Professional Documents
Culture Documents
x y 2 y 1
101.
x y x 2 y 3y
log x x 2 4 log
y2 4 y 2
2
2
103.
xy 4 x y 10 x 2 2 x 1
3
2 2
3
x y 1 y x y 2 y xy 30 0
105. 2
2
x y x 1 y y y 11 0
1
2
y x 1 x x
107.
y x y x2 1
x2
x 4 4 x 2 y 2 4 y 2
106.
2
2
x y 2 x 6 y 23
3
x 2 y 1 27 x
108.
4
x 2 1 y
110.
4
8 xy
2
2
x y x y 16
109. 2
3
2
x 2x x x y
8 y 3
3y 4 2
x y x y 2
102.
2
2
2
2
x y 1 x y 3
1 xy xy x
104. 1
1
y y
3 y
x
x x
1 2
x
4
1 2
y
4
x y
2
x y
x y
1
x y
x 1 y 2 6 y x 2 1
111.
2
2
y 1 x 6 x y 1
xy x y 3
112. 3
2
3
4 x 12 x 9 x y 6 y 5
x 2 y xy 2 x y xy 11
113. 2
2
3x y xy 3x y xy 17
22 2x
2 x 1 1 .2 y 1
114.
x
log x 2 y
2
y7 y6 6 x2 0
x 1 y 2 2 y 4 x 2 y 3
3
115. 5 x
116.
2
2
x y
y
xy
x y .2 x y 1 7.2 x y 1
3
3
y
e x e2 y x 2 y x 2 y 2 3 ln x xy 2 y ln xy 0
117.
2 x 3.6 y 4.3 x 0
2
x y
3 1 x 1 y 2
2x 1 2 y 1
118.
119. 2
2
4
3
x y x 2 y 3x 2 y 4
x y 9 y x 9 y y
x x2 y 2 y 4 y 2 1
120.
4 x 5 y 2 8 6
2
2
x xy xy y 3 x y
121.
2
2
x y 369
Trang 1
2 x y 1 x y 1
122.
3
2
x y 7
x
2
121
2
27
x 2x
124.
9
x 2 y 2 xy 3x 4 y 4 0
2 x 1 2 x 2 y 1 2 y 4 10 z 1
126.
2
2
2
2 2
x y z 2 zx 2 yz x y 1 0
3
2 y 2 x 1 x 3 1 x y
128.
2
y 2 x 1 2 xy 1 x
4 x 2 4 x 9 x y xy 3 y
130.
4 x 2 y 2 x 3 x 3
x3 3x 2 9 x 22 y 3 3 y 2 9 y
132. 2
1
2
x y x y
2
2
3
y
3y2
2
2
3
2 x x y xy x y
2
4
134.
2 x 2y 1 5
x x y 1 0
123.
2
2
y x 2y x y x 0
3
3
2
x 8 y 4 xy 1
125. 4
4
2 x 8 y 2 x y 0
x 4 x3 y 9 y y 3 x x 2 y 2 9 x
127.
3
3
x y x 7
y
2
x
3 x y
129.
2 x 2 y 2 3 2 x 1 11
3 3
3
2
16 x y 9 y 2 xy y 4 xy 3
131.
2 2
2
2
4 x y 2 xy y 3
x y 2
133. 2
2
4 x y 5 2 x y xy
1
8 y2
x2 1
2
3 2 y x
2 4
135.
2 x y 2 3 x y 7
2
2
3 x y x3 y 3 xy x y 2 x y 1
136.
x3 5 x 2 2 x 2 y 4 x 2 2 x 3 x 2 y 3
1
10
2 x 3 y xy 1
137.
138.
124
1
1
4 x 2 9 y 2 x 2 y 2
xy xy 2 y 1 y 6 y 2 1
139.
xy x 4 y 2
3
3
y x 2 3. 3 3 y 1
141.
2
4 x 3x 3 4 x x 3 2 2 x 1
x3 3x 2 y 3 3 y 2
143.
x 2
3
y 1
log x x 2 log y y 1 x 3
x, y
; y 0
lg x lg y 8
y 3 x 2 64 x 2 y
140.
3
2
x 3 y 6
33 x2 y 5.6 x 23 x2 y 2 0
142.
x y y 2y x
x 6x y 3
144.
x y x y 4
Trang 2
4
1
x
y 10
x2
145. y
18
9
x y y 1 2x 0
3 2 x 2 y x 4 y 2 x 4 1 2 x 2 y 4
147.
2
1 1 x y x3 x3 x 2 y 2
2 x y x 1 2 x 2 2 2 x y 2
149.
2
y 4 x x 1 17
x 2 y2 y x 3y2 0
151.
x2 y 2 1
2
2 y 3 y x 1
0
6
3x
4 y 1
16
2 2
153. 6 x
2 x 1
16
2 2
3 5
9 x 3 y 3 y 6 x 0
155.
x2 2 x 2 y 2
2 x 3 y x3 3 y 1
157.
3
2
3
32 x 29 12 y x 2 4 x 3 y
3x 2 21log2 x3 log y 2 1 log y
2
2
159.
3
2
y 2 x y y 7 y 8x
161.
163.
165.
167.
2 x 3 y 2 3 y x 2
146.
2
y 1 4 x 8 x 0
x 2 2 y 1 x3 20 y 28
148.
2 x 2 y 2 x2 x
2log 7 2 x 3 y log 3 2 2 x 3 y
150.
2
3
ln 4 x x 1 x 3 3 y 7
1 x2
2 x2 2 y xy 3
152.
2
2
2
2
x y 2 x 2 x y 1 4 x 0
x 2 8 y 3 2 xy 1 2 y
2
154.
2 y 1
3
x 4x 1
3
2 x 2 y 2 x y 2 xy 1 1
156. 3 3 y 1 8 x3 2 y 1
x 0
x y x22
158.
2
4 y x y 32 x y 100
2 2 x 3 y 2 5 x y 7
160.
3 5 x y 2 2 x y 4 1
x
y 2 3 y
x 2 3 x
x 4 1 x 2 y 2 log 1 x y 4 1 x 2 y 2 log 1 y
2012
ln
2012
y
5
5
162.
2 x 2 5 y 4 y 5 x 4
x 2 y 1 1 2x y 2
x 2 xy y 2 3x 2
x y 1 x y 1 6 x 2 y 20
164. 2
4
4
2
x
xy
2
17 x 4
3
x
2
3
x
2
x
2
y
18
8 x y 2 y y 2 2 x
2 x y 1 2 x y 1 5 x 5 y 9
166.
3
x
1
3
x
8
x
y 2x 1 3
x x 2 y 2 x x 2 y 2 17
16 x y
y
16 4 x 2
2
2
2
2
4
2x y
168.
x x y
x x y
3
2
2
3 3
2 x 3x 3. x 3 y 12 4
x x y x xy 4 52
Trang 3
4 xy y x 2
24
169.
3
x y
2
y2
x y
x y
2
x y
9
2
3
1 x y 1 4 x y 2 3 x y
171.
2
log
3
x
2
y
log 2 x 1 4
xy x y
xy 2 x y y
173.
x 1 y xy x x 2 4
x y 2 1 3
2
2
5
x y
170.
2
y x 1 4
x2 y 2 5
y2 4 y 16 x2 3 80 144. 3 x
172.
2
y y 6 y 12 8 1 x x
x 3 2 3 y x y 1
174.
x5
xy 2 y 2
3y 2
2
1 1 x2 x 1 2 1 y 2
5
x y 1
2
175. 1
176.
1
2
y 2 x 3 x 1 3
1 y
1 xy
1 x
4
2
2
2
2
y 3 y 2 y 6 3x 3x 7 x 7 2
4 x 3 2 y 11 17 y y
177.
178.
2
2
3 y 4 x 3 y 3x 1
y y 3 x 3 5 3 x 2
2 y 3 x 2 6 x 2 7 x y 3
2
2
3x 1 9 y 6 y 2 1 y 4 x 16 x 1
179.
180.
9 2
x
x
2
3
2
y
x 4
227
227
log
y
log
x
134
4
xy
3
3
x y sin x
e
sin y
181. 3 8 x 2 3 1 6 2 y 2 2 y 1 8 y
x , y 0;
4
2
x 1 x y 4 3 y 0
183.
2
2
22 x 9 y 18 4 3x 76
x3 4 y 2 1 2 x 2 1 x 6
184.
2
2
2
x y 2 2 4 y 1 x x 1
x 4 2 xy 6 y 7 2 y x 2 9
186. 2
1
2 x y 2 xy 5 y 2 0
4
2
2 2
3
2
2
x y x y y x y x
185.
2 3
2
3
12 y 2 x . 7 x 7 y 2 x 7 5 x 11 10 x
x 2 2 xy y 0
187. 3
2
x 3xy 2 y 1 x x y 2 4
2
3x 1 x y x y 2
189.
3
2
x 2 x y 1 x y 2
x y2
182.
y
x
1
1
x
y
y
x
2
3
2
1 2 x 2 x y 1 4 x y 7 x
188.
2
2
2
x xy 1 x 1 x y 5 x
2x 1 2 y 1 2 y 2x
190.
2
2
4 x 6 xy 4 y 1 0
Trang 4
2 x 3 4 x 1 2 y 3 4 y 1 2 2 x 3 2 y 3
191.
x y 4 xy
3xy
3
3
x
192.
2
2x 1
1
2
3
x
2
y
2
x
x x 2 1 xy 2 x 3 y y x 2 2 y 2 1 5 y
193.
2
2
2
x 17 y 12 4 x y 7 x 3x 8 y 5
11 2 x y 16 x 3 y x y 13 x 3 y 23 2 x y
194.
4 x2 8x
2
2
4
x y
y
x x y 1 3 x y 2 x 12 6 x 2
195.
x 2 3xy y 2 1
x y 1 y x 1 3
196. 6 x y 2
2 x2 3 y 2
2
2
x y 5 x y
6 xy
xy
y
x
197.
198.
199.
200.
2 x2 4 y 2
2 3
4 x y 1
xy
y x
2
x 1 xy 3x 2 y 5 2 x x y 3 x y 3
1
2
2 2
2
2
2
2 2
3x y y 6 xy x y 48 y x y y 2 3 12 x y
y
2
2
2
y x y 1 3 x y 3xy 31 xy x x y y 1
log 2 x 1 log x y 4 x 2 4 x 2 x y 2 1 3x 2 y 2 4 x 2 xy 1
3
3
log3 2 x 4 x 2 4 x 2 x y 2 1 2
4 x2 16 3 x x 2 1 4 y 2 8 y 3 y 4 y 2 8 y 17
2
2
2
y
x
4
x
3
x
ln
x
3 x 3 0
Trang 5
CC BI GII
Bi 101: iu kin x y 0 , x 2 y 0 .
t a x y , b x 2 y a , b 0 a 2 b 2 3 y a b x y b 2
ab
.
3
H cho tr thnh:
2
2 ab
ab
2
a b 0 a b 1
b
1
3
3
I
2
2
2
a
4
ab
7
b
3
a
3
b
2
2
a b a b a b a b
D thy nu a b 0 th 3 y a b 0 y 0 x 0 , khng tha mn h cho. Nh vy
h I tr thnh:
a b 1
a b 1
2
2
2
b 2b 8 0
2 b 1 4 b 1.b 7b 3 b 1 3b 9 0
a 5
x y 25
x 22
a b 1
x y 5
b 4 (tha mn) b 4 x 2 y 4 x 2 y 16 y 3
b 2 (loai)
Vy nghim ca h l x , y 22;3
Lu : Xt y 0 ri xt trng hp y 0 . Vi y 0 , thc hin php nhn lin hp:
3y
x y x 2y
3y x y x 2 y 1.
x y x 2y
a b 2 2ab 2
a 2 b2 2
ab 3
ab 3
2
a b 2 ab 4
a b 2 ab 4
4ab 16 16 ab 2ab 2
2
ab
8
ab
ab
ab 3
x y 4
a b 2 ab 4 a 4
(v a b )
x y 2 (tha mn)
b
0
x
0
ab
Vy nghim ca h l x , y 2;2
1
Bi 103: iu kin y .
2
Trang 6
y2 4 y
x x 4 .4
x x 4 y 4 y 4
4 x x 4
y 4 y
x y
x y x 4 y 4 0 x y
0
x 4 y 4
2
x y 1
(D thy 1
x y
x2 4
0 x y0 x y
2
y 4
x y
x2 4 y 2 4
x2 4 x
y2 4 y
x2 4 y 2 4
0)
b2 6a 2 ab 6a 2 ab b2 0 2a b 3a b 0
1
(+) Nu 2a b 0 2 2 x 1 x 2 0 , iu ny khng th xy ra do x y .
2
2
(+) Nu 3a b 0 3 2 x 1 x 2 9 2 x 1 x 2 (do x 2 0 )
x 2 14 x 13 0 x 1 x 13 (tha mn)
Vy nghim ca h l x , y 1;1 , 13;13
Bi 104: iu kin x 0, y 0 . H cho vit li thnh:
1 xy xy x
1 xy xy x
1 xy xy x 1 3 xy
1 xy xy x 3x xy
n y t t xy t 0 th h trn tr thnh:
2
2
x t 2 t 1
x t 2 t 1
1 t t x
x t t 1
3
2
3
2
3
2
1
1
1
3
t
1
x
1
3
t
2t 4t 4t 0 t t 2t 2 0
x 1
x 1
x t t 1
x 1
2
2
xy 0 y 0
t 0
t 0 (do t 2t 2 t 1 1 0)
Vy nghim ca h l x , y 1;0
2 2
2 2
2
2
2 x y x y x y xy x y 30 0
Bi 105: Rt gn a h v dng:
xy x y xy x y 11 0
Ta t u x y , v xy u 2 4v th h trn li tr thnh:
Trang 7
2
2
2
2
2
u v 11 uv
2v v u v u 2v 30 0 u v uv 30
uv u v 11 uv 11 uv 30
uv v u 11
T 1 suy ra uv 5 hoc uv 6 .
5 21 5 21
;
+) Nu uv 5 u v 6 . Gii h ny ta tm c cc nghim x , y
v
2
2
5 21 5 21
;
x, y
.
2
2
5 21 5 21 5 21 5 21
;
;
Vy nghim ca h l x , y
,
, 1;2 , 2;1
2
2
2
2
x 2 2 2 y 2 2 10
u v 10
2
t u x 2, v y 2 u 2 th h c vit li thnh:
u 2 v 4 6 v 2 23
2
2
u v 4
u v 12
u v 10
uv 19 4 u v
2
uv
3
uv
4
u
19
2
19
4
u
10
uv 67
u 3
+) Nu u v 4, uv 3 th
(tha mn) hoc
v
u 3 x 2 2 3 x 1
Vi
v
1
y
y 3
u 1
(loi do u 2 )
Vy nghim ca h l x , y 1;3
x2 1
x x2 1
23 6 y
gii h phng trnh trn.
y2
x4 1
2
2
4
x2 1 x2 1
x
1
x
1
x
th hai ta c:
. x
2
2
x2
x2
x x 1
x x 1
x x2 1 x x2 1
x2 1 x4 1
x4 1
2
2
2
x 1 0 x 1
x2 1
2
2
2
x
x2 1
x 1
+) Nu x 2 1 x 1 y 0 .
x2 1
Trang 8
1
(*)
2
2
x 1
x 2 x 2 27 x3 x 2 x3 x 2 4 x 31 0
2
Xt hm s f x x 2 x3 x 2 4 x 31 trn 2; .
1
3x 2 2 x 4 0 x 2; nn f x ng bin trn khong
o hm: f ' x
2 x2
2; .
Nhn thy f 3 0 nn 1 x 3 y 2 .
Vy nghim ca h l x , y 3;2
x3 x 2
0.
Bi 109: iu kin x y 0, y 0,
3y 4
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x y 2 16 2 xy 8 xy 0 x y 4 x y 4 2 xy x y 4 0
x y
x y
2 xy
x y 4 x y 4
0 x y 4 x2 y 2 4x 4 y 0
x y
x y 4 0
2
*
2
x
4
x
4
y
x.
1
8y 3
3y 4 2
8y 3
3y 4 2x
t 0, t th 1 tr thnh:
4
t 2
t 1 1
12
3t 16 4 12t 9 3t 2 16t 12 4t 12t 9
8 3
3 4 2t
t
t t
x
y
4
3t 4t 12t 9
3
2
12t 9
2 12t 9
0 3 t
0 3t 2 12t 9
3
Trang 9
x
t 0
2
t 6 6 x 6 y m x 0 y 0
y
9t 4 12t 9 0
x 6 y
24
Kt hp vi * 2
2
x y 4 x 4 y 0 y 4
x, y 0
7
x 2
x 1
y
8y 3
3y 4 2x
t 0, t th 2 tr thnh:
4
t 2
t 1 1
12
3t 16 4 12t 9 3t 2 16t 12 4t 12t 9
8 3
3 4 2t
t
Tip tc t t
x
y
4
3t 2 4t 12t 9
3
12t 9
2 12t 9
0 3 t
0 3t 2 12t 9
3
2
x 2
2 y
t 0
m x 0 y 0
2
t
x
3
y
3
3
9
t
4
12
t
2 y
x 8
x y 4 0
Kt hp vi * 2
2
x y 4 x 4 y 0 y 12
x 0, y 0
24 4
Vy h cho c hai nghim l x , y 8; 12 , ;
7 7
1 2 x y
2
4
1
x y
x
4
Bi 110: iu kin x , y 0 . a h v dng:
1 2 x y 1
2
4
4 y
x
Cng v theo v 1 v 2 ta c:
2
1
1
4
x 4y 2
3 .
2 2 x y
2
1
Ly 1 tr i 2 v theo v ta c: 4
x y
x 4y
4 .
Nhn 3 v 4 v theo v ta c:
2 x y
4
1
4 y x x y 2 x y
x y
x
y
xy
Trang 10
x x 2x y 2 y x 4 y y 0
x 2 y x 2 y 0 x 2 y (do x 2 y 0)
4 x 2. 4 y .
Thay vo 3 :
2
1
1
(1)
x y
2
2
2
1
1 15
+) Nu x y 2 xy 7 0 x y .
2
2 4
5
5
t a x v b y th kt hp vi (1) ta c h:
2
2
1
1
1
2
2
2
ab
2a b
a
2
ab
2
2
a 2 b 2 15
2 a b ab 1 a b 2 2 1 2 a b 1
4
2
4
4
a b 4
a b 0
2
(loi do a b 4ab )
31
1 (tha mn)
ab
ab 4
1 1
a b 0 a , b ;
x , y 3;2
2 2
Vi
1 1
x , y 2;3
ab 4
a
,
b
2 2
ty t 2 *
t 1 y t 1 y 3
3
2
3
3
3
4t 3t 1 y 6 y 5
4 t 1 12 t 1 9 t 1 y 6 y 5
2
ty t 2
t y 1
3
3
4
t
3
t
6
y
4t 3 y 3 3t 6 y 6 0
Trang 11
y t
2
2
2
t 2t y y 2t y 0 t y 2t y 0
y 2t
2
1 7
(+) Nu y t , thay vo * : t t 2 t 0 , v l.
2
4
1 17
17 3 1 17
x, y
;
t
4
4
2
(+) Nu y 2t , thay vo * : 2t 2 t 2 0
t 1 17 x , y 3 17 ; 1 17
4
4
2
17 3 1 17 3 17 1 17
;
;
Vy h c hai nghim l x , y
,
4
2
4
2
y x 1 x 3
3
3
3
3
4
x
3
2
y
4 x 1 y 3 2 y y x 1 0
y x 1 x 3
y x 1 x 3
3
3
3
4
x
3
y
x
0
4
x
1
y 3 3 y 2 x 1 0 (*)
xy x y x y xy 1 12
xy 1 x y 1 12
xy x y 3x y xy 1 18
xy 1 3x y 1 18 1
5y 1
18 x y 1 12 3x y 1 x
. Thay tr li phng trnh 1 ta c:
3
5y 1
1 5 y 1 y 1 18 5 y 2 y 3 4 y 2 54 10 y 3 7 y 2 7 y 24 0
y.
3
y 1 10 y 2 17 y 24 0 y 1 0 y 1 x 2 (d thy 10 y 2 17 y 24 0 )
2
Vy nghim ca h l x , y 2;1
1
Bi 114: iu kin x 2 .
2
Phng trnh th hai ca h tng ng vi: x 2 2 y 2 y 1
2
.
x
Trang 12
x 1 2
2 x 1 2 x 4 2 2 x 1 2 x 3 x
x 1 y 2 log 2 1 2
4 2 x 1 2 x 3 x (do iu kin) 17
x y 2 log 2 17
9
9
17
17
Vy nghim ca h l x , y 1;2 , ; 2 log 2
9
9
Bi 115: Vi iu kin y 0 th phng trnh th hai ca h tng ng vi:
2
y8 x3 x 2 y3 xy5 y 5 x 2
x y 0 x y
3
y5 x2
y 7 y 6 6 y 6 0 y 6 y 5 0 y 5 0 (do y 0) y 5 x 53 125
(+) Nu x 2 y 5 , thay vo phng trnh th nht ta c:
y 2 25 x 2 x 4 2
y y 6y 0 y y 6 0
5
2
y 3 3 x , v l, loai
7
Vy nghim ca h l x , y 125 ; 5 , 4 2 ;2
3
Bi 116: Xt hm s f t 2. 4t 7 trn .
2
t
3
3
3
Hm s c o hm f ' t 2. .ln 4 0 x (do ln 0 ) nn hm s f x ng
2
2
2
bin trn phng trnh f t 0 c nhiu nht mt nghim.
Thy rng phng trnh th hai tng ng vi:
3 x y
2 x y 1
x y . x y1 7 0 2.3x y 4 x y 7 0 *
x y 1
2
2
Thy rng * c dng f x y 0 m f 1 0 nn * x y 1 x y 1 .
Phng trnh th nht vit li thnh:
x 1 y 12 3 x2 y 1 2 x 1
x 2 3 x 2 x 2 **
a 2 b2
a b 0 a b
2
2
2
x 1
2
x 1 x 3 2
2 x 1 y x 1 0
x
Vy h c mt nghim l x , y 1;0
Bi 117: iu kin x xy 2 y .
Xt ba trng hp sau:
2
Trang 13
(+) Nu x 2 y x 2 y x 2 y 2 3 0
ln x 2 y xy ln xy
th nht ca h, loi.
(+) Nu x 2 y tng t cng mu thun vi h, loi.
(+) Nu x 2 y th tha mn h. Thay vo phng trnh th hai ta c:
2y
y
2 y
2 y
2
2
2y
y
2y
2 3.6 4.3 3. 4 0 4 . 1 0
3
3
3
3
y
y
2
2
4 (do 1 1) y log 2 4 x 2 y log 2 16 .
3
3
3
3
3
3
Bi 118: Ta thng chn cch khai thc phng trnh th hai. Nhn xt thm phng trnh
th hai l bc hai vi x , y nn ta s a n v phng trnh bc hai vi mt n v s ch c hai
trng hp xy ra: mt l l mt bnh phng ca mt a thc, cn nu n khng l bnh
phng ca mt a thc m li c h s trc x 2 m (nu l phng trnh n y tham s x ) (v
ngc li) th hai l ta s nhn c nh gi x , y lt vo mt khong no nh iu kin
0 , sau kt hp vi iu kin xc nh x , y phng trnh th nht suy ra gi tr c
th ca x (hoc y ). Vi bi ton ny th ri vo trng hp th nht.
1
iu kin x , y . Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
2
2
x 2 y 2 3xy 3x 2 y 4 x 2 3 y 1 x 2 y 2 2 y 4 0
9 y 1 4 2 y 2 2 y 4 y 2 10 y 25 y 5
2
3 y 1 y 5
x 1 y x 2 y 4 .
2
1
7
y
, khng tha mn iu kin xc nh, loi.
2
4
1
3
1
3
y .
+) Nu x 1 y y . Kt hp iu kin xc nh suy ra
2
2
2
2
Thay vo phng trnh th nht ta c:
+) Nu x 2 y 4
2 1 y 1
2
1 2y
2y 1
3 2y
2
3 2 y 2 y 1 4 y 2 4 y 1 (*)
2
1 2y
2y 1
t t 3 2 y 2 y 1 .
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 14
Vi
3 2 y 2 y 1 t 2 4
t2 4 2
4y
t
4y 1 4
4 3 2 y 2 y 1 4 4 y 2 4 y 3
8t 2 t 4
. Phng trnh (*) c vit li thnh:
8t t
t 4 8t 2 8t 0 t t 2 t 2 2t 4 0 t 2 (do t 2;2 2 )
4
1
3
y .
Quay li bc t ta c 3 2 y 2 y 1 2 y
2
2
1
3
1
3
x .
+) Vi y
+) Vi y x .
2
2
2
2
1 3 3 1
Vy nghim ca h l x , y ; , ;
2 2 2 2
2
2t
Bi 119: iu kin y 1.
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
x 2 xy xy3 y 4 9 x 9 y 0 x y y y 3 9 0 x y y 3 y 9 0
n y ta t a 3 1 x , b 1 x
1 x 1 x 2
2 , b 0 th ta c:
a b 2
b 2 a
b 2 a
3
3
2
2
a 1 a 2 2a 2 0
a b 2 a a 4a 4 2
b 2 a
(tha mn)
a 1 a 1 3 a 1 3
+) Nu a 1 x a3 1 1 1 0 x y 1.
+) Nu a 1 3 x a3 1
+) Nu a 1 3 x a3
3 1 1 11 6 3 x y 11 6 3 .
3 1 1 11 6 3 x y 11 6 3 .
Vy h c ba nghim l x , y 0;0 , 11 6 3 ; 11 6 3 , 11 6 3 ; 11 6 3
5
.
4
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x3 y 6 xy 2 y 4 0 x y 2 x2 xy 2 y 4 y 2 x y 2 0
Bi 120: iu kin x
x y
xy y y
4
x y2
0 2
2
4
x y xy y 0
Trang 15
y
3y2
y4 0 x y 0 .
+) Nu x y xy y 0 x
2
4
4x 5 x 8 6 4x 5 x 8 2
4 x 5 x 8 36
23
23
0 x 5
0 x
5
2 4 x 5 x 8 23 5 x
2
4 4 x 5 x 8 23 5 x
2
x 42 x 41 0
x 1 y 2 1 y 1.
Vy nghim ca h l x , y 1; 1
Bi 121: iu kin x y 0 .
u x 2 xy
u 2 v 2 x 2 y 2
Dng php t n ph
u , v 0 2 2
2
2
u
u v
xy
2
2
2
u v 3 u 2 v 2
u v 9 u v
4u 5v u v 0
2
H cho tr thnh
2
2
2
u v 369
u v 369
u 2 v 2 369
4u 5v 0 (do u v 0 th u v 0 , khng tha mn)
u 15
2
(tha mn)
2
v
12
u
369
2
x 2 xy 225
x 2 xy 225
u 15
x xy 15
Vi
2
2
2
v
12
xy
144
x
y
152 122 81
xy
12
x 2 xy 225
x 25
x y 9 (do x y 0) y 16
Vy h c mt nghim l x , y 25;16
Ch : Nu cha tinh trong vic t n ph th trong bi ny c th gii theo hng sau: Thy
rng phng trnh th nht l phng trnh ng cp vi x , y nn ta bnh phng hai v
phng trnh th nht ln kh cn, sau ta c mt kt qu kh p:
x x y y x y 2 x y xy 9 x y x y 2 xy 9 x y
Dng nh kt qu ny p hn nhiu so vi li gii trn (phng trnh trn l phng trnh
ng cp vi x , y )!
2
x3 x 1 7 x3 x 2 2 x 8 0 x 2 x 2 x 4 0 x 2 y x 1 1
2
Trang 16
1 15
(d thy rng x x 4 x 0 )
2
4
Vy nghim ca h l x , y 2;1
Bi 123: iu kin x 0, x y 1.
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x x y 1 1 x x y 1 2 x y 1 1 y 2 x y 1
2
y 0
y 0
y22 x
2
y
4
x
1
y
4
x
y 2 x y x y x (do y 0 )
Lc ny ta c h:
y 1
y 2 2 x
y 2
2 x y 2
y 2 2 x
1
2
x 4
2 y y 2 y y 2 y y 2 0 x
y x y x
4
Th li thy hai nghim ny u tha mn h.
1
Vy nghim ca h l x , y 4;2 , ; 1
4
x
2
27
4
.
3
2
4
121
4 8
nn suy ra x ,
27 3
3
3
9
3
16
y2 2 y 4 4 0 y2 .y 0 y
3
9
3
3
4 4
Vy nghim duy nht ca h cho l x , y ;
3 3
Bi 125: t t 2 y th h tng ng vi:
3
3
2
t 3 1 x t 2 x 2
xt
1
1
4 4
4 x x3 1 t t 3 1 0
4 x t 4 x t 0
x 0
x 0
4 x x3 1 xt t 2 x 2 0
3 3
3
3
2
2
4 x 1 t tx 0
4 x t tx 4
Thy rng x 0 khng tha mn h phng trnh nn 4 x3 t 3 tx 2 4 2 .
Mt khc 1 4 x3 4t 3 4 xt 2 4 , kt hp vi 2 ta suy ra
3t 3 4 xt 2 tx 2 0 t 3t 2 4 xt x 2 0 t 0 t x t
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
x
3
Trang 17
t 1
.
2 2
x
x3 x3
25 x3
3
1
1
1 x 3
y 3
TH3: Nu t , thay vo 1 ta c: x3
.
27 9
27
3
25
200
1
3
Vy h c cc nghim l x , y 1;2 , 3 ; 3
25 200
Bi 126: iu kin 10 z 1 0 .
Bin i phng trnh th hai ca h:
2
2
x 2 y 2 z 2 2 xy 2 yz 2 zx x 2 y 2 2 xy 1 0 x y z xy 1 0
TH2: Nu t x , thay vo 1 ta c: x3 x3 x3 1 x3 1 x 1 y
x y z 0
x
xy 1
z x y x 1
4 x2 1 4 x2
1
1
2 x 1 2 x
4
1
10
x
2 x 1 2 x
4 1 10 x
x
x
x2
x x
1
1
4 x 2 2 17 4 1 10 x *
x
x
1
1
t t x
t 2 (do t 2 v 1 10t 0 ) th t 2 2 x 2 2 nn * tr thnh:
x
x
5
4t 2 25 v t 2
t
2
2
4t 25 4 1 10t
2
2
4
t
25
16
1
10
t
4
5
7
1 7
7 33
t 2
t
x
x
2
x 2
4
2t 7 2t 3 4t 2 20t 29 0
7 33
1 7 33
7
+) Nu x
.
y
z x y
4
x
4
2
7 33
1 7 33
7
+) Nu x
.
y
z x y
4
x
4
2
7 33 7 33 7 7 33 7 33 7
;
; ,
;
;
Vy nghim ca h l x , y , z
4
4
2
4
4
2
x x y 9
+) Nu x y , thy ngay khng tha mn phng trnh th hai, loi.
Trang 18
x y 3 x3 7 y 3 x3
7
7
y 3 x3
x
x
7
3
Thay vo * ta c x x 3 x 9 x x 2 2 x
x
2
7 3 3 7
x x 9
x
x
x3 2 x. 3 x6 7 x 2 3 x x 4 7
2 y3 2 a 2 1 a 3a y 2 y 3 a3 y a 0 y a 2 y 2 2 ya 2a 2 1 0
2
a
3a 2
y a (do 2 y 2 ya 2a 1 2 y
1 0)
2
2
t
cos 2t sin 2t
2
4
t
k
2
t
k
2
3
3
4 2
m t 0; t
k 6
10
t 3 k 4
2t t k 2
4
2
5
10
3
3
3
x cos
y 1 cos
2 sin .
10
10
20
3
3
x 1
x x . 3 x 0
+) Nu y 0 th h s tr thnh
(v l).
2
2
2 x 3 2 x 1 11
2 x 3 2 x 1 11
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 19
y 0
y 0
TH1: Nu
y 0
TH2: Nu
x y 0 . Khi phng trnh th nht tng ng vi:
3 x y 0
3
1
x2 y 2 x y y 1 x y
x x y y y
1
3 x y
2
3 x y
x
3
x y x y 1 y 1 x y
2
3 x y
x x y y
(1).
5 2x
0
2x 1 2
3
5
3
2 x 5 2 x 3
0 2x 5 0 x 2 y x 1 2
2x 1 2
3
3
1
1 3 3 do x )
(D thy 2 x 3
3
2
2x 1 2
5 3
Vy nghim ca h l x , y ;
2 2
2
Bi 130: iu kin 4 x 4 x 9 x y 0, xy 0 v x 2 y 2 x 0 .
T phng trnh th nht ta c nhn xt y 0 .
9
4x2 x 4x 9 0
x 0 x 8
Nu y 0 thay vo h:
(v nghim)
4 2 x x 2 3 x 3 4 2 x x 2 3 x 3
4 x 2 4 x 15 3 2 2 x 1 0 2 x 5 2 x 3 3.
4 x 2 4 x 9 x y 2 y
4 x 2 y 2 4 x 9 x y
xy y 0
xy y 2
0
xy y
4 x 2 4 x 9 x y y
Trang 20
xy y
4 x 2 4 x 9 x y y
8x 4 y 9
y
0
x y
4 x 2 4 x 9 x y y
xy y
8x 4 y 9
y
27
(khng TM) x 1 (TM) y 1 .
13
Vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 131: Nhn thy y 0 khng tha mn h nn ta chia hai v ca phng trnh th nht cho
x
3
3
2
16 x 9 2 x 1 4 x 2
4
x
2
x
y2
4 x 2 2 x 1 3
16 x3 9 2 x 1 4 x 2 2 x 1
2
3
2
x 1
x 1
4 x 2 x 1 y 2
16 x3 9 8 x3 1 y 2 3 y 1
Vy nghim ca h l x , y 1; 1
x2 x y 2 y 0
2
3 1
Phng trnh c nghim x 1 4 y 2 y 0 4 y 2 4 y 3 0 y ; .
2
2 2
1 3
Tng t, ta c c x ; .
2 2
3 1
1 3
Kt hp hai iu trn ta suy ra: x 1 ; v y 1 ; .
2 2
2 2
3
2
Phng trnh th nht tng ng vi: x 1 12 x 1 y 1 12 y 1 (1).
3 3
Xt hm s f t t 3 12t trn D ; .
2 2
o hm f ' t 3t 2 12 0 vi mi t D . Nh vy hm s f t nghch bin trn D, m
Trang 21
1
3
2
2
y 2 y2 y 2 y 2 y 2 4 y 0 2
2
2
y 3 x 1
2
2
3 1 1 3
Vy h phng trnh c hai nghim l x , y ; , ;
2 2 2 2
( thi i hc Khi A nm 2012)
Cch gii khc: T p n ca B Gio dc o to, ta c th rt ra mt kinh nghim nh
gi x , y mt cch nhanh hn l nhm ht x 2 , x , y 2 , y cho hng ng thc ri sau
nh gi (nu cha s hng xy th khng lm nh th ny). Lm nh th s rt ngn c thi
gian trnh by cng nh s gp t sai st hn. C th nh sau:
2
2
1
1
1
1
T y ta c 1 x 1 v 1 y 1.
2
2
a 2.
2
3
a
6
a
a 3 3a 2 9a 22 0
Nh vy nn a = 2, tc l x = y + 2. T y c th bin i x 1 = y + 1 hoc x + 1 = y + 3,
a phng trnh th nht v cc hm s khc nhau.
Ta cng c th gii h trn bng cch a v h i xng bng n ph t = x. Khi a c
h v h i xng loi I, t n ph S = y + t v P = yt.
x y 0
Bi 133: iu kin
x, y 0 .
xy 0
Lc ny nhn thy hai v c phng trnh th hai ng bc nn ta s phn tch n thnh nhn
t. V thun tin trong qua trnh bin i, ta t a x , b y a , b 0 .
Phng trnh th hai ca h tr thnh:
4a 4 b4 5 2a 2 b2 ab 4a 4 10a3b 5ab3 b4 0 (*).
Trang 22
4t 4 10t 3 5t 1 0 t 1 2t 1 2t 2 4t 1 0
t 1 (TM) t 2 (kTM) t
2 6
2 6
(TM) t
(kTM) .
2
2
a
1
b
x
1 x y .
y
Thay vo phng trnh th nht: x x 2 x 1 y 1.
+) Vi t 1
+) Vi t
2 6
a 2 6
2
b
2
x 2 6
5 2 6
x
y.
2
2
y
52 6
28 8 6
46 6
.
y y2 y
x
2
25
25
4 6 28 8 6
;
Vy h c hai nghim l x , y 1;1 ,
25
25
2 x3 x2 y xy 2 x2 xy y 2 y3 0
x3 y 3 x3 x 2 y xy 2 x 2 xy y 2 0
x y x 2 y 2 xy x x 2 y 2 xy x 2 y 2 xy 0
2 x y 1 x 2 y 2 xy 0
2 x y 1 0
y 2x 1
2
2
x y 0
x y xy 0
Thy rng x y 0 khng tha mn iu kin xc nh, loi.
Xt hm s f t 2t
2
x 2 1
8 y2
3 x 4
1
2
3 2 y 2x
3 x 216 y
3 2 y
(*)
Trang 23
v 3 t
x g 2 y
x 2 y x 4y
(2).
x 5
Gii h (1) v (2) cho ta nghim
, tha mn iu kin.
1
y
5
4 1
Vy nghim ca h l x , y ;
5 5
Bi 136: y l mt h phng trnh kh!
iu kin x3 y3 xy x y 2 0 .
2
x3 y 3 xy x y 2 x y
x y 1
0
2
3
3
3
3
x
xy
x
x y x y 1
x y 1
x y
x y 1
3
x y x2 y 2 x2 y 2
0
x3 y 3 xy x y 2 x y
1
x y 1
3 x y 2 3 x y 1
0 *
3
3
x y xy x y 2 x y
2
1
x y2
0
D thy rng vi x , y 0 th
2
3
3
3
3
x
xy
x
x y x y 1
x2 y 2
nn * x y 1 0 y x 1 . Do y 0 nn x 1 .
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
x3 5x 2 2 x 2 x 1 4 x 2 2 x 3 x 2 x 1 3
x 3 5 x 2 4 x 2 x 2 2 x 3 x 2 x 2
(1)
7
ri
5
Trang 24
10 1
a 10
a b 1
124
1
1
2
124
1
2
12a
2
a
1
a 2 12b b 2
a a 10
2
a 10
2
124a 2 1240a a 2 10a 12 a 2 20a 100
124 a 10
a 10
1
1
2 3
a 10a 2 12a
a2
a 4 10a3 12a 2
a 4 30a3 164a 2 480a 1200
31 6 a 5
31 6 .
5 31 6
th 2x v 3y l nghim ca phng trnh:
5 31 6
t at 6b 0 t 5 31 6
2
6 5 31 6
5 31 6
0.
6 186 5 6
. T tm c hai nghim ca h l:
5 31 6
6 186 5 6
6 186 5 6 6 186 5 6
6 186 5 6
;
;
x, y
,
10 2 31 2 6 15 3 31 3 6 10 2 31 2 6 15 3 31 3 6
5 31 6
. Tng t ta cng tm c hai nghim l:
5 31 6
6 186 5 6 6 186 5 6 6 186 5 6 6 186 5 6
;
;
x, y
,
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
10
2
31
2
6
15 3 31 3 6
(+) Nu a 5 31 6 b
31 6 5
. H c thm hai nghim l:
5 31 6
6 186 5 6
6 186 5 6 6 186 5 6
6 186 5 6
;
;
x, y
,
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
5 31 6
(+) Nu a 5 31 6 b
. H c thm hai nghim:
6 31 5
(+) Nu a 5 31 6 b
Trang 25
10 2 31 2 6 15 3 31 3 6 10 2 31 2 6 15 3 31 3 6
Vy h c tt c 8 nghim l:
6 186 5 6
6 186 5 6 6 186 5 6
6 186 5 6
;
;
x, y
,
,
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
,
,
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
6 186 5 6
6 186 5 6 6 186 5 6
6 186 5 6
,
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
186 5 6 6
186 5 6 6 186 5 6 6
186 5 6 6
;
;
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
10
2
31
2
6
15
3
31
3
6
Cch gii khc: Qua qu trnh bin i trn th chng ta thy rt phc tp nu c s dng mt
cch gii mang sc l a v tng v tch S, P. Cch gii sau y s gip tit kim c thi
gian hn:
Nhn hai v ca phng trnh th nht vi (2x + 3y) v nhn hai v ca phng trnh th hai
vi ( 4 x 2 9 y 2 ) ta c:
2 3
3
2
10
2
x
3
y
2
x
3
y
10
y x
x
y
4
9
2
2
124
4 x 2 9 9 y 2 4 124
2 4x 9 y
x
x2
x2
y
2
3
t a 2 x v b 3 y th h (*) tr thnh:
y
x
a b 10
2
2
a 12 b 12 124
H phng trnh ny d tm c nghim a, b v d th tr li tm x, y.
Bi 138: Trc tin ta i tm iu kin xc nh h phng trnh. H ny khng kh,yu cu
lm c h phng trnh ny l cn phi nm vng kin thc v logarit.
iu kin x 0 , x 1 , y 0 , y 1 , logx y 0 v log y x 0 .
x , y 0;1
Khai thc iu kin log x y 0 v log y x 0 ta c
x , y 1;
Xt phng trnh th nht:
Thy rng vi x = y th tha mn phng trnh cho. By gi ta s xt x khc y, c th l ta s
gi s x < y (do vai tr ca x v y l bnh ng) d trnh by.
log
log
x
0
y
y
y
vi phng trnh th nht ca h.
(+) Tng t cho trng hp 1 < x < y, ta cng c iu mu thun.
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 26
x 100 y 100
Th vo phng trnh th hai ta c: lg x 4 lg x 2
1
1 .
x
y
100
100
1 1
;
Vy nghim ca h l x , y 100;100 ,
100 100
4y 2
Bi 139: Ta rt x t phng trnh th hai: x y 1 4 y 2 x
(v y 1 r rng
y 1
khng tha mn phng trnh th hai ca h nn ta c th chia c).
Th vo phng trnh th nht ta c:
4y 2 4y 2
. y.
. y 2 y 1 y 6 y 2 1 18 y 4 19 y 3 y 2 y 1 0
y 1 y 1
y 1 x 1
y 1 2 y 1 9 y 4 y 1 0 y 1 2 y 1 0
(tha mn)
1
y x 0
2
1
Vy h c hai nghim l x , y 1;1 , 0;
2
Bi 140: iu kin x 2 y 64 . T phng trnh th hai ta rt:
2
x6 9 x 4 27 x 2 21 x 2 64 x 2 x6 9 x 4 27 x 2 21
2
(*)
Nhn thy khi x 2 tng v tri ca (*) th cng tng (bin x 2 ), ngc li v phi ca (*) gim
nn phng trnh (*) c nhiu nht 1 nghim. Mt khc ta thy x 2 0 l mt nghim ca (*)
nn (*) x2 0 x 0 .
Vi x = 0, thay vo h tm c y = 2. Nghim ny tha mn h.
Vy nghim ca h l x , y 0;2
Bi 141: iu kin 2 x 1 .
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
4 x 4 x x 3 x 3 2 x 1 2
2 x x 3 2 x 1 1 0
2
2x 1 1 0
2 x x 3 0
2 x x 3 0
x 1.
x
2x 1 1 0
Thay x = 1 vo phng trnh th nht ta c: y 3 1 3 . 3 3 y 1 .
t t 3 3 y 1 t 3 1 3 y . Ta c h:
3
y 3 1 3t
y 3 1 3t
y 1 3t
3 3
3
2
2
y
t
y
yt
3
y
y
3
t
3
y
3 t y
Trang 27
y t
y 1 3t
(d thy y 2 yt t 2 3 0 )
3
2
2
y 1 3 y *
y t y yt t 3 0
Ta i gii phng trnh (*) y3 3 y 1 . Ta c nhn xt sau:
1
1
2 k 2
cos3z
z
k
2
2
9
3
2
4
Vi iu kin z 0; ta tm c z1
v z2
.
9
9
2
4
T suy ra c y cos
hoc y cos
.
9
9
2
4
9
9
y x y
2y x
2y x
2y x
2y x
1
. 2 y x 0 2 y x
y x y
y x y
2y x
0
2y x
2y x
x
x
x
3 x
3
3
3
2x
x
2 x 2
3 5.6 2
0 5. 4 0 4 1 .
2
2
2
2
x
x
3
+) Nu 4 x log 3 4 y log 3 2 .
2
2
2
2
3
+) Nu 1 x 0 y 0 , khng tha mn, loi.
2
Trang 28
1
y
(1).
Xt hm s f t t 3 3t 2 trn 0 ;2 2; .
y 1
y 1 2
hm s f t ng bin trn 2; nn (1) x y 1 .
0 x 2 , x 1
(+) Tng t cho trng hp
, ta cng c x y 1 .
0 y 1
Tm li ta c x = y + 1. Th vo phng trnh th hai ta c:
3
x 3 0 x 3 y x 1 2 , tha mn iu kin.
Vy nghim ca h l x , y 3;2
Bi 144: iu kin x y 0; x y 0; x2 6 x 6 0 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
y 3
y 3
y 3
2
2
2
2
x 6 x 6 y 3
x y 6 x y 15 x y x y 6 x y 15
x y x y 6 x y 15
H lc ny tr thnh: (I)
y 3 .
x y x y 4
Ta t a x y ; b x y a , b 0 th (I) l tr thnh:
a 2b2 6b2 15
a 4 b
a b 4
2
4
2
3
2
2
a b 4
b 4 b 6b 15 b 8b 22b 15 0
b 4 a
a 4 b
3
2
3
2
b 1 b 7b 15b 15 0 b 1 0 b 7b 15b 15 0
2
x y a 9 x 5
+) Vi b 1 0 b 1 a 3
, tha mn h.
2
y
4
x
+) Vi b 0; , ta xt hm s f b b3 7b2 15b 15 .
5
f 'b 0 b 3 b .
3
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 29
16
16
4 4
2 2
x y 6 4 x y 8x y
(1).
x10 y10
x10 y10
2 2 2 2.2
4 x4 y 4 .
2 2
x
x y
y
x
x 2 y 1 (do y 1)
(1) y 2
y 1
y 1
x16 y16 1
x 2 3 y
x 2 3 y 4 x 2 3 y
x2 3 y
4 x 2 12 y x 2 9 y 6 y x 2 3 x 2 6 x 2. y 3 y 0
3
x2 y
0 x 2 y y x 2 . Do y 1 nn x 1 .
x 1 2 9 x2 1 4 x 0
x3
x3
3 x x 3
0
x 1 2
4 x 1
Trang 30
x 3
x 3 0 (**)
4 x 1
x 1 2
1
1
1 1
1
x 3 1 3
0 nn (**) c
Vi 1 x 4 th
4 x 1
2
x 1 2
2 2
nghim duy nht l x = 3, suy ra y = 5.
Vy nghim duy nht ca h l x , y 3 ;5
Bi 147: iu kin 3 2 x2 y x4 y 2 0 .
Ly phng trnh th nht tr i phng trnh th hai v theo v ta c:
3 2 x 2 y x 4 y x 4 1 2 x 2 1 1 x y y 4 x3 x3 x 2 y 2
2
4 x 2 y 1 1 x y x3 y 2 1.
2
2
4
x
y
1
2
2
2
2
4 x 2 y 1 1 x y x3 y 2 1 .
Ta c:
1 x y 2 x 3 y 2 2 1
x2 y 1 0
2
x y 0
Th li thy 1;1 tha mn h phng trnh.
Vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 148: iu kin x 2 y 0 .
Khng kh a phng trnh th hai v dng:
x 2y 1
x 2y x
x
2
y
x 2 y x 2
x 0
(+) Nu x 2 y x
. Thay vo phng trnh th nht ta c:
2
2
y
x 2 y 1
2
3
2
2
x 2 x x 1 x 10 x x 28 13x 11x 30 0 15
x
0 (KTM)
13
x 2
(+) Nu x 2 y x 2
. Thay vo phng trnh th nht ta c:
2
2
y
3
x
x 3 y 2
x 2 x 2 3x 3 x3 10 x 2 3x 4 28 9 x 2 33x 18 0 2
x
2 (KTM)
3
Trang 31
Vi mi s thc a , b ta c: a b a b 2 a 2 b 2 .
Du ng thc xy ra a b 0 .
Ta thy phng trnh th nht c dng: 2 x y x 1 2 2 x y
2
x 1 nn n
tng ng vi 2 x y x 1 y 2 x x 1 .
Thay vo phng trnh th hai ta c:
2x
x 1
4 x x 1 17 4 x 2 4 x x 1 x 1 4 x x 1 17 .
4 x2 x 18 0 x 2 (tha mn) x
9
(loi).
4
Vi x 2 th y 3 , tha mn h cho.
Nh vy nghim ca h l x , y 2;3
Bi 150: iu kin 2 x 3 y 0 .
Xt hm s f t log3 t 2 2log7 t trn 0; .
ln 7 ln 9 t ln81 0 t 0 (do ln 7 ln9 0 v
1
2
o hm: f ' t
t t 2 ln 21
t 2 ln 3 t ln 7
ln81 0 ).
Ta vit phng trnh (1) li thnh: log3 2 2 x 3 y 2log 7 2 x 3 y 0 (*).
(*) c dng f 2 x 3 y 0 m f 2 x 3 y ng bin v f 7 0 nn (*) 2 x 3 y 7 .
Thay vo phng trnh th hai ta c:
ln 4 x 2 x 1 x3 3. 2 x x3 6 x ln 4 x 2 x 1 0 (**)
Xt hm s g x x3 6 x ln 4 x 2 x 1 trn
.
2
7 119
24 x
2
8x 1
24 x 14 x 7
24
24
3x 2
3x 2
0
o hm: g ' x 3x 2 6 2
2
2
4x x 1
4x x 1
1 15
4 x
8 16
7
nn g x ng bin trn . Mt khc g 0 0 nn (**) x 0 y .
3
7
Vy nghim duy nht ca h l x , y 0;
3
2
Bi 151: iu kin x 3 y 0 .
Khng kh nhn ra phng trnh th nht l phng trnh ng cp:
x 3y2 2 y
2
2
2
2
2
x y y x 3y 0 x 3y y x 3y 2 y 0
x 3y2 y
y 0
y 0
.
x 3y2 2 y
2
2
2
x
3
y
4
y
x
(+) Nu
Trang 32
y4 y2 1
0 y 4 y 2 2 18 y 6 y 2 6
6
2
18 y 6 y 2 6 0
y 3 y 1 0
4
2
4
3
2
2
2
35 y 216 y 395 y 216 y 35 0
y y 2 18 y 6 y 6
y2 3y 1 0
y 2 3 y 1 0
25 429
13 69
2
2
y
7 y 25 y 7 5 y 13 y 5 0 y
14
10
13 69
119 13 69
x
y
10
50
13 69
119 13 69
x
y
10
50
y 0
(+) Nu x 3 y 2 y
. Th vo phng trnh th hai ta c:
2
x
2
y
4 y4 y2 1
4 y4 y2 1
3
7
2 y 3y 2 y 1
0 4 y
0 , v l.
6
8 16
6
119 13 69 13 69 119 13 69 13 69
;
;
Vy h c hai nghim l x , y
,
50
10
50
10
x
1
2
x
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
x
x
x
x
x
2
2
2
2
2
2 x
2
2
x 2
2
x
x
2
1 x 2
2
2x
12 x
1 x 2
12 x
1
1
1 x2
1 2x
2
2
1
1
x
x
x2
2 2
2 2
2
(*)
2
x
2 x2
x2
2x
2x
t
Xt hm s f t 2t trn .
2
1
Hm s c o hm f ' t 2t ln 2 0 t nn f t ng bin trn . Mt khc (*)
2
2
1 x
1 x2 1 2 x
3
1 2x
x 2 (do x 0 ) y .
c dng f 2 f 2 nn (*) 2
2
4
x
x
x
x
3
Vy nghim ca h l x , y 2;
4
Bi 153: t a 2 x , b 22 y a , b 0 . Ta c nhn xt sau: a3 16 a 2. 3 2 .
3
2
a 2b 16
H phng trnh tr thnh: 3
2
b 2a 16
1
2
Trang 33
a b
2
2
a b ab 2a 2b 0
(+) Nu a b , thay tr li (1) ta c:
x 1
a 2b 16 a 2 a 4a 8 0 a 2 2 2 2
1
y
2
2
2
2
2
(+) Nu a b ab 2a 2b 0 a b 2 a b 2b 0 . a tn ti th ta phi c
2
2
2
a b 2 4 b2 2b 0
a 2.
b 2 . Tng t ta c
3
3
3
3
a 2 8
a3 2b 2 16 (*).
Nh vy a , b 0;2 2
2
2b 2.2 8
Mt khc bi ra li cho du bng (*) xy ra, tc l a b 2 ( gii trn).
1
Vy nghim ca h l x , y 1;
2
Bi 154: iu kin x3 4 x 0 x 0 .
Bin i phng trnh th nht ca h:
x2 2xy 4xy2 8 y3 0 x x 2 y 4 y 2 x 2 y 0 x y 2 x 2 y 0
3
2y
x 2 y (do x y 2 0 ).
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c phng trnh n x :
2
x 1
2
3
x 4x 1
x 1 3 3 x3 4 x 0 x 2 4 3 x 2 4. x 2 x 0
3
x2 4 x
x2 4 2 x 0
x2 4 x
x2 4 x
2
x 2 4 4 x x 2 4 x 4 0 x 2 y 1.
2
x 4 2 x
x 4 4x
Vy nghim ca h l x , y 2;1
Bi 155: iu kin y 2 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
5
9 x3 x y 3 y 6 3x 9 x 2 1 3 y 6. 3 y 5 (*).
3
trn
3 y 6 nn n tng ng vi:
x 0
x 0
3x 3 y 6 2
2
9 x 3 y 6 y 3x 2
Th vo phng trnh th hai ra c:
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 34
(**).
Vi x 0 th x3 2 x 2 2 x 4 0 nn (**) x 0 y 2 .
Vy, h cho c mt nghim l x , y 0;2
2 x 1
2 x 1. y 1 2 y 1 0
2x 1 y 1
2x 1 2 y 1 0
2 x 1 y 1 0 (v x 0 nn 2 x 1 2 y 1 0 ) y 2 x (1).
Phng trnh th hai tng ng vi:
3 y 1 3 3 y 1 8 x3 y 3 y 1 3 3 y 1 8 x3 2 x (*).
Xt hm s f t t 3 t trn
ng bin trn
. Hm s c o hm f ' t 3t 2 1 0 t
nn f t
3 y 1 f 2 x nn phng
y 2x
y 2x
2 x 3 3 y 1
Kt hp (1) v (2) ta c h
3
3
2 x 6 x 1
8 x 6 x 1 3
y 2x
By gi ta i gii phng trnh (3). Nhn xt rng nu x 1 th 8 x3 6 x x 8 x 2 6 2 , mu
Vi t 0; th ta tm c t x cos y 2cos .
9
9
9
2
Bi 157: iu kin 2x + 3y 1 v x3 3 y 0 .
Vi iu kin trn th phng trnh th nht ca h ta s dng php nhn lin hp:
2 x 3 y x3 3 y 1
2 x 3 y x3 3 y
(1)
1 2 x 3 y x3 3 y 2 x x3
2x 3y x 3y
Ly (2) tr i (1) v theo v ta c:
3
(2).
2 x3 3 y 2 x x3 1 4 x3 3 y 4 x 2 x 3 2
(3).
Ly (1) cng vi (2) v theo v:
3
*
2 x 1 x
3
2 2x 3y 2x x 1
6
4
3
2
4 2 x 3 y x 4 x 2 x 4 x 4 x 1
Bin i phng trnh th hai ca h thnh:
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
(4).
Trang 35
24 x 29 4 2 x 3 y x 2 2 4 x3 3 y
3
(5).
24 x 29 x6 4 x 4 2 x3 4 x 2 4 x 1 x 2 2 4 x 2 x3 2
3
2 x 4 8x 2 24 x 18 0 2 x 1 x 3 x 2 2 x 3 0
x 1 x 3
(tha mn (*))
1
. Th li thy cp s ny tha mn.
3
127
+) Nu x = 3, thay vo (4) ta c: 4 3 y 6 484 y
. Cp s ny cng l nghim
3
ca h phng trnh.
127
1
Vy h c hai nghim l x , y 1; , 3;
3
3
Bi 158: iu kin xc nh x y v x 2 .
Vi bi ton ny chng ta s ng dng mnh php nhn lin hp. u tin ta xt:
TH1: x y x 2 y 2 . Thay vo phng trnh th nht tm c x 3 . Vy nhng vi
cp s x = 3, y = 2 li khng tha mn phng trnh th hai, loi.
TH2: Vi x y x 2 y 2 . Thc hin php nhn lin hp phng trnh th nht:
x y x 2 2 x y x 2 2 y (2)
x y x 2 2 (1)
2
x y x2
Ly (1) tr i (2) v theo v ta c:
y 2
y 2
y2
2
2 x2
(3).
y 2
2
32
x
2
y
4
y
36
2
4
x
6 y
4 x y 6 y (4).
Ly (1) cng vi (2) v theo v ta c: 2 x y
2
Th (3) v (4) vo phng trnh th hai ca h:
y 6 y 2 y 2 4 y 36 y 2 44 14 y 72 100 y 2 (tha mn).
+) Nu x = 1, thay vo (4) ta c: 4 2 3 y 4 y
y2 1
Vi iu kin ny th phng trnh th nht ca h tng ng: 3x 2 2 x3 log 2
.
y
2y
Ta thy v phi ca phng trnh ny VP log 2 log 2 2 1 nn ta cng phi c v phi
y
ln hn hoc bng 1, tc l:
2
2
3x 2 2 x3 1 2 x3 3x 2 1 0 2 x 1 x 1 0 x 1 0 x 1 (do x > 0).
Thay tr li phng trnh th nht ta c:
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 36
Vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 160: iu kin 2 x 3 y 2 , x y 5 , 2 x y 4 .
Bi ton ny mt ln na li s dng ng dng ca php nhn lin hp.
Trc ht, ta thy rng mun php nhn lin hp c ngha th ta phi c iu kin sau:
2 2 x 3 y 2 5 x y 0 . Vy nn ta i xt hai trng hp:
TH1: Nu 2 2 x 3 y 2 5 x y . Kt hp vi phng trnh th nht ca h ta c:
429
81
7
2
x
3
y
2
2
x
3
y
16
16
2
7
313
29
5 x y
x y
y
2
16
4
TH2: Nu 2 2 x 3 y 2 5 x y 0 . Lc ny ta thc hin nhn lin hp:
2 2 x 3 y 2 5 x y 7 (1)
4 2x 3 y 2 5 x y
9 x 13 y 13
(2).
7 2 2x 3y 2 5 x y
7
2 2x 3y 2 5 x y
62 9 x 13 y
Ly (1) tr i (2) v theo v ri rt gn ta c: 5 x y
(*).
14
Phng trnh th hai ca h:
3 5 x y 2 2 x y 4 1 (3)
9 5 x y 4 2x y 4
1 3 5 x y 2 2 x y 4 17 x 13 y 61 (4).
3 5 x y 2 2x y 4
17 x 13 y 62
Ly (4) cng vi (3) v theo v v rt gn ta c: 5 x y
(**).
6
62 9 x 13 y 17 x 13 y 62
62 23x
y
T (*) v (**) ta suy ra
.
14
6
13
Thay vo (3) ta c phng trnh n x nh sau:
3 10 x
3x 10
3.
2.
1 3 10 x 3 2 3 x 10 13
13
13
9 10 x 3 4 3x 10 13 4 13 3x 10 39 x 13 2 13 3 x 10
3x 1
39 x 13 0
x 1 y 3.
2
2
117
x
90
x
27
0
39
x
13
4.13.
3
x
10
Th li thy x = 1 v y = 3 tha mn h.
Vy nghim ca h l x , y 1;3
Bi 161: iu kin x , y 0 v 2 x 2 y .
Phng trnh th nht ca h vit li thnh:
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 37
4
4
x y
+) Nu x y 0 th suy ra log x log y VT(*) > 0, VP(*) < 0, khng tha mn.
1
15
5
+) Nu y x 0 , tng t trn ta cng c iu mu thun.
+) Thy rng x = y tha mn (*) (lc ny VT = VP = 0).
Vy, (*) tng ng vi x = y. Thay vo phng trnh th hai ta c:
x 2 x 1 1 x 2 2 x 1 2 x 1 x 2 x 2 (**).
Xt hm s f t t 2 t trn 0; .
2x 1 f
x 2 nn n tng ng vi:
2x 1 x 2 2x 1 x 2 x 1 y 1.
Vy h c nghim duy nht l x , y 1;1
5
Bi 162: iu kin x , y 0 .
4
2
2
Phng trnh th nht ca h tng ng vi: 2012 x 3 x ln x 2012 y 3 y ln y
Xt hm s f t 2012t
3t
(*).
ln t trn 0; .
1
.ln 2012 0 t 0 . Vy nn f t ng
t
5
bin trn 0; . Mt khc (*) c dng f x f y x y .
4
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
Hm s c o hm: f ' t 2t 3.2012t
3t
2 x2 5x 4 x 5x 4 2 x2 x 5x 4
5x 4
x 5 x 4 2 x 5 x 4 0 x 5 x 4 0 (do 2 x 5x 4 0 )
x 1 y 1
x 5x 4 x2 5x 4 0
x 4 y 4
Vy h c hai nghim l x , y 1;1 , 4;4
Bi 163: iu kin x y 1 v 3x y 2 .
x y 1 x y 1 2 3x y 2 16
Bin i h phng trnh thnh: (I)
3x y 2 3x y 2 2 x y 1 16
Tr v theo v hai phng trnh ta c:
x y 1 x y 1 3x y 2 x y 1 2 3x y 2 2 x y 1 0
x y 1
x y 1 2 3x y 2
3x y 2 2
(*)
Trang 38
3x y 2 8
2 3x y 2 16
, mu thun.
3
3
x
4
4
3x y 2 3x y 2 16
Suy ra x y 1 0 . Tng t ta cng c 3x y 2 0 .
Tip tc nh gi. Ta c:
+) Nu x y 1 4 x y 1 2 0 v x y 1 x y 1 8 .
Kt hp vi (*) ta c
3x y 2 2 0 2 3x y 2 8 .
a b 3x
4
4
4
a b 17 x
81 a 4 b 4 17. a b 4 *
4
a
4
4
(*) 81 a b 17 a b 0 81 4 1 17 1 0 (do b > 2)
b
b
a
t t th phng trnh trn tr thnh:
b
4
81 t 4 1 17 t 1 0 64t 4 68t 3 102t 2 68t 64 0
t 2 2t 1 32t 2 46t 32 0 t 2 t
1
(d thy 32t 2 46t 32 > 0).
2
2
2
+) Nu t = 2 th x xy 2 y 2 . Kt hp vi mt phng trnh ca h ta c:
2
2
2
2
x y2 2 0 x y2 2
x xy 2 y 2
x xy 2 y 2
2
2
2
x
xy
2
x
3
y
3
x
xy
3
x
x y 2
x 2 y
x 2
x 3
2
y 1
2 y y 2 y 0
1
+) Nu t th y 2 2 2 x 2 xy . Kt hp vi mt phng trnh trong h ban u ta c:
2
2
2
y2 2 2x x y
x y 1
y 2 2 x xy
(d thy x khc 0)
2
2
2
2
y
2
x
x
3
x
xy
3
x
x xy y 2 3x
Trang 39
y 0
y 2
y 2 2 2y
Vy h c 4 nghim l x , y 1;0 , 2;0 , 3; 1 , 3; 2
Bi 165: iu kin 2 x y 1 v 3x 1 y .
Cng cho hai v ca hai phng trnh trong h ta c:
2 x y 1 2 x y 1 5x 5 y 3 3x y 1 3x y 1 8x y 9
2 x y 1 2 x y 1 6 y 3x y 1 3x y 1 3x 9
2 x y 1 2 x y 1 3 2 x y 1 3x y 1 3x y 1 3 3x y 1
(*)
Xt hm s f t t 3 3t 2 trn 0; .
2x y 1 f
3 x y 1 2 x y 1 3x y 1 .
2 x y 1 2 x y 1 3 2 x y 1 4
Phng trnh (**) li c dng f
(**).
2 x y 1 4 vi f t ng bin trn 0; , m ta li
2 x y 1 1
5
c f 1 4 nn (**) 2 x y 1 1 3x y 1
3x y 1 1 y 6
5
2 6
Vy nghim ca h l x , y ;
5 5
Bi 166: iu kin y 2 v 2 x 1 0 .
Xt hm s f t t t 2 1 trn
(*).
.
x 0
Mt khc (*) li c dng f 2 x f y 2 2 x y 2
2
y 4x 2
Thay vo phng trnh th hai ta c: 4 x2 2 x 1 1 (**).
Ta thy rng vi x 0 th v tri ca (**) ln hn hoc bng 1, v du ng thc xy ra khi
x 0 y 2.
Vy h c nghim duy nht x , y 0;2
4 a 52
2
a a 4 52
2 a 45 x xy 45
a 4 52 a
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
(*).
Trang 40
x x2 y 2
x x y
2
1 17
1
t 4t 2 17t 4 0 t 4 t .
t 4
4
x 0
2
2
2
2
2
2
+) Nu t 4 x x y 4 x x y 5 x y 3 x
2
2
2
25 x y 9 x
x 0
x 0
4x
2
16 x 25 y
y 5
Kt hp vi phng trnh (*) ca h ta c:
x 0
x0
x 0
x 5
x 15
4x
4x
y
y 4x
y
5
5
5
y 4
y 12
2
2
2
x xy 45
9x
x
45
45
5
5
1
x 0
+) Nu t x x 2 y 2 4 x x 2 y 2 5 x 2 y 2 3 x
2
2
2
4
25 x y 9 x
x 15
x 5
Gii tng t trn ta c hai nghim l
v
.
y 12
y 4
2x
16 x y
16 4 x y
0
2x y
2x y 4 2x y 4
4 xy 2 x y 4
2x y
4x y
y 4 2x y 4
0
2
x
2 x y 4 0 1
4 x 2 y 8 x 4 y 0 2
By gi ta phi tm cch chng minh (2) khng xy ra. Nh vy th nu ta chng minh x > 0 l
tha thy (2) v l.
2x
Trang 41
(*)
o hm f ' x 3x 2 6 x 6 .
Vy f x x3 3x 2 6 x 12 f 1 3 6 3 20 0 . Kt hp vi y 0 , ta suy ra vi x
khng dng th VT(*) < 0, khng tha mn x 0 .
Li thy vi x > 0 th VT(2) > 0 (do y 0 ). Vy (2) khng th xy ra.
Rt cuc phng trnh th nht tng ng: 2 x y 4 0 y 4 2 x x 2 .
Thay vo phng trnh th hai ta c:
2 x3 3x 2 3. 3 x3 6 x 4 x3 6 x 3. 3 x3 6 x x3 3x 2 6 x 4
x3 6 x 3. 3 x3 6 x 1 x 31 x
3
Xt hm s g t t 3 3t trn
Mt khc (**) c dng g
(**).
x3 6 x g 1 x 3 x3 6 x 1 x
(***) x3 6 x 1 x 2 x3 3x 2 3x 1 0
3
(***).
(3).
Ta gii phng trnh ny trn 0;2 . Dng my tnh bm nghim thy rng n ch c duy nht
mt nghim thc > 2 nn ta s chng minh (3) v nghim trn 0;2 .
Xt hm s h x 2 x3 3x 2 3x 1 trn 0;2 .
1 3
1 3
0;2 .
. Ch c x
2
2
1 3 6 3 3
0 v h 2 3 0 chng t h x 0 , tc l
Li c h 0 1 0, h
2
2
(3) v nghim.
Vy h phng trnh cho v nghim
Bi 169: Nhn nhn thy bc v tri ca phng trnh th nht l 2, ca v phi phng trnh
1
3
th nht l , ca v tri phng trnh th hai l v bc ca v phi phng trnh th hai l
2
2
bc 0 nn ta ngh n vic gii h theo kiu ng cp.
iu kin x y 0 v x y .
bi ton tr trn n gin v gn gng, ta t a
x y
v b
2
x y
a , b 0 . Suy ra
2
x a 2 b2 v y a 2 b2 .
Lc ny h cho tr thnh:
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 42
2
2
2
2
2
2
4 a b a b a b a 2 .b 2 24 a b
3
3
a b 9
2
2
2 a b a b a b ab 12
(t phng trnh th hai d thy a + b > 0)
3
3
a b 9
3
2
2
3
3
3
3
2
2
3
2a a b ab 2b 12
9 2a a b ab 2b 12 a b
3
3
3
3
a
a b 9
3
3
3
3
a b 9
a b 9
3
2
2
2
2
6
a
9
a
b
9
a
b
30
3 a 2b 2a ab 5b 0
a 2b 0
I 3
3
a b 9
2
2
2a ab 5b 0
II 3
3
a b 9
2
b 9b2
0 a b 0,
D thy c h (II) v nghim do 2a ab 5b 0 2 a
4
2
khng tha mn a3 b3 9 .
a 2 x 5
Gii h (I)
b 1
y 3
2
Vy nghim ca h l x , y 5;3
Bi 170: iu kin x 2 y 2 0 .
3
4
v c tng bnh phng l 1 (ci ny hay gp trong
5
5
gii phng trnh lng gic m!) nn ta c bnh phng n ln xem sao.
H cho ta bin i thnh h phng trnh h qu sau:
x 2 y 2 12
9
2
2
2
2
2
2
x2 y 2
25
x
y
1
y
x
1
2 2
2
2
2 2
2
2 2
x
y
x
y
y x 1
16
2
2 2
25
x y
x2 y 4 2 x2 y 2 x2 y 2 x4 2x2 y 2 y 2
x2 y 4 y 2 x4 x2 y 2
1
1
2
2 2
2
2 2
2
2 2
x
y
x
y
x
H ny kh th v. Vi nhn xt rng
x2 y 2 x2 y 2 x2 y 2
y2
x2 y 2 1
1 2
1 x2 y 2 1 x2 y 2
2
x y
x 2 y 2 x 2 1 y 2 0 1 x 2 1 y 2 0 1 y 2 0 y 1.
Trang 43
2
2
x 1 5
3x 10 x 3 0
+) Nu y = 1, thay vo h ban u ta c: 2
2
x 3.
x
1
4
x
x 2 1 5
3
2x
2
x 2 1 5
1
3x 10 x 3 0
+) Nu y = 1, thay vo h ban u:
.
2
2
3
1
x
4
1
9
x
x 2 1 5
1
y 2 x 2 1
x y
2
x 2 y 2 1
x y
2
4y
5
(2).
y 2 x 2 1
x y
2
3x 4 y
3x 4 y
0.
5
5
5
5
2x 2 y 1
2 x 2 y 1 2 x 2 y 1
0
3 x y x y 1
1
0 2 x 2 y 1.
2 x 2 y 1 2 x 2 y 1
3 x y x y 1
(d thy vi x + y khng m th biu thc trong du ngoc vung lun dng)
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
2
log 4 x 1 log 2 x 1 4 log 2 x 1 log 2 x 1 4 (do x 1 )
log 2 x 1 2 x 1 22 x 3 y
5
Vy nghim ca h l x , y 3;
2
Bi 172: iu kin x 0 .
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
1 2 x 5
2
2
Trang 44
y 3 6 y 2 12 y 8 8 x x y 2 2 x
3
y 2 2 x y 2 4x .
2
(*)
Nhn thy rng nu lp phng hai v ca (*) th s c mt phng trnh bc rt cao (bc 9).
Nu chuyn v ri o hm th cng khng kh thi do ta khng nh gi c o hm dng
(hay m) hon ton. V vy vic nhm nghim x = 1 nhn lin hp s pht huy hiu qu hn
c trong trng hp ny.
(*) x 3 x 2 3 16 36
x 1 x 2 4 x 7
x 1 x3 3x 2 3x 7 36
x 1
36 x 1
x 1 x 2 4 x 7
x2 3 x 1
0
x 2 3 x 1
36
x 1
2
3 2
x 4 x 7 x 3 x 1 36 **
Vic ca chng ta l i x l (**). Cng vic cng kh n gin, vi x 0 th ta thy khi x tng
th hm s f x x 2 4 x 7
xy 2 0 .
Cng t vic nhn xt phng trnh th nht c cha qu nhiu du cn nn ta ngh ngay n
x y v xy x y xy 2 y , nhng iu
vic s dng php nhn lin hp
2 x x 0
x 0
Vi y = 0, thay vo h ta c
, r rng mu thun.
2
2
x
1
x
1
x
xy y x y
2
xy x y
xy 2
xy 2 y
x y
0
x y
x y y
xy x y
xy 2 y
xy 2
x y
0.
x y
x y
y xy 2
1
y
xy x y xy 2 y
+) Nu x = y, thay vo phng trnh th hai ta c:
x 1 x
x 2 x x 2 4 x 1 3x x 2 4 x 3 2 x 2 3x 4 0
Trang 45
1 17
1 17
(tha) x
(loi).
2
2
1 17 1 17
;
Vy trng hp ny h c hai nghim l 1;1 v
.
2
2
x 1 x 2 x 4 0 x 1 (tha) x
+) Ta s i chng minh
y xy 2
xy x y
xy 2 y
1
0
x y
* khng xy ra.
4
.
x 1
4
trn 0; .
x 1
2
2
2 x 1 x 1 4 x 1 2 x 5 x 5
o hm f ' x 2 x 1
.
2
2
2
x 1
x 1
x 1
Xt hm s f x x 2 x
Ta c: f ' x 0 x 1 2 x 2 5x 5 0 x 1.
Qua im x = 1, f ' x i du t m sang dng nn x = 1 l im cc tiu ca th hm s
f x . Tc l vi x 0; , ta c f x f 1 2 y xy 2 y xy 2 0 .
y xy 2
Nh vy, ta c
xy x y
xy 2 y
1
0 nn (*) khng xy ra.
x y
0 m
1 17 1 17
;
Vy h c hai nghim l x , y 1;1 ,
2
2
2
Bi 174: iu kin x 5 , y v 3y x .
3
t a 3 y x v b y 1 a 0, b 0 th 3b2 a 2 3 y 1 3 y x x 3 nn
phng trnh th nht tr thnh:
3b2 a 2 2ab a 2 2ab 3b2 0 a b a 3b 0 a b 0 a b .
(d thy vi b dng th a + b > 0)
Nh vy a b 3 y x y 1 x 2 y 1 .
2y 4
2
(*)
y 2 2 y 1 y 2 2 y 1
0
3y 2 y 2
3
y
y 2
2 y 1 3 y 2 y 2 2
+) Nu y = 2 suy ra x = 3.
14 6
2
2 2
2
2.
+) Vi y th r rng 2 y 1 3 y 2 y 2 2. 1.
9
3
3 3
Trang 46
1
1
1
1
1
2
2 1
1 1
(*)
1
x
1
y
1
x
1
y
1
x
1
1
1
4
n y ta s chng minh: 2
1 (vi 0 xy 1).
1 x 1 y 1 xy
2 x y
2
1 xy 2 x y 2 1 x 1 y
Tht vy 1
1 x 1 y 1 xy
2 x y xy x y 2 xy 2 2 x 2 y 2 xy
xy 0 , iu ny ng do
x y 2 xy xy 2 xy x y 0
x y
x y
xy
0 v 0 xy 1.
x y
0.
1
1
4
1 x
y
1
xy
1
1
2
Ly cn hai v ta c :
.
1 x
1 y
1 xy
xy 1
Du ng thc xy ra
x y (do 0 < x , y 1).
x
nht ta c:
1 1 x2 x 1 2 1 x2
(**).
k 4
t k 2 t k 4 t
k
6
2
3
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 47
sin
6
6 2
Vi t 0; , ta tm c hai nghim tha mn l
2
t x y sin 1
2 2
2
1 1
Vy h c hai nghim tha mn l x , y 1;1 , ;
2 2
xy 1
Lu : giai on bin i
x y , y c mt cht rt gn. Bin i y ca
x y
xy 1
x y 1
n l
. n y c th thy x = y = 1 l nghim ca h.
x y
x y
.
2
t a 1 x 2
2
5
2
y 1 x
2
2
y 1 x 5
y x 2 5 x 21
4
2
3
5
th x 2 0 x 2 2 x 1 0 . Nh vy (*) x 3 (tha mn) y .
2
4
3
Vy h c nghim duy nht x , y 3;
4
Bi 177: Cc biu thc trong cn u dng. Cng hai phng trnh ca h v theo v ta c:
Vi x
3 y 2 4 x 2 2 y 3x 3 y 2 2 y 6 3 x 2 1 3 x 7 x 2 7 2
3 y 2 2 y 6 3x 2 3 y 2 2 y 6 3x 2 7 x 2 7 7 x 2 7
(*).
Xt hm s f t t 2 t trn 0; .
3 y 2 2 y 6 3x 2 f
7 x 2 7 nn
(*) 3 y 2 2 y 6 3x 2 7 x 2 7 3 y 2 4 x 2 2 y 1 0 .
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 48
y 3x 2 0
3 y 4 x 2 y 1 0
2
2
2
2
3 y 4 x 3 y 3x 1 0 3 y 4 x 2 y 1 0
y 3x 2
y 3x 2
2
2
23x 2 30 x 7 0
3
3
x
4
x
2
3
x
x 1
23
(tha mn iu kin)
(tha mn)
25
y 1
y
23
7 25
Vy h c hai nghim l x , y 1; 1 , ;
23 23
Bi 178: iu kin y 0 v 4 x 3 .
Vi bi nh trn th ta ch nh c phng trnh th hai trc:
y y 3x 3 5 3x 2 y 2 3 y 10 3xy 15 x 0
y 5 y 2 3x y 5 0 y 5 y 3x 2 0
y2
17
3
y 3x 2 0 (do y + 5 > 0) x
. T y cn suy ra y
do x .
4
4
3
4 y 17
2 y 2 11 17 y y (*).
Th vo phng trnh th nht ca h ta c:
3
3
Nhn thy rng phng trnh (*) s tr nn rt phc tp nu ta bnh phng loi b du cn.
Vy nn ta ngh ngay n vic nhn lin hp (v n cha n hai du cn). Th lin hp hai s
hng cha cn ny ta thy ngay c nhn t chung, v vy ta lm nh sau:
4 y 17
y
4 y 17
3
3
2
2
0
0 2 y 11 17 y
(*) 2 y 11 17 y y
3
3
4
y
17
3
3
1
17 y 2 y 2 11
0 17 y 0 y 17 x 5 .
3
y
12
y
51
17
(d thy vi y
th biu thc trong du ngoc vung lun dng).
4
Vy nghim duy nht ca h l x , y 5;7
Bi 179: iu kin x 0, y 0 .
Vi iu kin trn ta c nh gi sau:
227 x 227 y
227 x 227 y 0
log
x
134
4
xy
3
3
134 4 xy 0
Trang 49
3x 1
f t t
1 3x 1 4 x 16 x 2 1 4 x
(*).
t 2 1 t trn 0; . Hm s c o hm:
t
f 't t 2 1
1 0 vi mi t 0; nn f t ng bin trn 0; .
t2 1
Mt khc (*) c dng f 3x 1 f 4 x 3x 1 4 x x 1 (tha mn) y 1.
Xt hm s
Xt hm s f t 2t 3 t trn
(*).
. Hm s c o hm f ' t 6t 2 1 0 t
nn hm
9 x2
2 3 x 1 2 x 2
4 4 2 x 2 2 x 4 9 x 2 16
4
2 x 2
16 2 x 4 2 x 4 16 2 x 2 x 4 9 x 16
2 x 2
2 x 2
2
2
2
9 x 32 8 x 2 8 2 x 2 0 (**)
9
x
8
x
32
16
8
2
x
2
2
9 x 2 32
4 2
4 8 2 x x
2
2
+) Nu x 2 8 2 x 0 2 8 2 x x
.
x
3
2 x 0
Thay vo (**) thy khng tha mn.
4 2
+) Nu x 2 8 2 x 2 0 x
, lc ny ta c th thc hin php nhn lin hp:
3
8 9 x 2 32
8
2
0 9 x 2 32 1
(*) 9 x 32
0
2
x 2 8 2 x2
x
2
8
2
x
2
9 x 32 0 (1)
(2)
x 2 8 2 x 2 8 0
4 2
3 4 2
4 2
Gii (1) ta c x
(loi x
).
y x 1
3
3
3
Vi 2 x 2 th x + 8 > 0 nn x 2 8 2 x 2 8 0 , v vy (2) khng th xy ra.
4 2 3 4 2
;
Vy nghim ca h l x , y
3
3
Trang 50
ex
ey
sin 2 t
sin 2 t
Xt hm s g t sin t cos t trn D 0; .
4
Hm s c o hm g ' t cos t sin t 0 t D . Nh vy ta c g t ng bin, t suy
ra g t g 0 1. T y suy ra f ' t 0 f t ng bin.
Mt khc ta thy (*) f x f y vi x , y D nn (*) x y .
Thay vo phng trnh th hai ta c: 3 8x 2 3 1 6 2 x 2 2 x 1 8 x (**).
1
Dng my tnh ta nhm c nghim x nn ta ngh ngay n vic nhn lin hp:
8
(**) 3
8 x 2 3 2 2 x 2 2 x 1 1 8 x 0
3 8 x 1
8x2 3 2 2 x2 2 x 1
1 8 x 0
8 x 1 0 (1)
3
8 x 1
1 0
3
2
2
1 0 (2)
8
x
2
2
x
2
x
8 x 2 3 2 2 x 2 2 x 1
1
1
+) Gii (1) ta c x (tha mn iu kin) y .
8
8
1 1
2
+) Thy rng 8 x 2 3 2 2 x 2 2 x 1 8x 2 3 2 2 x 2 x 3
3 , suy
4 2
2
3
1. Nh vy (2) khng xy ra.
ra
2
2
8x 3 2 2 x 2 x 1
1 1
Vy h c nghim duy nht x , y ; ( thi hc sinh gii tnh Ngh An 20072008)
8 8
1
Bi 182: iu kin 0 x , y .
4
Thot nhin thy h ny l h i xng, th nhng xi c n th khng d cht no!
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 51
1
1
1
1
1
1
x y y x y ln x y x ln y x x ln y x y ln x y 0 (*)
1
1
1
1
Hm s c o hm:
1
2
1
1
1 1 y2
x
f ' x ln y x.
y.
ln y
.
1
1
x
x
xy
y
x
x
y
1
1
1
1
Do 0 x 4 ln y ln ln 4 1,386 (1).
4
x
x
x
1 y2 1 y2
1 17
1
1 2 ln 4 (2).
V 0 x , y nn ta c cc iu sau:
xy 1 0 1
4 16
4
2
1 1 y
nht l mt nghim. Nhn thy x = y tha mn phng trnh (*) nn y cng l nghim duy
nht ca (*).
1
Vi x = y, thay vo phng trnh th nht ca h ta tm c x y .
16
1 1
Vy nghim ca h l x , y ;
16 16
4
Bi 183: iu kin y 3 v x .
3
Phng trnh th nht ca h c vit li thnh: x 2 1 x 4 y 3 y (*).
+) Xt hm s f t t 2 1 t trn
hm s ng bin trn
. Hm s c o hm f ' t 3t 2 1 0 t
nn
x 0
3 y x 3 y
2
y 3 x
(**).
2
4
+) Xt hm s g x 22 x 2 9 3 x 2 18 4 3x trn 0; .
3
27
4
Vi mi x 0; , hm s c o hm g ' x 44 x 18 3 x 2 2 x
.
4 3x
3
27
27
36 x 3 64 x
Nhn thy g ' x 44 x 2 18 3 x 2 2 x
.
2
4
27
4
+) Li tip tc xt hm s h x 36 x3 64 x
trn 0; . o hm h ' x 108x 2 64 .
2
3
Trang 52
0 nn vi x 0; ,
0 , h
Ta thy h 0
0 v h
27
2
2
2
3
3
9
ta c h x 0 .
h ' x 0 x2
1
1
1
y 2 2 4 y 2 1 2 x x 2 1 2 y 1 4 y 2 1 1
1
(*).
x
x
x2
Xt hm s f t t 1 t 2 1 trn 0; .
t2
0 nn f t ng bin trn 0; . Mt
t2 1
1
1
1
khc ta thy (*) c dng f 2 y f 2 y 0 4 y 2 2 .
x
x
x
Th vo phng trnh th nht ca h ta c:
1
x3 2 1 2 x 2 1 x 6 x x 2 1 2 x 2 1 x 6 (**).
x
Hm s c o hm f ' t 1 t 1
2
+) x = 1 tha mn (**).
+) Nu x 1 th v tri ca (**) ln hn 6, khng tha mn.
1
Vy x = 1, suy ra 2 y 1 y .
2
1
Nghim ca h phng trnh l x , y 1;
2
Bi 185: Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x y 0
x 2 y 2 x 2 y 2 y 3 x 2 y 0 x 2 y 2 x 2 1 y 0
2
y x 1
Thy rng x = y = 0 khng tha mn phng trnh th hai ca h, loi.
Thay y x 2 1 vo phng trnh th hai ca h ta c:
12 x 2 1 2 x 2 . 3 7 x3 7 x 2 1 2 x 7 5 x 11 10 x3
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 53
t 1 2 t 1 2t 2 7t 7 2. 3 2t 2 7t 7
3
Xt hm s f t t 3 2t trn
(**).
2t 2 7t 7 t 1 3 2t 2 7t 7
t 1 2t 2 7t 7 t 3 5t 2 10t 6 0 t 1 t 2 4t 6 0 t 1.
3
Vi t = 1 suy ra x = 1 v y = 2.
Vy h c nghim duy nht l x , y 1;2
Bi 186: Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x4 2 xy 6 y 7 2 y x 2 9
x 4 2 x 2 y y 2 6 y x 2 9 x 2 2 xy y 2 0
x 2 y 6 x 2 y 9 x y 0 x 2 y 3 x y 0
2
x2 x 3 0
x x 3 2 y x x 3 0
2
2 y x x 3
1 13
+) Nu x 2 x 3 0 x
.
2
2
1
1
.
y
2
2 2 x2 2 x 5
1 13
1 13
3 2 13
3 2 13
, cn nu x
.
y
y
2
2
86
86
+) Nu 2 y x2 x 3 0 , th vo phng trnh th hai ca h ta c:
Nu x
x 1
1
2
y
x 2
2
1
1
2
2
2 y x x 3 y 0 4 y y 0
2
2
1
1
1 15
y x2 x 3 x
4
2
2
Vy h c cc nghim l
1 13 3 2 13 1 13 3 2 13 1
1 1 15 1
;
;
;
x, y
,
, 1; , 2; ,
2
86
2
86
2
2
2
4
Bi 187: iu kin y 1 v x 2 y 2 0 .
H phng trnh ny l mt h kh bi cch th rt c bit.
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 54
x y 2 xy
x xy 2 x y
2
3
2
2
x 2 xy y 0
3
xy
2
x
y
x
y
2
2
2
xy
y
2
xy
2 x 2 y x 2 y 2 y 1 x x 2 y 2 4
2 x y 1 2 y 1. x 2 y 2 2 x 2 y x 2 y 4 (*).
Ta c:
2 x y 1 2 x y 1 2. x 2 y x 2 .1 x 2 y x 2 1.
2 y 1. x 2 y 2 y 1 x 2 y 2 .
2 x y 1 2 y 1. x 2 y 2 2 x 2 y x 2 y 4 .
Nh vy phng trnh (*) phi tng ng:
x 0, y 1
y 1
x x
x
2
1
1
2
2
2
2
x y x 1 x
x
x y x 1
y 1
y 1
x2 y y 1 0
y 1 x y 2
y
1 y 2 y 0
y 1
1 5
1 5
1 5
y
y
y
2
2
1
x
x 5 1
x 5 1
y 1
2
2
5 1 1 5
;
Th li thy x , y
khng tha mn h.
2
2
1 5 1 5
;
Vy h c nghim duy nht l x , y
2
2
Bi 188: iu kin y 1 .
Nhm thy x = 1 tha mn phng trnh th hai ca h nn ta bin i phng trnh th hai ca
h xut hin nhn t chung x 1 nh sau:
x3 y 2 x 2 2 x 1 x 2 y 5x x3 y x 2 y 2x 2 3x 1 0
x 1
x 1 x 2 y 2 x 1 0 2
x y 2x 1
+) Nu x 1 , thay vo phng trnh th nht ta c:
3 y 1 4y 7 4 y 1 1
y 1 0 y 1 0 y 1 (tha mn).
Trang 55
x 1 0
1 2x
1 2x 2x
1 4 x 1 2 x 7 x 2 x 2 2 x 1 2 x 2
2
x
x2
x 1 0
x 1
2
x 1 2 x2 .
0 x 1 x 1 2 x 0
x
x 1 2 x
+) Vi x 1 0 x 1 y 1 (tha mn).
2
x 1 y 3
+) Vi x 1 2 x x 1 2 x
(tha mn).
1
x y 3
3
1
Vy h c 3 nghim l x , y 1; 1 , 1;3 , ;3
3
Bi 189: iu kin 3x 1 0 v x 2 y 0 .
Nhm thy ngay x = 1 lun tha mn phng trnh th hai ca h nn ta s phn tch phng
trnh th hai ca h xut hin nhn t chung x 1 :
x3 2 x 2 y 1 x y 2 x3 2 x 2 x 2 y x 1 0
x 1 x 2 x 2 y x 1 0 x 1 y x 2 x 2 0
x 1
2
y x x 2
+) Nu x = 1, thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
2 y 1 1 y 2 y 1 y 1 0 y 1
y 1 1 0 y 1 0 y 1 .
3x 1 2 1 2 x x 2 2 x 3 0
3x 3
x 1
x 1 x 3 0
3x 1 2 1 2 x
3
1
x 1
x 3 0
2 x 1
3x 1 2
1
x 2 ).
3
Vi x = 1 th y = 2.
Vy h c hai nghim l x , y 1;2 , 1; 1
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 56
2 x 2 0 x ;2 nn f x ng bin trn ;2 .
2 3x 1 2 2 x
3
3
Ta li c f 1 0 nn (*) x 1 .
1
Bi 190: iu kin x y .
2
Ta s s dng php nhn lin hp vi phng trnh th nht ca h. Th nhng ta phi
iu kin mu s lin hp phi khc 0.
+) Nu x = y th phng trnh th nht tr thnh:
1
2x 1 2 y 1 0 2x 1 2 y 1 0 x y .
2
Thay vo phng trnh th hai thy khng tha mn, loi.
+) Nu x > y. Lc ny phng trnh th nht ca h tng ng vi:
2x 1 2 y 1
2x 2 y 2x 1 2 y 1 1
(*).
2x 1 2 y 1
n y mc tiu ca ta l s a v h i xng (d dng nhn thy s i xng ny). V vy
nn ta s bnh phng phng trnh trn.
(*) 2 x 2 y 2 2 2 x 1 2 y 1 1 2 x y 2 4 xy 2 x y 1 1 .
(vi x > y th hai v ca (*) lun dng)
Vy h cho c vit li:
2 x y 2 4 xy 2 x y 1 1 2 x y 2 4 xy 2 x y 1 1
2
2
4
x
6
xy
4
y
4 x y 14 xy 1 0
t S x y , P xy S 2 4 P , 4 P 1 2S 0 th h trn tr thnh:
2S 12 4 4 P 2S 1
2S 2 4 P 2S 1 1 2 S 1 2 4 P 2 S 1
1
2
S
2
2
4S 14 P 1 0
4S 14 P 1 0
2
4S 14 P 1 0
2
2
4S 4S 3
4S 4S 3
P
16
16
2
4S 4S 3
13
S
2
1 2 7
4S 14.
1 0 S S 0
2
16
2
8
P 0
2
1
1
S 2
S 2
Vi S
1
, P 0 th x v y l nghim ca phng trnh (lu x > y):
2
1
1
1
t 2 St P 0 t 2 t 0 t1 0 t2
x 0 v y .
2
2
2
Trang 57
4 x 1 4 y 1 4 2 x 3 2 y 3
2
2
2
2
4 x 2 x 3 4 y 2 y 3 2 y 3 2 2 x 3 2 y 3 2 y 3 0
2
16 x3 y 3 48 x 2 y 2 36 x y 2 x 3 2 y 3 0
2
2
2
4 x y 4 x y 4.3xy 24 2 x y 4 xy 36 x y 2 x 2 y 6 0
3
.
2
x y 1
1
+) Nu t = 1 th x + y = 4xy = 1
1 x y .
2
xy 4
Th li thy y l nghim ca h phng trnh.
1 1
Vy nghim ca h phng trnh l x , y ;
2 2
Bi 192: iu kin 2 x y 1 0, x y 0, 2 x 1 3x 2 y 2 0, x 2.
Dng phng trnh th nht ta gp kh nhiu ln. Ta s c nhm nghim x + y bin i
xut hin nhn t chung. D nhm c x + y = 1 lun tha mn phng trnh th nht, c th:
3xy
3xy
3
x3 y 3
1 x y 3xy x y
1
x y
x y
1
3
x y 1 3xy
x y 0
x y
3xy
2
x y 1 x y x y 1 1 x y .
0
x y
3xy
2
x y 1 x y x y 1
0
x y
x y 1 0 (1)
3xy
x y 2 x y 1
0 (2)
x y
Trang 58
x2 y 2 x y
x y
0.
2
2
2
iu ny khng th xy ra do x y 0 .
Nh vy ch cn phng trnh (1) y 1 x . Th vo phng trnh th hai ca h:
1
2x 1 1
log 2 x 2 x 3log 2 2 log 2
1 2 x 2
2
x
x
1
1
x 2 2 x 2 1 log 2 x 2 1 log 2 2
x
x
2
2
1
1
(*)
x 2 1 log 2 x 2 2 1 log 2 2
x
x
Xt hm s f t t 1 log 2 t trn 0; .
2
1
1
2
2t 2 2
2 0 nn hm s ng
t ln 2 t ln 2
ln 2
1
1
By gi ta s nhm bc ca phng trnh trn sau khi bnh phng. V tri c bc mt. V phi
c bc l 2, nn nu ta quy ng th s c phng trnh bc ba. Hn na vic gii phng
trnh bc ba hon ton kh thi v ta nhm c mt nghim ca phng trnh l x = 1.
Tht vy ta c:
1
1
2 0
2 x 0
x
x2 2
x
4
1
x
x 2 4
x3 2 x 2 4 x 1 0 x 1 x 2 3x 1 0
x x
1
0
x 1 y 2
x 3 13 y 1 13
x 1 x 3 13
2
2
2
Hai cp ny u tha mn iu kin.
3 13 1 13
;
Vy h c hai nghim l x , y 1;2 ,
2
2
Hm s c o hm: f ' t 2t 2
Vy nn ta s c phn tch phng trnh th nht xut hin nhn t chung (x 2y).
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x3 x 2 x 2 y 3xy 2 xy 2 y 2 y 2 10 y 3 0
xy 2 y 2 x 2 y x3 2 x 2 y 3xy 2 10 y 3 0
y x 2 y x 2 y x 2 y x 2 4 xy 5 y 2 0
Trang 59
1
3
2
2
2
x 2 y x 4 xy 5 y y 1 0 x 2 y x 2 y y 0
2
4
4 y 17 y 12 4 3 y 7 4 y 14 y 5
4 y 14 y 5 3 y 7 4 3 y 7 4 y 14 y 5 0
4 y 14 y 5 3 y 7 0 (p dng hng ng thc a b
2
4ab a b )
2
11 3 17
11 3 17
x
y
8
4
4 y 2 14 y 5 3 y 7 0
11 3 17
11 3 17
x
y
8
4
11 3 17 11 3 17 11 3 17 11 3 17
;
;
Vy h c hai nghim l x , y
,
8
4
8
4
3a 2 b 2
x
2 x y a 2
5
Vi php t th
2
2
2
x 3 y b
y 2b a
5
Vy nn phng trnh th nht ca h tr thnh:
3a 2 b2 2b2 a 2
11a 16b .
13b 23a 11a 16b 3a 2 b2 a 2 2b2 23a 13b
5
5
+) Nu b = 0 th phng trnh trn tr thnh: 11a.3a 2 a 2 .23a a 0 .
Vi a = b = 0, thay tr li bc t ta tm c y = 0, khng tha mn.
+) Nu b = 0, lc ny chia hai v ca phng trnh trn cho b3 ta c:
2
a 2
a
a
a
11.
16
3.
2
23. 13
b
b
b
b
3
2
a
a
a
a a
a 1
10. 35. 35. 10 0 10 1 2 0
b
b
b
b b
b 2
a b a 2b b 2a .
+) Vi a = b th 2x + y = x + 3y x 2 y . Thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
y 2 x 4
16 y 2 16 y
2
2
2
4y y
4 3 y 16 y 20 0
10
20
y
y
x
3
3
Trang 60
121 2
11
y x
4.
y 8. y
121 2
13
13
4
2 4 117 y 2 121y 40 0
y y2
4
y
4
y 40 x 220
9
9
220 40
i chiu iu kin (*) ta chn x , y
;
.
9
9
+) Vi b = 2a th x 3 y 4 2 x y y 7 x , thay vo phng trnh th hai ca h:
5
5
x y
4 x 8x
4
20
21
3
x 2 49 x 2
4 48 x 2 x
0
7 x
7
7
x 1 y 7
4
4
1 7
i chiu iu kin (*), ta tm thm c mt nghim l x , y ; .
4 4
1 7 220 40
;
Vy h c hai nghim l x , y ; ,
9
4 4 9
Bi 195: iu kin x 0 v x x y 1 0 .
rng bi ton ny c cha kh nhiu du cn, hn na li va cha cn bc hai v cn bc
ba nn ta ngh n vic nhn lng lin hp. Th nhng biu thc trong du cn bc ba cn rt
cng knh lm ta khng th pht hin c nhn t chung, v th kh nhm c hp l. Th
2
nhng nhn vo phng trnh th hai ta thy rng c th rt gn c x y trong du cn
bc ba, t gii quyt c bi ton.
2
Phng trnh th hai tng ng vi: x y 1 xy , th vo phng trnh th nht:
2
x x y 1 3 1 xy x 1 6 x 2 x x y 1 3 x x y 2 8 x 2
2
x x y 1 x
x x y 2
x x y 1 x
x ), nhng nhn
x x y 2 8 2 0
x x y 2
x x y 2 2. 3 x x y 2 4
2
1
1
0
x x y 2
x x y 1 x 3 x 2 x y 2 2 2. 3 x x y 2 4
Trang 61
5 10
5 10
y
x
2
5
5
y 2 3 y y 2 y 2 1 5 y 2 10 y 3 0
5 10
5 10
x
y
5
5
5 10 5 10 5 10 5 10
;
;
Vy h c bn nghim l x , y 0; 1 ,
,
5
5
5
5
Bi 196: iu kin x , y 1 .
Vi iu kin trn th phng trnh th hai ca h tng ng vi:
2
6 x y xy x 2 y 2 5xy x y 2x 3 3 y 3 6xy x 2 y 2
2
xy x 2 y 2 x 2 y 2 6 x y 6 xy 2 x3 5xy x y 3 y 3 0
2
2
2
2
xy x y xy 6 x y xy 2 x 3 y x 2 y 2 xy 0
x 2 y 2 xy xy 6 2 x 3 y 0 x 2 y 2 xy 3 x 2 y 0
3 x 2 y 0 (do x , y 1 nn x 2 y 2 xy 0 ).
x 3 y 2.
+) Nu x = 3, thay vo phng trnh th nht ta c:
3 y 1 y 2 3 2 y 1 3 y 1 3 2 0
y l phng trnh bc hai n l
32 4 2 3 2 1 12 2
p dng cng thc nghim ta c
y 1
3 1 12 2
(loi nghim m).
2 2
9 3 1 12 2 6 2
.
4
+) Nu y 2 , thay vo phng trnh th nht ca h:
T y suy ra y
x 2 x 1 3 x 1 2 x 1 2 0 x 1 3 1 (loi nghim m) x 5 2 3
9 3 1 12 2 6 2
, 5 2 3;2
Vy h c hai nghim l x , y 3;
2 3
Bi 197: iu kin x 0 , y 3 0 , y 0 , x y 0 (vi cc iu kin ny th
y x
phng trnh th hai hon ton xc nh).
Nhn thy phng trnh th nht l phng trnh ng cp. Vi phng trnh ny th thun
tin trong cch gii ta s t y tx t .
Lc ny phng trnh tr thnh:
2 x 2 4t 2 x 2
2 4t 2
2 3
2
4 x tx 1
1 4 3 t 1
2
tx
t
tx x
t
Trang 62
2
2
4t 2 t 2 4
2 3t t 2 t 0 4 t 2 t 4
2 t 2 t 2 3t
0 2 t 2 t 2 t 4 t 2 t 2 3t
t 2 t . 2 3t 2 3t 0
1
(tha mn).
4
1
1
th y x x 4 y y 0 . Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
4
4
4 y 1 4 y 2 14 y 5 16 y y y 3 2 y y 3
2
4 y 1 4 y 2 14 y 5 16 y y y 3 4 y y 3 4 y y 3
20 y 2 17 y 3 4 4 y 1 y y 3 0 (*)
2
y 3 4 y 1 0
4 4 y 2 y 4 4 y 2 y . 4 y 2 13 y 3 4 y 2 13 y 3 0
2 4 y y 4 y 13 y 3
2
0 2 4 y 2 y 4 y 2 13 y 3
Vy nghim ca h l x , y 4;1
Bi 198: u tin ta tm iu kin xc nh ca h. l:
y 0
2
1
0 y
3
2 3
y
2
3x 2 y 2 4 xy y 31 0 (*)
y x y 1 3 x 2 y 2 3xy 31 0
2y
2
3
245
3x 2 y 4 xy y 31 0 3 x
0.
y
3
3
4
8
log3 2 x 1 2 x 1
2
2 x 1
1 log 3 x y x y
x y
(*).
Trang 63
1 nn f ' t 0 t 0 .
1
t 1
1 2
t
Nh vy f t ng bin trn 0; . Mt khc phng trnh (*) c dng:
Ta thy
f 2 x 1 f x y 2 x 1 x y y 1 x .
(**).
3 t 3 t 2 1 trn 0; .
2
3
3t
0 t 0 nn hm s f t ng bin
Hm s c o hm f ' t 2t.4t 16
2
2 t
t 1
trn 0; .
Mt khc phng trnh th nht ca h li c dng:
f x f y 4 x y 4 y x 4 .
Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
x 4 x2 1 4 x2 3x 8 ln x 2 3x 3 0
Xt hm s f t 4t
2 16
x3 2 x 12 ln x 2 3x 3 0
(*).
Phng trnh ny li cha cc hm khc tnh cht nn ta gii quyt n bng o hm.
Xt hm s g x x3 2 x 12 ln x 2 3x 3 trn 0; .
2x 3
2 x2 4 x 3
2
3x 2
0 x 0; .
Hm s c o hm g ' x 3x 2 2
x 3x 3
x 3x 3
2
3
3
2
2
2
(d thy iu ny do 2 x 4 x 3 2 x 1 1 0 v x 3x 3 x 0 )
2
4
Vy nghim ca h l x , y 2;6
Cc em c th tho lun thm v phng trnh, bt phng trnh, h phng trnh ti nhm
facebook sau:
https://www.facebook.com/groups/chinhphucphuongtrinh/
Chc cc em hc tt!
Ch : Em no c trn tay cun Ton 3 th inbox cho anh nhn ti liu h phn 3 nh
H Vn Din Trng THPT Thi Lo Hng Nguyn Ngh An
Trang 64