Professional Documents
Culture Documents
nh lng. Ngoi ra, vic o quang trong mt iu kin quy nh v dung mi, nng , bc sng cn c
c s cho php th tinh khit.
Phng php o quang ngoi kh nng phn tch cc cht trong dung dch n cht tinh khit, n cn gip
cc cht trong dung dch hn hp nhiu cht, nh s h tr ca phn mm x l vi tnh
2. I CNG V NH SNG V QUANG PH HP TH
E- Vect in
1nm = 10-9 m)
C
= ------
Hnh 2: di sng
E = h. = h.(c/)
h: hng s Planck (h = 6,62.10-34JS)
2.2. Quang ph hp th
Ep = Et + Ee + E + Er
Mi phn t ca mt cht c mt s trng thi nng lng xc nh v gin on. Trng thi nng lng th
l trng thi c bn. Khi hp th nng lng, phn t chuyn sang trng thi nng lng cao hn gi l trng
thch.
M + h
M*
Phn t trng thi kch thch th khng bn vng, c xu hng nhanh chng quay v trng thi nng l
u, gi l s phc hi hay quay tr v
M*
M + h (dng bc x)
M*
Phn t thng trng thi kch thch rt ngn 10-9 n 10-6 giy.
S hp th nng lng ca phn t c tnh cht c trng. Mun chuyn t mc nng lng E 0 ln mc n
E1 cn mt bc x c nng lng:
E = h = E1 E0
Phng php hp th phn t l phng php phn tch da vo nng lng ca nh sng b hp th b
ca cht nghin cu.
Ph chnh l mt dy cc i tng nghin cu c sp xp theo mt trt t nht nh.
Quang ph theo ngha hp l ch kho st hp th phn nh sng nhn thy, nhng theo ngha rng l k
ngoi vng nh sng nhn thy bao gm nh sng hng ngoi v t ngoi.
Mi phn t c mt s mc nng lng nht nh cn gi l c trng thi nng lng xc nh. Khi phn t
nng lng ca nh sng th trng thi nng lng ca phn t cng thay i t mc nng lng thp ln m
lng cao. S hp th nh sng l c trng v chn lc.
760 630 nm
Cam
630 600 nm
Vng
600 570 nm
Lc
570 500 nm
Lam
500 450 n
Chm
450 430 nm
Tm
430 400 nm
Chiu hai tia sng (v d: tia vng v tia lam) vo mn nh (trng), iu chnh cng thch hp ca hai
lc thu c nh sng trng (khng mu). Ta ni hai tia (mu) trn ph nhau (hay b sung nhau).
Cc cp mu ph nhau:
Lc vng
Vng
Da cam
ta
Tm
Lam
Lam lc
Lc lam
Lc
Chng ta bit rng nh sng t nhin khi phn tch ra cha rt nhiu mu sc, nhng li khng mu v cc
ph nhau tng i mt.
Cc cht hp th nh sng mt cch chn lc:
in t d b kch thch mi hp th nng lng nh sng chuyn t trng thi c bn sang trng thi b k
Chiu mt chm tia n sc c cng I0 qua dung dch c chiu dy 1. Sau khi b hp th, cng
cn li I .
truyn qua T = I / I0 . hp th A = - lg T = lg( I0 / I)
hp th A (mt quang A ) ca dung dch t l thun vi nng C ca dung dch theo biu thc :
A = k . l .C
Trong : - k l h s hp th ph thuc vo cu to ca cht tan trong dung dch.
- l l chiu dy lp dung dch
+ Trng hp C tnh theo mol/l v l tnh bng cm, ta c k =
Do
A = .l.C
c trng cho bn cht ca cht tan trong dung dch ch ph thuc bc sng nh sng n sc. nhn
c khi ngi ta vit:
A = .l.C
+ Trng hp C tnh theo phn trm (kl/tt) c biu th bng gam trong 100 ml dung dch, l theo cm, k
l h s hp th ring hoc h s tt ring, k hiu E .
A = E .l.C
A = E khi C = 1% v l = 1cm
h s hay dng trong m t cu trc, tnh cht quang ph ca cc cht hu c, cn trong phn tch kim n
hay dng E .
Cc iu kin p dng nh lut:
- nh sng n sc: Khi bc sng thay i cc h s hp th cng thay i. Mt chm tia cng n s
lut cng ng.
- Cng mt dung dch nhng o trn cc my khc nhau c th thu c cc tr s A khc nhau. C nhi
nhn nhng trc ht l do tnh n sc ca nh sng.
- Khong nng thch hp: Do nhiu nguyn nhn vt l (s phn x, s khuch tn nh sng), ho hc
dung dch. V vy, pH dung dch, s c mt cc cht l c kh nng phn ng vi cht cn o hoc gy nhi
hay tng cng) s hp th nh sng ca cc cht cn o u phi tnh n.
3. MY QUANG PH T NGOI KH KIN (UVVIS)
3.1. S cu to
My o quang ph UV-Vis l mt thit b dng o hp th hoc truyn qua ca dung dch gm
phn c bn sau:
- Ngun sng: cung cp cc bc x in t
- B phn tn sc: c nhim v chn t ngun bc x mt bc sng c trng
- B phn ng mu o
- B phn detector dng o cng tia bc x
Ngoi ra cn c cc b phn khc nh l thu knh hoc gng c nhim v chuyn tip cc tia sng qua thi
Mt ngun sng l tng l ngun sng to ra cc bc x c cng khng i trn ton b khong b
vi nhiu thp v n nh trong khong thi gian di. Trn thc t ngun sng tho mn tt c cc iu ki
khng tn ti.
C hai loi ngun sng hay c s dng trong my quang ph UV-Vis:
3.2.1.1. n h quang deuterium: Sinh ra cng lin tc trong vng UV v cung cp cng c th d
trong vng Vis (hnh 4).
n h quang deuterium hin i c nhiu thp do c mt b phn hn ch nhiu trn ton b thit b
ng. Theo thi gian, cng cc tia sng pht ra t n h quang deuterium gim dn. n loi ny c th
dng khong 1000 gi (tc l thi gian m cng ca n gim cn mt na so vi ban u).
Hnh 4: Cng tia sng ca n h quang deuterium
3.2.1.2. n halogen tungsten
Sinh ra cng tt trn mt phn vng UV v ton b vng Vis (hnh 5).
Hnh 5 : Cng tia sng ca n halogen tungsten
Loi n ny c nhiu rt thp v dao ng t v c thi gian s dng khong 10.000 gi.
a s cc my quang ph dng o trong khong UV Vis c cha hai loi n. Trong cc thit b ny ho
phn chn ngun bt gia hai loi n khi cn hoc nh sng pht ra t hai ngun c trn vi nhau t
ngun c nht.
Ngoi ra cn mt ngun sng khc l n xenon to ra cng lin tc trn ton b vng UV-Vis (hn
nhin, v nhiu t n xenon rt ln so vi hai loi n trn cho nn n xenon ch c dng trong c
phn x khuych tn, cng cao ca tia sng c quan tm hng u.
di sng hp) ca tia sng t ngun lin tc. B phn tn sc c hai loi: lng knh v cch t, thng
nhiu trong cc my quang ph UV-Vis.
my o quang ph. Lng knh cu to n gin v r tin, nhng gc tn sc khng tuyn tnh (hnh 7a). H
knh. B phn ny c lm bng thu tinh. V pha trn c cc rnh rt hp, kch thc ca cc rnh ny th
l tia n sc. Tuy nhin, trn thc t tia i ra lun l mt di sng i xng. rng ca di chiu cao
rng di ca thit b.
Hnh 7 : B phn tn sc
3.2.3. B phn ng mu o
th tuyn tnh ca mu o. V d, thit b c th cho gii hn trn ca khong tuyn tnh l 2,5 AU nhng n
hp th 1 AU th khong cn li cho mu ch l gia 1 v 2,5 AU tc l cn 1,5 AU.
Nhng cc r tin nht c lm bng plastic. Cc cc ny khng th dng vi tt c dung mi v hp
di 300nm. Cho nn khng thch hp vi vic o vng ny. c tnh ca tng loi cc ph thuc vo nh
Cc thu tinh t hn mt cht so vi cc plastic, chng bn hn. Cc thu tinh hp th mnh vng d
bi vy khng thch hp o vng ny.
Cc thch anh trong sut cho n tn di 210nm. Cc o tt nht hin nay l cc silica tng hp vi c
cao, c th trong sut n di 190nm. Hnh 8 cho thy tnh cht hp th ca cc cc o c lm bng c
liu khc nhau.
- ng nhn quang c chc nng t hp cc tn hiu chuyn i qua vi giai on khuych i trong thn
ton b khong UV Vis. Loi detector ny sinh ra nhy cao mc nh sng thp. Tuy nhin, trong ln
dng phn tch quang ph, nhy cao thng i i vi nng thp dn n hp th thp.
pht hin chnh xc s khc nhau rt nh gia mu trng v mu th, detector phi c nhiu thp m
cao.
- tng kh nng , diode quang c s dng trong cc my o quang ph. Trc kia, diode qua
nhy thp trong khong UV thp, nhng vn ny c hiu chnh trong cc detector hin i. Gii hn
- H quang hc : Cc thu knh hoc cc gng lm c dng chuyn tip v hi t tia sng qua thi
thu knh n gin th r tin nhng b sai lch v mu, l v cc tia sng c bc sng khc nhau khng
t cng ng mt im trong khng gian. Tuy nhin, vi thit k cn thn, s sai lch v h mu ca cc th
th trong h quang hc c th c dng loi tr ln nhau v mt h quang hc c hiu qu c th c
vi cc hp phn n gin v r tin ny. Cc gng lm khng t bng thu knh v hon ton khng c s
v h mu. Tuy nhin, b mt bng nhm th d dng b n mn, do vy t hiu qu
phn khc nhau cc bc sng khc nhau hoc trong vic thu ph ca mu. thc hin qu trnh ny c
quang thng thng, cc phn ca b phn n sc ho phi quay cho nn ny sinh vn l s khng lp l
c hc i vi thit b. Hn na qu trnh thu s liu rt chm.
3.3.1.2. My o quang ph diode array
- nh sng a sc t ngun c i qua mu o v c hi t vo mt khe ti ca b a sc ho.
tia sng c pht hin bi mt diode lin quan n kch c ca khe ti ca b a sc ho v kch c ca d
diode c chc nng nh l mt khe ra ca b n sc ho.
Hnh 10 : S ca my quang ph diode array
- V tr tng i ca mu v b phn tn sc l ngc so vi my quang ph thng thng, cu hnh ny
ra l ngc v h quang hc.
Cu hnh mt chm tia ny c s ti thiu ca phn h thng quang thu c hiu qu cao nht v c
diode c th o t 190-1100 nm vi phn gii cao.
- My hai chm tia c pht trin loi s thay i ca cng n gia cc ln o mu trng v
sao cho vic o lin tip gia mu trng v mu th s xy ra vi ln trong mt giy, bi vy s hiu chn
thay i ca cng n trong thi gian o (hnh 12).
- So snh vi my mt chm tia, my hai chm tia c h quang hc phc tp hn, nn nhy gim.
nhy cao phi o trong thi gian di.
- Theo l thng, n nh cao ca my hai chm tia l l do chnh trong vic thit k ca my quang
nng cao. Tuy nhin, vi nhng tin b gn y v n v thit k in m tng c n nh ca loi
tia v dn n s quay tr li ca my mt chm tia. My mt chm tia c nhy cao v d s dng
4. NG DNG TRONG PHN TCH, KIM NGHIM
4.1. nh tnh
4.1.1. S dng cc cc i hp th
Cc cc i hp th l c trng nh tnh ca cc cht nn hay c dng nh tnh.
V d: Dung dch trong nc
Vitamin B12 c cc cc i 278 nm, 361 nm v 550 nm
Chloramphenicol c cc i 278 nm
Dexamethanson c cc i 240 nm
4.1.2. S dng cc cc i hp th kt hp vi dng ph
Cho bit mc tinh khit ca mt cht :
V d: Vitamin B12 (theo USP 24)
4.2. nh lng
Nhng vn trnh by y nhm gip cho vic tm hiu, nhn xt v nhng qui trnh nh lng c sn
t xy dng nhng qui trnh kim nghim.
4.2.1. Chn cc iu kin nh lng
4.2.1.1. Chn bc sng
Ta thng chn bc sng ng vi cc i hp th ln nht.
- Khi ng chun c dc ln nht. Cng mt sai s A sai s C nh nht.
- Ti max, sai s bc sng t nh hng.
4.2.1.2. Chn khong nng thch hp
Khong nng trong quan h gia hp th v nng l tuyn tnh.
Mt vn khc c lin quan, c ghi trong mt s dc in l nng phi c chn sao cho h
c ri vo khong vng ti u l 0,2 0,8 v cng gn 0,43 cng tt.
iu ny c rt ra khi nghin cu s ph thuc gia sai s tng i dA/A v gi tr hp th.
Chit cht cn kim nghim khi tp ri mi nh lng c (v d: chit Vitamin B 1 bng dung dch
khi cc t dc trong vin).
(nht l trong cc ch phm). V vy, ngi ta dng phn ng vi Xanh Tetrazolium trong mi trng Te
amoni hydroxyd, sn phm mu o bc sng 485 nm.
nh hng ca pH
Khi pH thay i th max ca dung dch s chuyn dch v Amax cng thay i. Nu max chuyn v bc s
gi l s chuyn (bathocromic shift). Nu max chuyn v bc sng ngn th gi l s chuyn xanh (hyps
nh hng ca dung mi
shift).
C nhiu dung mi trong sut thch hp cho vng kh kin v phn ln vng t ngoi. Cc dung mi
khit. Phn ln cc cht mch thng no u l nhng dung mi thch hp cho vng t ngoi. Khi chn dung
khi l = 1cm
C=
Mun p dng phng php ny cn phi c my quang ph hp th (vi b n sc ho dng lng knh
t), ng thi my phi c chun c v bc sng ln hp th.
chun ho v bc sng c th dng nhng knh chun nh knh Holmium hay Dydimium vi dng p
tr s cc i xc nh.
chun ho v hp th cng c th dng cc knh lc chun km theo my hay dng cc dung dch
th chun c c bc sng ln hp th. Hay dng hn l dung dch K2Cr2O7 trong H2SO4 0,01N.
4.2.2.2. Cc phng php s dng cht chun
Nh phng php ng chun, phng php so snh v phng php thm u i hi phi c cht chu
mt s dc in lun lun qui nh phi lm so snh vi chun. Nhng chun ny phi c sn xut v
bi nhng c quan c trch nhim.
4.2.2.3. Chun o quang
qu trnh nh lng. hp th t l trc tip i vi thnh phn hp th. th biu din s ph thuc gi
th v th tch dung dch chun (trong trng hp phn ng l hon ton) bao gm 2 ng thng m giao
(a) ng biu din ca s chun m ch c dung dch chun c s hp th, nh trong trng
lng As3+ bng dung dch Bromat Bromid.
(e),(f) ng biu din ca s chun khi ta thm lin tip cc dung dch chun to ra lin tip hai ph
hp th khc nhau.
u im: C th dng nh lng o th tch cc dung dch c mu m khng tm c ch th mu thch
4.2.2.4. Phng php chit o quang (hay phng php acid mu)
+ Nguyn tc: Chn mt cht acid mu thch hp cho tc dng vi cht base hu c trong nhng iu
thch hp, theo c ch:
xA-m +
yB(H+)n
(acid)
(base)
Ax-mBy(H+)n
(cp ion)
+ Cc yu t nh hng:
-pH: mi acid mu to cp ion vi base hu c mt pH nht nh
V d:
- Dung mi: Cn la chn dung mi thch hp chit trit cp ion to thnh m khng cho cht acid m
Thng thng s dng cc dung mi: dichloroethan, chloroform, dichloromethan Trong mt s trng h
cho thm mt s cht c kh nng phn cc cao vo dung mi solvat ho cp ion to thnh d
vic chuyn chng sang pha hu c.
- Ngoi ra, nng thuc th, s ln chit, thi gian chit, khong tuyn tnh, s bn vng ca cp m
cng rt cn c lu .
+ Cc v d:
nh lng
Chlorpheniramin
Phenylpropanolamin
Atropin sulfat
Acid mu
pH
Dung mi
maleat
Helianthin
4,5
Chloroform
hydroclorid
Xanh bromothymol
7,0
Chloroform
o A
422 2nm
416 2nm
Lc bromocresol
5,6
Chloroform
416 nm
4.2.2.5. nh lng hn hp
a) Phng php ton ph: Do mt quang c s cng tnh
nh lng ng thi hai thnh phn c ph hp th chng ln nhau.
Ta c th o hp th ca dung dch hn hp ti t nht hai bc sng khc nhau trong s chnh lch
hp th ca hai thnh phn cng ln cng tt. (Hnh 15)
Hnh 15 : Bc sng c chn nh lng hai thnh phn
( bc sng c nh du bng mi tn).
(k1/k2)1 = max
(k1/k2)2 = max
A2 = C1 + C2
t c th lm sai lch nh lut Beer, lm cho h s k khng cn l h s trung thc na. Hn na cc sai s c
c v cc s liu mt quang s tng ln gp bi khi gii h phng trnh, lm cho sai s ln. Gn y, ng
d kin khc phc tr ngi ny bng phng trnh phc tp hn, trong cc php o mt quang cc b
ln hn n nhiu ln v cch tt nht l gii h phng trnh bng my tnh.
b) Phng php ph o hm bc hai
tun theo nh lut Lambert Beer, o hm bc hai ti bt k di sng no () cng lin quan ti n
phng trnh sau:
d2A
d2A(1%, 1 cm)
=
d2
Trong :
d2
cd
A: hp th bc sng
- Khi o mu c chun b trong dung mi d bay hi th phi dng np y trong qu trnh o mu,
s v nng .
- i vi nhng mu yu cu nghim ngt v nhit th phi c b phn iu nhit trong sut qu trnh
Bi thc hnh:
nh lng Paracetamol trong vin nn bng phng php o quang
(theo DVN III)
1. Nguyn tc
ngoi. Ngoi ra, paracetamol cn ho tan trong kim. V vy, s dng dung dch trong kim
2. Tin hnh
Cn 20 vin, tnh khi lng trung bnh vin, nghin thnh bt mn. Cn chnh xc mt lng bt vin t
khong 0,15 g paracetamol, cho vo bnh nh mc 200 ml, thm 50 ml dung dch natri hydroxyd 0,1N (TT
nc, lc 15 pht thm nc n vch. Lc u, lc qua giy lc kh, b 20 30 ml dch lc u.
Ly chnh xc 10 ml dch lc cho vo bnh nh mc 100 ml. Thm nc va n vch, lc u.
Ly chnh xc 10 ml dung dch trn cho vo bnh nh mc 100 ml, thm 10 ml dung dch natri hydroxyd
3. Tnh kt qu
Lng paracetamol c trong vin tnh theo khi lng trung bnh vin c xc nh theo cng thc
X(gam) = At x 200 x m /715 x mt
Trong :
At: hp th ca mu th
715: Gi tr A(1%, 1cm) bc sng 257 nm
m: Khi lng trung bnh ca vin (gam)
mt: Khi lng bt vin dng th (gam).
Phng php quang ph ng dng trong ngnh kim nghim thuc l mt s phng php phn tch s d
quang hc: Ph hp th t ngoi, kh kin, hng ngoi; Ph hp th nguyn t; Ph hunh quangthuc v
phng php phn tch quang hc.
Cc phng php phn tch quang hc da trn vic nghin cu s tng tc ca bc x nh sng trn ch
hoc s pht ra cc bc x nh sng di mt tc ng ha l no .
V d: Khi chiu nh sng vo mt dung dch, c hin tng khc x hoc quay mt phng nh sng
hoc c th c s hp th quang hoc pht hunh quang.
V vy kt qu nghin cu cho php ngi ta a ra cc phng php phn tch quang hc khc nhau.
Khi phn t cht nghin cu b chiu tia hng ngoi, cc nhm nguyn t ca n s hp th nng lng v
trng thi dao ng, to nn mt nh hp th c trng trn ph IR, bc sng xut hin nh v tp hp c
c s ca vic nh tnh.
3 - Phng php quang ph hunh quang.
Ngoi ra cn cc phng php phn tch quang hc khc nh o c, o quang ngn la, o ph
nguyn t, o ph pht x Plasma
Trong chng ny chng ti ch gii thiu cc phng php quang ph c ng dng nhiu trong kim
thuc, l : Phng php quang ph UV-VI S;
Phng php quang ph hunh quang.
quang hc. Cc phng php phn tch quang hc da trn vic nghin cu s tng tc ca bc x nh sng
kho st hoc s pht ra cc bc x nh sng di mt tc ng ha l no .
V d: Khi chiu nh sng vo mt dung dch, c hin tng khc x hoc quay mt phng nh sng
hoc c th c s hp th hoc pht hunh quang.
V vy kt qu nghin cu cho php ngi ta a ra cc phng php phn tch quang hc khc nhau.
Phng php hunh quang da trn nguyn tc: Khi chiu mt chm tia t ngoi (bc x kch thch) v
cht, cc cht ny pht ra bc x nhn thy c bc sng xc nh ty thuc tng cht v c cng ph
hm lng ca chng. Khi ngng chiu bc x kch thch, nu bc x pht quang tt ngay th s pht quang
Trong kim nghim thuc, quang ph hunh quang c ng dng nh tnh, nh lng cc dc ch
nng pht hunh quang hoc to c dn cht pht hunh quang. Tuy khng ph bin bng quang ph
nhng quang ph hunh quang c nhy cao hn hng trm ln v c th phn tch chn lc cc cht trong
2. I CNG V QUANG PH HUNH QUANG
Hin tng pht quang ni chung l tnh cht ca cc cht c kh nng pht quang di cc tc nhn k
khc nhau. Cc tc nhn c th do ma st, do nhit, do hiu ng cc phn ng ha hc, do tc nhn chi
cc bc x in t... (c gi l: nhit pht quang, in pht quang, ha pht quang, sinh pht quang...
nhn kch thch l cc tia t ngoi hoc phn c bc sng ngn ca nh sng kh kin ta c hin tng ph
quang hc hay cn gi l hunh quang.
2.1.2. S to thnh ph hunh quang - C ch ca s pht quang
Theo thuyt lng t, mi ht s cp (nguyn t, ion, phn t) c mt h thng duy nht cc trng thi n
Trng thi nng lng thp nht gi l trng thi c bn (S 0). Khi b kch thch, nh c hp th photon n
nng lng ca photon s c truyn sang ht v ht s c chuyn sang mt nng lng cao hn gi l
kch thch S1; S2 ... ( mi trng thi phn t c th tn ti cc phn mc nng lng khc nhau 0; 1; 2; 3...
thi gian rt ngn (10-6 10-9 giy ) cc ht trng thi kch thch s tr v trng thi c bn ban u theo
cc hin tng sau y:
- Hin tng bt hot (Deactivation; Vibrational relaxation): Cc phn t mc nng lng cao ca trn
tr v mc nng lng thp nht ca trng thi v gii phng ra nng lng di dng nhit nng do va chm
phn t lm tng nhit mi trng, gi l hin tng phc hi khng bc x hay l s "th gin" ph
ng sau khi b kch thch (thi gian phc hi < 10-12 giy).
- Hin tng chuyn ni (Internal conversion): Cc nguyn t t mc thp nht ca trng thi kch thch
thi c bn gii phng ra nng lng bng cch bc x cc photon nh sng, gi l s phc hi c bc x,
bc x ny chnh l hunh quang (ko di 10-9 10-6 giy).
- Hin tng vt ni h (Intersystem crossing): Cc phn t trng thi kch thch S 1khng chuyn v tr
Trong hin tng pht quang, mt phn nng lng ca nh sng kch thch b tiu tn chuyn thnh n
do hin tng bt hot v vy nng lng nh sng kch thch bao gi cng ln hn nng lng nh sng b
ni cch khc, bc sng nh sng bc x lun di hn bc sng ca nh sng kch thch, to ra s dch ch
Hiu sut hunh quang (K hiu l F): L c trng vt l ca mt phn t, cho bit kh nng hunh q
mt cht
S photon pht x
F
0 < F < 1
S photon hp th
Cng hunh quang (K hiu l F): L s liu thc nghim biu th hot tnh hunh quang ca m
n c kch thch do hp th mt bc x thch hp.
= F .IA . k (1)
F
Trong :
IA :
l h s hp th
F :
p dng nh lut Lambert - Beer thay gi tr ca IA vo (1) v thc hin bin i ton hc ta c:
F = k . F . I0 . 2,3 lC
Trong :
I0
l cng nh sng ti
l h s hp th mol
C :
(mol/l);
A < 0,002
T c ch ca s pht quang ta thy nhng cht c kh nng hp th t ngoi u c kh nng pht hun
Trn thc t li khng phi nh vy , c nhiu l do khin chng khng pht quang c. n nay vn ch
qui lut chnh thc d on mt cht c pht quang hay khng. Ngi ta mi ch a ra mt s nhn xt
sau:
2.3.1. V cu to phn t
V d: V tr Para v Ortho lm tng s khng nh v ca in t trong nhn thm cng lm tng hiu s
quang, ngc li v tr Meta th lm gim.
ng phn Cis lm tng pht quang v Trans lm gim pht quang ca mt hp cht.
2.3.2. V rn chc ca cu trc phn t
Cc cht c cu to phn t rn chc th kh nng pht quang cao, v ngc li.
V d: Fluorene, Rosamine, Fluorescein: Pht quang mnh
Biphenyl, Malachite, phenolphtalein: Khng pht quang
oxygen to cho cc hp cht trn mt cu trc bng phng, rn chc nn lm cho cc nhn thm khng
ng mt cch t do na do kh nhng nng lng di dng nhit nng do va chm m phi gii ph
lng bng con ng pht quang.
2.3.3. V cc dn cht ha hc
C nhng hp cht bnh thng th khng pht quang hoc pht quang yu, nhng khi chuyn sang cc
khc th pht quang rt mnh.
V d:
Khng pht quang
Tetracyclin
Hydrocortison
Adrenalin
Adrenochrom
Vitamin B1
Thiocrom
Hiu ng lc ni: Cc cht khc c th khng pht quang nhng li hp th nh sng ca cht pht q
gim cng hunh quang.
S lm tt ha hc: Cc cht khc lm tt mt phn hay ton b cng pht quang do va chm
bin i ha hc ca cht pht quang.
C ch:
F + h F *
F * F + h'
do va chm nn
F*+Q F+Q*
hydrosulfit.
- ADN l Q ca Acridin nn trong xt nghim sinh ha ngi ta s dng Acridin trong vic nh lng
2.4.2. Nng ca ion H+, vai tr ca pH
pH c vai tr quan trng. Mt s cht c tnh acid yu hay base yu th cng pht quang ph thuc
pH. V d: Ta c acid AH, trong nc AH phn ly theo phng trnh :
AH
A- + H +
Nu dng pht quang l AH th khi H+ tng th phn ng theo chiu nghch F s tng
Nu dng pht quang l A- th ngc li F s gim trong mi trng acid v tng trong mi trng kim
2.4.3. nh hng ca dung mi
Cng pht quang v bc sng cc i thng thay i theo dung mi v nhng tc ng khc nhau:
pht quang trong mi trng HCl ; oxy ho tan trong dung mi lm bin i ho hc ( oxy ho ) ca cht ph
nht tng lm tng cng pht quang.
tinh khit ca dung mi: dung mi c tp hunh quang s lm sai lch kt qu, lm gim nhy ca
2.4.4. nh hng ca nhit
Nhit tng thng lm gim cng pht quang do lm tng tn s va chm ca phn t lm cho h
bt hot tng ln.
V vy trong my quang ph hunh quang n ngun c cng sut ln nn phi c knh cch nhit hoc c
lm mt n.
3. MY QUANG PH HUNH QUANG
3.1. S cu to (Hnh 4)
- Ngun sng (Source)
- B phn to nh sng n sc (Monochromator offilter)
- Cc ng mu o (Sample cell)
- My hin tnh hiu (Detector)
- B ghi tn hiu (Electronis and recorder)
(a)
(b)
- Trong my, cuvette c iu chnh cc gc khc nhau so vi phng ca tia sng kch thch
vi hp th ca mu th (gc 900 vi a s mu th, gc 370 vi cc mu c hp th ln...). (Hnh 5)
Hinh 5. S v tr cuvette
3.2.4. Pht hin tn hiu ( Detector)
nh sng pht quang c thu nhn bng nhn quang in t, c hai loi:
+ Photocell ;
+ Photomultiplier
+ My t ghi ;
+ My vi tnh
L ng biu din s ph thuc ca cng pht quang tng i (relative intensity) theo bc sn
sng kch thch.
hot ha) v vy ph kch thch cng chnh l ng biu din mi quan h gia cng hp th ca cht
sng bc x hp th.
L ng biu din s ph thuc ca cng pht quang tng i (cng hunh quang ca ch
hat ho) theo bc sng ca nh sng pht ra.
V d ph hunh quang ca mt s cht (hnh 6,7):
Ghi ch : Khi ghi ph hunh quang ca mt s cht ta thng thu c ngoi ph ph hunh quang
L ph biu din s ph thuc ca cng pht quang tng i theo c bc sng ca nh sng kch
b)
Vi ph hunh quang ton phn cc thng s u c lu tr trong my tnh cho php ta thc hin
chng trnh x l ton hc khc nhau. Trong trng hp phi xc nh mt thnh phn trong hn hp ta c
V d: Trn my HITACHI F - 4500 ta ghi c ph hunh quang 3 chiu theo chng trnh 3D-Scan
dch Morphin cho php ta chn cc i kch thch EX = 280 nm v cc i bc x EM = 345 nm (Hnh 10).
Php o ph hunh quang c tnh c hiu cao hn php o UV - VIS v ch c nhng cht pht qu
chuyn c thnh dn cht pht quang mi xc nh c bng php o ph hunh quang v vi mt cht
V d trong USP XXI v XXII qui nh nh lng Vitamin B 1 v Vitamin B2 trong vin Decavitamin b
o ph hunh quang.
4.4.3. V s hn ch
Php o ph hunh quang do tnh c hiu cao nn kh nng p dng hn ch, khng ph bin nh
UV - VIS. Mt khc do nhy cao nn nng dung dch em o rt thp lm cho sai s tng i ca p
Trong ngnh y t php o ph hunh quang c ng dng nh tnh, nh lng cc cht trong thu
dch sinh ho.
4.1. nh tnh
Mi trng
Cyclohexan
Ethanol
Dn cht
H2SO4
H2SO4/Ethanol
H2SO4/Ethanol
HCl 0,1N
Acid acetic 0,1N
Dn cht
Nc
Nc
Dd NaOH pH 11
Nc pH 8,5
Nc pH 8,5
Nc
KOH 0,01N
Methanol
Ethanol
Nc
Dd H2SO4 pH 1
Ethanol
Nng o
EX max
(g/ml)
(g/ml)
(nm)
4,05
1
1
1
0,1
0,1
1
1
1
100
10
0,1
1
0,1
1
1
1
10
0,1
10
0,1
0,003
0,001
0,001
0,01
1
0,01
0,001
0,001
0,001
0,0001
0,5
0,001
0,1
350
348
470
470
470
470
301
301
396
263
282
311
338
324
386
531
297
279
254
254
430
E
475
420
519
535
525
520
338
338
405
284
305
350
536
500
506
416
416
344
440
367
674
4.2. nh lng
Da vo s ph thuc tuyn tnh gia cng hunh quang vi nng cht pht quang m phng p
p dng nh lng.
Phng php hunh quang c nhy cao v c hiu cao. My quang ph hunh quang c ci
cng hin i nn phng php ny c nhiu ng dng. Trong kim nghim thuc, phng php hunh
c a vo nhiu dc in: USP, BP, EC, JP.....
Trong xt nghim sinh ho c nhiu ti liu, gio trnh, thng tin khoa hc.
Php o hunh quang c p dng nh lng cc cht c kh nng pht hunh quang t nhin ho
c th to ra dn cht thch hp c kh nng pht hunh quang.
* V d : xem cc v d trong bng 1 trn v cc v d sau:
nh lng Vitamin B1 bng phng php Thiochrom: Chuyn Thiamin thnh Thiochrom ri o hu
ca Thiochrom trong isobutanol bc sng EX = 365 nm v EM = 550 nm.
nh lng Vitamin B6 bng cch cho phn ng vi KCN to ra dn cht Lactonepyridoxinat ri
quang bc sng EX = 356 m v EM = 432 nm.
nh lng Vitamin C bng cch oxy ha thnh Dehydro ascorbic ri cho phn ng vi O-phenyle
to dn cht Quinoxalin o hunh quang bc sng EX = 350 nm v EM = 425 nm.
nh lng Penicillin bng cch cho phn ng vi 2 - methoxy - 6 chloro - 9 ( - aminoethyl) aminoa
dn cht pht hunh quang bc sng EX = 420 nm v EM = 500 nm.
nh lng aminoacid bng cch cho phn ng vi phenyl acetaldehyd v ninhydrin to dn cht pht
bc sng EX = 390 nm v EM = 475 nm.
nh lng Histamin bng cch cho phn ng vi O-phthalaldehyd to thnh dn cht pht quang
sng EX = 360 nm v EM = 450 nm.
4.3. Detector hunh quang cho my sc k lng hiu nng cao (HPLC)
Quang ph hunh quang ngoi vic p dng nh tnh nh lng cc cht trn my o quang ph hu
th n cn c p dng ch to b phn pht hin ca my sc k lng hiu nng cao: Detector hunh q
cu to ging nh mt my quang ph hunh quang, xem hnh 11).
nh tnh v nh lng cc cht sau khi ra khi ct sc k. N c p dng pht hin tt nhiu cht h
dn cht ha hc vi cc thuc th m n c th pht hin trc tip trn my ngay trc khi cc cht i vo
Vi chc nng qut ph ca Detector hunh quang ta c th tm c cp bc sng EX/EM ti u cho php
Hin nay, sau Detector UV l loi ph bin nht th Detector hunh quang c nhy v chn lc cao
nhy ca Detector hunh quang ln hn hng trm ln so vi Detector UV (pht hin c picrogam).
Vi Detector UV bc sng cc i 265 nm th sc c nhiu thnh phn khc cn tr, nhng vi Detec
quang cho mt pic ca B2 cao v p v cc thnh phn khc khng nh hng ti s pht hin bc sng
265 nm v bc sng pht x 520 nm ( hnh 12).
- nh lng cc acid amin trong thuc b tng hp a thnh phn bng cch to dn cht tin ct (d
th o-Phthalaldehyd cho cc acid amin bc 1 v Fluoryl methyl cho cc aid amin bc 2) ri pht hin bng
hunh quang ( hnh 13).
i v
Ty theo cc cht cn nh lng c kh nng pht quang hay khng ngi ta tin hnh nh lng
hay gin tip thng qua dn cht cu n. S khc nhau ch giai on chun b mu o, cn cc giai on
thc hin ging nhau nh sau:
4.4.1. Chun b my mc, dng c
kt qu. Tin hnh chun my theo ch dn c ghi r rng trong ti liu hng dn s dng my ca
xut.
- Dng c phi sch, khng c dnh cht pht quang, khng c ra bng cc cht ty ra tng hp.
4.4.2. Chun b thuc th
- Cc dung mi ha cht, thuc th dng cho php o quang ph hunh quang phi ng chng loi v
khit qui nh dng cho hunh quang. Pha ch chnh xc .
4.4.3. Chun b mu o
- Mu th : x l thu c dung dch c nng o theo qui nh ca chuyn lun dc in hoc ti
- Mu trng : l dung mi pha mu th nu nh lng trc tip, cn nh lng gin tip th mu trng p
chun b ging nh mu th.
- Mu chun : pha dung dch chun theo qui nh ging nh mu th.
Ni chung nn la chn nng dung dch chun sao cho t l cng hunh quang ca th so v
tuyn tnh. Khi cng hunh quang khng tht s t l vi nng th bt buc phi thit lp ng ch
mt dy cc dung dch chun khc nhau c o trong cng iu kin vi mu th. Trong mt s trng
chun c th l cht i chiu c bn cht ha hc khc vi mu th, trng hp ny bt buc phi dng
chun.
4.4.4. Cch o hunh quang
Vn hnh my o trn cc my khc nhau theo hng dn ca nh sn xut my. Cch o phi tun th
nh v th t nh sau:
Chun b dung dch nh m t trong chuyn lun, chuyn dung dch vo cc o ca my quang p
quang v chiu vo n tia sng kch thch vi bc sng n sc c ghi trong chuyn lun. o c
hunh quang ca dung dch bc sng pht hunh quang c ghi trong chuyn lun.
Khi cng hunh quang khng tht s t l thun vi nng , vic nh lng c th c thc hin d
th chun.
mu th (V d: thy tinh pht hunh quang hoc dung dch mt cht pht hunh quang khc vi mu th
trng hp ny, nng ca cht th phi c xc nh bng th chun o trong cng iu kin vi mu
4.4.5. Tnh kt qu
Nng ca dung dch th (trng hp dng mt chun) c tnh theo cng thc :
Cx
Trong
(Ix x Cc ) / Ic