Tp ch ra hng thng - s 8 (43) thng 8 nm 2004

nclp

Mc lc
Thi s - Trao i

Tr s

27A Vng Th - Ty H
H Ni
T: 080-48486 / 48487
Fax: 080-48486
E-mail: nclp@qh.gov.vn

Ban c vn

V Mo
TS. V c Khin
TS. Trn Ngc -ng
Trn Quc Thun

Tng bin tp

Nguyn Ch Dng

Pht hnh

Ti H Ni:
T: 080-43364
Ti TP. H Ch Minh:
T: 080-83771

Giy php xut bn

S 117/GP ngy 30/3/2001

ca B Vn ho - Thng tin

Ti khon

0011000467735
Tp ch
Nghin cu Lp php
Ngn hng ngoi th-ng
Vit Nam
In ti Nh in Bo Thanh Ho

Thng tin v Hi ngh i biu Quc hi chuyn trch

ln th tNCLP
i biu Quc hi Vit Nam bt bnh v v kin tm
Minh c
Thng tin, nghin cu phc v i biu Quc hi
Ng c Mnh
Bo ch vi Quc hi: Trch nhim nh bo
Vn o

3
6
9
11

nh n-c v php lut

Cng tc xy dng lut, php lnh ti Chnh ph:
thc trng v gii php
on Mnh Giao 15
Mt s kin v php lut trong Nh n-c php quyn
XHCN
V Khnh Vinh 25
Ting ni ca nhng ng-i lm bo v s pht trin gio dc
Xun Anh 32
Gp kin vo D tho Lut bo v v pht trin rng
(sa i)
V Long 39
Ch nh th-ng nhn trong Lut Th-ng mi
L Hong Oanh 42
Tho thun khng cnh tranh trong hp ng cung cp phn phi v V n Qun Cy da
Nguyn Thanh T 47
Nguyn tc c i c li c phi l gii php?
D- Ngc Bch 57
Chnh sch
Mt s vn cn quan tm khi nghin cu ch tr-ng -a
in ht nhn vo s dng n-c ta
Trn H Anh 64
Tham kho n-c ngoi
Thu chng bn ph gi ca M v b quyt cho cc
doanh nghip Vit Nam
Nguyn Th Thanh Bnh 71
Trang a ph-ng
Chnh quyn cp tnh vi vic ban hnh VBQPPL
on nh Khoa 82
nh ba: m Sen, nh: Hong Th Nhim

Nghin cu Lp php s 8(8/2004)

english summary

LegiS 8/2004

Latest news- opinions exchange

P 3. The Full-time MPs conference prior the 6th session of the NA, by NCLP
P 6. Shrimps Import Petition in the US: Vietnamese MPs urged US Collegues for
prompt action, by Minh Duc

P 9. Research Information Service for MPs, by Ngo Duc Manh

P 11. The Media and the National Assembly: Code of conduct of the Journalists, by
Van Dao
State and law

P 15. Drafting Laws and Ordinances in the Government: Current overview and solution, by Doan Manh Giao

P 25. Law in the socialist State under the Rule of Laws, by Vo Khanh Vinh
P 32. Media Professionals talk Quality of Education, by Xuan Anh
P 39. On the Draf of Law of Forest protection and development (admended), by
Vu Long

P 42. Businessmen status in Commercial Law, by Le Hoang Oanh

P 47. Non violation of competition position in the supply and distribution contract:
The court case Cocos Palm Restaurant, by Nguyen Thanh Tu

P 57. Section 343 (3) of the Civil Procedure Code: Reciprocal Principle a doubtfull
solution, by Du Ngoc Bich
POlicy

P 64. Nuclear energy: some concerning issues on its use in Vietnam, by Tran Ha Anh
Foreign legislation

P 71. Understanding the US investigation and imposition of anti-dumping duties:

some recoomendation for Vietnamese Export companies, by Nguyen Thi Thanh Binh
Local page

P 82. The Issuance of regulations by provincial authority, by Doan Dinh Khoa

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

hi ngh i biu chuyn trch

Thng tin v hi ngh i biu Quc hi

chuyn trch ln th t(t ngy 02 n ngy 13 thng 8 nm 2004 ti H Ni)
NCLP
y l ln th t- Hi ngh i biu Quc hi chuyn trch -c t chc tho lun cc d
lut s -c trnh Quc hi xem xt, thng qua ti k hp th 6 vo cui nm nay. C th thy,
qua 4 ln t chc Hi ngh, mt m hnh tho lun d n lut hnh thnh v i vo n np, b-c
u gp phn rt ngn -c thi gian tho lun thng qua d tho lut ti cc phin hp ton th
ca Quc hi, nng cao cht l-ng v hiu qu hot ng lp php ca Quc hi

i hi ngh ln ny,
cc i biu Quc hi
chuyn trch tho
lun v su d n lut: Lut
in lc, Lut Bo v v pht
trin rng (sa i), Lut Cnh
tranh, Lut Ban hnh vn bn
quy phm php lut ca HND
v UBND, Lut An ninh quc
gia; Lut Xut bn (sa i).
Ngoi ra, Hi ngh dnh
thi gian y ban Th-ng v
Quc hi (QH) lm vic vi cc
i biu Quc hi (QH) chuyn
trch ti a ph-ng v Ban Dn
nguyn ca y ban Th-ng v
QH; phi hp Ban Th-ng trc
on Ch tch y ban Trung
-ng MTTQ Vit Nam hp vi
cc i biu QH chuyn trch
v tnh hnh tng hp kin,
kin ngh ca c tri hin nay v
nhng i mi trong vic tng
hp, tr li kin, kin ngh ca
c tri; cho kin v d tho
Ngh quyt ca y ban Th-ng
v QH, quy nh vic gii quyt

i vi mt s tr-ng hp c th
v nh t trong qu trnh thc
hin cc chnh sch qun l nh
t v chnh sch ci to XHCN
tr-c ngy 1/7/1991.
Cc d tho lut -c tip
thu, chnh sa theo kin ng
gp ca cc i biu QH ti k
hp th 5 va qua. Tuy nhin,
mt s ni dung trong cc d
tho ch-a ph hp thc t tip
tc -c cc i biu QH chuyn
trch tho lun ng gp kin.
Xin gii thiu mt s kin ng
gp vo cc d tho lut :

1. D tho Lut in lc:

Cc ni dung nhn -c nhiu
gp ca cc i biu QH
chuyn trch l: chnh sch pht
trin in lc, gi in, quyn,
ngha v ca bn cung cp in
v khch hng. Theo d tho,
Nh n-c to iu kin hnh
thnh v pht trin th tr-ng
in lc cnh tranh theo 3 cp
: Th tr-ng pht trin cnh

tranh; th tr-ng bn bun in

cnh tranh; th tr-ng bn l
in cnh tranh. Trong , Nh
n-c s c quyn hot ng
truyn ti v iu h thng
in quc gia. C kin cho
rng, vi quy nh nh- th th
cc doanh nghip tham gia vo
th tr-ng in lc khng th
cnh tranh ni v d hot ng
nh- th no cng vn phi qua
h thng -ng dy truyn ti
thuc quyn qun l ca Tng
cng ty in lc. V vy, Nh
n-c c quyn th nn tch
khi cc doanh nghip tham gia
cnh tranh.
cp n gi in, mt s
i biu cho rng d tho lut
ch-a th hin -c tnh cnh
tranh ca gi in trong th
tr-ng in lc, do cn quy
nh mc gi bn l in ph
hp vi iu kin kinh t- x hi
ca tng vng v gim gi in
cho sn xut cng nghip.
Chnh sch gi in cn bo

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

thi s - Trao i

m vai tr iu tit ca Nh
n-c, tun theo cc quy lut
khch quan ca th tr-ng ng
thi khuyn khch sn xut v
tit kim tiu dng in.

2. D tho Lut bo v
v pht trin rng (sa i):
Nhiu kin nhn xt, phm vi
iu chnh ca d tho cn thin
v ni dung khai thc v kinh
doanh rng m ch-a quan tm
n quy nh v ni dung bo v
v pht trin rng, v y l vn
h trng cho pht trin bn
vng t n-c. Ngoi ra, d tho
cn quy nh c th cc bin
php, ch ti x l cc vi phm
v bo v v pht trin rng nhch-a quy nh ch rng vi phm
th x l nh- th no? Mc x l
vi phm l bao nhiu, trch
nhim ca lnh o UBND cc
cp khi xy ra mt rng s
gii quyt nh- th no?

3. D tho Lut ban hnh

vn bn quy phm php
lut ca Hi ng nhn dn
v U ban nhn dn: C
kin xut, c cn c gii
quyt cc quan h x hi pht
sinh trong cc tr-ng hp khn
cp, thin tai, dch bnh, d tho
nn quy nh cho php Ch tch
UBND tnh -c ban hnh vn
bn quy pham php lut d-i
hnh thc quyt nh, ch th theo
trnh t rt gn. iu ny
-c thc hin trong Php lnh
Th y quy nh Ch tch UBND
tnh -c ra quyt nh, ch th
x l kp thi khi c dch bnh
a ph-ng.

C i biu li cho rng hnh

thc vn bn m Ch tch
UBND tnh -c php ban hnh
ch nn l ch th c thc
x l tr-ng hp khn cp, m
khng bao gm c quyt nh.
Vn cn quan tm l quy
nh phn cp mt cch c th,
r rng v thm quyn ban
hnh vn bn quy phm php
lut HND v UBND cp
huyn, cp x, trnh tnh trng
php vua thua l lng.

4. D tho Lut cnh

tranh: Ni dung ni ln xuyn
sut bui tho lun ti Hi ngh
l vn c cn thit kim sot
tp trung kinh t hay khng?
Tp trung kinh t -c hiu l
hnh vi ca doanh nghip bao
gm: Sp nhp doanh nghip;
hp nht doanh nghip; mua li
doanh nghip; lin doanh doanh
nghip; cc hnh thc tp trung
kinh t khc nhm kim sot
hoc chi phi hot ng ca
doanh nghip khc. Mt s i
biu e ngi vic kim sot tp
trung kinh t theo d tho Lut
Cnh tranh s hn ch tp trung
t- bn, hn ch nng cao sc
cnh tranh ca doanh nghip.
Tuy nhin c i biu phn tch
rng, d tho quy nh kim
sot tp trung kinh t khng
phi hn ch, cn tr tp trung
kinh t m kim sot tp trung
kinh t dn n lng on th
tr-ng. Lut ch quy nh cm
mi tr-ng hp tp trung kinh t
c th phn hn 50%, v d Tng
cng Thp Vit Nam l mt tng

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

cng ty ln hin cng ch chim

khong gn 30% th phn. Do
Tng cng ty thp vn c
quyn tp trung kinh t. l
cng c hu hiu kim sot
qu trnh tp trung kinh t.
Theo mt s kin th d
tho cn quy nh r trch
nhim ca ng-i ng u
doanh nghip trong qu trnh
thc hin hot ng cnh tranh;
ng thi phi xc nh thm
nhng yu t cnh tranh khng
lnh mnh nh- bn thng tin v
k thut, gi thnh, nng lc ti
chnh v th tr-ng; c i biu
ngh xc nh trch nhim c
th i vi cc phn quyt ca
Hi ng cnh tranh. D tho
quy nh trong hi ng cnh
tranh c thnh vin ca cc c
quan qun l nh n-c m ch-a
c i din ca doanh nghip l
ch-a m bo khch quan v
cng bng. Vn c nhiu
kin khc nhau nht l vic xc
nh c quan qun l Nh n-c
i vi hot ng cnh tranh, c
phi c quan l B Th-ng
mi khng? i biu ca U ban
Kinh t v Ngn sch ca QH l
gii, khi c lut mi, B Th-ng
mi s khng cn l c quan ch
qun ca cc doanh nghip nh
n-c (DNNN). Thc t hin nay,
s DNNN thuc B Th-ng mi
khng nhiu, hu ht v ang
thc hin c phn ho. Do , s
khng c tnh trng B Th-ng
mi va bng, va thi ci
trong hot ng cnh tranh.

hi ngh i biu chuyn trch

5. Lut xut bn: C

kin nh gi, d tho quy nh
qu nhiu loi giy php va
khng ph hp vi xu h-ng ci
cch hnh chnh, va khng
hiu qu v mt kinh t v gy
kh khn cho hot ng xut
bn. Vic giao qu nhiu thm
quyn cp php cho B Vn
ho s lm sng li c ch xin cho, gy phin h, nhng nhiu,
v vy nn giao thm thm
quyn cp php cho a ph-ng
theo h-ng phn cp mnh hn
v pht huy tnh t ch, t chu
trch nhim ca a ph-ng.
Hin nay, d tho lut vn
cn ng 2 ph-ng n x l
ng k k hoch xut bn.
Theo ph-ng n 1, nh xut
bn phi ng k k hoch xut
bn vi B Vn ho Thng tin,
sau 10 ngy, nu B khng c
kin bng vn bn th nh xut
bn -c t chc thc hin theo
k hoch ng k. Ph-ng
n 2 quy nh, tc phm thuc
mt s ti phi -c B Vn
ho thng tin chp thun tr-c
khi xut bn v trong 10 ngy
B s tr li ng k k hoch
xut bn bng vn bn.
Vi ch tr-ng y mnh ci
cch hnh chnh, mt s i
biu ng h ph-ng n 1 v cho
rng B ch qun l trn k
hoch cn ni dung v cng
vic c th Nh xut bn phi t
chu trch nhim. Tuy nhin,
cng c i biu ngh la
chn ph-ng n 2, vi l do
qun l cht ch hot ng xut

bn, trnh sai st v ni dung

v trng lp, ln xn v ti.

6. D tho Lut An ninh

quc gia: Nhiu i biu c
trch nhim pht biu kin
ng gp vo vic hon thin
d tho, khng nh vai tr quan
trng ca lut ny i vi s
m bo s an ton trong thc
hin nhim v bo v T quc,
bo v an ninh quc gia, gi gn
trt t an ton x hi.
Pht biu ti Hi ngh, Ch
tch QH Nguyn Vn An nu
r mt s kt qu trong cng tc
xy dng php lut trong thi
gian va qua, ng thi cng ch
ra mt s hn ch nh- tin trnh
xy dng lut cn chm, hiu
qu cng tc xy dng lut ch-a
p ng yu cu qun l nh
n-c hin nay, nht l n-c ta
ang c nhng b-c chun b
c bn gia nhp t chc
th-ng mi quc t (WTO). Ch
tch nh gi, cht l-ng v tin
chun b ca cc c quan
trnh d n lut, php lnh c
ngha cc k quan trng ti qu
trnh xy dng v hon thin h
thng php lut ca Vit Nam.
Trong nhng nm gn y, trn
d-i 90% cc d n trnh Quc
hi, U ban thng v Quc hi
l do Chnh ph chun b. Thc
tin cho thy, cng tc chun b
d n ca c quan trnh d n
chnh l nhn t quan trng
quyt nh n tin v cht
l-ng ca cc o lut -c
thng qua.

Sau Hi ngh cc v i biu

Quc hi -c trang b thm
nhng kinh nghim v thng tin
cn thit gp phn cng
on i biu Quc hi tip tc
tho lun, gp kin v d n
lut, d tho ngh quyt ti a
ph-ng. U ban Th-ng v
Quc hi ngh cc on
i biu Quc hi t chc
cc i biu Quc hi tho lun
ti on v nhng d n lut s
trnh Quc hi ti K hp ti,
nhm tip tc to c hi cho cc
v i biu Quc hi trao i
kin, bn bc mt cch cn k
v nhng vn thuc ni dung
ca cc d n theo cc yu cu
m UBTVQH ra i vi
tng d n c th.
Ch tch Quc hi nu r:
Vic t chc Hi ngh i biu
Quc hi chuyn trch tho
lun v cc d n lut trnh
Quc hi tr thnh mt hot
ng th-ng xuyn v -c
ghi nhn trong Quy ch hot
ng ca U ban th-ng v
Quc hi. hot ng ny
ngy cng i vo n np, c
cht l-ng v hiu qu cao hn,
cc i biu QH phi nng cao
hn na tinh thn trch nhim,
pht huy tr tu ca tng c
nhn v tr tu ca c tp th,
gp phn quan trng cho k
hp th 6 Quc hi kho XI
thnh cng tt p./.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

thi s - Trao i

i biu Quc hi Vit Nam bt bnh v v kin Tm

Minh c
To m thng tin v V kin bn ph gi Tm Vit Nam ti Hoa K do Tp ch Nghin cu lp
php (Vn phng Quc hi) v T chc ActionAid International-VietNam t chc chiu 11/8/2004
ti H Ni gia cc i biu Quc hi vng sn xut Tm xut khu v i din ng-i nui tm,
cng nghip ch bin, xut khu tm ca Vit Nam. Cuc to m do GS, TS. Nguyn Ngc Trn,
i biu Quc hi tnh An Giang ch tr. Cui bui To m, cc i biu k Th- gi ti nhiu
ngh s Hoa K vn ng h tc ng, bo m s xem xt cng bng, khng thin v, khng
nh kin, bo v quyn li ca ng-i tiu dng Hoa K, cng nghip nhp khu tm Hoa K v
khng i ng-c li xu th tch cc trong giao l-u th-ng mi Hoa K - Vit Nam

n ba chc i biu

Quc), hai l, b p bin ph

ng-c vi tinh thn cnh tranh

Quc hi chuyn

chng ph gi chnh rt nhiu

bnh ng trong th-ng mi t

trch i din cho

so vi con tm ca cc quc

do quc t, ch nhm bo v

c tri nhng vng nui tm

gia cng b xem xt trong mt

ngnh cng nghip tm ni a

xut khu v ng-i xut khu,

v kin. Nu con tm Thi Lan

vn km cnh tranh tr-c li th

ch bin tm hp ti H Ni

chu bin thu trung bnh

t nhin ca tm ngoi. y l

trao i v tnh trng i x

8% th con Tm Vit phi cng

mt hnh thc khc ca s bo

bt cng i vi Tm Vit Nam

trn l-ng 52% thu trng pht.

h, khc hn vi tinh thn m

qua phn quyt s b ca B

Th hi con tm Vit lm sao

ng-i M vn rao ging v mt

Th-ng mi Hoa K vi bin

chi ni vi nhng con tm

nn kinh t th tr-ng phi bo h

mc pht ph gi t 12,11%

ngoi khc -c -u i vo

t chnh ph.

n 93,13% i vi con tm

ch M?

nhp khu t Vit Nam.

ln s bt bnh ca cc i

Hai n bt cng p:

Ng-i th-a kin h-ng

ph trng pht: Theo Lut

ng Nguyn Hu Dng, Tng

chng ph gi v ph trng pht

ch-ng trnh hnh ng i s

Th- k VASEF phn tch rng

chng ph gi (Anti-dumping

cng bng trong cc tranh

c t nht hai s bt cng cng

and Countervailing duties) Hoa

chp th-ng mi quc t v

mt lc b p t i vi con

K, th ph thu -c t s trng

ph-ng cch gip ng-i dn

tm Vit v ng-i kinh doanh

pht ny s chui vo ti ng-i

qua cn hon nn v c th

tm Vit, mt l b p bin

khiu kin l cc doanh nghip

tip tc i ln.

ph chng ph gi cao ngt

nh bt tm thuc Hip hi

ng-ng trong s su quc gia b

tm min Nam n-c M - mt s

xem xt (ch sau con tm Trung

bao cp trng trn v phi l tri

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

S bt cng p nhn
biu v thc y h bn v

Ng-i nui tm khng

c bt k mt tr cp no
t Chnh ph: ng Long

i biu Quc hi vi v kin tm

(ng-i nui tm Cn Gi) v

mt hc ta sang con tm

C v i biu ngm ngi ni

ng Lin (Sc Trng) c mt ti

em li thnh qu ln hn. i

rng: y l cuc chi ca th

Hi ngh vi t- cch l nhng

tip cng kt nhiu th m tr li

v lc, ca cc mi quan h

nhn chng tht th k li

th khng cn li. Bao d nh

tm quc gia v ng vi c tin

vi cc i biu Quc hi rng

v tin hc cho con, to vic

vo tnh trung lp chnh tr trong

ng v cc nng dn hng xm

cho hng xm ang ngn ngang

nhng mi bang giao th-ng

khc phi t mnh ln ln vi

bc xc.

mi. Chng th m trong V

hng ni kh khn nh- chy th

Bc xc v li chi hai
mt: quen vi tip xc c tri

chp vay vn, gi vt t- ln,

gi tm xung (nht l sau khi
c quyt nh s b ca B
Th-ng mi Hoa K), h ng
thu u u v t lo nhiu
khon chi khc m vn lo ngay
ngy v ng-i xut khu chng
li khng dm mua do th cnh
tranh qu chnh lch v th
tr-ng mi ch-a kp xc tin.
Hai ng-i nng dn cht phc
ny - nhng ng-i t tm gc
mi lo tr-c mt qu nh, b
n tm b v hng tun l
ct cng dm tr-ng n H
Ni ch ni vi ng-i i biu
ca mnh nhng ng ngng
ca h i vi bn buc ti ca
bn nguyn v phn quyt tin
nh ca quan chc th-ng mi
Hoa K t bn kia th gii rng
con tm Vit Nam ph gi t
M v c Chnh ph Vit Nam
bo h v ti tr (!). t nui
tm th kh quay li trng la
v t nhim mn; v li
nhng ng-i nng dn ny
quyt nh i i t nm
1999 bng cch liu mng thay
i c cu t cy la vn ch
cho sn l-ng ch-a y hai tn

th-ng k, cc i biu nhng

vng i ln t tm, c cm thy
nhng cuc tip xc c tri c
bit, v nhng vn c bit
nh- hm nay tht l hu ch. Khi
nghe tm s ng ngng ca cc
c tri nui tm ca mnh, nhng
v i biu dn c khng khi
xt xa v bc xc, mc d h
cng -c chun b tr-c v
ci gi l lut kp ca nhng
i gia trong tr-ng th-ng
mi quc t: mt mt h dng
hng ro cm k n sau
khng -c n gian bng c
ch bo h, mt khc li t
dnh cho h quyn bo h
quyn li theo Lut chi ni a
v chia chc quyn li cho
ng minh qua s phn bit
i x hm h v m mu
chnh tr n trng trn. V p
thu chng ph gi ln ny l
mt bi hc thm cho nhng
nh lp chnh sch v m, cho
cc hip hi ngnh hng Vit
Nam vch ra nhng bin
php ng x chin l-c v

kin Tm ca su quc gia, cc

nh hnh php Hoa K ph
php tch Vit Nam v Trung
Quc xem xt ring nhnhng n-c khng t- bn v
xem xt bn n-c cn li mt
cch l-ng hn. S i x
bt cn xng ny ch nh cho
mt s cnh tranh bt cn xng
v khng nm ngoi cc l bi
chnh tr. Vy th n lc phi
pht kin ra nhng khi nim
nh-: tiu chun ba chiu, bn
chiu thay cho lut kp,
tiu chun kp. Quyn ca
cc dn tc t do la chn ch
chnh tr- mt quyn con
ng-i mang tnh trang trng
nht trong Tuyn ngn nhn
quyn ca th gii hin i ny
ho ra mi ch c ngha trn
giy. Nhng v t-ng t, nhng
hnh vi phn bit i x t-ng
t s cn xy ra trong th-ng
tr-ng v chnh tr-ng th gii.
Cn xy ra nhiu ng ngng
v cch ng x theo lut ba
chiu, bn chiu trong trn u
th-ng tr-ng v chnh tr-ng
quc t.

sch l-c khi b-c vo sn

chi hi nhp.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thi s - Trao i
Th- ca i biu Quc hi Vit Nam gi Ngh s Hoa K (Trch)
Quc hi n-c Cng ho x hi ch ngha Vit Nam kho XI
Cc i biu Quc hi k tn sau y,
Knh gi: Ngh s
H Ni, ngy 11 thng 8 nm 2004
Th-a Qu ngi ,
L nhng ng-i i din ca c tri trong ngnh sn xut v xut khu tm ca Vit Nam, chng ti
mun thu ht s quan tm ca ngi ti v kin chng ph gi tm nhp khu t 6 n-c trong c Vit
Nam ca Lin minh tm min Nam n-c M, v ti quyt nh s b ca B Th-ng Mi ( DOC) v v
kin ny cng vi bin thu bn ph gi i vi tm Vit Nam t 12,11% n 93,13%.
Cn c vo thc t ti Vit Nam v theo quan im ca chng ti, n kin v bin thu bn ph
gi s b ni trn khng phn nh thc trng qu trnh nui, ch bin v kinh doanh tm Vit Nam.
Chng ti xin khng nh rng Vit Nam khng bn ph gi tm vo th tr-ng M v khng gy thit hi
v vt cht ti ngnh cng nghip tm n-c M. Tm ca Vit Nam c gi cnh tranh v cht l-ng tt
l do rt nhiu iu kin thun li nh- k thut tin tin, chi ph lao ng thp v iu kin t nhin thun
li. Ngnh tm Vit Nam khng c s bao cp ca Chnh ph. Ng-i dn nui tm v nh xut khu tm
Vit Nam hot ng hon ton theo c ch kinh t th tr-ng.
Chng ti hiu rng, ngnh cng nghip tm ca M ang gp rt nhiu kh khn nh-ng Lin minh
tm Min Nam khng nn li nhng kh khn ny do tm nhp khu gy ra.
Chng ti tin t-ng rng thu chng ph gi s khng ci thin iu kin kinh t ca ngnh cng
nghip tm Min Nam n-c M m, ng-c li, n s gy ra tc ng tiu cc ti ng-i tiu dng M, lm
cho rt nhiu ng-i M mt vic lm - nhng cng vic c -c do nhp khu tm. V nghim trng hn,
phn quyt ni trn trc tip e do cuc sng ca hng triu ng-i nui tm Vit Nam, nhng ng-i
lm vic chm ch da trn nhng ngun lc ca bn thn h. Cuc sng ca h ph thuc vo vic sn
xut, bun bn nhng sn phm tm trn th tr-ng quc t.
Chng ti cho rng bn thn vic khiu kin l khng cng bng. Chng ti hy vng rng cc Ngh
s M, cc thnh vin Quc hi v c nhng ng-i dn M, cng thy rng khng c bng chng no
chng t c bn ph gi tm hay bun bn khng cng bng. Chng ti mong rng trong cuc iu tra
nn tnh n xem xt nghim tc thc t ca th tr-ng t do Vit Nam v nhng thng tin v li th
cnh tranh thc t ca nhng sn phm tm Vit Nam.
Do , chng ti ku gi qu Ngi v cc Ngh S Quc Hi M khc hy c nhng hnh ng tc
ng ngay lp tc ti B Th-ng Mi M (DOC) v U ban Hip Th-ng Quc T (ITC) thc hin cc
hot ng iu tra tip theo mt cch khch quan, khng thin v v khng p t, tn trng quy tc
khng phn bit i x -c ghi nhn trang trng trong Hip nh Song Ph-ng Vit M v quy tc
th-ng mi t do v cng bng -c xy dng trong nn kinh t ton cu.
Xin chn thnh cm n s quan tm ca ngi i vi l th- ny. Chng ti cng mong nhn -c hi
m v s l-u tm ca qu ngi ti vn ny.
Trn trng,
[Phn Ch k ca cc i biu Quc Hi Vit Nam trn bn ting Anh]
H v tn

n v bu c

.......................
.......................
.......................

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Ch k

Cung cp thng tin

THNG TIN, NGHIN CU PHC V i BIU QUC HI

Ng c Mnh*
Ti Hi ngh i biu Quc hi chuyn trch ln th t- va qua, Ch tch Quc hi Nguyn Vn
An nu r: Ti liu v thng tin tng kt tnh hnh thi hnh php lut, nh gi kt qu thc thi
cc vn bn quy phm php lut hin hnh c lin quan n d n, d tho; cc ti liu thng tin
v kt qu kho st, nh gi thc trng quan h x hi lin quan n lnh vc s ban hnh vn
bn; cc thng tin php lut ca cc n-c trong khu vc v trn ton th gii. Nu -c cung cp
y , kp thi s gip ch rt nhiu cho vic tho lun gp kin

m -ng -c
trng trch ca mnh
l ng-i i biu ca
nhn dn v thc hin mt cch
c hiu qu quyn lc -c
nhn dn y thc, cc i biu
Quc hi phi nghin cu v x
l mt khi l-ng ln thng tin,
ti liu v nhiu vn thuc
cc lnh vc khc nhau. Cng
vic , tr-c ht i hi cc i
biu Quc hi phi bng tr tu
v nng lc ca mnh t x
l, ng thi c quan gip vic
phi t chc tt vic cung cp
thng tin, nghin cu phc v
cc i biu Quc hi.

Ch ng la chn thng
tin
iu u tin l phi ch
ng trong vic to thng tin
phc v cho cng tc ca cc
i biu Quc hi. C th thy
rng, ti mi k hp Quc hi,
cc i biu tip nhn mt khi
l-ng thng tin khng l v a
dng t Chnh ph, Ta n
nhn dn ti cao, Vin kim st
nhn dn ti cao, cc b, ngnh

v chnh quyn a ph-ng...

trong khi , gia hai k hp
Quc hi th s ti liu m i
biu nhn -c l rt t, nht l
khi d n lut v cc ti liu
khc phi tri qua nhiu cng
on nh- trnh, thm tra, cho
kin tr-c khi -c hon chnh
ln cui gi cho cc i biu
20 ngy tr-c ngy khai mc k
hp theo lut nh. Trong
khong thi gian ngn ngi cn
li ny, va bn phi tip xc c
tri thu thp kin ca nhiu
ng-i, va phi thu xp cng
vic cho chuyn cng tc di
ngy hp lin tc n gn mt
thng, th r rng l tuy rt c
gng, phn ng cc i biu
Quc hi vn gp khng t kh
khn c th lm ch -c
cc loi ti liu ny.
Hn na, rt nhiu thng tin
ch-a hn l nhng th m i
biu Quc hi cn v nhng vn
nh- c tht thot n 30%
trong u t- xy dng c bn
hay nh gi cht l-ng gio
dc th phi c cc cng c

phn tch, nh gi. R rng l,

mun bo m cho cc quyt
nh ca mnh ng n, c
hiu lc th cc c quan ca
Quc hi, cc i biu Quc hi
phi ch ng -c ngun tin;
thng tin phi kp thi, chnh xc
v y , c th i biu
Quc hi c th s dng thng
tin vo cc hot ng lp
php, gim st v quyt nh
cc vn quan trng ca t
n-c i hi cc i biu Quc
hi phi c chnh kin ca mnh.
Hn na, thng tin cung cp
cho i biu Quc hi phi c
tnh khch quan, phi -c
phn tch, tng hp kp thi v
phi c tnh phn bin cc
i biu Quc hi c th so
snh, i chiu.

Tip nhn v x l thng tin

Cng vi s pht trin khoa
hc, k thut, kinh t, x hi, v
vic giao l-u hi nhp gia cc
vng min trong mt quc gia
v trn th gii din ra khng
ngng th l-ng thng tin l-u
chuyn l rt ln v th-ng

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thi s - Trao i

xuyn c s bin i. Chnh v

vy, t ra vn l cn phi
tip nhn, x l v phn loi
thng tin t cc c quan, t
chc v cng dn gi cho Quc
hi; thng tin t cc hot ng
ca Quc hi v ca i biu
Quc hi n vi ng-i dn
thy r -c hnh nh cc i
biu Quc hi ang lm vic,
suy ngh v trn tr i din
cho quyn li ca c tri... Trong
vn ny, vic pht huy vai tr
ca lc l-ng ti ch ca cc
n v, t chc lm cng tc
tham m-u, nghin cu Vn
phng Quc hi l iu c
ngha quyt nh.
Vic tip nhn v x l thng
tin phi tr thnh mt quy trnh
ng b, bao gm cc khu nh-:
tip nhn yu cu cung cp
thng tin t cc i biu v c
quan ca Quc hi; thu thp, x
l hoc t chc nghin cu; tr
li; nh gi, phn hi thng tin
gia bn cung cp v ng-i -c
cung cp thng tin... Hin nay,
quy trnh t chc cung cp thng
tin ch-a -c xy dng thnh
quy ch mang tnh php l v
ch-a -c thc hin thng nht,
mi b phn trn c s nhim v
ca mnh u cng tin hnh
hot ng cung cp thng tin v
ng-i c quyn yu cu cung
cp thng tin gi yu cu v b
phn m mnh bit. iu ny dn
n nhng kh khn nht nh
trong cng tc t chc thng tin,
nh gi thng tin -c cung
cp cng nh- tip thu nhng
kin phn hi ca cc i biu
Quc hi v cht l-ng dch v
cung cp thng tin.

10

Kt ni cc ngun thng
tin, nghin cu
Vn na l phi to ra
kh nng kt ni vi ngun
thng tin bn ngoi Quc hi.
Hin nay, chng ta c hng
nghn c s nghin cu vi ng
o i ng cn b lm cng
tc nghin cu, ging dy. Vn
t ra l cn c cc gii php
c th hnh thnh -c mng
thng tin lin kt vi cc c
quan, t chc lm cng tc
thng tin, nghin cu ngoi
Vn phng Quc hi nhm mc
ch phc v cho cc i biu
Quc hi.
Tnh trng hin nay l cc
hot ng cung cp trao i
thng tin, nghin cu cn mc
nh l, theo tng v vic v
ch-a -c chun b sm nn khi
c yu cu ca i biu Quc
hi th-ng b ng, nht l i
vi nhng yu cu chuyn su
cn c thi gian chun b, phn
tch. Vic hp tc vi cc cng
tc vin cn mang tnh nht thi,
mi ch tp trung phc v cc k
hp. Chnh v vy, cn t ra
vn ny cp lin ngnh,
coi vic t chc cung cp thng
tin cho cc i biu Quc hi
th-ng xuyn, y v bo
m tnh ng n ca ngun
tin l k hoch c tnh lu di.
ng thi, phi c c ch v
bin php pht huy ng ti
a s tham gia ca cc chuyn
gia u ngnh, cn b nghin
cu khc ngoi Vn phng
Quc hi, nht l tn dng kh
nng nghin cu chuyn su

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

ca cc vin, c s nghin cu,

ging dy to nn kh nng
nng cao ca cng tc thng
tin, nghin cu phc v i biu
Quc hi.
Theo h-ng ny, Trung tm
Thng tin - Th- vin v Nghin
cu khoa hc ang c gng
tng c-ng quan h hp tc,
trao i thng tin vi cc c
quan nghin cu, cc t chc
lm cng tc thng tin cc b,
ngnh; mong mun tng c-ng
mi quan h phi hp vi cc
nh xut bn c -c ngun
thng tin tham kho phc v
cho yu cu a dng ca cc
i biu Quc hi. ng thi,
qua cc nh xut bn, tip cn
vi i ng cng tc vin c
kinh nghim trao i v k nng
bin son ti liu khng
ngng nng cao cht l-ng
hot ng ca cng tc ny.
Tip tc tng c-ng mi
quan h vi cc Vn phng
on i biu Quc hi v rng,
cc Vn phng ny l nhng
n v gi mi lin h gia cc
i biu Quc hi v t chc
cng vic gip i biu Quc
hi. Thng qua mi quan h
ny, c th xc nh r hn nhu
cu ca cc i biu Quc hi,
h tr v cng nhau t chc cc
dch v thng tin, nghin cu
phc v i biu Quc hi ngy
cng tt hn./.

* TS, Gim c Trung tm

TT-TV&NCKH, Vn phng
Quc hi

trch nhim nh bo

Bo ch vi hot ng ca Quc hi:

Trch nhim nh bo
Vn o

Nhng thnh cng

trong i mi hot
ng ca Quc hi
n-c ta lun c s
ng gp tch cc
ca bo ch. Vi tin
trnh dn ch x hi
-c y mnh, trch
nhim ca nh bo
v c quan bo ch
cng phi -c nng
cao ng tm, nht l
trch nhim i vi
vic thng tin, tuyn
truyn hot ng ca
Quc hi. y l ch
chnh -c bn
lun si ni trong hi
tho Trch nhim
ca nh bo v c
quan bo ch vi vic
thng tin, tuyn
truyn v cc hot
ng ca Quc hi
do Trung tm Thng
tin Th- vin v
Nghin cu khoa hc,
Vn phng Quc hi
t chc ti Vnh Phc
ngy 20 thng 8 nm
2004. Tp ch Nghin
cu lp php xin gii
thiu mt s vn
v trch nhim nh
bo trong vic thng
tin, tuyn truyn cc
hot ng ca Quc
hi -c cp
trong hi tho

ham gia hi tho nu trn

c i din lnh o Vn
phng Quc hi, i din
lnh o Hi ng nhn dn, U
ban nhn dn, on i biu Quc
hi tnh Vnh Phc v i din V
vn ho gio dc, thanh nin, thiu
nin v nhi ng, Trung tm tin hc
(Vn phng Quc hi), V bo ch
(Ban T- t-ng Vn ho trung -ng),
Cc bo ch (B Vn ha), cc nh
bo, phng vin i din bo ch
Trung -ng v a ph-ng (Nhn
dn, Qun i nhn dn, i truyn
hnh Vit Nam, i Ting ni Vit
Nam, Thng tn x Vit Nam, Lao
ng, Tin phong, Thanh nin,
Php lut, Gia nh x hi, u t-,
Din n doanh nghip, Bo in t
(Website ca ng, Website ca
Quc hi, Vit Nam Net), Bo Vnh
Phc, i pht thanh v truyn hnh
tnh Vnh Phc, Bo H Ni mi,
Ph n, Tui tr, Php lut Thnh
ph H Ch Minh, Bo Ng-i i
biu nhn dn, Tp ch Nghin cu
lp php).
Bo ch l cu ni gia Quc hi
vi c tri, thiu tnh chin u ca
bo ch s khng c mt x hi tin
xa, li pht biu khai mc ca ng
Nguyn S Dng, Ph Ch nhim
Vn phng Quc hi, khng nhng

ghi nhn vai tr quan trng ca

bo ch m cn nu bt yu cu
v trch nhim - tnh chin u
ca bo ch i vi s pht trin
x hi, c bit l trch nhim
nh bo trong lnh vc thng tin,
tuyn truyn v cc hot ng
ca Quc hi.

Thc trng v thch thc

Ngy nay, nhng thng tin trn
bo ch v cc hot ng ca
Quc hi ngy cng thu ht ng
o bn c v mi ln k hp
Quc hi din ra, mi phin hp
U ban Th-ng v Quc hi -c
tin hnh, mi phin cht vn ti
k hp -c truyn hnh trc tip
u tr thnh nhng tm im
ch ca x hi. S pht trin
ca bo ch vi cc loi hnh bo
vit, bo c, bo ni, bo in t
ang dn p ng quyn -c
thng tin ca cng chng. Mt
ng-i cng nhn th m lm vic
trong hm ni, mt ng-i ng- dn
nh c trn bin, hay nhng
chin s trn cc o xa vn bit
-c ng-i i biu Quc hi do
mnh bu ra trong k hp Quc
hi ni g, lm g. Nhng -u im
ni bt ca bo ch -c nh gi
trong hi tho l -a tin kp thi,
thng tin phong ph, phn nh

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

11

Thi s - Trao i

hot ng ca Quc hi vi
nhiu gc , c bnh lun, th
hin -c quan im c nhn
nh bo.Tuy nhin, bn cnh
nhng kt qu ca bo ch v
cc hot ng ca Quc hi ti
k hp, vn cn tn ti mt s
khim khuyt. ng V Duy
Thng, V tr-ng V bo ch,
Ban T- t-ng - Vn ho Trung
-ng pht biu ti hi tho ch
ra rng, ni dung mt s bi vit
v hot ng ca Quc hi cn
s si, cng thc, t l din tch
mt bo hoc thi l-ng th-ng
t hn cc ch khc. Thng
tin thiu cn i gia thnh tu
v khuyt im, biu d-ng v
ph phn, tit l nhiu b mt
ca t n-c mang li khng
t h qu tiu cc i vi d- lun
trong v ngoi n-c, to ra n
t-ng gi to v mt s i lp
no , d cho k xu v cc
th lc th ch li dng, cng
chng nghi ng v ng c lnh
mnh ca bo ch. (Xem hp 1).
Thc t, nhng nh bo c

trch nhim v say m cng

bo khng phi t. Thm ch, c
vic theo di, phn nh hot
phng vin ng k xin ti liu
ng ca Quc hi ti k hp
k hp u n nh-ng rt t khi
khng nhiu. Mi khi k hp
s dng n ti liu gy lng ph
Quc hi din ra, nhng ngy
cng sc ca b phn phc v
u k hp th-ng c khong
k hp. Mt s phng vin n
trn d-i 150
k hp Quc hi
phng vin bo
vi mc ch tm
ch
vo
Hi
cc v B tr-ng l
Tuy s l-ng
tr-ng Ba nh
thnh vin Chnh
phng vin n
theo di v -a
ph phng vn
tin nh-ng sau
v mt vn
k hp kh
s phng vin
quan tm no ,
nhiu
nh-ng
ch cn khong
k c vn
1/5 v trong cc
khng lin quan
vn cn thiu
ngy lm vic
n ni dung ca
phng vin c
ca k hp, c
k hp Quc hi
cht l-ng v
rt t phng vin
nh-ng cng ly
lm vic lin tc
ni dung tr li
trch nhim
t sng n
phng vn -a
chiu.
Tr-ng
ln bo ch. Chnh
hp phng vin
v vy, c i
bo ch n ch nhn ti liu
biu Quc hi phn nn rng
(bin bn g bng ghi m phin
trong gi gii lao ca cc bui
hp) ri v s dng ti liu ny
hp cng t -c ngh do c qu
trch ng mt s kin pht
nhiu phng vin ngh tr li
biu ca i biu Quc hi hoc
phng vn.
da vo vit bi, -a tin trn
Trong mt ngy lm vic vi

Hp 1. Mt s biu hin cn quan tm:

- Cch rt tt mt s tin, bi trn bo ch nng v git gn, cu khch, khng ph hp vi ni dung
vn trong ton b bi bo, gy nhn thc sai trong d- lun.
- Mt s bo ch -a thng tin mt chiu, khng khch quan. Thng tin tp trung mt s mt yu km
hoc ch phng vn mt s i biu mt s vn , ch-a phn nh -c ton b hot ng ca k
hp, to ra trong d- lun cch hiu khng ng v ni dung k hp v nhng vn Quc hi ang bn
bc, tho lun.
- C nhng vn Quc hi ch-a bn bc th bo ch d-a tin, to ra sc p ca d- lun i vi
Quc hi. in hnh l nhng thng tin lin quan n vn nhn s hoc b phiu tn nhim i vi
mt s i biu l thnh vin Chnh ph.
- Xung quanh vic tr li cht vn ca cc i biu tr-c Quc hi vn cn c nhng bo ch ch tp
trung khai thc xoy su vo mt vi kha cnh tiu cc, thng tin khng khch quan ni dung tr li cht
vn... (Theo tham lun -c gi ti hi tho ca ng Qu Don, Th tr-ng B Vn ho)

12

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

trch nhim nh bo

bt s l-ng phng vin nhnhiu ni dung mang tm v m

hin nay, chnh l m bo hiu
quan trng khc nhau, l tnh
qu thng tin hot ng ca
cht c th trong hot ng ti
Quc hi n vi cng chng v
k hp ca Quc hi. Hot
i sng x hi cng l m
ng Quc hi khng ch ti k
bo cho bo ch thc s l cu
hp m cn th hin thng qua
ni vng chc gia Quc hi vi
cc phin hp ca U ban
c tri c n-c.
Th-ng
v
Quc
hi
(UBTVQH), hot ng ca Hi
Trch nhim v nng tm
ng dn tc v cc U ban ca
cht l-ng thng tin
Quc hi, cc Ban ca
cp n trch nhim nh
UBTVQH, mt s hot ng
bo l ni ti trch nhim ngh
phc v cng tc lp php ca
nghip. Trch nhim ngh
Vn phng Quc hi. Trong qu
nghip no cng mang tnh x
trnh i mi, quy trnh v th
hi, nh-ng c l i vi nh bo,
tc xy dng, cho kin v
nhng ng-i va chu trch
thng qua cc d tho lut,
nhim i vi cng chng bn
php lnh bao gm nhiu cng
c, va chu trch nhim tr-c
on i hi vic phn nh
cng lun, l ng-i dn cng
thng tin, tuyn truyn cc hot
lun
th trch nhim ny cng
ng ca Quc
tr thnh trch
hi mang tnh
nhim x hi ln
ton din v
Nn chng chng
lao theo ngha
chuyn mn.
bn phn v
Yu cu t
ta cn c mt cuc
chu
trch
ra nhng thch
1
nng
cp
mi
v
nhim .
thc i vi
cng tc thng
cht l-ng v khi
Ni nh- nh
tin tuyn truyn
bo Bi Bnh Thi
l-ng trong cng
ca bo ch v
ti hi tho,
cuc truyn thng
hot ng ca
truyn thng v
Quc hi, yu
ca bo ch v
Quc hi l
cu u tin
ngha v ca
Quc hi
-c quan tm
bo ch, hn th,
hin nay l
bo ch cn c
cht l-ng ca
ngha v em tr
i ng phng vin (ngoi
li v nhn ln nhiu ln khi
nghip v bo ch cn phi c
l-ng truyn thng vi nhn
kin thc php l nht nh v
dn. Trong ngha v t hm xc
quy trnh, k thut lp php).
trch nhim, trng trch; trong
Nng cao cht l-ng v gim
trch nhim trng trch t c

bao qut thu o; trong bao

qut thu o t c nhng sng
kin thng minh v s tn tu
n iu.
C l cng vic ca Quc
hi vi cc vn ln nh khc
nhau, bo ch cn trc din v
th-ng xuyn, ng thi t vo
mt trch nhim. y chnh
l trch nhim tr-c nhn dn
v thng tin c hiu qu, a
s cc kin pht biu ti hi
tho thng nht mt s gii
php cn -c thc hin i vi
cht l-ng nh bo l:
Th nht, nh bo cn bi
d-ng v nng cao kin thc
php l ng thi vi nghip v
bo ch. Cn c nhng phng
vin chuyn trch theo tiu ch
quy nh ca c quan qun l
bo ch c nhng phng vin
thc s p ng yu cu trong
vic -a tin v hot ng ca
Quc hi. Yu cu v vn kin
thc php l nht nh to kh
nng nm bt quy trnh lp
php ang -c i mi s
mang n sc sng, sinh ng
v tnh minh bch trong cc
thng tin v hot ng ca
Quc hi, truyn ti -c ni
dung cn thit trong cc vn
m Quc hi quan tm n vi
cc c tri. Nghip v bo ch
vng vng to cho phng vin
kh nng chn la chnh xc
thng tin v m bo -c hiu
qu thng tin v Quc hi m
khng nh h-ng n cc hot

Tham lun ca ng Nguyn Ch Dng Tng bin tp Tp ch Nghin cu lp php

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

13

Thi s - Trao i

ng ca Quc hi.

Nng

ca
nh
bo. Thc
ng Nguyn S
t, mi k
thc php l v
Dng -a ra sng
hp Quc
kin, cn m cc hnh
trnh nghip
hi th-ng
thc sinh hot khng
v bo ch i vi
ko
di
chnh thc nng
trong
vng
i ng phng
cao trnh hiu bit
khong mt
ca cc phng vin
vin trong cc k
thng, cc
v Quc hi nh- Cu
i
biu
hp Quc hi
lc b tr ca phng
Quc
hi
vin ngh tr-ng.
kh
cng
Th hai, tm hiu
thng trong
k cng vn tr-c khi Quc
khi ngi theo di trong hi
hi -a vn ra tho lun.
tr-ng, lc gii lao cn ngh
i vi cc i biu Quc hi
ngi, ung n-c, mt cht i li
cng nh- vi mi ng-i quan
th- gin trn hnh lang. V th,
tm n cc vn -a ra
phng vin khng nn bao vy
Quc hi tho lun, nhu cu tm
yu cu i biu Quc hi tr
hiu hiu su sc v vn
li phng vn ngay trn hnh
lun -c t ra. V th,
lang. Mc d tr li phng vn
ng-i phng vin nht thit phi
hay khng l quyn ca ng-i
tm hiu tr-c cc vn
-c yu cu,
tr-c lc thng tin Quc hi -a
nh-ng
tr-c
vn ra tho lun, c nhsc p nhRt tit
vy thng tin mi m bo
vy, t khi ng-i
so gn
chiu su, mang tnh nh
-c yu cu
h-ng cng chng, trnh cch
t chi, iu
ni dung
nhn lch lc, phin din hoc
c th nh
vit, phn
khng ng bn cht vn
h-ng
n
sinh ng
cn quan tm.
cht l-ng ni
dung tr li
hot ng
Th ba, quyn i i vi
phng
vn,
ngha v. Khng ai ngn cm
Quc hi
nh-ng v tnh
nh bo thc hin quyn phng
phng vin
vn cc i biu Quc hi l
t-c mt quyn
thnh vin Chnh ph, nh-ng
ngh gii lao ca i biu Quc
tin hnh phng vn vo lc
hi. Do , vic to iu kin
no, ti a im no cho c kt
ng-i -c yu cu tr li
qu v ph hp vi cc quy nh
phng vn mt cch thoi mi,
ca c quan qun l nh n-c
t nguyn, c trch nhim l ci
v bo ch l ngha v ca nh
ti ca ng-i phng vin ngoi
bo. Bn cnh cn l thc
nghi v thc hin quy ch
nhy cm v hiu bit tm l

cao kin

14

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

phng vn trn bo ch, quy ch

hot ng nghip v bo ch
trong hi ngh, k hp.
Th t-, vic rt tt bi vit
phi gn vi ni dung, trnh rt
tt git gn trong cc thng tin
hot ng Quc hi nhm gy
t m ng-i c bn -c
nhiu bo. Cn nhng bi vit
sc so, rt tt c ng th hin
ng bn cht bi vit v phn
nh sinh ng cc ni dung
hot ng ca Quc hi mi l
ci gii ca nh bo.
Nn chng trn cc bo cn
dnh c nh, th-ng xuyn
chuyn mc cp n cc
hot ng ca Quc hi, hot
ng ca cc on i biu
Quc hi v ca tng i biu
Quc hi. Nh bo Bi Bnh Thi
xut, hy dnh cho
cc chuyn mc v
hot ng ca Quc
sc
hi nhng th loi bo
vi
ch sinh ng nht,
hp dn nht nhbi
chnh lun, bnh lun,
nh
tng lun. Bi l, bao
cc
gi cng th, vn bn
xut pht t Quc hi
ca
l c ng, ngn gn,
ch v ngha t t-ng,
vng chc; th li cn
thit bit bao khi bo
ch bng ngi bt nhy bn,
thng minh, kin gii ra sao
cho trong nhn dn ai cng hiu
-c, bit -c, bit mt cch
t t-ng rng, cc i biu ca
mnh ang lm g cho mnh./.

cng tc xy dng lut, php lnh

Cng tc xy dng lut, php lnh ti Chnh ph:

thc trng v gii php

o n Mnh Giao*

Chnh ph l c quan thc thi php lut, thc hin qun l nh n-c, v trong qu
trnh lm nhim v c quan chp hnh ca Quc hi, Chnh ph hoch nh chnh sch
v do ng thi l c quan ch yu son tho v trnh Quc hi ban hnh lut. Nhn
thc tm quan trng v thch thc ca trch nhim p ny, tc gi trao i nhng hn
ch v bin php php lut c tui th di hn, n nh hn, c kh nng thi hnh
cao hn v cng tc xy dng php lut Chnh ph i vo chuyn nghip hn

I. t vn
1. Vi v tr l c quan chp hnh ca
Quc hi, c quan hnh chnh nh n-c cao
nht ca n-c Cng ho x hi ch ngha
Vit Nam, trong nhng nm qua, Chnh ph
lun lun quan tm ti nhim v xy dng
php lut, coi l trng tm trong vic
hoch nh chnh sch v m nhm to khun
kh php l xy dng t n-c. Nhim v
ny -c th hin trong Ch-ng trnh
hnh ng hng nm ca Chnh ph (k t
khi t n-c ta b-c vo thi k i mi n
nay). c bit, gn y, nhim v ny li
-c ghi nhn m nt ti Ch-ng trnh
tng th ci cch nn hnh chnh nh
n-c giai on 2001 - 2010 do Th t-ng
Chnh ph ph duyt, trong nhn mnh
vic tip tc i mi quy trnh xy dng v
ban hnh vn bn quy phm php lut, khc

phc tnh cc b trong vic chun b, son

tho cc vn bn; cao trch nhim ca
tng c quan trong qu trnh xy dng th
ch; pht huy dn ch, huy ng tr tu ca
nhn n nng cao cht l-ng vn bn
1
quy phm php lut ; ng thi, nng
cao hn na hiu qu ca vic xy dng lut,
php lnh, cn thit phi nghin cu i mi
ph-ng thc, quy trnh xy dng php lut t
khu u cho n khu Chnh ph xem xt,
quyt nh hoc thng qua trnh Quc
2
hi . thc hin cc ni dung trn, mt
trong nhng ph-ng h-ng m Ch-ng trnh
tng th ra l tng c-ng nng lc ca
cc c quan hnh chnh nh n-c trung
-ng v a ph-ng trong vic xy dng v
3
ban hnh vn bn quy phm php lut .
Trong cc phin hp th-ng k ca Chnh
ph kho X v kho XI hin nay, Chnh ph

1. 2 , 3

Xem Quyt nh ca Th t-ng Chnh ph s 136/2001/Q-TTg ngy 17 thng 9 nm 2001 v vic ph duyt
Ch-ng trnh tng th ci cch nn hnh chnh nh n-c giai on 2001 - 2010.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

15

nh n-c v php lut

u dnh mt phn ba hoc ch t l mt phn

t- thi gian bn tho v vic xy dng
php lut theo thm quyn ni chung v vic
xy dng cc d n lut, php lnh ni ring.
2. Hin nay, trn 90% cc d n lut, php
lnh trnh Quc hi, y ban th-ng v Quc
hi l do Chnh ph son tho, trong khi
nhim v th-ng xuyn ca Chnh ph l tp
trung gii quyt mt khi l-ng cng vic
khng l thuc v qun l, iu hnh t
n-c. Vn t ra l: hai nhim v ca c
quan thc hin chc nng hnh php l xy
dng php lut v t chc thc thi php lut
phi -c quan tm nh- nhau v ch c nhvy, Chnh ph mi thc s l c quan chp
hnh ca Quc hi, c quan hnh chnh nh
n-c cao nht. Vn t ra l, lm th no
cc d n lut, php lnh do Chnh ph
trnh va bo m tin , cht l-ng, va tit
kim -c thi gian? Tm li, phi l
nhng sn phm tt nht m Chnh ph gi
ti tng i biu Quc hi. cc n-c trn
th gii (k c cc n-c pht trin), th chnh
ph u l c quan ch yu son tho v
trnh cc d n lut; tuy nhin, ni cc ca h
khng mt nhiu thi gian bn tho nh- ta,
mt phn v h u c c quan chuyn mn
mnh gip Chnh ph v vn ny. Kinh
nghim cho thy, cc c quan son tho
(trong c Chnh ph) cng chun b tt
bao nhiu th thi gian tho lun ti Quc hi
cng -c gim thiu v -ng nhin, cht
l-ng cc d n s -c nng cao by nhiu.
Chng ta ang ng tr-c mt thch thc
v mu thun ln: mt mt, do yu cu ca
cuc sng, nht l trong iu kin y nhanh
qu trnh hi nhp kinh t quc t, tt c cc

16

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

ngnh, lnh vc qun l u c nhu cu cn

phi c lut, php lnh to khun kh
php l cn thit. Trung bnh mi nm, ta mi
ch ban hnh -c 7 lut, php lnh mi,
trong khi nhu cu i hi phi tng gp 5
- 10 ln con s ny. Mt khc, nng cao
cht l-ng, hiu lc, hiu qu cng tc qun
l nh n-c, th cht l-ng lut, php lnh
phi -c bo m, phi c tnh kh thi v
phi p ng -c yu cu ca qun l nh
n-c bng php lut v xy dng nh n-c
php quyn. Thc t cho thy, trong cng tc
xy dng lut, php lnh, chng ta mi p
ng -c mt phn i hi v tin , nh-ng
ch-a th ni l t yu cu v cht l-ng
cc d n lut, php lnh.

II. Thc trng cng tc xy dng v

trnh cc d n lut, php lnh Chnh
ph
1. Nhng thnh tu
Qua gn 20 nm i mi, Vit Nam
hnh thnh -c mt h thng php lut ngy
cng ng b, to -c b-c chuyn c bn
trong hot ng qun l ca b my nh
n-c, t qun l ch yu bng chnh sch,
mnh lnh hnh chnh sang qun l bng
php lut.
Lut Ban hnh vn bn quy phm php
lut -c ban hnh to -c b-c chuyn
bin r nt trn mt s mt trong cng tc
xy dng lut, php lnh, nht l v tin ,
quy trnh v cht l-ng; vic xem xt, thng
qua cc d n lut, php lnh ti cc phin
hp ca Chnh ph -c ci tin mt b-c.
S l-ng cc d n lut, php lnh do Chnh
ph thng qua trnh Quc hi, y ban
th-ng v Quc hi nhng nm gn y tng

cng tc xy dng lut, php lnh

nhanh ng k : nm 2000 l 11 d n (5 lut,

6 php lnh), nm 2001 l 22 d n (11 lut,
10 php lnh, 1 ngh quyt), nm 2003 l 34
d n (20 lut, 14 php lnh) v 6 thng u
nm 2004 l 11 d n (9 lut, 2 php lnh).
Cc d n lut, php lnh -c Chnh ph
chun b, trnh v -c Quc hi, y ban
Th-ng v Quc hi thng qua qun trit
-ng li, ch tr-ng, chnh sch i mi ca
ng, p ng mt phn cc yu cu ca
thc tin qun l theo c ch mi trn rt
nhiu lnh vc i sng kinh t - x hi, ph
hp vi iu kin pht trin kinh t th tr-ng
nh h-ng X hi ch ngha, ch ng hi
nhp kinh t quc t v to c s php l cho
vic gii quyt nhng vn bc xc ca
cng cuc i mi v pht trin t n-c t
ra. Nhiu d n lut, php lnh -c chun b
cng phu, bo m cht l-ng, tnh ng b,
tnh hp hin, hp php, theo kp tinh thn i
mi; nhiu d n sau khi ban hnh nhanh
chng i vo cuc sng v pht huy hiu qu
tch cc.
Thnh tu ng k nht l sau khi cc
lut, php lnh c hiu lc y nhanh vic
hnh thnh khun kh php l ng b cho
vic xy dng b my nh n-c v pht trin
nn kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch
ngha. p ng nhu cu pht trin kinh t,
coi pht trin kinh t l trung tm, Chnh ph
-u tin tp trung vo nhiu d n lut v
php lnh trn cc lnh vc kinh t, t chc b
my, ci cch hnh chnh, ci cch t- php...
to -c b-c chuyn bin c bn, tch cc
trn cc lnh vc nh- t chc hnh chnh nh
n-c, qun l doanh nghip, tn dng, ngn
hng, thu, hi nhp khu vc v quc t. Cc

o lut nh- : Lut Doanh nghip, Lut t

ai, Lut Ph sn, cc Lut thu, Lut T
chc Chnh ph, Lut T chc Hi ng nhn
dn v y ban nhn dn... thc y s
pht trin ca cc thnh phn kinh t, i
mi c ch qun l, iu hnh v pht huy ti
a cc ngun lc cho mc tiu pht trin ca
t n-c. Nhng kt qu thc s gp
phn quan trng vo nhng thnh tu i
mi ca t n-c trong nhng nm qua.

2. Nhng hn ch
So vi yu cu ca cng tc qun l nh
n-c, hiu qu cng tc xy dng lut, php
lnh cn thp, c v s l-ng v cht l-ng.
Nhn chung, cc lut, php lnh -c ban
hnh ch-a c s chun b chu o; nhiu
lut, php lnh ngay sau khi ban hnh
bc l khng t nhng bt cp so vi yu cu
ca cuc sng; mt s lut phi sa i, b
sung nhiu ln. Bn cnh , nhiu ni dung
ca cc lut, php lnh khng cn ph hp
vi cuc sng, nh-ng chm -c sa i, b
sung; ph bin vn cn tnh trng lut, php
lnh khung, quy nh chung chung v
nguyn tc, thiu c th, mun thi hnh -c
phi cn nhiu vn bn quy nh chi tit v
h-ng dn thi hnh; mt s lut, php lnh
cn mu thun, chng cho nhau, hiu lc
thi hnh trong thc t thp; tui th ca lut,
php lnh cn ngn; nhiu lut, php lnh
phi sa i, b sung lin tc...
Thc tin phong ph ca i sng kinh t
- x hi trong qu trnh i mi ang t ra
rt nhiu vn i hi phi c php lut
iu chnh; mt khc, tnh cc b, ct c
trong qu trnh son tho lut ca cc B,
ngnh lm ny sinh xung t php lut

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

17

nh n-c v php lut

ti mt s lnh vc. Tnh

trng lm cho h
thng php lut ca ta
va tha li va thiu,
hiu qu trong thc tin
khng cao. Chng ti
cho rng, php lut
ch-a lm trn s mnh
vinh quang ca n. y
c th gi l s b tc
tm thi ca cng tc
xy dng php lut
n-c ta hin nay.

Php

lut khung, mang tnh nguyn

tc, c thin h-ng nghing
thiu c v s l-ng ln
v gii quyt, hon thin
nhng vn thuc v k
cht l-ng, cn ph bin
thut lp php, nhn mnh
tnh trng php lut
n yu cu m bo tin
khung, mun thi hnh
son tho v thng qua cc
phi ch i vn bn
d n lut, php lnh. Cn cc
vn thuc v cht l-ng,
h-ng dn thi hnh chi
ni dung, tnh khoa hc ca
tit, tui th ca vn bn
tng cng on trong quy trnh
ngn, cn chng cho
xy dng lut, php lnh th
v hiu lc thi hnh.
Lut ny cn c nhng bt
l s b tc tm thi ca
cp v thiu cc quy nh chi
Chng ta c Lut
tit, c th. Yu cu t ra l,
cng tc xy dng php
Ban hnh vn bn quy
Lut ny phi quy nh c th
phm php lut nm
lut hin nay
cc c ch php l bo m
1996 v -c sa i
phi hp hot ng c hiu
nm 2002. Vic thit lp
qu gia cc c quan c lin
ph-ng thc v quy trnh xy dng php lut
quan, huy ng ti nng, tr tu ca nhn
theo quy nh ca Lut Ban hnh vn bn
dn, ca cc nh khoa hc, cc chuyn gia
quy phm php lut nhm mc tiu c bn
trn cc lnh vc v c ch x l thng tin
nng cao cht l-ng cc vn bn quy phm
trong qu trnh son tho, cng nh- trch
php lut. Tuy nhin, thc tin li cho thy,
nhim c nhn ca nhng ng-i ch tr sng
mc d c quy trnh xy dng lut, php lnh
kin lut xuyn sut trong quy trnh xy dng
, cht l-ng cc d n lut, php lnh vn
lut, php lnh.
ch-a -c nng cao ng k. Phi chng
quy trnh ch-a khoa hc, ch-a ph hp vi
Khim khuyt trong cng tc xy dng
thc tin? Xt trn tng th, qua gn 10 nm
php lut ca nh n-c ta biu hin ch yu
thc hin lut ny cho thy, t- t-ng ca Lut
trn cc mt sau y :
Ban hnh vn bn quy phm php lut l ph
- Vic xy dng Ch-ng trnh xy dng
hp vi iu kin v cu trc t chc quyn
lut, php lnh ch-a thc s khoa hc, ch-a
lc ca nh n-c ta, phn nh r thm
cn c vo mt chin l-c xy dng php
quyn, trch nhim ca cc c quan, khc
lut di hn vi nhng d bo nhu cu lp
phc mt b-c s chng cho, mu thun
php v cn i cc kh nng v ngun lc
trong qu trnh son tho v thng qua cc
p ng nhu cu . Vn xc nh trng
lut, php lnh. Nh-ng cng phi tha nhn
tm v th t -u tin trong cng tc xy dng
mt cch khch quan rng, Lut Ban hnh
lut, php lnh nhm p ng yu cu qun
vn bn quy phm php lut vn l mt o

lut cn yu v

18

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

cng tc xy dng lut, php lnh

l t ra ch-a thc s tr thnh mi quan tm

ca cc B, ngnh ca Chnh ph. Trn thc
t, Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh cn
dn tri, thiu tnh kh thi, vic thc hin
th-ng ch t 60 - 70%; tnh cc b, phin
din ny sinh ngay trong qu trnh xy
dng v thc hin Ch-ng trnh xy dng
lut, php lnh. iu ny dn n h thng
php lut thiu ton din, ch-a ng b, ch-a
theo kp yu cu ca thc tin;

lc ca mt s lut, php lnh trong thc t

khng -c bo m. Ni cch khc, chnh
do ch-a thot khi tnh cht khung m cc
lut, php lnh t nh mt tnh ph
bin, tnh -c bo m bng nh n-c v
-ng nhin, cht l-ng, tnh kh thi ca
chng b gim thiu khi -c thng qua v
thc hin trong cuc sng;

- Quy trnh son tho, thm nh, thm tra

v thng qua cc d n lut, php lnh ca
Chnh ph cn ch-a khoa hc, mang nng
- Nhn thc v mc iu chnh v hiu
tnh hnh thc, thiu thng tin; cht l-ng
lc thc t ca cc d n lut, php lnh c
chun b tng khu ch-a tt. Hot ng ca
quan son tho cn ch-a r rng. Tnh trng
Ban son tho cn mang tnh rng ri cho
ph bin vn son tho v thng qua cc
thnh phn, ch
lut, php lnh mang tnh
ch trng tnh i
cht khung, mun thi
Quy trnh xy dng lut trong
din hnh thc ca
hnh -c cn phi c
Lut ban hnh VBQPPL mi
cc B, ngnh c lin
nhiu vn bn quy nh
quan; s tham gia
chi tit v h-ng dn thi
thin v k thut lp php m
ca cc nh khoa
hnh ca nhiu c quan,
cn thiu cc quy nh chi tit
hc, cc chuyn gia
nhiu cp vn bn.
v cc vn bo m cht
cn nhiu hn ch,
Tnh trng chung khi xy
l-ng, ni dung ca vn bn
ch-a thc s -c coi
dng php lut l cc nh
trng. Do vy, thay v
lm lut th-ng b ng
trong tng cng on
ng trn i cc, th
nhng ni dung kh khn
nhiu Ban son tho,
nht, ng tic chng
v thc cht l thit ch hp thc ho li ch
th-ng li l nhng ni dung cn thit nht.
cc b ca B, ngnh ch tr vic son tho
iu ny lm cho cc lut, php lnh chm
lut, php lnh;
-c thc thi, thm ch cn b h-ng dn tri

hoc mu thun vi ni dung ca lut, php

lnh. Tnh n thi im hin nay, cn
khong trn d-i 100 vn bn (ngh quyt,
ngh nh ca Chnh ph, quyt nh, ch th
ca Th t-ng Chnh ph) ch-a -c h-ng
dn thi hnh nhm c th ha cc lut, php
lnh -c ban hnh t Quc hi kha X. Do
khng kim sot -c vic quy nh chi tit v
h-ng dn thi hnh lut, php lnh nn hiu

- Quy trnh xy dng lut, php lnh cn

ch-a bo m s ch o tp trung thng
nht ca Chnh ph, Th t-ng Chnh ph t
khu lp ch-ng trnh, son tho v thng
qua cc d n lut, php lnh; ch-a c quy
nh v vic Chnh ph, Th t-ng Chnh ph
cn -a ra t- t-ng ch o v ni dung c
bn ca cc d n lut, php lnh ngay t

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

19

nh n-c v php lut

khu u nh h-ng hot ng cho Ban

son tho v cho ni dung lut, php lnh.
Do thiu nh h-ng ny m gy khng t
lng tng cho hot ng ca Ban son tho,
cho s phi hp gia cc B, ngnh, lm cho
cc thnh vin Ban son tho khng thng
nht -c nhn thc, t- t-ng ch o ca d
n cn son tho. Mt s B tr-ng, thnh
vin Chnh ph c tm l l, ch quan tm n
d n lut, php lnh lin quan n ngnh
mnh, t quan tm n d n lut, php lnh
khc vi t- cch l thnh vin Chnh ph. Mt
vn ng quan tm na l, khi xy dng
v tho lun thng qua cc d n, cc thnh
vin Chnh ph t c thi gian nghin cu thu
o cc lut, php lnh khc so snh, i
chiu, trnh xung t. Mt khc, hot ng
kim sot, n c ca Th t-ng Chnh ph
i vi vic son tho lut, php lnh cng
ch-a -c thc hin y . V nguyn tc,
Vn phng Chnh ph l c quan tham m-u
gip Chnh ph, Th t-ng Chnh ph kim
sot hot ng ny, nh-ng trn thc t, vai
tr, chc nng ca c quan ny cn hn ch,
nht l vic gip Th t-ng Chnh ph -a ra
cc t- t-ng ch o v ni dung c bn ca
cc d n lut, php lnh;
- Ch-a c s u t- thch ng v thi
gian, nhn lc cng nh- kinh ph cho cng tc
xy dng lut, php lnh. Theo Quy ch lm
vic ca Chnh ph, mi thng chnh ph hp
mt ln trong 2 ngy, trn thc t, do sc p
ca hng lot cc n quan trng khc,
Chnh ph ch-a dnh thi gian tha ng
tho lun ni dung cc d n lut, php lnh
hoc cc vn cn c kin khc nhau
trong cc d n. Mt khc, kinh ph dnh cho
hot ng xy dng lut, php lnh rt hn

20

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

ch, ch-a t-ng xng vi sc lao ng tr tu

ca cc chuyn gia, cc nh khoa hc; ch-a
c quy nh c th v vic tr th lao xng
ng i vi nhng c quan, t chc, c
nhn ng gp kin c gi tr vo cc d n
lut, php lnh.

3. Nguyn nhn ca nhng hn ch v

yu km
Qua gn 20 nm i mi, nh h-ng ca
c ch tp trung, quan liu bao cp vn cn
nng ln t- duy, cch suy ngh ca cc
ch th xy dng php lut. Thi quen xy
dng php lut cho , ngnh ngnh xy
dng lut, php lnh nh h-ng tiu cc
n cht l-ng cc d n. Mt khc, vic tip
thu cc thnh tu khoa hc php l trong qa
trnh lp php vn cn nhng hn ch, bt
cp: hin t-ng p dng my mc, dp
khun php lut ca mt s n-c, nht l
trong lnh vc t- php vn cn l nhng vn
cn phi khc phc trong t-ng lai.
Tuy nhin, xt trn tng th, c th nu ra
mt s nguyn nhn c th sau y :
1. Thiu mt chin l-c xy dng php
lut di hn lm c s cho vic xy dng
ch-ng trnh xy dng lut, php lnh ca
Chnh ph cho tng thi k, tng nm mt
cch khoa hc v kh thi. Tr-c yu cu xy
dng php lut rt ln ca Chnh ph, vic
thiu mt chin l-c nh- vy s lm cho
cng tc xy dng lut, php lnh tr nn
chp v, b ng v i ph, khng ch ng
-c cc ngun lc cn thit cho cng tc
lp php; thiu cc nh h-ng, thiu trng
tm v th t -u tin ca tng d n lut,
php lnh. y l nguyn nhn chnh v trc
tip nht4 nh h-ng tr-c tin n cht

cng tc xy dng lut, php lnh

l-ng cng tc xy dng lut, php lnh;

2. Lnh o cc B, ngnh ch-a nhn
thc y v qun trit su sc vic xy
dng lut, php lnh l nhim v chung ca
Chnh ph vi t- cch l mt chnh th thng
nht, th hin ch, quan im ca tp th
c quan thc hin chc nng hnh php.
Mt khc, trong qu trnh son tho, mt s
Tr-ng Ban son tho (l B tr-ng) ch-a
ch trng tng kt thc tin thi hnh php
lut v ang cn hiu lc t cng
c v nng cao nhn thc v thc tin qun
l trong ngnh, lnh vc; ch-a thc s i
mi t- duy xy dng lut, php lnh theo yu
cu ca c ch qun l mi; vn gi np ngh
v cch lm c t -a vo ni dung
cc d n lut, php lnh -c phn cng
ch tr son tho;
3. Thiu c ch, chnh sch thu ht v
tp trung tr tu ca cc chuyn gia gii, cc
nh khoa hc trong tng lnh vc phc v cho
cng tc xy dng lut, php lnh. Ch-a
tham kho trit kin ca nhn dn v
cc doanh nhn, cc on th, hi ngh
nghip cng nh- kin ca cc i t-ng
chu s iu chnh trc tip ca cc d n
lut, php lnh. Vic t bin, t din
ko di tnh trng: mt s cc d n lut,
php lnh thin v dnh thun li cho c
quan qun l nh n-c, gy phin h cho i
t-ng thc hin, tri ng-c vi xu th ci
cch hnh chnh;
4. Thiu s phi hp v tham gia c hiu
qu ca cc B, ngnh c lin quan trong
vic xy dng d n lut, php lnh (nhiu d

n, trong qu trnh son tho ch c B ch

qun, B T- php v Vn phng chnh ph
tham gia t khu u cho n khi trnh Chnh
ph). Mt khc, ch-a thc s c s phi hp
cht ch v c hiu qu gia cc c quan
ca Quc hi, on th vi Chnh ph trong
qu trnh son tho;
5. i ng cc chuyn gia xy dng php
lut cc B, ngnh cn thiu v yu trn
nhiu mt. S chuyn gia ny ch-a -c o
to c bn, chuyn su v kin thc php
lut, qun l hnh chnh, nng lc phn tch
chnh sch v k nng lp php, k c vic t
c hi hc hi kinh nghim lp php ca
cc n-c c nn khoa hc php l tin tin.
T chc php ch cc B, ngnh ch-a
-c quan tm cng c, ch-a p ng -c
yu cu trong vic gip B tr-ng trong cng
tc xy dng php lut;
6. L nhn t ch yu, trc tip quyt nh
n cht l-ng cc d n lut, php lnh,
nh-ng cc Ban son tho lut, php lnh li
-c t chc v hot ng mt cch hnh
thc, ch-a thc s l t chc -c Th t-ng
y quyn. Thnh phn v c ch hot ng
thc t ca cc Ban son tho ch-a thc s
bo m tnh khch quan trong vic son
tho, do , cc d tho lut, php lnh t
nhiu cn mang tnh cc b, thin v th hin
v bo v li ch ca B, ngnh ch tr son
tho. Mt khc, vic t chc nghin cu l
lun v tng kt thc tin qun l, thi hnh
php lut ca cc B, ngnh c lin quan
ch-a -c coi trng, nhiu vn thuc ni
dung d n lut, php lnh -c x l khng

4 Bo co cng tc nhim k kho X ca Quc hi (1997 - 2002) do Ch tch Quc hi Nguyn Vn An trnh by
ti k hp th 11 Quc hi kho X, phin hp ngy 15 thng 3 nm 2002.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

21

nh n-c v php lut

da trn c s t- duy, nhn thc mi; mt s

d n thiu cc cn c khoa hc v thc tin
vng chc;
7. Cng tc thm nh ca B T- php,
cng tc thm tra ca Vn phng Chnh ph
i vi cc d n lut, php lnh vn mang
tnh hnh thc, ch-a tht s l nhng phn
bin khoa hc v cc vn thuc ni dung
ca cc d n. Ni dung thm nh cn phin
din, xui chiu, gi tr php l thm nh,
thm tra ch-a -c cao ...;
8. Cc thnh vin Chnh ph ch-a dnh
cng sc v thi gian thch ng, cn thit cho
vic nghin cu, tho lun, xut, thng qua
cc t- t-ng cho d n lut, php lnh cng
nh- cc quy nh c th ca cc d n lut,
php lnh. Thi gian dnh cho vic tho lun
v thng qua cc d n lut, php lnh cn
qu t, nh h-ng tho lun cc vn cn
c kin khc nhau ch-a su, do cht
l-ng tho lun cc d n lut, php lnh ti
cc phin hp Chnh ph cn thp, m l ra,
vi kinh nghim v kin thc ca c tp th
Chnh ph, cht l-ng cc d n lut, php
lnh cn c th -c nng cao nhiu hn;
9. Thiu mt c cu t chc mnh, tp
trung gip Chnh ph, Th t-ng trong ch
o, iu hnh v t chc cng tc xy dng
cc d n lut, php lnh do Chnh ph
chun b. T chc ny c chc nng v
nhim v nghin cu, tham m-u cho Th
t-ng Chnh ph -a ra t- t-ng ch o v
ni dung c bn ca cc d n lut, php
lnh ngay t khi bt u son tho, ng thi
gip Th t-ng Chnh ph theo di, n c,
kim tra hot ng ca cc Ban son tho v
s phi hp gia cc B, ngnh c lin quan

22

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

cng nh- gia cc c quan ca Chnh ph vi

cc c quan ca Quc hi. C l y l mt
nguyn nhn quan trng dn n tin v
cht l-ng d n lut, php lnh ch-a -c
bo m. Vi tm quan trng ca cng tc
xy dng php lut, Chnh ph cn c mt t
chc chuyn nghip hn, c nng lc hn
gip Chnh ph xy dng php lut.

III. Mt s gii php ch yu

Cng vi tin trnh i mi cng tc lp
php, ci cch hnh chnh, ci cch t- php,
xy dng nh n-c php quyn trong iu
kin y mnh cng nghip ha, hin i
ha, ch ng hi nhp khu vc v th gii,
v lu di cn phi nghin cu sa i, b
sung c bn, ton din Lut Ban hnh vn
bn quy phm php lut theo h-ng hin i
ha quy trnh xy dng lut.
Tr-c mt, vi quy trnh xy dng lut,
php lnh theo quy nh ca lut hin hnh
v trong khun kh chc nng, thm quyn
ca Chnh ph, Th t-ng Chnh ph, cn tp
trung vo mt s gii php ch yu sau y:
1. Nhanh chng xy dng chin l-c
xy dng php lut di hn lm c s cho
vic xy dng v t chc thc hin ch-ng
trnh xy dng lut, php lnh mang tnh
khoa hc v kh thi, p ng ti -u nhu cu
xy dng php lut ngy cng tng ln trong
giai on pht trin mi ca t n-c, nht l
tr-c yu cu m rng hp tc v hi nhp
kinh t quc t;
2. i mi quy trnh lp d kin ch-ng
trnh xy dng lut, php lnh di hn v
hng nm, khc phc c bn nhng yu
km, bt cp tn ti trong nhiu nm.

cng tc xy dng lut, php lnh

Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh phi

phn nh ng nhu cu thc tin ca t
n-c, ph hp vi chin l-c pht trin kinh
t, x hi; xc nh r th t -u tin ca cc
d n trong tng giai on. Cn quy nh r
hn v thc hin nghim tc thm quyn,
trch nhim ca cc c quan c lin quan
cng nh- trnh t, th tc trong vic lp d
kin ch-ng trnh xy dng lut, php lnh;
3. Ci tin c cu thnh phn v
ph-ng thc, ni dung hot ng ca
Ban son tho lut, php lnh. Khc phc
cho -c tnh cht hnh thc trong c c cu
t chc v hot ng ca Ban son tho. M
rng v to thun li cho cc chuyn gia, cc
nh khoa hc tham gia v ng gp kinh
nghim v tr tu trong qu trnh son tho;
t chc c hiu qu vic phi hp ly kin
ca cc B, ngnh c lin quan, c bit l
phi t chc tt vic ly kin phn bin ca
cc nh khoa hc, cc lut gia, cc nh qun
l, cc i t-ng chu s iu chnh ca d n
lut, php lnh ...;
4. Nghin cu tng b-c p dng
ph-ng php chuyn gia trong xy dng
lut, php lnh. Khng nht thit, bt c d
n lut, php lnh no cng thnh lp Ban
son tho do mt B ch tr vi thnh phn
ch yu l i din lnh o cc B, ngnh
c lin quan, ri li thnh lp T bin tp gip
vic Ban son tho. Cch lm ny nhiu khi
va mang tnh hnh thc, tn km thi gian v
r-m ra v th tc. i vi cc d n phc
tp, lin quan n nhiu ngnh, lnh vc, c
th thnh lp t chuyn gia do Th t-ng
thnh lp, trn c s trung tp cc chuyn
gia c nng lc chuyn mn t cc B,

ngnh, cc nh khoa hc, k c mi thm

cn b ca cc c quan ca ng, Quc hi
tham gia ngay t u, t d-i s ch o
trc tip ca mt B tr-ng;
5. Cn c chin l-c o to i ng
cn b, cng chc lm cng tc xy dng
php lut, c kin thc v k nng son tho
php lut theo ph-ng php hin i. M
rng v tng c-ng hp tc vi cc quc gia
v t chc quc t hc tp, tip thu c
chn lc kin thc v kinh nghim son tho
php lut tin tin trn th gii;
6. Khn tr-ng nghin cu, p dng
vic tho lun v thng qua sng kin lp
php ca c nhn i biu Quc hi m
Hin php, Lut T chc Quc hi quy
nh. Cn c h-ng dn hoc c c ch (c
v th ch v cc iu kin vt cht) c th
pht huy tnh ch ng, sng to ca cc
i biu Quc hi trong vic xut hoc
xy dng cc d n lut, php lnh. Chng
ta c 25% i biu Quc hi chuyn
trch, li c c i biu Quc hi l thnh
vin Chnh ph. iu ny, trn thc t c th
tng b-c thc hin -c. Kinh nghim cc
n-c trn th gii cho thy, cc ngh s c
sng kin lp php v tham gia trc tip vo
qu trnh xy dng cc o lut mi hoc
-a ra sng kin iu chnh, sa i mt
hoc mt s iu lut c th trnh Quc
hi. Vic cc Ngh s -a ra cc sng kin
lut, cc sa i, b sung lut cc n-c
ph-ng Ty l mt cng vic bnh th-ng
trong sinh hot Ngh vin. Vit Nam, nu
sm c cc quy nh v h-ng dn c th,
cng c th pht huy tnh tch cc, ch ng
ca cc i biu Quc hi trong cng tc lp

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

23

nh n-c v php lut

php, nng cao hn v tr i din ca cc i

biu, v phn no gim sc p ca cng tc
lp php ca cc c quan Chnh ph. Hin
nay, theo thng k (t kho IX n nay): trong
tng s cc d n lut -c Quc hi thng
qua th c 42% cc lut -c sa i, b
sung; trong tng s cc d n php lnh -c
y ban Th-ng v Quc hi thng qua, c
18% cc php lnh -c sa i, b sung.
Nn chng, trong thi gian ti, i vi mt s
lut, php lnh sa i, b sung, khng nht
thit phi theo quy trnh xy dng lut nhhin nay, m cn pht huy cao sng kin
lp php ca tng i biu Quc hi. Tuy
nhin, thc hin -c yu cu ny, Lut
Ban hnh vn bn quy phm php lut cn
-c sa i ph hp vi iu kin hot
ng ca i biu Quc hi n-c ta;
7. Nghin cu thnh lp Ban xy dng
php lut thuc Vn phng Chnh ph:
bo m s ch o tp trung, thng nht,
ngay t u ca Th t-ng Chnh ph i vi
qu trnh son tho cc d n lut, php lnh
ca Chnh ph, cn thnh lp mt t chc xy
dng php lut tp trung t ti Vn phng
Chnh ph (hoc bn cnh Vn phng Chnh
ph), c chc nng tham m-u cho Chnh ph,
Th t-ng Chnh ph xut t- t-ng ch o
v ni dung c bn ca cc d n lut, php
lnh cn son tho; gip Chnh ph, Th
t-ng Chnh ph thm tra, chnh l cc d n
tr-c khi trnh Chnh ph hoc tu chnh cc
d n sau khi Chnh ph xem xt thng qua
trnh Quc hi, y ban th-ng v Quc
hi; ng thi gip Th t-ng theo di, n
c, kim tra qu trnh son tho cc d n
lut, php lnh. Khi cn thit, t chc ny, vi
thnh phn l cc nh qun l, cc lut gia,

24

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

cc nh khoa hc c kinh nghim, -c php

huy ng nhn lc t cc ngun khc, c th
-c giao son tho ton b hoc mt phn
cc d n lut, php lnh. T chc ny c th
ly tn gi l Ban xy dng php lut thuc
Vn phng Chnh ph;
8. Tng c-ng k c-ng son tho cc
d n ti Chnh ph: cn phn nh v xc
nh r trch nhim ca B, ngnh ch tr
son tho, cc B, ngnh tham gia; trch
nhim ca Ban son tho trong tng cng
on ca qu trnh xy dng lut, php lnh.
Theo , cc c quan ca Chnh ph cn tp
trung xy dng trnh Chnh ph, Th t-ng
Chnh ph cc quy ch sau: Quy ch v t
chc v hot ng ca Ban son tho; Quy
ch v vic ly kin ca cc t chc, c
nhn s l i t-ng chu s iu chnh trc
tip ca cc d n lut, php lnh; Quy ch
v tiu ch lp ch-ng trnh xy dng lut,
php lnh; Quy ch v thm nh, thm tra
vn bn quy phm php lut; Quy ch phn
bin v thu ht cc chuyn gia, cc nh khoa
hc v cc t chc x hi c lin quan trong
vic tham gia son tho; Quy ch v hot
ng ca Hi ng nh gi, nghim thu k
hoch, c-ng son tho cc d n lut,
php lnh.
Tt c cc gii php trn nhm mc ch
nng cao cht l-ng, hiu qu ca cng tc
xy dng lut, php lnh do Chnh ph son
tho trnh Quc hi, y ban th-ng Quc hi ./.

* i biu Quc hi, B tr-ng, Ch

nhim Vn phng Chnh ph

php lut trong NNPQ

mt s kin v php lut trong

nh n-c php quyn x hi ch ngha
V Khnh Vinh*

Khi tm hiu cc yu cu ca Nh n-c php quyn x hi ch ngha i vi vic xy

dng v hon thin h thng php lut n-c ta, vn quan trng hng u cn lm
r l mi quan h gia nh n-c v php lut, v vai tr ca php lut trong nh n-c
php quyn XHCN. Bi vit ny b-c u tm hiu nhng vn

1. Nhn thc ng v quan h gia

php lut v nh n-c
Vic nhn thc mi lin h gia php lut
v Nh n-c c ngha nguyn tc v nhn
thc lun, v l lun v thc tin. Bi v, vic
nhn thc gip chng ta xc nh -c gi
tr ca hai hin t-ng trong i sng x hi.
V c bn, mi lin h -c cc nh
sng lp ra ch ngha Mc - L nin cp v
gii quyt trong cc tc phm ca mnh,
nh-ng trong qu trnh t chc xy dng nh
n-c v php lut, do nhng nguyn nhn
khch quan v ch quan khc nhau m vic
nhn thc mi lin h ny c bin dng.
Chnh v vy, trong mt thi gian di, sch
bo php l n-c ngoi cng nh- n-c ta
ph bin quan nim khng ng v mi
quan h ln nhau gia php lut x hi ch
ngha v nh n-c x hi ch ngha. Quan
nim xut pht t vic tuyt i ho s
c-ng ch ca nh n-c v vic xem th-ng
tnh quyt nh khch quan ca php lut,
ca h thng php lut, ca trt t php lut.

T quan im nhn thc lun v t- t-ng,

vic tha nhn vai tr ng u ca nh
n-c so vi php lut -c quyt nh, mt
mt, bi s ng nht chnh tr vi tnh cch
l s th hin tp trung ca kinh t, ca mi
quan h gia cc giai cp vi hot ng
chnh tr ca cc c quan nh n-c v ca
nhng ng-i c th, v mt khc, bi s
nhn thc v php lut ch l cc o lut,
cc vn bn quy phm php lut khc ca
nh n-c v iu -c th hin s nhn
thc thc chng v php lut ang ph bin
rt rng ri trong sch bo php l.
Tr-c y, trong l lun v thc tin quan
nim php lut nh- l cng c ca vic qun
l nh n-c -c ph bin rt rng ri. Trn
thc t, t- t-ng v php lut vi tnh cch l
bin php qun l nh n-c tr thnh s
th hin bin dng v n gin ho cc quan
h v vai tr ng u ca nh n-c so vi
php lut. Khng phi ngu nhin m tr-c
y, vic nh ngha php lut nh- l h
thng cc quy phm php lut -c nh

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

25

nh n-c v php lut

n-c quy nh -c ph bin rng ri v

vic cho rng gia nh n-c v php lut tn
ti mi quan h nhn qu: nh n-c l
nguyn nhn, php lut l hu qu, -c
khng t ng-i ng h. Trong iu kin nhvy, h qu tt yu l: b my cc c quan
chp hnh - iu hnh phnh to vi mt s
l-ng bin ch rt ln -c cao hn php
lut, php ch v t- php. Cng lc, cc
thng t- ca cc b, ngnh -c ban hnh
rt nhiu nh-ng khng kch thch m l hn
ch tnh sng to c s; trn thc t, cch
lm ny loi tr tnh ti cao ca o lut
v tnh php ch trong hot ng ca b my
nh n-c. Hot ng xy dng php lut nhvy ch-a cao vai tr ca lut, ch-a cng
c -c trt t php lut trong mi lnh vc
ca i sng x hi.
-ng li i mi do ng ta khi x-ng
v lnh o thc hin theo h-ng lm su
sc thm qu trnh dn ch ho mi mt i
sng x hi to tin cho vic khc
phc nhn thc trn. Vic thc hin cc
nguyn tc v ch nh dn ch v chnh tr
i hi phi quy nh r rng trong Hin
php c cu v thm quyn ca cc c quan
nh n-c, c ch c bit v cc mi lin h
ln nhau gia cc c quan . Ni ng ra,
trong -ng li, chin l-c v vic s dng
ti -u nhng -u vit ca ch ngha x hi
cn phi nhn thc v gii quyt tt mi lin
h gia php lut v nh n-c t-ng ng vi
s tc ng ln nhau hp quy lut khch
quan ca chng, t-ng ng vi s nh
h-ng tch cc ca hai hin t-ng n s
tin b x hi. Vy s tc ng ln nhau
nh- l th no? Hin php ghi nhn c ch
ca s tc ng ra sao? iu cng tr

26

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

nn cp thit, c ngha quan trng i vi

qu trnh xy dng nh n-c php quyn x
hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v
nhn dn n-c ta hin nay.
Nhng lun im c bn ca ch ngha
Mc - L nin v tnh quyt nh ca c s h
tng i vi th-ng tng x hi c ngha
ph-ng php lun v nguyn tc i vi vic
nhn thc tnh cht ca mi lin h gia kinh
t, php lut v nh n-c. Mt trong nhng
lun im c bn ca ch ngha duy vt lch
s l tng th cc quan h sn xut to thnh
c s h tng hin thc; trn , th-ng tng
chnh tr v php l -c hnh thnh. Nu
phn tch k, d dng nhn thy lun im
hon ton khng ni n vai tr ng u
ca nh n-c so vi php lut. y ch ni
v s ph thuc mang tnh nguyn nhn ca
hnh thc php l v chnh tr vi ni dung
kinh t ca n, v n l-t mnh, ni dung
kinh t -c quyt nh bi trnh pht trin
ca lc l-ng sn xut. Quan im thng
th-ng ca chng ta v mi lin h gia nh
n-c v php lut xut pht t s : kinh t
- nh n-c - php lut l hon ton khng
chnh xc. Trong hin thc, si dy xch
nguyn nhn li khc, l: kinh t - php
lut - nh n-c.
Vic phn tch su sc mi quan h ln
nhau ca kinh t v cc hnh thc (php l v
chnh tr) ca n xut pht t vic nhn thc
cc quan h s hu nh- l s th hin php
l ca cc quan h sn xut. S biu hin
bn ngoi th hin ch: nh n-c, cc c
quan nh n-c ban hnh cc o lut d-ng nh- sinh ra php lut. Nh-ng hin
t-ng v bn cht khng ng nht vi nhau,

php lut trong NNPQ

lut php (cc vn bn quy phm php lut)

l hnh thc ca php lut v l phm tr
chnh tr. Php lut khng ch l cc o lut
v cc vn bn quy phm php lut khc.
Vi tnh cch l trt t cc quan h s hu,
phn phi v trao i, php lut l s th
hin php l ca h thng cc quan h sn
xut ang tn ti, n cn c nh n-c, cn c
s tha nhn bng hnh thc php l v cn
-c bo v bng vic c-ng ch c t chc.
V b ngoi v pha trn ca i sng
chnh tr, nh n-c quy nh trt t php lut.
V bn trong, t quan im ca ph-ng thc
sn xut ang tn ti, php lut, h thng
php lut do kinh t quy nh i hi phi c
nh n-c bo v mnh.
Theo Ph.ng-ghen, nhu cu ghi nhn cc
chu trnh sn xut v trao i, lc u -c
th hin cc tp tc v sau cc o
lut. Vi vic xut hin cc o lut, th mi
xut hin cc c quan -c u quyn bo v
cc o lut - quyn lc cng cng, Nh
n-c, cc c quan nh n-c. Lun im
ca ch ngha Mc - Lnin hon ton khng
khng nh vai tr ng u ca nh n-c so
vi php lut, m ni v mi lin h chc
nng gia nh n-c v php lut vi tnh
cch l nhng hin t-ng t-ng i v u
-c quyt nh bi ch kinh t. kha
cnh ny, cc o lut v php ch, hot
ng xt x l s th hin ca vic ph thuc
v chc nng ca php lut v nh n-c; hay
ni mt cch chnh xc, l nhng hin
t-ng php l ca cc quan h x hi -c
iu chnh v l cc hin t-ng chnh tr theo
hnh thc -c nh n-c, quyn lp php v
quyn t- php giao cho chng.
Khi m mi quan h gia php lut v nh

n-c khng b vi phm, cc o lut ca nh

n-c c -c tnh php l, ch php ch
ph hp vi trt t php lut -c hnh thnh
mt cch khch quan, cc To n thng qua
hot ng xt x bo v mt cch vng chc
cc quyn t do ca cng dn, th cc chnh
sch ca nh n-c s c -c c s php l
vng chc.
Tuy nhin, trong thc tin hot ng, mi
lin h bnh th-ng gia nh n-c v php
lut c th b vi phm. Lc s c s khng
ph hp gia php lut v o lut, cc o
lut c khi ghi nhn s tu tin v vic vi
phm php ch ca chnh b my nh n-c,
hot ng t- php khng c kh nng bo v
cc quyn, t do v li ch chnh ng ca
con ng-i, ca cng dn, trt t php lut
khng -c thit lp mt cch vng chc.
Chnh sch ca nh n-c tch ri cc
nguyn tc ca php lut v cng bng s
dn n vic dng v lc trc tip v n p
tri php lut. Trong iu kin nh- vy, nh
n-c s khng thc hin tt chc nng l
ng-i bo v php lut. Vic cao nh
n-c so vi php lut khng gii quyt -c
nhng mu thun v xung t . Thiu
php lut khng th c s tin b x hi,
khng th c hiu qu ca sn xut vt cht
v ca cc ch nh dn ch; khng th c
vic qun l nh n-c c hiu qu, s pht
trin ca c nhn.
Nh n-c php quyn x hi ch ngha l
s th hin trng thi bnh th-ng ca mi
lin h chc nng gia php lut v nh n-c
trong x hi, l s th hin ca mi tc ng
ln nhau hp quy lut c hiu qu ca chng.
Nh- bt k quy lut x hi no, s tc

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

27

nh n-c v php lut

ng ln nhau ca php lut v nh n-c

-c thc hin nh c hot ng ca con
ng-i. Do , vic hnh thnh, gio dc vn
ho chnh tr v php l cao c ngha c
bit quan trng. Vn ho dn ch x hi
ch ngha l mt trong nhng thnh tu ca
vn minh mi x hi ch ngha, ni m t do
ca mi thnh vin ca x hi tr thnh tin
cn thit cho t do ca ton x hi v
ca chnh con ng-i, s pht trin ca c
nhn tr thnh mc ch cao nht ca vic
sn xut vt cht, ca bt k ch nh x
hi no, trong c cc ch nh chnh tr
v php lut.

2. S thng tr ca php lut trong nh

n-c php quyn x hi ch ngha
S hnh thnh nh n-c php quyn x
hi ch ngha i hi phi c cc quan h
php lut c bit gia cng dn v nh
n-c, gia cc c quan quyn lc, cc c
quan qun l v To n, cn phi c s tc
ng ln nhau -c i mi v nguyn tc
gia x hi, php lut v nh n-c.
C nhng nguyn nhn khc nhau lm
hn ch s thng tr ca php lut trong i
sng x hi n-c ta. l: t n-c tri
qua chin tranh trong mt thi gian di; vic
ko di ch quan liu bao cp; vic ch-a
cao h thng t- php trong mt thi gian
di; s duy tr ca ch ngha h- v php lut
(coi th-ng php lut); vic khng chp nhn
t- t-ng nh n-c php quyn trong mt thi
gian di Chng ti cho rng, n lc cn
phi tha nhn gi tr x hi to ln ca php
lut, rng khng th i n x hi dn s v
nh n-c php quyn x hi ch ngha, n
hnh thc t chc chnh tr c tr-ng cho x

28

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

hi vn minh, dn ch hin nay n-c ta,

nu khng khng nh v thc hin s thng
tr ca php lut trong cc quan h x hi.
Vy s thng tr ca php lut cn -c
hiu nh- th no? S thng tr da trn ci
g, lin quan n ci g v -c th hin nhth no?
a. Tr-c ht, s thng tr ca php lut
-c quyt nh bi tnh cht c bit ca
mi quan h gia cc quan h php lut v
cc quan h sn xut. Trong mi quan h
cc hnh thc s hu i vi t- liu sn xut
v cc kt qu ca sn xut -c php lut
tha nhn, cc quan h s hu l s th hin
php l ca cc quan h vt cht ph hp vi
trnh pht trin ca lc l-ng sn xut x
hi. Chnh l tin lch s t nhin,
khch quan khng nh vai tr ng u ca
php lut trong cc quan h sn xut, trao
i v tiu dng, vai tr da trn bn cht
ca cc quan h x hi -c iu chnh.
kha cnh ny, s thng tr ca php lut bo
m cho hot ng sn xut vt cht c hiu
qu cao da trn s tin b ca khoa hc k
thut v s tng tr-ng v nng sut lao
ng, to ra kh nng ti -u cho s pht trin
t do tim nng kinh t ca t n-c.
b. S thng tr ca php lut cn phi
-c xem xt c kha cnh x hi, kha
cnh c nhn con ng-i, t quan im nhn
t con ng-i. Trong i sng ca x hi hin
i, vai tr ca nhn t con ng-i khng nh
hn vai tr ca kinh t v mt kha cnh
no , vai tr ca nhn t ny cn c
ngha hin thc rt ln trong iu kin trin
khai cch mng khoa hc - k thut v s
tin b x hi. Hin nay, c nhn con ng-i

php lut trong NNPQ

v s pht trin ton din ca n tr

thnh i l-ng ca nhng thnh tu lch s
ca x hi. T quan im , php lut l
thuc tnh x hi khng th thiu -c ca c
nhn, l c tnh ca con ng-i v ca cng
dn, bo m tnh quyt nh c nhn v mi
lin h ca n vi nhng ng-i khc, vi x
hi. Php lut th hin y nh- mt phm
vi c th c v cn thit khch quan ca t
do x hi, kch thch tnh tch cc sng to,
tnh t thc ca con ng-i v trch nhim
ca h, bo m vic tha nhn ca x hi
i vi lun im cho rng mi c nhn sinh
ra u t do v bnh ng, s t do la chn,
quyn ngn lun v tn ng-ng l nhng gi
tr ca loi ng-i to nn nn tng cho quy
ch php l ca c nhn trong x hi vn
minh. ngha , s thng tr ca php lut
l mt hin t-ng x hi c tr-ng -c
quyt nh bi quyn t nhin v mt lch s
v quyn khng th b t-c ot ca con
ng-i v ca cng dn v t do, bnh ng,
cng bng, hnh phc v bt kh xm phm,
ni mt cch ngn ngn l xut pht t bn
cht x hi ca c nhn.
Quyn t nhin, quyn x hi chung l
lnh vc ca t do. Quyn khng phi l s t
do v gii hn, ch l phm vi ca t do;
nh , t do ca tng ng-i -c bo m,
tc l phm vi bnh ng v hnh thc v
cng bng t-ng i nh h-ng n tnh ti
thiu ca o c, n nhng quy tc n
gin nht ca i sng x hi. Nh- vy, s
thng tr ca php lut khng ch n gin
tim n bn cht x hi ca con ng-i m
cn c cc c s o c c nhn v ca
s tn ti x hi ca n. Ni cch khc, s
thng tr ca php lut da trn cc nguyn

tc o c ca x hi v ng thi l
ph-ng thc cng c v bo v cc nguyn
tc . Vai tr ng u ca php lut trong
quan h gia con ng-i vi nhau (gia cc t
chc, lin hip, cng ng ca h) l mt
trong nhng thnh tu v i ca vn minh
th gii, ca vn ho tinh thn ca nhn dn,
mt trong nhng tin v kt qu ca nim
hnh phc ca nhn dn t -c trong
tin b x hi ca cng ng th gii.
c. Cui cng, s thng tr ca php lut
cn phi -c gii thch kha cnh chnh
tr c bn ca mnh. Trong qu trnh pht
trin lch s lu di ca x hi, hnh thc
php l ca cc quan h sn xut ni
chung v quyn ca tng con ng-i ni
ring i hi phi c s bo v t pha lc
l-ng chnh tr, t pha quyn lc cng
cng. Theo bn cht su xa ca mnh, nh
n-c l lc l-ng chnh tr c bit c chc
nng bo m trt t php lut khch quan,
bo m tnh vng chc ca quy ch php
l cho nhng cng dn ca mnh, v do ,
v thc cht, nh n-c l lin minh chnh tr
- php l ca cc cng dn.
Trong tr-ng hp nh n-c ng trn x
hi, trn php lut, th nh n-c , chnh
sch v sc mnh v s chuyn quyn
chim -u th so vi php lut, cng bng, tr
tu v o c c nhn tr thnh i t-ng
b n p ca b my hnh chnh quan liu;
cc tng lp nhn dn b t-c ot t- liu
sn xut v sn phm, b bc lt v tt
nhin b tch khi quyn lc chnh tr. Vic
coi chnh sch nh n-c c vai tr hng u
so vi php lut bao gi cng mang li
nhng hu qu khng th l-ng ht -c
i vi nhn dn. Trong thi i hin nay,

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

29

nh n-c v php lut

iu e do chnh c s tn ti ca x hi
loi ng-i v c th dn n s dit vong
ca ton b nn vn minh.
Theo chng ti, cn phi c-ng quyt
kh-c t quan nim cho rng php lut phi
phc tng nh n-c v php lut ch l cng
c, bin php ca vic qun l nh n-c i
vi x hi. Ch c tha nhn v mt chnh tr
- x hi vai tr ng u ca php lut so vi
nh n-c v hot ng ca n mi c kh
nng tr thnh im xut pht ca vic hnh
thnh nh n-c php quyn thc s ca
nhn dn, do nhn dn, v nhn dn, v ch
c nh n-c php quyn x hi ch ngha
mi c kh nng bo m dn ch v chnh
tr, mi lm cho nh n-c thc s tr thnh
lin minh chnh tr - php l ca cng dn.
S thng tr ca php lut buc nh n-c
phi phc tng x hi. Bi v, trong quan h
chnh tr, s thng tr c ngha l quyn
khng th tch ri ca nhn dn v ch
quyn, quyn t quyt nh hnh thc v ni
dung ca nh n-c, tnh cht ca c ch nh
n-c, cc nguyn tc hin nh ca vic t
chc quyn lc, nhim v v cc gii hn ca
n. kha cnh , vai tr ng u ca php
lut v dn ch v chnh tr khng th tch ri
nhau: bn ngoi dn ch s khng c iu
kin cho nhn dn thc hin quyn lc ca
mnh. bn ngoi php lut, dn ch s bin
thnh vic cho php lm tt c, thnh s
chuyn quyn khng gii hn, thnh vic
dng v lc ca s t i vi s ng, lm mt
tnh -c bo v v mt x hi ca c nhn
v quyn ca nhng ng-i thuc s t -c
bo v quan im ca mnh.
S thng tr ca php lut i lp vi s

30

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

cai tr ca nhng ng-i c chc quyn quen

da trn ch ch quan v s tu tin v mt
hnh chnh, i lp vi s cai tr tu thuc vo
cc tnh tit ngu nhin, vo tm trng v
tnh cch ca ng-i c chc v, quyn hn,
i lp vi s cai tr tch ri nhng nhu cu
x hi hin thc. S thng tr ca o lut
lm cho x hi n nh, gii phng ch
chnh tr khi nhng tnh th v xung t nht
thi, nhng bin ng khng c bn hnh
lang quyn lc v c bn l lm cho cc lc
l-ng x hi phc tng php lut, buc cc
lc l-ng phi phc v php lut. V,
mt mt no , n cn c ngha l hn ch
quyn lc, lm cho quyn lc mang tnh cht
php l hp vi php lut.
Trn y l nhng kha cnh quan trng
nht ca vn s thng tr ca php lut
trong cc quan h x hi. Thiu s thng tr
khng th hnh thnh -c nh n-c php
quyn chn chnh ca nhn dn, do nhn
dn, v nhn dn. lm c s cho s thng
tr ca php lut iu quan trng l phi bin
i chnh thi ca con ng-i i vi php
lut, thay i mt cch c bn vic nhn thc
coi th-ng php lut, hnh thnh cc quan
im ng n v gi tr ca php lut, nng
cao trnh vn ho php lut ca nhng
ng-i c chc v, quyn hn, ca cn b,
vin chc, ca nhn dn. R rng l, vai tr
ng u ca php lut c nhng c s su
xa khng ch trong thc x hi m cn c
trong tn ti x hi ca nhn dn, trong c
cu kinh t, chnh tr, dn tc, giai cp ca x
hi. S thng tr ca php lut, suy cho cng,
-c xc lp do kt qu ca nhng bin i
tin b trong mi mt i sng x hi. Nh-ng
cng cn nhn thc rng, bn ngoi php

php lut trong NNPQ

lut v bt chp php lut s khng th c s

pht trin ca t n-c v pha tr-c theo
con -ng vn minh, dn ch, khng c s
khi phc nn o c trong lnh cho nhn
dn, s khng nh ca cng bng x hi.

3. o lut trong nh n-c php

quyn x hi ch ngha
Trong qu trnh tin hnh xy dng nh
n-c php quyn x hi ch ngha ca nhn
dn, do nhn dn, v nhn dn n-c ta hin
nay cn phi c nhn thc y , ng n
v o lut, v mi t-ng quan ca n vi
quyn lc, v c ch thc hin o lut v s
tc ng mnh m ca n i vi vic dn
ch ho mi mt i sng x hi.
im c tr-ng c bn ca nh n-c
php quyn x hi ch ngha l bo m tnh
ti cao v s chin thng ca o lut. Trong
thc t hin nay n-c ta, cc o lut ch-a
-c xc lp t-ng xng vi vai tr ca n.
Do nhng nguyn nhn khc nhau lm cho
ng-i ta hiu rng php lut - ch l iu
hn ch v cm k. Cn phi lm th no
bo m -c tnh ti cao ca cc lut trong
tt c cc lnh vc ca i sng x hi, tt
c cc c quan ca nh n-c, cc t chc
kinh t, cc t chc x hi, cc tp th lao
ng, nhng ng-i c chc v, quyn hn v
mi cng dn hot ng trn c s ca cc
o lut.
Vic bo m tnh ti cao ca o lut
trong tt c cc lnh vc ca i sng x hi
gn lin vi vic tng c-ng nhng c ch
khng nh trt t php lut trn c s cng
c quyn lc ca nhn dn. iu c ngha
rng, tt c nhng h-ng ci cch, i mi
php lut v vic hnh thnh nh n-c php

quyn x hi ch ngha phi gn lin vi vic

khng nh vai tr ngy cng ln ln ca o
lut trong i sng x hi. N th hin vic
hon thin c chnh o lut, quy trnh xy
dng lut v nhng c ch thc hin lut,
bao gm nhng bo m dn ch v gio
dc php lut, vic ci cch cc c quan bo
v php lut.
ngha ca o lut th hin ch, n l
ci iu chnh hng u nhng quan h x
hi c bn gia cng dn v nh n-c, gia
nh n-c v x hi. iu ngha rng: c
quyn lc, c qun l, c hnh vi ca cng
dn mt mc nh- nhau cn phi da
trn cc o lut. Chnh cc o lut th hin
ch ca nhn dn, -c hnh thnh trong
qu trnh cn nhc y li ch ca cc giai
cp, ca cc dn tc, ca mi cng dn.
Trong h thng php lut, cc o lut
phi chim -u th, v rng iu phn nh
tnh ti cao ca quyn lc nhn dn, l
ngun c bn v hng u ca tt c cc
vn bn quy phm php lut. Cc o lut
cn phi iu chnh nhng quan h x hi c
bn. - u th ca cc lut trong vic iu
chnh cc quan h x hi l bo m cho s
thng tr ca php lut trong i sng x hi,
trong i sng nh n-c, trong vic t chc
v hot ng ca nh n-c php quyn x
hi ch ngha./.

* PGS, TS, Ph Vin tr-ng Vin Nh

n-c v php lut- Vin Khoa hc x hi VN

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

31

nh n-c v php lut

Ting ni ca nhng ng-i lm bo

v s pht trin gio dc
Xun Anh

Nhng kin si ni, thng thn t tm huyt ca nhng ng-i lm bo nh gi v

gio dc o to t v m n nhng vn c th, ng thi -a ra nhng gii php
pht trin nn gio dc v o to n-c ta hin nay trong Hi ngh vi cc nh bo
v tnh hnh gio dc v o to do U ban vn ho, gio dc, thanh nin, thiu nin v
nhi ng ca Quc hi t chc ti H Ni ngy 14 thng 8 nm 2004 gip cho c quan
thm tra ca Quc hi c c s xem xt ton din bo co ca Chnh ph v vic nh
gi tnh hnh gio dc v o to trnh Quc hi ti k hp th 6 Quc hi kho XI sp
ti

T thc trng cht l-ng i ng gio

vin n gii php thy ra thy
Bn cnh nhng kin khng nh thnh
tu gio dc - o to trong thi k i mi,
mt s nh bo thng thn nu nhng hn
ch, yu km v qun l, cht l-ng ging
dy, hc tp, v s ny sinh nhiu tiu cc
trong i sng hc -ng, tr-c ht l nhng
bt cp ca i ng gio vin hin nay khin
x hi lo ngi, bc xc.
Nh bo Cao Nham (Bo Cu Chin binh
Vit Nam) rt tm c cu ni ca C Th
t-ng Phm Vn ng Thy ra thy, tr ra
tr, tr-ng ra tr-ng, lp ra lp, trong vai
tr thy gio -c ch trng u tin, ng
nh- cu ni t x-a nht s- nh ph. Thy tt
s c ph-ng php ging dy tt v s c tr
tt v thy tr tt s gp phn hnh thnh
tr-ng tt, lp tt. ng cha ta dy: Tin
hc l, hu hc vn nh-ng d-ng nh- cc
thy, c gio hin nay ch bit dy ch cho

32

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

cc tr m thiu nng lc dy nhn cch cho

cc tr. C nhng thy, c gio trong tr-ng
tiu hc v trung hc bt lc vi trt t k
c-ng ca hc sinh phi b lp hc cho
Ban gim hiu nh tr-ng xin -c
chuyn dy lp hc khc. Mt s ging vin
trong cc tr-ng i hc khi phi ging dy
mn hc chung c hng trm sinh vin th
vic thy, c ging bi trn bc vi vic nghe
ging ca sinh vin nh- khng h lin quan
n nhau(?). Hin t-ng cha m hc sinh
cc tr-ng tiu hc, trung hc tm cch thm
hi, qu cp cho thy, c gio nh- th tc
u tin nhm chy cho con vo lp chn,
tr-ng im hoc thy, c gio ch hn
vic dy d con mnh. Cn sinh vin, nghin
cu sinh trc tip n nh ring ca thy, c
h-ng dn lun vn, lun n cho mnh
thc hin th tc u tin nh- trn khng
phi him, thm ch a s h cn ng tnh
vi th tc -c coi l -ng nhin ny, v
nu khng thc hin th tc th qu trnh

Ting ni ca ng-i lm bo

bo v lun vn, lun n chc chn khng

th thun bum xui gi, c khi cn b dang
d hoc ko di qu hn nh. Nhng hin
t-ng khng khc vic mt s thy, c
thiu l-ng tm ly ngh dy hc lm
giu, bn ch, ly tin, t quan tm n vic
dy hc tr-ng m tp trung sc lc, thi
gian cho vic dy hc thm ngoi gi c thu
tin theo cch p t.
Nh bo Phm Thnh Long (Tng bin
tp Bo Thiu nin tin phong) cho bit thm
v trnh yu km ca nhiu gio vin bc
tiu hc nng thn, c bit i vi gio
vin b mn x hi cn b hn ch v cp
nht thng tin, kin thc nh h-ng trc tip
n cht l-ng hc sinh. Nh bo Bi nh
Nguyn nh gi i ng gio vin phi bao
gm c cn b qun l gio dc, hin nay th
tr-ng ho gio dc ln t x hi ho gio
dc, cn ngn chn nguy c bin gio dc
thnh hng ho v thy gio l ng-i bn
ch kim n. Tuy nhin, cn phi thy -c
nguyn nhn ca mt s thy khng ra
thy c mt phn do chnh sch s dng
thy thiu cng bng, ch i ng v
l-ng i vi thy, c gio ch-a t-ng xng
vi vai tr ging dy, ch-a p ng yu
cu cuc sng hng ngy ca phn ln gio
vin hin nay.
VitNamNet ngy 23/7/2004 dn li ca TS.
Nguyn Kim Dung, gim c Trung tm Nghin
cu Gio dc i hc (Vin Nghin cu Gio dc)
nh gi kh nng gio vin (nht l gio vin i
hc) nghin cu khoa hc rt hn ch, c hn
20% sinh vin hon ton khng bit g v nghin
cu khoa hc v cng ch-a tng -c gio vin
h-ng dn nghin cu khoa hc, khong hn
60% sinh vin cho rng k nng nghin cu khoa
hoc l quan trng v nh gi cao k nng ny
nu -c o to trong nh tr-ng.

Nh bo Thanh H (Bo Tui tr) nhn

xt s yu km ca gio dc o to cn bc
l trong vic s dng thiu hiu qu ngun
lc u t- v nhiu bt cp trong cng tc
qun l gio dc. Nh bo Trn Ninh H
khng ph nhn tnh kinh doanh trong gio
dc nh-ng cn hn ch mc pht trin
ca cc tr-ng ngoi cng lp, cc tr-ng
cng lp cn -c m bo vi t l trn
50% v kin quyt loi b tnh con bun
trong mt s gio vin do b nh h-ng ca
mt tri nn kinh t th tr-ng, nhm bo v
o c, vn ho vn l c tr-ng truyn
thng ca gio dc.
Theo bo co ca B tr-ng B Gio dc
v o to th trnh qun l gio dc
khng theo kp nhu cu pht trin ca nn
kinh t thay i nhanh v a dng. Chm i
mi c v t- duy tm v m v ph-ng thc
qun l c th, chm ra cc nh h-ng
chin l-c v chnh sch ng n gii
quyt mt cch hiu qu mu thun ln trong
gio dc. Vic thc hin cc chc nng qun
l nh n-c ca ngnh gio dc v o to
cn yu v chm -c nng cao. V mt
khch quan, nn gio dc chu sc p ln v
nhu cu hc tp ngy cng nng cao trong
khi kh nng u t- cho gio dc cn hn
hp. Gio dc ph thng v gio dc chuyn
nghip b mt cn i trong khi thang gi tr
x hi, phm cht ca ng-i lao ng c mt
s thay i trong nn kinh t th tr-ng vi
bi cnh th gii mi, t ra nhng thch
thc cho s nghip gio dc...
Do , gii php u tin pht trin
gio dc vn ng nh- li dy ca C Th
t-ng Phm Vn ng l lm sao thy ra
thy, sau mi l cc gii php khc
tr ra tr, tr-ng ra tr-ng, lp ra lp. Nh
bo Cao Nham gi l gii php thy ra

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

33

nh n-c v php lut

thy, Nh n-c cn tp trung u t- vo lnh

vc s- phm, c bit i vi vic xy dng
v nng cao cht l-ng o to gio vin cc
tr-ng tiu hc, trung hc cc vng nng
thn n-c ta.

Chin l-c pht trin di hn

Nh bo Trn Ninh H cho rng s nghip

gio dc l lu di v phi lun -c quan
tm pht trin. V li ch m-i nm trng cy,
v li ch trm nm trng ng-i Bc H lun
coi gio dc o to l s nghip trng ng-i,
Trong mt ln tr li phng vn ca bo
s nghip ny i hi tnh k tha, bn b, lin
An ninh th gii cui thng, B tr-ng B
tc. i mi, pht trin s nghip gio dc
gio dc v o to Nguyn Minh Hin ni:
khng th ch c chin l-c trong 5 nm, 10
Kin quyt chng li cc biu hin th-ng
nm m chin l-c pht trin
mi ha gio dc, li dng
gio dc bao gi cng phi
gio dc mt cch bt
Vn

cn
quan
tm
h-ng ti thi gian khong
chnh lm giu. Ci
vi chc nm, nhn t-ng lai
khng ch l trch nhim
hin nay l tp trung
xa hn i vi chin l-c
chnh tr vi t- cch B
vo
vic
xy
dng
i
pht trin cc lnh vc
tr-ng B gio dc v o
khc. Thc t, o to v bi
to m cn l trch nhim
ng gio vin - mt
d-ng hnh thnh i ng
o c ca mt cng dn,
trong nhng khu t
1
gio vin theo tiu chun
mt thy gio . xy
ph
trong
s
nghip
ho p ng yu cu i hi
dng nn gio dc theo
ca cng cuc hi nhp
h-ng chun ho, hin i
pht trin gio dc
quc t hin nay khng th
ho, x hi ho t nay n
ch vi thi gian nm hay
2010, B gio dc v o
m-i nm -c. R rng
to nu ln 7 nhm gii
vic thc hin chin l-c pht trin gio dc
php cn thc hin ng b, trong xy
t nm 2001 n nm 2010 n-c ta l kh
dng v nng cao cht l-ng i ng nh
t -c hiu qu mong mun.
gio, i mi ph-ng php gio dc -c coi
l gii php u tin. (Xem hp 1)

Hp 1. Pht biu ti cuc gp g vi cc nh gio pha Nam TP.HCM ngy 16/8/2004, Ph Th

t-ng Phm Gia Khim cho rng cht l-ng gio dc vn l vn cn quan tm, trong tp trung
vo i ng gio vin - mt trong nhng khu t ph. Trong khi , gio vin ngi i mi ph-ng
php ging dy trong khi khng c p lc mnh, nn y l cn tr ln trong nn gio dc.
Nhn thc -c vai tr quan trng ca gii php Thy ra thy, ngy 15/6/2004 Ban B th- Trung
-ng ng ra Ch th s 40-CT/TW v vic xy dng, nng cao cht l-ng i ng nh gio v cn
b qun l gio dc, Ch th ny khng nh: Pht trin gio dc v o to l quc sch hng u, l
mt trong nhng ng lc quan trng thc y s nghip cng nghip ha, hin i ha t n-c, l iu
kin pht huy ngun lc con ng-i. y l trch nhim ca ton ng, ton dn, trong nh gio
v cn b qun l gio dc l lc l-ng nng ct, c vai tr quan trng nhm p ng yu cu ca Chin
l-c pht trin gio dc 2001 2010, thc hin mc tiu xy dng i ng nh gio v cn b qun l
gio dc -c chun ho, m bo cht l-ng, s l-ng, ng b v c cu, ch trng nng cao bn
lnh chnh tr, phm cht, li sng, l-ng tm, tay ngh ca nh gio.

34

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Ting ni ca ng-i lm bo

Pht trin gio dc quy m l cn

thit nh-ng cn gn vi nng cao
cht l-ng gio dc ph hp vi yu
cu v cc iu kin ca tng vng,
min, ch khng phi pht trin gio
dc quy m bng mi gi.

cc chu vo tr-ng tiu

hc theo tiu ch gn
nh ch khng phi tiu
l s nghip trng
ch tr-ng im. i vi
ng-i, v vy xy
gio dc ph thng,
dng chin l-c
nhim v ch yu l
gio dc hnh thnh
pht trin gio dc
Nh bo Kim Dung (Bo Nhn
nhn cch v trang b
cn phi t trong
dn) ngh trong chin l-c gio
kin thc cho hc sinh
dc, cn ch trng i mi cng tc
thi hn di hn so
chun b b-c vo hc
qun l gio dc, nht l vic sp
ngh, v vy Nh n-c
vi
chin
l-c
pht
xp ph hp nng lc, trnh hng
nn ch trng u ttrin cc ngnh,
ng lnh o cc S gio dc. Qun
cho cc tr-ng tiu hc
l gio dc o to dy ngh phi
cc lnh vc khc
v trung hc ph thng.
thng nht vo mt u mi ch
u t- c s vt cht
khng nn phn tn cho hai B
tr-ng hc cn ch
(B LTBXH, B GD v T) qun l
trng ti tnh ng b, nht l trong iu kin
nh- hin nay.
cn kh khn v kinh t; trong cc yu cu
u t- c trng im
v tr-ng chun quc gia, cc cp hc cng
nh- tiu ch thnh lp tr-ng, tiu ch v c
Nh bo Bi nh Nguyn tha nhn hin
s vt cht phi -c coi nh- mt trong
nay Nh n-c tng ngun ngn sch cho
nhng yu cu bt buc v quan trng nht.
vic pht trin gio dc o to n mc hn
Trong vic ci cch v ni dung ph-ng
29 nghn t ng hng nm, nh-ng thc t
php i mi cng ngh tr-ng hc, kh
ngn sch dnh tr l-ng chim hn 23
nng p ng v c s vt cht kin trc v
nghn t ng, cn hn su nghn t ng
thit b dy hc phi -c coi nh- yu t m
-a vo xy dng c bn v xut bn sch
bo cho tnh kh thi.
gio khoa, do ngn sch u t- nng

Gio

dc o to

cao cht l-ng gio dc cn hn ch. Nh

bo ngh Quc hi c bin php huy ng
thm ngun lc x hi u t- cho gio dc,
quan tm n vic nng l-ng v to iu
kin nh n nh cho gio vin.
Xo b tnh trng chnh lch gia cc
tr-ng tiu hc bng cch u t- ng u
c v cht l-ng gio vin cng nh- cc
trang thit b, c s vt cht nhm chm dt
vic ph huynh chy cho con lp 1 vo lp
chn, tr-ng chn (mc d rt xa nh) dn
n c tr-ng qu ti nn sinh ra hnh thc
c m v con u phi thi tuyn. To lp vic

M rng o to dy ngh
Nh bo Phan Quang cho rng nn bnh
tnh hn khi nhn nhn v cht l-ng gio
dc. Phi chng chng ta qu st rut khi
mun y nhanh qu trnh pht trin ca
gio dc? Cn km bt tc pht trin gio
dc vi sc p k thi vo i hc nh- hin
nay, quan trng l phi m rng gio dc o
to ngh, to nn mt x hi lao ng, khng
kh lao ng. Nh bo Nguyn Gia Cu
(Tng Bin tp Tp ch Gio dc) by t s
ng tnh vi quan im ca nh bo Phan
Quang. Thc t, s sinh vin bc i hc v

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

35

nh n-c v php lut

cao ng bng s hc sinh trung hc chuyn

nghip - dy ngh, l mt s bt hp l.
Sau k thi tuyn sinh i hc ny, my trm
ngn th sinh khng vo -c i hc v cao
ng th cc em s i u. (Xem hp 2)

chi 30% li nhun, cn 70% li nhun thuc

s hu tp th -a vo xy dng vt cht v
nng cao cht l-ng o to. Nh n-c s
ly ngun thu thu cc tr-ng ny chuyn
sang u t- cho gio dc cng lp.

Hp 2. Trong vn kin Hi ngh ln th 6, BCH

Trung -ng kha IX (thng 6 nm 2002) cho thy,
s l-ng o to i hc, cao ng v trung cp,
dy ngh l t-ng -ng. Nu gio dc i hccao ng l 918.228 th trung hc chuyn nghip
l 195.791 v dy ngh l 792.000 (cng li l
987.791).

Phn lung v lin thng

Theo Bo in t Si gn gii phng ngy

15/8/2004, nm nay, cc tr-ng THCN ti
TPHCM u li thi gian nhn h s tuyn sinh
li vi hy vng gp nht -c thm th sinh.
Tr-ng Trung hc K thut nghip v Nguyn
Hu Cnh phi ko di thi gian nhn h s n
ngy 10-8 do ch mi nhn -c 1.036 h s
(gim trn 25% so vi nm 2003) so vi nhu cu
tuyn l 1.200 hc sinh. iu ny chng t ngnh
gio dc v o to qu coi trng bc i hc v
cao ng m t quan tm n vic t- vn tuyn
sinh, thng tin v THCN.

Nh bo Mai Lan (Bo Si Gn Gii

Phng) cho rng vic tin ti mt nn gio
dc i chng l cn thit trong bi cnh ton
cu ha v nn kinh t tri thc. Nn pht trin
ng b trung hc ph thng v trung hc k
thut nhm hc sinh la chn con -ng
i n t-ng lai ph hp vi kh nng ca
mnh. Nu hc sinh vo trung hc ph thng
sau ny s tip tc thi vo cc tr-ng i hc
khoa hc c bn (hn lm), nhng hc sinh
vo hc tr-ng trung hc k thut sau ny c
ngh v cng c c hi hc tip vo cc
tr-ng i hc chuyn ngnh (thc hnh).

Ngoi ra, cn pht trin thm hnh thc

o to i hc m, o to t xa nhm nng
cao kin thc cho nhng ng-i c nguyn
vng. Tuy nhin ch-ng trnh o to phi
Trong qu trnh x hi ho gio dc hin
lin thng gia cc cp hc vi nhau. Chnh
nay, nhiu trung tm gio dc mc ln nh-ng
sch phn lung v lin thng c
B Gio dc v o to
tc dng gim bt p lc x hi y
khng th qun l -c
hc sinh khng cn cch no khc
Trin khai thc hin
(c v ch-ng trnh ln
l tp trung hc v thi vo i hc
hc ph). Nn chng
chnh sch phn
bng mi gi nh- hin nay. Chnh v
hnh thnh 2 loi tr-ng
lung v lin thng
sc p vo i hc m c nhng
ngoi cng lp l
nghch l xy ra l c nhng gia nh
tr-ng c li nhun v
gia cc cp hc l
ngho nng thn dn ht tin
tr-ng phi li nhun.
gii php gim bt
(thm ch vay m-n thm) cho con
Nh n-c cn c vo
p lc x hi i vi
thi i hc, khi con trng tuyn vo
tng loi c cch i
i hc th b m chng th vui
x ph hp, v d
hc sinh hc vo
mng khi ngh n vic khng
tr-ng phi li nhun s
i hc bng mi gi
tin cho con ln thnh ph n hc
-c s -u i ca Nh
trong my nm m tr nn bun ti,
nh- hin nay
n-c v c s vt cht,
c tr-ng hp nh con b hc
tuy nhin tng thnh
i hc i lm gip b m tr n.
vin gp vn ch -c

36

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Ting ni ca ng-i lm bo

Phn lung v lin thng gip cho hc

sinh nu khng th theo ui con -ng hc
vn trung hc ph thng, s chuyn sang
hc tr-ng trung hc chuyn nghip, kim
ly mt ngh vo i, sau c iu kin
tip tc hc lin thng ln cao ng hoc i
hc chuyn ngnh theo ngh ca mnh.
(Xem hp 3)

hnh Vit Nam) tnh -c tng cng 8 mn

hc ch-a k mn hc v hot ng i, dn
n tnh trng cp sch trn l-ng l qu nng
so vi la tui cc em. Trong qu trnh hc
bn tr c ngy, cc em cn phi hc thm
thi ln lp, thm ch cc em cng khng
-c vui chi trong sut k ngh h m vn
phi hc thm chun b cho nm hc mi.

Gim bt ch-ng trnh hc v cc k

thi cho hc sinh

Mt nghch l l, mc d chng ta cng

b kt quc hon thnh ph cp gio dc
tiu hc, tin hnh ph cp trung hc c s
trong c n-c, nh-ng hin nay vn tn ti k
thi tt nghip tiu hc gy tm l cng thng
cho cc em hc sinh cho n tn nm lp
cui ca tr-ng tiu hc. Vn bit rng, iu
l do quy nh ca lut v trong khi ch-a
sa lut th phi thc hin, tuy nhin khi nhn

Ngay cc tr-ng mu gio mm non,

cc tr th tr-c khi ra tr-ng phi hc
ch thi vo lp 1 nu mun vo tr-ng
tiu hc m theo cch gi tn hin nay l
tr-ng im. B-c vo hc lp 1, cc em hc
sinh phi hc qu nhiu mn. Nh bo
Phm Vit Tin (Ban khoa gio, i truyn

Hp 3. -c bit, sau khi -c Th t-ng chnh ph chp thun, ban ch o xy dng ch-ng trnh
lin thng ca B gio dc v o to hon chnh n th im lin thng gia cc bc o to
Trung hc chuyn nghip (THCN) Cao ng (C) - i hc (H) mt s ngnh trnh B tr-ng B
gio dc v o to ph duyt.
Tr li phng vn ca Bo Tu tr, ng Nguyn i Thnh, V tr-ng V Trung hc chuyn nghip
v dy ngh gii thch ni dung ca o to lin thng (TLT), l qu trnh o to t dy ngh ln
THCN, t THCN ln C v b-c u xy dng ch-ng trnh o to lin thng t C ln H. Nu
thun li c th trin khai lin thng thng t THCN ln H. Mt trong nhng mc tiu chnh ca TLT
l tit kim thi gian cho nhng phn hc bc hc d-i, khng phi hc li nn sinh vin (SV) hc
theo ch-ng trnh ny s -c thi tuyn ring, hc tp theo lp ring. Tr-c ht thi tuyn vo bc hc
no vn phi tun th qui ch tuyn sinh ca bc hc . -c tham gia TLT, hc sinh, sinh vin
(HSSV) phi thi tuyn theo mt ph-ng thc ph hp, nh gi -c ton din nng lc, nht l nhng
kinh nghim lm vic thc t.V bng cp, s hon ton bnh ng nh- o to THCN, C, H hin nay.
HSSV tt nghip cng -c cp bng chnh qui, hon ton khc vi bng phi chnh qui ca cc loi hnh
o to ti chc, chuyn tu.. Theo ph-ng n ang -c xy dng, d kin ba i t-ng iu kin
-c tham gia TLT ln bc o to cao hn. D kin s tuyn thng nhng HSSV c im hc lc ton
kho xp loi gii, nu HSSV loi kh phi thi tuyn mt mn c s hoc mt mn chuyn mn, cn
HSSV trung bnh phi c thi gian cng tc thc t trn hai nm mi -c d thi v thi 2 mn (c s,
chuyn mn).
Thi gian o to bng lin thng s rt ngn -c mt na, i vi HS tt nghip trung hc ngh
ln h C l mt nm r-i, t C ln H l hai nm, HS tt nghip THCN c th hc lin thng ly bng
c nhn. Thi gian o to i vi C khng th qui nh cng l ba nm, THCN khng nht thit l hai
nm. Trnh o to i vi gio dc ngh nghip khng th ch hn ch trong dy ngh v THCN m
phi m rng ra c trnh C, H. Sau thi gian th im, s cn c hiu qu thc tin Quc hi
xem xt, b sung sa i qui nh ca Lut tr-c khi trin khai rng ri.(Ngun: Bo Tui tr 14/7/2004).

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

37

nh n-c v php lut

ra nghch l th vn cn phi thay i ni

dung k thi sao cho cng thng, thc ra
ch l kim tra cht l-ng tt nghip tiu hc.
V vy cn sa i lut xo b quy nh v
k thi tt nghip tiu hc nh- hin nay.

vo -c i hc l khng hp l (im sn
vo i hc ca 3 mn thi khi A v khi D l
14 im). V vic tnh im vo i hc theo
kt qu thi t trn xung cn c ch tiu, do
thi i hc cn nh hn nng thm
kt qu thi sao cho ph hp vi s im
trng vo i hc theo logic thng th-ng.

Nh bo Kim Dung (Bo Nhn dn) nu

ln s bt hp l v hai k thi rt gn nhau l
k thi tt nghip ph thng trung hc v k thi
Nh bo Kim Dung ngh trin khai thc
tuyn sinh vo i hc. iu gy mt mi
hin gii php chuyn ni dung thi i hc
v cng thng cho hc sinh, v tr-c khi tp
nh- hin nay sang ph-ng php thi trc
trung cho cc mn thi theo cc khi thi i
nghim nhm pht trin t- duy ca cc em
hc th tt c u phi c gng thi tt cc
hn l phi hc qu nhiu cc mn thi theo
mn thi tt nghip trung hc c tiu
kiu thuc lng.
chun cng im thm cho kt qu thi i
Cn rt nhiu kin ca cc nh bo
hc, nh-ng chnh tm l
cp n vic dy thm, hc
ny li nh h-ng n cht
thm, nhng gii php ngn
l-ng thi i hc. Thc t l
chn dch v sn xut lun
C nn b k thi tt
c nhiu em t im thi tt
vn, thi h, lm phao thi, vn
nghip rt cao nh-ng kt
nghip tiu hc v
bng gi, in lu sch gio
qu thi i hc rt thp nn
trung hc nh- hin
khoa... Tuy nhin, thc hin
khng vo -c i hc.
hiu qu cc gii php pht trin
nay? Xc nh im
Theo nh bo Kim Dung,
gio dc cn c s phi hp
nm no hc sinh cng
tt nghip trung hc
ng b gia cc ngnh, cc
phi thi ln lp nn kt thc
t kt qu chung vi
cp v nh- li pht biu kt lun
nm cui ca cp trung hc
ca TS. Trn Th Tm an, vn
k thi i hoc?
ch cn kim tra nh gi
c bn l xy dng o c
cht l-ng cc mn hc,
con ng-i khi b-c vo c ch
cn thi tt nghip th nn
th tr-ng, l mt gio vin chn
gp vo lm mt vi k thi i hc, trn c s
chnh th trong bt k x hi no cng ch l
kt qu thi s xc nh im sn tt nghip
ng-i sng mc trung l-u, ch khng th
trung hc v im sn trng tuyn i hc.
ly ngh dy hc tr nn giu c. Do ,
Nh- vy mi m bo s cng bng cho hc
Nh n-c cn m bo s n nh i sng
sinh, v khng phi hc sinh no tt nghip
ng u cho gio vin ph hp vi mc
trung hc cng trng tuyn vo i hc
sng ca tng i ph-ng. TS. Trn Th Tm
nh-ng chc chn hc sinh khng im
an vui mng tr-c nhng kin tm huyt
sn tt nghip trung hc th -ng nhin l
ca cc nh bo v khng nh l s
khng vo i hc.
ng gp tch cc cho Quc hi trong qu
V ni dung thi i hc nh- hin nay tuy
trnh xy dng php lut v s nghip pht
khng cn l nh hc sinh nh-ng vi
trin gio dc v o to ca t n-c ta
kt qu trung bnh cc mn d-i 5 m vn
hin nay./.

38

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Lut bo v v pht trin rng

Gp kin vo d tho lut bo v v

pht trin rng (sa i)
V Long*

Rng l mt trong nhng ngun ti nguyn thin nhin qu gi v quan trng nht
ca quc gia, vic tm ra gii php hu hiu qun l ngun ti nguyn ny ang l
vn v cng cp thit i vi ton x hi. Bi vit d-i y l tng hp ca mt thnh
vin Cu lc b Lm nghip qua kinh nghim thc tin, trn c s -a ra mt s
kin ng gp vo D tho Lut Bo v v pht trin rng (sa i) s -c Quc hi
thng qua trong k hp th 6 sp ti

ut Bo v v pht trin rng

(LBVVPTR) (1991) gp phn
quan trng trong vic qun l v
pht trin ngun ti nguyn rng. Nhn dp
sa i, b sung lut ny, chng ti xin c
mt s gp v nhng vn sau:

V quyn s hu rng t nhin

t ai v rng t nhin u thuc s hu
1
Nh n-c . Song, rng t nhin l ngun ti
nguyn c th ti to v pht trin -c c v
din tch cng nh- cht l-ng. Do , khi xc
nh quyn s hu rng t nhin th cn phi
xem xt theo thi im v khng gian c th.
Bi v:
Th nht, khng phi ton b din tch
rng t nhin u l rng giu v trung bnh,
m vn c mt din tch kh ln l t trng,
rng non cn -c ti sinh, phc hi, din tch
rng ny l kt qu ca vic khoanh nui c
u t- ca cc ch rng. Sau mt thi gian
nht nh, gi tr kinh t ca khu t trng,
1 iu

rng ngho kit, rng non ban u s -c

tng ln rt nhiu. V d: ban u Nh n-c
giao cho ch rng mt din tch t trng i
trc, c dng thc b Ic (dng thc b Ic l qui
-c v dng t trng i trc c mt s
cy thn g v c kh nng pht trin thnh
rng). Ch rng u t- bo v, khoanh nui
v ti sinh, sau 20 nm tr thnh rng t
nhin (c kh nng khai thc g tr m). Vy
lc ny din tch rng thuc s hu ca
ai? Nh n-c hay ch rng?
Th hai, h thng php lut v bo v v
pht trin rng ca n-c ta ch-a y ,
trong khi, cc c quan qun l, bo v rng
hot ng ch-a hiu qu, ch-a thc s p
Theo Quyt nh ca Chnh ph v cng nhn
kt qu kim k rng nm 1999 do B nng
nghip v pht trin nng thn tin hnh th: trong
9.440 nghn ha rng g t nhin, c ti 3.579
nghn ha rng ngho v 2.800 nghn ha rng non
c tr l-ng v ch-a c tr l-ng, chim 67,55%
tng din tch rng g t nhin

17 Hin php 1992

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

39

nh n-c v php lut

ng -c yu cu ngn chn vic khai thc

rng tri php. Quyn s hu ti sn l ng
lc quan trng ch rng s dng, khai thc
v bo v rng hiu qu. Do , Nh n-c
nn xem xt h-ng trao quyn s hu rng t
nhin sn xut cho h gia nh v cng ng
dn c-. T- nhn ho mt b phn rng t
nhin (x hi ho ngh rng) s to ra nhiu
c hi thu ht vn u t- ca cc ch th
2
pht trin nhng khu rng ngho kit . V vy,
trong lut mi nn ghi nhn nhiu ch s
hu rng t nhin: s hu Nh n-c (ch yu
l rng phng h tp trung v rng c
dng), s hu cng ng, s hu t- nhn...

V ng k quyn s hu, quyn s

dng rng trng
iu 28 ca D tho LBVVPTR v ng
k quyn s hu rng, quyn s dng rng
khng quy nh r cc loi rng cn phi
ng k quyn s hu, quyn s dng. V
vy, c th hiu, tt c cc loi rng u phi
-c ng k, trong c c rng sn xut
l rng trng.
Rng trng l mt ti sn c gi tr ln,
nh-ng li lun bin ng c v gi tr ln hnh
thi hin vt do qu trnh gy trng v khai
thc lin tc din ra, nn vic ng k s vp
phi mt vn l: ti thi im Nh n-c
giao t rng v -c cp giy chng nhn
quyn s dng t th vn cn l t trng,
nh-ng sau mt thi gian u t- gy trng v
nui d-ng th rng mi khp tn. V vy, khi
-a vn ng k quyn s hu, quyn s
dng rng sn xut l rng trng vo lut, th

cn quy nh r thi im ng k ln u v
ng k b sung.
Mt khc, cn phi tnh n hiu qu
qun l v chi ph cho vic ng k quyn s
hu v quyn s dng rng, trnh th tc
phc tp gy tn km, ng thi khuyn
khch cc ch th u t- vo lnh vc trng
rng v pht trin rng.

Chnh sch giao rng

Tiu ch giao rng
Mt din tch rng giu vi nhiu loi cy
qu c gi tr khc vi mt din tch rng non
mi phc hi, nh-ng trong D tho LBVVPTR, vn ny quy nh cn rt chung
chung, ch-a da trn mt tiu ch c th no.
im a, khon 3, iu 23 quy nh: Nh
n-c giao rng sn xut khng thu tin s
dng i vi thn, h gia nh, c nhn ang
sinh sng ti , trc tip lao ng lm
nghip ph hp vi vic giao t rng sn
xut theo quy nh ca Lut t ai.... Do
, khi giao rng, Nh n-c ch c th da
trn mt tiu ch duy nht l: din tch t
rng theo quy nh ti khon 3, iu 70 ca
Lut t ai nm 2003. Trong khi , cn c
vo tr l-ng g ca rng th c th phn
chia thnh by cp tr l-ng: t cp I n
cp V; rng non c tr l-ng; rng non ch-a
c tr l-ng, t-ng ng vi tr l-ng rng
3
3
trung bnh t 150m /ha n 0m /ha. Mt
khc, nu cn c vo t thnh loi cy th
mi khu rng li c gi tr kinh t rt khc
nhau. Nh- vy c th thy rng, i vi vic
giao rng t nhin sn xut, nu ch dng

2 Theo tnh ton ban u ca tc gi th tng din tch rng t nhin cn phi u t- hin nay l: 6,380 triu ha,
trong , u t- ti thiu l 4 triu ng/ha/25 nm, nh- vy th nhu cu vn u t- hng nm l: 1020,8 t ng
(gp hn ba ln vn u t- ca d n 5 triu ha hin nay), vi l-ng vn qu ln nh- trn th ngn sch Nh n-c
khng th t trang tri -c.

40

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Lut bo v v pht trin rng

mt tiu ch v din tch nh- giao t l ch-a

. Theo chng ti, trong lut sa i cn
phi quy nh thm mt tiu ch khc khi giao
rng, l: cht l-ng rng (hin trng
rng khi giao: tr l-ng g v t thnh cc
loi cy...), nht l i vi rng t nhin giu
v trung bnh.

Quyn s dng rng

Ngoi ra, trong c ch th tr-ng, quyn

s dng ti sn, nht l cc quyn nhchuyn nh-ng, th chp... l quyn c bn
i vi cc ch th, s hn ch cc quyn
trn s khng bo m li ch thit thc,
chnh ng cho ch rng, do , s khng
to ra cho h ng lc gn b lu di
cng nh- c trch nhim trong vic bo v

So snh gia Lut t ai nm 2003 v D tho Lut Bo v v pht trin rng

Quyn s dng t
(iu 113 Lut t ai nm 2003)
Cc quyn v ngha v chung quy nh ti
iu 105 v 107
Quyn chuyn i quyn s dng t nng
nghip trong cng mt x, ph- ng, th trn vi
cc h gia nh, cc c nhn khc
C nhn c quyn tha k
Quyn chuyn nh- ng quyn s dng t
Quyn cho thu quyn s dng t
Quyn tng cho quyn s dng t
Quyn th chp, bo lnh bng quyn s dng
t
Quyn gp vn bng quyn s dng t

Trong D tho LBVVPTR, quyn s dng

rng t nhin b hn ch rt nhiu so vi
quyn s dng t. Trn thc t, rng bao
gi cng gn lin vi t, trong khi h c
quyn chuyn nh-ng t nh-ng li khng
c quyn chuyn nh-ng rng. Do , khi
cc ch th thc hin quyn s dng t
theo Lut t ai nm 2003 th v hnh trung,
h vi phm quy nh ca LBVVPTR. Mu
thun ny cn phi -c gii quyt trong D
tho LBVVPTR.

Quyn s dng rng

(iu 70 D tho)
Cc quyn v ngha v chung quy nh
ti iu 60 v 61
Chuyn i cho h gia nh, c nhn
trong cng a ph- ng
C nhn c quyn tha k
Khng - c chuyn nh- ng rng t nhin
Khng - c cho thu rng t nhin
Khng - c tng cho rng t nhin
Khng - c th chp rng t nhin
Khng - c gp vn bng quyn s
dng t

v pht trin rng. V vy, theo chng ti,

trong LBVVPTR sa i, cn phi ghi nhn
c tm quyn cho ch rng t-ng t nhtrong Lut t ai nm 2003 (iu 113), c
nh- vy th cc quy nh ca php lut -c
ban hnh mi -c thc thi trn thc t mt
cch c hiu qu v to ng lc cho nhiu
t chc, c nhn u t- vo vic gy trng,
bo v v pht trin rng./.

* Cu lc b lm nghip

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

41

nh n-c v php lut

Ch nh th-ng nhn trong Lut Th-ng mi

L Ho ng Oanh*

Ch nh th-ng
nhn lun l mt
trong nhng ch nh
quan trng trong
php lut th-ng
mi. Tuy nhin, Lut
Th-ng mi nm
1997 ca n-c ta cn
bc l nhiu hn ch.
Xem xt c th tiu
ch xc nh th-ng
nhn v xo b quy
nh th tc ng k
kinh doanh theo Lut
Th-ng mi 1997
nhm khc phc
nhng mu thun
chng cho vi Lut
Doanh nghip 1999
v m ra c hi hot
ng kinh doanh ca
th-ng nhn vi
n-c ngoi, ph hp
vi php lut v tp
qun quc t l
nhng xut ca
tc gi v h-ng
hon thin ch nh
th-ng nhn nhm
ng gp kin vo
d tho Lut th-ng
mi (sa i) s -c
Quc hi cho kin
ti k hp th 6,
Quc hi kho XI vo
thng 10 nm nay

42

Khi
nim
nhn

Th-ng

Theo php lut th-ng

mi ca cc quc gia trn th
gii, tiu ch xc nh khi
nim th-ng nhn ch yu
da vo hai tiu ch c bn,
l tiu ch khch th v
tiu ch ch th. Theo tiu ch
khch th, khi nim th-ng
nhn -c xc nh theo bn
cht ca hnh vi th-ng mi,
theo th-ng nhn -c
hiu l ng-i thc hin nhng
hnh vi th-ng mi v coi
l ngh nghip th-ng xuyn
ca mnh. Theo tiu ch ch
th, th-ng nhn -c phn
chia thnh cc nhm c bn
nh-: th-ng nhn -ng
nhin (nhng ng-i thc hin
cc hot ng mua bn hng
ha, mi gii, i l mua bn
hng ho, dch v bo him
ngn hng, dch v vn
chuyn hng ha v hnh
khch, dch v in n, xut
bn... m khng ph thuc
vo vic c ng k vo danh

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

b th-ng mi hay khng);

th-ng nhn c iu kin (
l nhng ng-i tuy khng
iu kin nu trn song do h
c ng k vo danh b
th-ng mi); th-ng nhn do
hnh thc php l (xut pht t
tnh cht php nhn khng
ph thuc vo vic c kinh
doanh th-ng mi hay
khng); th-ng nhn vi tcch khng y ; th-ng
nhn gi to
Khi nim th-ng nhn,
cc n-c khc nhau -c tip
cn mc , phm vi rng
hp v mang nhng ni hm
khc nhau ty thuc vo c
im truyn thng lch s,
kinh t, chnh tr ca mi n-c
(Xem hp 1).
Theo php lut Vit Nam,
trong Lut th-ng mi nm
1997 ca n-c ta, khi nim
th-ng nhn khng -c nh
ngha m ch lit k cc loi
ch th c th tr thnh
th-ng nhn, bao gm c

ch nh th-ng nhn
Hp 1.
Nhn chung, trong php lut th-ng mi ca
cc n-c u c s phn bit th-ng nhn v cc
i t-ng khng phi l th-ng nhn; th-ng
nhn -c quy nh bao gm c nhn v php
nhn (nh- Php, c, B, Ty Ban Nha, o, Nht
Bn , Zcech, Iran, Israel). Tuy vy c bit cng
c nhng n-c khng phn bit th-ng nhn v
cc i t-ng khng phi l th-ng nhn nh- Anh
v x Wales, Hoa K, H Lan m s phn bit
ny ch -c p dng trong mt s lnh vc nh-:
ph sn, thu, bo v quyn li ng-i tiu dng,
mua bn hng ho. Bn cnh , cng c mt s
t n-c li hn ch s tham gia ca th-ng nhn
php nhn hoc khng cp n loi hnh
th-ng nhn ny trong lut nh nh- B o Nha,
Brazil.

nhn, php nhn, t hp tc, h gia nh c

ng k kinh doanh hot ng th-ng mi
1
mt cch c lp, th-ng xuyn . Cch quy
nh ny bc l mt s hn ch qua thc
tin p dng.

Nhng bt cp
Thiu tnh khi qut

cch php nhn theo php lut hin hnh.

(Xem hp 2)
Hp 2. iu 94 B lut Dn s 1995 quy nh,
mt t chc -c cng nhn t- cch php nhn
khi c cc iu kin sau:1. -c c quan Nh
n-c c thm quyn thnh lp, cho php thnh
lp, ng k hoc cng nhn;
2. C c cu t chc cht ch;
3. C ti sn c lp vi c nhn, t chc
khc v t chu trch nhim bng ti sn .

Trong khi, i vi cc loi hnh doanh

nghip khc t- cch php nhn -c quy
nh r trong mt s cc o lut (Khon 3
iu 26 Lut Doanh nghip 1999, Khon 3
iu 51 Lut Doanh nghip 1999, iu 1
Lut DNNN 1995) th t- cch php nhn
ca doanh nghip t- nhn v cng ty hp
danh khng -c khng nh trong bt k
mt vn bn quy phm php lut no.
Nh- vy, cch lit k cc loi hnh ch th
c th tr thnh th-ng nhn theo du hiu
php nhn ti Lut Th-ng mi 1997
bc l tnh thiu bao qut, khng n bt
nhng ch th kinh doanh mi xut hin trn
th tr-ng.

i vi php nhn: Vi cch quy nh lit k

ch th nh- trn v do s pht trin ca lut
doanh nghip, mt s loi hnh
doanh nghip mi nh- doanh
nghip t- nhn, cng ty hp danh
Ly vic lit k cc loi
(theo Lut Doanh nghip 1999)
ch th c th tr thnh
khng r s -c xp vo loi hnh
th-ng nhn lm khi nim
th-ng nhn no? trong khi chng
th-ng nhn dn n thiu
khng phi l c nhn, t hp tc,
h gia nh v cng khng tho
s bao qut
mn -c y cc du hiu t-

i vi c
nhn: T-ng t
nh- vy, Lut
Th-ng mi 1997
cng th hin
tnh thiu bao
qut, khng tr
li -c cu hi

Khon 6, iu 5 Lut th-ng mi nm

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

43

nh n-c v php lut

chng hn nh- c nhn l ng-i n-c ngoi

nh c- hoc c- tr di hn Vit Nam c th
tr thnh th-ng nhn hay khng?
iu 17 Lut Th-ng mi 1997 quy nh c
nhn t 18 tui tr ln c nng lc hnh vi dn
s y c th tr thnh th-ng nhn.

i chiu vi Lut Doanh nghip 1999,

Lut Khuyn khch u t- trong n-c, nhng
c nhn l ng-i n-c ngoi nh c- hoc ctr di hn Vit Nam -c quyn thnh lp
doanh nghip t- nhn v c th tr thnh
th-ng nhn vi t- cch l ch doanh nghip
t- nhn, y l mt l hng v thiu tnh
thng nht trong h thng php lut.

Thm quyn xc nh t- cch php l

i vi cc loi hnh th-ng nhn
khng thng nht

03/02/2000 i vi cc doanh nghip hot

ng theo Lut Doanh nghip v h kinh
doanh c th. iu ny dn n s hiu lm
rng: mt ch th kinh doanh phi thc hin
hai ln ng k khi tin hnh hot ng kinh
doanh, mt ln theo Lut Doanh nghip
1999 v vn bn h-ng dn thi hnh Lut
Doanh nghip 1999, mt ln theo Lut
Th-ng mi 1997. C th ni, thm quyn
xc nh t- cch php l ca th-ng nhn
-c suy on t thm quyn ng k kinh
doanh.
Trn thc t, thm quyn ng k kinh
doanh khng -c thc hin thng nht ti
mt c quan qun l Nh n-c. i vi loi
hnh h kinh doanh c th (do mt c nhn,
h gia nh lm ch), vic ng k kinh
doanh -c thc hin ti phng ng k kinh
doanh cp huyn ni t a im kinh
doanh. i vi cc loi hnh doanh nghip
ni chung, vic ng k kinh doanh -c

Hin nay, vic xc nh t- cch php l

i vi cc loi hnh th-ng nhn thng qua
thc hin ti phng ng k kinh doanh cp
vic ng k kinh doanh -c quy nh trong
tnh thuc S K hoch u t- ni doanh
nhiu vn bn quy phm php lut khc
nghip t tr s chnh. Ring i vi loi
nhau. Lut Th-ng
hnh doanh nghip c vn u tmi 1997 quy nh
n-c ngoi, vic ng k kinh doanh
vic ng k kinh
(vic cp giy php u t-) li -c
Thm quyn xc
doanh -c thc hin
thc hin ti UBND cp tnh (theo
nh t- cch php l
ti c quan qun l
phn cp ca Chnh ph) hoc ti B
ca th-ng nhn
Nh n-c c thm
K hoch v u t- (hay Ban Qun l
quyn (iu 21).
-c suy on t
khu cng nghip theo s u quyn
Thm quyn ny
ca B K hoch v u t-). Cn i
thm quyn ng k
-c l gii ti Lut
vi loi hnh hp tc x v lin hip
kinh doanh m thm
Doanh nghip 1999
hp tc x, vic ng k kinh doanh
quyn ny dn tri
v Ngh nh s
li -c thc hin ti U ban nhn
02/2000/N-CP ca
nhiu ni
dn cp huyn hoc U ban nhn
Chnh
ph
ngy
dn cp tnh

44

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

ch nh th-ng nhn

i vi loi hnh th-ng nhn l t hp tc

th c nhiu cch hiu v c quan c thm
quyn ng k kinh doanh? iu 120 BLDS
ch -a ra quy nh v vic chng thc i vi
hp ng hp tc ca t hp tc xc lp
t- cch ch th trong quan h dn s ch
khng -a ra quy nh v chng nhn ng
k kinh doanh. Nh- vy, t hp tc ch l ch
th trong cc quan h dn s m khng th
l th-ng nhn tham gia vo quan h
th-ng mi khi ch-a tin hnh ng k kinh
doanh th-ng mi, trong khi Lut Th-ng
mi 1997 xc nh t hp tc l mt loi
hnh th-ng nhn v chu s iu chnh ca
Lut ny.

Du hiu c tr-ng ca th-ng nhn

ch-a r rng
Nhng du hiu quan trng m Lut
Th-ng mi nm 1997 -a ra xc nh
mt ch th c th tr thnh th-ng nhn l
da vo tnh c lp, th-ng xuyn trong
hot ng th-ng mi. Trn thc t, nhng
khi nim ny khng -c quy nh c th
m ch yu -c din gii t ni dung ng
k kinh doanh th-ng mi, trong mc tiu
ngnh ngh kinh doanh ghi trong giy chng
nhn ng k kinh doanh hay trong giy
php u t- th-ng l yu t quan trng
xc nh tnh th-ng mi.
Bn cnh tnh c lp, th-ng xuyn
trong hot ng th-ng mi, php lut
th-ng mi ca cc n-c trn th gii th-ng
-a ra mt du hiu c tr-ng khc xc
nh t- cch php l ca th-ng nhn, l
du hiu php l sn nghip th-ng mi.
Du hiu ny -c coi l iu kin php l

bt buc c quan c thm quyn xem xt

t- cch php l ca th-ng nhn.
Lut Th-ng mi 1997 ti khon 7, iu
5 quy nh v sn nghip th-ng mi nhsau ton b ti sn thuc quyn s hu
hoc quyn s dng hp php ca th-ng
nhn, phc v cho hot ng th-ng mi nhtr s, ca hng, kho hng, trang thit b,
hng ho, tn th-ng mi, bin hiu, nhn
hiu hng ho, mng l-i tiu th hng ho
v cung ng dch v, nh-ng quy nh ny
khng phi l iu kin bt buc xem xt
vic tr thnh th-ng nhn ca mt ch th
kinh doanh.
Ngoi ra, nhng d kin php l quan
trng khc cho hot ng th-ng mi ca
th-ng nhn nh- ng-i i din, thm quyn
ca ng-i i din th-ng mi khng -c
-a vo ni dung ng k kinh doanh theo
php lut th-ng mi hin hnh.

H-ng hon thin

Xc nh tiu ch c bn ca th-ng
nhn
T thc tin bt cp, hn ch trong qu
trnh p dng php lut nu trn, ch nh
th-ng nhn cn -c sa i, b sung theo
h-ng bao qut -c ch th kinh doanh v
xc nh r nhng tiu ch c bn ca th-ng
nhn.
Hin nay, trong gii khoa hc php l
ang c quan im v vic khi nim th-ng
nhn cn -c m rng ra tt c cc ch th
tin hnh hnh vi th-ng mi m khng cn
phi -a ra nhng du hiu php l bt buc
tr thnh th-ng nhn. Theo chng ti,

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

45

nh n-c v php lut

quan im ny ch-a ph hp vi php lut

th-ng mi ca cc n-c trn th gii. Hu
ht cc n-c trn th gii u xy dng
nhng tiu ch xc nh khi nim th-ng
nhn nh- cc tiu ch c lp, th-ng
xuyn, mang tnh ngh nghip lm c
s xc nh t- cch php l ca th-ng nhn.
Quan im m rng i t-ng th-ng nhn l
bt k ai tin hnh hot ng th-ng mi
ch-a tht ph hp vi thc tin th-ng mi
ca Vit Nam, khi vn cn tn ti nhng ch
th kinh doanh nh. Nhng i t-ng ny cn
phi -c iu chnh trong mt vn bn quy
phm php lut khc vi cc quy ch ca
th-ng nhn. Do vy, c th tham kho nh
ngha th-ng nhn ca B lut th-ng mi
Php, theo th-ng nhn l ng-i thc
hin hnh vi th-ng mi mt cch c lp v
coi l mt ngh.
C kin cho rng cn phi b sung cc
loi hnh ch th l cng ty 100% vn n-c
ngoi v cng ty lin doanh bn cnh cc quy
nh v vn phng i din v chi nhnh ca
th-ng nhn n-c ngoi theo php lut
th-ng mi hin hnh. Theo chng ti khng
nn -a cc quy nh ny vo Lut Th-ng
mi v s trng lp vi quy nh ti Lut Doanh
nghip Nh n-c, Lut Hp tc x, Lut
Doanh nghip, Lut u t- n-c ngoi ti Vit
Nam m nhng loi hnh ch th ny khng
-c Lut Th-ng mi 1997 iu chnh.

C th ho cc du hiu th-ng nhn

v xo b cc quy nh v th tc
ng k kinh doanh
Quy nh hin hnh trong lut th-ng mi
v sn nghip th-ng mi cn lm r ni hm

46

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

ca khi nim nh- tn th-ng mi, nhn hiu

hng ho, mng l-i tiu th, tr s ca
hng,... ng thi phi khng nh sn
nghip th-ng mi l du hiu php l bt
buc ca mi th-ng nhn khi tin hnh hot
ng th-ng mi.
Xem xt xo b quy nh th tc ng k
kinh doanh theo Lut Th-ng mi 1997
nhm khc phc nhng mu thun chng
cho vi Lut Doanh nghip 1999 v m ra
c hi hot ng kinh doanh ca th-ng
nhn vi n-c ngoi, ph hp vi php lut
v tp qun quc t.
Lut Th-ng mi 1997 quy nh th-ng nhn
ch -c hot ng vi th-ng mi vi n-c ngoi
sau khi ng k vi c quan Nh n-c c thm
quyn (iu 33). Quy nh ny l qu kht khe v
khng ph hp vi Hip nh th-ng mi Vit
Nam - Hoa K. Ti iu 2.7 Ch-ng I, Hip nh
th-ng mi Vit Nam - Hoa K xc nh cc
th-ng nhn trong n-c c quyn hot ng xut
khu, nhp khu (t ngy 10/12/2001) m khng
phi ng k vi c quan Nh n-c c thm
quyn.

Hon thin ch nh php l v th-ng

nhn c vai tr quan trng, tc ng n
php lut iu chnh cc ch nh php l
khc, do vy cn phi xc nh vic hon
thin ch nh ny nh- l mt nhim v trng
tm trong qu trnh hon thin Lut Th-ng
mi (sa i) ca n-c ta hin nay./.

* ThS, V php ch, B Th-ng mi

Tho thun khng cnh tranh

Tho thun khng cnh tranh trong hp ng

cung cp - phn phi v v n qun cy da
Nguyn Thanh T*

T mt v n tranh
chp hp ng kinh
t -c gii quyt ti
To n TP. H Ch
Minh v c tnh n
bi cnh n-c ta
ang xy dng Lut
Cnh tranh, tc gi
phn tch mt s vn
php l lin quan
n tho thun
khng cnh tranh
trong hp ng cung
cp-phn phi sn
phm (tp trung ch
yu vo cc tha
thun khng cnh
tranh trong hp ng
cung cp-phn phi
bia Lin minh Chu
u (EU)); qua , -a
ra mt s xut
ng gp vo D
tho Lut Cnh tranh
v vn tha thun
hn ch cnh tranh
trong hp ng cung
cp-phn phi sn
phm

1. t vn
Ngy 18/5/2004, Ta Kinh t Ta n Nhn dn TP. H Ch
Minh xt x v n tranh chp hp ng kinh t gia nguyn
n l Cng ty lin doanh nh my bia Vit Nam (NMB VN) v
b n l ng Nguyn Vn Hong - Ch h kinh doanh c th
1

Qun Cy Da (sau y gi tt l v n Qun Cy Da) . Tranh

chp gia hai bn lin quan n vic vi phm ngha v theo hp
ng ca b n. Theo Hp ng s 31100647 k ngy
10/9/2003, NMB VN ti tr cho Qun Cy Da 150 triu ng
u t-, nng cp m rng din tch kinh doanh cng nh- chi
ph cho cc hot ng kinh doanh khc ca Qun Cy Da, v
ti tr bng hiu tn qun km logo qung co bia Tiger, cng
mt s dng qung co nh-: khay, khui, x , h tm
i li, NMB VN -c c quyn bn v qung co, tip th cc
loi bia do mnh sn xut (Tiger, Heineken v Bivina) ti Qun
2

Cy Da . Hp ng ny c hiu lc trong vng 1 nm, t

01/12/2003 n 30/11/2004.
Tuy nhin, t cui thng 1/2004, Qun Cy Da vi phm
hp ng k kt: tho g mt s bng hiu logo bia Tiger
xung, t bng hiu bia Laser ln thay th v bn bia Laser ti
qun. Do , tranh chp xy ra v NMB VN yu cu ta n
tuyn buc ch Qun Cy Da phi thc hin ng hp ng
k kt.

1
2

Bn n s130/XX-KTST ngy 18/5/2004 ca Ta Kinh t, Ta n Nhn dn TP.H Ch Minh.

Qun Cy Da ch -c php bn thm bia Si Gn chai nu nhn xanh 450ml, bia Si Gn chai nu nhn
330ml v bia lon 333; v khng -c lm qung co, khuyn mi hoc hot ng tip th n cho bt k nhn hiu
bia no khc.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

47

nh n-c v php lut

D-i gc php lut cnh tranh, Hp

ng s 31100647 gia NMB VN v ch
Qun Cy Da thc cht l tha thun hn
ch cnh tranh, c th l tho thun khng
cnh tranh hay c quyn mua, trong hp
ng cung cp - phn phi sn phm. Tha
thun nh- vy cng t-ng t cc tha thun
mua c quyn trong lnh vc cung cp-phn
phi bia EU. Trn th tr-ng Vit Nam hin
nay ang tn ti nhiu tha thun hn ch
cnh tranh t-ng t nh- trong v n Qun
Cy Da, khng ch trong lnh vc cung cpphn phi bia, m cn tn ti trong lnh vc
cung cp-phn phi m phm, du gi u,
x phng ang cn -c xem xt d-i gc
php lut cnh tranh nhm bo v quyn
li ng-i tiu dng. y cng l vn thu
ht s quan tm ca gii lut hc Vit Nam.

2. Tho thun khng cnh tranh trong

hp ng cung cp phn phi sn
phm EU
Khi qut chung
Trong php lut cnh tranh ni chung,
cc tha thun, cn c vo ch th tham
gia, -c chia lm hai loi: tha thun theo
chiu ngang v tha thun theo chiu dc.
Tha thun theo chiu ngang (horizontal
agreement) l tha thun -c giao kt gia

cc doanh nghip hot ng cng mt

giai on (level) trn th tr-ng, thng
th-ng l tha thun hp tc gia cc i
th cnh tranh. Tha thun theo chiu dc
(vertical agreement) l tha thun gia cc
doanh nghip, m mi doanh nghip hot
ng mi giai on khc nhau ca mt
qu trnh sn xut hay phn phi, tha
thun ny th-ng lin quan n cc iu
kin theo cc bn c th mua, bn hay
bn li mt s hng ho hoc dch v. Do
, tha thun theo chiu dc cn -c gi
l tha thun cung cp-phn phi sn
3
phm (supply and distribution agreement) .
Tha thun theo chiu dc nu ch n
gin xc nh gi c v s l-ng cho mt
giao dch bn v mua th th-ng khng hn
ch cnh tranh. Nh-ng, nu tha thun
c iu khon hn ch quyn ca ng-i
cung cp hay ng-i phn phi (giao dch
c quyn exclusive dealing) trong vic
4
mua hay bn sn phm , th tha thun nhvy -c coi l tho thun hn ch cnh
5
tranh. n l Consten & Grundig l mt
trong nhng n l u tin ca Ta n T php Chu u (ECJ) khng nh iu 81
6
Hip nh v Cng ng Chu u (TEC)
khng ch -c p dng i vi cc tha
thun hn ch cnh tranh theo chiu ngang

3 Xem European Commission, Competition Policy in Europe: Competition Rules for Supply and Distribution
Agreements, 2002, ISBN 92-894-3905-X, tr. 4
4 V d: quy nh ng-i phn phi ch -c bn sn phm trong mt khu vc nht nh, hay khng -c mua v
bn sn phm cnh tranh vi sn phm ca ng-i cung cp (mua c quyn); ngha v ca ng-i cung cp ch
cung cp sn phm cho mt ng-i phn phi c th (phn phi c quyn)
5 ECJ, Joined cases 56 & 58/64, Consten & Grudig, [1966] ECR 299
6Php lut cnh tranh ca EU -c quy nh ti iu 81-89 Hip nh v Cng ng Chu u (TEC), bao gm 5
b phn chnh:(1) Tho thun hn ch cnh tranh: iu 81 TEC; (2) Lm dng v tr thng lnh th tr-ng: iu
82 TEC; (3) Sp nhp, tp trung kinh t Ngh nh v sp nhp s 139/2004, OJ L24, 29/1/2004, tr. 1; (4)Lnh
vc c quyn: iu 86 TEC; v (5) Vin tr ca nh n-c (State aid): iu 87-88 TEC. Tuy nhin, bi vit ch
nghin cu vic p dng iu 81 TEC i vi cc tho thun cung cp-phn phi (tho thun theo chiu dc).
Trong iu 81, khon 1 quy nh v cc tho thun hn ch cnh tranh b cm, khon 2 quy nh v tnh v hiu
ca cc tho thun b cm, khon 3 quy nh v cc min tr.

48

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Tho thun khng cnh tranh

m cn -c p dng i vi c tha
thun hn ch cnh tranh theo chiu
dc.
Tuy nhin, cc c quan c thm quyn
trong lnh vc cnh tranh cng gp nhiu
kh khn khi xem xt cc vn hn ch
cnh tranh trong tha thun theo chiu dc
v chng th-ng c tnh hai mt. Cc tha
thun theo chiu dc c th l cch thc
hu hiu mt doanh nghip thm nhp
mt th tr-ng mi v bn cc sn phm c
hiu qu. Nh-ng chng c th -c s dng
ngn chn cc doanh nghip khc gia
nhp th tr-ng. Cc nh kinh t hc v lut
hc ngy nay chp nhn quan im v
tnh hiu qu ca cc hn ch theo chiu
dc ca cc giao dch c quyn m cc
hc gi theo tr-ng phi Chicago -a ra.
iu ny xut pht t cc l do sau: Th
nht, n thc y s trung thnh ca ng-i
phn phi: giao dch c quyn bo m s
n lc ca ng-i phn phi trong vic bn
sn phm ca ng-i cung cp; Th hai,
bng vic bo m lin quan n cung cp
hay gi c, giao dch c quyn mang li li
ch cho c ng-i cung cp v ng-i phn
phi trong vic hoch nh chnh sch kinh
doanh, cho php d tnh chnh xc hn,
gim l-ng hng tn kho cng nh- cc hiu
qu phn phi khc; Th ba, giao dch c
7
quyn c th lm gim chi ph giao dch .

Bn cnh cc phn quyt ca Ta n T php Chu u, y ban Chu u cng ban

hnh Ngh nh s 1983/83, 1984/83 v
4087/88 v vic min tr i vi mt s iu
khon hn ch cnh tranh trong tha thun
phn phi c quyn, tha thun mua c
quyn v tha thun nh-ng quyn (franchis8
ing) nhm gip cc doanh nghip c th xc
nh -c gii hn ca cc tha thun theo
chiu dc. V, trong qu trnh hin i ha
php lut cnh tranh Chu u, y ban Chu
9
u ban hnh Ngh nh s 2790/1999 p
dng chung cho cc tha thun theo chiu dc
thay th 3 ngh nh nu trn. Khng nhng
th, y ban Chu u cn ban hnh H-ng dn
v cc hn ch theo chiu dc nhm -a ra
cc nguyn tc cho vic nh gi theo iu 81
10
TEC cc tha thun chiu dc .

Tho thun khng cnh tranh trong

hp ng cung cp phn phi bia
EU
Vn hn ch cnh tranh trong cc tha
thun cung cp-phn phi bia EU cng
thu ht s quan tm, gim st ca y ban
Chu u v Ta n T- php Chu u. Th
tr-ng cung cp-phn phi bia Chu u -c
chia lm 2 tiu th tr-ng: (i) th tr-ng bn v
ung bia ngay ti im bn (on-trade beer market) bia -c mua v ung ti ch, th-ng ti
cc qun bia, nh hng, khch sn, v (ii) th
tr-ng bia mua v (off-trade/take-away trade
11
beer market) hay th tr-ng bn l . Trong cc

7 Xem Miguel Moura e Silva, EC Competition Law and the Market for Exclusionary Rights,
homepage.mac.com/mmsilva/documents/Lumextwp5.doc
8 OJ L 173, 30/6/1983, tr. 1; OJ L 173, 30/6/1983, tr. 5; v OJ L 359, 28/12/1988, tr. 46.
9 Ngh nh min tr chung cc hn ch chiu dc, OJ L 336, 29/12/1999, tr. 21.
10 OJ C 291, 13/10/2000, tr. 1.
11 Anh, s l-ng bia tiu th th tr-ng bn v ung bia ngay ti im bn l khong 68% vo nm 1997; B,
khong 60% vo nm 1998. Xem Quyt nh ca U ban Chu u, Case No IV/35.079/F3-Whitbread, o?n 16, OJ
L 88, 31/3/1999, tr. 26; Case No IV/37.614/F3 PO/Interbrew and Alken-Maes, on 7, OJ L 200, 7/8/2003, tr. 1

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

49

nh n-c v php lut

hp ng cung cp-phn phi bia, nhng

ng-i bn bia (ng-i phn phi), nht l cc
qun bia, nh hng, khch sn, th-ng -c
h-ng nhng li ch kinh t, ti chnh nht
12
nh t cc nh cung cp (sn xut) bia .
i li, ng-i bn bia th-ng phi cam kt
trong mt thi gian nht nh ch -c mua
bia t nh cung cp, khng -c bn cc loi
bia cnh tranh vi bia ca nh cung cp,
hoc phi bn mt s l-ng ti thiu ln
mt (mt s) loi bia nht nh. y chnh l
ni dung ch yu ca hp ng c quyn
mua hay tho thun khng cnh tranh trong
hp ng cung cp-phn phi.
Cc hp ng c quyn giao dch nhvy -c xem xt v kim tra trong giai
on pht trin ban u ca php lut cnh
tranh Chu u. Trong n l Brasserie de
13
Haecht Ta n T- php Chu u cho rng
tha thun gia mt nh sn xut bia v
mt qun bia theo qun bia ch bn duy
nht loi bia m nh sn xut cung cp c
th hn ch ng k cnh tranh vi iu
kin: (i) tn ti cc tha thun t-ng t gia
cc nh sn xut bia khc v phn ln cc
a im bn bia, v (ii) vic gia nhp h
thng phn phi bia l kh khn. iu c
ngha l d-i gc php lut cnh tranh,
phi xem xt tha thun khng cnh tranh
trong bi cnh kinh t v php l m n
tn ti, v tnh n nh h-ng ly tch
(cumulative effect) ca h thng cc tha
thun t-ng t nh- vy i vi cnh tranh.
Tha nhn tnh hai mt ca tho thun
12

khng cnh tranh trong cc tha thun theo

chiu dc ni chung v trong hp ng cung
cp-phn phi bia Chu u ni ring, U
ban Chu u cho rng:
- Cc li ch kinh t v ti chnh m nh
cung cp trao cho ng-i bn (ng-i phn
phi) nhm gip ng-i bn thit lp, m
rng, duy tr v vn hnh cc a im kinh
doanh phc v vic bn v ung bia;
- Vic ng-i bn c ngha v mua sn
phm duy nht t ng-i cung cp v vic
cm ng-i bn bn sn phm cnh tranh
nhm khuyn khch ng-i bn s dng mi
ngun lc ca mnh bn sn phm ca
ng-i cung cp theo quy nh;
- Cc tha thun nh- vy hnh thnh nn
s hp tc lu di gia cc bn, to iu kin
cc bn duy tr v nng cao cht l-ng
sn phm, cht l-ng cung cp dch v i
vi ng-i ung bia, cng nh- n lc bn
hng ca ng-i bn;
- Cc tha thun nh- vy cho php hoch
nh k hoch bn hng di hn, v t chc
c hiu qu vic sn xut v phn phi;
- p lc cnh tranh gia cc sn phm
cng loi buc cc doanh nghip lin quan
phi xc nh s l-ng v c im ca cc
a im bn v ung bia ph hp vi s
14
thch ca khch hng .
Chnh v vy, khi ban hnh Ngh nh s
1984/83 v vic p dng iu 81(3) TEC
(min tr) i vi cc tha thun c quyn

V d: -c h-ng cc khon vay vi iu kin ht sc -u i, -c cho thu a im bn bia, -c trang b

cc thit b, dng cho hot ng bn bia
13 ECJ, Case 23/67, SA Brasserie de Haecht v Consorts Wilkin-Janssen, [1967] ECR 407
14 Xem Ngh nh s 1984/83 ca U ban Chu u, on 15 phn u, OJ L173, 20/6./1983, tr.1.

50

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Tho thun khng cnh tranh

mua, U ban Chu u dnh mt phn

ring ti cc iu 6-9 vi cc quy nh c
bit lin quan n vic min tr i vi hp
ng cung cp-phn phi bia. Theo , gia
hai doanh nghip -c tha thun vic ng-i
bn ch mua bia t nh cung cp (hay mt
doanh nghip khc c quan h vi nh cung
cp, hay doanh nghip -c nh cung cp
u quyn phn phi sn phm) bn a
im bn v ung bia ti ch (qun bia, nh
hng hay khch sn ca ng-i bn) v
khng -c bn cc loi bia cnh tranh.
i li, ng-i bn -c h-ng cc li ch kinh
t hay ti chnh nht nh vi iu kin khng
hn ch quyn t do ca ng-i bn trong lnh
vc khng lin quan, khng v-t qu thi
15
hn nht nh .
16

Trong n l Delimitis , Ta n T- php

Chu u gii thch c th hn v vic p
dng iu 81 TEC i vi tha thun mua
bia c quyn. Sau khi khng nh cc -u
im ca tha thun mua bia c quyn nh -c U ban Chu u cp trong Ngh
nh s 1984/83, v quan im xem xt tha
thun mua bia c quyn nh- trong n l
Brasserie de Haecht, Ta n T- php Chu
u cho rng, cn phi phn tch nh h-ng
ca mt tha thun mua bia c quyn, c
xem xt ti cc tha thun t-ng t khc, i
vi c hi gia nhp th tr-ng, hay vic gia
tng th phn ca cc nh sn xut bia khc.

Theo , mt tha thun mua bia c quyn

ch b cm theo iu 81(1) TEC nu c hai
iu kin sau -c tha mn:
Th nht, nh h-ng tch ly ng bng
th tr-ng (market foreclosure): xem xt n
bi cnh kinh t, php l h thng cc tha
thun t-ng t ca tha thun ny cho thy
vic cc i th cnh tranh gia nhp th
tr-ng hay gia tng th phn trn th tr-ng
bn v ung bia ti ch l kh khn.
Th hai, s ng gp ln: tha thun ny phi
c tc ng ln i vi nh h-ng ng bng th
tr-ng ca h thng cc tha thun t-ng t
17
trong bi cnh kinh t, php l ca chng .
nh gi s tn ti ca h thng cc
tha thun mua bia c quyn nh- vy c
cn tr vic gia nhp (ng bng) th tr-ng
18
lin quan hay khng cn phi xem xt trong
tng th, cn c vo cc tiu ch nh-: s
l-ng im bn c giao kt tha thun rng
buc so vi s l-ng im bn khng b rng
buc, thi gian c hiu lc ca cc rng buc
, s l-ng bia bn ni c rng buc so
vi s l-ng bia bn nhng im bn t do.
Tuy nhin, Ta n T- php Chu u cng
khng nh rng, s tn ti ca cc tha
thun nh- vy, d n c nh h-ng ng k
ti c hi gia nhp th tr-ng, ch-a phi l
iu kin cn v cho rng vic gia
nhp th tr-ng l khng th, m cn phi
xem xt ti cc yu t khc trong bi cnh

15 Xem chi tit ti iu 8 Ngh nh s 1984/83 ca U ban Chu u.

16 ECJ, Case C 234/89, Stergios Delimitis v Henninger Bru AG, [1991] ECR I-935
17 Xem on 27 n lDelimitis. .n l Delimitis trong trong lnh vc phn phi bia ca

Ta n T- php Chu u
cng t-ng t nh- n l Standard Oil Co. of California v. United States, 337 U.S. 293, 70 S.Ct. 549 (1949) ca To
n ti cao Hoa K trong lnh vc phn phi xng du. Xem thm C. Valentine Korah, The Judgment in Delimitis
- A Milestone towards a Realistic Assessment of the Effects of an Agreement - Or a Damp Squib?, 8 Tulane
European and Civil Law Forum 17, Fall 1993
18 Theo n l Delimitis (on 17, 18), th tr-ng lin quan y bao gm th tr-ng sn phm lin qun l th
tr-ng bn v ung bia ti ch, th tr-ng a l lin quan l th tr-ng quc gia.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

51

nh n-c v php lut

kinh t, php l m cc tha thun tn ti.

Cn phi xem mt i th cnh tranh mi thc
s c c hi hay khng thm nhp vo cc
tha thun nh- vy bng cch mua li cc
nh sn xut bia ang tn ti trn th tr-ng,
hoc lch cc tha thun bng vic u
t- cho cc im bn mi hay cc im bn
ch-a b rng buc. Thm vo , Ta n ny
cho rng, cn cn phi tnh n lc l-ng
cnh tranh trn th tr-ng lin quan thng qua
khng ch l s l-ng v quy m ca cc nh
sn xut bia trn th tr-ng m cn phi xem
xt n mc bo ha ca th tr-ng v
lng trung thnh ca ng-i ung i vi cc
19
nhn hiu bia ang c trn th tr-ng .
Ta n T- php Chu u khng nh, nu
vic xem xt tt c cc tha thun t-ng t
nh- vy v cc yu t khc lin quan cho
thy rng h thng cc tha thun nh- vy
khng c nh h-ng tch ly i vi vic t
chi gia nhp th tr-ng ca i th cnh
tranh mi, th tng tha thun ring l khng
b xem l hn ch cnh tranh theo iu 81(1)
TEC. Ng-c li, nu vic kim tra cho thy
rng c kh khn i vi vic gia nhp th
tr-ng lin quan, th cn phi xem xt ti mc
m cc tha thun do nh sn xut bia
ang b iu tra tc ng n nh h-ng tch
ly chung trn th tr-ng, v ch nhng tha
thun rng buc ca nhng nh sn xut bia
c tc ng ng k n nh h-ng tch ly
mi b cm theo lut cnh tranh. xem xt
19

tc ng n nh h-ng tch ly hay vic

ng bng th tr-ng ca mt nh sn xut
bia th cn phi xem xt n v th ca nh
sn xut bia thng qua th phn ca n,
s l-ng im bn b rng buc bi nh sn
xut bia ny so vi tng s im bn trn th
tr-ng lin quan, cng nh- thi gian c hiu
lc ca cc tha thun rng buc bi nh
sn xut bia ny.
Hin nay, theo quy nh ca Ngh nh min
tr chung cc hn ch theo chiu dc v cc
h-ng dn thi hnh do y ban Chu u ban
hnh, mt tha thun khng cnh tranh (noncompete agreement) trong hp ng cung
cp-phn phi bia s -c min tr, nu: (i) th
phn ca nh cung cp khng v-t qu 30%
th tr-ng lin quan (th tr-ng bn v ung bia
ti ch); (ii) thi hn c hiu lc ca tho thun
khng cnh tranh khng qu 5 nm; v, (iii)
h thng cc tha thun cung cp-phn phi
t-ng t chim khng qu 50% th phn lin
quan. Nu mt trong 3 iu kin trn khng
tha mn th cn phi xem xt tng kha cnh
c th ca tha thun . Trong tr-ng hp
ny, cc bi cnh kinh t v php l m tha
thun tn ti s -c phn tch nh- quy
nh trong n l Delimitis, c th l v th trn
th tr-ng ca nh cung cp, mc v thi
gian ca tho thun khng cnh tranh, ro
cn gia nhp th tr-ng, v th ca cc i th
cnh tranh, sc mnh i ng ca ng-i mua,
20
mc bo ha ca th tr-ng .

Thng th-ng vic gia nhp th tr-ng s kh khn hn nu th tr-ng bo ho, trong khch hng trung
thnh vi mt s nhn hiu bia nht nh.
20 Xem European Commission, Guidelines on vertical restraints, on 138-159 OJ L 291, 13/10/2000, tr. 28. Tuy
nhin theo thng bo ca U ban Chu u v cc tho thun c nh h-ng khng ng k i vi cnh tranh (2001
de minimis Notice, OJ C 368, 22/12/2001, tr. 13), nu h thng cc tho thun t-ng t chim th phn nh hn
30% trn th tr-ng lin quan th khng to nn nh h-ng tch lu ng bng th tr-ng, hay nu mt nh cung
cp (sn xut) bia c th phn khng qu 5% trn th tr-ng lin quan th khng c s ng gp ln i vi nh
h-ng tch lu ng bng th tr-ng.

52

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Tho thun khng cnh tranh

3. V n qun cy da v php lut

Vit Nam
Xt v bn cht, tranh chp kinh t trong
v n Qun Cy Da l tranh chp lin
quan n vic xc nh tnh hp php hay
khng hp php ca tha thun khng
cnh tranh trong hp ng cung cp-phn
phi sn phm theo quy nh ca php lut
21
Vit Nam hin hnh .
C th khng nh: tranh chp lin quan
n v n Qun Cy Da l mt dng tranh
chp kinh t t-ng i mi Vit Nam. V
vy, d hiu v sao c rt nhiu quan im,
nh gi khc nhau, c bit trong bi cnh
Vit Nam ang xy dng Lut Cnh tranh.

D-i gc php lut hin hnh

Chng ti cho rng, khi Lut Cnh tranh
ch-a -c ban hnh th vic xt x tranh
chp ny phi da trn c s php lut hin
hnh. Nh- Hi ng xt x v n Qun Cy
Da nhn nh, Hp ng s 31100647 l
mt hp ng kinh t trong lnh vc th-ng
mi lin quan n vic ti tr cho cc hot
ng khuyn mi v qung co. Vic k kt
hp ng ny tun th ng nguyn tc t
nguyn, cng c li, bnh ng v quyn v
ngha v gia hai bn. Mt khc hp ng

ny ch c hiu lc trong vng 1 nm l mt

khong thi gian khng di hp ng
chm dt nu cc bn lin quan thy rng
vic thc hin hp ng l khng c li cho
h. Do , khng th cho rng NMB VN
da vo khon tin ti tr nh nhoi bt
cht Qun Cy da, buc thc hin nhiu
ngha v m khng cho Qun Cy Da
22
quyn li g c nn khng bnh ng .
V mt ni dung, khi Lut Cnh tranh
ch-a -c ban hnh th vn c quyn
bn sn phm theo quy nh ca Hp ng
31100647 l khng tri php lut. Nu nghi
ng v tnh hp php ca quy nh ny th
theo php lut hin hnh ch c th soi n
d-i ch nh php lut v cnh tranh trong
Lut Th-ng mi nm 1997 (iu 8) v
php lut v bo v quyn li ng-i tiu
dng (iu 9 Lut Th-ng mi nm 1997,
Php lnh bo v quyn li ng-i tiu dng
nm 1999). iu 8 Lut Th-ng mi nm
1997 nghim cm cc hnh vi cnh tranh
gy tn hi n li ch quc gia v mt s
hnh vi khc -c lit k c th m ch
yu l cc hnh vi cnh tranh khng lnh
mnh ch khng cp n cc tha
23
thun hn ch cnh tranh . Php lut bo
v quyn li ng-i tiu dng ch yu ch

21 Khc vi kin ca ng Tr-ng Quang Hoi Nam V tr-ng V php ch, B Th-ng mi trn bo Tui tr
ngy 07/4/2004 rng Hp ng 31100647 khng r l hp ng i l c quyn hay hp ng mua bn (phn
phi), chng ti cho rng hp ng ny khng th l hp ng i l v ti tr y khng phI l dng th lao
theo quy nh ti iu 113 Lut Th-ng mi, v ch Qun Cy Da phi gnh chu cc ri ro lin quan n vic
bn bia ti qun ch khng phI NMB VN. V mi quan h gia hp ng i l v php lut cnh tranh, xem
European Commission, Guidelines on Vertical Restraints, o?n 12-20, OJ C 291, 13/10/2000, tr. 1
22 kin ca Lut s- bo v quyn v li ch hp php cho Ch qun Cy Da.
23 D tho 10 Lut Cnh tranh iu chnh 4 nhm hnh v hn ch cnh tranh ring bit: (1) Tho thun hn ch
cnh tranh, (2) Lm dng v tr thng lnh th tr-ng v v tr c quyn, (3) Tp trung kinh t, (4) Cc hnh vi
cnh tranh khng lnh manh. Tuy u l cc hnh vi hn ch cnh tranh theo ngha rng nh-ng tho thun hn
ch cnh tranh nh- quy nh ti Hp ng s 31100647 hon ton khc v bn cht so vi cc hnh vi cnh tranh
khng lnh mnh. Chnh v vy, cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh (unfair competition) khng -c xem l
b phn ca php lut cnh tranh (competition/antitrust law) nhiu quc gia, c bit l EU v M.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

53

nh n-c v php lut

iu chnh mi quan h trc tip gia

doanh nghip (th-ng nhn) vi ng-i tiu
dng. Trong tr-ng hp tha thun gia
doanh nghip vi doanh nghip hn ch
cnh tranh c nh h-ng xu n li ch
ca ng-i tiu dng th tha thn ch
c th chu s iu chnh ca php lut
24
cnh tranh . V vy, kin cho rng tha
thun c quyn bn trong Hp ng s
31100647 gy thit hi cho ng-i tiu
dng do vi phm iu 8 Php lnh bo v
quyn li ng-i tiu dng v quyn la
chn hng ha, dch v ca ng-i tiu
25
dng l khng chnh xc. Chnh Hi
ng xt x v n Qun Cy Da cho
rng cn c rt nhiu qun khc trong
khu vc bn loi ng-i tiu dng la
chn.
Lut s- bo v quyn v li ch hp
php ca Cng ty TNHH Tn Hip Pht
trong phin ta xt x c cp n s
tn ti v nh h-ng ca hng ngn hp
ng nh- Hp ng s 31100647, -c k
kt gia NMB VN vi cc qun n, nh
26
hng khc . Tuy nhin, khi Lut Cnh
tranh ch-a ra i th khng th xem xt
nh h-ng tch ly ca tng th cc hp
ng ny i vn cnh tranh v chim
lnh th tr-ng theo php lut hin hnh.
V nu ch xem xt tng hp ng c th
th ni dung ca n khng tri vi php
lut hin hnh (nh- phn tch trn).

Nh- vy, trn c s php lut Vit Nam

hin hnh, chng ti ng vi quan
im ca Hi ng xt x khi cho rng
Ni dung hp ng khng vi phm iu
cm ca php lut, khng c chng c
no cho thy nguyn tc ca vic k kt
khng -c tun th, nht l nguyn tc t
nguyn v khng tri php lut hin
hnh.

Lin h vi D tho Lut cnh tranh

Tuy nhin, nu Hp ng s 31100647
-c giao kt sau khi Lut Cnh tranh
-c ban hnh th phn quyt ca Ta n
c th khc i. iu ny ph thuc vo d
liu thc t thu thp -c v vic nh gi
cc d liu . Phi tha nhn rng, vic
bt buc Qun Cy Da ch -c bn bia
Tiger, Heneiken, Bivina cng mt s loi
bia Si Gn m khng -c bn cc loi
bia khc l hnh vi hn ch cnh tranh,
cn tr vic gia nhp th tr-ng ca cc
doanh nghip khc nh- Cng ty TNHH
Tn Hip Pht sn xut bia Laser. Nhvy, Hp ng s 31100647 l tha thun
thuc khon 5 v khon 6 iu 9 D tho
10 Lut Cnh tranh, tc l tha thun p
t cho doanh nghip khc iu kin k
kt hp ng v ngn cn, km hm,
khng cho doanh nghip khc tham gia th
tr-ng hoc pht trin kinh doanh. Theo
khon 2 iu 10, cc tha thun hn ch
cnh tranh nh- vy b cm khi cc bn

24 y cng chnh l mt trong nhng l do v tnh cn thit ca vic ban hnh Lut Cnh tranh.
25 kin ca Lut s- bo v quyn li ca Cng ty TNHH Tn Hip Pht - Doanh nghip sn xut bia Laser.
26 Theo B.T.V, Ti tr kinh doanh hay tri tay?, Vietnam Economy, Bo in Thi bo kinh t Vit Nam, ngy

24/3/2004, c khong 80% cc nh hng, qun n ti TP. H Ch Minh ang k kt cc hp ng ti tr v bn

c quyn nh- Hp ng s 31100647.

54

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Tho thun khng cnh tranh

tham gia tha thun c th phn kt hp trn

27
th tr-ng lin quan t 30% tr ln . V Hp
ng 31100647 l tha thun theo chiu dc,
nn th phn y l th phn ca NMB VN;
v th tr-ng lin quan trong v n ny, theo
chng ti t-ng t nh- trong n l Delimitis
v cc v lin quan n hp ng mua bia
c quyn Chu u, bao gm th tr-ng
bn bia qun n, nh hng, khch sn, v
th tr-ng a l lin quan c th l khu vc
thnh th ca Vit Nam hay t nht l khu vc
28
ng Nam B . Nh- vy, nu NMB VN c
th phn trn th tr-ng lin quan t 30% tr
29
ln th Hp ng s 3100647 b cm .
Bn cnh , nu NMB VN c v tr thng
lnh th tr-ng th Hp ng s 3100647 cng
b cm do y l hnh vi lm dng v tr thng
lnh th tr-ng. V tr thng lnh th tr-ng l v
tr th hin sc mnh kinh t ca mt doanh
nghip, gip n ngn cn cnh tranh trn th
tr-ng lin quan. V tr thng lnh th tr-ng
xut pht t s kt hp ca nhiu yu t, nh-

th tr-ng sn phm lin quan, th tr-ng a

l lin quan, v th trn th tr-ng ca doanh
nghip v i th cnh tranh, cc phn tch
kinh t khc, v nh h-ng tch ly ca cc
yu t ny. Nu cc yu t ny -c xem xt
mt cch tch ri th khng l yu t quyt
30
nh . iu 12 D tho 10 Lut Cnh tranh
khng -a ra khi nim v tr thng lnh th
tr-ng nh-ng quy nh rng: Doanh nghip
-c coi l c v tr thng lnh trn th tr-ng
lin quan nu doanh nghip c th phn t
30% tr ln trn th tr-ng lin quan hoc c
kh nng gy hn ch canh tranh mt cch
31
ng k . Do , nu NMB VN c th phn
30% tr ln trn th tr-ng lin quan, NMB
VN thng qua Hp ng s 31100647 v cc
hp ng t-ng t vi phm khon 6 v thm
ch l khon 5 iu 14 D tho 10 Lut Cnh
tranh. Nu NMB VN c th phn d-i 30% th
phn lin quan nh-ng c kh nng gy hn
32
ch cnh tranh mt cch ng k , th cng
t-ng t.

27 iu 10 D tho 10 Lut Cnh tranh Vit Nam t-ng t nh- quy nh v min tr chung trong cc ngh nh v
min tr chung trong php lut cnh tranh ca EU. Phi thy rng cc tho thun hn ch cnh tranh theo chiu
ngang (gia cc i th cnh tranh) bao gi cng nh h-ng n cnh tranh nghim trng hn so vi cc tho
thun hn ch cnh tranh theo chiu dc. Do , vic nh ng mc th phn 30% cho c 2 nhm tho thun ny
theo iu 10 D tho l khng chnh xc. Theo cc ngh nh v min tr chung ca U ban Chu u, i vi cc
tho thun hn ch cnh tranh theo chiu dc, mc th phn gii hn l 30%, i vi cc tho thun hn ch cnh
tranh theo chiu ngang, mc th phn gii hn l 20%, trong tr-ng hp tho thun v nghin cu v trin khai
(R&D), l 25%.
28 Theo Khon 1 iu 3 D tho 10 Lut Cnh tranh: Th tr-ng sn phm lin quan bao gm nhng hng ho,
dch v c th thay th cho nhau v c tnh, mc ch s dng v gi c, Th tr-ng a l lin quan l mt khu
vc a l c th trong hng ho, dch v c th thay th cho nhau vi cc iu kin cnh tranh t-ng t nhnhau v c s khc bit ng k so vi cc khu vc ln cn. Xem thm European Commission, Notice on definition of the relevant markett, OJ L 327, 09/12/1997, tr.5.
29 Tuy nhin trong tr-ng hp ny, nu NMB VN chng minh -c Hp ng s 31100647 tho mn iu 11 D
tho 10 th c th -c min tr.
30 Xem ECJ, Case 27/76, United Brands Co. v EC Commission, [1978] ECR 207, o?n 65. Xem thm Hans Henrik
Lidgard, Competition Classics: Classic Material & Cases on European Competition Law and Practices, Lund
University, 2002, tr. 241-260; Valentine Korah, EC Competition Law and Practice, 7th ed., Hart Publishing, 2000,
tr. 81-98
31 Vn quy nh doanh nghip c th phn 30% tr ln c v tr thng lnh th tr-ng l khng chnh xc bi nhkhi nim v tr thng lnh th tr-ng ch r, yu t th phn mc d quan trng nh-ng khng phi l yu t quyt
nh.
32 Rt kh chng minh, nu khng mun ni l khng th trong tr-ng hp ny trong bi cnh th tr-ng bia ca
Vit Nam hin nay.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

55

nh n-c v php lut

Nh- vy, trong tr-ng hp NMB VN c

th phn d-i 30% trn th tr-ng lin quan
v khng c kh nng gy hn ch cnh
tranh ng k (khng c v tr thng lnh th
tr-ng) th Hp ng 31100647 khng b
cm, khng vi phm php lut cnh tranh
theo quy nh ca D tho 10 Lut Cnh
tranh. Nh- phn tch trong n l
Delimitis v cc quy nh ca y ban Chu
u, iu ny l bt hp l bi khng tnh
n nh h-ng ca h thng cc tha
thun t-ng t nh- Hp ng 31100647
n cnh tranh. Do cc hng bia mnh
bng cc tha thun c quyn bn bia
t-ng t nh- vy c th li dng l hng
php l ny hn ch ng k cnh
tranh, cn tr s gia nhp ca cc hng bia
mi v s gia tng th phn ca cc hng
bia nh.

4. Mt s kin ngh
T nhng phn tch, lp lun v so snh
cc phn trn, chng ti xin c mt s kin
ngh sau.
Th nht, cn c s phn bit r gia cc
tha thun hn ch cnh tranh theo chiu
ngang v tha thun cnh tranh theo chiu
dc cng nh- hu qu ca vic phn bit
ny, nht l trong vn min tr p dng
php lut cnh tranh.
Th hai, cn phi tnh n cc tha thun
hn ch cnh tranh mang tnh h thng, nh
h-ng tch ly ca ton b cc tha thun
ny n cnh tranh cng nh- nh h-ng
ca tng tha thun i vi vic hn ch
33

cnh tranh ca c h thng cc tha thun

t-ng t. Vn ny phi -c quy nh c
th trong vn bn php lut h-ng dn Lut
Cnh tranh. V qua vn ny cho thy quy
nh v cc tha thun hn ch cnh tranh b
cm theo iu 10 D tho 10 Lut Cnh
tranh, nht l quy nh v mc th phn kt
hp trn th tr-ng lin quan t 30% tr ln
ti khon 2, l ch-a chnh xc.
Th ba, trong thc tin xt x cc v n
lin quan n cnh tranh, ta n cc quc
gia hay khu vc kinh t rt quan tm v
th-ng vin dn n cc n l tr-c . U
ban Chu u ban hnh cc ngh nh trong
lnh vc ny cng th-ng c kt cc n l
ca Ta n T- php Chu u. V vy, p
dng c hiu qu php lut cnh tranh vo
thc tin, cn tng b-c p dng n l trong
cng tc xt x tranh chp lin quan n
33
php lut cnh tranh Vit Nam .
Cui cng, php lut cnh tranh nhiu
n-c c nn kinh t th tr-ng pht trin
c khong thi gian di xy dng v hon
thin vi rt nhiu n l. Do , vic hc tp,
vn dng kinh nghim ca n-c ngoi, c
bit ca EU v M, trong lnh vc ny l ht
sc cn thit./.

* ThS, Khoa Lut th-ng mi - Tr-ng

i hc Lut TP. H Ch Minh.

V xut p dng n l trong xt x to n ca Vit Nam, xem thm TS. L Th Bch Th, Hp ng kinh t
v hiu v hu qu php l ca hp ng kinh t v hiu, Thng tin Khoa hc Php l, s 5/2002, tr.191-192.

56

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

B lut T tng dn s

Khon 3, iu 343 ca B lut T tng dn s:

nguyn tc c i c li c phi l gii php?

D- ngc Bch*

Nguyn tc c i c li (khon 3, iu 343, B lut T tng dn s c hiu lc t ngy

01/01/2005) -c p dng i vi vic cng nhn bn n, quyt nh dn s ca To n
v Trng ti n-c ngoi khng c iu -c quc t vi n-c ta. Bi vit phn tch thng
l quc t trong p dng nguyn tc ny v lin h vi thc tin cng nhn v thi hnh
bn n, quyt nh dn s ca To n v Trng ti n-c ngoi Vit Nam

1. Vic cng nhn v thi hnh bn n,

quyt nh dn s ca To n v Trng
ti n-c ngoi: nhng tr ngi
Vic cng nhn v thi hnh bn n, quyt
nh dn s ca To n (sau y gi tt l
bn n) v Trng ti n-c ngoi trn lnh th
ca quc gia khc l vn khng mi trong
t- php quc t, nh-ng lun gp nhiu tr
ngi. Bi v, n lin quan n ch quyn
quc gia v quyn li ca cc bn -ng s,
gia mt bn l s thn thin quc gia
(comity) v mt khc l s thiu tin t-ng vo
h thng t- php hoc lut t tng ca quc
gia khc, l do s khc bit v nhng chun
mc cng bng, o c, trt t x hi
1
gia cc quc gia .

L do ca xung t nm ngay c th
ca bn n. Mt mt, bn n l phn quyt
ca c quan cng quyn nn mang tnh
cht cng (public); mt khc, n nhm gii
quyt quyn li gia cc bn -ng s, v
2
vy mang tnh cht t- (private) .
V bn n l phn quyt ca c quan
cng quyn nn ch c hiu lc php l
trong phm vi lnh th ca quc gia .
Nguyn tc ch quyn quc gia khng cho
php mt bn n ca To n n-c ngoi c
hiu lc trc tip trn quc gia mnh. Ngoi
ra, cc quc gia cng e d v tnh cng
minh; v c s quyn ti phn, th tc t
tng v cch thc To n n-c ngoi xt x
3
v vic . Nhng bn khon c th khin

1 H.L.Ho, Policies underlying the enforcement of foreign commercial judgement International and Comparative
Law Quarterly, Vol 46, April 1997, tr 444
2 Yntema the enforcemen of foreign judgements in Anglo-American law (1935) 33 Mich.L.R. 1129-1142
3 Juenger F.K The recognition of money judgements in civil and commercial matters (1988) 36 American Journal
of Comparative Law, tr 4

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

57

nh n-c v php lut

cc quc gia t chi cng nhn v thi hnh

bn n ca To n n-c ngoi bo v
4
cng dn, php nhn mnh hoc yu cu
5
s c i c li .
Bn n nhm gii quyt quyn li ca
cc bn -ng s do n i hi vic
cng nhn v thi hnh ti mt quc gia
khc. Hn na, vic cng nhn trnh -c
vic xt x trng lp (cng mt s vic, gia
6
cng cc -ng s) gia cc To n , gim
tn km cho vic xt x v trnh xy ra vic
tranh chp khng c hi kt thc.
V vy, khi xem xt vn cng nhn v
thi hnh bn n ca To n n-c ngoi phi
nhn t nhiu kha cnh. V mt cng, phi
xem xt n nhng quan h chnh tr,
th-ng mi gia hai quc gia. V mt t-,
cc quc gia phi xem xt d-i gc bo
v li ch hp php ca -ng s t kt qu
gii quyt ca To n n-c ngoi, ng thi
bo v -ng s trnh nhng xt x khng
cng bng v bo v nhng chun mc o
c, trt t cng cng ca quc gia mnh.
Thng th-ng, cc quc gia gii quyt
vn cng nhn v thi hnh bn n ca
To n n-c ngoi theo ba cch: i) k kt
hoc tham gia cc iu -c quc t; ii) p
dng nguyn tc c i c li xem xt vic

cng nhn v thi hnh bn n n-c ngoi

da trn cc iu kin -c quy nh trong
n-c; iii) p dng trc tip cc iu kin
cng nhn (hoc khng cng nhn) do lut
trong n-c quy nh. Trong , vic k kt
hoc tham gia iu -c quc t xt cho
cng cng l mt hnh thc p dng nguyn
tc c i c li. Cc bn k kt hoc tham
gia iu -c tho thun nhng ni dung
hoc th tc lin quan n vn cng
7
nhn v thi hnh gia cc n-c thnh vin .
Vic p dng nguyn tc c i c li trong
khon 3, iu 343 ca B lut T tng dn
s thuc cch th hai.

2. Nguyn tc c i c li
2.1. Thc tin quc t
Th nht, ngun gc ca nguyn tc c
i c li xut pht t nguyn tc thn thin
quc gia. Nguyn tc ny cho rng, mc d
theo ch quyn quc gia, lut (hay bn n
ca n-c ngoi) khng c hiu lc trc tip
trn lnh th ca quc gia khc, nh-ng xut
pht t s tin li cho giao dch dn s gia
cc n-c nn c s tho thun gia cc
n-c trong vic cng nhn hiu lc php l
ca php lut (bn n) ca n-c khc trn
8
lnh th mt n-c . Nguyn tc thn thin
quc gia i hi s c i c li c s

4 Castel J.G Recognition and enforcement of foreign judgements in Personam and in Rem in the Common Law
provinces of Canada (1971) 17 McGill Law Journal, tr14
5 Niv Tadmore Recognition of foreign in personam money judgements in Australia, Deakin Law review 2 (1995),
tr132
6 Von Mehren, T & Trautman, D.T Recognition of Foreign Adjudications: A survey and a Suggested Approach
(1968) 81 Harvard Law Review tr 1603-1604
7 V d in hnh l cng -c Brussels 1968 ca cng ng Chu uu, cng -c Lugano 1988, v Brussels
Regulation 44/2001 v quyn ti phn v vn thi hnh phn quyt n-c ngoi trong lnh vc dn s th-ng mi.
8 Huber (1689), -c trch dn bi Juenger, F.K Choice of Law and Multistate Justice, Martinus Nijhoff
Publishers, the Netherlands, (1993), tr 20-21

58

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

B lut T tng dn s
9

ngang bng (equality) . V vy, khng bt

buc n-c ny phi cng nhn bn n ca
n-c kia khi m n-c khng cng
10
nhn bn n ca n-c mnh .
Nguyn tc thn thin quc gia v
nguyn tc c i c li khng tri vi
nguyn tc ch quyn quc gia. V vy,
chng -c chp nhn v p dng mt
cch ph bin. Tuy nhin, nhng nguyn
tc ny li ch trng quan h quc gia, do
xem nh kha cnh t- (quyn li ca
-ng s). c bit, trong hon cnh quc
t ho hin nay, khi m s giao l-u dn s
th-ng mi pht trin hn bao gi ht v
i khi kh xc nh -c bin gii ch
11
quyn quc gia th cng cn nh gi li
v tr ca nhng nguyn tc ny.
Th hai, nguyn tc c i c li mang
bn cht chnh tr. Chnh bn cht chnh tr
ny lm lch h-ng cng bng i vi vn
12
cng nhn . Bi v n i x phn bit
gia cc bn n ca cc n-c khc nhau13
v nhiu khi khng quan tm n li ch
ca -ng s. Mt hn ch na ca
nguyn tc c i c li l s tr hon v gy
tn km cho -ng s v nh n-c (v nu

mt bn n khng -c cng nhn, -ng s

buc phi bt u v vic li To n ca
14
n-c -c yu cu cng nhn) .
Th ba, cc quc gia hy vng vic p
dng nguyn tc c i c li l cng c
buc cc quc gia khc s cng nhn bn n
ca To n quc gia mnh v v vy c th
bo v quyn li ca cng dn v php nhn
15
ca mnh n-c ngoi . Tuy nhin, khng ai
bo m rng mc tiu ny s -c thc
hin. K c khi t -c mt tho thun hoc
ngm nh v p dng nguyn tc c i c li
th cc quc gia cng khng hon ton mc
nhin cng nhn v thi hnh bn n ca To
n n-c ngoi m vn xem xt n cc iu
kin cng nhn (hoc khng cng nhn)
theo lut quc gia. S khc bit v cc iu
kin cng nhn cng nh- nhng chun mc
cng bng trong lut quc gia l tr ngi i
vi thc hin tho thun c i c li trong
vic cng nhn v thi hnh bn n n-c
16
ngoi . iu ny lm cho nguyn tc c i
c li mang tnh hnh thc.

2.2. Php lut Vit Nam v nguyn tc

c i c li
Vic -a nguyn tc ny vo B lut T

9 Savigny.V (1849), -c trch dn bi Lenhoff. A Reciprociry: The Legal espect of a Perennial Idea (1954) 49
Northwestern University Law Review 752, tr 763, 772
10 Hilton v Guyot 159 US 113 (1895) ti 212, -c trch dn bi Niv Tadmore Recognition of foreign in personam
money judgements in Australia, Deakin Law review 2 (1995), tr 135
11 V d in hnh l s pht trin ca internet, th-ng mi in t.
12 Cheshire and Norths Private International law 13th edition, Butterworths, London 1999, tr 5
13 Gilbert D. Kennedy Recognition of Judgements in Personam: the Meaning of Reciprocity, The Canadian Bar
Review, Vol 35, No2, February 1957 tr131
14 Niv Tadmore Recognition of foreign in personam money judgements in Australia, Deakin Law review 2 (1995),
tr 178
15 Lehoff. A Reciprocity: The legal aspect of a Perennial Idea (1954) 49 Northwestern University Law Review, tr
763, 772
16 Leif Gamertsfelder Cross Border Litigation: Exploring the Difficulties associated with Enforcing Australian
Money Judgements in Japan Australian Bar Review Vol 17, 1998, tr 161-185.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

59

nh n-c v php lut

tng dn s, theo chng ti l do xut pht

php s quyt nh p dng nguyn tc c

t s khim khuyt ca Php lnh cng

i c li i vi tng tr-ng hp c th .

nhn v thi hnh bn n, quyt nh dn s

Thc tin vic xem xt p dng nguyn tc

ca To n v Trng ti n-c ngoi nm

ny cho thy, khng c yu cu phi c s

1993 (Php lnh 1993). Theo Php lnh

cng nhn hoc cam kt cng nhn bn n,

17

22

v Thng t- lin ngnh s 04/TTLN

quyt nh ly hn ca To n Vit Nam

ngy 24/07/1993 ca B T- php, To n

n-c c bn n, quyt nh ly hn -c yu

nhn dn ti cao v h-ng dn thc hin

cu cng nhn Vit Nam, m ch cn mt

1993

18

th

s iu kin: v vic khng thuc thm

vic cng nhn v thi hnh bn n ca To

quyn xt x ring bit ca To n Vit

n n-c ngoi ch p dng i vi nhng

Nam; khng c n yu cu khng cng

n-c c k Hip nh t-ng tr t- php vi

nhn; cn c theo iu 83, 84, 85 ca Ngh

Vit Nam, trong c quy nh vn cng

nh 83, B T- php thy iu kin

nhn v thi hnh bn n, quyt nh dn s

ghi ch vo s s thay i h tch . Trn

mt s quy nh ca Php lnh 1993

19

23

ca mi n-c . Nh-ng thc t cc bn n,

thc t, nhiu bn n, quyt nh ly hn ca

quyt nh ly hn c nhu cu cng nhn ti

To n hoc c quan c thm quyn ca

Vit Nam li n t nhng n-c khng c

cc n-c c, M, Canada, Thu in, Na

20

hip nh t-ng tr t- php vi Vit Nam .

Uy, i Loan -c Vit Nam ghi ch

gii quyt vn ny, Ngh nh s

theo th tc trn . V vy, vic p dng

83/1998/N-CP ngy 10/10/1998 ca Chnh

nguyn tc c i c li theo Ngh nh 83 l

ph v ng k h tch -a nguyn tc

nguyn tc m, hay ni cch khc ch l

c i c li vo nh- l gii php cho vn

hnh thc, thc cht vic ghi ch ly hn- mt

21

24

thc tin t ra . Theo th tc ca Ngh

hnh thc cng nhn bn n, quyt nh ly

nh 83 th i vi cc tr-ng hp bn n,

hn- l vic p ng v bo v quyn li

quyt nh ly hn ca cc n-c ch-a c hip

chnh ng ca -ng s m nh n-c

nh t-ng tr t- php vi n-c ta, B T -

khng th t chi -c.

17 iu 2(2)
18 Phn I(1)
19 Vit Nam

Php lnh 1993

Thng t- 04/TTLN
k kt hip nh t-ng tr t- php song ph-ng trong c quy nh v vic cng nhn v thi hnh
bn n quyt nh dn s ca To n Vit Nam v To n n-c k kt: Nga, Cng ho Sc, Cng ho Slovakia,
Bulgaria, Hungary, Cuba, Ba lan, Lo, Trung Quc, Php, Ukraine, Mng C. Theo ti liu Hip nh t-ng tr tphp ca B T- Php.
20 Xem Nguyn Cng Khanh Nhng v-ng mc t vic cng nhn v thi hnh ti Vit Nam bn n, quyt nh dn
s ca To n n-c ngoi, Tp ch ta n Nhn dn, s 11, 1999, tr 3; Hong Ngc Thnh Vn cng nhn
v cho thi hnh ti Vit Nam bn n, quyt nh dn s ca To n n-c ngoi, quyt nh trng ti n-c ngoi,
tp ch To n nhn dn, s 5, nm 2001, tr 23
21 iu 84(2) Ngh nh 83
22 iu 84(2), 85 Ngh nh 83
23 Ghi nhn t kho st cc h s xin ghi ch ly hn theo Ngh nh 83 ti S T- php TP HCM
24 Nh- trn

60

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

B lut T tng dn s

2.3. Nguyn tc c i c li c phi

l gii php?

Hp 1: Bn n, quyt nh dn s ca To
n n-c ngoi khng -c cng nhn v cho thi
hnh ti Vit Nam trong cc tr-ng hp sau

Nguyn tc c i c li -c mong i
s gii quyt kp thi quyn v li ch hp
php ca -ng s trong tr-ng hp
khng c iu -c quc t v php lut
25
Vit Nam khng c quy nh . Nh-ng,
liu mc tiu ny c t -c hay khng,
nu xem xt n iu kin khng cng
nhn bn n, quyt nh dn s ca
To n n-c ngoi theo php lut Vit
Nam? Theo iu 16 ca Php lnh 1993
v iu 356 ca B lut T tng dn s,
mt bn n, quyt nh dn s n-c
ngoi s khng -c cng nhn ti Vit
Nam nu thuc mt trong 6 tr-ng hp
(Xem hp 1).

y:

Sau y ch xin nu ra mt tr-ng hp

bn n, quyt nh dn s n-c ngoi s
khng -c cng nhn nu v n thuc
thm quyn xt x ring bit ca To n
Vit Nam. Hay ni cch khc, bn n,
quyt nh ca To n n-c ngoi s -c
cng nhn ti Vit Nam nu, ngoi tr 5
tr-ng hp cn li, khng thuc thm
quyn xt x ring bit ca To n Vit
Nam. iu 411 ca B lut T tng dn s
quy nh mt s tr-ng hp v quyn ti
phn ring bit ca To n Vit Nam lin
quan n bt ng sn c trn lnh th
Vit Nam, hp ng vn chuyn m ng-i
vn chuyn c tr s chnh hoc chi
nhnh ti Vit Nam v mt s v vic
khc. Nh- vy, i vi bn n, quyt nh

xt x ca n-c ngoi th l v n, To n Vit

25 Xem

1- Bn n, quyt nh ch-a c hiu lc php

lut theo php lut ca n-c c To n ra
bn n, quyt nh ;
2- Ng-i phi thi hnh hoc ng-i i din
hp php ca ng-i vng mt ti phin
to ca To n n-c ngoi do khng -c triu
tp hp l;
3- V n thuc thm quyn xt x ring bit
ca To n Vit Nam;
4- V cng v n ny c bn n, quyt nh
dn s c hiu lc php lut ca To n Vit
Nam, hoc ca To n n-c ngoi -c To
n Vit Nam cng nhn; hoc tr-c khi c quan
Nam th l v ang xem xt v n ;
5- ht thi hiu thi hnh n theo php lut
ca n-c c To n ra bn n, quyt nh
hoc theo php lut Vit Nam;
6- Vic cng nhn v cho thi hnh bn n,
quyt nh dn s ca To n n-c ngoi ti
Vit Nam tri vi cc nguyn tc c bn ca
php lut Vit Nam.

dn s ca To n ca n-c -c p dng
nguyn tc c i c li, th bt k To n
nhng n-c ny da trn c s quyn ti
phn g min khng thuc nhng v vic
thuc quyn ti phn ring bit ca Vit
Nam ni trn u c th -c cng nhn.

Nguyn Cng Khanh tr.4.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

61

nh n-c v php lut

Nh- vy, c tr-ng hp To n nhng n-c

ny da trn nhng quyn ti phn ct c
(exorbitant jurisdiction) th nhng bn n
vn c th -c cng nhn. Nhng quyn
ti phn -c cho l ct c l nhng
quyn ti phn -c php lut quc gia quy
nh cho To n n-c nhng quyn xt
x rng ri, dn n c nhng v vic
-c th l xt x nh-ng c rt t hoc
khng c lin quan g n n-c c To n
xt x, v d: iu 14 ca B lut Dn s
26
Php cho php To n Php c quyn ti
phn chung khng hn ch i vi bt k b
n no nu trong v vic nguyn n
mang quc tch Php, bt k nguyn nhn
27
ca v kin xy ra u ; hoc iu 23,
28
B lut T tng dn s c quy nh
quyn ti phn khng hn ch ca To n
c nu c s hin din ca bt k ti sn
no ca b n c (ti sn c th l
mt i dp hoc mt cy d b qun
khch sn); hoc Anh, To n c quyn
th l v n nu giy thng bo v vic khi
kin -c chuyn hp l n b n ngay
lc b n c mt Anh bt k trong bao

lu ( y bt k nguyn n l ng-i n-c

no v v vic xy ra bt k u); nhng
n-c khc nh- B, an Mch, H Lan
u c quy nh nhng quyn ti phn -c
29
cho l ct c . Khi c s vic php l xy
ra i vi quan h c yu t n-c ngoi,
nguyn n th-ng tn dng cc quy nh
trong lut quc gia ca cc n-c v cc
quyn ti phn rng ri la chn To
n c li cho mnh nht ( l nhng thun
li v mt a l, s quen thuc v nhng -u
th i vi lut t tng v c lut ni dung
-c p dng) v bt li cho b n nht
( l s kh khn khi phi hu kin ni
xa xi v i khi khng th hu kin -c,
xa l v bt li v lut t tng, kh khn
trong vic thu thp chng minh chng
c). Vic cng nhn nhng bn n -c
xt x nh- vy c th gy thit hi cho li
30
ch ca b n hoc -ng s .
Do vn cn xem xt li iu kin
cng nhn (hoc khng cng nhn)
bn n, quyt nh dn s ca To n v
Trng ti n-c ngoi bo v quyn li
chnh ng ca -ng s -c nu

26 Code civil 1804, xem iu 3 Cng -c Brusseles 1968 v quyn ti phn v vic thi hnh bn n trong nhng vn
dn s th-ng mi
27 Trong Hip nh t-ng tr t- php gia Vit Nam v Php c quy nh iu kin cng nhn bn n ca ta
n ca n-c k kt, trong iu kin v quyn ti phn ca ta n n-c yu cu cng nhn s theo quy nh ca
n-c -c yu cu cng nhn, do hn ch tc dng ca iu 14, B lut Dn s Php
28 Zilvilprozessordnung 1877, xem iu 3 Cng -c Brusseles 1968 v quyn ti phn v vic thi hnh bn n trong
nhng vn dn s th-ng mi
29 Xem iu 3 Cng -c Brusseles 1968 v quyn ti phn v vic thi hnh bn n trong nhng vn dn s th-ng
mi
30 V vy trong Cng -c Brusseles 1968 v quyn ti phn v vic thi hnh bn n v nhng vn dn s th-ng
mi loi b vic cng nhn cc bn n ca cc n-c thnh vin da trn cc quyn ti phn ct c -c quy
nh trong lut quc gia, nu b n c ni c- tr ti mt trong cc n-c thnh vin. Xem iu 3 ca Cng -c.
iu 4 ca Protocol ca Cng -c The Hague 1971 v cng nhn v thi hnh bn n n-c ngoI trong nhng vn
dn s th-ng mi cng quy nh vic t chi cng nhn v thi hnh bn n n-c ngoi nu da trn nhng
quyn ti phn ct c , xem ; iu 18 d tho Cng -c The Hague 1999 v quyn ti phn v phn quyt
n-c ngoi trong nhng vn dn s th-ng mi.

62

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

B lut T tng dn s
31

ln . y l vn phc tp v cn s
nghin cu ton din v tu theo tnh cht
ca tng loi bn n m nhng iu kin
c th khc nhau. Bi, nh- cp
trn, vic cng nhn mt bn n ca To
n n-c ngoi phi nhm t -c mc
tiu bo v li ch ca cc bn v c li
ch ca n-c -c yu cu cng nhn v
kha cnh trt t cng cng.
Nh- vy, nu bo v quyn v li ch
hp php ca -ng s l mt trong
nhng mc tiu ca t- php quc t th
r rng nguyn tc c i c li ch-a phi
l gii php. Vic iu chnh vn cng
nhn bn n, quyt nh dn s ca To
n v Trng ti n-c ngoi khng da
trn nguyn tc c i c li m bng
nhng iu kin hp l quy nh
trong lut quc gia khng i tri vi
ch quyn quc gia. Bi, chnh vic
quy nh cc iu kin cho vic cng
nhn l th hin ch quyn ca
quc gia ri. Ngoi ra, vic quy nh cc
iu kin cng nhn v thi hnh bn n
mt cch hp l t to kh nng cng
nhn v thi hnh bn n ca To n
n-c ngoi m khng cn quy nh p
dng nguyn tc c i c li s l mt
bng chng khch quan nhng n-c
vn cn p dng nguyn tc c i c li
to c hi cng nhn v thi hnh bn n,
quyt nh ca To n Vit Nam.

3. Kt lun
Vn cng nhn v thi hnh bn n,
quyt nh dn s ca To n v Trng ti
n-c ngoi ti Vit Nam l vn phc tp.
S khc bit php lut v nhng chun mc
cng bng o c gia cc quc gia l
nguyn nhn ca s phc tp . Xut pht
t i hi khch quan ca thc t i sng
quc t ho m cc quc gia khng th chi
b vn nu trn. Vic gii quyt xung t
gia cc quc gia bng cc iu -c quc t
a ph-ng l gii php ti -u v n t -c
s tho hip gia nhng khc bit v to ra
c ch p dng hiu qu. Tuy nhin, t
-c s tho hip gia cc quc gia khng
phi lc no cng d dng. Vic k kt cc
hip nh song ph-ng cng l mt l gii
php, nh-ng y cng ch gii quyt vn
gia hai quc gia. Do , vic quy nh cc
iu kin cng nhn, thi hnh bn n, quyt
nh dn s ca To n v Trng ti n-c
ngoi m khng da vo nguyn tc c i c
li s to iu kin p ng -c i hi ca
thc t, bo v quyn li ca -ng s v
vn gi -c ch quyn quc gia. Vn
cn li l cn nghin cu, xy dng nhng
iu kin nh- th no t -c mc
ch trn./.

* ThS, GV Khoa lut - i hc Cn Th

31

Xem Chu Tun c Cng nhn bn n ly hn ca To n n-c ngoi ti Vit Nam hin trng v gii phpTp ch To n nhn dn, s 2, nm 2000, tr 7-9; L Thu Hng Kinh nghim quc t trong vic cng nhn v cho
thi hnh bn n quyt nh ca ta n n-c ngoi v kinh nghim rt ra cho Vit Nam trong C s l lun v
thc tin cho vic ban hnh Php lnh t-ng tr t- php Bo co ca Vin nghin cu php l, B T- php,
tr.167-168, nm 2001.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

63

chnh sch

Mt s vn cn quan tm khi nghin cu ch

tr-ng -a in ht nhn vo s dng n-c ta

Trn H Anh*

Vn an ninh
nng l-ng gn vi
pht trin bn
vng. Xem xt ch
tr-ng s dng
nng l-ng ht
nhn phi tnh n
hng lot cc yu
t k thut, an
ton, mi tr-ng
bn cnh yu t
kinh t. L mt
chuyn gia c
nhiu thc tin v
kinh nghim v lnh
vc an ton ht
nhn, Tc gi phn
tch v cung cp
mt s thng tin
v qu trnh pht
trin in ht nhn
trn th gii v
phn tch cch tip
cn xy dng
Ch-ng trnh pht
trin di hn in
ht nhn ca n-c
ta p ng nhu
cu pht trin ca
t n-c

i chnh sch i

nhn vo s dng n-c ta.

mi ng n, t

Nu ch tr-ng -a in ht

nhiu

nhn vo s dng l hp l,

nm

nay,

n-c ta c thnh tch pht

Chnh

trin lin tc vi tc cao,

Ch-ng trnh di hn pht

cho php chng ta c c s

trin in ht nhn. Sau khi

tin t-ng vng chc v

Ch-ng trnh -c ph duyt,

trin vng pht trin trong

Chnh ph c th cn c vo

t-ng lai. Cn c vo trin

t chc lp n Nh

vng , khi nghin cu d

my in ht nhn u tin

bo v nhu cu nng l-ng

ca n-c ta. Cc ni dung ny

cn thit, i chiu vi kh

cn -c thm tra v ph

nng p ng t cc ngun

duyt mc thm quyn cao

ti nguyn nng l-ng sn c,

nht theo tinh thn Ngh quyt

cc chuyn gia ch ra rng,

ca Quc hi Kho X v Cng

trong mt thi hn khng xa,

trnh quan trng quc gia.

n-c ta phi nhp khu nng

1. Qu trnh pht trin

in ht nhn trn th gii

l-ng v/hoc phi huy ng

ph

chun

thm nhng ngun nng

l-ng mi, trong c in
1

Qu trnh pht trin

ht nhn . Chnh ph cho

K t ngy nh my in

tin hnh nghin cu xc

ht nhn u tin (Obninsk -

nh ch tr-ng -a in ht

Lin X) -c -a vo s

1 Pht trin in ht nhn Vit Nam, Bo co ti cp nh n-c KHCN-09-04, Vin Nng l-ng nguyn t
Vit Nam, 1999.

64

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

s dng in ht nhn

dng nm 1954, tri qua 50 nm, tng thi

vi s tng c-ng qun l ca chnh quyn;

gian hot ng ca cc nh my in ht

thp nin th nm, mc d xy ra tai nn

nhn trn th gii ln n khong 11500

Chernobyl (Lin X), -c nhn mnh bi

nm. Vi qu trnh pht trin nh- vy, in

s ti khng nh rng cng nghip ht

ht nhn cho php chng ta c mt tm

nhn s cung cp mt ngun in nng an

nhn tng qut v nhng -u th v nhng

ton cng lc vi ni bi quan nghim trng

nh-c im ca n.

ca cng chng.

Tnh n ngy 31/1/2004, c 440 nh

Chng ta kt thc thp nin th su ca

my in ht nhn ang hot ng vi tng

lch s in ht nhn vi nhng khuynh

cng sut lp t l 361.582 Giga-Ot in (k

h-ng tuy cn ch-a r nt lm, nh-ng cng

hiu GW - mt Giga-Ot l mt t Ot) v 31

cho thy trin vng ca vic s dng nng

nh my in ht nhn ang -c xy dng;

l-ng ht nhn s mnh m hn my thp

tng sn l-ng in ht nhn ca th gii vo

nin tr-c.

khong 2574 Tra-Ot gi (k hiu TWh - mt

R rng, sau cc tai nn TMI v

Tra-Ot gi bng mt t Kil-Ot gi) .

Chernobyl, ngnh cng nghip in ht

Bc tranh ton cnh qu trnh pht trin
ca ngnh in ht nhn, k t khi l phn
ng ht nhn u tin ca Enrico Fermi bt
u hot ng (2/12/1942 - 12 nm, tr-c
3

nh my in ht nhn u tin) cho thy ,

thp nin u tin ca qu trnh -c
dnh cho vic chng minh rng, cc l
phn ng nng l-ng c th -c thit k,
xy dng v vn hnh; thp nin th hai
ch ra rng, chng c th vn hnh mt
cch kinh t; thp nin th ba mc kch s
i ln ca mt ngnh cng nghip kh thi
v mt th-ng mi; thp nin th t-, nh
du bi tai nn tai nh my Three Mile
Island (TMI - M), l s kt hp gia s
pht trin th-ng mi nhanh chng cng

nhn gp phi mt s trc trc. Tr-c

ht, phi tng c-ng nhng bin php bo
m an ton nh my in ht nhn. Vic
ny kt hp vi tnh hnh gi c th tr-ng
du m v kh thin nhin t-ng i r, dn
ti hu qu tt yu lm gim hoc nh mt
-u th cnh tranh kinh t ca nh my in
ht nhn so vi cc nh my nhit in s
dng nhin liu ho thch. Mt khc, sau
cc tai nn TMI v Chernobyl, d- lun cc
n-c pht trin c nhiu e ngi, phong tro
xanh chng ht nhn -c dy ln mnh
m lm cho gii cm quyn ca cc n-c
phi cn nhc k tr-c khi quyt nh s
dng cng ngh no tng c-ng ngun
in nng.

LATEST NEWS RELATED TO PRIS AND THE STATUS OF NUCLEAR POWER PLANTS, Power Reactor
Information System, International Atomic Energy Agency, 2004
3 HISTORY OF NUCLEAR POWER PLANT SAFETY, Robert Martin, Nuclear InfoRing, 2003

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

65

Chnh sch

Nhng -u im

in. Nhng c gng ln ca ngnh cng

Tuy nhin, nh my in ht nhn vn

ang c ch ng quan trng nhiu n-c
(Xem Hnh 1) v trin vng pht trin trong
t-ng lai cng -c nhiu chuyn gia d
on, vi nhng l do ch yu sau y:

nghip in ht nhn t thp nin 80 r

sot cc bin php an ton ca cc nh
my ang hot ng, v b sung nhiu bin
php khc i vi cc nh my ang hoc
sp xy dng lm cho an ton cc nh
my in ht nhn cng -c bo m tt

- Nhng tnh nng v-t tri v an ton

hn. Nu cc bin php bo m an ton

ca in ht nhn: thc -c nguy c tim

tip tc -c tun th nghim ngt th vic

tng ca vic s dng nng l-ng ht nhn,

s dng in ht nhn s gi vng -u th

ngay t u, ngnh in ht nhn rt

v an ton trong khai thc nng l-ng so vi

quan tm n vn an ton cc nh my

cc loi hnh cng ngh khc.

Hnh 1. T l tham gia ca in ht nhn trong sn xut in nng (%)

66

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

s dng in ht nhn

- Nhng tnh nng kinh t - k thut

T nhp k thut cha kho trao tay, Hn

mang tnh cnh tranh ca in ht nhn:

Quc thc y pht trin mnh m mt

mt l do mang tnh quyt nh l nh my

in ht nhn t -c tnh cnh tranh
v mt kinh t - k thut. Sau cuc khng
hong v gi du m nm 1973, cc nh
my nhit in chy du mt -u th cnh

ch-ng trnh in ht nhn trong t l ni a

ho ngy cng cao cho php Hn Quc tin ti
t ch v v-n ti kh nng xut khu cng
ngh cho cc n-c khc. Tr-c Hn Quc,
Php cng l mt th d in hnh v s pht
trin ca t n-c gn vi mt ch-ng trnh in

tranh v mt kinh t, do , cc n-c

ht nhn mnh m. Vo u nhng nm 1970,

y mnh vic xy dng nh my in ht

gii quyt tnh trng t n-c qu l thuc

nhn (thp nin th ba ca lch s pht

vo ngun nng l-ng du m phi nhp khu,

trin nh my in ht nhn). i vi nh

Php quyt tm xy dng mt ch-ng trnh

my nhit in chy than, nu phi

in ht nhn s trn c s l phn ng n-c

chuyn ch than trn nhng khong cch

nn (Pressurised Water Reactor

- k hiu

vi ba ngn kilomet, th in than cng

PWR)

Cng

khng c -u th kinh t hn in ht nhn.

Westinghouse ca M. Php xy dng cc

Mt khc, trong nhng nm kh khn t

ngnh cng nghip h tr t-ng ng, v m-i

cui thp nin th t- tr i, in ht nhn

nm sau lm ch hon ton cng ngh ny

t -c nhng kt qu ni bt, tng

v c th cho hng xut khu cng ngh nh

tnh cnh tranh v kinh t ca in ht

nhn nh-: gim gi thnh xy dng nh
my xung khong 1000 - 1500 USD/kW
4

(so vi 2000 - 2500 USD/kW tr-c y) ,

5

ci thin hiu sut s dng nhit , nhy

ca gi thnh in nng i vi s tng
gi nhin liu nh hn nhiu so vi cc
nh my nhit in khc. Theo d bo,
trong nhng nm ti, gi du m s tng
cao trong mt thi gian di v s chnh
lch cung - cu v du m kh nhanh
chng tr li cn bng. Nu d bo ny l
chnh xc, tr-c mt nh my in ht
nhn s gp mt thi k thun li c bit
v mt kinh t - k thut.

nhp

cng

ngh

ty

my in ht nhn sang nhiu n-c khc.

- Bo m an ninh nng l-ng: i vi

nhng n-c m ti nguyn nng l-ng
khng di do (nh- Php, Nht bn) th
vic huy ng nng l-ng ht nhn trong
sn xut in nng l nhm bt l thuc
vo nhp khu nng l-ng, hay a dng
ho vic nhp khu nng l-ng, mt bin
php tng c-ng an ninh nng l-ng.
Mt s n-c khc (nh- M, Canada, Trung
Quc) tuy c nhng ngun nng l-ng ni
a t-ng i di do nh-ng vi s phn b
a l khng thun li, hoc tit kim
cc ngun nng l-ng khng ti to ni a
nn cng huy ng nng l-ng ht

IS NUCLEAR POWER READY FOR A BIG COMEBACK IN THE USA, About, 20/2/ 2001 WILL EUROPE GO
NUCLEAR?, Stryker McGuire, Newsweek International, 2002
5 OPTIMIZING THE CI TO GET MORE POWER OUT OF YOUR PWR, Framatome ANP

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

67

Chnh sch

nhn cho sn xut in. Nhng l do ny

ngh, chuyn vin k thut lnh ngh, cng

tuy khng mang tnh quyt nh i vi

nh- v pht trin cc ngnh cng nghip

mi n-c v trong mi thi im, nh-ng

xy dng, ch to v lp rp.

cng c th to nn p lc thun li cho

vic la chn ph-ng n xy dng nh

2. in ht nhn v nhng vn cn
quan tm

my in ht nhn.

An ton cc nh my in ht nhn
- Gim pht thi CO2 trong sn xut in
nng: nh my in ht nhn c th ng

Vic bo m an ton cho nh my in

vai tr thay th cc nh my nhit in

ht nhn ch yu da trn thit k v thc

gim bt pht thi kh CO2 v cc kh nh

hin cc ro chn an ton vng chc v

knh khc. Hu qu ca vn pht thi

nguyn l bo v su cc ro chn .

CO2 v mc trm trng ca chng vn

cn c kin khc nhau, nh-ng theo s
nh gi ca nhiu nh khoa hc v mi
tr-ng qu t, nu x hi loi ng-i tip

Ro chn an ton -c lp ln ngn

chn cc cht phng x nguy him, sn sinh
trong qu trnh phn hch ht nhn Uran 235
hoc Plutoni 239 sn xut nng l-ng,

tc tng tr-ng mc hin nay ca pht

khng chng r thot -c ra ngoi mi

thi CO2, th trong th k XXI tt yu s xy

tr-ng. Cc t my in ht nhn hin i u

ra s nung nng bu kh quyn ca qu t,

c 3 ro chn, l v bc cc thanh nhin

n mc nhng thm ho v kh hu v mi

liu, v bc ca h lm ngui s cp v v bc

sinh s l khng trnh khi. Trn tinh thn

ca to nh l. Cc ro chn an ton ny -c

phng trnh nhng thm ho , Hi ngh

bo v theo nguyn l bo v su, c ngha l

Kyoto v mi tr-ng yu cu cc n-c

mt h thng bo v ca l phn ng -c

cng nghip cam kt vo nm 2012 s t

thit k sao cho cc thng s hot ng bnh

-c mc tiu gim mc pht thi CO2

th-ng -c lin tc iu chnh duy tr chng

xung ngang mc ca nm 1990. Nu

trong phm vi an ton; nu mt trong cc thng

mun thc hin -c cam kt , cc n-c

s v-t qu nhng gi tr ng-ng t tr-c,

kh lm khc trong lnh vc sn xut in

nng l phi huy ng nng l-ng ht nhn
thay th cc nh my nhit in s dng
nng l-ng ho thch.

th h thng bo v s lm dng hot ng ca

l phn ng; nu v mt l no bt k, m mt
trong nhng ro chn b xm phm, th h
thng khn cp s t khi ng ngn chn
s pht trin ca tai nn v hn ch nhng hu

- ng lc pht trin quan trng: i vi

qu ca s c.

cc n-c ang pht trin hoc chuyn tip,

vic huy ng nng l-ng ht nhn va l

Cc t my in ht nhn hin i -c

th thch, va l ng lc kch thch cc

thit k trnh kh nng mt an ton k c

n-c v-n ln v mi mt, c bit v

khi c s hng hc ca mt thit b c chc

xy dng i ng cn b khoa hc cng

nng bo v an ton hoc khi c mt s

68

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

s dng in ht nhn

nhm ln trong thao tc ca cn b vn

an ton tng c-ng, xc sut xy ra tai nn

hnh l phn ng. Cc h thng c chc

ti mt nh my in ht nhn hin i

nng bo v an ton u -c thit k vi

-c cho l gim xung thm mt bc.

s l-ng d- tha, -c b tr tch bit v v

tr lp t. Cc thao tc bt hp l theo quan

X l v chn vi cc cht thi ht

nhn

im thit k u -c h iu khin bo li
v yu cu ng-i vn hnh xc nhn tr-c

Cht thi trong nh my in ht nhn

khi thc hin. i vi tr-ng hp tai nn gi

ch yu do cc sn phm sinh ra trong qu

nh trm trng nht -c s dng lm c

trnh phn hch ht nhn ca nhin liu

s thit k nh my (s c v -ng ng ln

trong l phn ng (gi l cc sn phm

nht ca h thng lm ngui s cp), nu

phn hch). y l nhng cht nguy him v

mi vic din ra nh- -c thit k, th s

chng c phng x cao, song nhng

khng c hu qu g ng k i vi mi

ng v c tnh phng x cao nht cng li

tr-ng.

l nhng cht c tnh nng phn r nhanh

nht. Mt nh my in ht nhn sn sinh

Sau khi thit k v xy dng xong nh

my, cc nh nghin cu c th s dng
ph-ng php tnh ton tin cy cng nhtnh ton xc sut xy ra tai nn i vi nh
my da trn s nguyn l ca nh my
v cc s liu thng k v tin cy ca cc
thit b v ph kin. Kt qu vic tnh ton

ra khong mt m cht thi loi ny mi

nm. Chng cn -c cch ly nghim ngt,
khng cho dn chng tip cn. Sau 10
nm, phng x ca cht thi gim
1000 ln, v sau 500 nm, cc sn phm
phn hch thm ch s t phng x hn so
6

vi qung uran m t chng sinh ra .

cho thy tin cy ca nh my rt cao, v

xc sut xy ra s c v tai nn ph thuc

i vi nhng n-c ang pht trin,

vo mc trm trng ca s c, tai nn.

mi b-c vo thc hin mt ch-ng trnh

Xc sut ny -c tnh ton rt k vo u

in ht nhn, vn x l v chn vi

nhng nm 1970 bi nhm nghin cu ca

cc cht thi ht nhn ch-a th t mnh

Gio s- Rasmussen - thuc Vin Cng

gii quyt. Ngay nh- nhng n-c pht

ngh Massachuset (MIT - M). Kt qu

trin c nhiu nh my in ht nhn nh-

nghin cu cng b trong Bo co WASH-

c hoc Nht Bn th h cng ang s

1400 cho thy xc sut xy ra tai nn

dng dch v x l ca Php. Vic chuyn

gy cht ng-i ca 100 nh my in ca

ch cc cht thi ht nhn ang gy nn

M l b hn t hai bc tr ln so vi cc tai

s chng i ca d- lun nhiu n-c, do

nn my bay ri, r thot kh clo, v hoc

vy kt hp vi vic chng lan truyn v

l ho hon. Ngy nay, vi nhng bin php

kh ht nhn, mt s n-c ang ngh s

FREQUENTLY ASKED QUESTIONS ABOUT NUCLEAR POWER, John McCarthy

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

69

Chnh sch

khng tr cc cht thi ht nhn v cho

khng cho bt k ai c th ly nguyn

cc n-c gi nhin liu chy i x l,

liu ht nhn trong cc thanh nhin liu

m chn vi chng ti nhng a im tp

ch-a chy hay chy em dng vo mc

trung c s kim sot quc t. Trong

ch khc, c bit l vo mc ch qun s.

tr-ng hp ngh ny -c quc t chp

i vi mi n-c cn nhp khu cng ngh

thun v quyt ngh, th cc n-c ang

v nhin liu ht nhn t mt n-c thnh

pht trin khng cn lo lng ti vn x

vin ca IAEA, n-c ch c th tin hnh

l v chn vi cht thi ht nhn na.

nhp khu v s dng cng ngh v nhin

Vn x l v chn vi cc cht thi ht

nhn ph thuc vo chin l-c xy dng v
pht trin ngnh cng nghip ht nhn.
Hin nay Php, Lin bang Nga v Nht Bn
u ch tr-ng thu hi Plutoni t nhin liu
chy trong l phn ng v xy dng l
ntron nhanh khai thc trit ngun
nng l-ng hu nh- v tn ca qung Uran.
i vi cc n-c khc, vic nghin cu cng
ngh iu kin ho cc cht thi ht nhn
tr-c khi -a i chn vi trong cc hang
ng a cht bn vng u ang -c tch
cc xc tin, tm -c ph-ng php v
vt liu iu kin ho c tnh n nh cao.

liu sau khi long trng cam kt khng s

dng chng vo mc ch qun s, phi k
kt Hip nh NPT (Khng lan truyn v kh
ht nhn) v Hip nh Canh gi An ton
(Safeguards). Bn cnh cc bin php cn
thit quy nh bi NPT v Safeguards, mi
quc gia s hu nh my in ht nhn cn
c trch nhim trin khai nhng bin php
b sung ngn chn khng cho mi c
nhn v t chc c th tip cn bt hp
php ni ct gi nhin liu ht nhn. y l
mt nhim v khng n gin, v khng
-c php s h bt k lc no trong mt
thi gian di.

C th tin rng cc cng trnh nghin cu

Nh- vy, khi quyt nh v ch tr-ng

ny s t -c kt qu chp nhn -c

-a in ht nhn vo s dng n-c ta,

trong mt thi gian khng qu xa, v l

cn xem xt cc l l ng h cho ch tr-ng

mt vn m ngnh nng l-ng ht nhn

, ng thi cng cn thy r nhng vn

phi gii quyt bng mi gi.

bt li gn vi vic s dng ngun nng

Chng lan truyn v kh ht nhn

l-ng ny./.

Vn chng lan truyn v kh ht nhn

l mt nhim v ca mi thnh vin ca
Lin Hp quc v ca C quan Nng l-ng
nguyn t quc t (IAEA). Trong iu kin
ch ngha khng b ang pht trin, vn
chng lan truyn v kh ht nhn cng tr
nn thi s hn. Vn thc cht y l

70

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

* TSKH, Vin tr-ng Vin Nghin cu

ht nhn ( Lt), i biu Quc hi Kho
IX v X, Ph Ch nhim U ban Khoa hc,
Cng ngh v Mi tr-ng ca Quc hi
Kho X.

Thu chng bn ph gi ca M

THU CHNG BN PH GI CA M V B QUYT

CHO CC DOANH NGHIP VIT NAM
Nguyn Th Thanh Bnh*

Ngy 6/7/2004, B Th-ng mi M tuyn b p thu chng ph gi t 12,11 n

93,13% i vi tm ng hp v ng lnh ca Vit Nam. Phn quyt s b ny vi mc
thu rt chnh lch gia 6 quc gia xut khu tm vo M l s phn bit i x bt cng
bng v lm gim sc cnh tranh ca nhng ng-i nui tm v cc doanh nghip xut
khu tm n-c ta trn th tr-ng M. Trn c s phn tch cc quy nh php lut v iu
tra v p dng thu chng bn ph gi ca M, t , i chiu vi nguyn tc bnh ng,
t do ha th-ng mi, tc gi xut mt s gii php cho cc doanh nghip n-c ta
chun b sn sng i ph vi nhng tranh chp th-ng mi xy ra trong qu trnh hi
nhp kinh t quc t

Lch s
Vn

nm cho n khi Quc hi M thng qua

chng

bn

ph

gi

(Antidumping) ln u tin -c cp
trong Lut thu (Revenue Act) nm 1916
ca M ti 2 iu 800-801. Sau , tnh
hnh pht trin ca cc quan h th-ng mi
quc t t ra yu cu cn phi c mt o
lut ring bit iu chnh vn ny. Nm
1921, o lut Antidumping ra i.
o lut quy nh Kho bc nh n-c M
-c giao nhim v iu tra cc hnh vi
bn ph gi v n nh mc thu chng
bn ph gi. Quy nh trn tn ti gn 60

mt o lut mi v thc thi hip nh

th-ng mi (Trade Agreement Act) nm
1979 th nhim v iu tra v p t mc
1

thu chng bn ph gi -c chuyn giao

cho B Th-ng mi M. Trong nhiu nm
tip theo, php lut v chng bn ph gi
ca M c s thay i nhm thch ng vi
tnh hnh pht trin ca cc quan h
th-ng mi Quc t. Sau khi T chc
th-ng mi Th gii WTO ra i, cc quy
nh ca M v chng bn ph gi phi
tun th theo Hip nh v chng bn ph
gi ca WTO. Trn c s , M ban hnh

Tariff, khc vi Tax, c th tm dch l ph chng bn ph gi. Ph ny, theo lut M do ng-i khi kin -c
h-ng (NCLP).

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

71

Tham kho n-c ngoi

Quy nh v chng bn ph gi v chng

tr cp vo nm 1997 vi nhng quy nh
h-ng dn tin trnh iu tra v p dng
thu chng bn ph gi.

C s tin hnh iu tra

Thng th-ng, vic tin hnh iu tra
chng bn ph gi -c bt u trn c s
t chc v c nhn i din cho ngnh sn

Nh- trn, c th thy rng ng-i M

xut mt hng lin quan trong n-c np n

c bit quan tm ti vic ban hnh v

ngh iu tra ph gi i vi hng nhp

iu chnh cc quy nh lin quan ti vn

khu. (Xem hp 1)

chng bn ph gi nhm ngn chn

nhng hnh vi th-ng mi khng lnh
mnh, cnh tranh bt bnh ng.

Hp 1: iu kin hp l ca n l sn l-ng
ca cc nh sn xut ng h n phi chim t
nht 25% tng sn l-ng ca ton ngnh sn

Cc nguyn tc c bn ca B lut

xut mt hng lin quan trong n-c v ln hn

Antidumping ca M khng khc vi cc

sn l-ng ca cc nh sn xut phn i n.

quy nh ca WTO. V nhng khi nim

n ngh iu tra bn ph gi s -c gi

c bn nh-: th no l bn ph gi, th
no l tn hi cho ngnh sn xut hng
ha t-ng t trong n-c, th no l ngnh

ng thi n hai c quan c thm quyn tin

hnh iu tra bn ph gi v p t mc thu
chng bn ph gi ca M l B th-ng mi
(Departement of Commerce - DOC) v y ban

sn xut ni a hay nguyn tc xc nh

th-ng

gi tr thng th-ng v gi xut khu...

Commission - ITC). Hu nh- khi c n th cc

u ph hp vi nhng quy nh ca Hip

n ny rt t khi b bc b v ITC v DOC th-ng

nh v chng bn ph gi ca WTO .
Cn s khc bit to thnh mt v
kh ring l c ch vn hnh ca B lut
thng qua cc iu lut thi hnh v vic

mi

Quc

(International Trade

yu cu cc cng ty trong n-c gi n nhp

tr-c xem xt khng chnh thc v gp v
kha cnh k thut cng nh- b sung cc thng
tin cn thit.

p dng cc iu lut y ca cc c quan

hu trch. V vy, chng ta s khng

bo v nn sn xut ni a v nhm

cp ti nhng quy nh -c tha nhn

h-ng ti thit lp mt sn chi bnh ng

chung (th-ng -c quy nh trong lut

cho cc nh sn xut, lut M cn ra

antidumping ca cc n-c thnh vin

tr-ng hp c bit khi khng c n ca t

khc ca WTO) m tp trung phn tch

chc hoc c nhn trong n-c, DOC v ITC

nhng quy nh to nn sc mnh cho c

vn c th tin hnh iu tra nu c bng

ch vn hnh lut antidumping ca M.

chng r rng chng minh -c hnh vi bn

ph gi hng ho nhp khu vo M gy

Xem thm V chnh sch th-ng mi a bin, B Th-ng mi, Kt qu vng m phn Uruguya v h thng th-ng
mi a bin, Hip nh v thc hin iu VI ca Hip nh chung v thu quan v th-ng mi 1994, NXB Thng
k, H Ni, 2000.

72

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thu chng bn ph gi ca M

thit hi vt cht cho ngnh sn xut trong

Qu trnh iu tra

n-c. Tuy nhin, do bn cht ca bn ph

Thm quyn iu tra -c giao cho hai

c quan v c s phn nh r rng: DOC l
c quan chu trch nhim tin hnh iu tra
v vic bn ph gi, ITC chu trch nhim
iu tra v mc thit hi xy ra hoc c
nguy c xy ra i vi ngnh sn xut trong
n-c, mi quan h nhn qu gia vic bn
ph gi vi thit hi hoc nguy c xy ra
thit hi (Xem hp 2).

gi l hnh vi ca cc doanh nghip, hn

na cc nh sn xut M rt nhy cm
vi vic bn ph gi nn trong thc t, nu
c thit hi thc s th vic cc doanh
nghip M khng np n kin l iu
him thy, v vy, tr-ng hp trn rt him
xy ra.

Hp 2: Khi nhn -c n ngh iu tra ph gi, trong vng 20 ngy, DOC phi ra quyt nh c
tin hnh iu tra hay khng v gii trnh c th l do dn ti quyt nh ny. Tr-ng hp c bit, vi
nhng v vic phc tp, khng -c qu 40 ngy k t ngy nhn n.
i vi ITC, sau 45 ngy (tr-ng hp c bit ti a l 65 ngy) k t ngy nhn n, s phi -a ra
nh gi s b v thit hi xy ra hoc c nguy c xy ra i vi ngnh sn xut trong n-c theo nhnhng thng tin -c cung cp trong n. Nu nh gi s b kt lun khng c thit hi hoc nguy c
gy thit hi, ITC s khng tin hnh iu tra na.
Nu bn nh gi ca ITC th hin l c thit hi hoc e da gy thit hi th DOC s tip tc iu
tra, v 115 ngy sau , DOC cng phi c nh gi s b v vic c hnh vi bn ph gi khng. Vic
nh gi dn ti hai h qu: nu khng c hnh vi bn ph gi th DOC c th ra quyt nh chm dt
iu tra. Cn nu b-c u nhn thy c hnh vi bn ph gi, DOC c th p dng cc bin php tm
thi i vi hng ha thuc i t-ng iu tra hn ch nhng thit hi xy ra cho ngnh sn xut trong
n-c nh-: nh thu tm thi hay bt m bo bng tin mt t cc hoc tin m bo, hoc nh ch
nh gi tnh thu vi iu kin phi ch r mc thu thng th-ng v mc thu chng bn ph gi -c
3
d tnh yu cu . Thi gian p dng cc bin php tm thi khng -c v-t qu 4 thng. Tr-ng hp
c bit khng -c qu 6 thng. Vic n nh mt khong thi gian xc nh nhm y mnh tnh tch
cc ca cc c quan hu trch, trnh lm dng c tnh ko di gy thit hi cho nh sn xut cng nhng-i tiu dng.
Sau , DOC v ITC cng phi hp lm sng t cc kt lun trong nh gi s b thng qua cc bui
tham vn vi cc bn c lin quan n qu trnh iu tra. Cc bui tham vn -c t chc nhm to iu
kin cho cc bn c th -a ra cc thng tin, bng chng bo v quyn li ca mnh.
Qua qu trnh iu tra v cung cp thng tin ca cc bn, DOC s c nh gi cui cng sau 235
ngy k t ngy c h s yu cu tin hnh iu tra, khng nh c hay khng vic bn ph gi, ch r
bin ph gi v cc s liu lin quan... Sau 45 ngy, ITC s nh gi cui cng khng nh c thit
hi hay e da gy thit hi hay khng vi ngnh sn xut hng ha t-ng t trong n-c do hnh vi bn
ph gi hng nhp khu vo th tr-ng M.
3 Khon 2-iu 7 v cc bin php tm thi, Hip nh thc thi iu VI ca Hip nh chung v thu quan v
th-ng mi 1994.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

73

Tham kho n-c ngoi

C th ni, qu trnh iu tra ny l mt

nhng bng cu hi y u rt phc tp,

v kh li hi m M s dng chng li

c bit i vi cc doanh nghip cc

mt cch trit nhng hnh vi cnh tranh

n-c ch-a c nhiu kinh nghim c st

khng lnh mnh nh h-ng n nn cng

trong th-ng tr-ng v ch-a phi i ph

nghip sn xut ni a. Qua , c th

vi nhng v kin (v d nh- cc doanh

thy nh chc trch c tht s cng bng

nghip xut khu c tra, c basa ca

hay khng khi phn xt chng c ca cc

Vit Nam) th s gp nhiu kh khn.

bn -a ra cng nh- trong vic to iu

Chng hn, do khng hiu hoc hiu

kin cho cc bn c quyn -c t bo v

khng r cu hi m -a ra nhng con

thng qua cc bng chng.

s khng y , khng theo nhng tiu

Trn thc t, trong nhiu v gii quyt

tranh chp lin quan n bn ph gi,
DOC s dng thm quyn ny ca
mnh gy kh d cho cc doanh nghip
xut khu n-c ngoi. Sau khi th l n
kin, b-c u tin trong qu trnh iu
tra l DOC s gi mt hoc nhiu bng

chun, mu m quy nh. Tr-ng hp

ny c th DOC s cn c vo nhng s
liu sn c hoc h c th thu thp -c
qua cc knh khc gy bt li cho bn
b kin. Hn na, thi gian tr li
nhng cu hi ny th-ng rt ngn.
(Xem hp 3)

cu hi n cc doang nghip b kin

Hp 3: Trong v kin cmg ty in t

h c c hi tr li v t bo cha. Nu

Matsushita, DOC yu cu h phi dch sang

xt v mt cu ch ca quy nh th
chng c vn g nh-ng trn thc t

ting Anh 3.000 trang ti liu v ti chnh. Lnh

ca DOC ban ra chiu th su v hn np l
sng th hai tun sau. Cng ty Masushita
phi chu thua v rt ngay mt hng ca mnh

N-c b kin c vn

ra khi th tr-ng M .

hnh theo nn kinh t th

tr-ng hay khng l iu
kin quan trng trong
qu trnh iu tra ca B
Th-ng mi M (DOC)

Pha cc doanh nghip n-c ngoi gn

nh- l u ri vo th b ng khi b kin.
Nu khng c kinh nghim th h khng
th i ph kp thi trong khi cc doanh
nghip M li ch ng thu lut s-, thu
thp thng tin bt li cho pha i ph-ng.
Nu bn b n no cng khng phi va

4 Theo

http://wwww.luathoc.com, Tm hiu lut v chnh sch chng bn ph gi ca M.

74

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thu chng bn ph gi ca M

hoc thc s lm n nghim chnh th c

kh m -a ra nhng bng chng bo

th v-t qua -c ca i u nh-ng cng

v quyn li cho mnh.

ch-a nn vi mng. DOC s c phi on

Ra phn quyt cui cng

iu tra n tn ni xem xt, cn

Kt thc qu trnh iu tra, sau khi xem

nhc... v vic phi on ny c phn nh

xt nh gi cui cng ca DOC, ITC s

ng s tht khng th li cn phi bn.

phi cn nhc k trn nhiu ph-ng din

Trong qu trnh iu tra, pha M c

v thit hi vt cht, v mi quan h nhn

nhng ph-ng thc rt li hi na nhm

qu gia hnh vi ca cc

phn xt hnh vi cnh

doanh nghip xut khu

DOC

c trch nhim

ngoi quc v thit hi

kim

tra

doanh

thc t -a ra mt

nghip sau 5 nm p

trong hai quyt nh c

p dng quy ch nn kinh

t th tr-ng. H -a ra

dng thu chng bn ph

nhng tiu chun v phn

gi vi trnh t kim tra

xt cc n-c xut khu

nh- ban u

tranh khng lnh mnh ca

bn hng. Chng hn, vic
quyt nh c hay khng

ni c cc doanh nghip
b kin khng vn hnh
nn kinh t theo c ch th

tr-ng do vn c s n nh v chi phi

gi ca nh n-c. DOC c quyn chn
mt quc gia th ba (n-c thay th) -c
coi t-ng -ng vi n-c b kin v trnh

cc

tnh cht sng cn vi

cc nh sn xut: Mt l
p dng thu chng bn
ph gi i vi hng ha
nhp khu thuc i
t-ng iu tra vi mc

thu sut c th. Hai l khng p dng

thu chng bn ph gi i vi hng ha
thuc i t-ng iu tra. Quyt nh trn
s -c thng bo cng khai cho tt c
cc bn c lin quan bit.

pht trin kinh t, quan h th-ng

gi c ca n-c ny dng so snh

C ch kim tra vic thc hin p

dng thu chng bn ph gi

nhm xc nh bin bn ph gi

Nhm m bo phn quyt -a ra -c

(dumping). Vic so snh ny rt d mang

thc hin v tip tc gii quyt nhng h

li nhng hu qu khng kh quan cho

qu c th pht sinh, php lut M quy

bn b kin v c nhiu yu t chi phi

nh DOC l c quan c trch nhim kim

nh- s khc bit v hon cnh x hi, gi

tra vic p dng thu chng bn ph gi

nhn cng lao ng, ti nguyn, mi

-c n nh cho cc doanh nghip xut

tr-ng...ch-a k vic la chn khng

khu sau khi -c p dng 5 nm vi

khch quan. V th, nu b coi l nn

trnh t, th tc -c quy nh nh- p dng

kinh t phi th tr-ng th pha bn b n

thu chng bn ph gi ban u. Ni dung

mi... V DOC s dng nhng s liu v

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

75

Tham kho n-c ngoi

ca vic kim tra l xem xt tnh hiu qu

Nh- vy, vi cc nh sn xut hng

ca vic p dng thu chng bn ph gi

ha t-ng t trn th tr-ng M th lut

c th -a ra mt trong ba quyt nh:

antidumping ca h qu l hu hiu.

hoc l gi nguyn, hoc l gim, hoc l

Mc ch ca vic ban hnh o lut

bi b mc thu chng bn
ph gi p dng. Tr-ng
hp ngoi l, n-c ch nh

chng bn ph gi trong

Ch

ng thu thp

khun kh WTO cho

php cc Quc gia c

s bi b p dng thu

thng tin cn thit

mt ci van an ton

chng bn ph gi tr-c thi

cung cp cho DOC v

bo v nn sn xut

hn nu c tnh trng thiu

ITC khi c yu cu

trong n-c chng li vic

ht cung ng i vi mt

bn ph gi - hnh vi

hng lin quan ti th tr-ng

cnh tranh khng lnh

ni a. Nu vn tip tc p

mnh. Do , vic cc

dng , DOC s tin hnh kim tra trong 5

nh chc trch M ban hnh lut v vn

nm tip theo. y -c gi l iu khon

hnh n mt cch trit v s thnh

hong hn (sunset provision). Vic DOC

v-ng chung ca nn kinh t n-c ny

c thm quyn ny c th dn ti tr-ng

cng l d hiu.

hp c nhng cng ty phi chu thu

antidumping trong mt khong thi gian

B quyt cho cc doanh nghip xut

khu Vit Nam

di, khng phi ch 5 nm. Cc cng ty

ca M -ng nhin mun loi -c i

Chng ta bit M l mt th tr-ng rt

th cnh tranh cng nhiu, cng lu cng

nng ng, tuy c s bo h ca chnh

tt, nu cn c hi l h phi nm ly, h

quyn s ti nh-ng ng-i tiu dng M c

s tip tc ln ting phn i v DOC li

kh nng chi tr rt cao. V th, tt c cc

phn quyt l nguy c bn ph gi vn

nh sn xut u c gng thm nhp vo

cn. Trn thc t, c nhng hong hn

th tr-ng giu tim nng ny. Cc doanh

chng bao gi tt. V d, nm 1983

nghip xut khu Vit Nam cng vy, d

DOC ra php lnh antidumping v sn

bit s c nhiu kh khn khi cnh tranh

phm ba-ri-clo-rua nhp t Trung Quc.

trn th tr-ng M nh-ng vn xc nh l

Tuy th, nm 1999, ITC quyt nh gi

mt i tc quan trng c tm chin l-c.

php lnh ny thm 5 nm k t nm

Do , chng ta phi c cch i ph vi c

2000, tc l cho n nm 2005, 20 nm

ch vn hnh ca b my Antidumping
M sao cho c hiu qu nht trnh

sau ngy ban hnh .

nhng tn tht khng ng c.

5

Theo http://wwww.luathoc.com, Tm hiu lut v chnh sch chng bn ph gi ca M.

76

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thu chng bn ph gi ca M
Hp 4: V kin c tra, c ba sa l mt v d

Th nht, cn tham gia v hp

tc tch cc

in hnh. i vi cc doanh nghip c xut

Khi cc doanh nghip ca chng ta b

kin phi chu mc thu sut cao nht l

khi kin iu tra bn ph gi, cn phi

63,88%. Hay mt v d khc -c dn chng

sn sng i ph. Ta phi hiu vic kin

theo li ng Perry, mt cu nhn vin ca ITC

bn ph gi trong th-ng mi Quc t l

v DOC chuyn sang lm t- vn v chuyn

chuyn th-ng xuyn xy ra. V vy,

khng nn lng trnh tham gia v kin.
Nu 1 cng ty X no c xut khu

khu sang M nh-ng khng tham gia vo v

bin h cho cc cng ty b kin chng bn ph

gi, vn phng ca ng bnh vc thnh
cng cc cng ty xut khu Trung Quc trong
tt c 12 v kin chng bn ph gi m h

sang M loi mt hng ang b khi kin,

nhn bo cha. Tr-ng hp duy nht thua kin

tr-c ht hy nn khn tr-ng tham gia,

l v kin v ti. Tuy cc cng ty nhp khu

ng ng ngoi v kin. Bi, thu chng

ca M tham gia v kin vi t- cch b n v

bn ph gi p dng cho c n-c xut

yu cu cc nh sn xut Trung Quc cng

khu, nn mi cng ty ca n-c y u b

tham gia nh-ng cc cng ty Trung Quc t

lin can. Cng ty no khng tham gia l

mt quyn -a ra cc bng chng bo
v quyn li cho mnh v s phi chu

chi vi l do th tr-ng M khng quan trng

vi h. V pha Trung Quc khng c mt nn
DOC bt buc phi dng nhng con s ca cc
nguyn n M -a ra v cui cng p dng

bin bn ph gi v mc thu do DOC

cho tt c cc cng ty Trung Quc bin bn

n nh theo cc con s v ngh m

ph gi 376% theo nh- vin dn trong n

pha nguyn n -a ra, tc l mt mc

kin. Pha Trung Quc khng tham gia nn ITC

thu cao nht (Xem hp 4).

cng phn quyt theo l c s tn hi cho

ngnh sn xut M. Kt qu vi mt bin

Khng ch tham gia vo v kin m

chng ta cn phi tch cc v ch ng.
Chng ta phi lun lun hiu rng cc
con s m pha nguyn n cung cp
chc chn l bt li cho ta bi mc ch

nh- vy khng cn ai nhp ti t Trung Quc

6

vo M t nm 1994 .
Qua nhng v d k trn, chng ta c th
thy vic khng tham gia v kin c th dn ti
nhng hu qu bt li nh- th no.

cui cng ca h l chng minh c hnh

vi bn ph gi. Chng ta phi tch cc t
thu thp v chun b nhng thng tin cn

khng ng k hay khng gy tn hi n

thit c th cung cp cho DOC v ITC

ngnh sn xut trong n-c. ng khi

khi h yu cu nhm khng nh l khng

h yu cu m ta khng kp cung cp

tn ti bn ph gi hoc bin ph gi

hoc thng tin khng chnh xc th rt c

Theo http://wwww.luathoc.com, Tm hiu lut v chnh sch chng bn ph gi ca M.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

77

Tham kho n-c ngoi

th DOC s s dng nhng con s bt li

m bn nguyn n -a ra.

Va

s dng lut s-

Th hai, nhanh chng tm lut skhi tranh chp xy ra

n-c ngoi va c k

Cng vic u tin khi tranh chp bn

nng tham gia tranh

ph gi xy ra l tm cc cng ty t- vn lut

chp th-ng mi quc

c trnh v kinh nghim trong vic gii

t ca cc lut s-

quyt cc tranh chp t-ng t. Theo kinh

trong n-c

nghim ca nhiu n-c, tt nht, nn thu

hoch nng cao kh

mt cng ty t- vn lut ca n-c s ti

(Xem hp 5)
Tuy nhin, trn thc t, nhiu hc gi
u cho rng, v lu di cn t vn lm
sao vn s dng tt -c nng lc ca lut
s- n-c ngoi trong khi phi m bo
quyn ch ng iu hnh ca Vit Nam,
xy dng cc ph-ng n, m bo cc yu
t b mt trong th-ng tho. Do , ta cng

cn phi c k hoch o to v nng

cao kh nng tham gia tranh chp
th-ng mi Quc t ca cc lut sVit Nam (v trnh ngoi ng, s
hiu bit v php lut v thc tin
th-ng mi Quc t).

Hp 5: V d trong v kin c tra, c basa, VASEP, i din cho cc doanh nghip xut khu thy
sn Vit Nam thu White&Case - cng ty t- vn lut ca M v B th-ng mi, i din cho Chnh
ph cng thu mt cng ty ca M l Farr&Gallagher. Cc lut s- ca M khng ch ng vai tr l
nh t- vn, chun b h s m cn trc tip tham gia iu trn tr-c ITC. Vic thu lut s- n-c s ti
ny c nhiu thun li v cc cng ty lut v cc c quan t- php ca M c cc thm quyn c lp vi
Chnh ph. Hn th na, h l nhng ng-i nm r lut php ca M, c kinh nghim, c kh nng iu
trn bng ting Anh tr-c i ph-ng v c bit l h c nhiu knh thng tin ti ch.
Cc doanh nghip ch bin v xut khu tm quyt nh chn cng ty lut M Willkie Farr &
Gallagher LLP lm i din php l cho mnh trong v kin bn ph gi. t tr s chnh ti New York,
hng ny tng tham gia t- vn cho B Th-ng mi Vit Nam trong v kin c tra, c basa tr-c y.
Ngoi vn phng Washington DC, Willkie Farr & Gallagher cn m 6 vn phng i din ti cc n-c
Anh, Php, Italy, c v B. Willkie s gip cc doanh nghip Vit Nam trong vic tr li cc cu hi
iu tra ca B Th-ng mi M.

78

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thu chng bn ph gi ca M

Th ba, lin kt vi cc i tc
nhp khu ca th tr-ng ni a
Trong cc v kin bn ph gi, cc
cng ty nhp khu chnh l ng minh tt
yu ca cc cng ty xut khu ngoi
quc. Cc cng ty nhp khu c th l
doanh nghip sn xut cc sn phm
phi dng hng nhp khu l nguyn liu

khng tnh n cc yu t khc nh- cc

nhm li ch kinh t ti th tr-ng nhp
khu hay cc ph-ng n khc kh thi hn
ci thin s cng thng ca cc doanh
nghip M khi kin (Xem hp 6).
Hp 6: Trong v kin c tra, c ba sa,
VASEP ch tp trung ni n nhng thit hi
cho ng-i nui c ng bng sng Cu Long

hoc cc cng ty tiu th sn phm. Chc

m ch-a ch ng mc n quyn li ca

chn, h khng mun quyn li ca mnh

cc nh sn xut M. Nu ngay t u VASEP

b xm hi v gi nhp khu r l mt li

-a ra cc ngh c tnh n quyn li ca

th rt ln cho h trong cuc chin kim

cng ng nui c casfish ti M, tnh hnh c

tm th phn v thu li nhun. Nu tranh

th kh quan hn. Ph-ng n c th l ngh

th -c s ng h ca h th chng ta c

lin doanh u t- vi pha M, xut khu k

rt nhiu hy vng. Khi , ITC s phi

thut nui, thu ht lao ng cc bang chu

ngh ti li ch ca cc cng ty nhp khu

nh h-ng ca v kin...V trn thc t mt

v rt c th sau khi p dng thu chng

bn ph -c p dng th c th s tn
hi cho sn xut trong n-c cn ln hn...
hoc h c th nhp hng t cc n-c

nm tr-c khi khi kin, ngy 18/7/2001, CFA,

i din Chnh ph M, B Nng nghip, Cc
Ngh c, B Ngoi giao M tip xc vi pha
ta ngh hai bn c tha thun gii quyt vn
7

c li cho c hai bn .

xut khu khc c gi thp hn. Trong

tr-ng hp ny, ITC s phi cn nhc cc
nhm li ch v rt c th s tuyn b

Trong nhiu tr-ng hp, mc d cc

khng c tn hi. Nh- vy, s khng c

chng c php l u ng h ta nh-ng do

thu chng bn ph gi -c p dng i

s p t ca pha bn kia m chng ta b

vi mt hng b kin.

x thua kin. L-ng tr-c tnh hung ny,

Th t-, tm gii php t thc lc

khch quan

Vit Nam trong qu trnh m phn nu

thy tin trin khng kh quan th nn -a
ra ph-ng n tha hip, nh-ng b t

Trong tht bi c tra, c ba sa va

-c ci ln hn. Trong v kin c tra, c

qua, chng ta cn qu ch quan khi nh

basa, nu chng ta tha hip bng cch

gi din tin ca v kin. Chng ta ch cn

chp nhn mt mc gi bn ti thiu vo

c vo nhng con s, l l mnh -a ra m

th tr-ng M hoc chp nhn xut khu

7 Nguyn Hng Thao, V kin c tra, c ba sa v cc bihc v gii quyt tranh chp th-ng mi, Tp ch Nh
n-c v Php lut, s 1/2004.

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

79

Tham kho n-c ngoi

vo th tr-ng n-c ny mt khi l-ng nht

Hp 7: V d, cc tp on cng ngh t

nh (t-ng t nh- hn ngch) th c th v

Nht trong nhng nm 70, 80 b cc tp on

kin khng din bin phc tp nh- vy. Tuy

nhin, trn thc t cn phi da vo t-ng
quan lc l-ng gia cc bn vo thi im
m phn v s chp nhn ca cc doanh

cng ngh t M chun b ngn chn vic

nhp t Nht vo M v lc Nht chim
gn 20% th tr-ng hn 10 triu xe t ca M,
khin cc tp on cng ngh t M ng
tr-c nguy c ph sn. Nht dng ph-ng

nghip trong n-c, trnh tr-ng hp cc

thc lobby, mt mt th-ng tho vi cc tp

doanh nghip trong n-c cho rng tha hip

on t M t gii hn mc xut khu t

l u hng.

vo M; mt khc tc ng d- lun ng-i tiu

Th nm, tin hnh hiu qu cc

hot ng lobby (vn ng hnh
lang)

dng M v li ch ca nguyn tc cnh tranh

C l, tm mt khi nim ting Vit t-ng

-c cho cc i biu M sc p ca cc tp

ng cho hot ng lobby theo ng ni

on kinh t M v trnh cho hnh php M

hm ca khi nim khng phi l n gin.

phi x l mt s tranh chp m hai bn u

Lobby -c cp trong cc t in Anh -

c th b thit hi. V vy, hot ng lobby

Vit l cc hot ng vn ng hnh lang

-a ra nhng sng kin i n mt gii

lm cho chng ta lm t-ng rng l cc

php hai bn cng c li m ng-i tiu dng

hnh vi hi l nhm t -c mc ch no

trn th tr-ng M l ng-i c li cui cng.

trn th tr-ng hin i ho cng ngh t

ca M v -a n nhng gi bn hp l i
vi ng-i tiu dng. Ph-ng thc ny trnh

. Trong thc tin th-ng mi Quc t, kh

nhiu quc gia c cc hot ng lobby
nhm ginh li th trong cc tranh chp bn
ph gi (Xem hp 7).

i vi Vit Nam, cc hot ng

lobby cn qu xa l v nhiu khi -c
hiu theo ngha tiu cc. Tuy nhin,

Cn

c nhn thc ng

ngha ch thc ca cc hot ng

pht huy vai tr ca hot

lobby ngy cng -c nhiu ng-i

ng lobby - ph-ng thc

vn ng hnh lang trong

bit ti, c bit l thng qua v kin

bn ph gi c tra, c basa ca Vit
Nam ti M v v kin tm ang din

vic gii quyt cc tranh

bin kh phc tp hin nay. -c bit,

chp th-ng mi

pha Lin minh Tm min Nam (SSA)

v Hip hi Tm bang Loussiana
(LSA), ngoi vic thu Cng ty Lut
Dewey Ballantine, cn s dng hng

80

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Thu chng bn ph gi ca M

lot cc cng ty nh- Livingston, Jones

mi a ph-ng thay th cho ch i x

Walker, Poievent & Denegre t chc

th-ng mi song ph-ng hin nay v c

cc hot ng lobby nhm to -c s

bit vic s dng b my gii quyt tranh

ng h trong v kin bn ph gi tm Vit

chp ca WTO s mang li cho cc doanh

Nam. Tr-c tnh hnh , Vit Nam cn

nghip n-c ta nhiu trin vng v s

nhanh chng chun b cho mnh nhng

cng bng trong cc v kin bn ph gi.

kin thc v kinh nghim v cc hot

ng lobby, sn sng i ph vi
tranh chp bn ph gi ang xy ra v
cc tranh chp c th xy ra trong t-ng
lai. Nhng hot ng lobby c th trong
v kin bn ph gi tm nh- vn ng
cc Ngh s M c thin cm vi Vit
Nam vit th- ln Tng thng M yu cu
nh ch v kin, vn ng Hip hi cc
nh tiu dng ti n-c nhp khu ln
ting bnh vc bo v quyn li ng-i
tiu dng n-c nhp khu.
*
*

Cng vi s m rng th tr-ng xut

khu, cc doanh nghip Vit Nam ngy
cng phi lm quen vi nhng lut chi
trn th-ng tr-ng. Do khng nm chc
-c nhng quy nh v c ch vn hnh
b my chng bn ph gi ca M nn
chng ta ch-a la chn -c cc bin
php kh thi sm chm dt v kin, gy
lng ph thi gian v ngun lc. B my
chng bn ph gi ca M d phc tp, c
thin h-ng bo v hng ni a th cng
khng phi khng c kh nng thng kin
hay hn ch ti a thit hi cho cc doanh

nghip xut khu ngoi quc.V th, vic

sn sng tham gia v kin v la chn gii

Hin nay, n-c ta ang tch cc chun

php ti -u l bi hc cn -c thm

b cho vic ra nhp T chc th-ng mi

nhun cho cc doanh nghip n-c ta

th gii. Quy ch thnh vin m chng ta

trong vic i mt vi cc tranh chp

s -c h-ng to cho cc doanh nghip

th-ng mi xy ra trong qu trnh hi nhp

c nhiu c hi hn trong tin trnh thm

kinh t quc t./.

nhp vo cc th tr-ng kh tnh nh-ng

y tim nng trn th gii, trong c
th tr-ng M. Chng ta s -c h-ng
quy ch nn kinh t th tr-ng, -c php

* Khoa Lut - i hc Quc Gia H

Ni

p dng cc bin php chng phn bit

i x, bao gm c vic tnh gi tr thc
ca hng ha trong cc v gii quyt
tranh chp bn ph gi. Ngoi ra, chng
ta cn -c h-ng ch i x th-ng

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

81

Trang a ph-ng

xut t a ph-ng

Chnh quyn cp tnh vi vic

ban hnh vn bn quy phm php lut
o n nh Khoa*

Thc t a ph-ng, c nhng quan h x hi pht sinh nh-ng ch-a c vn bn quy

phm php lut iu chnh i hi chnh quyn a ph-ng xem xt, tm gii php iu
chnh. T thc tin vic ban hnh vn bn quy phm php lut ca U ban nhn dn tnh
Nam nh, tc gi l cn b ca S T- php Nam nh -a ra xut trnh t xy dng
vn bn quy phm php lut ca UBND cp tnh trong tr-ng hp ch-a c quy nh ca
c quan nh n-c cp trn. Tp ch gii thiu bi vit ny bn c tham kho, trao
i

ic ban hnh vn bn quy phm

php lut (QPPL) ca U ban
nhn dn cp tnh khi c quy
nh ca c quan nh n-c cp trn -c
thc hin theo cc b-c: Son tho; ly
kin tham gia vo d tho; thm nh vn
bn; xem xt, thng qua; cng b; gi, l-u
tr. U ban nhn dn tnh Nam nh ra Quyt
nh s 136/1999/Q-UB ngy 3/2/1999 V
vic ban hnh bn quy nh th tc, trnh t
ban hnh vn bn quy phm php lut nu
ra 6 b-c: Lp k hoch; t chc xy dng d
tho; ly kin xy dng d tho; thm nh;
trnh, thng qua; pht hnh vn bn ph hp
vi quy nh t iu 35 n iu 40 ca D
tho Lut Ban hnh vn bn QPPL ca
HND v UBND.
Qu trnh thc hin Quyt nh nu trn
tnh Nam nh gp phn hn ch -c
hin t-ng chng cho, thiu thng nht,

82

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

khng ng b ca cc vn bn QPPL, nng

cao cht l-ng vn bn, phc v kp thi
nhng i hi bc xc a ph-ng. Tuy
nhin, trong thc t qun l a ph-ng, c
nhng quan h x hi mi pht sinh cn -c
iu chnh m ch-a c trong k hoch ca
U ban nhn dn, trong Ngh quyt ca Hi
ng nhn dn cng nh- ch-a c quy nh
ca c quan Nh n-c cp trn. V vy, vic
ban hnh vn bn QPPL nhm iu chnh
nhng quan h x hi trong tr-ng hp
nu trn ang l mt vn cn -c nghin
cu gip cho vic thc hin hiu qu cc
nhim v chnh tr ti a ph-ng m vn
trnh -c tnh trng php vua thua l lng.

Trnh t gm 7 b-c
Th nht, sau khi pht hin nhng quan
h x hi a ph-ng mnh mi pht sinh
trong thc t, ch th qun l nu t-ng

Chnh quyn cp tnh

cn iu chnh quan h x hi bng mt

vn bn QPPL p ng -c yu cu ca
khch quan, ph hp vi tnh cht, c im
hot ng qun l a ph-ng.
Th hai, c quan chuyn mn thuc U
ban nhn dn tnh xem xt xut nu trn,
i chiu vi phm vi thm quyn ban hnh
QPPL ca cp tnh (Xem Hp 1) trnh lnh
o UBND tnh. Theo quy nh ca php
lut, UBND cp tnh ch -c ban hnh vn
bn QPPL bng hnh thc quyt nh hoc
ch th mang tnh c th ca a ph-ng
trong phm vi u nhim ca Chnh ph v
cc B, Ngnh Trung -ng. Mt khc, UBND
cp tnh cng c quyn lp quy cc lnh vc
mang tnh tng hp hoc n nh chnh sch,
quy tc a ph-ng nhm m bo thc hin
s qun l ca mnh.
Hp 1: iu 19 Lut ban hnh quy phm
php lut (nm 1996) quy nh:
Cn c vo Hin php, lut, ngh quyt ca
Quc hi, php lnh, ngh quyt ca U ban
th-ng v Quc hi, lnh, quyt nh ca Ch tch
n-c, vn bn ca c quan nh n-c cp trn,
ngh quyt ca Hi ng nhn dn cng cp, U
ban nhn dn ban hnh quyt nh, ch th.
Thm quyn, th tc v trnh t ban hnh ngh
quyt ca Hi ng nhn dn, quyt nh, ch th
ca U ban nhn dn do php lut quy nh.

Th ba, t chc xy dng d tho vn bn

QPPL. C quan -c phn cng ch tr vic
son tho vn bn QPPL c trch nhim t
chc xy dng d tho vn bn QPPL (trong
tr-ng hp cn thit, c quan ch tr son
tho c th thnh lp ban son tho c s

tham gia ca i din UBND tnh v i din

S T- php ca tnh). Cc c quam chuyn
mn thuc U ban nhn dn tnh xy dng
d tho trn c s chc nng, nhim v,
quyn hn ca mnh, tin hnh thu thp
thng tin, nghin cu, kho st thc t; nh
gi thc trng bo m tnh khch quan,
khoa hc cho d tho (c th tin hnh t
chc cc cuc hi tho chuyn ).
Th t-, ly kin ng gp cho d tho
vn bn QPPL, ch ly kin ng gp
ca cc cp, ngnh hu quan v cc i
t-ng cn thit m vn bn s iu chnh. C
quan ch tr son tho tip thu cc kin
ng gp v chnh l, hon thin d tho gi
ti S T- php thm nh.
Th nm, s T- php ca tnh nghin cu
v c trch nhim thm nh d tho vn bn
QPPL. Ni dung thm nh bao gm: Phm
vi iu chnh; i t-ng iu chnh; tnh cht
hp hin, hp php ca vn bn; tnh thng
nht ca vn bn; ngn ng php l dng
trong vn bn. Trong qu trnh thm nh, S
T- php nu xt thy cn thit c th yu
cu c quan ch tr son tho thuyt trnh v
bn d tho, cung cp cc ti liu c lin
quan n bn d tho v mi cc lut gia,
chuyn vin, nh khoa hc am hiu v cc
vn -c cp trong bn d tho tham
gia ng gp kin.
Th su, sau khi c vn bn thm nh
ca S T- php, c quan ch tr son tho c
trch nhim gi h s d tho vn bn trnh
UBND tnh. (H s d tho gm c: bo co
thc trng v vn ang pht sinh; d tho
vn bn QPPL; vn bn thm nh ca S T php; cc ti liu c lin quan (nu c)). Vn

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

83

trang a ph-ng

phng UBND tnh c trch nhim gip UBND

tnh t chc cuc hp y ban c kin
chnh thc v quyt nh k ban hnh, bc b
hay phi tip tc hon thin d tho.

t-ng Chnh ph, Thng t- h-ng dn ca

cc B). S kin php l da trn ngh
ca c quan nh n-c trc tip qun l
ngnh, lnh vc a ph-ng ti cc t trnh.

Th by, sau khi d tho vn bn QPPL

-c thng qua v ban hnh, Vn phng
UBND tnh c trch nhim sao gi vn bn
QPPL ti cc cp, ngnh c lin quan ti a
ph-ng thc hin v l-u tr theo quy nh.

Cn i vi loi vn bn QPPL -c ban

hnh theo yu cu, i hi ca thc t, khi
ch-a c cc quy nh ca c quan nh n-c
cp trn th phn cn c php l ca vn bn
ch bao gm: Cn c Lut T chc HND v
UBND; cn c s kin php l -c th hin
trong ni dung t trnh ca c quan qun l
ngnh, lnh vc lin quan n cc vn cn
iu chnh; cn c kt qu thm nh ca c
quan -c giao quyn.

Nh- vy, nu ban hnh vn bn QPPL

ca chnh quyn a ph-ng khi c quy
nh ca nh n-c cp trn cn 6 b-c th
vic ban hnh vn bn QPPL ca chnh
quyn a ph-ng ch-a c quy nh ca nh
n-c cp trn v mt lnh vc no phi
thc hin qua 7 b-c.

Ni dung v k thut vn bn
Ni dung ca vn bn QPPL ban hnh
khng -c tri vi cc quy nh ca Hin
php, php lut v chc nng, nhim v,
quyn hn ca UBND -c xc lp, quy
nh trong Lut t chc HND v UBND cng
cc vn bn php lut khc c lin quan.
Cn phn bit vn bn QPPL -c ban
hnh trong tr-ng hp khng c (hoc khng
y ) cn c php l ca c quan nh n-c
cp trn vi vn bn QPPL -c ban hnh
trong tr-ng hp c cn c php l i vi
mt s vn sau y:
Cn c php lut ca loi vn bn QPPL
c quy nh ca c quan nh n-c cp trn
ngoi cn c Lut t chc HND v UBND
cn cn c vo cc QPPL do c quan Nh
n-c chuyn ngnh v lnh vc cn ban hnh
(Lut, Php lnh, Ngh nh, Ngh quyt ca
Chnh ph v Quyt nh, Ch th ca Th

84

Nghin cu Lp php s 8

T8
2004

Nh- vy, loi vn bn quy phm php lut

-c UBND tnh ban hnh khi ch-a c quy
nh ca cp trn s khng c nhng cn c
cc QPPL do c quan Nh n-c cp trn quy
nh v lnh vc cn ban hnh vn bn . S
khc bit ny ch tp trung vo phn m u
ca vn bn cn phn ni dung chnh ca
vn bn QPPL s khng c s khc bit.
Nhng vn nu trn xut pht t thc
tin ca tnh Nam nh. Mong rng, nhng
kinh nghim ny s gp phn nh b cho
vic xy dng vn bn QPPL ca chnh
quyn a ph-ng -c tt hn, trnh c s
bt cp, lng tng khi c vn cn gii
quyt m ch-a c quy nh ca c quan Nh
n-c cp trn./.

* Ph Gim c S T- php tnh Nam

nh

Gi: 10.000