Thung Lung Khung Khiep

THUNG LUNG KHUNG KHIP
MUC LUC
ABBEY GRANGE.................................................................................................. 3
CUC PHU LU CUA SAU PHO TNG NAPOLEON ............................. 27
DAI BNG LM M........................................................................................ 47
HI TOC HUNG ................................................................................................. 73
KE D DANG ....................................................................................................... 93
NHNG NGHIP CHU REIGATE.............................................................. 107
NGI KHACH TRO C HNG BNG LC ....................................... 125
NGI THNG NGN HY LAP ..................................................................... 141
THUNG LUNG KHUNG KHIP ..................................................................... 157
Phn th nht TN BI KCH LU AI BIRLSTONE . 158

Chng I Tin bao .............................................................. 158
Chng 2 ng Sherlock Holmes din thuyt ................. 163
Chng 3 Tn bi kch Birstone..................................... 168
Chng 4 Ti mo ............................................................... 175
Chng 5 Nhng nhn vt cua tm tham kch............... 182
Chng 6 Mt tia sang cht loe ....................................... 190
Chng 7 Giai ap ............................................................ 198
Phn th hai NHNG NGI TIN PHONG ................. 207
Chng 1 Con ngi y .................................................... 207
ARTHUR CONAN DOYLE
Chng 2 Ngi trng toan ........................................... 211

Chng 3 Chi nhanh 341 Vermssa .............................. 221
Chng 4 Thung lung khung khip ................................ 232
Chng 5 Gi en ti nht ............................................... 238
Chng 6 Nguy him........................................................ 245
Chng 7 Bc-y sp by ................................................. 251
ABBEY GRANGE
Vao mt bui sang lanh leo va but gia cua mua ng nm

1897, ti bng thc gic v co ai lay manh vai ti. Hoa ra la Holmes.
Ngon nn trn tay anh soi ro gng mt hm h, ma ch thoang
nhn qua cung bit ngay la co chuyn va xay ra.
i thi, Watson, i thi! - anh giuc - ng hoi han g ca! Mc
ngay qun ao vao, ri ln ng !
Mi phut sau, hai chung ti a ngi trn mt chic xe nga va
loc coc bng qua nhng ng ph yn tnh n ga Charing Cross.
anh bnh minh yu t cua mt ngay ng bt u ng ln, nn
thnh thoang chung ti co th thy c bong dang l m cua mt
ngi th i lam sm. Sau khi chung ti ung my chen tra nong
ngoai ga va c yn v trn chuyn tau i Kent, anh mi thy u
m ngi ln noi, con ti th mi u tnh tr nghe c cu
chuyn. Holmes rut trong tui ra mt manh giy va oc to ln:
Abbey Grange, Marsham, Kent, 3.30 sang
ng Holmes thn mn. Ti se rt ly lam sung sng, nu ng
vui long tr lc cho ti ngay lp tc trong vic iu tra mt vu an
nhiu iu thu v. Vu nay rt hp vi s thch cua ng. ng se thy
ti vn gi nguyn hin trng, ung nh luc ti c mi n. Ch
xin ng ng bo l thi gian.
Ngi ban trung thanh cua ng.
Stanley Hopkins.
ARTHUR CONAN DOYLE
- Hopkins a bay ln mi ti va ln nao cung rt thch ang,

Holmes noi. Ti ngh chung ta se co mt bui sang thu v. Vu an
mang xay ra luc mi hai gi m qua.
- Cn c vao u ma anh co th noi chc nh th?
- Vao gi tau va cach tnh thi gian. u tin ho phai mi canh
sat a phng. Tip o mi trnh bao vi Scotland yard. Ri
Hopkins phai n tn hin trng, sau o mi co th anh in cho
ti. Phai mt tron mt m mi lam dc chng o vic. A, ga
Chislehurst kia ri. Moi chuyn ri se sm nga ngu thi.
Vt qua quang ng vai dm trn mt hng l hep, chung
ti n trc cng mt khu vn. Ngi gac cng gia vi m cng
cho chung ti. Mt li i rng vt ngang khu vn, chay gia hai
hang c thu, dn n trc mt toa nha rng va thp. Phn chnh
toa nha rt c knh, n mnh di nhng dy trng xun sum su,
nhng nhng khung ca s rng cho thy chu nhn a cho sa
sang lai theo kiu dang hin ai. Mt bn trai xem ra mi lam
thm. on chung ti trc canh ca m rng la vin thanh tra
Stanley Hopkins, dang tre trung, gng mt l ro ve nn nong.
- ng Holmes, rt mng la ng a n Va ca ng na, bac s
Watson. Thc ra gia c bit sm, chc ti chng dam lam phin
ng. T khi tnh lai, phu nhn a cho chung ti bit v vu nay mt
cach ranh rot n ni chung ta co le chng con bao nhiu cng vic
lam na. ng chc con nh bng trm Lewisham?
- Sao? Bng ba cha con nha Randall phai khng?
- ung vy. ng b vi hai thng con. Ro rang la ban tay cua
chung. Ti khng con h nghi chut nao. Chung mi ra tay
Sydenham cach y hai tun. Ngi nha y a nhn din c
chung. Tht ky la la chung lai dam tin hanh mt vu na sm nh
vy. Nhng y chnh la bng o, chng con nghi ng g na. Ln
nay th nht nh chung kho long thoat khoi gia treo c. Ngai
Eustace Brackenstall, mt trong nhng ngi giau co nht Kent,
a b sat hai. Chung a dung chnh thanh ci than trong phong p
v so ng. Phu nhn Brackenstall hin ang nm trong phong tip
khach bui sang. Ti nghip cho phu nhn, ba a phai mt phen hai
hung. Ba gn nh cht khip khi ti va t chn n y. Ti
ngh, hai ng nn gp phu nhn, c nghe chnh ba k lai u
ui vu nay. Sau o, chung ta se cung xem xet phong n.
Phu nhn Brackenstall qua la mt ngi phu n phi thng.

Mai toc ba vang ong, mt xanh, dang ngi thanh tu, dung nhan
tht dim l. Ngay pha trn mt bn mt la mt vt bm tm, sng
vu, trng chng ep chut nao. Ba hu cua phu nhn ang dung
nc chm vt thng. Con phu nhn th mt moi nm dai trn i
- vng, ngi khoac mt chic ao choang rng mau xanh im ngn
tuyn.
- ng Hopkins, toi a k ht moi chuyn vi ng ri - ba noi,
giong mt nhoc. ng khng th thay ti thut lai c sao? y, nu
ng thy cn, ti anh k lai ln na vi cac qu ng mi ti nay.
Hai v y a vao phong n cha?
- Ti ngh tt hn ca la nn hai ng y nghe phu nhn k
trc a.
- Ti hy vong cac ng co th dan xp c moi vic. Tht khung
khip khi ngh n canh nha ti vn con nm nguyn o. - Phu
nhn rung mnh, a tay che mt mt lat. Khi ba a tay ln, ng
tay ao rng ha xung tn khuyu. Holmes tht ln:
- , tha phu nhn, phu nhn con b my vt thng trn tay
na ka! Sao th nay? -Hai vt o ng ni bt trn canh tay trng
mut tron trnh cua phu nhn. Ba vi keo ng tay ao xung che i.
- , khng co g u. My cai vt nay chng dnh dang g n
vu m qua ca. Nu ng va cac ban ng chu phin ngi xung, ti
xin k ht nhng g ti bit c.
- Ti la v hun tc Eustace Brackenstall. Chung ti kt hn
vi nhau c gn mt nm nay. Cuc hn nhn chng ly g lam
m thm. Co le mt phn la tai ti. Ti ln ln trong khung canh
cua min nam nc uc, vn t do hn va t l nghi hn, nn ti
khng thch li sng Anh quc.Nhng ly do chnh ma ai cung bit
la ng Eustace nha ti la mt ngi nghin ru thm cn c .
Sng vi mt con ngi nh vy th du ch mt gi cung chng c
th nao la tnh canh ti, mt phu n nhay cam, lai b troi cht ca
ngay ln m vi mt ngi nh th?
ARTHUR CONAN DOYLE
Ti xin k vi cac ng chuyn m qua. Tt ca ngi hu ke ha

trong nha nay u trong day nha doc mi xy. Toan b toa nha
chnh c phn thanh nhng phong khach; con sau lng la nha
bp. ng nha ti cho b tr phong ngu cua hai chung ti trn lu.
Ngi hu gai cua ti, ba Theresa, th ngu trong mt cn phong
ngay bn trn phong chung ti. Ngoai ba ta ra trn lu khng con
mt ai; nn khng mt ting nao co th vong xung am gia
nhn di kia. Bon ke trm chc hn bit ro iu o; nu khng,
nht nh chung a khng dam hanh ng nh th.
Ti qua, ng Eustace nha ti lui v phong ring luc mi ri.
am gia nhn cung u lui v phong cua ho. Ch con mt mnh ba
Theresa vn thc trn phong mnh, tng trn cung toa nha, ch
xem ti co cn sai bao g khng. Ti ngi tai cn phong nay n qua
mi mt gi, m mai oc sach. Ri ti ao mt vong quanh nha,
xem moi thc a ngn np cha, trc luc ln gac. Ti lun t mnh
cang ang vic nay, v nh ti a noi, khng phai luc nao ti cung
co th cy vao nha ti. Ti xung nha bp, ghe phong vin quan gia,
ln phong khach, ri cui cung la phong n. Va n gn khung ca
s co che mt tm man day, ti hiu rng ca s ngo. Ti keo
tm rem sang mt bn th thy mnh ang ng i mt vi mt ga
an ng to ngang, ng tui, va t chn vao phong. Cai ca s o
la th ca s cao, kiu Phap, co th dung nh mt ca ra vao thng
ra vn. Nh anh nn t phong ngu ti ht ra, ti thy con co hai
tn na theo vao sau lng ga kia. Ti lui lai, nhng ga an ng
xng vao ti ngay. Mi u ga chp c tay ti tip n chen cht c.
Ti m ming nh ku, nhng hn a anh rt manh vao tran ti
ngay bn trn mt, khin ti khuyu xung. Ti ngt i, chc phai
mt lat sau mi tnh lai, luc by gi ti thy bon chung a git t
mt si dy keo chung va troi ti vao chic gh mc khng th ca
quy c, ri mt chic khn tay bt quanh ming ti lam cho ti
khng con cach nao ku la. ung luc o, ngi chng bt hanh cua
ti bc vao phong. Chc ng y nghe thy nhng ting ng kha
nghi nn a chun b sn sang ng pho. ng y mc s -mi va
qun dai, tay cm chic gy a thch. ng y lao n mt ga trong
bng trm, nhng mt ga khac, ga ng tui, a kp cui xung nht

cai thanh ci than trong lo si ra, va giang manh mt v khi ng
y i ngang qua trc mt ga. Nha ti guc nga, khng con rn ni
mt ting, va nm bt ng khng bao gi con dy na. Ti lai ngt
i, nhng cung ch trong vai phut. Luc tnh lai, ti thay bon chung
a v ht t trong tu buyp ph ra my b don n bng bac, m
mt chai ru cung li t o ra. Mi tn cm mt cc. Nh ti a
noi, mt ga trong bon a ng tui, co ru; hai a kia con tre
mng. Chc chung la ba b con. Chung tro chuyn vi nhau khe
khe. Xong, chung ti ch ti, xem ti a b troi cht cha. Cui
cung, chung chun ra ngoai, khng qun ong cht ca s. Mi
lm phut, ti mi g c chic khn khoi ming. Nh th, ti mi
la ln c, goi ba hu gai ti giup mnh. chung ti cho ngi n
bao cho canh sat ai phng. Ho lp tc bao ln Lun n. o la tt
ca nhng g ti co th k cung qu ng, va ti hy vong se khng phai
nhc lai cu chuyn au long nay na.
- ng co hoi g khng, ng Holmes? - Hopkins hoi.
- Ti khng mun lam dung long kin nhn va thi gi cua phu
nhn Brakenstall na - Holmes noi. Ri anh a mt v pha ba
hu gai - Trc luc sang phong n, ti mun c nghe cu chuyn
cua ba.
- Ti a trng thy bon chung trc luc chung vao nha - ba noi.
Khi ngi bn ca s trong phong ngu, ti thy ba ngi an ng
hin ra bn cng di anh trng, nhng luc o ti khng ngh bon
chung la ke trm. Hn mt ting sau, ti bng nghe thy ting ba
chu ku, ti mi chay xung va thy ba chu lm vao tnh canh ung
nh ba y va k; con ng chu th nm di san. Canh o qua u d
lam cho mt ngi phu n mt va, nht la khi b troi cht. Nhng
phu nhn ti khng bao gi thiu can am ca. Qui ng hoi ba chu
ti lu qua ri o a, nn by gi xin qu ng cho ti a ba chu v
phong ngh v mt moi qua ri.
Nh mt ngi me hin, ba hu phong vong tay qua lng chu,
ba v phong.
ARTHUR CONAN DOYLE
- Ba ta qun qut vi phu nhn t nho ti gi - Hopkins noichm chut phu nhn t khi con la mt hai nhi sang Anh ri ho ln
u ri uc cach y mt nm ri.
Tn ba y la Theresa Wright. ng Holmes, mi ng i li nay.
Ve hao hng bin mt trn gng mt sinh ng cua Holmes,
va ti hiu ra rng vu nay chng con li cun anh chut nao na v
a ht tnh cht b n ly ky. Mt ngi thy thuc tng trai c
mi ti cha mt ca cam lanh thng thng cung se co cam giac
ging ht nh vy thi. Nhng canh tng trong phong n tai
Abbey Grange u ky la khi dy s chu y cua anh.
Phong nay rt rng, trn cao, ghep bng nhng tm g si co
cham tr, trn bn vach tng trng bay la lit ca mt b su tp
tuyt vi nhng gac nai va vu kh kiu c. Trong goc xa nht cua
cn phong k t ca ra vao la canh ca s kiu Phap ma chung ti
a c nghe k. Ba khung ca s nho hn bn tay phai lam cho
cn phong tran ngp anh nng lanh leo cua mua ng. Pha bn
trai la mt cai lo si rng, xy su vao tng, vi nhng suc g si
nguyn khi vin quanh. Canh lo si co t mt chic gh banh g
si dang nng n. Lun qua mt l nho trn nhng hoa vn cham
tr trn chic gh banh y la mt si thng o, c ct cht ca
hai bn. Khi ci troi cho phu nhn, ngi ta ni rng si dy, nhng
nhng ch tht nut vn cha c thao hn. Tuy vy tm tr chung
ti b thu hut hoan toan vao cac vt khung khip, ang nm dai
trc mt lo si: xac cua ng chu nha.
Nan nhn la mt ngi an ng cao ln, thn hnh cn i, tui
trac t tun. ng ta nm nga, cm nghch ln, ham rng trng l
ro pha di hai mep hi nhch ln sau b ru en xen ngn. Hai
ban tay nm cht ang t th con gi cao qua u. Mt chic gy
nng trch nm vt ngang qua gia hai ban tay. Trn gng mt
ep trai, ngm en hn ro mt ve cm thu gh gm. Chc ng ang
nga lng trn ging khi nghe ting ng, v trn ngi vn con
mc nguyn ao ngu, va pha di gu qun con thy ro i chn i
t. u ng b mt vt thng khung khip.Canh o nm ch
chong chic thanh ci than b cong lai v cu giang manh vao u.

Holmes xem ky thanh st va xac nan nhn.
- Lao kia hn phai co sc lc phi thng, lao Randall b y anh nhn xet.
- ung th - Hopkins ap - chung ti a thu thp c mt vai
thng tin v lao va bit ro lao la ke ht sc cc cn.
- Tom c lao ta, chc i vi ng se chng co g kho khn.
- Khng kho chut nao. chung ti a theo doi lao t lu, v lao a
tnh chun sang My. By gi,bit bon chung con y, ti ngh bon
chung ch con cach moc canh mi hy vong trn thoat. Chung ti a
cho yt th nhn dang bon chung tai tt ca cac hai cang, va nh
chiu nay th cng b giai thng cho ai tom c. Ti tht khng
th hiu ni tai sao bon chung lai lam mt chuyn in r nh vy,
v chung tha bit se b phu nhn ta lai din mao, va nht nh
chung ti se nhn ra chung.
- ung vy. Ti rt ly lam la sao chung khng bt phu nhn
vnh vin im lng mt th.
- Ti ti d oan co le chung khng bit la phu nhn a tnh lai
- ti noi.
- Co le th. V phu nhn xem ra a b ngt xu, nn chung
khng thy cn git. Th con ng chu ti nghip nay th sao, ng
Hopkins? Ti nh hnh nh co nghe n mt s chuyn ky quc v
ng ta.
- Khi tnh ru, ng ta la ngi tt bung, nhng h qua chen
ri, th hoa thanh mt con qu d. Vao nhng luc nh vy, ng ta co
th lam u moi chuyn. Co ln, ng ta a gy nn mt chuyn rc
ri: ng ta tm du hoa khp ngi mt con cho ri chm la t ma o lai chnh la con cho cua phu nhn, mi li thi ch, va ngi
ta phai cht vt lm mi gi kn c vu nay. V sau, ng ta con
nem cam mt cai chai vao ba hu phong Theresa Wright. Chuyn
nay lai gy nn rc ri. Nhn chung, cai nay ti noi ring vi ng
ARTHUR CONAN DOYLE
10
thi, gia khng co ng y th ca nha se thy d chu hn nhiu . ng

ang nhn g vy?
Holmes ang qu gi xung san ht sc chm chu xem xet
nhng nut tht trn si thng o dung troi phu nhn. Tip n,
anh xem ky ch u dy sn b t ra khi bon trm git si thng
xung.
- Khi chung git si dy nay, cai chung di bp hn phai
vang ln rt to - anh nhn xet.
- Khng mt ai nghe thy ca. Nha bp nm ngay sau nha.
- Do u ma ke trm bit c la se khng co ai nghe thy
ting chung? Sao hn lai dam liu lnh git si dy nh vy nh?
- ung th, ng Holmes, ung th. ng nu ln chnh cu hoi
ma ti vn t hoi i hoi lai nhiu ln. Khng con ng vc g na, ke
o phai bit ro nha nay va thoi quen sinh hoat cua nhng ngi
ang y. Chung phai hiu cn ke tt ca gia nhn u ang ngu
va khng mt ai di bp co th nghe c ting chung ca.
Nh vy la hn phai quen bit ro ai o trong am gia nhn. Chuyn
nay khng con g phai nghi ng na. Nhng trong nha ch co tam
gia nhn, va hanh kim cua ho u rt tt.
- Bnh thng ra - Holmes noi - Ngi ma ti nghi se chnh la
ke b ng eustace nem vo chai ru vao mt: ba Theresa Wringt.
Tuy nhin, nu th th ba lai la ke phan chu, ngi chu ma ba ta
hnh nh a hu ha ht sc tn tuy. Thi c, o ch la chuyn
nho nht. Cu chuyn phu nhn k ro rang la rt chnh xac, nu
cn c vao nhng g ma chung ta ang thy trc mt - Anh tin v
ph khung ca s kiu Phap, va y ca hai canh ra - Ch nay chng
co du vt g, va lai mt t lai cng nh st nn ti khng co hy
vong tm thy du vt. Theo ti, nhng ngon nn trn mt lo si
luc o a c thp sang.
- ung th, chnh nh nhng ngon nn o va my ngon nn
trong phong ngu cua phu nhn ma bon trm thy ng.
- Th bon chung a ly i nhng g?
11
- Chng bao nhiu. My b a trong tu buyp - ph. Phu

nhn Brackenstall ngh rng chc bon chung a ht hoang vi cai
cht cua Sir eustace. Nu khng, chc chung a suc sao khp nha.
- ung th tht. Nhng ti thy chung a ung dung ung ru.
- Chc t trn tnh thi.
- ung th. Ba chic cc trong gu chc cha ai ng ti th
phai.
- Cha. Ca chai ru vn nguyn nh khi bon chung bo lai.
- Nao, ta xem th. , cai g th nay?
- n ca ri, Watson a - anh noi. Chung ta a kham pha c
mt trong nhng vu an thu v nht trong b su tp cua chung ta.
Nhng ti tht ti da, v suyt na pham phai mt sai lm t hai
nht i mnh! By gi ti ngh ch con thiu vai khu b mt na
la ti a co trong tay hu nh toan b chui s kin.
- Anh a do ra c cac hung thu?
- Ch mt thi, Watson, mt hung thu thi. Mt thi, nhng la
mt ke ang gm. Hn khoe nh gu - cai thanh ci than b be cong
kia la mt minh chng. Cao ln, nhanh nh soc, kheo tay kinh
khung. Ngoai ra, con tinh khn rt mc, v chnh hn a dan dng
nn toan b v kch tai tnh nay. Co iu trn si dy keo chung
kia, chnh hn a lai du vt cua ring mnh, giup chung ta co
c mt u mi loai bo ht moi ng vc.
- Th cai u mi o nm u?
- Th th anh nghe y, Watson. Nu anh git si dy chung
th anh th liu xem no se t oan nao? Ro rang no se t ch
ni vi si dy thep. Vy th sao no lai t cach ch y tam phn
nh anh a thy?
- V ch o b sn?
- ung. u dy nay, nh chung ta a xem xet, qua co b sn
tht. Va ga no qua a u tinh quai, nn hn mi dung dao lam
ARTHUR CONAN DOYLE
12
cho si dy co ve nh b sn. Nhng u trn kia th khng. ng

y, anh khng th thy c u, nhng nu anh treo ln lo si,
anh se thy ro no a b ct, ch chng co du hiu nao cho thy la
b sn ca. By gi, anh co th t mnh tai lp c moi din tin.
Hung thu cn mt si dy. Hn khng th git xung v s chung
rung, anh ng moi ngi. Hn phai lam g? Treo ln lo si,
nhng vn khng vi ti, nn phai ty u gi vao u rm cha, anh
se thy du vt in lai trn lp bui ngoai o, v con thy hn t nht
tam phn na. Bi vy, hn phai cao hn ti t nht tam phn. Nay
by gi anh th nhn xem vt g trn mt chic gh banh g si?
Vt g?
- Vt mau.
- ung la vt mau. Ch ring chi tit nay thi cung u cho thy:
cu chuyn cua phu nhn Brackenstall la chuyn ba. Nu ba ta a
b troi vao o trc luc hung thu git ng chng. c g ti c tro
chuyn ngay by gi vi ba vu nui Theresa. Chung ta phai tht
thn trong, nu chung ta mun thu thp c nhng thng tin
mnh mun.
Ba ta, ba vu nui ngi uc nghim ngh y, qua la mt nhn
vt ang chu y. Ba ta a nghi va t thin y, nn thai hoa nha cua
Holmes phai mt mt thi gian mi chim c thin cam cua ba.
Ba chng h giu gim long cm ghet ca ba i vi ng chu qua c.
- Vng, tha ngai, qua tnh ng y co nem cai vo chai vao ti
c. Ti thy ng y lng ma ba chu ti, nn ti bao thng vi ng
ta rng gia anh trai ba chu co mt y th ng ta ng hong n
noi nh th. Vy la ti b ng y nem thng cai vo chai vao mt.
ng y thng x t vi phu nhn Brakenstall, ma ba chu ti
vn kiu hanh, khng bao gi than phin. Ba y thm ch cung
khng k cho ti nghe nhng cach hanh ha cua ng ta i vi ba.
Ngay ca nhng vt bm trn tay ma ng thy sang nay cung vy,
nh ti bit ro chnh la vt inh ghim mu. ng y to ra ht sc du
dang hi chung ti gp nhau ln u ch mi cach y co mi tam
thang. Nhng ca hai chung ti lai cam thy mi tam thang y dai
13
chng khac nao mi tam nm. Hi o, ba chu ti va chn t

chn rao ti Lun n. Vng, o la ln xa nha u tin, ch trc
o phu nhn cha bao gi i u ca. ng y a dung tc v, tin
bac va ca thu oan gia di chim oat ba chu. Ly ng ta, ba y
a pham mt sai lm, va ba y a tra gia xong cho s sai lm y.
ng hoi: chung ti gp ng y hi thang nao, ung khng a? Th th
xin tha la chung ti gp ng ta ngay sau ngay n: chung ti sang
hi thang Sau, va gp ng ta hi thang Bay. ng y ci ba chu ti
vao thang Ging nm ngoai. Vng ba chu vn ang nm ngh di
phong khach, va d nhin se vui long gp ngai. Nhng xin ngai
ng gan hoi ba y nhiu, v ba y va phai chu ng ht thay
nhng g t ngi pham trn u sc kham ni.
Phu nhn Brakenstall vn nm trn chnh chic i vng o,
nhng trng a tht sc hn hi sang, ba hu phong cung theo
vao cung chung ti; va bt tay vao thay tm khn chm ln tran
c chu.
Ti hy vong - phu nhn ln ting - rng ng n y khng
phai thm vn ti ln na?
- , khng, Holmes ap, giong ht sc lch s. Ti se khng
quy ry ba thm na u, tha phu nhn Brakenstall. Ti ch
mun ct ganh nng cho phu nhn thi.
- Vy ng mun ti phai lam g?
- K ht s tht.
- ng Holems!
- , khng, khng, phu nhn Brakenstall lam nh vy hoan
toan v ch. Ti bit chc rng cu chuyn cua phu nhn k la hoan
toan sai s tht.
Ca phu nhn Brakenstall ln ba hu phong u chm chm
nhn Holmes, mt tai i, anh mt l ve s hai.
- ng tht la th l! - ba Theresa ku ln - ng mun am ch ba
chu ti a noi di?
ARTHUR CONAN DOYLE
14
Holmes ng ngay dy.

- Phu nhn khng co g k vi ti sao?
- Ti k ht vi ng ri con g.
- Mong phu nhn ngh lai, phu nhn Brakenstall. Chn tht,
ti ngh, se tt hn nhiu.
Mt thoang lng l lt qua gng mt kiu dim cua phu
nhn. Nhng ri mt quyt nh mi khin khun mt y cng lai
nh th eo mt na.
- Ti a k ht vi ng nhng g mnh bit.
Holmes cm ly mu, nhun vai.
- Ti rt ly lam tic - anh noi. Ri khng tht thm mt li nao
na, chung ti ri khoi phong, ra v. trong khu vn co mt cai ao,
va ban ti li ti i v pha o. Mt ao ong bng gn ht, va ch con
cha mt khoanh nho danh lam ni tru ng cho mt con thin nga
c c. Holmes nhn chong choc vao vung nc nho o mt luc, ri
i tip v pha cng vn. Dng chn bn cng, Holmes ngch
ngoac mt mu giy ng, troa cho ngi gac cng, nh chuyn lai
cho ngay Stanley Hopkins.
- Chung ta co th hoc trung ch, hoc chnh muc tiu, nhng
ng nao cung phai lam c mt chut g giup ng ban Hopkins, du
ch thanh minh cho chuyn ving thm th hai - anh noi. Ri
khng tht thm li nao na, chung ti ri khoi phong, ra v. Trong
khu vn co mt cai ao, va ban ti li ti i v pha o. Mt ao ong
bng gn ht, va ch con cha mt khoanh nho danh lam ni tru
ng co mt con thin nga c c. Holmes nhn chong choc vao vung
nc nho o mt luc, ri i tip v pha cng vn. Dng chn bn
cng, Holmes nguc ngoac mt mu giy ngn, trao cho ngi gac
cng, nh chuyn lai cho ngai Stanley Hopkins.
- Chung ta co th hoc trung ch, hoc chch muc tiu, nhng
ng nao cung phai lam c mt chut g giup ng ban Hopkins, du
ch thanh minh cho chuyn ving thm th hai - anh noi. Tuy
15
vy ti vn cha dam tit l ht b mt vi ng y. Ti ngh, by gi

ni k theo ma ta cn n iu tra vu nay la vn phong cua hang
hang hai Adelaide - Southampton.
Qua vin Giam c, Holmes nhanh chong thu thp c moi
thng tin ma anh cn bit. Vao thang sau nm 1895, hang ch co
duy nht mt con tau cp bn Anh quc. o la chic Rock of
Gibraltar, con tau ln va ep nht hang. Ban danh sach hanh
khach cho thy: c Fraser x Adelaide cung ba hu cua c a i
chuyn nay. Hin thi con tau ang chay ngang qua mt ni thuc
man nam knh Suez, trn hai trnh sang uc nh l thng. Thanh
phn s quan trn con tau vn ging ht nh hi nm 1895, ngoai
tr mt iu: vin pho thuyn trng, ng Jack Croker, a c
bat ln cp thuyn trng va chuyn sang ch huy con tau mi cua
hang, chic Bass Rock, hai ngay na se ri Southampton. Vin s
quan nay hin sng tai Sydenham, nhng sang nay anh ta co le se
n y, va nu chung ti mun th co th ch gp anh ta.
- Khng, tha ng. Chung ti khng nh gp, nhng rt ly
lam sung sng nu c bit thm v ly lch va hanh kim cua
anh ta.
Ly lch cua anh ta tuyt hao. Trong ham oan, khng mt s
quan nao c anh gia cao nh th. Con v hanh kim, tuy anh ta
la mt ngi ngng cung, liu lnh khi ln b, nong nay, d b kch
ng, nhng lai la mt s quan ang tin cy luc thi hanh phn s,
cng trc, chn thanh va tt bung. Nm c nhng thng tin do,
chung ti ri vn phong hang Adelaide - Southamton, va vong ti s
in tn Charing Cross. Holmes gi mt bc in, ri chung ti lai
quay v Baker Street.
Ba chic cc trong tu canh nhau. Mt chic van con t cn
di ay. Chai ru t bn canh, ch vi ht mt phn ba, va nm
bn canh la cai nut chai dai ngm ru rt su. Thai cua Holmes
bng i khac, va ti lai thy cp mt su va tinh cua anh anh ln
v hao hng. Anh gi cao cai nut chai ln ngm ngha rt ky.
- Bon chung m nut chai ru bng cach nao nhanh hoi.
ARTHUR CONAN DOYLE
16
Hopkins ch vao cai ngn keo ang m na chng, bn trong co

vai chic khn trai ban vai lanh va mt cai m nut chai.
- Phu nhn Brackenstall co noi ti chuyn chung dung cai m
nut chai nay khng?
- Khng. ng khng nh a, phu nhn a b ngt xu khi chung
m chai ru.
- Nh ch. Thc ra cai m nut chai nay a khng c dung
n. Chung m chai ru bng mt cai m nut loai bo tui, co le nm
trong mt con dao nhp, va khng dai qua ba phn. Nu ng quan
sat phn trn cua cai nut th ng se thy ngay rng cai nut chai cua
bon chung a phai xoay vao ba ln mi m c chai ru. Con nu
dung cai trong ngn keo kia th ch cn mt ln xoay la c. Khi
tom c ga no, cac ng se phat hin c rng hn co mt con dao
nhp.
- Tuyt! - Hopkins noi - Nhng, thu thc, ba cai cc nay lai
khin ti bn khon. Phu nhn Brackenstall a tng tn mt ba ga
no ung ru phai khng.
- Co. Phu nhn a k ro ri con g.
- Vy la cu chuyn a kt thuc. Con bit noi g na kia ch?
Nhng ng phai tha nhn rng ba cai cc nay rt ang y, tha
ng Hopkins. Sao, ng khng nhn thy g sao? Thi c, khng
sao ca. D nhin, my cai cc nay ch la chuyn ngu nhin thi.
Thi, chao ng Hopkins. Ti khng ngh rng ti co th giup ng
c g, v vi ng, vu nay coi nh a ro ca ri. Khi nao ng bt
c Randall, ng nh bao cho ti bit, va cung xin ng cho bit
nhng g co th xay ra sau o na. Ti hy vong se sm c chuc
mng ng kt thuc vu an thng li.
Trn ng v, qua net mt cua Holmes, ti co th thy ro la
anh vn b dn vt v mt iu g o ma chnh mnh va quan sat
c. C mi ln nh vy anh lai c gat bo nhng y ngh y i va
tro chuyn nh th vu an a ro ca ri. Nhng sau o, mi ngi vc
lai am anh anh, va ve mt anh cho thy anh lai ang mai ngh v
17
cn phong n ln rng tai Abbey Grange. Cui cung, ung vao luc
sp sa ri ga, anh bng nhay pht xung va keo ti xung theo.
- Anh Watson thn mn a, anh th li cho ti nhe, - anh noi
trong khi chung ti nhn theo nhng toa cui cung cua oan tau
khut sau mt khuc quanh. Ti rt ly lam tic la gy phin phc
cho anh, nhng thc tnh ti khng th yn vu an trong tnh
trang nh th nay. Moi ban nng tri cho trong ti u ln ting
phan i vic o: khng n ri, sai to ri. Ti dam qua quyt rng
mnh a i chch hng, xac nhn cua ba hu phong cung rt y
u. Moi chi tit u rt chnh xac. Vy ti ly g bac lai? Ba cai
cc, ch co vy thi. Nhng s th ra sao, nu ta khng tin hoan
toan vao nhng chuyn y? Nt ta c t xem xet s vic mt cach
thn trong, nh le ra ta phai lam trong trng hp phu nhn
Brackenstall khng noi g ht? Luc by gi, chng le ta khng tm
c mt cai g cu th hn iu tra tip hay sao? D nhin la
c. Ngi xung i, Watson! Trong luc ch chuyn tau quay lai
Chislehurst ti se trnh bay cho anh thy nhng bng chng.
Chung ta khng nn tin vao bt c iu g ma ba hu phong hoc c
chu ba ta a noi. ng cho cai nhn cach kha ai cua phu nhn
Brackenstall tac ng n nhng nhn nh cua chung ta.
- Chc chn la trong cu chuyn cua phu nhn co nhng chi
tit ma nu xem xet lai, ta se thy rt ang nghi. Bng trm nay
va lam mt vu gy xn xao cach y hai tun. Mt s hanh tung
va din mao cua bo chung a c bao ch ng tai, nn bt c ai
mun dng ln mt cu chuyn trm cp tng tng cung u
ngh n chung. Thc ra, nhng bon ke trom va c mt v beo
b th thng ch thch ngi yn tn hng mon chin li phm
no, ch khng dai g lai tin hanh mt vu mao him mi. Vic
chung anh mt ngi an ba buc ba ta cm ming cung tht la
i, bi le theo ti ngh, o chnh la cach chc chn nht khin
ba ta ku m ln. Cung la i va vic g chung phai git mt mang
ngi trong khi bon chung tha sc bt ng ta ngi im ma khng
cn gy an mang. Cung la i la tai sao bon chung lai man nguyn
ch vi vai mon don n bng bac, trong khi chung co th v vet
ARTHUR CONAN DOYLE
18
c nhiu hn th nhiu. Va iu la i cui cung la tai sao bon

chung lai chu vt lai chai ru mi ung co mt t. tt ca nhng
iu va noi o khng khin anh ngac nhin sao, Watson thn
mn?
- Toan b, nhng iu o gp lai th ro rang la rt ang lu y,
nhng nu xet tng im mt th thy chng co g la la.
- Va by gi ta noi n iu ang chu y nht: my cai cc ung
ru.
- My cai cc o th co g la la?
- Ngi ta khai vi chung ta la ca ba u a ung ru. Anh co
tin li khai o khng?
- Sao lai khng? Vt ru vn con nguyn trong ca ba.
- ung. Nhng ch mt la con thy cn ru di ay. Anh nn
y chi tit o. Anh giai thch th nao v chi tit nay?
- Chic cc co cn la chit rot sau cung.
- , khng, khng. Chai ru con y, nn khng th co chuyn
ru hai cc u th trong, con cc th ba th khng. Co hai kha
nng giai thch, va ch co th co hai thi. Kha nng th nht: rot
xong hai cc u, bon chung a lc manh chao, ri mi rot cc th
ba, nn cn ch lng xung cc th ba. Nhng kho co chuyn o
lm. Phai, phai. Ti tin chc mnh hoan toan ung.
- Vy th anh ly giai th nao?
- Ho ch dung co hai chic cc, va nhng giot cui cung trong
hai cc nay sang cc th ba tao cho ngi ngoai cai n tng la
a co ba ngi cung ung vi nhau. Chnh v vy, nn cn ru ch
thy co ay chic cc cui cung, ung khng? Phai, ti qua quyt
s vic a din ra ung nh th. Nhng nu qua nh vy c, th
co ngha la phu nhn Brakenstall va ba hu phong cua phu nhn c
tnh noi di chung ta. Khng mt li nao trong cu chuyn ho k
con co th tin cy c ca. Ho phai co nhng ly do ht sc nghim
trong che giu ke thu pham ch thc, va chung ta ch con cach
19
phai t mnh dng lai vu an, ch ng hy vong vao bt c s giup

nao t pha ho. o chnh la s mang ma ta phai ganh vac k t
gi phut nay, va ka, Watson tau i Chislehurst a ti kia ri.
Nhng ngi sng Abbey Grange rt sng st khi thay chung
ti quay lai. Stanlay Hopkins a v gp thng cp bao cao kt
qua, nn Sherlock Holmes chim ngay ly phong n, khoa trai ca
lai va danh tron hai gi ng h kham xet cn thn moi th. Ti
th ngi xung mt chic gh k goc phong, ht nh mt sinh vin
chm ch theo doi thy giao thao din, va c theo sat tng bc mt
tin trnh cua cuc kham pha thu v kia. Khung ca s, my tm
rem, chic tham, chic gh, ri si dy - tt ca u ln lt c
xem xet t m. Thi th hun tc eustace a cmang i ri,
nhng moi th vn con c gi nguyn nh chung ti a thy
sang nay. Th ri, trc s ngac nhin cua ti, Sherlock Holmes
treo ln mt cai lo si rng. Trn u anh lung lng mt oan dy
git chung mau o, dai chng vai phn, vn con buc cht vao si
dy thep ni lin vi cai chung treo di nha bp. Sherlock Holmes
ngm no hi lu, ri vn ngi ln cho gn thm chut na, anh
t hn gi vao mt ng g bng g ap trn tng. Nh vy tay
anh ch con cach u si dy thng vai phn, nhng vic o khng
khin anh chu y bng cai rm cha trn tng. Xong xui, anh nhay
xung, ming khe reo ln mt ting to y man nguyn.
Gn ti, vin thanh tra Staley Hopkins ghe thm chung ti.
Cng vic cua ng ro rang chng my sun se.
- ng Holmes, ng qua la mt phap s. Thnh thoang ti ngh
thm ng co mt sc manh siu pham. Nay, nh y ma ng bit
c nhng b bng bac b anh cp o chung a vt xung ay
ao?
- Tht vy sao? Th ma ti khng bit y.
- Nu vy th tai sao ng lai dn ti th mo y ao?
- ng a vt ln c ri ch g?
- Phai, ung th.
ARTHUR CONAN DOYLE
20
- Ti rt ly lam mng la a giup c ng.

- Nhng ng co giup g ti u! ng lam cho vu an rc ri thm
th co. Lam g co th ke trm c v vet ac bng bac, lai em vt
xung cai ao gn nht?
- Qua la mt hanh vi kha ky quc. Ti ch co y la ch bac ly
i ch anh lac hng chung ta. V th, d nhin, bon chung ch
mun vt bo no i cho nhanh.
- Nhng tai sao ng lai i n y ngh o?
- , ti ngh o la chuyn co th co c. Khi chung tu thoat
qua cai ca s kiu Phap, ngay trc mt chung a hin ra mt cai
ao. Trn mt ao lai co mt ch nc cha ong bng y sc quyn
ru. Tm u ra mt ni ct giu tt hn th?
- A, mt ni ct giu! Hay qua - Stanley Hopkins reo ln. Vng,
vng, gi th ti hiu ht ca ri! Doc ng se co ngi, chung s
cham tran vi ho gia luc ang mang my b n bng bac, nn
chung vi tu tan tang vt xung ao, ch dp thun tin se quay lai
ly ln. Tuyt qua, ng Holmes a. y tng nay c a hn y tng
luc u. Nhng ti vn vng phai mt tr ngai ln.
- Tr ngai?
- ung th, ng Holmes a. Bng Randall va b bt sang nay
tai New york.
- Tri i, ng Hopkins! Vy th ro rang gia thuyt cua ng v
vic bon nay gy ra vu an mang tai Kent ti qua a hoan toan
v.
- ng Holmes, o qua la mt on cht ngi, thc s cht
ngi. Tuy vy, chc la con co nhiu bng trm khac, ngoai bon
Randall, cung gm ba tn, hoc co mt bng mi nao o na, ma
canh sat cha h nghe noi.
- Co le th. Rt co th la ung th tht. Nu vy th ng con
phai iu tra tip?
21
- Vng, ng Holmes. Ti con cha c ngh ngi chng nao

vn cha lam sang to ngon nganh vu nay. Ti hy vong ng se vui
long gi cho ti mt y tng nao hay hay?
- Th ti a mach cho ng ri y thi
- Mach g kia?
- Phai, ti a noi vi ng la bon chung c anh lac hng.
- Nhng lam g, ng Holmes, lam g?
- A, d nhin, o chnh la vn . Nhng ng co th thy la co
mt cai g trong o. ng khng th lai dung cm vi chung ti a?
Vy th xin tam bit ng, va nh cho chung ti bit kt qua cuc
iu tra.
n ti xong, Holmes chm mt tu thuc, ri a chn lai gn
anh la ang reo vui trong lo si. Thnh lnh anh lic nhn ng
h.
- Ti ang ch mt s vic na xay ra, Watson a.
- Bao gi?
- Ch vai phut na thi. Chc luc nay anh ang ngh rng ti
a i x khng phai vi Stanley Hopkins ung khng?
- Ti tin vao s phan oan cua anh.
- Mt li ap tht t nh. Watson, anh phai nhn s vic theo
cach sau y: nhng g ti bit ch mang tnh cht ring t, con
nhng g ng ta bit lai la chuyn cng vu. Ti co quyn phan oan
theo cach cua ring ti; con ng ta th khng th. ng ta phai phi
bay ht thay moi chuyn, nu khng se b xem la khng lam tron
cng vu. Trong mt vu con nhiu ng vc, ti khng thch y ng
ta vao mt tnh th kho x, va v vy, ti phai gi kn moi thng tin
cho ti luc ni vu a c lam sang to.
- Nhng n bao gi th mi sang to?
- Sp ri. Anh sp c chng kin man chot cua mt v kch
nho c sc.
ARTHUR CONAN DOYLE
22
Co ting chn ln cu thang, ri ca m va mt ngi an ng

tre tui, cao ln xut hin. Khach la mt chang trai ria vang,
mt xanh, da ram nng. Anh ong ca lai, ri ng yn, hai tay
nm cht lai nh ang c nen mt cam xuc manh lit nao o.
- Mi ng ngi, thuyn trng Croker. Chc ng a nhn c
bc in?
- Khach gieo phch ngi xung chic gh banh, ri a cp
mt do xet ht nhn ti lai nhn Holmes.
- Ti va nhn c bc in, va n ung gi ng a ch nh
trong bc in. Ti nghe noi ng co n ng vn phong. Tht
chng co cach nao ln tranh c ng. Ti sn sang nghe nhng li
phan x ti t nht. ng nh x ly vi ti th nao y? Bt ti?
ng noi i! Ch ng ngi o ma ua gin vi ti nh meo vn
chut.
- Ti se khng ngi y ph pheo tu thuc trc mt ng nu
ti cho ng la mt tn ti pham, ng co th tin chc nh vy Holmes noi. Hay thanh thc vi ti, th ng va ti se co th lam mt
vic g tt ep. Con nu ng nh gi tro la gat ti, th ti se trit
ha ng ngay.
- Xin ng cho bit: ng mun ti lam g?
- Thut lai mt cach trung thc cho ti nghe nhng g a din
ra tai Abbey Grange ti qua, khng thm, khng bt. Ti a bit u
ti mc nu ng k sai s tht du ch mt chut, la ti se goi canh
sat,va th la vu nay se vnh vin vut khoi tm tay ti y.
Chang thuyn trng m chiu mt luc, ri nm cht ban tay
to, ram nng giang manh mt cai xung ui.
- Thi, anh liu vy - anh tht ln. Ti tin ng la ngi trong
li ha, nn xin k cho ng nghe ht cu chuyn. Nhng trc tin,
ti phai noi diu nay. Ti chng n hn, ma cung chng s hai bt
c iu g. V th phai lam lai t u, ti cung se lam ung nh
vy, se ly lam t hao v a lam nh th. Nhng h ngh ti chuyn
23
mnh se gy rc ri cho Mary Fraser, la long ti lp tc thy hai

hung. Ti sn sang i mang sng cua mnh c nhn thy
gng mt thn yu cua nang mt nu ci ti vui.
Ti phai k lui cu chuyn lai mt chut. ng hnh nh a bit
ht moi chuyn; v vy, ti ngh ng a bit ti gp nang khi nang
la mt hanh khach, con ti la pho thuyn trng trn tau Rock of
Gibraltar. Ngay t ln u gp nang, nang a tr thanh ngi phu
n duy nht cua i ti. Va cang ngay, ti cang yu thng nang
hn trong sut cuc hanh trnh o. Ti thng qu trong bong ti va
hn ln boong tau, v ti bit rng chn nang a i qua o. Nang
chng bao gi co tnh cam c bit vi ti. Nang c x vi ti t t,
nh bt c ngi an ba nao cung co th i x vi mt ngi an
ng. Ti khng co iu g phai trach c nang. V pha ti la mt
tnh yu toan tm, con v pha nang ch la thin cam va tnh bng
hu. Khi chung ti chia tay nhau, nang vn la mt c gai t do; con
ti thi khng bao gi con co th thy mnh t do c na.
Sau ngay tr v t chuyn i k tip, ti c tin nang a ly
chng. , sao nang lai khng c quyn ly ngi nang yu kia
ch? Ti chng au bun g v cuc hn nhn o. Ti khng phai la
mt ke v ky. Ti ch mng v hanh phuc a mm ci vi nang, va
khoi chng kin canh nang phai gn bo i mnh vi anh chang
thuy thu ngheo kh. Ti yu Mary Fraser say m n th y!
- , ti khng bao gi ngh la mnh se c gp lai nang.
Nhng ri ti bng c thng chc sau chuyn i mi y. Con tau
mi cha c ha thuy; v vy, ti phai v nha Sydenham vai
thang trong luc ch i. Mt hm, ang i dao trn ng lang, ti
bng gp Theresa Wright, ba hu gia cua nang. Ba ta k cho toi
nghe v nang, v lao ta, v moi chuyn. Tha qu ngai, ti phai cho
qu ngai hay rng ti suyt phat in, khi bit ga cho cht nghin
ngp o a dam anh nang, thin thn cua ti! Ti gp lai ba
Theresa. Ri gp chnh Mary, ri lai gp nang ln th hai. Sau o,
nang khng cho ti gp na. Nhng gn y ti co nhn c mt
thng bao: mt tun na ti se phai ln ng. V th, ti quyt
ARTHUR CONAN DOYLE
24
nh phai gp lai nang ln na. trc ngay ri Anh quc. Ti bao

gi cung coi ba Theresa nh ban, v ba cung yu Mary va cung cm
ghet cai lao hung ac no chng thua kem g ti. Qua ba y, ti bit ro
ng i li lai trong nha. Mary thng ngi oc sach trong cn
phong nho cua nang tng trt. Ti qua, ti i vong qua o, ri cao
vao ca s ra hiu. Thoat tin nang khng m ca. Nhng ti bit
by gi nang a thm yu ti va khng n ti phai ng trong
bong ti gia ret. Nang thm bao ti hay vong ra canh ca s ln
pha trc. Ti thy ca a m sn, ti co th treo vao phong n.
Vng, tha qu ngai, ti ang ng vi nang bn ca s th lao ta
lao vao, nh mt thng in. Lao chi nang mt cu thm t, ri
gi cao chic gy ang lm lm trong tay, lao vut vao mt nang. Ti
chm ti, v ly thanh ci than va gia hai chung ti a n ra mt
cuc o sc song phng. ng nhn y, trn tay ti vn con nguyn
du vt chic gy cua lao, v lao ra on trc. Ti khng chut n
hn. Bi le y la chuyn mt mt mt con; hoc la lao, hoc la ti.
Va hn th na: hoc la tnh mang cua lao y, hoc la tnh mang
cua nang, v lam sao ti co th pho mc nang cho cai lao in r y?
Ti a git lao nh vy y. Ti co sai trai khng? y, th hoi hai
ng th hai ng se lam g, nu vao a v ti?
Nang a thet ln khi b lao anh, nn ba Theresa nghe thy vi
chay xung. Thy trong tu buyp - ph co mt chai ru, ti lin ly
ra, m nut, vai giot vao ming Mary, v nang ang bt tnh do b
choang. Ri cung ung mt hp. Ba Theresa th bnh tnh nh
khng, va cach khai bao vi canh sat chnh la do ti va ba ta ngh
ra. chung ti buc phai lam cho ngi ta tng vu an mang do bon
trm gy nn. Trong luc ti treo ln ct si dy chung, th ba
Therea c nhc i nhc lai cho Mary thuc long cu chuyn ba t
kia. Sau o, ti troi nang vao chic gh, lam x du dy cho co ve t
nhin. Nu khng ngi ta se phai t hoi: lam cach nao ma tn
trm co th leo ln tn o? Ri ti v vi mt vai b m chen, tha
a bng bac, lam ra ve y la mt vu trm. Ti Mary va ba
Theresa lai, dn ho ch h hoan sau khi ti a ri khoi nha mi
lm phut. Ti vt nhng b n bng bac xung ao va v lai
25
Sydenham, long man nguyn v a lam mt vic tt tht s. o la

s tht, ng Holmes a, du ti co phai tra gia cho no bng tnh mang
cua ti chng na.
Holmes trm ngm hut thuc va im lng hi lu. Ri anh tin
n bt tay vin thuyn trng.
- Ti bit mi li ng noi ra u ung s tht, - anh noi - v ng
khng cho ti bit thm mt iu g mi la ca. Ngoai tr mt thuy
thu khng mt ai co th tht c nhng nut buc cht n th khi
troi phu nhn Brackenstall vao chic gh banh. Ma phu nhn th
ch mi gp dn thuy thu ung mt ln hi ba ap tau sang Anh.
Va ngi o t phai cung giai tng vi ba; v ba a c che ch, va
iu nay cho thy ba rt yu con ngi o. ng thy y, ti a d
dang tm ra du vt ng, mt khng ti a i ung ng.
- Ti ngh rng canh sat se khng bao gi phat hin c s
tht qua cu chuyn chung ti bay ra.
- Va qua nhin ho a khng phat hin c - va ti khng tin la
ho se phat hin c. Thuyn trng Croker, vu nay rt nghim
trong, tuy ti sn long tha nhn ng a hanh ng nh mt trang
qun t. Ti rt co thin cam vi ng, cho nn nu ng chon phng
an la se ri khoi Anh quc sau hai mi bn ting na, ti xin ha
ng se khng b mt ai can tr.
- Sau o ng se bao cho canh sat?
- D nhin.
Sc mt vin thuyn trng vut ng o v phn n.
- Sao ng lai ngh vi ti ky cuc nh vy? Ti bit ro lut
phap nn tha hiu Mary se b bt v ti ng loa. ng tng ti se
bo mc nang tu thoat mt mnh sao? , khng, tha ng. C
mc ho mun lam g ti th lam, nhng ng Holmes, xin ng v
Chua, hay ngh cach giup Mary ti nghip cua ti khoi phai ra toa.
Holmes lai cha tay ln na cho vin thuyn trng.
- Ti ch th long ng vy thi. c ri, ti xin nhn cai trong
trach ng trao cho ti, nhng ti a cho Hopkins mt li gi y rt
ARTHUR CONAN DOYLE
26
ang gia, va nu ng y khng bit khai thac cai y o, th ti khng

th lam g hn. Nao, thuyn trng Croker, by gi chung ta se lam
ung th thc cua toa an. ng la b cao, con Watson, anh la bi
thm oan,t i khng thy ai thch hp hn anh am nhn vai
nay. Ti la chanh an. Vng, tha cac v trong boi thm dodan, cac v
a nghe li khai, cac v thy b cao co ti hay v ti?
- V ti - ti noi.
- Vy ng c trng an, thyn trng Croker a. Va trong khi
lut phap cha tm c mt con mi nao khac, th ng c hoan
toan bnh yn v s t pha ti.
27
CUC PHU LU
CUA SAU PHO TNG NAPOLEON
ng Lestrade, thanh tra Scotland yard, bui ti thnh thoang

ghe thm chung ti va Sherlock Holmes rt hoan nghnh nhng
bui ti y, v nh o ma anh co c mi lin h thng xuyn vi
Tng nha canh sat. n ap lai cho nhng tin tc ma Lestrade
em n, Holmes lun chm chu lng nghe moi tnh tit v cac vu
an ma vin thanh tra nay ang phu trach iu tra. i luc, nh
hoan toan v tnh, anh bit cach a ra nhng li khuyn va gi y
rut t vn tri thc va kinh nghim phong phu cua anh.
Ring ti hm o Lestrade, sau khi noi v thi tit va tin cac
bao, khng noi thm g na, ch lam thinh. Holmes nhn xoay vao
ng.
- ng co vu nao ang chu y khng? - Holmes hoi.
- khng, ng Holmes a, chng co g c bit cho lm.
- Vy th ng c k cho ti nghe i.
Lestrade ci:
- Kho ma giu ni ng iu g, ng Holmes a. ung la ti ang
ngh n mt chuyn, nhng no tht v vn nn ti c phn vn
khng bit co nn lam phin ng khng. mt khac, vic nay lai rt
c bit, chc chn nh th. Ti bit ng vn rt thch tt ca nhng
chuyn khac thng. Nhng theo ti, chuyn nay nn bac s
Watson quan tm hn la ti vi ng.
- Bnh tt g khng? - ti hoi.
- Chng in. Ma lai la mt bnh in ky quc na Cac ng
chc khng tng tng c by gi ma lai co ngi cm ghet
ARTHUR CONAN DOYLE
28
Napoleon nht n mc h thy bt c mt hnh tng nao cua

ng ta la p v cho bng c.
Holmes nga ngi trn gh.
- Chuyn nay khng thuc lnh vc cua ti, - anh noi.
- ung th, th ti a noi ma. Nhng khi thng cha o pham ti
n trm p nat nhng pho tng khng phai cua hn, th cu
chuyn a chuyn t tay bac s sang tay canh sat ri.
Holmes lai ngi thng dy.
- n trm a! Cu chuyn a thu v hn ri. Xin ng k chi tit
cho ti nghe vi.
Lestrade rut cun s ghi chep cng vu ra, va lt tng trang
nh lai cho ranh mach.
- Vu th nht chung ti c bao la cach y bn hm. S vic
xay ra tai ca hiu ng Morse Hudson lam ngh ban tranh, tng
ng Kennington Road. Ngi phu vic va ri khoi ca hiu mt
lat th nghe co ting loang xoang. Anh ta vi quay vao va thy pho
tng ban thn Napoleon vn bay trn quy cung vi cac tac phm
ngh thut khac a v tan tanh trn san nha. Anh ta chay vut ra
ng nhng khng thy ai, tuy co nhiu ngi qua ng noi rng
ho trng thy mt ngi t trong ca hiu chay ra. Pho tng thach
cao no khng ang gia la bao, va toan b s vic o ch nh mt tro
tre con khng ang phai m cuc iu tra.
- Nhng vu th hai th nghim trong hn va cung ky quc hn.
Chuyn mi xay ra m qua.
- ng Kennington Road, cach ca hiu Morse Hudson vai
trm met la nha mt bac s co ting, tn la Barnicot. Tuy nha
ng Kennington Road, bac s nay co mt phong m ng
Lower Brixton Road, cach y ba cy s. Bac s Barnicot la ngi
rt hm m Napoleon. Nha ng y sach va tranh cua v hoang
Phap nay. Mi y ng mua c ca hiu Morse Hudson hai bc
tng ban thn Napoleon bng thach cao do nha iu khc ngi
29
Phap Devine tac. ng bay mt bc trong ai sanh cua cn nha trn

ng Kennington Road, con bc kia ng t trn mt lo si tai
phong m Lower Brixton. Sang nay, t trn gac bc xung, bac
s Barnicot phai sng st khi phat hin ra m qua nha ng b ke
trm t nhp, song trong nha khng mt g ca, ngoai bc tng
ban thn bng thach cao t ai sanh. Tn trm a mang pho
tng ra khoi nha va p nat vao bc tng ngoai vn, v sang ra
ngi ta thy manh tng v nm vung vai di chn tng.
Holmes xoa tay noi:
- Chuyn nay qua la rt mi la.
- Ti vn ngh la ng se thch chuyn nay ma. Nhng ti vn
cha k ht. Bac s Barnicot phai n phong m luc mi hai gi
tra. n ni, ng thy ca s phong m a b pha tung t m qua
va khp san vung vai nhng manh v cua pho tng th hai. Pho
tng b p vun ngay tai ch. Trong ca hai vu u khng co manh
mi g v tn ti pham (hay ke in r) a lam ra vu nay. y s
vic la nh vy y, ng Holmes a.
- Ti mun bit hai pho tng b p vun cua bac s Barnicot co
ging ht vi pho tng b pha tan tai ca hiu ng Morse Hudson
khng?
- Nhng pho tng o u uc t mt khun ra ma.
- iu o bac bo cai gia thuyt cho rng ke p tng hanh
ng do cm thu Napoleon: vy th vic ke o bt u bng ba ban
sao cua cung mt pho tng ban thn, kho long co th la do mt s
trung hp ngu nhin.
- Chnh ti cung ngh nh ng, - Lestrade noi, - Tuy nhin,
Morse Hudsson la ngi ban tng khu vc o cua Lun n va
sut mi nm qua ca hiu ng ta ch co duy nht ba pho tng
kia. Cho nn tuy ng noi Lun n co hang trm pho tng
Napoleon, nhng cung rt co th ba pho tng kia la nhng pho
tng duy nht trong vung o. V vy, cai ngi in sng trong
vung mi khi s bng chnh ba pho tng y.
ARTHUR CONAN DOYLE
30
- Ti ch xin nhn xet la hn hanh ng tuy rt ky la nhng co

tun theo mt nguyn tc nao y. Chng han, ai sanh trong
nha bac s Barnicot, ni ma ting ng co th lam cho chu nha thc
gic, hn a em pho tng ra ngoai ri mi p v. Con phong
m t nguy him hn, hn a p vun pho tng ngay tai ch. Vu
nay co le nh nh nhng, nhng mt s vu hay nht cua ti khi mi
khi u cung khng co chut g ha hen. V vy, ti se rt bit n
ng, Lestrade, nu ng bao cho ti bt c tin trin mi nao trong
vu nay.
Cac s kin tip theo cua vu an ma ban ti ang trng ch xay
ra nhanh va di mt hnh thc bi at hn chung ti tng tng
nhiu . Sang hm sau, ti con ang mc qun ao trong phong ngu
th Holmes go ca bc vao, tay cm mt bc in. Anh oc to ln:
n ngay Kensington, Pitt Street, 131.
Lestrade.
- Th la th nao nh?- Ti hoi.
- Khng ro. Cai nay co th hiu th nao cung c. Nhng ti
nghi y la cu chuyn v nhng pho tng kia. Nhng trong
trng hp nay, co le anh ban p pha tng cua chung ta a
chuyn hoat ng sang mt khu khac cua Lun n. Ca ph a pha
sn cho anh trn ban va xe nga a i sn ngoai ca ri.
Na gi sau chung ti a co mt Pit Street. Luc chung ti n
gn, mt am ngi hiu ky a tu tp trc ngi nha. Holmes huyt
sao;
- Th nay th t ra cung la mt vu mu sat. Nu khng th dn
v cng ri ngh Lun n khng tu tp ng n th. , Lestrade
ang ng bn khung ca s trc nha kia ka. Chung ta se bit ht
moi vic ngay thi.
Lestrade vi ve mt trnh trong bc ra on chung ti va dn
vao phong khach. Chung ti thy mt ngi an ng ng tui, mc
ao choang ni tm, ang i i lai lai trong phong. Ve bn khon lo
lng, Lestrade gii thiu o la chu nha - ng Horace Harker, mt
nha bao.
31
- Chuyn pho tng Napoleon lai tip din, - Lestrade noi - Ti

qua ng to ra quan tm ti chuyn nay, ng Holmes, nn ti ngh
ng se vui long co mt khi gi y vu vic a dn n mt s kin
ang bun nh th nay.
- S kin g vy?
- An mang. ng Harker, phin ng k lai cho cac v y nghe
u ui cu chuyn va xay ra. Ngi an ng mc ao choang
quay v pha chung ti.
- Ti a nghe ting ng, ng Holmes a, - ng noi, - va nu ng
lam sang to c s vic ky la nay th ti cung thy mnh c n
bu hu hnh cho cai cng trnh bay tt ca nhng vic va xay ra.
Moi vic u nh xoay quanh cai pho tng ban thn Napoleon
ti mua bn thang trc y. Ti mua c vi gia re tai hiu
Harding Brothers, gn nha ga High Street. Ti hay vit bai v m
va thng ngi lam vic n tn sang sm. Hm nay cung vy. Ti
ngi lam vic trong phong mnh mt sau tng thng, gn ba gi
sang bng nghe co ting ng di nha. Ti lng tai nghe nhng
chng thy ng tnh g na, nn ti ngh o la ting ng t ngoai
ph a vao. Nhng nm phut sau, bng co ting het ht sc
khung khip - ti cha bao gi nghe thy mt m thanh nao gh
rn n th ng Holmes a. Ting het o se vang mai trong tai ti
cho n sut i. Ngi t dai i v hai hung, ti ngi bt ng vai
phut, sau o ti cm ly cai que st thng lo va bc xung nha.
Va bc vao phong nay ti thy ca s m toang va pho tng t
trn mt lo si a bin mt. Ti khng hiu tai sao tn trm lai ly
i mt vt nh th, v pho tng thach cao y co ang gia g u.
Nh cac ng thy y, bt c ngi nao nhay mt bc dai t
ca s nay xung, u co th ra n bc ln xung ca chnh. Tn
trm ro rang a ra dung cach y, nn ti i vong ra ca chnh va m
ca. Ti bc ra ngoai, va trong bong ti ti vp chn suyt nga e
ln mt xac cht ang nm o. Ti chay vao nha em en ra. C
hong ke bt hanh b m mt vt rng hoac, quanh xac cht mau
loang y. Ngi b git nm nga, hai u gi co ln, ming ha hc
ra trng rt gm ghic. T nay tr i hn se hin ln thng xuyn
ARTHUR CONAN DOYLE
32
trong nhng cn ac mng cua ti. Ti ch con kp goi canh sat, va

sau o chc la ti a ngt i, v ti khng con hay bit g na cho
n khi ti tnh lai trong ai sanh. Ti m mt nhn ln th thy
mt vin canh sat ang ng bn.
- Th ngi b git la ai? - Holmes hoi.
- Chng co g cho bit ngi y la ai, - Lestrade noi.- Cac ng se
c nhn thy cai xac, nhng cho n nay th chung ti cha lam
g c.
o la mt ngi cao ln, da ram nng, khoe manh, cha n ba
mi tui. Tuy n mc ngheo kh, anh ta khng co dang dp dn
lao ng. Co mt con dao nm trong vung mau canh xac anh ta. Ti
khng ro o la con dao ma hung thu a dung gy an hay la con
dao cua nan nhn. Trn qun ao anh ta chng thy co tn tui g,
con trong tui ao cung chng co g ngoai mt qua tao, mt si dy,
mt tm ban Lun n va mt bc anh. No y nay.
o la mt tm anh chup nhanh bng loai may anh c nho. anh
chup mt ngi an ng linh li, net mt gay gon, co cp lng may
rm.
- Th con pho tng th sao? - Holmes hoi sau khi xem ky bc
anh.
- Ti va nhn c tin v pho tng nay ngay trc luc cac
ng n. Ngi ta tm thy no trong vn, trc mt ngi nha
khng co ngi tai ng Campden House Road. No a b p
vun ra tng manh. Ti ang nh n o xem y. Cac ng cung i
ch?
- Tt nhin. Ti phai n y xem qua mt lt. - Holmes xem
xet tm tham va cai ca s.
Ch tm thy nhng manh v cua pho tng cach ngi nha ch
vai trm met. Pho tng cua Napoleon b p vun, nm trn bai co.
Holmes nht ln vai manh vun va xem xet ky lng. Qua net mt
chm chu cua anh, ti tin la rt cuc anh cung ln ra c manh
mi.
33
- ng ngh sao? - Lestrade hoi.

Holmes nhun vai.
- Chung ta con phai ht hi vi vu nay - anh noi.
- Nhng du sao th ... chung ta cung a co c vai u mi
tm tip. Di mt tn ti pham ky quc kia th pho tng ban thn
re tin nay con ang gia hn ca mang ngi. o la im th nht.
im th hai cung tht ky la. Nu muc ch duy nht cua hn la
p v pho tng, tai sao hn khng p ngay trong nha hay ngay
sau khi ra khoi nha?
- Hn hoang ht khi cham tran vi ngi khac, n ni git
ngi o. Hn hu nh khng y thc c hn ang lam g na.
- , ng noi co ly. Song ti mun cac ng c bit lu y n v
tr cn nha nay, ni ma pho tng a b p nat trong vn.
Lestrade a mt nhn quanh.
- y la ngi nha khng co ngi nn hn bit se khng b ai
bt gp trong vn.
- Phai. Nhng t u ph n y con co mt ngi nha bo
khng na ma, hn phai i qua n y. Tai sao hn khng p
pho tng o? Hn tha hiu rng i xa thm mi met la tng
thm nguy c b phat hin c ma?
- Ti xin chu thi. - Lestrade noi.
Holmes ch ln ngon en ng pha trn u chung ti.
- y hn mi nhn thy ro, con ng kia th khng. o
chnh la ly do hn phai n tn y.
Vin thanh tra tht ln:
- By gi ti mi nh lai pho tng cua bac s Barnicot b p
v cach ch ngon en o nha ng khng bao xa. Chung phai x ly
th nao vi s vic nay, ng Holmes?
- Ghi nh no. Sau nay chung ta co th gp phai mt tnh tit
buc ta tr lai vi no y. Gi ng nh tin hanh nhng bc g
na, ng Lestrade?
ARTHUR CONAN DOYLE
34
- Theo ti, thit thc hn ca la xac minh xem ngi b git la ai.
Vic nay th khng kho. Khi a bit c anh ta la ai ri, chung ta
co th bt tay vao iu tra xem m qua anh ta lam g ng Pitt,
ke nao a gp va git anh ta trn bc thang trc ca nha ng
Horace Harker. ng thy nh vy co c khng?
- c lm. Nhng ti th ti se tip cn vu nay mt cach khac.
- Vy ng se lam th nao?
- , ng khng nn ti anh hng n ng mt chut nao. Ti
ngh la ng c theo cach cua ng, con ti se theo cach cua ti.
Sau o se i chiu nhng iu a ghi nhn c vi nhau.
- Tt lm. - Lestrade noi.
- Nay anh Watsson, ti ngh trc mt chung ta se la mt ngay
bn rn y. Ti se rt vui, ng Lestrade a, nu sau gi chiu nay
ng co th thu xp n thm chung ti Baker Street. Con bc anh
tm thy trong tui ao nan nhn ti xin c gi cho n luc o. Ti
nay co le ti phai nh ng giup mt tay nu nhng suy lun cua ti
cho thy la ti ung. T gi n luc y xin tam bit va chuc ng
may mn.
Ti va Holmes cung i b n High Street va re vao hiu
Harding Brothers, ni a ban pho tng no. Mt ngi phu vic tre
trong hiu cho chung ti hay la ng Harding mai n chiu mi v,
con anh ta th khng th giup chung ti bit c iu g. Mc
Holmes y ve tht vong va bun bc.
- Chung ta anh phai quay lai y chiu nay thi. Watson a, v
n luc o ng Harding mi co mt y, cui cung anh noi. - Tt
nhin anh a oan ra la ti ang c ln theo du vt my pho tng
kia cho n tn u mi, xem tai sao ga in no lai quan tm
n chung nh vy. By gi chung ta n ph Kennington gp ng
Morse Hudson, th xem ng ta co bit iu g co th lam sang to vu
nay chng.
Chung ti i xe nga mt mt gi th n c ca hiu ban
tranh cua Morse Hudson. ng la mt ngi thp be, mp map, mt
o, phong thai co ve nong nay.
35
- Vng, tha ngai. Hn p v ngay tai quy cua ti, tha ngai,
- ng noi. chung ti ong thu c g, nu ba ai cung co th vao
nha pha phach ac. Vng, tha ngai, chnh ti a ban cho bac s
Barnicot hai pho tng. Ti mua cua ai nhng pho tng y ? Ti
khng hiu chuyn o co can h g n s vic. Thi c, ngai a
mun bit th ti xin noi. Ti mua tai hang Gelder va Cty trn
ng Church Street, Stepney. Ti co my pho tng ? Ba pho hai cng mt la ba - hai pho ti ban cho bac s Barnocot, con mt
pho na b p nat ngay gia ban ngay ban mt tai quy hang cua
ti. Ti co bit ngi trong anh nay khng ? Khng, ti khng bit.
A co, ti co bit. Hn la Beppo, ngi y. Hn lam c mt vai vic
cho ca hiu ti. Hn bit cham khc i chut, va lam vai vic sai
vt trong hiu. Hn i khoi hiu tun trc va t o ti chng nghe
thy tm hi g v hn na. Khng, ti khng bit hn ta t u
n. Hn ri hiu ti i u ti cung chng hay. Ti chng co g
xung khc vi hn khi hn lam vic y. Hn i khoi y hai
ngay trc khi pho tng b p v.
- , nhng iu Morse Hudson cho chung ti bit tht ang
gia, chung ta khng th mong mun g hn th, - Holmes noi khi
chung ti ri ca hiu. - Chung ta a bit c tay Beppo nay dnh
dang n ca hai vu: ca Kennington ln Kensington, tht ang
cng i mi dm ng n y. Anh Watson, by gi chung ta i
n hang Gelder va Cty, khu Stepney, n tn xut x cua my pho
tng. Ti tin la y chung ta se bit c mt iu g o giup
chung ta iu tra vu nay.
Chung ti tm ra cai xng tac tng y trn mt con ng
rng chay doc b sng. Bn ngoai xng la mt khoang sn rng
ngn ngang nhng san phm bng a u loai, bn trong co mt cn
phong ln vi nm mi cng nhn ang tac tng va uc tng
theo khun. Chu xng, mt ngi c cao ln, tip chung ti rt
lch s va tra li ro rang moi cu hoi cua Holmes. S sach cho thy:
xng ng a san xut hang trm pho tng ban thn Napoleon
bng thach cao; tt ca u c uc ra t mt khun, dung pho
tng cm thach cua nha iu khc Devine lam mu. Ba san phm
ARTHUR CONAN DOYLE
36
trong mt l hang ring gm sau pho tng a em giao cho ng

Morse Hudsson khoang mt nm trc; s con lai th ban cho hiu
Harding Brothers, Kensington. Sau pho tng trong l hang o
chng co g khac vi nhng pho tng con lai. ng khng hnh dung
ni v le g lai co ke ch mun p v nhng pho tng y.
Trong thm tm ng thy y nh o qua tht nc ci. Mi pho
tng u c uc t hai khun, khun nay uc na mt bn phai,
khun kia - na bn trai; sau o ghep hai na lai vi nhau, th la
c mt pho tng hoan chnh. Cng vic nay thng do my tay
th ngi y am nhim, ngay tai phong chung ti ang ng. Lam
xong ho t nhng san phm o ln cai ban k ngoai li i cho kh,
sau o ct vao kho. y la tt ca nhng g ng co th cho chung ti
bit.
Nhng tm anh a gy cho ng chu xng mt n tng manh
me. ng o mt gin d.
- Vng, tht s ti bit hn rt ro, - ng het to ln.- T trc
n gi ch co mt ln duy nht canh sat n xng ti chnh la v
thng nay y. Chuyn o xay ra hn mt nm nay ri: hn dung
dao m mt tay ngi y khac ngoai ph ri chay b vao xng ti
trn canh sat ang ui bt pha sau. Hn b tom c ngay tai
y. Tn hn la Beppo. Ti khng h bit ho cua hn. Tuy th hn
la mt tay th kha - mt trong nhng tay gioi nht y.
- Hn b kt an g?
- Ngi b hn m khng cht, cho nn ngi ta ch x hn
mt nm tu ngi. Tin tin rng gi hn a c t do, nhng hn
chng dam tho mt v y. Ngi em ho cua hn ang lam vic
ch ti. Hy vong anh ta co th mach cho ng bit Beppo hin u.
- Khng, khng, - Holmesku ln, - ng ng noi g vi em ho
cua hn ca, ti xin ng ng noi g! Vic nay rt h trong. Cang i
su vao ti cang thy nghim trong. Trong cun s cua ng ti thy
ghi la nhng pho tng o c ban ngay ba thang sau nm ngoai.
ng co th cho chung ti bit ngay Beppo b bt c khng?
37
- Ti co th tnh gn ung da theo ban danh sach tnh tin

cng, chu xng ap lai. -ung, - ng lai ln ting sau mt hi lt
tm trong m giy t, - hn c tra tin cng ln cui vao ngay hai
mi thang nm.
- Cam n ng, Holmes noi. - Ti ngh khng nn lam mt th
gi va lam dung long kin nhn cua ng na. Con by gi, anh
Watson,chung ta quay v Kensington xem ng chu hiu Harding
Brothers k c nhng g cho chung ta v vu nay.
ng Harding la mt ngi nho be, nhanh nhen, tnh tr va
nhanh ming.
- Vng, tha ngai, ti a oc c chuyn nay trn cac bao bui
chiu. ng Horace Harker la mt trong nhng khach hang cua
chung ti. chung ti ban cho ng y pho tng no cach y my
thang. Ba pho tng loai nay chung ti a t mua tai hang Gelder
va Cty, Stepney va a ban ht. Ban cho ai ? ti xem s sach
ban hang va tra li ngai ngay thi. ung, trong nay co ghi y u.
Mt pho ban cho ng Harker, ng thy y, mt pho na ban cho
ng Josiah Brown Laburnum Lodge, Laburnam Vale,Chiswick va
pho th ba ban cho ng Sandeford Lower Grove Road, Reading.
Khng, ti cha bao gi thy ngi an ng trong bc anh ngai a
ti xem. Trong hiu ti co nhn vin nao ngi y khng ? Tha
ngai, co, co my ngi ti thu lam cng va quet don. Bon ho co th
lic nhn quyn s ban hang nay nu thch. Chng co ly do g c
bit gi b mt ca. Cha, vu nay qua la ky la. Ti hy vong ng se
cho ti bit nhng g ng phat hin c.
Holmes ghi chep vai im. Ti thy anh c y ra mt. Nhng
anh chng giai thch g, ch giuc ti nhanh chn keo tr hen vi
Lestrade. Qua nhin, khi chung ti v n Baker Street, vin thanh
tra a i sn y va ang i i lai lai, ve st rut.
- Cng vic th nao ri, ng Holmes? - ng ta ln ting hoi.
- Chung ti a bn rn sut ngay va tht la khng ung cng
chut nao - ban ti giai thch -Gi ti co th ln theo du vt cua
tng pho tng t luc mi c uc trong khun ra.
ARTHUR CONAN DOYLE
38
- Cac pho tng a! - Lestrade tht ln. - Thi c, thi c,

ng Holmes, ng co phng phap cua ring ng, song ti cho la ngay
va qua ti kham pha c nhiu iu hn ng. Ti a xac minh
c ngi b git la ai va tm ra nguyn nhn gy an.
- Tuyt vi.
- Ngai thanh tra Hill, ngi chuyn theo doi kiu dn y sng
tai khu ph y ai Li, va trng thy a nhn ngay ra hn. Hn
tn la Pietro Venucci, qu Napoli, la mt trong nhng tay m
thu chem mn sng so nht Lun n. Hn co lin h vi bon
Mafia, nh ng bit y, mt t chc chnh tr b mt . Gi ng thy
y, vu nay bt u sang to. Ke git hn co le cung ngi y va la
thanh vin Mafia. Tay nay chc a vi pham lut l nh th nao o.
Pietro rnh tm hn. Tm anh ta tm thy trong tui ao hn co le la
cua chnh tay nay, hn mang theo khng git nhm ngi khac.
Hn theo doi ch thu, khi thy tn nay len vao nha, hn ng
ngoai i tn nay tr ra va trong cuc u a vi ch thu hn a b
t thng. ng ngh th nao v iu nay, ng Holmes?
Holmes v tay tan ng.
- Tuyt, ng Lestrade, tht la tuyt! - anh tht ln. - Nhng ti
cha ro ng ly giai nh th nao vic my pho tng b p nat.
- Lai my pho tng! ng khng gat bo c my pho tng y
ra khoi u sao. Rt cuc, y ch la chuyn vo vn. Chnh vu an
mang mi la cai chung ta tht s quan tm, va ti co th noi vi ng
la ti a nm c moi u mi
- Th bc tip theo ng nh lam g?
- Ht sc n gian. Ti cung ngai Hill n khu ph y ai Li,
tm cho ra tn trong anh no va bt hn v ti git ngi. ng cung
i vi chung ti ch?
- Co le khng u. Ti co cach n gian hn nhiu. Ti rt
mong m nay ng cung i vi chung ti, ti co th se giup ng bt
c hn.
39
- khu ph Y ai Li ?
- Khng. Theo ti, tm bt hn Chiswick la chc hn ca.
ng Lestrade, nu m nay ng i cung ti n Chiswick th
ti ha ngay mai se i vi ng n khu ph y ai Li. Hoan lai mt
t u co hai g. Anh Watson, trong luc ch i, anh lam n bm
chung goi giup ngi a th v ti mun gi gp mt bc th rt
h trong.
Ti hm o Holmes luc tm cac chng nht bao cu cht y p
ca mt phong trong np nha hai chung ti ang . Cui cung ri
anh cung ra vi chung ti, mt rang r ve c thng, nhng anh
chng he rng noi g vi ca ti ln vin thanh tra v nhng kt qua
va kham pha. Ti a theo sat anh tng bc chn trong sut tin
trnh iu tra vu nay. V vy, tuy cha th bit ro muc tiu cui
cung chung ti ang theo ui, ti vn hiu mi mi rng
Holmes hy vong se tom c tn ti pham ang c tm moi cach
oat hai pho tng con lai, ma mt, theo ti nh, hin ang nm tai
Chiswick. Khng con ng vc g na, muc ch chuyn i cua chung
ti m nay la bt qua tang hn ta. Ti chng ngac nhin khi
Holmes nhc ti nn mang theo ca khu sung ngn a thch cua
ti.
Mi mt gi, mt chic xe nga a u trc cng nha. Chung
ti ln xe, n mt ni nm bn kia cu Hammer Smith. Sau mt
quang i b, chung ti a n mt con ng yn tnh vi nhng
toa nha ep mt, xy trn tng khoang t ring, cach bit nhau.
Nh anh en ng, ti oc c hai ch Laburnum Lodge trn
cng hu mt toa nha. Chu nhn chc chn a i ngh, v toan b
ngi nha ang chm trong bong ti, ngoai tr mt khung ca s
ngay bn trn ca chnh dn vao tin sanh, ht mt qung sang le
loi xung mt li i trong vn. Mt day rao g ngn khu vn vi
ng ph, ht mt dai bong ti day dc vao pha trong. Chung ti
chon o lam ni n np.
- Ti e la anh se phai i lu y, - Holmes ri tai ti.
ARTHUR CONAN DOYLE
40
- Nhng ti dam anh cc hai n mt la chung ta se c n

bu xng ang cho nhng ni vt va ma chung ta a trai qua.
Nhng hoa ra chung ti chng phai i lu nh Holmes a
ngh, va kt cuc tht bt ng va ky la. Thnh lnh, khng co mt
ting ng nao bao trc, canh cng vn bt m, va mt bong en
nhanh nhen, kheo leo chay vut vao theo li mon trong vn. chung
ti thy cai bong o lt qua cai qung sang trn ca s ht xung
ca chnh, va bin mt vao bong toa nha. Bn b im ng kha lu.
chung ti nn th ch i, ri mt ting ng khe vong ti: canh ca
s m ra. Tip o, khng con nghe mt ting ng nao na, va tt
ca lai lng ngt mt hi lu. Bong en no len vao nha. Bng chung
ti thy mt anh en loe sang trong phong. Cai hn tm chc khng
co o, v chung ti lai thy anh en loe sang tai mt ch khac, ri
mt ch khac na.
- Nao, chung ta hay ti ca s ngo. Chung ta se tom hn luc
hn leo ra, - Lestrade khe noi.
Nhng chung ti cha kp ti ni d tnh th ga no a xut
hin. Khi hn ra n qung sang, chung ti thy hn ang cp
trong nach mt vt mau trng. Hn a mt nhn quanh. Quay
lng v pha chung ti, hn t vt ang cp di nach xung, va
ngay sau o, bng vang ln mt ting p mach, ri tip theo la
nhng ting lai xao. Hn mai mit vi vic ang lam n mc
khng nghe thy ting bc chn chung ti lt trn mt co.
Holmes nhay chm ln lng hn nh mt con h, va ch mt chp
mt sau, Lestrade va ti a tom ly c tay hn. Khi chung ti lt
nga hn lai, ti thy hn ang nhn chung ti mt cach hn hoc.
Va ti nhn ra ke b bt chng phai ai khac, ma chnh la ngi an
ng trong anh.
Nhng Holmes chng h quan tm n ke b bt. Anh ch chm
chu xem pho tng Napoleon ma ga no va ly trm trong nha ra.
Pho nay cung ging nh pho ma chung ti thy sang nay, va cung
a b p vun tng manh. Thn trong, Holmes a tng manh v
ra ch sang xem xet, nhng nhng manh thach cao o xem ra
41
chng khac g nhau. Anh va xem xong th anh en trong tin sanh
bng sang rc. Ca m, va t trong nha bc ra mt ngi an ng
vui ve, n mc t chnh, t gii thiu mnh la chu nha.
- ng chc hn la Mi.Josiah Brown? - Holmes noi.
- Vng, tha ngai. Con ngai chc hn la ngai Holmes? Ti a
nhn c th ngai do ngi a th chuyn ti, va ti a lam
ung nh li ngai dn trong th. Chung ti a khoa cht cac ca
phong va i moi din bin. Ti rt mng la ngai a tom c hn.
Ti hy vong cac ngai se qua b vao nha ngh mt lat trc luc ra v.
Nhng Lestrade st rut, ch mun a gp tn trm v n
cho chc n, nn ch vai phut sau, ba chung ti va tn trm a yn
v trn xe v lai Lun n. Tn trm khng h he rng tht ra mt
li nao, ma ch hn hoc nhn chung ti t sau mai toc ru xung
tran. Co mt ln, khi tay ti nm trong tm vi, hn vut cui xung
nh ngoam. Chung ti lu lai n canh sat kha lu ch kt qua
kham xet ngi hn, nhng chang tm thm oc g ngoai mt vai
ng xu trong tui va mt con dao dai, trn cn con nguyn vt mau
cha kp xn lai.
- Thi n ri, - Lestrade noi khi chia tay chung ti. - Ngai Hill
bit mt tt ca cac kiu dn khu nay, nn se cho chung ta bit ho
tn hn. ng se thy gia thuyt cua ti v bon Mafia la chnh xac
mt trm phn trm. Du sao ti cung bit n ng a mach giup ti
cach tom c hn. Co iu,ti vn cha hiu ht lam th nao ma ng
bit ni hn se xut u l din
- Ti e rng mun giai thch phai i dp khac, v by gi a
khuya qua ri, - Holmes noi. -Hn na, vn con mt vai tnh tit ti
cha kham pha ra, va y la mt trong nhng vu ang chung ta
thc hin n ni n chn. Nu ngay mai, ng chu kho ghe lai
nha ti vao luc sau gi, ti ngh ti co th cho ng thy: cho ti luc
nay ng vn cha hiu ht im mu cht cua vu nay. o mi chnh
la nhng im khin vu nay la vu an c ao nht lch s ti pham.
Ti hm sau, khi gp lai nhau, Lestrade a cho chung ti bit
hang loat thng tin v ke b bt. Hoa ra tn hn la Beppo, con ho
ARTHUR CONAN DOYLE
42
th khng ro. Co thi, hn tng la th uc tng gioi, lam n lng

thin. Nhng v sau hn a gy nn nhng vu pham phap. Hn
tng hai ln ngi tu, mt ln v n cp vt, ln sau th nh cac ng
a bit, v ti m trong thng mt ng bao cua hn. Hn rt
thao ting Anh. Nhng ly do nao khin hn p nat nhng pho
tng th cha ro: hn khng chu tra li bt c cu hoi nao v
chuyn nay. Canh sat a phat hin c rng nhng pho tng ma
hn p nat co th u do chnh tay hn lam ra, v hn tng lam
loai cng vic nay tai hang Gelder va Cty. Tt ca nhng thng tin
nay, phn nhiu chung ti u bit ca ri, nhng Holmes vn lch
duyt lng nghe; co iu ti vn bit ro anh, nn ti hiu rng y
ngh anh ang dn vao mt chuyn khac. Bng anh ng bt
dy, mt sang rc khi nghe vang ln ting chung goi ca di nha.
Mt phut sau, co ting chn bc ln cu thang, ri mt ngi an
ng ng tui, mt o gay, bc vao, tay phai xach theo mt cai tui.
ng ta t cai tui ln ban, ri ln ting:
- y co phai la nha ngai Holmes khng?
Ban ti mm ci cui chao.
- Nu ti khng nhm, ng la Sandeford Reading? - anh ln
ting.
- Vng, tha ngai, co le ti n hi mun, nhng khng co
chuyn tau nao thun tin hn. Trong th ng co yu cu ti
nhng lai pho tng ban thn ma ti ang s hu.
- Qua ung nh vy.
- Ti co em theo th ng y. ng vit: Ti mun co mt ban
sao pho tng ban thn Napoleon do Devine tac va ti sn sang tra
mi bang mua lai pho tng ng hiu s hu. Co ung vy
khng a?
- Chnh th.
- Ti rt ngac nhin khi oc th ng, v ti khng th hnh dung
c nh u ma ng bit c ti co pho tng nh th.
43
- ng ngac nhin la phai thi, nhng chuyn nay co th giai

thch ht sc n gian. ng Harding, chu hiu Harding Brothers
noi la a ban phuc ban cui cung cua pho tng cho ng, va co cho
ti bit a ch cua ng.
- Th ra la vy. Th th ti co mang theo pho tng nh ng a
yu cu. No y nay!- ng ta a m tui xach va mai luc nay chung
ti mi c thy trn ban chung ti mt pho tng nguyn ven,
ch t trc n gi chung ti ch toan thy nhng manh vun.
Holmes rut trong tui ra mt t giy va t ln ban t giy bac
mi bang.
ng Sandeford, ng lam n ky vao t giy nay trc s chng
kin cua cac v y. Trong giy xac nhn rng ng chuyn nhng
cho ti moi quyn li co th co i vi pho tng. Cam n ng
Sandeford. y, xin ng nhn ly tin va chuc ng mt bui ti tt
lanh.
Khi v khach a i khut, Holmes lin li trong ngn keo ra
mt tm vai trng tinh va trai ln ban. Ri anh t pho tng va
mua vao chnh gia tm vai. Xong xui, anh gi cao gy, giang mt
cai tht manh vao nh u Napoleon. Pho tng v vun ra tng
manh. Holmes hao hc cui xung xem xet cac manh v. Lat sau,
anh reo ln c thng va gi cao mt mu thach cao boc bn ngoai
mt vt tron tron sm mau.
- Tha cac v, anh reo ln - xin c gii thiu vi cac v vin
ngoc en ni ting cua dong ho Borgia.
Lestrade va ti ngi lng ngi i mt luc, ri ca hai cung v
tay ht nh va xem xong mt v kch. Ma Holmes vn tai nht gi
vut ng hng. Anh cui chao chung ti nh mt din vin bc thy
ap lai long ngng m cua khan gia. Ch trong nhng khoanh
khc o Holmes mi to ra la mt nhn vin rt ngi, rt thch
c ngng m va than phuc, ch khng phai la mt cai may gioi
suy lun.
- Vng, tha cac ngai, - anh noi- y chnh la vin ngoc lng
danh Th gii. Ti a co cai may mn c theo doi hanh trnh cua
ARTHUR CONAN DOYLE
44
vin ngoc qu t phong ngu cua Qun cng x Lolonna trong khach
san Darce Hotel, ni no b mt, cho ti khi no chui vao pho tng
cui cung trong s sau pho Napoleon do hang Gelder va Cty tai
Stepney uc ra. ng Lestrade, chc ng con nh vu x cng an n
ra sau ngay vin ngoc qu nay mt tch, va nhng n lc tm kim
v vong cua canh sat Lun n. Chnh ti cung c mi n lam
c vn cho ho trong vu nay, nhng ti a khng lam sang to c g.
Ngi ta nghi cho c hu gai cua Qun chua. C nay ngi y, va
ngi ta cung phat hin ra rng c ta co mt ngi anh Lun n,
nhng chung ti khng tm ra dc bt c mt mi lin h nao gia
hai ngi. C ta tn la Lucretia Venucci, va ti tin chc rng chnh
ga Pietro b git cach y hai hm la anh c ta. Ti do tm ngay
thang trong ng bao cu va thy rng vin ngoc b mt ung hai
ngay trc hm Beppo b bt v ti mu sat. Hn b bt ngay tai
xng Gelder va Cty ung vao thi im nhng pho tng kia uc
ra. Beppo ang gi vin ngoc. Co th hn anh cp cua Pietro, hoc
hn la tong pham cua Pietro, hoc hn lam trung gian gia Pietro
va em gai hn ta. Thc ra kha nng nao la ung, i vi chung ta
khng h trong. - Cai chnh la hn co vin ngoc va ang gi vin
ngoc trong ngi luc b canh sat truy ui. Hn n cai xng lam
tng ma hn ang lam vic, va hn bit mnh ch con vai phut
giu cai bau vt v gia y, nu khng canh sat se tm thy no khi
kham xet ngi hn. Luc sau pho tng Napoleon bng thach cao
ang hong li i, trong o co mt pho con mm. Vn la mt tay th
gioi, trong chp mt Beppo a tao c mt cai hc nho, n vin
ngoc vao o, ri vi vai ng tac hn a co th tram ngay c cai
hc kia. Qua khng con mt ni ct giu nao tt hn. Khng mt ai
co th tm ra vin ngoc c na. Nhng Beppo b kt an mt nm
tu, va trong thi gian o sau pho tng kia c ban i khp Lun
n. Ra tu, hn khng th bit bau vt no hin nm trong pho
tng nao. By gi ch con cach p v tng pho mt mi bit c
v du co lc manh vin ngoc cung khng gy c ting ng nao:
khi thach cao con t, vin ngoc co th b dnh cht bn trong, va
s thc qua ung nh vy. Nhng Beppo khng nan long. Hn thc
45
hin mt cuc tm kim tht tai tnh. Qua ngi em ho lam cho
Gelder, hn bit c nhng pho tng y a c ban cho hang
nao. Hn c xin mt chn hiu Morse Hudsson va nh o a ln
ra c du tch cua ba pho. Tic thay trong ca ba pho y u
khng thy co vin ngoc. Sau o, nh mt nhn vin ngi y, hn
a do ra c ba pho con lai hin u. Pho th nht nha ng
Harker. Tai y Beppo b Pietro theo doi. Tn nay vn coi hn nh
ke chu trach nhim v vu mt vin ngoc, Beppo a ha sat tn nay
trong trn u a sau o.
- Nu chung ng loa vi nhau th tai sao Pietro lai phai mang
theo tm anh?- ti hoi.
- o la mt phng tin hoi do ngi khac xem ho co nhn
ra ngi trong anh khng. Ly do ch co vy. Sau khi gy an mang,
ti oan chc Beppo nht nh phai hanh ng khn trng hn,
ch khng th chn ch. Hn s canh sat kham pha c iu b
mt cua hn, nn hn phai lam gp trc khi b canh sat bit. Tt
nhin thi im o, ti cha th noi rng hn khng tm thy vin
ngoc. Ti cung cha th kt lun ch xac rng hn ang tm vin
ngoc. Nhng ti bit chc rng hn ang tm mt vt g o, v hn
phai mang pho tng qua my nha lin tm mt ch nao o co
anh en. By gi ch con hai pho, nn d nhin hn phai tm pho
Lun n trc tin. V th ti phai bao trc vi chu nha tranh
mt tham kch th hai. Va o chung ta a thu c kt qua my
man nhat. Luc nay, d nhin, ti a bit chc cai ma chung ta ang
theo ui chnh la vin ngoc Baorgia. Tn ke b git a giup ti tm
ra mi lin h gia cac s vic vi nhau. Cui cung ch con mt pho
tng c nht - pho Reading - va chc chn vin ngoc phai nm
o. Ti a mua no t tay chu nhn trc s chng kin cua cac v,
va vin ngoc gi nay a y.
Chung ti ngi im lng mt luc.
- y y - Lestrade ln ting - ti a tng c chng kin ng
x ly nhiu vu an, ng Holmes a, nhng t luc hanh ngh ti gi,
ti cha h c thy mt vu c x ly mt cach tai tnh nh vu
ARTHUR CONAN DOYLE
46
nay. Nu ngay mai ng co nha y qua b n Scotland yard th ti

tin rng khng mt ai, k t ng thanh tra gia nht n anh nhn
vin tre nht, khng ly lam sung sng c bt tay ng.
- Cam n ng! - Holmes noi. - Cam n ng! - Va khi anh quay i
ti co cam giac xuc ng hn bt c luc nao ma ti tng c chng
kin. Lat sau, anh a lai tr thanh con ngi co cach suy ngh lanh
lanh va thc dung nh cu.
- Watson, ct giup vin ngoc vao ch an toan - anh noi. Tam
bit ng Lestrade. Nu sau nay ng co gp mt vn nho nht
nao, ti se ly lam sung sng c gop vi ng mt vai y nho
giup ng tm giai phap.
47
DAI BNG LM M
Mt sang sm thang t nm 1883, va thc gic, ti a thy

Sherlock Holmes, n mc t chnh ng bn u ging mnh. L
thng, anh hay dy mun; ma theo ng h luc nay ch mi 7 gi
15. Ti ngc nhn anh, hi ngac nhin. anh mt ti cung thoang ve
bc doc, v chnh ti cung quen dy mun.
Ti ly lam tic la a anh thc anh dy, Holmes noi
Co chuyn g th? Hoa hoan a?
Khng, co mt thn chu ang ch. Mt tiu th tre ang thang
tht lo u va khn khoan xin gp ti. C y hin ngi i di
phong khach. Khi nhng tiu th tre dam bng qua thanh ph vao
luc mi rang sang nh th nay va dam anh thc nhng ngi
cha quen bit dy, th chc hn ho phai gp chuyn g o rt ang
lo. Vu nay co le rt thu v, ang cho anh ghi chep, nn ti tin chc,
anh se mun theo doi ngay t u. Ti ngh nn anh thc anh,
anh khoi bo l mt dp may.
- , anh ban vang, ti khng i nao chu l mt dp may, v
bt c ly do g.
Ti hi ha mc qun ao, va ch vai phut sau a theo chn ban
ti xung phong khach. C tiu th mc b qun ao en, gng mt
khut sau mt tm mang nho tho, ang ngi bn ca s, c vi
ng ngay dy khi chung ti bc vao.
- Chao tiu th, - Holmes nim n - ti la Sherlock Holmes.
Con y la ban ti, bac s Watson. Tiu th co th tro chuyn vi
anh y ci m, nh vi chnh ti. A, rt mng la ba Hudson a tinh
ARTHUR CONAN DOYLE
48
y nhom giup lo si. Tiu th nn ngi gn thm chut na canh lo

si va ti xin phep c mi tiu th mt tach ca ph nong, v ti
thy tiu th ang ret run ln.
-Ti run khng phai v tri lanh, c gai khe ap.
- Vy th v ly do g?
- V s, tha ng. V kinh hoang. Va noi, c gai va nng tm
mang che mt ln, va chung ti thy c ang tht s thang tht
trong ni kinh hoang. Sc mt tai met anh mt l ro ve khip s,
nh anh mt con thu sn ang b bua vy. Trng b ngoai, c ch
trac ba mi, nhng mai toc a im bac i ch, con c ch th l ro
ve u oai moi mt. Ch bng khoe mt tng trai cua anh, Sherlock
Holmes a bit v c u moi iu.
- C ng s - anh noi, - chung ti se giup c sm giai thoat
c moi u phin. Ti chng chut h nghi. Ti bit ro c va ti
y bng chuyn tau sm nay.
- Th ra ng a bit ti trc luc ti n y hay sao?
- Khng, nhng ti nhn thy trn chic gng tay bn trai cua
c phn con lai cua tm ve kh hi. C a phai dy rt sm, ri con
phai ngi co ro rt lu trn mt chic xe c ma sut ca mt chng
ng dai ly li trc luc ra ti ga.
C gai bi ri, nhn anh ban ti chm chm.
- Chng co g huyn b u, tha tiu th, anh mm ci noi trn ng tay ao vet c ang mc lm tm bun, t nht la ba ch.
Nhng vt bn y con mi. Khng mt loai phng tin giao thng
nao, ngoai tr xe c ma, lai co th lam bn nhiu bun t n th
ln ngi hanh khach; nht la khi ho ngi bn trai xa ch.
- ng hoan toan ung, du ng dung cach nao phan oan nh
vy, c gai noi. Ti ri khoi nha luc gn 6 gi, n Leatherhead luc
6 gi 20 va ap ngay chuyn tau u tin n ga Waterloo.. Tha
ng, ti khng con chu ng c na. Ti se hoa in mt nu
tnh canh nay c keo dai. Ti ch co mt ngi nh va, nhng con
49
ngi khn kh o e chng gup ch c bao nhiu. V vy, ti

anh ti cu cu ng, tha ng Sherlock Holmes. ng co u sc
giup khng, t ra la cung lam sang to t nhiu nhng b n ang s
ang bua vy ti bn b?
- Xin c c k ht vi chung ti tt ca nhng g co th giup
chung ti hnh dung c tnh canh ang khin c s hai.
iu khung khip nht trong tnh canh cua ti hin nay la
nhng lo s cua ti , nhng lo s u ht sc m h, - c thn chu
ap. Nhng ng vc cua ti u bt ngun t nhng chuyn rt nho
nht, n ni ngi khac co th cho la v vn. Nhng ti nghe n
ch co ng, tha ng Sherlock Holmes, mi thu hiu ht tm a
him ac cua ngi i. ng mi co th khuyn ti nn xoay x th
nao trong nhng him hoa ang bua vy quanh ti.
- Ti ang lng nghe c y, tha c.
- Ti tn la Helen Stoner. Ti ang vi ng b dng. ng y
la ngi cui cung con sng cua mt dong ho Saxon lu i nht
Anh quc, dong ho Roylott x Stoke Moran, tai cc ty nay, giap
ranh vi Surrey.
Sherlock Holmes gt u
- Ti a c nghe noi kha nhiu n cai tn o - anh noi.
- Co mt thi, ho tng la dong ho giau co nhat Anh quc. Lanh
a ho, man bc, vt qua ca bin gii, n su vao tn Berkshire,
va man ty - tn Hampshire. Nhng vao cui th ky trc, ca bn
th h lin a mc sc phung ph va chng bun lam g. Trong thp
nin 1820, nhng g con sot lai a b mt ga mau m c bac nng
ht vao cac tro en o, ngoai tr mt vai mu t va mt toa nha
cu, xy t hai trm nm trc. Vin in chu cui cung cua dong ho
anh phai lui v c ngu tai ngi nha no, sng cuc i tham hai cua
mt ngi qu tc ngheo. Nhng cu con trai c nht cua ng ta,
ngi hin la b dng ti, hiu rng phai tm cach thch nghi vi
tnh canh mi. ng y c kim c mt manh bng bac s, ri ln
ng sang Calcutta. Tai y, ng ta nh co tay ngh va c kin
ARTHUR CONAN DOYLE
50
nhn, nn chng bao lu sau a c ng ao khach hang tn

nhim. Nhng ri nha ng ta b mt cp, khin ng ta tc in
ngi, anh mt gia nhn ngi ban x n cht, va cht vt lm
ng ta mi thoat khoi ban an x giao. Sau vu o, ng ta a phai
chu canh tu ti rt lu, nn khi c tha ng tr v Anh quc trong
tm trang tht vong va bi quan.
Hi con lam bac s n , Roylott a kt hn vi me ti, ba
Stoner, mt qua phu tre, vn la v cua Thiu tng Stoner, ch huy
phap binh tai Bengal. Ti va Jlia, ch ti, la hai ch em sinh i. Hi
me ti i bc na, hai chung ti mi 20 tui. Me ti co mt khoan
tin kha ln, mi nm c hng khng di mt ngan bang li
tc. Ba giao ht khoan tin o cho bac s Roylott cai quan, v hai ch
em ti con phai sng cung ng b dng, va dn ng ta phai chia i
cho hai chung ti khi nao chung ti i ly chng. Me ti qua i ch
t lu sau ngay chung ti tr v Anh: ba cht cach y 8 nm trong
mt vu tai nan hoa xa gn Crewe. Ngay sau ngay o, bac s Roylott
lp tc bo y nh lai Lun n hanh ngh, va a hai ch em ti
v Stoke Moran, sng tai ngi nha c tha k. Khoan tin me ti
lai tha u chu cp cho moi s thch cua chung ti, va tng
chng chng co g ngn tr chung ti sng hanh phuc.
Nhng ung vao thi ky o, tnh kh b dng ti bng thay i
hn. Thay v kt thn va ti ving thm nhng ngi hang xom,
mi u rt h hi khi c gp lai mt ngi thuc dong doi
Roylott tr v sng tai qu cu, ng ta c ru ru sut ngay nha. ng
ta chng my khi bc ra ngoai, va h i ra n ngoai th ln nao
cung gy g d di vi bt c ai cham tran vi ng trn ng i.
Cai tnh hay co nhng cn gin hung han a thanh mt tt c hu
cua canh an ng dong ho Roylott. Va n i b dng ti, cac tt
o lai cang tng thm, co le v ng ta sng qua lu min nhit i.
Mt loat nhng vu u a ti t a xay ra, trong o co hai vu a phai
kt thuc n canh sat. Rt cuc, ng ta tr thanh ni kinh hoang
cua ca lang, va dn y ai cung vi va tranh mt ng ta, v ng ta
co mt th lc phi thng va hoan toan khng th t kim ch, khi
a ni cn thnh n.
51
Ban be c nht cua ng ta la nhng ngi Digan sng lang

thang nay y mai o; ng cho ho dng lu trai trn manh t nho,
din tch ch vai hecta cua dong ho lai. ng y thch lang thang
y o cung ho; co ln vng nha hang tun. ng ta cung thch
nhng ging vt n , c ngi quen gi tn bn o v. Hin
ng ang nui mt con bao bm, ging Cheetah, va mt con kh u
cho, noi Baboon, sut ngay m tha rng, mc cho chung mun i
u th i. Dn lang hu nh ai cung s chung chng kem g chu
chung.
Qua li ti k, chc ng d dang hnh dung c la canh sng
cua ch Julia ang thng va ti chng ly g lam sung song cho
lm. Khng mt ngi giup vic nao chu ni canh sng nha
chung ti, nn t lu lm ri, hai ch em ti a phai t tay lam ly
moi vic trong nha. Ch ti a cht hi ch mi ba mi tui, va toc
ch y cung a im bac nh toc ti.
- Th ch y a mt ri sao?
- Ch y qua i cach nay va tron hai nm. Chnh ti cung
ang nh k vi ng v cai cht cua ch y. Cac ng thy y, canh
sng ma ti va k khin chung ti khng con thch giao du vi bt
c ai cung trang la va a v. Ch em ti co mt ba d rut, sng c
thn, tn la Honoria Westphail, ba man Harrow, nhng hoa hon
lm chung ti mi c phep n thm ba vai ngay. Cach y hai
nm, ch Julia co n o on l Noel va a gp mt Thiu ta Hai
qun, ri nh hn cung anh ta. Dng ti c bit chuyn o sau
ngay ch Julia tr v va khng to y phan i cuc hn nhn y
nhng ri hai tun trc ngay ho nh t chc hn l, ch Julia a
gp mt vic khung khiep a cp mt cua ti ngi ban tm tnh
c nht trn i.
Sherlock Holmes nay gi nga ngi vao lng gh, mt lim dim,
u ta trn chic gi t trn tay vn cua chic i vng. Nghe n
o, anh bng he mt nhn thng vao mt c gai.
- Xin c k lai chuyn y tht cn ke - anh noi.
- Vic nay i vi ti rt d, v moi iu xay ra vao khoang thi
gian kinh hoang o u a khc su vao ky c cua ti. Toa nha
ARTHUR CONAN DOYLE
52
chnh ma dng ti c tha k, nh ti va k, rt cu ky, ch con

mt day bn la con c. San cua my phong ngu y toan la
san t nn; my phong khach th chim phn trung tm toa nha.
Trong ba phong ngu kia, th phong u la bac s Roylott, phong th
hai la cua ch ti, con phong cui th danh cho ti. Chng phong nao
n thng vi phong nao; nhng ca ba u co ca m ra day hanh
lang chung. Ti k nh vy, co c ro khng a?
- Rt ro.
- Ca s ba phong u hng ra pha bai co. Vao cai m kinh
hoang o, bac s Roylott v phong rt sm, nhng chung ti bit ng
y cha ngu, v ch ti phai kho chu v cai mui x ga n rt nng
ma ng ta quen dung. V vy, ch y ri phong sang bn ti, ngi
mt luc, noi chuyn gu v cai am ci sp ti. Mi mt gi th
ch y ng dy, ri phong ti, nhng ra n ca bng dng lai,
ngoai nhn sau lng, ri ln ting hoi t :
- Helen,khuya khuya, em co bao gi nghe ting ai o huyt sao
khng?
- Cha bao gi - ti ap.
- Bit u em co th huyt sao luc m ngu?
- Khng th co chuyn o c. Nhng tai sao ch hoi th?
- V my m gn y, vao khoang ba gi sang, m nao ch
cung nghe co ting huyt sao rt khe va ro. Ch vn tnh ngu, nn
ting ng o khin ch thc gic. Ch khng th noi ro no t pha
nao a lai. Co th la t phong bn, ma cung co th t ngoai bai co
vong vao. Hm qua, ch a nh hoi em co nghe thy khng.
- Khng, em khng nghe. Chc la am Di-gan y.
- Co le ung vy tht. Nhng nu qua la t ngoai bai co vong
vao th sao em khng nghe thy? La tht!
- , em ngu say hn ch nhiu.
Thi, toan chuyn v vn khng u - ch y mm ci, khep
ca phong ti, va lat sau ti nghe thy ting cha lach cach trong
khoa phong ch.
53
- Th ra la vy, Sherlock Holmes noi. Ch c va c bao gi cung

khoa ca trc luc i ngu?
- Vng.
- Sao vy?
- Hnh nh ti a k vi ng la dng ti co nui tha rng mt
con bao bm va mt con kh u cho. Hai ch em ti ch cam thy an
toan khi a khoa trai ca sau lng.
- Ti hiu. Xin c k tip.
- m o, ti khng th nao chp mt c. Ti linh cam m h
mt iu bt hanh sp xung giang xung u mnh. Hai chung ti,
hn ng con nh, la hai ch em sinh i, va chc ng cung bit, anh
em hay ch em song sinh vn gn bo vi nhau mt thit nh th
nao. m o qua la mt m gh r. Gio rt tng hi, con ma th
xi xa trut nc vao ca s. Bt thnh lnh, trong ting gio gao thet
bng dy ln mt ting ru man dai cua mt ngi phu n ang ht
hoang. Ti nhn ra ngay: o la ting ch ti. Ti nhay vi xung t,
lao ra hanh lang. Luc ang m ca, ti cht nghe mt ting huyt
sao ke, ung nh ch ti k, ri ch mt lat sau, ting ri anh sm
cua mt vt nng bng kim loai. Khi ti chay sang, ti thy ca
phong ch ti khng khoa, canh ca ang t t xoay trn ban l. Ti
kinh hai, tr mt nhn, khng bit cai g sp xay ra y. Di anh
en treo ngoai hanh lang, ti thy ch Julia hin ra sau canh ca,
mt trng bch v khip s. Ch chi vi vn hai tay ra pha trc,
cu cu ti, toan thn lao ao nh th ang say. Ti chay vi ti,
m choang ly ch, nhng ung vao luc o, chn ch bng bun run
va ch nga khuyu xung t. Ch qun quai v mt ni au n
khng th chu ng ni. Mi u, ti tng ch khng nhn ra
mnh; nhng luc ti cui xung, ch bng het ln bng mt giong ma
ti nh sut i: Tri i, Helen! Cai dai bng y! Dai bng lm
m!. Ch y con c noi mt iu g o na, tay ch ch v pha
phong ng b dng, nhng mt cn co git na lai p ti, khng
cho ch tht nn li. Ti va ng bt dy, va ln ting goi ng b
ARTHUR CONAN DOYLE
54
dng, va thy ng ta chay vi ra khoi phong. Trn ngi con mc

chic ao ngu lung thung. Khi ng ta chay ti th ch ti a bt tnh.
ng ta ru brandy vao ming ch ti, cho ngi i goi ng thy
thuc trong lang nhng moi c gng cu cha ch ti u v hiu.
Ch la dn, ri tt th, khng con tnh lai c na. Ngi ch yu
qu cua ti a cht mt cach khung khip nh vy o.
- Xin hoi c mt cu, Sherlock Holmes noi.C co tin chc la a
nghe ting huyt sao va ting ri cua mt vt nng bng kim loai?
C co dam th la mnh a khng nghe lm khng?
- Ti cam thy mnh khng lm chut nao. Nhng du sao ti
cung khng dam oan chc lm, v luc o gio ang gao thet bn
ngoai va cn nha cu cung phat ra u moi th m thnh gia luc
ma to gio ln.
- Ch c luc o a n mc t chnh?
- Khng! Ch mi chic ao ngu trn ngi. Bn tay phai ang
cm mt que dim a anh la, con bn tay trai - mt bao dim.
- iu o chng to c y a quet dim ln xem th co chuyn
g khin c y s hai. Chi tit o rt quan trong. Vy ng d thm
kt lun th nao khi n iu tra?
- ng y xem xet ht sc cn thn ni vu, v bac s Roylott t
lu a la i tng kha nghi. Nhng ng y khng tai nao tm thy
mt chng c g xac ang v nguyn nhn cai cht. Ca phong c
khoa cht t bn trong. Bn ngoai ca s con co thm mt ln ca
g c ga trn nhng thanh st to ban phong nga ke gian.
Hn na, m nao cung cai then cn thn. Ti cung a ng y i
xem tng vach: tt ca u vn con vng chai lm. San nha cung
c kham xet ky, nhng vn chng co du hiu kha nghi nao. ng
khoi lo si tuy rng, nhng khng th chui qua. Nh vy, chc
chn la khi xay ra cai tai hoa bi kch y, ch ti ch co mt mnh
trong phong.
- Th kha nng b u c?
- Cac bac s cung a kham nghim t thi, nhng chng thu
c mt kt qua nao.
55
- Vy, theo c, ly do g a khin ngi ch bt hanh cua c cht

tham khc nh th?
- Ti tin rng ch y ch v qua kinh hoang va chn ng thn
kinh, tuy khng th hnh dung ni iu g a khin ch y s hai
n mc o.
- Hm o, am Di-gan co mt trong a phn trang trai khng?
- Co, ho hu nh luc nao cung gn trang trai.
- Nay, vy c ngh g v dai bng, dai bng lm m, ma ch c
co nhc ti?
- Co luc ti ngh o ch la nhng li v ngha trong cn m sang
cua ch ti; nhng co luc ti cho rng co le ch ti mun noi ti mt
loai bng ang g y, chc la ti am ngi Di -gan, cung co th la
th khn trum sc s ma dn Di gan hay dung a khin ch y tht
ra hai ch lm m ky d o.
Holmes lc u nh co y khng chut nao thy thoa man.
- Con co mt cai g khac na kia! - anh noi - Xin c k tip i.
- Hai nm tri qua k t ngay o, va cuc sng cua ti cang tr
nn le loi, c c hn bao gi ht. Nhng thang trc, mt anh ban
thn ma ti quen bit t nhiu nm, a ngo li cu hn ti. Anh y
tn la armitage, Perryarmitage, th nam cua ng armitage vung
Crame Water, gn Reading. B dng ti khng phan i, va chung
ti nh sang xun th t chc hn l. Cach y hai ngay, bac s
Roylott goi th ti, cho sa cha phn trai nha man ty. Ho p
pha vach tng cn phong ngu cua ti, nn ti phai di sang tam
tai cn phong ni ch ti a qua i, ngu trn chnh chic ging ch
y tng ngu. m qua, ti nm ma chng tai nao chp mt c, v
ngh ti cai cht bi tham cua ch mnh. Th ri, cac ng co hnh
dung c khng ni kinh hoang cua ti. Ti bng nghe thy
trongcanh vng lng cua m khuya cai ting huyt sao khe ma
chnh ch ti tng nghe thy trc luc cht. Ti choang ngay dy,
chm en ln, nhng chng thy g trong phong ca. Ti qua hoang
ARTHUR CONAN DOYLE
56
s, nn khng th ln ging ngu tip, anh mc sn qun ao, ngi

ch. Thy tri va sang, ti vi ln ng n gp ng ngay, cu
cu ng.
- C a x s rt khn ngoan, ban ti noi. Nhng c a k ht
cha?
- Tha ng, ht ri.
- Cha u, c Roylott a. C ang bao che cho ng b dng cua
c y.
- Sao kia? ng mun am ch iu g?
Thay v cu tra li, Holmes keo cao ng tay ao cua c thn chu
ln. Nm vt o bm, du cua nm ngon tay, ni ro trn c tay
trng mut cua c gai.
- C b ng ta i x tan t qua! Holmes noi.
C gai o bng mt, keo vi ng tay ao xung che cai c tay
b bm.
- ng y la hang ngi cuc suc, c noi, sc lc nh hp hap, va
chc khng lng ht c sc manh cua mnh.
Ca ba chung ti ngi im lng hi lu. Holmes t cm ln hai
tay, nhn chm chm ngon la chay trong lo.
Mai sau, anh mi ln ting:
- Vu nay tht b n. Co ti hang trm tnh tit ti ang mun
bit ro trc luc quyt nh phng hng hanh ng. Chung ta
ng mt thi gi. C co th giup chung ti v Stoke Moran ngay
hm nay, chung ti xem ky lai my cn phong o, ma dng c
khng h hay bit, c khng?
- c a. V ng y co noi la hm nay phai ln Lun n thu
xp mt s cng vic g o ht sc h trong. Chc ng ta se vng
nha sut ngay, nn khng ai can tr cac ngu.
- Tuyt. Th th ca hai chung ti se cung n. Con c, c co phai
thu xp vic ring g na khng?
57
- Ti co vai vic ang nh lam gp nhn ln y, nhng ti se

quay v ngay bng chuyn tau 12 gi, nn ti vn co mt nha
tip on hai ng.
- Vy c nn i sn chung ti sau mi hai gi tra. Ti cung
co vai vic vt cn thu xp.C co vui long lai dung im tm vi
chung ti khng?
- khng, ti phai i gp. Hy vong se gp lai cac ng vao chiu
nay -c gai bung chic mang en xung, ri ri cn phong.
- Anh ngh sao v vu nay, Watson? - Sherlock Holmes va hoi
va nga ngi vao lng gh.
- Ti cam thy y la mt vu an y b him, co th cha ng
mt ti ac thm c.
- B him tht, ma cung thm c tht.
- C gai cho bit san nha, tng, vach con rt chc; khng mt
ai co th t nhp qua ca ra vao, ca s, va ng khoi, th ro rang la
ngi ch ch co mt mnh trong phong, luc cai cht b him kia p
n.
- Vy th ting huyt sao luc na m, va nhng li ky la c y
tht ra trc luc cht phai ly giai th nao
- Ti cha th ngh ra.
- Anh nn ngm ngh ky v ting huyt sao gia m khuya va
dai bng cua am Di gan ma lao bac s cha chp trong a phn
cua lao. Ta cung co ly do tin rng lao ta rt quan tm ti vic
ngn can c con gai cua ngi v cu i ly chng. Hn na, y
con co li c ch nhc ti dai bng va sau cung, la tnh tit c Helen
Stoner nghe thy ting ri cua mt vt nng bng kim loai. m
thanh o rt co th la do mt thanh st ga vao canh ca chn bn
ngoai ca s phat ra, khi no bt manh vao v tr cu.Tt ca nhng
tnh tit o, theo ti, co th giup ta ly giai vu an.
- Nhng nu vy th am Di - gan colin quan g?
- Ti cha th hnh dung.
ARTHUR CONAN DOYLE
58
- Ti thy co qua nhiu iu chng lai cai gia thuyt anh va

a ra.
- Ti cung ngh vy. Chnh v ly do o nn hm nay chung ta
phai ti tn ni, ti Stoke Moran. Ti mun bit nhng bng chng
phan bac co vng hay khng, hay t ra cung hiu ro c s th
hn. , lai sp co chuyn qu quai g na y?
Ca phong bt m, va mt ngi an ng cao ln vam v xut
hin. ng ta cao n ni mu gn cham vao thanh ngang trn cung
cua khung ca, va to ngang ti mc choan gn ht ca b rng ca ra
vao. Mt ng ta to be, nhn nheo, sam nng va hn su nhng du
tch cua u moi th duc vong qu quai. ng ta ao mt lia la nhn
hai chung ti, va cp mt trung su cung cai mui khom cua ng ta
khin ng ta trng nh mt con ac iu gia hung d.
Trong hai anh, ai la Holmes, ha? - lao hoi
- Ti y, tha ngai - ban ti bnh than ap.
Ta la bac s Grimesby Roylott Stoke Moran.
- Rt hn hanh - Holmes noi - Mi bac s ngi.
- Ta chng them ngi vi anh lam g. Con gai v ta va y
ra. Taa ln c du vt no. No a hot g vi cac anh, ha?
- Tri lanh th nay qua la trai mua - Holmes noi.
- No a hot vi anh nhng g?- lao rt ln, giong tc gin.
- Nhng ti nghe noi hoa vn se c mua - ban ti noi tip.
- A, anh nh anh trng lang ch g? - ng khach va noi va
bc ln trc mt bc. Anh th ta chng la. Ta nghe danh anh lu
ri. Anh la Holmes, mt ga rt hay can thip vao cng vic ngi
khac.
Holmes tum tm ci c y.
- Tro chuyn vi ng tht thu v- anh noi. Bao gi ra khoi y,
ng lam n khep ca h, v phong nay hay co gio lua.
59
Ta ch ra khoi y chng nao ta noi ht nhng iu cn noi vi

anh. ng co liu can thip vao cng vic cua ta. Ta bit con
Stonera mo ti y - ta a ln theo du vt cua no! Ta la mt
ngi nguy him! Nhn y.
Lao bc nhanh v pha lo si, cm thanh st ci than, be
cong no lai bng i tay h phap sam nng.
Liu hn, ch co b sa vao tay ta - lao gm ln, vt thanh ci
than vao lo, ri bo di.
- Qua la mt con ngi d mn -Holmes va noi va ci ln.
Gia lao con lai, ti co th cho lao thy tay ti cung chng yu hn
tay lao lm u. Noi cha dt li, anh ta cm thanh st ci than
ln, ri ln gn un thng no lai nh cu.
- Anh Watsso, by gi ti se bao don im tm; sau o, ti i
mt luc, hy vong se thu thp c mt t tin tc kha d giup chung
mnh trong vu nay.
Khoang mt gi tra, Sherlock Holmes tr v. Anh cm trn
tay mt t giy mau xanh, chi cht nhng ghi chep va nhng hnh
ve, nhng con s.
- Ti a c tn mt thy ban di chuc cua ngi v qua c anh noi - Tng s li tc khoang bay trm nm mi bang. Mi c
gai co quyn oi hai trm nm mi bang li tc khi nao ho i ly
chng. Nh vy, nu ca hai c u ly chng, th lao bac s ch con
c hng mt s tin chng ang la bao; thm ch ch mt c v
nha chng th lao cung a b thua thit ang k. Cng vic cua ti
sang nay vy la chng v ch, v no cho thy lao ta co u ly do rt h
trong tm moi cach ngn can vic kt hn cua hai c gai. Va by
gi, nu anh a sn sang ri th chung ta se goi mt chic xe ra
ga Waterloo. Ti se rt bit n, nu anh vui long nhet vao tui khu
sung ngn cua anh. Sung vi ban chai anh rng na, ti ngh
chung ta ch cn hai th o.
n Waterloo, chung ti ap ngay tau ln Leatherhead, ri
thu mt c xe nga tai mt quan tro gn ga. Chung ti ln xe
ARTHUR CONAN DOYLE
60
nga, bng qua khoang bn nm dm trn nhng con ng lang

ngoan muc cua vung Surry. Hm o thi tit tuyt ep, anh nng
chan hoa, bu tri hi vn my, khng kh sc nc mui t m. Ti
cam thy co mt s tng phan ky la gia nhng du hiu ngot
ngao ha hen mt mua xun ep vi cng vic khung khip ma
chung ti ang theo ui. Ban ti ngi ng trc, m mnh trong
nhng trm t, hai ta khoanh trc ngc, mu keo sup xung tn
mt, cm t sat ngc. Nhng bng anh v vai ti, ch tay v pha
nhngcanh ng.
- Nhn ka! anh noi.
Mt khu vn sum s cy ci trai dai trn mt sn i thoai
thoai. Gia am cy la nh ln cai mai cao cua mt toa nha cu tan
ta.
- Stoke Moran th phai? - anh hoi.
- Vng, tha ngai, o la dinh c cua bac s Grimesby Roylott ngi xa ch ap - Ngai se mt thi gi hn, nu i theo li
ng tt bng qua ng. Ch co mt tiu th ang i kia ka.
- Theo ti o chc la c Stoner -Holmes phong oan vy.
Chung ti xung xe, tra tin, va chic xe nga lai loc coc quay
v Leatherhead.
- Chao c Stoner - Holmes noi.
Thn chu chung ti chay vi lai on chung ti, ve mt mng r.
- Ti rt mong hai ng - c reo ln, n cn xit tay chung ti.
Bac s Roylott a ln Lun n va kho co th quay v trc ti nay.
- Chung ti a co hn hanh c gp bac s ri - Holmes noi, va
anh vn tt thut lai nhng g a din ra. C Stoner tai mt khi
bit chuyn o.
- Tri i! - c ku ln. - Vy la lao a theo sat got ti.
- Chc th.
- Lao qu quyt ti mc ti khng th bit luc nao mnh c an
toan. Lao co noi khi nao lao quay v khng?
61
- Chc lao phai cn trong, v co th lao hiu rng mnh a gp

trn ng i mt ngi con tinh khn hn chnh lao. m nay, c
phai khoa cht ca tranh lao. Nu lao nh lam g, chung ti se
gi c n Harrow, vi ba d c. Con by gi, chung ta phai tn
dung ti a thi c, v vy, xin c a ngay chung ti n my cn
phong ma chung ti phai xem ky.
Toa nha c xy bng a xam; phn gia cao, con hai chai xy
cong. My khung ca s mt bn chai a v, nn phai bt lai bng
nhng thanh g. Ngoi trn mat sut l nhiu ch. Mt canh tng
nat phi bay trc mt chung ti. Phn gia nha kha hn t nhiu ;
nhng hin ai hn ca vn la khi bn phai. Nhng tm rem trn
my khung ca s va lan khoi bay ln t my cai lo si cho thy ca
gia nh hin sng tai phn nay. Holmes i i lai trn bai co, chm
chu ngm nhn pha ngoai my khung ca s.
- Ti oan ca s nay la ca phong ngu trc y c s dung;
cai chnh gia la phong cua ch c, con cai k cn vi toa nha chnh
la phong cua bac s Roylott, ung khng, tha c?
- Vng, ung ri. Nhng ti hin phai ngu tai cn gia.
- Ch tam thi trong luc sa cha thi, nu ti khng lm. A
lun tin cung xin hoi: hnh nh chng vic g phai sa cha gp
nh vy th phai. V ti thy bc tng u nha con chc lm ma.
- ung vy. Ti tin chc o ch la cai c bt ti phai chuyn
phong thi.
- A! Co th ung th tht. Nay, mt trong cai chai hep nay co
mt day hanh lang ma ca ba phong ngu u n thng ra, phai
khng? Bn pha o chc cung phai co ca s ch?
Vng, nhng nho lm. Nho n ni khng mt ai co th chui
qua c.
- Vy la t mt o, khng mt ai co th lot vao phong hai ch
em c, nu m nao cac c cung khoa cht ca. By gi, c lam n
vao phong c va ong cht my canh ca chn lai nhe.
ARTHUR CONAN DOYLE
62
C Stoner lam theo li Holmes, va anh c tm moi cach th m

canh ca chn, nhng v hiu.
Hm! - anh noi - Gia thuyt u cua ti nh vy la a b loai
bo. Khng mt ai co th chiu qua nga nay, nu ca chn a b cai
cht. c ri, by gi th ta th vao pha trong, xem co phat hin
c g mi khng.
Mt canh ca nho bn hng dn vao hanh lang ma ca cua ba
phong ngu u n thng ra. chung ti vao cn phong th nh, hin
la phong ngu cua c Stoner va cung la ni ch c a gp tai hoa. o
la mt cn phong nho, u tin nghi, trn thp va co mt lo si ln.
Mt cai tu g nu ng qun ao, co ngn keo, k mt goc phong;
con goc kia la mt cai gng trng hep va mt cai ban con t bn
trai ca s. Ht thay nhng th va k cung hai chic gh da la
toan b ac trong phong, nu khng k ti tm tham trai gia
san. Holmes t vao goc phong mt chic gh, ngi xung im lng
nhn quanh toan b cn phong, khng bo sot mt chi tit nao.
Si dy keo chung nay n thng vao u?- mai sau, anh mi
ln ting, tay ch vao mt si dy git chung c ln bung thong
xung sat u ging.
- Ni vi phong ngi quan gia.
- Trng co ve mi hn moi th vt dung trong phong.
- Vng. V mi c lp cach y vai nm.
- Chc ch c oi mc?
- Khng ti chng bao gi thy ch ti git chung ca. chung ti
toan t tay lam ly moi vic, v nha khng nui ngi hu.
- Xin li c my phut nhe, ti mun xem ky thm san cn
phong mt chut.
Anh bo ti bo lui, xem xet cn thn tng ng ranh nhng
tm van lat san. Cui cung, anh n canh ging ngu, nhn chm
hm mt luc, ri lai a mt nhn bc tng t trn xung di ri
t di ln trn. oan, anh cm ly dy chung git manh mt cai.
63
- Sao khng nghe chung reo g ca? Thm ch no cung chng

c ni vao si dy thep keo chung. La tht! C nhn ka, si dy
thm ch ch buc vao mt cai moc st nm ngay pha trn ca
thng gio.
- Tht v ly qua! Vy ma lu nay ti chng y.
- Rt ky la! Holmes va lm bm, va git si dy. Cn phong
nay co mt vai im rt ky quc. Chng han, ga th xy hn phai
in ri lm mi tr ca thng hi sang phong bn canh; le ra hn
co th tr ra ngoai; cung ch mt chng y cng thi.
- Cai nay cung mi lam gn y - c tiu th noi
- Chc lam cung luc vi si dy keo chung - Holmes nhn xet.
- Vng dao o co mt s thay i nho trong nha.
- C Stoner, c vui long cho chung ti sang phong ng bac s
xem qua mt chut.
Phong bac s Roylott rng hn phong hai c con ring cua ba v
trc, nhng ac bai tr rt n s. Ch co mt cai ging, mt
gia sach nho bng g, mt cai gh banh k canh ging, mt gia
sach nho bng g, mt cai gh banh k canh ging, mt cai gh
xp t sat tng, mt cai ban tron va mt tu st ln. Holmes thong
tha i quanh phong, xem ht sc ky lng tng mon a.
- Tu nay ng g? Holmes va hoi go vao chic tu st.
- Giy t lam n cua b dng ti.
- , th ra c a co dp nhn vao bn trong?
- Ch mt ln duy nht, cach y vai nm. Ti nh la trong tu
y p giy t.
- ng ta co nui g trong o khng? Nh meo chng han.
- Khng, ng hoi g la th!
- Th th c nhn y! - Anh cm ln mt cai a lot tach nho,
ng sa, t trn noc tu.
ARTHUR CONAN DOYLE
64
- Khng, chung ti khng nui meo. Nhng co mt con bao bm

va mt con kh u cho.
- A, vng. D nhin! Bao bm chng qua ch la mt con meo ln
xac thi. Nhng ti ngh rng a sa nho nay e kho long chu cp
u cho con vt o. Con mt im na ti mun lam sang to - Anh
ly knh lup ra soi ln mt chic gh g, xem xet mt gh ht sc ky
lng.
- Cam n c. Th la ro ri, anh va noi va ng dy, ct chic
knh lup vao tui. Cha! Mon nay ly thu y!
Vt khin anh chu y la chic roi nho, treo trn goc ging. Tuy
nhin, chic roi y b un cong u mut, ri tht lai thanh mt
vong tron.
- Watson, anh ngh g v mon nay?
- o ch la mt cai roi cung bnh thng thi. Co iu ti khng
hiu tai sao lai tht vong u mut.
- Chng bnh thng lm u, anh khng thy sao? Ti ngh ti
xem xet xong ri y, c Stoner a. iu ht sc h trong la t by
gi, c nht nht phai lam ung nhng iu ti khuyn. Vu nay
nghim trong lm, ta khng c chn ch mt phut nao na. Tnh
mang cua c tuy thuc c y.
- Ti xin pho thac ht cho ng.
- Trc ht, m nay ca hai chung ti phai lai trong phong
c.Ca ti ln c Stoner u kinh ngac tr mt nhn anh.
- Vng, phai nh th mi c. ti ct ngha. Chc ng
kia la cai quan tro cua vung nay?
- Vng, o la quan tro Crown Inn.
- Rt tt. T o nhn sang co th thy c ca s cn phong c
khng?
- Thy c ch.
- Khi nao b dng c v, c khng c ra khoi phong, ly c
la c b nhc u. Bao gi nghe thy lao sa soan i ngu, th c hay
65
m ngay ca s, t ln bu mt ngon en bao hiu cho chung ti

. Xong xui, c mang ht nhng g mnh cn sang bn phong cu cua
c. Ti tin chc rng, tuy ang sa cha, c vn co th ngh tam
mt m bn o.
- Vng, chuyn o chng co g kho.
- Phn con lai c c mc chung ti lo liu.
- Nhng cac ng se lam g
- Chung ti se ngi bn cn phong mi cua c tm cho ra
nguyn nhn cua nhng ting ng a quy ry c.
- ng Holmes, ti tin rng ng a i n c mt kt lun - c
Stoner va noi va t tay ln ng tay ao cua ban ti.
- Co le c ung.
- Vy xin ng cho ti bit tai sao ch ti cht.
- Trc luc cho c bit, ti mun co nhng bng chng hin
nhin hn.
- t nht ng cung co th cho ti bit la ti oan nh nh vy
co ung khng: ch ti cht v ni hoang s qua t ngt?
- khng, ti khng cho la vy. Ti ngh la co mt nguyn
nhn cu th hn nhiu . Con by gi, chung ta phai tam bit nhau,
v nu bac s Roylott quay v ma bt gp chung ti y, th
chuyn i nay coi nh ung cng. Tam bit c, c hay can am ln
nhe! Nu c lam ung nhng g ti dn, c co th tin rng chung ti
se sm loai bo nhng him hoa ang rnh rap c.
Sherlok Holmes va ti thu mt phong ngu va mt phong
khach tai quan tro Crown Inn. Ca hai u nm tng trn cung,
nn chung ti co th nhn ro day nha ang c s dung trong
trang trai Stoke Moran. Vao luc nha nhem ti, chung ti thy chic
xe nga ch bac s Grimesby Roylott chay ngang qua ca s phong
tro. Voc ngi lao trng cang cao ln bn canh cu xa ch be nho.
n cng, cu anh xe loay hoay mt luc mi m c hai canh
ARTHUR CONAN DOYLE
66
cng st nang, va chung ti nghe c cai giong khan cua bac s

Roylott gm ln, trong khi lao gin d khua hai nm m trc
mui cu xa ch. C xe chay qua cng va ch mt lat sau, chung ti
a thy gia lum cy loe ln mt anh en mi thp trong mt
phong khach tai nha lao.
- Watson a, qua tnh ti cha dam chc m nay co nn a
anh i cung hay khng - Holmes noi khi chung ti ang ngi bn
nhau trong bong ti - Tnh hnh chc se nguy him lm!
- Ti co th giup ch cho anh chut nao khng?
- Co anh i cung la rt qu.
- Vy th ti nht nh se i cung anh.
- Cam n, anh tt qua.
- Anh co noi n nguy him. Chc chn la anh a phat hin
c nhiu iu trong nhng cn phong o hn ti.
- Khng, ti ngh rng ti ch rut ra c nhiu kt lun hn
anh thi. Ti cho rng anh cung a trng thy nhng g ti trng
thy.
- Ti chng phat hin c g ang chu y, ngoai tr si dy git
chung. Ti khng hnh dung ni si dy o c dung lam g.
- Anh cung nhn thy ca cai l thng gio ch?
- Co. Nhng ti ngh rng chng co g ky la la co mt li h nho
gia hai phong. No nho ti mc mt con chut nht cung kho chui
qua.
- Ti bit trc th nao chung ta cung phat hin c cai l
thng gio o ngay t khi cha n Stoke Moran.
- Th th hi qua y, anh Holmes thn mn a.
- , ung th. Anh khng nh la c Stoner cho bit ch c y co
ln ngi thy mui khoi x ga cua lao bac s Roylott hay sao? iu o
cho thy ngay rng gia hai cn phong tt phai co mt li thng
67
sang nhau. Co iu cai li thng o phai rt nho, nu khng th

vin d thm a nhn thy. Ti rut ra kt lun: o ch la mt cai l
thng gio.
- Nhng cai l o th phong co hai g?
- , t ra cung co s trungkhp ang lu y gia cac s vic:
ngi ta tr mt cai l ca thng gio ngay pha trn u ging,
ngi ta treo mt si dy git chung ln, th la c gai ngu trn cai
ging kia cht. Anh khng thy s trung khp o la ky la?
- Ti vn cha thy nhng cai o co g dnh dang vi nhau.
- Th anh khng thy co g ky la ni chic ging ngu kia sao?
- Khng.
- Chn ging c gn cht vao san nha. a bao gi anh thy
mt kiu k ging nh th cha?
- Co le cha bao gi.
- C gai khng th di chuyn c cai ging. No lun c t
c nh bn di l thng gio va si dy thng. Chung ta co th goi
o ch la si thng , v ngi ta treo no ln khng phai git
chung.
- Anh Holmes- ti reo ln - By gi nh ti a hiu c l m
nhng g anh mun noi. Vy la chung ta a co mt va kp thi
chn ng mt ti ac khung khip.
- Phai, cung kha khung khip . Nhng chung ta se con phai
nm u mui khung khip chng nao m nay con cha tri qua.
Cho nn, ta hay bnh tm thng thc nhng tu thuc nay va ngh
ti mt cai g o vui hn trong vai ting ng h,
Khoang chn gi ti, anh en gia cac lum cy vut tt, ca trang
trai bng chm vao bong ti. Hai ting ng h na chm chap tri
qua, ri thnh lnh mt anh en n c a loe sang pha trc.
- o la am hiu cua chung ta -Holmes noi, ri ng bt dy anh en phat ra t canh ca s gia.
ARTHUR CONAN DOYLE
68
Lat sau, chung ti a xung ng. Tri ti, gio lanh quat vao
mt. anh en vang ch ng trc soi ng cho chung ti trong
m ti. Chung ti lach qua gia nhng gc cy, n ch bai co, ri
bng qua no. Khi chung ti sp treo qua ca s, th t trong nhng
bui rm gn o bng lao ti mt quai vt ta nh mt a be d
dang. No gieo mnh xung t, tru lai trn bn cng chn co qup,
ri lao qua bai co, mt hut vap bong m.
- Tri i! - Ti r tai Holmes - Anh co trng thy g khng?
Trong khoang mt phut ng h Holmes cung hoang s nh ti.
Ri anh ci khe va th thm vao tai ti:
- Mt c ngi tht kha ai. Con kh u cho o.
Ti a qun khuy mt lu gia suc ky quc cua lao bac s him
c. Thu thc, ti cam thy nhe ca ngi, khi noi gng Holmes, ci
giay va treo qua ca s vao phong. Ban ti khe ong canh ca chn
lai, t ngon en ln ban, ri ao mt nhn quanh phong. Moi th
vn y nguyn nh hi chiu. Ri anh ron ren tin lai gn ti, r tai
ti, giong khe n mc kho long nghe ro c tng li:
- Ch mt ting ng nho nht cung co th khin nhng d tnh
cua chung ta tiu ma.
Ti gt u cho Holmes bit la ti a nghe thy.
- Chung ta phai tt en ngay. Lao co th phat hin c anh
sang qua l ca thng gio trn kia.
Ti lai gt.
- Nh ng ngu gt nhe. Mang sng cua anh ang tuy thuc
vao o. Chun b khu sung khi cn, ta co th ra tay. Ti se ngi
mep ging; con anh, hay ngi tam xung chic gh kia.
Ti ly khu sung ngn ra, t ln goc ban.
Holmes co mang theo mt cy gy dai, manh. Anh t no ln
mt ging, sat bn tm tay. Canh o, anh t mt bao dim va
mt cy nn; xong xui, anh tt en, va chung ti ngi im trong
bong ti.
69
Chc chng bao gi ti qun c cai m mt ngu khung

khip o! Ti khng th nghe c mt m thanh nao, thm ch ca
ting th. Ti bit ban ti ang ngi cach mnh my bc, mt m
trng trng va cung ang trong trai thai thn kinh cng thng nh
ti. Canh ca chn ngn ht moi th anh sang, chung ti ngi trong
bong ti day c. Bn ngoai chc chc lai vong vao ting chim n
m; va co mt ln vang ln mt ting hu dai ta ting meo ku:
hn la con bao bm a c tha. T xa vng lai ting chung nha
th im gi: c mi lm phut lai bung mt ting trm trm. i,
nhng khoang thi gian mi lm phut o sao ma dai th! ng h
im mi hai gi, mt gi, hai gi, ri ba gi.. ., va chung ti vn
im lng ngi i xem iu g se xay ra.
Bng mt anh la loe ln t bn kia l ca thng gio, ri vut
bin mt ngay. Sau o mui du chay va mui st nung khe tlet bay
sang. Ai o phong bn a chm en. Ti nghe mt ting di ng
rt khe, ri tt ca lai chm vao im lng, tuy mui khet mi luc mt
nng nc. Sut na gi ti cng tai nghe ngong. Ri thnh lnh ti
nghe mt ting ng khac, rt khe, ta nh ting lung hi nc
thoat ra t mt m un nc. ung vao luc ti nghe thy m thanh
o, th Holmes ng bt dy, anh dim va gin d vut cy gy ti
tp vao si dy git chung.
- Anh co thy no khng, Watson? - anh rt ln - Anh co thy no
khng?
Nhng ti chng thy g ca. Vao luc Holmes anh dim, ti
nghe thy co ting huyt sao khe, nhng ro.Tuy vy, anh la u
que dim t ngt loe sang p vao cp mt mt moi cua ti, khin
ti khng th noi ch xac ban ti ang ap ti tp vao cai g. Tuy
vy, ti co th thy ro mt anh tai nht nh mt xac cht va y
kinh hai. Anh ngng tay, ngc nhn chm chm vao l ca thng
gio, ri gia canh im ng cua m khuya bng vang ln mt ting
ru kinh hoang ma ti cha tng nghe thy bao gi. Ting ru mi luc
mt to hn, mt ting ru khan khan, cha y au n, s hai va
phn n. Ti ng nhn trng trng vao Holmes, con anh th nhn
ARTHUR CONAN DOYLE
70
ti, cho ti luc nhng ting vong cui cung cua ting ru kia chm
vao canh im ng cua m khuya nh ban nay.
- Th ngha la th nao? - ti th dc.
- Th ngha la moi chuyn a kt thuc, - Holmes ap - va xet
cho cung, kt thuc nh th la hay hn ca. Anh cm sung ln, chung
ta se vao phong bac s Roylott.
Ve mt trang nghim, anh chm en ln va bc ra hanh lang.
Ti i ngang anh sang phong bn. Anh go ca hai ln, nhng bn
trong khng co ting ap. Anh vn qua m, ri i vao phong. Ti
vao theo, sung lm lm trong tay.
Mt canh tng ky la p vao mt chung ti. Trn ban t mt
ngon en, ht anh sang choi gt ln chic tu sat vi canh ca ang
he m. Ngi trn chic gh g k canh o la bac s Grimesby Roylott
mnh choang chic ao chung mau xam; va vt ngang trn ui lao la
chic roi ma chung ti a y ti hi chiu. Cm lao ta hch ln,
con i mt th nhn trng trng vao mt goc trn nha: mt cai
nhn bt ng trng rt khung khip. Quanh u lao qun mt dai
bng mau vang ky d, im nhng m mau nu sm. Khi chung
ti bc vao, lao vn ngi im lng va bt ng.
Dai bng! Dai bng lm m! Holmes khe tht ln.
Ti bc ti mt bc. Ngay trong khoanh khc o, dai bng
bt u chuyn ng. T am toc cua bac s Roylott ngoc ln mt
cai u co canh va cai c ngng cua mt con rn gm ghic.
- o la ging rn c m ly! - Holmes ku ln - c hn bt
c ging nao n . Lao ta cht mi giy sau khi b rn cn. Anh
hay nht ngay con rc c kia vao tu st a, ri a c Stoner n
mt ni an toan; xong i bao canh sat a phng.
Anh va noi, va rut vi cy roi trn ui vin bac s. Anh trong
u roi vao c rn, tht lai, ri nht rn vao tu, ong lai.
o la s kin ch thc v cai cht cua bac s Grimesby Roylott
Stoke Moran. Trn ng v vao sang hm sau, Holmes noi thm
cho ti ro nhng vic con lai ma ti cha bit v vu nay.
71
- Ban u, ti a kt lun hoan toan sai - anh noi. iu o cho

thy, Watson thn mn, se nguy him bit chng nao khi ly giai ma
cha co u thng tin. Khng con nghi ng g na, chnh vic c gai
ti nghip no a dung dai bng din ta nhng g c trng thy
nh anh sang cua que dim va ca s co mt cua am Di gan trong
trang trai - hai th o a gi ra trong u ti mt y ngh hoan toan
sai lm. Nhng ti a gat bo ngay gia thuyt o khi hiu ro rng
khng th co mt him hoa nao e doa c y t pha ca s va ca
ra vao. y ngh cua ti nhanh chong dn vao cai l thng gio va si
dy git chung thong xung u ging, nh ti a co lu y vi
anh.Ti con phat hin thm c rng si dy no ch la gia va
chic ging ngu b gn cht vao g lat san. nhng chi tit o khin
ti ngh ngay; si dy kia ch la mt thc cu ni, giup cho mt vt
i t l thng go xung ging ngu. Ti oan o phai la mt con
rn, v bit lao bac s co nhn mt s ging vt t n gi
sang.Ti cam thy hnh nh mnh a ln ra u mi. Ri ti ngh
ti ting huyt sao. D nhin lao phai goi con rn kia v trc khi
tri sang, khoi b nan nhn phat hin. Lao a luyn cho no chc
la bng a sa ma chung ta a thy, khi nghe ting huyt sao ma
lao goi. Lao ch cho no leo qua l thng gio vao thi im thch hp,
va bit rng no se theo si dy ma bo xung u ging. Con rn co
th cn ngi ngu trn ging, ma cung co th khng. m m, c
gai co th thoat cht trong vong mt tun nhng sm mun g ri
cung b no cn.
Ti a i n nhng kt lun o trc khi t chn vao phong
lao. Khi quan sat mt gh, ti thy lao hay ng ln o. Lao nht
thit phai lam vy, v khng th nao vi tay ti l ca thng gio sat
trn trn nha. Cai tu st, a sa va ngon roi a u xua tan
nhng ng vc con lang vang trong tr ti. Ting ng manh do mt
vt bng kim loai phat ra, ma c Stoner nghe c, ro rang do ng
b dng gy ra: lao cn ong manh canh ca st nht con vt
nui ang s o. Sau khi a i n nhng kt lun o, ti lin tin
hanh vic chng minh, nhng anh a thy o. Khi nghe c
nhng ting ng rt khe ma ti ngh chnh anh cung nghe ro, ti
lp tc thp en ln va tn cng con vt.
ARTHUR CONAN DOYLE
72
- Kt qua la anh a ui no bo tr lai l thng gio.

Va cung chnh bng cach o, ti a xua no v lai vi ng chu
ang ngi phong bn. B anh ti tp, con rn trung gy my ln,
no ni gin va tn vao ke u tin ma no cham tran trn ng v.
Va chnh v vy, khng con ng vc g na, ti gian tip chu trach
nhim v cai cht cua bac s Grimesby Roylott. Nhng chc la vic
o chng e nng ln lng tm ti lm u.
73
HI TOC HUNG
Mt hm, ti bc vao phong khach th thy Sherlock Holmes

ang say sa tro chuyn vi mt ngi an ng voc ngi to beo,
sc mt hng hao, mai toc mau hung o rc nh la. Ti xin li v
s ng t va ang nh quay ra, th Sherlock Holmes a keo ti
vao, ri ong ca lai.
Watson thn mn, anh n tht ung luc - anh noi.
- Ti s anh ang bn.
- ung, rt bn la ng khac.
- Vy ti sang phong bn i anh.
- Khng sao u. Tha ng Wilson, bac s Watson y la mt
cng s va la mt tr thu cua ti trong nhiu vu an thanh cng
nht. Ti tin chc trong vu nay y cung se rt hu ch.
Ngi an ng to beo hi nhm dy, gt u chao, lic cp mt
nho nhn ti, ve do xet.
- Watson thn mn - Sherlock Holmes noi - ti bit anh tng
chia se cung ti long say m tt ca nhng g b n, va trai vi le
thng. y, ng Jabezz Wilson co chuyn ky la nht ma ti tng
nghe thy trong my thang nay. ng Wilson, theo ti, ng nn vui
long k lai t u. Ti yu cu nh vay khng phai ch v bac s
Watson, ban ti, cha c nghe phn u, ma con v cu chuyn
ky la nay khin ti hao hc muon nghe ky lai moi tnh tit. Thng
thng, ch cn nghe qua vai tnh tit la ti a lin tng n hang
ngan vu tng t ma mnh con nh. Nhng vi vu nay, ti phai
buc long tha nhn rng nhiu im qua la co mt khng hai.
ARTHUR CONAN DOYLE
74
ng khach hang li t tui trong chic ao choang ang mc ra

mt t bao bn, nhau nat. Cui ngi xung, ng a mt nhn vao
muc quang cao ng trn t bao trai trn ui.y ri, ng va noi
va gi ngon tay mp tron, hng hao, ch vao oan di nm gia
ct quang cao.
- Toan b cu chuyn m u t chnh cai mu nay y. Xin
ng t oc ly th hn.
Ti on ly t bao, ri nhm oc:
Hi nhng ngi toc hung. Th theo y nguyn ma ng
ezekiah Hopkins Lebanon, Pennsylvania, U.S.S di chuc lai th gi
y, Hi cn tuyn mt hi vin lam mt cng vic nhan nha vi
mc lng 4 bang/tun, trch t cac khoan tai san cua ng. Moi
ngi co mai toc hung o va co th lc, tr lc tt, trn 21 tui, u
co th d tuyn. n t xin gi v cho ng Duncan Ross, vao sang
th Hai, luc 11 gi, tai vn phong Hi, s 7 Popes Court, ng
Fleet Street, Lun n.
- Chuyn quai qu g th nay? - ti ku ln sau khi oc i oc lai
hai ln mu quang cao ky quc o .
Sherlock Holmes mm ci:
- Chuyn kha ky quc, ung khng? - anh noi. By gi, ng
Wilson, xin ng k v chnh ng, gia canh ng va n tng ma mu
quang cao nay gy nn cho ng.
- A, th cung nh ti va k vi ng y, ng Sherlock Holmes Jabez Wilson noi. Ti co mt ca hiu cm nho, tai Coburg
Square, gn khu City. Cng vic lam n cua ti chng b th g cho
lm, va gn y li lai ch tam u sng. Trc ti co th thu hai
nhn vin giup vic, nhng gi th ch con dam thu co mt va cung
kho tra ni tin lng cho ngi ta, tr phi ngi y vui long hng
phn na mc lng thng thng, coi nh co dp lam quen vi
cng vic y.
- Th anh chang st sng y tn la g? - Sherlock Holmes hoi.
- Tn hn la Vincent Spaulding. Hn khng con tre na. Tui
tac hn tht kho oan. Hn la mt nhn vin nhanh nhen, ng
75
Sherlock Holmes a, va ti tha bit hn d dang kim c mt

cng vic kha hn th nay nhiu, lng bng cao gp i so vi ng
lng ma ti tra hin nay. Nhng rt cuc, hn vn nhn, va nu
hn thy bng long, th vic g ti lai gi y cho hn rng hn a
chu thit kia ch?
- ung, chng ch g tht. Xem ra ng qua tt s khi kim c
mt tay phu vic nh hn. Chc hn cung ang chu y chnh mu
quang cao nay.
- , hn cung co nhc im y - ng Wilson noi. Ti cha
tng gp mt ai m anh nh ga nay. H cao hng la bm may lia
la, ri nhanh nh mt con tho chui tot xung hm ru in in trang
trang nhng p anh va chup xong. o la nhc im chnh cua
hn; con nhn chung th hn rt c vic. Ti thy chng co g
ang phan nan.
- Ti oan: chc hin gi hn vn con lam cho ng?
- Vng, tha ng. Hn vi mt c be mi bn tui ch lo vic
bp nuc va don dep. Ngoai ra nha ti chng con ai, v ti khng v
khng con. Ba chung ti sng rt bnh lng, tha ng, cho ti luc .. .
Moi chuyn bt u b ao ln k t ngay ti oc c mu
quang cao nay. Mt hm, chuyn o xay ra cach y hn tam tun,
Spaulding bc vao ca hiu vi t bao nay trn tay, va noi c g
ti cung c tri phu cho mt mai toc hung o, ng Wilsong a.
- Sao vy? - Ti hoi.
- Sao ? - hn noi. ng c oc mu thng bao tuyn ngi cua
Hi Toc o y khc ro. Ai may mn chc se kim c mt gia tai
nho ch chng phai ua. Ti chc ho con khuyt nhiu hi vin so
vi s ngi xin vao hi. Ch cn mai toc ti i mau la ti se sn
sang xin nhp hi ngay, v y la mt cng vic ti thy tht nhan
nha.
- Sao, vy ngha la th nao? - ti hoi hn. ng Sherlock
Holmes, ng thy o, v cng vic cua ti khng bt ti phai chay
ARTHUR CONAN DOYLE
76
ngc chay xui tm khach hang, nn co khi sut my tun l, ti

chng bc chn ra khoi nha. V vy, ti chng bit g nhiu v
nhng chuyn din ra xung quanh, nn bao gi ti cung hao hc
nghe k nhng chuyn mi la.
- Th a bao gi ng nghe noi ti Hi Toc o cha? - hn hoi
ti.
- Cha bao gi.
- , ng chnh la ngi co th chim c mt trong nhng ch
khuyt y y.
Th ho co th kim c bao nhiu? - ti hoi.
- A, mi nm ch vai trm bang thi, nhng c cai la cng
vic rt nhan nha, va lai khng anh hng g nhiu ti nhng
chuyn ho ang lam.
Vng, iu hn ke khin ti phai dong tai ln nghe. My
nmnay, cng vic lam n cua ti khngkhm kha lm, nn c may
kim thm c vai trambang qua ht sc hp dn.
- Nay, hay k ht ti nghe nhng g anh bit v cai Hi no, ti
bao hn.
- Vng hn ap va cha cho ti xem mu quang cao no - nh
chnh ng thy o, Hi ang khuyt mt ch. Ho co ng ai ch ro
rang; ng co th n o hoi thm. Theo ti c bit, Hi nay do
Eekiah Hopkins, mt triu phu My tnh nt ht sc khac ngi, lp
ra. Toc ng y o rc, nn ng y rt thin cam vi ht thay nhng
ai co mai toc cung mau. Bi vy, sau ngay mt, ng y a lai mt
tai khoan kch xu tao cng n vic lam nhan nha cho nhng ai
cung mau toc vi ng ta. Ti nghe nhiu ngi n la cng xa kha
hu ma cng vic lai chng vt va g lm.
- Nhng - ti noi - s ngi toc hung np n kheo ln n ca
hang triu.
- Khng nhiu nh ng tng u - hn ap. Nh ng thy o,
Hi ch nhn nhng ai ngi Lun n. ng triu phu nay vn
77
sinh Lun n, va sng tai y thi trai tre, nn mun lam nhng
vic tt ep cho thanh ph ni mnh sinh trng. Hn na, ti con
nghe noi, Hi khng danh ch khuyt o cho nhng ai toc mau
hung nhat, hung sm, hoc bt ky sc hung nao, ma ch danh cho
ngi co mt mai toc tht, mau hung o, o rc nh la. ng
Wilson, nu mun nhp n, ng nn n ngay i. Nhng xem ra
chc ng chng them mt cng ch kim c co vai trm bang.
Nhng chc qu ng thy o, toc ti qua thc mau hung o vi
u moi sc thai ma chnh mu quang cao kia oi hoi. Ti t cam
thy nu phai d tuyn, ti se co nhiu c may hn bt c ai ti
tng gp t trc ti gi. Vincent Spaulding xem ra bit ro chuyn
nay nhiu hn nhng g ti co th trng i hn, nn ti lp tc ra
lnh cho hn ong ca hiu, ri chung ti lin ln ng, tm n
cai a ch a ghi trong mu quang cao kia.
ng Holmes a, ti hy vong ng bao gi se phai chng kin
thm mt ln na canh tng nh th. T bn phng ng, ty,
nam, bc, tt ca nhng ai co mai toc hung vi u moi sc u lu
lt keo n City tranh nhau cai ch khuyt ng trn mu
quang cao kia. Ti khng th hnh dung ni rng trn t nc Anh
lai co n ngn y ngi hao hc v y ch v mu quang cao v
vn kia. Mau toc ho thi th u moi sc , nhng nh Spaulding
noi s ngi co mai toc tht mau o rc nh la, qua khng nhiu .
Khi thy co ngn y ngi ng i, ti toan bo cuc. Nhng
Spaulding khng chu nghe. Hn chen vai thch canh mai cho ti
luc lach c qua am ng, va chung ti t c chn ln nhng
bc tam cp dn ln vn phong.
Trong vn phong ti chng thy bay bin g nhiu , ngoai my
chic gh g va mt cai ban. Ngi tai o la mot ngi be lot chot,
mau toc con o hn ca toc ti. Hn noi vn tt vai cu vi tng
ngi d tuyn, ri vi ai cung c tm mt vai khim khuyt nay no
t choi. Chim c ch khuyt o xem ra chng d. Nhng khi
n lt ti, anh chang lot chot no to ra hai long hn bt c ai
khac. Hn ong cht ca lai ngay sau luc chung ti bc vao, co
th tro chuyn ring vi hai chung ti.
ARTHUR CONAN DOYLE
78
- y la ng Jabez Wilsong - Spaulding noi - ng y n d

tranh ch khuyt ma Hi ang tuyn.
- ng y rt xng ang - ga no ap. Lu lm ri, ti cha tng
thy mt mai toc nao tuyt nh th nay. Hn lui lai mt bc,
nghing u ngm ngha mai toc ti. Ri thnh lnh chm ti nm
cht tay ti, chc mng ti trung tuyn.
- Khng con g phn vn na - hn noi. Nhng bit chc,
xin ng th li, ti phai tht thn trong phong. No cha dt
li, hn a dung ca hai tay tom cht toc ti git ly git cho ti
luc ti rm rm nc mt. ng a nc mt ka - hn va noi va
bung tay ra. Ti thy moi cai u n. Nhng chung ti phai thn
trong, v chung ti a hai ln b la, mt ln th toc gia, mt ln th
toc nhum. - Hn n bn ca s va ln ting bao cho am ng
rng a tm c ng vin thch hp. Ting suyt xoa va ku la v
tht vong t di ng vong ln, va moi ngi luc tuc bo i, tan ra
nhiu nga, cho ti luc chng con thy mai toc hung nao, ngoai tr
mai toc hung cua ti va cua ga lo vic tuyn chon cac ng vin.
- Tn toi la Duncan Ross - hn noi. Bao gi th ng co th bt
tay vao cng vic?
- A, co mt iu hi bt li la ti ang bn chuyn lam n nha
- ti ap.
- , ng Wilson, ng ng lo! Vincent Spaulding noi. Ti co th
thay ng trng coi.
- Ti phai lam vic vao nhng gi nao? - ti hoi.
- T mi gi sang n hai gi chiu.
Hin gi, ng Holmes a, ca tim cm cua ti chu yu ch
lam vic vao bui chiu va bui ti, v vy, ti thy khng co g bt
tin cho lm, nu kim thm c chut nh vao cac bui sang.
Ngoai ra, ti bit tay giup vic cua ti la ngi ang tin cy, va hn
ta co th thay th ti xoay x moi vic khi cn.
- Vy th rt thun tin cho ti - ti noi. Con thu lao?
79
- Bn bang mi tun.
- Th cng vic?
- Nhan nha lm.
- ng mun ngu y g khi goi la nhan nha?
- A, ng phai co mt hang ngay tai vn phong, hay t ra cung
tai toa nha nay, trong sut thi gian o. Nu bo ra ngoai, ng se
mt vic. Ban di chuc co ghi ro im nay.
- Mi ngay ch co mt bn ting th chuyn khng ra khoi vn
phong chc chn ti se thc hin c thi - ti noi.
- Chung ti khng bao gi dung th v bt c ly do nao - ng
Duncan Ross noi - ca m au ln bn cng vic, hoc bt c c g
khac. ng hoc phai lai, hoc se b mt vic.
- Th ti phai lam g?
- Chep lai b Encyclopedia Britannica, Bach khoa toan th Anh
Quc. y la tp I. Bt u t mai tr i, ng sn sang cha?
- D nhin - ti ap.
- Vy th tam bit ng, ng Jabez Wilson. Mt ln na xin chuc
mng ng.
Ti cung ga giup vic tr v, chng bit noi g hay lam g thm:
ti rt mng r v tm c mt cng vic beo b.
Vng, chuyn o khin ti khp khi mng thm sut ngay,
nhng n chiu, ti lai thy lo. Ti t thuyt phuc mnh rng toan
b chuyn nay ung la mt tro ua, mc du thc cht no la g, ti
khng sao hnh dung ni. Tht kho tin c rng trn i lai co ke
lai mt ban di chuc ky cuc nh th, va chu bo ra mt ng tin
nh th ch thu lam mt dch vu gian d la chep toan b Bach
khoa toan th Anh Quc. Tuy vy, sang hm sau ti vn quyt nh
n xem tn mt s th th nao, nn ti ln ng n Popes
Court.
Ti sng st va ly lam thch thu v moi chuyn din ra ht sc
tt ep, ngoai sc tng. Ho k sn cho ti mt cai ban, va Duncan
Ross ngi o xem ti bt tay vao vic ra sao. Ga bao ti chep t vn
ARTHUR CONAN DOYLE
80
A, ri lat sau bo i, mt ti ngi chep. Nhng chc chc lai tat

vao xem ti lam vic ra sao. ung hai gi ga khen ti a chep c
nhiu, ri tam bit ti, tin ti ra khoi ca, xong khoa ca vn
phong ngay khi ti va i khoi.
ng Holmes a, vic o c tip din ht ngay nay sang ngay
khac, va n th bay ga bc vao, trao cho ti bn ng sovereign
vang tra cho cng vic ti lam tun qua. Tun sau moi chuyn
lai din ra nh tun u ri tun tip theo na cung th. Sang nao
ti cung co mt ung luc mi gi va ra v luc hai gi. Cang v
sau, Duncan Ross cang n tha dn, ch mt ln vao bui sang, ri
t lu sau, khng thy n na. Tuy vy, d nhin, ti vn khng
bao gi dam ri khoi phong du ch mt phut. Ti lam th nao bit
chc c luc nao th ga xut hin, hn na, cng vic lai nhan nha,
hp vi s thch ti, nn ti khng mun co nguy c b thai hi.
Tam tun lin a tri qua nh vy va s giy ti chep c a
cht y phn na cai gia sach trong phong. Nhng ri toan b
cng vic bng nhin kt thuc.
- Kt thuc?
- Vng, tha ng. Ma ch mi sang nay thi. Ti n ni lam
vic nh thng l vao luc mi gi, nhng thy ca khoa va chnh
gia co nh mt mu thng bao nho, hnh vung, vit trn ba
cng. Mu thng bao y y, ng co th t oc.
Ri ng thn chu cha ra mt mu ba trng, c bng mt trang
s tay, vit ch von ven my ch:
Hi nhng ngi toc hung o giai th ngay 9 thang 10 nm
1890
Holmes va ti ngm ngha mu thng bao va gng mt ru r
thp thoang sau manh ba no cho ti luc kha canh khi hai cua vu
nay khin ca hai cung ci pha ln.
- Ti chng thy co g ang bun ci trong chuyn nay - ng
thn chu cua chung ti ku ln, mt o ng ln tn mai toc hung o
81
rc. Nu qu ng khng th lam g khac ngoai vic nhao bang ti,

th ti i nh ngi khac ngay y.
- , khng, khng - Holmes ku ln. Ti thc tnh khng mun
bo qua vu nay, du phai chu mt bt c th g. Nhng, noi ng bo
qua cho, trong chuyn nay qua co im g o rt hai hc, Th ng
lam g khi thy mu ba nay nh trn ca?
- Ti cha bit phai lam g. Ti ti do hoi cac vn phong k cn
cua toa nha, nhng chang ai bit g v cai Hi kia. Rt cuc, ti anh
tm gp ng chu nha o di tn trt, hoi xem ng ta co th noi cho
ti iu g a xay ra vi cai Hi Toc o kia khng. ng y ap rng
cha bao gi nghe noi n no. Ri ti hoi ng Duncan Ross la ai.
ng y noi: cai tn o ng mi nghe thy ln u.
- Vng - ti noi - o chnh la cai ng thu cn phong s 4.
- A, cai ga toc mau hung o ch g?
- ung th.
- , - ng ta tip - tn ga y la William Moris kia. hn ch thu
tam cn phong ti t lu trong luc ch tm c ch mi t vn
phong cua hn. Hn va don i hm qua.
- Th co th tm hn u?
- A, tai vn phong mi cua hn. Hn co cho ti bit a ch y.
Vng, y ri, s 17, ng King Edward Street, canh giao ng
Saint Paul.
- Ti n ngay ni o, ng Holmes a, tm c cn nha theo a
ch, nhng chng ai nghe noi ti cai tn William Morris ln cai tn
Duncan Ross.
- Ri ng con lam g na? - Holmes hoi.
- Ti quay v Coburg Square, hoi ga giup vic nn tnh sao,
nhng ga chng ngh c cach g kha d giup ti ca. Ch bao ti la
nn chu kho ch th t qua ng bu in. Nhng nh th ti
thy cha yn tm, ng Holmes a. Ti khng mun b mt vic, ma
ARTHUR CONAN DOYLE
82
chng h lam g, ch khoanh tay ngi ch. Ti nghe noi ng rt tt

bung, sn long giup nhng ai khn kh n cu cu mnh, nn a
tm n ng ngay.
- ng ng pho nh vy la khn ngoan, Holmes noi. Vu cua ng
rt ang chu y, va ti rt ly lam sung sng c mi ng ra giai
quyt. T nhng g ng va k, ti ngh y chc chn la mt vu
nghim trong hn so vi mc ma ngi ta co th tng khi mi nhn
qua.
- ung la nghim trong tht! - ng Jabez Wilson. - Khng dng
ti b mt bn bang mi tun.
- Ring v phn ng - Holmes nhn xet - ti thy ng khng co
g oan trach cai hip hi ky quc kia ca. Trai lai, theo nh ti
hiu, ng kim thm c khoang ba mi bang va thu thm c
t nhiu tri thc su sc v tt ca cac muc c vit trong vn A.
ng chng mt g ca.
- , khng, tha ng. Nhng ti con mun do ra tung tch bon
chung xem chung la ai va chung chi tro nay vi ti nhm muc ch
g, nu o qua la mt tro ua. Mt tro ua kha tn kem vi bon
chung, v chung phai tra nhng ba mi hai bang.
- Chung ti se c lam sang to nhng im ng va nhc. Nhng
trc ht, ti mun hoi ng vai cu, ng Wilson. Anh chang giup
vic cua ng, ngi u tin lu y ng v mu quang cao kia, lam
vic cho ng a bao lu ri?
- Trc o khoang mt thang.
- Hn n vi ng nh th nao?
- Theo li quang cao ti cho ng trn bao.
- Ch mt mnh hn n hay con co thm ai khac?
- Khng, co khoang mt ta n d tuyn.
- Tai sao ng chon hn?
- V hn nng n va khng oi hoi nhiu.
83
- Thc s, ch oi phn na s lng phai khng?

- Vng.
- Tng mao hn th nao, cai ga Vincent Spaulding y?
- Thp, mp, rt nhanh nhen, khng co ru, tuy tui khoang ba
mi. Trn tran co mt vt seo trng.
Holmes ngi bt dy, ve rt kch ng.
- Ti cung oan vy. - anh noi - trn dai tai hn ng co thy hai
l eo hoa tai khng?
- Co, tha ng. Hn bao ti mt ba di gan a xo cho hn khi
hn con tre.
- Thi c ri, ng Wilson. Vai ngay na, ti se rt sung
sng, bao cho ng bit kt qua vu nay. Hm nay la th Bay, ti hy
vong n th Hai chung ti se co kt lun.
Khi ng thn chu a ra v, Holmes lin thu ngi lai trong gh
banh, hai u gi khng khiu gn cham mui. Anh ngi t th o
hi lu, mt lim dim, chic tu bng u nung mau en nh ra pha
trc, trng ta cai mo cua mt ging chim ky la. Ti a tng anh
ngu thip i th thnh lnh anh chm dy, dang iu nh th mt
ngi va nay ra mt quyt nh, va t chic tu ln mt lo.
Chiu nay co mt bui hoa nhac tai St Jamess Hall. - anh tht
ln. Anh ngh sao, Watson? Bnh nhn cua anh co th vui long
bung tha anh trong vai gi c khng?
- Hm nay ti chng co g phai lam. Cng vic cua ti khng
bao gi khin ti phai mit mai ca ngay trong phong kham.
- Vy th anh i mu vao, ri ta i thi. Trc tin, ti phai n
khu City. Ri sau o, trn ng v, ta co th ghe vao mt ca hiu
nao o n chiu. Nao, ta ln ng thi!
Chung ti ap tau in ngm n tn Aldersgate, ri i b mt
quang ti Coburg Square, ni din ra cu chuyn ky d ma chung
ti va c nghe k ban sang. Mt tm bin hiu mau nu, ke hai
ARTHUR CONAN DOYLE
84
ch JABEZ WILSON bng sn trng, treo goc nha cho bit o la

c ngi hanh ngh cua ng thn chu toc hung o cua chung ti.
Holmes dng lai ngay trc ca hiu, nghing u ngm ngha moi
th, mt sang quc. Ri anh thong tha i i lai lai trn ng, sau
o vong xung tn goc ph, mt vn chm chu quan sat tng ngi
nha. Cui cung, anh quay lai trc ca hiu. Anh dung u gy nn
manh hai ba ln xung va he, ri tin thng ti trc ca hiu go
ca. Canh ca m toang ngay va trong khung ca hin ra mt
chang trai mt mui sang sua ln ting mi moc.
- Cam n - Holmes noi. Ti ch mun nh anh ch giup ng
n Strand.
- n nga t th ba re phai, n nga t th t th re trai, ga
giup vic cua ng Wilson va ap, va ong cht ca lai.
- Qua la mt ga ranh manh, Holmes nhn xet khi chung ti
quay ra. Theo ti xet oan, hn la tay ranh manh ng hang th t
Lun n nay, va co le ng hang th ba v mt liu lnh. Ti a
bit t nhiu v hn!
Ro rang la ga giup vic cua ng Wilson a ong mt vai tro
ang k trong vu lam n b n cua Hi Toc Hung - ti noi. Ti tin
chc vic anh hoi ng ch la cai c nhn mt hn.
- Khng phai u.
- Vy anh mun xem g?
- ng qun hn, ni hai u gi.
- Th anh thy c nhng g?
- Thy cai ma toi mong i ni hn ta.
- Vy tai sao anh go go u gy xung va he?
- Bac s thn mn i, y la luc quan sat, ch khng phai
tro chuyn. Ta a bit c t nhiu v Coburg Square. Gi ta phai
tm kim nhng ngo ngach nm sau lng no.
Con ng ma chung ti va t chn ti sau khi i vong qua
goc quang trng Coburg Square la mt trong nhng truc giao
85
thng huyt mach ni lin khu City vi hai phn thuc man pha
Bc va Ty cua kinh thanh. Kho ma hnh dung ni nhng day ca
hiu va vn phong hoa l ma chung ti ang nhn thy trc mt
lai chnh la mt sau cua cai quang cao am am ma chung ti va
mi ghe qua.
- ti ngm mt chut nhe - Holmes noi khi dng lai goc
ng va a mt nhn doc con ng. Ti mun ghi nh th t cac
toa nha y. Tm hiu tng tn Lun dn la mt thu vui cua ti.
u tin la ca hiu thuc la Mortimer, k n la mt sap bao nho,
ri chi nhanh Coburg cua ngn hang thanh ph va cac Vung phu
cn. Ch nay n thng sang l nha pha bn kia. Anh Watson, th
la chung ta a xong vic. By gi chung ta c quyn th gian u
oc trong chc lat. Mt khoanh sandwich, mt tach ca ph, ri sau o
ta n d bui hoa nhac, ni ma chng mt thn chu toc hung nao
co th quy ry chung ta bng nhng vu rc ri in u.
Ban ti say m m nhac, v anh vn la ngi chi nhac va cung
la mt nhac s co tai. Sut bui chiu hm o, anh ngi trong phong
hoa nhac, tn hng mt nim hanh phuc tt nh va khe anh
nhp bng my ngon tay dai khng khiu theo cac tit tu c
nghe.
- Chc anh ang mun v ngay, phai khng bac s? - Holmes
noi khi chung ti va ri khoi phong hoa nhac.
- Vng, ti mun v.
- Con ti, ti phai lam nt mt s vic, mt khoang vai ting
na. Vu Coburg Square qua la mt vu nghim trong.
- Tht vy sao?
- y la mt vu pham ti qui m co mu tnh trc. Ti co u ly
do tin chc chung ta con kp ngn chn. Ti mong anh vui long
giup ti ti nay.
- Vao luc my gi?
- T mi gi ti la va. Watson a, vu nay e nguy him, nn xin
anh bo tui khu sung nha binh cua anh. - Holmes vy tay tam bit,
ri quay i va mt hut ngay trong am ng.
ARTHUR CONAN DOYLE
86
Ti lun b am anh bi y ngh la mnh tht khu kh mi ln

cng tac vi Sherlock Holmes. Ti cung nghe ro nhng g anh nghe
thy va cung nhn ro nhng g anh nhn thy. Nhng qua li anh
ti hiu rng anh khng ch thy c nhng g a xay ra, ma con
tin oan c nhng g sp ti, trong khi di mt ti toan b ni
vu vn ch la mt m bong bong.
Ti hm o, va t chn vao phong Holmes, ti thy anh ang
si ni tro chuyn vi hai ngi, ma mt th ti nhn ra ngay - o la
Peter Jones, mt tham t cua s canh sat. Con ngi kia th cao
gy, net mt bun ba, u i mt chic mu bong loang.
- Ra, vy la u mt ca ri - Holmes va noi va cai khuy chic
ao vet, ri vi tay ln gia ly chic gy nng trch xung - Anh
Watson, ti ngh chc anh a bit ng Jones, ng Scotland yard?
Vy ch xin gii thiu vi anh: y la ng Merryweather, mt cng
s cua chung ta trong cuc phiu lu ti nay. Vi ng, ng
Meryweatherr, mon tin t coc cho cuc chi ti nay la ba mi
ngan bang. Con vi ng, ng Jones, o se la ga pham ma t lu ng
vn c ao tom c.
- Vng, o la John Clay, mt tn git ngi kim trm cp. Ga
con tre, ng Merryweatherr a, nhng la tay rt sng so trong ngh.
Ti mun bt ga hn bt c tn ti pham nao Lun n. Mt
nhn vin rt ang chu y, cai ga John Clay trai tre y. u oc hn
cung tinh quai nh i ban tay hn vy, nn tuy chung ti a phat
hin c du tch hn lai khp ni, chung ti vn khng bit
tm hn u. Ti a theo doi hn nhiu nm ri, nhng cha bao
gi c nhn thy hn tn mt.
- Hy vong rng ti nay ti se co th co hn hanh oc gii thiu
hn vi ng. Ti cung a mt vai ln c nhn thy chin cng cua
cai ga John Clay nay, va ti hoan toan ng y vi ng rng hn qua
la mt tay cao thu trong ngh. Nhng ka, a hn mi gi ri, ta
phai ln ng thi. Nu hai ng ln chic xe u, th Watson va ti
se theo sau trn chic xe th hai.
87
Trn oan ng dai, Holmes rt t noi. Xe chung ti ln banh

trn nhng day ph dai bt tn cho ti luc ra ng Farringdon
Street.
- Sp n ni ri - ban ti noi. Tay Merryweather kia la mt
Giam c nha bng va co lin quan trc tip dn vu nay. Ti ngh
Jones cung rt cn cho chung ta. Ta xung y thi, ho ang ch
chung ta kia ka.
Chung ti t chn xung chnh khuc ng vn tp np ma
chung ti va ti hi sang. Theo chn Merryweather, ba chung ti
bng qua mt con hem hep, ri theo mt canh ca hng a m sn
on chung ti, i vao nha. Bn ngoai canh ca la mt dai hanh
lang ngn, dn thng ti mt cai cng st s. Canh cng cung a
m sn, va chung ti ln bc trn nhng bc cu thang xon bng
a, dn xung mt cai cng s na. ng Merryweather dng lai,
chm en, xong dn chung ti xung mt li i ti om, sc mui t
m, ri ng m tip canh ca th ba, a chung ti xung mt cn
nha hm rt rng. Xung quanh, chung ti thy cht ng hang day
thung g va hom ln.
- T pha trn ng rt an toan - Holmes va nhn xet, va gi
cao ngon en lng, a mt nhn quanh.
- Ca t pha di cung th - ng Merrywether va noi va go go
u gy xung mt san bng a. - Tri i, sao nghe nh trng rng
th nay! - ng ngc mt, kinh ngac tht ln.
- Ti buc phai yu cu ng noi nho hn mt chut, Holmes
nghim ngh noi. - Nu khng chung ta se co nguy c chng gt hai
c g trong chuyn phiu lu nay. Xin qui ng lam n ngi xung
my cai thung kia va ng can thip vao cng vic cua ti.
ng Merryweather lin ngi ngay xung mt cai thung g, ve
mt rt pht y. Holmes qu xung di san va dung chic en lng
bt u xem xet cn thn tng ke a. Ch vai phut sau anh a man
nguyn ngay v ti thy anh a ng bt dy.
- Chung ta phai ch t nht mt ting na - anh noi - V bon
chung kho co th lam g trc khi ng chu hiu cm ngu yn.
By gi, chung se khng bo l ly mt phut, v cng vic cang xong
ARTHUR CONAN DOYLE
88
sm, chung se cang co nhiu th gi chay trn. Anh Watson, chc

anh a oan c hin nay, chung ta ang di tng hm Chi
nhanh City cua mt trong nhng nha ngn hang chu cht Lun
n. ng Merryweather y la chu tch ban Giam c. ng y se
giai thch cho anh ro rng luc nay bon ti pham tao tn nht cua
thanh Lun n co nhng ly do quan tm nhiu n cn nha
hm nay.
- Chung ti hin ct gi tai y toan b s vang Phap ma ngn
hang a vay c- ng Giam c khe noi.
- Vang Phap cua cac ng?
- Vng. Cach y vai thang chung ti co vay cua Ngn hang
phap Quc mt s vang tr gia ba mi ngan bang. Ai cung bit la
chung ti cha bao gi khui s vang y ra, va cho ti by gi my
thung vang o vn con nm nguyn y, tai cn hm nay. Cai
thung ti ang ngi nay ng mt s vang tr gia ti hai ngan bang
Anh. Ngha la nhiu hn rt nhiu so vi mc bnh thng tai mt
vn phong cua mt chi nhanh nho, va cac vin Giam c u a co
nhng mi nghi ng v chuyn nay.
- Ho nghi ng la rt phai - Holmes nhn xet - va by gi a n
luc chung ta phai tru liu nhng g cn lam hoan tt cai k
hoach nho cua ta. Ti hy vong trong khoang mt gi na, moi
chuyn se kt thuc. Trong thi gian o, ng Meryweather a, chung
ta phai che tam ngon en lai.
- Vy la phai ngi trong bong ti?
- Ti e rng anh phai th thi. Ti thy i thu cua chung ta
a chun b rt ky lng, nn ta khng th liu lnh cho chung
thy di nay co anh sang.
Va trc nht, chung ta phai chon cho mi ngi mt v tr
thun li ra tay. Bon nay rt tao tn, nn chung ta co li th
hn, chung vn co th gy tn hai cho chung ta, nu ta khng cn
thn. Ti se ng nep sau cai thung nay; con cac ng hay np sau
my cai kia. Khi nao ti chiu en vao bon chung, cac ng hay mau
89
le bt ly chung. Nu chung n sung th Watson, anh hay bn ha

chung.
- Bon chung ch con mt li thoat - Holmes noi khe - o la lui
v cn nha trn Coburg Square. ng Jones, ti hy vong chc ng da
lam ung nhng g ti yu cu?
- Ti a cho mt vin thanh tra va hai canh sat mai phuc ca
trc hiu cm .
- Vy la chung ta a chn ht tt ca cac li ra va gi, ch con
phai ngi im i chung na thi.
Thi gian nh th ngng tri! Luc nay mi co mt gi mi lm
phut, th ma ti co cam giac nh m a sp tan va tri ang rang
sang. T ch np, ti co th nhn bao quat ca san hm. Bng mt ti
nhn thy mt anh en.
Mi u, o ch la mt tia sang nho trn mt a. V sau, tia
sang c dai dn cho ti luc tr thanh mt vt vang, ri bt thn,
khng h gy ting ng, khe h trn mt san nh m rng ra
thanh mt l hng. Mt ban tay hin ra, trng treo nh tay phu n,
s soang pha gia qung sang nho. Ri mt trong nhng phin
a rng, mau trng, b lt sang bn, phat ra mt ting ng ngn,
va mt l hng trng hoac hnh vung xut hin, khin mt dong
anh sang t mt ngon en lng tun vao cn hm. Qua cai l hng
o, mt gng mt rt tre con t t nh ln, a cp mt do xet
nhom quanh. Sau o ga no vn dn ngi ln cho ti luc ty c
gi vao mep l. Ch mt khoanh khc sau, hn a ng bn mep l,
va a ban tay ra, keo tn ng bon ln theo, mt ga cung thp nh
hn, mt mui xanh xao mai toc hung o rc nh la.
- n ri - hn th thm. May co mang theo my cai bao khng?
Th la ai thng! Nhay i, archie, nhay i!
Holmes lao ra, tom cht c ao ga mi t nhp o. Ga kia tut
vi xung cai l hng no, va ti nghe thy ting vai rach soat khi
Jones tum ly chic ao khoac cua hn. anh en roi thng vao khu
sung ngn hn cm, nhng chic gy cua Holmes a giang manh
vao c tay hn, khin khu sung ri xung mt san a.
ARTHUR CONAN DOYLE
90
- V ch thi, John Clay - Holmes noi. Anh chng con mt c

may nao na u.
- Ta bit - ga ap, giong rao hoanh - Nhng ta tin ban ta a
thoat, tuy ta thy anh a v c chic ao choang cua cu ta.
- Co ba ngi i hn ngoai ca y - Holmes noi.
- A, ra th. Xem ra anh a tnh u vao y ri nh. Kha khen
cho anh.
- Ca cho anh na. Holmes ap - Y lp Hi Toc o cua anh
qua rt tn ky va hu hiu.
John Clay nghing mnh chao mt vong ca ba chung ti, ri
lng le theo sau vin tham t, i.
- Watson, anh thy khng? Holmes giang giai khi chung ti
ngi bn cc whisky tai Baker Street. - Ngay t u, ti a thy ro
rang muc ch duy nht cua cai Hi no la iu ng chu hiu cm
ra khoi nha mnh hang ngay trong nhiu gi. Cai bin phap chon
qua co ky quc tht, nhng qua tnh cung kho tm c mt cach
nao tt hn. Ngon nay ro rang la do cai tr tu cua Clay ngh ra nh
mai toc o rc cua tn ng bon gi y. Bn bang mi tun la mt
ming mi ht sc cam d i vi ng chu hiu, nhng co ang la
bao khi bon chung tnh chuyn v c hang ngan? Chung cho
ng quang cao, ri mt ga la ao a thu tam mt vn phong; con
ga kia khuyn khch ng chu mnh np n, va ca hai cung nhau
tm cach lam sao cho ng ta chc chn vng nha tt ca cac bui
sang trong nhiu tun l. Ch cn thoang nghe cu chuyn la hn
ch xin giup vic vi phn na s lng, ti a hiu ngay: hn phai
co mt ng c manh me nao o thi thuc hn chu lam vi ng
lng nh th!
- Nhng bng cach nao ma anh oan c ng c cua bon
chung?
- Cng vic lam n cua ng thn chu chung ta chng li lai bao
nhiu, nn trong nha ng ta chng co mon g ang gia chung
91
phai tru tnh vic nay, vic kia va chi tiu tn kem nh vy ca. V
th, ro rang la cai ma chung i tm phai ch khac kia. Nhng o
la cai g? Ti ngh ti cai thoi hay chup anh cua ga giup vic cho ng
y va cai thoi quen chui xung cn hm cua ga. Tng hm! Cha
hoa cua moi chuyn y ri. Ti lin do tm lai lch ga giup vic b
n no, va phat hin ra rng mnh ang i mt vi mt trong
nhng tn ti pham nhn tm nht va tao tn nht thanh Lun
n. Hn ang lam g o di tng hm - mt cng vic phai mt
nhiu gi mi ngay va phai lam my thang mi xong. Vic g nh?
Ti ngh: o ch co th la vic ao mt ng hm t nhp vao
mt toa nha.
- o la nhng iu ma ti a suy ra c khi dn thm hin
trng. Ti a lam anh ngac nhin khi go go u gy xung va he.
Ti mun bit tng hm o dn ra pha trc hay pha sau. Khng
phai pha trc. Th la ti git chung goi ca, va ga giup vic no
a ra m ngay, ung nh ti hy vong. Ti hu nh khng nhn vao
mt hn, hai u gi hn mi ang nhn. Chc anh cung a nhn
thy tn mt: ca hai ng qun hn u sn nhau va nhem nhuc
ni hai u goi. o la vt tch cua by nhiu gi ao bi. By gi ch
con mt im cha ro: con ng o dn n u? Ti vong ra goc
quang trng th thy ngn hang City va Ngoai thanh vi ca hiu
cm kia u lng vao nhau. Ti cam thy mnh a gi xong bai
toan. Khi anh ra v sau bui hoa nhac, ti ghe n Scotland yard,
ri i gp ng chu tch ban Giam c cua ngn hang no, va ti a
gt hai c kt qua nh chnh anh a thy y.
- Nhng anh lam cach nao ma oan c rng m nay chung
se hanh ng? - ti hoi.
- y, khi chung ong ca vn phong cua Hi th cung chnh la
luc chung khng con lo ngh g na ti chuyn ng Jabez Wilson i
vng hay nha. Noi cach khac, chung a ao xong con ng hm
kia. Nhng cai chnh la chung phai s dung sm thanh qua o, v
chung s co th b phat hin hoc ngn hang se chuyn ch vang
kia i ni khac. Th bay la dp thun tin cho chung hn bt ky
ARTHUR CONAN DOYLE
92
ngay nao khac, v chung se co ti hai ngay tu thoat. V tt ca

nhng ly do o, ti d kin chung se hanh ng ngay m nay.
- Cach suy lun cua anh tht tai tnh, - ti than phuc reo ln.
- No ch cu ti ra khoi canh bun chan thi - anh va ap, va
ngap dai.
93
KE D DANG
Mt bui ti, ti ngu ga ngu gt trn mt cun tiu thuyt. Nha

ti a ln trn lu. Ting then cai canh ca ra vao bao cho ti bit
la nhng ngi giup vic a lui v. Ti con ch thm chut na ri
mi ng ln khoi gh. ung vao luc o, ting chung vang ln.
Ti nhn ng h: 11gi 45. Mun th nay th ch co th la
khach, mt ca bnh se lam ti phai thc thu m. Hi cau knh,
ti ra phong ngoai d m ca: Sherlock Holmes
- A Watson! Anh reo ln. Ti n thm qua mun.
- Co g u. Vao i ch!
- Anh to ve ngac nhin... Anh co th cho ti ngu nh dem nay
khng?
- Sn sang. Anh n ti?
- Khng, xin cam n, ti a dung ri, ga Waterrloo.
Ti a cai tui ng thuc cho anh. Anh im lng hut. Ti bit
ro la ch co mt vu quan trong mi co th a anh ti dy vao mt
gi mun nh vy. Vy la ti kin nhn ch anh vao chuyn.
- Ngay mai anh ti Aldershot c khng?
- Ti nh mt bac s ban thay ti chm soc cac bnh nhn.
- Tt lm! Ti mun ap chuyn tau mi mt gi mi ga
Waterloo.
- Rt thun tin cho ti.
ARTHUR CONAN DOYLE
94
- Vy th, nu anh cha bun ngu, ti xin tom tt nhng s vic

va nhng g cn lam.
- Trc khi anh ti, ti a ngu ga ngu gt nhng by gi th
hoan toan tnh tao.
- o la vu am sat ai ta Bat-c thuc s oan Royal Mallows
Aldershot. S vic xay ra cach y hai ngay.
Royal Mallows la mt trong nhng trung oan ai Nh Lan ni
ting trong qun i Anh. Ti th hai va qua, trung oan t di
quyn ch huy cua ai tac Gim Bat-c, mt lnh gia can am a
c ln lon nh vao long dung cam. Bat-c ly v khi ng con la
trung s. ng kt hn vi c Nancy, con gai trung - s. ng kt hn
vi c Nancy, con gai trung - s trng -i trong cung n v. V
chng Bat - c a thch nghi mau chong vi a v mi cua ho. Ba v
sng n y vi cac ba v s quan cung nh chng ba i vi cac ban
ng i. Ti xin thm ba la mt phu n rt ep va cho mai n by
gi, sau ba chuc nm lp gia nh, s xut hin cua ba con gy n
tng manh.
Thoat nhn, cp v chng nay a c hng mt hanh phuc
hin hoa. Ti a n hoi ng thiu ta Ma - phi, th ng nay oan
chc vi ti la ng chng bao gi thy co s bt hoa trong gia nh
o. Ti hoi ng cn ke hn. Thiu ta noi rng s gn bo cua ng Bat
- c i vi v th ln manh hn la s gn bo cua ba Bat - c i vi
chng. Nu phai xa v trong mt ngay, ng rt bun phin; nhng
ba v th khng chng to mt s manh lit n th. Du sao, trong
trung oan, ho vn c coi nh la mt cp v chng ly tng.
Dng nh la ai tac Bat c co mt tnh kh khac thng.
Bnh thng, ng la mt qun nhn gia, vui tnh, hng hai. Nhng
i khi ng cung hung bao va thu hn. Tuy vy, ba v khng bao
gi chu ng nhng tt xu o. Co mot iu khac la: theo nh ky,
mt tm trang g o nh trm ut lai giang xung ng. Vin thiu
ta ma ti hoi chuyn a ghi nhn iu o va ho a ly lam ngac
nhin. No theo ng thiu ta th nu ci bin mt trn mt ng Bat c ta h nh co mt ban tay v hnh a xua ui no. Va cac hin
95
tng o xay ra trong nhng bui hop mt xa giao cung nh tai ban
n cua s quan n v. Co khi trong nhiu ngay lin tuc, ng nh
b giay vo bi s u su en ti nht.
S oan Royal Mallows ha trai tai Andershot t vai nm qua.
Cac s quan lp gia nh th ngu ngoai doanh trai. ng ai ta a
chon mt bit th, cach trai bc cha ti bn trm met, nhng mt
nha pha ty cach ng cai hai mi lm met. Gia nhn gm co
bac xa ch va hai ngi hu gai. V chng Bat-c khng con, rt t
khi tip khach trong nha. Tom lai, co nm ngi sng trong bit th
o.
Ba Bat - c la mt tn Thin Chua Giao. Ba rt bn rn vi
CLB Thanh Georges va ht long vi vic lo cp qun ao cho nhng
ngi ngheo trong vung. Ti hm o, mt bui hop c khai mac
vao luc 8 gi. Ba vi vang n ba ti kp i hop. Khi ri khoi nha,
ba bao cho chng bit la ba se khng vng mt lau. Theo li chung
cua ngi xa ch, ba on mt c lang ging con tre Ma-ri, ri ca hai
cung i. Bui hop keo dai bn mi phut. Ti chn gi mi lm
phut, ba cho ngng xe c gai xung trc ca va v nha c.
Ngi bit th cua ai ta co mt cn phong c dung lam
phong khach nho, co ca hng ra ngoai ng. T bn ngoai,
mun vao phong o phai bng qua mt bai co tron, ng knh ba
mi met. No c ngn cach vi con ng bng mt bc tng
thp, pha trn co gn li st, ba ai ta a vao nha qua nga o. Ba
thp en va goi chung ri sai c hu phong em ti mt tach tra:
o la iu trai ngc vi nhng thoi quen cua ba. ng ai ta lai
trong phong n; bit v mnh a v nha, ng i sang phong khach
nho gp ba. Bac xa ch trng thy ng i ngang qua gian tin
sanh ri vao trong o.
Mi phut sau khi c lnh, c hu phong em tra ln cho ba
chu, c ngac nhin nghe ng chu va ba chu cai nhau kch lit. C go
ca, khng co ting tra li. C mun m ca nhng canh ca a b
khoa t bn trong. C hi ha chay xung bp, bao ng vi ba bp.
Th ri hai ngi an ba cung bac anh xe vao trong gian tin
ARTHUR CONAN DOYLE
96
sanh, giong tai ln ma nghe cuc cai ln. Ca ba ngi u nht tr

rng ho ch nghe thy co hai giong noi: giong cua ng ai ta va cua
ba v. Nhng cu cua ng Bat-c th th bao, noi vi giong tht
thanh, khin ngi nghe khng hiu c. Con nhng cu noi cua
ba Bat c th lai con ac lit hn na: Ba ngi giup vic ro
rang:Anh la mt thng hen! Ba khng ngt lp i lp lai cu o.
Va ba con noi: Bit lam sao by gi? Hay tra lai cho ti c t do!
Khng bao gi ta con co th th chung mt bu khng kh vi mi!
hen! Bt cht ngi an ng het ln mt ting khung khip ri
tip o la ting nga, ting thet xe tai cua ba chu. Bac anh xe lao
mnh vao canh ca, c sc bt no ra. Bn trong nhng ting thet ni
tip nhau. Ngi anh xe khng pha c canh ca va hai ngi t
gai lai qua lo s nn chng giup c g. Mt y kin cht loe ln
trong tr bac. Bac bo ra ngoai, i vong ngi nha, ngang qua bai co
trn o co m ra canh ca s sat t. Ca m rng, bac vao trong
phong khach nho. Ba chu a ngng ku gao. Ba nm im trn ivng; ng ai ta th hai chn vt ngang trn cai tay da cua gh
banh, u guc xung t; ng cht trong mt vung mau.
Ngi anh xe nh m ca ra. Nhng cha khoa khng co
trong khoa va cung khng thy u trong cn phong. Vy la
bac lai nhay qua ca s sat t, i mi mt canh sat va mt y s, ri
tr lai. Ba Bat - c c chuyn sang phong ring cua ba, vn con
hn m. Thi hai ng ai ta c t nm dai trn gh trng ky. Va
ngi ta tin hanh cuc iu tra.
Vt thng trn ngi nan nhn la mt vt t dai bay
centimet pha sau u, c gy ra bi mt loai hung kh co mui
nhon. Trn san nha, gn bn xac cht, ngi ta tm thy mt th
nh cy gy ngn bng g rn, co mt cai can bng xng: ng ai
ta co mt b su tp ln nhng kh gii ma ng a em v t nhiu
Quc gia khac nhau, tai nhng ni ma ng a tham chin. Canh sat
cho rng cy gy o la mt trong nhng vu kh su tp cua ng.
Nhng cac gia nhn th noi la trc o, ho cha tng trng thy no.
Canh sat khng kham pha ra c iu g khac. Va y la vic quai
la ma cha ai co th giai thch c: trn ngi ba Bac - c, trn
97
ngi nan nhn, cung nh bc c ch nao trong phong khach nho,

ngi ta khng th tm thy cai cha khoa. Cn phai goi mt ngi
th khoa t Aldershot ti m canh ca ra.
Trng tnh hnh b tc nh vy, thiu ta Ma - phi mi ti
xung Aldershot phu giup canh sat.
Trc khi quan sat cn phong, ti thm vn nhiu gia nhn,
nhng khng thu at c g hn la nhng iu ma ti va trnh
bay vi anh. Tuy nhin, c hu phong co cung cp cho ti mt chi
tit ang chu y: s la khi nghe ting cai co, c ta xung bp va i ln
cung vi hai ngi y t khac. Nhng c noi rng luc u, khi ch
co mnh c, nhng giong noi cua ng ba chu b nghet n mc c
gn nh chng th nao hiu c iu g va rng chnh la do nhng
ng iu nhiu hn la nhng ting noi ma c hiu ra rng hai ngi
ang cai nhau. Ti dn dp t nhiu cu hoi. Sau chot c nh rng
co hai ln c a nghe thy ba chu tht ln cai tn David. im o
co tm quan trong cao soi sang cho chung ta v nhng nguyn c
gy ra cai va.
Mi iu gy ra cam tng su m cho moi ngi la: nhng
net nhn nho cua ng ai ta. Theo li chung cua ho, ve mt ng co
mot net biu l s khip s va s kinh hoang cha tng thy. Ro
rang la ng bit mnh sp cht va rng s trng thy cai cht a
lam cho ng kinh hoang. iu o, phu hp vi ly thuyt cua canh
sat: ng ai ta hn a thy v mnh chun b git mnh. Va cai vic
cu anh a c giang xung t ng sau cung khng mu thun
vi ly thuyt o, bi v ng ai ta rt co th quay mnh ne tranh
cu anh. V pha ba Bat c, ngi ta khng co mt tin tc nao ca.
Ba b mt cn cp phat st thuc nao va tam thi b my ly tr.
Canh sat a cho bit la c Ma-ri ( ngi a cung i vi ba Bat
c vao bui ti hom o), qua quyt la c khng bit chut g v
nguyn c a gy ra cn tc gin cua ban mnh. Anh Watson, khi
tp hp nhng d kin o, ti a chu y n vic mt cai cha khoa.
Cn phong o a c luc soat ht sc ky lng ma ch ung cng.
Do o cai cha khoa a b ly. Nhng ca ng ai tac ln ba v u
ARTHUR CONAN DOYLE
98
khng ly. Vy th mt ngi th ba hn a vao trong phong va cai

ngi th ba o a ch co th vao c qua nga ca s sat t.
Ngay tc khc ti a tin rng mt cuc quan sat ky cn phong
khach nho va bai co co th phat hin ra mt du vt nao o cua
nhn vt b mt kia. Ti khng bo sot mt du vt nao. Va sau chot
ti a tm ra nhiu du vt. a co mt ngi trong cn phong
khach nho. Ngi o a i qua bai co t ngoai ng vao. Ti phat
hin 5 du chn rt ro: mt trn ng, ni ma ngi o a leo
ln ng, hai trnbai co, va hai trn van san gn khun ca s ma
qua o ngi la a vao trong phong. Chc chn la ngio a chay
bng qua bai co, bi v du nhng ngon chn th su hn du
nhng got chn. Nhng khng phai ngi o a lam cho ti ngac
nhin n bi ri. Chnh la cai i kem vi ngi o.
- Cai i kem?
Holmes rut t tui ao ra mot t giy lua ln va m ra mt cach
thn trong trn u gi anh.
- Anh ngh sao v cai nay?
T giy phu y nhng tranh ve phong sao lai nhng du chn
mt con vt nho. Co nm ngon chn, co mong dai. Mi du ln bng
mt cai mung dung n mon trang ming.
- y la mt con cho. - Ti noi.
- Con cho lam sao leo ln c nhng tm ri-? Ti a phat
hin ra nhng du vt nay trn mt tm ri-.
- The th mt con kh?
- Khng phai.
- Th th la cai g?
- y khngla con cho, khng la con meo, cung chng la con
kh, cung chng la con vt nao ma ta bit. Ti a th hnh dung ra
con vt o theo cac kch thc cua du chn no. y la bn du
chn mt ni ma con vt ng bt ng. Gia chn trc va chn
99
sau cach nhau vao khoang 50cm. Anh hay thm vao o chiu dai
cua cai c va cua cai u th anh se co mt con vt ma chiu dai
thn mnh cha ti sau mi phn, va no co th con ngn hn th
na, hoc dai hn nu no co mt cai ui. Nhng khi con vt di
chuyn, ta co chiu dai cua bc chn no. Du bc chn la mi
centimet. Vy la con vt nay co cai thn mnh dai vi nhng chn
rt ngn. Tom lai, o la mt thu leo c ln tm ri va la con thu
n tht.
- Lam sao ma anh suy din ra c iu o?
- Bi v a leo ln nhng tm ri-. khun ca s co treo mt
lng chim hoang yn. Dng nh muc tiu cua no khi leo ln ri-
la bt con chim.
- Th th con vt o la g?
- o la mt loai chn hat de, mom nhon, ln hn nhng con
chn ma ti a tng thy.
- Nhng no dnh dang g n ti ac?
- iu o cung lai ti tm. Nhng chung ta bit la co mt ngi
ng trn ng va rnh mo cuc cai va cua hai v chng, bi v
nhng manh sao con cha bung xung va ngon en con c thp
sang. Chung ta cung con bit la ngi o da chay bng ngang bai
co, a vao trong phong khach nho, co em theo mt con thu b mt,
va y a anh ng ai ta (nu khng, th va luc trng thy y, ng
ai ta a te bt nga xung thanh gac cui va b tet u).
Sau chot y bo i vi chic cha khoa ca.
- nhng kham pha cua anh lam cho ni vu ti tm hn, thay v
lam cho no c sang to!
- Anh co ly! Nhng ti a lam cho anh thc qua khuya! Vy
ngay mai, trn ng i Aldershot, ti se k tip.
- Cam n! Anh c k tip.
- Khi ra khoi nha vao hi bay gi ri, ba Bat - c khng gin
hn g chng; ngi anh xe a nghe ba noi chuyn vi ng ai ta
ARTHUR CONAN DOYLE
100
theo li thn tnh. Mt khac, ngay sau khi v nha, ba a vao trong
cn phong va ku ngi hu pha tra; bt c ngi phu n nao b
bn chn cung u lam nh vy, va ngay sau khi ng a tac hin
ra la bung n. Th ma c Ma-ri a khng ri khoi ba trong sut
khoang thi gian o, cho nn mc du c ta co chi cai, nhng chc
chn c co bit mt cai g o.
Y ngh u tin cua ti la co s dan du gia c Ma-ri va ng
lnh gia, va c nay hn a t nhiu th l vi ngi v. iu o giai
thch ro v cn tc gin khi tr v nha cung nh nhng li chi bo
cua c gai trong cuc. Va iu o cung khng mu thun lm vi
nhng t ma 3 ngi giup vic nghe c. Nhng lai co mt ngi
tn la David, lai co s tru mn cua ng ai ta i vi v, va sau
chot con co s len vao cua mt ngi an ng khac. Tht kho ma
chon ra ng tin hanh iu tra. Du sao i na, ti khng thin
v vic c Ma-ri co tnh y vi ng ai ta, nhng ti lai vng tin
rng chnh c y la ngi bit ro s b mt v sao ba Bat - c thnh
lnh thay i tnh kh. Vy la ti tm ti nha c Ma-ri, giai thch
rng ti tin chc la c bit ro nhng s vic, va ti a bao cho c
bit la ba Bat c se b t vao gh cua b cao v ti am sat chng,
nu ni vu c lam sang to.
Ma-ri la mt c gai be nho, thanh khit, co cp mt e l va mai
toc vang hoe. Sau khi nghe chuyn, c ngi suy t trong mt luc, ri
quay sang pha ti va vi dang ve cua ngi a co mt quyt nh
dt khoat:
- Ti a ha vi ban ti rng ti se khng noi ra bt c iu g.
Nhng nay ba y lm trong bnh va ang trn b cua s tu ti, vy
th ti khng th lam thinh. Tha ng, ti th hai o chung ti t
Hi quan tr v. Luc y vao khoang chn gi kem milm. Khi
bng ngang qua ng Hudsson - mt con ng rt ln va rt yn
tnh- ti thy mt ngi an ng tin lai pha chung ti : lng rt
cong va eo mt cai hp cheo qua vai, u cui thp va bc i vi hai
u gi co gp la. ng ta ngc mt ln ung vao luc chung ti bc
vao trong cai vong anh sang cua ngon en ng. Ngay tc khc,
ng ta ng lai va ku ln bng mt giong khung khip: Lay Chua
101
ti, y ung la Nancy! Ba Bat - c bng tai met. Ba hn a sup

xung nu con quai vt o khng ly ba. Ti trc ku c, nhng
ba lai du dang noi vi ngi an ng.
- Ha-ri, em c tin rng anh a cht t ba chuc nm qua.
- Ti a tng b cht! - ngi kia tra li.
Tht la kinh khung khi nghe cai ng iu trong ting noi cua
ng ta. ng co mt b mt ram nng, ang lo ngai, vi mt anh choi
trong tia mt. Toc, ru ma a lm tm nhng si xam. Nhng np
nhn, nhng vt nhn hn trn mt ng.
- Hay i tip mt quang, em gai! Ba Bat - c bao ti. Ch
mun noi chuyn vi ng y. Khng co g phai lo s ca. Ba noi vi
ve qua quyt, nhng ba vn con tai xanh.
Ti i trc mt qung cho hai ngi t do noi chuyn trong
vai phut. Sau o ba i xung ph. Cp mt ba long lanh. Ti thy
ngi dan ng khn kh ng lai bn ngon en ng va vung nm
m ln khng kh, ta h nh ng ta b in v tc gin. Ba khng
noi mt li nao cho ti khi chung ti v n ca nha ti. Luc o ba
mi nm ly ban tay ti, yu cu ti ng noi g vi bt c ai v
cuc gp g nay.
- o la mt ngi quen cu cua ch, nay lai hin ra.
Ti ha, ba hm hn ti. Gi y v li ch cua ba, tt ca chuyn
o phai c bit n.
Anh Watson, nhng li khai cua Ma-ri nh la anh sang trong
m. Tt ca nhng g trc y khng li ch lin lac vi nhau th
nay lai rang buc nhau trong mt trt t bnh thong. Ti ch con
vic tm gp cai ngi d dang o. Nu anh ta con Aldershot th
vic o se d dang. Ban ngay ti do hoi va bui ti hm o, ti a
bit a ch. o la Henry Wood tro trong cung mt ng ph va
ba Bat-c a gp ng ta. ng ta ch mi ti o co nm ngay. Ti n
gp ba chu nha tro va t xng la nhn vin mi n thu nhng
phiu thuc canh sat va ba ta a bep xep: Cai ng Henry Wood la
ARTHUR CONAN DOYLE
102
nha ao thut va ngh s din rong. ng ta i din quanh cac trai

lnh va cac quan ca ph bui chiu. Trong cai hp, co mt con vt
a lam cho ba chu nha tro phai nhiu phen s b va: o la con thu
ma ng em ra trnh din. Ba y con cho bit i luc ng noi mt
th ting la hoc va hai m va qua ng ta c rn r va khoc loc
trong phong. V tin bac, ng song phng, nhng du sao trong s
tin ng trc th ng a tra cho ba mt ng florin gia. Ba a cho
ti xem; o la mt ng rupi n .
Gi y, tht hoan toan sang to rng: hai ngi an ba chia
tay nhau, ngi d dang a i theo ho trong khoang cach xa, ng ta
chng kin canh cai co gia hai v chng, ng ta vi va chay vao
trong phong khach nho va con thu ma ng ta mang theo a trn ra
khoi hp. Nhng ng ta la ngi duy nht co th cho chung ta bit
nhng g a xay ra.
- Va anh co y nh hoi ng ta?
- Tt nhin! Nhng hoi trc mt mt ngi chng.
- ngi chng se la ti.
- Phai, iu o lam sang to vn . Nhng nu ng ta t chi,
chung ta buc long a noi vu cho canh sat.
- Liu ng ta con o khng?
- Mt trong nhng chu nhoc cua ti a lang vang trc nha tro
va nu ng ta bo i th chu be se bam sat ng ta nh mt con a.
Ngay mai chung ta se gp lai chu be. Nhng trong luc ch i,
chnh ti la ke gy ra ti ac nu ti con bt anh thc lu hn na.
Chung ti ti ni xay ra tm tham trang vao hi gia tra ri
ti ng Hudsson ngay lp tc.
- y la ng Hudson. A! Ka, chu nho ti bao cao.
- ng ta vn con o, tha ng! - Mt cu be va chay ti va
ku ln vi chung ti.
- Tt! Holmes noi khi vut ve ma chu be. Lai y, Watson.
Chung ta ti ni ri.
103
Holmes a vao tm thip trn o ch vai li ngo y mun c

gp ng Hennry Wood v mt vic quan trong. Ngay sau o chung
ti c mi vao nha. Mc du ang mua nong nc, ng ta vn thu
mnh bn ngon la va cn phong ung la mt cai lo. Henry Wood
hoan toan d hnh va co rum trn mt cai gh ap na. Nhng
khun mt ng hng v chung ti, thu trc hn la rt in trai.
ng nhn chung ti vi ve nghi hoc. Khng noi ma cung chng
ng ln, ng ch cho chung ti hai cai gh da.
- ng t bn n v, ti ngh th? Holmes hoi vi mt giong
nha nhn. Ti ti v cai vu nho nho ma ng a bit: cai cht cua
ai ta Bat - c.
- Vu o th can h g ti ti?
- Ti cung mong mun s vic nh th. Bi v nu ni vu khng
c lam sang to th ba Bat -c - vn la mt ngi ban cu cua ng se b gan cho ti git ngi.
Ngi o git ny mnh, ku ln:
- Ti khng bit ng la ai, cung chng hiu v sao ng lai bit
c iu o.
- Ngi ta ch con ch i ba tnh lai bt giam ba.
- Lay Chua! ng la canh sat ha?
- Khng.
- Th th sao ng lai can thip v?
- Ti can thip la cho cng ly c th hin.
- ng co th tin ni ti, ba y v toi.
- Th th chnh ng la pham ti.
- Khng. Ti khng gy ra ti ac.
- Vy, ai git ai ta Gim Bat - c?
- Chua git ng ta. Nhng ng hay nh ly iu nay: nu nh
ti co p v oc y ra th cung rt ang vi cai ti cua y. ng mun
ARTHUR CONAN DOYLE
104
ti khai a? c, ti chng co g phai h then ca. y, hin gi trn

lng ti co mt cai bu lac a va nhng xng sn xiu veo.
Nhng a co mt thi, ha s Henr Wood nay la ngi ep trai nht
trong trung oan b binh 117. Thu o, chung ti bn n , tai
vung Bhurtee. Bat c la trung s trong cung mt ai i vi ti. Con
ngi ep cua trung oan... ung th! La Nancy Devoy; thn phu c
la trung s trng i. Hai chang trai cung yu c va ch co mt
c c yu thng: Ti. Ti a chim c trai tim c, nhng cha
c lai a Bat - c hn. Ti la mt ngi mao him, mt tay phiu
lu, con Bat - c la ngi co hoc va ngi ta a d oan trc la anh
se thanh s quan. Nhng Nancy lai tha thit yu ti va ti tin la ti
se ly c nang. Than i, cuc ni loan cua tnh ban a Cipayes
bung n va khp x ngp chm trong mau la!
Toan th trung oan, thm phn na i phap binh, mt ai
i lnh ngi Sikhs va nhiu ngi thng dn cung an ba, tre
con b bao vy trong min Bhurtee. Ti tun th hai th nc bt
u khan him. Cn phai lin lac vi oan qun cua tng Neill
ang ngc ln x o. o la c may duy nht. Ti t y tnh nguyn
len ra khoi vong vy va bao cho tng Neill bit v tnh trang nguy
ngp cua chung ti. ngh cua ti c chp thun. Ti ban bac
vi trung s Bat c, la ngi bit ro thc a hn bt c ai. ng ta
a ve cho ti mt ban ra khoi vong vy. Ti 10 gi ti ti ln
ng. Co ca ngan sinh mang cn c cu sng, nhng that tm
ti ch ngh n co mt ngi: Nang.
Con ng men theo mt dong nc can: ti hy vong la i nh
th se thoat c s canh chn cua bn ch. Nhng trong luc ang
bo, ti ri vao tay sau tn lnh gac ang ch i toi. Trong hai giy,
ti b choang vang v mt cu anh ri b troi. Cu anh o lam cho
ti au n trong long ngi hn la trn u, bi v ti nghe quan
Cipayes noi vi nhau rng chnh Bat c a cho mt y t a
phng n bao tin cho ho, nh vy ho mi bt c ti.
Ngay hm sau, vung Bhurtee c qun cua tng Neill giai
cu, nhng qun ni loan em ti chung trong cuc rut lui. Ti b
tra tn. Ti ao thoat. Ti b bt lai va b hanh ha thanh ngi tan
105
ph. Mt phn qun phin loan bo trn qua Nepal; ti phai theo
oan o. Chung ti con i xa hn, i ti tn Darjeeling. o dn
sn cc git qun phin loan va ti tr thanh n l cua ho. Ti lai
bo trn na. Nhng thay v i v hng nam, ti lai ngc ln
hng bc, n x ngi Afghans. Ti lang thang o trong ngi
nm, ri tr xung Punjab la ni ti a sng vi dn a phng,
kim n bng cach lam tro ao thut. Ti lam sao dam tr v nc
Anh. Tha c cho Nancy va cac ban cu c gi mai cai hi c v
mt ga Henry Wood a cht vi mt cai lng thng, hn la thy ti
trong mt cai hnh th cua mt ke d dang gm ghic nh vy. Ho
tin chc la ti a cht. Nh th lai cang hay! Ti nghe noi Bat - c
a ci Nancy va a c thng cp trong trung oan.
Nhng khi v gia, ngi ta tha thit nh c hng. Trong
nhng nm dai, ri nhng nm dai, ti a eo ui theo hnh anh
bao ng co xanh va cac hang rao bn nc Anh. Sau cung ti mun
nhn lai chung mt ln chot trc khi la i.
- Cu chuyn cua ng tht la cam ng, Sherlock Holmes
noi. Ti da bit co cuc gp mt gia ng va ba Bat - c. ng a i
theo ba y v nha, nhn qua canh ca s, ng thy ho cai nhau, chc
hn la ngi v trach moc ng chng v cu chuyn ngay xa.
Nhng tnh cam ca nhn cua ng luc o a thng, ng lien chay
bng qua bai co va vao trong phong.
- ung. Tha. Va khi thy ti, y te guc u xung thanh gac
cui. Nhng y a cht trc khi guc xung: ti trng thy cai cht
trn mt y, cung ro rang nh ti oc sach nay. Vic nhn thy ti
ta nh vin an sung luc bn thng vao trai tim ti li cua y.
- Ri sau o?
- Nancy ngt i. Ti rut trong ban tay nang cai cha khoa, nh
m ca i tm ngi cp cu. Nhng ti nay ra cai y nh nn
nang lai o, con mnh th bo trn. Ti nhet cai cha khoa vao tui va
anh ri cy gy trong luc ui theo Teddy ang ln ln tm ri-.
Khi ti nht c no vao trong cai hp, ti chay i vi tc nhanh
nht.
ARTHUR CONAN DOYLE
106
- Teddy la ai? - Holmes hoi.

Henry cui xung va li ra mt con vt be nho xinh ep mau o
lat, manh mai va mm mai, mt cai mui dai mau hng va cp mt
o tuyt ep.
- Mt con chn en.
- Vng, ngi ta goi nh th, hoc con goi no la cy n rn. Ti
goi no la con bt rn. Ti co nui mt con rn h a be ht rng
nanh, va mi ti Teddy lai bt rn mua vui cho nhng ngi
trong x. Con co chuyn g ng mun bit na khng, tha ng?
- Rt co th la chung ti se cn n ng, nu ba Bat - c b gp
kho khn.
- Trong trng hp o, xin ng hay tuyt i tin cy ni ti!
- Gi y, ng a va y khi bit rng trong ba mi nm qua,
lng tm ng ai ta a khng ngng cn rt v cai hanh vi phan
bi cua mnh. A, ng thiu ta Ma phi ang i bn kia ng. Xin
chao, ng Wood.
Chung ti ui kp ng thiu ta.
- A, Holmes, thiu ta reo ln, ng a bit tin g cha.
- Chuyn g vy?
- Cuc iu tra a kt thuc. Y s chng nhn rng nan nhn
cht v chng ngp mau. Tom lai y ch la mt vu tht tm
thng.
, rt tm thng! Holmes ci va tra li. Mnh i thi, anh
Watson! ngi a chng con cn n chung ta na.
Trong luc i ra nha ga, ti noi vi Holmes:
- Co mt iu ti vn cha ro: ngi chng tn la Gim va
ngi kia la Henry, tai sao ba y lai noi n tn David?
- o la mt t ng dung oan trach.
- oan trach?
- Trong kinh Thanh, nhn vt David thnh thoang lai sa oa,
hn a hanh ng y ht nh trung s Gim Bat c vy.
107
NHNG NGHIP CHU REIGATE
Ngay 14 thang 4 nm 1887 ti nhn c mt bc in gi t

Lyon bao tin Holmes b nga bnh, phai nm lit ging khach san
Dulong. Trong vong 24 gi, ti a sang nc Phap, ti tn bn
ging anh va thy bnh khng trm trong. Th trang anh cng
cap nh st thep nhng cung khng chu ni trc mt cuc iu
tra keo dai hai thang; trong thi gian o, mi ngay anh phai lam
vic trn mi lm ting ng h: anh con xac nhn la co luc anh
khng c ngh ngi ly mt ting ng h trong nm ngay lin
tip.
Ba ngay sau o, chung ti quay v nha ng Baker. Nhng
ai ta Ha-t, ngi ban thn ma ti a chm soc bn x Atghanistan,
a tu c mt ngi nha gn Reigate, trong hat Surrey, va ng
thng mi ti va Holmes ti o i gio. Khi Holmes c bit ai
ta la ngi c thn th anh lin ng y. Th la, mt tun sau ngay
tr v Lun n, chung ti ti nha ai ta Ha-t.
Bui ti hm n ni, chung ti quy qun trong phong trng
bay vu kh. Holmes nm dai trn gh trng ky, trong luc Ha-t va
ti xem b su tp sung. ai ta noi:
- Nhn y, ti se em ln lu mt trong nhng khu sung luc
nay phong nga trng hp chung ta cn bao ng.
- Bao ng ? - Ti ku ln.
- Phai, mi y ng gia t- tn a b trm ti ving m th hai
tun qua. Thit hai th khng ang k, nhng tn trm vn cha b
bt.
ARTHUR CONAN DOYLE
108
- Khng co hng iu tra nao sao? - Holmes hoi, lic nhn ng

ai ta.
- Cho ti nay th khng. Nhng y la mt vu ang k, mt vu
trm vt thn qu, hoan toan khng ang lam cho ng phai bn
tm sau cai vu quc t ln lao kia.
Holmes khua tay nh gat bo li khen ngi, nhng nu ci cua
anh lai chng to la anh ly th lam khoai ch.
- Khng co chi tit c trng nao sao?
- Khng. Bon trom a luc tung cai th vin. Tt ca cn phong
a b ao ln tung pheo, cac ngn keo b m tung, giy t b nem
tung toe. Cac mon b mt ch co: mt cun sach, hai cy en nn boc
quy kim, mt phong vu biu nho bng g si va mt cun dy manh.
- Mt l hang ky la! - Ti th thm.
- , hin nhin la bon trm a vi qu ly nhng g ma chung
co th mang theo.
Trn gh trng ky, Holmes bung ra mt ting lau bau:
- Canh sat a phng hn rut ra mt iu g o ch! Coi nao,
tht ro rang la...
Nhng ti gi mt ngon tay ln:
- Anh ti y la ngh ngi, anh ch co lao mnh vao mt vn
nao, trong luc h thn kinh con ang ra ri.
Holmes nhun vai, nem v pha ng ai ta mt tia nhn mang
du cam chu ri cu chuyn chuyn sang nhng tai bt nguy
him hn.
Tuy nhin chung ti ang dung im tm th ngi quan gia
cua ai ta ua vao trong phong.
- ng a hay tin g cha? tha ng?... ng nha cu Cungninh o, tha ng!
ng ai ta bt ng vi tach ca ph trong tay, l lng gia mt
ban va ming ng.
109
- Trm a?
- Mt vu git ngi!
ng ai tac nghin rng va rt ln:
- Me kip! Ai b git? ng toa hoa giai hay la con ng ta.
- Ga anh xe nga. Mt phat trung tim. Cht ma chng noi ly
na li.
- Ai a git anh ta?
- Ke trm. Hn a bin mt. Hn va be gay ca s gian bp
phu th Uyn-li ti o. Uyn-li a mt mang khi bao v cua cai cho
chu mnh.
- Luc o la my gi?
- Vao khoang na m.
- Tt. Lat na, chung ti se ti o. - ng noi vi giong rt than
nhin.
ng ch cho ngi quan gia ra khoi phong ri mi noi thm:
- Chuyn ti t! ng gia Cung-ninh la mt nhn vt rt co th
lc y, hn na, ng la mt ngi trung hu. ng se au kh, bi
v ngi anh xe la mt ngi y t rt tt. Chc la cung cung
nhng tn trm cp a ti ving nha t-tn.
- Va la ke a n trm cai su tp qua c bit o ? - Holmes
hoi vi ve ngm ngh.
- ung vy.
- Hm!
Thoat nhn s vic ra ve ky cuc. Thng thng mt bng trm
cp hoat ng tai mt vung khng h thc hin hai ln trong cung
mt thanh ph, cach nhau co vai ngay. Ti qua, khi ng noi cn
phong, ti a ngh rng Riegate la giao khu sau chot nc Anh b
bon trm y ti.
ARTHUR CONAN DOYLE
110
- Nu vn la do mt tn chuyn nghip a phng th

hin nhin hai gia nh t - tn va Cung - ninh la nhng nha ln
nht trong x nay ma.
- Va la nhng nha giau co nht ch?
- Ho giau t trc, song t nhiu nm qua, chu nhn cua ca hai
nha a dn vao mt cuc tranh tung keo dai va nay ho b sat
nghip, y la theo y ti. ng gia t - tn hin oi lai phn na c
nghip cua nha Cung - ninh. ca hai bn, cac lut gia u oi thu
lao tht t...
- Nu la mt tn v lai trong vung ln cn, hn ngi ta se
tom c hn d dang. Holmes noi, c nen mt ting ngap. Anh ng
co lo s, anh Watson! Ti chng can thip vao chuyn nay u.
- Thanh tra Ph-r n, tha ng! - ngi quan gia loan bao khi
m ca ra.
Ngi ai din cua canh sat con rt tre, trng co ve ang
hoang, bc vao trong phong.
- Xin chao, tha ai ta. Ti hy vong lam phin ai ta? Nhng
chung ti c bit la ng Holmes ang co mt ni y...
ng ai ta ch vao ban ti. Vin thanh tra nghing mnh chao.
- Tha ng Holmes, chung ti mong rng ng sn long cung i
t bc vi ti.
- S mnh a chng lai anh ri, Watson i! Holmes va ku
ln va ci. chung ti ang ban lun v vu an th ng ti o, ng
thanh tra. ng co th cho chung ti bit vai chi tit khng?
Khi ti thy Holmes ngi nga vao thanh gh da vi mt trong
nhng t th c anh a thch th ti tht vong.
- Chung ti khng co mt du vt nao trong vu t-tn. Nhng
chc chn la ca hai vu u do cung mt bng nhom gy ra. Ngi
pham ti a b nhn din.
- A!
111
- Vng, nhng hn chun i nh mt cn gio, sau khi da n

sung vao Uyn-li. Cung-ninh a trng thy y t ca s phong cu va
ng A-lec cung a trng thy t canh ca sau, danh cho ngi giup
vic. Hi 23 gi 45 phut th co ting bao ng. Cu Cung-ninh va
vao ging, con A-lec th ang hut thuc. Ca hai u nghe ting anh
Uyn-li ku cu. ng A-lec chay vi xung. Canh ca sau m rng.
Khi ti chn cu thang, ng thy bn ngoai co hai ngi ang anh
nhau. Mt trong hai ngi n mt phat sung, ngi kia guc xung,
ke sat nhn nhay b ra vn va leo vt hang rao. Cu Cung-ninh t
khun ca s phong mnh, cung thy tn cp nhay ra ti ng, va
mt dang. ng A-lec ng lai xem co th cu giup g c cho
ngi hp hi, khin cho ke sat nhn co thi gi trn thoat. Ngoai
chi tit hn la ngi tm thc va mc vai sm, chung ti khng
con ch - du c bit nao khac.
- Anh chang Uyn-li lam g tai o? Anh ta noi c iu g trc
khi cht khng?
- Khng mt li. Anh ta cung vi ba me trong nha ngi gac
cng, o la mt ngi giup vic tn tuy; co le anh a i v pha ngi
nha xem moi vic co bnh thng khng. Khi tn trm va chay
phia xong canh ca sau, th Uyn-li nhao ln ngi hn.
- Uyn-li co noi g vi me trc khi ra khoi nha khng?
- Ba me rt gia lai ic. Khng tai nao moi c t ni ba mt
iu ch dn nao! Cai cht cua con trai a qut sup ba. Tuy nhin,
co mt nguyn t cc ky quan trong. ng hay coi y!
Vin thanh tra rut ra t cuon s tay mt manh giy nho b rach
va ng m rng ra trn u gi.
- Mu giy nay c tm thy gia hai ngon tay cai va ngon tay
tro cua nan nhn. Dng nh y la mt goc cua mt t giy ln
hn. Con s ghi trn mu giy nay la gi ma Uyn-li b ha sat. Ke
sat nhn a git ly phn con lai cua t giy; nu khng, Uyn-li a
co th gianh ly nguyn ven t giy ri:
- ... Vao luc mi mt gi bn mi lm phut... se c bit...
nhiu ... rt hu ch....
ARTHUR CONAN DOYLE
112
Holmes cm ly t giy.
- C cho y la mt cuc hen. Vin thanh tra noi tip Chung
ta co th ng rng, ga Uyn li mc du co ting la lng thin, a
thng ng vi tn trm. Ga a gp tn trm o, hoc a giup tn
trm cay ca, ri sau o hai a gy ln vi nhau...
- Ming giy nay hu ch bit bao! Holmes th thm sau khi
quan sat no rt ky, chung ta b ngp su trong nc hn la ti
tng.
Anh vui u trong hai ban tay gia luc vin thanh tra ci
thoa man trc s chu tm cua chuyn gia ni ting Lun n.
Holmes noi ngay sau o:
- iu nhn xet sau chot cua ng tht la tai tnh, t giy nay
m cho chung ta...
Ln na anh lai guc mt vao trong long hai ban tay va anh
khep kn mnh trong vai phut vao t tng cua anh. Khi anh ngng
u ln, ti ngac nhin thy cp mt anh long lanh nh trc
nhng ngay cha bnh. Anh nhay cng ln vi tt ca nng lc cu
cua mnh:
- Ti ang noi g vi ng nh: ti mun xem xet nhng chi tit
cua vu an. Nu c ng cho phep, tha ai ta, ti se i dao mt
vong cung vi ng thanh tra kim soat lai mt vai y ngh bng
lng cua ti. Ti se tr v trong na ting.
Mt ting ri a tri qua. Vin thanh tra quay lai co mt
mnh noi:
- ng Holmes ang i bach b ngoai ng va mun chung ta i
ti ngi nha.
- Ti nha cu Cung - ninh sao?
- Vng, tha ng.
- lam g?
Vin thanh tra nhun vai.
113
- Ti khng bit. Gia chung ta vi nhau, ti ngh rng ng

Holmes cha c hoan toan bnh phuc. ng c x mt cach ky la,
si ng.
- ng khng cn phai lo u. Anh y lun lun co phng phap
trong s in r - Ti noi.
- ng Holmes y nhit tnh oi i, tha ai ta. Nu hai v sn
sang, chung ta cung nn n o.
Chung ti gp lai Holmes ngoai tri. Anh i tng bc dai trn
ng, cm guc xung ngc, hai ban tay thoc su trong tui qun.
Anh noi:
- Vu an co tm li ch y. Anh Watson, chuyn i chi vung
qu nay se la mt thanh cng ang k. Ti a hng mt bui sang
thu v.
- ng a i ti ni xay ra vu an a? - ai ta hoi.
- Phai. ng thanh tra va ti.
- a ti thanh cng ch?
- Qua vy, chung ti a thy nhiu iu khac nhau rt ly thu.
Thoat tin, chung ti a xem thi hai cua ke bt hanh: anh ta cht v
mt vin an sung luc, nh cac anh a c cho bit.
- Anh nghi ng chuyn o sau?
- , lun lun nn kim tra tt ca. Vic quan sat cua chung ti
a khng v ch. Sau o chung ti co trao i vi cu Cung - ninh va
con trai cu. A-lec hng dn chung ti ti ni ma ke sat nhn a
chun qua khi vt hang rao, trn chay. Rt ang quan tm.
- Tt nhin.
- Chung ti a gp ba me au kh nhng khng thu thp c
iu g. Ba a qua yu.
Va kt qua cuc iu tra cho thy la...
- ... ti ac nay khng tm thng. Tha ng thanh tra, gi y
chung ta a ng y vi nhau v mu giy trn o co vit gi cht
cua nan nhn?
ARTHUR CONAN DOYLE
114
- Mu giy o chng cho chung ta mt iu ch dn, tha ng

Holmes.
- No cho chung ta thy ro: ngi vit bc th a li Uyn-li ra
khoi ging trong m hm khuya khot. Nhng phn con lai cua
t giy hin u?
- Ti a quan sat mt t rt ky vi hy vong tm ra mu giy
o. - Vin thanh tra th thao.
Manh giy a c git ra khoi ban tay ngi cht. Bi v t
giy a kt ti y nn y a nhet vi no vao tui ma khng h y thy
mt goc b thiu. Nu thu hi c phn con lai cua t giy, th
chung ta se kt thuc vn .
- ung. Nhng phai lam th nao by gi.
- iu o ang tn cng. Con mt im nay na. La th a
c gi ti cho Uyn-li. Ngi vit th a khng t mnh trao cho
ngi nhn; nu khng, hn dung li noi ch vit th lam g. Vy ai
a chuyn bc th? hoc la th a c gi ti qua ng bu in?
- Ti a cho iu tra v im o, - vin thanh tra tra li. Hm
qua Uyn-li co nhn c mt la th trong chuyn phat th bui
chiu. Anh ta huy cai bao th.
- Tuyt vi! Holmes ku ln khi v ln lng vin thanh tra.
ng a gp nhn vin a th. Tht thch thu khi c lam vic
chung vi ng! Tt! y la nha ngi gac cng. Tha ai ta, xin cho
phep ti c ch cho ng thy ni xay ra ti ac.
- Chung ti i ngang qua cn bit th nho, ni ngi anh xe
a va leo ln mt li i vao hai bn co trng cy si, a ti mt
ngi nha c knh.
Mt canh sat vin ng gac ca sau.
- Xin ng vui long m ca ra. Holmes noi.Gi y, cac ban
trng thy cai cu thang nay: chnh t nhng bc thang o ma cu
Cung - ninh a trng thy hai ngi vt ln nhau tai ni chung ta
ang ng. ng cu ng ca s nay, cai th hai bn tay trai, va
115
cu a trng thy ke sat nhn bo chay ngay bn trai bui cy. A-lec
cung trng thy y na. Sau o, A-lec a chay ti quy xung bn
ngi b thng. Nn t rt rn, nh cac ban co th ghi nhn:
khng co du vt nao hng dn chung ta.
Trong luc anh noi, co hai ngi i xung li vao vn, sau khi
a i vong quanh nha. Mt ngi ln tui, co mt cai u manh me,
nhng co net nhn su, m mt nng tru. ngi kia la mt thanh
nin lanh li.
- Th nao, vn con v vic o a? Anh ta noi vi Holmes.
nhng ngi t Lun n n, phai la nhng ngi khng th
anh bai. Nhng quy v khng tin ti c bao nhiu.
- Cn phai cho chung ti mt t th gi. - Holmes tra li bng
mt giong vui ve hn nhin.
- Quy v se cn nhiu thi gi na y! A-lec noi dong dac.
Dng nh chung ta khng co mt ch dn nho nhoi nao.
- Mi mt, vin thanh tra tra li, chung ta se tm thy... Lay
chua ti! Nay ng Holmes, ng lam sao vy? ng Holmes!.
B mt Holmes co mt dang ve ang gh s. Mt anh ao ln
trong, net mt b cn au lam cho qun lai, khi bung ra mt ting
rn r, anh te ln xung t. Hoang ht, chung ti khing anh vao
trong bp, t anh vao mt gh banh rng va anh ngi o th nng
n trong vai phut. Cui cung, sau khi a cao li v s yu ui cua
mnh, anh lai ng ln, noi:
- Ti va mi qua mt cn bnh nng. Ti vn con d b nhng
cn cp phat thn kinh t ngt o.
- ng mun v nha bng c xe c ma cua ti khng? - Cu Cung
- ninh ngh.
- Ti phai y xac minh mt im.
- im g?
- Th nay: KHng bit Uyn-li a ti trc hay la ch ti sau khi
tn trm a lot vao nha. Quy v a noi rng tuy canh ca b cy
pha, nhng ke trm cha lot vao bn trong.
ARTHUR CONAN DOYLE
116
- iu o la hin nhin ri. Cu Cung-ninh tra li mt cach

nghim trang. Coi nao, A-lec vn con cha vao ging chc chn la
chau no a nghe thy ting ng.
- Cu y ngi u?
- Trong phong tm cua ti, ang hut thuc va nhn qua ca s ng cu tra li.
- Ca s nao? - Holmes noi tip
- Ca s cui cung bn trai, k bn ca s phong cha ti. - Alec
ap.
- en ni phong anh va ni phong ng cu vn con thp sang ca
ch?
- Khng con nghi ng g ca.
- Ro rang la co vai iem ky la trong vu nay. Holmes ci
noi.Mt ke trm vao nha trong luc en vn con sang va ca hai
ngi trong gia nh con thc.
- Y phai cc ky bnh tnh.
- Nu vu an ma khng ky la, th chung ti nh ng lam chi! Alec noi: Ke trm a khng ly trc khi b Uyn-li bt gp, bng
c la chung ti u co mt mon g va hin trng cung khng b ba
bn.
- Cai o con tuy thuc vao ban cht cua nhng mon .
Holmes tra li. Chung ta ang i pho vi mt ke trm thuc loai
c bit va hanh ng theo cach c bit, chng han nh, cai l
hang nha cu t - tn ch la mt cun dy manh, mt cai phong vu
biu.....
- Chung ti pho thac hoan toan ni ng, tha ng Holmes - Cu
Cung ninh noi.
- M u, ti mun cu treo mt giai thng. Ti a soan sn
mt mu, cu co ng ky tn khng? Nm chuc bang la u.
- Ti sn long thng nm trm. ng toa hoa giai noi, sau khi
cm ly t giy ma Holmes a cho cu. Nhng giy nay cha c
ung, cu noi thm khi oc lt qua ni dung.
117
- Ti vit no kha vi...

- Coi nay! Sao ng lai bt u nh vy: Xet rng, vao hi O gi
3 phut, mt mu toan. No la hi mt khc trc na m, mi
mt gi bn mi lm phut, nu ng a th.
S nhm ln o khin ti bun. Holmes ni ting la chnh xac
v cac s vic. Nhng con bnh a lam anh nh ang tr. Trong mt
luc, anh b bi ri. Vin thanh tra nhn lng may ln. A-lec th
pha ra ci. ng gia sa ch vit sai va tra t giy lai cho Holmes,
noi:
- ng cho in cang sm cang tt. y kin cua ng tht la tuyt
hao.
Holmes cn thn t t giy vao trong bop, ri noi:
- Ta cung i khp nha tm xem cai tn trm ky quc kia a
mang i mon nao.
Trc o, Holmes quan sat canh ca a b cay pha. Mt con dao
cng hoc mt cy keo c cm su vao khoa va khoa a b
bung ra. Nhng du vt trn g hay con thy ro. -Nh vy la cu
khng cn cho t then chn ca ? - Holmes hoi.
- Chung ti thy khng cn phai lam nh vy.
- Cu co nui cho khng?
- Co, cho c ct pha bn kia nha.
- Cac gia nhn i ngu vao luc nao?
- Khoang mi gi.
- Thng thng th Uyn li i ngu vao gi o, phai khng?
- Phai.
- Tht ky la! Vao ung m o, anh ta lai thc khuya hn
thng l. Gi y, tha cu, chung ti se rt hn hanh nu c
phep v thm nha cu.
Mt hanh lang lat a, a ti mt cu thang bng cy dn
thng ln lu mt cua ngi nha. Trn bc thm dn ln mt cu
ARTHUR CONAN DOYLE
118
thang th hai i n tin sanh, ngi ta trng thy o nhiu canh

ca phong khach cung nh ca nhiu phong, trong s o co ca
phong cu Cung-ninh va phong A-lec. Holmes bc chm rai, quan
sat ky. C theo ve mt anh, ti bit anh ang theo mt hng iu
tra nong bong.
- ng hao tm cua ti i!. Cu Cung-ninh ku ln, ve mt kin
nhn. iu nay khng cn thit u. Phong cua ti la y, ni cui
cung nhng bc thang, va phong con trai ti la phong k cn. Nu
ke trm ln y th cha con ti a nghe ting ng do hn gy ra
ri.
- ng hay iu tra theo hng khac thi. - A-lec noi vi nu ci.
- Tuy nhin, ti xin qu v lng th cho cai y thch tht thng
cua ti. Chng han nh ti mun bit tm nhn t nhng khun
ca s keo dai ti tn u. Phong cua anh A-lec y a? Holmes hoi
khi y canh ca ra. Va y la phong tm ma anh ang ngi hut
thuc th co ting bao ng. Canh ca s m ra cai g y?.
Anh bng ngang phong, m mt canh ca va lic nhn sang cn
phong sat bn.
- Gi y ng a c thoa man? - Cu Cung-ninh hoi vi ve
hom hnh.
- Xin cam n. Ti a thy tt ca nhng g mun bit.
- Nu tht la cn thit, chung ta co th vao trong phong ti.
- Nu khng lam phin cu qua dang...
ng toa hoa giai nhun vai va ng dn chung ti vao trong
phong ring cua ng, ac u tin nghi. Trong luc chung ti i
ngang phong ti hng khun ca s, Holmes chm bc lai
sanh ngang ti i cui toan. chn ging co k mt cai ban
vung nho, trn co t mt bnh nc va mt gio cam. Khi i ngang
cai ban, Holmes cuui xung va ht cai ban. Bnh nc v tan va
trai cy vang tung toe. - quy, Watson . Anh ku ln mt cach
lanh lung. Th la anh a ngc ai tm tham ri:!
119
Hoan toan bi ri, ti cui xung va bt u tm lm trai cy.

Hn la v mt duyn c nao o nn Holmes mi mun ti cang
ang cai trach nhim v s vung v nay. Nhng ngi khac cung
lm trai cam va dng cai ban thng ng tr lai.
- Coi ka! Vin thanh tra ku ln. ng y i u vy?.
Holmes a bin mt.
- Quy ng hay i ti y. - A-lec noi.
- Cai ng nay coi b thn kinh khng bnh thng. Hay i vi
con i, ba!
Ca hai chay vi ra khoi phong. Con ba chung ti c ng o,
sng s nhn nhau.
- Me kip, ti bt u tin rng cu A-lec co ly. Vin thanh tra
th thm. Co th y la hu qua v cn bnh cua ng y, nhng du
sao th cung...
Bng ng ngng mt. Mt ting ku, gn nh mt ting het,
vang ln.
- Cu ti vi! Sat nhn!
Nh ngi in, ti phong ra thm cu thang, bi v ti a
nhn ra giong Holmes. Nhng ting ku cu a bin thanh ting
rn r khan khan, khng thanh ting. Chung thoat ra t cn phong
ma chung ti a vao thm trc ht. Ti lao vao trong, ri chay vao
phong tm. Hai cha con Cung-ninh ang cui trn c the la i cua
Holmes. Ngi con dung hai ban tay sit cht c hong Holmes, ng
b th vn c tay anh. Trong chp mt chung ti a li c hai cha
con ra. Holmes ng ln, xanh xao, lao ao.
- Hay bt gi nhng ngi nay, ng thanh tra! - Anh hn hn
noi.
- V ti g?
- Ti am sat ngi anh xe cua ho.
Vin thanh tra ng ngac nhn anh.
ARTHUR CONAN DOYLE
120
- Coi nao, coi nao, ng Holmes, ng u mun noi rng...

- Khng a? ng hay nhn ho ma xem ! - Holmes ku ln.
ng gia Cung-ninh ngi ra, tng chng nh hoa a,
khun mt nhn su, in hn mt net tannhn su xa. Ngi con
trai a mt ht thoi ba hoa, thoi nhao bang, trong cp mt en cua
anh ta loe ln tnh hung d cua mt con thu hoang, nguy him.
Vin thanh tra i ra ca va rut cai coi ra. Hai canh sat keo ti ni
ngay o.
- Tha cu Cung-ninh, vin thanh tra noi. Ti hy vong rng
chuyn nay se chm dt bng s chng minh v s v ti cua cu.
Nhng cu cung co th thy rng. A, anh mun vy sao? Hay bung
ngay cai o ra coi!
ng vung tay v pha trc va mt khu sung luc rt xung
san nha.
- Gi ly tang vt nay! - Holmes noi khi t ban chn ln
khu sung. No se co ch trong phin toa. y mi la cai chung ta
cn co hn ht!
Anh gi ln cao mt manh giy nho a b vo nat.
- Phn con lai cua la th? - Vin thanh tra reo ln.
- Chnh no.
- ng tm ra no y vy?
- ch ma ti tin chc la se tm ra no. Ti se giai thch. Tha
ai ta, ng va Watson co th tr v nha. Ti cung se v trong mt
gi na. ng thanh tra va ti, con phai noi chuyn vi cac pham
nhn.
Sherlock Holmes a gi li. Khoang mt gi sau, anh bc vao
phong hut thuc cua ng ai ta. Anh i cung vi mt ng lao ma
anh gii thiu la cu t-tn. Holmes ti ci noi:
- Tha quy v, ngay t u, ti thy cha khoa cua vn la
mu giy nm trong tay nan nhn.
121
Nu chuyn k cua A-lec la tht va nu ke trm bo trn ngay

tc khc, th hn a khng git va lam rach t giy. Nu khng
phai nh vy th thu pham chnh la A-lec, bi v trc khi ng gia
xung, nhiu gia nhn khac hn a chay ti. o la mt chi tit n
gian nhng ng thanh tra a bo qua, bi v ng y cho rng nhng
v chc trong quyn cao trong a hat chng lin can g ti vu an.
Th la ti nghin cu tht ky cai mu giy. No y nay. No gi
ra mt y nao khng?
- Toan ch khng u. - ng ai ta noi.
- ng ban thn mn i, Holmes ku ln, no a c vit bi
hai ngi, mi ngi vit mt ch: Nhn cach gach ngang kha ro net
trn ch t trong nhng t phut th quy v se tin chc rng toan
ch do hai ngi vit. Mt cuc phn tch ngn cho phep quy v xac
nhn rng nhng t se c bit va nhiu c vit bi mt ban
tay rn roi, trong luc t hu ch lai c vit bi mt ban tay yu
hn.
- Sang nh ban ngay! ng ai ta ku ln. Tai sao lai quai gi
khi cn n hai ngi vit mt la th.
- y la mt vu b i. Mt trong hai ngi co tnh rt a nghi,
a quyt nh mi ngi co mt phn bng nhau v iu g se xay
ra. Nhng trong hai ngi, ke vit nhng ch mt va ch rt la
ke xui giuc gy ra vu nay.
- Do u ng i ti cai kt lun o? - Ti so sanh c tnh cua
hai ch. Quy v hay quan sat tht cn thn mu giy nay: ngi co
ban tay rn roi a vit trc, va cha lai nhng khoang trng
cho ngi kia in vao. Nhng nhng khoang trng o khng phai
luc nao cung u ch cho ke vit sau. Ngi co ban tay yu hn a
gp kho khn, chng han nh khi ng y vit ch gi vao khoang
gia hai ch mt va bn. Mt va bn ro rang la nhng ch a
c vit t trc. Vy ngi c phep vit trc, la ngi chu
mu.
- Tuyt vi! - Cu t- tn ku ln.
ARTHUR CONAN DOYLE
122
- Hn quy v a bit rng thng thng ngi ta co th xem xet

net but ma oan ra tui cua mt ngi, chnh lch chng mi
nm. Ti noi thng thng, bi v co nhng trng hp do bnh
hoan hoc do suy yu c th th kt qua se khac i. Nhng trong vu
nay, khi quan sat ch rn roi cua mt ngi (du gach ngang trn
cac ch t rt ro) va net ch ngp ngng cua ngi kia (nhng ch t
gn nh mt hn net ngang) chung ta co th xac nh rng trong
hai ngi nay, mt ngi con tre va mt ngi tui a cao, tuy hay
con trang kin.
- Tuyt vi! - Cu t-tn ku ln ln na.
- Tuy nhin, gia hai net ch nay co nhng im ging nhau.
Thng th nhng s ging nhau o xut phat t hai ch e Hy
Lap ma ca hai cung vit ging nhau. Nhng nhng net ging nhau
khac kem khng nh hn cung cho thy cung im o. Ti tuyt
i tin chc rng co mt net ch gia nh trong hai net ch vit
nay. Th la ti vng tin rng cha con ng Cung ninh la tac gia cua
bc th.
Ti i ti nha o cung vi ng thanh tra. Ti thy ro vt thng
trn xac cht, a gy ra bi mt phat sung luc bn cach xa hn bn
me.t Trn qun ao nan nhn khng co nhng vt sam en gy ra
bi thuc sung. Vy la A-lec a noi di khi khai rng hai ngi
ang anh ln th sung n. Mt khac, hai cha con u ng y v cai
ni ma hung thu a bo chay ra ng. ch o co mt vai h
ngp bun, nhng khng h co nhng du chn: ngha la chng h co
mt ke xa la nao can d vao vu an.
Ti lai con phai kham pha cai ng c cua ti ac ky cuc nay.
Trong muc ch o, trc ht ti phai tm hiu vu trm xay ra ni
nha cu t-tn. ng ai ta a noi rng mt vu tranh tung a lam cho
cu t-tn vi cha con Cung - ninh knh ch nhau. Ngay lp tc, ti
oan la ho a xng vao th vin nha cu vi y nh ly trm mt tai
liu quan trong kha d giup ho chim phn thng phin toa.
- Tuyt vi! Cu t-tn lai ku ln y nh hai ln trc. y nh
cua ho tht ro. Ti co u giy t c hng phn na c nghip
cua nha o. Nu ho cp nhng giy t y, th chung ti nguy mt.
123
- Chung ta ti ch ri vy! Holmes ci noi. o la mt mu

toan kha liu lnh do A-lec xng. Luc soat khp ni ma khng
tm ra c cai g, ho a lam nh nhng tn trm tm thng
anh lac hng canh sat. Chnh v th ma ho a qu ly bt c cai
g ho thy. Tt ca iu o a kha sang to, nhng ti con mun thu
hi lai phn con thiu cua la th. Ti tin chc rng A-lec a nhet
vao trong tui ao ngu. Va chng, anh ta con co th no vao u? tt
ca vn la tm hiu xem no co con o khng? V th tt ca chung
ta u i vao trong nha.
Cha con nha Cung - ninh a gp chung ti bn ngoai, gn bn
canh ca nha bp. Cn phai tuyt i khng lam cho ho nh lai s
hin hu cua t giy o; nu khng, ho se huy no i ngay tc khc.
Vin thanh tra sp am ch n t giy khi giai thch vi ho v tm
quan trong cua no. Luc otnh c ti b mt va tai cua cu
chuyn c thay i.
- Tri t thanh thn i! - ng ai ta ci vang.
- ong tro kheo tuyt vi! - Ti ku ln khi nhn Holmes vi
long khm phuc.
- Co nhng tro h hu ch, Holmes tra li. Khi ng ln, ti
a co sn mt mu meo: lam cho ng gia Cung - ninh vit ra 2 ch
gi va phut co th so sanh no vi 2 ch gi va phut vit trn
mu giy.
- , ti ngu xun lam sao! - Ti ku ln.
- Luc o ti co nhn thy ro long trc n cua anh i vi ti!
Holmes ci noi. Ti ly lam tic a gy cho anh mt ni bun nho
nho. Khi ln lu, ti vao trong phong, thay cai ao ngu treo ng
sau canh ca, ti x nga mt cai ban chuyn hng s chu y cua
ho trong chc lat va vi va i kham xet cac tui ao. Ti va mi tm
ra c t giy th hai cha con nhao ln ti. Ti tht s tin rng ho
chu tm git ti, nu cac ban khng ti kp; ngi con th sit c,
con ngi ha vn tay ti ti phai bung t giy ra.
Sau o, ti a noi chuyn ti ng Cung - ninh lam sang to
cai ng c gy ra ti ac. ng cu to ra bit iu, trong luc A-lec vn
ARTHUR CONAN DOYLE
124
c hung hng nh loai quy d. Cu Cung - ninh thu nhn rng Uynli a b mt theo doi hai cha con ng trong cai m ho a n trm
ni nha cu t-tn. Uyn-li e doa va oi tin ho. Nhng A-lec khng
thuc hang ngi d khut phuc. Th la Uyn-li a gia by va b
git. Nu cha con nha Cung - ninh thu hi c nguyn ven la th)
trong o ho hen gi gp nhau), va nu ho khng s st mt vai chi
tit nho, th chng bao gi ho b nghi ng g ca.
- Th con cai la th tr danh o u? - Ti hoi.
Sherlock Holmes t no trc mt chung ti khi rap hai manh
giy lai. Chung ti oc c: Nu anh ti vao luc mi mt gi bn
mi lm phuc ca sau, anh se bit c mt iu lam anh ngac
nhin nhiu va no se rt hu ch cho anh cung nh cho ca An-ni.
Nhng ch co tit l vi bt c ngi nao.
- Anh Watson, co iu la chung ta cha bit cac mi lin h
gia Alec- Uyn-li va An- ni nh th nao; nhng ro rang ky ngh
ngn ngay cua chung ta nng thn rt la thanh cng. Ngay mai,
ti se tr v nha, hoan toan khoe khon...
125
NGI KHACH TRO

C HNG BNG LC
Tri ang tit thang Mi, mt ngay nng n, ma nhiu.

Manh ca c bung xung na vi. Holmes nm cun mnh trn
gh trang ky oc i oc lai la th ma anh va nhn c. V
phn ti, thi gian bn n a tp cho ti chu ng c nong
hn la chu lanh. Nhng t bao lai chng co g ang oc. Moi ngi
a bo i khoi thu va ti them mun i ngh mat b bin, nhng
khng u tin.
Holmes qua mai m, khng tin noi chuyn, ti ben ling t
bao, ngi thoai mai trong gh banh va chm vao trong mt giac m.
Bt thnh lnh giong noi cua anh chen vao trong t tng ti:
Bui ti em n mt chut mat me. Ta i dao thanh ph nhe.
Ti tan thanh ngay. Trong ba ting ng h, chung ti i lang
thang, chm chu vao cai knh van hoa ngan i thay i khng
ngng cua cuc sng trong ai l va khu b sng. Cuc noi chuyn
cua Holmes lun lun gy thch thu.
Chung ti tr v ng Baker luc 10 gi. Mt xe nga bn banh
u trc ca nha chung ti.
- Hm! Mt y s... ti nhn thy th Holmes noi. ng nay
hanh ngh cha bao lu, nhng rt bn rn. ng ti hoi y kin
chung ta.
Anh sang lung linh ng sau khun ca s chng to ngi
khach ang ch i chung ti. Ti theo Holmes vao nha.
Mt ngi xanh xao co b mt dai va ru ma vang hoe ng
ln khi chung ti bc vao. ng ta cha qua bc mi hoc ba
ARTHUR CONAN DOYLE
126
mi bn tui, ang nhn nhn nhac. o la thai cua mt ngi

rut re va d kch ng: ban tay trng ma ng t ln lo si khi ng
dy khoi gh hn thch hp vi mt ngh s hn la mt y s. ng ta
n mc ang hoang vi qun ao mau sm. Mt cai ao r-anh-gt
en, qun mau sm, tht ca vat trang nha.
- Xin chao bac s! Holmes vui ve noi. Ti vui mng c thy
bac s khng phai ch chung ti qua lu.
- Vy la ng a noi chuyn vi ngi anh xe cua ti?
- Khng. Ngon en nn trn ban a noi. Xin mi ng ngi
xung va xin cho bit ti co th giup ng iu g.
- Ti la bac s Pet-xi s 403 ng Brood.
- Co phai ng la tac gia cua mt cun sach chuyn khao v cac
thng tn thn kinh khng? - Ti hoi.
Nim vui sng lam cho cp ma xanh xao cua ng ta tr thanh
co mu sc.
- Ti t khi c nghe nhc ti cun sach o ng tra li. Nha
xut ban noi no ban rt . ng cung la bac s?
- Bac s qun y ang ngh phep.
- Ti mun chuyn v bnh thn kinh, nhng chung ta buc
phai co g ly ny. Nhng o la chuyn ngoai . Tha ng
Holmes, mut chui s vic xay ra ni nha ti a khin ti ti y
xin ng mt li khuyn.
Holmes ngi xung va mi tu thuc.
-Hoan nghnh ng a n. Cu chuyn nh th nao?
- Ti theo hoc ai hoc Lun n va cac giao s a coi ti nh
mt i tng co nhiu ha hen. Sau khi tt nghip, ti tip tuc
chuyn tm vao vic nghin cu chng gian huyt: sau chot, ti
c tng giai thng va mt hun chng cho cun sach chuyn
khao v nhng thng tn thn kinh ma ban ng va nhc ti hi
nay.
127
Nhng chng ngai chnh ngn chn con ng lp nghip

cua ti la s thiu vn. Mun khi nghip, ti bt buc phai nh c
tai mt trong mi hai con ng trong khu sang trong Cavendish:
tin thu nha rt cao va mt s ac t gia, lai con phai nui ke
n ngi , phai nui mt con nga va mt c xe coi c. iu o
vt qua kha nng cua ti. Ti hy vong se n ung de se trong mi
nm, mi co th gn c tm bang hiu ln trc ca nha mnh.
Nhng mt bui sang, co mt ngi khach tn la Ba - lt n tm
ti. Ti va mi mi ng ta ngi xung la ng ta lin noi mt hi:
- ng co phai la cai ng Pet-xi, ngi va c trao giai thng
khng?.......
Ti nghing mnh.
- Hay thng thn tra li ti, ngi khach noi tip. Ri ng se
khng phai hi tic. Tai nng cua ng se con a ng tin xa hn
na. ng co kheo x x khng?
Ti khng th mm ci trc cu hoi.
- Tam c.
- Va khng co cac thoi h tt xu y ch? Khng co nhng
tnh ham .... ung ru chng han?
- Nhng ma, tha ng ! - Ti ku ln.
- Rt tt! Hoan toan tt! Nhng ti buc phai t ra nhng cu
hoi o. ng co tai, co c, tai sao khng lo lp nghip.
Ti nhun vai.
- Coi nao, coi nao, ngi khach noi. Trong u ng co nhiu
th hn la trong bp. ng ngh sao nu ti b tr cho ng m
phong mach ng Brook?
Ti nhn ngi khach vi ve ngac nhin.
- , nu nh ti lam vic o, th chnh la v li ch cua ti, ch
chng phai lam va long ng u. ngi khach ku ln. Ti se
ht sc thanh tht vi ng. Ti co vai ngan bang va ti mun u
t. Phai, ti mun u t vao u oc ng.
ARTHUR CONAN DOYLE
128
- Nh th nao?
- Cach u t nay n chc.
- Nhng ti phai lam g.
- Ti mn nha. Ti sm ac. Ti tra lng cho ke hu ha.
Ngha la tt ca moi khoan chi tiu. ng ch ngi trong cai gh banh
ni phong kham bnh. ng chia cho ti ba phn t tin thu c,
ng hng mt phn t con lai.
Ti nhn li, ti ngu tai ng Brook va bt u hanh ngh,
lam theo nhng iu kin ma ng ta a ra. ng ta ti trong nha
ti nh mt ngi khach tro c hng bng lc. Ti nhn thy
ng ta b yu tim va tnh trang sc khoe cua ng ta cn c chm
soc thng xuyn. ng ta sa i hai cn phong trn lu thanh
phong khach va phong ngu dung ring. o la mt con ngi ky
quc: ng trn tranh xa hi va t khi i ra ph. Ti nao cung vy, c
ung gi la ng ta lai vao phong mach ti, xem s kham bnh, ri
chia tin cho ti va ct ky s con lai vao cai ket st t trong phong.
Vic u t cua ng ta co kt qua. Mt vai thanh cng trong
nhng ca bnh kho a mau chong a ti ln hang u. Trong hai
nm, ti a lam cho ng ta tr thanh ngi giau co.
Cach y vai tun, ng ta ti gp ti trong mt trang thai cc
ky bn chn. ng noi vi ti v mt vu trm va mi xay ra trong
khu West End. ng cho ti hay la trong vong hai mi bn ting
ng h na, then ca an toan se c t vao cac ca s va ca ra
vao nha ti. S cng thng thn kinh cua ng keo dai khoang chng
mt tun. Lun lun ng ng rnh bn ca s va khng ra khoi
nha i dao chi nh ng vn lam u n trc ba n ti. Nhn
thai ng, ti suy lun rng ng ang co mt mi s hai kinh
khung i vi mt ai o hoc mt cai g o. Ti nu ra vi ng vai
cu hoi, nhng ng to ve h hng ti mc ti khng mun tm hiu
thm na. Thi gian tri qua, mi lo s cua ng dng nh tan bin
dn. ng a ni lai nhng thoi quen ngay trc.
Cach y hai ngay, ti nhn c mt la th khng ngay
thang va khong ghi a ch ngi gi. ni dung nh sau: Mt
129
thanh vin thuc gii quy tc Nga se rt sung sng c Bac s

nhn chm soc. T nhiu nm qua, ngi nay b chng giam huyt.
Khi c bit bac s rt gioi v mn nay, bnh nhn mun n
kham bnh vao hciu mai, luc 6 gi 45 phut.
La th o lam ti thch thu bi v s kho khn chnh trong
vic nghin cu v bnh gian huyt la cn bnh nay t co bnh nhn
thc tp. Vy la ti co mt phong mach vao gi hen. Thn chu
ti la mt ngi ng tui, gay go, ung dung. B ngoai kha tm
thng: chng co chut nao ging vi cai y ngh ma chung ta thng
co v mt nha quy phai Nga. Nhng ti lai ngac nhin nhiu hn v
ngi cung i. o la mt thanh nin cao ln, ep la lung, vi b mt
ru r va d tn, mot thn hnh manh khoe. Khi hai ngi vao
phong, ngi tre tui ang giang vong tay ly ng gia ri t
ngi xung vi mt s u ym va du dang.
- Ti xin c th li, tha bac s, anh ta noi vi ti bng
ting Anh vi mt giong noi yu t Ti phai cung i vi cha ti, v
cha ti rt yu.
S hiu thao o lam ti cam ng.
- Phai chng ng mun lai bn ng cu trong luc ti chn bnh.
- , khng! Khng i nao, anh ta ku ln, tay phac ra mt c
ch hoang s. Ti se rt au bun khi phai thy ba ti trong nhng
cn cp phat kinh hoang o. H thn kinh cua ti rt nhay cam. Ti
xin ngi phong i.
Ngi thanh nin bo ra ngoai. Ti noi chuyn vi ngi bnh
va ghi chu. ng gia khng thngminh, nhng cu tra li cua ng
thng ti ngha, ti cho la ng khng u t ng ting Anh. Tuy
nhin, bt thnh lnh, trong luc ti ang lui cui ghi chep, th ng
ngng khng tra li. Ti ngng u ln, thy ng ta ngi thng
trong gh banh ma ngo nhn ti, mt ng tai met, cng : con bnh
lai tai phat. Ti m s mach p va o nhit cua ngi bnh, c
bp a cng. Ti khn phat hin ra iu bt thng c bit nao.
Trang thai cua ng phu hp vi iu ma nhng cuc quan sat trc
ARTHUR CONAN DOYLE
130
o a cho ti bit. Bnh nay tr bng cach cho xng cht nitrat
amyl. Ti t nhu rng mnh ang gp mt c hi tuyt vi chng
to s hu hiu. V chai thuc t tng di trong phong th
nghim, ti thn chu ngi o, chay i ly. Phai mt nm phut
mi tm ra no: khi tr lai phong mach th ngi bnh a bo i.
Ti chay ra ngoai. Ngi con trai cung a bo i. Canh ca ra
vao c khep lai, nhng khng ong kn. Ngi y t, ke a
khach vao, mi vao lam va lai hi n . Y c bn di va ch ln
lu ch ng cho ngi bnh hoc khi ti goi chung. Y chng
nghe thy g va chung ti lung tung trong s b mt hoan toan. sau
o mt lat, ng Ba - lt tr v sau khi i dao. Ti khng noi vi ng
mt li nao v s vic xay ra.
Ti inh ninh mnh se chng bao gi gp lai ngi Nga no
cung cu con trai! Th ma chiu nay ho lai ti phong mach ti.
Ti phai xin li ng nhiu v a bo i bt thnh lnh ngay hm
qua, tha bac s! - Thn chu cua ti noi.
- Qua tht vic o lam ti hi ngac nhin...
- Khi ra khoi cn cp phat, u oc ri rm, ti khng con nh g
v iu a xay ra trc o. Ti thy mnh tnh lai trong mt cn
phong la, th la ti bo i va ti a i ngoai ph nh i trong sng
mu.
- Con, ti, ngi con trai noi thm, khi thy ba ti i ra
ngoai, ti tng la cuc kham bnh a xong. Ti ch bit s tht khi
a v ti nha.
- Vy th, ti ci, chng co g la phin ha ca. By gi, ng co
th lui ra ngoai phong khach, ti tip tuc chn oan cho thn phu
ng.
Trong vong na ting ng h, ti kham xong, k toa. Sau o
ng ra v, vn tay vao ngi con trai.
Mt lat sau, Ba-lt v nha va leo ln phong. Lin ngay sau o,
ti nghe ting chn ng lao xung cu thang va ua vao trong phong
mach ti nh mt vin ai bac.
131
- Ai a vao phong ti? - ng ta het ln.

- Khng ai ca.
- ng noi di! Hay ln ma xem!
Ti bo qua li le l mang cua ng ta. Khi ln ti ni, ng ch
cho ti thy nhiu vt chn trn tm tham mau nhat.
- y u co phai la cac du chn cua ti - ng ta ku toang
ln.
Qua tht o la nhng du chn mi co. No ln hn du chn
cua ng ta. Bui chiu o tri ma nhiu, khach n nha ti u la
bnh nhn. Vy la, trong luc ti ang kham bnh cho ngi cha, th
anh thanh nin a ri phong i va a leo ln phong cua ng Ba-lt.
Khng co ni nao b ung ti hoc b ly i, nhng ro rang cn
phong a b xm nhp.
Balt b kch ng cc ky manh me. ng ngi sup xung gh
banh va khoc. Phai rt lu ti mi lam ng tnh lai i phn. ng
ta khuyn ti n y gp ng, tha ng Holmes. Nu ng vui
long i cung vi ti, co th ng se trn an c ng y.
Holmes, a nghe cu chuyn k dai dong y vi mt s chu tm
manh lit. Khi ngi khach chm dt, Holmes khng noi mt li,
a cai mu cho ti ri anh i theo thn chu.
Mi lm phut sau, chung ti dng lai trc ngi nha cua bac
s. Mt ngi y t m ca va chung ti leo ngay ln cai cu thang
rng co trai tham.
Ngon en trn thm cu thang t ngt b gio thi tt. T trong
bong ti, mt giong nho, run ry vong ti chung ti.
- ng Ba-lt, ng qua ang ri y. - Bac s Pet-xi ku ln.
- , th ra la ng y a, bac s? Giong noi tht ra co kem theo
mt ting th dai nhe nhom. Nhng con nhng ngi kia, ng co
bao am cho ho khng?.
Ba-lt quan sat t m chung ti.
ARTHUR CONAN DOYLE
132
- Tt. c ri. Sau cung ng ta noi, Cac ng co th ln. Ti

xin li nu s phong a lam quy ng kho chu.
ng ta t ga ln va chung ti thy trc mt mnh la mt
ngi ky la. ng ta rt mp, nc da bnh hoan. Mi tay cm mt
khu sung luc; ng nhet sung vao tui khi chung ti tin ln.
- Xin chao ng Holmes. Ti tht rt mang n ng a ct cng
n y. Bac s a cho ng bit v vu xm nhp ti t vao nha ti?
- Co, hai ngi o la ai vy, tai sao ho lai nh hai ng?
- Th th, o la ... Tht la kho noi. Ti chng bit tra li ng ra
lam sao, tha ng Holmes.
- Noi cach khac, ng khng bit ho la ai?
- Xin mi vao. Xin vui long i ngang qua y.
ng dn chung ti vao trong phong ng. o la mt cn phong
ep, ac bay bin mt cach thch ang.
- Quy ng thy cai nay ch?. ng noi khi ch vao mt cai hp
en ln di chn ging. Ti cha bao gi giau co. Tron i,
ti ch u t vao mimt vic nh bac s Pet-xi se noi cho quy ng
ro. Ti chng bao gi tin mt chu ngn hang nao ca, tha ng
Holmes. Chut t vn mon ma ti co c ct giu trong cai rng
nay, vy la ng hiu iu ti cam nhn khi co nhng ke v danh len
vao nha ti.
Holmes nhn ky Ba-lt vi con mt do hoi va lc u.
- Ti khng th giup g cho ng nu ng tm cach noi di ti. Anh noi.
- Ti a noi tt ca ri.
Holmes xoay got vi mt c ch chan ghet:
- Xin chut anh mt m an lanh, bac s Pet-xi.
- ng bo i ma chng noi vi ti iu g ? - Ba-lt ku ln vi
mt giong kit qu.
133
- Tha ng, ti ch co mt li khuyn: o la hay noi s tht.

Mt phut sau, chung ti a ra ti ngoai ph va chung ti lai
trn ng v nha.
- Anh Watson, ti rt tic a lam anh phai ra khoi nha v mt
cuc dao chi cua nhng ngi in. Thc ra, y la mt chuyn ly
thu y. Holmes noi.
- Ti chng hiu g ht!
- Co hai ngi ... Co th hn hai ngi ... oan thu ga nay, cai
chang trai no a hai ln len vao phong cua Ba-lt trong luc ngi
ng loa kim gi bac s trong phong mach.
- Th con bnh gian huyt?
- Mt chng-bnh-gia va o la mt chng rt d bt chc. Ti
a tng bt chc chng o. Ti, ngi ang noi vi anh y nay.
- Th ri sao?
- Bon chung ma n kham bnh mun nh th la v luc o
trong phong i khng con khach. Tuy nhin, gi o lai trung hp
vi mt thoi gan cua Ba-lt. Vy la bon chung bit ro thoi quen
hang ngay cua ng ta. Nu chung ch mun xoay mt mon nho
thi th hn chung a lai du vt cua chuyn n hang. Va chng,
ti co kha nng oc c trong mt mt ngi bit la ngi o lo
s cho mang sng cua mnh. ng y co hai ke ham tra thu n th
ma lai khong bit ho la ai ? Khng. ng ta phai bit ho. Nhng
ng ta a noi di. Co th la ngay mai chung ta se gp lai ng ta
trong mt trang thai ci m hn!
Liu co gia thit nao khac khng? Liu co th nao cu chuyn
ngi Nga b bnh vi con trai ng ta ch la san phm tng tng
cua bac s Pet-xi khng?
Di anh sang mt ngon en ng thp bng kh t, ti thy
Holmes ci vi ve thch thu.
- Chang trai a lai nhng vt chn rt ro rang: giay ca anh
ta co mui vung ch khng nhon nh giay cua Ba-lt va giay o ln
ARTHUR CONAN DOYLE
134
hn giay cua ng bac s ti 5 cm. Vy du chn trn cac tm tham

la khng h b lm ln. Nhng tt hn chung ta nn i ngu, bi v
sang sm mai se co tin mi.
Sang hm sau, vao hi bay gi ri, trong anh sang li m u
tin cua bui sm mai, ti a thy Holmes mc ao ngu ng ngay
u ging ti. Anh noi:
- Watson! Mt c xe ang i chung ta.
- lam g?
- V vu ng Brook.
- Anh nhn c tin mi?
- Nghim trong, nhng cha ro rang.
Anh ti keo tm manh sao ln, oan quay lai bn ti
- Anh hay xem cai nay. y la mt ming giy nho bt ra t
mot cun s tay, vi nhng t n gian nay:v long knh Chua, xin
hay ti ngay tc khc. P. vit nguch ngoac bng but ch. ng ban
bac s a khng co u th gi! i thi, y la mt li ku goi khn
cp.
Mi lm phut sau, chung ti tr lai nha bac s Pet-xi. ng
chay ra on chung ti. Ve mt kinh hoang.
- , mt vu nh th nay! - ngku ln khi gi hai ban tay m
ly tran.
- Chuyn g vy?
- Ba-lt a t t.
Holmes huyt sao.
- Phai, ng y a treo c trong m. - Bac s Pet-xi noi.
ng bac s dn chung ti vao cn phong i.
- Ti khng con bit lam g hn, ng noi vi chung ti . Canh
sat ang trn lu. Ti b kit qu n luc cht c.
135
- ng phat hin chuyn o vao luc nao?

- Mi bui sang ngi hu em ln phong ng y mt tach tra.
Vao khoang bay gi, c vao trong phong, thy ng y ang ton teng
ngay gia phong.
Holmes ngi yn lng mt hi lu, m chm trong suy t, lo
lng.
- Nu c ng cho phep, ti se ln trn o coi s vic.
chung ti vao trong phong, quang canh tht chng ly g lam
ep! Treo l lng va u a trn cai moc, ngi cht chng con chut
g la dang ngi. C ng ta gian ra nh mt con ga gio b nh lng,
lam tng thm s ph nn trong phn con lai cua c th. Trn ngi
ng ta ch co mt cai ao ngu dai. Canh xac ng co mt vin thanh
tra ang ng vit trn mt cun s tay.
- A, ng Holmes! ng thanh tra noi khi thy ban ti. Ti vui
mng c gp ng.
- Chao anh, L-n. Holmes ap. Ti khng quy ry y ch?
Anh co bit nhng tnh hung trc khi vu nay xay ra khng?
- Co
- Quan im cua anh nh th nao?
- Theo ti. Ba-lt a t t trong mt cn s hai. ng ta a ngu
say trn ging, ng nhn y nay: du vt cua thn th lun kha
su. ng ta a treo c vao luc nm gi sang. Dng nh y la mt
hanh ng hoan toan c y.
- C xet theo s cng cua cac c th cai cht a xay ra luc ba
gi. - Ti noi.
- Khng co g c bit trong phong sao? - Holmes hoi.
- Trn cai ban nho chu ra, co mt cai vn anh c va vai
con anh c. ng ta hn cung a hut nhiu trong em. y la bn
mu x ga ma ti va ly trong lo si ra.
- Hm! Anh a coi cai hp ng x ga cua ng y cha? Holmes
hoi.
ARTHUR CONAN DOYLE
136
- Khng. Khng thy no u ca.

- Th th ng ng x - ga u?
- No trong tui ao vet cua ng ta.
Holmes m ng ra va ngi hi cua iu x ga duy nht.
- iu nay la x ga Havane y! Nhng iu kia la x - ga do
ngi Ha Lan nhn t nhng thuc a cua ho bn ng n.
Anh cm ly bn mu thuc va quan sat chung qua knh lup.
- Hai iu nay c hut qua mot cai ot, hai iu kia th c
hut trc tip bng ming. Hai iu c ct u bng mt con dao
nhp rt ben, hai iu kia th c cn u bng mt ham rng rt
tt. y khng phai la mt vu t sat. y la mt vu am sat c d
mu t lu va c thc hin mt cach kheo leo.
- Khng th c! - Vin thanh tra ku ln.
- Tai sao lai khng th c?
- Tai sao lai am sat mt ngi bng cach treo c?
- o iu chung ta cn phai chng minh.
- Ngi ta lot vao nha bng cach nao?
- Qua li ca ra vao.
- Bui sang, nhng then chn a c cai.
- Chung a c cai lai sau khi ho a bo i..
- Lam th nao ngbit c?
- Ti a thy nhng du vt cua ho. Xint h li cho ti trong
chc lat: ti sp cung cp cho ong nhng thng tin chnh xac hn.
Anh i ra pha ca, xoay xoay khoa va quan sat no. oan anh
rut cai cha khoa cm pha trong ra va chm chu nhn no. Sau o
anh quan sat lin tuc tm tham, nhng cai gh, lo si, xac cht va
cun dy thng. Anh to ra hai long, yu cu vin thanh tra va ti,
ci dy a ngi bt hanh xung, t ln mt tm vai trai ging.
137
- Si dy nay u ra? - Holmes hoi.

- No a c ct ra trong cun dy nay, bac s Pet-xi tra li
khi keo t di gm ging ra mt cun dy thng. ng ta lo s
hoa han mt cach khng lanh manh va ng lun gi cun dy nay
gn mnh, ngo hu gp trng hp cu thang nha a b chay th
ng co th trn thoat qua nga ca s.
- y la iu giup cho bon chung bt vt va Holmes th thao
trong luc suy ngh tht lung. Phai, s vic rt n gian. Ti bui
chiu ti se giai thch tn tng ni vu vi cac ng. Ti xin mang
theo tm anh cua Ba-lt ang t trn mt lo si y.
- Nhng ng cha cho chung ti bit g ht. - Bac s Pet-xi ku
ln.
- Bon chung co ba ngi: chang thanh nin, ng gia va mt
ngi th ba ma ti cha tm ra. Hai ngi u, chnh la nhng
ngi da gia trang thanh nhng nha quy tc Nga. Chung c mt
ke ng loa a vao nha. Nu ng mun co mt li khuyn, tha
ng thanh tra, th ng hay bt gi ngi y t tre tui, mi vao
gup vic.
- Khng thy thng quy o u ca. Bac s tra li. C hu
phong va ba bp a kim no ca bui sang nay.
Holmes nhun vai...
- Y khng gi mt vai tro quan trong lm trong tn tham kch
any. Thy k! Ba ngi a leo ln cu thang, nhon trn u ngon
chn, ngi gia dn u, ngi rai tre i sau va mt ngi v danh
i cui oan...
- Holmes i! - Ti reo ln.
- , mt chut nghi ng nhro nht cung b cm oan dy, ch
vic nhn cac du chn chng ln nhau cung thy ro. Vy la bon ho
leo ln ti phong ng Ba-lt. Ca a khoa. Dung cong dy kem,
chung a m ra. Chng cn dung knh lup, ta cung nhn thy, qua
nhng vt xc, trn cai khe rng khoa nay la ni sc ep a c
ARTHUR CONAN DOYLE
138
nhn xung. Khi a vao phong, u tin chung nhet gie vao ming
Ba-lt. Co th la ng ang ngu. Co th la ng b ngi v khip
s. Co iu la ng a khng ku ln c ting nao. Mt khac,
nhng bc tng nay lai rt day, co th ng a ku cu, nhng
chng ai nghe.
Sau khi a kim ch ng xong. Chung bnh tnh ngi thao
lun. Rt co th la di hnh thc mt phin toa. Cuc thao lun t
hn a keo dai trong mt thi gian, bi v nhng iu x ga a c
hut trong khoang thi gian o. ngi ln tui hn ngi trn cai gh
da an lat nay. ngi tre hn, ch xkia: anh ta a vy tan thuc
vao cai tu com-mt. V phn ngi th ba, y i i lai lai. Co le Balt vn ngi trn ging, nhng v im nay ti khng chc lm.
kt thuc, chung tom ly va treo c ng ln. Vu nay a c suy
tnh ky v chung a mang theo mt th nh cai rong roc co th c
dung lam gia treo c. Cai vn con c cung nhng con oc nay d liu
dung gn cai gia o. Nhng khi chung trng thy cai moc cua b
en treo, chung mng lm. Khi cng vic a lam xong, chung bo i
va thanh chn ca c mt a gai tr lai sau lng chung.
Tt ca chung ti a lng nghe vi mot s chu tm say sa ban
tom tt nhng vic xay ra trong em. nhng suy din cua Holmes
khi i t nhng tin qua tinh t va qua chi tit khin cho ngay
ca khi anh a ch cho chung ti thy, chung ti vn con gp kho
khn khi theo cai dong suy lun cua anh. Vin thanh tra gp gap
bo ra ngoai thuc y s truy lung ngi y t tre. Holmes va ti
tr v ph Baker n im tm.
Xong ba, anh noi:
- Ti se tr v y vao luc ba gi. Vin thanh tra va ng bac s
se co mt ni y vao gi o. Ti hy vong co th trnh bay ranh
mach vi ho v vn da hoan toan c lam sang to.
Cac v khach cua chung ti co mt vao gi a hen, th nhng
anh ban ti lai ch tr v vao luc ba gi bn mi lm. Nhn anh, ti
bit ngay la moi vic u my man.
- Co g mi la khng ng thanh tra?
139
- Chung ti a bt c ngi y t.
- Tuyt vi! Con ti, ti a bt c ba ngi kia.
- Ti ch bt c danh tanh cua chung ma thi. Cai ngi c
goi la Ba-lt, la ke rt quen bit vi canh sat, con nhng ngi tn
cng y cung vy. o la Biddle, Hayward va Moffat.
- Cai bng a anh cp tai ngn hang Worthingdon o ha? Vin thanh tra ku ln.
- ung th.
- Nh vy, Ba-lt chnh la Sutton.
- ung th.
- Vy th tt ca u a ro rang! - Vin thanh tra kt lun.
- Pet-xi va ti, chung ti nhn ln nhau: chung ti cahng hay
bit g v chuyn o ht.
- Trong vu noi cm v ngn hang Worthingdon co nm ngi
tham d: bn tn va k va ngi th nm, tn la Cartwright.
Ngi bao v tn la Tobin th b ha sat; bon trm bo trn vi bay
ngan bang. Chuyn xay ra vao nm 1875. Tt ca nm tn u b bt
gi, nhng chng c lai thiu. Tn Sutton a ban ng ban be,
Cartwight b x giao, con ba ngi kia b phat tu mi lm nm.
Vai nm trc khi man han tu, chung bt u tm kim tn phan
bi. Khi va cphong thch, chung tm cach tra thu: hai ln
chung tm cach n gn sat hn, nhng hai ln u b tht bai. n
ln th ba nay mi thanh cng. ng co thy cn hoi thm ti mt
li giai thch nao khac na khng, bac s Pet-xi.
- ng a lam sang to ni vu mt cach ang khm phuc. ng
bac s tra li. Chng con chut nghi ng g, cai ngay ma Ba-lt b ri
loan qua mc la ngay hn va oc bao, thy tin my ngi ban cu
va c phong thch.
- ung vy. Chuyn vu trm la iu ba t.
- Tai sao hn khng mun th l vi ng?
ARTHUR CONAN DOYLE
140
- Bi v, hn bit ro v tnh hay tra thu cua nhng ngi ban

cu. Hn c che giu cn cc ch thc cua hn cang lu cang tt.
o la nhng s kin lin quan ti ngi khach tro c hng
bng lc va ng bac s ng Brook. Canh sat chng tom c tn
nao.
Ngi ta tin tng rng bon chung a ap tau Norah Creina,
va con tau nay a chm cach y vai nm ngoai khi Portugal.
Thiu chng c, ga y t c tha, va s B mt ng Brook
hoan toan lai trong tr nh cua nhng ngi oc bao
141
NGI THNG NGN HY LAP
Cha bao gi ti thy Holmes nhc ti gia nh va quang i

th u cua anh. Ti th ti coi anh nh mt ngi ky d ca bit.
Long ghet cay ghet ng an ba, s gh s co thm nhng ngi
ban mi, s khng khng khng nhc n nhng ngi ban thn la
c tnh cua anh. Ti a tin rng anh la tre m ci va la ke v gia
nh, nhng ngay no ti ngac nhin khi nghe anh noi v ngi anh
cua anh.
Mt bui chiu he, sau luc ung tra, cu chuyn co ve ri rac.
T nhng CLB chi banh, chung ti chuyn ti tranh lun v s lai
ging cung nhng kha nng di truyn. Cai kha nng quan sat va
suy din ma anh co c la do anh c giao duc co h thng.
T tin ti la nhng ngi in chu nho nng thn, nhng
ngi a sng mt cuc sng phu hp vi giai cp xa hi cua ho.
Tuy nhin ti lai chon mt li sng hoan toan khac hn, co th la do
ba ni ti la em gai Vernet, mt hoa s ngi Phap. Ngh thut
trong dong huyt thng co th nay n thanh nhng phong cach rt
khac nhau.
- Nhng lam th nao ma anh bit c nhng c tnh o la di
truyn?
- Bi v anh Mycroft cua ti tha hng nhng c tnh o
mt mc cao hn ti nhiu.
- Nu y co mt ngi nao o co nhiu thin t hn anh, th
tai sao ngi ta cha bit n anh y. Phai chng anh khim tn
ma noi nh vy?
ARTHUR CONAN DOYLE
142
Holmes ci vi tt ca chn tm.

- Anh ban thn mn! o la s tht.
- Th sao anh y lai khng ni danh.
- Anh y rt ni ting tai CLB.
- CLB nao?
- CLB Diogene.
Ti hoan toan khng bit g v hi quan o. Holmes rut ng h
trong tui ra:
- CLB Diogene la hi quan ky la nht Lun n, va Mycroft
lun lun n o trong khoang t 4 gi 45 phut n 7 gi 40. By
gi la 6 gi, ta n o chi.
Nm phut sau, chung ti a ra ngoai ng. Holmes noi:
- Anh ngac nhin khi thy Mycroft co kha nng suy din gioi
hn ti nhng khng tr thanh tham t ch g? Ti xin tra li thc
mc o: Mycroft khng th lam tham t c,..
- Nhng anh a noi la...
- ... anh y quan sat va suy din gioi hn ti. Nu ngh thut
cua nha tham t ch gm co mi mt vic ngi nha ma suy lun th
anh ti se la mt canh sat gioi nht trn i.
Nhng tic thay, anh y lai thiu tham vong va ngh lc. Anh
chng bun bo cng kim tra nhng iu a kham pha c. Ti a
thm vn anh mt vai vu va anh a giup ti thanh cng.
- Nh vy, o khng phai la ngh cua anh y hay sao?
- Khng, o ch la mt thu tiu khin cua anh y ma thi. Nh
co nng khiu khac thng v nhng con s, anh c ngi ta mi
vao vic kim tra tai khoan trong cac b. Anh lam vic u n nh
mt cai ng h: sang i ti CLB, chiu tr v nha... Sut nm, anh
khng lam bt c mt vic nao khac va chng cn xut hin bt
c ni nao, ngoai tr CLB Diogene, nm ngay trc nha cua anh.
143
- CLB o rt xa la vi ti.
- ng nhin. Lun n co nhiu ngi khng thch giao du
vi ai ca. CLB Diogene c lp ra gianh ring cho nhng ngi
y. Khng mt thanh vin nao cua CLB Diogene chu quan tm ti
bt ky mt ban ng s nao. Ngoai tr trong phong khach danh cho
ngi la, con th khng mt ai c noi chuyn, du vi bt c ly do
nao; vi pham ti ln th ba, ke ba hoa o co th b truc xut. Anh
ti la mt trong nhng ngi sang lp ra CLB o.
Va i va noi, lat sau chung ti a ti Pall Mall. Holmes dn
ti gi yn lng, ri i trc, dn ti vao trong tin sanh. Qua mt
tm vach bng knh, ti thy mt phong rng mnh mng va bay
bin ac sang trong, bn trong co nhiu ngi, mi ngi ngi
mt goc, oc nht bao, hoc tap ch. Holmes a ti ti mt phong
khach nho hn, ti o mt phut, ri tr lai cung vi mt ngi;
co th o la anh cua Holmes.
Mycroft ln hn va manh khoe hn Holmes nhiu, cp mt
xam lt, tia nhn sc sao, su thm, tran ngp mt s linh hoat.
- Ti sun sng c gp ng, tha ng, Mycroft noi vi ti
trong luc cha ra mt ban tay rng. Ti nghe thin ha nhc ti
Sherlock khp ni k t khi ng vit v chu y trn bao. Quay
sang pha Holmes, anh noi tip a, tun qua, anh co y mong gp
chu v cai vu Manor House. Chu b kho khn, phai th khng?
- Khng. Em a giai quyt xong vu o ri. _ Holmes ci, tra
li.
- ung la Adams.
- Phai, chnh hn.
- Anh a tin chc ngay t u ma.
Hai anh em ngi bn nhau trong ch khun ca s nh ra.
Mycroft noi tip:
- y la mt ni ly tng cho ke nao mun tm hiu nhn loai.
Hay nhn nhng cai mu tuyt ep kia ma coi! Hay nhn hai ga
ang i v hng chung ta.
ARTHUR CONAN DOYLE
144
- Ngi ghi im bida va ngi kia?

- Phai. Chu ngh sao v ngi kia?
Hai ngi kia dng lai ngay trc khun ca s, mt trong hai
ngi co vai vt phn vit bang trn tui ao gi-l. Ngi kia rt nho
con, toc nu, i cai non ht v ng sau va di canh tay co cp
nhiu goi .
- Mt cu qun nhn.
- Va mi va c giai ngu - Mycroft nhn xet.
- Anh ta a phuc vu bn n .
- Nh mt ha s quan.
- Trong phao binh.
- Va goa v.
- Nhng co mt a con, chu no. Nhiu a con.
- Coi nao. iu o hi qua ang chng. - Ti ci, noi xen vao.
- Mt ngi co cai t th o, cai dang va quyn th o va cai da
b mt tri nung o, th anh ta phai la mt qun nhn co cp bc
ha s quan va a t n tr v. - Holmes noi mt hi.
- ng ta va mi c giai ngu bi v hin gi ng ta vn con
mang giay nha binh. -Mycroft giai thch.
- ng ta khng co mt li i cua ky binh, y th ma ng ta lai
i mu lch sang mt bn, bi v mt bn vng tran co mau sm
hn bn kia; thn hnh ng ta khng phai la cua mt cng binh.
Vy th ng la lnh phao binh - Holmes noi tip.
- ng ta ang co tang ln: chung ta co th suy din ra la ng ta
mt mt ai o rt gn gui. Vic phai i mua sm chng to la v
ng a cht. ng ta i mua nhiu mon linh tinh cho cac con. Co
mt cai luc lc cho con nt chi, vy la mt trong nhng a con ng
ta con rt nho. V ng ta hn a t trn t khi sinh con. Vic ng ta
kep di canh tay mt cun truyn tranh cho thy la ng ta con co
mt a con khac.
145
Ti bt u tin rng Mycroft qua tht co nhiu thin t sc ben

hn Holmes. Holmes lic mt nhn ti va mm ci. Mycroft noi:
- Nay chu, ngi ta va a ti anh mt vn rt hp vi chu.
Anh khng co can am nghin cu no tn tng, nhng nu chu
mun nghe.
- Em rt vui sng!
Mycroft vit vai dong ch trn mt t giy, goi chung, ri a
la th cho mt ngi hu.
- Ti mi ng M-lat lai y. ng y tng lu bn trn lu ti,
ti ch bit s thi. o la mt nha ng hoc ngi Hy Lap, lam thng
ngn trong cac toa an va lam hng dn cho nhng tay nha giau
ng Phng.
Mt lat sau, mt ngi thp va beo lun n, ng ta co nc da
mau liu va mai toc en. ng nng nhit sit tay Holmes.
- Canh sat chng bao gi tin nhng li khai cua ti, ng noi
bng mt giong giu ct.Ho cho rng ti pha ra cu chuyn o.
- Ti vnh tai ln ma nghe ng y! Holmes noi.
- Chuyn xay ra vao ngay hm kia. Ti bit rt nhiu th
ting. Nhng v ti la ngi Hy Lap nn c yu cu dch ting Hy
Lap nhiu hn ca. Ti thng b goi vao nhng luc ngoai gi v du
khach ti mun. Bui ti ngay th hai, ng Ha-rn ti git chung
nha ti va yu cu ti i theo ng trong mt c xe nga thu ang
i trc ca.
- Mt ngi Hy Lap a ti gp ti ban cng vic lam n,
ng ta bao ti, ngi y ch noi c ting me e. ng ta ngu trong
vung Kensington.
Trong chic xe nga sang trong, ng Ha-rn ngi trc mt
ti. Xe i ngang qua bung binh Charing va ai l Shaftessbury, khi
ti ng oxford, ti anh liu a ra y kin nn cho xe i theo con
ng ngn nht ti Kensington, nhng ti ngng bt trc thai
bt thng cua ngi khach.
ARTHUR CONAN DOYLE
146
ng ta rut ra khoi tui mt cy dui cui rt ln va khua no

nhiu ln, ta h nh ng ta mun th sc nng cua no. Ri ng ta
t no xung bn canh. Sau o ng ta keo knh hai bn xe ln: cac
knh o c dan giy kn n mc ti chng con trng thy g con
bn ngoai.
- Rt tic phai che mt ng ban lai, tha ng M-lat! ng ta
noi. Chung ti khng mun cho ng bit ni ng se ti, ng khoi
b rc ri v sau.
Ti hoan toan choang vang. Ha-rn con tre, cng trang vi
nhng b vai rng. Ngay ca khi anh ta khng co vu kh i na, ti
cung khng th nao ch ni anh ta.
- y la mt cach c x rt khac thng. - Ti p ung noi.
- Ti a sung sa i vi ng. Anh ta tra li ti. Nhng ti se
n bu cho ng. Tuy nhin, ti phai bao trc, nu ng tm cach bao
ng hoc lam bt c iu g chng lai ti th ng se hi hn y!
Anh ta noi bng mt giong trm tnh, nhng rt e doa. Ti
lng thinh, khng ngng t hoi v sao hn bt coc ti. Nhng ro
rang moi s khang c u v ch.
Xe chay gn hai ting ng h va ti khng h bit hng xe
i. Thnh thoang ting m m cua banh xe ln cho ti bit xe chay
trn mt ng lat: nhiu luc xe chay m ru, gi ra mt ng trai
nha. anh sang khng lot c qua ca knh b dan giy va mt
tm ri- mau xanh a c keo phu tm knh ng trc. Chung
ti ri Pall Mall vao hi 7 gi kem 15 va dng lai vao luc 9 gi kem
10. Chang trai ha knh xe va ti nhn ra mt vom cng trn co mt
ngon en lng thp sang. Khi ti xung xe th cng a m ra.
Trong nha co mt co mt cy en ma ngon la qua nho n
mc ti ch va u phn bit c mt gian tin sanh tht ln, co
trang hoang nhiu hoa phm. Ti cung quan sat thy ngi ra m
ca la mt ngi an ng trac nm mi tui, nho be gy go, i vai
cong, mt king. ng ta hoi.
- Co phai ng M-lat y khng, Ha-rn?
147
- Phai.
- Xin ng ng gin chung ti, chung ti rt cn n ng. Nu
ng x s ang hoang th ng se khng co g phai hi tic ca.
ng ta noi mt cach t khuc, vi nhiu ting ci nho ct
ngang mi cu noi. Ti thu nhn la ti s ng ta hn la s ngi
thanh nin.
- ng mun g ni ti?
- Chung ti nh ng phin dch. Dch chnh xac va khng c
thm bt t g ca.
ng ta lai phat ra ting ci nho nho, ri m mt canh ca ra
va a ti vao mt cn phong tht rng rai, tm tham rt day, gh
banh boc nhung, mt cai lo si cao mau trng. Di ngon en co
mt cai gh da: ngi ln tui mi ti ngi xung o. Ngi tre
tui a ra khoi phong, nhng ri anh ta quay lai qua mt nga ca
khac, dn theo mt nhn vt mc mt loai ao ngu rng va bc i
chm chap. Khi ngi o ti trong vung anh sang, ti thy ng ta
cc ky tai met, gng mt hc hac, i mt li ra, mt ng ta qun
chng cht nhiu lp vai mong co pht h dan: ngay ca cai ming
cung b che kn bng mt dai rng lam cho ming ng b nghen kn
hoan toan. - Cu co cai bang nho o khng, Ha-rn? ngi ln tui
ku ln trong luc ngi b qun vai bung ri mnh xung mt cai
gh da. a ci troi cho ng y cha? Tt. a cho ng y cy vit
ch. Chung ti se t ra nhng cu hoi, tha ng M-lat, va ng y
se vit ra cac cu tra li. Trc ht, xin ng hoi xem ng y co sn
sang ky giy khng.
- i mt ngi la phong ra nhng tia la. Khng bao gi ng
ta chu vit trn bang en.
- Khng ky vi bt c iu kin nao hay sao? - Ti dch, sau khi
bon kia nu ra cu hoi.
- Ti ch ky khi ma c y lam l ci trc mt ti, do mt linh
muc Hy Lap ma ti quen bit ng chu l.
ARTHUR CONAN DOYLE
148
Ngi no tht ra nu ci him c:

- Th th, anh bit cai g ch i anh ch?
- Ti chng s cai g ca.
o la mt mu nhng cu hoi va cu tra li trong cuc noi
chuyn ky la, phn na hoi, phn na vit. Mt cach u n, ti
phai hoi xem ng ta co chu nhng b va ky tn vao ban cam kt
khng. Cung khng kem u n, ti lun lun nhn c cu tra
li phn n. Nhng ngay sau o mt y ngh cht n vi ti. Ti t
y thm nhng cu ngn (do chnh mnh ngh ra) vao sau nhng cu
hoi: thoat u tht v hai, ngo hu th xem hai tay bao ngc o
co bit chut t ting Hy Lap khng. Khi thy chung khng co phan
ng nao, ti chi bao hn. Cuc i thoai cua chung ti luc o ging
nh th nay:
- Anh se chng c li ch nu c ngoan c mai. ng la ai?
- Ti coc cn. Ti la mt ngi la Lun n.
- ng th mang o. ng a y t bao lu?
- Thy k. Ba tun.
- Nhng cua cai o se khng bao gi con thuc v ng na. ng
b au ra sao?
- Cua cai se khng ri vao tay bon v lai. Bon chung bo oi ti.
- ng se c t do, nu nh ng chu ky. Nha nay la nha nao?
- Ti se khng bao gi ky. Ti khng bit.
- ng chng gup ch c chut nao cho c y u. ng tn la
g?
- C y c vic n y noi cho ti bit! Kratides.
- ng se gp c y nu ng chu ky. ng t u ti.
- Th th ti se chng bao gi gp lai c y. T Athenes
Tha ng Holmes, ch cn thm nm phut na la ti co th lam
sang to cu chuyn, nhng ngay luc o, canh ca lai m ra va mt
149
ngi an ba bc vao. C ta cao, manh mai, toc nu va mc mt

cai ao trng rng thung thnh. - Ha-rn, c ta ku ln vi mt m
tit ti. Em khng th ni o c na. Em cam thy qua c n.
, anh Paul y ma!
C y noi cu sau chot bng ting Hy Lap. Cung luc, nan nhn
trong mt n lc manh me, a bt lp vai mong co pht h dan trn
i mi ra va het ln:
- Sophie! Em!
ng lao vao trong vong tay ngi phu n. Hai ngi ch m
nhau trong mt thoang, bi v ngi tre tui a nm ly ngi an
ba, y ra khoi phong, trong luc ngi gia kia tum ly ngi tu
nhn va dn ra nga ca kia. Con lai mnh ti. Ti ng ln, suy
ngh xem ti co th nao tm ra ni y la u. Nhng tht may la
ti a khng ng y. Va ngc mt ln, ti thy ngi ng tui
ang quan sat ti.
- Th la u ri, ng M-lat! Chung ti anh gia cao nhng
phm cht cua ng.
Ti nghing mnh.
- y la nm ng. ng ta noi, khi tin lai bn ti. Mt mon
thu lao trong hu. Nhng ng hay nh y! ng ta noi thm, tay
v nhe ln vai ti va bung ra ting ci nho nho. Nu ng noi ra
chuyn nay vi bt c ai... vi bt c ai, ng nghe ro cha? Th luc
o Chua cung khng cu ni ng. Xe ang ch ng.
Ti gn nh b nem ra cn phong ngoai, ri vao trong c xe.
Mt ln na ti lai thy cy ci va tha rung. Ga Ha-rn ngi
trc mt ti. Sau mt chuyn i bt tn, chung ti dng lai:
- ng hay xung y, tha ng M-lat. Ti rt tic phai bo ng
xung cach nha ng qua xa, nhng ti khng c quyn chon la.
Anh ta m canh ca xe va ti co va u th gi nhay xung,
bi v ngi anh xe a qut roi vao con nga va c xe phong i
tht nhanh. Ti nhn chung quanh, thy mnh ang trong mt
ARTHUR CONAN DOYLE
150
ng co, rai rac co nhng bui kim tc. ng xa co mt day nha, rai
rac o y nhng anh sang ht ra ngoai khun ca s trn nhng
tng lu. Nhn v pha bn kia, ti thy nhng tn hiu en o cua
ng st.
C xe a vt ngoai tm mt. Ti ang phn vn khng bit
mnh ang u th cht thy mt ngi tin ti. o la mt phu
khun vac nha ga.
- Xin ng vui long cho ti bit y la u?
- Hat Wandsworth.
- Lam sao ap tau i Lun n.
- Cach y hai cy s. Nu i nhanh th con kp chuyn chot.
Tha ng Holmes, chuyn phiu lu cua ti kt thuc nh vy
o.
Chung ti ngi yn lng hi lu. Sau cung Holmes lic sang
Mycroft.
- Anh co thy mt hng iu tra nao khng? Mycroft ly t
bao Daily News trn mt ban:
- Mt phn thng c tng cho ngi nao bit ch cua
cng dn Hy Lap tn la Paul Kraides, t Athenes ti; va la ngi
khng bit noi ting Anh. Mt phn thng khac se c i ly bt
c tin tc nao lin quan n mt phu n Hy Lap tn la Sophia. Tra
li v X2473. Tt ca cac nht bao u ng li nhn tin nay. Cho ti
nay cha co hi m.
- Th con ai din cua nc Hy Lap?
- Ti a ti hoi thm. Ngi ta chng bit g ht.
- Mt bc in gi cho canh sat Athenes, th nao?
- Sherlock co tt ca ngh lc cua gia nh Mycroft noi vi ti.
Vy th, hay nhn ly trach nhim va hay bao cho anh bit tin,
nu chu thanh cng.
- Em se bao tin cho anh bit cung nh se bao cho ng M-lat ro.
Trong khi ch i, tha ng M-lat, ng hay phong cn thn.
151
Trn ng, Holmes dng lai bu cuc va anh i nhiu bc

in tn.
- Anh Watson, chung ta a khng lang ph bui ti nay.
Vn nay co vai d kin khng kem tm thng.
- Anh giai quyt c ch?
- Khi a bit c phn na ma khng kham pha ra nt phn
con lai, th con bt hanh nao hn!
- C gai Hy Lap o a b chang trai ngi Anh tn la Ha-rn
bt coc - Ti noi.
- Bt coc t u?
- T Athenes.
Sherlock lc u noi:
- Ngi thanh nin o khng noi c mt ting Hy Lap, con c
gai noi c ting Anh. Vy la c ta a sng trong mt thi gian
nc Anh, nhng con hn th khng sang Hy Lap.
- c. Th th chung ta gia thit rng c y lu lai nc Anh
va ga lu manh du d c c ta. - Ti noi.
- Rt co ly.
- Anh rut c ta ti nc Anh can thip, nhng ng ri vao
tay bon chung. Chung giam gi ng, dung vu lc buc ng phai ky
vao mt vn kin chuyn tai san cua c gai cho chung, bi v ng ta
la ngi quan ly tai san o. ng t chi. co th at ti s thoa
hip, chung cn co mt ngi thng ngn va chung a chon ng Mlat, sau khi a dung mt ngi khac t trc o. C gai khng bit
la anh c a ti y va c ch bit c s kin nay nh s tnh c.
- Hoan h, Watson. Holmes ku ln. Anh a gn oan ra.
Chung ta nm tt ca moi qun bai, ch con lo ngai chung dung bao
lc.
- Lam sao tm ra sao huyt chung.
ARTHUR CONAN DOYLE
152
- Nu c gai tn la Sophie Kratides, chung ta se d dang tm ra

c. Bi v ga Ha-rn a lam quen vi c t ra a c vai tun. Nu
ho cung mt ni th tin nhn cua Mycroft c hi m.
Chung ti v ti nha Holmes ln cu thang trc va ca m,
anh rt ngac nhin khi thy Mycroft ang ngi trong gh banh va
bnh than hut thuc.
- Vao i, Sherlock. Hay vao i, ng Watson. Mycroft noi, khi
thy chung ti. chu khng ng la ti chu dn thn vao vu nay,
phai th khng Holmes? Vu nay lam ti thch thu.
- Anh n y bng g?
- Xe nga.
- Co tin g mi chng?
- Anh a nhn c hi m.
- A!
- Phai, th tra li ti anh vai phut, sau khi cac chu ra v.
- Th noi g?
- Mycroft rut ra mt t giy.
- No y nay. Ti xin oc nhe. Tha ng, tra li cho tin
nhn cua ng v ngay hm nay, ti cho ng bit rng ti hiu rt ro
v ngi phu n y. Nu ng n gp ti, ti se cho ng bit vai chi
tit lin quan ti cu chuyn au bun cua c y. Hin nay c ang
tai bit th Les Myrtes tai Beckenham. ngi ban tn tm cua
ng J.Davenport. ng y vit t Brixton. Nay Holmes, em co ngh
rng chung ta nn i ti khng?
- Mang sng cua anh c ta quan trong hn cu chuyn au
bun cua c ta. Chung ta cn ti ngay Scoland yard tm thanh
tra Grch-son va cung nhau i ti Bekenham. Mt cai cht ang
c tnh tng gi!
- Chung ta ti ru ng M-lat i cung. Bit u chung ta chng
cn ti mt ngi thng ngn. - Ti gi y.
153
- Y kin tuyt vi - Holmes noi. - Hay sai ngi i ti mt c

xe.
Holmes m ngn keo va nhet khu sung luc vao tui.
- Phai, - anh noi tra li cho tia nhn cua ti. - Chung ta phai
i pho vi mt bng nhom ang s.
Man m bung xung khi chung ti ti Pall Mall. chung ti
goi chung cn h cua ng M-lat.
- Ba vui long cho ti bit ng M-lat co nha khng? - Mycroft
hoi.
- Ti khng bit ng i u, - ngi an ba m ca cho chung
ti tra li. - Ti ch bit la ng y a ra i cung vi mt ng trong
mt c xe.
- ng kia co xng tn khng?
- Khng, tha ng.
- Co phai ngi o la mt thanh nin toc nu, vam v?
- o la mt ngi nho con, mang mt king, gay go nhng rt
ng nghnh: ng ta c ci lun trong khi noi.
- i thi! Holmes ku ln vi chung ti. Chuyn nghim
trong lm ri!
Trong luc chung ti cho xe chay ti tru s cua Scotland yard,
anh noi vi chung ti:
- Bon cp a bt coc M-lat, rt co th la chung con cn ti
ng. Nhng sau khi dung ng xong ri, chung se trng phat ng.
Ti Scoland yard, phai mt mt gi, chung ti mi tip xuc
c vi thanh tra Grch sn, ri sau o vi va ti ngay bit th
Les Myrtes: ngi nha ln ti tm, nm trn mt tha t cach xa
ng. Sau khi cho xe nga v, chung ti i trn li vao nha.
- Cac ca s u khng co anh en vao cai t a trng trn. Holmes noi.
ARTHUR CONAN DOYLE
154
- Tai sao anh lai noi vy?

- Cach y gn mt ting ng h, mt c xe ch y hanh ly a
i ngang qua y: no t trong nha chay ra.
Vin thanh tra ct ting ci vang:
- Ngon en hang rao a ch cho ti thy nhng vt banh xe,
nhng con hanh ly th...
- ng hay quan sat nhng vt cua cung nhng banh xe o,
trong chiu ngc lai: nhng vt i ra canh ng th hn ro hn
trong nn t. Vy la xe phai chu ng mt trong tai nng hn rt
nhiu.
- Th la ng a i xa hn ti, vin thanh tra nhun vai ma tra
li. Canh ca nay chng d g m c. Nhng trc ht, chung ta
hay th goi ca xem sao?
ng dung bua go rt d di, git manh dy chung, nhng
khng co kt qua. Holmes lnh i. Vai phut sau, anh tr lai, noi:
- Mt ca s a m.
- Tht may ma anh lai ng v pha canh sat ... vin thanh
tra quan sat va khm phuc cai cach ma Holmes nay then moc ca
s ra. Chung ta co th vao nha ma khng cn c mi.
Chung ti ln lt vao trong mt gian phong ln, hin nhin la
ni ng M-lat a c a vao. Vin thanh tra thp en. Trn ban
co hai cai ly, mt chai ru c nhc a can va vai mon n d. - Cai
g vy nh? - t nhin Holmes hoi.
Chung ti giong tai ln nghe ngong, ng bt ng. T mt ni
nao o trn lu vong xung mt ting rn r nho, nghen. Holmes vi
leo ln, vin thanh tra va ti bam theo ben got, anh Mycroft cung
ui theo chung ti.
Ln ti thm cu thang lu hai, chung ti thy co ba canh ca:
ting ku xe rut phat ra t pha sau canh ca gia. Canh ca b
ong, nhng cha khoa lai cm bn ngoai. Holmes m ca, lao
vao, nhng ri anh quay ra ngay sau o va gi tay chn ly cung
hong.
155
- Khoi qua! Anh ku ln. Chung ta ch mt chut.

Lic vao bn trong, chung ti thy gia phong co mt ngon
la xanh, bc ln t mt cai gia ba chn ng. Ngon la ve trn san
nha mt vong tron nho, nht nhat; chung ti nhn ra hai bong
ngi co qup da vao tng. Holmes leo ln bc thang trn cao
ht th khng kh t khoi, oan tr vao phong, m mt ca s ra va
ling cai gia ba chn nong rc xung di vn.
- Trong mt phut na, chung ta co th vao c, anh hn hn
noi khi tr ra ngoai. Lam sao co ngon nn nh Khng kh nh vy
khng th anh dim quet c. Mycroft, anh hay cm ly cy en
lng ng ngay ca, roi sang chung ti khing ho ra ngoai. Nao!
Chung ta xng vao!
Chung ti nn th, tum ly nhng ke bt banh, li ho ra ngoai
cu thang. Ca hai u bt tnh. Mt trong hai ngi la vin thng
ngn Hy Lap. ng b troi chn va tay, mt con mt sng vu.
Ngi kia cung b troi tng t, cao va gy tr xng, mt ng ta
trng ky quai vi nhng dai vai mong co pht h dan. Khi chung ti
t ng ta xung t th ng ta ngng rn r: ng a cht, M-lat th
con sng.
Cu chuyn cua M-lat rt n gian: ngi khach n ku ca,
khi nhn thy cy dui cui, ng a khip s, anh cho b bt coc
mt ln th hai, b em v Beckenham va phai lam thng ngn cho
mt cuc i thoai con bi tham hn cuc noi chuyn ln u: Sau
chot, thy ro la khng th nao lay chuyn c con mi, chung a
ng v ch giam cu. Sau khi noi vi ng M-lat rng chung a oc
c tin nhn trn cac bao; chung nn mt cu dui cui, va ng b
ngt i... cho ti luc chung ti n cu ng.
Chung ti kham pha ra c vu nay nh ngi vit th
Lower Birixton. Ngi nay cho bit rng thiu phu bt hanh thuc
mt gia nh Hy Lap giau co va c sang nc Anh chi ni nha
ban be. C gp Ha-rn, ga nay thuyt phuc c bo trn theo y. Cac
ban c ngao ngan bao tin cho anh c Athenes ri sau o ho khng
con bm tm g na. Nhng khi va ti nc Anh, anh cua c ri
vao tay Ha-rn va Uyn-xng. Hai tn lu manh o giam gi ng va
ra sc ep buc ng ky tn vao mt vn kin chu t bo tai san cua
ARTHUR CONAN DOYLE
156
hai anh em ng. Chung a giam gi ng va nguy trang ng bng

nhng dai vai mong co pht h dan, ng tng c em gai khng
nhn ra ngi anh, trong trng hp c nhn thy ng. Tuy nhin,
cai trc giac cua ngi an ba giup c nhn ra anh mnh. Th la
n phin c b cm gi trong nha ngi anh xe nga va c v y.
Khi hai tn bt lng bit rng b mt cua chung b phat giac va
ngi b chung giam khng khng khng chu ky tn, th chung bo
trn cung vi c gai. Nhng trc khi bo i, chung ra tay tra thu
con ngi a ca gan thach thc chung.
Vai thang sau, mt ban tin ky la anh i t Budapest c
ng trn cac bao. Tin cho hay hai ngi anh du hanh cung mt
thiu phu a co mt kt cuc bi tham . Ca hai ngi an ng u b
m cht. Canh sat Hung-ga-ri cho rng hai ngi o a gy ln vi
nhau va a git nhau... Holmes th cho rng nhng ni thng kh
cua hai anh em ngi Hy Lap a c tra thu.
157
ARTHUR CONAN DOYLE
158
Phn th nht
TN BI KCH LU AI BIRLSTONE
Chng I
TIN BAO
Holmes khng ung mt ty nao n ba im tm, c ngi

chng tay xung ban, ngm ngha mai mt t giy va li mt b
th ra. Anh a b th ra anh sang, chm chu xem xet ca trong ln
ngoai: - Tung ch cua thng Por. Mc du ti cha nhn thy
tung ch no n hai ln, nhng chc chn y la cua no. Nhng
thng nay ma phai gi th cho ti th nht nh la co chuyn quan
trong. - Por la ai vy? - Ti to mo hoi. - Por ch la mt cai tn gia,
mt loai ky hiu nhn ra nhau thi. ng sau cai tn y la mt
thng tinh nh ma. a co ln no vit th noi thng thng rng Por
u co phai tn tht cua no, va no thach ti tm xem no la ai. S d
ti chu y nhiu n no, khng phai v ban thn no ma chnh v no co
lin quan n mt "ai nhn" ma ti ang theo doi. Thng nay cung
ging nh kiu con cho rng i trc con s t, mt thng ngi ty
hon hp tac vi mt tn khng l vy. Ma cai tn khng l o, chng
nhng rt gh gm, ma con khung khip na ka. Watson, a co ln
nao ti noi vi anh v giao s Mori cha? - Tn ti pham khoa hoc
tr danh y ch g? - Cht, anh ma goi hn nh vy, th anh se phai
ra toa. Ma chnh cai ch o mi la tuyt y. Hn, mt thng chu
mu cua tt ca nhng g bn thu nht a xay ra t trc n nay.
Mt b oc ch huy tt ca cac tng lp cn ba nht cua xa hi. Th
nhng, khng h co mt mi nghi ng, thm ch khng co ca mt li
ph bnh nho nao co th ung n lng chn hn. Hn a che giu
159
nhng thu oan cua hn kheo n mc hn co th li anh ra toa ch

v my cu noi va ri, va toa se tch thu ht s tin lng hu tr
cua anh n bu danh d cho hn. Nhng ri th nao chung ta
cung phai u vi hn thi. Ti bc ln: - Mong rng luc y, ti se co
mt bn canh anh. Nhng ma anh dang noi v tn Por kia ma. - a,
Por chnh la mt mt xch trong si dy xch, gn mc trung tm
o. Cho n by gi, Por la mt xch yu nht cua si xch. - Th sc
bn cua mt si dy xch tuy thc vao mt yu nht cua no. Chnh
v th ma thng Por la rt quan trong i vi ti, thng nay i luc
cung co y tr lai con ng lng thin, lai thm, lu lu, ti co gi
cho anh ta mi bang Anh, thanh ra a co hai, ba ln, no co bao cho
ti mt vai tin tc co gia tr, cac loai tin tc co th giup ti bit
trc va ngn nga ti ac, nhng khng trng phat c ke nh
gy ra. Chc chn la nu co cha khoa giai c mt ma, th la th
nay cung la loai tin tc y y. Holmes trai tm giy lm ban, ti
ng dy, i lai ng sau, nhn qua trn vai anh va oc c nhng
giong ch nay: 534 C2 I3 I27 3I I7 2I 4I Du-gia I09 203 37 Birlstone
26 Birlstone 9 I27 I7I - Anh ngh g th, Holmes? - Tt nhin y la
mt cach hn bao tin cho ti y. - Nhng vit mt ma ma khng
cho cha khoa giai th co li ch g? - Trong trng hp cu th nay,
th bc mt ma nay ung la khng lam g c. - Tai sao lai noi
rng "trong trng hp cu th nay" - Bi v co nhiu bc mt ma ta
co th oc d dang cung nh oc tin rao vt trong bao vy. Nhng
ln nay... ti ng trc mt cai g co khac y. Ro rang no co lin
h n cac ch trong mt trang cua mt cun sach nao o. - Th tai
sao co hai ch Du-gia va Brilstone - Tai v trong trang sach o
khng co hai ch nay. - Th th tai sao no lai khng noi ro tn cun
sach? - Co ai cho ca mt ma ln cha kho giai vao trong cung mt b
th? V nu th b a nhm ngi th tiu ngay. Cho nn chc
khng lu u, se co mt bc th th hai na. Nhng d oan cua
Holmes u ung ca. Ch vai phut sau, ngi giup vic mang n
cho chung ti bc th ch i. Holmes va xe b th va nhn xet: "Cung cung mt th ch, nhng ln nay th lai ky tn na". Holmes
va trai t giy ra va noi mt cach c thng. "Nay Watson i,
chung ta tin ln c ri", nhng va oc c vai dong, tran
Holmes bng nhn lai. - Th la bao hy vong tan v nh bot xa
ARTHUR CONAN DOYLE
160
phong, ch mong thng Por khng b gay c. Holmes oc to bc th

cho ti nghe: "ng Holmes thn mn. trong vu nay ti se khng
mao him thm na. No nguy him qua. Thnh lnh lao n, vao luc
ti a vit xong phong b nay vi y nh bao cho ng bit cach giai
ma, ti a giu c cai b th i. Nhng ti oc trong mt lao, thy
lao nghi ng ti. ti xin ng hay t bc mt ma i, v by gi no
chng con co ch g cho ng na" F. Por. Holmes ngi xung, vo nat
bc th trong tay mt nhn sng vao ngon la trong lo si. "Co le
hn t bit la hn a phan bi chu hn, nn hn tng tng ra li
buc ti trong mt cua lao kia". - Lao kia la lao giao s Mori? - Ti
hoi. - Khi mt tn trong cai bng nay noi n "lao ta" th moi ngi
u hiu la ai ri. i vi bon chung, ch co mt "lao ta" ma thi. Nhng lao co th lam g c? - Khi ngi ta la mt trong nhng
bi oc ln nht cua Chu u va c nhng quyn lc en ti nht
sung bai, th ngi ta a nm trong tay nhng kha nng v han.
Por ang hoang s. Anh em so sanh ch trong bc th vi ch trn
phong b ma xem. Ch cai phong b th vit rn roi, con trong bc
th th run qua. - Th hn vit th lam g? Hn ch vic bo ri tt
ca la xong. - Hn s rng nu t nhin hn lai cm bt i th ri
mnh se i iu tra xem tai sao, va iu o co th gy phin phc
cho hn. - Anh noi co ly, le d nhin la... Ti cm bc mt ma ln
quan sat tht cn thn: - ... Bc tht, mt iu b mt rt quan
trong a c vit trn manh giy nay, ma lai khng lam sao oc
c. Holmes y mm thc n ra, ri t cai tu thuc. - Anh th
xem lai. Liu co mt vai cho tit nao o ma cai b oc qu quai cua
anh a lot li chng? - Ti ngh. - Nao, ta hay xet bai toan
nay v phng din ly tr thun tuy xem sao. Thng Por no ch cho
ta la phai chiu vao mt cun sach nao o. y. im bt u la t
y. - Cung m h qua i thi. - Th chung ta lam cho ro hn?
Chung ta co nhng ch dn g v cun sach nay? - Chng co g ca. , , ban mt ma bt u t con s 534 phai khng? Ta t gia thit
y la con s cua trang sach. Nh th th cun sach nay kha dy
y. Th xem co con nhng ch dn nao na v cun sach nay
khng? Ma hiu th nh la ch C2. Anh ngh g v ch C2 nay. Chng 2, chc th. - Ti ng la khng phai, v a ghi s trang th
s chng khng cn thit na. Va lai nu trang 534 ma lai mi ch
161
chng 2, th b day cua cun sach la khng th tng tng

c. - Khng phai chng 2, ma la ct - ti ku ln. - Hoan h,
sang nay oc anh sang choi nh mt anh chp vy. Ta a hnh dung
ra mt cun sach day, in hai ct, mi ct kha dai. V trong ban mt
ma cua ta co mt ch mang n con s 203. Nu y khng phai la
mt cun sach thng dung, th no a gi cho mnh cun o. theo
trong th th trc khi b "lao kia" bt gp, no co y nh gi cho ta
cai khoa giai ma ngay trn b th nay. iu nay co ngha y la
mt cun sach ma mnh co th d dang co c ngay. Mt cun sach
ma no co, va no ngh rng mnh cung co, ngha la mt cun sach rt
ph bin. - Co ly lm. - Vy cai din iu tra se c gii han vao
mt cun sach dy, in hai ct, va thng dung Ti ku ln mt cach
c thng: - Cun Kinh Thanh. - Tt, tt. Nhng ma khng tt lm.
Kinh Thanh th co bit bao nhiu la ban in khac nhau, lam sao ma
Por bit c la ban cua no vi ban cua mnh co cung mt s trang
nh nhau. Khng. y phai la mt cun sach in ng loat, va Por
pha bit chc chn rng s trang 534 la co trong cun sach cua
mnh kia. - Nh th la co th thu nho din tch tm kim lai na. ung th. Cuc tm kim cua chung ta hng v nhng cun sach
in hang loat ma nha nao cung co. - Cun "Ch dn gi tau hoa". Ngn ng trong cun nay qua kh khan., khng d g dung nhng
ch trong o tao nn mt bc th. Chung ta loai bo cun "Ch
dn gi tau hoa". Cung loai bo cun t in v nhng ly do o. Th
th con g na nao? - Mt cun Lch nin giam. - Xut sc. Nao ta
th xet cun Lch nin giam xem, no rt thng dung, no co u s
trang oi hoi, no in trn hai ct, quang u th ngn ng cua no co
han ch tht, nhng phn cui no cung hung bin lm y...
Holmes git ly cun sach trn ban. - y , trang 534 ct 2,
mnh thy mt bai vn trang giang ai hai noi v nn thng mai
va nhng tai nguyn cua x n thuc Anh, Watson, anh ghi cac
ch nay lai i. S 13 la ch "Ma". H, cai bt u nay co ve bt li
ri, ch s 127 la "Chnh phu". cung con co y ngha mt chut, nhng
chng co lin can g n chung ta va giao s Mori ca. By gi c th
na xem, Chnh phu lam g? Than i, ch sau la "lng heo" thi th
la ht. Chung ta a thua cuc... Holmes noi vi mt giong hai hc
nhng cay ng. Nan long, ti cung ra ngi canh lo si. S im lng
ARTHUR CONAN DOYLE
162
keo dai, bng nhin b pha v bi mt ting ku cua Holmes. Anh

chay vi n chic tu ng va moi ra mt cun sach day cm khac,
ba mau vang. - Tai v chung ta mun i trc thi ai. Hm nay la
ngay mung 7 thang ging, cho nn chung ta mi i tra cu mt
cun lch nin giam nm mi. Nhng chc chn la Por a dung mt
cun lch nm ngoai, va co le no a noi ro cho chung ta bit iu
nay nu nh no vit c la th ch dn. Nao, th xem cai trang
534 co cai g nao? S 13 la ch "mt". A, co ve ha hen ri. S 127 la
"nguy him". Mt Holmes long lanh ln. Nhng ngon tay thon nhon
cua anh cng ra trong luc anh lm bm m ch. - a. Mt nguy
him. . . Ghi lai i Watson, ghi "mt nguy him... cp bach... e doa
mt ngi tn la... y chung ta co ch "Du-gia" mt ngi tnh
nho giau co tai Birlstone. Xac thc. Nguy him. Khn cp...". o
watson. Nu anh ban tap hoa u ph ma co ban mt vong hoa th
ti se cho i mua v t tng thng cho mnh. Ti oc lai bc th
ky la ma ti a ghi nguch ngoac trn giy khi Holmes ang giai
ma, va th dai: - V sao lai tm mt cach phc tap n th nay
vit vai cu. - Trai lai, thng Por a hanh ng xut sc y. Nu
nh tm ch trong mt ct thi th se kho ma tm cho u ch noi
ht y ngh. y trai lai, ni dung th la hoan toan ro rang. Ngi
ta ang m mu chng lai mt ngi nao o tn la Du-gia, chc
chn la mt tay a chu giu co tnh. Por bit ch xac la s nguy
him rt cp bach. (No khng tm thy ch "ch xac" trong ct in
ch nn phai dung ch "xac thc"). - Chung ta va lam c mt
cng trnh kit tac v phn tch. Holmes vui nh mt ngh s chn
chnh trc mt tac phm thanh cng nht cua mnh, va anh ang
con gi mt nu ci trn mi, khi Bili m ca cho vin thanh tra
mt tham Dona bc vao. Chuyn nay xay ra vao nhng nm 1800.
Vao thi y, Dona la mt trinh tham tre, nng n, cung a co i
chut thanh tch trong mt vai vu an... Ca cai voc ngi to ln, cung
chng to sc manh phi thng cua anh ta. Tran rng, i mt sang
nm su trong hai hc mt, lng may rm r. o la mt chang trai
t noi, tnh tnh nghim ngh, ng n. Holmes a co dp giup anh
ta thanh cng mt i ln va khng chu nhn bt c mt n hu
nao. iu nay giai thch c tai sao ngi thanh tra x Ecosse nay
knh trong va yu mn anh ban ng nghip tai t cua mnh.
163
Holmes on a chao hoi: - ng la mt loai chim dy sm, xin chuc

ng nhiu may mn trong khi i sn su bo sang nay, nhng ti s
rng ng n vao gi nay khng kheo lai co mt chuyn chng lanh
xay ra. Dona tra li vi mt nu ci tm ly: - ng Holmes, nu ng
thay ch "ti s rng" bng ch "ti mong rng" th co le ng gn s
tht hn. Khng, ti khng hut thuc u, cam n. Ti phai ln
ng ngay by gi, v nhng gi u tin cua mt vu an la nhng
gi co ch li nht, nhng... Vin thanh tra bng ngng bt, ng ta
va thy t giy trn o ti a ghi lai li giai ma, ng ta ha hc
mm nhn t giy. - Du-gia, Birlstone, th nay la th nao, ng ly
nhng cai tn nay u ra vy? - y la mt bc mt ma ma bac s
watson va ti va giai ra. Nhng sao nhng cai tn nay lam ng
phai bi ri? - Mt ng tn la Du-gia lu ai Birlstone va b am
sat sang hm nay. - Dona noi.
Chng 2
NG SHERLOCK HOLMES DIN THUYT
Noi rng mt cai tin ky la nh vy lam anh ta phai bi ri hay

xuc ng th la noi ngoa. Mc du la ngi khng co tnh c ac,
nhng v sng mai trong nhng cai "git gn' thanh ra cung chai
ngi i ri. Va nu nhng xuc cam cua anh co b cun nhut i th
trai lai s thng minh cua anh lai tng thm. Holmes noi ln: - Phi
thng. Tht phi thng. - Hnh nh ng khng ngac nhin g th
phai? - Tai sao ti lai phai ngac nhi? Ti nhn c mt bc th
nc danh bao cho bit la co mt s nguy him ang e doa mt
ngi nao o. Ri mt gi sau, ti hay tin rng s nguy him o a
thanh s tht va ngi kia a cht. Vy th ti co chu y, ch khng
h ngac nhin. Holmes k lai cho vin thanh tra nghe chuyn chung
ti va giai ma bc th. Dona ngi xung hai tay ly cm, va hai
con mt ch con nh hai cai khe mau vang. ng ta noi: - Ti nh
sang nay se i xung lu ai. Ti re vao y hoi xem ng co cung
ARTHUR CONAN DOYLE
164
i khng? Nhng by gi lam vic Lun n co le co kt qua hn.

- Ti khng ngh th. - Holmes noi. - ng hay xem, ch ngay mai
hay ngay kia thi, la bao ch se lam rum beng ln v cu chuyn b
mt lu ai o. Nhng b mt u kia ch, v ngay tai Lun
n, a co ngi bao tin trc khi an mang xay ra. Vy chung ta
hay tom c cai v tin tri y, th moi vic con lai se tun tut theo ra
ca thi. - Chc chn la th. Nhng lam cach nao ma ng tom c
c cai tn Por nay? Dona lt ngc la th ma Holmes va a
cho anh ta. - Thung th tram bu in Camberwell. iu nay
cung khng giup c g? Theo ng th cai tn nay la tn gia? Co
phai ng noi rng ng co gi tin cho hn ta phai khng? - Hai ln. Bng cach nao? - Gi qua bu in - ng khng bao gi i xem mt
ngi lnh s tin o. - Khng. Vin thanh tra to ra hi ngac nhin
va kho chu. - Tai sao lai khng? - Bi v bao gi ti cung gi ung
li ha, Khi hn vit th cho ti ln u tin, ti a ha vi hn la
se khng tm cach theo doi hn. - ng co ngh rng co mt ngi
nao khac ng sau hn khng? - Ti khng ngh, ma ti bit chc
kia. - Cai v gao s ma ng a noi vi ti? - ung y. Dona mm
ci va nhay mt vi ti - ng Holmes a. Chnh ti a ch thn
iu tra v ng ta: moi cai u cho thy rng y la mt con ngi
rt ang knh, mt nha bac hoc y tai nng. - Ti tht sung sng
thy ng nu ln nhng tai nng cua ng ta. - Tht vy, ngi ta
ch con bit cui u knh chao ng ta ma thi. Ti co ln ngi noi
chuyn vi ng ta v nguyt thc, nht thc, ma tht quai quy: ti
cung khng hiu bng cach nao cu chuyn lai quay sang n vn
o. Nhng thc tnh ch vi mt cai en va mt qua ia cu, ng
ta a ct ngha tt ca cho ti hiu trong co mt phut ng h. ng
ta co cho ti mn mt cun sach, nhng no qua cao i vi ti. ng
ta co mt b mt nhn nhui, mai toc hoa rm, va cach n noi hi
trnh trong u lam mt ng b trng. Holmes phat ra mt ting
ci, xoa hai ban tay vao nhau: - Tht la tuyt, co phai cuc am
ao m ly va xuc ng y la ngay trong bung lam vic cua giao
s phai khng? - ung th. - Mt cn phong rt ep - Rt ep, ung
th. - ng ngi trc ban lam vic cua ng ta - Vng - Mt tri
165
chiu vao mt ng, con mt cua giao s th trong bong ti. - Luc
o a vao bui ti, cai en quay v pha ti - Tt nhin la nh th.
ng co nhn thy trn u ch giao s co treo mt bc tranh
khng? - Vng, bc tranh. Mt ngi phu n tre tui, hai tay m
u va lic nhn xung ngi xem tranh. - Bc tranh cua hoa s
Greuse y Vin thanh tra chm chu nghe, Holmes nga ngi vao
lng gh, chum u cac ngon tay vao nhau , noi tip: - Greuse la
mt hoa s ngi Phap. Cac nha ph bnh hin ai anh gia cao hoa
s nay. Hai mt cua vin thanh tra dan ra: - Co le tt hn ht la
chung ta hay... Holmes ct ngang ngay: - Tt ca nhng iu ti noi
vi ng u co mt mi lin quan vi cai b mt cua lu ai
Birlstone y. Thc ra, chung ta ang ng trung tm cua li b
nay. Dona min cng mm ci va nhn ti: - ng suy ngh co hi
nhanh qua. ng nhay mt mt hay hai bc. Thanh ra ti khng
theo kp ng na. Lam sao lai co th co mt mi lin hn gia nha
hoa s cua th k trc vi vu an nay c. - S kin mt bc tranh
cua Greuse em ra ban gia bn nghn bang khng u lam chuyn
banh ca mt oan tau dai nhng suy ngh trong cht xam cua ng
sao? Khng bit co phai la chuyn banh khng? Nhng thy vin
thanh tra gai u gh qua, Holmes lai tip tuc: - Lng giao s
Mori la 700 bang Anh mt nm. Vy th lam sao ma ng ta co th
mua c bc tranh? oan tau cua vin thanh tra by gi ang
chay ht tc lc: - Tht hp dn. Ti rt thch nghe ng noi chuyn.
Holmes mm ci. Anh ta rt khoai nhng s tan thng ngy th
nh vy. - Th lu ai a xay ra chuyn g? Holmes hoi. - Chung
ta co th gi ng a. Co mt xe nga i ti di ng kia. V
chuyn bc tranh.... ng Holmes a, co ln ng a khng nh vi ti
la ng cha h gp mt giao s bao gi. - ung. Ti cha h gp
mt ng ta. - Th th lam sao ng bit c cn bung cua ng ta. Ti a n nha ng ta ba ln: Hai ln ti a kim c ngi ch ng
ta, va ti a i khoi trc khi ng ta v; Con mt ln... chnh ln o
ti a t cho phep ti oc qua nhng giy t cua ng ta va kt lun
tht la bt ng. - ng co tm thy mt cai g pham phap khng? Tuyt i khng co. Chnh iu o lam ti bi ri. Nhng ma ng a
ARTHUR CONAN DOYLE
166
thy tm quan trong cua chi tit bc tranh ri ch, chi tit y noi
ln rng ng giao s rt giau. Nhng ng ta lam g ma lai giau th?
ng ta khng ly v. Em ng ta la mt ngi xp ga quen min
Ty. - Vy th sao? - Suy lun ra cung n gian thi. - ng cho rng
ng giao s co nhng ngun thu nhp ln, va nhng ngun nay la
bt hp phap phai khng? - ung la nh th. Cai y ngh nay, tt
nhin khng phai la ch co da trn bc hoa cua Greuse thi, Ti co
ca ta nhng si t mong manh dn ti n trung tm cua mang
nhn, la ni con vt o ng im rnh mi. S d ti nu ln chuyn
bc hoa, cung ch v no nm trong gii han tm mt cua ng ma
thi. - Nhng iu ng va noi la ht sc ang chu y. Nhng nu co
th, chung ta th ao su thm mt ty xem sao. Co phai ng ta a
lam giau bng manh mung, la ao lam bac gia.... - ng a co bao
gi oc mt cai g noi v Jona cha? - Co phai la tn cua mt nhn
vt tiu thuyt khng khng? Trong o cac ngai tham t u lam
c nhng vic rt ky diu. - Jona khng phai la tham t cung
khng la mt nhn vt tiu thuyt. o la mt tn ti pham bc thy
a sng vao khoang nm 1750. ng Dona, ng nn oc lai tt ca
nhng tai liu ghi chep lai cac vu an. Tt ca moi vic u ch lp lai
ma thi, k ca lao giao s Mori na. Jona la sc manh cua nhng
tn ti pham cua Lun n. Hn a ban b oc cho bon nay ly 15%
hoa hng trong mi vu. Tt ca nhng chuyn a lam trc y, se
con c lam lai na. Ti se k cho ng nghe mt vai vic v Mori
ma co le se lam ng vui thch. - Ti xin dong ca hai tai ln. - Ti a
tm hiu c ai la khu u tin cua si xch. Mt si dy xch ma
u nay la mt tn ti pham thng thng, con u kia la ca trm
tn n cp, moc tui, nhng tn i tng tin, nhng tn bm c bac.
gia hai u si xch o, la tt ca cac loai ti ac. Tham mu
trng cua bon chung la tn ai ta M-ran. Theo ng th lao giao s
tra lng cho hn ta bao nhiu tin? - Ti mun bit iu o lm. Sau nghn bang Anh mt nm. Ti cung Ti cung tnh c ma bit
c chi tit nay thi. Ngai ai ta Mo-ran lng con cao hn ca thu
trng, nhng cai cai sec bnh thng tra tin sinh hoat trong
nha thi. No c tra vao tai khoan cua sau ngn hang khac nhau.
167
Chi tit nay co lam cho ng phai suy ngh khng? - Tt nhin cung
ang chu y tht. Nhng t o ng suy lun ra nhng g? - Nhng g
a, la hn khng mun ai bep xep g v cua cai cua hn, hn co
khoang 20 tai khoan ngn hang, va phn ln tai san cua hn th
ky gi Phap hoc c. Dona ngi lng i, chm m trong mt
suy ngh su lng, nhng ri cai oc thc t x Ecosse lai keo anh ta
ng ln. - Hin gi, th lao ta co th c tip tuc . ng a keo chung
ti i qua xa vi nhng cu chuyn c tch cua ng ri. Ti ch con
ghi nhn c cai iu ct yu la co mt s lin h nao o gia giao
s vi ti ac. Vy xin hoi ng, liu chung ta co th i xa hn th
khng? - ng a noi vi chung ti rng vu an mang nay hin gi
cha giai thch c. Nu chung ta gia thit, rng ngun gc cua no
la nh chung ta a noi, th co th phai xet n hai ng c khac
nhau. Trc ht, Mori cai quan cai th gii cua lao bng mt cy roi
st. B lut hnh cua hn ch gm co mt hnh phat: X t. Nh vy
co th Du-gia a phan bi sp cua hn. Hnh phat a c thi hanh,
va cai cht nay se thi mt lung gio s hai vao nhng tn con sng
trong bng cua lao. - o la mt gi y, tha ng Holmes - Gia thit
th hai, la vu an mang a c Mori dng ln nh mt vu thng
thng ma thi. o co mt g khng, ng Dona? - Ti khng nghe
noi co mt g ca. - Nu co mt th iu nay chng lai gia thit th
nht va se phu hp hn vi gia thit th hai. Mori co th a b y
n ch phai gy ra vu an mang nay chia phn, hoc la hn a
c bon nao o thu tin t chc vu an. Ca hai kha nng nay
u co th ca. Nhng du sao, th cung phai n o mi tm c li
giai. Dona bt ng dy, reo ln: - Vy th phai i ti lu ai
Birlstone thi. Holmes va thay ao va noi: - Trong khi i ng,
xin ng Dona k lai cho chung ti nghe tt ca. Ch "ttca" nay tht
ra la qua t oi. Nhng cung u cho Holmes phai chm chu nghe.
Nhng chi tit lt vt a lam cho anh c xoa mai hai tay vao nhau,
mt hng hao hn ln. Chung ti va mi sng my tun l qua te
nhat, va hm nay mi lai ng trc mt b mt xng ang vi
nhng tai nng cua Holmes. Vin thanh tra cung noi ro rng y
ch la nhng chi tit anh ta ly t mt ban bao cao vi va mi gi
ARTHUR CONAN DOYLE
168
theo chuyn tau sm nht. Ngi trinh sat cua c quan Cng an a
phng o la ban cua ng ta. V vy ng ta c tin rt sm, khac
hn vi moi ln. Dona oc to cho chung ti nghe bc th cua Maso
"Dona thn mn, nhng tai liu chnh thc cn cho cac b phn
cng tac cua ng a c gi trong mt bao b ring. Th nay la gi
ring cho mt mnh ng. Hay in ngay cho ti bit ng i chuyn
tau nao xung y ti ra on. y la mt bai toan se lam cho ng
phai au u. Xin ng hay xung ngay. Nu ng co th mi c ca
ng Holmes th hay qua. Thc tnh, ti thy phc tap qua". Holmes
nhn xet: - Gm, ng ban cua ng co ve sc mc nh? - Vng ung
th, tha ng. Maso xa nay vn la con ngi tch cc lm. - c.
Th ng co tin g khac na khng, ng Dona. - Khng, khi nao n
ni, Maso se cho bit. - Th th tai sao ng lai bit Du-gia b am sat.
- Trong ban bao cao chnh thc co nu tn Du-gia va ghi ro la a b
git bi mt vin an sung sn bn vao gia u. Cung co ghi ca gi
bao ng la trc luc na m hm qua mt chut. Bao cao noi thm
la y chc chn la mt vu an mang ri., nhng cha bt gi ai, va
vu an nay co mt vai kha canh ky la lam cho ngi ta phai bi ri. Vng, ng Dona, nu ng cho phep th chung ta tam ngng y.
Hin gi th ti mi ch thy co hai iu la: co mt b oc ln Lun
n va mt cai xac cht Sussex . Vn la phai tm c si dy
xch ni hai cai nay lai vi nhau.
Chng 3
TN BI KCH BIRLSTONE
Lang Brirlstone la mt ni tha tht nhng cn nha nho be

na g, na gach ba pha bc qun Sussex. Trong hang th ky
trc, ngi lang vn gi nguyn phong cach c xa, nhng vao
khoang vai nm gn y, a co nhiu a chu giau co n dng
nhng bit th chung quanh. Trong cac canh rng boc theo b cua
169
khu rng ln Weald chay dai mai n tn chn nhng ngon i a

vi b bin. Lu ai nm cach lang khoang 800 thc, trong mt
khu vn cu ni ting v nhng cy gie gai cc ln. Mt phn cua
toa lu ai nay a c dng ln t thi nht thp t chin.
Nm 1534, mt trn hoa tai a thiu trui tt ca. Mt s gach a am
khoi con sot lai, n thi cac v vua Jacques, a c dung xy
nn mt toa lu ai khac trn nn cua toa lu ai cu. Toa lu ai
mi nay vi nhng u hi chi cht va nhng khun ca s co lp
nhng manh kch hnh qua tram, gi lai hnh anh cua nn kin
truc vao th ky th 17. V hai ng hao trc y th nay ch con
lai ng bn trong. ng hao ngoai a c tat kh, va by gi
tr thanh mt manh vn trng rau. ng hao con lai bao quanh
ca toa lu ai dai, rng n 12 thc nhng su khng qua mt
thc. Nc trong hao la t mt dong sng nho chay vao, nn khng
hi thi. Nhng ca s cua tng di cung ch cao hn mt nc
khoang 30 phn. Li i duy nht vao lu ai la mt cy cu rut,
a h hong t lu. Nhng ngi chu lu ai hin nay cho sa cha
lai bui sang th ha xung, n chiu ti lai rut ln: s phuc hi
lai truyn thng cua thi phong kin a bin toa nha ban m
thanh mt hon ao. Khi gia nh Du-gia n lam chu toa lu ai
nay th no ang sp nat. Gia nh ch gm hai ngi: Du-gia va
v ng ta. Du-gia khoang 50 tui, co mt cai quai ham tht khoe,
net mt rn roi, mt b ru hoa rm, mt i mt xam rt sc, voc
ngi lc lng, dang iu cng coi. Nhng gia nh ln cn co hoc
thc hn, a tip ai ng vi mt s to mo va co phn de dt, nhng
ng th lai rt c long ngi dn trong lang. ng tham gia ong
gop rt rng rai vao tt ca moi hoat ng a phng, phu trach
cac bui hoa nhac, va vn co mt giong nam trm, bao gi ng cung
sn sang giup vui bng mt bai hat tht hay. Hnh nh ng co kha
nhiu tin, va ngi ta n rng ng a lam giau trong cac mo vang
x Cali iu o th khng bit co ung khng, nhng ch cn nghe
ng noi chuyn cung bit ng a sng ca mt phn i bn My,
ngi ta lai cang knh trong ng hn v ng hoan toan coi thng s
nguy him. Mc du ci nga rt ti, nhng mi khi co nhng cuc
ARTHUR CONAN DOYLE
170
thi nga la th nao ng cung tham d, va cai tnh bng bnh o a

em lai cho ng my ln nga nga n kinh hn. Khi bn nha th b
chay, lnh cu hoa a phng a bo tay, ng mt mnh xng vao
cu nhng ac ra. C nh th, trong vong nm nm tri, Du-gia
tr thanh mt nhn vt ni ting Birlstone. V ng ta cung c
ban be knh n, y, ba t i lai chi bi. Nhng s t ban be nay
la a qua u cho mt ba chu nha vn co tnh de dt, va hnh nh ch
ht thi gian chu y, sn soc chng. Ngi ta bit rng ba phu
nhn ngi Anh nay thuc tng lp xa hi thng lu, va a lam
ban vi ng Lun n khi ng nay goa v. Ba rt ep, voc ngi
cao ln, thanh manh, toc mau nu, tre hn chng n 20 tui, ba
thng to ra rt kn ao v qua kh cua chng mnh. Hnh nh ba
ta khng hiu bit g nhiu lm v ng ta. Mt vai ngi con thy
ba v co ve bn chn, lo lng mi khi ng chng v tr. Trong mt
vung nng thn thanh bnh nh th nay, ngi ta rt thch thu ban
tan v nhng cu chuyn mach leo, va khi vu an xay ra th d lun
cang xn xao va cho rng ung la nhng iu nhn xet y co mt y
ngha rt c bit. Trong lu ai con co mt nhn vt na, tuy
khng sng o mt cach thng xuyn. o la ng Bar. Cai dang
cao lnh khnh rt quen thuc trong lang, v ng ta hay n lu
ai, va c ngi o qu mn lm. Ngi ta noi rng ng la ngi
nhn chng duy nht bit v qua kh cua ng Du-gia. Bar chc
chn la mt ngi Anh ri, nhng qua nhng cu chuyn cua ng
ta, th co th hiu c rng, ng ta quen bit Du-gia trc y la
bn My va luc o hai ngi sng vi nhau thn thit lm. Hnh nh
ng ta cung giau co ln th phai va hin vn cha lp gia nh. ng
ta tre hn ng Du-gia, ch trac 45 tui la ht mc, ngi cao ln,
lng thng, thn hnh n nang, mt mui nhn nhui, khng ru.
ng ta co hai hang lng may en nhanh va nht la i mt en ap
ao ngi khac. ng ta khng i sn, khng ci nga, sut ngay
c ngm cai tu thuc i dao chung quanh lang. Nu khng th lai
dong xe i vao cac vung nng thn vi ng chu nha, va khi nao ng
nay vng, th vi ba chu nha. Ngi u bp Am trong lu ai noi
"o la mt v thng lu v t hao phong". Nhng cung b xung
171
thm "Nhng thc tnh, ti khng bao gi lai dai dt mun cai lai
ng ta. ng ta rt nhit tnh vi ng Du-gia, va cung khng kem
phn nhit tnh vi v ng Du-gia." Con i vi nhng ngi khac
cung trong lu ai, th ti ch cn k n anh u bp Am, nhanh
nhen, ng n ang knh; ba A-len ti tn php phap, mt tay
giup vic c lc cho ba chu nha. Con sau ngi gia nhn khac th
khng dnh dang g n nhng s kin xay ra trong m o. n
canh sat a phng c bao tin vao 12 gi kem 15 phut m. Luc
o la bui trc cua thng s Will thc canh sat qun Sussex. ng
Bar, a n p ca va keo chung m m, bao tin rng ng Du-gia
a b am sat. Bao xong, ng lai vi va tr v lu ai. Sau khi a bao
ln thng cp, thng s Will n ngay hin trng. Khi n ni,
Will thy chic cu a c ha xung, cac ca s u sang en; va
toan th lu ai trong mt tnh trang ri loan. Cac gia nhn, mt
mui xam ngoet, ng sat vao nhau phong ngoai, con anh u bp,
c vn hai ban tay vao nhau trn bc ca, ch mt mnh ng la co
ve t chu va km c ni xuc ng. ng m ca phong ngoai, va
mi thng s i theo ng. Cung luc o bac s Wu trong lang, cung
n. Ca ba ngi bc vao cn phong a xay ra tn tham kch. Anh
u bp theo vao, ong ca lai. Nan nhn nm nga. chn tay dui
thng gia bung, trn ngi ch co mt cai ao choang mau hng,
phu ra ngoai b qun ao ngu, chn i giay vai. V bac s cm cy
en t ln ban va quy xung bn canh xac cht; thoang nhn qua
ng lc u: Du-gia a cht. Mt th vu kh k la c t treo ngc
ng ta: o la mt khu sung ngn ma nong a c ca ngn i, ch
cach co sung khoang 30 phn. Trng ro rang la ng ta a b bn rt
gn, va b trung an vao ngay gia mt. Ca hai co sung a c ni
lin vi nhau bng mt si dy thep, luc bn th ca hai nong u
bn mt lt lam cho sc cng pha cang gh gm. Vin canh sat noi
tht thanh: - Khng ai c s mo vao mt ty g y, trc khi cp
trn cua ti n. ng Bar noi dt khoat: - Cha co ai ung vao y
ca, tt ca moi vt u vn y nguyn nh luc u. - Vao luc my gi?
Vin thng s a rut cun s tay ra. - Vao luc 11 gi ri. Luc o
ti vn ngi trc lo si trong phong ti, th nghe thy ting n.
ARTHUR CONAN DOYLE
172
N khng to lm. Hnh nh co cai g bt kn lai vy. Ti vi m b

xung di nha. Ti ngh rng t trn o xung n y khng qua
30 giy ng h. - Luc o ca co m khng? - Ca m, ng Du-gia
th nm ung nh th nay. Ngon nn trong bung vn chay sang
trn ban lam vic. Sau o mt chut th chnh ti a thp cy en
ln. - ng co trng thy ai khng? - Khng. Ti nghe thy ting ba
Du-gia trn lu chay xung sau ti, va ti a ngn ba lai cho ba
khoi trng thy canh thng tm nay. Ba hu phong A-len cung
chay n va a du ba chu i ln. Ri anh u bp Am n, va ti
vi ng ta cung i vao trong phong. - Ti tng rng cy cu rut
m nao cung keo ln kia ma. - ung th. Nhng chnh ti a ha no
xung i bao cho ng. - Nhng vy th tn sat nhn lam sao trn
ra c. Phai t vn khac i thi: Co th la ng Du-gia t t
chng? - Chung ti cung a co ngh n iu o. Nhng ng xem
y nay.... ng Bar keo tm rem l mt khun ca s cao m
toang. - Va mi ng xem cai nay na. ng Bar a cai en lai gn
thanh ca s, ni o co mt vt mau ging ht nh hnh cua mt
chic giy. - Ro rang la co ngi a treo qua y. - Co phai ng
mun noi rng co ngi a chay trn bng cach vt qua con hao
nay, phai khng? Nhng ma nu cha y na phut sau vu an, ng
a co mt y, th ngi y luc o con phai ang li nc. - Chc
chn la nh vy. i tic qua, khng hiu sao luc o ti khng nhy
b ngay qua ca s. B cai rem ca nay che khut, thanh ra ti
khng ngh ra na. V bac s cung lm bm noi khe: - Ti cha bao
gi trng thy mt vt thng nat by ra nh vy. Vin thng s
vn c ngm ma khun ca s m rng. - Nhng ma nay, cu
chuyn co ngi li nc qua khe hao nghe thu v tht, nhng hn
lam cach nao vao c lu ai, v chic cu rut a b keo ln ri
ma. - a vng. o, tt ca vn la ch o. - ng Bar noi. - Th my
gi th ngi ta keo cu ln? - Luc o la gn 6 gi chiu. - ng Am
tra li. - Ti nghe noi la y vn thng rut cu ln vao luc mt
tri ln. Nh th vao mua nay th gn 4 gi ri hn la gn 6 gi
ch. - Vin thng s lai nhn manh - Hm nay ba chu tip khach.
Ti khng th ung n cy cu khi cac v khach cha ra v. Chnh
173
tay ti a rut cy cu ln. - Anh Am giai thch - Nu nh co nhng

ngi t bn ngoai vao lu ai th ho phai i qua cu trc sau gi,
ri trn trong nay, v ng chu mai sau 11 gi m mi bc vao
cn bung nay - ung nh th. m nao, trc khi i ngu, ng Dugia cung i mt vong quanh lu ai xem a tt ht en cha?
Chnh trong khi i vong nh vy, ng a vao cn bung nay. Tn
sat nhn a i ng ta y, va bn thng vao ng ta. Ri hn trn
bng cach leo qua ca s, bo lai cy sung. - Bar giai thch. Vin
thng s cui xung nht mt mu ba cng bn canh xac cht
trn co ghi ba ch T.L.V va mt con s 341, ch vit rt th kch.
ng ta gi mu ba ln hoi: - Cai g th nay? ng Bar nhn mu ba
mt cach to mo: - Ti cung khng y thy no. Co le tn hung thu
luc chay trn a bo ri lai. - T.L.V . 341. Ti chng hiu g ca. Vin
thng s c xoay i xoay lai mai mu ba. - T.V.L? Co le la nhng
ch u tin cua mt ngi nao y chng. Bac s Wu, bac s co cai
g o. ng bac s a nht c mt chic bua kha to trc lo si.
ng Bar ch vao mt hp dnh du bng ng trn mt lo si, giai
thch: - Ngay hm qua, ng Du-gia co thay i ch treo my bc
tranh. Ti thy ng ta ng trn chic gh nay treo bc tranh
ln bn trn. Vic o ct ngha tai sao lai co chic bua trn y.
Vin thng s gai u ra ve kho ngh: - Co le chung ta nn lai
chic bua ni tm thy no th hn. Phai nhng cai u gioi nht
Scotland Yard mi hiu thu ao c moi vic. Ri ng ta cm ly
chic en t t i quanh cn phong. - Co ngi a trn y, chc
chn la nh th..... ng thng s ha cy en thp xung: mt goc,
thy nhng vt giy co dnh bun rt ro. - Vic phat hin nay la phu
hp vi ga thit cua ng, ng Bar a. Co th la tn hung thu a vao
lu ai sau 4 gi chiu khi nhng tm rem ca s a c bung
xung; va trc sau gi, khi cy cu c rut ln. No ln ngay vao
y, trn ng sau bc rem nay. Rt co th y nh cua no la vao n
trm, nhng chng may ng Du-gia lai bt gp no, th la no git
ng ta va chay trn. - Ti cung ngh gn ging nh vy. Nhng ng
co thy rng chung ta a mt bao nhiu thi gi qu bau ri khng?
Tai sao chung ta khng keo ca moi ngi ra i lung suc kham xet
ARTHUR CONAN DOYLE
174
khp xung quanh, trc khi hung thu co th trn thoat c. - Bar
ngh. Vin thng s cn mi suy ngh mt lat: - Khng co
chuyn tau nao chay trc sau gi sang. Vy no khng th trn
thoat i bng ng tau hoa. Nu no i ng b th vi cai qun
t sung, th nao no cung b ngi ta y. Nhng du sao ti cung
khng th ri khoi y c trc khi co ngi n thay ti. V bac
s lai cm ly cy en kham lai t thi mt ln na. ng bng hoi:
- Cai vt nay la cai g y. No co lin quan g n vu an nay khng?
Canh tay ao bn phai cua ngi cht a c keo ln khuyu tay,
gia canh tay thy ni ln trn da hnh mau nu cua mt tam giac
nm trong mt vong tron. Bac s Wu noi: - "y khng phai la mt
vt xm. Ti coi b nh ngoi nay a b anh du bng mt cai
khun nung o, ging nh ngi ta anh du an gia suc vy." Bac
s noi thm: "Th nay la th nao?" - Ti khng hiu c. Co iu la
t mi nm nay, ti a nhiu ln nhn thy cai du nay trn tay
ng Du-gia. - ng Bar noi. - Ti cung thy nhiu ln khi ng chu
xn tay ao ln. - Anh u bp noi - Nu nh vy th no khng co
dnh dang g n vu an mang nay ri. Nhng du sao th no cung
tht ky la. Trong vu nay khng co cai g la bnh thng ca. Ti cung
khng hiu by gi con xay ra nhng g na y - Vin thng s
kt lun Anh u bp va tht ku ln kinh ngac va ch vao ban tay
dui thng cua ngi cht, noi lp bp: - No thao mt chic nhn
ci cua ng ri. - Cai g? - ng chu ti eo chic nhn bng vang
bn trong mt chic nhn khac co gn mt hat ngoc, chic nhn co
hat ngoc con y nhng chic nhn ci th bin mt. - Anh y noi
ung y. - Bar ln ting - ng va khai la chic nhn ci eo
trong chic nhn co gn ngoc., - Vin thng s hoi lai. - Tha vng.
- Th th hung thu a thao chic nhn co ngoc ra, ri sau o no mi
oat ly chic nhn ci, ri lai eo lai chic nhn co hat ngoc vao
tay ngi cht. - Nh vy o. Vin thng s lc u lia la: - Chung
ta hay bao cao tt ca v Lun n. ng Maso la mt tay c khi.
Cha bao gi co mt vu an nao lam ng phai lung tung ca. Con v
phn ti, ti xin thu nhn la vu nay vt qua sc hiu bit cua ti.
175
Chng 4
TI MO
ng Maso trng co ve bnh tnh va thoai mai. ng mc mt b

qun ao vai tuyt rng thung thnh, chn i ght. Trng ng ging
nh mt ng chu trai c nho, mt ngi gac rng a v hu, hn la
ging mt ngi ai din c quan canh sat hnh s cp tnh. ng
khng ngng nhc i nhc lai: - y la mt vu an lam au u y,
tha ng Dona. Ti mong rng chung ta se lam tt c nhiu vic,
trc khi bon ky gia ruc mui vao cuc iu tra lam hong ht cac du
vt. Co nhiu chi tit co le se lam ng vui long., tha ng Holmes.
Ca i vi ng cung th, tha ng bac s Watson. Bung cua cac ng
a c ng ky trc khach san "Huy hiu cua Ty Thanh". Thi
bac khun vac trng coi hanh ly va xin mi cac ng vui long i
theo ti. Ch sau 10 phut la chung ti a co phong va 10 phut sau
na, chung ti a ngi ca trong phong khach cua khach san. ng
Dona gi s tay ra ghi. Con Holmes th co dang iu cua mt nha
thc vt hoc va ngac nhin va ngm nghia mt bng hoa. Sau khi
nghe xong cu chuyn, anh ta reo ln: - Tuyt. Tht la tuyt. Cha
co mt vu nao ky la nh vu nay. ng Maso hn h: - Vng, ti a
trnh bay vi cac ng tt ca nhng g ma thng sy Will bao cao vi
ti. Thng s a nm c ht moi s kin. Ti a co kim tra lai,
suy ngh, va co b sung thm chut t. - Th ng co bit thm iu g
mi na khng? - Holmes hoi. - Trc ht, ti xem xet chic bua,
khng tm thy mt du vt g cua bao lc ca. ng thanh tra Dona
lu y: - Trong nhiu vu an mang, nan nhn b p bng bua, ma
trn chic bua co thy du vt g u. - ung nh vy. Sau o ti
xem xet n khu sung. Sung c lp an ghem, hai co sung c
buc vi nhau, ch cn bop co th ca hai vin an hai nong n
mt luc. Nong sung b ca ngn i, nh vy co th d dang mang no
theo di mt ao khoac. Toan b tn cua nha san xut th khng
thy co, nhng trn nhng ng goc gia hai nong sung thy con
lai ch "PEN", cac ch khac th b ca i mt ri. Holmes hoi lun" -
ARTHUR CONAN DOYLE
176
Mt ch P hoa co ve hoa la bn trn, va mt ch E, mt ch N nho

hn co phai khng a? - ung y a. - Hang san xut sung My tn la
"Pennsyl-vania Small arm Company" ng Maso nhn Holmes vi
cp mt cua mt ng thy thuc nng thn nhn mt ai chuyn gia
trong nganh y t. - Khng con nghi ng g na, ung la mt khu
sung My ri. Ti co oc u y rng sung sn ca nong, chnh la
mt loai vu kh thng dung trong mt s vung nao o bn My.
Nh vy co rt nhiu kha nng la cai tn a lot vao trong lu ai va
a git ng ch nha la ng My. ng Dona gt gu: - ng i mau
qua y, ti cha co chng c g tin rng co mt ke la mt a lot
vao trong nay. - Ca s m toang, vt mau trn thanh ca, mu ba
cng, vt giay goc nha, khu sung... - My th o chng co cai g
ma khng b tr trc c? ng Du-gia vn la mt ngi My, ng
Bar cung th, vy th u nht thit phai a mt ngi My khac
t ngoai lot vao giai thch nhng chi tit My o. - Am, ngi u
bp... - Anh ta co ang tin cy khng? - Anh ta a vi gia nh Dugia t 5 nm nay. Anh ta cha h trng thy khu sung nay trong
nha. - Khu sung nay khng phai la th em trng bay cho moi
ngi thy. Chnh v th ngi ta mi em ca nong cua no i. No
co th em ct giu vao bt c mt cai hp nao. Lam sao anh Am lai
co th oan chc c rng trong nha khng co mt khu sung loai
nay. - Nhng du sao th ti cung cha trng thy no bao gi. Dona
vn lc u khng chu: - Ti vn cha tin la co mt ngi la mt
vao y. Ti xin cac ng hay th suy ngh xem hu qua se nh th
nao khi gia thit rng khu sung nay la do mt ngi t bn ngoai
mang vao va ngi nay a hanh ng nh cac ng va noi. Holmes
ly cai giong rt "chanh an" ch Dona, noi: - ng Dona, toa nghe li
khai cua ng. - Hung thu khng phai la mt tn n trm tm
thng. Chuyn chic nhn va mu ba cng a chng to rng y
la mt vu git ngi co m mu, v mt ly do ca nhn nao o ma ta
cha ro. - "Vy hung thu a ln vao trong nha vi y nh gy ra mt
vu an". Maso noi. "Hn bit se gp kho khn khi mun thoat ra v
lu ai c bao boc bi mt ng hao y nc. Vy th hn se
chon th vu kh g? Chc cac v se tra li ti: Mt vu kh thm lng.
177
Dung vu kh o, th sau khi gy ra an mang, hn co th hy vong

chui nhanh qua ca s, li qua con hao ri bnh tnh chay trn. Nh
vy, th ti co th chp nhn c, Con noi hn chon mt khu
sung, trong khi hn bit ting n se lam cho moi ngi trong nha
x n va hn se b phat hin troc khi li qua con hao.Liu lun c
nay co ly khng, tha ng Holmes". Anh ban ti suy ngh mt lat ri
ap: - Tt nhin la ng a trnh bay s vic mt cach khng th cai
c. Nhng ma phai co chng minh. Ti xin phep c hoi ng
Maso, khng bit ng co xem xet ngay b bn kia cua ng hao
tm du vt cua mt ngi t di noc li ln khng? - o khng
co mt du vt nao. B bn kia xy bng a, thanh ra cung kho
thy. - Khng co mt cai vt, khng co mt du in nao, khng co g
ca hay sao? - Tuyt i khng. - A, th nu by gi tt ca chung ta
cung i ngay ra y xem lai. - Ti cung nh ngh nh vy.
Nhng co le tt hn ca, ti thng bao ht moi chuyn ng nm
trc khi ra y. Maso nhn Holmes, khng tin tng g lm. ng
thanh tra Dona noi: - Ti a co lam vic vi ng Holmes va ng a
chu vao cuc vi chung ta ri. Holmes ci tum tm: - Ti vao cuc
nhng vi quan nim ring cua ti v cach chi. Ti co chu y n
mt vu nao cung ct la giup cng ly va cng vic cua canh sat
ma thi. Nu ti co ng ngoai c quan canh sat th cung ch v c
quan nay gat ti ra ngoai. Noi ro nh th ri, ti oi hoi quyn c
lam vic theo nhng phng phap ring va khi nao thy co th
c, ti se xin thng bao vi ng nhng kt qua toan b lam mt
ln, ch khng phai tng phn mt. ng Maso noi: - Chung ti rt
hn hanh v s co mt cua ng, bac s Watson, chung ti hy vong
rng sau nay chung ti se c ng danh cho mt ch trong nhng
tac phm cua ng. Chung ti i xui xung mt con ng lang gia
hai hang cy dng a ht ngon. pha di hai cy ct bng a
phu ru con du vt cua con s t a ngay xa. Sau mt khuc queo
gp cui cung, chung ti trng thy toa nha c thp xy bng gach
cu. Toa lu ai a qua ba th ky, chng kin bit bao s ra i, bao
ln i xa tr v t m, bao nhiu cuc khiu vu, bao nhiu cuc hen
ho. Nay nhng bc tng c knh nay lai phai chng kin mt tn
ARTHUR CONAN DOYLE
178
tham kch thng tm. Maso ch cho chung ti: - o, ca s o. Cai

ca ngay bn phai sat cy cu rut. No c m toang ra ung nh
trong m hm qua. - No hep qua, lam sao mt ngi chui qua
c. - Tn hung thu chc khng mp lm. ng va ti, chung ta u
chui qua c mt cach d dang. Holmes i ti con hao, xem xet bai
co cung b a. Maso nhc lai: - Ti a xem k lm ri, khng co bt
c mt du vt g chng to co mt ngi t di nc i ln. - y
c lun uc bun th nay? - Thng th nc co mau nay. Giong nc
sng a phu sa vao. - No su bao nhiu. - gn b th khoang 60
phn, con gia th mt thc. - Nh vy chung ta co th loai bo gia
thit la hn b cht ui khi li qua hao. - Tre con cung khng cht
ui. Chung ti bc qua chic cu rut va mt nhn vt xng xu
ra m ca cho chung ti: o la Am. Anh chang vn con run ry.
Thng s ngi canh trong cn phong xay ra an mang. ng bac s
Wu a v. ng Maso hoi: - Co g mi khng, thng s Will? - Tha
ng, khng co g. - Th th anh co th v nha. Khi nao cn anh, se
bao sau. Anh bao anh u bp hay i bao cho ng Bar, ba Du-gia va
ba hu phong rng chung ti cn gp ho. By gi, ti xin trnh bay
quan im ring cua ti, sau o cac ng se noi ln quan im cua
cac ng... Cai ng canh sat tnh nho nay coi b mi ang hoang
lam sao. ng ta nm rt vng moi s kin va co mt b oc sang
sut, lanh lung, nht nh ng ta se tin rt xa v ngh nghip.
Holmes nghe ng ta noi mt cach chm chu. - ... y la mt vu t
sat? Hay la mt vu am sat? Nu y la mt vu t sat th chung ta
phai tin rng ngi nay bt u thao chic nhn ci cua mnh ra,
em giu i./ Ri ngi o i xung y, t i giay co dnh bun
vao ng sau bc rem ca lam cho ngi ta tng la co ai ng
i o, sau o m toang ca s ra, bi mau ln thanh... ng Dona
ct ngang: - Chung ta co th gat bo gia thit nay. - Vy th a xay
ra mt an mang. Chung ta phai tm xem hung thu la ngi trong
nha hay t ngoai vao. - Chung ti xin nghe lp lun cua ng. Trong ca hai trng hp o, chung ta u vp phai nhng kho khn
to ln. NHng khng th co mt gia thit th ba. Ch mt trong hai
gia thit o thi. Trc ht chung ta hay gia thit: hung thu la
179
ngi ngay trong lu ai nay. Chung a ha ng Du-gia trong mt

thi im ma tt ca moi s u yn tnh, nhng cha ai ngu ca.
Mt khac, chung a gy an mang bng mt vu kh la nht va m
nht, sau o moi ngi u bit. Mt vu kh ma trc o, cha ai
nhn thy trong nha. Nh vy tht cung kho tin qua. - Vng kho
tin tht. - Tt ca moi li khai u khp vi s kin nay. Sau khi bao
ng, ch cha y mt phut, th moi ngi a co mt hin
trng. Nh vy th liu cac ng co tin c rng trong mt khoang
thi gian rt ngn ma hung thu a lam rt nhiu vic: in cac du
chn trong goc nha, m ca s, lam vy mau ln thanh ca, rut
chic nhn ci ra ri lai gn vao .... Holmes tan thanh: - ng t
vn mt cach rt ro rang.Ti nga theo quan im cua ng. - Nh
vy, chung ta bt buc phai tr lai gia thit do mt ngi ngoai
gy ra. Tn sat nhn a lot vao nha trong khoang thi gian t 4 gi
ri n 6 gi chiu. Hm o co tip khach, ca m rng, nn khng
co g ngn c no. Cung co th no ch la mt tn n trm tm
thng thi. Cung co th no la mt ngi co hn thu ring g vi
ng Du-gia. No a chui vao cn phong nay va a trn ng sau
bc rem ca. No ng o n qua 11 gi m. Vao gi nay ng
Du-gia bc vao phong. Cuc i thoai vi tn sat nhn rt ngn
ngui, v ba Du-gia khai rng chng ba mi i xung chng vai phut
thi la ba a nghe thy ting sung . - Cy nn cung phu hp vi
iu o. - Holmes noi. - ng y. Cy nn con mi, ch chay khoang 1
phn ri, chc ng ta a t no ln ban trc khi b tn cng; nu
khng, no a ri xung t khi ng ta nga. iu nay cung chng to
la ng ta khng b tn cng ngay khi va bc vao phong. - Tt ca
u ro rang. - By gi chung ta co th hnh dung lai din bin cua
vu an.: ng Du-gia bc vao phong, t cy nn ln ban. Mt ngi
t sau bc rem hin ra. Hn co mang cy sung. Hn oi chic nhn
ci. ng Du-gia a nhn cho hn. Th la hn bn ng Du-gia v
ng nay a v c cai bua trn tham. Hn bo ri khu sung
xung, va ca mu ba cng co mang ch "TLV 341". Ri hn chay
trn qua ca s va li qua hao gia luc ng Bar phat hin ra vu an
mang. ng ngh th nao ng Holmes? - Rt hay, nhng cha thuyt
ARTHUR CONAN DOYLE
180
phuc c ngi nghe. ng Dona ku ln: - ng ban thn mn, ti

se chng minh cho ng thy la no se hanh ng theo mt cach khac.
Tai sao no dam dung mt khu sung sau khi no bit rng mun
thoat ra th phai dung mt vu kh thm lng. Nao, ng Holmes by
gi xin ng cho bit y kin. Holmes ht lic mt t phai qua trai ri
t trai sang phai. Anh ng dy, n quy bn xac cht. - Ti mun
co thm mt vai s kin b xung, trc khi i vao mt gia thit,
tha ng Dona. Nhng vt thng nay tht la khung khip. Chung
ta co th cho anh u bp vao y mt lat c khng, cac ng...
Anh Am, ti chc rng anh a c nhn thy nhiu ln cai hnh
rt k la nay, mt tam giac trong mt ng tron, ap bng st nung
o ln cng tay cua ng Du-gia phai khng? - Vng, tha ng, nhiu
ln a. - Anh co bao gi nghe thy mt li noi nao co th giai thch
c y ngha cua cai du y khng? - Tha ng, khng. - Chc luc
mi ap vao phai au n lm ., Ro rang la mt vt bong. Nay anh
Am, by gi ti trng thy mt ming bng dnh di cm ng
Du-gia. Anh co nhn thy khng? - Tha ng co a. Sang hm qua,
ng y a b t khi cao mt. - ng y co hay b t nh vy khi
cao mt khng? - Tha ng, hu nh khng. - Rt hay. Tt nhin
y ch la mt s ngu nhin thi. Nu khng, no chng to ng ta
ang lo lng v mt mi nguy him nao o. Anh Am, ngay hm qua
anh co nhn thy co mt cai g o khac thng trong sinh hoat cua
ng chu khng? - ng chu ti co hi bn chn va cau gt. - a, th
th. Hnh nh chung ta a tin thm c vai bc. ng Dona, ng
co mun ch thn hoi thm g na khng? - Khng, xin nhng cho
nhng ngi cao minh hn. - Vy th chung ta quay sang mu ba
"TVL 341". y la mt loai ba "TLV 341". y la mt loai ba ti,
trong nha co th ba nao ging th nay khng? - Tha ng, khng a.
Holmes i lai bn ban giy, ly mi lo mc, vai giot ln giy
thm. - Nhng ch nay khng phai vit y ri. Vit bng mc
en, con mc y mau o gach, va lai vit bng mt ngo but to
net, con nhng ngoi but y u nho net ca. - Khng, nhng ch
nay a c vit ni khac ri. Anh Am, anh co cho rng nhng
ch nay co y ngha g khng? - Tha ng, ti khng bit. - ng ngh
181
th nao, ng Dona? - No lam ti ngh n mt hi kn. Cai du

trn canh tay kia cung th. - Ti cung ngh nh vy. - ng Maso ln
ting. - Chung ta chon gia thit o. Mt thanh vin cua mt hi kn
lot vao trong lu ai, ch ng Du-gia va bn v so ng ta, ri trn ra
bng ng hao, sau khi a vt lai bn canh nan nhn mt mu ba
cng co ghi nhng ch ma khi bao ch ng ln se bao tin cho cac
thanh vin khac cua hi bit rng vic tra thu a hoan thanh. Tt
ca moi cai u khp. - Nhng tai sao lai dung sung, ma khng dung
bt c vu kh nao khac? - ung th. - Va tai sao chic nhn ci lai
bin mt? - ng y. - Tai sao ngi ta lai cha bt c ngi nao?
By gi la 14 gi ri, ti chc rng t rang ng n gi tt ca canh
sat ang truy lung mt ngi la mc qun ao t va lm bun. Vng, ng khng nhm, ng Holmes a. - Nu hn khng co mt ni
n np gn y, va nu hn khng thay c qun ao, th canh
sat khng lot li. y vy ma cho n gi nay, hn a lot li
tht.... Holmes i lai pha ca s, va rut chic knh lup ra, xem xet
vt mau trn thanh ca. - ung la vt in cua mt ban chn. To hn
bnh thng. Phai noi la ging nh mt ban chn phng. Mt iu
k la khac na: Cai vt chn dnh bun goc nha kia lai co ve bnh
thng hn vt nay. Noi cho ngay ra, th tt ca u m nhat khng
ro rang. Con cai g di gm chic ban con th kia? - Nhng qua
ta cua ng Du-gia. - Am ap. - Ch thy co mt qua thi, Con qua
kia u? - Tha ng, ti khng bit. Co th la ch co mt qua thi,
a hang thang nay ti khng nhn xung o. Holmes noi mt cach
trm ngm: - Mt qua ta .... Mt ting go ca a ngt li anh. Mt
ngi an ng cao ln, mt cao ru nhn nhui, da ram nng, trng
thng minh, lanh le bc vao. o la Bar. i mt quen ra lnh cua
ng ta ao nhn chung ti mt lt. - Ti xin li a lam gian oan
cuc hop, nhng ti mun bao cac ng mt tin cui cung, - a bt
c ri ? - Cha. Nhng ngi ta a tm thy chic xe ap, hung
thu a bo no lai. Ch cach ca ngoai khng y mt trm thc thi,
My gia nhn cung nhng ngi hiu k ang ngm nghia mt
chic xe ap ma ngi ta va li trong mt bui cy ra. Cai tui sau
yn xe ng mt chic c l va mt lo du nht, nhng khng co
ARTHUR CONAN DOYLE
182
mt ch dn nao v ngi chu cua no. ng thanh tra th dai, noi: Cng vic se n gian bit bao nu xe nay co mang bin s. Nhng
chung ta se bit c ngay chu no mang xe t u n. Nhng ma,
tai sao hn lai vt bo chic xe ap? Lam th, hn khng i xa c.
ng Holmes nay, hnh nh chung ta cha co c mt tia sang nao.
- Chnh ti cung ang t hoi nh vy. - Holmes ap.
Chng 5
NHNG NHN VT CUA TM THAM KCH
Khi chung ti bc ra khoi phong, ng Maso con hoi lai: - Cac

ng a xem ky cn phong nay cha? - Hin nay th u ri. - ng
thanh tra ap. Holmes cung gt u ng y. - By gi th chc cac
ng mun nghe li khai cua mt vai ngi trong lu ai nay. Anh
Am, chung ti se lam vic trong phong n. Trc ht, anh hay cho
chung ti nghe tt ca nhng g ma anh bit. Cu chuyn cua anh
u bp k lai a thuyt phuc c ngi nghe. Anh ta a c
nhn vao lam 5 nm trc y, khi ng Du-gia va n Birlstone.
ng Du-gia la mt ngi co cua va ang hoang, a tng lam giu
trc y bn My, ng to ra la mt ng chu tt va hao phong, ng
Du-gia ra lnh mi bui chiu phai keo cy cu ln la ni tip lai
mt phong tuc cu cua toa lu ai c nay. ng rt t khi i Lun
n, va cung t khi ri khoi lang. Nhng mt ngay, trc hm xay
ra an mang, ng i ln Tunbridge Wells mua sm mt t vt.
Ngay hm sau, chnh Am nhn xet thy ng Du-gia co ve hi nong
nay, cau gt va iu nay tht la khac thng. Luc xay ra an mang,
Am ang trong bp, ang ct don cac chen bat. Chnh luc o
anh nghe ting keo chung tht manh, nhng khng nghe thy
ting sung n v t bp ln n cn phong y con phai qua mt day
hanh lang dai va my lp ca ong. Ting chung qua manh cung
lam cho ba hu phong phai chay ra, va hai ngi cung chay ln nha
183
trn. Khi n chn cu thang, th ba Du-gia trn lu ang i

xung. Khng, ba ta khng co dang vi vang. Va Am co cam giac la
ba ta khng bi ri. Khi ba Du-gia xung n bc cu thang cui
cung, th ng Bar t trong phong chay ra, ngn ba lai va xin ba tr
ln. ng y ku ln: - Ch hay tr ln phong ngay i. anh a cht
ri. Ch ln i. ng Bar phai noi mai ba Du-gia mi chu ln phong.
Ba khng khoc. Ba khng lam n ao. Ba hu phong A-len a du ba
ln va trong phong vi ba. Am va ng Bar luc o mi i vao trong
cn phong. By gi ngon nn khngchay, ma cy en lai chay. Ca
hai ngi nhn qua ca s, nhng m ti en nh mc, va khng
nghe thy g ca. Ho x ra bung ngoai va Am a ha cy cu rut
xung ng Bar i bao canh sat. Li khai cua ba hu phong A-len
cung khp vi li khai cua Am. Bung ring cua ba hu phong
gn pha nha trn hn la ch bp cua Am. Ba ang i ngu, th nghe
ting chung keo tht manh. Ba co hi nng tai. Khng bit co phai
v th ma ba khng nghe thy ting sung chng? Khi ng Am chay
ln nha trn, th ba cung chay theo ng ta. Ba co trong thy ng
Bar mt bi ri t trong phong i ra.ng ta chay n trc mt ba
Du-gia luc o trn cu thang i xung. ng ta nn n mi ba Dugia i ln, va ba ta co tra li lai iu g o ma ba A-len nghe khng
ro. ng Bar ra lnh cho ba: - Ba a ba chu ln lu i. Va lun o
vi ba chu. Ba a ba chu ln lu v phong va c khuyn ba chu
bnh tnh lai. Ba Du-gia, chn tay run bn, nhng cung khng
mun i xung na. Ba mc chic ao khoac, ngi vao bn lo si,
hai tay m ly u. Ba A-len a lai o ca m vi ba. Con cac gia
nhn khac, th ho u i ngu ca, va ch c bao ng trc luc
canh sat n mt chut thi. n lt ng Bar. V nhng s kin
xay ra m hm qua, ng cung khai y nh a khai vi thng s
Will. Ring ng, ng tin rng tn sat nhn a trn qua ca s. Theo
ng th vt mau trn thanh ca s khng cho phep ngi ta nhgi
ng iu o. Nhng ng ta khng hiu v sao hung thu lai co th
bin i c, hoc tai sao no lai khng chu trn bng xe ap, nu
chic xe y la cua no. V vu an mang nay, ng co th co mt quan
im rt ro rang. ng Du-gia la ngi ai Nh Lan di c sang My t
ARTHUR CONAN DOYLE
184
thi con thanh nin, a lam n phat at va Bar a quen bit ng ta

Cali. Hai ngi chung vn khai thac mt cai mo, kt qua ht sc
tt ep. t nhin Du-gia ban lai phn cua ng ta va tr v Anh.
Luc o Bar va goa v. t lu sau, Bar chuyn ht tai san ra thanh
tin mt ri v Lun n, v th hai ngi lai ni lai tnh ban cu.
Du-gia lam cho Bar co cam giac rng co mt mi nguy him nao o
ang treo trn u mnh, va Bar vn ngh rng vic Du-gia t ngt
ri bo Cali la co lin quan n mi nguy him o. Bar tng tng
mt hi kn nao o, co mi thu khng i tri chung vi Du-gia.
Chnh mt vai cu noi cua Du-gia a lam ny n y ngh nay trong
u Bar, ch ban thn Bar th cha bao gi hoi g v cai hi kn
nay. Bar oan rng nhng ch vit trn mu ba cng la co lin
quan n hi kn. ng thanh tra Dona hoi: - ng a sng vi ng
Du-gia trong bao lu Cali? - Khoang 5 nm. - Luc o Du-gia sng
c thn? - Goa v. - Ba v th nht cua Du-gia la ngi nc nao?
- Thuy in. Ti co thy anh cua ba ta. o la mt phu n rt ep,
cht trc khi chung ti quen nhau mt nm. - Liu ng co th xac
nh c qua kh cua ba ta mt vung nao cu the bn My khng?
- Du-gia co noi vi ti la Chicago. ng ta bit rt ro thanh ph nay
va a lam vic o, ng ta cung co noi vi ti v nhng vung mo
khai thac than va st. - ng Du-gia co lam chnh tr khng? Cai hi
kn nay co muc ch chnh tr khng? - Khng. ng y khng bao
gi y n chnh tr. - ng co ngh rng y la mt cai hi pham
phap khng? - Tuyt i khng. Ti cha thy mt ngi nao lai
thng thn va dt khoat nh ng Du-gia. - ng co th cho chung ti
bit nhng chi tit g c bit v cuc i cua Du-gia Cali c
khng? - Luc o ng ta sng ru ru trong khu mo va ch i n
nhng ni ng ngi khi nao c bit lm ma thi. Khi ng ta t
ngt bo v Chu u, th mt tun l sau co sau ngi n tm ng
ta. - Loai ngi nh th nao? - Nhng ngi trng co ve bt tr lm.
Ho keo nhau n khu mo va mun bit Du-gia ang u. Ti noi
la ng ta a tr v Chu u va ti khng bit a ch. - Ho la ngi
My? Ngi Cali? - Cali th ti khng bit. Nhng ngi My th chc
chn ri, khng phai la dn th mo. - Cach y co n sau nm
185
khng? - Gn by nm . - Th ma hai ng a sng vi nhau 5 nm

Cali. Vy th cai vu hi kn nay phai cach y t nht n 11 nm. ung th. - Mt mi thu dai dng. - Ti ngh rng mi thu nay luc
nao cung ln vn trong u ng ta. - Khi mt ngi cam thy mnh
b e doa, th ngi o phai nh canh sat bao v ch? - Co th y la
mt mi nguy him ma cac c quan canh sat khng lam g c
cung nn, Nhng co mt iu nay cac ng cn phai bit: ng Du-gia
khng khi nao i ra ngoai lai khng mang vu kh. Nhng hm qua
ng y lai mc chic ao khoac nha, va sung trong bung. Co
le v thy chic cu rut a keo ln, nn ng ta cho th la an toan
chng? ng Dona hoi thm: - ng Du-gia a ri Cali a sau nm
ri. n nm sau th ng cung bo i nt phai khng? - Vng, ung
th. - ng ta ly v khac t nm nm nay. Vy th ng tr v Anh
vao luc ng ta ci v ch? - Mt thang trc ngay ci. Ti la
ngi lam chng cua ng ta. - Th ng co quen bit ba Du-gia trc
khi ci khng? - Khng. Ti a ri khoi nc Anh t mi nm ri.
- Nhng t o n nay ng a gp ba ta nhiu ln ri ch? Bar nhn
ng thanh tra mt cach ht sc nghim trang: - Ti a gp ng ta
nhiu ln, t ngay ci n gi. Con nu ti co gp ba ta i na th
bi v khng th trong nha mt ngi ma lai khng bit n v
ngi o. Nu ng tng tng rng co mt mi lin quan nao o....
- Ti chng tng tng g ca. Ti co nhim vu phai tm tt ca
nhng g co th lin quan n vu an. Nhng ti khng mun lam
mt long ai. Bar ap lai mt cach kh khc: - Co nhng cai tm
kim lam mt long ngi khac y, ng thanh tra a. - Chung ti ch
mun co cac s kin. Nu nhng s vic nay c trnh bay ra y
mt cach sang to, th iu nay ch co li cho ng, cho moi ngi. ng
Du-gia co hoan toan tan thanh tnh ban cua ng i vi vi v ng
ta khng? Bar tai mt, hai ban tay nm cht vao nhau, noi to ting:
- ng khng co quyn hoi ti nhng cu nh vy. Vic nay co lin
quan g n vu an ma ng ang iu tra? - Ti co phai nhc lai cu
hoi nay khng, tha ng? - ng c nhc lai, con ti, ti khng tra li
. - ng co th khng tra li, nhng ng phai bit chnh cai vic t
chi a la mt cu tra li ri. Bi v ng se chu tra li nu ng
ARTHUR CONAN DOYLE
186
khng co iu g du dim. Bar ngi im lng mt lat, net mt cng

thng. Ri ng ta tr lai th thai hn, nhn chung ti mm ci: Thi c, ti thy tht ra cac ng cung ch lam nhim vu cua mnh
thi. Ti mun noi vi cac ng rng Du-gia co mt tnh xu la hay
ghen. ng ta rt qu mn ti, Va ng ta cung qu v ng ta lm. Mi
ln ti n y, ng ta u rt vui long. Lu ti khng n chi la
ng lin cho ngi i goi. Tuy vy, khi ng thy v ng va ti ngi
noi chuyn vi nhau th ng ta ni nong n mc noi ti chng ra g
na. a nhiu ln ti th rng se khng t chn n y na.
Nhng khi ti hn di th ng y lai vit cho ti nhng bc th rt
d thng lam ti khng th gin lu hn c na. Va sau y la
li noi cng quyt cua ti: Khng co mt ngi phu n nao lai yu
chng va chung thuy nh ba Du-gia. ng thanh tra Dona hoi: - ng
co bit chic nhn ci cua nan nhn a b rut ra khoi ngon tay cua
ngi y khng? - Hnh nh th. - Tai sao ng lai noi la "hnh nh
th". ng bit ro y la mt vic co tht kia ma. Bar co ve lung
tung: - Khi ti noi "hnh nh th" la ti mun noi rng cung co th
chnh nan nhn a t mnh rut chic nhn o ra. - Vic chic nhn
ci bin mt, a gi y cho moi ngi thy rng co mt mi lin
quan nao o gia am ci cua ng Du-gia va vu an nay. Co phai
khng ng? Bar nhun vai tra li: - Ti se khng i tm xem no gi y
cai g, nhng nu ng mun am ch rng vic o lam tn thng n
danh d ba Du-gia th..... Hai mt ng ta long lanh sang quc, va
ng ta phai dung tt ca ngh lc km ham xuc cam. - .... Th ng
a i lm ng ri y, Co th thi. ng thanh tra Dona lanh nhat
noi: - Tam thi by g ti khng co g hoi thm ng na... Holmes
vi bac ngay: - Xin ng mt chi tit nho, tha ng Bar. Khi ng bc
vao trong phong, th ch co mt ngon nn thp trn ban, co phai
hng? - Vng. - Chnh nh anh sang cua ngon nn o ma ng a
trng thy la co mt vic khung khip va xay ra,phai khng? ung th. - ng a tc khc keo chung ngay bao ng. - Vng. Va moi ngi a ngay n y ch sau mt khoang thi gian rt
ngn, Co phai khng? - Ch sau khng y mt phut. - y th ma
khi moi ngi vao y lai thy ngon nn c tt i va ngon en a
187
c thp ln, nh vy co la lung khng ng? Mt ln na, Bar lai

to ra hi lung tung. ng ta im lng mt lat ri mi tra li: - Tha
ng ti khng thy co g la lung. Ngon nn chiu anh sang lu m
qua. y ngh u tin cua ti la phai co mt anh sang tt hn. Cai
en luc o trn ban, ti a thp no ln. - Va ng a tt ngon nn
i. - Vng. Holmes khng hoi thm, va Bar - sau mt cai nhn thach
thc v pha mi ngi chung ti, a ri cn phong i ra. Dona vit
mt manh giy nho bao cho ba Du-gia bit la ng se ln gp ba,
nhng ba a tra li la ba se xung. o la mt phu n khoang 30
tui, cao ln, rt ep, dang iu chn chn, va ht sc t chu, khac
hn vi hnh anh mt ngi bi tham va ra ri ma ti hnh dung ra
trong u. Ba ln lt nhn chung ti, vi mt biu hin do hoi. Ri
i mt do hoi o, nhng ch cho mt cu hoi t ngt: - Cac ng
a tm ra g cha? Trong giong noi cua ba cha ng s s st
nhiu hn la nim hy vong. - Tha ba, chung ti a lam nhng vic
cn lam. Xin ba c yn tm. - Dona tra li - Xin cac ng ng ngai
tn kem tin bac. - ba Du-gia noi, giong thu thao. - Khng bit ba
co em lai cho chung ti mt chut t anh sang nao khng? - Tha,
ti sn sang lam tt ca nhng g ma cac ng cn. - ng Bar cho bit
rng ba khng bc chn vao cn phong xay ra an mang. - Vng.
ng ta a bt ti phai i ln va tr v phong ring. - Ba nghe ting
sung n, va ba a tc khc xung ngay? - Ti mc ao khoac ngoai va
ti chay xung. - T luc ba nghe ting n n luc ng Bar ngn ba
lai, mt khoang bao nhiu. - Co le hai phut. Trong nhng luc
nh vy tht kho tnh c thi gian. - Ba co th d tnh c
khoang thi gian t luc chng ba i xung nha n luc ba nghe
ting sung n khng? - Tha ng, chng ti i t bung tm ra nn
ti khng nghe thy ting anh y i xung. - Ba a quen ng y
Anh co phai khng? - Tha vng, a 5 nm ri. - Ba co bao gi nghe
thy ng y noi v mt chuyn gfi xay ra bn My va d cam v
mt mi nguy him nao khng? Ba Du-gia suy ngh lung lm trc
khi tra li. Mai mt luc sau ba mi noi: - Tha co. Ti vn co linh
tnh la co mt s nguy him e doa chng ti. Anh khng chu ban
lun g vi ti v vic nay ca, v anh y chu tm tranh cho ti moi
ARTHUR CONAN DOYLE
188
s s hai. - Vy lam sao ba lai bit c? Net mt ba Du- gia hng

ti hn ln trong mt nu ci: - Ti bit c b mt nay la nh
vao nhiu du hiu: v anh y khng chu noi g vi ti v mt vai
quang i cua anh khi con bn My. V ti thy anh y co nhng
bin phap t v ring. V i luc anh y khng kim ch c va noi
l vai li. V thy cai cach anh y nhn nhng ngi la mt bt cht
n y. Ti hoan toan chc chn la anh y co nhng ke thu gh
gm, ma anh y cho la ang do tm tung tch cua anh, va anh lun
lun canh giac phong. - ng y a l mm noi ra iu g lam ba
phai chu y. - Holmes hoi. - "Thung lung khung khip". Co mt ln
anh y dung hnh tng nay noi vi ti. Khi ti thy anh y
nghim ngh hn bnh thng, ti co hoi: "Co bao gi chung ta ra
khoi c cai "Thung lung khung khip" y khng? " Va anh y a
tra li rng: "Co le chung ta khng bao gi ra khoi c". - Tt
nhin la ba co hoi ng nha xem ng mun noi g bng hnh tng
"Thung lung khung khip". - Vng, ti co hoi.Nhng anh y sa sm
mt lai va lc u noi: "Cu tri cho cai bong y khng bao gi phu
ca ln em na". o la cai thung lung thc s ch khng phai la mt
hnh tng. Anh y a sng o va mt s khung khip a xay ra
co lin quan n anh. - Th ng y co nu ln mt ngi nao khng?
- Cach y ba nm, anh y b st cao. Trong cn m, anh y lun
lun nhc n mt tn ngi. Cai tn y la Ganh-ty trng toan.
Luc anh y bnh phuc, ti co hoi trng toan Ganh-ty la ai. Anh y
ci tra li: "Nh tri, no cha bao gi lam trng cai toan cua
anh". Nhng chc co mt mi lin h nao o gia ngi trng toan
o va thung lung khung khip. ng thanh tra Dona noi: - Ba a gp
ng Du-gia trong nha tro mt gia nh Lun n va hai ng ba a
ha hn vi nhau cung o. Trong vic lp gia nh, co mt yu t
nao b mt hay cn phai gi kn khng? Hay la mt yu t lang
man? - Lang man a? Vng, tha co. Bao gi thfi cung co yu t lang
man. Khng co cai g la b mt ca. - ng y co tnh ch khng? Tha khng. Luc o ti hoan toan t do. - Vic mt chic nhn ci,
co gi cho ba mt y ngh g khng? Nu ke thu cu a n y va am
hai ng, th co ly nao chung lai thao chic nhn. TRong mt thoang,
189
ti cht thy mt cai g o nh la mt nu ci rt kn ao trn i

mi ba Du-gia. Ba ta bnh tnh tra li: - Ti tuyt i khng hiu g
ca. Tht la ky la. ng Thanh tra noi: - Tha ba, chung ti khng
gi ba lu hn na va rt tic a quy ry ba. Tt nhin con mt s
iu na phai xem xet thm, nhng chung ti se xin ku goi s giup
cua ba khi nao cn thit. Ba ta ng ln, va ti lai bt cht mt
ln na thy i mt sc sao nhn chung ti mt cach do hoi. Ri
bc ra khoi phong n. Khi hai canh ca phong a khep lai, ng
thanh tra Dona khe khe noi mt cach trm ngm: "Mt ngi an
ba ep. Mt ngi an ba rt ep. Cai tay Bar nay la mt ngi
c phu n a thch. Cu ta cng nhn rng Du-gia co tnh hay
ghen. Bit u rng cai ghen nay khng phai la v cn c. Ri lai
con chuyn cai nhn ci na. Chung ta khng th coi thng chi
tit y c. Mt ngi ma a rut cai nhn ci ra khoi ban tay cua
mt xac cht. ng ngh th nao, ng Holmes". Holmes ngi yn
lng, hai tay m u. Anh ng dy ra git chung, va khi ngi
u bp vao, anh hoi: - Anh Am, ng Bar hin gi u? - Tha
ng, ti i xem. Mt lat sau, anh ta tr lai bao cao ng Bar hin
ang ngoai vn. - Anh Am, anh c nh lai xem, m hm qua khi
anh vao gp ng Bar th ng ta i g chn? - ng ta i giay vai.
Ti a mang giay da n cho ng ta thay i bao canh sat. - Th
i giay vai y by gi u ri? - Di gm gh phong ngoai. Rt tt, vic phn bit gia nhng vt chn cua ng Bar va cua mt
ngi ngoai la rt quan trong ch? Anh co ng y khng. - Tha
ng, vng, ti nhn thy cac vt chn cua ng Bar u y du
mau. Nhng ca nhng vt chn cua ti cung th. - o la iu bnh
thng, nu cn c vao tnh trang cn bung luc o. Chung ti lai
se goi chung khi nao cn n anh. Vai phut sau chung ti a tr
lai cn bung co an mang. Holmes a nht mang theo i giay vai
bung ngoai, i giay o lom mau. Holmes cm i giay ra
ng trc ca s chm chu xem xet, va xem va noi khe mt
mnh. - Ky cuc. Thc la ky cuc. Anh ta nhe nhang cui xung va t
chic giay cai ln vt mau trn khung thanh ca s: KHp ung
nh in. Anh ta mm ci, nhn moi ngi. ng thanh tra bi ri n
ARTHUR CONAN DOYLE
190
cc , het ln nh ngi in: - Chnh tay Bar nay a in du gay

trn thanh ca s. No rng hn mt du chn bnh thng. Ti nh
rng ng a co noi y la mt ban chn phng. By gi mi hiu tai
sao. Nhng nay ng Holmes, th hn nh chi cai tro g y?
Holmes cung nhc lai mt cach trm ngm: - Vng, vng. Tro g
nao? Maso tum tm ci: xoa mai hai ban tay vao nhau vi mt
nim vui thch hoan toan co tnh cach ngh nghip: - Ti a bao
trc cho cac ngai bit ma. Gay go hoc bua lm ch co phai chi
u.
Chng 6
MT TIA SANG CHT LOE
Trong khi ba nha tham t i thm tra lai mt s chi tit, ti i

dao mt vong khu vn bn hng lu ai. c bao quanh bi
nhng hang cy thuy dng uy nghi, khu vn co mt bai co rt
ep, gia la mt chic ng h mt tri c knh. S yn tnh y
lam cho thn kinh ti nh gian hn ra. i v pha xa nht cua toa
lu ai, nhng lum cy moc sat vao nhau lam thanh mt th hang
rao rt kn. ng sau hang rao, co mt chic gh k khut hn,
ngi i t pha lu ai lai khng th nhn thy c. i gn n
o, ti cht nghe ting noi cua an ng, va mt ting noi nho cua
phu n. Mt lat sau khi a i vong qua hang rao, ti trng thy ba
Du-gia ang ngi vi ng Bar. Ve mt cua ba ta lam ti phai kinh
ngac. Luc nay, ba to ra nghim ngh va de dt bao nhiu th by
gi, ba ta yu i by nhiu; khun mt vn con rung ln trong s
thch thu v cu noi va ri cua ng Bar. ng ngi nghing ngi ra
pha trc, hai tay an vao nhau, mt nu ci ti lam rang r hn
b mt rn roi. Khi trng thy ti, ho ly lai net mt trang nghim,
th thm vi nhau cu g o, ri Bar ng dy va tin v pha ti: Tha ng, co phai ti ang c hn hanh noi chuyn vi bac s
191
Watson khng? Ti chao lai mt cach lanh nhat. - Chung ti ngh

rng co le ung la ng, ngi ma ai ai cung bit la ban thn cua ng
Holmes. Ba Du-gia mong mun c tha vi ng mt i iu. Ti
cau may va i theo ng ta. Hnh anh cua ngi cht lai hin ra
trong u ti. Ch vai gi sau tn tham kch th v va ban cua ke
xu s a ci ua vui ve vi nhau. Ti chao ba Du-gia mt cach de
dt. - Ti s rng ng se coi ti la mt ngi an ba khng tt. - o
khng phai la vic cua ti. - Ti nhun vai, noi. - Co th mt ngay
nao y, ng se hiu c rng... - Cung khng cn thit la bac s
Watson phai hiu. ung nh ng ta noi, y khng phai la vic cua
ng. - ng Bar noi. - ung th. V vy ti xin phep c tip tuc i
dao. - "Xin hay khoan, bac s Watson!". Ba Du-gia ku ln. "ng
hiu bit ng Holmes va nhng mi quan h cua ng ta vi c quan
canh sat hn ai ht. Nu co mt s vic nao o em noi ring vi
ng ta, th ng ta co lun lun em bao cao lai vi cac tham t cua
chnh quyn khng?" - Xin hoi ng Holmes lam vic ring cho ng
ta, hay ng ta lam vic cho canh sat? - Bar cung nhn manh thm. Ti cung khng bit mnh co u thm quyn ban v vn nay
khng. - Ti van ng. Nu ng mach cho chung ti iu nay, th ng
se giup cho chung ti nhiu lm. Trong giong noi cua ba cha
ng mt cai g nghe thanh tht qua, n ni luc o ti qun ht cai
chuyn v tm cua ba, va ch ngh cach lam sao cho ba vui long: ng Holmes la mt nha iu tra c lp. ng y t lam chu ly
mnh va hoat ng theo s suy ngh ring cua ng. Mt khac, ng
y cung phai to ra trung thc i vi nhng tham t cua nha nc
cung lam vic trong mt vu an, va ng y se khng giu dim ho bt
c mt iu g co th giup ho a cac ti pham ra trc cng ly.
Nh vy ba va ng nn hoi thng ng Holmes. Noi th ri, ti nhc
mu ln chao va bo i, mc ho ngi ng sau lum cy. Khi ti i
khoi hang rao va quay lai th thy ho vn ang ban cai va trng
theo ti. Khi ti k lai cho Holmes nghe cu chuyn va ri, Holmes
tra li: "Ti khng mong c c nghe nhng li tm s cua ho".
Sau o Holmes lam vic vi hai ng nghip sut bui chiu lu
ai va mai 5 gi mi v. Anh con nhc lai ln na: - Nay Watson,
ARTHUR CONAN DOYLE
192
khng co tm s g ca y nhe. Nhng tm s nay se tr nn rt

cm nu sau nay co s bt b v ti ng loa. - Sp tin n bc o
ri a? - Khi nao ti tiu dit xong cai qua trng th t nay, ti se
noi cho anh bit tnh hnh hin nay. Ti khng noi rng chung ta a
giai c bai toan. Con xa y. Nhng khi nao chung ta tm thy
qua ta con thiu kia th..... - Qua ta a? - Tt ca vu an nay quay
chung quanh cai qua ta vng mt kia. Mt qua ta duy nht. Anh
hay tng tng co mt nha lc s nao ch tp vi mt qua ta thi,
treo ct sng. Anh ta nhai nhm nhoam cai banh ngot, hai mt long
lanh tinh nghch: trng anh n ngon nh th cung u hiu la cng
vic tin hanh tt ri ; n xong, anh n ngi bn goc chic lo si
cua quan tro, bt u noi: - Noi di. Noi di to bng cai nh. Tt ca
cu chuyn cua Bar la noi di. Nhng cu chuyn cua Bar lai c
ba Du-gia cng nhn. Vy th ba Du-gia cung noi di. Bi vy, gi
y chung ta ang ng trc bai toan nay: Tai sao ho lai noi di,
va cai s tht ho a c gng che giu la g? Theo ho k lai th tn
sat nhn ch co mt khoang thi gian cha y mt phut thao
chic nhn th nht ra, ly chic nhn ci, ri eo chic nhn th
nht vao tay nan nhn. Chc chn la khng bao gi no lam nh vy
u. Sau o no lai con nh mt mu ba cng bn canh xac cht
na, khng th lam kp. Cu co noi rng: chic nhn ci a c
rut ra khoi tay Du-gia trc khi ng ta cht. S kin cy nn chay t
nh vy chng to cuc i thoai chc phai la ngn ngui. Lai na
mt ngi can am, liu lnh nh Du-gia liu co thao ngay chic
nhn ci cua mnh a cho tn sat nhn khi tn nay mi oi ly
khng? Khng, tn sat nhn a lai mt mnh vi xac cht mt thi
gian na sau khi cy nn c thp ln. Nhng phat an la nguyn
nhn a gy ra cai cht. Vy th phat an nay c bn sm hn la
ngi ta khai bao vi chung ta, vt mau trn thanh ca s, chnh
la do Bar a c tnh tao nn o anh la canh sat. Hm y, gia
nhn trong lu ai con i lai n mi gi ri m, vy th vu an
khng th xay ra trc gi o c. n 11 gi kem 15 th ho i
ngu, ch tr co Am luc o ang trong bp. Chiu nay, sau khi anh
i v ri, ti co tin hanh mt vai th nghim: Khi ti ong kn cac
193
ca lai, Dona gy ra nhiu ting ng trong cn phong co an mang ;

di bp khng ai nghe thy ca. Nhng ng cn phong ring
cua ba hu phong th lai khac: trong bung cua ba nay, ti vn
nghe thoang thoang ting ngi noi tht to nha trn. Ting n cua
mt phat sung chc khng ln lm, nhng trong cai im lng cua
ban m, th cn bung cua ba A-len cung co th nghe thy c.
Ba y co noi la hi nng tai nhng mc du vy ba y lai khai la co
nghe thy ting mt canh ca p na gi trc khi co bao ng.
Na gi trc khi bao ng, ngha la vao luc 11 gi kem 15, chc
chn la cai ting ma ba ta cho la ting p ca y, chnh la ting
sung va thi im 11 gi kem 15 y chnh la gi xay ra vu an. Gia
s ng Bar va ba Du-gia khng git ngi th ho a lam g trong
khoang thi gian t 11 gi kem 15 (La luc ho nghe thy ting sung
va chay t trn lu xung) ti 11 gi 15 (luc ho git chung bao
ng vi gia nhn). Tai sao ho lai khng bao ng ngay? Khi tra li
c cu nay, th a tin c mt bc ln. - Ti lai tin chc la co
mt s ng loa gia hai con ngi nay. Mt ngi an ba phai tan
nhn n th nao th mi co th ci ct nh vy khi chng mi
cht co vai ting ng h. - ung th. Ta t thy co ngi phu n
yu chng ma lai ch mi nghe mt li khuyn n gian nh th a
khng vao nhn xac cua chng. o, ch nay ao din co phn "yu"
qua, v bt lun mt nha iu tra nao du ngu n u cung phai
chu y n vic y thiu hn nhng li than khoc cua phu n. Vy th Bar va ba Du-gia la nhng thu pham cua vu an nay phai
khng? Holmes rut cai tu thuc mm ra, d d vao ti th dai: Nu anh mun noi rng ba Du-gia va Bar bit s tht v vu an
mang nhng ho c che giu th ti ng y. Nhng con cu kt lun
cua anh, th ti thy cha u chng minh. Phai chng ho a yu
nhau va a quyt nh phai ra tay? Khng. Nhng ngi trong lang
a noi la tuyt i khng co th. Tt ca moi cai u chng minh
rng gia nh Du-gia rt thun hoa m m. Ti nhanh chong nh
lai net mt ti ci ma ti a bt gp trong khu vn, nn cai lai: V vn nay th anh a sai ri. - th t nht ho cung cho ta cai
cam giac la ho thun hoa vi nhau. Nh th phai gia thit rng cai
ARTHUR CONAN DOYLE
194
i thu pham kia gian giao, n mc va git chng, va anh la

c moi ngi. Va trn u ngi b git ang treo l lng mt mi
nguy him nao o ... - ... Gia thit v mi nguy him nay ch do
mt mnh ho gi ra ma thi. Holmes co ve suy ngh: - Theo anh th
chng co mi nguy him nao e doa Du-gia, chng co thung lung
khung khip. Ho ba ra nhng chuyn o giai thch vu an mang.
Ri ho lai ngh ra vic b tr mt cai xe ap giu trong bui cy
chng to co s hin din cua mt ke la mt. Ca vt mau trn thanh
ca s cung nm trong y ngh o. Ri lai ca mu ba cng, ang le
ra co th chun b ngay trong lu ai. Tt ca nhng cai y u
khp vi gia thit cua anh. Nhng ac cai lai co nhng goc canh khac
c loi ra. Tai sao co sung ca nong? Tai sao lai la sung My? Tai sao
ho tin chc la khng ai nghe thy ting sung? Anh co th giai thch
c cho ti nghe khng, Watson? - Xin chu. - Nu mt ngi an
ba cung nhn tnh m mu git chng, th liu ho co dai dt n
mc thao chic nhn ci tay ngi cht ra "lay ng ti bui
nay" khng? iu nay liu co th xay ra c khng? - Khng? - Lai
con th nay na: Nu chnh ho la nhng ngoi giu chic xe ap
trong bui cy, th tt ho cung u tinh khn ngh rng bt c mt
vin tham t nao cung hiu y la mt ng tac gia, v chic xe ap
chnh la cai ma mt ngi chay trn cn n trc nht thoat. Chu thi. - Vy chung ta hay gia thit tay Du-gia nay co mt b
mt ang xu h trong i. B mt nay a n ch hn b am sat
bi mt ngi i bao thu. Ngi nay, v mt ng c nao o a thao
chic nhn ci cua hn. Ta cung co th gia thit rng mi thu nay
co t thi Du-gia ly ngi v trc kia, th mi giai thch c vic
thao nhn ci. Trc khi hung thu trn thoat, th Bar va ba Dugia p vao phong. Tn sat nhn noi vi ho rng nu ho b bt, th b
mt gh gm cua Du-gia se b a ra anh sang. Hai ngi buc long
phai cho no chay trn. Co le ho a ha chic cu xung cho no
chay i ri lai keo cu ln. Tn sat nhn bit rng i b tt hn la
dung chic xe ap, nn a lai chic xe ap ch ma ngi ta kho
phat hin ra trc khi no a i xa. n y th chung ta vn con
trong pham vi nhng iu co th c, ung khng? Ti tra li mt
195
cach khng tin tng lm: - Tt nhin la co th c. - Tip tuc nhe,

sau khi a cho tn sat nhn trn thoat, hai ngi kia bit mnh
a lm nguy, bi v lam sao chng minh c rng ho khng git
Du-gia hay khng phai la ng loa cua tn sat nhn. Th ri ho
chon mt quyt nh: Bar ly chic giay vai, thm mau in vt ln
thanh ca s gi y la tn sat nhn a trn ra theo con ng o.
Chc chn ho a chm na gi sau khi s vic xay ra, ri mi
bao ng. - Lam cach nao chng minh c nhng iu o. - Mt
mnh ti lai y mt m th se co kt qua. - mt mnh sut mt
m trong cn phong xay ra an mang? - Ti a thu xp vi ban Am
ri. Ti se ti ngi o, va khng kh trong phong co le se gi cho
ti nhiu y ngh hay. A, ma nay, anh co mang theo cai to gc cua
anh i y ch. - Co, kia kai. - Th th xin cho ti mn. - c
thi. Nhng ... no co phai la mt vu kh u. - Khng co g nguy
him u. By gi ti ch con ch cac v ng nghip chung ta
Tunbridge Wells v, ho ln y xac minh chu nhn cua chic xe
ap o. Tri ti mt mi thy ng thanh tra Dona va Maso tr v.
Ho vui mng ra mt, v ho a tin ln mt bc kha dai. - Chung ti
a xac minh c chic xe ap va a co c hnh dang cua ngi
chu no. -Dona noi. - Ti xin ht long ca ngi nh v - Holmes noi. Cu Am khai la ba trc hm xay ra an mang, ng Du-gia t
Tunbridge Wells v, co to ra cau knh khac thng. Vy chc la khi
o, ng c bit co mt mi nguy him ang e doa mnh. Nh
th nu co ai n y bng xe ap, th ngi o xut phat t
Tunbridge Wells. Bon ti mang cai xe ap n o cho cac khach san
xem. Chu khach san "Con o Thng mai" nhn ra ngay la chic xe
cua mt ngi My tn la Har n thu bung o a hai ngay ri.
Tt ca hanh ly ch co chic xe ap vi mt cai va ly nho. Anh ta khai
trong s ng ky la t Lun n n, nhng khng noi ro a ch.
Holmes ku ln vui sng: - H, h. Hai ng a lam c mt cng
vic ht sc tt, trong khi ti va ng ban Watson c ngi y ma
xy dng ht thuyt no n thuyt kia. y, oc thc tin co li la
nh th o, ng Dona a. ng thanh tra n may n mt, vui ve noi: Vng, ng noi ung o. Ti noi vi Holmes: - Nhng s phat hin
ARTHUR CONAN DOYLE
196
nay cung khp vi gia thit cua cu kia ma. - Khp ma khng khp.
ng Dona, ng co tm thy cai g xac minh c ngi y khng?
- Khng co bt c mt th giy t, th t, giu vt g trn qun ao.
Trn ban cua hn, co mt tm ban cua vung nay. Sang hm qua,
sau khi n im tm xong, hn khach san ra, ln xe ap i, th la
bin lun. Khng ai thy hn na. Maso ngt ngang: - o. Chnh
ch nay lam cho ti thc mc y ng Holmesss a. Nu tn nay
mun lam cho ngi ta khng chu y n hn, th hn nn tr lai
khach san va y nh mt ngi du lch bnh thng. Hn tha
bit ngi chu khach san phai bao cao vi canh sat v s mt tch
cua hn, va tt nhin la ngi ta se rap s mt tch cua hn vi vu
an mang. - Tt nhin ri, nhng cho n by gi no vn cha b bt.
Ma cac ng co nm c hnh dang cua no khng? Dona m cun s
tay ra: - Ti a ghi c nhng g ngi ta noi vi chung ti y.
Hn cao khoang 1 thc 80, c 50 tui, toc hi hoa rm, ru cung
hoa rm, mui ket; v cai b mt cua hn, moi ngi u m ta la d
dn va ang ngai. - Tri t. Tr cai im cui cung ra, th phai noi
la ging ht mt bc chn dung cua chnh Du-gia. Tay nay cung
khoang hn 50 tui, toc cung mui tiu, ru cung hoa rm, va cung
cao c o. Cac ng co chi tit nao khac na khng? - Hn mc b
qun ao mu xam rng thung thnh, mt cai ao khoac mau vang,
ngn va i mt cai mu mm. - Con v khu sung? - Mt khu sung
dai co 65 phn co th xp c hoan toan trong chic va ly, va giu
di ao khoac. - Th by gi cac ng nh rap nhng tin tc mi nay
vao khung canh cua vu an nh th nao? Mac Dona tra li: - Hin
nay, chung ta ch mi bit co mt ngi My, tn la Har, ngay hm
kia n Tunbridge Wells vi mt chic xe ap va mt cai valy.
Trong valy co mt khu sung sn ca nong. Sang hm qua, hn i
xe ap ti lang Birslstone va a giu khu sung di ao khoac.
Theo ch chung ta bit, th khng ai trng thy hn n y.
Nhng hn cung khng cn i qua lang vn co th n c trc
cng st cua lu ai. Con ng hn i cung co nhiu ngi ci xe
ap nh hn. Ti oan rng, hn a giu ngay chic xe ap trong
nhng bui cy truc ao. Ban thn hn cung np o rnh ng
197
Du-gia lu ai. trong nha th khu sung sn ung la bt li,

nhng ngoai tri th no co hai u im ro rang: trc ht no git
ngi c mt cach chc chn, sau na se khng co ai y n
ting n, trong mt vung nng thn co nhiu ngi i sn. - Rt ro
rang. - Holmes noi. - Nhng ng Du-gia lai khng ra khoi lu ai.
Vy th tn sat nhn co th lam g c by gi? Hn bo chic xe
ap o va ch sm ti mi ln mo vao gn lu ai. Hn thy cy
cu rut vn con ha xung ma xung quanh th vng ve ca. Hn liu
i vao, va chc la co chun b trc mt ly do g o xin li nu co
gp ngi trong nha. Hn khng gp ai ca. Hn len vao cai phong
gn nht va trn sau bc rem ca. o, hn trng thy cy cu
c rut ln, va hn hiu rng se phai li qua hao trn ra. Hn
i n 11 gi 15. n gi nay, ng Du-gia bc vao bung. Hn
git ng ta va chay trn. Hn bit rng chic xe ap cua hn co th
b nhng ngi trong khach san nhn ra c, v th hn a bo no
lai, va dung mt phng tin giao thng khac tr v Lun n. Rt ro rang. Nhng ti lai tin la an mang a xay ra na gi sm
hn la ngi ta a noi vi chung ta. Rng ba Du-gia va ng Bar a
cung nhau che giu mt cai g o, a giup cho tn sat nhn trn
thoat, a tao ra nhng du vt lam cho ngi ta tng la no a
trn qua ng ca s, va co nhiu kha nng la ho a ha cy cu
rut xung cho no trn. Hai nha tham t cua nha nc gt gu. ng
thanh tra Dona noi: - Nu cach nhn cua ng ma ung, th chung ta
ch chuyn t mt b mt nay sang mt b mt khac thi. Maso b
sung: - Nhng v mt s mt nao o th lai vp phai mt b mt gay
go hn na. Ba Du-gia cha h sang My. Vy th ba co th lin h
nh th nao vi mt tn sat nhn ngi My? - Ti cng nhn la co
rt nhiu kho khn. Ti d tnh ti nay se tin hanh cuc iu tra
theo cach ring cua ti. - Chung ti co th giup ng c khng, ng
Holmes? - Khng. Ch cn bong ti va chic cua bac s Watson
thi, ng Am se giup ti mt vai iu. Khi Holmess tr v phong
tro, th m a khuya lm ri. Luc Holmes m ca vao phong, ti
hoi nho: - Th nao Holmes, co thy g khng? Holmes cm mt ngon
nn, cui xung th thm vao tai ti: - Anh co s khi phai ngu chung
ARTHUR CONAN DOYLE
198
phong vi mt thng in khng? - Khng. - , th th hanh phuc

cho anh o. Th ri khng noi thm mt li nao na, anh ta chui
vao chn...
Chng 7
GIAI AP
Sang hm sau, chung ti i gp ng thanh tra Dona va tham t

Maso. Ho ang hop trong c quan canh sat a phng. ng trc
mt ho, trn ban co ca xp nhng th va in tn a c xp th
t cn thn. Holmes vui ve hoi: - Vn trn ng i tm nha cua r
xe ap ch? Tin tc cui cung nh th nao? Dona bun ru ch tp
th tn, noi: - Ngi ta a bt hai chuc ngi mc ao khoac mau
vang khp ni. Holmes ku ln vi giong chn thanh: - Sang nay,
ti n y khuyn cac ban mt li. Li khuyn nay co th tom
tt trong ba ch: "Bo vu an". Dona va Maso v cung kinh ngac. Mai
ri ng thanh tra mi ku ln c: - ng thy vu an nay tuyt
vong n th kia a? - Theo cach iu tra cua cac ng, th se khng i
n ch. Nhng chung ta khng c phep tuyt vong trong khi i
tm chn ly. - Th cai tn i xe ap y th sao? No co phai la mt vt
tng tng ra u. Nht nh no phai mt ni nao ch? - Vng,
no phai mt ni nao o, va chung ta se tm thy no, trong mt
ng ban knh hep hn nhiu. ng thanh tra phan i mt cach
bc tc ro rang: - ng giu chung ti mt cai g o. ng Holmes? ng Dona. Ti ch giu ng - trong mt thi gian ngn thi - nhng
g ti cha th cho ng bit c. Ti mun thm tra lai my s chi
tit. Vic thm tra xong, luc o ti se tr v Lun n sau khi a
thng bao vi cac ng tt ca kt qua ti a thu lm oc. - Chiu
hm qua ng ng y trn nhng net ln vi nhng kt qua cua
chung ti. Nhng hm nay th hnh nh co chuyn g xay ra a lam
ng thay i hoan toan. - Vng. Ti hm qua ti a n lu ai
199
trong my ting ng h. - Th th sao? - Ti co oc mt tai liu

ngn v toa lu ai nay. Ti mua no my xu quan ban thuc la
trong lang. Holmes rut tui ao ngoai ra mt t giy nho, co ve mt
bc hnh th s cua toa lu ai cu. -... Nhng loai tai liu nh th
nay mang n nhiu hng thu cho cuc iu tra. Ti xin phep oc
ng nghe mt oan sau nay: c dng ln trong nm th nm cua
triu ai vua Jacques Nh trn v tr cua mt lu ai cu c xa
hn, lu ai Birlstone la mt trong nhng hnh anh rt ep con
nguyn ven cua loai phu tht co hm vao thi cac vua Jacques... ng nh ch nhao chung ti, ng Holmes? - y la ln u tin ti
thy ng ni cau y. Thi ti khng oc na. Nhng nu tai liu
nay co noi n vic mt ng ai ta cua Quc Hi a chim ly toa
lu ai nay vao nm 1644; vic nha vua Charles co trn tranh y
vai ngay trong thi ky ni chin; va nha vua Georges Nh cung
a co y... th chc ng se ng y vi ti la nhng vic nay co th
gi cho chung ta nhiu y ngh lin h lm. Nha tham t st sng tra
li ngay: - Ti ng y vi ng v iu o, ng sp n ch, nhng
ng qua kn ao. - Ti hm qua, ti co ti lu ai. Ti khng gp ng
Bar, cung khng gp ba Du-gia, nhng ti c bit rng ba chu lu
ai a dung ba ti mt cach rt ngon ming. Ti ch cn gp anh
Am thi, va anh ta ng y cho ti lai mt mnh trong cn bung
xay ra an mang, va Am cam oan se gi kn v vic nay. - Th nao?
lai bn canh cai ... - Khng! Moi vt a c don dep ca ri. V vy
ti a sng mt vai gi rt co ch o. - Co ch th nao tha ng? Ti i tm qua ta con thiu. Va ti sp thy no. - u vy? - Xin
ti tip tuc tm kim. ng thanh tra cau nhau: - ng mun th nao,
chung ti cung phai theo th thi. Nhng bt phai bo vu an nay i,
th ... ma , tai sao lai phai bo? - Bi muc ch cuc iu tra cua ng
la... - Chung ti iu tra v vu am sat ng Du-gia. - Vng. Nhng
cac ng ng mt cng i tm cai tn i xe ap. Chuyn o khng i
n u ca. - Chung ti phai lam g? - Ti xin noi cn ke, nu cac
ng mun. - Ti se lam theo li khuyn cua ng. - Th con ng, ng
Maso? Nha tham t a phng co phn hi ng ngac, phng phap
lam vic cua Holmes hoan toan mi la i vi ng ta. - Vng, ng
ARTHUR CONAN DOYLE
200
thanh tra a ng y , th ti cung ng y. - Hoan h. Vy hai ng

hay t chc mt cuc i dao chi cho tht thoai mai. Ngi ta co noi
vi ti rng ng t trn cao nhn xung se thy phong canh cua
canh rng Weald tuyt ep. Dona ni cau, ng pht ln: - ng
Holmes, ng a i qua gii han cua s bng ua ri o. Holmes v
nhe nhe vao vai ng ta: - Thi c! Th th xin tuy cac ng, nhng
nht nh phai n tm ti y, trc bui ti nay. - Tht la qua
lm. - By gi, trc khi ti i, ti nh ng vit my ch cho ng
Bar. - Vit g kia? - Xin mi ng vit "Tha ng, chung ti ngh
rng, chung ti co nhim vu phai tat can con ng hao hy vong
co th tm thy... ng thanh tra phan i ngay: - Ti a ch thn
tm xem co cach g tat can ng hao hay khng, nhng thy khng
th c. - Xin ng c vit. - Thi c. ng oc tip i. - ... mt yu
t mi co lin quan n cuc iu tra. Chung ti a sp sn ca.
Sang sm mai, cng nhn se bt tay vao vic i hng dong nc...
- Ti nhc lai vi ng rng khng th c ma. - ... Chung ti thy
nn bao ng bit trc". Vao khoang 4 gi chiu, ng cho
ngi a th tn tay ng Bar. o cung la gi chung ta se gp lai
nhau y. Trong khi ch i, ai mun giai tr th nao th xin tuy
thch, v cuc iu tra ang dm chn tai ch. Bui ti, chung ti
gp lai nhau nh a quy nh. Ve mt Holmes rt nghim trang.
Ti th to mo, con hai v tham t th nghi ng ra mt. Holmes bt
u mt cach trnh trong: - Tha cac ng, by gi chung ta phai ti
c ch ng quan sat trc khi tri ti hn. Chung ta nn i
ngay by gi. Chung ti i doc theo b ngoai khu vn cua lu ai
va n trc mt l hng trong hang rao. Chung ti chui qua l o.
Holmes dn chung ti n ng sau mt bui cy nhn chch sang
pha cng chnh va cy cu, luc o con cha rut ln. Holmes ngi
xm sau bui cy. Chung ti cung lam theo anh ta. Dona hoi bng
mt giong bc tc: - Lam g by gi y? - Hay kin nhn va ng
gy ra ting ng. - ng nn thanh tht vi chung ti hn. Holmes
bt ci: - ng Dona, ti xin ng kin nhn mt chut, ri tt ca se
sang to thi. m xung dm ca toa lu ai vao bong ti. Mt man
sng lanh t ng hao bay ln lam chung ti ret thu xng.
201
Trn khung ca chnh ch co mt ngon nn c thp, va trong cn

bung co an mang cung co mt ngon en khac ang chay, con tt ca
chung quanh ti en nh mc. t nhin ng thanh tra lai ct ting
hoi: - Phai ch bao lu na, va ch cai g? - Ti khng bit phai ch
bao lu. Nu nhng tn ti pham hoat ng ung gi gic nh
nhng chuyn tau chay, th cho chung ta bit bao. Con vic
chung ta ch... A ma ka, vic chung ta ch kia ka. Trong khi
Holmes noi, th anh sang trong cn bung a b che khut i bi
mt ngi i i lai lai trc no. Sau o ca s m toang va bong mt
ngi an ng nh ra quan sat bong ti. Hn nhn ngc nhn xui
trong my phut. Ri cui xung va trong m khuya yn tnh, chung
ti nghe thy ting nc v nhe nhe. Ti co cam giac la ngi o
ang dm mt vt g cm trong tay xung ng hao. Sau cung anh
ta keo mt vt g ln: Mt vt g o to, tron, khi c em qua ca
s, no che khut ca anh sang ngon en. Holmes ku ln: - Nao, by
gi. Ta vao i. Chung ti chm ln, lu ru chay theo Holmes.
Holmes a chay ti chic cu rut va git chung m . pha bn
kia ca cac cht c thao ra. Am hin ra trong khung ca, ve mt
ng ngac, Holmes chng noi chng rng, gat anh ta sang bn, ri
cung ba chung ti xng vao cn bung. Ngon en du hoa trn
ban la ngun anh sang ma chung ti trng thy t bn ngoai. Luc
nay, no ang trong tay cua Bar, va ng ta ang hng v pha
chung ti. No chiu ln mt khun mt ca quyt, cng ngh, mt
cp mt e doa thach thc. - Th nay la th nao? Cac ng tm g?
Holmes nhn chung quanh, ri nhay s ti mt cai goi t sung co
buc dy trn ban. - Chung ti tm cai nay y. Cai goi co mt
qua ta ma ng va keo di ay hao ln. Bar kinh ngac: - V sao
ng lai bit co qua ta trong y? - Bi v chnh ti a qua ta y vao
o. - ng a qua ta vao o? Holmes cha lai: - ng con nh ch,
ng thanh tra, vic thiu mt qua ta ngay t u a p vao tr ti.
Khi nc th gn k ngay bn, ma lai thy thiu mt vt nng, th
co le mt vt g o a c nhn chm xung nc. Vi s giup
cua anh Am, ti a vao c cn phong nay, va vi chic cua bac
s Watson, ti a vt vt nay ln va xem xet no. Nhng iu c ban
ARTHUR CONAN DOYLE
202
la phai chng minh c ai a dm cai goi o. Bc th cua ng Dona

bao trc ngay mai se tat hao. Tin nay bt buc ngi a giu cai
goi o phai ch m ti, li no ln. Vy ng Bar, a n luc ng phai
giai thch. Holmes t cai goi con t sung ln ban va thao dy ra.
u tin anh li ra mt qua ta, k o la mt i giay da mui vung.
- Giay kiu My, nh cac ng thy y. - Holmes noi. Sau o anh ta
ln ban mt con dao dai con nm trong bao. Ri anh ta gi ra
mt m qun ao, gm mt b qun ao lot, mt i tt, mt b qun
ao bng vai tuyt xam, va mt cai ao khoac mau vang. - Qun ao th
thng thi. Ch co cai ao khoac la ang chu y. - Holmes noi. Anh
nhe nhang trai no ra trc anh sang, nhng ngon tay dai ln theo
cac ng khu. - Xem y, tui trong cua no keo dai mai trong ln
lot co th giu c mt khu sung ca nong. Tn hiu cua ngi
th may dnh trn c ao dy: "Neale, th may, Vermissa, USA". Ti
a ca chiu hm nay trong cn phong oc sach cua ng hiu
trng trng, va a hoc thm c mt iu mi na: "Vermissa"
la tn cua mt thanh ph nho trong thung lung ni ting v cac
mo st va mo than tai My. Nu ti khng qun, th tha ng Bar,
chnh ng a co noi n mi lin quan gia nhng khu mo va ngi
v trc cua ng Du-gia. Cho nn ti suy lun t o ra rng my
ch TLV trn ming ba cng tm thy bn canh ngi cht co
ngha la Thung lung Vermissa va chnh cai thung lung nay a c
mt ngi mang cai cht n tn y. Tt ca nhng iu y a u
ro rang. Va by gi, n lt ng, tha ng Bar. Trong luc nghe
Holmes trnh bay, gng mt Bar ln lt hin ln net cm gin,
kinh ngac, bun ru, lung tung. Cui cung ng ta ln trn trong
mt thai ma mai va ci gn: - ng bit nhiu n th, th xin
ng c noi thm cho chung ti nghe. - Ti co th noi thm c na,
nhng se lch s hn, nu ng noi tip h cho ti. - , ng tng th
a? Nu y co mt b mt g, th cai o khng phai la b mt cua
ti, va ti khng th noi ra cai b mt cua ngi khac. ng thanh
tra bnh tnh: - Nu ng ngh nh vy, th bt buc chung ti phai
canh gi ng cho n khi chung ti nhn c trat bt ng. Bar tra
li bng giong y thach thc: - ng c lam. S i cht hnh nh
203
a kt thuc. B mt rn nh a hoa cng cua Bar cho thy rng

khng co mt s e doa nao co th bt c ng ta noi. Nhng ba
Du-gia a bc vao phong. - Anh Bar, anh a giup chung ti qua
nhiu ri. Sherlock Holmes tan thanh vi mt giong noi rt nghim
trang: - Ti rt thng cam vi ba, va ti xin khuyn ban nn t giac
bao cao tt ca vi canh sat, chnh ti cung co li v a khng ap
ng li thnh cu cua ba, khi ba noi vi bac s Watson y. Luc o
ti tin rng ba la ngi co dnh lu trc tip n an mang. By gi
ti bit la khng phai th. Ba Du-gia tht ln mt ting ku kinh
ngac khi nghe nhng li noi cui cung cua Holmes. Hai nha tham
t va ca ti na co le cung a ku ln nh th, khi chung ti trng
thy mt ngi nh la trong bc tng hin ra, ang bc dn ra
khoi bong ti, tin v pha anh en. Ba Du-gia nhao vao, m ly c
ngi o. Bar cung nm cht mt cach tru mn ban tay cua ngi
o. Ba Du-gia nhc i nhc lai: - Anh yu qu, co le th nay tt hn
anh a. Holmes gt u tan thanh: - Vng, ung y, tha ng Dugia. ng Du-gia chp chp i mt mau xam, mt b ru cng a
hoa rm; mt cai cm vung nh ra va mt cai ming nhy cam.
ng ta ln lt nhn chung ti, ri bng tin v pha ti va a cho
ti mt tp giy lam ti ht sc ngac nhin. ng ta noi bng mt
giong ht sc d chu: - Ti bit ng, bac s Watson, cha bao gi
ng co mt cu chuyn ging nh cu chuyn nay. Ti a t giam
mnh trong hai ngay, va a li dung nhng gi co anh sang, trong
cai l chut y, vit lai toan b s vic. o la cu chuyn v
"Thung lung khung khip". Holmes xen vao: - ng Du-gia, o la cu
chuyn v qua kh. By gi chung ti mun bit cu chuyn cua
hin tai kia. - ng se c nghe ngay by gi. Ti co th va hut
thuc, va noi c khng? Xin cam n ng Holmes. ng ta ng
da lng vao lo si, keo nhng hi thuc dai. - Ti co c nghe
noi nhiu v ng, ng Holmes. Ti khng ngh rng co ngay ti lai
c lam quen vi ng. Nhng khi ng a oc xong tt ca nhng cai
nay .... ng ta ch vao tp giy va a cho ti. - ... th chc chn
ng se noi rng ti co em lai cho ng mt iu g mi la. ng thanh
tra Dona vn khng ri mt nhn Du-gia, mai ri mi noi ln c: -
ARTHUR CONAN DOYLE
204
Chuyn nay tht vt qua sc hiu bit cua ti, hai ngay nay chung
ti iu tra v cai cht cua ng, th by gi ng nh mt bong ma t
di m chui ln vy. Holmes trach moc, ch v pha ng thanh tra:
- Trong cai tai liu ma ti a a cho ng, co m ta cai cach vua
Charles a n nau trong lu ai nay. Mt ch n dung trong th ky
th 17 rt co th con dung c trong ngay nay. ng thanh tra ni
gin tht s, hoi lai: - Th ng a ong kch vi chung ti t bao lu
ri, ng Holmes? - Ch mi t ti hm qua thi. V phai i n ti
hm nay mi co th chng minh c iu nay, nn ti co mi qu
ng ngh xa hi mt ngay. Khi a thy goi qun ao trong ng
hao, ti bit rng xac cht kia khng phai la xac cua ng Du-gia ma
la cua ngi i xe ap. V vy ti phai i tm ni ng Du-gia n np,
ng a n np di s ym tr cua v va ban ng ta. - ng ly lun
rt ung. Ti hai long v a gat bo c nhng con cho vn i tm
du chn ti. ng thanh tra, ti se noi ht: Co mt vai ngi co
nhiu ly do cm thu ti va sn sang git ti. Chng nao ma
chung con sng, th ti khng h co an ninh. Chung a theo ti t
Chicago n California, ri con bt buc ti, phai ri khoi Chu My.
Khi ti ci v va v sng y, ti a tng nhng nm cui cua
i ti la v s. Ti cha bao gi noi ro cho nha ti hiu moi chuyn
v nu bit, nha ti cung se lun sng trong lo s... Du-gia nm cht
ly tay v. - ... Tha cac ng, mt ngay trc hm xay ra s vic, ti
co i Tunbridge Wells, va co gp mt ngi ngoai ph. Ch thoang
nhn hn thi, ti cung bit hn la ke thu t hai nht cua ti. Ti
tr v y va tin hanh nhng bin phap t v. Ti a canh giac
khng bc chn ra n ngoai vn. Khi cy cu a c keo ln,
ti mi yn tm hn, nhng, ti khng ng rng no a len vao trong
lu ai va ch ti y. khi i kim tra, va t chn vao cn
bung nay th ti cam thy ngay co s nguy him. Ti thy mt i
giy tho ra di bc rem ca s, va mt giy ng h sau, ti thy
ca con ngi ang np o. Luc o ti ch co mt cy nn cm tay,
nhng cy en bung ngoai cung chiu sang kha tt. Ti cy
nn xung ban, va nhay n chp ly cy bua trn lo si. Cung luc
o hn cung nhay b vao ti. Ti trng thy anh ln mt li dao
205
nhon, va ti a p no bng mt nhat bua quay ngang. Con dao ri

xung san. No a lanh le vong qua chic ban va li ra mt khu
sung giu di chic ao khoac. Ti nghe thy no ln an, nhng ti
a nm c khu sung. Ti nm c nong sung. Ti vi no vt
ln trong khoang mt hai phut g o. No khng ri khu sung,
nhng no a bang sung chuc xung di. Khng bit la ti a
bop co, hay chnh no ung phai co. Ch bit rng no a lanh ca hai
vin an vao mt. Ti ang ng bam vao thanh ban th anh Bar
chay vao. Ti cung nghe thy ting chn nha ti chay n na. Ti
ngn nha ti lai. Ti ha vi nha ti la se ln vi ba y ngay. Ti noi
i cu vi anh Bar, va ch thoang nhn qua la anh a hiu ht tt
ca moi chuyn. Chung ti ch gia nhn trong lu ai chay n.
Nhng chng thy ai n ca. Luc o chung ti mi hiu rng khng
ai nghe thy ting sung n, va ch co chung ti bit vic g mi xay
ra thi. Chnh vao luc nay ti cht co y kin. Ti ven canh tay ao no
ln, va chung ti thy ngay cai du hiu cua hi kn in trn o, y
cac ng xem .... Du-gia cung ven tay ao ngoai va tay ao s mi ln,
ch cho chung ti thy mt cai hnh tam giac mau nu nm trong
mt ng tron, ging nh cai hnh chung ti a thy trn tay xac
cht. - Khi ti nhn thy cai du hiu o, ti bt u xp t k
hoach. No cung c ngi nh ti, cung toc hoa rm va dang dp
cung gn ging ti. Con v b mt th chng con ai phn bit ra
c na. Ti tr ln phong ly b qun ao, va mi lm phut
sau th Bar va ti a mc vao cho no cai ao khoac ngoai cua ti, ri
t no nm nh cac ng a thy y. Chung ti boc ht qun ao cua
no vao trong mt cai goi, ri buc thm vao o qua ta, la vt nng
duy nht ma ti tm thy luc by gi, sau o em nem ca goi qua
ca s. Mu ba cng ma no nh canh xac ti, th nay ti em
canh xac no. Ti eo my cai nhn cua ti vao ngon tay no, nhng
n cai nhn ci th... Du-gia cha ra mt ban tay to ln. - ... T
ngay ci nha ti n gi, ti cha h thao no ra, va by gi co le
phai co mt cai giua th mi ly no ra c. Ti phai boc ca ming
bng dnh di cm cua ti va dan vao cung mt ch trn cai phn
con lai cua u ke thu. ng Holmes, mc du ng la ngi tinh
ARTHUR CONAN DOYLE
206
khn, nhng ng cung a co luc s y: v nu ng d ming bng

dnh y ln, th ng se thy di khng co mt du t nao ca. Ti
nh n nau trong t lu; ri i n mt ni nao o, nha ti se n
sau, th may ra ti con co th sng yn n c trong nhng ngay
cui cung cua i mnh. Bay gi ti co mt iu mun hoi cac ng:
"i vi lut phap nc Anh, th ti cua ti se nh th nao?" Tt ca
moi ngi u yn lng. Mai sau, Holmes mi ln ting: - Lut
phap nc Anh, noi chung, la mt lut phap ung n. Lut phap
nay se cng bng i vi ng. Nhng ti mun bit tai sao ngi o
lai bit ng y, va hn lam cach nao ma lot c vao cn bung
nay. - Ti hoan toan khng bit. Holmes tai nht, rt nghim trong,
noi nh th thm. - Nh th th cu chuyn nay cha kt thuc u.
ng se con phai ng u vi nhng mi nguy him con gh gm
hn ca nhng ke thu cua ng bn My na ka. Xin ng hay theo
li khuyn cua ti: Hay ht sc canh giac.
Va by gi, xin mi cac ban c gia hay theo ti ri lu ai
Birlstone, lui v qua kh hai mi nm, vt qua mt vai ngan cy
s v pha Ty, nghe mt cu chuyn la lung va khung khip. Va
sau o chung ta se tr lai gian bung ng Baker, la ni se vit
chng cui cua cu chuyn nay.
207
Phn th hai
NHNG NGI TIN PHONG
Chng 1
CON NGI Y
Ngay 4 thang 2 nm 1875 tuyt phu y cac ng eo cua

ngon nui Gilmerton. Chic xe quet tuyt a don sach c con
ng hoa xa ni lin cac trung tm mo than va st. Mt con tau
ang ach leo ln con ng eo chay t tnh Stagville ln th trn
Vermissa. T o, ng tau lai xung n giao im cua Barton
va vung nng nghip Merton. Hang day dai nhng toa xe goong
cht y than hoc qung st a li keo n y ca mt s ln
nhng ngi nhiu y ch. Ma vung nay him ac tht. Nhng ngon
nui troc, trng xoa tuyt, nh ln t nhng canh rng ti tm, rm
rap a tao ra mt thung lung dai ngon ngoeo va lng gio. Chnh
trong thung lung nay, con tau ang bo dn ln, va i va th ph
pho. My ngon en du hoa mi va c thp ln, trn toa hanh
khach th nht co khoang 20 hay 30 ngi. Phn ng ho la
nhng th thuyn i lam vic di thung lung v. t nht cung co
n mi, mi hai ngi mt mui nhem nhuc, co eo nhng cy
en an toan. Ho hut thuc va noi chuyn r rao, thnh thoang lic
nhn v pha hai ngi canh sat mc sc phuc ang ng u toa.
Co ca mt s n cng nhn va vai ba ngi bun ban a
phng.Nhng mt goc toa tau, co mt ngi tre tui ngi mt
mnh. Anh ta gn ba mi tui, nc da ti tn, voc ngi trung
bnh. i mt mu xam m to va khn ngoan, va tinh nghch
ARTHUR CONAN DOYLE
208
long lanh sau cp knh. Ro rang y la mt con ngi ci m va

gian d, nu ci sn sang n trn mi. Mi thoat nhn th nh vy.
Nhng quan sat k thm na, se thy mt cai quai ham rn chc va
chung quanh i mi, nhng vt nhn nghim ngh, chng to cai
anh chang tre tui x ai Nh Lan nay cung khng phai la mt tay
va. Sau khi ba ln th bt chuyn vi ngi th mo gn nht, va
ch nhn c vai ting tra li cau nhau, anh chang anh ngi yn,
bun ba nhn qua ca knh, ngm mt phong canh chng co g thch
thu. m xung dn, nhng tia la o cua cac lo uc lp loe trn
cac sn nui, soi sang nhng ng than va xi qung cung nhng
ging mo. Rai rac o y, doc theo ng tau, nhng xom nha g
nho a bt u ln en. Tau dng lai nhiu ni, mi ni lai co
nhng toan th thuyn bc xung. Ngi hanh khach tre tui
ngm nhn x s u bun nay mt cach va chm chu va gh s.
Thnh thoang anh ta lai li t trong tui ra mt phong th day cm,
oc mt vai oan ri lai ngh ngoay vai ch ln o. Co mt ln, anh
ta li t ng sau chic tht lng ra mt khu sung luc. Khi anh ta
nghing no v pha anh sang en, th thy ro la khu sung a ln
an. Anh ta lai vi nhet no vao trong tui ao. Mt ngi th noi: Nay anh ban, anh co ve chun b d qua y! Ngi tre tui mm
ci, hi lung tung: - ung. ch ti sng trc y, i luc cung
cn n no. - Th anh u n? - Chicago. - Anh cha n y
bao gi? - Cha. - Ri se thy, y anh cung cn no. - Tht khng?
- Anh cha nghe g y a? - Cha. - Th ma ti c tng la chuyn
a lan ra khp x s ri ch. Nhng khng lu u, ri anh se bit
ht. Th tai sao anh lai n cai thung lung nay? - Ti tm vic lam. Anh co vao nghip oan khng? - Co ch. - Th th anh se c toai
nguyn. Anh co ban be khng? - Cha, nhng se co. - Nh u? - Ti
la hi vin cua "Hi nhng Ngi T Do". Trong mi tnh u co
mt chi hi. Ngi th sng st, lic nhn nhng ngi cung ngi
trong toa vi cp mt ng vc. Nhng nhng ngi th mo vn r
rao noi chuyn,. Hai ngi canh sat th ngu ga, ngu gt. Ngi th
lin ng dy i lai gn ngi tre tui, ngi xung bn canh anh ta,
cha tay ra va noi: - Vy hay bt tay ti i. Ho trao i nhau mt cai
bt tay theo mt kiu ring nao o. - c ri. Anh noi s tht.
Nhng ti mun chc chn hn kia... Ngi th gi tay phai ln
209
ngang tm mt phai, Anh tre tui vi gi ngay tay trai ln ngang

tm mt trai. Ngi th noi: - Nhng m en ti rt kho chu. Anh
kia tra li: - Phai, nht la cho nhng ngi la ma phai i lai. - Thi
u ri, Ti la Can-ln, chi nhanh 341, thung lung Vermissa, sung
sng c gp anh trong vung nay. - Cam n. Ti la Moc-, chi
nhanh 29, Chicago. Toan trng: J.H.Scott. Ti may mn gp c
mt mn huynh nh anh. - Khng u ma Hi lai phn thnh nh
Thung lung nay. Co iu ti khng hiu c la tai sao mt hi
vin nng n nh anh ma lai khng tm c vic lam Chicago. -
o, ti co th tm c bt c vic nao ma ti mun. - Moc- tra li.
- Th th tai sao anh lai bo i? Moc- mm ci tro ngi canh sat:
- Hai ng c ni nay ma bit c ly do th hn la vui lm. - Chuyn
li thi a? - Can-ln th thao. - Nng. - Tu c khng? - Cha u. Khng phai an mang ch? Moc- tra li nh mt ngi va cht
nhn thy rng mnh a noi hi qua: - Mnh co nhng ly do ra
i. Anh nghe n th la u ri nhe. - Ti khng hoi na. Ti khng
mun lam mt long anh ma. Cac ban y se khng anh gia xu
anh u. Th by gi anh nh i u? - n Vermissa. - Con ba ga
na th n. Th anh nh u? Moc- rut ra mt chic b th,
a n gn ngon en: - a ch y: Cu Sap. ng Sheridan. y
la mt nha nu cm tro. Co ngi Chicago mach cho ti. - Ti
khng bit nha tro nay. Vermissa khng nm trong khu cua ti. Ti
Hobson'sPatch ga sau la n. Nhng ma nay, nu anh co chuyn
g li thi Vermissa, th c i thng n nha hi quan va vao tm
ng chu Ganh-ty. ng ta la toan trng cua chi nhanh Vermissa.
Thi tam bit, se gp lai nhau chi hi. Moc- ngi lai mt mnh
vi nhng y ngh quay cung trong u. m a xung hn. Trong
khung canh tranh ti tranh sang o, nhng dang ngi en sm cui
xung co, keo, quay i quay lai vi nhng ng tac cua ngi may,
theo nhp iu nhng ting gm g cua st thep. Mt ting noi bng
ct ln: - a nguc co le cung ging th nay thi. Moc- quay lai:
Mt ngi canh sat a n ngi bn canh anh va ang ngm nhn
cai canh tng khung khip o, Ngi canh sat kia gt u ap lai.
- ung. Nu a nguc ma co nhng con quy s d tn hn mt s
ke y th ti se rt ngac nhin. Anh mi v vung nay phai
khng? - Phai. - Moc- tra li. - Ti khuyn anh hay cn thn
ARTHUR CONAN DOYLE
210
trong vic chon ban. Khng nn kt ban vi Can-ln hay cai bng
cua hn. - o la chuyn ring cua ti, cac anh can d vao lam g?
Moc- nhe hai ham rng ra ci. Hai ngi canh sat ngac nhin
khi thy thin ch cua mnh b ap lai mt cach th bao.. Mt ngi
noi: - y la mt li bao ng ch co li cho anh thi. Moc- vn c
tai i v tc gin, het ln: - Ti khng bit vung nay tht, nhng ti
bit rng mi ln m ming la cac anh c khuyn vi rn. - Thi
c, chung ti se c bit anh ro hn, anh co ve "chu chi" lm.
Ngi canh sat kia bi thm: - ung, ri chung ta se gp lai nhau,
khng lu u. - Tn la Moc-. Hai ngi canh sat nhun vai va
quay ra noi chuyn vi nhau. My phut sau, tau t t vao mt cai
ga ti tm, va nhiu ngi bc xung, v Vermissa la th trn ln
nht trn tt ca tuyn ng. Moc- cm cai boc ln. Khi anh sp
i vao trong bong ti cua sn ga, th mt ngi th mo n nm ly
tay anh: - a cai boc y ti mang cho, va ti se ch ng cho
anh. Khi hai ngi i n sn ga, ngang qua am th mo, hang loat
ting chao ni ln. Th la trc khi t chn xung Vermissa, Moc a tr thanh mt nhn vt ni ting o ri. ng di thung
lung nhn my ng la ngt tri cung nhng am khoi day c con
thy mt cai g la hung v, y con ngi nh sc hai ban tay va
b oc a eo got nhng ngon nui bng may va dng ln nhng cng
trnh. Trai lai, v n th trn, ch thy toan mt s nhp nhua va
xu x. ng ph chnh a b xe c i lai bin thanh mt th tuyt
pha bun nhao nh h. Nhng cy den ch dung lam l ra nhng
day nha bng g, mt tin co mt hang lan can, tt ca u nhch
nhac bn thu. Vao n trung tm th mt vai ca hang co thp en
sang hn, nhng ca mt am nha ch la nhng hang ca ph va song
bac, cho th mo n vung ph tin lng. Ngi a ng ch
vao mt cai quan ru to, noi; - y nha hi quan y, Ganh-ty la
ng chu. - ng ta nh th nao? - Anh cha bao gi nghe noi n ng
ta? - Ti mi n. - Th ma ti c tng la khp x nay phai bit
n ng ta. ng ta c ng bao hoai ma. - Tai sao bao lai ng
tn ng ta? - th v... Ngi th mo ha giong xung noi nho: -... V
ap phe ma. - ap phe g? - ap phe cua nhng "Ngi Tin Phong". - ,
Chicago ti cung co oc mt cai g y v nhng "Ngi Tin
Phong". Chung no la mt bon sat nhn, phai khng? Ngi th mo
211
hoang ht, noi lac ca ting: - Anh mun sng th im ngay i. Nay
anh, u ma n noi kiu o, th khng c u, i mo tm o. Khng, ti ch bit c i chut thi. Anh ta lic chung quanh,
nhn nhng bong en va m ti nh la s hai mt s nguy him
nao o. - Nu git ngi co ngha la am sat. Th y nhng vu am
sat em ban "xn" cung khng ht. Nhng anh ng co dai dt ma
em cai tn cua Ganh-ty i kem vi cac vu am sat. Bi v ng ta
khng tha th cho bt c ai x xao v ng ta. y cn nha ma anh
tm lui vao ng sau ng ph mt chut o. Moc- bt tay ngi
ban mi: - Xin cam n anh. Anh ta i ln con ng dn vao nha, va
go ca. Hai canh ca m ngay ra: trc mt anh la mt phu n con
tre, ep k la. C ta co dang ngi x thuy in, b toc vang ong
lng ly tng phan vi i mt en nhanh. C ngac nhin nhn
ngi thanh nin la mt, va s lung tung lam sc mt o hng ln,
mt oa hoa ti thm n trn mt ng than x. Anh m mn
ngm c gai, khng noi c nn li va cui cung c ta phai ln
ting: - Ti tng la ba ti v. ng n tm ba ti? Ba ti ln ph,
cung sp v. Moc- vn c ngm say sa: - Tha c. Ti khng vi
lm, ti n y xin tro. - Vy xin mi ng vao. Ti la Ettie, con
gai ng Sap. Ma ti a mt, va chnh ti trng nom cai nha tro nay.
ng co th ngi canh lo si ch ba ti v. A, ma ka, ba ti v ti
ri. Mt ngi an ng nng n bc vao nha. Moc- giai thch
ngn gon ly do anh n y. ng gia Sap nhanh chong ng y: 12
la mi tun , tra tin trc ca tin n, tin phong.
Chng 2
NGI TRNG TOAN
Moc- la mt ngi mun ai cung phai y n mnh. Ch sau

mt tun l, anh ta a tr thanh nhn vt quan trong nht trong
nha tro. Bui ti, khi nhng ngi ta tuc tai y ngi vi nhau, th
anh chang nay lun lun co nhng chuyn khi hai lam cho ho phai
pha ln ci. Sc hp dn ring cua anh lam toa s vui ve ra xung
ARTHUR CONAN DOYLE
212
quanh. i vi nhng ngi ai din cho phap lut, anh to thai

khinh thng, lam cho nhng ngi trong nha tro hoc la thch thu
hoc la lo ngai. Ngay t khi mi n tro, anh a cng khai bc l s
chim ngng i vi c thiu n trong nha rng t phut u tin,
c gai a chim hoan toan trai tim anh. Trong ngay th hai. anh
noi thng rng anh yu c ta, va t o, anh khng ngng nhc i
nhc lai cai ip khuc y. - C co ngi khac ri a? C hay bao cai
ngi y lo cng vic ring cua anh ta i. Con ti, ti se khng l
mt dp may duy nht cua i ti. Ettie, hin gi c co th noi ting
Khng. Nhng mt ngay nao o, ri c se tra li la : Co. Ti con tre,
ti i c. o la mt ga si tnh nguy him, vi tac phong trng
trn ai Nh Lan, va nhng c ch du dang u ym n m ngi.
Thm na, anh ta c bao boc trong mt vong hao quang cua
nhng chuyn phiu lu va b mt, vong hao quang d lam cho mt
phu n phai chu y, va t o dn n tnh yu co xa g. Anh ta k v
nhng thung lung thanh bnh, v hon ao xa vi ep nh trong
nhng chuyn thn tin, v nhng ngon nui hin lanh, nhng canh
ng xanh mut. Ngi ta co cam giac la nhiu chuyn ky la a xay
n cho anh ta trong cai thanh ph Chicago qua ky la, qua b mt.
Anh ta gi lai vi mt ve trm ngm bun ru, mt cuc ra i t
ngt, mt cuc chay trn vao ni tn cung cua cai thung lung m u
nay. Ettie lng nghe tng li, i mt nhung en anh ln mt nim
thng xot va thng cam. Moc- lam k toan. Anh bn sut ngay,
va cung cha co th gi n trnh din chi nhanh cua "Hi nhng
ngi T Do". Can-ln n nha tro cu Sap vao mt bui ti. Can-ln
la mt mu ngi nho be, lau tau, mt li cay. Anh ta co ve vui
long khi gp lai Moc-. Sau vai ngum, anh ta i vao ly do cua vic
n thm. - Nay, Moc-, sao anh cha trnh din ng toan trng.
- Ti bn. - Lam g th lam, nhng phai ti gp Ganh-ty ngay i. Le
ra sau ngay anh n, anh phai trnh din o tru s Hi ri, anh
khng c lam n b bi vi ng ta. Moc- co ve ngac nhin. - Ti
la mt hi vin a hn hai nm ri. Sao lai phai i trnh din gp
th? - Chicago th khng gp nh th u. - y cung la mt Hi
y ch? - Cung mt Hi a? - Can-ln nhn Moc- trng trng, mt
213
anh ta loe ln mt tia sang e doa. - Th khng phai la cung mt

Hi sao? - Moc- hoi lai. - Mt thang na, chung ta se tr lai
chuyn cung hay khng cung nay. Ti nghe noi la ba no trn tau
anh co i ap g o vi my tay canh sat. - Sao anh bit? - tin tc
bay i ma. y tin tc bay i nhiu lm, tt cung co, xu cung co.
! Anh se la ngi ly tng cua Ganh-ty o. - Sao vy? ng ta cung
ghet canh sat ? Can-ln bt ci, ng dy: - Hay i gp ng ta
ngay i. Nu khng, th khng phai ng ta ghet canh sat, ma la
ghet anh o. Cung m hm o, ng gia Thuy in mi anh chang
tre tui vao phong ng. - Ti co cam giac la anh ang ve van con gai
ti. - Ti yu c y. - Th th anh tn cng v ch. Co ngi a n
trc anh ri. - C y a noi vi chau nh th. - Con be co noi vi
anh la ai khng? - Chau co hoi nhng c y khng noi. - Co le no
khng mun lam anh phai s hai y. - Lam chau s hai a? Moc-
a bt u nong mt. - ung o,anh ban. No la thng Ted o. - Cai
thng Ted y la mt th ma quai d dn hay sao? - No la mt trong
nhng thng chu cua bon "Ngi Tin Phong" y. - "Ngi Tin
Phong" a? Tai sao moi ngi y lai phai s chung n th? ng
chu tro ha thp ngay giong xung. - "Ngi Tin Phong" la hi vin
cua "Hi nhng Ngi T Do". Ngi tre tui git mnh. - Chau
cung la hi vin cua Hi y y. - Anh a? Nu ti bit th, th ti
khng cho anh vao nha. Du anh co tra ti n 100 la mt tun i
na. - Hi lp ra ct giup ln nhau, va gy tnh ban tt. Bac
hay oc iu l cua no ma xem. - ni khac th nh th o. Nhng
y th khng. - y no th nao? - Mt bon sat nhn. Th thi.
Moc- ap lai bng mt nu ci khng tin: - Bac chng minh c
iu o khng? - Ca nm mi vu an mang y cha u chng
minh hay sao? Trong cung thung lung nay khng ai khng bit
nhng vic y. Moc- noi rt nghim trang: - Tha bac, chau mun
bac rut lai nhng li va noi, nu khng th bac phai giai thch. Ti ch nhc lai cho anh cai g ma tt ca moi ngi u noi y.
Nhng ngi chu cua Hi th cung la nhng ngi chu cua bon
"Tin Phong". Nu ai lam g pht y Hi, th bon "Tin Phong" se ra
tay ngay. - Chau mun co nhng chng c thc s kia. - Nu anh
ARTHUR CONAN DOYLE
214
con lai Vermissa nay, th ri anh se co nhng chng c. Nhng ti

qun mt rng anh cung trong cai bng y, th ri anh cung
chng hn g bon chung u. Trong khi ch i, tha ng, xin ng
i tm mt ni tro khac. Th la Moc- b kt an phai i ay n hai
ln: i ay khoi cn bung m cung va i ay xa ngi thiu n.
Anh i tm Ettie. - Ba em va mi ui anh. Nu ch la chuyn cn
bung thi th anh co cn g. Nhng ma, anh khng th sng khng
co em c. - , ng Moc-. Xin ng ng noi th. ng a n qua
tr. Em cha ha vi hn nhng em cung khng th ha vi ngi
khac c. - Th nu anh la ngi n trc, th liu anh co mt tia
hy vong nao khng? C gai up mt vao hai ban tay, khoc nc n: Em th trc Thng la em mun anh la ngi u tin n vi
em. Moc- quy ngay xung bn c gai, tht ln: - Anh van em, em
hay lam theo ting goi cua trai tim mnh. Moc- nm ly i ban
tay c gai. - Em hay noi rng em la cua anh, va chung ta se cung
nhau xy dng cuc i. - Nhgn khng pahi y ch? - y,
ngay y em a. - Khng, khng, anh... Moc- m cht c gai vao
trong tay. C gai khng chng c. - y th khng c u anh.
Nhng... anh co th i vi em c khng? Mt trn bao ni tm,
lam rung ng net mt ngi thanh nin. Mt lat sau, khun mt
tr lai rn anh - Khng. Anh y bao v em va chng vi ca
hoan cu. - Th tai sao chung ta khng i ni khac. - Khng, anh
khng th i c. - Tai sao? - Nu chung ta yu nhau th ai dam
ngn can? - Anh mi n y nn anh khng bit cai thng Ted
u. Anh cung khng bit Ganh-ty va bon "Tin Phong". - Anh a
sng gia nhng con ngi d tn, va bao gi ri cui cung chnh
chung phai king anh. Nu bon chung a pham ti th tai sao
khng ai a chung ra trc phap lut. - Khng co ai dam ra lam
chng chng lai chung: ngi nao lam nh vy, th ngay trong
thang o se cht. - Co th ngi ta tm cach hai chung va chung
khng co cach g t v chng? - i, em khng mun nghe anh noi
nh vy. hn cung noi ung nh vy o... cai thng y. - Thng Ted
y a? a, no noi nh vy co phai khng? - Va v vy, ma em ghet no.
Em ghet no nhng em s no. Cho nn em c phai tm cach tranh ne
215
bng nhng li ha na vi. Nhng nu anh chu i vi em, th

chung ta se a ba em i, va sng mai mai vi nhau. Mt ln na
net mt ngi thanh nin lai hin ln cuc tranh u ni tm d
di, va mt ln na, mt quyt nh khng g lay chuyn ni. - Se
khng co g nguy hai xay n cho em va ba em u.Con v cai bon
c ac kia, anh t hoi khng bit ri em co ngac nhin khi thy
rng anh con c ac hn ca a c ac nht trong bon chung, trc
khi chung ta ly nhau. - Khng, em tin anh... tin sut i. Trn mi
Moc- n mt nu ci cay ng. - Em bit anh con t qua, em
khng th oan bit c nhng g din ra trong tm hn anh u.
Nay, ai n ka? Hai canh ca bung bt toang ra, va mt ngi tre
tui bc vao, dang iu dng dng t c, hn ep trai, n mc
ep e. Voc dang va tui tac cung vao c cua Moc-. Di chic mu
pht vanh en rng, cp mt d tn nhn chm chm vao i trai
gai ang ngi canh lo si. Ettie vi vang ng bt dy, hoang ht.
- Ti rt sung sng c ng n chi, ng Ted. Xin mi ng ngi.
Ted hai tay chng nanh, nhn thng vao mt Moc-, hoi: - Ngi
nay la ai? - Mt ngi khach tro mi. ng Moc-, ng cho phep ti
gii thiu vi ng, ng Ted. Hai ngi thanh nin trao i mt cai
gt u lanh nhat. - C gai a noi cho anh bit s quan h cua c ta
vi ti ri ch? - Ti chng bit mi quan h nao gia c ta va anh
ca. - C gai nay la cua ti, va by gi th anh i chi i, ngoai kia
tri d chu lm y. - Cam n. Luc nay ti khng thch i chi. "Lai th na kia". i mt cua Ted rng rc la gin. "Th chc ng
thch anh nhau co phai khng, tha ng khach tro?" Moc- nhay
dng ln: - Anh a oan ung y. Cha bao gi anh lai co mt li
noi ung hn th na. C thiu n ku ln, s hai: - i, anh Moc-.
i anh Moc-. - , ngi ta a goi nhau bng anh ri, nhanh qua
nh? - Anh Ted. Xin anh hay lng ma tha li cho anh y. Moc-
bnh tnh noi: - Ettie, anh se giai quyt chuyn nay n thoa thi.
Tha ng Ted, ng co thy hng thu ma i dao vi ti mt vong
ngoai ng kia khng? Tri ban m ep lm, ung nh ng a
noi, ng sau nha bn canh nay co mt cai bai trng, tin li lm,
ng a. - Ti se tra mon n nay, ma khng cn phai bn tay. Anh se
ARTHUR CONAN DOYLE
216
hi hn la a t chn vao nha nay. - Se a? Co ngay vn hn ch. Ti se chon gi. Anh co th ti thu xp vic y cho. Nay, nhn
y. Ted keo ng tay ao ln va ch vao mt du hiu c bit: mt
hnh tam gac nm trong mt ng tron. - Anh co bit cai nay la g
khng? - Ti khng bit va cung chng cn bit. - Th th ri anh se
bit. Ettie se ch dn cho anh. Con kia, may se quy xung ,va van
xin tr v vi tao. Sau o, may se bit tao trng phat may nh th
nao. May a gieo..., th tao se cho may gt... Hn gin d, nhn hai
ngi mt ln cui, ri quay got i ra va dp ca lai. Trong giy lat,
Moc- va ngi thiu n ng lng i. Nhng ri ngi thiu n
nhao ti m cht ly anh: - i, anh Moc-, anh can am bit bao
nhiu. Nhng anh phai trn ngay ti nay, no se git anh. Em a
nhn thy trong mt no. Lam sao ma anh chng c c vi ca bng
cua chung. Moc- du dang hn ngi thiu n va du c ngi
xung gh - Em ng co lo, Anh cung la mt hi vin trong Hi
nhng Ngi T Do, anh a noi vi ba em ri, va by gi anh cung
noi cho em bit na, ng ghet bo anh. - Em khng th nao ghet bo
anh c. Nhng nu anh cung la mt hi vin, tai sao anh khng
n ly long ng Ganh-ty. , anh i ngay i. - Anh cung co y o. Em
co th noi vi ba em la m nay anh con v ngu y, nhng ngay
mai anh se i tm mt cn phong khac.
Quy ru cua quan Ganh-ty ng nghet khach gm toan
nhng bon ha lu cua th trn. Ganh-ty la nhn vt ni ting, bn
ngoai c che y bng tac phong cua mt ngi vui tnh si li.
Nhng bn trong, s s hai ma hn gieo rc khng nhng
Vermissa, ma ca trn 50 cy s cua cai thung lung nay, u li keo
khach n quan ru cua hn ri. Ganh-ty a c nhng bon
cp, bon lu manh, bu hn gi chc vu Uy vin Hi ng Thanh
ph, va Qun trng Canh sat giao thng. Thu ma va cac khoan
tin ong gop rt ln, nhng cng trnh cng cng th b bo b, bao
cao trc nhn dn th b bop meo s tht Ngi dn thng b bt
buc phai cm ming v s b tai hoa. Th la, nm nay qua nm
khac, quan ru cua ng a a phnh ra n mc e doa nut ca mt
goc cua ph ch. Moc- y ca bc vao, chen gia am ng n
217
ao, trong mt bu khng kh nhim khoi thuc va sc mui ru.

Cn phong c thp en sang choang. Nhng tm gng ln,
khung ma vang, treo trn bn bc tng phan chiu va nhn ln
gp bi khng bit bao nhiu la en. Nhng ngi bi ru, tay ao
s mi xn ln n khuyu ti tp pha ru cho khach hang. mt
u, ng da mnh vao quy, la mt ngi an ng cao ln. o la
Ganh-ty. ng ta co b toc en nhanh, dai nh mt cai bm ru xung
n tn c, b ru nham nh hai bn ma, nc da mai mai cua mt
ngi y ai Li, i mt en nhn khng chp, trng rt d tn. Tt
ca phn con lai, mt thn hnh cn i, net mt thanh tu, tac phong
ci m, phu hp vi dang iu vui tnh va chu chi ma ng ta c
lam cho moi ngi thy ro. Mt ngi khach la se ngh rng y la
mt tay lam n lng thin. Nhgn khi i mt hung bao kia nhn
trng trng vao khach, th ngi nay bt u run s, va cam thy
mnh ang ng trc mt thin tai thc s. Sau khi a quan sat
ky con ngi o, Moc-, cui tay gt mt am xu nnh ang bao
quanh. i mt tao bao cua ngi thanh nin nh ong inh vao
i mt en ang soi moi nhn anh. - Nay anh, ti cha h thy cai
ban mt cua anh y. - Ti mi n, tha ng Ganh-ty. - Nhng
khng v th ma khng bit tha gi vi mt ngi co chc vu. Mt
ngi trong bon xu nnh vi giai thch: - Nay anh, y la ng hi
ng Ganh-ty o. - Rt tic, tha ng hi ng. Ti cha bit ht cac
tp quan y. Nhng ngi ta co khuyn ti n gp ng. - Th
th anh gp ti ri o. Anh thy ti th nao? - , noi ra by gi con
sm qua. Nhng nu trai tim cua ng cung to nh thn hnh cua
ng, va tm hn ng cung ep nh ng, th ti t thy la bng long
ri. Nghe cu tra li o, tn chu quan m ra ng ngang, khng bit
nn ci ct hay gi mt ve nghim trang vi tn thanh nin nay.
Mt lat sau, hn mi quyt nh. - T me, ung la mt kiu n noi
ai Nh Lan ri. Th ra tn ng a hai long v phn ngi ngm cua
ti ri, phai khng? - Chc chn th. - Va ngi ta bao anh n gp
ti. - Vng. - Ai noi? - Mn huynh Can-ln, chi nhanh 341, cua
Vermissa. Ti xin nng ly mng sc khoe cua ng, ng hi ng.
Moc- va ung va gi ngon tay ut ln. Ganh-ty chm chu theo
ARTHUR CONAN DOYLE
218
doi anh ta va bng nhu cp mt en rm lai noi: - , ra th y.

Vy th ti phai xet trng hp cua ng mt cach cn ke hn na,
tha ng... - ... Moc- - Mt cach cn ke hn na, tha ng Moc-,
v y khng ai tin li noi cua ai ca. Xin mi qua ng sau quy
nay. o co mt cn phong nho vi nhng thung ru xp doc theo
tng. Ganh-ty ong ca ri ngi ln mt thung, va cn vao iu
x ga va quan sat anh thanh nin. Hai phut tri qua nh th. Moc chu ng cuc thm tra nay mt cach vui ve. Anh ta ut mt
tay trong tui ao vet, con mt tay th vn v ria mep. t nhin
Ganh-ty chm ngi v pha trc va cha ra mt khu sung luc. Nay, thng kia. Nu may nh chi tao th cai nay se a may sang
th gii bn kia ngay. Moc- bnh tnh tra li: - on tip mt mn
huynh nh th nay th qua tht la ky cuc, nht la khi ngi ta lai
la mt trng toan trong chi nhanh cua Hi nhng Ngi T Do. Anh c nhp hi u? - Chi nhanh 29, Chicago - Bao gi? Ngay 24 thang 6 nm 1871 - Tn trng toan? - J.H.Scott. - Ai chu
trach nhim toan khu? - Bartholomew Wilson. - n Vermissa lam
g? - Ti cung i lam nh ng - Anh i ap trn tru lm nh? Vng, ti khng ngong nghiu. - Th trong hanh ng, anh co lanh le
khng? - Ti ni ting v vic y. - Rt tt, anh se c th thach.
Anh a nghe noi n chi nhanh y bao gi cha? - Ngi ta noi
vi ti rng trc tin phai la mt con ngi a, ri sau mi thanh
mt mn huynh c. - ung o. Tai sao anh lai bo Chicago ra i? ng ng hong bt ti khai. Ganh-ty tr mt ra nhn. Hn khng
quen nghe nhng cu tra li nh vy. Cu nay, hn thy no tht
ng nghnh. - Tai sao vy? - V mn huynh khng c phep noi di
vi mt mn huynh khac. - Ngha la s tht khng c tt lm ch
g. - Nu ng mun hiu nh vy, th xin tuy ng. - Mt ngi
trng toan nh ti, chc se khng a mt ai vao trong chi nhanh
Hi, khi cha bit qua kh cua anh ta. Moc- co ve lung tung. Sau
cung, anh ta li tui ao trong ra mt manh bao cu, va con hoi lai: ng khng phan thung ti ch? - May ma con noi cai kiu y th tao
p v mt may ra by gi. Moc- to ve hi tic: - Ti xin li ng.
Ti noi ma khng suy ngh. Ti bit rng trong tay ng th ti se
219
c an toan. ng hay oc manh bao nay i. Ganh-ty oc lt qua

bai bao a tin v vu an mang tn Jonas Pinto quan ru ph
Ch, tai Chicago, m mng 1 thang ging nm 1874. Hn a tra
lai manh bao cu, hoi: - Anh lam cai vic y a?... Moc- tra li bng
cai gt u. - Tai sao anh lai ha no? - Ti giup nha nc uc ra
cac ng la. Co le nhng ng la cua ti lam ra, vang khng
u tui nh ng la cua Nha nc, nhng trng no vn co ve xai
c. Cai tn Pinto nay giup ti tiu thu nhng ng y. Mt hm
no noi rng se i t cao ti. Ti ha no ngay, ri n y. - Tai sao lai
n cai x than nay? - Thy bao noi y ngi ta khng kho tnh
lm. Ganh-ty bt ci. - Th ra trc ht anh la mt thng lam bac
gia, ri sau la mt tn git ngi, va anh ngh rng n y anh se
c ngi ta on tip tt co phai khng. - Vng, ai khai la nh
vy. - Th by gi anh con lam c nhng ng la y khng?
Moc- moc tui ly ra my ng tin vang a cho Ganh-ty xem y ng xem... - Tht khng? Khng noi ua y ch? Ganh-ty soi
cac ng tin ra anh sang, no trn ban tay to tng. - Khng
thy co g khac ca. T me, th nay th anh se la mt mn huynh c
lc y. y chung ti cung co th nhn mt vai tay u bo u
bu. - Tha ng, ti se gi c v tr cua ti, trong cuc t v o. Thn kinh cua anh co ve vng vang lm. Anh khng xao ng khi
ti cha sung vao anh? - Luc o khng phai ti ang b nguy him. Th th ai vy? - ng. Moc- rut tronng tui ao vet ra mt khu
sung sau a ln an. - Ti vn nhm vao ng sut trong thi gian
va qua, tay ti cung khng lanh kem g ng u. ng hi ng o
mt ta tai nhng ri bng pha ln ci. - Ti co cam giac mt ngay
nao o, chi nhanh Hi ta ri se c kiu hanh v anh o... Cai g
th nay. Chung may khng th yn cho tao c noi chuyn n
nm phut vi mt v khach qu hay sao? Ngi hu ban cui u: Xin li ng hi ng, co ng Ted. ng y mun gp ng gp. Li bao
y la v ch, Ted a hin ra trong khung ca. Hn gt ngi hu ra
ri ong ca lai, va nhn Moc- bng mt cp mt ny la. - Th la
may a n y trc tao ri ha? c, ng hi ng, ti co cu
chuyn mun noi vi ng v cai tn nay. Moc- noi nh het: - Th
ARTHUR CONAN DOYLE
220
may noi ngay i, noi ngay trc mt tao ne. - Tao se noi luc nao tao
cn noi, va noi theo cach cua tao. Ganh-ty t trn thung ru nhay
xung, can thip - Ted, y la mt mn huynh mi n, chung ta
khng c on tip anh ta nh vy. Hay cha tay ra lam lanh vi
nhau i. - Khng i nao. - Ted het ln - Ti a mi anh ta u vi
ti bng tay khng, hoc bng bt c th vu kh nao. Tha ng hi
ng, by gi ti xin ng phn x cho chung ti. - Th gia hai
anh co chuyn g vy? - Mt c gai tre tui. - "T do a?" ng trng
toan noi tip. "V y la gia hai mn huynh trong cung mt chi
nhanh hi, nn c gai o hoan toan t do". - , lut l cua ng la
nh th y ha? - ung, lut l cua tao la nh th y, Ted! Ganhty nhn hn mt cach him ac, tip lun: - Phai chng may nh
chng lai lut l y khng? - ng gat ra ngoai mt ngi vn ng
bn ng t nm nm nay, m vao long mt tn ma ng cha bao
gi gp mt. Me kip, n ky phiu sp ti... ng hi ng chm ln
nh mt con h, khep cht hai ban tay vao quanh c tn kia va vt
nga no ln mt thung ru. Moc- can thip. Anh keo ng hi
ng lai, lam ng ta tha tay ra. Ted b khut phuc. Hn ngi ln
trn thung ru. - Ted, a t lu may ang c mt trn nh th
nay. Ngay hm nay th may nm mui s s ri o. May tng tng
rng nu tao khng c bu lai lam trng toan th may se chim
ch tao phai khng? Ri y chi nhanh Hi se nh oat vic nay.
Nhng chng nao tao con la trng toan, th khng mt a nao
c m mm ra chng lai nhng iu tao quyt nh, nghe ro
cha? Ted va xoa c va lp bp noi: - Ti co chng ng cai g u.
Th la Ganh-ty t ngt tr lai ngay cai kiu cach ra ve h hi
thng ngay cua hn: - , nu th th thi. Chung ta u la ban tt
vi nhau ca. Va vic nay coi nh la xong. Lao ly t trong hc tu ra
mt chai sm banh bt nut m ru, rot y vao ba cc : - Nao,
chung ta hay ung ly ru hoa giai. Sau tun ru nay, khng co
mt cuc cai ln nao na. Vy th by gi Ted, hay tay trai cua
anh ln c ti i. Ri lao noi tip: - Tha ng, ngh sao khi b xuc
pham? - "Nhng am my u nng n". - "Nhng chung se tan i,
khng bao gi tr lai na". - "Va iu o, ti xin th". Hai ngi
221
ung can ly ru, va nghi l o lai din ra gia Ted va Moc-

Ganh-ty xoa hai tay vui ve noi: - c ri. Th la cuc cai ln a kt
thuc. Nu no con tai din th cac anh se phai chu s trng phat cua
Hi. Moc- cha tay ra cho Ted bt: - Ti tht khng dam th. Ti
d gy ln, nhng cung d tha th. Ngi ta bao o la do giong mau
ai Nh Lan. Nhng i vi ti th la xong, va ti khng co thu hn
g ca. Ted anh phai gi tay ra bt, v i mt cua ng trng toan
khng ri hn Ganh-ty m ly vai hai ngi, th dai: - Tht khng
th tng tng c la manh gu vay y lai co th lam cho hai
chang trai cua ti n phai tr thanh i thu cua nhau. Nhng
nhng chuyn nay vt ra ngoai thm quyn cua mt ngi trng
toan ri. Mn huynh Moc-, anh c nhp vao chi nhanh 341.
Chung ti thng hi hop vao ti th 7. Nu anh n d, anh se
mai mai la mt ngi T Do cai thung lung nay.
Chng 3
CHI NHANH 341 VERMISSA
Ngay hm sau, Moc- don n nha mt ba goa chng tn la

Namara ven th trn. Can-ln t lu sau cung co vic v Vermissa
nn hai ngi n chung vi nhau. Ba chu tro a gia, tnh kn ao
va bit iu. Moc- va Can-ln o khng co ai khac cung tro nn
co th n noi, hoat ng rt t do. Cu Sap cung ng y cho Moc khi nao mun, c n nha dung cm, thanh ra quan h cua anh
vi Ettie khng b t oan, ma trai lai c ngay cang cht che, thn
thit hn. Moc- bay nhng cai khun dp bac gia ra. Mt vai mn
huynh cua chi nhanh c phep b mt n nha anh, va khi ra v
th tui nng nhng ng bac mi. Nhng ngi cung lam vi anh
thng thc mc tai sao anh co tai nh vy, ma lai chu ha mnh i
lam cng. Anh tra li rng nu anh khng co nhng ngun thu
nhp chnh ang, th canh sat se iu tra v i sng cua anh ngay.
ARTHUR CONAN DOYLE
222
Sau cuc gp mt ln u tin vi Ganh-ty, anh thng lui ti quan

ru bit "nhng chang trai". o la cai tn rt d thng ma bon
qu s trong khp vung nay t t cho mnh. Moc- ni ting trong
bon chung v s nong nay va v cach noi tao tn cua anh. Mt bui
ti, khi quan ru ang ng khach, th co mt ngi bc vao.
Ngi o mc binh phuc mau xanh va i mu li trai cua canh sat
vung mo. y la mt n v c nhim a c ban iu hanh cua
cac cng ty hoa xa, mo than va mo st cung dng ln ym tr cho
canh sat dn s. Khi ngi o va m ca vao, th ca phong bng
im bt, ca my trm con mt u dn nhn nh xin vao mt
anh ta. Ganh-ty ng sau quy, khng to ra mt chut ngac nhin
nao khi thy vin thanh tra ngi vao gia am khach quen cua ng
ta. - Mt ly uyt-ki nguyn cht. A, ng hi ng, hnh nh chung ta
cha gp nhau ln nao? - Anh la ai uy mi n y phai khng? Chnh ti. Chung ti ku goi ng va tt ca moi cng dn, hay giup
chung ti gi vng phap lut va trt t trong th trn nay. Ti la
ai uy Mavin cua Cng ty than va st. - Khng co ng, chung ti
thu xp con tt hn y. Bi v chung ti co i canh sat ring. ng
ch la mt cng cu t ban, n y qut roi gn bo va bn git
nhng ngi cng dn ngheo ma thi. Vin s quan canh sat ci: Khng nn cai va vi nhau. Anh ta ung can ly ru va sp i ra th
cht trng thy Moc- ang ng ci gn gn o. Anh ta va
nhn Moc- t trn xung di va vui ve goi: - a, mt ngi quen
cu y. Moc- lang ra. - Ti cha bao gi la ban cua ng. ai uy
Ma-vin pha ln ci: - Mt ngi quen khng nht thit phai la mt
ngi ban. Anh la Moc-, Chicago. Moc- nhun vai, ap li
nagy: - Ti khng chi tn ti, Anh tng ti xu h v cai tn ti a?
- Nu anh co cam thy xu h v cai tn cua anh, th cung co ly
thi. Moc- a nm cht lai thanh hai nm m va gm ln: - Ti
yu cu ng phai giai thch nhng iu ng va mi noi? - ng co
ln mt anh ch vi ti. Trc khi ti n y, ti la mt quan chc
Chicago, va khi ti trng thy mt thng lu manh cua Chicago,
ti phai nhn ra c no ch. Moc- tai nht ngi, tht ln: Chc ng khng phai la Ma-vin cua S canh sat trung ng
223
Chicago ch? - Ti lun lun vn la Ma-vin y y. Chung ti cung

vn cha qun c cai thng Pinto a b git. - Ti khng git no. Th a? Th th cung hi la o. Bi v cai cht cua no cho anh bit
my. No ma khai ra c trc toa, th anh a vao chao rang lu
ri. Nhng thi, khng noi chuyn qua kh na. Nay, ti noi ring
vi anh mt chuyn ang le ti khng c phep noi ra: cai vu y
ma, v phn anh khng co g la ro rang u. Ngay mai anh co th
tr v Chicago, nu anh mun. Anh se khng b phin u. - Ti
y tt ri, chng phai i u ca. - th tuy, ti a mach nc cho
anh, ang le anh nn co mt li cam n mi phai. Moc- tra li
mt cach lan nhat: - Th c cho la ng mun lam cho ti vui long i,
cam n. - Chng nao ma ti con thy anh trn con ng tt th ti
se khng noi g. Nhng nu anh lai mun d tro, th luc o se la cu
chuyn khac y. Thi, chao anh. Chao ng hi ng! Ma-vin bc
ra khoi quan ru. Tin tc nhanh chong loan ngay i rng Moc-
a tac yu tac quai Chicago. Trc y, khi co ngi hoi anh ta v
vic nay anh ta ch tranh ne vi nu ci cua mt ngi khng mun
ai lam rum beng qua kh cua mt cu chuyn chng ang g. By
gi cu chuyn o a c xac nhn chnh thc. Nhng khach quen
n bao quanh va u ym bt tay anh ta. T nay tr i, anh a co
mt v tr xng ang trong tp th. Mt ti th by, Moc- c
a ra trnh din trc hi vin trong chi nhanh. Cuc hop c
triu tp trong mt cn bung rng nha hi quan. Khoang 60 hi
vin co mt. Ho ch la mt phn rt nho cua t chc thi v co nhiu
chi nhanh khac hoat ng trong thung lung cung nh pha sn
nui bn kia. Trong tt ca khu mo nay, tng s hi vin nh vy
khng di nm trm tn. Nhng ngi ti hop, tp trung quanh
mt chic ban dai trong cn bung hoan toan tr trui, khng co bt
c mt th trang tr nao. mt pha co mt cai ban khac trn xp
y ru va ly. Mt s mn huynh a mt lic nhn v pha o.
Ganh-ty ngi mt u ban, u i mt cai mu bnh thin bng
nhung en, vai khoac mt tm ao choang bng nhung o. Nhng v
chc sc cao cp nht cua chi nhanh, trong s o co Ted, bao quanh
ng ta. Ngi nao cung co eo mt cai ay hay mt huy chng ch
ARTHUR CONAN DOYLE
224
ro ngi th va chc vu. Phn ng trong s ho la nhng ngi tui,

s con lai gm nhng thanh nin t 18 n 25 la nhng tay chn
tha hanh. Trng mt cua cac hi vin gia, ngi ta cung oan thy
bn trong la nhng tm hn tan bao va bt tr, nhng khi nhn n
nhng ngi tre tui, th khng ai co th ng c rng nhng
thanh nin nay lai hop thanh bng nhom ti pham. i truy n
tn gc r, chung cho rng co xin xung phong i thu tiu nhng
ngi cha bao gi ng cham g n chung, th mi goi la co can
am va co tinh thn hip s. Hi u, chung con gi b mt v
nhng hanh ng cua chung, nhng vao thi xay ra cu chuyn nay
th chung cng khai khoe khoang thanh tch. Trong mi nm cha
mt a nao trong bon chung phai chu mt an sat phat nao. Moc a c bao trc la se co nhng l nghi ch i anh ta. Anh
c hai mn huynh a vao mt cn bung bit lp. Qua tm vach
ngn bng van, lot vao ting n ao cua nhiu ngi noi trong cn
bung hep. Mt hay hai ln g o, anh nghe thy noi n tn anh.
Hnh nh ngi ta ang khao nhau v s chp nhn anh vao chi
nhanh hi. Ri mt ngi bao v, bc vao cn phong anh ang
ng i va truyn cho hai ngi mn huynh bit: - Ngai trng
toan ra lnh hay troi ngi nay lai, bt mt va a vao trnh din.
Ca ba ngi lt ao anh ra, ven tay ao s mi bn phai ln va troi git
canh khuyu anh ra ng sau. Ri ho i ln u anh mt chic mu
li trai may bng th vai en day, va n su xung cho n che
ht phn trn cua mt, anh c dn vao phong hop. Anh co cam
giac la m ti en nh mc. Anh nghe ting th thao cua nhng
ngi d hop, ri ting noi cua Ganh-ty: - Moc-, anh a la hi
vin cua Hi nhng Ngi T Do cha? Moc- gt u. - Chi
nhanh cua anh co phai la s 29 Chicago khng? Moc- lai gt
u. - Nhng m en ti rt kho chu... - ... cho nhng ngi la
mt phai i lai. - Nhng am my u nng n - Mt cn bao sp
lai gn. - Cac mn huynh a thoa man cha?.... Co mt ting r rm
chng to s ng y. - Mn huynh, anh a ap ung c mt hiu,
chung ti bit anh tht s la ng trong hi. Nhng chung ti cung
mun anh bit rng trong khu vc nay, chung ti co nhng nghi l
225
va nhng iu bt buc oi hoi phai co long dung cam. Vy anh co

sn sang chu ng khng? - Co. - Anh co can am khng? - Co. Hay tin ln mt bc. Va nghe n y th anh cam thy co hai
mui nhon, cng ng trc mt. Hai mui nhon nay n vao hai
mt anh khin anh co cam giac la nu tin ln thm th hai mt se
b m thung. Mc du vy, anh vn tin ln mt bc, va hai mui
nhon bin mt. Anh nghe thy nhng li khen ngi kn ao. - Anh
can am y. Nhng liu co chu c s au n khng? - Khng
kem bt ky ai. - Hay th thach. Moc- a phai s dung tt ca ngh
lc mi khng ku thet ln: mt s au n khung khip va xin
qua canh tay anh, suyt lam anh ngt xu. - Ti co th chu c hn
th na. Ln nay th ting v tay n vang ln. Cha bao gi chi
nhanh y thy mt ngi mi nhp hi cng quyt hn th.
Ngi ta nhc cai mu trn u xung, va v vao lng anh m
p. Anh vn ng im, chp chp mt ci trong khi cac mn
huynh ti chuc mng anh. Ganh-ty noi: - Mn huynh Moc-. Anh
a tuyn th gi b mt va trung thanh, nhng chc anh bit rng
ai phan bi li th o se b an t hnh tc khc ch? - Ti bit. - Va
anh co tun theo lnh cua ngi toan trng trong bt ky hoan
canh nao khng? - Co. - Vy th, nhn danh chi nhanh 341 cua
Vermissa, ti mi anh c tham d vao nhng nghi l va nhng
c quyn cua Hi. Mn huynh Can-ln, hay cho chung ta ung
ru i. Co mt ngi em tra lai cho Moc- chic ao vet. Trc
khi mc vao, anh xem xet lai ch canh tay phai vn con au nh xe:
Mt cai n bng st nung o a in ln y hnh mt tam giac nm
trong mt ng tron. Nhng ngi ng xung quanh cung ven tay
ao ln va ch cho anh xem du n cua ho. - Chung ti cung a c
nhn du n nay, nhng khng ai dung cam c bng anh u. , cung khng co g gh gm lm. - Moc- tra li. My tun ru
mng l nhp hi a xong, chi hi bt u ban n mt s vn
thng vu. Ganh-ty tuyn b: - Vic th nht cua bui hop m nay
la bc th cua v trng hat Win Merton, chi nhanh 249. Bc th
nh sau: "Qu v thn mn, co mt vic nho cn lam i vi Adrew
Rae, cng ty Rae Sturmash, chu nhng mo bn canh. Chc cac v
ARTHUR CONAN DOYLE
226
cha qun la chi nhanh cac v con n chung ti v vic chung ti a

c hai mn huynh n giup cac v trong vu tn canh sat, mua
thu va qua. Nu cac v c n cho chung ti hai ngi tnh
nguyn, th ho se c ngi thu quy Hi-gi cua chi nhanh chung ti
trng nom chu tt, va se hng dn ho cach hanh ng, u va
luc nao. Chao huynh . Ky tn J.Win." ng Win cha bao gi t
chi cho chung ta vay mt hoc hai ngi khi chung ta cn, th by
gi chung ta cung khng th t chi ng ta. Ganh-ty ngng lai, a
mt nhn khp cn phong. - Ai xung phong i lam cng vic nay?
My thanh nin cung gi tay mt lt. ng trng toan mm ci
ng y. - H Coc-mc, anh se i. Nu anh cung lam n tt nh ln
trc th moi vic se bnh thng ca thi. Ca anh na, Uyn-xn.
Ngi xung phong o thc mc: - Nhng ti khng co sung luc. y la trn u tim cua anh, co phai khng? Th th phai bt u
bng l chu la a. Con sung luc, n ni se co. Khi nao tr v, se
co n mng trong th. - Th con tin thng, ln nay th sao? - Cocmc hoi. - Tin thng khng phai la quan trong. Anh ra tay v
danh d ma. Khi nao cng viec xong xui, ngi ta cung se vet c
ay ket bac mt i ng -la cu rch nao o trao cho anh. Wil
hoi: - Cai ngi o a lam g? - Chuyn o khng dnh dang g n
chung ta, cng vic cua chung ta, la thay ho thanh toan no, cung
nh ho a thay ta y vy. A cung nhn y noi lun; tun l sau
se co hai mn huynh cua chi nhanh Merton n y lam thay
cho chung ta mt cng vic nho. Co ngi hoi: - Ai n th? - ng
nn t nhng loai cu hoi nh vy. Anh ch cn bit y la nhng
ngi rt chu chi. Ted ku ln: - y ang cn co nhng loai
ngi y y. Dn chung y a bt u hi coi thng ri o.
Trong tun trc ba ngi cua chung ta a b tn c cng La-c
ui khng cho lam na. Chung ta mc n vi cai thng nay t lu
ri, by gi phai hoan lai u ca vn ln lai cho no thi. Moc- th
thm vao tai ngi ngi bn hoi: - Hoan vn nh th nao? Ngi
nay pha ln ci: - Bng mt vin an sung sn ch con bng cai g
na. Anh thy nhng phng phap cua chung ti th nao, mn
huynh. Moc- to ve tan thanh nhng phng phap cua cai hi git
227
ngi nay. - Phng phap hay qua. Mt chang trai khng phai tho
th y tt qua i ch. Nhng ngi ngi bn v tay tan
thng. u ban ng kia, ng toan trng hoi vi lai - Cai g
th? - "Tha ng", v mn huynh noi, "Moc- thy phng phap
lam vic cua chung ta hp vi khu v cua anh y lm". Moc-
ng pht ngay ln, trnh trong noi: - Tha thy knh mn, ti
mun noi rng, nu thy cn n mt ngi lam mt vic g o
th ti se t coi nh co danh d ln, nu c thy cho lam. Nhiu
ting v tay. Ch co mt vai mn huynh trong hi la thy anh ta i
co hi qua nhanh. Vin th ky Ha-ra, mt lao gia ru xam ngi bn
canh toan trng, can thip ngay: - Ti ngh la mn huynh Moc ch i khi nao chi nhanh cn n. - Tt nhin. o chnh la iu
ma ti mun noi. Ti hoan toan thuc quyn s dung cua chi
nhanh. - Moc- ap lai. Toan trng noi mt cach an ui: - Ri se
n lt anh thi, mn huynh. Chung ti nhn thy anh la mt con
ngi cng ngh, va tin chc rng anh se lam c nhng vic
xut sc. Ti nay, nu anh mun, anh co th tham d vao mt cng
vic nho thi. - Ti xin ch. - By gi, trc ht ti yu cu thu quy
cho chung ta bit ban hach toan tin nong. Phai tra mt s tin kha
kha cho ngi v goa cua Jim. Mt ngi ngi bn Moc- giai thch
cho anh ta hiu: - Jim a b git thang trc trong khi ang nh ha
sat Wil-co. Thu qu m s sach ra trc mt, noi: - Quy hin nay rt
phong phu, Max va cng ty ng ta a tra 500 -la. Hai anh em
Wan-c gi n 100 -la, nhng ti a t y gi tra lai ho, oi
500 kia. Nu t nay n th t sau, ma ti khng co tin tc g th
b cu truc cua ho co th se b tai nan. Nm ngoai chung ta a bt
buc phai t chay cai may nghin qung cua ho. Hin nay chung
ta co vn u co th ng u vi bt c mt yu cu nao. - Th
con cai vu Win- th sao? - No a ban ht gia san va i khoi khu
vc ri. Cai thng quy gia o co lai cho chung ta mt bc th noi
rng tha no i lam ngh quet ng o Nu-c con thu v hn la
lam mt chu mo ln b mt bng cp tng tin khng ch. Qun
cho e, cung may la no a i khoi y trc khi bc th n tay
chung ta. Mt ngi a ng tui, mt mui nhn nhui co dang hin
ARTHUR CONAN DOYLE
228
lanh hoi: - Tha ng thu quy, ti co c phep xin ng cho chung ti

bit ai a mua cai l t cua ngi ma ta va ui chay khoi khu
nay khng? - c, mn huynh M-rt. L t y a do cng ty Hoa
xa Merton mua. - Va ai a mua lai nhng mo cua Tod va Lee em
ban u gia, nm ngoai cung v nhng ly do trn. - Cung lai cng ty
Hoa xa. - Va ai a mua lai nhng lo ren cua Man-sn va Su-man
khi ho bo lai chay trn. - Tt ca u c cng ty mo tng hp
Gilmerton mua lai ht. Toan trng can thip, hoi lai: - Mn huynh
M-rit, tn tui cua nhng ngi a ng tn mua khng lam cho
chung ta phai quan tm, v khng th b nhng cai b la o ra khoi
vung nay c kia ma. - Tha thy knh mn, vi tt ca long tn
knh cua ti i vi thy, ti vn ngh rng vn nay phai c
chung ta quan tm nhiu hn na. Nh th la trong mi nm nay,
chung ta vn tip tuc dung co mt phng phap thi. o la chung
ta dn dn ui ht nhng nha thu nho ra khoi ni y. Kt qua
la th nao? Ho c thay th bi nhng cng ty ln, ma nhng giam
c cua cac cng ty o th ng Nu c hay Philadenphia, va
hoan toan coi thng nhng li e doa cua chung ta. Nhng chu
nho khng th lam g chung ta c. Nhng, khi nhng cng ty ln
thy chung ta la vt chng ngai gia ho va s lai, th ho se khng
t bt c mt c gng nao, a chung ta ra phap lut. Moi ngi
im bt, net mt sa sm xung. T trc n gi ho vn cam thy ho
co uy lc n mc khng ai dam khiu khch ho, va ho cho rng ho
vng nh thanh ng. y kin cua mn huynh a lam dng chn
lng nhng con ngi bt tr nht. Din gia noi tip: - V vy, y kin
cua ti la, chung ta nn ni bt tay i vi cac chu nho. Ngay nao
ma ho bt buc phai trn chay i ht, th ngay y quyn lc cua Hi
se b tan v. Khng pai s tht nao cung nn noi ra. Khi mn
huynh M-rit ngi xung, nhng ting ku gin d a ni ln.
Ganh-ty ng dy, vng tran bng bng. - Nay mn huynh M-rit,
anh t trc n nay vn la ngi chuyn noi nhng iu g dai.
Chng nao ma tt ca hi vin trong chi nhanh vn sat canh vi
nhau, th khng co mt th lc nao lam hai n chung ta, nhng
cng ty ln cung se cam thy c la tra tin cho chung ta se n
229
gian hn la choi vi chung ta. Va ri ho cung se lam theo nh cac

cng ty nho thi. Con by gi, tha cac mn huynh... Ganh-ty bo cai
mu nhung en va tm ai xung. - ... Chi hi chung ta a ban xong
moi cng vic ti nay, chung ta ch con mt vic nho na cn phai
noi trc luc chia tay. Nhng by gi a n luc chung ta ngh xa
hi giai khat mt chut va vui hat vi nhau, nh anh em trong mt
nha. Moc- co mt giong hat nam cao rt hay, anh hat bai "Em
Mari, anh ngi di dan nho" va bai "Trn con sng ln" va ht ht
cac tnh cam cua khan gia. Ai cung oan rng ri y anh ta se tin
bc ln nhng chc vu cao nht trong hi. Nhng mun lam mt
Ngi T Do trong cai hi nay, cung oi hoi phai co mt vai c
tnh khac na, Moc- a hiu ra c iu o trc khi bui hop
ti hm y kt thuc. Chai ru uyt-ki a c truyn tay i my
ln. Cac chang trai mt o nh gc, a chn mui co th lam bt
c mt vic g. ng trng toan tip tuc: - Cac cu i, trong thanh
ph co mt ngi ang cn mt bai hoc. o la lao James cua t bao
Herald, gn y hn lai bt u ha cai mm to tng ra chng
lai chung ta. Mt ting r rao ng tnh ap lai, pha ln u o la
mt vai cu chi th th tuc. Ganh-ty rut trong tui ao ra mt mu
nht trnh, oc bai Phap lut va Trt t. "S khung b ang ng tr
trong vung than va st. Mi hai nm a tri qua t khi xay ra
nhng vu am sat u tin chng to co s hin din cua mt t chc
ti ac trong vung chung ta. T ngay o n nay, nhng vu an mang
khng mt luc nao ngng va by gi a ln n mt quy m lam cho
chung ta tr thanh mt mi nhuc cua th gii vn minh. Mt tnh
trang khung b va v chnh phu se c thit lp di bong thing
ling cua la c t do hay sao? Ngi ta bit ro nhng tn cm u.
Chung a hoat ng cng khai trc mt moi ngi. Chung ta se
con phai chu ng tnh trang nay bao nhiu lu na. Chung ta se
sng...". ng trng toan vt manh bao xung ban. - Thi oc cai
th vn chng nay nh th la u ri. o, no noi v chung ta nh
vy o. Cu hoi ti mun t ra cho cac ban la: Chung ta se noi g
vi no. Hang ta ting thet hung d ni ln: - Git me no i! Mn
huynh M-rit, cai ngi co b mt hin lanh o lai ng ln, cai lai:
ARTHUR CONAN DOYLE
230
- Ti a noi vi cac mn huynh rng: ban tay chung ta p qua

nng xung thung lung nay, va cung chng con lu na se n cai
ngay ma tt ca cng dn trong vung hop nhau lai e bep chung
ta. James la mt ng gia. ng ta c ngi trong thanh ph va
trong vung knh trong. Nu cac anh git ngi nay, th ca nc se
nao ng, cho n khi chung ta b tiu dit ht mi thi. Ganh-ty
rng ln: - Chung tiu dit chung ta bng cach nao, tha ngai Tho
. Bng canh sat chng? Coi nao, mt na s canh sat n lng
cua chung ta, na kia th s chung ta nh s cop. Bng toa an
chng? Chung ta a th nhiu ln ri o, hoi co i n u khng?
Mn huynh M-rit ap lai: - Co mt quan toa tn la Lynch co th
tuyn an. - Ti ch cn gi mt ngon tay ln, la co th a v y
hai trm ngi don sach thanh ph nay t u n cui - Ganhty noi Ri bng ng ta chm ngi v pha trc, vng tran nhn lai
mt cach d tn, noi dn tng ting: - Nghe y, mn huynh M-rit,
ti theo doi anh t lu ri. Ban thn anh khng co mt chut can
am nao, nhng anh lai c c gng pha hoai long can am ngi
khac. Mn huynh M-rit, khi nao ma tn anh c ghi trn chng
trnh ngh s, th ngay y se la mt ngay khng tt cho anh. M-rit
mt nht nhat, nga ngi xung gh, hai u gi nhun ra nh bng.
ng cha mt ban tay run ry ra cm ly ly ru ung can mt hi
trc khi tra li: - Tha thy tn knh, ti xin thy th li cho. Ti
xin tt ca cac mn huynh th li cho, nu nh ti a qua li. Ti la
mt hi vin trung thanh va trung thc, tt ca cac mn huynh u
bit chnh v s mt bin c co th xay ra, nn ti mi phat biu y
kin nh vy. Nhng ti tin tng s phan xet sang sut cua thy
tn knh hn la tin tng s nhn thc cua ti... Ti xin ha la t
gi tr i, ti se khng bao gi dam lam pht y thy na. Nhng
np nhn trn tran ngai trng toan dan ra. - c ri, mn huynh
M-rit, ti se bun nu phai giang cho anh mt bai hoc, nhng
chng nao ma ti con gi chc vu, th chung ta se gi vng s thng
nht trong chi nhanh v li noi va vic lam. Va by gi, hi cac
chang trai... ng trng toan nhn mt vong khp mt nhng ngi
ng xung quanh. - Nu James lanh u nhng g ma hn ang phai
231
nhn, th chung ta se b phin nhiu. Nhng thng nha bao kt vi

nhau lm y. Nu James b ha, tt ca cac bao ch Hoa Ky se oi
canh sat va qun i can thip. Vy cac anh ch nn cho hn mt li
canh cao nghim khc ma thi. Mn huynh Ted, anh co th ganh
vac vic nay c khng? - D nhin la c a. - Ted phn khi tra
li. - Anh cn bao nhiu ngi? - sau ngi. Thm hai ngi na
gi ca. - Ti a ha cho v mn huynh mi cua chung ta c
tham d vao trn ra qun nay.-Ganh-ty noi. Ted nhn Moc- vi
mt cp mt chng to hn cha tha th mt t g. Hn tra li bng
mt giong chua nh gim: - Th anh ta i. Cng vic lam xong
sm chng nao hay chng y. Hi ngh chia tay nhau gia nhng
ting la, het va nhng bai hat say ru. Quy ru bn ngoai vn
con ng khach, nhiu mn huynh cung sa vao o. Toan i lam
nhim vu th chia nho ra. Bn ngoai ret lm. Mt manh trng li
lim le loi trn bu tri gia but va y sao. Cac chang trai tu tp
trong mt manh sn i din vi mt toa nha ln, gia hai ca s
sang choang co khc hang ch vang "Tun bao Vermissa". Bn
trong cac may in ang chay u u. Ted sng giong hoi Moc-: Anh kia, ng y. Anh se di nay canh ca va gi ng thng
sut luc chung ti ra. Con nhng ngi khac theo ti. ng s g ca.
Moc- cung mt ngi khac ng di nha. Ho nghe thy tng
lu mt nhng ting thet, ting ku cu, ting chn ngi chay, va
ting p pha ac. Mt lat sau, mt ngi toc hoa rm chay ra
cu thang. Nhng cha chay xa c, th a b tum lai, va cp knh
ri xung chn Moc-. Mt ting ngi te nga, tip theo la nhng
ting rn r. Ngi o nm sp, mt up xung. Sau cy gy cung
mt luc anh ti tp xung. anh chan mt luc sau, chung mi
ngng tay, Ted vn ra sc anh vao u nan nhn. Mau a chay
loang l ca vung toc bac. Ted cui xung nh anh mt on cui
cung, Moc- nhay b ln gac, gat no ra. - May nh git ng ta a.
Thi! - Cut. May lam g th nay, lui ra. No gi cao cy gy ln.
Nhng Moc- a rut sung, het ln: - Nu may ng n tao, tao
bn b u may ngay. Luc nay ng trng toan a ra lnh la khng
c git ng James. Mt a trong bon chung tan thanh: - Anh y
ARTHUR CONAN DOYLE
232
noi ung o. Ngi ng gac di nha goi vong ln: - Thi nhanh
ln. Cac anh mun ca ph xng ra hay sao. ung la luc y ngoai
ng a nghe thy nhiu ting ngi ku goi nhn nhao. Bon lu
manh chay vi xung va tu thoat ra li ca. Khi chung v n hi
quan th mt vai a ln ngay vao am khach va th thao vao tai
Ganh-ty. Nhng a khac, trong s o co Moc- th tan ra trong
cac ngo hem v nha.
Chng 4
Sang sm hm sau, khi tnh dy, Moc- thy u nhc nh

bua b. Canh tay phai ni du n st nung o in vao b chay bong
va sng phng ln, anh n im tm rt tr va khng ra khoi nha.
Anh vit mt bc th dai cho mt ngi ban. Ri anh oc lt qua
t Herald. Trong muc tin gi chot "Toa soan bao Herald b tn cng.
Chu but b thng nng". Theo sau la mt bai tng thut ngn v
nhng s vic ma anh bit ro hn ai ht. Bai bao kt thuc nh sau:
" S vic hin nay ang c canh sat tra xet. Nhng ngi ta cung
khng h hy vong co kt qua g hn nhng vu trc y. Mt s
nhng tn cn khng phai la nhng ngi xa la. Chung phai b
kt ti. Nhng ban hu rt ng ao cua James se ht sc vui
mng khi nghe tin, tnh mang cua ng khng b e doa". Di bai
bao, mt muc tin nho thng bao mt i canh gac cua canh sat vung
mo c vu trang bng sung, t nay se bao v toa soan. Moc- nem
t bao xung va ang a mt tay ln t thuc, th co ting go ca.
Ba chu tro vao a cho anh mt bc th, ma mt a nho va cm
n. Th khng ky tn, vit nh sau: "Ti mun noi chuyn vi ng,
nhng noi bn ngoai nha ng. ng co th gp ti canh ct c
trn i Miller. Nu ng n ngay by gi, ti se noi cho ng hay
mt iu quan trong i vi ng va ti". Moc- oc i oc lai bc
233
th va khng th oan c ai la tac gia. Anh chn ch suy ngh ri

quyt nh phai lam cho sang to vn . i Miller la mt cng vin
ngay trung tm thanh ph. Mua he co ng ngi dao chi, nhng
mua lanh th vng ngt. ng trn i, ngi ta nhn thy khng
nhng ca thanh ph ma ca vung thung lung na. Moc- i theo
con ng dn ln mt quan n, bn canh quan co mt ct c, va
di chn ct c la mt ngi an ng mu i sup xung tn mt, c
ao khoac be cao ln. Khi ngi nay qua lai, Moc- nhn ra mn
huynh M-rit. Hai ngi trao i vi nhau nghi thc cua Hi. ng
gia ngp ngng noi nh ngi ang do dm i ln tng bc. - Ti
xin cam n ng a n. - Tai sao ng khng ky tn di bc th. Tha ng. Trong cai thi bui nay, khng ai bit trc c hu
qua cua bt c mt vic g. Ma cung khng bit co th tin cy c
vao ai. - Du sao cung co th tin cy c cac mn huynh trong
cung mt chi nhanh ch. - Khng. Khng th tin c. Du chung ta
co noi g, th tt ca u n tai cua Ganh-ty ca. Moc- noi mt cach
trang nghim: - Ti hm qua, ti th trung thanh vi ngai toan
trng. Ma hm nay ng lai oi hoi ti phan bi li th o sao? Mrit bun ru noi thu thao: - Nu ng nhn s vic nh vy, th thi,
ti rt tic a quy ry ng. Tnh hnh a i n ch ti t n ni
hai Ngi T Do khng dam trao i nhng y ngh cua mnh vi
nhau na. Moc- cam thy bt cng thng hn - Ti la ngi mi
ti y, ti khng hay bit g ht, nu ng tin rng vic ng nh noi
vi ti la co ch li th ti n y chnh la nghe ng. M-rit cay
ng tip theo: - ri mach lai tt ca vi Ganh-ty. Nhng Moc-
vi noi ngay: - ng anh gia ti khng ung. Ti trung thanh vi
chi nhanh Hi. Ti a noi dt khoat vi ng nh vy, nhng ti se
la mt thng khn nan nu ti i k lai vi mt ngi nao khac
nhng iu ng tm s vi ti, nhng ng ch co mong ti mt s
giup hay cam tnh. - Ti hm qua ti co cam tng la ng ang c
rp theo khun mu cua nhng tn t hai nht trong cai bng nay.
Du ng co xu n u i na, th ng cung vn la mt hi vin
mi, lng tm cha b anh cng lai. V vy, ma ti mun noi
chuyn vi ng. - ng nh noi g vi ti? - Khi ng gia nhp Hi
ARTHUR CONAN DOYLE
234
Chicago, va khi ng tuyn th gi long nhn ai, trung thanh th co

bao gi ng ngh, rng iu o se dn ng n ti ac khng? - Hay
gia thit o la ti ac. M-rit la ln, giong noi xuc ng: - Hay gia
thit a?... Mi ti hm qua y thi, anh mt ngi gia bng tui
b ng, nh th co phai la ti ac khng? Nu ng cho rng o khng
phai la ti ac, th la cai g vy? - Co ngi noi o la chin tranh.
Chin tranh gia hai giai cp. Mt cuc chin tranh tc lc, khng
khoan nhng. - Th khi ng xin gia nhp Hi nhng Ngi T Do
Chicago, luc o ng co ngh n cuc chin tranh y khng? Khng, luc o ti khng ngh nh th. - Ti cung vy, khi ti gia
nhp Hi Philadelphia, Hi ch n gian la mt hi ai hu tng
t, mt ni n gp g ban be. Ri ti nghe noi n vung nay. Ti
don n y vi d tnh cai thin hoan canh cua ti. V ti va ba
con ti cung i theo ti. Ti m mt ca hang ban vai Ph Ch va
phat at ln. Ri ngi ta bit ti la mt hi vin Hi nhng Ngi
T Do, th la ti bt buc phai gia nhp vao chi nhanh a
phng. Ti cung co cai du hiu nhuc nay trn canh tay, va mt
cai g con t hai hn na in bng st nung o vao tim. Ti co th
lam g c? Tt ca nhng g ti noi ra u b coi nh mt s phan
bi. Ti khng th chay trn i khoi ni nay. Tt ca cua cai cua ti
la nm trong ca hang. Nu ti xin ra khoi Hi, th o la t ky vao
ban an t hnh, ri con v va cac con ti. M-rit up mt vao hai ban
tay, va ca ngi u run ln trong nhng ting khoc nc n. - ng
qua yu mm i vi tro chi nay. Hoan toan khng phai loai ngi
thch hp... - Trc y ti co mt lng tm va mt tn giao.
Chung a bin ti thanh mt tn ti pham, ti a b ch nh vao
mt vu an mang. Nu ti t chi, ti bit cai g se ch i ti. Ti a
tham gia vao vu an o. o la mt cn nha heo lanh, cach y ba
mi cy s, bn kia nui. Chung cung t ti ngoai ca nh ng
m hm qua. Chung khng tin ti. Chung xng vao nha. Va khi
tr ra, th tay chung y mau. Chung ti bo i, nhng ng sau ti
co ting mt a tre la het: o la mt a be trai, khoang 5 tui,
va chng kin b no b git ngay trc mt no. Ti mun ngt i v
khung khip, nhng ti vn phai gi nu ci trn mi, v nu khng
235
th ln sau, chung t nha ti tr ra cung vi ban tay y mau. Khi

bit ti la mt hi vin, v thy tu rut phep thng cng. o la tnh
trang ti by gi. Th ma ti thy ng cung ang trt xung cai
dc o. ng co sn sang tr thanh mt tn git ngi nh chung
hay khng. Hay chung ta co th lam c mt cai g ngn chn
chung. - Th ng nh t cao chng? - Ai ma dam lam mt vic nh
vy. Ch ngh trong u thi cung a u mt mang. - c. Ti thy
ng ngh ngi qua nhiu. - ng hay nhn thung lung nay. ng co
thy nhng am my toa ra t hang trm ng khoi ang bao phu
trn no khng? Nhng am my ti ac con nng n gp hang trm
ln: ang bao phu trn nhng ngi dn. y la thung lung cua s
khung khip. Moc- tra li mt cach rt than nhin: - Thi c,
khi nao ti thy nhiu hn, ti se noi cho ng bit ti ngh g.
Nhng co mt iu chc chn la ng nn dep cai ca hang cua ng
i, cang sm cang tt. Nhng iu ng noi vi ti, ch hai ngi, ti
vi ng bit ma thi. Nhng nu ti ngh rng ng la mt ngi ch
im... - Khng. - Th th thi, ta ngng lai y. Ti tin rng ng
a noi vi ti v co y tt. By gi, ti i v y. - Xin ng cho ti noi
vi ng mt iu na trc khi ng ra v. Rt co th la co ngi
trng thy chung ta ng y, va ngi ta mun bit chung ta noi
g vi nhau. - ! ung. - ng se noi rng ti mun mi ng vao lam
cng trong ca hang cua ti. - Va ti a t chi. Thi mn huynh
M-rit, th nhe, mt ngay khac ta gp lai. Bui chiu hm o, trong
luc Moc- ang ngi hut thuc va t l bn canh lo si th ca
m, va trong khung ca hin ln cai bong to tng ca Ganh-ty. Hn
lam du hiu chao cua Hi ri n ngi trc Moc- va nhn anh
trn trn khng chp mt. Cai nhn o a c ap lai bi mt cai
nhn khac cung khng kem. Mt lat sau, Ganh-ty mi noi: - Ti n
y, khng phai la thm anh, ma n xac nh vi anh mt
vic. Moc- to ve rt hn hoan v vic ti thm bt ng nay. Anh
ng dy, ra m tu ly mt chai ru. - Tha ng Hi ng, ti vui
mng c on tip ng. Ti khng ng lai co vinh d nay. - Cai tay
th nao? Moc- nhn mt: - Ti se khng th nao qun c.
Nhng vic o cung ang ghi nh lm. - ung. Tht ang ghi nh
ARTHUR CONAN DOYLE
236
i vi nhng ngi trung thanh, nhng ngi ht long vi Hi.

Sang nay anh noi g vi M-rit. Cu hoi a c t ra mt cach ht
sc t ngt cho nn phai tra li ngay. Moc- pha ln ci ngt
ngeo. - M-rit khng bit rng ti co th lam n y, ngay trong
nha nay thi. Ma cung khng nn cho hn bit, v ti thy hn
thc mc nhiu qua. Nhng hn la mt lao gia tt bung. Hn tng
ti khng co cng n vic lam, nn mun mi ti v lam cng trong
ca hang ban vai. - , ra th y. - Vng. - Th anh a t chi ch. D nhin. Ti co th kim c 10 ln hn th na vi 4 gi lam
vic. - ung th. Nhng ti la anh, ti se khng i lai vi M-rit. Sao th? - Bi v ti bao anh la khng nn n, giai thch th la u
ri. - Co le i vi phn ng nhng ngi khac th u y, nhng
i vi ti th cha u u. Nu ng la mt ngi bit ngi bit
cua, th ng phai hiu iu o. Ganh-ty nh nhn ong inh vao
mt Moc-, ban tay hn bop cht ly ru. Nhng ri hn lai bt
ci. - ung, anh khng phai la mt loai ngi bnh thng. Anh
mun bit ly do tai sao khng nn i lai vi M-rit phai khng?
c. Th M-rit co noi g chng lai chi Hi khng? - Khng. - Co
noi g chng lai ti khng? - Khng. - A, vy la hn khng tin anh,
hn khng phai la mt ngi trung thanh. Chung ti bit ro hn, va
vn theo doi hn ch n luc nao o se cho hn mt bai hoc xng
ang. Trong an cu, khng th mt con cu ghe l nh vy
c. Nu anh i lai vi mt tn phan bi, th chung ti co th ngh
rng anh cung la mt tn phan bi. Anh thy khng? - Ti khng
th nao gn bo vi hn c, v ti khng thch loai ngi nh hn.
Con cai ch phan bi ng va gn cho ti nu mt ngi khac noi
nh vy th anh ta se khng n mt ln th hai na u. Ganh-ty
ung can ly ru: - u ri o. Ti n y cho anh mt li
khuyn. Anh a nghe li khuyn o ri. Th la xong. - Ti mun
bit, ng lam cach nao ma bit c rng ti a noi chuyn vi Mrit. Ganh-ty mm ci: - ng bao gi qun rng, cui cung ri ti
cung se bit tt ca moi vic. Thi, n gi ri, va... Va luc Ganh-ty
ng ln nh i th hai canh ca b y manh, bt tung ra, va ba
cai u i mu li trai cua canh sat, chm chm nhn hai ngi.
237
Moc- vung ng dy, nh rut sung ra, nhng hai khu a cha
thng vao anh. Anh tha tay xung. Mt ngi mc binh phuc bc
vao. ai uy Ma-vin nguc ngc cai u va mm ci nhn Moc-. Ti vn ngh rng th nao ri ngai cung gi tro ma! Ngai lu manh
Moc-. Thi ly mu i vao, ri i theo ti. Ganh-ty can thip: ai uy se phai tra gia t v cai tro bng ua nay. Sao ng dam t
tin xng vao nha ngi ta doa nat nhng ngi lng thin. ng Hi ng, ng khng dnh g n chuyn nay. Chung ti ch co
chuyn i vi tn Moc- nay thi. - y la mt ngi ban cua ti,
va ti bao lanh cho anh ta v nhng hanh vi cua anh. - Theo tt ca
nhng iu ngi ta noi v ng, th ri mt ngay nao o, chnh ng,
ng cung se phai tra li trc phap lut... Tn nay la mt thng lu
manh trc khi n y. Hin nay no cung vn la mt thng lu
manh. Thng s, hay nhm sung vao no, trong khi ti tc vu kh
cua no. Moc- lanh lung noi: - y, sung cua ti y. - Trat bt
ngi cua ng u. Ti xin th la ng se bit tay ti. - Ganh-ty e
doa. - ng c hanh ng. - Ti b buc ti g? - Moc- hoi. - Dnh lu
vao vu hanh hung toa soan bao Herald. Ganh-ty va ci va noi.
- Ngi nay ti hm qua trong quan ru cua ti. Anh ta anh bai
n na m mi ra v. Ti co ca ta ngi lam chng co th xac
nhn vic nay. - o la vic cua ng. Ngay mai ng se trnh bay
trc toa. Moc-, i thi. Ganh-ty c thu xp noi ring vi Moc my cu trc khi anh b dn i. - Th con cai?... Ganh-ty gi
mt ngon tay cai ln am ch cai may dp -la. Moc- a giu
ky no di san nha nn tra li. - Yn tr. - Chung ta se sm gp
nhau thi. Ti i tm thy cai. Chung se khng gi c anh lu
u. ai uy Ma-vin xen vao: - Thng s, ng hay canh gac ky tn
tu nay, va cho phep ng bn bo nu no nh gi tro g ra, ti i
kham bung cua no. Ngi s quan khng tm thy cai may lam bac
gia. Khi trn lu xung, anh ra lnh dn Moc- v n. Tri a
ti, gio thi lanh leo, ng xa vng tanh. Ch co m vai ngi hiu
ky i theo, va c bong ti lam cho bao dan hn, a vng tuc chi
th tn tu ang b dn i. - Hay anh cht cai thng "Tin phong"
nay i! anh cht i! Ho ci ua va noi khi hai khi thy ca am
ARTHUR CONAN DOYLE
238
bc vao trong n canh sat, Sau khi b hoi cung chiu l, Moc- b
dn ti mt phong giam. Anh gp lai y tn Ted va ba tn ti
pham khac. Nhng ngay trong bc thanh tr cua lut phap nay,
ban tay dai ngong cua nhng Ngi T Do cung vn vn ti
c. Bui ti hm o, mt ngi cai nguc mang rm vao chung
rai xung san nha ngu cho m. Chung moi t bo rm ra hai chai
ru, my cai ly va mt c bai. Chung a qua mt m vui ve,
khng cam thy co mt chut nao lo s i vi vu x an ngay hm
sau. Tai toa, trc nhng chng c a ra, v quan toa anh chu
khng th tuyn an. Nhng ngi th nha in cng nhn rng anh
sang luc o nhp nhem. Ban thn ho cung khng c tnh tr, nn
ho trong tnh trang rt kho noi dt khoat v nhn dang nhng
tn cn ... n khi ho b ng lut s hoi vn lai th ho lai cang p
ung hn na. Nan nhn cung a khai rng ng ta b tn cng qua
t ngt nn khng th xac nh c mt iu g ngoai vic thy
tn anh u tin vao ng co mt b ru mep. ng noi thm rng
bon chung ch la "Nhng Ngi Tin Phong" thi, v ng ta khng
co ai khac la ke thu trong thanh ph. Mt khac, nhng li lam
chng qua quyt cua sau cng dn, trong s o co Ganh-ty a chng
minh rng nhng ngi b buc ti y a anh bai tai nha Hi
quan n tn mt thi im sau vu hanh hung rt nhiu. Chung a
c tha bng. ai uy Ma-vin va nganh canh sat b khin trach.
Chng 5
GI EN TI NHT
Sau phin toa, Moc- cang ni ting hn. Nhng huynh

trng trong chi nhanh bao nhau: "Khng ai co th thay th anh ta
239
c khi co nhng vu gay go". Ganh-ty cung cng nhn rng Moc-
la canh tay c lc nht. Hn co cam giac la ang nm u y
mt con cho sn cc ky hung ac. Tt nhin lam nhng vic lt
vt th hn khng thiu nhng con cho-con, nhng nhn xa trng
rng, hn a nhn thy trc c cai ngay ma hn phai xua con
cho d tn nay vao mt con mi xng ang vi no kia. Mt vai mn
huynh trong chi Hi, trong o co Ted a em long cm hn, nhng
thm lng trong bung. Nu Moc- a chim c cam tnh cua cac
ban hu, th mt ni khac, anh lai mt ht. B cua c Ettie khng
mun trng mt anh na va cung khng cho anh bc chn vao nha
na. Ettie th khng t bo anh c. Nhng c cung tnh tao suy
ngh v nhng hu qua cua mt cuc hn nhn vi mt ke b moi
ngi coi nh mt tn ti pham. Mt bui sang, c quyt nh i
gp anh ta, c gng keo anh ta ra khoi nhng anh hng c hai
ang hut anh ta xung vc thm. Moc- ang ngi trc ban,quay
lng ra ngoai, trc mt co mt bc th. Mt y ngh tinh nghch
thoang qua u oc c be 19 tui nay. Anh khng nghe thy c m
ca, nn c nhon got yn lng i n sau lng, nhe nhang t hai
tay ln vai anh. Anh ta nhay chm ln nh mt con h, tay phai th
nm ly c c, tay kia th vo nat bc th trc mt. Luc o anh
mi kp nhn ra c. Th la s ngac nhin va nim vui tran ngp n
thay s hung bao. Nhng, s hung bao a lam cho c khip am
phai lui mai n bc tng pha sau lng. Moc- va lau m hi
tran va noi: - Em y a, lai y, em yu... Moc- giang rng hai
tay ra pha trc. - Anh phai n em. Ettie vn con bang hoang v
net mt cua Moc- ma c va phat hin: Tt ca linh tnh cua phu
n a mach bao cho c bit rng o khng phai la s s hai bnh
thng cua mt ngi b bt ng. Khng, ro rang la s s hai cua
mt ngi co ti. C la ln: - Anh lam sao th. Tai sao anh lai s em
n nh vy. - Anh ang mai suy ngh v hang trm vic, th em
n nhe nhang qua, nh nhng bc chn cua mt nang tin. Khng. Co cai g hn th na kia. Mt thoang nghi ng xuyn qua
tm tr c. - Hay a cho em oc cai th anh ang vit o. - Anh
khng th a em oc c. - Anh vit th cho mt ngi an ba
ARTHUR CONAN DOYLE
240
khac ri. Nu khng, tai sao anh lai khng a cho em coi. - Anh
cha co v, anh th trn thanh gia. - Th tai sao anh khng cho em
coi th. - Anh a co li th vi nhng ngi khac la se khng cho ai
oc bc th o, anh cung khng mun phan bi nhng ngi a tin
anh, nh anh khng mun phan bi em. y la mt cng vic cua
chi nhanh Hi, mt cng vic b mt, ngay ca i vi em na. Va
anh hoang s tng o la ban tay cua canh sat... Ettie tin li Moc. Nhng chic hn nng chay cua anh a xoa sach ht s hai va
nghi ng. - Em hay n ngi bn canh anh. y la mt cai ngai
vang tht khng xng ang vi mt n hoang nh em. - Lam sao co
th yn tm c khi bit rng anh a nhp bon vi mt lu ti
pham. - Hay tin rng anh khng n ni xu xa nh em tng u.
Bon anh ch la nhng ngi ang thng ang c sc, the cach
ring cua mnh, bt ngi khac phai tn trong nhng quyn li cua
mnh. Ettie quang hai tay vao c ngi yu: - Hay bo ht i anh! V
tnh yu, hay bo ht i! Moc- m cht c vao long. - Lam sao anh
co th bo c, v nh th la anh se phan bi, va bo ri ban hu. Ma
du by gi anh co mun bo na cung khng th c. Khng bao gi
chi nhanh Hi lai cho mt hi vin ri bo mang theo tt ca
nhng b mt cua Hi. - Em a lo trc tt ca ri. Ba co mt t tin
danh c. Ba cung ngan ni nay lm ri. Em sn sang i ni
khac. o, chung ta se c an toan. Moc- bt ci: - Chi nhanh
Hi co canh tay dai lm. Em tng bon chung khng th vi tay t
y ti Philadelphia hay Nu c sao? - Th chung ta i v min
Ty, i sang Anh Cat Li, sang Thuy in; i bt ky u cung c,
min la ra khoi cai Thung Lung Khung Khip nay. Moc- cht
ngh n mn huynh M-rit. - y la ln th hai anh nghe noi n
cai tn Thung Lung Khung Khip o. - Anh tng rng thng Ted
a tha chung ta a? Nu no khng s anh, th no a tiu dit chung
ta ri. Mi ln gp no, ch cn nhn i mt h oi cua no, em phat
run ln. - Nu ma anh bt c nhng luc o, anh se day cho no
bit l phep. Nhng em gai be bong. Anh khng th i khoi ni y
c. Nhng anh se tm cach thoat khoi nhng s vic nay mt
cach co danh d. - Khng co danh d trong mt vic nh th nay
241
u. - Trong vong sau thang, anh se tm cach i khoi ni y ma

khng phai xu h khi nhn mt ngi khac. - Sau thang a, chc
chn nhe. - Co th la bay, tam thang, nhng ti a, la trc mt
nm. Ettie khng th oi hoi thm c. C ra v. K t khi Moc-
xm nhp vao i c, cha bao gi c thy trong long vui ve, nhe
nhang nh hm nay. Moc- tng rng khi mnh a la mt hi
vin thc thu, th anh co th bit c tt ca nhng hoat ng cua
Hi, nhng chng bao lu sau, anh kham pha ra rng t chc nay
rng ln va phc tap hn mt chi nhanh rt nhiu, chnh Ganh-ty
cung co nhiu chuyn khng bit, v co mt v chc sc cao cp hn
goi la Uy nhim vung ong pha di ng xe la, co toan quyn
i vi nhiu chi nhanh. Moc- co gp hn mt ln. Trng hn nh
mt con chut chu, dang i th thm tha thm thut, i mt gian
giao chuyn nhn ngang. Tn hn la -van Mt hm Can-ln, ngi
ban cung tro vi Moc-, nhn c my ch cua Ganh-ty kem theo
mt la th cua -van. ng "ai vng" bao cho Ganh-ty bit rng
ng ta phai n Vermissa hai ngi tn la Lu-la va An-e, vi y
u ch th hoat ng trong vung. Va ng toan trng phai chu
trach nhim b tr cho hai ngi o c n, chu ao cho n gi
hanh s. Ganh-ty vit thm cho Can-ln la ng se bit n Can-lan
va Moc- nu hai v nay thu xp cho ho ti nha tro cua ba qua
phu Namara. Ho n ngay chiu hm o, mi ngi mang theo mt
cai boc. Lu-la la mt ngi ng tui, net mt khc kh, t noi va
de dt, co dang cua mt tay i giang ao rong. An-e th ging nh
mt a tre mi ln ln, mt mui ci m, vui ve, khng khac g mt
cu hoc sinh i ngh he. Ca hai ch ung nc la, nhng u la
nhng tn git ngi co hang. Lu-la a thc hin mi bay vu, Ane ba vu. Chung k lai nhng thanh tch cu cua chung vi mt th
kiu hanh ging nh nhng ngi a lam c nhiu vic tt ep
cho tp th. Nhng khi hoi n cng vic chung sp lam, th chung
lai to ra kn ao. - Chung ti a c chon i, v ca ti ln thng be
khng ai bit ung ru, v th chung ti se khng l mm l ming.
Vy cac anh ng gin chung ti, o la v phai tun theo lnh cua
ngai Uy nhim vung. - Lu-la giai thch. - D nhin ri. Moc- va
ARTHUR CONAN DOYLE
242
chi th va noi: - trong vung nay co gn na ta nhng a ma

ti sn sang mun cho i mo giun. Khng bit co phai thng Jack la
muc tiu cua cac anh khng? Ti mun tra gia rt t c thy
no lanh u nhng g ma no ang c nhn. - Khng. Khng phai
no u. - Hay la thng Hc-man. - Cung khng phai no. - thi,
chung ti khng th bt buc cac anh noi c. Nhng ma i vi
ti no nga ngay chn tay th nao y. Mt bui sang, con sm lm,
Moc- nghe thy hai thng nhon got bc nhe xung cu thang,
anh vi anh thc Can-ln dy va hai ngi nhanh chong mc ao.
Khi ho xung n di nha th thy ca m va hai thng i trc
ho khng xa. Ho lin thn trong bc theo. Nha tro vung gn ven
thanh ph, i mt lat th n mt nga t gia nng thn. Co ba
ngi a ch sn o. Lu-la va An-e ng noi chuyn vi chung
mt lat, ri ca bon lai keo nhau i. T ch o co nhiu con ng
dn n nhng mo khac nhau. Bon chung i vao con ng dn n
i Crow la mt cai mo ln cua ngi Jo-si, ngi x Tn Anh Cat
Li. By gi tri a sang ro. Th thuyn ang vi va i lam, hoc i
le te hoc nhp lai thanh tng nhom. Moc- va Can-ln i ln vao
vi ho. Sng mu day c bao phu tt ca. Mt hi coi xe tan bu
khng kh: o la hiu lnh mi phut trc khi nhng thang may
a th xung hm mo. Khi ho n khoang trng trc ming ging
xung mo th o a co khoang mt trm th mo ang ng i,
va p chn va thi cac ngon tay cho ret. Bon hung thu ng
tum lai trong bong ti cua nha may. Can-ln va Moc- treo ln mt
ng than x co th nhn ro quang canh. Ho nhn ra ky s mo
tn la Men-dai, t trong nha may i ra thi mt ting coi ra lnh
cho thang may xung hm. Va luc o, mt ngi tre tui, cao lu
nghu, tin lai gn ming ging. Anh ta trng thy am ngi ng
im lng canh nha may, mu i sup xung thp, c ao th keo ln che
kn ca mt. Anh ta hng v pha nhng ngi la mt kha nghi va
ln ting hoi: - Cac anh la ai? Tai sao lai vao y lam g? Khng co
ting tra li. Ch co thng An-e tin ln mt bc va bn mt phat
vao bung ngi o. Ca trm ngi th nh va b t lit hn. Ngi
giam c mo n hai tay vao vt thng bung va gp i ngi lai,
243
chunh choang nh chay i, nhng mt phat an na lam anh ta

nga nghing xung, tay chn qu quang trn mt t. Ky s Mendai het ln mt ting, tay cm mo lt xng vao, nhng anh cung
lanh hai vin an va cht ngay di chn chung. Luc o am ng
th mo mi rung rung ln nh mt t song. Mt vai ngi xng v
pha bon sat nhn. Nhng hai khu sung bn ch thin nh trut
an pha trn u ho. Th la moi ngi ng sng lai, ri lui dn va
bt u tan ra. Mt s chay thng hn v nha. Khi nhng ngi
dung cam nht tp hp lai c va chay ti nha may, th bon sat
nhn a bin mt trong am sng mu. Can-ln la Moc- tr v
nha tro. Can-ln co ve bun ru, Moc- im lng, suy ngh. Ti hm
o co mt bui n mng ln chi nhanh Hi. Khng nhng n
mng vu am sat ngi giam c va ngi k s mo i Crow, ma
con n mng mt thng li khac ma chi nhanh a thc hin c
mt ni xa y. By gi mi ro la -van c hai ngi xung
Vermissa, th ng thi hn cung oi hoi Vermissa phai b mt c
ba ngi ln trn hn thu tiu Hen-l, mt trong nhng ngi
chu mu mc. Anh ta ch co cai ti la c thch co nng sut trong
cng vic nn a ui mt s tn su ru va li bing, ma nhng
tn nay lai la hi vin cua Hi. Ban an va c thi hanh xong. Ted
hanh din ngi chm ch trn gh danh d bn phai ng toan
trng. B mt o d, hai con mt o soc mau, chng to hn va
qua mt m trng va ung nhiu ru. Chung a rnh nan nhn
trong khi ngi nay i v nha vao bui ti. Chung phuc trn nh
mt qua i, ng i khp khnh nn bt buc nga phai i bc
mt. Nan nhn mc nhiu ao qua chng ret nn khng rut sung
ra kp. Cai xac m mau c vt lai trong ng tuyt lam mt
li canh cao cho tt ca cac ng chu co trai tim st a. o la mt
ngay trong ai cho tt ca nhng Ngi Tin Phong. Bong ti e
nng hn na ln thung lung khung khip. Ganh-ty a ngh n
mt trn tn cng mi chng nhng ke thu cua ng ta. m hm
o, khi moi ngi a say sa chia tay nhau ra v, ng ta ngoac Moc lai va a anh ta vao cn phong gp nhau ln u tin. - Hay
nghe y. By gi ti mi co mt cng vic xng ang vi anh. - Ti
ARTHUR CONAN DOYLE
244
hanh din v a c ng chon la. - Chung ta khng th nao yn

tm chng nao vu Wil-co cha c giai quyt xong. - No la ai vy?
No u? Ganh-ty bo iu x ga xung, xe s tay ra mt t giy
trn co ve mt ban s lc. - No la thng c cng chnh cua cng
ty ai-k, thng s cu, a co i anh trn v. Chung ta a hai ln
nh ha no, nhng khng c may mn va Jim a b no ha lai. y
nha no y, ch v mt mnh tai nga t cua cng ty. Khng nn i
n o ban ngay, no co vu kh, bn nhanh va bn gioi. Nhng ban
m... Tom lai, no o vi v no, ba a con va mt ngi y t
gai. Nu t mt goi cht n ca nha no vi mt cai ngoi, th xong
ht moi chuyn. - Ngi nay a lam g? - No a git Jim - Tai sao no
lai git Jim? - Mt bui ti Jim i vao vung nha no, th la no git
thi. - o co hai ngi an ba va ba a tre con. Co cn phai cho
tt ca bon nay bay ln tri khng? - Tt nhin ri. - Nhng s con
no co ti g u? - Ahh x hi ri hay sao? - Hay bnh tnh, ng hi
ng. Ti a t chi u. - Th anh co thi hanh mnh lnh khng? Tt nhin. - Bao gi? - Xin ng cho ti mt hay hai m, ti do
a im cai nha no va lp mt k hoach... Ganh-ty cha tay ra bt
tay Moc-. - Ti trng cy anh. Cac on cui cung nay se bt
chung no phai quy gi ht. Ngay m hm o, mt mnh Moc- n
y nghin cu a hnh. Mai sang bach hm sau mi tr v.
Ngay hm sau, anh hi y vi hai tn tr thu. Ngay hm sau na, ca
ba ngi tu hop ngoai thanh ph, mang theo y u th vu kh.
Mt a mang theo mt cai boc ng y thuc n. Khoang 2 gi
sang th ca bon n trc nha Wil-co. Hm y gio to lm. My bay
nh chay di mt manh trng ha thuyn. Chung a c bao
trc la phai phong nhng con cho gi nha nn chung rt thn
trong tin lai gn. Nhng khng thy co ting ng nao khac ngoai
ting gio rt va ting cy la xao xac. Moc- ghe sat tai vao ca
nghe, khng thy ng tnh g bn trong. Anh t goi thuc n vao
sat ca, ly dao thoc mt l va buc ngoi vao. Sau khi anh a chm
ngoi, ca bon vt chn ln c ma chay, c mt quang, va nm rap
xung mt cai ranh, th nghe thy ting n long tri l t, va cn
nha no sup xung. Cng vic a hoan thanh. Cha bao gi mt s
245
thanh cng tron ven nh vy c ghi nhn trong lch s bin nin
cua Hi. Nhng than i Boc thuc n ch lam sup mt cn nha
rng khng, va ngi thng s gia vn tip tuc gi vng trt t
trong cac mo cua cng ty ai-k. Moc- to ve bc tc lm. Anh noi:
- Ti th la ti se ha c no. Toan th chi nhanh bo phiu biu
quyt tn nhim anh. Ri vu Wil-co cung ngui ngoai i. Nhng vai
tun l sau, khi bao ch ng tin, Wil-co a phai u sung trong
mt vu phuc kch, th ai cung hiu rng o la Moc- quyt tm
hoan thanh mt cng vic con ang dang d. o! Hi nhng Ngi
T Do a lung oan ca mt vung bng s khung b. Bong ti trum
kn thung lung khung khip. Ri mua xun n vi nhng bng hoa
ti thm va ting hat cua cac con sui. Thin nhin b ban tay
nng n cua mua ng giam gi nay a tri dy. Nhng khng
u co mt tia hy vong nao, cho nhng ngi an ng va an ba b
khng ch trong s khung b. Trn u ho cha bao gi co nhng
am my day c s en ti va hai hung nh vao u mua ha nm
Chng 6
NGUY HIM
Moc- a c tn ln a v cua mt phu ta trong Hi. Anh a

tr thanh ti cn thit trong cac bui hop cua Hi. Nhng nu anh
cang ni ting gia am Ngi T Do bao nhiu, th khi ra ngoai
ng ph Vermissa, anh cang phai chu ng nhng cai nhn co
ngu nhiu y ngha by nhiu. Mc du vn khip s nhng nhng
ngi dn Vermissa by gi a bt u hp oan vi nhau. Chi
nhanh a bit tin la... co nhng cuc hop b mt c triu tp tai
toa soan bao Herald, va nhng ngi bao v phap lut a c phat
y u sung ng. Ganh-ty va ca bon u coi thng nhng tin tc
nay. Chung cy ng ngi, gan ly va vo trang tt. ch thu cua
chung th tan man, lai khng co th lc. o la y kin anh ga cua
ARTHUR CONAN DOYLE
246
Ganh-ty, cua Moc- va cua nhng tay cng khac trong chi nhanh.
Mt bui ti th bay thang nm, theo thng l, chi nhanh hop
nha hi quan, Moc- ang sa soan sp i, th mn huynh M-rit
cht n tm anh vi vng tran lo u, i mt hoang ht. - Ti co
th noi chuyn t do vi ng c khng, ng Moc-? - D nhin. Ti khng qun rng a co ln ti trut ca bu tm s vi ng, va
ng a gi kn cho ti. - Nhng s yn lng cua ti khng co ngha
la mt s tan thanh nhng y ngh cua ng. - Ti bit. Nhng ti co
mt iu b mt y... Anh ta mt tay ln ngc. - Mt b mt
ngay m gm nhm tim ti. Nu ti noi no ra, th chc chn no se
gy thm mt vu an mang na. Nhng nu khng noi, th no se la
hi chung bao t cho tt ca chung ta. M-rit ang run bn bt.
Moc- rot mt ly ru uyt-ki va a cho ng ta. - y la mt liu
thuc cho ng. By gi, ng hay noi v sao ng lo s n th. - Ti
noi mt cu thi: Co mt tham t ang do theo du vt cua chung
ta. Moc- nhn ng ta, kinh ngac: - Th y luc nao ma chng
nhung nhuc nhng canh sat va tham t. - Khng. y khng phai
la mt ngi trong vung nay. ng co nghe noi n nhng ngi
cua Pin-ke khng? - Cai tn nay co gi cho ti mt cai g y. - o!
y khng phai la mt t chc mun lam c vic, mun co kt
qua kia. Nu mt ngi cua Pin-ke ang theo doi cng vic cua
chung ta, th chung ta chc chn b tiu dit mt. - Tt nhin, Nhng ti khng phai la ke ch im ngi cn b git. i! Ti bit
lam g by gi? M-rit ng ln, i i lai lai trong phong, dang iu
cc ky bi ri. Nhng nhng li noi cua anh ta a lam Moc- xuc
ng. Anh nm ly hai vai M-rit va lc manh. - Khng lam c g
ca, nu c than khoc nh mt mu gia. Trc ht phai bit thng o
la ai? No hin u? Bng cach nao ng lai bit no co y. Tai sao
ng lai n tm ti? - Ti a noi vi ng rng trc khi n y, ti
a co mt ca hang min ng, tai o ti co nhiu ban tt. Mt
ngi trong bon ho hin lam vic s Bu in. Ngay hm qua ti
nhn c th cua anh ta. y cai oan trn u trang nay. ng
co th oc c. "... vung anh, bon Tin Phong hoat ng nh th
nao? Chung ti oc bao thy noi nhiu v chung no lm. Gia
247
chung ta vi nhau, ti trng i tin tc cua anh. Nm tp th ln va

hai cng ty hoa xa a ng ra ganh vac vic nay, va ho lam n ni
n chn lm. Ho mun co nhng kt qua thc s. Theo lnh cua
ho, ch thn Pin-ke ch huy chin dch nay va a phai n o,
tham t gioi nht cua ng y la Bc-y. Ngi ta ch i la ngay
mt ngay hai, cai boc mu ung nhot y se c choc thung ra". - By
gi mi ng oc thm phn tai but. "Tt nhin, ti bit c nhng
iu noi trn la v cng vic cua ti, cho nn anh ng cho ai bit
nhe. Ho dung mt th mt ma ring, ma anh co th oan ca ngay
cung khng hiu g ht". Moc- ngi lng i mt lat, tay vn khng
ri bc th. Man sng mu th la va tan ht, l ra mt vc
thm trc mt anh. - Co ai bit vic nay na khng? - Ti khng
noi vi ai ca. - Ngi ban cua ng co vit th cho ai na khng? Anh ta co bit mt hai ngi y. - Hi vin cua Hi a? - Hnh
nh th. - Ngi ban ng co th cho ho bit nhn dang cua tn Bcy nay, va nh o chung ta se co th tm ra no. - Co th lm. Nhng
ti tin rng ngi ban cua ti khng bit mt tn Bc-y o. Anh ta
ch cho ti bit nhng tin tc a thu lm c trong cng vic cua
anh ta thi. Moc- nhay dng ln: - Ti nm c no ri. Chung ta
may mn qua. Chung ta se thanh toan no trc khi no co th lam
hai c chung ta. Nay, ng M-rit, ng co ti am nhim vic
nay khng? - Tt nhin ri. - ng yn tm, c mt mnh ti x
tr. Ti coi nh cai th nay gi n cho chnh ti. Nh th i vi
ng a c cha? - Ti khng dam oi hoi g thm na. - Th thi,
chung ta ngng y nhe. By gi ti xung hi quan hop y,
va ri chung ta se cho tn Pin-ke nay co dp than khoc. - ng khng
git ngi tham t y ch? - ng cang bit t cang tt. Xin ng
ng hoi ti na. M-rit lc u bun ba: - Ti co cam giac la tay ti
a vy mau. Moc- ap lai vi mt nu ci gh rn: - T v khng
phai la am sat. Hoc no, hoc chung ta. Moc- tuy mm co ve cng
coi, nhng nhng hanh ng cua anh lai to ra la anh thy s e doa
rt nghim trong. Trc khi ra khoi nha, anh a huy ht nhng
giy t g co th buc ti anh. Nhng hnh nh anh vn con lo s
mt cai g o, nn trn ng n hi quan, anh a dng lai trc
ARTHUR CONAN DOYLE
248
ca nha tro cua cu Sap, khi anh go khe vao ca th Ettie chay ra.
Nhn dang iu trang nghim cua anh, c bit rng mt mi nguy
him ang gn k. - Co g th, anh ang b nguy him a? - Cha
nguy him lm. Nhng chung ta nn i khoi ni y trc khi no
tr thanh t hai hn. - i ha anh? - Chiu hm nay anh nhn c
mt s tin tc, va thy nhiu nguy him ang ch anh. - Canh sat
a? - Khng, anh a dnh lu qua su vao ri, va by gi anh mun
rut ra khoi y khng chm tr na. - o la con ng cu nguy
cho anh o. Khng mt li noi, Ettie t ban tay mnh vao tay
ngi yu. - Tt lm. Nhiu s vic sp xay ra dn dp trong vung
thung lung nay. Nhiu ngi trong bon anh phai t lo ly thn
mnh. Nu anh ra i, em phai i ngay vi anh. - Em se theo anh
sau. - Khng, em i ngay cung vi anh. Anh co quen bit mt ba con
rt tt, anh se a em n o ch ngay lam l ci. - Vng, em se
i. Moc- i ti ni hi hop. n ni, anh c chao on mt cach
vui ve. Phong hop y nghet ngi. Qua man khoi thuc la, anh
trng thy cai bm toc en cua ng trng toan, b mt c ac cua
thng Ted, cai tng diu hu cua th ky Ha-ra, cung khoang mt
ta nhng chc sc cao cp cua chi nhanh. Anh mm ci khi ngh
rng tt ca bon nay ri se phai cung cung ln v cai tin anh em
n. ng chu toa cuc hop tuyn b: - Chung ti vui mng thy anh
n hop, mn huynh Moc-. Chung ti ang ban v mt vu rt kho
phn giai. Mt ngi ngi k bn noi cho anh hay: - Chuyn Lu-la
va An-ke y ma. Ca hai u oi tin thng. Ai bit c a nao
a bn vin an chu yu. Moc- ng dy va giang tay ra. Net mt
bt thng cua anh chim ht s chu y cua moi ngi. Ca phong
hop im phng phc, Moc- trnh trong noi: - Tha s huynh tn
knh, yu cu c thng bao khn cp. Ganh-ty nhc lai: - Mn
huynh Moc- yu cu c thng bao khn cp. Theo ni qui cua
chung ta, th y la mt quyn u tin phai tn trong. By gi mn
huynh, chung ti nghe anh noi. Moc- rut cai th trong tui ra. Tha s huynh tn knh, va tha cac mn huynh, hm nay ti
mang n y nhng tin tc khng tt. Tin o la nhng cng ty co
quyn lc nht, va giau co nht cua x nay a hop nhau lai tiu
249
dit chung ta. Ngay luc nay y, mt tham t cua Pin-ke, mt

ngi mang tn la Bc-y ang hoat ng trong thung lung, thu
nhp nhng chng c co th tiu dit ht chung ta. o la tnh trang
ma ti yu cu ban bac khn cp. Ca hi ngh ngi cht lng i,
khng ai noi cu nao. Mt lat sau, chu toa mi ln ting: - Anh co
chng c g khng? - Chng c trong bc th nay... Anh oc oan
th cn thit, ri noi tip: - y la mt vn danh d cua ti. Ti
khng th cho bit chi tit hn v bc th nay, cung khng th
cho moi ngi chuyn tay nhau cung oc c. Mt mn huynh a
co tui ng dy, noi: - Tha ng chu toa, xin cho phep ti c
phat biu. Ti a co nghe noi n cai tn Bc-y. No la phu ta c
lc cua Pin-ke. - y ai bit mt no? - Ganh-ty hoi. - Co. Ti bit. Moc- tra li. Mt ting r rm ngac nhin truyn i trong phong
hop. Moc- tip tuc noi vi mt nu ci c thng trn mi. - Nu
chung ta hanh ng khn ngoan va nhanh chong th chung ta co
th thoat ra c bc nguy him nay. Nu ti co c s tin tng
va s h tr cua chi nhanh th cac v khng co g phai lo s nhiu
na. - Chung ti co g phai lo s, No bit g v cng vic cua chung
ta. - Tha ng hi ng, ng co th noi c nh vy nu nh ai
cung thanh lim nh ng. Nhng ngi nay co kha nng s dung
hang triu bac cua bon t ban. Vy ng th ngh xem, trong tt ca
cac chi nhanh, ha lai khng co mt mn huynh nao sa nga trc bac
tin? Tn tham t nay ri ra cung se bit ht nhng b mt cua
chung ta. Ch co mt mn thuc tr bnh nay ma thi. Ted noi
dn tng ting: - Khng cho no ra khoi thung lung. Moc- tan
thanh nhit lit: - Hoan h, mn huynh Ted, anh a noi rt ung. By gi lam sao nhn ra no? Moc- noi mt cach trang nghim: Tha ng trng toan. y la mt vn sinh t, qua quan trong
co th em ra ban bac rng rai. Ti khng nghi ng bt c mt
ngi nao trong chung ta y, nhng nu mt cu noi chi lot n
tai ngi y, th chung ta khng co mt hy vong nao khng ch c
no. Ti mun xin chi nhanh bu ra mt uy ban tn nhim. Ti xin
c chnh ng, ng chu toa, mn huynh Ted va nm mn huynh
khac na. Luc o trc uy ban, ti se noi ro v nhng g ti bit va
ARTHUR CONAN DOYLE
250
cac bin phap nn theo. ngh cua Moc- c chp nhn ngay,
va mt uy ban c ch nh. Ngoai Ganh-ty va Ted, con co Ha-ra,
Cac-t, H Coc-mac va hai anh em Uyn-la. Bui hop hang tun
chm dt sm hn moi ln trong s bun ru, lo s. Ln u tin
thy hin ln trn bu tri trong sang cua ho nhng am my en
cua phap lut. Khi moi ngi a ra v ht, trc mt uy ban tn
nhim, Ganh-ty ra lnh: - Moc-, noi i! Bay ngi trong uy ban
ngi nh nhng tng a lanh lung trong cac gh banh. - Bc-y
ang y nhng vi cai tn khac. No ly tn la Ti-v va hin
Hobson's Patch. - Sao anh bit? - Ti ngu nhin co noi chuyn vi
no mt ln ma khng bit. Hi o ti khng ngh g nhiu v Pin-ke,
va co le cung a qun hn cai tn y i nu khng nhn c bc
th nay. Nhng by gi th ti chc chn la no ri. Ti a gp no
hm th t va ri trn chuyn tau. No noi no la ky gia cua t Nu
c thi bao. Ti tin la tht. No mun bit v nhng Ngi Tin
Phong, noi la vit gi v toa soan. Tt nhin la ti khng h ra
mt chuyn g. No noi vi ti rng: "Ti se tra tin, ma tra gia rt
t co nhng chi tit co th lam vui long ng chu bao cua ti".
Ti a ba ra cho no nghe nhng iu ma ti cho la no se thch thu.
Sau o no a cho ti mt t giy bac hai mi la va noi rng:
"Anh se co mi ln hn th nay, nu anh tm c cho ti nhng
th g ma ti cn". - Th anh a k nhng g vi hn - Tt ca nhng
g n trong u ti luc y. - Tai sao anh bit no khng phai la nha
bao? - Khi xe chay n Hobson's Patch th no xung tau. Ti cung
xung. Cung ngu nhin khi ti bc vao phong bu in th thy
no t trong o i ra. Ngi anh in tn noi vi ti rng: "Coi nay,
ti ngh co le phai bt hn tra gp i mi ung". - Ti tra li "Ti
cung ngh nh ng". Th ra no a vit c ca mt t in tn nhng
cu oc ln khng ai hiu g ca. Ngi anh in noi ngay nao hn
cung anh i nhng bc in ti mo nh th. - Anh noi co ly. Th
by gi chung ta phai lam g? - Ganh-ty noi. - Tai sao khng xung
di o ma thanh toan me no i? - Mt ngi hoi. - Ma sm chng
nao cang tt chng y. - Ti se i ngay tc khc nu ti bit no
u. No Hobson's Patch, nhng khng bit nha nao. Nhng ti
251
a co sn mt cai by nay, nu cac ng chu nghe ti... - By th

nao? - Ngay mai ti se i Hobson's Patch. Ti se nh ngi anh
in tn ch dn cho, va ti se tm ra no. Ti se noi vi no rng ti
cung la mt hi vin cua Hi nhng Ngi T Do, va mun ban
nhng b mt cua chi nhanh, no se v ngay. Ti se noi rng cac tai
liu hin nha ti, nhng nu ban ngay ma n y ly, th tht
la in. Ti se hen n mi gi m. Chc no n thi. - Ri sao
na? - Sau o th phn cac ng mun x tr th nao th tuy. Nha tro
cua ba qua Namara la mt cn nha heo lanh. Ba chu tro cua ti la
ngi tin cn c. Nu no ha chc vi ti la no se n, th ti se
bao cho cac ng bit va ti mun vao khoang 9 gi ti mai ca bay
ng phai co mt nha ti. No se sp by. Ganh-ty kt lun: - ng
y v tt ca k hoach. Chn gi ti mai, chung ti se n nha. Anh ch
vic ong ca sau lng no, con mc chung ti.
Chng 7
BC-Y SP BY
Cn nha ni Moc- tro nm ven thanh ph va xa ng cai

i lai. Trong nhng trng hp khac, bon chu mu ch vic a con
mi n y, ri trut an ln nan nhn. Nhng y chnh la mt
trng hp ngoai l: con cn phai ro ngi kia a bit nhng g, lam
cach nao ma bit, va a truyn i nhng tin tc g. Nu ngi tham
t a lam xong cng vic thu thp tai liu, th cn phai bit ai a
phan bi x tr tn y Moc- i xung Hobson's Patch nh a
d nh trc. Bui sang hm o, hnh nh canh sat lai c bit chu
y n anh ta th phai. ai uy Ma-vin nh ti noi chuyn vi anh,
khi anh ng i tau sn ga. Anh quay mt i khng them tra li.
n chiu th Moc- tr v va tm ngay Ganh-ty nha hi quan
bao tin: - No se n. - Hoan h! ng trng toan v tay reo mng: Cu co tin la no bit g nhiu lm khng? Moc- gt u bun ba: -
ARTHUR CONAN DOYLE
252
No a y t nht la sau tun ri. Nu no c vung tin ra trong

sut thi gian va qua, th no cung a thu c khng t tin tc va
a gi nhng tin y i ri. Ganh-ty la ln: - Nhng trong chi nhanh,
moi ngi u vng vang nh thanh ng luy thep ca. Ch co cai
thng M-rit y thi. Nu co mt ngi nao o i t gac chung ta
th chnh la no. Ti mun cho hai a n nha no ngay trc ti
hm nay cho no mt trn va ng thi cung tra hoi no xem co
bit thm g khng. - Ti khng giu ng la ti cung co thng hai
lao y, ma nu lao y b lam sao th ti cung co phn ay nay. Mc
du lao co nhng cach nhn khng ging ng va ti, nhng ti co cam
gac lao khng phai la mt tn phan bi. Nhng thi, ti u co dam
can thip chuyn gia ng va lao. - Ti se thanh toan no - Nhng
xin ng hay i cho n ngay mai, khng nn cho ngi ta chu y
qua nhiu n chung ta trc khi giai quyt xong vu Pin-ke. - Anh
noi co ly. Va chung ta se bt thng Bc-y phai khai ro la no a
nhn c nhng tin tc t ngi nao. Du chung ta co phai moi tim
ra bt no noi, cung phai lam cho ky c. No co cam thy la b
gai by khng? - Ti a tom c im yu cua no. No sn sang i
t y n Nu c, nu co c nhng tai liu tt. Ti a cm tin
cua no... Moc- rut trong tui ra mt xp giy -la - No se a
cho ti by nhiu na khi nao no thy nhng tai liu cua ti. - Tai
liu nao? - Tt nhin ti lam g co tai tiu. Nhng ti a cho no gio
nc giai ra khi noi n nhng ni quy, nhng s thanh toan,
nhng n xin nhp hi. Hn tin chc rng, trc khi i khoi ni
y, hn se mo c n tn ay cua vn . Ganh-ty th thm vi
mt giong d s: -, no cung khng ngh sai u. Th no co hoi anh
tai sao khng mang nhng tai liu o i theo lun khng? - Ai dai g
mang theo trong mnh tng y tai liu? Ngay mi bui sang hm
nay, ai uy Ma-vin con mun noi chuyn vi ti ngoai sn ga na
ka. - , ngi ta cung a co thut lai vi ti nh vy. Ti s rng
khng kheo ri cui cung ch co mt mnh anh se phai ganh chu tt
ca sc nng cua vu nay. Sau khi thu tiu no trong mt cai ging cu,
chung ta khng th gat bo c hai s kin la no th Hobson's
Patch, ma hm nay chnh anh cung i Hobson's Patch. - Ban m
253
th se khng co mt ai trng thy no vao nha ti, va ti cuc rng se

khng ai trng thy no trong nha ti i ra. By gi xin ng Hi
ng nghe ky ti noi y. Cac ng se n y ung gi a quy nh.
Mi gi th no n. No se go ca ba ln. Chnh ti se ra m ca cho
no vao. Ti i ng sau no va se khoa ca lai. Th la xong. -, d
nh tr ban tay thi. - Nhng chuyn tip theo mi la cn suy ngh.
No co vu kh, ai cm no khng bit canh giac va phong. ng hay
c tng tng rng ti a no vao mt cn bung co bay ngi an
ng ngi ch no, trong khi no tng ch co mt mnh ti thi. Th la
se n ra mt cuc o sung, va co th co nhng cai khng may xay
n cho mt vai anh em chung ta. - ung. - Va ting sung co th
lam cho tt ca bon cm trong thanh ph nay x n y. - Anh
noi co ly lm. - Cho nn ti nh xp t moi vic nh th nay. Cac
ng se ngi tt ca cn phong ln. Ti m ca ngoai ng, a no
vao bung khach nho bn canh ca. Ti se no ngi o trong khi
ti i vao ly tai liu. Ti se tr lai vi mt vai tai liu gia. Trong
khi no oc, ti se nhay vao m cht tay no. Cac ng se nghe thy
ting ti goi va chay ua sang, xin cac ng chay nhanh nhanh cho
mt chut. - K hoach th tt y. Chi nhanh Hi ta se mang n anh
nhiu lm y. - Tha ng Hi ng, d nhn ti khng con la mt
tn lnh mi to te na. Khi v n nha, anh bt u vao vic chun
b cho cai bui ti gh gm nay. Trc ht anh em khu sung ra
lau chui, bi m va lp an. Ri anh kim tra lai cn bung ni se
ging by. Cui cung anh k ht moi chuyn cho Can-ln nghe va
noi thm: - Nay Can-ln, m nay anh nn i ngu ni khac. Trc
sang ngay mai, ni y se co nhiu mau y. - Ti s chi nhanh
anh gia ti khng tt, ch ti rt mun theo li khuyn cua anh.
Bon sat nhn n ung gi a nh. Nhn b ngoai chung co ve la
nhng cng dn n mc ep e, sach se. Nhng nu ngi nao bit
xem tng mt, th se hiu rng Bc-y t co kha nng sng sot
c. Chu nha co chai ru uyt-ki trn ban, nn chung vi va
nc ru ngay cho m bung. Ted va Coc-mac a chunh choang say
ri. Ru hun t thm s c ac t nhin cua chung. Coc-mac
tay gn cai bp lo si a c t ln. No noi: - Nong th nay, c
ARTHUR CONAN DOYLE
254
y. Thng Ted hiu ngay y ngha cua cu noi o, gt gu tan thanh:

- , c, em troi no vao y th s tht nao cung phai khac ra ht.
Moc- noi: - ng lo. Chung ta se bt no phai khai. Moc-, con
ngi nay co le co nhng dy thn kinh bng thep hay sao y. Tt
ca cng vic kho khn nguy him nay la t trn hai vai anh ta, ma
anh ta vn bnh tnh, nh khng co g xay ra ca. Tn toan trng
noi vi Moc-: - Mt mnh anh se thu xp ring vi no. Chng nao
ma tay anh con cha nm c vao c no, th no se cha bit s co
mt cua chung ti. - Co th no se khng n. Co th no cam thy co
co nguy him. - Tn th ky noi. - Th nao no cung n. No ao c
c n y cung khng kem g cac ng ao c c thy no. Nay,
nghe xem. - Moc- ap. Chung sng ngi lai, ng im lng nh
tng a. Ba ting go ca vang ln canh ca ngoai ng. Moc-
gi mt tay ln cn dn phai thn trong. Ca bay cp mt cung
long lanh chung mt anh c thng, ca bay ban tay u t ln vu
kh. - Khng c gy ting ng na. - Moc- th thm. Ri anh
bc ra khoi phong va ong ca ky lng. Bon sat nhn cng tai
nghe ngong. Chung nhn thy bc chn cua Moc- i trn hanh
lang, ri thy anh m ca ngoai. Co vai li chao on trao i qua
lai, sau o chung nghe thy ting bc chn cua mt ngi i rut re
trong nha, va mt giong noi ma chung khng quen bit. Mt lat sau,
mt canh ca p manh va co ting cha khoa xoay. Th la xong,
con mi a sp by. H Coc-mac pha ln ci gh rn. Ganh-ty va
bt no im, va th thao: - ngu, may lam hong vic by gi.
bung bn, nghe co ting ngi noi chuyn, noi rt lu. Ri ca m.
Moc- hin ra, mt ngon tay ln mi ra hiu. Anh ta i n mt
u ban va nhn ky tng b mt. Mt s thay i rt t nh xut
hin anh ta, gng mt lanh lung, rn anh lai, i mt su m,
long lanh sau cp knh. Ro rang anh ta a lt xac thanh mt ngi
co uy quyn i vi ngi khac. Bon sat nhn ngm anh khng chp
mt, nhng anh vn khng noi g. Ch nhn chung bng cp mt rt
ky la. Cui cung Ganh-ty phai ln ting: - Th nao. Thng Bc-y co
y khng? Moc- chm rai tra li, dn tng ting: - Co. Tao la
Bc-y y. Mi giy ng h tri qua, s im lng su m n ni
255
ngi ta tng cn phong nay khng co ngi. Bay b mt xam

ngoet, quay nhn v hng con ngi ang ch ng chung. Trong
ting knh b b v, rem ca b rt tung va qua mi khung ca s,
nhng hong sung cha vao. Ganh-ty rng ln nh mt con gu b
thng, nhay b ra pha ca. Hn cham ngay vao mui sung va i
mt xanh cua ai uy Ma-vin. Tn trng toan lui lai, nga ngi
xung gh. Moc- gt u tan thanh: - ng Hi ng, ng ngi ch
y tt y. Con may, Ted, nu may khng ct tay ra khoi khu sung
th may se khng c gp mt ao phu u. Bo tay ra. o. Th
c y. Co bn mi tay sung chung quanh ngi nha nay. Mavin, hay tc ht sung cua chung no i. Bon git ngi b tc ht
vu kh. Kinh ngac, s hai, bun ru, chung vn ngi ca chung
quanh ban. Ngi ging by dong dac noi ln: - Tao mun noi vi
chung may mt vai li trc khi chia tay. Tao chnh la Bc-y cua
t chc Pin-ke y, tao n y la tiu dit chung may. Tao a
phai chi mt van bai kho khn va nguy him. Bay b mt tai nht,
sng s. Bay cp mt trong o chay bong mt mi cm hn khng
bao gi co th dp tt c. - Chung may tng la van bai cha kt
thuc phai khng? No kt thuc ri: y bay a va ngay m nay,
sau mi tay chn cua chung may se ngu trong nha tu. Khi am
nhim vu an nay, tao khng tin rng trn i nay lai co cai hi nh
hi cua chung may. Tao tng o chu la nhng chuyn phong ai
cua mt s nha bao. Ngi ta noi vi tao rng tao se phai cham tran
vi nhng "Ngi T Do" v th tao a i n Chicago n tr
thanh mt Ngi T Do. o, tao thc s tin rng ung la nhng
chuyn phong ai cua bao ch, v tao thy Hi khng co g xu xa,
ma trai lai la ng khac. V phai lam cho tron ven cuc iu tra,
nn tao a n thung lung nay. Khi n y tao mi hiu rng tao
a lm. Cho nn tao a lai y nghin cu vn cho cn ke.
Tao cha h git mt ngi nao Chicago, tao cha bao gi lam bac
gia. Nhng ng -la tao a cho chung may tiu, noi la bac gia
nhng chnh la bac tht. Th la tao c nhp vao cai chi nhanh
a nguc cua chung may va cung chung may ban bac nhng chuyn
git ngi. Cai m hm tao c nhp vao chi nhanh, chung may
ARTHUR CONAN DOYLE
256
i hanh hung cu James. Tao khng bao kp cho cu bit. Nhng tao
a gi tay may lai, Ted, khi may nh git ng cu. Tao khng cu
c anh ban Men-ai ,v tao khng ro s vic, nhng tao se treo c
nhng tn git hai ngi o. Tao a bao tin cho Wil-co, co th
cung v va cac con ng ta thoat i khoi, trc khi tao t thuc n.
Cung co nhiu vu tao khng th bao trc cho nan nhn bit.
Nhng ro rang a co bit bao nhiu ln nhng ngi ma chung may
nh am hai a trn thoat. Ganh-ty rt ln gia hai ham rng: Thng phan bi. - Ganh-ty! May goi tao la "phan bi", nhng se co
hang nghn ngi khac goi tao la "ngi tt", a xung tn a nguc
cu ho ln, trong cai a nguc nay, tao c sng cho n khi nm
c tt ca tng a mt, tng b mt trong long ban tay nay.
Nhng mt bc th a khin tao sp b l. V vy tao phai hanh
ng ngay tc khc. Tao khng con noi g thm vi chung may na.
Thi, by gi ng Ma-vin, ng hay em giam bon nay lai, Chuyn
con lai ta se lam sau. Can-ln c giao mt chic phong b dan kn
ma anh ta co nhim vu phai a n a ch cua Ettie. Sang hm
sau, mt c gai tre ep va mt ngi an ng khn ao trum kn
ngi bc ln mt chuyn tau c bit cua cng ty hoa xa danh
ring cho ho, m ht tc lc ri khoi mt vung t y nguy him.
Mi ngay sau, ho lam l ci Chicago. Cu Sap la ngi lam
chng trong cuc hn nhn o. Vu x an nhng "Ngi Tin Phong"
c t chc cc ky cn mt. Chung c chi cai. Nhng v ch.
Ganh-ty va tam tn phu ta, cht trn oan u ai, nm mi a
khac ngi tu. Thng li cua Bc-y tron ven va hoan toan. Nhng
thng Ted khng phai ln oan u ai. Anh em thng Uyn-la cung
th. Va mt vai thng hung thn khac cung thoat. Chung b giam
gi trong mi nm, ri chung tm c t do. Ngay chung ra khoi
tu, Bc-y bit rng ng bt u gp kho khn. Chung am sat hai
ln, nhng ng u thoat. ng phai ri Chicago, i tn sinh
sng Cali. Tai y, Ettie t trn. Mt ln khac ng lai suyt b git.
Mang mt cai tn mi la Du-gia, ng lam vic trong mt hm mo
vi mt ngi hun vn tn la Bar, va tr nn giau co. Co ngi bao
rng: bon khat mau lai anh hi thy du vt cua ng ri. Th la
257
ng vi va xung tau tr v Anh Cat Li. i tn la Jn Du-gia, ly

v va sng nh mt nha quy phai nng thn tai vung Sussex ri sau
o tai lu ai c nay xay ra cu chuyn nh ta a thy.
*
*
TAC PHM BC THY
Trc toa ai hnh, Du-gia c trng an v a hanh ng

trong hoan canh t v. Holmes vit th cho ba v ng ta: "Bng moi
gia, ba hay a ng y i khoi nc Anh. y co nhng t chc
con manh hn gp bi nhng t chc ma ng a thoat c. Khng
th nao co an toan cho ng Anh Cat Li nay". Hai thang a tri
qua. Vu an chm dn vao d vang. Mt bui sang, co mt bc th
kho hiu c nhet vao hom th cua chung ti. "ng Holmes ang
thng cua ti i! i... i..." Bc th nc danh ch co my ch o
thi. Ti bt ci. Holmes th tr nn nghim trang: - Quy quai
tht. Va anh ta ngi lng i, vng tran cau lai. Ti khuya hm o,
ba chu nha tro bc vao, noi rng co mt v khach mun c gp
ng Holmes v mt vn quan trong. Ngi khach c mi vao
ngay: o la ng Bar. Vi gng mt cng thng, i mt hoang ht,
ng noi: - Ti mang n nhng tin tc xu. - o la nhng iu ti
ang s y. - Holmes noi - ng nhn c mt bc in? - Th cua
ngi nhn c bc in o. - Chuyn cua ng Du-gia. Ngi ta
noi vi ti rng tn tht cua ng ta la Bc-y. Hai ng ba y a
xung tau Panama i nam Phi t ba tun l ri. Ti hm qua, tau
lai bn Cap. Sang nay, ti nhn c bc in nay cua ba Dugia: "Du-gia mt tch di bin trong mt trn bao ngoai khi
Sainte-Helene. Khng ai bit tai nan xay ra nh th nao. - Th ra
nh vy o. Vic b tr va dan canh tht tuyt vi. Holmes noi. ng khng tin y la mt tai nan? - Phai. - Th th Du-gia a b
mu sat? - Phai. - Ti cung ngh th. Bon Ngi Tin Phong.
ARTHUR CONAN DOYLE
258
Holmes ngt li: - Khng phai u. y la mt ban tay bc thy

kia. y khng con la mt khu sung sn ca nong, mt khu sung
luc. Ma la tac phm v ai cua mt bc thy. Trng nhng net but
tuyt vi nay, ti co th nhn ra ngay y la tac phm cua Mori. Vu
an mang nay khng phai la san phm cua My quc ma chnh la cua
Lun n o. - V sao vy? - V no a c thc hin bi mt ngi
"bt bai". Mt b oc ln va mt t chc khng l dung thu tiu
mt ngi ma thi. Khac nao dung bua ta p mt hat de. Mt
s phung ph nng lc qua c, nhng hat de a b p nat bet. Nhng bc thy y sao lai dnh lu vao vu nay c. - Thng Por
chnh la mt trong nhng tay chn cua bc thy o, Ngi My rt
khn ngoan. Khi ho d nh anh mt trn Anh, th ho ngh ngay
n vic hp tac vi mt chuyn gia ln v ti ac Anh. Mi u
Mori ch huy ng b may cua hn tm ra Du-gia. Ri hn ch
dn cho hung thu cach tin hanh cng vic nh th nao cho tt.
Nhng Ted i t My sang y a tht bai. By gi Mori t ng ra
am nhn vic nay, va a giai quyt no bng mt tac phm bc
thy. Bar ung ung ni gin, nm cht ban tay, t m vao tran. Chung ta bt buc phai chp nhn iu o ? Se khng co ai ln
n ngang tm cua tn ma vng nay sao? Holmes chm rai tra li:
- Khng. Ti khng noi rng tn ma vng y se khng th b anh
bai. Nhng ng phai cho chung ti co thi gian... vng, phai co
thi gian. Chung ti ngi lng im. i mt tin tri cua Holmes vn
nh ang mun choc thung bc man tng lai.

Thung Lung Khung Khiep

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thung Lung Khung Khiep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

THUNG LUNG KHUNG KHIP

Phn th nht TN BI KCH LU AI BIRLSTONE . 158

ARTHUR CONAN DOYLE

Chng 2 Ngi trng toan ........................................... 211

THUNG LUNG KHUNG KHIP

Vao mt bui sang lanh leo va but gia cua mua ng nm

ARTHUR CONAN DOYLE

- Hopkins a bay ln mi ti va ln nao cung rt thch ang,

THUNG LUNG KHUNG KHIP

Phu nhn Brackenstall qua la mt ngi phu n phi thng.

ARTHUR CONAN DOYLE

Ti xin k vi cac ng chuyn m qua. Tt ca ngi hu ke ha

THUNG LUNG KHUNG KHIP

bng trm, nhng mt ga khac, ga ng tui, a kp cui xung nht

ARTHUR CONAN DOYLE

THUNG LUNG KHUNG KHIP

chong chic thanh ci than b cong lai v cu giang manh vao u.

ARTHUR CONAN DOYLE

thi, gia khng co ng y th ca nha se thy d chu hn nhiu . ng

THUNG LUNG KHUNG KHIP

- Chng bao nhiu. My b a trong tu buyp - ph. Phu

ARTHUR CONAN DOYLE

cho si dy co ve nh b sn. Nhng u trn kia th khng. ng

THUNG LUNG KHUNG KHIP

chng khac nao mi tam nm. Hi o, ba chu ti va chn t

ARTHUR CONAN DOYLE

Holmes ng ngay dy.

THUNG LUNG KHUNG KHIP

vy ti vn cha dam tit l ht b mt vi ng y. Ti ngh, by gi

ARTHUR CONAN DOYLE

Hopkins ch vao cai ngn keo ang m na chng, bn trong co

THUNG LUNG KHUNG KHIP

ARTHUR CONAN DOYLE

c nhiu hn th nhiu. Va iu la i cui cung la tai sao bon

THUNG LUNG KHUNG KHIP

phai t mnh dng lai vu an, ch ng hy vong vao bt c s giup

ARTHUR CONAN DOYLE

- Ti rt ly lam mng la a giup c ng.

THUNG LUNG KHUNG KHIP

- Vng, ng Holmes. Ti con cha c ngh ngi chng nao

ARTHUR CONAN DOYLE

Co ting chn ln cu thang, ri ca m va mt ngi an ng

THUNG LUNG KHUNG KHIP

mnh se gy rc ri cho Mary Fraser, la long ti lp tc thy hai

ARTHUR CONAN DOYLE

nh phai gp lai nang ln na. trc ngay ri Anh quc. Ti bao

THUNG LUNG KHUNG KHIP

Sydenham, long man nguyn v a lam mt vic tt tht s. o la

ARTHUR CONAN DOYLE

ang gia, va nu ng y khng bit khai thac cai y o, th ti khng

THUNG LUNG KHUNG KHIP

ng Lestrade, thanh tra Scotland yard, bui ti thnh thoang

ARTHUR CONAN DOYLE

Napoleon nht n mc h thy bt c mt hnh tng nao cua

THUNG LUNG KHUNG KHIP

Phap Devine tac. ng bay mt bc trong ai sanh cua cn nha trn

ARTHUR CONAN DOYLE

- Ti ch xin nhn xet la hn hanh ng tuy rt ky la nhng co

THUNG LUNG KHUNG KHIP

- Chuyn pho tng Napoleon lai tip din, - Lestrade noi - Ti

ARTHUR CONAN DOYLE

trong nhng cn ac mng cua ti. Ti ch con kp goi canh sat, va

THUNG LUNG KHUNG KHIP

- ng ngh sao? - Lestrade hoi.