Hi ngh khoa hc ton quc ln th ba v

S c cng trnh v h hng cng trnh xy dng

Nhng bi hc trong d n xy dng

cng trnh Nh thi u Ph Th

PGS. TS. Nguyn Vn Hip

Ph Gim c S Xy dng TP.HCM

I. V cng trnh:
Nh thi u Ph Th (Qun 11 - TP. H Ch Minh) c kin trc p, yu cu k thut cao,
trang thit b hin i v l nh thi u c khu v quy m ln nht c nc ngang tm khu
vc. D n c thnh ph ph duyt t 2000, nhng lc mc tiu dnh phc v Sea
Games 22 l khng r rng (thm ch n thng 6/2003 mi xc nh c th c mn thi u
no cho Sea Games m cng trnh ny s phc v!). Trc , t nm 1998, ch trng u t
c, nhng vic lp d n c chm, n thng 3-2000 mi c ph duyt trin khai thc
hin.
Sau hn 3 nm thc hin u t, cng trnh c tng nghim thu, hon thnh bn giao a
vo s dng, phc v kp Sea Games 22 (3/12/2003), gp phn thnh cng rc r ca Vit
Nam ti i hi Th dc th thao khu vc ny v mi n nay, cng trnh vn n nh, hot
ng bnh thng, cha c biu hin xung cp t bt k mt b phn no. Kin trc cng
trnh phi nhn nhn l t yu cu thm m, hin i (xem hnh minh ha). Cng trnh phc
v kp Sea Games l mt thnh tch cn c xem xt, trn trng.
Cng trnh cng c B Xy dng nh gi l an ton, t yu cu kin trc v gii php kt
cu l hp l (thng 5/2005)
Cng trnh c din tch khun vin 46.000m2, din tch chim t xy dng l 13.560m2, din
tch sn xy dng trn 22.000m2. Vi kt cu mng l cc nhi, khu 87m ( gia) v
102m ( 2 gian u). Ct trn b tng ct thp 2M v ko l thp hnh t hp dng vm
(xem hnh v). Khn i c sc cha 5.000 ch, trong c 2.000 ch l di ng (xp c).
Trong phm vi bo co, chng ti xin khng nu tn ca tt c nhng n v, c nhn lin
quan, ch nu ra nhng bi hc kinh nghim trong qun l u thu xy dng v c rt
nhiu bi hc, cn c ph bin, hiu, trnh ti din v sau. Nhng vi phm, n thi
im ny hon ton cha pht hin nhng du hiu tiu cc, c lm tri.
Nu theo Lut Xy dng, nh ngha, s c cng trnh l nhng h hng vt qu gii hn an
ton cho php, lm cho cng trnh xy dng c nguy c sp , sp mt phn hay ton
b cng trnh hoc cng trnh khng s dng c theo thit k, th cng trnh nh thi u Ph
Th hon ton khng gy ra s c, nh bo co kt lun ca Thanh tra Chnh ph! Da
vo quy trnh u t - xy dng, bo co xin c phn tch cho tng giai on, d h
thng.

II. Nhng bi hc trong giai on chun b thc hin d n:

1. Nh thu lp d n ko di, do vic ph duyt phng n kin trc c chm. Bt u t 1998,
d n kh thi lp, chnh sa; n khi duyt l 3-2000, sut u t c thay i theo thi gian,
do bin ng gi, do s dng vt liu cao cp cho phn mi lp, bao che, mt sn thi u, cho
nhng thit b hin i khc, nhng c lp vi gi tr qu thp ban u, dn n tng mc
u t 66,6 t (k c tin n b gii ta) chc chn khng thc hin cng trnh. Chm
tr trong cng vic ca t vn, chm th l v quyt nh ca cc n v qun l Nh
nc v n gi lp khng chnh xav1, thiu trch nhim l li rt thng mc phi hin
nay khin quy trnh chun b d n ko di v thng phi iu chnh rt nhiu d n.
2. Trong quyt nh duyt d n u t, thi gian thc hin c ghi qu gp: khi cng
v hon thnh nm 2000 - 2001, trong khi d n l nhm B. Thi gian thc hin cng trnh
lc no cng gp l bi hc khng nn lp li, nht l trong nn kinh t k hoch ha ton
b.
3. Phng n thit k s b khng ph hp: t vn khi lp d n chn phng n dn vm
khng gian (mt cu) bng thp ng khu ln (102m), nhng cha tnh n yu t kh thi
(v c nhn lc, kinh nghim, thit b v thi gian trn a bn thnh ph), nn khi thit k k
thut thi cng v sau, n v thit k phi t thay i chi tit kt cu ca dn mi (dng dn
vm phng) bng thp hnh. Nh vy, thit k k thut thi cng khc vi thit k s b ca
d n v d n cng khng kp iu chnh. iu ny, hin nay Lut Xy dng khng nh
s ph hp ng nht gia cc bc thit k. Do vy, nu thit k c s (hin nay) thm
nh, c bt cp, phi bt buc iu chnh li d n u t, mi thc hin nhng bc thit k
sau c. Lut Xy dng chuyn t thit k s b sang thit k c s l hon ton ph hp,
s trnh c li ny v thit k c s phi c nghin cu tht k, t u.
4. V c ch thm nh ph duyt d n: theo quy nh, cn t chc Hi ng thm nh d
n, gm nhng n v v c nhn c kinh nghim, ng chuyn ngnh. Tuy nhin, hin nay,
nhiu a phng, vic thm nh d n thng l do mt S (thm ch mt c nhn!) th
l. Nu c, li ch l th tc gi vn bn hi kin nhng n v lin quan khc, v n lt
cc n v ny li gp i khi nn tnh khoa hc, cn trng, khc chit ca nhng ni
dung thm nh d n, c bit l nhng ni dung chuyn mn, thng b xem nh! Cng
trnh Nh thi u Ph Th cng vng vo li ny, vi nhng chi tit nu.
5. Sut u t, hin vn do Vin Kinh t Xy dng B Xy dng ban hnh trong c
nc, bc l nhiu nhc im:
- Chm thay i, b sung.
- Thp, khng xt yu t a phng, cp cng trnh, tnh cht c th ca cng trnh.
- Khng chi tit nn s kh thc hin khi cng trnh t trn nn t phc tp, cng trnh c
th, quy m ln, khu ln, cng trnh c yu cu cht lng cao hay s dng nhng vt liu
mi, cng ngh mi...
dn n nhng cng trnh c tnh c th thng b lng tng v khng chnh xc ngay
t vic xc nh tng mc u t v lng tng, d dn n ty tin.

6. Ch trng u t khng nht qun: nhng thi im trc nm 2000, Tng cc Th dc

Th thao ng gp sc u t vi thnh ph thng qua con s 50 t (n nay, vn cha cp
vn!). Quy m ban u ca Nh thi u ch l phc v cho khu vc pha Nam. Theo thi gian,
cng trnh tr thnh phc v Sea Games, nhng dnh cho mn thi u no th n u 2003
mi ro!
Sn thi u theo yu cu ca Tng cc Th dc th thao, tng din tch ng k so vi thit
k s b trong d n kh thi, t 25 x 42 ln 36 x 54 (m), gy lng tng cho ch u t, t
vn trong qu trnh: iu chnh d n th khng kp, m khng iu chnh th sai! c bit,
nhng quyt nh thay i din tch sn thi u c kt lun trong cuc hp ti H Ni,
mi n 9 thng sau, mi c vn bn truyn t khng nh ni dung, lm c s php l
cho vic ph duyt thit k: Qu chm, nhng li rt thng xy ra hin nay!
7. Chi ph n b gii phng mt bng thng c nh t u trong d n l rt thp (
tng tnh hp dn?!). C th hin nay, chi ph lp d n u t c tnh theo % so vi vn xy
lp, thit b, khng c k vn n b gii phng mt bng, dn n vic n v t vn
thiu trch nhim trong iu tra s liu, nh gi n bu, dn n phi iu chnh gi n
b, thm ch nhiu ln, cho cng mt d n. i vi cng trnh ny, chi ph n b gii phng
mt bng ban u ch l 25 t, v sau, tng ln gn 60 t! Hin nay, tng a phng cng
ban hnh gi t phc v cng tc ny, nhng tnh thc tin, chnh xc v st vi gi th
trng theo Lut Xy dng, vn tip tc khng t, tuy l vnh c t i.
8. Nng lc ch u t ca d n l yu, khng tinh thng, li phi iu hnh cng lc qu
nhiu d n ln (phc v Sea Games), nn cht lng qun l km, kh nng gy ri ro cao.
Chnh ch u t khng quan tm nhiu n yu t php l ca quy ch qun l u t
xy dng, dn n l l trong vic iu chnh d n; k nhng hp ng c ni dung khng
chnh xc; lng tng trong x l nhng bt cp pht sinh sut qu trnh thc hin v khng c
bo co kp thi n ngi c thm quyn quyt nh u t.
Lut Xy dng hin hnh cho php y mnh vic thc hin c ch t vn qun l iu
hnh d n, l kp thi v hy vng s trnh khi nhng sai st va nu. Tuy nhin, thc t,
n thi im ny, nhiu a phng vn lng tng v cc Ban qun l vn mun m, trong
khi lc lng t vn iu hnh d n cn qu mng, thiu kinh nghim v nng lc ph hp.
Do vy, bi hc v vic chun b ngun nhn lc trong qu trnh pht trin t nc cn
c nu ln, thm mt ln, y, tt c cc a phng quan tm. Ngay c cc trng i
hc ngnh k thut xy dng, kin trc s, c nhn kinh t, vic o to ngnh qun l d
n, qun l th vn cn nhiu bt cp v khng c coi trng.
Cng t nng lc ch u t, dn n d n phi iu chnh 2 ln, mi vn u t. cng
trnh Nh thi u Ph Th, nng lc ch u t th hin qua:
- Chn t vn lp d n, t vn thit k cha t yu cu.
- S h trong ni dung cc hp ng vi t vn (thng, pht; cu ch v tn gi h s thit
k); vi nh thu (hp ng thi cng, pht sinh).
- Khng hnh thnh Ban qun l d n chuyn trch, r rng thc hin d n.
- Ch u t c qu nhiu d n cng lc (phc v Sea Games 22), quy m ln, nn lng tng.
- Khng thc hin ng quy trnh u t xy dng ban hnh (iu chnh li d n, trnh
duyt thit k tng phn: mng, mi, thn, in, lnh, nc, sn... kt qu u thu, ph duyt
li cc bn v thit k thi cng ngay khi thi cng, khng ng theo nhng ni dung bn v

c duyt trc ...) xy ra va thit k va thi cng, theo kt lun ca Thanh tra
Chnh ph!
- Cho lp thit k khc vi quy m v kt cu c d n ph duyt.
- L l v quy trnh bn giao khi thi cng chuyn giai on (mng sang mi, mi sang thn...).
- Khng thc hin gim nh u t theo quy nh.
- Khng bo co kp thi sai phm, c nhng x l cn thit, ng mc, php l, t
ngi c thm quyn quyt nh u t (UBND thnh ph).
- Chi sai ch .
Nhng bi hc ny, ngay c cc Ban qun l d n nng lc, t vn iu hnh d n khc
nng lc, vn phi suy nghim trnh vng phi, trong nhng d n ca mnh.
III. Nhng bi hc trong giai on thc hin d n:
1. V pha n v t vn thit k - cng l t vn lp d n, hng lot sai st trong hp ng
nhn vic, trong h s thit k, trong x l tnh hung xy ra, c th:
1.1. Nh nu, cng trnh nh thi u thc hin thit k qu chm, dn n thay v trnh
duyt thit k 1 ln ton b cng trnh, t vn trnh rt nhiu ln: Mng, mi, thn, in
nc, PCCC, sn vn..., gy lng tng cho ch u t: Nu i xong ht thit k s trnh
thm nh v ph duyt th tr, m a duyt tng phn th sai. Ch u t chn cch th
hai, cho kp! Vn nng lc t vn thit k qu l quan trng.
1.2. Gi tr ti trng treo trn mi c khng nh trong tt c thuyt minh, bn v l 50
daN/m2 (n=1,7 - theo BS 8110) l qu to, khng hp l. n v thm tra li ch tnh theo
n=1,2 ca TCVN 2737-95, nn khng pht hin thiu ti. Thc t, hot ti n nay ch l 3,2
daN/m2, qu nh so vi gi tr s dng trong thit k. Chnh gi tr khng chnh xc ny
dn n hiu lm l cng trnh khng t yu cu cng , khng an ton (cho 8 chn ct
trn, ti cao trnh ngm vo i mng), khi cc n v tin hnh kim nh v sau, v khin
d lun x hi bt bnh, nghi ngi mt do. iu ny cn c nhng n v t vn rt kinh
nghim su sc khi chn v s dng nhng gi tr tnh ton, tiu chun tnh ton thit
k t u.
1.3. C hng lot nhng sai phm thuc v tai nn ngh nghip trong h s thit k:
- bn v mng (duyt trc), khong cch trong 2 ct trn ghi l 87m (tnh trn).
- bn v mi (duyt sau, khong cch tim 2 ct trn vn ghi l 87m (tnh trn).
- Ct trn = 2m.
Qun l k thut ca thit k khng pht hin, n v thm tra, thm nh khng pht hin,
cc nh thu ring r mng, mi u khng pht hin... v n khi gia cng dn mi xong,
chun b lp kt cu mi, kim tra o c mi bit! Vic x l lm chm tin thi cng
lc v lm pht sinh gi tr ng k. Trch nhim cao nht ng nhin thuc v t
vn thit k.
- Phn chn vm (u hi) c vt cho, nng cao 1,5m chng lc p ngang nhng
cao trnh cc nh ct trn qun khng c nng cao tng thch. Trong tt c cc bn v
thit k, sai st ny cng khng c pht hin. Cc ct trn c xong, mi pht hin v t
vn thit k t x l bng cch ko di h ng thp chng ng cho ko, thm 1,5m na
(xem hnh v)

- Khong cch (bc) ct l 18m (tim tim), trong cc bn v mng cng ghi sai (mp
mp), khi ct c = 2m. Vn ny c x l thc t, khng pht sinh.
Cc sai st c th hin trn hnh v.
1.4. Lp d ton chi tit khng chnh xc; phn thng k thp chi tit khng r rng. n v
thm tra, thm nh cng qua loa, v khng l nhim v c giao nn khng pht hin. Ch
khi a ra u thu, cc nh thu kim tra, mi pht hin v d ton lp, c duyt l
xp x 2 t. Cch chng ta xc lp d ton theo n gi chi tit, khng cn ph hp thng l
khu vc v quc t, rt cn c thay i, v kh c th m bo tnh chnh xc cho cng vic!
1.5. Do thit k chm (hp ng tr hn 20 thng), duyt tng phn nn khng th c tng d
ton c duyt, theo yu cu ca quy trnh u t xy dng, nh vy vi phm quy
trnh. Cc thit k c lp cn thiu nhiu chi tit, li buc nh thu phi lp bn v chi
tit (shop drawing) t vn v ch u t duyt sau , dn n tnh trng va thit k, va
thi cng.
1.6. Hp ng thit k li ghi l t vn lp thit k thi cng. Danh xng ny cha bao gi c
trong hot ng t vn xy dng, nhng c 2 pha u k. H s ca t vn do vy cng
khng hon ton ph hp quy nh u t xy dng, nhng li kh quy trch nhim c th.
Vic B Xy dng ban hnh thng t 02/2005/TT-BXD v mu cc hp ng, l ng lc.
2. V t vn thm tra:
Vic quy nh trch nhim v nng lc, tnh n c khi c Lut Xy dng, ca hot ng
ny vn cn cha r rng. Vic thm tra khng pht hin nhng sai st ca t vn thit k
ngay t u m thm tra cng lng tng khi p dng nhng tiu chun thit k lm cho
cng trnh b tr ngi khi thi cng.
Bi hc y l cn khng nh r trch nhim, c bit l nng lc hot ng ca t vn
thm tra, nht l khi gi tr chi ph cho cng vic cn c nh qu thp. Trng hp kin
t vn thm tra hon ton nghch vi t vn thit k; c hai pha u bo lu, x l ra sao, cha
c hng dn cn k. Thc t, rt nhiu trng hp, t vn thit k v t vn thm tra
bit nhau, nu cht lng cng vic khng cao v thng dn n sai st chuyn!
3. Bi hc v qun l Nh nc trong u t - xy dng:
3.1. Tng mc u t c ph duyt trong d n l thp do thiu kinh nghim, nhng li
chm c iu chnh. Chi ph n b gii phng mt bng nh trnh by cng qu
thp, li c thm nh t, trnh ph duyt! Trn c s tng mc u t thp, k hoch
u thu li c duyt nn gi gi thu rt thp.
3.2. S lng gi thu ca cng trnh b chia qu nho (17), dn n thi gian t chc u
thu ko di, b ng, to iu kin cho t vn hon tt h s thit k chm m khng b bt
gi t u. Tiu ch khoa hc hng dn vic phn chia gi thu vn cha ban hnh v
tnh trng phn nh ngnh ngh, trong ng k kinh doanh hin nay, d dn n gi thu b
chia nh. Th d, cng vic thi cng h thng PCCC hin nay li c chia thnh gi thu c
lp, do n v thi cng chuyn ngnh lm ! C cn thit khng?
7

3.3. ph duyt tng d ton v gi tr ph duyt li vt gi tr gi thu, v gi tr ca d

n qu thp ( nu), khi h s ca t vn trnh khng y , khng kp thi. Thay v ch ra
vn bn thm nh thit k tng phn ca cng trnh, chc chn ch u t khng iu
kin tin hnh u chn thu. Trong quyt nh duyt d ton phn mng, c ghi l gi tr
d ton cao hn gi tr gi thu trong k hoch u thu ph duyt trc , nhng tt c
cc bn thc hin quyt nh ph duyt u khng quan tm! Bi hc ny, Thanh tra Chnh
ph kt lun l c lm tri!
3.4. n lt n v qun l Nh nc v u thu, khi quyt nh ph duyt d ton ca gi
thu cao hn gi tr d kin, ng ra phi trnh iu chnh d n ngay, khng cho php thc
hin. ng ny, li cng nhn kt qu trng thu!
3.5. Ph duyt h s thit k k thut thi cng khng ng vi kt cu xc lp trong d n
u t c duyt (v din tch sn thi u, vt liu mt sn v dng kt cu mi). Gn y, B
Xy dng khng nh l gii php kt cu hp l v Tng cc Th dc Th thao c vn
bn (chm) khng nh vic m rng sn thi u l ph hp.
3.6. Nhng ri ro ngh nghip trong vic duyt nhng d ton theo n gi chi tit hng
ngy ca qun l Nh nc (v sp ti l ca ch u t). Duyt d ton phn mi nh thi
u l 2 t, tht ra khng th thanh ton c ngha l khng tht thot theo c ch
thanh ton hin hnh, nhng sai st th r. Mt ln na, xin c kin ngh cn i mi
quy trnh lp d ton, cho ph hp thng l khu vc v quc t.
4. V T vn gim st:
4.1. Vic n v thit k k hp ng thm tra thit k, nhn 2 ln tin (1 l tin Nh nc,
1 l tin t vn thit k). Hai hp ng k c ni dung ging nhau, gi tin khc nhau, c
k 2 thi im khc nhau, cng ty gii trnh l theo php lnh hp ng kinh t vic ny
khng cm, khng lm tng kinh ph d n, cc bn lin quan cng khng thc mc. Ni dung
thc t ca 2 hp ng l khc nhau nhng mi v sau, khi Thanh tra Chnh ph hon tt kt
lun, t vn thit k mi c vn bn xc nhn ni dung ny!
4.2. V cng tc t vn gim st:
C sai st trong cng tc gim st trc t mng (13 mng phn thn nh), c mng lch tim
0,3m, nhng c pht hin v c cc bn t khc phc, khng gy nguy him cho
vic s dng cng trnh, khng lng ph, khng tht thot, y l li ch quan ngh nghip,
cn trnh. n v gim st c hnh thc kim im, x l cn b trong cng tc.
4.3. V cng tc t vn u thu:
Cht lng t vn u thu t yu cu nhng kt qu u thu nhiu gi khng c
cng nhn, dn n phi cho gi hay t chc u thu li. Kt lun thanh tra l c sai st
trong chuyn mn v thc t l c chm tr v thi gian nh gi h s d thu; S K hoch
u t c bo co y ban Nhn dn thnh ph l do hy kt qu u thu, thc cht l do h
s d thu ca cc nh thu khng hp l, khng t yu cu mi thu hn l cht lng ca
8

cng tc t vn u thu. Thanh tra Chnh ph li kt lun y l cht lng ca t vn u

thu. n thi im ny, Lut Xy dng v c d tho Lut u thu vn tip tc cha quy
nh r v nng lc ca t vn u thu.
4.4. Vn gi li % cao, trong hot ng t vn:
Thanh tra Chnh ph c nu, nhng quy nh hin hnh ca Nh nc u cha c nhng
chun cht. Vic gi li %, nu c tht thot, lng ph, t ti, mi l vn (v hin cha c
c nhn no ca t vn gim st khiu ni l b chn, bc lt!). T vn gi li tng vn, sm
thit b, to qu phc li... l vic lm ng hoan nghnh. Do vy, sai st ny, nn hiu ra sao,
chng ti cng thy lng tng!
4.5. T vn gim st (ca ch u t) kim lun t vn kim nh cht lng vt liu (ca
nh thu), tc l thc hin 2 vai i nghch nhau, dn n kt qu c th khng ng tin cy,
khng nn lm. Ngh nh 209/2004/N-CP hin quy nh r cc ni dung ny, nhng
thi im trc , hon ton khng c vn bn cm thc hin nh th!
5. Vn bn thu:
y l ni dung b nghim cm, trong nhng vn bn php quy v qun l u thu ban
hnh. Th nhng, nh ngha th no l bn thu, thit ngh cng cn phi lm cho tht r.
C th:
- Tng cng ty d thu, sau khi trng thu, k hp ng, li y quyn thc hin ton b
cng vic cho mt cng ty, x nghip thnh vin, c phi l bn thu? iu kin phn xt?
Hin ti, trn c nc, c rt nhiu gi thu c tnh trng ny.
- % gi li khi y quyn nu trn, phi c? C khng ch t l? Khng c c? Hon ton
cha r rng.
- Vic khon 10 trong xy dng, cn phn bit vi bn thu ra sao?
- Cng ty Nh nc, giao mt phn vic khc cho cng ty khc, sau u thu, c th l TNHH,
ni dung ra sao, th b xem l bn thu?
Nhng bi hc nu, c nhng vic mang tnh khch quan, do thiu nhng quy nh c th
ca cc vn bn php quy nhm qun l Nh nc v u t xy dng, c nhng vic li do
ch quan, do c ch, th tc, sai st ngh nghip ca nhng n v lin quan. Mt s ni
dung hin c Lut Xy dng v nhng vn bn lin quan lm r, nhng cn rt nhiu vn
cn b ng. Bo co xin c nu ln, mong rng trong hot ng ngh nghip ca tt
c chng ta, c hnh chnh Nh nc ln doanh nghip, ch u t, cn rt kinh nghim
trnh lp li./.