thu su t tr n m t s n i r ng c a thu su t rng bu c. Thng th ng, sau khi m
phn, cc n c ph i p d ng thu su t t
c t i m phn v khng
c t ng
ln qu m c ny. Nh ng i v i m t m t hng no , n c m phn c th
a ra
m t m c thu cao h n m c thu ang p d ng g i l thu su t tr n. Sau ny, n c
c th t ng thu quan ln n m c th p h n ho c b ng thu su t tr n m khng b coi
l vi ph m GATT. Trong tr ng h p ny, thu quan b rng bu c khng ph i thu
su t ang p d ng m l thu su t tr n.
V d , sau khi m phn, m t n c ng gi m thu quan c a hai m t hng A v B t
20% cng xu ng n m c 10%, nh ng ring v i m t hng B, thu su t rng bu c l
15%. i u ny c 3 ngh a:
T nay tr i, thu su t nh vo cc m t hng A v B nh p kh u s l 10%, gi m
m t n a so v i tr c.
M t hng A ch c th gi nguyn ho c ti p t c gi m thu su t m khng
t ng tr l i qu 10%.

-17-

V i m t hng B, thu su t c th gi nguyn, ti p t c gi m ho c t ng tr l i qu

10%, nh ng khng qu 15%.
Nh v y, thu su t tr n c tc d ng nh m t s i dy b o hi m cho qu trnh gi m thu
quan.
44.

V y l sau khi rng bu c thu quan, khng cn cch no

m c rng bu c n a?

t ng thu su t qu

V n c cch. N u m t n c th c s mu n t ng m c
b oh
i v i m t m t hng
no "trt" cam k t rng bu c m c thu su t th p, n c c n ph i m phn
v i cc n c cung c p ch y u m t hng
c php t ng thu su t cao h n thu
su t rng bu c (ho c cao h n thu su t tr n n u m t hng c ch nh thu su t
tr n). Thng th ng, n c ph i nh i b ng cch ch u nh ng b
m tm t
hng khc.
Cn trong tr ng h p kh n c p, khi l ng hng nh p kh u t ng t bi n e do
n
s n xu t trong n c th m t n c c th t ng thu quan qu m c rng bu c, nh ng ch
sau m t qu trnh i u tra khch quan v
c nc .
45.

Ngay sau khi k t thc m phn, cc n c ph i gi m thu quan xu ng ngay m c

nh tho thu n trong vng m phn?
Th c t khng ph i nh v y, m vi c gi m thu quan th ng di n ra t t qua m t s
n m cc ngnh s n xu t trong n c c th thch nghi d n v i vi c gi m b o h qua
thu quan.
Cc m t hng cng nghi p th ng
c gi m thu quan trong th i gian 5 n m v i
m c gi m b ng nhau cho m i n m. Nh v y, n u tr c khi m phn m t m t hng c
thu su t 40%, sau m phn thu su t h xu ng 15%, cn 25% th m i n m thu su t
s gi m i 3%.
Cc m t hng nng s n th

46.

ng

c gi m thu quan trong 6 n m.

Danh m c thu quan l g?

l t p h p t t c cc cam k t thu quan v nh ng u i khc c a m t n c thnh
vin WTO sau cc vng m phn th ng m i. Theo i u II c a GATT, danh m c
thu quan l nh ng cam k t rng bu c c tnh php l.
Tr c Vng Uruguay, danh m c thu quan bao g m m s , m t hng ho, thu su t
rng bu c, ngy t
c tho thu n u i v quy n m phn ban u.
Cc danh m c thu quan c a Vng Uruguay chia lm hai ph n: nng nghi p v phi
nng nghi p. C hai ph n u nu thu su t c s v thu su t rng bu c, quy n m
phn ban u, cc lo i thu v ph khc. Ngoi ra, trong ph n nng nghi p cn nu
th i gian th c hi n v bi n php t v
c bi t.

47.

Ngoi thu quan, hng ho nh p kh u c ph i ch u cc lo i thu trong n

khng?

-18-

C, hng ho nh p kh u v n c th ph i ch u cc lo i thu trong n c khc nh thu

gi tr gia t ng, thu doanh thu, thu tiu th
c bi t, tu theo chnh sch c a t ng
n c. Nh ng tr gi cc lo i thu trong n c ho c cc lo i ph nh vo hng ho nh p
kh u khng
c v t qu tr gi c a cng lo i thu , ph nh vo hng ho trong
n c. y chnh l m t n i dung c a i ng qu c gia.
Ngoi cc lo i thu trong n c thng th ng nh trn, n u c d u hi u ph gi hay tr
c p th hng ho nh p kh u c th ph i ch u c thu ch ng ph gi ho c thu
i
khng.
48.

Thu quan leo thang l g, v c ngh a th no trong th

ng m i?

Thu quan leo thang l vi c nh thu quan t ng d n trong m t dy s n ph m c lin

quan v i nhau, v d nguyn li u th nh thu 0%, s n ph m s ch nh thu 3%,
bn thnh ph m ph i ch u thu 7% v hng ho ch bi n, ng gi th ng ph m
ch u thu 10%.
Vi c nh thu quan nh trn
c nhi u n c p d ng
h n ch hng ho ch
bi n s n, b o v ngnh s n xu t trong n c v khuy n khch pht tri n cc ngnh l p
rp, gia cng.
49.

GATT c quy

nh ph i c t gi m thu xu t kh u hay khng?

Khng, GATT khng yu c u cc thnh vin ph i c t gi m thu xu t kh u m ch yu

c u cc thnh vin ph i p d ng thu xu t kh u nh nhau i v i cc thnh vin khc
( i ng t i hu qu c).
Trn th c t , nhi u n c t nguy n gi m d n ho c xo b thu xu t kh u khuy n
khch xu t kh u, tr tr ng h p i v i nguyn li u th, khong s n qu hi m.
50.

Th no l "bi n php phi thu quan", "hng ro phi thu quan"? C s phn
bi t hay khng gi a hai khi ni m ny?
Bi n php phi thu quan l nh ng bi n php ngoi thu quan, c lin quan ho c nh
h ng tr c ti p n s lun chuy n hng ho gi a cc n c.
Hng ro phi thu quan l nh ng bi n php phi thu quan mang tnh c n tr
iv
th ng m i m khng d a trn c s php l, khoa h c ho c bnh ng. V d nh v
m t s l ng n nh s n, h n ng ch s khng cho hng ho nh p kh u/xu t kh
vo/ra kh i m t n c v t qu s l ng , m c d hng ho c s n
bn, ng
mua s n sng mua.
i khi, c h c gi c ng dng bi n php phi thu quan
"hng ro phi thu quan".

51.

i
i
u
i

ch chung m t ngh a

Xin k tn m t s bi n php phi thu quan.

C nhi u bi n php phi thu quan v i nh ng bi n thi khc nhau. D
trong s :
H n ng ch ( Vi t Nam cn th hi n d
m c, k ho ch, v.v...)
-19-

i y l m t s

i nh ng tn g i khc nh ch tiu, h n

C m xu t nh p kh u ( Vi t Nam cn th hi n nh "t m c m", "t m ng ng",

"tr c m t ch a ...", v.v...)
Gi y php xu t nh p kh u
Quy n kinh doanh xu t nh p kh u
um i
Yu c u v tiu chu n, ch t l
Yu c u v

ng hng ho

ng gi, bao b, nhn mc

Ki m d ch
Ph

ng php xc

Quy
52.

nh tr gi tnh thu h i quan

nh v xu t x hng ho

T i sao WTO l i yu c u xa b h n ch

nh l

ng?

H n ch
nh l ng, th hi n d i cc hnh th c c th nh h n ng ch, c m, gi y
php, ch tiu, l nh ng bi n php phi thu quan i n hnh gy c n tr lu ng di chuy n
t do c a hng ha gi a cc n c. y th ng l nh ng bi n php mang tnh v on,
t d a trn c n c khoa h c m ch y u nh m b o h s n xu t trong n c. WTO coi
nh ng bi n php ny lm h n ch r r t tc d ng c a t do th ng m i, ng th i l i
khng th tnh ton, d on
c tr c nn yu c u xa b chng. Thay vo , nhu
c u b o h , n u c, s ph i th hi n thnh thu quan.
53.

C tr

ng h p no h n ch

nh l

ng v n

c p d ng khng?

C. l trong cc ngnh nng nghi p v d t may, h n ng ch ho c m t s hnh th c

khc v n
c p d ng. Nh ng xu h ng chung l cc ngnh ny c ng s tun th
hon ton cc nguyn t c c a GATT.
54.

Cc bi n php t

ng t thu quan l g?

y l t ch cc lo i ph ho c ph thu p d ng i v i hng nh p kh u cao qu m c

c n thi t, do lm t ng chi ph nh p kh u. V d g i l l ph mua t khai h i quan,
nh ng m c thu l i qu cao so v i gi tr c a vi c in n m t t khai.
Cc bi n php ny i h i ng i nh p kh u ph i n p m t kho n ti n nh t nh, nh ng
y l i khng ph i l ti n tr cho thu nh p kh u (thu quan), v th chng
c g i l
t ng t thu quan. Cc bi n php ny c ng c tc d ng b o h nh t nh nn i khi
c ng
c coi l m t hng ro phi thu quan v b yu c u lo i b .

thu quan
t i hu qu c
i ng qu c gia
ngh trnh th ng tr c
minh b ch
d d on
danh m c thu quan
lnh th h i quan

: tariff
: most-favoured-nation (MFN)
: national treatment (NT)
: built-in agenda
: transparency
: predictability
: tariff schedule
: customs territory
-20-

lin minh h i quan

khng phn bi t i x
danh m c thu quan
bi n php phi thu quan
hng ro phi thu quan
h n ch nh l ng
h n ng ch
thu su t rng bu c
thu su t tr n
thu quan leo thang
mi n tr
tho thu n th ng m i khu v c
thu quan ho
t ng t thu quan
c i c l i

: customs union
: non-discrimination
: tariff schedule
: non-tariff measures
: non-tariff barriers (NTB)
: quantitative restrictions (QR)
: quota
: binding rate
: ceiling rate
: tariff escalation
: waiver
: regional trade arrangement (RTA)
: tariffication
: para-tariffs
: reciprocal
***

3
55.

CC HNG RO K THU T

Tiu chu n c vai tr nh th no trong

ring?

I V I TH

NG M I

i s ng ni chung v th

ng m i ni

Tiu chu n c ngh a r t l n trong cu c s ng hi n i. Tiu chu n gip cho ng i

tiu dng c th l a ch n v s d ng nh ng s n ph m thch h p, c ch t l ng v cc
thng s k thu t ph h p v i nhu c u c a mnh.
V pha ng i s n xu t, tiu chu n gip h s n xu t v i quy m l n v cc s n ph m
u tun theo m t th c o nh t nh v c th s d ng nguyn li u, bn thnh ph m
c cung c p t nh ng ngu n hon ton cch xa nhau v m t a l. V d m t chi c
my tnh s n xu t t i Nh t c th bao g m chp vi x l s n xu t t i M , mn hnh t
i Loan, b ngu n t Mexico, a c ng t Trung Qu c, v.v...
Trong th ng m i, tiu chu n lm cho ng i mua v ng i bn c th d dng hi u
nhau khi m phn v m t m t hng. Tuy nhin, tiu chu n c ng t o ra nh ng c n
ng i nh t nh. Do t n t i nhi u lo i tiu chu n gi a cc qu c gia, khu v c nn hng
ha khi nh p kh u vo m t n c c th b b t bu c ph i theo nh ng tiu chu n c a
n c y. V v y, hng ha c th khng bn
c vo th tr ng n c c tiu chu n
kh t khe (m c d
c h ng u i v thu quan), ho c ph i t n thm chi ph
p ng cc tiu chu n v m t thm th i gian khi giao hng
ki m tra xem hng
ha c ph h p v i tiu chu n c a n c nh p kh u hay khng.
56.

T i sao l i ph i hi ha cc tiu chu n?

Tiu chu n gip ch nhi u trong i s ng, nh ng s t n t i c a qu nhi u tiu chu n
cho cng m t s n ph m c ng gy ra phi n ph c cho ng i s d ng v nh h ng n
vi c bun bn s n ph m . V d , cng l chi c phch c m i n, nh ng Vi t Nam
khc v i Trung Qu c, Australia khc v i M , do v y
i n bn t th tr ng
ny sang th tr ng kia s g p kh kh n khi s d ng.

-21-

Hi ha cc tiu chu n l qu trnh th ng nh t, ch n ra m t tiu chu n chung t i u

gi m b t nh ng kh kh n, b t ti n nh trn v gp ph n t o thu n l i cho l u thng
hng ha. y c ng chnh l tn ch c a T ch c Tiu chu n ha Qu c t (ISO).
57.

Cc th a thu n cng nh n l n nhau c ngh a nh th no?

Hi ha l ph ng cch t t nh t gi m b t nh ng kh kh n do tiu chu n gy ra cho
th ng m i. Nh ng trn th c t , hi ha tiu chu n r t kh th c hi n do m i n c u
mu n gi quan i m v tiu chu n c a mnh. Chnh v th , v n c nh ng n c s n
xu t -t c tay li bn tri, v c nh ng n c s n xu t -t c tay li bn ph i.
V i vi c k cc th a thu n cng nh n l n nhau (MRA), n c nh p kh u s ch p nh n
cc ch ng ch v tiu chu n do c quan c th m quy n c a n c xu t kh u c p, cho d
cch th c, ph ng php th nghi m
c p ch ng ch c th khc nhau. Nh v y,
ng i xu t kh u c th gi m b t ph t n lin quan n vi c th nghi m n c nh p
kh u (g i m u, m i chuyn gia th nghi m) c ng nh gi m b t th i gian ch
i lin
quan n qu trnh ny.
Cc MRA c th

58.

c k gi a hai hay nhi u n

Cc th a thu n cng nh n l n nhau c nh

c khc nhau.
c i m g khng?

C. N u nh cc tho thu n ny khng h ng t i vi c hi ho, n gi n b t cc tiu

chu n m l i t o ra cc tiu chu n m i th s gy tr ng i cho bun bn gi a cc n c
tham gia tho thu n v cc n c khng tham gia tho thu n.
59.

Cc thu t ng "tiu chu n" v "quy

TBT khc nhau ch no?

nh k thu t" s d ng trong Hi p

nh

Theo cch g i c a Hi p nh TBT, "tiu chu n" ch nh ng tiu chu n p d ng trn c

s t nguy n, cn "quy nh k thu t" l nh ng tiu chu n m Nh n c b t bu c ph i
tun th .
60.

Cc tiu chu n v quy nh k thu t ch p d ng

d ng v i i t ng no khc?

i v i s n ph m hay cn p

Cc i u kho n c a Hi p nh TBT tr c h t p d ng v i s n ph m l hng ha trao

i trong th ng m i qu c t , v d cc tiu chu n v quy nh k thu t v ch t l ng,
hm l ng, kch th c, i n tr , t tr ng,
b cx ,
n h i,
ch u nn, v.v...
Bn c nh , Hi p nh TBT c ng p d ng i v i ph ng php ch bi n v s n xu t
ra s n ph m, nh ng ch trong tr ng h p ph ng php c nh h ng n cc c
tnh c a s n ph m.
Ngoi ra, cc thu t ng v bi u t ng, cc yu c u v
trong di n i u ch nh c a Hi p nh TBT.
61.

ng gi v nhn mc c ng n m

Xin cho v d v tr ng h p ph ng php ch bi n v s n xu t c nh h

c tnh, ch t l ng c a s n ph m.

ng

N c A c th khng cho php nh p kh u d a ng h p t n c B n u h c c n c

cho th y quy trnh, cng ngh s n xu t d a h p n c B qu l c h u, do
l n
-22-

nhi u t p ch t vo s n ph m ho c s n ph m chng b ln men, khng th b o qu n

c lu. y l tr ng h p ph ng php ch bi n v s n xu t c nh h ng n c
tnh, ch t l ng c a s n ph m.
N u n c A c m nh p kh u gi y in t n c B v i l lu n r ng m c
nhi m nh
my gi y c a n c B v t qu m c quy nh c a n c A th tr ng h p ny l i khng
c php. V m c
nhi m n c B khng nh h ng n ch t l ng gi y, v
c ng khng gy tc h i n mi tr ng t i n c A.
62.

Th no l nh gi s ph h p?
nh gi s ph h p l vi c s d ng m t bn trung l p th ba (khng ph i ng i bn,
v c ng khng ph i ng i mua)
xc nh cc tiu chu n ho c quy nh k thu t c
c p ng hay khng. Bn trung l p th ba th ng l m t t ch c c chuyn mn
v uy tn, v d nh m t doanh nghi p, m t phng th nghi m hay m t trung tm gim
nh.
nh gi s ph h p

c th c hi n d

i 4 hnh th c:

Th nghi m
Ch ng nh n
nh gi h th ng qu n l ch t l

ng

Cng nh n.
i khi, cc nh s n xu t c ng
c php t cng b ph h p tiu chu n. y th ng
l nh ng nh s n xu t l n, c uy tn v ch t l ng n nh v c th ph i
c php
c a c quan qu n l Nh n c v tiu chu n c th t cng b .
63.

S t

ng

ng v khc bi t gi a th nghi m v ch ng nh n l

i m no?

o c, xc
C hai qu trnh u ph i v n d ng cc thao tc k thu t
s c n thi t lin quan n m t s n ph m, d ch v ho c quy trnh.

nh cc thng

Tuy nhin, trong khi th nghi m ch cho ra k t qu th hi n nh ng n v o l ng

nh t nh m khng c bnh lu n g thm th vi c ch ng nh n l i lun g n v i m t tiu
chu n (ho c quy nh k thu t) c v k t qu l m t v n b n cho th y s n ph m
(ho c d ch v , quy trnh) p ng
c yu c u c a tiu chu n .
V d , vi c th nghi m m t chi c m b o hi m xe my c th cho th y chi c m c
bn knh l bao nhiu cm, n ng bao nhiu kg, c gc nhn bao nhiu , ch u
cl c
2
va p bao nhiu kg/cm , cn
c c p gi y ch ng nh n th c n ph i xem nh ng
k t qu trn c ph h p v i tiu chu n v l nh v c ny hay khng.
Doanh nghi p th ng quan tm n ch ng nh n h n l vi c th nghi m n thu n v
gi y ch ng nh n
c hi u nh l m t s
m b o v ch t l ng nn hng ha d
chi m
c s tin c y c a ng i mua. Th m ch c doanh nghi p cn a lun ch ng
nh n ln bao b s n ph m t o thm uy tn.
Cc n v th nghi m th ng c ng chnh l nh ng n v c p gi y ch ng nh n. Sau
khi th nghi m, h lm thm m t b c l so snh k t qu th nghi m v i m t tiu

-23-

chu n
khng.
64.

nh

xem c th c p ch ng nh n ph h p tiu chu n cho s n ph m hay

C ph i n i dung Hi p nh TBT c a WTO

ra nh ng tiu chu n chung thay
th cho tiu chu n c a t t c cc n c thnh vin, t
gip thu n l i ha
th ng m i?
Khng. Hi p nh v Hng ro K thu t i v i Th ng m i (TBT) khng nh m p
t m t b tiu chu n chung thay th cho tiu chu n c a cc n c thnh vin WTO,
m Hi p nh ny yu c u cc n c thnh vin:
Khng so n th o, thng qua ho c p d ng cc quy
khng c n thi t i v i th ng m i;

nh k thu t gy ra tr ng i

Tham gia qu trnh hi ha v cng nh n l n nhau cc quy

nh k thu t;

Dnh i ng t i hu qu c v i ng qu c gia cho s n ph m, th t c nh gi s

ph h p.
m b o thng tin y
cho t t c cc n c thnh vin khc v cc ch tiu, quy
nh k thu t, th t c nh gi s ph h p.
65.

M t tiu chu n th no th
m i?

c coi l gy ra tr ng i khng c n thi t cho th

ng

N u tiu chu n khng d a trn nh ng tiu chu n

c qu c t th a nh n v
khng c m t l do h p l no khc (v d do c i m kh h u, a l ho c k thu t).
66.

N u m t n c c n ban hnh quy nh k thu t v c l do

chu n qu c t th n c c
c ban hnh khng?

khng i theo

C. Nh ng h ph i cng b d th o quy nh v dnh th i gian thch h p

cc
n c thnh vin WTO khc nh n xt, gp . V h ph i xem xt, ti p thu cc ki n
khi hon thi n d th o quy nh c a mnh.
67.

Tr ng h p m t quy nh k thu t d a trn chu n qu c t , nh ng l i i h i

m c cao h n, v do lm hng ho nh p kh u kh p ng
i u ki n h n,
th c
c php khng?
Tr ng h p ny v n c th
c php, n u nh vi c nng cao yu c u c a quy nh k
thu t l v l do chnh ng: b o v an ninh qu c gia, b o v s c kho v s an ton
c a con ng i, b o v cc loi ng - th c v t v mi tr ng.

68.

Tiu chu n ni chung v cc quy

khoa h c, c ng khng?

nh k thu t ni ring lun ph i d a trn c s

Khng. Ph n l n tiu chu n v quy nh k thu t c n ph i d a trn c s khoa h c.

Nh ng i u ny khng b t bu c i v i cc quy nh k thu t lin quan n t p qun
x h i, truy n th ng v n ho, b o v an ninh, v.v
69.

T i sao l i ph i c vi c cng nh n cc c quan ch ng nh n n a?

-24-

Cc c quan ch ng nh n c m t vai tr r t quan tr ng trong vi c c p gi y ch ng nh n

h p chu n, v t gin ti p tc ng n kh n ng tiu th c a hng ho
cc p
gi y ch ng nh n. T i nhi u n c, cc c quan ny l i l cc doanh nghi p ho c phng
th nghi m t nhn. Do , c n ph i c m t c quan Nh n c c th m quy n (th ng
l c quan qu n l v tiu chu n) ng ra ki m tra v cng nh n cc c quan ch ng
nh n ny
doanh nghi p c th tin t ng khi em s n ph m n cc c quan xin
ch ng nh n h p chu n.
Vi c ki m tra v cng nh n cc c quan ch ng nh n c th lin quan n nhi u vi c:
nh gi trnh
c a i ng k thu t vin, nh gi v quy trnh v thi t b th
nghi m, chnh xc c a k t qu th nghi m, hi u chu n, v.v...
70.

Cc t ch c qu c t , khu v c v phi chnh ph trong l nh v c tiu chu n

hi u nh th no?
T ch c qu c t l t ch c m t t c cc n
d T ch c Tiu chu n ho Qu c t (ISO).

u c th tham gia lm thnh vin, v

T ch c khu v c l t ch c m quy ch thnh vin ch dnh cho m t s n c c ph m

vi g n c n v m t a l, v d U ban T v n ASEAN v Tiu chu n v Ch t l ng
(ACCSQ).
T ch c phi chnh ph l t ch c khng mang tnh i di n cho chnh ph m ch l s
t p h p t nguy n c a m t s t p th , c nhn. Tuy nhin, t ch c phi chnh ph c ng
c th
c chnh ph trao quy n thi t l p nh ng quy nh k thu t nh t nh.

***
V SINH D CH T
71.

Nh ng m t hng no l

it

ng c a cc bi n php v sinh d ch t ?

i t ng c a cc bi n php v sinh d ch t l cc m t hng nng s n. Cc m t hng

cng nghi p khng ph i l i t ng c a cc bi n php ny.
72.

Cc bi n php v sinh d ch t l g?
V sinh d ch t l khi ni m chung
ch cc bi n php nh m
ton th c ph m. C th , l cc bi n php nh m:

m b o v sinh, an

B o v s c kho con ng i kh i cc nguy c pht sinh t cc ph gia, ch t c,

ch t gy nhi m, sinh v t gy b nh trong
n, th c u ng; cc b nh lan truy n
t
ng, th c v t v tc h i t cc loi ny.
B o v cc loi ng v t v th c v t kh i nguy c t vi c xm nh p, pht sinh
ho c lan truy n cc loi su, b nh, sinh v t mang b nh v gy b nh.
Khoanh vng, ng n ch n vi c xm nh p, pht sinh ho c lan truy n cc loi su
b nh.

-25-

L u l trong ti ng Anh, v sinh d ch t

c th hi n b ng hai t : sanitary ch cc
bi n php lin quan n cc loi ng v t, v phytosanitary
ch cc bi n php lin
quan n cc loi th c v t.
73.

M i quan h gi a v sinh d ch t v th

ng m i l nh th no?

Khi nh p kh u cc s n ph m c ngu n g c nng s n, t rau, qu , th t, c cho n cc

th c ph m ch bi n s n, n c gi i kht,
h p, n c no c ng u ph i quan tm n
vi c ki m d ch cc s n ph m y nh m:
B o v s c kho ng i tiu dng: trnh cho ng
n, u ng ph i cc ch t gy b nh.

i tiu dng kh i b ng

c ho c

B o v kinh t nng nghi p: trnh cho n n nng nghi p kh i b thi t h i do cc

loi su, b nh xm nh p.
Chnh v v y, m t s n c coi cng tc v sinh d ch t c t m quan tr ng r t l n v
ra quy nh kh t khe trong l nh v c ny, i n hnh l Australia v New Zealand.

M t khc, t gc
c a ng i xu t kh u, bi n php v sinh d ch t c a n c nh p
kh u c th lm ch m t c
giao hng, th m ch lm cho s n ph m c a h khng th
thm nh p th tr ng n c v khng p ng
quy nh c n thi t. V n
l
ch , quy nh n m c no l "c n thi t" l i
c hi u khc nhau gi a cc n c. Khi
x y ra d ch b in Anh, nhi u n c c m nh p kh u th t b t Anh, nh ng c n c
l i c m nh p lun c th t b t EU. Nh v y, c n ph i hi ho cc quy nh v v sinh
d ch t gi a cc n c cc quy nh ny khng tr thnh ro c n i v i th ng m i.
c ng chnh l m c ch c a Hi p nh v Cc bi n php V sinh D ch t (Hi p nh
SPS) c a WTO.
74.

N i dung chnh c a Hi p
Hi p

nh SPS quy

nh SPS l g?

nh nh ng n i dung chnh nh sau:

Cc n c u c quy n p d ng cc bi n php v sinh d ch t , nh ng ph i d a trn

c n c khoa h c.
Khng
c dng cc bi n php v sinh d ch t nh m t cng c tr hnh
ch th ng m i qu c t .

h n

Cc n c c n tch c c hi ho cc bi n php v sinh d ch t b ng cch tham gia

ho t ng c a cc t ch c qu c t trong l nh v c ny v xy d ng cc bi n php
c a n c mnh trn c s nh ng tiu chu n, h ng d n ho c khuy n ngh c a cc
t ch c ny.
Cng nh n tnh t

ng

ng c a cc bi n php v sinh d ch t c a cc n

c khc.

m b o vi c thng tin y , k p th i v nh ng thay i trong chnh sch v

sinh d ch t , trong c vi c m i n c ph i thi t l p m t i m u m i
cung
c p thng tin cho doanh nghi p v cc n c khc.
75.

Cng m t s n ph m nh p kh u, c th p d ng c quy nh k thu t (theo Hi p

nh TBT) l n bi n php v sinh d ch t (theo Hi p nh SPS)
c khng? V
khi no th p d ng theo Hi p nh no?

-26-

C th p d ng c quy
ph m nh p kh u.

nh k thu t l n bi n php v sinh d ch t cho cng m t s n

Vi c p d ng bi n php c a Hi p nh no c n c n c vo m c ch v tnh ch t c a
bi n php. M c ch c a cc bi n php v sinh d ch t t ng i h p, l nh m b o
m an ton th c ph m v ng n ng a s lan truy n d ch b nh (cc bi n php ng n
ng a d ch b nh th ng ch p d ng t m th i m t th i gian ng n). Trong khi , cc
quy nh k thu t l nh ng tiu chu n p d ng lu di v nhi u m c ch khc nhau: an
ton s n xu t, an ton giao thng, an ninh x h i, thu n l i cho ng i tiu dng, thch
ng v i i u ki n t nhin, v n ho c a n c s t i, v.v...
V d
i v i th t h p nh p kh u, m t n c H i gio c th quy nh trong h p khng
c ch a ch ph m t th t l n - y l m t quy nh k thu t ph h p v i t p qun
tn gio. Nh ng n u n c quy nh v hm l ng ho ch t khi x l th t
c php
cn l i trong h p th l bi n php v sinh d ch t nh m b o v s c kho ng i tiu
dng.
76.

N u xu t hi n nguy c lan truy n d ch b nh m ch a th xc nh

c ngay c n
c khoa h c th c th p d ng cc bi n php v sinh d ch t
phng b hay
khng?
c.

77.

Vi c p d ng cc bi n php v sinh d ch t c ph i tun th nguyn t c t i hu

qu c khng?
C v khng.
C trong tr ng h p l cc bi n php m b o an ton th c ph m, v d quy nh
v d l ng thu c tr su cho php ng l i trn rau qu , hm l ng ph gia thm vo
th c ph m, lo i vi khu n
c php c m t trong qu trnh ln men bia, v.v
Khng trong tr ng h p l cc bi n php nh m ng n ch n s lan truy n d ch b nh
v d ch b nh c th ch xu t pht t m t khu v c no trn th gi i nn cc bi n
php v s nh d ch t c th ch h n ch nh p kh u ng, th c v t t khu v c c d ch
b nh m khng h n ch
i v i khu v c khc.

78.

Lm sao
xc nh
cm c
p d ng c a cc bi n php v sinh d ch t l
thch h p ho c cao qu m c c n thi t?
Vi c xc nh m c
thch h p c a cc bi n php v sinh d ch t c n
c ti n hnh
trn c s nh gi nguy c c a cc ch t c h i v su b nh i v i s c kho con
ng i v ng, th c v t. y l m t khu r t quan tr ng v n u nh gi nguy c th p
qu th s khng c
bi n php c n thi t ng n ch n tc h i c a d ch b nh, m n u
nh gi nguy c cao qu th s t o ra tr ng i qu m c cho hng nh p kh u, i ng c
l i m c tiu t o thu n l i cho th ng m i.
Khi nh gi nguy c c n ph i xem xt nh ng v n

sau:

B ng ch ng khoa h c c a vi c xu t hi n nguy c .
Ph

ng php s n xu t, ch bi n t i n
-27-

c s n xu t ra hng ho.

L ch s su, b nh t i n
i u ki n mi tr
C s v t ch t

c s n xu t/n

c xu t kh u.

ng v sinh thi.
th c hi n vi c ki m d ch, cch ly, x l su b nh.

D tnh thi t h i v s n xu t n u

x y ra d ch b nh.

Chi ph x l, lo i b d ch b nh n u nh chng x y ra v khng p d ng bi n php

v sinh d ch t thch h p.
Hi u qu kinh t c a cc ph ng n khc nh m gi m thi u ho c lo i tr nguy c
so v i vi c p d ng bi n php v sinh d ch t .
tiu chu n
: standards
quy nh k thu t
: technical regulations
th nghi m, o ki m
: testing
nh gi s ph h p
: conformity assessment
ch ng nh n h p chu n
: certification
cng nh n (c quan ch ng nh n)
: accreditation
th a thu n cng nh n l n nhau
: mutual recognition arrangement (MRA)
hi ho
: harmonization
ph ng php ch bi n v s n xu t
: production and process method (PPM)
Hi p nh v Hng ro K thu t
i v i : Agreement on Technical Barriers to Trade
Th ng m i
cc bi n php v sinh d ch t
: sanitary and phytosanitary measures (SPS)
Hi p nh v cc Bi n php V sinh D ch t : Agreement on Sanitary and Phytosanitary
Measures

***

4
79.

TH T C C P PHP NH P KH U

Th t c c p php nh p kh u l g?
Th t c c p php nh p kh u l nh ng th t c hnh chnh i h i doanh nghi p ph i
n p n ho c cc ti li u khc (ngoi cc ti li u do h i quan yu c u) cho m t c
quan hnh chnh
c php nh p kh u hng ho.

80.

Hi p

nh v th t c c p php nh p kh u c n i dung g?

Gi y php nh p kh u l m t bi n php th ng
c s d ng nh ng n c g p kh
kh n trong i u ha cn cn xu t - nh p kh u. Gi y php ny c ng
c s d ng ph
bi n
kh ng ch s l ng nh p kh u m t m t hng nh t nh ho c thu th p d li u
th ng k v m t hng .

-28-

Hi p nh v Th t c C p php nh p kh u (Hi p nh ILP) quy nh nh ng th t c m

chnh ph cc n c thnh vin WTO ph i tun th nh m gi m t i a nh ng cng o n
hnh chnh phi n ph c gy c n tr
n th ng m i.
81.

Gi y php t

ng l g?

l gi y php
c c p ngay khi nh n n ho c ch m nh t l trong vng 10 ngy
lm vi c sau khi nh n n. Gi y php ny
c c p khng km theo i u ki n no i
v i doanh nghi p v th ng l gi y php ph c v m c ch th ng k. V b n ch t, y
c th coi nh vi c doanh nghi p ch c ngh a v thng bo v i c quan qu n l Nh
n c v h p ng nh p kh u c a mnh.
82.

Gi y php khng t

ng l g?

l gi y php
c c p v i m t s i u ki n, tiu ch nh t nh m n u khng h i
nh ng y u t ny th c quan qu n l Nh n c c th t ch i c p gi y php cho
doanh nghi p.
Hi p nh ILP quy nh gi y php khng t
ng ph i
c c p trong vng 30 ngy
theo nguyn t c " n tr c - c p tr c". N u cc n xin c p php
c x l ng
th i (tr ng h p cng b m t th i h n nh t nh
ng ng ti p nh n n) th gi y
php ph i
c c p trong vng 60 ngy.
83.

i u ki n, tiu ch m c quan qu n l Nh n
gi y php l g?

c c th d a vo

t ch i c p

V pha Nh n c, c th l h n ng ch, ch tiu n nh cho t ng kho ng th i

gian. N u l c p h t s l ng h n ng ch, ch tiu th c quan qu n l Nh n c s
khng c p gi y php n a.
V pha doanh nghi p, c th l yu c u v quy m (doanh nghi p l n hay doanh
nghi p v a v nh ), l nh v c kinh doanh, lo i hnh (qu c doanh, dn doanh, lin
doanh).
84.

Yu c u cng khai th t c c p gi y php nh p kh u l nh th no?

l yu c u c quan qu n l Nh n c ph i cng b m i thng tin v th t c c p
php nh p kh u sao cho t t c nh ng ai quan tm u c th tm hi u. V d thng tin
v :
S l

ng h n ng ch, ch tiu.

i u ki n

doanh nghi p c th n p

C quan qu n l Nh n

c ch u trch nhi m c p gi y php

S n ph m c gi y php m i
85.

n xin c p php.

c nh p kh u.

Ngh a v thng bo v th t c c p php nh p kh u bao g m nh ng thng tin g?

-29-

Th t c c p php nh p kh u l m t v n
r t
c cc nh xu t kh u quan tm v n
c th nh h ng tr c ti p n k t qu bn hng. Do v y, m i khi m t n c c thay
i v th t c ny th n c ph i thng bo cho WTO (c th l U ban C p php
Nh p kh u) v nh ng thay i , bao g m nh ng thng tin sau:
Danh sch cc m t hng ph i xin php nh p kh u.
C quan nh n n xin php c a doanh nghi p v c quan
nghi p tm hi u thng tin v th t c c p php nh p kh u.
Ngy v tn n ph m cng b v s thay

u m i

doanh

i th t c.

Ch r gi y php nh p kh u s mang tnh t

ng hay khng t

ng.

Nu r m c ch c a cng vi c c p php nh p kh u.
Th i gian d ki n p d ng c p php nh p kh u.
86.

Cc yu c u khc c a Hi p

nh ILP l g?

Hi p nh ILP c ng quy nh m t s i u nh m t o thu n l i cho th ng m i v b o

v quy n l i c a doanh nghi p: bi u m u v th t c cng n gi n cng t t, khng
c t ch i c p gi y php ch v nh ng l i nh khng lm thay i c b n n i dung
ch ng t .
87.

Vi t Nam c gi y php t

ng ch a?

Theo xu h ng c i cch hnh chnh v t o thu n l i cho kinh doanh, s l ng m t

hng m Nh n c qu n l xu t - nh p kh u b ng gi y php gi m i nhi u, nh ng
v n cn t n t i. V h u h t s m t hng ny u
c c p gi y php khng t
ng, v
d xi-m ng, knh xy d ng, m t vi ch ng lo i s t thp.
T cu i n m 2001, Vi t Nam c ng b t u p d ng ch
gi y php t
ng i
v i hng d t may xu t kh u sang nh ng th tr ng i h i c h n ng ch (Lin minh
Chu u, Th Nh K , Canada).
***
QUY CH XU T X
88.

T i sao l i ph i xc

nh xu t x c a hng ho trong th

ng m i qu c t ?

N u th ng m i qu c t di n ra trong m t hon c nh l t ng (khng c phn bi t i

x , khng c h n ch
nh l ng, khng c tr c p, ph gi, ) th v n
xc nh
xu t x hng ho s khng ph i t ra.
S d ph i xc
l v:

nh xu t x , t c l xc

nh n

c coi l n i s n xu t ra hng ho,

xem hng ho c
c h ng cc u i th ng m i hay khng. M t s
nhm n c ho c t ch c khu v c k v i nhau cc tho thu n v u i thu quan

-30-

ch ng h n.
c n ph i xc

trnh vi c cc n c ngoi nhm hay t ch c l i d ng u i ny th

nh ch c ch n l hng ho xu t x t n c
c h ng u i.

h n ch
nh l ng nh p kh u t m t s n c nh t nh. V d hi n nay cc
n cv n
c p d ng h n ng ch v i hng d t may, v bi t
cm tn c
xu t kh u vo th tr ng n c khc h t l ng h n ng ch cho hay ch a th ph i
xc nh xu t x .
ch ng l i cc hnh vi c nh tranh khng lnh m nh.
c th p d ng thu
ch ng ph gi, thu
i khng (ch ng tr c p) th ph i xc nh
c u l hng
ho xu t x t n c c hnh vi c nh tranh khng lnh m nh.
ph c v m c ch th ng k s li u.
89.

Quy ch xu t x l g?
Quy ch xu t x l t p h p cc quy t c
c a hng ho xu t nh p kh u.

90.

T i sao l i g i n
hng ho?

cm tn

c xu t x c a hng ho l n

c p d ng
c"

xc

nh xu t x

c coi l n i" s n xu t ra

N u ton b qu trnh s n xu t ra m t lo i hng ho (t khu khai thc nguyn li u,

gia cng, ch bi n thnh ph m) u di n ra t i m t n c th n c xu t x chnh l
n c s n xu t ra hng ho. Tr ng h p ny th t d hi u v
c g i l xu t x thu n
tu.
Nh ng n n kinh t hi n i v i cc c tr ng l phn cng lao ng r r t v d ch
chuy n u t t n c ny sang n c khc lm cho hng ho ngy nay mang tnh
qu c t ho. M t m t hng c th tr i qua nhi u cng o n ch bi n ho c bao g m c u
ki n s n xu t t i nhi u n c khc nhau. Nh ng vi c xc nh xu t x ch cho php ta
ch n m t n c
coi l n i xu t x . Do v y, n c
c ch n (theo cc quy t c xc
nh xu t x ) khng hon ton l n c s n xu t ra ton b m t hng , nn ch
c
coi l n i s n xu t ra m t hng m thi.
91.

C nh ng ph

ng php no

T u trung c hai ph

xc

nh xu t x ?

ng php chnh:

Theo t l ph n tr m. N u gi tr gia cng, ch bi n t i m t trong cc n c tham

gia s n xu t nn m t hng t m t t l nh t nh th hng ho
c coi l xu t x
t n c . ASEAN l y 40% lm t l xc nh xu t x
c h ng u i
CEPT.
Theo s chuy n d ch dng thu . N u sau khi gia cng, ch bi n t i m t n c m
tnh ch t hng ho thay i n m c c th phn lo i thnh m t dng thu khc
v i tr c khi gia cng, ch bi n th hng ho c th coi l xu t x t i n c .
92.

WTO quy

nh v v n

xu t x nh th no?

V i Hi p nh v Quy ch Xu t x (Hi p nh ROO), WTO chnh th c a v n

xu t x hng ho vo ph m vi i u ch nh c a mnh. Hi p nh ROO yu c u cc n c
hi ho cc quy t c xc nh xu t x hng ho d a trn nh ng quy t c m u do m t U
ban k thu t a ra.
-31-

Do vi c so n th o cc quy t c m u i h i ph i c th i gian (d ki n l 3 n m) nn
Hi p nh ROO c ng
ra nh ng nguyn t c cc n c ph i tun th trong th i gian
qu
(t c l th i gian t khi Hi p nh c hi u l c cho n khi so n th o xong cc
quy t c m u) v sau khi k t thc th i k qu .
93.

Hi p nh ROO c p d ng
th ng m i hay khng?

xc

nh xu t x hng ho

ch

ng u i

Khng. Hi p nh ny ch p d ng xc nh xu t x c a hng ho nh p kh u trn c

s khng phn bi t i x : hng ho nh p ch u thu su t t i hu qu c, hng ho b
nh thu ch ng ph gi ho c thu
i khng, hng ho b p d ng cc bi n php t
v .
Nh v y, hng ho thu c di n
c h ng u i trong cc khun kh nh AFTA,
GSP khng b t bu c ph i tun th Hi p nh ROO.
94.

Nh ng yu c u trong th i k qu
Trong th i gian tr
b o:

l nh th no?
c ph i

Quy ch xu t x khng
c dng lm cng c
theo u i cc m c ch th
m i, khng
c lm nh h ng t i th ng m i qu c t .

ng

Cc quy t c

c khi cc quy t c m u
xc

c so n th o xong, cc n

nh xu t x ph i r rng, rnh m ch.

Tun th nguyn t c i ng t i hu qu c v i ng qu c gia khi xc

x .

nh xu t

Gi y ch ng nh n xu t x ph i
c c p cng s m cng t t, mu n nh t l 150
ngy sau khi nh n
c yu c u c a doanh nghi p. Gi y ch ng nh n xu t x s c
hi u l c trong 3 n m.
N u quy ch xu t x c thay i th s khng p d ng nh ng thay
nh ng hng ho
c xc nh xu t x theo quy ch c .
Cc quy t nh hnh chnh lin quan
n s a i ho c bi b .

n vi c xc

nh xu t x

i ny cho

u c th b to

Gi kn cc thng tin m t.
95.

C quan no ch u trch nhi m hi ho cc quy t c xu t x ?

l m t U ban K thu t v Quy ch Xu t x thu c T ch c H i quan Th gi i
(WCO). U ban ny c quan h m t thi t v ch u s ch
o c a U ban v Quy ch
Xu t x c a WTO do Hi p nh ROO thnh l p.

96.

Sau khi U ban K thu t lm xong vi c hi ho cc quy t c xu t x th t t c cc

n c thnh vin WTO s p d ng ngay?
Sau khi U ban K thu t lm xong vi c hi ho, cc quy t c ny s
c U ban v
Quy ch Xu t x c a WTO thng qua v trnh ln H i ngh B tr ng WTO chu n y.
H i ngh B tr ng s quy t nh a cc quy t c ny thnh m t ph l c c a Hi p

-32-

nh ROO v n
d ng.
97.

Cc yu c u

nh th i i m ph l c c hi u l c

cc n

c thnh vin WTO p

t ra cho quy ch xu t x sau khi hi ho?

Sau khi hi ho, quy ch xu t x c a m i n

c p d ng trong t t c cc tr
s khng phn bi t i x .

c ph i

m b o:

ng h p c n thi t ph i xc

nh xu t x trn c

Tun th nguyn t c i ng t i hu qu c v i ng qu c gia khi xc

x .
Mang tnh khch quan, d hi u v d d

nh xu t

on.

c th c hi n m t cch nh t qun, th ng nh t.
D a trn cc tiu chu n thu n.
Ch cng nh n xu t x thu n tu ho c xu t x t i n
c b n tnh ch t hng ho.
98.

Lm sao
xc nh hng ho c s thay
gia cng, ch bi n?

c cu i cng c s thay

i c b n tnh ch t sau qu trnh

y chnh l m t cng tc r t ph c t p t ra cho U ban K thu t v l n i dung

chnh c a vi c hi ho quy ch xu t x . U ban K thu t ph i lm vi c i v i t ng
s n ph m ho c t ng nhm s n ph m xc nh trong qu trnh gia cng, ch bi n n
giai o n no th hng ho c th x p vo m t dng thu khc trong bi u thu HS l khi hng ho
c coi l c s thay i c b n v tnh ch t.
99.

Ph

ng php xc

nh xu t x theo t l ph n tr m s khng cn p d ng n a?

Ph ng php xc nh xu t x theo t l ph n tr m v n c th
c p d ng nh m t
ph ng php b sung khi khng th xc nh
c khi no hng ho c s thay i c
b n v tnh ch t.
th t c c p php nh p kh u
Hi p nh v Th t c C p php Nh p kh u
gi y php t
ng
gi y php khng t
ng
quy ch xu t x
xu t x thu n tu
Hi p nh v Quy ch Xu t x

: import licensing procedures (ILP)

: Agreement on Import Licensing Procedures
: automatic licence
: non-automatic licence
: rules of origin (ROO)
:
: Agreement on Rules of Origin
***

5
100.

T i sao l i c v n

XC
xc

NH TR GI H I QUAN

nh tr gi h i quan?

-33-

Xc nh tr gi
tnh thu h i quan l m t v n
d gy mu thu n gi a Nh n c
v doanh nghi p. C quan h i quan (thay m t Nh n c) lun mu n thu
c nhi u
ti n thu cho ngn sch. Trong khi , doanh nghi p l i lun mu n ph i tr ti n thu
m c th p nh t kh i ph i t ng chi ph cho s n ph m xu t/nh p kh u.
Chnh s mu thu n ny tr thnh m t ch ng ng i cho l u thng hng ho qu c
t . V v y, WTO c ng nh WCO (T ch c H i quan Th gi i) u coi y l m t v n
u tin gi i quy t.
101.

Mu thu n gi a c quan h i quan v doanh nghi p th

no?

ng pht sinh

cng o n

Mu thu n th ng pht sinh khi xc nh tn g i c a hng ho nh p kh u (ho c xu t

kh u) m chuyn mn g i l "p m". N u coi hng ho nh p kh u c tn g i t ng
ng v i dng thu x trong bi u thu , thu su t c th cao h n ho c th p h n nhi u so
v i khi coi hng ho t ng ng v i dng thu y trong bi u thu . D nhin, h i quan
th ng mu n ch n dng thu c thu su t cao, trong khi doanh nghi p lun ch n dng
thu c thu su t th p.
Vi c xc nh hng ho c tn g i t ng ng v i dng thu no i khi l m t cng
vi c v cng ph c t p, ph i c n c vo thnh ph n, c u t o, hm l ng, ch t l ng,
cng d ng, ... c a hng ho. Tr ng h p kh kh n, ph i nh
n c quan gim nh
m i c th xc nh chnh xc tn g i c a hng ho.
102.

C m y ph

ng php nh thu

T u trung c 2 ph

i v i hng nh p kh u?

ng php chnh.

nh thu theo ph n tr m tr gi hng ha, g i l thu ph n tr m hay thu theo tr

gi. V d m t hng tr gi 100$, thu su t l 5% th thu quan ph i thu s b ng
100$ x 5% = 5$.
nh thu theo n v o l ng (kh i l ng, th tch, dung tch), g i l thu tuy t
i. V d , thu su t 1$/lt r u th khi nh p kh u 100 lt r u (b t k tr gi), nh
nh p kh u s ph i tr 1$ x 100 lt = 100$.
Ph ng php th ba chnh l s k t h p c a hai ph ng php trn, g i l thu g p. V
d v i thu su t 5% + 1$/lt, gi s m i lt r u gi 20$ th s thu quan ph i thu s l
(20$ x 100 lt x 5%) + (1$ x 100 lt) = 100$ + 100$ = 200$.
103.

Hnh nh trn th c t ch th y ng
tr m?

i ta s d ng ph

ng nh v y. Ngy nay h u h t cc n
do sau:

u s d ng ph

ng php nh thu ph n
ng php ny, v nh ng l

m b o cng b ng. Tr gi hng nh p cng nhi u th s thu ph i tr cng l n.

D tnh ton. T ng s hng ha nh p kh u c th o b ng nhi u n v khc nhau:
t n ( i v i l ng th c, phn bn), mt kh i (kh t), bao (c ph), lt (bia), chi c
(-t, xe my), mt (v i), mt vung (knh, g ch men), nh ng u c th quy v

-34-

m t
thu
D th
104.

n v chung l tr gi, do c th d dng so snh thu su t, s ti n thu

c.
ng l

ng c t gi m trong m phn th

V y Hi p nh Tr gi H i quan WTO c ph i l yu c u cc n c thnh vin p

d ng ph ng php nh thu theo ph n tr m tr gi hay khng?
Khng ph i nh v y, m Hi p
ha b nh thu .

105.

ng m i.

T i sao l i n y sinh v n

nh ny

ra ph

ng php

xc

nh tr gi hng

ny?

Ta bi t s thu quan ph i tr b ng thu su t nhn v i tr gi hng ha, hay ni cch

khc, s thu quan ph i tr ph thu c vo s bi n thin c a c hai y u t kia. Trong
khi thu su t cng b r rng v t thay i th tr gi hng ha l i c th khc nhau
do bi n ng gi trn th tr ng v c bi t l do c n c vo u xc nh tr gi.
N u tr gi hng b tnh cao h n gi tr th c th s thu quan ph i n p t ng ln, t c l
hng ha kh xm nh p th tr ng h n. Nh v y th ngh a c a vi c m phn c t
gi m thu quan s khng cn n a. V v y c n ph i c quy nh v ph ng php xc
nh tr gi hng ha
tnh thu quan. chnh l m c ch c a Hi p nh Tr gi
H i quan (vi t t t l ACV) m tn g i y
l Hi p nh Th c hi n i u VII c a
GATT 1994.
106.

Hi p
no?

nh ACV yu c u xc

nh tr gi hng ha

tnh thu theo ph

ng php

N i dung c b n c a ACV l yu c u c quan h i quan xc nh tr gi hng ha b

nh thu trn c s gi ghi t i h p ng, ha n (g i l tr gi giao d ch).
107.

Cc chi ph khc nh
khng?

ng gi, b c x p, l ph, ... c b coi l c s

tnh thu

Tr gi giao d ch khng ph i ch bao g m gi ghi trn h p ng m cn c th bao

g m m t s chi ph khc: ti n hoa h ng, mi gi i, ti n ng gi, l ph gi y php, c c
ph v n chuy n v b o hi m (n u c n c theo gi CIF).
ACV khng cho php tnh cc lo i chi ph sau vo tr gi giao d ch: c c v n t i n i
a sau khi nh p kh u, chi ph l p rp, duy tu, b o hnh sau khi nh p kh u, cc lo i
thu tr sau khi nh p kh u.
108.

N u th ng nhn c tnh khai gi hng ha th p xu ng

th sao?

gi m s thu ph i n p

y chnh l kh kh n l n nh t khi p d ng ACV: v n

gian l n th ng m i. ACV
cho php c quan h i quan t ch i ch p nh n gi hng ha do th ng nhn khai khi c
l do nghi ng tnh trung th c v ng n c a cc chi ti t ho c ch ng t do th ng
nhn xu t trnh trong m t s tr ng h p sau y:
Khi vi c mua bn khng th c s di n ra
Khi gi hng ho b h th p do m i quan h gi a ng
-35-

i mua v ng

i bn

Khi h p
109.

ng mua bn

t ra m t s

i u ki n h n ch vi c s d ng hng ho

N u th ng nhn khng ng v i nh ng l do m c quan h i quan

bc b tr gi giao d ch c a h th sao?

a ra

Th th ng nhn c quy n gi i thch, ch ng minh v tnh trung th c, chnh xc c a tr

gi giao d ch do mnh khai bo.
N u c quan h i quan v n ch a b ng lng v i vi c gi i thch, ch ng minh th th ng
nhn c quy n yu c u c quan h i quan cho bi t l do b ng v n b n
th ng nhn
c th khi u n i ln c p cao h n ho c n tr ng ti, thanh tra.
110.

i u g x y ra n u h i quan bc b tr gi giao d ch do th ng nhn khai v

th ng nhn khng mu n gi i thch, ch ng minh? Li u h i quan c s d ng b ng
gi t i thi u tnh thu hay khng?
Trong tr ng h p nh trn, ACV a ra 5 ph ng php mang tnh trung l p, khch
quan xc nh tr gi giao d ch. Cc ph ng php ny x p theo th t u tin v ch
khi no khng th p d ng ph ng php u tin cao h n th m i s d ng n ph ng
php ti p theo.
B ng gi t i thi u

111.

tnh thu s khng

Xin cho bi t c th h n v 5 ph

c p d ng n a.

ng php ni trn.

N m ph

ng php , x p theo th t

u tin, l:

1.

Xc

nh theo tr gi giao d ch c a hng ho gi ng h t.

2.

Xc

nh theo tr gi giao d ch c a hng ho t

3.

Kh u tr : Tr gi giao d ch xc nh b ng cch l y gi bn c a hng ho gi ng h t

ho c t ng t trn th tr ng n c nh p kh u tr i cc y u t nh thu , chi ph
v n chuy n, b o hi m, li.

4.

C ng d n: Tr gi giao d ch xc nh b ng cch c ng chi ph s n xu t hng ho

v i m t kho n chi ph v li m c ph bi n i v i lo i hng ho .

5.

Suy lu n: L s p d ng c a b n ph
c l ng m c t ng i.

ng t

ng php trn m t cch linh ho t, t c l ch

***
KI M
112.

Ki m

nh tr

NH TR

C KHI X P HNG

c khi x p hng l g?

Ki m nh l vi c ki m tra nh m xc nh s ph h p v m t s l ng, ch t l ng, gi

c gi a hng ha trn th c t v i cc i u kho n nu trong h p ng. Ho t ng ny
do m t n v
c l p v i ng i bn (ng i xu t kh u) v ng i mua (ng i nh p
kh u) ti n hnh.
T i Vi t Nam, chng ta lm quen v i l nh v c ny qua ho t
Quacert hay SGS (m t cng ty Thu S ).
-36-

ng c a Vinacontrol,

Ki m nh tr c khi x p hng (g i t t l PSI) l vi c ki m

hng xu ng tu, t c l th c hi n t i n c xu t kh u.
113.

M c ch c a ki m

nh tr

nh di n ra tr

c khi giao

c khi x p hng l g?

y th ng l yu c u c a ng i mua nh m m b o hng ha mnh nh mua l ng

quy cch, ph m ch t,
s l ng. D ch v ny th ng
c s d ng b i doanh nghi p
cc n c ang pht tri n, nh ng ng i th ng khng c
i u ki n
tm hi u
t ng t n v ngu n hng v i tc.
Nh ng khng ch c doanh nghi p, m chnh ph m t s n c ang pht tri n c ng s
d ng d ch v ki m nh tr c khi x p hng nh m ch ng th t thot v n ra n c ngoi,
ch ng th t thu thu quan ho c ng n ng a nh p kh u vo n c mnh nh ng s n ph m
c h i.
114.

T i sao l i c th dng d ch v PSI

quan?

ch ng th t thot v n ho c th t thu thu

T i nh ng n c c ch
h n ch nh p kh u ho c ki m sot ngo i h i ch t ch ,
th ng nhn th ng c xu h ng khai gi trn ha n cao h n gi th t. H l i d ng
danh ngh a nh p kh u hng ha, nh ng k th c l chuy n ti n ( c bi t l ngo i t
m nh) ra n c ngoi
dng cho m c ch khc. V i doanh nghi p lin doanh ho c
chi nhnh cng ty n c ngoi th c ng l m t cch
chuy n ti n li v n c. Do
, chnh ph n c nh p kh u s d ng d ch v PSI ki m tra gi t i n c xu t kh u
nh m lo i tr vi c thng ng khai gi hng ha trn ha n cao h n gi th t.
Trong m t tr ng h p khc, ng i mua c th yu c u ng i bn ghi gi trn h p
ng, ha n th p h n gi th t
c n c vo h i quan s thu thu nh p kh u c a
h t h n. Ho c ng i mua yu c u ng i bn m t sai tn hng ha
chuy n sang
m t dng thu c thu su t th p h n. Nh ng i u ny lm nh h ng t i thu ngn sch
c a n c nh p kh u, do chnh ph n c nh p kh u s d ng d ch v PSI
mb o
gi khng b khai th p xu ng v hng ha khng b p sai m thu .

115.

C s no
WTO
ch nh c a mnh?

av n

ki m

nh tr

c khi x p hng vo ph m vi i u

C th quan st th y r ng cc n c s d ng d ch v PSI u l cc n c ang pht

tri n v h u h t trong s ny u g n vi c cho php nh p kh u v i i u ki n ph i ki m
nh hng ha tr c khi giao xu ng tu. Trong khi , nh ng ng i xu t kh u l i
khng t ra thch th v i d ch v ny. Th t d hi u v n u k t qu ki m nh bnh
th ng, ph h p v i h p ng th khng sao, nh ng n u n v ki m nh cho r ng c
s khc bi t gi a h p ng v hng ha th c t , th ng g p nh t l khc bi t v gi c ,
khi n h ph i tranh lu n, ch ng minh, lm hng ha giao ch m l i th thi t h i s r i
vo ng i xu t kh u.
V v y, Hi p nh v Ki m nh tr c khi x p hng (Hi p nh PSI) c a WTO ra
nh m i u ha l i ch c a ng i xu t kh u v yu c u c a n c nh p kh u.

-37-

116.

Ph m vi p d ng c a Hi p

nh PSI nh th no?

Hi p nh PSI ch p d ng cho ho t ng ki m nh tr
n c nh p kh u thu ho c b t bu c ph i th c hi n.
Nh v y, Hi p nh ny khng p d ng trong tr
hng do doanh nghi p nh p kh u yu c u.
117.

118.

c khi x p

Hi p nh PSI
d ch v PSI

ra cc quy t c cho n c xu t kh u v n c nh p kh u c s d ng
m b o ho t ng ny khng gy tr ng i n th ng m i.

C th , ch khi no vi c ki m
ng.
119.

nh tr

nh PSI

ngay n

Tiu chu n

ki m

nv n

ng h p ki m

N i dung Hi p

C th ki m nh
xu t kh u khng?

c p

c khi x p hng do chnh ph

g?

c s n xu t ra hng ha thay v ki m
nh khng th ti n hnh

nh v m t ch t l

nh

c xu t kh u v l do xc

ng l tiu chu n no?

Chnh l tiu chu n do ng i bn v ng i mua th a thu n p d ng. N u khng c

i u kho n v tiu chu n ny th s p d ng tiu chu n qu c t .
120.

C l ki m nh gi l v n
ny nh th no?

ph c t p nh t. Hi p

nh PSI quy

nh v v n

Hi p nh PSI cho php n v ki m nh so snh gi trn h p ng v i gi c a hng

ha gi ng h t ho c t ng t
c cho bn t n c xu t kh u sang n c nh p kh u
ho c sang m t n c khc.
N u vi c so snh cho th y c s khc bi t v gi, Hi p nh cho php tnh n nh ng
y u t ngoi gi m t cch h p l. V d gi bn c a cng m t hng vo nhi u th
tr ng l khc nhau, tu theo nhu c u v m c s ng t i m i th tr ng: gi bn c a m t
i giy th thao Nike sang chu u c th chnh l ch kh nhi u v i gi bn cng lo i
giy sang chu .
N u so snh v i gi t i m t n c th ba th n v ki m nh c ng ph i tnh
y u t tc ng n gi mua c a ng i nh p kh u nh ng n c khc nhau.

n nh ng

Ngoi ra, cn c nh ng y u t khc lm cho gi c th bi n ng c ng c n

c tnh
n: quy m t hng (nhi u hay t), th i gian giao hng (nhanh hay ch m); i u ki n
thanh ton (tr ngay hay tr ch m); t c
tr t gi t i th i i m giao d ch; c i m
kh h u th i ti t t i th i i m giao hng; yu c u c bi t v thi t k , trnh by, ng
gi; chi ph mi gi i (t hay nhi u); quan h b n hng gi a ng i bn v ng i mua
(gi m gi cho khch hng thn tn, lu n m) ho c cc i u ki n khc khng th hi n
thnh ti n (th i gian b o hnh di hay ng n), v.v...
121.

C th so snh v i gi c a cng lo i hng ha nh ng

nh p kh u hay khng?
Khng.
-38-

c s n xu t

122.

Cc quy

nh khc c a Hi p

nh PSI l g?

Hi p nh PSI c ng quy nh p d ng i ng t i hu qu c v i ng qu c gia trong

ho t ng ki m nh tr c khi x p hng. Cc lu t l c a n c yu c u ki m nh c ng
nh th t c, tiu ch ki m nh ph i
c cng b r rng.
ng th i, thng tin lin
quan n qu trnh ki m nh c ng ph i
c gi kn
m b o quy n l i c a ng i
xu t kh u v ng i nh p kh u.
Qu trnh ki m
123.

nh c n ph i trnh m i s ch m tr , tr hon khng c n thi t.

H i quan c th s d ng gi do
tr gi tnh thu khng?

n v ki m

nh

a ra

lm c n c xc

nh

Trong khi Hi p nh PSI cho php n v ki m nh s d ng gi xu t kh u sang cc

n c th ba so snh th Hi p nh ACV l i khng cho php h i quan tham kh o gi
xu t kh u sang th tr ng khc
xc nh gi tr tnh thu . Do v y, h i quan kh c
th s d ng k t qu c a n v ki m nh v khng th r k t qu ny c lin quan n
gi xu t kh u sang cc n c th ba hay khng.
Nh ng v m t trong nh ng l do chnh ph n c nh p kh u s d ng ho c yu c u s
d ng d ch v PSI l
h tr h i quan pht hi n gian l n th ng m i thng qua vi c
khai gi qu cao ho c qu th p nn h i quan
c php dng k t qu ki m nh
tham kh o ho c tnh ton th . H i quan khng
c xc nh tr gi tnh thu ch d a
trn k t qu ki m nh.
124.

i v i nh ng h p
x p hng khng?

ng c tr gi nh th c b t bu c ph i ki m

Thng th ng l khng. Nh ng tr gi
quy nh.

125.

n m c no

nh tr

c khi

c coi l nh th do t ng n

T i sao h u h t cc hi p nh c a WTO u c m t u ban gim st thi hnh m

Hi p nh PSI l i ch c m t nhm cng tc?
Vi c chnh ph cc n c nh p kh u ph i d a vo d ch v PSI
gip h i quan u
tranh ch ng gian l n th ng m i qua gi cho th y s h n ch n ng l c c a h i quan
cc n c ny. V lu di, WTO khuy n khch cc n c ang s d ng d ch v PSI
nng cao n ng l c h i quan c a mnh
c th t ki m tra tnh xc th c c a gi hng
ha nh p kh u do th ng nhn khai bo m khng c n d a vo d ch v PSI (t t nhin
khi doanh nghi p nh p kh u v n
c php s d ng d ch v PSI n u t h th y c n
thi t ph i lm nh v y).
M t khc, s l ng n c b t bu c s d ng d ch v PSI c ng khng nhi u, ch c 37
n c, do y khng ph i l v n
th ng tr c trong th ng m i qu c t . Nhm
cng tc v PSI
c l p ra ch
gip i H i ng WTO nh k r sot Hi p nh.
Sau ny, v n PSI s
c a vo ph m vi qu n l c a U ban v Tr gi H i quan.

-39-

: identical goods
: similar goods
: Agreement on Customs Valuation
: pre-shipment inspection (PSI)
: compound duty
: ad valorem duty
: specific duty
: World Customs Organization (WCO)
: transaction value
: customs valuation

hng ho gi ng h t
hng ho t ng t
Hi p nh Tr gi H i quan
ki m nh tr c khi x p hng
thu g p
thu theo tr gi
thu tuy t i
T ch c H i quan Th gi i
tr gi giao d ch
xc nh tr gi h i quan

***
10.
126.

TR

C P V PH GI

C ph i Hi p nh v tr c p v cc Bi n php
trong WTO c p n tr c p?

i khng l hi p

nh duy nh t

Khng ph i. Hi p nh v Tr c p v cc Bi n php
i khng (Hi p nh SCM) ch
p d ng i v i tr c p cng nghi p. Cn tr c p nng nghi p thu c ph m vi i u
ch nh c a Hi p nh Nng nghi p.
Quy
127.

nh khi qut v tr c p

Th no

c nu t i i u XVI c a Hi p

nh GATT 1994.

c coi l tr c p?

Tr c p l vi c chnh ph dnh cho doanh nghi p nh ng l i ch m trong i u ki n

thng th ng doanh nghi p khng th c. Nh ng l i ch c th pht sinh t vi c
chnh ph tr c ti p cung c p ti n (cho khng, cho vay v i i u ki n u i, c p thm
v n), chnh ph b o lnh tr cc kho n vay, chnh ph hon cc kho n thu ph i thu,
chnh ph cung c p ho c mua hng ha, d ch v v i gi c thu n l i cho doanh nghi p,
v.v...
128.

Ph gi v tr c p khc nhau nh th no?

Ph gi l hnh ng c a b n thn doanh nghi p. Vi c bn s n ph m hng ho d i
gi thnh ch c th th c hi n d a trn ti m l c ti chnh c a chnh doanh nghi p .
N u khng, h s b ph s n.
Tr c p l hnh ng c a chnh ph . Hnh ng ny c ng c th d n n m t k t qu
gi ng v i ph gi - l vi c doanh nghi p bn s n ph m ra v i gi th p. Nh ng
doanh nghi p ch c th lm vi c ny khi c tr c p t chnh ph .
C hai bi n php ny

129.

u l nh ng hnh vi c nh tranh khng lnh m nh.

V i vi c thi hnh Hi p
c p n a?

nh SCM, cc n

c thnh vin WTO s khng cn tr

Khng ph i th . Hi p nh SCM khng b t bu c cc n c ph i b t t c cc kho n tr

c p m ch c m ho c h n ch nh ng lo i tr c p gy tc ng tiu c c n th ng m i
c a n c khc.
-40-

130.

WTO phn lo i tr c p nh th no?

Theo Hi p

nh SCM, tr c p

c phn lm 3 lo i:

Tr c p b c m s d ng (tr c p

131.

Tr c p

c php s d ng, nh ng c th b ki n (tr c p vng)

Tr c p

c php t do s d ng (tr c p xanh)

T i sao l i g i l tr c p

, vng, xanh?

y l m t cch hnh t ng ha cho d nh . N u lin h v i cc mu c a n tn hi u

giao thng ( n
- c m i, n vng - chu n b i ho c chu n b d ng, n xanh c i) th b n s d nh lo i tr c p no l lo i b c m v lo i tr c p no
c php
s d ng)
132.

Tr c p lo i no b coi l tr c p

Cc hnh th c tr c p xu t kh u, tr c p
s d ng hng trong n
nh p kh u u b x p vo tr c p , t c l b c m s d ng.
Ngoi vi c chnh ph tr c ti p c p ti n cho doanh nghi p
ho t ng sau c ng thu c ph m vi tr c p xu t kh u:
Cung c p nguyn li u

ch

ng tr c p

Mi n thu tr c thu (v d thu l i t c c

c thay cho hng

gip xu t kh u, nh ng

s n xu t hng xu t kh u;

c do xu t kh u);

Hon thu nh p kh u i v i nguyn li u s n xu t ra hng xu t kh u qu m c

s d ng s n xu t hng xu t kh u;
Hon thu qu m c ng

c kh u tr

i v i hng xu t kh u;

Cho vay tn d ng xu t kh u v i li su t th p h n chi ph.

133.

Vi c mi n thu gin thu i v i hng xu t kh u c b coi l hnh

cho xu t kh u hay khng?

ng tr c p

Vi c mi n ho c hon tr cc lo i thu gin thu (thu doanh thu, thu tiu th

c bi t,
thu gi tr gia t ng, thu ti nguyn, thu mn bi, ) i v i hng xu t kh u khng
b coi l tr c p.
i v i tr ng h p hon thu , gi tr thu
c hon khng
c
v t qu gi tr thu gin thu m hng ho ph i ch u khi tiu th
trong n c.
134.

Vi c c m s d ng tr c p

c hi u l c v i t t c cc n

c?

Tr c y, ch c cc n c pht tri n b c m s d ng tr c p xu t kh u. T khi WTO

i vo ho t ng (thng 1/1995), quy nh ny c ng p d ng cho c cc n c ang
pht tri n, tr cc n c c t ng s n ph m qu c dn theo u ng i d i 1000US$).
Tuy nhin, cc n c ang pht tri n c ng c m t th i gian qu
8 n m (t c l
thng 1/2003) tr c khi ph i tun th hon ton ngh a v ny. Trong th i gian qu
m c tr c p xu t kh u khng
c t ng thm.

-41-

n
,

135.

Tr c p vng bao g m nh ng lo i tr c p nh th no?

Tr c p vng l nh ng tr c p mang tnh c tr ng, khng ph bi n.
i t ng nh n
nh ng tr c p ny ch gi i h n trong m t ho c m t s doanh nghi p, m t ho c m t s
ngnh s n xu t ho c m t khu v c a l nh t nh.

136.

T i sao tr c p vng

c php s d ng m l i c th b ki n?

Tr c p vng
c php s d ng, n u nh chng ch d ng
tiu c c n quy n l i c a cc n c khc.

m c khng gy tc

ng

N u gy tc ng tiu c c n quy n l i c a cc n c khc th n c s d ng tr c p

vng c th b cc n c lin quan p d ng cc bi n php kh c ph c nh nh thu b
sung i v i s hng nh p kh u
c tr c p (g i l thu
i khng) ho c ki n ra C
quan Gi i quy t Tranh ch p c a WTO.
137.

Nn hi u nh th no l "tc
Tc

ng tiu c c

ng tiu c c"?

c coi l xu t hi n khi:

Hng nh p kh u
c tr c p gy t n h i cho s n xu t trong n c c a n c nh p
kh u: s n l ng hng s n xu t trong n c b gi m ng k , s ng i th t nghi p
trong ngnh ny t ng.
Lm m t gi tr cc u i thu quan t
c. Trong m phn th ng m i,
n c xu t kh u v n c nh p kh u t s cn b ng nh t nh v thu quan, nay
do hng ha
c tr c p trn vo nn s cn b ng khng cn n a.
C kh n ng nh h ng nghim tr ng t i quy n l i c a cc n
tr gi tr c p v t qu 5% gi hng; b l ; xa n , v.v...

138.

Cn tr c p lo i no

c khc: khi t ng

c x p vo tr c p xanh?

l nh ng tr c p mang tnh ph c p, khng phn bi t gi a cc ngnh hay cc

doanh nghi p, v d a trn nh ng tiu ch kinh t khch quan.
Nh ng d ng tr c p sau d khng mang tnh ph c p, nh ng c ng
c coi l tr c p
xanh: tr c p cho cng tc nghin c u c a doanh nghi p, tr c p h tr p ng cc
tiu chu n mi tr ng, tr c p
pht tri n s n xu t nh ng vng l c h u. Nh ng
d ng tr c p ny c m t s i u ki n km theo.
Theo truy n th ng, tr c p cho khu v c doanh nghi p v a v nh c ng
tr c p xanh.
139.

Thu

i khng v thu ch ng ph gi c

c x p vo

c p d ng v th i h n hay khng?

Khng. Th i gian t i a p d ng thu

i khng v thu ch ng ph gi l 5 n m, tr
tr ng h p c c s xc ng cho th y n u ch m d t nh thu th tr c p ho c ph
gi v n ti p t c gy thi t h i cho s n xu t trong n c ho c c kh n ng xu t hi n tr
l i. Quy nh 5 n m ny
c g i l i u kho n hong hn.

-42-

N u xt th y thch h p th m t n c c th ch m d t nh thu
i khng, thu ch ng
ph gi sau khi t mnh r sot ho c r sot theo ki n c a cc bn lin quan.
140.

N c nh p kh u c
c t do p d ng thu
nh p kh u
c tr c p hay khng?

i khng khi c d u hi u hng

Khng. M khi th y c d u hi u tr c p, n c nh p kh u ph i ti n hnh i u tra theo

quy trnh nu trong Hi p nh SCM, v khi c quan i u tra a ra k t lu n khoa h c,
khch quan v s t n t i c a tr c p th n c nh p kh u m i
c p d ng thu
i
khng.
141.

C quan i u tra c ph i l m t t ch c qu c t ?
Khng. l m t c quan c a n
nh.

142.

Thu su t thu

c nh p kh u do chnh ph n

c ny l p ra ho c ch

i khng l bao nhiu?

Khng c thu su t c
nh cho thu
i khng m thu su t ny tu thu c vo m c
t n h i i v i s n xu t trong n c c a n c nh p kh u.
143.

Th no l i u kho n t i thi u?
i u kho n t i thi u quy nh n u gi tr tr c p nh h n 1% gi tr hng ha
c tr
c p ho c l ng hng ha
c tr c p khng ng k th ch m d t i u tra ho c bc
n khi u n i.

144.

Trong tr
khng?

ng h p nh thu ch ng ph gi th c c n ti n hnh i u tra hay

C. C ng t ng t nh khi p d ng thu
i khng,
c th p d ng thu ch ng ph
gi th tr c h t ph i c n khi u n i v tnh tr ng hng nh p kh u ph gi, trn c s
chnh ph n c nh p kh u m i
c ti n hnh i u tra.
K t qu

i u tra ph i cho th y r:

S l ng nh p kh u m t hng b coi l ph gi (ho c c tr c p) t ng ln ng k ,

xt v tr tuy t i ho c t ng i.
Gi c a m t hng nh p kh u th p h n m t hng t ng t s n xu t trong n
gi xu ng ho c lm cho gi m t hng t ng t khng th t ng ln.
V do gy t n h i ho c e do gy t n h i
n c nh p kh u.
145.

Th no l t ng tuy t

i v t ng t

ng

n ngnh s n xu t t

c, ko

ng ng c a

i?

T ng tuy t i l khi so snh th y s l ng hng nh p kh u hi n nay nhi u h n so v i

l ng nh p kh u c a chnh m t hng t i m t th i i m trong qu kh . V d , l ng
xi-m ng nh p kh u n m tr c l 250.000 t n, n m nay l 320.000 t n th l ng t ng
tuy t i l 70.000 t n

-43-

T ng t ng i l l ng t ng c a hng nh p kh u c so snh t ng quan v i m t y u

t khc nh s n l ng trong n c nh p kh u, s c mua, v.v... Gi s n m tr c trong
n c s n xu t
c 2000.000 t n xi-m ng, nh p kh u 250.000 t n. N m nay, trong
n c s n xu t
c 220.000 t n, t c l t ng 10% so v i n m tr c, nh ng nh p kh u
320.000 t n, t ng 28% so v i l ng nh p kh u n m tr c. Nh v y m c t ng t ng
i l 28% - 10% = 18%.
C ng c tr ng h p l ng tuy t i gi m m l ng t ng i v n t ng. Ti p v d
trn, gi s n m nay nh p kh u 240.000 t n, gi m 10.000 t n hay 4%, trong khi s n
xu t trong n c ch
t 170.000 t n, t c l gi m 30.000 t n hay 15%. Nh v y nh p
kh u v n t ng t ng i 15% - 4% = 11%.
146.

Ai c th
c p?

ng ra khi u n i v tnh tr ng hng nh p kh u ph gi ho c c tr

B qu n l ngnh hng, hi p h i ngnh hng ho c

c s n l ng ng k c a m t hng .

i di n m t nhm cc nh s n xu t

Khi doanh nghi p ng ra khi u n i th ph i t p h p

c h n 50% s
n v s n xu t
trong ngnh ng h v s n l ng c a cc n v ny ph i chi m t nh t 25% s n l ng
ton ngnh.
147.

Tr c v trong khi ti n hnh i u tra th chnh ph n

r ng ri v vi c i u tra hay khng?

c nh p kh u c cng b

Tr c khi nh n
s
n khi u n i
c th quy t nh ti n hnh i u tra th chnh
ph n c nh p kh u khng
c cng b v vi c s ti n hnh i u tra
trnh xo
tr n trn th tr ng. Nh ng n c nh p kh u c n thng bo cho n c xu t kh u v vi c
nh n
c khi u n i.
Sau khi quy t nh ti n hnh i u tra, chnh ph n
vi c i u tra v cho n c xu t kh u bi t chi ti t v cc
148.

Th no l ch ng ph gi nhn danh n

c nh p kh u ph i cng b v
n khi u n i.

c th ba?

l tr ng h p n c nh p kh u khng c d u hi u v bn ph gi t n c xu t
kh u, nh ng nh n
c yu c u t m t n c th ba
ngh c hnh ng ch ng ph
gi i v i hng ho c a n c xu t kh u. Ni n gi n, l vi c n c th ba nh tr
ah .
Trong tr ng h p ny, n c th ba ph i cung c p y
cho th y n c xu t kh u bn ph gi vo th tr ng n
s n xu t c a n c ny.

thng tin, ch ng c lin quan

c th ba v gy thi t h i cho

Vi c quy t nh c hnh ng ch ng ph gi nhn danh n c th ba hay khng l tu

thu c vo n c nh p kh u, nh ng tr c khi ti n hnh, n c nh p kh u ph i xin php
H i ng Th ng m i Hng ho c a WTO.
***
7

CC BI N PHP T
-44-

149.

T v trong th

ng m i ngh a l g?

Trong th ng m i, t v c ngh a l m t n c c th h n ch nh p kh u trong nh ng

tr ng h p kh n c p, khi l ng hng nh p kh u t ng t bi n do vi c gi m thu quan
v e do ho c gy ra t n h i nghim tr ng cho s n xu t trong n c.
V n
t v
T v .
150.

c nu t i

i u XIX c a GATT 1994 v chi ti t ho trong Hi p

C th p d ng bi n php t v ngay khi nh n th y l

ln
c khng?

nh

ng hng nh p kh u t ng

Khng. Bi n php t v ch c th p d ng sau khi ti n hnh cc b

c sau:

C khi u n i v vi c t ng nh p kh u gy ra t n h i nghim tr ng cho s n xu t

trong n c.
Trn c s khi u n i, m t c quan do Chnh ph ch

nh s ti n hnh i u tra.

K t qu i u tra ph i cho th y m i lin h nhn - qu gi a t ng nh p kh u v i s

t n h i nghim tr ng gy ra cho ngnh s n xu t t ng ng trong n c.
151.

N u ngnh s n xu t trong n c b t n h i khng g n v i vi c t ng nh p kh u (v

d do s c mua gi m); ho c n u vi c t ng nh p kh u khng ph i v l do gi m
thu quan (m do hng nh p kh u p d ng cng ngh s n xu t m i nn gi thnh
gi m i) th c
c p d ng cc bi n php t v hay khng?
Khng. V nh ng tr ng h p trn khng g n v i vi c th c hi n nh ng ngh a v c a
GATT nn khng
c p d ng nh ng i u kho n c a Hi p nh T v .

152.

Cc bi n php t v l nh ng bi n php no?

C 2 lo i bi n php t v :
T ng thu quan
Cc bi n php h n ch

153.

nh l

ng (h n ng ch, gi y php)

Bi n php t v t m th i khc v i bi n php t v chnh th c

S khc nhau gi a hai bi n php trn th hi n

m ts

Th i i m p d ng: Bi n php t v t m th i
i u tra; trong khi bi n php t v chnh th c
ti n trnh i u tra.

i m no?

i m:
c p d ng tr c khi ti n hnh
c p d ng sau khi hon t t

Kh n ng p d ng: Bi n php t v t m th i ch
c p d ng d i hnh th c t ng
thu quan; trong khi bi n php t v chnh th c c th l t ng thu quan, h n ch
nh l ng ho c k t h p c hai hnh th c ny.
Th i h n hi u l c: Bi n php t v t m th i ch
c p d ng khng qu 200
ngy; trong khi bi n php t v chnh th c c th p d ng n m c t i a l 4
n m.

-45-

154.

Bi n php t v t m th i
c p d ng tr c khi i u tra, v d n u sau ny k t
qu i u tra cho th y tnh hnh ch a th c s nghim tr ng n m c ph i p d ng
bi n php t v t m th i th kho n chnh l ch pht sinh do t ng thu quan s
c x l th no?
N u k t qu i u tra cho th y vi c p d ng bi n php t v t m th i l khng c n thi t,
ho c m c t ng thu quan cao qu m c c n thi t th kho n thu quan chnh l ch thu
s
c hon tr cho doanh nghi p.

155.

N u bi n php t v chnh th c
c p d ng v tr c c p d ng bi n php
t v t m th i th th i h n c a bi n php t v chnh th c
c tnh t khi no?
Trong tr ng h p ny, th i h n p d ng bi n php t v chnh th c s
ngy p d ng bi n php t v t m th i.

156.

c tnh t

Khi h t th i h n p d ng bi n php t v chnh th c th c th gia h n

khng?
c. Nh ng km theo m t s

i u ki n:

Ph i c yu c u c a ngnh s n xu t trong n

c.

Ngnh s n xu t trong n c ph i ch ng minh th c hi n vi c i u ch nh

c ng n ng l c c nh tranh, nh ng v n b t n h i do nh p kh u gia t ng.
Khng p d ng m c

t v cao h n m c

Th i gian gia h n t i a khng qu 4 n m (

th i gian gia h n t i a khng qu 6 n m).
157.

t ng

c a bi n php t v chnh th c.
i v i cc n

Sau khi h t th i gian gia h n th l i c th ti n hnh i u tra

php t v hay khng?

c ang pht tri n th

p d ng ti p bi n

Vi c p d ng bi n php t v
i v i cng m t lo i hng ho c th nh h ng
nghim tr ng n quy n l i c a ng i xu t kh u, v v y Hi p nh T v quy nh ch
c th ti p d ng bi n php t v sau m t kho ng th i gian b ng v i th i gian bi n
php t v
c p d ng tr c kia, v th i gian sau khi ch m d t bi n php t v
l n tr c ph i
c t nh t 2 n m.
i v i cc n c ang pht tri n, ch c n sau m t kho ng th i gian b ng n a th i gian
p d ng bi n php t v tr c l c th p d ng l i.
V d , n c A p d ng bi n php t v
i v i m t hng v i s i trong th i gian
n m v gia h n thm 2 n m n a, t ng c ng l 5 n m. N u n c A l n c pht tri
th ph i sau t nh t 5 n m n a n c ny m i c th p d ng l i bi n php t v
iv
m t hng v i s i. Cn n u n c A l n c ang pht tri n th ch c n sau 2 n m r
n a l n c ny c th p d ng l i bi n php t v
i v i m t hng ny.
158.

Khi p d ng bi n php t v b ng cch t ng thu quan th c

thu su t rng bu c hay khng?
c.

-46-

3
n
i
i

c t ng qu m c

159.

Li u cc n c c th l i d ng bi n php t v
h n ch qu m c hng nh p
kh u, nh h ng t i t do ho th ng m i hay khng?
Hi p nh T v ch cho php s d ng bi n php t v
m c
v a
kh c ph c
thi t h i, chuy n i c c u nh m nng cao s c c nh tranh cho s n xu t trong n c.
Do v y, n u s d ng bi n php h n ch
nh l ng th bi n php ny khng
c lm
gi m m c nh p kh u xu ng d i m c trung bnh c a 3 n m g n nh t tr c khi p
d ng bi n php t v .

160.

Cc n

c ang pht tri n cn

ch

ng u i g trong v n

t v ?

Cc bi n php t v khng p d ng i v i hng ho c xu t x t m t n c ang

pht tri n n u t tr ng nh p kh u m t hng chi m khng qu 3%, v t ng l ng
nh p kh u m t hng c xu t x t t t c cc n c ang pht tri n khng qu 9%.
161.

H n ch xu t kh u t nguy n l g?
l tho thu n gi a n c xu t kh u v n c nh p kh u trong n c xu t kh u
(th ng l n c ang pht tri n) cam k t s h n ch m c xu t kh u sang n c nh p
kh u (th ng l n c pht tri n). M c d g i l "t nguy n", nh ng th c t khng
n c no l i ch u h n ch xu t kh u c a mnh n u khng v nh ng l do khc, v d
nh
i l y m t kho n vi n tr pht tri n.

162.

T i sao WTO l i yu c u lo i b cc tho thu n h n ch xu t kh u t nguy n?

Cc tho thu n ny l m t hnh th c i ch ch kh i m c tiu th ng m i t do c a
GATT. Vi c h n ch nh p kh u vo m t n c c n ph i th c hi n theo nguyn t c
khng phn bi t i x , t c l h n ch th ph i h n ch t t t c cc n c. Cc tho
thu n h n ch xu t kh u t nguy n ch h n ch nh p kh u t m t s n c, do
khng ph h p v i nguyn t c khng phn bi t i x v c n ph i lo i b .

Hi p nh v Tr c p v cc Bi n php
i : Agreement on Subsidies and Countervailing
Measures
khng
tr c p
: subsidies
ph gi
: dumping
tr c p b c m s d ng
: prohibited subsidies
tr c p
c php s d ng, nh ng c th b : actionable subsidies
ki n
tr c p
c php t do s d ng
: non-actionable subsidies
h n ch xu t kh u t nguy n
: voluntary export restraint (VER)
thu
i khng
: countervailing duty
i u kho n hong hn
: sunset clause
i u kho n t i thi u
: de minimis clause
t v
: safeguard
t n h i nghim tr ng
: serious injury
Hi p nh T v
: Agreement on Safeguards
lin h nhn - qu
: causal link
bi n php t v t m th i
: provisional safeguard measure

-47-

***
7
163.

HNG D T MAY V HNG NNG S N

T i sao hng nng s n l i chi m m t v tr

qu c t ?

c bi t quan tr ng trong th

Nng nghi p l m t l nh v c nh y c m trong c c u kinh t c a m i n

l do:

ng m i

c. V m t s

y l l nh v c s d ng nhi u lao ng, c bi t l cc n c ang pht tri n.

y l l c l ng ng k tc ng n s n nh chnh tr - x h i c a t ng qu c
gia.
L nh v c s n xu t ny ch u nhi u tc
su t, s n l ng.

ng t thin nhin, nh h

Cc n c u c g ng m b o t tc l
cc n c khc v an ninh l ng th c.

ng th c

ng

n n ng

khng ph i ph thu c vo

Cc n c mu n thng qua nng nghi p

b o v "nh ng gi tr khng m
c", v d nh b o v mi tr ng, b o t n c ng ng v c nh quan nng thn,
v.v...
Do v y, h u h t cc n c u c khuynh h ng b o h n n s n xu t nng nghi p c a
n c mnh b ng cch d ng hng ro thu quan th t cao,
ra nh ng tiu chu n kh t
khe, ng th i t ng c ng tr c p cho nng dn trong n c. V l , nng s n th ng
l lo i hng ha g p nhi u tr ng i nh t trong th ng m i qu c t v l ch
c a
nh ng cu c tranh ci quy t li t t i cc di n n th ng m i.
164.

Cc m t hng no

c coi l hng nng s n?

Cc m t hng t Ch ng 1 n Ch ng 24 c a Bi u thu HS v m t vi m t hng

khc
c coi l nng s n v ch u tc ng b i cc quy nh c a Hi p nh Nng
nghi p.
Cc m t hng nng s n c ng t m th i
c chia thnh hai nhm: nng s n nhi t i
(ch y u t cc n c ang pht tri n, v d : ch, c ph, ca cao, bng, chu i, xoi) v
nng s n n i (ch y u t cc n c pht tri n, v d : b t m , ng, th t, s a). Cc
n c pht tri n xo b d n cc h n ch thu quan v phi thu quan i v i nng s n
nhi t i, nh ng v n duy tr b o h cao i v i nng s n n i.
165.

WTO tc

ng

n th

ng m i hng nng s n nh th no?

M t ti n b c a Vng m phn Uruguay l

c p tr c ti p n th ng m i hng
nng s n. K t qu l khi WTO ra i, n c m t hi p nh ring v v n
ny Hi p nh Nng nghi p.
166.

Hi p

nh Nng nghi p yu c u v v n

-48-

g?

M c d c cch hnh v n kh ph c t p, nh ng nhn chung Hi p

c p n hai v n chnh:

nh Nng nghi p

M c a th tr ng nng nghi p: thu quan ho cc bi n php phi thu quan, c t

gi m v rng bu c thu quan i v i cc m t hng nng s n;
Quy
167.

nh v cc kho n tr c p xu t kh u v tr c p trong n

M c a th tr
M c a th tr

i v i nng s n.

ng trong nng nghi p th hi n nh th no?

ng trong nng nghi p th hi n

cc i m:

Bi b cc bi n php phi thu quan ang p d ng

nh p kh u.

i v i s n ph m nng nghi p

Cc n c
c php thu ha khi bi b cc bi n php phi thu quan, nh ng ph i
rng bu c m c thu sau khi thu ha.
Ti p , cc n c c ng ph i c t gi m d n m c thu quan sau khi thu ha. Yu
c u t ra l cc n c pht tri n ph i c t gi m t nh t 36% m c thu trong vng 6
n m, cc n c ang pht tri n ph i c t gi m t nh t 24% m c thu trong vng 10
n m.
Gi m tr c p xu t kh u v h tr trong n
168.

M c cam k t hi n t i v m c a th tr

c.

ng l g?

M t s n c tr c y dnh u i cho vi c nh p kh u m t s l ng nh t nh
nng s n nhi t i b ng cch cho h ng thu quan th p ho c th m ch b ng 0%. Sau
khi thu quan ho, thu su t c a cc m t hng ny t ng ln ng k .
mb o
quy n l i c a nh ng n c xu t kh u cc m t hng nng s n
c h ng u i
tr c y, n c nh p kh u v i m c thu su t trong h n ng ch r t th p, cn thu su t
ngoi h n ng ch b ng thu su t sau khi thu quan ho. M c h n ng ch thu quan
ny c n c trn s l ng hng nng s n nh p kh u
c h ng u i v g i l m c
cam k t hi n t i v m c a th tr ng.
169.

Cn m c cam k t t i thi u v m c a th tr

ng l th no?

M t s s n ph m nh s a, th t, rau qu tr c y t ng
c b o h b ng nh ng
bi n php ng t ngho n m c s n ph m c a n c ngoi g n nh khng th nh p kh u
vo nh ng n c c s b o h cao nh v y. Hi p nh Nng nghi p yu c u nh ng
n c ny ph i m c a th tr ng cho nng s n nh p kh u b ng cch dnh h n ng ch
thu quan m c t nh t b ng 3% l ng tiu th trong n c th i k 1986-1988. Con s
3% ny chnh l m c cam k t t i thi u v m c a th tr ng nng s n. Cc n c pht
tri n ph i nng con s ny ln 5% vo cu i n m 2000, cn v i cc n c ang pht
tri n th th i h n l n m 2004. Trong tr ng h p ny
m b o gi tr c a cam k t
t i thi u thu su t trong h n ng ch th ng khng
c qu 1/3 thu su t ngoi h n
ng ch.
170.

C t gi m thu quan

i v i hng nng s n di n ra nh th no?

Cc n c pht tri n v cc n n kinh t ang chuy n i ph i c t gi m thu quan trung

bnh 36% trong th i gian 6 n m (t c l n 1/1/2001). Thu su t i v i m i s n ph m
ph i gi m t nh t 15%.

-49-

Cc n c ang pht tri n ph i c t gi m thu quan trung bnh 24% trong th i gian 10
n m (t c l n 1/1/2005). Thu su t i v i m i s n ph m ph i gi m t nh t 10%.
Cc n
s n.
171.

c km pht tri n khng c ngh a v ph i gi m thu quan

Vi c rng bu c thu quan

nghi p?

i v i hng nng

i v i hng nng s n c g khc v i hng cng

Nhn chung, vi c rng bu c thu quan i v i hng nng s n c ng gi ng nh v i hng

cng nghi p. C m t i u l thu quan c a t t c cc m t hng nng s n u ph i rng
bu c, trong khi khng ph i m i m t hng cng nghi p u ph i lm nh v y.
Trong b i c nh nng s n v n l lo i m t hng nh y c m v lun
c b o h cao th
vi c rng bu c thu quan t t c cc m t hng nng s n c m t ngh a l n i v i t
do ha th ng m i trong ngnh nng nghi p.
172.

Tr c p xu t kh u i v i hng cng nghi p b c m theo quy nh c a Hi p

nh Tr c p v cc Bi n php
i khng. V y cn tr c p xu t kh u cho hng
nng s n th sao?
T i m t s n c, do chi ph s n xu t cho cc m t hng nng s n cao m nhu c u tiu
dng trong n c l i p ng
nn cc m t hng ny ph i tm cch tiu th
th
tr ng bn ngoi, v chng ch c th xu t kh u
c khi c tr c p c a chnh ph .
EU, Hoa K , Australia, Ba Lan, Mexico, Ph n Lan, Thu i n, Canada t ng l nh ng
n c s d ng tr c p xu t kh u cho hng nng s n.
Hi p nh Nng nghi p khng yu c u cc n c xa b ngay tr c p xu t kh u cho
hng nng s n, nh ng bu c cc n c ph i gi m m c
tr c p c v m t tr gi c ng
nh s l ng m t hng
c tr c p. Cc n c pht tri n ph i cam k t gi m t nh t l
36% (ring New Zealand b hon ton tr c p xu t kh u), cc n c ang pht tri n
ph i cam k t gi m t nh t l 24%.

173.

Tr c p trong n c lin quan

c p xu t kh u hay khng?

n hng nng s n c ph i cam k t gi m nh tr

V hnh th c, tr c p trong n c c nhi u lo i hnh a d ng h n tr c p xu t kh u.

Quy nh chung c a Hi p nh Nng nghi p l nh ng lo i tr c p tc ng t i th ng
m i u ph i cam k t c t gi m.
T ng t nh tr c p hng cng nghi p, tr c p trong n
lm ba lo i:

i v i hng nng s n chia

Tr c p h p xanh l c: y l cc lo i tr c p khng mang tnh th ng m i m ch

thu n tu nh m nng cao n ng su t v hi u qu c a s n xu t nng nghi p, v d
nh tr c p cho cng tc nghin c u lai t o gi ng m i, di t tr su b nh, b p
thi t h i do thin tai, c i thi n mi tr ng, h tr chuy n i c c u v ph ng
th c canh tc, v.v...

-50-

Tr c p h p xanh (lam): y l lo i tr c p nh m khuy n khch s n xu t nh tr

c p u vo cho nng dn c thu nh p th p, vng c nhi u thin tai, tr c p
chuy n d ch c c u cy tr ng.
Tr c p h p vng: y l cc lo i tr c p trong n c c nh h ng t i th ng m i
v ph i cam k t c t gi m, v d p d ng gi y php, h n ng ch
h tr gi trong
n c lm cho gi trong n c khng ph n nh ng gi th tr ng qu c t , tr gi
thu mua theo gi can thi p c a Chnh ph .
Tr c p h p xanh l c v h p xanh
174.

c php duy tr v khng ph i cam k t c t gi m.

AMS l g?
AMS l t vi t t t ti ng Anh, hm ngh a "t ng l ng h tr trong n c", t c l t ng
tr gi cc tr c p h p vng. y l con s c n c
cc n c a ra cam k t c t gi m
tr c p trong n c. Cc n c pht tri n ph i gi m tr c p trong n c (h p vng) tr
gi t nh t b ng 20% AMS trong th i gian 1995-2000, cc n c ang pht tri n ph i
gi m t nh t 13% AMS trong th i gian 1995-2000.

175.

Mu n c t gi m th ph i tnh

c AMS. V y AMS

c xc

nh nh th no?

AMS
c tnh ton b ng t ng c a tr c p trong n c thu c di n c t gi m dnh cho
t ng m t hng nng s n c ng v i s tr c p chung khng dnh ring cho m t m t
hng no.
AMS = tr c p m t hng A + tr c p m t hng B + ... + tr c p chung
Chi ti t v cch xc
176.

nh AMS

c nu trong Ph l c 3 c a Hi p

H n ng ch thu quan khc g v i h n ng ch thng th

nh Nng nghi p.

ng?

Nh tn g i c a n, h n ng ch thu quan l m c h n ng ch m
thu quan c s
thay i. H n ng ch ch ra m t s l ng m t hng nh t nh, nh p kh u d i m c
c h ng thu quan u i, cn nh p kh u trn m c ph i ch u thu su t thng
th ng ho c thu su t mang tnh phn bi t i x .
V
ng
nh
ph
177.

d : H n ng ch thu quan cho m t hng

ng l 10.000 t n, thu su t trong h n
ch l 10%, thu su t ngoi h n ng ch l 45%. Nh v y, 10.000 t n
ng u tin
p kh u v s
c h ng thu su t 10%. T t n
ng nh p kh u th 10.001 s
i ch u thu su t 45%.

T i sao c r t nhi u m t hng trong th

m t hi p nh v hng d t may?

ng m i qu c t m WTO l i c ring

D t v cc s n ph m t d t l m t trong nh ng ngnh xu t hi n s m nh t trong l ch s

cng nghi p. Tr i qua qu trnh pht tri n, ngy nay h u h t nh ng n c c trnh
cng nghi p cao u khng m r ng ngnh ny v tr thnh nh ng n c nh p kh u
s n ph m d t may. Trong khi , t i cc n c ang pht tri n, ang trong qu trnh
cng nghi p ha th y l m t ngnh
c quan tm u t v khng i h i cng
ngh ph c t p v gi i quy t
c vi c lm cho nhi u nhn cng. H u h t cc n c

-51-

ang pht tri n

mnh.

u c giai o n coi d t may l m t ngnh cng nghi p ch ch t c a

Nh ng c m t i u b t cng l trong khi cc n c pht tri n ku g i t do ha th ng

m i b ng cch d b ro c n i v i h u h t cc s n ph m th chnh h l i d ng ln
hng ro kh t khe h n ch nh p kh u hng d t may. V i ci g i l Hi p nh a s i
(MFA), h bu c cc n c ang pht tri n mu n xu t kh u hng d t may vo n c h
ph i ch p nh n h n ch xu t kh u i v i m t s lo i hng d t may nh t nh (th ng
c g i t t l "cat") m th c ch t chnh l vi c h n nh h n ng ch cho n c xu t
kh u.
Tr c s
u tranh ngy cng m nh m c a cc n c ang pht tri n, Vng m phn
Uruguay m ra m t hi p nh ring
x l v n
ny, nh m a hng d t may
vo khun kh i u ch nh trong nh ng nguyn t c chung c a GATT. chnh l Hi p
nh D t may (Hi p nh ATC). Hi p nh ny chnh th c c hi u l c cng v i s
thnh l p c a WTO (1/1/1995). V th , c th coi y l m t th ng l i c a cc n c
ang pht tri n t i Vng Uruguay.
178.

N i dung chnh c a Hi p

nh ATC l g?

Vi c bun bn hng d t may tr c Vng Uruguay khng n m trong khun kh i u

ch nh c a GATT do ph i ch u nhi u h n ch khi nh p kh u vo n c tiu th . Hi p
nh ATC xo b nh ng h n ch ny, a hng d t may tr l i ph m vi i u ch nh c a
GATT gi ng nh cc m t hng thng th ng khc.
179.

Ngay sau khi Hi p

d t may n a?

nh ATC c hi u l c, s khng cn h n ng ch

i v i hng

Ch a ph i nh v y. Hi p nh ATC khng xo b nh ng h n ch
i v i hng d t may
ngay l p t c, m trong m t th i gian chuy n ti p l 10 n m tnh t ngy WTO b t u
ho t ng (1/1/1995). Nh v y, ph i n ngy 1/1/2005, cc h n ch
i v i hng d t
may (ch y u d i d ng h n ng ch) m i
c xo b hon ton.
180.

Cc i u kho n hi n th i v t v c a WTO c p d ng
khng? V sao?

i v i hng d t may hay

Khng. V ch
h n ng ch ang t n t i c ng r t kh t khe, t c kh n ng lm t ng
t bi n l ng nh p kh u vo n c tiu th .
n n m 2005, khi hng d t may c ng
c t do ho gi ng nh cc lo i hng ho
khc th i u kho n v t v c a WTO s c tc d ng i v i hng d t may. C ngh a
l khi m t n c ch c th h n ch nh p kh u hng d t may n u ti n hnh i u
tra v c
c n c cho th y l ng hng d t may nh p kh u t ng t bi n gy t n h i
nghim tr ng cho ngnh cng nghi p d t may trong n c.
181.

N u
ch

n n m 2005, Vi t Nam v n ch a tr thnh thnh vin WTO th c

h n ng ch khng?

cb

Hi n nay, Vi t Nam v n ang ph i ch u ch

h n ng ch i v i hng d t may xu t
kh u sang m t s th tr ng, i n hnh l Lin minh Chu u (EU). Trong ch
ny,
m t doanh nghi p Vi t Nam mu n xu t kh u hng d t may sang EU, ngoi vi c tm

-52-

c ng i mua v k k t h p ng th tr c h t ph i
c phn h n ng ch xu t kh u
"cat" hng v ch
c xu t kh u s l ng t ng ng v i h n ng ch giao.
n n m 2005, n u Vi t Nam v n ch a l thnh vin WTO th
ng nhin cc n c
thnh vin WTO khng ph i th c hi n cc ngh a v c a Hi p nh ATC i v i Vi t
Nam. T c l xu t kh u hng d t may c a Vi t Nam sang m t s th tr ng l n v n
ph i ch u ch
h n ng ch nh hi n nay.
182.

Vi c xo b cc h n ch
th c hi n nh th no?

i v i hng d t may trong 10 n m chuy n ti p

Th i gian 10 n m chuy n ti p
c chia lm 4 giai o n. Trong m i giai o n, l ng
hng d t may c a m t n c
c gi i phng kh i cc h n ch nh p kh u ph i t
c m t tr s ph n tr m t i thi u so v i l ng nh p kh u hng d t may c a n c
n m 1990.
Tr s ph n tr m trong t ng giai o n nh sau:
16% t i th i i m Hi p

nh c hi u l c (1/1/1995)

17% n a sau ba n m ti p theo (1/1/1998)

18% n a sau b n n m ti p theo (1/1/2002)
49% cn l i vo th i i m Hi p

nh h t hi u l c (1/1/2005)

Ngoi tr s ph n tr m ni trn, Hi p nh cn quy nh trong m i giai o n trn ph i

c
s n ph m c a 4 lo i m t hng: s i, v i, thnh ph m d t v qu n o.
183.

N u ch quy nh v ph n tr m s m t hng m khng quy nh theo t tr ng h n

ng ch th r t c th trong nh ng giai o n u, cc n c nh p kh u ch d b
h n ch
i v i nh ng m t hng c s l ng h n ng ch t ng i cao?
ng v y. l th c t m cc n
Canada ang v n d ng.

184.

c nh p kh u nhi u hng d t may nh Hoa K , EU,

V y nh ng m t hng a vo t do ho giai o n sau v n ph i ch u s l

h n ng ch th p cho n khi k t thc th i k chuy n ti p?

ng

i v i nh ng m t hng ch a
c lo i b ngay h n ng ch (t c l nh ng m t hng
c t do ho trong 3 giai o n sau), Hi p nh quy nh l ng h n ng ch ph i t ng
d n.
M c t ng h n ng ch c th nh sau:
16% m i n m trong ba n m

u tin (1985

n 1997)

25% m i n m trong b n n m ti p theo (1998

27% m i n m trong b n n m cu i cng (2002

n 2001)
n 2004)

V d m c h n ng ch xu t kh u t n c A sang n c B t i th i i m u n m 1995 l
1000 t n v m c t ng h n ng ch hng n m l 5% (nh ng chi ti t ny th ng
c quy

-53-

nh trong hi p nh song ph ng k gi a hai n

khi Hi p nh ATC c hi u l c nh sau:
Ba n m

u tin:

c). M c gia t ng h n ng ch k t

(5% x 1,16) x 3 = 5,8% x 3 = 17,4%

B n n m ti p theo:

(5,8% x 1,25) x 4 = 7,25% x 4 = 29%

B n n m cu i cng:

(7,25% x 1,27) x 3 = 9,2% x3 = 27,6%

V y n n m 2004 m c t ng h n ng ch so v i n m 1995 l 74%, t

1740 t n hng d t may.
185.

Vi c xc

ng ng v i

nh xu t x c a hng d t may nh th no?

Do p d ng ch
h n ng ch nn vi c xc nh n nh xu t x c a hng d t may l c n
thi t xem s n ph m xu t kh u c thch h p nh n h n ng ch hay khng. Xu t x c a
hng d t may th ng
c xc nh c n c vo s chuy n i ng k b n ch t c a
hng ho, v d nh s i
c d t thnh v i, ho c khi v i
c c t may thnh qu n o.
N u n c A nh p kh u v i c a n c B v
may thnh qu n o th qu n o
c
coi l xu t x t n c A.
M t s s n ph m nguyn li u
ph i n c ch bi n.
186.

c xc

nh xu t x theo n

c s n xu t ch khng

Trong th i gian v n cn p d ng h n ng ch, n c nh p kh u hng d t may v n

c th s d ng nh ng bi n php lm t ng h n ch nh thu
i khng, thu
ch ng ph gi hay khng?
Khng c quy nh no ng n c n n c nh p kh u s d ng thu
i khng, thu ch ng
ph gi ngoi bi n php h n ng ch. Th c t c hng ch c n c s d ng cc bi n
php ny. Tuy nhin do ch
h n ng ch i v i hng d t may mang tnh h n ch
thm nh p th tr ng r t l n nn n u nh p d ng nh ng bi n php lm t ng thu th
c quan i u tra c a cc n c nh p kh u c n ph i xem xt th n tr ng h n tr c khi
quy t nh p d ng cc lo i thu b sung.

Hi p nh D t may
Hi p nh a s i
Hi p nh Nng nghi p
t ng l ng h tr trong n
h n ng ch thu quan
m c cam k t hi n t i
m c cam k t t i thi u
th i gian chuy n ti p
tr c p trong n c
tr c p xu t kh u

: Agreement on Textile and Clothing (ATC)

: Multi-Fiber Arrangement (MFA)
: Agreement on Agriculture
: aggregate measure support (AMS)
: tariff quota
: current access commitment
: minimum access commitment
: transitional period
: domestic support
: export subsidies

***
8
187.

TH

NG M I LIN QUAN

Mua s m chnh ph l g?
-54-

N CHNH PH

Mua s m chnh ph hay cn g i l mua s m cng, l nh ng kho n chi tiu c a cc c

quan chnh ph
mua hng ho, d ch v cho vi c s d ng c a chnh mnh.
V d m t c quan chnh ph mua -t, l p t h th ng i u ho nhi t , xy d ng
tr s m i, thu d ch v t ch c h i ngh ... chnh l nh ng ho t ng c th c a
mua s m chnh ph .
188.

T i sao mua s m chnh ph l i

t ?

c quan tm

n v y trong th

ng m i qu c

T i n c no c ng v y, chnh ph lun l m t nh u t l n, ng th i c ng l m t
ng i tiu dng l n. Mua s m chnh ph lun l m t kho n chi tiu l n c a ngn sch
qu c gia. Nh ng h p ng mua s m c a c quan chnh ph c ng th ng c gi tr l n
h n c a nh ng ng i tiu dng thng th ng. V v y, y l m t ngu n doanh thu r t
l n cho cc doanh nghi p
c ch n l a cung ng hng ho, d ch v cho cc c quan
chnh ph .
Trong khi , khi mua s m, cc c quan chnh ph l i th ng dnh u i mua hng
ho, d ch v c a cc doanh nghi p trong n c. Ho c n u ph i mua c a doanh nghi p
n c ngoi th c ng thin v doanh nghi p c a nh ng n c c quan h chnh tr - kinh
t g n g i. i u ny t o nn m t mi tr ng th ng m i khng cng b ng, khng
minh b ch, tri v i nh ng nguyn t c hi n i c a th ng m i qu c t . Do , v n
mua s m chnh ph
c
c p trong m phn th ng m i t i nhi u di n n
khc nhau, i n hnh l WTO.
189.

WTO quy

nh v mua s m chnh ph nh th no?

Kh i u, Hi p nh GATT 1947 cng nh n cc n c c quy n khng p d ng cc

nguyn t c i ng t i hu qu c v i ng qu c gia trong mua s m chnh ph , hay ni
cch khc l khng a v n ny vo ph m vi i u ch nh c a GATT.
n Vng m phn Tokyo, nhi u n c ln ti ng i a mua s m chnh ph tun
theo cc nguyn t c c a GATT. Hi p nh v Mua s m chnh ph v th ra i
nh ng m i ch p d ng cho mua s m hng ho.
T i Vng m phn Uruguay, Hi p nh v Mua s m chnh ph
p d ng cho c vi c mua s m d ch v . Tuy nhin, n khng
c
hi p nh a ph ng m v n ch t n t i nh m t hi p nh nhi u bn.
190.

c m r ng
a vo h th ng

Th c ngh a l vi c tham gia Hi p nh ny khng b t bu c v khng ph i t t c

cc n c thnh vin WTO ph i tun th ngh a v c a Hi p nh ny?
ng v y. Cho n nay trong s cc thnh vin WTO m i ch c cc n
v 3 n c ang pht tri n tham gia Hi p nh ny.

c pht tri n

T n m 1996, WTO c ng thnh l p m t Nhm cng tc v Minh b ch trong Mua

s m chnh ph nh m xem xt kh n ng m phn m t hi p nh t m th i khc v mua
s m chnh ph v p d ng cho t t c cc n c thnh vin WTO. Nh ng Hi p nh ny
s ch t ra nh ng th t c gip t ng tnh minh b ch, cng khai c a qu trnh mua s m,
m khng bu c cc n c thnh vin ph i thi hnh nguyn t c i ng t i hu qu c v
i ng qu c gia.
-55-

191.

Nh ng c quan no
c coi l c quan chnh ph v ph i tun theo quy
c a Hi p nh v Mua s m chnh ph ?
Cc c quan chnh ph

nh

c hi u l:

B , Ban, T ng c c v cc
( n c lin bang)

n v thu c chnh ph Trung

Cc c quan thu c chnh quy n

a ph

ng v chnh ph bang

ng

Cc c quan cng ch nh c quan cung c p i n, n

th , giao thng cng chnh.

c, d ch v v sinh, xy d ng

Vi c xc nh nh ng c quan no trong s cc c quan trn ph i tun th Hi p nh v

Mua s m chnh ph l tu thu c t ng n c thnh vin WTO tham gia Hi p nh. Cc
n c ny c ng t nguy n a ra danh sch cc m t hng v d ch v m khi mua s m
ph i theo quy nh c a Hi p nh.
192.

Ngh a v m Hi p nh v Mua s m chnh ph

nh l nh th no?

t ra cho cc n

c tham gia Hi p

Hi p nh v Mua s m chnh ph yu c u cc n c tun theo nguyn t c khng phn

bi t i x v cng khai, minh b ch trong ho t ng mua s m chnh ph .
Nguyn t c khng phn bi t i x bao g m khng phn bi t gi a doanh nghi p cung
c p hng ho, d ch v trong n c v i doanh nghi p n c ngoi ( i ng qu c gia) v
gi a cc doanh nghi p n c ngoi v i nhau ( i ng t i hu qu c).
Nguyn t c cng khai, minh b ch th hi n vi c yu c u c quan chnh ph khi mua
s m hng ho, d ch v c tr gi t m t m c nh t nh tr ln th ph i m i th u, cho
php doanh nghi p n c ngoi tham gia u th u v i nh ng i u ki n bnh ng v
m b o doanh nghi p trng th u ph i l doanh nghi p cho gi th p nh t ho c p
ng t t nh t nh ng i u ki n nu ra trong v n b n g i th u.
193.

u th u c nh ng hnh th c no?
C ba hnh th c

u th u c th s d ng trong mua s m chnh ph :

u th u m : T t c cc nh cung c p trong v ngfoi n

u c th d th u.

u th u ch n l c: Ch m t s nh cung c p c
i u ki n c n thi t m i
c
d th u. Cc i u ki n ny ch nh m m b o nh th u c
n ng l c k thu t,
ti chnh
th c hi n h p ng ch khng
c nh m dnh u i cho m t s
nh cung c p no .
u th u h n ch : Th ng l ng tr c ti p v i m t s nh cung c p
c ch nh.
Hnh th c ny ch p d ng trong nh ng tr ng h p c bi t, khi khng c n b
th u trong u th u m v u th u ch n l c, ho c cc n u khng p ng
i u ki n, ho c khi mua s m cc ph ki n b sung, thay th t m t nh th u
c ch n.
194.

Hi p

nh quy

nh th no v giai o n sau khi ch n th u?

-56-

m b o tnh minh b ch, sau khi xt th u xong, c quan chnh ph th c hi n vi c

mua s m ph i thng bo cng khai tn, a ch c a ng i trng th u, tr gi b th u
c a ng i trng th u, cc y u t khc
c tnh n khi quy t nh ch n th u.
N u nh ng ng i d th u khc c yu c u th c quan chnh ph c ng ph i gi i thch
r l do ch n ho c khng ch n th u.
195.

T i sao nhi u n
chnh ph ?

c ang pht tri n v n ch a tham gia Hi p

nh v Mua s m

M c d vi c tham gia Hi p nh m c
no l tu thu c n c tham gia, khng b t
bu c ph i tun th m i ngh a v c a Hi p nh m c th b o l u t ng ph n, nh ng a
s cc n c ang pht tri n v n khng m n m tham gia Hi p nh v ngn sch cc
n c ny u khng l n nn h mu n dnh l i t i a chi tiu c a mnh cho cc nh
cung c p hng ho, d ch v trong n c, nh ng ng i sau s l i ng thu cho ngn
sch. Vi c u tin mua s m t cc doanh nghi p trong n c c ng gp ph n kch thch
s pht tri n c a doanh nghi p v t o cng n vi c lm, c bi t l v i cc doanh
nghi p v a v nh .
M t khc, n u c tham gia Hi p nh th khi tham gia u th u t i cc n c pht tri n,
doanh nghi p c a cc n c ang pht tri n c ng v n t c c h i th ng th u do h n ch
v n ng l c ti chnh, k thu t, kinh nghi m. l cn ch a k vi c khng c m ng
l i chi nhnh, v n phng i di n r ng ri nh cc cng ty l n khi n doanh nghi p
c a n c ang pht tri n cn b h n ch v thng tin u th u t i cc n c khc.
196.

Doanh nghi p th

ng m i nh n

c trong WTO

c hi u nh th no?

Trong WTO, doanh nghi p th ng m i nh n c l doanh nghi p

c Nh n c
dnh cho nh ng u i, quy n l i c bi t so v i cc doanh nghi p khc trong ho t
ng th ng m i, xu t nh p kh u.
197.

Doanh nghi p th
khng?

ng m i nh n

c v doanh nghi p qu c doanh c ph i l m t

Khng nn nh m l n gi a hai khi ni m ny. Doanh nghi p qu c doanh ch lin quan

nv n
s h u v n, trong doanh nghi p qu c doanh th ton b v n thu c v Nh
n c, hay ni cch khc, Nh n c l ch s h u doanh nghi p.
Trong khi , doanh nghi p th ng m i nh n c khng hon ton g n v i v n
s
h u doanh nghi p. B t k lo i hnh doanh nghi p no (qu c doanh, c ph n, lin
doanh, t nhn, v.v) u c th
c h ng c quy n c a Nh n c v do v y u
c th g i l doanh nghi p th ng m i nh n c.
198.

Mua s m chnh ph v doanh nghi p th

no?

ng m i nh n

c khc nhau nh th

Trong mua s m chnh ph , cc c quan Chnh ph l ng i tiu dng cu i. Hng ho,

d ch v
c mua l ph c v m c ch tiu dng, khng ph i kinh doanh. V ch
c ho t ng mua ch khng c bn.

-57-

Doanh nghi p th ng m i nh n c l m t nh kinh doanh th c s . H mua v bn

hng ho v i nh ng i u ki n u i do Nh n c ban cho, v k t qu cc ho t ng
l nh m t o ra l i nhu n.
199.

Quy nh v th
hng khng?

ng m i nh n

c c p d ng v i nh ng

n v nh vi n thng,

Khng. Th ng m i nh n c l m t ph n c a Hi p nh GATT,
c quy nh t i
i u XVII. Do , nh ng quy nh v v n
ny ch
c p d ng v i cc doanh
nghi p xu t nh p kh u hng ho m khng p d ng v i cc doanh nghi p kinh doanh
d ch v .
200.

Quy

nh v th

Quy

nh v th

ng m i nh n
ng m i nh n

c g m nh ng i m g?
c th hi n

hai i m:

Ho t ng c a doanh nghi p th ng m i nh n c ph i ph h p v i nguyn t c

chung v khng phn bi t i x , t c l ho t ng mua ho c bn ph i c n c vo
cc y u t mang tnh th ng m i v ph i dnh c h i thch ng cho doanh nghi p
n c ngoi
c tham gia cc ho t ng mua ho c bn .
Ho t ng c a doanh nghi p th ng m i nh n c ph i minh b ch, t c l ph i
thng bo cho cc n c thnh vin WTO khc thng qua H i ng Th ng m i
Hng ho c a WTO.

201.

Th no l "ph i c n c vo cc y u t mang tnh th

ng m i"?

Cc y u t mang tnh th ng m i
c hi u nh l gi c , ch t l ng c a hng ho,
tnh hnh cung - c u trn th tr ng, chi ph v n t i, chi ph xc ti n, v.v... Doanh
nghi p th ng m i nh n c khi mua ho c bn ph i th c s d a trn nh ng y u t ny
tnh ton ra quy t nh kinh doanh ch khng ph i ch
n thu n d a trn c
quy n, bi t i m Nh n c dnh cho.
V d m t doanh nghi p
c Nh n c dnh cho quy n l u m i duy nh t nh p
kh u phn bn. Doanh nghi p ny khng
c tu ti n nh p phn bn v i b t k gi
no hay vo b t k th i i m no m v n ph i c n c vo tnh hnh s n xu t nng
nghi p, nhu c u phn bn trong n c, chnh l ch gi a gi nh p kh u v gi bn l
c th quy t nh nh p kh u phn bn hay khng. Ni cch khc, m c d dnh cho
doanh nghi p c quy n, nh ng Nh n c c ng khng th tu can thi p vo ho t
ng kinh doanh c a doanh nghi p b ng m nh l nh hnh chnh m ph i thng qua cc
cng c i u ti t v m chung.
202.

N i dung thng bo cho WTO v doanh nghi p th

g?

ng m i nh n

c g m nh ng

M i n c ph i thng bo cho WTO tn cc doanh nghi p th ng m i nh n c ho t

ng trong l nh v c xu t nh p kh u, cc lo i hng ho m cc doanh nghi p ny kinh
doanh v cc thng tin khc ( d ng i n vo m u cho s n).

-58-

Cc n c c ng ph i th ng xuyn r sot cung c p thng tin c p nh t v ho t

c a cc doanh nghi p th ng m i nh n c.

ng

: state trading enterprise (STE)

: tendering
: Agreement on Government Procurement
: government procurement

doanh nghi p th ng m i nh n c
u th u
Hi p nh v Mua s m chnh ph
mua s m chnh ph

***
9
203.

u t l g?

u t tr c ti p khc

UT
u t gin ti p nh th no?

u t l t
ch vi c em cng s c, tr tu , ti n b c lm m t vi c g nh m em l i
k t qu , l i ch nh t nh. Trong nh ng b i c nh h p nh ph m vi quy n sch ny, u
t
c ni n chnh l u t n c ngoi, c ngh a l vi c em ti n t m t n c
sang m t n c khc sinh li.
u t tr c ti p l s
u t thng qua s n xu t, cung c p d ch v , bun bn t i n c
nh n u t . Hnh th c u t ny th ng d n n s thnh l p m t php nhn ring
nh cng ty lin doanh, cng ty 100% v n n c ngoi, chi nhnh cng ty n c ngoi.
u t tr c ti p gp ph n lm t ng t ng s n ph m qu c n i, thc y qu trnh chuy n
giao cng ngh v ph ng th c qu n l, kinh doanh tin ti n, ng th i gp ph n gi i
quy t v n vi c lm t i n c nh n u t .
u t gin ti p l s
u t thng qua vi c bun bn c phi u v cc gi y t c gi
tr , g i chung l ch ng khon. Hnh th c u t ny khng d n n vi c thnh l p
php nhn ring. Hnh th c ny mang tnh u c nn c th thu li r t l n thng qua
s bi n ng gi ch ng khon ( i u ny l i lin quan n nhi u y u t khc nh tnh
hnh chnh tr , pht tri n kinh t , chnh sch i u hnh v m, v.v...), nh ng c ng chnh
v th m c th ph i ch u nh ng r i ro kh l ng tr c.
i v i n c nh n u t ,
hnh th c u t gp ph n gi i quy t s khan hi m v n, nh ng khi cc nh u t
ng lo t rt i (b ng cch bn l i ch ng khon) s d d n n nh ng bi n ng trn
th tr ng ti n t , nh h ng t i n n kinh t .
204.

T i sao l i c v n

u t trong WTO?

Th ng m i v u t c m i quan h v i nhau. Chnh sch thu ht ho c h n ch

t c th l kh i ngu n cho nh ng bi n php gy tc ng n th ng m i qu c t .

V v y, WTO a u t vo ph m vi i u ch nh c a mnh, nh ng ch v i m t m c
nh t nh nh ng kha c nh lin quan n th ng m i. N i dung i u ch nh ny
th hi n trong Hi p nh v Cc bi n php u t lin quan n Th ng m i (TRIM).
205.

Hi p

nh TRIM

t ra yu c u g?

-59-

Hi p nh TRIM t ra yu c u cc n c ph i xa b cc bi n php u t gy c n tr
th ng m i. Hi p nh ny ch p d ng i v i th ng m i hng ha c a doanh nghi p
u t tr c ti p n c ngoi.
206.

Nh ng bi n php
D

u t no

i y l m t s bi n php

c coi l TRIM?
ut

i n hnh

c coi l TRIM:

Yu c u t l n i a ha. Doanh nghi p c v n u t n c ngoi ph i mua ho c

s d ng m t t l nh t nh cc s n ph m s n xu t trong n c ho c do cc doanh
nghi p trong n c cung c p. V d trong cc l nh v c l p rp -t, xe my, my
thu hnh, t l nh...
Yu c u cn i xu t/nh p kh u. Doanh nghi p c v n u t n c ngoi ch
c nh p kh u m t s l ng ho c gi tr hng ha t ng ng v i s l ng, gi
tr m doanh nghi p xu t kh u. Nh v y, n u doanh nghi p ny xu t kh u t th
c ng ch
c nh p kh u t. N u doanh nghi p ch s n xu t hng ha
tiu th
trong n c th c th b gy kh kh n khi nh p kh u.
Yu c u pht tri n ngu n nguyn li u trong n c. Khi u t , doanh nghi p ph i
m b o pht tri n ngu n nguyn li u t i ch thay v nh p kh u. V d xy nh
my s a ph i m b o pht tri n n b
a ph ng t nh my, xy nh my
ng ph i m b o gip a ph ng tr ng ma.
Yu c u t cn i ngo i t . Doanh nghi p c v n
gi tr ngo i t s d ng cho vi c nh p kh u.
207.

C nguyn t c no
khng?

xc

nh m t bi n php

ut n

u t

c ngoi b kh ng ch

c ph i l TRIM hay

Nhn chung, bi n php u t

c coi l TRIM n u bi n php tri v i nguyn t c
i ng qu c gia (i u III c a GATT) ho c h n ch s l ng (i u XI c a GATT).
208.

Th i gian dnh cho vi c xa b cc TRIM l nh th no?

Cc n c pht tri n ph i xa b cc TRIM trong vng 2 n m sau khi WTO
c thnh
l p (t c l vo n m 1997), cc n c ang pht tri n ph i xa b TRIM trong vng 5
n m (n m 2000). Th i gian dnh cho cc n c ch m pht tri n
xa b TRIM l 7
n m (n m 2002).
N u g p kh kh n khi xa b TRIM th cc n
m t th i k qu
di h n.

209.

c c th

c WTO xem xt dnh cho

Cc bi n php nh t l n i a ha, pht tri n ngu n nguyn li u trong n c u

gp ph n pht tri n cng nghi p, nng nghi p c a n c nh n u t , t i sao cc
n c ny l i ch p nh n bi b ?
T u trung, cc bi n php v
B o h s n xu t trong n

ut

ra v i hai m c ch chnh:

c.

T o i u ki n pht tri n c s h t ng x h i, t o cng n vi c lm.

-60-

C ng gi ng nh cc bi n php b o h th ng m i khc, b o h thng qua u t c

th em l i m t s tc d ng tr c m t, nh ng xt v di d n, cc bi n php b o h
u
lm bi n d ng mi tr ng kinh doanh, tri t tiu c nh tranh, ngnh kinh t
cb oh
c pht tri n khng d a trn c nh tranh bnh ng nn khng em l i s n ph m t t,
gi r . V cu i cng, ng i tiu dng ph i ch p nh n mua s n ph m km ch t l ng
ho c v i gi cao h n.
Cc bi n php b o h c ng l nh ng tr ng i i v i vi c thu ht u t n c ngoi v
chng lm n n lng cc nh u t n c ngoi. V v y, nhi u n c c ng ang xem xt
lo i b cc bi n php ny c i thi n mi tr ng u t .
M t khc, nh n th y nh ng l i ch nh t nh c a cc bi n php ny nn cc n c ang
pht tri n c ng khng bi b ngay m th ng a ra m t l trnh chuy n ti p
d n
d n xa b .
Ngoi ra, cc bi n php u t khng nh h ng n vi c xu t nh p kh u c a doanh
nghi p c v n u t n c ngoi th c ng khng c ngh a v ph i lo i b .
210.

G n y, ti nghe ni nhi u n cc v sp nh p v mua l i v

c bi t y l
m t lo i hnh u t . V y y l u t tr c ti p hay gin ti p, v t i sao?
Sp nh p v mua l i (M&A) l m t hi n t ng c t lu trong n n kinh t th
tr ng. G n y, v i s lin quan c a nhi u cng ty, t p on l n, bo ch m i b t u
a tin r m r v nh ng s ki n ny.
M&A
c coi l lo i hnh u t tr c ti p, m c d tho t nhn chng c v gi ng v i
u t gin ti p h n. Vi t Nam c ng nh
nhi u n c ang pht tri n khc, ni n
u t tr c ti p (n c ngoi) l ng i ta ngh n vi c nh u t em ti n c a n
xy nn m t c s kinh doanh m i nh nh my, khch s n, y m i ch l m t
trong cc lo i hnh c a u t tr c ti p v
c g i l u t m i ho c u t t
u.
M&A chnh l lo i hnh cn l i c a u t tr c ti p, khi nh u t em ti n n mua
l i, ho c sp nh p v i, c s kinh doanh c s n. Nhi u v M&A cn c gi tr l n
h n u t m i g p nhi u l n. T hai lo i hnh trn, ta rt ra c i m chung c a u
t tr c ti p l nh u t mu n ch
ng tham gia tr c ti p vo qu trnh kinh doanh,
sinh l i c a doanh nghi p m h
u t . Trong khi ,
u t gin ti p (mua bn
ch ng khon), nh u t ch mang tnh th
ng, trng ch chia li c t c ho c n li
t nh ng bi n ng trn th tr ng m khng can thi p tr c ti p vo ho t ng c a
doanh nghi p.
Do c th d n n tri t tiu c nh tranh gi a cc doanh nghi p nn M&A c ng l
t ng i u ch nh c a nh ng quy nh v c nh tranh v ch ng c quy n.

cc bi n php u t lin quan n th ng : trade-related investment measures (TRIM)

m i
ut
: investment
u t gin ti p
: porfolio investment
u t tr c ti p
: direct investment
ut t
u
: greenfield investment
Hi p nh v Cc bi n php u t lin quan : Agreement on Trade-Related Investment
Measures
n th ng m i
sp nh p v mua l i
: merger and acquisition (M&A)
-61-

***
10
211.

D CH V

D ch v l g?
Cho n nay v n ch a c m t nh ngh a chnh th ng v d ch v . y l m t lo i hnh
ho t ng kinh t , khng em l i m t s n ph m c th nh hng ho. V l m t lo i
hnh ho t ng kinh t nn c ng c ng i bn (ng i cung c p d ch v ) v ng i mua
(khch hng s d ng d ch v ). Nh ng d ch v d g p trong i th ng l c t tc, i n
tho i, taxi, karaoke.
B n thn GATS c ng khng a ra nh ngh a r rng v d ch v m ch
ti p thng qua 4 ph ng th c cung c p d ch v .

212.

Th no l th

c p gin

ng m i d ch v ?

chnh l s cung c p d ch v thng qua cc ph ng th c khc nhau

i l y ti n
cng tr cho s cung c p d ch v . i u ny t ng t nh mua bn hng ho, nh ng
i t ng mua bn
y th ng l v hnh, khng l u gi
c.
N m 1997, Singapore xu t kh u l ng d ch v tr gi 30,1 t USD v c ng trong n m
nh p kh u l ng d ch v tr gi 18,9 t USD.
213.

Th

ng m i d ch v gi ng v khc th

ng m i hng ho

i m no?

S gi ng nhau th kh r. Ni n th ng m i t c l c s mua bn, trao i gi a hai

ch th
i v i m t i t ng no . S khc nhau gi a hai hnh th c th ng m i ny
n m
i t ng mua bn, c th m t ng l hng ho, m t ng l d ch v .
Ni theo ngh a r ng, d ch v c ng l m t lo i hng ho. V th , khi ni m "hng ho"
y c m t ngh a h p h n, ch l nh ng hng ho v t ch t, v nh s t thp, g o,
phn bn, hng i n t , qu n o, my mc, v.v... c ng l nh ng hng ho truy n
th ng trong quan h bun bn gi a cc n c t tr c n nay.
Cn d ch v , i t ng c a th ng m i d ch v , l nh ng lo i hng ho v hnh.
Khng ai c th nhn th y nh ng l i ni
c truy n qua
ng dy i n tho i nh th
no, nh ng k t qu cu i cng l hai ng i xa hng ngn cy s v n ni chuy n
c
v i nhau, v ng i ta s n sng tr ti n cho vi c ny. Nh v y l m t d ch v
c
mua bn.
214.

D ch v

c cung c p cho khch hng nh th no?

Theo nh ngh a chung v th

hnh th c sau:

ng m i d ch v , d ch v

-62-

c cung c p thng qua 4

a) cung c p qua bin gi i: ng i cung c p d ch v v khch hng v n t i n c

mnh, ch c d ch v
c cung c p t lnh th n c ny sang lnh th n c kia.
V d nh d ch v pht chuy n nhanh, d ch v v n t i
ng ng.
b) tiu th ngoi bin gi i: khch hng n t n n c c a ng
d ch v . V d d ch v s a ch a tu bi n, d ch v du h c.

i cung c p

mua

c) hi n di n th ng m i: ng i cung c p d ch v thi t l p s c m t c a mnh t i

n c khch hng thng qua cc php nhn nh chi nhnh, v n phng i di n,
cng ty con. V d d ch v t v n lu t, d ch v ngn hng, d ch v bn l - phn
ph i.
d) hi n di n th nhn: ng i cung c p d ch v c
i di n t i t n n c khch hng
cung c p d ch v . V d d ch v chuyn gia, d ch v nghin c u th tr ng.
215.

GATS quy

nh v nh ng v n

g?

GATS l m t hi p nh kh di, bao g m 29 i u, 8 ph l c km theo danh m c cam

k t c a cc n c thnh vin
c coi l m t ph n c a hi p nh.
GATS quy nh nh ng ngh a v v nguyn t c chnh trong th ng m i d ch v nh i
ng t i hu qu c, i ng qu c gia, minh b ch chnh sch, ngo i l , v.v... v yu c u
cc n c thnh vin a ra cam k t m c a th tr ng v dnh i ng qu c gia trong
t ng ngnh d ch v c th .
216.

C quan no gim st vi c thi hnh GATS?

H i ng Th ng m i D ch v
gim st vi c thi hnh GATS.

217.

c thnh l p theo

i u 24 c a GATS l c quan

T i sao trong th ng m i d ch v , i ng qu c gia l i c v

i ng t i hu qu c?
ng nh v y. V l do l

tnh

c nh n m nh h n

c th c a vi c cung c p d ch v .

Trong th ng m i hng ho, hng ho

c v n chuy n t ng i bn n ng i mua
lun ph i i qua bin gi i, do v y n u mu n h n ch hng ho t n c ngoi, ng i ta
c th p d ng cc bi n php t i c a kh u nh thu thu quan ho c ch cho nh p kh u
theo gi y php.
Cn trong th ng m i d ch v , nh chng ta bi t, khng ph i lc no c ng c s di
chuy n c a d ch v qua bin gi i, hay ng h n l bn c nh s di chuy n c a d ch v
cn c s di chuy n c a nh cung c p d ch v qua bin gi i. Do cc n c th ng
tm cch h n ch s c nh tranh c a d ch v n c ngoi b ng cch phn bi t i x
gi a nh cung c p d ch v n c ngoi v i nh cung c p d ch v trong n c. S phn
bi t ny th hi n d i nhi u chnh sch khc nhau, v d khng cho ng i n c ngoi
u t m nh hng, h n ch s l ng chi nhnh ngn hng n c ngoi, c m lu t gia
n c ngoi t v n v lu t trong n c, v.v...
Chnh v v y,
t ng c ng trao i d ch v , ng i ta th ng quan tm n vi c xo
b ho c thu h p kho ng cch phn bi t i x ni trn - chnh l i h i p d ng
i ng qu c gia.
-63-

218.

Cc ngo i l MFN trong l nh v c d ch v ph i ch u nh ng quy

nh g?

GATS cho php cc thnh vin

c duy tr nh ng ngo i l v i ng t i hu qu c,
t c l
c dnh cho m t s thnh vin khc nh ng u i v d ch v l n h n u i
dnh cho cc thnh vin cn l i.
Nh ng ngo i l ny ph i a ra tr c khi WTO c hi u l c v ch
c ko di khng
qu 10 n m. Nh ng ngo i l
a ra sau khi WTO c hi u l c th ph i
c 3/4 s
thnh vin ng . Nh ng ngo i l ko di h n 5 n m s
c H i ng Th ng m i
D ch v r sot.
Danh m c ngo i l MFN do cc thnh vin
trnh ph i ch r ngo i l dnh cho
thnh vin no, trong th i gian bao lu v p d ng i v i nh ng bi n php g.
219.

Cc d ch v do cc c quan chnh ph cung c p c thu c ph m vi i u ch nh c a

GATS hay khng?
Khng. Cc d ch v do cc c quan chnh ph cung c p v ni chung l nh ng d ch v
khng mang tnh th ng m i, khng c s c nh tranh u khng thu c ph m vi i u
ch nh c a GATS.

220.

WTO phn lo i cc ngnh d ch v nh th no?

WTO phn lo i d ch v thnh 12 ngnh, trong m i ngnh l i chia thnh m t s phn
ngnh:
1. D ch v kinh doanh
Cc d ch v ngh nghi p: cc d ch v php l, k ton, ki m ton, ki n trc, b t
ng s n, thi t k , y t , nha khoa, th y v cc d ch ngh nghi p khc.
D ch v my tnh v cc d ch v lin quan.
D ch v nghin c u v pht tri n.
D ch v b t

ng s n, cho thu.

Cc d ch v kinh doanh khc: t v n qu n l, qu ng co, th nghi m k thu t, b o

d ng s a ch a, ng gi in n, t ch c h i ngh , v sinh.
2. D ch v lin l c:
D ch v b u chnh v chuy n pht.
T t c cc d ng d ch v vi n thng c b n v gia t ng gi tr k c thng tin tr c
tuy n v x l d li u.
D ch v nghe nhn: d ch v pht thanh, pht hnh, d ch v s n xu t v phn ph i
b ng hnh, lin l c v tinh.
3. D ch v xy d ng v thi cng.

-64-

4. D ch v phn ph i:

i l hoa h ng, bn l , bn bun v

i l m

n danh.

5. D ch v gio d c.
6. D ch v mi tr

ng: d ch v thot n

c, v sinh v x l ch t th i.

7. D ch v ti chnh:
B o hi m tr c ti p, ti b o hi m, mi gi i b o hi m v cc d ch v b o hi m h
tr khc,
D ch v ngn hng v cc d ch v ti chnh khc, k c cc d ch v lin quan
ch ng khon, cung c p thng tin ti chnh v qu n l ti s n.
8. D ch v lin quan

n s c kho v d ch v x h i.

9. D ch v du l ch v d ch v lin quan

n l hnh.

10. D ch v gi i tr, v n ho v th thao.

11. D ch v v n t i: d ch v v n t i
ng bi n,
ng sng,
ng b , v n t i
ng
ng, v n t i a ph ng th c, cc d ch v h tr cho t t c cc ph ng th c v n t i.
12. Cc d ch v khc: g m b t k cc lo i hnh d ch v no ch a
221.

Trong Hi p

c nu

trn.

nh GATS c p d ng nh ng ngo i l no?

GATS c ngo i l

i v i m t s tr

ng h p sau y:

Cc t ch c kinh t khu v c: cc thnh vin c a cc t ch c ny

ho d ch v
m c cao h n m c cam k t trong WTO

c php t do

H n ch cn cn thanh ton: cc n c
c php h n ch chuy n ti n cho cc d ch
v cam k t trong tr ng h p g p kh kh n v cn cn thanh ton
Tham gia th tr ng lao ng: cho php cc n c d b m nh m h n n a cc ro
c n i v i vi c di chuy n c a ng i lao ng
Ngo i l chung: cho php cc n c p d ng cc bi n php
h i, s c kho con ng i v ng - th c v t

mb o

c x

Ngo i l v l do an ninh.
222.

B n cam k t d ch v c c u trc nh th no?

B n cam k t v d ch v c a m i n
th ng c d ng nh sau:

c dnh cho cc n

Ngnh d ch
Ph ng th c cung c p
v
CC CAM K T CHUNG
1. Cung c p qua bin gi i
2. Tiu th
n c ngoi
3. Hi n di n th ng m i

-65-

c thnh vin WTO khc

H n ch v
m c a th tr ng

c php thnh

H n ch v
i ng qu c gia

l p v n phng i
di n, lin doanh,
khng
c php
l p chi nhnh. Vi c
l p h p
ng h p
tc kinh doanh tu
theo cam k t t ng
ngnh d ch v c
th
4. Hi n di n th nhn
CC CAM K T C TH (theo t ng ngnh d ch v )
D ch v k 1. Cung c p qua bin gi i Khng h n ch
ton,
ki m
ton
2. Tiu th
n c ngoi Khng h n ch
3. Hi n di n th ng m i Ch
c php
cung c p d ch v
cho doanh nghi p
c v n u t n c
ngoi
4. Hi n di n th nhn
Ch a cam k t

Khng h n ch
Khng h n ch
Khng h n ch

Ch a cam k t

Nh ta th y, b ng cam k t c 4 c t chnh l ngnh d ch v , ph ng th c cung c p, h n

ch v m c a th tr ng v h n ch v i ng qu c gia. i khi, c t th hai
cb
i v m i ph ng th c cung c p d ch v
c th hi n b ng cc con s (1), (2), (3),
(4) t ngay trong hai c t v cc h n ch .
223.

Cc cam k t chung l cc cam k t nh th no?

Cc cam k t chung (hay cn g i l cam k t sn, cam k t n n) l nh ng cam k t
c
p d ng cho t t c ho c h u h t cc ngnh d ch v s
c li t k ph n cc cam k t
c th . y c ng c th hi u l cc cam k t t i thi u, ngh a l n u ph n cc cam k t
c th khng nu yu c u g thm th t nh t nh cung c p d ch v n c ngoi c ng s
c h ng i ng nh nu ph n cam k t chung.
V d
b ng trn, ph n cam k t chung i v i ph ng th c hi n di n th ng m i ghi
l:
c php thnh l p v n phng i di n, lin doanh, khng
c php l p chi
nhnh. Vi c l p h p ng h p tc kinh doanh tu theo cam k t t ng ngnh d ch v
c th . i u ny c ngh a l:
b t k ngnh d ch v no (trong s cc ngnh d ch v
c li t k ph n cam
k t c th ), nh cung c p d ch v n c ngoi c ng c th
c t v n phng i
di n ho c l p lin doanh v i m t nh cung c p d ch v c a n c s t i. Tuy nhin,
nh ng i u ki n khc nh t l v n trong lin doanh, v n php nh t i thi u,
khng th y
c nu
y, nh ng c th s
c nu ph n cam k t c th .
Khng m t nh cung c p d ch v n
n c s t i.

c ngoi no

c php l p chi nhnh t i

V c b n, h n ch vi c l p h p ng h p tc kinh doanh. Mu n bi t ngnh d ch

v no
c php l p h p ng h p tc kinh doanh th ph i xem ph n cc cam
k t c th .

-66-

224.

Cc cam k t c th khc cc cam k t chung nh th no?

Cc cam k t c th l nh ng cam k t ch p d ng ring cho t ng ngnh d ch v . T i
m i ngnh d ch v , cc cam k t ny c ng th hi n qua 4 ph ng th c cung c p d ch
v . Do c th c a t ng ngnh d ch v nn n i dung cam k t m i ngnh c th r t
khc nhau.
So v i ph n cam k t chung, cc cam k t c th c th l s chi ti t ho c a cam k t
chung, nu ln nh ng h n ch ho c i u ki n c th h n i v i t ng ngnh d ch v .
V d , nh cung c p d ch v n c ngoi mu n thnh l p lin doanh trong ngnh d ch
v khch s n ph i c t l gp v n c a bn n c ngoi khng qu 70%, nh ng n u l p
lin doanh trong ngnh d ch v
i l l hnh th t l v n n c ngoi khng
c qu
40%. M t v d khc, trong ngnh d ch v qu ng co, bn n c ngoi ch
cl p
lin doanh v i i tc thu c danh sch do n c ch nh a ra.

225.

Ph n cc cam k t c th c ph i nu ln cam k t
c a n n kinh t ?

i v i t t c cc ngnh d ch v

Khng nh t thi t. Nh ta bi t, WTO chia t t c cc ngnh d ch v c a n n kinh t

thnh 12 ngnh hay 155 phn ngnh. Vi c bao nhiu phn ngnh trong s ny c cam
k t l tu vo kh n ng c a n c s t i v k t qu m phn gi a n c v i cc
n c thnh vin khc c a WTO.
226.

Khi c m t b n cam k t d ch v (ti ng Anh), ti th ng hay g p nh ng t nh

None v Unbound. ngh a c a cc t ny l nh th no?
None
y th hi n khng c m t h n ch no, ngh a l nh cung c p d ch v
n c ngoi khng b p t gi i h n hay i u ki n g khi mu n cung c p d ch v theo
ph ng th c nh. Ni cch khc, y l m c
m c a th tr ng thong nh t.
Unbound mang ngh a l ch a cam k t, ngh a l n c ch nh ch a dnh u i
g cho cc nh cung c p d ch v n c ngoi thu c ngnh d ch v ny v c ng khng
h a h n m t l ch trnh c th cho vi c dnh u i sau ny. Ni cch khc, y l m t
cch t ch i l ch s
b o h th tr ng d ch v trong n c.
i khi, sau nh ng t trn, ng i ta cn c thm m t o n v n th hi n s ngo i l
ho c b o l u i v i cam k t. V d : khng h n ch , tr vi c nh thu chuy n l i
nhu n v n c, ho c ch a cam k t, tr phi c nhn vin k thu t vo
kh c ph c
s c .

227.

T i sao b n cam k t d ch v l i ch nu ra h n ch v m c a th tr
ng qu c gia m khng ph i l h n ch v l nh v c g khc?

ng v i

tr l i cu h i ny, m t l n n a ta c n phn bi t
c s khc nhau gi a th ng
m i hng ho v th ng m i d ch v , t th y
c s khc nhau trong vi c b o h
th tr ng d ch v .
Do khng c thu quan nh tr c ti p vo vi c xu t, nh p kh u d ch v nn mu n h n
ch ho t ng c a cc nh cung c p d ch v n c ngoi, b o h cc nh cung c p d ch
v trong n c, n c ch nh c th
ra nh ng bi n php, i u ki n kh ng ch cc
nh cung c p d ch v n c ngoi t i hai th i i m:
-67-

Khi nh cung c p d ch v n c ngoi mu n

c m t t i n c ch nh cung c p d ch v .
Sau khi h

c php cung c p d ch v v

c php cung c p d ch v v c m t t i n

c ch nh.

Nh ng i u ki n nu ra th i i m th nh t chnh l nh ng h n ch v m c a th
tr ng. N u khng p ng
c nh ng i u ki n ny th nh cung c p d ch v n c
ngoi khng
c php cung c p d ch v t i n c ch nh.
Nh ng i u ki n nu ra th i i m th hai chnh l nh ng h n ch v i ng qu c
gia. Nh ng i u ki n ny t o ra s phn bi t v
i x gi a nh cung c p d ch v n c
ngoi v i nh cung c p d ch v trong n c, gy kh kh n h n cho cc nh cung c p
d ch v n c ngoi.
M t n c c th nu ra i u ki n th i i m th nh t m khng nu ra i u ki n
th i i m th hai, ho c ng c l i, ho c c tr c v sau khi doanh nghi p n c ngoi
c php cung c p d ch v trong n c.
228.

Trong cc ph
tr ng nh t?

ng th c cung c p d ch v ni trn th ph

ng th c no l quan

N u nhn vo b n cam k t d ch v , ta c th th y nh ng h n ch , b o l u v m c a
th tr ng v i ng qu c gia th ng t p trung ph ng th c hi n di n th ng m i.
i u ny c ng c l do v hi n di n th ng m i c ngh a l cho php thi t l p nh ng
c s kinh doanh c a n c ngoi ngay trn n c mnh (ho c c a n c mnh t i n c
ngoi, n u xt t quan i m c a n c xu t kh u d ch v ), t t o ra s c nh tranh
tr c ti p i v i cc ngnh d ch v trong n c, v n u cc ngnh d ch v trong n c
ch a chu n b t t cho c nh tranh th r t d b thua thi t.
i v i n c xu t kh u d ch v , thi t l p c s kinh doanh t i n c nh p kh u c ng l
cch t t nh t
m b o thm nh p th tr ng m t cch hi u qu v v ng ch c.
229.

Ti th y nhi u n i dung cam k t v d ch v t

n c ngoi, c ph i v y khng?

ng t nh quy

ng v y. Nhi u n i dung cam k t v d ch v

c ch a
t n c ngoi c a n c s t i, c bi t l i v i cc ph
m i, cung c p qua bin gi i.
cam k t sn
cam k t c th
cung c p qua bin gi i
d ch v
hi n di n th nhn
hi n di n th ng m i
th ng m i d ch v
tiu th ngoi bin gi i

ng trong lu t php v
ng th c hi n di n th

: horizontal commitments
: specific commitments
: cross-border supply
: services
: natural presence
: commercial presence
: trade in services
: abroad consumption
***
-68-

nh v

ut
u
ng

11
230.

QUY N S

H U TR TU

S h u tr tu l g? Quy n s h u tr tu l g?
S h u tr tu , hay c khi cn g i l ti s n tr tu , l nh ng s n ph m sng t o c a b
c con ng i. c th l tc ph m v n h c, m nh c, ph n m m my tnh, pht
minh, sng ch , gi i php h u ch, ki u dng cng nghi p, v.v...
Quy n s h u tr tu l cc quy n
cc quy n ny c 2 quy n th ng

231.

i v i nh ng s n ph m sng t o ni trn. Trong s

c nh c n l quy n ti s n v quy n nhn thn.

c t ch c chuyn trch v quy n s h u tr tu l T ch c S h u Tr tu

Th gi i (WIPO), t i sao WTO cn i u ch nh v n ny?
WTO ch i u ch nh nh ng kha c nh c a quy n s h u tr tu lin quan
m i. Tn g i c a Hi p nh TRIPS ni ln i u ny.

n th

ng

Tuy nhin, v Hi p nh TRIPS c d n chi u n cc i u c qu c t khc trong l nh

v c s h u tr tu (Cng c Berne, Cng c Paris, ...) v Hi p nh TRIPS th ng
c nh c n trong cc cu c m phn th ng m i nn ng i ta c c m t ng y l
hi p nh bao trm trong l nh v c ny.
232.

T i sao ngy nay v n

v y?

quy n s h u tr tu l i

c quan tm m nh m

l do s thay i trong c c u cc y u t t o nn gi tr hng ho. th i k s n

xu t nng nghi p, ph n l n gi tr c a nng s n l do lao ng c b p c a ng i nng
dn b ra.
n th i i cng nghi p, my mc d n d n thay th lao ng c b p
trong t l gi tr hng ho. Ngy nay, khi m nhi u n c chuy n sang n n kinh t
tri th c th hm l ng tr tu trong s n ph m v d ch v ngy cng l n ln, tr thnh
m t y u t quy t nh tnh c nh tranh. M t container my i n tho i di ng c gi tr
l n h n m t container xe my, v cng l n h n gi tr c a m t container s n lt. Do
v y, quy n s h u tr tu cng
c ng i ta ch tr ng b o v .
233.

Xin cho bi t n i dung c b n c a Hi p

nh TRIPS.

Ni th t v n t t, Hi p nh TRIPS quy nh nh ng tiu chu n b o h t i thi u i v i

cc quy n s h u tr tu v a ra cc bi n php nh m m b o th c hi n cc quy n
.
234.

Cc

it

ng c a quy n s h u tr tu l g?

Cc i t ng c a quy n s h u tr tu l cc lo i hnh sng t o khc nhau m con

ng i ngh ra. Cc i t ng ny cng v i ch th c a quy n s h u tr tu l m c tiu
b o h c a Hi p nh TRIPS v cc i u c qu c t khc.
235.

Xin cho bi t r h n v cc lo i

it

ng c a quy n s h u tr tu .

Ng i ta nhm cc lo i hnh sng t o c a con ng

c a quy n s h u tr tu sau y:

-69-

i thnh m t s lo i

it

ng

B n quy n
B ng sng ch
Th

ng hi u

Ki u dng cng nghi p

S

b tr m ch tch h p

Ch d n

a l

Ngoi b n quy n, cc quy n cn l i

c g i chung l quy n s h u cng nghi p. T i
Vi t Nam, cc v n
v b n quy n do C c B n quy n Tc gi (B V n ha - Thng
tin) xem xt gi i quy t. Cc quy n cn l i thu c ph m vi qu n l c a C c S h u Tr
tu (B Khoa h c v Cng ngh ).

236.

S phn bi t gi a b n quy n v cc quy n s h u cng nghi p l g?

B n quy n cn
c g i l quy n tc gi . y l quy n i v i cc tc ph m v n h c,
ngh thu t, khoa h c. Ngoi vi c c th em l i gi tr kinh t cho tc gi gi ng nh
cc quy n s h u cng nghi p, b n quy n cn m b o quy n nhn thn c a tc gi
hay ni cch khc l m b o uy tn, danh d c a tc gi g n v i tc ph m c a mnh.
Nh v y, c th t m hi u nh ng g

237.

c g i l "tc ph m" t c l c b n quy n.

Xin cho m t s v d v vi c vi ph m b n quy n.

Trong th c t , b n quy n c s th hi n kh phong ph nn cc d ng vi ph m b n
quy n c ng kh a d ng. M t s v d :
M t bi bo sao chp l i bi bo khc.
Nh xu t b n in, ti b n sch m ch a c s

ng c a tc gi .

Ca s bi u di n, ghi m, thu hnh bi ht m khng c s th a thu n c a nh c s

sng tc.
B phim b thu tr m v nhn b n trn b ng video ho c
Ch
238.

a VCD

bn.

ng trnh my tnh b b kha.

B n ch t c a vi c b o h quy n s h u tr tu l g?
T gc
v t ch t, b o h quy n s h u tr tu l nh m m b o cho ng i sng t o
c th khai thc gi tr kinh t t cc s n ph m sng t o c a mnh
b p l i cng
lao sng t o.
Vi c b o h quy n s h u tr tu lun g n v i th i h n b o h . V d tc ph m i n
nh
c b o h 50 n m, thi t k b tr m ch tch h p c th i h n b o h l 10 n m.
H t th i h n ny, cc sng t o tr thnh ti s n chung c a nhn lo i v t t c m i
ng i c th khai thc, s d ng m khng ph i xin php ho c tr th lao cho ng i
sng t o.

-70-

239.

T i sao Hi p nh TRIPS cng nh n s b o h

i v i cc quy n s h u tr tu
m l i cn bu c ng i c b ng sng ch ph i cung c p thng tin v sng ch
cho cng chng?
Trong khi b o h b ng sng ch
t o i u ki n cho ng i sng ch c th b p chi
ph nghin c u, Hi p nh TRIPS c ng ch tr ng n l i ch c a ton x h i b ng vi c
yu c u ng i sng ch ph i cung c p thng tin v sng ch
nh ng ng i khc c
th nghin c u, pht tri n su h n n a v trnh lng ph ngu n l c, th i gian, kinh ph
vo nh ng v n

c sng ch . Trong th i gian b o h sng ch , nh ng ng i

khc ch
c s d ng thng tin v sng ch
nghin c u ch khng ph i
kinh
doanh, tr phi
c ng i s h u b ng sng ch cho php.

240.

Vi c t ng c
pht tri n?

ng b o h quy n s h u tr tu

em l i l i ch g cho cc n

c ang

C hai l i ch chnh:
Ng n ch n
c s s n xu t v tiu th hng gi , hng nhi. Hng gi , hng nhi
u l nh ng s n ph m vi ph m quy n s h u tr tu v gy thi t h i cho nh s n
xu t chn chnh c v doanh thu v uy tn. B o h quy n s h u tr tu s gip
lo i b cc s n ph m ny ra kh i th tr ng, m b o quy n l i c a c nh s n
xu t chn chnh v ng i tiu dng.
Khuy n khch sng t o t i ch v chuy n giao cng ngh . Nhi u nh pht minh
trong n c v cc nh u t n c ngoi th ng n n lng khi khng c ch
b o h quy n s h u tr tu
m nh n c s t i, h khng c ng l c sng
t o v c ng khng mu n em cng ngh m i ho c nghin c u pht tri n cng
ngh n c s t i v s b m t b m t cng ngh .
241.

V y cn m t tri l g?
Ph n l n s l ng cc i t ng c a quy n s h u tr tu hi n nay do cc n c pht
tri n n m gi . i u ny t o nn l i th r t l n cho s n ph m c a cc n c ny so v i
cc n c ang pht tri n. Trong m t s l nh v c, v d d c ph m, s
c quy n khai
thc b ng sng ch y gi s n ph m ln r t cao, em l i l i nhu n kh ng l cho
hng s n xu t. Cc n c ang pht tri n, v n khng c cng ngh , l i ph i ch u
mua cc s n ph m v i gi cao ny nn thi t thi cng l n.
M t v d khc l ph n m m my tnh. Gi m t ch ng trnh ph n m m th ng t vi
tr m n hng ngn -la M , v t g p nhi u l n gi c a chi c my tnh. N u tun th
nghim ng t ch
b n quy n ph n m m th r t c th nhi u n c ang pht tri n
khng c
c trnh
cng ngh thng tin hi n nay.
Ni v y khng c ngh a l chng ta khuy n khch vi c vi ph m quy n s h u tr tu
m i u chnh y u l chng ta c n ph i h p v i cc n c ang pht tri n khc u
tranh cho m t h th ng b o h quy n s h u tr tu cng b ng v h p l h n.

242.

Th i h n b o h cc
bao nhiu lu?

it

ng c a quy n s h u tr tu theo Hi p

nh TRIPS l

Hi p nh TRIPS ch quy nh th i h n b o h t i thi u, ngh a l cc n c c th

ra th i h n b o h b ng ho c di h n th i h n nu trong Hi p nh TRIPS.
-71-

Th i h n b o h t i thi u theo Hi p

nh TRIPS l :

B ng sng ch : 20 n m
B n quy n ( i v i cc tc ph m khng ph i l tranh, i n nh): 50 n m ho c su t
i tc gi c ng thm 50 n m
B n quy n i n nh: 50 n m
B n quy n tranh: 25 n m
Th

ng hi u: 7 n m

Ki u dng cng ngh : 10 n m

S
243.

Ch d n

b tr m ch tch h p: 10 n m
a l v tn g i xu t x l g?

Ch d n a l l tn g i nh ng s n ph m g n li n v i ngu n g c a l c a s n ph m
, v chnh ngu n g c a l ny l y u t c b n ni ln uy tn, ch t l ng c a s n
ph m . Tn g i xu t x l m t d ng c a ch d n a l dnh ch cc s n ph m m
ch t l ng g n li n v i mi tr ng xu t x c a s n ph m.
T i Vi t Nam, "n c m m Ph Qu c"
c cng nh n l m t ch d n a l. Nh
v y, m t lo i n c m m khc s n xu t t i Thi Lan hay Trung Qu c d c thnh ph n,
m n,
ngon t ng t c ng khng
c php a tn g i "n c m m Ph Qu c"
ln nhn hi u c a mnh.
y, "Ph Qu c" khng cn gi i h n m t th ng hi u
c th m tr thnh tn g i i di n cho lo i n c m m c a t t c cc h s n xu t trn
hn o ny.
Ch d n a l th ng lin quan n cc s n ph m ch bi n t thin nhin nh nng
s n, h i s n, nh ng c ng c th lin quan n cc s n ph m do con ng i t o ra.
" ng h Thu S " l m t v d .
244.

Pht minh v sng ch khc nhau nh th no?

Pht minh l t
ch vi c tm ra nh ng s v t, hi n t ng, quy lu t c s n trong t
nhin nh ng tr c con ng i ch a bi t t i. Cn sng ch l s n ph m sng t o c a
b c con ng i, tr c y v sau ny khng h c trong t nhin. V d M. Faraday
l ng i pht minh ra hi n t ng c m ng i n t , cn T. Edisson l i l ng i sng
ch ra bng n, my ghi m; I. Newton pht minh ra nh lu t v n v t h p d n, cn
E. Rubik sng ch ra kh i vung 6 m t k o mang tn ng.
Pht minh v sng ch
u th hi n nh ng b c ti n c a tr tu con ng i. Pht minh
th ng l nh ng mn khoa h c c b n, mang tnh l thuy t,
c ghi nh n cng lao
c a ng i tm ra, nh ng khng ph i l i t ng
c b o h nh sng ch .
N u b n v n cn cht lng tng trong vi c phn bi t hai khi ni m ny, xin hy nh :
ci g
c con ng i "tm ra" th l pht minh, cn ci g
c con ng i "ngh ra"
ho c "lm ra" th l sng ch .

245.

S n ph m sng t o nh th no th

c coi l sng ch ?

-72-

M t sng ch ph i

mb o

cc tnh ch t chnh sau y:

M i v n i dung
C tnh sng t o so v i cc gi i php c
C kh n ng p d ng
246.

i tr trn quy m cng nghi p.

Pa-t ng v li-x ng c ph i l m t hay khng?

Khng. Pa-t ng l b ng sng ch . Cn li-x ng l gi y php s d ng sng ch .
Khi ng k m t sng ch m i, nh sng ch
c c p b ng sng ch
ch ng t
quy n s h u c a mnh. Sau , nh sng ch c th t mnh khai thc sng ch b ng
cch t ch c s n xu t quy m cng nghi p. Nh ng n u nh sng ch khng c kh
n ng lm vi c ny, h c th c p gi y php cho php cc nh s n xu t khc s d ng
sng ch c a mnh. T t nhin,
i l i, nh s n xu t ph i tr cho nh sng ch m t
kho n chi ph nh t nh.
Tu theo th a thu n gi a nh sng ch v nh s n xu t, gi y php s d ng sng ch c
th
c c p cho nhi u ng i ho c duy nh t m t ng i, trong ton b th i gian sng
ch
c b o h ho c ch trong m t kho ng th i gian ng n h n.

247.

N u nh sng ch khng t s n xu t m c ng khng ch u c p gi y php s d ng

sng ch th sao?
Trong tr ng h p ny, n u th y c n
c em ra p d ng v l i ch chung c a c ng
ng th c quan qu n l Nh n c c th can thi p b ng cch t
ng ra c p gi y
php s d ng sng ch v yu c u nh s n xu t
c c p gi y php ph i tr cho nh
sng ch m t kho n th lao h p l. y
c g i l gi y php b t bu c.
Hi p

248.

nh TRIPS c quy

nh v nh ng i u ki n

c th c p gi y php b t bu c.

Trch nhi m ch ng minh khi x y ra tranh ch p b ng sng ch thu c v bn no?

N u b ng sng ch
c c p cho quy trnh s n xu t v c tranh ch p v quy trnh
th trch nhi m ch ng minh thu c v b
n. Ngh a l ng i b co bu c l vi ph m
b ng sng ch s ph i ch ng minh l quy trnh s n xu t c a mnh khc v i quy trnh

c c p b ng sng ch .

249.

Th

ng hi u l g?

Th ng hi u l nh ng d u hi u
phn bi t hng ha cng lo i c a m t n v ny
v i m t n v khc. Cc d u hi u ny r t a d ng. Chng c th l ch ci, ch s ,
hnh h a, mu s c ho c k t h p c a cc y u t ny.
Cc d u hi u ny gip ng i tiu dng d nh , d ch n s n ph m m mnh tn nhi m,
ng th i, chng gip nh s n xu t duy tr v nng cao uy tn c a s n ph m g n v i
th ng hi u .
250.

i u ki n

th

ng hi u

c b o h l g?

-73-

i u ki n l th ng hi u ph i mang tnh c tr ng, t c l ph i khc bi t v i cc

th ng hi u khc m c
d dng nh n th y.
251.

Th

ng hi u khc g v i ch d n

a l?

Th ng hi u l ti s n c a m t doanh nghi p, do doanh nghi p t xc nh v ch

i di n cho doanh nghi p m thi. Trong khi , ch d n a l i di n cho t t c
cc s n ph m cng lo i c a m t vng, m t khu v c a l m b t k doanh nghi p no
trong khu v c s n xu t s n ph m u c th
a tn ch d n a l ln nhn mc
c a mnh. Nh ng doanh nghi p nh v y c th v a s d ng th ng hi u, v a s d ng
c ch d n a l khu ch tr ng s n ph m.

252.

Ki u dng cng nghi p l g?

Ki u dng cng nghi p l nh ng y u t b m t mang tnh
nh hnh dng,
ng nt, mu s c, hoa v n.

c tr ng c a m t s n ph m,

M c d khng lin quan tr c ti p n c tnh, tc d ng c a s n ph m, nh ng ki u

dng cng nghi p l i ng gp vo gi tr c u thnh nn s n ph m v n c th h p
d n, thu ht khch hng v l m t y u t
khch hng d dng nh n bi t, phn bi t
v i s n ph m khc, do c th lm t ng kh n ng tiu th s n ph m.
quy n s h u tr tu
: intellectual property rights
nh ng kha c nh c a quy n s h u tr tu : trade-related intellectual
(TRIPS)
lin quan n th ng m i
s h u cng nghi p
: industrial property
gi y php b t bu c
: compulsary license
tn g i xu t x
: appellation of origin
pht minh
: discovery
b n quy n
: copyright
sng ch
: invention
b ng sng ch
: patent
th ng hi u
: trademark
ki u dng cng nghi p
: industrial design
s
b tr m ch tch h p
: integrated circuit lay-out
ch d n a l
: geographical indication

property

rights

***
12
C CH GI I QUY T TRANH CH P V
C CH R SOT CHNH SCH TH
NG M I
253.

WTO gi i quy t cc tranh ch p pht sinh gi a cc n

c thnh vin ra sao?

WTO gi i quy t cc tranh ch p pht sinh gi a cc n c thnh vin theo nh ng quy t c

v th t c nu t i B n ghi nh v Gi i quy t Tranh ch p (DSU).

-74-

Trn th c t , WTO l m t t ch c l n, bao g m nhi u thnh vin v c nhi u hi p

nh lin quan n m i m t c a i s ng kinh t nn tranh ch p l i u kh trnh kh i.
V v y, B n ghi nh ni trn c m t v tr r t quan tr ng trong cc v n ki n c a WTO
v
c coi l m t k t qu tch c c c a Vng m phn Uruguay.
254.

Doanh nghi p m t n c thnh vin ny c

vin khc hay khng?

c ki n chnh ph m t n

c thnh

Khng. WTO l m t t ch c lin chnh ph , ch x l m i quan h gi a cc chnh ph

v i nhau. Cc tranh ch p m WTO gi i quy t l tranh ch p gi a cc chnh ph ch
khng ph i l tranh ch p gi a doanh nghi p n c ny v i chnh ph n c kia ho c
doanh nghi p n c ny v i doanh nghi p n c kia.
255.

V y khi doanh nghi p pht hi n th y chnh ph m t n c thnh vin khc c

hnh ng vi ph m quy nh c a WTO (nng thu su t qu m c rng bu c,
p t h n ng ch, tr c p xu t kh u, ) th ph i lm sao?
Khi , doanh nghi p ph i ph n nh v i c quan u m i v WTO t i n c mnh v
yu c u c quan ny c bi n php thch h p. V i t cch l m t i di n c a chnh
ph , c quan ny m i c quy n a v n
ra WTO, t t nhin l sau khi th m tra
tnh chnh xc c a thng tin do doanh nghi p cung c p v xem xt th y khng cn
cch gi i quy t no thch h p h n.
Cn n u ch l tr ng h p tranh ch p thu n tu gi a doanh nghi p n c ny v i doanh
nghi p n c kia (v d v vi c giao hng ch m, thanh ton khng y , hng ho
khng ng quy cch ph m ch t) th c quan chnh ph c ng nh WTO khng ng ra
gi i quy t. Tr ng h p ny s ph i d a vo tr ng ti th ng m i, to n ho c theo quy
nh khi hai doanh nghi p giao k t h p ng.

256.

WTO c c quan ti phn

c l p hay khng?

Khng. C quan c quy n phn x c a WTO chnh l i H i ng, m khi h p

gi i quy t tranh ch p th
c g i l C quan Gi i quy t Tranh ch p (DSB).
257.

Ph m vi p d ng c a DSU th no?
DSU p d ng
gi i quy t t t c tranh ch p lin quan n Hi p nh thnh l p WTO,
cc hi p nh v th ng m i hng ho (GATT v cc hi p nh lin quan), Hi p nh
GATS, Hi p nh TRIPS, cc hi p nh th ng m i nhi u bn v ngay c chnh DSU.
DSU khng p d ng cho C ch R sot Chnh sch Th
b n ghi nh khc thng qua t i Vng Uruguay.

258.

ng m i v cc quy t

nh,

Ti th y ngay trong m t s hi p nh c a WTO nh Hi p nh TBT, Hi p nh

v Ch ng ph gi c ng c i u kho n ring v gi i quy t tranh ch p. V y DSU c
p d ng v i nh ng hi p nh ny khng?
DSU v n p d ng v i cc hi p nh ny. Nh ng trong tr ng h p quy nh c a DSU
mu thu n v i quy nh t i i u kho n v gi i quy t tranh ch p c a ring cc hi p nh
th s p d ng i u kho n v gi i quy t tranh ch p c a hi p nh y.

259.

Quy trnh gi i quy t tranh ch p c a WTO di n ra nh th no?

-75-

Khi c tranh ch p n y sinh, n c khi u n i c n nu v n v i n c b khi u n i v

ngh hai bn cng tham v n
tm ra cch gi i quy t tho ng. Yu c u v tham v n
c n ph i
c thng bo cho DSB v cc H i ng v U ban lin quan c a WTO.
N u c n c th ba no quan tm th c ng c th yu c u tham gia tham v n.
B t k lc no, cc bn tranh ch p c ng c th v n d ng trung gian, ho gi i
quy t tranh ch p.

gi i

N u qu trnh tham v n th t b i, v trung gian, ho gi i (n u c) c ng khng thnh

cng th n c khi u n i c th yu c u C quan Gi i quy t Tranh ch p (DSB) cho l p
ban h i th m.
Ban h i th m c trch nhi m nh gi, th m nh m t cch khch quan v n
n c khi u n i a ra v t p h p k t qu nghin c u c a mnh trnh ln DSB.

Sau khi dnh

th i gian cho cc n c thnh vin xem xt bo co c a ban h i th m,
DSB s h p thng qua bo co ny, tr phi c m t n c thnh vin khng ngh .
N u c n c thnh vin khng ngh th DSB s giao cho C quan Phc th m xem l i
bo co c a ban h i th m. C quan Phc th m c quy n gi nguyn, s a i ho c b o
l u nh ng k t qu v k t lu n nu trong bo co c a ban h i th m.
N u DSB quy t nh thng qua bo co c a C quan Phc th m th cc bn tranh ch p
s ph i ch p nh n bo co ny. Trn c s bo co c a ban h i th m ho c C quan
Phc th m, DSB s
a ra khuy n ngh ho c phn x cho cc bn tranh ch p.
Sau , cc bn tranh ch p s ph i th c hi n khuy n ngh ho c phn x c a DSB. N u
i u ny khng th c hi n
c th n c b khi u n i c th
ngh b i th ng b ng
m t bi n php khc.
N u khng t
c tho thu n v vi c b i th ng th bn khi u n i c th yu c u
DSB cho php c hnh ng tr
a b ng cch ng ng cc u i ho c ngh a v t ng
ng i v i n c vi ph m.
260.

Ban h i th m g m bao nhiu ng

Ban h i th m thng th
n 5 ng i.

ng c 3 ng

i, v nh ng ai c th tham d ban h i th m?
i, tr phi cc bn tranh ch p

ng m r ng ln

Nh ng ng i tham gia ban h i th m th ng l nh ng c nhn c uy tn, trnh , kinh

nghi m ho t ng trong l nh v c ang tranh ch p. Nh ng ng i ny c th ang lm
vi c cho m t c quan chnh ph ho c t ch c phi chnh ph , nh ng khi lm vi c trong
ban h i th m th hon ton v i t cch c nhn v khng ch u nh h ng c a b t k
n c thnh vin no.
Cng dn c a n

c lin quan

n tranh ch p s khng

c tham gia ban h i th m.

Cc h i th m vin
c l a ch n t m t danh sch do Ban Th k WTO l p v duy
tr. Cc n c thnh vin u c th
c cng dn c a n c mnh
a vo danh
sch ny.

-76-

Khi tranh ch p x y ra gi a m t n c pht tri n v m t n c ang pht tri n, n u n c

ang pht tri n c yu c u th ban h i th m ph i c t nh t m t ng i l cng dn m t
n c ang pht tri n.
261.

M t ban h i th m c th tham gia gi i quy t nhi u v tranh ch p?

C. M t ban h i th m ch
c thnh l p khi c tranh ch p x y ra v k t thc ho t
ng khi tranh ch p gi i quy t xong. Nh ng n u t i m t th i i m m c nhi u v
tranh ch p trong cng m t l nh v c th m t ban h i th m c th tham gia gi i quy t
nhi u v tranh ch p.
M t c nhn sau khi k t thc ho t ng t i m t ban h i th m ny l i c th tham gia
lm vi c t i m t ban h i th m khc.

262.

C quan Phc th m c ph i ho t

ng mang tnh lm th i nh ban h i th m?

Khc v i ban h i th m, C quan Phc th m l m t c quan th ng tr c do DSB l p ra.

C quan ny bao g m 7 ng i c uy tn, trnh , am hi u v lu t, th ng m i qu c t
v khng lin quan n b t k chnh ph no. Nhi m k lm vi c c a h l 4 n m v
c th
c b u l i thm m t nhi m k n a.
T i m i v tranh ch p c khng ngh s c 3 ng i trong C quan Phc th m ng ra
xem xt bo co c a ban h i th m. Vi c xc nh 3 ng i ny d a trn c s lun
phin.
263.

Cc bn th ba c

c khng ngh l i bo co c a ban h i th m?

Khng. Ch c bn khi u n i v bn b khi u n i m i

c khng ngh . Tuy nhin, cc
bn th ba c quy n l i thi t y u c th yu c u
c trnh by quan i m c a mnh
tr c C quan Phc th m.
264.

Thng tin do cc bn tranh ch p cung c p cho ban h i th m v C quan Phc

th m c
c cng b cho cc n c thnh vin WTO hay khng?
Cc thng tin ny s
c gi kn v ch thng bo cho cc bn tranh ch p. Ngoi ra,
cc bn tranh ch p c th tu cng b quan i m c a mnh.
N u m t n c thnh vin WTO c yu c u th cc bn tranh ch p ph i cung c p tm
t t thng tin trong b n gi i trnh c a mnh v nh ng thng tin ny c th cng b
c.

265.

Vi c b i th

ng

c th c hi n nh th no?

B i th ng
c th c hi n b ng cch n c b khi u n i s dnh cho n c khi u n i u
i i v i nh ng m t hng v l nh v c khc m c
t ng
ng v i m c
t ng
ng v i thi t h i gy ra do n c b khi u n i vi ph m m t hi p nh c a WTO. M t
hng no, l nh v c no ho c m c
bao nhiu s do hai n c t tho thu n.
V d n c A p d ng nh ng bi n php h n ch s l ng i v i m t hng X lm
cho n c B b thi t h i. N c A c th
ngh b i th ng b ng cch n i l ng h n ch
s l ng i v i m t hng Y, ho c gi m thu quan v i m t hng Z, ho c m c a s m
h n i v i m t l nh v c d ch v no

-77-

266.

Sau khi DSB ra phn x th n

n c khi u n i?

c b khi u n i s ph i b i th

ng thi t h i cho

C hai tr ng h p x y ra khi DSB thng qua bo co c a ban h i th m ho c C quan

Phc th m.
N u k t qu c a bo co cho th y n c khi u n i khi u n i sai, khng ng c n c
th n c ny s ph i rt l i khi u n i v ch m d t tranh ch p.
N u k t qu c a bo co cho th y n c khi u n i khi u n i ng, t c l n c b
khi u n i vi ph m m t hi p nh c a WTO th u tin tr c h t trong phn x c a
DSB s l yu c u n c b khi u n i ph i c bi n php kh c ph c, s a ch a vi ph m
tr l i ng v i tinh th n hi p nh.
c p d ng ngay sau khi DSB
Nh v y, b i th ng khng ph i l bi n php u tin
ra phn x . B i th ng ch l bi n php em ra p d ng n u nh n c b khi u n i
khng th kh c ph c ngay
c vi c vi ph m cc hi p nh c a WTO.
267.

N u khng th th ng l ng
c m c b i th ng tho
c quy n m c nhin p d ng bi n php tr
a khng?

ng th n

c khi u n i

Khng. Khi n c khi u n i v n ph i ngh

c DSB cho php tr
a. Thng
th ng DSB cho php hnh ng ny, nh ng n u hi p nh c lin quan khng cho
php rt b u i ho c ngh a v
i v i hi p nh th DSB s khng cho php tr
a.
N um c
tr
a qu v i m c thi t h i, n c b khi u n i c th yu c u ban h i
th m ho c m t tr ng ti do T ng Gim c WTO ch nh ng ra xem xt. Quy t
nh c a tr ng ti trong tr ng h p ny l t i h u v bu c cc n c ph i tun theo.
268.

Khi x y ra tranh ch p, ngoi c ch gi i quy t c a WTO th cc n

c
c d a vo nh ng c ch khc hay khng?

c thnh vin

C. N u cng nh t tr th cc bn tranh ch p c th
a v vi c ra tr ng ti gi i quy t.
c thng bo cho DSB v cc H i ng ho c U ban
Phn quy t c a tr ng ti s
lin quan.
269.

T quan i m c a cc n
WTO em l i l i ch g?

c ang pht tri n, c ch gi i quy t tranh ch p c a

C th v cc hi p nh c a WTO nh m t b lu t i u ch nh cc m i quan h th ng
m i qu c t , v c ch gi i quy t tranh ch p l m t cng c
m b o cho vi c th c
hi n b lu t y.
Tr c kia, n u ch d a vo cc tho thu n th ng m i song ph ng, t ng n c ang
pht tri n t dm i u ho c lm c ng v i cc n c pht tri n v khng tm
c
ti ng ni ng h . V i m t h th ng th t c, quy t c t ng i ch t ch nh c ch gi i
quy t tranh ch p c a WTO, tr c h t cc n c ang pht tri n c th on k t, cng
nhau kh i ki n m t n c pht tri n. Ngay c khi n c ang pht tri n m t mnh ng
ra kh i ki n th do v n

c a ra WTO,
c t t c cc n c thnh vin khc
bi t n v
c xem xt b i m t c c u khch quan nn n c pht tri n b ki n c ng
khng th tu ti n chn p n c ang pht tri n.

-78-

Th c t cho th y, t khi WTO ra i, s n c ang pht tri n l bn kh i ki n v

th ng ki n trong cc v gi i quy t tranh ch p t ng ln r t nhi u.
270.

Th cn i m h n ch c a c ch ny l nh th no?
i m h n ch l n nh t c a c ch ny n m khu th c thi, l vi c b i th ng ch
c th c hi n trn c s t nguy n, khng b t bu c. M t n c pht tri n vi ph m quy
nh c a WTO c th c tnh khng ch u a ra bi n php kh c ph c
ch m d t vi
ph m, v c ng khng ch u b i th ng. M c d n c ang pht tri n c th
a ra bi n
php tr
a, nh ng do th c l c kinh t y u km nn vi c tr
a c ng khng c tc
d ng b p
c thi t h i.

271.

Li u m t n
hay khng?

c c th c tnh tr hon, ko di qu trnh gi i quy t tranh ch p

Khng. DSU quy nh khung th i gian r rng cho t ng giai o n trong qu trnh
gi i quy t tranh ch p, c th nh sau:
T khi n c khi u n i ngh tham v n n khi n c b khi u n i ph i 10 ngy
tr l i
T khi tr l i n khi b t u tham v n
20 ngy
Qu trnh tham v n
30 ngy
L p quy ch lm vi c c a ban h i th m
20 ngy
T khi ban h i th m trnh bo co n khi DSB thng qua bo co
60 ngy
Khng ngh (n u c)
60 ngy
Chu n b cho vi c th c hi n phn x c a DSB
30 ngy
Th ng l ng b i th ng
20 ngy
Xin php tr
a
30 ngy
272.

M c ch c a C ch R sot Chnh sch Th

ng m i (TPRM) l g?

R sot nh k chnh sch th ng m i c a cc n c thnh vin l m t ch c n ng quan

tr ng c a WTO. M c ch c a c ch ny l nh m m b o tnh cng khai, minh b ch
c a h th ng th ng m i a ph ng.
273.

L i ch m TPRM em l i l g?
c r sot chnh
TPRM em l i l i ch cho t t c cc n c thnh vin. V pha n c
sch, y l d p
h th ng ho l i cc v n b n php lu t lin quan n th ng m i
qu c t
i u ch nh, b sung. V pha cc n c thnh vin cn l i, y l m t cng
c
gim st vi c th c thi cc hi p nh WTO c a n c
c r sot, v c ng l c
h i c p nh t v h th ng th ng m i c a n c ny.
Vi c r sot chnh sch th ng m i th ng xuyn v hi u qu s gip gi m b t kh
n ng pht sinh tranh ch p gi a cc n c thnh vin WTO.

274.

C quan R sot Chnh sch Th

ch p c ph i l m t khng?

ng m i (TPRB) v C quan Gi i quy t Tranh

-79-

V thnh ph n th hai c quan ny ng l m t v c hai u bao g m cc thnh vin

c a i H i ng WTO, t c l u bao g m i di n c a t t c cc n c thnh vin.
Nh ng v ch c n ng th hai c quan ny c l p v i nhau c ng nh
cl pv i i
H i ng. M i c quan u c th c Ch t ch ring (khng ph i l Ch t ch i H i
ng) v th t c lm vi c ring.
275.

Chu k r sot chnh sch l bao nhiu n m?

Chu k r sot chnh sch l kho ng th i gian gi a hai l n r sot. Chu k ny khc
nhau gi a cc nhm n c tu theo t tr ng th ng m i c a cc n c so v i th ng
m i th gi i.
C th , nhm 4 n c Hoa K , Canada, Lin minh Chu u (EU) v Nh t r sot 2
n m m t l n. Nhm 16 n c pht tri n ti p theo r sot 4 n m m t l n. V i cc n c
cn l i, chu k r sot l 6 n m, th m ch c th di h n i v i cc n c km pht
tri n.
Trong tr ng h p c thay i l n trong chnh sch th ng m i c a m t n c thnh
vin lm nh h ng nghim tr ng n quy n l i c a cc n c thnh vin khc th
TPRB c th yu c u a l n r sot ti p theo c a n c thnh vin ln s m h n.

276.

i v i tr ng h p EU, chnh sch c a t ng n

c r sot hay khng?

c thnh vin trong Lin minh c

C. M c d EU l m t lin k t kinh t kh ch t ch , c cc chnh sch kinh t

i
ngo i chung i di n cho t t c cc thnh vin, nh ng n u m t n c thnh vin EU vi
ph m quy nh c a WTO th chnh sch c a n c v n b r sot.
277.

it

ng c a vi c r sot ch d ng

m c chnh sch thi sao?

Th c t , vi c r sot bao g m c chnh sch (cc v n b n quy ph m php lu t do Nh

n c ban hnh) l n hnh vi th ng m i c th (cc ho t ng khng
c quy nh
trong v n b n quy ph m php lu t, nh ng v n di n ra trong th c t ). V d , m t n c
c th khng c v n b n no chnh th c tuyn b tr c p xu t kh u, nh ng v n c tr
c p trn th c t th hnh vi ny c th b
a ra xem xt khi r sot chnh sch th ng
m i.
278.

Quy trnh r sot di n ra nh th no?

Hng n m, Ch t ch TPRB s ln l ch cc n

c s ti n hnh r sot trong n m.

N c
c r sot s ph i chu n b m t b n bo co t ng i chi ti t v ton di n v
chnh sch th ng m i c a n c mnh, c bi t l nh ng thay i di n ra trong
kho ng th i gian gi a hai l n r sot.
Bn c nh , Ban Th k WTO c ng chu n b m t bo co c l p v chnh sch
th ng m i c a n c
c r sot. Ban Th k WTO c th yu c u n c lin quan
cung c p thng tin ho c t c phi on n n c tm hi u thng tin.
D a trn cc bo co ny, TPRB s h p trong vng 1-2 ngy
th ng m i c a n c lin quan.
-80-

r sot chnh sch

Sau phin h p r sot, cc bo co v bin b n phin h p s

t ng c quan tm u c th tm hi u.

279.

V i nh ng n c c chu k r sot di th c cch no

chnh sch c a n c khng?

c xu t b n

m i

c p nh t thng tin v

Gi a cc k r sot, cc n c thnh vin v n c vi c ph i lm. R t nhi u hi p nh c a

WTO yu c u cc n c ph i thng bo khi c thay i chnh sch. Hng n m, cc
n c c ng ph i cung c p s li u th ng k v tnh hnh th ng m i c a n c mnh.
280.

Trn quan i m c a m t chnh ph , lm th no

qu ?

vi c r sot th c s c hi u

y, m t l n n a ta l i th y vai tr c a doanh nghi p. Doanh nghi p l ngu n thng

tin quan tr ng ph n h i v nh ng tc ng c a chnh sch trong n c, ng th i ph n
nh v nh ng i m v ng m c trong chnh sch c a cc n c khc m h g p ph i
trong th c t ho t ng kinh doanh c a mnh. Qua , doanh nghi p gip chnh ph t
r sot v c yu c u thch ng khi r sot chnh sch c a cc n c khc.
Doanh nghi p c th t mnh ph n nh thng tin t i cc c quan chnh ph ho c thng
qua cc phng th ng m i v cng nghi p, cc hi p h i ngnh ngh , cc t ch c phi
chnh ph .
281.

C ph i b t k m t s thay
thng bo cho WTO?

i chnh sch no c a m i n

c thnh vin

u ph i

Khng ph i t t c m ch c cc chnh sch c tc ng n th ng m i, c th nh

h ng n nh ng nguyn t c v ngh a v c a cc hi p nh WTO th m i ph i thng
bo. C th , trong s cc thay i chnh sch c n ph i thng bo, c vi c thay i v
thu quan, ph ph, h n ng ch thu quan, h n ch
nh l ng, yu c u c p gi y php,
ph ng php xc nh tr gi h i quan, quy ch xu t x , mua s m c a chnh ph , cc
hng ro k thu t, cc bi n php t v , ch ng ph gi, ch ng tr c p, tr c p xu t
kh u, tham gia vo cc khu th ng m i t do, vai tr c a cc doanh nghi p th ng
m i nh n c, cc bi n php ki m sot ngo i h i lin quan n xu t nh p kh u, mua
bn i hng theo l nh c a chnh ph , v.v
ban h i th m
B n ghi nh v Gi i quy t Tranh ch p
b i th ng
C ch R sot Chnh sch Th ng m i
C quan Gi i quy t Tranh ch p
C quan Phc th m
C quan R sot Chnh sch Th ng m i
tham v n
tr
a
trung gian, ho gi i

: panel
: Understanding on Dispute Settlement (DSU)
: compensation
: Trade Policy Review Mechanism (TPRM)
: Dispute Settlement Body (DSB)
: Appellate Body
: Trade Policy Review Body (TPRB)
: consultation
: retaliation
: mediation

-81-

***
13
282.

Cc v n

CC V N

M I TRONG WTO

m i trong WTO l nh ng v n

Khi ni
sau:

n cc v n

Mi tr
Lao

m i trong WTO, ng

g?
i ta th

ng

c p

n nh ng v n

ng
ng

Chnh sch c nh tranh

ut
Mua s m chnh ph
Th

ng m i i n t

Nhi u v n
trong s ny khng m i. Chng
c th o lu n ngay t tr c ho c
trong Vng m phn Uruguay. Nh ng m t s n c pht tri n khng tho mn v i k t
qu
t
c nn h ti p t c a ra nhi u xu t m i v nh ng v n ny. H mu n
a cc v n
m i ny vo ch ng trnh c a vng m phn th ng m i ti p theo
Vng Uruguay
c th th ch ho thnh nh ng hi p nh c a WTO v bu c t t c
cc n c thnh vin khc ph i cng th c hi n.
283.

T i sao l i c v n
v c ny l g?

g n th

ng m i v i mi tr

ng? M i lin h gi a hai l nh

Trong vi th p k tr l i y, mi tr ng tr thnh m t m i quan tm hng u c a

nhn lo i. S bng n dn s , t ng tr ng kinh t mnh li t lm cho cc ti nguyn
mi tr ng b khai thc v tn ph v i m t t c
ch a t ng th y. Mi tr ng suy
thoi lm nh h ng tr c ti p n cu c s ng hi n nay c ng nh cc th h mai sau: t
ai tr nn c n c i, l l t nhi u h n, h n hn gay g t h n, nhi u loi sinh v t b tuy t
ch ng, n c bi n dng cao, t ng ozone b th ng, v.v
Nhn chung, chnh ph cc n c u th y s c n thi t c a vi c b o v mi tr ng. Tuy
nhin, khi p d ng cc bi n php
b o v mi tr ng th l i pht sinh vi c cc bi n
php ny c th nh h ng t i th ng m i. D i y l m t s tr ng h p chnh sch
mi tr ng tc ng t i th ng m i.
Cc nh s n xu t nh ng n c c tiu chu n mi tr ng nghim ng t cho r ng vi c
tun th cc tiu chu n ny y gi thnh hng ho c a h ln cao, trong khi hng ho
t ng t s n xu t cc n c c tiu chu n mi tr ng th p h n nn gi thnh c ng
th p h n. Do , h i chnh ph n c mnh yu c u hng nh p kh u c ng ph i p
ng
cc i u ki n v mi tr ng nh
i v i cc doanh nghi p trong n c.

-82-

T m t bnh di n khc, cc n c ang pht tri n cho r ng cc n c pht tri n l m

d ng tiu chu n mi tr ng
d ng ln hng ro th ng m i tr hnh i v i hng
ho t cc n c ang pht tri n v n c tiu chu n mi tr ng th p h n. Khi m cc
bi n php b o h r rng nh thu quan, h n ng ch ph i d n rt b th y l m t bi n
php b o h tinh vi c a cc n c pht tri n.
284.

WTO c quy

nh g v v n

mi tr

ng?

M c d trong L i ni u c a Hi p nh thnh l p WTO c

c p n vi c "s d ng
t i u cc ngu n l c c a th gi i ph h p v i m c tiu pht tri n b n v ng nh m b o
v v b o t n mi tr ng ", nh ng trong cc hi p nh c a WTO khng c i u
kho n c th no ni ln m i quan h gi a th ng m i v mi tr ng.
V n

mi tr

ng ch

c p m t cch gin ti p t i m t s

i u kho n sau:

i u 20 c a GATT v i u 14 c a GATS: nh ng chnh sch nh m b o v s c

kho con ng i, ng - th c v t th
c mi n khng ph i tun theo cc quy nh
c a cc hi p nh ny.
Hi p nh TBT, Hi p nh SPS: cng nh n cc n
nh m b o v mi tr ng.
Hi p

nh Nng nghi p: cc ch

ng trnh mi tr

Hi p nh SCM: cho php tr c p

chu n mi tr ng m i.

n 20%

ng khng ph i c t gi m tr c p
cc x nghi p c th

Hi p nh TRIPS: c th t ch i c p b ng sng ch e do
con ng i, ng - th c v t ho c ph ho i mi tr ng.
285.

U ban v Th

ng m i v Mi tr

ra cc tiu chu n

p ng tiu

i s ng, s c kho

ng (CTE) c nhi m v g?

y l m t u ban
c thnh l p t n m 1994 v i vo ho t ng cng v i WTO.
U ban ny khng c ch c n ng gim st i u hnh cc hi p nh WTO nh cc u
ban khc m ch nh m nghin c u su h n v cc kha c nh tc ng qua l i v lin h
gi a th ng m i v i mi tr ng.
286.

Ph

ng php ch bi n v s n xu t c lin quan

n mi tr

ng

i m no?

Khc v i tiu chu n c a b n thn hng ho, tiu chu n v ph ng php ch bi n v

s n xu t (PPM)
c th hi n giai o n s n xu t, tr c khi s n ph m hng ho hnh
thnh.
Ph ng php ch bi n v s n xu t c m i lin h
i v i tnh tr ng mi tr ng,
bi t l trong vi c s n xu t nh ng hng ho s d ng nhi u ti nguyn thin nhin.

M t s v d :
Dng ch t n
v t bi n khc;

nh b t c s lm hu di t hng lo t c con v nhi u loi sinh

S n xu t gi y ph i s d ng m t l ng l n ho ch t
x l g , v n u khng x
l t t th ch t th i t nh my gi y c th gy nhi m xung quanh.

-83-

Tuy nhin, WTO, m c th l cc Hi p nh TBT v Hi p nh SPS, khng cho php

cc n c coi PPM l m t c s
h n ch th ng m i. L do l trnh
pht tri n c a
cc n c khc nhau nn m c
nh gi tc ng i v i mi tr ng c ng c th
khc nhau. i u c ngh a l qu trnh s n xu t m t lo i hng ho c th gy
nhi m t i n c s n xu t, nh ng n c nh p kh u khng
c coi l m t l do
c m nh p kh u.
Trn th c t , m t s t ch c mi tr ng v t ch c phi chnh ph v n thc p cc n c
coi h n ch th ng m i nh m t bi n php
t
c m c ch b o v mi tr ng.
M t s n c pht tri n l i d ng i u ny
thi t l p nh ng tiu chu n kh t khe i
v i hng ho t cc n c ang pht tri n, m th c ch t chnh l m t hng ro b o
h tr hnh.
287.

Yu c u v bao b c ph i l m t v n

lin quan

n mi tr

ng khng?

Bao b
c hi u nh l nh ng v t li u i km v i hng ho nh m ch a
qu n hng ho bn trong.

ng, b o

Yu c u v bao b l m t v n lin quan n mi tr ng v cng v i s gia t ng hng

ho v s l ng v ch ng lo i th nhu c u bao b c ng t ng ln ng k , m sau khi
hng ho n tay ng i tiu dng th bao b u b x b , v t i, t o thnh m t l ng
l n rc th i. Ng i ta tnh r ng trung bnh 25-30% rc th i c a m t gia nh chu
u l cc lo i bao b. N u bao b lm b ng lo i v t li u kh phn hu th s lm mi
tr ng b nhi m, ch a k
n s lng ph khi bao b ch dng
c m t l n.
Do , m t s n c yu c u cc nh s n xu t ph i dng lo i bao b c th ti s d ng
nhi u l n, ho c c th ti ch
c, ho c c th phn hu d dng thnh nh ng ch t
khng c h i. Yu c u ny s lm t ng chi ph bao b v qua , t t nhin, s lm t ng
gi thnh c a hng ho.
288.

Nhn sinh thi l g? Nhn sinh thi v nhn mi tr

ng c ph i l m t khng?

Nhn sinh thi l m t lo i nhn

c c p cho nh ng s n ph m tho mn m t s tiu
ch nh t nh do m t c quan chnh ph ho c m t t ch c
c chnh ph u nhi m
ra. Cc tiu ch ny t ng i ton di n nh m nh gi tc ng i v i mi tr ng
trong nh ng giai o n khc nhau c a chu k s n ph m: t giai o n s ch , ch bi n,
gia cng, ng gi, phn ph i, s d ng cho n khi b v t b . C ng c tr ng h p
ng i ta ch quan tm n m t tiu ch nh t nh c tr ng cho s n ph m, v d m c
kh th i pht sinh, kh n ng ti ch , v.v
V m t hnh th c, nhn sinh thi c th mang tn g i khc nhau t ng n c. V d
cc n c B c u c nhn Thin nga tr ng,
c c nhn Thin th n xanh, trong khi
Singapore l i g i l Nhn xanh.
Ngoi nhn sinh thi do m t c quan ng ra c p, cn c m t lo i nhn khc do nh
s n xu t t g n ln s n ph m c a mnh nh m t hnh th c qu ng co v i ng i dng.
Ta th y c t l nh dn nhn "Khng c CFC" (CFC l m t lo i h p ch t gy ph hu
t ng ozone) ho c c lo i pin ghi "Khng c thu ngn".
C hai lo i nhn trn, nhn sinh thi v nhn do nh s n xu t t dn, u g i chung l
nhn mi tr ng. Thng th ng, nhn mi tr ng
c khuy n khch
cc nh s n
-84-

xu t t nguy n p d ng nh m t o ra nh ng s n ph m thn thi n v i mi tr ng, ng

th i nh c nh ng i tiu dng v th c b o v mi tr ng b ng cch ch n mua
nh ng s n ph m
c dn nhn. Nh ng g n y c xu h ng th ch ho vi c dn
nhn ny nh m t yu c u b t bu c i v i m t s ch ng lo i hng ho. Trong tr ng
h p nh v y,
c dn nhn, t c l
tho mn nh ng tiu ch nh t nh th nhi u
nh s n xu t, c bi t l cc n c ang pht tri n, s ph i u t thm chi ph
nng c p, c i t o ho c thay th ton b dy chuy n s n xu t c v
ng nhin gi
thnh hng ho s b nh h ng. Cn n u khng th hng ho c a h s khng th
thm nh p
c vo th tr ng n c yu c u dn nhn.
289.

Cc hi p nh mi tr
th ng m i?

ng a ph

T ng t nh trong l nh v c th
ki n php l k k t gi a cc qu
ph ng (MEA).
m b o hi
cho m t n c thnh vin h n ch
nh c a hi p nh y.

ng l g, v chng c tc

ng th no

ng m i, trong l nh v c mi tr ng c ng c nhi u v n
c gia,
c g i chung l cc hi p nh mi tr ng a
u l c th c thi, m t s MEA a ra ch ti b ng cch
nh p kh u t m t n c thnh vin khc vi ph m quy

Nhn chung, cc MEA c th chia thnh 3 nhm:

B o v cc ti nguyn ton c u: thu c nhm ny c Cng
t ng Ozone, Hi p nh v Thay i Kh h u;
Ki m sot cc ch t c h i: Cng
c h i qua Bin gi i;

c Vienna v B o v

c Basel v Ki m sot vi c V n chuy n Ch t

B o v cc loi ng - th c v t qu hi m: Cng c v Bun bn Qu c t cc loi

ng Th c v t Hoang d c nguy c tuy t ch ng, Cng c Qu c t v Qu n l
C voi.
T quan i m b o v mi tr ng, cc ch ti b ng cch h n ch th ng m i l m t
i u bnh th ng i v i cc n c tham gia MEA. Nh ng v n
t ra l c nh ng
n c thnh vin WTO khng tham gia cc MEA. Nh v y, n u n c c vi ph m
nh ng n i dung quy nh c a MEA th c ng khng th dng ch ti c a MEA tr ng
ph t n c
c.
bu c nh ng n c ch a tham gia ph i tham gia MEA, m t s
MEA yu c u nh ng n c thnh vin MEA ph i ch m d t bun bn lo i ch t gy c
h i v i n c ch a ph i l thnh vin MEA. Vi c ny c th ph h p v i i u XX c a
GATT v ngo i l chung (cho php h n ch th ng m i i v i nh ng s n ph m gy
nguy h i t i an ninh, o c x h i, mi tr ng, ) nh ng l i khng tun theo
nguyn t c khng phn bi t i x .
Chnh v v y, MEA v n cn l m t v n
290.

gy tranh ci.

Th no l chnh sch c nh tranh?

C nh tranh
c coi l m t ng l c thc y s pht tri n c a n n kinh t , lm t ng
hi u qu x h i c a qu trnh s n xu t, kinh doanh. Tuy nhin, c nh tranh ch th c s
c tc d ng tch c c n u l s c nh tranh lnh m nh, trong khun kh i u ti t nh t
nh. N u khng, c nh tranh v t ch c s lm bi n d ng quan h cung - c u trn th
tr ng, gy r i lo n s n xu t v cu i cng em l i thi t h i cho ng i tiu dng.

-85-

Chnh sch c nh tranh l nh ng chnh sch, lu t l c a Nh n c nh m m b o c nh

tranh lnh m nh gi a cc doanh nghi p, ch ng l i cc hnh ng ph n c nh tranh.
Hnh th c th hi n c a chnh sch ny c th l lu t c nh tranh, lu t ch ng c quy n
ho c cc v n b n quy ph m php lu t khc c ch a n i dung lin quan n c nh tranh.
291.

Nh ng hnh th c c nh tranh th no
T u trung, ng i ta phn lo i cc hnh
nhm nh sau:

c coi l khng lnh m nh?

ng c nh tranh khng lnh m nh thnh 4

Cartel: Cc doanh nghi p s n xu t m t lo i s n ph m gi ng nhau cng tho thu n

nh ng bi n php chung nh m ginh v phn chia th tr ng, v d nh cng t y
chay s n ph m c a doanh nghi p khc, ghm gi, h n ch s n l ng. Cartel c th
hnh thnh gi a cc doanh nghi p trong m t n c v i nhau ho c gi a doanh
nghi p nhi u n c.
Cartel ngnh d c: Cc doanh nghi p trong n c lin quan n cc cng o n s n
xu t m t s n ph m cng tho thu n lin k t nh m ng n c n doanh nghi p n c
ngoi thm nh p qu trnh s n xu t .
L m d ng v th
ho c ng i bn.

c quy n

Sp nh p nh m ti n t i
292.

T i sao WTO l i

nng gi, h th p ch t l

ng, b t ch t ng

i mua

c quy n, th tiu c nh tranh.

a chnh sch c nh tranh vo ph m vi xem xt c a mnh?

Th t ra, t r t lu tr c khi WTO ra i, v n

c nh tranh
c
c p n trong
d th o Hi n ch ng Havana n m 1947 nh m thnh l p T ch c Th ng m i Qu c t
(ITO). Nh ng ITO khng ra i, v GATT hnh thnh ch k th a ph n chnh sch
th ng m i c a Hi n ch ng Havana m thi. V th , v n
chnh sch c nh tranh
v n
c ti p t c th o lu n t n nay.
hi u thm t i sao WTO l i quan tm n chnh sch c nh tranh, c ng c n tm hi u
thm v m i quan h qua l i gi a chnh sch th ng m i v chnh sch c nh tranh.
293.

Thu n l i ho th

ng m i l g, v khc xc ti n th

ng m i

i m no?

Thu n l i ho th ng m i l vi c c i ti n cc th t c, i u ki n, gi y t lin quan n

qu trnh xu t kh u, qu c nh hng ho nh m gip hng ho l u thng nhanh chng
h n v i t chi ph h n. Trong khi , xc ti n th ng m i l i l ho t ng nh m t ng
doanh s bn ra cho doanh nghi p ( c p
qu c gia, i khi xc ti n th ng m i ch
c hi u l t ng doanh s xu t kh u).
Thu n l i ho th ng m i th hi n r nh t nh ng khu nh c i cch th t c h i
quan, hi ho tiu chu n, n gi n ho cc hnh th c gi y t , p d ng cc hnh th c
giao d ch phi gi y t , v.v Xc ti n th ng m i th hi n nh ng ho t ng nh h i
ch , tri n lm, qu ng co.
294.

M ts
ho th

i u kho n c a cc hi p nh WTO ch a ng n i dung v thu n l i

ng m i, v y v tr c a v n ny trong WTO gi y th no?

-86-

ng l m t s hi p nh c a WTO nh Hi p nh ACV, Hi p nh PSI, Hi p nh

ROO, Hi p nh ILP, Hi p nh TBT, Hi p nh SPS c nh ng i u kho n mang
tnh thu n l i ho th ng m i, nh ng ng i ta cho r ng nh ng n i dung ny cn ch a
, m ch d ng m c
gi m b t tc ng c a cc hng ro phi thu quan. V th ,
th hi n ch chnh tr c ng nh t ng c ng hi u l c c a cc bi n php thu n l i
ho th ng m i, ng i ta mu n WTO th ch ho v n
ny b ng m t v n ki n c
tnh rng bu c i v i t t c cc n c thnh vin. M t khc, s xu t hi n c a nh ng
v n
nh th ng m i i n t - m t ph ng th c gip thu n l i ho th ng m i r t
nhi u - c ng i h i WTO ph i c s quan tm i u ch nh.
295.

Th

ng m i i n t l g?

Th ng m i i n t l m t ph ng th c giao d ch th ng m i thng qua cc ph ng

ti n i n t . Tu theo tnh ch t c a hng ho, d ch v
c bun bn m m t ph n
ho c t t c cc cng o n trong qu trnh giao d ch th ng m i u c th th c hi n
b ng cc ph ng ti n i n t : qu ng co, cho hng, m c c , t hng, h p ng,
thanh ton, giao hng.
Nh ng ti n b v t b c c a cng ngh thng tin v vi n thng, c bi t l s lan
truy n m nh m c a Internet, l y u t thc y th ng m i i n t t ng tr ng khng
ng ng.
296.

WTO d ki n x l th no v i v n

th

ng m i i n t ?

Th ng m i i n t em l i nh ng l i ch r r t trong thu n l i ho th ng m i, c t
gi m chi ph, ti t ki m th i gian giao d ch gi a ng i bn v ng i mua. Tuy nhin,
th ng m i i n t c ng t ra hng lo t v n
t m c p qu c gia v qu c t : thu
thu cc s n ph m, d ch v chuy n t i qua m ng nh th no, b o v quy n s h u tr
tu v quy n l i ng i tiu dng ra sao, c cng nh n hnh th c h p php c a m t h p
ng khng ph i d ng v n b n (gi y) hay khng, v.v
H i ngh B tr ng WTO l n th II (5/1998) ra m t Tuyn b v Th ng m i i n
i H i ng c m t ch ng trnh cng tc nh m
t Ton c u, trong yu c u
nghin c u ton di n v th ng m i i n t v nh ng v n lin quan.
chnh sch c nh tranh
hi p nh mi tr ng a ph
nhn mi tr ng
nhn sinh thi
thu n l i ho th ng m i
th ng m i i n t
th ng m i v mi tr ng
xc ti n th ng m i
yu c u v bao b

: competition policy
: multilateral environmental agreement (MEA)
: environmental label
: eco-label
: trade facilitation
: electronic commerce; e-commerce
: trade and environment
: trade promotion
: packaging requirements

ng

***
14
297.

GIA NH P WTO

Qu trnh gia nh p WTO di n ra nh th no?

-87-

Khi c m t n c n p n xin gia nh p, WTO s thnh l p ra m t ban cng tc v vi c

gia nh p c a n c . T t c cc n c thnh vin WTO u c th c
i di n tham
gia ban cng tc ny.
Chnh ph n c gia nh p s ph i trnh by ton b h th ng chnh sch kinh t v
th ng m i c a mnh lin quan n vi c th c hi n cc hi p nh c a WTO sau ny.
T p h p cc thng tin
c nu trong m t v n b n g i l b vong l c.
Sau khi nh n
c b vong l c c a n c gia nh p, ban cng tc s g i b vong l c
n t t c cc n c thnh vin WTO
cc n c ny c th
t ra nh ng cu h i yu
c u lm r thm v nh ng v n
mnh quan tm. N c gia nh p c ngh a v tr l i
ton b cc cu h i . Vi c tr l i cu h i c ng c ngh a c p nh t l i nh ng thng
tin nu trong b vong l c b l c h u.
Sau khi hon thnh vi c tr l i cu h i, n c gia nh p s b c vo m phn chnh
th c v i cc n c thnh vin WTO thng qua cc cu c h p c a ban cng tc. S
l ng cc cu c h p ny khng n nh tr c nn qu trnh gia nh p nhanh hay ch m l
tu thu c vo giai o n ny. C nh ng n c ch m t m t vi n m
tr thnh thnh
vin WTO, trong khi c nh ng n c ph i m t nhi u th i gian h n m v n ch a v t
qua giai o n ny. i n hnh l tr ng h p c a Trung Qu c, b t u m phn t n m
1987, n cu i n m 2001 m i tr thnh thnh vin chnh th c c a WTO.
Ngoi cc cu c h p c a ban cng tc, n c gia nh p cn ph i ti n hnh cc cu c m
phn song ph ng v i cc i tc th ng m i chnh. C n ph i c cc cu c m phn
song ph ng ny v m i n c l i c nh ng m i quan tm khc nhau i v i n c gia
nh p. Tuy nhin, nh ng k t qu m phn song ph ng ny m t khi tr thnh cam
k t th l i
c p d ng cho t t c cc n c thnh vin WTO.
298.

B n cho ban

u l g?

B n cho ban u l danh m c nh ng cam k t, ngh a v m n c gia nh p d ki n s

ch p hnh khi tr thnh thnh vin c a WTO. B n cho ny th ng bao qut h u h t
cc l nh v c (thu quan, phi thu quan, d ch v , u t , quy n s h u tr tu , tr c p,
v.v), c tnh n yu c u c a cc n c thnh vin Ban Cng tc gia nh p.
B n cho ban u
c n c gia nh p a ra tr c khi b t u cc cu c m phn v
m c a th tr ng v l c s
ti n hnh cc cu c m phn v m c a th tr ng.
Tr i qua qu trnh m phn, nh ng cam k t, ngh a v trong b n cho ny s
cs a
id n
tr thnh cam k t chnh th c khi k t thc m phn v n c gia nh p tr
thnh thnh vin c a WTO.
299.

Vi c cc n c thnh vin Ban Cng tc gia nh p nu yu c u khc g v i vi c cc

n c ny t cu h i tr c ?
Cc cu h i
c nu ra trong qu trnh minh b ch ho chnh sch nh m lm r hi n
tr ng th ng m i c a n c gia nh p. Cc cu h i c th
c nu ra theo th t b t
k , khng c n mang tnh h th ng no c .
Cn yu c u
c cc n c thnh vin Ban Cng tc gia nh p a ra vo cu i giai
o n minh b ch ho chnh sch. y khng ph i l nh m lm r chnh sch n a m l
nh ng i h i v m c a th tr ng m n c gia nh p c n p ng. Nh ng i h i ny
-88-

nhi u hay t, m c
nh th no tu thu c vo s quan tm c a n
Cng tc i v i th tr ng t i n c gia nh p.
300.

c thnh vin Ban

Th no l i u kho n "b o l u"?

Ngh nh th p d ng t m th i GATT 1947 cho php cc n c duy tr cc v n b n
php lu t tri v i quy nh c a GATT v n t n t i t tr c khi cc n c tham gia
GATT.
n Vng Uruguay, i u kho n ny
c bi b . M i lu t l , bi n php
v n
c b o l u tr c y s ph i tun theo cc quy nh c a WTO. V i cc n c
m i gia nh p, h c th
c php c m t kho ng th i gian qu
lo i b d n cc
lu t l , bi n php khng ph h p.

301.

Th no l i u kho n "khng p d ng"?

i u XXXV c a GATT 1947 quy nh i u kho n "khng p d ng". Theo , khi m t
n c xin gia nh p, cc thnh vin c a GATT c th t ch i khng cho n c h ng
nh ng u i m mnh dnh cho cc n c thnh vin GATT khc. i u kho n ny n y
sinh t vi c n
t ch i dnh u i trong GATT cho Nam Phi do ch
phn bi t
ch ng t c n c ny.
V i WTO, i u kho n khng p d ng
c nu
i u XIII c a Hi p nh thnh l p
WTO. Tuy nhin, c i m khc nhau trong i u kho n khng p d ng WTO so v i
GATT. Trong GATT, i u kho n ny ch
c s d ng tr c khi n c gia nh p b c
vo giai o n m phn thu quan. Trong WTO, i u kho n ny c th
c nu ra
ngay c khi n c gia nh p b t u m phn thu quan ho c c nh ng u i c
th . Nh v y, n c gia nh p vo th b t l i h n v b e do rt m t u i b t c
lc no. Trong tr ng h p c a Mng C , m c d Hoa K m phn v t
c
m t s u i thu quan c a Mng C , nh ng cu i cng Hoa K v n thi hnh i u
kho n "khng p d ng" i v i n c ny.

302.

L i ch c a vi c tham gia WTO l g?

Tham gia h th ng th

ng m i a ph

ng, c th l WTO, em l i nh ng l i ch sau:

m r ng c h i th ng m i v i cc n c thnh vin WTO trn c s

ch
nh ng u i do k t qu 50 n m m phn t khi thnh l p GATT n nay;

ng

t o ra mi tr ng kinh doanh n nh h n thng qua quan h th ng m i rng

bu c ch t ch , cc quy nh r rng v c nhi u kh n ng d bo tr c;
thng qua m t c ch gi i quy t tranh ch p
mnh;

b o v cc quy n v quy n l i c a

thot kh i th c l p, h i nh p v i n n kinh t th gi i, qua nng cao l i ch

kinh t v l i ch cc m t khc;
thc y t ng tr ng kinh t trong n c thng qua vi c t cc doanh nghi p vo
mi tr ng c nh tranh, ti p c n v i cng ngh , trnh , ch t l ng qu c t , i
m i h th ng lu t php, t ng c ng thu ht v n u t d i cc hnh th c khc
nhau.

-89-

303.

WTO c nh ng u tin g dnh cho cc n

kinh t chuy n i?

c ang pht tri n v cc n

c c n n

H n 3/4 s thnh vin WTO l cc n c ang pht tri n v cc n c c n n kinh t

chuy n i. Do , nhu c u v l i ch c a cc n c ny lun
c tnh n trong m i
ho t ng c a WTO.
GATT c ng nh h u h t cc hi p
ring cho cc n c ang pht tri n,

nh khc c a WTO lun dnh nh ng i u kho n

c g i l i x
c bi t v khc bi t.

V h tr k thu t, Ban Th k WTO th ng xuyn t ch c nh ng ch ng trnh o

t o v t p hu n cho cn b cc n c ny
lm quen v i h th ng th ng m i a
ph ng, nng cao k n ng m phn. M t s kho h c
c t ch c ngay t i Geneva
v th c t p ngay t i Ban Th k, m t s khc
c t ch c t i cc n c lin quan. Ban
Th k WTO c ng ph i h p v i chnh ph cc n c v cc t ch c khc nh UNDP,
UNCTAD trong vi c cung c p h tr k thu t cho cc n c ny.
Ngoi ra, WTO cng v i UNCTAD cn cng i u hnh ho t ng c a Trung tm
Th ng m i Qu c t (ITC) c ng ng t i Geneva. Trung tm ny
c thnh l p n m
1964 h tr cc n c ang pht tri n xc ti n xu t kh u thng qua cc ch ng trnh
xc ti n xu t kh u, cung c p thng tin v th tr ng, hu n luy n chi n l c v k thu t
ti p th , h tr thnh l p cc trung tm xc ti n xu t kh u v o t o nhn l c cho cc
ho t ng ni trn.
304.

ix

c bi t v khc bi t th hi n nh th no?

ix
c bi t v khc bi t l i x dnh cho cc n c ang pht tri n v km pht
tri n, th ng mang tnh gi m nh so v i nh ng ngh a v , cam k t chung m WTO
ra. V d :
c mi n khng ph i th c hi n ngh a v ;
M c

cam k t th p h n;

Th i gian th c hi n di h n;
ch
305.

ng u i b sung v m c a th tr

Vi t Nam lm nh ng g

ng c a cc n

c pht tri n.

c th tr thnh thnh vin c a WTO?

u n m 1995, Vi t Nam
n xin gia nh p WTO v tr thnh quan st vin c a
t ch c ny. Ngay sau , cc B , Ngnh, v i B Th ng m i lm u m i, xc
ti n vi c chu n b b n b vong l c v ch
kinh t v ngo i th ng c a Vi t Nam.
Thng 8/1996, b n b vong l c c a Vi t Nam
c chnh th c g i n Ban Th k
WTO. Sau m t th i gian nghin c u b n b vong l c ny, cc n c thnh vin WTO
g i cc cu h i n cho Vi t Nam nh m lm r thm nh ng i m nu v ch a
nu trong b vong l c. Cc n c g i nhi u cu h i nh t l Hoa K , Lin minh Chu
u, Thu S , Australia.

-90-

Thng 7/1998, b t u phin h p u tin c a ban cng tc v vi c Vi t Nam gia nh p

WTO. Ban cng tc hi n nay do ng Eirik Glenne, qu c t ch Na Uy, lm ch t ch. n
thng 12/2005, c 10 phin h p c a Ban Cng tc
c t ch c.
Trong su t qu trnh trn, v i s gip
c a cc t ch c v chuyn gia qu c t , chng
ta ti n hnh m t s cu c h i th o
ph bi n v vi c gia nh p WTO, t p hu n cho
cn b cc B , Ngnh tham gia cng tc ny v g i m t s cn b i o t o, th c t p
t i n c ngoi.
Tnh n thng 1/2006, Vi t Nam k t thc m phn song ph ng v i h u h t cc
i tc, bao g m Argentina, Brazil, Bulgaria, Canada, Chile, Trung Qu c, i Loan,
Colombia, Cuba, EU, El Salvador, Iceland, n , Nh t, Hn Qu c, Na Uy, Paraguay,
Singapore, Th y S , Th Nh K v Uruguay. Ch cn l i 6 i tc l Hoa K ,
Mexico, Australia, New Zealand, Dominicana, Honduras.
306.

Nh ng kh kh n m Vi t Nam g p ph i trong qu trnh m phn gia nh p

WTO l g?
Trong qu trnh m phn gia nh p WTO, chng ta g p ph i m t s kh kh n sau:
Khng gi ng m phn hi p nh th ng m i a ph ng, m phn gia nh p
WTO ch l m phn m t chi u, chng ta ph i m c a th tr ng cho cc n c
thnh vin hi n nay c a WTO, v v y cc n c ny c th
a ra nh ng yu c u
r t cao, nhi u khi phi hi n th c (
ng nhin, khi tr thnh thnh vin WTO th
chng ta c ng s
c h ng nh ng u i m cc n c cam k t trong
WTO, nh ng nh ng u i c th m c
khng b ng yu c u c a h
iv i
chng ta).
Thi u thng tin c p nh t v di n bi n c a WTO. Cc cu c m phn c a WTO
di n ra quanh n m, ngoi ra cn nhi u s ki n, v n ng khc t i cc n i trn th
gi i nh h ng t i chnh sch c a WTO m do thi u ng i, thi u kinh ph chng
ta ch a th n m b t h t
c.
S h ng ng c a doanh nghi p ch a nhi t tnh. B n thn doanh nghi p c ng
thi u thng tin v WTO v ti n trnh m phn gia nh p t ch c ny nn ch a
n m r nh ng tc ng thu n l i v kh kh n m ti n trnh ny c th em l i. Do
, doanh nghi p khng tch c c tham gia ng gp ki n cho cc c quan Nh
n c v chnh sch chu n b cho vi c gia nh p WTO, m t khc, v n cn tm l
trng ch vo b o h c a Nh n c m khng quan tm n nng cao n ng l c
c nh tranh c a chnh mnh.

307.

T i sao l i ni Hi p nh Th
ti n t i gia nh p WTO?

ng m i Vi t Nam - Hoa K l m t b

c quan tr ng

Hoa K l m t n n kinh t l n nh t th gi i. Hoa K c ng l n c c nh h ng t i

WTO v nhi u di n n kinh t . M t khc, Hi p nh Th ng m i Vi t Nam - Hoa K
c ng
c so n th o d a trn nh ng quy t c v i u kho n c a WTO. V v y, vi c k
m t hi p nh th ng m i song ph ng v i Hoa K cho th y Vi t Nam c th t ng
b c ch p nh n cc quy nh c a WTO v tham gia th tr ng ton c u.

-91-

Tuy nhin, khi m phn gia nh p WTO, chng ta v n s ph i g p l i Hoa K trn bn

m phn. V ngoi Hoa K , cn c nhi u i tc quan tr ng khc nh EU, Nh t,
Thu S , Hn Qu c, Australia, m chng ta cn ph i m phn.
Qua nhi u l n m phn cc cu c h p song ph ng v a ph ng, n thng 1/2006,
Vi t Nam v Hoa K thu h p ng k kho ng cch trong nhi u v n
khc nhau.
Ti n trnh m phn v i Hoa K c th k t thc trong n m 2006, t o thu n l i cho
vi c gia nh p WTO.
ban cng tc
b vong l c
b n cho ban u
yu c u
i u kho n b o l u
i u kho n khng p d ng
ix
c bi t v khc bi t

: working party
: memorandum
: initial offer
: request
: grand-father clause
: non-application clause
: special and differential treatment

TI LI U THAM KH O CHNH
- Business Guide to the World Trading System
- Trading into the Future
- The Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiation - The Legal Texts
- T i n Chnh sch Th ng m i Qu c t
- T i n Kinh t th tr ng
- Longman Dictionary of Business English
- M t s b n tin v ti li u h i th o do Ban Th k WTO pht hnh
- http://www.wto.org
- WTO Tariff Negotiations Manual
***

-92-

Ph l c I

Cc n

c thnh vin WTO

Tnh n ngy 1/1/2006, WTO c 150 thnh vin. D i y l tn cc n c v lnh th h i quan l thnh
vin WTO v ngy gia nh p t ch c ny. WTO i vo ho t ng t ngy 1/1/1995, do t t c cc n c v lnh
th h i quan l cc bn k k t GATT tr c y v k Hi p nh thnh l p WTO l thnh vin c a WTO tnh
t ngy ny.
T/t
1.

Ai C p

Ngy gia nh p
30/6/1995

2.

Albania

8/9/2000

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.

Angola
Anh
Antigua and Barbuda
A-r p X-ut
Argentina
Armenia
Australia
o
n
Bahrain
Ba Lan
Bangladesh
Barbados
B
Belize
Benin
Bolivia
Botswana
B o Nha
Brazil
Brunei Darussalam
Bulgaria
Burkina Faso
Burundi
Cc ti u v ng qu c
A-r p Th ng nh t
Cameroon
Cam-pu-chia
Canada
C ng ng Chu u
C ng ho Trung Phi
Chad
Chile
Colombia
CHDC Congo
CHLB c
Congo
Costa Rica
Cote d'Ivoire
Croatia
Cuba
Cyprus
C ng ho Czech

28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.

T/t
N c
76. 7 Jordan
6
77. 7 Kenya
7
78. Kuwait
79. Kyrgyzia
80. Latvia
81. Lesotho
82. Macedonia
83. Liechtenstein
84. Lithuania
85. Luxembourg
86. Macau
87. Madagascar
88. Malawi
89. Malaysia
90. Maldives
91. Mali
92. Malta
93. Mauritania
94. Mauritius
95. Mexico
96. Morocco
97. Mozambique
98. Mng C
99. Moldova
100. Myanmar
101. Nam Phi
102. Namibia

1/12/1996
1/1/1995
1/1/1995
11/12/2005
1/1/1995
5/2/2003
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/7/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
22/2/1996
14/9/1995
31/5/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/12/1996
3/6/1995
23/7/1995
10/4/1996
13/12/1995
11/9/2003
1/1/1995
1/1/1995
31/5/1995
19/10/1996
1/1/1995
30/4/1995
1/1/1997
1/1/1995
27/4/1997
1/1/1995
1/1/1995
30/11/2000
20/4/1995
30/7/1995
1/1/1995

103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.

-93-

Nepal
Netherlands
New Zealand
Nh t
Nicaragua
Niger
Nigeria
Norway
Oman
Pakistan
Panama
Papua New Guinea
Paraguay
Peru
Php
Ph n Lan
Philippines

Ngy gia nh p
11/4/2000
1/1/1995
1/1/1995
20/12/1998
10/2/1999
31/5/1995
4/4/2003
1/9/1995
31/5/2001
1/1/1995
1/1/1995
17/11/1995
31/5/1995
1/1/1995
31/5/1995
31/5/1995
1/1/1995
31/5/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
26/8/1995
29/1/1997
26/7/2001
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
23/4/2004
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
3/9/1995
13/12/1996
1/1/1995
1/1/1995
9/11/2000
1/1/1995
6/9/1997
9/6/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995

45.
46.
47.
48.
49.
50.

i Loan
an M ch
Djibouti
Dominica
C ng ho Dominic
Ecuador

1/1/2002
1/1/1995
31/5/1995
1/1/1995
9/4/1995
21/1/1996

120.
121.
122.
123.
124.
125.

51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.

Estonia
El Salvador
Fiji
Gabon
Gambia
Ghana
Grenada
Gruzia
Guatemala
Guinea
Guinea Bissau
Guyana
Haiti
Hn Qu c
Hoa K
Honduras
Hong Kong
Hungary
Hy L p
Iceland
Indonesia
Ireland
Israel
Italia
Jamaica

13/11/1999
7/5/1995
14/1/1996
1/1/1995
23/10/1996
1/1/1995
22/2/1996
14/6/2000
21/7/1995
25/10/1995
31/5/1995
1/1/1995
30/1/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
21/4/1995
1/1/1995
9/4/1995

126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.

Qatar
Romania
Rwanda
Saint Kitts and Nevis
Saint Lucia
Saint Vincent &
Grenadines
Senegal
Sierra Leone
Singapore
Slovakia
Slovenia
Solomon Islands
Sri Lanka
Suriname
Swaziland
Tanzania
Ty Ban Nha
Thi Lan
Th Nh K
Thu i n
Thu S
Togo
Tonga
Trinidad and Tobago
Trung Qu c
Tunisia
Uganda
Uruguay
Venezuela
Zambia
Zimbabwe

13/1/1996
1/1/1995
22/5/1996
21/2/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
23/7/1995
1/1/1995
1/1/1995
30/7/1995
26/7/1996
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
26/4/1995
1/1/1995
1/7/1995
31/5/1995
15/12/2005
1/4/1995
11/12/2001
29/4/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
1/1/1995
3/4/1995

Quan st vin:
Afghanistan, Algeria, Andorra, Azerbaijan, Bahamas, Belarus, Bhutan, Bosnia and Herzegovina, Cape Verde,
Guinea xch
o, Ethiopia, Vatican, Iran, Iraq, Kazakstan, CHDCND Lo, Li-b ng, Libya
Montenegro, Nam T , Lin bang Nga, Samoa, Sao Tome & Principe, Serbia, Seychelles, Sudan, Tajikistan,
Ukraine, Uzbekistan, Vanuatu, Vi t Nam, Yemen.
T t c cc n c v lnh th quan st vin, tr Vatican,
n m k t ngy tr thnh quan st vin.

u ph i b t

u m phn gia nh p WTO trong vng 5

Cc t ch c qu c t l quan st vin t i i H i ng WTO (khng k quan st vin t i cc h i

khc): Lin h p qu c, UNCTAD, IMF, WB, FAO, WIPO, OECD, ITC.

-94-

ng v u ban

Ph l c II
C c u t ch c c a WTO
Text
H I NGH B

U ban Th ng m i
v Mi tr ng
U ban Th ng m i
v Pht tri n

U ban H n ch
cn cn thanh ton

QUAN GI I QUY T
TRANH CH P

Ban h i
th m

U ban Ngn sch,

ti chnh, hnh chnh

TR

IH I

NG

Cc ban cng tc
gia nh p

NG

C quan
chung th m

QUAN R SOT CHNH

SCH TH NG M I

U ban Th

U ban v cc Hi p nh
Th ng m i khu v c

Nhm cng tc v Quan

h gi a Th ng m i v
ut
Nhm cng tc v Quan
h gi a Th ng m i v
Chnh sch C nh tranh

ng m i my bay dn d ng

Nhm cng tc v Minh

b ch trong Mua s m
chnh ph

U ban v Mua s m c a chnh ph

H i

ng TRIPS

H i

U ban

ng Th

H i

ng m i Hng ho

nh gi h i quan

U ban M c a th tr

ng

U ban v cc hng ro k
thu t i v i th ng m i

U ban cc bi n php v sinh

d ch t

U ban Nng nghi p

U ban v cc bi n php t v

U ban C p php nh p kh u

U ban Quy ch xu t x

U ban v cc bi n php u
t lin quan n th ng m i

U ban Tr c p v cc bi n
php i khng

C quan Gim st hng d t

U ban Ch ng ph gi

Ban cng tc v doanh nghi p

th ng m i nh n c

U ban v Hi p nh
Cng ngh Thng tin

-95-

ng Th

ng m i D ch v

U ban v cc cam k t c th

U ban D ch v ti chnh

Ban cng tc v lu t l trong n

Ban cng tc v cc quy

GATS

nh c a