You are on page 1of 33

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Sistemas Fluido-Trmicos I
Contedo:
1. Energia elica
2. Turbinas hidrulicas
3. Distribuio de ar
4. Ventilao
5. Bombas hidrulicas
Bibliografia bsica:
MaCintyre, A.J.. Bombas e instalaes de bombeamento
MaCintyre, A.J.. Mquinas motrizes hidrulicas
MaCintyre, A.J.. Ventilao industrial e controle da
poluio
Hwang, N.H.C.. Fundamentos de sistemas de engenharia
hidrulica
Pfleiderer, C. ; Petermann, H.. Mquinas de fluxo
Silva, R.B.. Compressores, bombas de vcuo e ar
comprimido

Provas regimentais (individuais e sem consulta):


P1 - assunto: toda a matria dada at a vspera
P2 - assunto: o que no caiu na P1
P3 - assunto: contedo completo da disciplina
Critrio de notas: mdia final =

MF

P1 P 2 2 P3
4

ser no mnimo igual a 5,0 para a aprovao.

que deve

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Caso qualquer prova no seja realizada, ser


atribuda nota zero a essa prova.
P3 no substitutiva.
____________________
Seminrio 1 (individual)
- temas: Hydraulic Turbines (103 pgs)
- qtd pgs/aluno = 103/x , sendo x = qtd alunos
- algum aluno copiar meus arquivos, j!
- incio das apresentaes: na 3a semana
Seminrio 2 (em dupla)
- temas: energias renovveis + energia elica + distrib de
ar + ventilao >>> igual/te divididos entre a turma
(dividir j!)
- apresentao de 3 propostas: na 2a semana, qdo todos
devem trazer 3 opes de papers impressos para a
apresentao completa. Tempo: at 2 min para
apresentar todos as suas 3 propostas e uma delas
ser imed/te escolhida.
- incio das apresentaes completas: aproximadamente
na 7a semana
- algumas sugestes para distrib de ar: 24 papers (com
Ronchi - ac1 at ac24)
- fonte de consulta: www.biblioteca.bauru.unesp.br/ >>
Bases de Dados >> Eng Mecnica >> quase 30
opes de sites para procura, com milhes de artigos.

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

- animaes muito boas em:


www.educypedia.be/education/mechanicsjavamachine.ht
m
Regras gerais
- obrigatrio: artigos em ingls
- tempo mximo para apresentao: 20 min
- para quem apresentar os 2 = at 2,0 na P2
- se deixar de apresentar algum = nenhum pto na P2

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Energia elica
1. Introduo
- planejamento, para a Europa/2030: ter 10% do total da
energia gerada, atravs de turbinas elicas.
- Brasil: uma das primeiras turbinas de gde porte foi instalada
em Fernando de Noronha em 1984 (90 kWh ou 4% do
consumo da ilha).
Vantagem: evitar transporte/queima de 70.000 l/ano de
leo Diesel para a ilha.
- aspecto econmico/1999: USD40/MWh de custo mnimo x
USD30/MWh das hidreltricas. So porm mais viveis com
relao a energia nuclear, gs natural e outras fontes.
Tarefa: qual a situao no Brasil hoje?
- Brasil/2005: 1600 turbinas instaladas. Extenso litoral
brasileiro: ventos favorecem esse tipo de matriz energtica.
Tarefa: qual a situao hoje e como atua o Centro
Brasileiro de Energia Elica

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

- em 14/dezembro/2009:
Brasil faz primeiro leilo de energia elica
O primeiro leilo de energia elica no Brasil terminou hoje
aps a negociao para a construo e operao de 71
empreendimentos com uma capacidade somada de 1.805,7
MW.
Os 71 projetos abrigaro um total de 773 aerogeradores
que podero entrar em operao em 1/julho/2012 e tero um
prazo de concesso de 20 anos.
A Cmara de Comercializao de Energia Eltrica (CCEE),
organismo encarregado de realizar o leilo, calculou que, nos
primeiros 20 anos, a soma destes parques de gerao de
energia elica vai produzir 132.015 GWh, 1,4% a mais do que
gerado em 1 ano por Itaipu.
No total, sero investidos R$ 9,4 bilhes na construo
das usinas de gerao de energia elica, segundo clculos do
Ministrio de Minas e Energia.
O preo mdio do MW (critrio de maior importncia)
ficou em R$ 148,39, valor 21 % inferior ao teto marcado pelo

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Ministrio, o que representar a negociao de contratos por


R$ 19,59 bilhes ao longo dos 20 anos.
Participaram do leilo 339 projetos que, somados,
poderiam gerar 10 GW, mas foram descartados todos aqueles
que superaram o preo de R$ 189/MW.
A grande maioria dos projetos para a gerao de energia
elica licitados se concentra na regio NE, com destaque para
o estado do RN, com 23 parques aprovados.
At agora, existem no Brasil 36 usinas geradoras de
energia elica em operao que somam 602 MW. Outros 10
projetos que somam 256,4 MW esto em fase de construo e
outros 45, com potencial de 2.140 MW, j foram licitados.
Este leilo pretende reforar o perfil "verde" da gerao
eltrica no Brasil, que atualmente depende em 85 % das
fontes renovveis, principalmente de usinas hidroeltricas.
Nesta linha, o governo anunciou na semana passada a
iseno

permanente

dos

impostos

que

taxavam

comercializao de aerogeradores utilizados na produo de


energia elica.

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Em setembro/2009:
Brasil lidera ranking da AL em investimentos
em energia elica
Quando o assunto so os investimentos em energia elica
nos pases da Amrica Latina, o Brasil desponta na liderana
do ranking na regio, segundo informou a Associao LatinoAmericana do setor (LAWEA).
Os dados de 2008 mostram que o pas lidera tanto em
relao ao potencial elico (regies adequadas para a
instalao), de 140.000 MW, como em capacidade de potncia
instalada, 247 MW.
De acordo com a LAWEA, a AL privilegiada para o
desenvolvimento da energia elica. No entanto, os pases
latino-americanos s geram 1.000 MW em suas instalaes,
sendo que a potncia possvel em toda a regio de 200 mil
MW (0,5 % de aproveitamento).
Na classificao das naes latino-americanas que contam
com os maiores potenciais nesse segmento esto o Brasil (140
mil MW), Mxico (40 mil MW), Colmbia (20 mil MW),
Argentina e Venezuela (10 mil MW) e Chile (5.000 MW).

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

J em relao ao potencial instalado, o Brasil (247 MW)


seguido por Mxico (88 MW), Colmbia e Chile (20 MW),
Uruguai (5 MW), Equador (2,5 MW) e Peru (1 MW).
Um estudo recente da ONG Biomass Users Network
Centroamrica (BUN-CA) demonstrou que os aerogeradores
necessitam de velocidade mnima de vento entre 3,5 e 6 m/s.
Em algumas regies da Amrica Central, onde as
condies so consideradas timas, os ventos atingem 12 m/s
em lugares assim, um nico MW capaz de fornecer
eletricidade para 20 mil pessoas.
Atualmente, o Brasil possui 14 parques elicos, com
destaque para o que est situado em Osrio/RS, que tem
capacidade instalada de 150 MW.
O relatrio Tendncias Globais de Investimentos em
Energias Sustentveis/2009 informou que o Brasil tambm
foi o lder latino-americano em investimentos em energias
renovveis (elica e outras) em 2008.
Elaborado pelo Programa das Naes Unidas para o Meio
Ambiente (Pnuma), o estudo d conta de que o pas recebeu

Wind Energy

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

USD 10 bilhes para esta finalidade em 2008 76% a mais do


que em 2007.
Atualmente 46% de toda a energia consumida no pas
proveniente de fontes limpas, sobretudo dos biocombustveis,
como o etanol. Por essa razo, o Brasil tido como o detentor
do maior mercado mundial em fontes energticas renovveis.
Apesar das boas notcias, a Empresa de Pesquisa
Energtica (EPE), vinculada ao governo federal brasileiro, j
adiantou que novas termoeltricas sero construdas nos
prximos anos, o que demonstra que os investimentos em
combustveis fsseis ainda uma realidade muito presente.
Veja na tab. 1 a classificao dos pases lderes da AL em
relao capacidade para receber energia elica e a potncia
instalada.

Wind Energy

10

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Tabela 1 Capacidade elica x potencial instalado nos


pases lderes da AL.

- estudos preliminares: medio dos ventos, em diferentes


locais, altitudes e ao longo do ano para otimizar o
posicionamento da turbina.

Wind Energy

11

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

- recomendao: locais de difcil acesso, onde o suprimento


de leo combustvel ou diesel seria problemtico ou
gerao de energia eltrica atravs de outros meios.
- desvantagem: as torres metlicas, muitas vezes enfileiradas
as centenas, modificam a paisagem com sua poluio visual.
Soluo europia: sistema off-shore, prximas a praia, em
pequenas profundidades.
- venda da energia elica: no N da Dinamarca (50% da
energia consumida elica), cooperativas de produo
reunem 250.000 pessoas e esto autorizadas pelo governo a
vender o equivalente ao que consomem.
- na Califrnia, a maior usina do pas um complexo privado
operando 16.000 turbinas gerando 1,5 bilho de kWh/ano,
equivalente ao consumo de San Francisco (800.000 habs).
Tarefa: pesquisar e atualizar sobre esse empreendimento.

2. Clculo da potncia
De www.reuk.co.uk/Calculation-of-Wind-Power.htm:
Wind is made up of moving air molecules which have
mass - though not a lot. Any moving object with mass carries
kinetic energy in an amount which is given by the equation:

Wind Energy

12

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Kinetic Energy = 0.5 x Mass x Velocity

(I)

where the mass is measured in kg, the velocity in m/s, and the
energy is given in joules.
Air has a known density (around 1,23 kg/m3 at sea level),
so the mass of air hitting the wind turbine (which sweeps a
known area) each second is given by the following equation:
Mass/sec (kg/s) = Velocity (m/s) x Area (m2) x Density (kg/m3)
And therefore, the power (i.e. energy per second) in the
wind hitting a wind turbine with a certain swept area is given
by simply inserting the mass per second calculation into the
standard kinetic energy equation given above resulting in the
following equation:
Power = 0.5 x swept area x air density x velocity3

(II)

where Power is given in W ( J/s), the swept area in m2, the air
density in kg/m3 and the velocity in m/s.
Exerccio: partindo de (I), demonstre como chegar em (II),
sabendo que a vazo mssica em Kg/s e que a potncia a
energia/tempo.
Sugesto: multiplique e divida por (rea.comprimento).

Wind Energy

13

Danish

Wind

Power

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Association

oferece

uma

calculadora da potncia que pode ser obtida numa turbina


elica em:
www.windpower.org/en/tour/wres/pow/index.htm
So encontrados ainda mais de 1.500.000 resultados para
wind power calculation.

Wind Turbine Power Calculator


Site Data
Select Site Data

Air Density Data


15
C temp at 0 m
altitude (= 101.32 kPa
pressure) 1.2256 kg/m3

Wind Distribution Data for


Site
1.9449
Weibull shape
parameter
6.9598
m/s mean
= 7.85 Weibull scale
parameter
50
m height, Roughness
length 0.055 m =
class 1.5

Wind Energy

14

Wind Turbine Data


Select Turbine

600

W
m/s cut in wind
speed, 25 m/s cut out
wind speed
43
m rotor
diameter, 50 m hub height
5

Std Heights

Site Power Input Results


Power input* 406 W/m2
rotor area
Max. power input at* 11.3
m/s
Mean hub ht wind speed*
7.0
m/s

Turbine Power
output Results
Power output*
122
W/m2 rotor
area
Energy output*
1069
kWh/m2/year
Energy output*
1553059
kWh/year
Capacity factor*
30
per cent

3. Exemplos:
a) dados para a turbina GE 3.6sl (fig. 1)

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Wind Energy

15

Figura 1 Turbina elica GE de 3.600 kW

b) nacelle da Vestas V90 3 MW (fig. 2)

Figura 2 Turbina elica Vestas V90

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Wind Energy

16

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

c) instalaes off-shore (fig. 3):

Figura 3 Opes para instalaes off-shore


4. Alguns sites para pesquisa:
-

www.elica.com.br (CBEE)
www.vestas.com
http://en.wikipedia.org/wiki/Wind_power_in_Spain
American Wind Energy Association (AWEA)
British Wind Energy Association (BWEA)
Canadian Wind Energy Association (CANWEA)

Wind Energy

17

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Chinese Wind Energy Association (CWEA)


Danish Wind Industry Association
German Wind Energy Association (BWE)
Global Wind Energy Council (GWEC)
Indian Wind Energy Association (InWEA)

- WindPower Television (WindpowerTV.com)


- Wind Power in the United States: Technology, Economic,
and Policy Issues
- European Wind Energy Association (EWEA)
- especialmente o www.dewi.de, com dezenas de artigos
- e mais de 40.000.000 de resultados para wind energy no
Google (em 2009).
5. Mapas elicos do Brasil:
www.cresesb.cepel.br/index.php?link=/atlas_eolico_brasil/
atlas.htm
Checar no site os mapas de outras regies, bem como
mais informaes sobre velocidades mdias, etc...
Nas figs. 4 e 5, os mapas das regies sudeste e nordeste,
respectivamente.

Wind Energy

18

Figura 4 Mapa elico da regio sudeste.

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Wind Energy

19

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Figura 5 Mapa elico da regio nordeste.

Wind Energy

20

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

As 2 fotos da fig. 6 so de Fernando de Noronha, em


jan/2004. A turbina estava inoperante h mais de 1 ano.

Figura 6 Turbina elica de Fernando de Noronha.

Wind Energy

21

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

6. A typical wind turbine (fig. 7)


1. Blade
2. Shaft
3. Gearbox: speeds up the
rotation of the shaft to a
speed suitable to the
generator
4. Generator: converts the
kinetic energy of the rotating
shaft to electricity
Figura 7 Uma tpica turbina elica.

5. Anemometer: measures the speed of the wind and sends


electronic messages to the computer
6. Wind direction measuring device: measures the direction
of the wind and sends electronic messages to the
computer
7. Tower: contains electric tables and a ladder
8. Concrete pad

Wind Energy

22

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

9. Cables: from the sensors (5 and 6) to the computer and


another cable to carry electricity to the transformer (at
660 V)
10.Computer: gets information from the sensors, adjusts
the blade angle for different wind speeds and turns the
turbine to face the wind.
11.Transformer: transforms the electricity from 660 V to
11.000 V
12.Cable (11.000 V): carry electricity to the mains.

7. Outras informaes
There are now many thousands of wind turbines
operating, with a total nameplate capacity of 121.188 MW of
which wind power in Europe accounts for 55% (2008).
World wind generation capacity more than quadrupled
between 2000 and 2006, doubling about every 3 years.
Nearly 80% of wind power installations are in the USA and
Europe.
By 2010, the World Wind Energy Association expects 160
GW of capacity to be installed worldwide, up from 73,9 GW at
the end of 2006, implying an anticipated net growth rate of
more than 21%/year.

Wind Energy

23

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Denmark generates nearly 1/5 of its electricity with wind


turbines (the highest percentage of any country) and is 9th in
the world in total wind power generation.
Denmark is prominent in the manufacturing and use of
wind turbines, with a commitment made in the 1970s to
eventually produce half of the country's power by wind.
In 2005, China announced it would build a 1000 MW wind
farm in Hebei for completion in 2020. China has set a
generating target of 30.000 MW by 2020 from renewable
energy sources.
A Chinese renewable energy law was adopted in
November/2004, following the World Wind Energy
Conference organized by the Chinese and the World Wind
Energy Association.
India ranks 5th in the world with a total wind power
capacity of 9.587 MW in 2008, or 3% of all electricity produced
in India.
Mexico recently opened La Venta II wind power project as
an important step in reducing Mexico's consumption of fossil
fuels. The 88 MW project is the first of its kind in Mexico. By
2012 the project will have a capacity of 3500 MW.
Another growing market is Brasil, with a wind potential of
143 GW. The federal government has created an incentive
program, called Proinfa, to build production capacity of
3300 MW of renewable energy for 2008, of which 1422 MW

Wind Energy

24

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

through wind energy. The program seeks to produce 10% of


Brazilian electricity through renewable sources.
Tabela 1 Ranking dos maiores produtores de energia
elica.
Installed windpower capacity (MW)
Nation

2006

2007

2008

United States

11.603

16.818

25.237

Germany

20.622

22.247

23.933

Spain

11.615

15.145

16.543

China

2.604

6.050

12.121

India

6.270

8.000

9.655

Italy

2.123

2.726

3.736

France

1.567

2.454

3.404

United Kingdom

1.963

2.389

3.288

Denmark

3.140

3.129

3.160

10

Portugal

1.716

2.150

2.862

25

Brazil

237

247

338

Wind Energy

25

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Tabela 2 Gerao anual de energia elica e consumo total de


eletricidade para os top ten.
2007

Nation

2008

Wind
Power
(TWh)

%
Total

Total electricity
consumption
(TWh)

Wind
Power
(TWh)

%
Total

Total electricity
consumption
(TWh)

52.0

1.3

4109

USA

34.5

0.8

4150

DE

38.5

6.6

585

Spain

27.2

10

277

31.4

11

282

China

5.6

0.2

3256

12.8

0.4

3427

India

14.7

775

Italy

1.2

340

France

0.8

480

5.6

1.1

495

UK

1.5

380

Denmark

7.2

20

37

6.9

19

36

10

Portugal

8.0

50

5.7

11.3

51

World total

17.480

Wind Energy

26

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Small-scale wind power is the name given to wind


generation systems with the capacity to produce up to 50 kW
of electrical power.
Isolated communities, that may otherwise rely on diesel
generators may use wind turbines to displace diesel fuel
consumption.

>>> Filmes no youtube (RealPlayer), em SFTI:


1. Ttulo: Vestas (flash video) - 3min 54s
2. Ttulo: Vestas Nordtank wind system fail (flash video) 48s
3. Ttulo: Vestas Prom Video (flash video) - 6min 39s
4. Ttulo: Vestas V90 (flash video) - 4min 24s

A fig. 8 mostra a turbina Turby, que do tipo eixo vertical,


ou Darrieus.

>>> Filme no youtube (RealPlayer), em SFTI:


Ttulo: Turby (flash video) - 4min 55s

Wind Energy

27

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Figura 8 Turby, de eixo vertical.


Turby is a revolutionary vertical axis wind turbine designed for
use in an urban or built-up environments.
It is a 2.5 kW wind generator designed for high rooftops and can
generate enough electricity to reduce the electric bill of a typical
home by two thirds.
The Turby has 3 helically shaped composite blades located at a
fixed distance from the shaft. It has very low vibrations, very low
noise level and an excellent efficiency.
Modern horizontal axis wind turbines (HAWT) usually have a
rather high efficiency but their construction is expensive. They have
to be directed in the direction of the wind, either manually or by the
use of an on-board sensor control mechanism.
Vertical-axis turbines do not need such a control system; it is
completely irrelevant from which side the wind blows; the position of
the rotor is always right. Because of their relative simplicity, their
construction cost is much less than a HAWT.

Wind Energy

28

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

The wind pulls the blades around on both the windward and
leeward sides of the turbine which spreads the torque evenly over
the entire revolution and the blades have an angle of attack less than
20 degrees.
These two features combine to prevent the destructive
pulsations and the noise of other turbines. Another advantage of the
helical twist is that the blades generate torque well from upwardangled airflow which is frequently found in urban areas.
The only correct placement of the Turby is close to the middle of
the roof on a mast with a height of 5 m or higher. If placed near the
prevailing wind roof edge the power will be reduced to about 1/3 of
that of a centrally placed turbine because the turbine is most
efficient when the wind is perpendicular to the turbine and when the
turbine is exposed to winds from all directions.
Turbine Specifications:
Height
Diameter
Weight including blades
Rated power
Peak power
Output
development)
Survival wind speed

2890 mm (9.5 ft)


1999 mm (6.6 ft)
136 kg (300 pounds)
2.5 kW @ 14 m/s (46 ft/s) wind speed
3.0 kW
220-240 V, 50 HZ (60HZ model under
55 m/s

(180 ft/sec)

The price of the basic Turby is 11.466 Euros (USD14.000) plus


the cost of a mast, foundation and installation expenses.
www.turby.nl/

Wind Energy

29

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

Em www.cresesb.cepel.br/, pode-se ver um diagrama das


partes de um sistema elica, como na fig. 9.

1. Cubo do rotor
2. Ps do rotor
3. Sistema hidrulico
4. Sistema de posicionamento da
nacelle
5. Engrenagem de posicionamento
6. Caixa multiplicadora de rotao
7. Disco de freio
8. Acoplamento do gerador eltrico
9. Gerador eltrico
10. Sensor de vibrao
11. Anemmetro
12. Sensor de direo
13. Nacelle, parte inferior
14. Nacelle, parte superior
15. Rolamento do posicionamento
16. Disco de freio do posicionamento
17. Pastilhas de freio
18. Suporte do cabo de fora
19. Torre

Figura 9 As diversas partes constituintes


de um sistema elico.

Wind Energy

30

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

No UOL de 26/10/2009 - 7h30


Denncias atribuem danos ambientais a parques elicos no Cear
As paisagens litorneas do Cear tm ganhado novos componentes nos ltimos
tempos: altas torres brancas com enormes hlices, que captam a fora dos
ventos para gerao de energia.
Considerada uma das formas mais limpas de se produzir energia eltrica em
vigor no mundo, a energia elica, porm, tem sido questionada no Estado, onde
aes do Ministrio Pblico Federal tm denunciado diversos problemas
socioambientais causados na instalao dos parques elicos.

Considerada uma das formas mais limpas de se produzir energia eltrica em


vigor no mundo, a energia elica, porm, tem sido questionada no CE.
Entre os problemas esto a devastao de dunas, o aterramento de lagoas,
interferncias em aquferos, a destruio de casas e conflitos com
comunidades de pescadores.
"Apresentam o projeto como se fosse ser feito numa praia deserta, mas no,
h pessoas que vivem nesses lugares a vida toda e que agora sofrem uma
interferncia violentssima", disse o promotor Paulo Henrique de Freitas
Trece, de Camocim, a 370 km de Fortaleza. "Fora isso, estamos perdendo
todas as nossas dunas. uma situao dramtica."

O CE hoje concentra o maior parque elico do pas, com 268 MW de energia


sendo geradas pelo vento em 11 usinas j instaladas. At o final do ano, h uma

Wind Energy

31

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

perspectiva de que sejam alcanados 518 MW de potncia, com a inaugurao


de outros 3 grandes parques.
O ltimo parque inaugurado o maior do NE, justamente o de Camocim (onde
Trece atua), na praia Formosa. S essa usina tem capacidade para gerar 104
MW de energia.
Segundo um estudo da Secretaria de Infraestrutura do Estado, com toda a
capacidade instalada, o Cear evitaria o equivalente emisso de 1 milho de
toneladas de CO2 (o maior vilo do aquecimento global) por ano, quantidade
que acabaria sendo lanada ao ar se toda essa energia fosse produzida de
outras formas, como pelas termeltricas.
Em todo o pas, 441 projetos se inscreveram para participar da seleo
comandada pela Aneel (Agncia Nacional de Energia Eltrica), com propostas
para gerar ao todo 13.341 MW de energia.
Desse total, 72% so do NE e o CE o segundo com maior nmero de projetos
inscritos, 118 (com proposta de captar 2.743 MW a mais de energia) - perde
apenas para o RN, que tem 134 projetos (4.745 MW).
Localizao problemtica
Os crticos da energia elica alegam que no se opem instalao dos
parques em si, mas sim localizao escolhida. "O problema que instalam o
parque levando em conta apenas a dimenso econmica, ignorando os custos
ambientais desses projetos", disse Jeovah Meireles, professor do
departamento de geografia da Universidade Federal do Cear.
Ele analisou projetos instalados em 2 praias, uma na Taba (litoral oeste do
Cear) e outro na praia do Cumbe, em Aracati (no litoral leste). Nestes 2
casos, o professor concluiu que se buscou aproveitar a altitude das dunas para
potencializar a captao dos ventos, mais intensos.
Mas, para isso, dunas fixas foram desmatadas, alterou-se parte da topografia
local, fez-se a compactao de dunas mveis, lagoas prximas foram

Wind Energy

32

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

aterradas, alm da privatizao de espaos de uso tradicional, o que gerou


descontentamento da populao local.
"No haveria qualquer problema se os parques fossem instalados logo atrs
das dunas, nas zonas dos tabuleiros, onde a velocidade dos ventos alcana
nveis europeus, de 6 m/s. Mas no, como nas dunas so alcanados 8 m/s,
visualiza-se um resultado maior com menos custos", afirmou Meirelles.
Para ele, todos os danos poderiam ser evitados se fosse cobrado um estudo de
impacto ambiental (EIA-Rima) que levasse em conta projees sobre o
acmulo das intervenes feitas na natureza por esses projetos.
Seguindo uma resoluo do Conama (Conselho Nacional de Meio Ambiente), a
nmero 279, de 2001, para a instalao de parques elicos normalmente
exigido apenas um relatrio simplificado para a expedio da licena
ambiental, dada pelos rgos estaduais.
Mais benefcios do que malefcios
Para o presidente da ABEelica, associao que congrega as empresas do
setor elico instaladas no pas, o empresrio Lauro Fiza, as reclamaes
partem de pessoas despreparadas e que desconhecem os benefcios
ambientais da energia elica. "Qualquer obra tem algum impacto durante a
instalao, mas, no caso dos parques elicos, o impacto baixssimo. menor
do que dos buggys que circulam pelas dunas", disse.
Ele argumenta que apenas no Cear h crticas energia elica e que as aes
na Justia acabam por deixar os investidores - em sua grande maioria
estrangeiros - inseguros quanto a continuidade dos projetos.
" preciso ter uma conscincia nacional de que a energia elica fundamental
para o pas, seno desperdiar uma ddiva de Deus, que essa quantidade
imensa de vento disposio", afirmou.
Para Fiza, a exigncia de estudos mais aprofundados de impacto ambiental
so desnecessrios, pois os aerogeradores ocupam um percentual muito

Wind Energy

33

Prof. Dr. A. Ronchi Jr.

pequeno das dunas onde so instalados. "Como a distncia entre eles muito
grande, no fim, ao se dimensionar a taxa de ocupao, no chega a 3% da rea.
Evidentemente que na instalao h algum desconforto, mas que mnimo e
logo superado por 20 ou 30 anos de benefcios com a produo de energia
limpa e renovvel, alm do acrscimo da arrecadao do municpios com a
prpria usina", disse.

You might also like