Napd na cztery koa uruchamiany rcznie

Auta: Jeep Wrangler, Nissan Patrol, Suzuki Jimny

Napd z silnika przekazywany jest na jedn o

(najczciej tyln). Uruchomienie 44 nastpuje w momencie poczenia (w skrzyni
rozdzielczej) waka wprowadzajcego napd na przedni o z napdem osi tylnej. Takie
zaczenie napdu powoduje, e przednia i tylna o maj takie same obroty. Utrudnia to
jazd po asfalcie. Skrzynia rozdzielcza umieszczona jest za skrzyni biegw. Wewntrz jest
przekadnia zbata lub acuchowa, wprowadzajca poprzez sprzgo koowe napd na
drug o. W autach terenowych skrzynia rozdzielcza tworzy zwykle jedn cao z
reduktorem, czyli przekadni umoliwiajc wczenie biegw terenowych (niska prdko,
duy ucig). Wczanie napdu 44 nastpuje za pomoc dwigni lub ostatnimi czasy coraz
bardziej popularnych pokrte na kokpicie. W aucie z rcznie doczanym napdem na cztery
koa, wyrniamy cztery tryby pracy ukadu. 2H (2 High) napd na jedn o, biegi szosowe,
4H (4 High) napd na cztery koa, biegi szosowe, 4L (4 Low) napd na cztery koa, biegi
terenowe, N (Neutral) luz.
Zalety: prosta budowa i dua niezawodno (brak elementw, ktre mog si atwo
uszkodzi), w jedzie terenowej zapewnia optymalny rozdzia momentw na obie osie,
bardzo dobra dzielno w terenie
Wady: na drogach o dobrej przyczepnoci moliwe jest korzystanie wycznie z napdu
jednej osi, wczanie napdu 44 jest moliwe tylko podczas jazdy na wprost, w wielu autach
konieczne jest zatrzymanie samochodu.

Stay napd na cztery koa z centralnym dyferencjaem

Auta: Subaru Impreza, Audi A4 quattro, Mercedes 4Matic, Kia Sorento

To najbardziej skomplikowany i jednoczenie najsolidniejszy typ napdu

44. Jednak m.in. ze wzgldu na wysok cen i

du mas rozwizanie to znajduje zastosowanie tylko w wybranych konstrukcjach. Gwnie
w autach terenowych i osobowych klasy premium. Ukad z centralnym mechanizmem
rnicowym zapewnia stay napd wszystkich k, co wpywa na popraw bezpieczestwa i
doskona trakcj. Napd z silnika przekazywany jest do centralnego mechanizmu
rnicowego. Nastpnie rozdzielany jest moment obrotowy na obie osie w proporcji, ktra
wynika z konstrukcji napdu oraz przyczepnoci k. Centralny dyferencja umoliwia
dobieranie prdkoci obrotowych na obu osiach niezalenie od rozdziau ich momentw. Jest
to duy atut napdu tego typu, gdy pozwala na utrzymanie odpowiedniej charakterystyki i
pynnoci dziaania. Nawet bardzo skomplikowane systemy potrafi pynnie regulowa
rozkad momentw midzy osiami. Przykad system DCCDw Subaru Imprezie STI, ktry
ma sze trybw pracy.

Centralny mechanizm rnicowy (stokowy lub planetarny)

Wyrni trzeba kilka rodzajw centralnych mechanizmw rnicowych. Najprostsze to
klasyczne, stokowe ukady rozdzielajce moment obrotowy w proporcji 50:50. Nieco
skomplikowane s ukady typu planetarnego. Dziaaj asymetryczne, rozdzielajc moment
obrotowy w nierwnomiernych proporcjach (np. 35:65). Ukady daj moliwo penego
blokowania. W autach osobowych 44 czsto s to blokady czciowe (np. sprzgo
wiskotyczne). W niektrych samochodach mona samemu regulowa sidziaania blokady
centralnego mechanizmu rnicowego. Wpywa to na zmian rozkadu momentw midzy
osiami.

Centralny mechanizm rnicowy typu Torsen

Nazwa ukadu pochodzi od sw ,,torque sensing czyli ,,wyczuwajcy moment. Torsen
umoliwia samoczynn zmian rozkadu momentu obrotowego. Jednym z pierwszych
modeli z tym napdem byo legendarne Audi Quattro. Producent z Ingolstadt wszystkie
modele z napdem na cztery koa wyposaa w napd quatrro (oprcz A3 i TT Haldex).
Takie rozwizanie w samochodach osobowych sprawdza si doskonale. Automatycznie
sterowany napd 44 obsuguje sprzgo pytkowe. Docza ono napd drugiej osi, ale te
umoliwia dzielenie obrotw osi na zakrtach. Przy penej sile sprzgnicia moe doj do
rozdzielenia napdu na osie w stosunku 50:50. W codziennej jedzie na tyln o przy
normalnych warunkach drogowych przekazywane jest kilkanacie procent momentu
obrotowego. W momencie wykrycia polizgu zwiksza si rozdzia momentu obrotowego.

Zalety: bezporednie (stae) poczenie obu osi, pynne przenoszenie napdu, poprawa
waciwoci jezdnych i osigw auta
Wady: wysoki koszt produkcji, wiksza masa samochodu, dodatkowa komplikacja
konstrukcji, podwyszone zuycie paliwa

Automatycznie doczany napd na cztery koa

Auta: Audi A3, Audi TT, Volvo AWD, Skoda 44, Ford Kuga, Volkswagen
4Motion (bez Passata B5)

To na dzie dzisiejszy najpopula

rniejszy
rodzaj napdu na wszystkie koa stosowany w autach osobowych i maych SUV-ach. Napd
przekazywany jest na jedn o, a druga o oddzielona jest specjalnym sprzgiekiem. W
momencie wykrycia utraty przyczepnoci nastpuje zaczenie sprzgieka i przekazanie
napdu na pozostae koa. Ukad 44 moe dziaa samoczynnie (np. pod wpywem rnic
obrotw) lub by sterowany przez komputer. Drugie rozwizanie umoliwia prac w kilku
trybach: 2WD, 4WD, auto. Samoczynnie sterowane sprzgieko to zwyke sprzgo
wiskotyczne lub sprzgo operowane hydraulicznie. Nawet najnowoczeniejsze ukady
napdw doczanych automatycznie zawsze wymagaj pewnego czasu na reakcje i std
pracuj mniej pynnie ni ukady z centralnym mechanizmem rnicowym. Ukady, gdzie
sprzgo zawsze przekazuje pewien napd na drug o rwnie zaliczane s do napdw
doczanych (Haldex IV, xDrive). Warto zaznaczy, e tu o aktualnym rozkadzie napdw
decyduje urzdzenie sterujce(hydrauliczne lub elektroniczne), a nie tylko przyczepno i
konstrukcja mechaniczna, jak ma to miejsce w przypadku staych napdw 44.

Sprzgo typu Haldex

Auta: Nissan Qashqai, Renault Koleos,

Suzuki SX4, Hyundai Tuscon
Sprzgo (doczajce tylny napd) jest ciskane toczkiem, na ktry dziaa cinienie oleju. Z
kolei ono wytwarzane jest poprzez pomp, reagujc na rnic obrotw k przedniej i
tylnej osi. Kiedy obroty przedniej i tylnej osi s takie same, pompa nie dziaa i napd trafia
na przedni o. W razie polizgu cinienie pompy zakleszcza sprzgo. Dodatkowe
sterowanie elektroniczne koryguje si cisku. Haldex dziki dodatkowemu sterowaniu
komputerem jest najbardziej zaawansowanym napdem wczanym hydraulicznie.
Zalety: w peni automatyczna praca w III i IV generacji szybki czas reakcji, pynna zmiana
wartoci przekazywanego momentu
Wady: w I i II generacji stosunkowo dugi czas reakcji, koszt wyszy ni w przypadku
sprzga wiskotycznego i elektromagnetycznego, jeli sprzgo wiskotyczne zmusimy do
cigej pracy moe doj do jego uszkodzenia.

Sprzgo sterowane elektrycznie/elektromagnetyczne

Auta: BMW xDrive, Porsche 911 Turbo

Wystpuje w modelach BMW (system xDrive). Sprzgo pytkowe docza napd przedniej
osi a nastpnie jest zakleszczane silniczkiem elektrycznym, ktry jest sterowany
komputerem. Brak cisku sprzga oznacza napd tylko tylnej osi. Podczas stabilnej jazdy
okoo 60% napdu przekazywana jest na ty. W chwili polizgu pynnie zwiksza si transfer
napdu na o przedni. Pene zakleszczenie sprzgieka to rodzaj napdu w proporcji 50:50.
Bardzo czsto spotka mona sprzgo elektromagnetyczne. Jest ono stosowane od maych
Suzuki SX4 po sportowe Porsche 911 Turbo. Zalety: szybki czas reakcji, wytrzymao
Wady:saba dzielno w trudnym terenie

Sprzgo wiskotyczne

Auta: Volkswagen Golf I, II, III

Syncro, Fiat Panda 44
Jest jednym z najtaszych i najprostszych systemw doczajcych drug o w ukadach 44.
Sprzgo wiskotyczne dziaa samoczynnie w momencie rnic prdkoci obrotowych.
Najczciej jest montowane przed tylnym mostem, podczas gdy napd na przednie koa
trafia bezporednio z silnika (bywa te na odwrt). W chwili polizgu przednich k, tarczki
sprzga poczone z waem napdowym zaczynaj si lizga wzgldem tarczek
poczonych z tyln osi. Ksztat tarczek oraz obecno oleju silnikowego powoduje, i po
wystpieniu polizgu, tarczki samoczynnie si sklejaj. Wtedy cz napdu trafia rwnie na
tyln o. Rnica obrotw tarczek sprzga wiskotycznego powoduje ich samoczynne
,,sklejanie, co automatycznie docza napd drugiej osi.
Zalety: niski koszt prosta budowa, niewielka masa.
Wady: ograniczona warto przekazywanego momentu i nieprzystosowanie do cigej pracy.

Sprzgo sterowane hydraulicznie

Auta: Jeep Grand Cherokee (QuadraDrive), Honda CR-V, Honda FR-V Wystpuje tu pompa hydrauliczna napdzana rnic
prdkoci obrotw przedniej i tylnej osi. Kiedy koa osi napdzanej wpadn w polizg, pompa
zaczyna wytwarza cinienie oleju, co powoduje cinicie pytek sprzga i przekazanie
napdu na drug z osi. Rnica w stosunku do systemu Haldex, to brak dodatkowego
sterowania elektronicznego. System reaguje wic z pewnym opnieniem i niezbyt
precyzyjnie. Dlatego samo sprzgo sterowane hydraulicznie, bez elektroniki, jest stosowane
do rzadko.

Zalety: brak centralnego mechanizmu rnicowego to oszczdno miejsca i znacznie nisze

koszty produkcji, automatyczne odczanie napdu drugiej osi sprzyja oszczdnoci,
mechanizm sterujcy tego typu napdem pozwala bez udziau kierowcy dopasowywa napd
do rnych warunkw
Wady: reakcja napdu przebiega zawsze z pewnym opnieniem, samochd moe
zaskakiwa nag zmian charakterystyki prowadzenia, przy zmianach przyczepnoci
rnicowanie prdkoci obu osi odbywa si zawsze kosztem moliwoci optymalnego
rozdziau momentw.

Jakie 44 wybra?
Jeeli gwnym kryterium s wasnoci jezdne w rnych warunkach drogowych, to
zdecydujmy si na stay napd z centralnym mechanizmem rnicowym. Auta te s
najbardziej przewidywalne przy nagej zmianie przyczepnoci oraz zapewniaj najlepsz
trakcj. W trudnym terenie najwaniejszy jest brak moliwoci polizgu jednej osi wzgldem
drugiej. Dlatego auta z zablokowanym centralnie mechanizmem rnicowym wypadaj
rwnie dobrze jak te, w ktrych napd 44 doczany jest rcznie. Jeeli podrujemy
gwnie po dobrych drogach, rzadko zjedamy na bezdroa i zaley nam na wygodzie i
ekonomice jazdy, to najlepszym wyborem bdzie napd 44 sterowany automatycznie.
Wzgldy ekonomiczne decyduj o tym, e ten rodzaj napdu jest obecnie najbardziej
popularny w samochodach osobowych 44 i SUV-ach. Przy ocenie jakociowej napdw
44, zwrmy uwag na to, na co producent samochodu kad najwikszy nacisk i pod tym
ktem wybierzmy samochd zgodny z naszymi oczekiwaniami.