Cc ch nh m ly thai

TS. Nguyn c Hinh

I. Hnh chnh
1. Tn mn hc: Ph sn
2. Tn ti liu hc tp: Cc ch nh m ly thai
3. Bi ging: l thuyt
4. i tng : Sinh vin Y5
5. Thi gian ging: 90 pht
6. a im ging bi: ging ng
II. Mc tiu hc tp: sau khi hc bi ny, sinh vin c kh
nng:
1. Ni c tnh hnh t l m ly thai th gii v
Vit Nam
2. Trnh by c cc ch nh m ly thai ch ng.
3. Ni c cc ch nh m ly thai trong qu trnh
chuyn d.
III. Ni dung chnh
1. nh ngha: m ly thai l trng hp ly thai v phn
ph ca thai ra khi t cung qua ng rch thnh bng v
rch t cung. nh ngha ny khng bao hm m bng ly
thai trong trng hp cha trong bng v v t cung thai
nm trong bng.
2. T l m ly thai
nhiu nc trn th gii t l m ly thai tng ln
nhanh trong vng 20 nm tr li y, c bit l cc nc

pht trin (Notzan v cng s, 1987). M, t l m ly

thai l 4,5 % nm 1965 ln n 23% nm 1985, nh vy ch
trong 20 nm t l m ly thai tng hn 5 ln. n nm
1988 t l m ly thai trung bnh ca c nc M l 25%,
tc l c 4 ngi th c 1 ngi m ly thai. Php, trong
vng 10 nm (1972-1981) t m ly thai tng gn gp i
t 6% ln n 11%. Ngi ta a ra nhiu l do gii
thch cho hin tng t l m ly thai ngy mt tng cao
ny:
- Ngi ph n t i, t l con so nhiu ln. Mt s vn
lin quan n con so nh nhim c thai nghn,
kh... s gp nhiu hn.
- Tui c thai ca ngi ph n ngy mt tng ln.
- Theo di chuyn d bng my monitor lm tng kh nng
pht hin suy thai v lm tng t l m ly thai.
- T l m ly thai trong ngi mng ngy mt cao
- T l forceps gim i
- T l m ly thai trong trng hp t cung c so m ly
thai c tng ln ng k
- Kh nng nui dng tr s sinh nh cn, thiu thng c
nhiu tin b lm cho cc bc s sn khoa ngy cng
mnh dn hn trong vic ch nh m ly thai nhng
trng hp ny.
- S thc mc, kin tng ca gia nh ngi bnh cng c
nh hng ng k. Thy thuc v bnh vin s phi chu

nhiu rc ri khi kt qu cuc ng di khng hon

ho, c bit trong trng hp sn ph hay ngi nh sn
ph c kin ngh m ly thai. S lng sn ph
c yu cu thit tha c m ly thai ngy cng nhiu ln.
y l yu t x hi khng th ph nhn c, c nh hng n ch nh m ly thai.
Theo thng k iu tra Nhn khu hc v Sc khe
Vit Nam nm 2002 (VNDHS), t l m ly thai Vit Nam
ni chung l 9,9%. mt thi im, t l m ly thai khc
nhiu gia cc bnh vin. Nm 1992, t l m ly thai ca
Vin Bo v B m v Tr s sinh l 22,25%, trong khi
khoa sn bnh vin Bch Mai l 7,0%. Tuy nhin mt iu
d dng nhn thy s tng ng k t l m ly thai theo
thi gian trong mt bnh vin (bng 1). T l m ly thai
ngy cng c xu hng tng dn ln mc d c nhiu c
gng nhm khng ch nhng vn cha em li kt qu.

Bng 1: T l m ly thai Vin Bo v B m v Tr

s sinh
theo mt s tc gi qua mt s nm

Nm

Tc gi

T l

1956

Nguyn Thn

%
0,96

1960

Nguyn Thn

3,26

1964

inh

1970

Thn

13,90

1978

Dng Th Cng

16,67

1992

Trng Hiu

22,25

1993

Ng Tin An

27,07

1997

L Thanh Bnh

34,6

Vn

Thng-Nguyn 9,68

V Cng Khanh
3. Ch nh m ly thai
Ch nh m ly thai l mt vn v cng kh v
phc tp. Ngoi nhng ch nh m ly thai c tnh cht
tuyt i (v d: ngi vai ngi con so, rau tin o trung
tm...), cn nhiu ch nh m ly thai mang tnh cht tng i (v d: con so ln tui, con qu him...). Nhiu trng hp m ly thai v mt tp hp cc ch nh tng i,
rt kh nhn bit l do ni tri trong tp hp ny. Xu hng
cc th thut ng di kh khn, nguy him (ct thai, ni
xoay...) ngy cng dnh ch cho m ly thai v an ton
hn, nhanh hn.
M ly thai c ch nh khi chuyn d khng an
ton cho m v thai, khi buc phi ly thai ra nhng khng
gy c chuyn d, khi kh c gii hay v c im
ca thai lm cho khng th ng di c v trong tnh
trng cp cu buc phi ly thai ra nhanh m ng di

th cha iu kin. V tnh cht phc tp, cho nn c

rt nhiu kiu xp loi cc ch nh m ly thai. Mi kiu
phn loi c nhng u im v khuyt im ca n.
Theo thi im xut hin ch nh m ly thai, ngi
ta c th chia cc ch nh m ly thai thnh hai nhm ln:
- ch nh m ly thai ch ng (cn gi l m ly
thai d phng) khi c ch nh t trc khi c chuyn d.
Trng hp m ly thai ch ng, cuc m c th c
tin hnh khi cha c chuyn d hay khi bt u c
chuyn d.
- ch nh m ly thai trong qu trnh chuyn d
Theo tnh cht ca ch nh m ly thai, ngi ta c
th chia thnh:
- ch nh m ly thai tuyt i: ch cn mt l do
duy nht ny l m ly thai.
- ch nh m ly thai tng i: l nhng ch nh
nu ch c mnh n cha m ly thai.
Cc ch nh m ly thai s c trnh by trong tng
bi c th. Chng ti xin trnh by mt s thng tin v ch
nh m ly thai ca Bnh vin Ph Sn trung ng. y
ch l ch nh m ly thai trong mt bnh vin, c th
khc rt xa vi cc c s khc, c bit v chc nng l
tuyn cui cng nhn tt c cc trng hp kh ca cc c
s khc.

Cc loi ch nh phu thut m ly thai

vin Bo v B m v Tr s sinh (1997- Nguyn
Cng Khanh)
Ch nh

t l %

- do ng sinh dc

41,9%

- do bnh l ca m

7,1%

- do thai

41,4%

- do phn ph thai

8,7%

- l do x hi

0,9%

Nhm nguyn nhn ng sinh dc gm c: t cung c

so m c (56,1%), c t cung khng tin trin (36,5%),
cn co t cung cng tnh (3,8%), nguyn nhn khc (3,6%).
i vi t cung c so m ly thai c th 91,9% phi m li,
ch c 8,1% ng di.
Nhm nguyn nhn do thai: thai to (32,7%), suy thai
(27,2%), ngi mng (24,7%), ngi khc (6,7%), song thai
(4,7%), m ht khng lt (4,0%). Trong ngi mng, 75% s
trng phi m ly thai, 25% ng di.
Nhm nguyn nhn do phn ph thai: rau tin o
(61,0%), i ln nhiu phn xu (22,8%), ht i (11,4%), rau
bong non (2,6%), sa dy rau (2,2%).
T l m ly thai theo s ln
con so

32,3%

ln 2

38,1%

ln 3

40,0%

ln >3

41,3%

3.1 Ch nh m ly thai ch ng (d phng)

3.1.1 Khung chu bt thng
- Nu khng phi l ngi chm th u phi m ly thai
- Nu l ngi chm:
+ m ly thai nu khung chu hp tuyt i, khung chu
mo, khung chu hp eo di, thai to
+ lm nghim php lt ngi chm th thch cho ng di nu khung chu gii hn (thai khng to)
3.1.2 ng ra ca thai b cn tr:
- Khi u tin o: thng hay gp l u x eo t cung hay
c t cung, u nang bung trng, cc khi u khc nm trn
ng thai i ra.
- Rau tin o loi che kn ton b c t cung (rau tin
o trung tm hon ton) hay rau tin o gy chy
mu nhiu buc phi m cp cu cm mu cu m.
3.1.3 T cung c so trong trng hp sau:
- Cc so m thn t cung: so bc tch u x, so ca
phu thut to hnh t cung, so khu ch v, ch thng
t cung, so ca phu thut ct gc, t cung, sng t
cung.
- So ca phu thut m ngang on di t cung:
+ c m ly thai ngang on di t hai ln tr ln
+ Ln m ly thai trc cch cha c 24 thng

3.1.4 Ch nh m v nguyn nhn ca ngi m:

- M b cc bnh l ton thn mn tnh hay cp tnh nu
ng di c th c nguy c cho tnh mng ngi m
(bnh tim, tng huyt p, tin sn git nng v sn git)
- Cc bt thng ng sinh dc di ca ngi m nh: cht
hp m o (bm sinh hay mc phi), tin s m r,
m sa sinh dc.
- Cc d dng ca t cung nh: t cung i (t cung khng
c thai thng tr thnh khi u tin o), t cung hai
sng c bit l khi km theo ngi thai bt thng.
3.1.5 Nguyn nhn v pha thai: thai b suy dinh dng nng
hay b bt ng nhm mu nu khng ly thai ra th c
nguy c thai b cht lu trong t cung
3.2 Ch nh m ly thai trong qu trnh chuyn d
Cc ch nh ny hu ht u l nhng ch nh tng i. Cn phi c nhiu ch nh tng i hnh
thnh nn mt ch nh m ly thai
3.2.1 Ch nh m v nguyn nhn ngi m
- Con so ln tui l thai ph con so c tui t 35 tr ln. C
th km theo hay khng l do v sinh
- Tin s iu tr v sinh, con him, con qu
- Cc bnh l ca ngi m vn c th cho php theo di
chuyn d s c m ly thai nu xut hin thm mt
yu t kh khc
3.2.2 Ch nh m v nguyn nhn ca thai
- Thai to khng phi do thai bt thng

- Cc ngi bt thng: ngi vai (khng c ch nh ni xoay

thai), ngi trn, ngi thp trc, ngi mt cm sau. Ngi
mng nu c thm mt yu t kh khc.
- Thai gi (qu ngy sinh) thng phi m v thai khng
sc chu ng cuc chuyn d.
- Cha a thai: nu thai trh nht l ngi mng hay ngi
vai
- Suy thai cp tnh trong chuyn d khi cha iu kin
i ng di. Hin tng thai suy cp tnh cng d xy ra
trn c s thai suy mn tnh, cn co t cung mau, mnh.
3.2.3 Ch nh m v nhng bt thng trong chuyn d:
- Cn co t cung bt thng sau khi dng cc th thuc
tng co hay gim co iu chnh m khng thnh
cng.
- C t cung khng xa hay m mc d con c t cung
ng b, ph hp vi m c t cung. C th c t
cung c cc tn thng thc th nh: so x, ph n.
- i v non, i v sm lm cuc chuyn d ngng tin trin,
c nguy gy nhim khun i, sau khi tch cc iu
chnh cn co t cung. Hu qu ca i v non, v sm thng
lm cho c t cung kh m, nhim khun hu sn.
- u khng lt khi c t cung m ht mc d cn co
mnh c th v l do bt tng xng u thai khung
chu kh kn o m cha bit.
3.2.4 Ch nh m ly thai v cc tai bin trong chuyn
d:

- Chy mu v rau tin o, rau bong non. Trong nhiu trng hp phi tin hnh m ly thai ngay c khi thai
cht
- Do v v v t cung
- Sa dy rn khi thai cn sng
- Sa chi sau khi th y ln nhng khng thnh cng
Tm li cc ch nh m ly thai l rt phong ph, c
trnh by trong tng bi c th. Bi ny mang tnh tng
hp thy r cc nhm ch nh m ly thai ch khng
th trnh by c ton b cc ch nh m ly thai.
Phng php dy hc: Thuyt trnh
Phng php nh gi: b cu hi lng gi
Ti liu hc tp:
- Bi ging Sn ph khoa, Tp II, B mn Ph sn,
2002. Trng i hc Y H Ni. Nh xut bn Y hc
- Gio trnh pht tay