Professional Documents
Culture Documents
HA I CNG
(DNG CHO O TO BC S A KHOA)
M S: .01.X.06
NH XUT BN GIO DC
H NI 2007
Ch o bin son:
V KHOA HC V O TO B Y T
Ch bin:
PGS.TSKH. PHAN AN
Tham gia bin son:
PGS.TSKH. PHAN AN
TS. NGUYN S C
DS. L HU TR
Th k bin son:
PH VN THM
TS. NGUYN MNH PHA
M s: 7K720M7 DAI
LI GII THIU
Thc hin mt s iu ca Lut Gio dc, B Gio dc v o to v B Y t ban hnh
chng trnh khung o to bc s a khoa. B Y t t chc bin son ti liu dy hc cc
mn c s v chuyn mn theo chng trnh trn nhm tng bc xy dng b sch t chun
chuyn mn trong cng tc o to nhn lc y t.
Sch Ho i cng c bin son da trn chng trnh gio dc ca Trng Trng i
hc Y H Ni trn c s chng trnh khung c ph duyt. Sch c PGS.TSKH. Phan
An (Ch bin), TS. Nguyn S c v DS. L Hu Tr bin son theo phng chm: Kin thc
c bn, h thng; ni dung chnh xc, khoa hc; cp nht cc tin b khoa hc, k thut hin i
v thc tin Vit Nam.
Sch Ho i cng c Hi ng chuyn mn thm nh sch v ti liu dy hc
chuyn ngnh bc s a khoa ca B Y t thm nh nm 2007. B Y t quyt nh ban hnh ti
liu dy hc t chun chuyn mn ca ngnh trong giai on hin nay. Trong thi gian t 3
n 5 nm, sch phi c chnh l, b sung v cp nht.
B Y t chn thnh cm n cc tc gi, ThS. Nguyn Th Nguyt v Hi ng chuyn mn
thm nh gip hon thnh cun sch; Cm n PGS.TS. ng Vn Tnh, TS. ng Vn Hoi
c v phn bin cun sch sm hon thnh kp thi phc v cho cng tc o to nhn
lc y t.
Ln u xut bn, chng ti mong nhn c kin ng gp ca ng nghip, cc bn sinh
vin v cc c gi ln xut bn sau sch c hon thin hn.
V KHOA HC V O TO B Y T
LI NI U
Gio trnh Ho hc dng cho sinh vin nm th nht h o to bc s a khoa ca Trng
i hc Y H Ni c bin son theo khung chng trnh o to bc s a khoa ban hnh theo
quyt nh s 12/2001/Q BGD & T ngy 26 thng 4 nm 2001 ca B Gio dc v o to
v c thng qua ti Hi ng Chuyn mn Thm nh SGK v TLDH chuyn ngnh
BSK (B Y t).
Gio trnh c in thnh 2 tp:
HO I CNG
HO V C V HU C
Vi thi lng 90 tit l thuyt, trong gio trnh ny chng ti ch trnh by nhng kin thc
c bn v cn thit sinh vin c th theo hc tip nhng mn hc c s ca Y hc c lin
quan n ho hc nh: Ho sinh, Dc l hc, V sinh v Mi trng,...
Phn c in ch nghing nh l phn m rng thm tham kho.
Cui mi bi c cc cu hi t lng gi gip sinh vin vn dng v nm chc c l
thuyt.
Sch do mt s cn b ging dy b mn Ho bin son vi s phn cng nh sau:
Phn i cng v V c:
Phn Hu c:
Ch bin:
Th k ca ban bin son:
Bi 1
CU TO NGUYN T
MC TIU
1. Phn tch c nhng u im v nhc im ca cc mu nguyn t c in ca
Rutherford v Bohr.
2. Trnh by c nhng lun im c bn ca thuyt c hc lng t trong vic nghin
cu nguyn t.
3. M t c nhng c trng ca cc orbital (my electron) nguyn t.
4. Vn dng c nhng quy lut phn b electron trong nguyn t, biu din cu
hnh electron ca nguyn t mt nguyn t.
5. M t c cu trc ca bng tun hon cc nguyn t ho hc v quy lut bin thin
tnh cht ca cc nguyn t trong bng tun hon.
M U
Nm 1861 thuyt nguyn t, phn t chnh thc c tha nhn trong hi ngh ho hc
th gii hp ti Thu S.
in tch (culong)
9,1.1028
1,6.1019
24
proton(p)
1,673.10
ntron(n)
1,675.1024
19
+1,6.10
0
Khi lng ca
khi lng p.
hay
mv2r = e2
ta c:
(1.4)
: tn s ca bc x.
3.2. Thuyt sng ht ca nh sng
Thuyt sng v nh sng c Maxwell (Macxuen) a ra nm 1865 gii thch c hin
tng nhiu x, giao thoa ca nh sng nhng khng gii thch c hiu ng quang in.
Theo thuyt lng t th nh sng gm nhng lng t nng lng E = h pht i t ngun
sng. Mt khc theo h thc tng i Einstein (Anhxtanh) E = mc2 th mt vt th bt k nu
mang nng lng E s c khi lng
. Nh vy nh sng c tnh cht ht. Ngy nay
ngi ta tha nhn bn cht sng ht ca nh sng. T h thc Einstein v thuyt lng t ta
c:
mc2 = h
t :
(1.5)
9
v: bt nh v tc
m: khi lng ht
Theo h thc ny th vic xc nh to cng chnh xc bao nhiu th xc nh tc cng
km chnh xc by nhiu.
V d:
Nu ly bt nh ca php o v tr electron trong nguyn t x l 1010 cm (nguyn t c
ng knh c 10 8 cm) th bt nh trong php o tc s l:
gi l ton t Laplas
i vi mt bi ton c th, thay U bng biu thc tnh th nng ca ht v gii phng
trnh ta nhn c cc nghim 1, 2, 3... n c trng cho cc trng thi khc nhau ca ht vi
m v cc gi tr nng lng ng vi mi trng thi .
5. NGUYN T HYDRO V NHNG ION GING HYDRO
Nguyn t hydro l nguyn t n gin nht. N ch gm mt electron chuyn ng trong
trng th ca ht nhn mang in tch +1. Cc ht He+, Li2+ cng l nhng h gn ging nguyn
t hydro, ch c mt electron. V vy phng trnh Schrodinger cho cc trng hp ny c th
gii c chnh xc. Nhng kt qu thu c t vic gii bi ton i vi nguyn t hydro l c
s cho h thng l thuyt v cu to nguyn t.
5.1. Phng trnh Schrodinger i vi nguyn t hydro
Nguyn t hydro gm ht nhn mang in tch + e v mt electron mang in tch e. Do
tng tc tnh in vi proton, electron c mt th nng U = e2/r. T phng trnh
Schrodinger cho bi ton nguyn t hydro c dng:
(1.10)
r: khong cch t electron n ht nhn
i vi trng hp He+ v Li2+ biu thc th nng s l:
12
Ze2/r
Z l in tch nhn
V trng th c i xng cu nn thun tin cho vic tnh ton ngi ta s dng to
cu. Khi hm l hm ca cc bin s r, , .
Gii phng trnh (1.10) ngi ta c cc hm (r, , ), t tm c 2 (r, , ) biu
th xc sut tm thy electron ti nhng im khc nhau trong khng gian nguyn t, nng lng
ton phn E, mmen ng lng M, hnh chiu ca mmen ng lng Mz ca electron tng
ng vi cc hm . Trong biu thc tnh cc i lng ny xut hin nhng con s nguyn n, l,
m tng ng c gi l cc s lng t.
5.2. Orbital nguyn t. My electron
Phng trnh Schrodinger c v s nghim. l nhng hm (r, , ), c gi l cc
orbital nguyn t (atomic orbital) vit tt l AO. Nh vy:
Orbital nguyn t l nhng hm sng m t cc trng thi ca electron trong nguyn t.
Mi hm sng l tch ca hai phn: Rnl (r) gi l phn bn knh v ph thuc vo khong
cch r; Ylm (, ) gi l phn gc ph thuc cc gc , .
nlm (r, , ) = Rnl (r). Ylm (, )
(1.11)
V d:
Nghim n gin nht m t trng thi c bn ca electron (trng thi e c nng lng thp
nht) trong nguyn t hydro c dng:
13
5.3. Cc s lng t
Nh ni trn cc s lng t xut hin trong qu trnh gii phng trnh Schrodinger
tm mt s i lng c trng cho mt AO.
Nh vy l mi hm sng (hay mi AO) c c trng (c xc nh) bi 4 tham s n,
l, m, ms gi l cc s lng t.
5.3.1. S lng t chnh n
n nhn cc gi tr t 1, 2, 3.... n.
n xc nh nng lng ca electron trong nguyn t theo biu thc:
14
4...
K hiu lp
N...
Mc nng lng
E1
E2
E3
E4. ....
En
5.3.2. S lng t ph l
Cc gi tr ca l ph thuc vo s lng t chnh: l = 0, 1, 2... (n 1)
l xc nh momen ng lng ca electron trong biu thc:
(1.12)
ng vi mt gi tr ca n (mt lp) c n gi tr ca l (n phn lp)
Lp
n=1
l=0
n=2
l=0
l=1
n=3
l=0
l=1
l=2
n=4
l=0
l=1
l=2
K hiu phn lp
l=3
f
15
(1.13)
Nh vy cc AO c Mz khc nhau (c m khc nhau) s nh hng khc nhau trong khng
gian, m quyt nh hng ca AO hay hng ca my electron.
Phn lp
l=0
m=0
ch c mt cch nh hng.
Phn lp
l=1
m = 1, 0, +1
Phn lp
l=2
m = 1, 2, 0, +1, +2
100
S AO
S e
1s
2s
2px
2pz
+1
2py
3s
3px
3pz
+1
3py
322
3dxy
321
3dyz
200
211
210
21+1
300
311
310
31+1
1
3
AO
16
320
32+1
+1
32+2
+2
10
3dzx
Ring orbital
gm hnh s 8 ni hng theo trc oz v mt vnh khn nm trn mt
phng xoy. Di y l hnh dng ca mt s AO v du ca n:
17
V ms ch c hai gi tr
nn phn mc l ch c nhiu nht 2(2l + 1) electron v
tng s electron ca mt mc (hay lp) s l:
(1.14)
V d:
Phn mc
(l = 0)
c 1 AO (s), ti a c 2 electron
Phn mc
(l = 1)
Phn mc
(l = 2)
c 5 AO, ti a c 10 electron
Phn mc
(l = 3)
mc
n=1
c 2 electron
mc
n=2
mc
n=3
mc
n=4
c 7 AO, ti a c 14 electron
4s (4 + 0) 3d (3 + 2)
4d (4 + 2) 5p (5 + 1)
(z = 2)
1s2
Li
(z = 3)
1s2
2s1
Cl
(z = 17)
1s2
2s2
2p6
3s2
3p5
Sc
(z = 21)
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
3d1
4s2
Ch : c mt s ngoi l:
20
Cu
(z = 29)
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
Cr
(z = 24)
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
Cu hnh
21
c 2 nguyn t
Chu k 2 v 3, mi chu k
c 8 nguyn t
Chu k 4 v 5, mi chu k
c 18 nguyn t
Chu k 6
c 32 nguyn t
Chu k 7
22
Nguyn
t
Cu hnh electron
Chu
k
Nguyn
t
Cu hnh electron
23
1s1
55
Cs
He
1s2
56
Ba
6s2
Li
[He] 2s1
57
La
5d1 6s2
Be
2s2
58
Ce
2s2 2p1
59
Pr
...
...
....
...
...
....
10
Ne
2s2 2p6
63
Eu
11
Na
[Ne] 3s1
64
Gd
12
Mg
3s2
...
...
....
13
Al
3s2 3p1
71
Lu
...
...
....
72
Hf
5d2 6s2
18
Ar
3s2 3p6
...
...
....
19
4s1
80
Hg
5d10 6s2
20
Ca
4s2
81
Tl
6s2 6p1
21
Sc
3d1 4s2
...
...
....
...
...
....
86
Rn
6s2 6p6
30
Zn
3d10 4s2
87
Fr
31
Ga
88
Ra
7s2
...
...
....
89
Ac
6d1 7s2
36
Kr
90
Th
6d2 7s2
37
Rb
91
Pa
38
Sr
5s
39
4d 5s
...
...
....
...
48
Cd
4d10 5s2
96
Cm
49
In
97
Bk
...
...
....
...
...
....
54
Xe
103
Lr
104
Ku
6d2 7s2
[Ar]
[Kr]
5s1
...
2
93
[Xe]
6s1
[Rn] 7s1
....
Np
5f 6d 7s
....
24
IA
IIA
IIIA
IVA
VA
VIA
VIIA
VIIIA
Cu hnh e
s1
s2
s2p1
s2p2
s2p3
s2p4
s2p5
s2p6
IB
IIB
IIIB
IVB
VB
VIB
VIIB
VIIIB
Cu hnh e
d10s1
d10s2
d1s2
d2s2
d3s2
d5s1
d5s2
d6 d7 d8s2
IIA
IIIA
IVA
VA
VIA
VIIA
VIIIA
He
0,37
1,22
Li
Be
Ne
1,52
1,13
0,88
0,77
0,70
0,66
0,64
1,60
Na
Mg
Al
Si
Cl
Ar
1,86
1,60
1,43
1,17
1,70
1,04
0,99
1,91
Ca
Ga
Ge
As
Se
Br
Kr
2,31
1,97
1,22
1,22
1,21
1,17
1,14
2,01
26
Rb
Sr
In
Sn
Sb
Te
Xe
2,44
2,15
1,62
1,40
1,41
1,37
1,33
2,20
Cs
Ba
Tl
Pb
Bi
Po
At
Rn
2,62
1,17
1,71
1,75
1,46
1,40
1,40
Fr
Ra
2,70
2,20
Trong nhm IB Cu l kim loi tng i hot ng nhng Au l kim loi tr.
Trong nhm IIB cng tng t: Zn c tnh kh mnh, Hg c tnh kh yu, ng sau H trong
dy hot ng ca kim loi.
BNG 1.5. CU HNH ELECTRON LP NGOI CNG CA CC NGUYN T NHM A
IA
IIA
IIIA
IVA
VA
VIA
VIIA
VIIIA
He
1s1
1s2
27
Li
Be
Ne
2s1
2s2
2s22p1
2s22p2
2s22p3
2s22p4
2s22p5
2s22p6
Na
Mg
Al
Si
Cl
Ar
3s1
3s2
3s23p1
3s23p2
3s23p3
3s23p4
3s23p5
3s23p6
Ca
Ga
Ge
As
Se
Br
Kr
4s1
4s2
4s24p1
4s24p2
4s24p3
4s24p4
4s24p5
4s24p6
Rb
Sr
In
Sn
Sb
Te
Xe
5s1
5s2
5s25p1
5s25p2
5s25p3
5s25p4
5s25p5
5s25p6
Cs
Ba
Tl
Pb
Bi
Po
At
Rn
6s
6s
Fr
Ra
7s1
7s2
6s 6p
6s 6p
6s 6p
6s 6p
6s 6p
6s 6p
IIB
IIIB
IVB
VB
VIB
VIIB
VIIIB
Cu
Zn
Sc
Ti
Cr
Mn
Fe
Co
Ni
3d104s1
3d104s2
3d14s2
3d24s2
3d34s2
3d54s1
3d54s2
3d64s2
3d74s2
3d84s2
Ag
Cd
Zr
Nb
Mo
Tc
Ru
Rh
Pd
4d105s1
4d105s2
4d15s2
4d25s2
4d45s1
4d55s1
4d65s1
4d75s1
4d85s1
4d105s0
Au
Hg
La
Hf
Ta
Re
Os
Ir
Pt
5d106s1
5d106s2
5d16s2
5d26s2
5d36s2
5d46s2
5d56s2
5d66s2
5d76s2
5d96s1
Ac
6d17s2
(z = 8) c ho tr 2 cn S (z = 16) li c cc ho tr 2, 4, 6.
(z = 7) c ho tr 3 cn P (z = 15) li c cc ho tr 3, 5
(z = 9) c ho tr 1 cn Cl (z = 17) li c cc ho tr 1, 3, 5, 7.
1.22. Vit cu hnh electron ca cc ion: Cu+, Cu2+; Fe2+, Fe3+; Mn2+, Mn7+.
1.23. Vit cu hnh electron ca Ar. Nhng cation, anion no c cu hnh electron
ging Ar?
1.24. Trn c s cu trc nguyn t c th phn cc nguyn t ho hc thnh my
loi (khi)? Hy nu c im cu to electron ca mi loi (khi).
1.25. Pht biu nh lut tun hon cc nguyn t ho hc. Trnh by nhng nguyn
tc sp xp cc nguyn t trong BTH.
1.26. Nu c im cu hnh electron ca cc nguyn t nhm IA v tnh cht ho
hc c trng ca chng.
1.27. Nu c im cu hnh electron ca cc nguyn t nhm VIIA v tnh cht
ho hc c trng ca chng.
30
Bi 2
LIN KT HO HC V CU TO PHN T
MC TIU
1. nh ngha v nu c mi quan h gia cc i lng c trng ca lin kt.
2. Nu c bn cht v cho v d cc thuyt c in v lin kt.
3. Trnh by c nhng lun im c bn ca thuyt lin kt ho tr (VB).
4. Nu c nhng c im ca cc kiu lai ho v biu din c cu trc khng gian
ca mt s phn t in hnh.
5. Trnh by c nhng lun im c bn ca thuyt orbital phn t (MO) v vit c
cu hnh electron ca mt s phn t v ion.
M U
IA: Nng lng ion ho (cn gi l th ion ho) l nng lng cn tch mt electron ra
khi nguyn t A. I cng ln th nguyn t cng kh nhng electron.
EA: i lc electron, l nng lng to ra khi nguyn t A nhn c mt electron. E cng
ln th nguyn t cng d thu electron.
Ngi ta cn phn bit: th ion ho th nht, th hai hay i lc electron th nht, th hai
tng ng vi vic tch (hay nhn) electron th nht, th hai. I v E thng c tnh bng n
v eV.
Trong phn ng: A + B AB
Nu B A th electron lin kt s lch hoc di chuyn v pha nguyn t B.
hnh thnh lin kt gia A v B c hai kh nng:
IIA
IIIA
IVA
VA
VIA
VIIA
H
2,1
32
Li
Be
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Na
Mg
Al
Si
Cl
0,9
1,2
1,5
1,8
2,1
2,5
3,0
Ca
Ga
Ge
As
Se
Br
0,8
1,0
1,6
1,8
2,0
2,4
2,8
Rb
Sr
In
Sn
Sb
Te
0,8
1,0
1,7
1,8
1,9
2,1
2,5
Cs
Ba
Tl
Pb
Bi
Po
At
0,7
0,9
1,8
1,9
1,9
2,0
2,2
Fr
Ra
0,7
0,9
Nhn xt:
Trong mt chu k, t tri sang phi m in ca cc nguyn t tng dn.
Trong mt nhm A, t trn xung di m in gim dn.
Cc nguyn t kim loi kim c 1, Fr c nh nht.
Cc nguyn t phi kim c 2, F c ln nht.
1.2. Nng lng lin kt
Nng lng ca mt lin kt l nng lng cn thit ph v mi lin kt v to ra cc
nguyn t th kh. Nng lng lin kt thng k hiu E v tnh bng Kcalo cho mt mol lin
kt.
V d: nng lng ca lin kt H H trong phn t H2; EHH = 104 Kcal/mol.
Nng lng lin kt cng ln th lin kt cng bn.
i vi cc phn t c s lin kt ging nhau nhiu hn 2 ngi ta dng i lng nng
lng trung bnh ca lin kt.
V d:
Trong phn t H2O c 2 lin kt O H
EOH th nht bng 118 Kcal/mol
EOH th hai bng 102 Kcal/mol. V vy EOH trung bnh bng 110 Kcal/mol.
33
Tng t nh vy, gi tr ECH trong CH4 l trung bnh cng nng lng ca 4 lin kt CH.
1.3. di lin kt
di lin kt l khong cch gia hai nhn nguyn t khi hnh thnh lin kt. di
lin kt thng k hiu r0 v c tnh bng (1 = 108cm).
di lin kt cng nh th lin kt cng bn vng.
BNG 2.2. DI LIN KT V NNG LNG LIN KT CA MT S LIN KT
Lin kt
Phn t
r0 ()
E (Kcal/mol)
C Cl
CHCl3
1,77
75,8
CF
CH3F
1,38
116,3
CC
CnH2n + 2
1,54
79,3
C=C
CnH2n
1,34
140,5
CC
CnH2n 2
1,20
196,7
HH
H2
0,74
104,0
O=O
O2
1,21
118,2
OH
H2O
0,96
109,4
SH
H2S
1,35
96,8
NH
NH3
1,01
92,0
Nhn xt:
cc lin kt cng loi (v d Cl C v F C; O H v S H) khi E cng ln th r0 cng
nh.
1.4. bi ca lin kt
S lin kt c hnh thnh gia hai nguyn t cho trc c gi l bi ca lin kt. V
d bi ca lin kt gia cc nguyn t C trong ethan, ethylen, acetylen ln lt l 1, 2, 3.
bi ca lin kt cng ln th lin kt cng bn, nng lng lin kt cng ln v di lin kt
cng nh (bng 2.2).
1.5. Gc lin kt (gc ho tr)
Gc to bi hai mi lin kt gia mt nguyn t vi hai nguyn t khc.
34
35
HF
H Cl
H Br
HI
N=O
C=O
(D)
1,91
1,07
0,79
0,38
0,16
0,11
Na
Cl
3s2 3p5
Na+
2s2 2p6
Cl
NaCl
3s2 3p6
.H
::
H: H
HH
H2
::::
O=O
O2
: :
: C:
: :
NN
::: C:::
O=C=O
N2
CO2
37
Trong hp cht cng ho tr, ho tr ca nguyn t bng s lin kt hnh thnh gia mt
nguyn t ca nguyn t vi cc nguyn t khc hoc bng s electron m nguyn t a ra
gp chung.
V d:
Trong phn t CO2 ho tr ca O l 2 ca C l 4, trong phn t NH3 ho tr ca N l 3 ca H
l 1.
Ngi ta phn bit hai loi lin kt cng ho tr:
Lin kt cng ho tr khng phn cc hay lin kt cng ho tr thun tu. V d lin kt
trong cc phn t H2, O2, N2... ( = 0), lin kt C H trong cc hp cht hu c. Trong cp
electron lin kt phn b u gia hai nguyn t.
Lin kt cng ho tr phn cc. V d lin kt trong phn t HCl, HF lin kt O H trong
phn t H2O, N H trong NH3... Trong cp electron lin kt b lch v pha nguyn t c
m in ln hn.
H : Cl
H: F
H: O: H
H: N: H
Na+ Cl
ion
H Cl
cng phn cc
05
1,0
1,5
1,7
1,8
2,0
2,5
3,0
3,2
c tnh lin
kt ion %
22
43
50
55
63
79
89
92
c tnh lin
kt cng ht %
100
94
78
47
50
45
37
21
11
Qua bng trn ta nhn thy khi = 0 lin kt mang 100% c tnh cng (lin kt cng
thun tu), trong khi khng c lin kt ho hc no mang 100% c tnh ion.
Lin kt cng tng i bn. Nng lng lin kt c hng chc Kcal/mol.
2.3. Lin kt cho nhn
Lin kt cho nhn cn gi l lin kt phi c th xem l mt dng c bit ca lin kt cng.
Trong lin kt ny cp electron dng chung ch do mt nguyn t a ra gi l cht cho, cn
nguyn t kia c mt orbital trng gi l cht nhn.
38
V d:
Nh vy iu kin hnh thnh lin kt cho nhn l cht cho phi c t nht mt i
electron cha lin kt v cht nhn phi c orbital trng.
Ngi ta thng dng du mi tn ch lin kt cho nhn. Tuy nhin trong thc t cc lin
kt ny hon ton ging lin kt cng ho tr thng thng.
2.4. Lin kt hydro
Lin kt hydro c hnh thnh nhng hp cht trong hydro lin kt vi nguyn t ca
nguyn t khc c m in ln v bn knh nh nh N, O, F. Cc lin kt ny b phn cc v
trn nguyn t H c mt phn in tch dng. Trong khi cc nguyn t N, O, F mang mt
phn in m v do ngoi lin kt cng ho tr n cn c th tng tc vi cc nguyn t H
ca phn t bn cnh hnh thnh mt lin kt yu gi l lin kt hydro. Cc lin kt ny thng
c biu din bng nhng du chm.
V d:
Lin kt hydro gia cc phn t.
V d:
Lin kt hydro ni phn t: lin kt hnh thnh trong cng mt phn t.
Lin kt hydro l lin kt yu, nng lng lin kt nh v di lin kt ln. Tuy nhin n
c nh hng nhiu n tnh cht vt l v ho hc ca phn t.
V d:
H2O c nhit si cao hn nhiu so vi phn t tng t vi n H2S.
Cc phn t hu c mang nhm O H c nhit si cao hn cc ng phn ca chng
khng cha lin kt ny: alcol so vi ether; acid so vi ester...
39
40
Hnh 2.1a, b. Trng thi nng lng ca h 2 nguyn t H (a) v s hnh thnh phn t H2
41
Tu theo cch thc xen ph ca cc AO, ngi ta phn bit: lin kt , lin kt , lin kt
(enta).
Lin kt ho hc to ra do s xen ph cc AO trn trc ni hai nhn ca nguyn t c
gi l lin kt xch ma. Lin kt c th hnh thnh do s xen ph cc m my s s, s p hay
p p (hnh 2.2) hoc gia cc m my lai ho L L; L s; L p (xem phn 4.6)
43
44
C c lai ho sp3
C .. sp
(4+0)
(2+0)
NH3
N c lai ho sp3
(3+1)
H 2O
O ....sp3
(2+2)
SO2
S.sp2
(2+1)
H2C=CH2
ethylen
amoniac
S cp e
cha lin kt
0
Kiu lai ho
Hnh hc phn t
V d
BeH2; CO2; CN
sp
ng thng
sp2
SO3; CO32
sp2
SO2
Gc
4
sp
T din
47
sp3
NH3
Chp
sp3
H2O
Gc
5
sp3d
PCl5
Lc din
6
sp3d2
SiF62; [Fe(CN)6]4
Bt din
C4H6
butadien allen
48
4.6. Lin kt trong phc theo thuyt lin kt ho tr v cu trc khng gian ca ion phc
Theo thuyt ny s hnh thnh phc c thc hin nh tng tc cho nhn cc cp electron
cha chia x ca cc phi t v cc orbital cn trng ca ion to phc.
Nh vy: ion phc gm:
Ht to phc (ion to phc) thng l ion kim loi khi d c cc orbital trng.
Phi t, thng l ion hay phn t cn i electron cha lin kt (NH3, CN, Cl).
V d 1:
S to thnh phc [Cr(NH3)6]3+
Cr
Ion trung tm Cr3+ c cu hnh electron lp ngoi cng v st ngoi cng 3d34s04p0
49
V d 2:
S to thnh phc [Ni(CN)4]2
Ni
ion trung tm Ni+2 c cu hnh electron lp ngoi cng v st ngoi cng 3d84s04p0
V CN l phi t mnh (lin kt mnh vi Ni2+) nn c s dn p 2 electron c thn ca 3d vo
1 lng t.
V d:
HB+
MO = C1A + C2B
Kt qu thu c 2 hm (2 orbital phn t MO)
Trong hm t hp MO = C1 A + C2 B
C1 v C2 l nhng h s cho bit s ng gp ca cc AO vo MO.
C12, C22 s l xc sut electron c m t bi A v B. Trong trng hp cc phn t
ng hch (cc nguyn t ca cng mt nguyn t), y l hydro th C1 = C2 v C12 = C22. T
C1 = C2
Nh vy khi t hp 2 AO A v B ta thu c 2 hm:
+ = C1 A + C1 B
= C1 A C1 B
T iu kin chun ho ca hm sng ngi ta xc nh c
T :
52
Hnh 2.18 a, b. Xc sut c mt electron gia hai ht nhn nguyn t H khi hnh thnh (a)
v khi khng hnh thnh lin kt (b)
Hnh 2.19. Cc MO lin kt, phn lin kt v gin nng lng phn t khi t hp 2 AOs
Cc MOlk v MO* c hnh dng i xng qua trc lin kt nh trn c k hiu l cc MO
v * (hnh 2.19).
Nh vy khi t hp hai AOS ta c hai MO: v *. Trong MO lin kt c nng
lng thp hn nng lng ca cc AOS, cn cc MO phn lin kt * li c nng lng cao
hn nng lng cc AOs. Ta c bc thang nng lng cc MO nh: 1S 1S*
V vy trong phn t cc electron c sp xp trc ht vo 1S.
V d:
phn t H2+ (1e) c cu hnh e 1 He2+ (3e) 2 *1
53
H2 (2e)2 He2(4e) 2 *2
Ch : khi t hp hai AO2s ta cng thu c 2S v 2S* nhng c nng lng cao hn,
ngha l
1S 1S* 2S 2S*
Cc MO khi t hp cc AO pz
Hnh 2.20. Cc MO lin kt, phn lin kt v gin nng lng phn t khi t hp 2 AO pz
54
Hnh 2.21. Cc MO lin kt, phn lin kt v gin nng lng phn t khi t hp 2 AO px
(16e)
N2
(14e)
(20e)
55
n: s e trn cc MO lin kt
n*: s e trn cc MO phn lin kt
Theo cng thc trn bi ca O2, N2, Ne2 tng ng bng 2, 3, 0. ca Ne2 bng 0 iu
c ngha l khng tn ti phn t Ne2.
Da vo cu hnh electron ngi ta cng bit c t tnh ca phn t: nu trong cu hnh
electron c electron c thn th phn t l thun t, ngc li l nghch t.
Cu hnh electron
l ()
E(Kcal/mol)
0,74
104,0
56
N2
1,10
225,4
O2
1,21
118,2
F2
1,42
37,1
O2+
2,5
1,12
150,5
Ne2+
0,5
Cu hnh electron v gin nng lng ca phn t hay ion dng AB (B A).
V d:
NO, CO, CN...
Cu hnh electron ca cc phn t loi ny cng thuc dy (2). Nhng gin nng lng
cc AO ca nguyn t B c xp thp hn (hnh 2.23a).
BNG 2.7. CU HNH ELECTRON CA PHN T V ION DNG AB
AB
Cu hnh electron
l ()
E(Kcal/mol)
CO
1,28
255,7
NO
2,5
1,15
162,2
CN
1,14
224,9
1s1
F:
tng ng
57
6. S PHN CC CA PHN T
Mt phn t c gi l phn cc khi trng tm in tch dng khng trng vi trng tm
in tch m. Khong cch gia hai trng tm gi l di lng cc.
Khi phn t ch gm hai nguyn t nu lin kt l phn cc th phn t cng phn cc v
di lng cc chnh l di lin kt. V d, cc phn t HCl, HBr, CO, NO... l cc phn t
phn cc.
i vi nhng phn t gm nhiu nguyn t (t 3 nguyn t tr ln) ch phn cc khi trong
phn t c lin kt phn cc v cc lin kt phn cc khng trit tiu nhau (tng cc vct
mmen lin kt khc 0 hay phn t c cu trc bt i xng). V d: CO2, SO3, CCl4 l cc phn
t khng phn cc v chng c cu trc i xng.
Trong khi cc phn t H2O, SO2, CHCl3 l cc phn t phn cc v c cu trc phn t
bt i xng
58
q: in tch ca trng tm
l: chiu di lng cc, y l khong cch gia hai trng tm in tch
p.t cng c tnh bng C.m hay bai
Phn t c hai nguyn t th momen lng cc ca lin kt chnh l momen lng cc ca
phn t.
Phn t c t hai lin kt tr ln th momen lng cc ca phn t bng tng momen lng
cc ca cc lin kt
BeCl2
CO2
SO3
H2O
H2S
SO2
NH3
CH3Cl
p.t (D)
1,86
1,02
1,60
1,46
1,86
CU HI T LNG GI
2.1. nh ngha: nng lng ion ho, i lc electron v m in ca mt
nguyn t. Biu thc tnh m in.
2.2. Nhng i lng c trng ca lin kt v mi lin h gia chng.
2.3. S phn loi cc lin kt da vo m in. Cho cc v d v nu cc iu
kin, qu trnh hnh thnh cc lin kt ion, lin kt cng ho tr, lin kt cho nhn.
2.4. Theo quy tc bt t hy biu din lin kt trong cc phn t v ion sau y:
H2O; NH3; NH4+; CO2; SO2; SO3; HNO2; HNO3; H2SO4.
2.5. iu kin hnh thnh lin kt hydro so snh nng lng lin kt nng lng
lin kt ion v lin kt cng ho tr. Nu nhng v d cho thy nh hng ca lin
kt hydro n tnh cht vt l ca cc cht.
2.6. Thuyt ho tr lin kt (VB) c a ra trn c s nghin cu no? Hy nu
nhng lun im c bn ca thuyt .
2.7. Cho v d, c im ca lin kt v lin kt . So snh v gii thch v
bn ca hai lin kt ny.
2.8. Lai ho l g? c im cc m my lai ho sp; sp2; sp3. Cho cc v d v
nhng hp cht c s lai ho ny.
2.9. Hnh hc phn t v s xen ph cc m my electron trong cc phn t:
CH4; C2H2; C2H4; C2H6; NH3; H2O; SO2; SO3; CO; CO2.
Trong cc phn t ny C; N; O; S c kiu lai ho g?
2.10. Hnh hc phn t ca cc phn t butadien, benzen, allen (CH2 = C = CH2).
Cho bit cch biu din chng bng cng thc:
c chnh xc khng? Ti sao?
2.11. Hy nu nhng lun im c bn ca thuyt orbital phn t (MO) v lin kt.
Cc MO tm c da vo phng php no? ngha g ca cc MO? Th no l
MO lin kt v MO phn lin kt (so snh v hnh dng v nng lng trong khng
gian).
2.12. Cu hnh electron v gin nng lng ca cc phn t dng A2 trong A
thuc chu k 1 (H2+, H2, He2+, He2). Ti sao khng tn ti phn t He2.
2.13. Cu hnh electron v gin nng lng ca cc phn t dng A2 trong A
thuc cc nguyn t cui chu k 2: O, F, Ne (O2, F2, O22,...). bi v t tnh ca
chng?
60
Bi 3
NHIT NG HC
MC TIU
1. Trnh by c ni dung ca nguyn l th nht ca nhit ng hc v nu c
ngha ca cc hm trng thi: ni nng v enthalpy.
2. Vn dng c nhng nh lut ca nhit ho hc tnh ton hiu ng nhit ca
nhng phn ng ho hc khc nhau.
3. Trnh by c ni dung v gii thch biu thc nguyn l th hai ca nhit ng hc.
4. Nu c ngha ca cc hm trng thi: entropy v nng lng t do trong nghin
cu cc phn ng ho hc.
M U
Nhit ng hc nghin cu nhng quy lut chuyn ho gia cc dng nng lng khc
nhau.
61
Ni nng.
Trong nhit ng hc ngi ta nghin cu nhng h khng chuyn ng v tc dng ca
trng hp dn l khng i v vy ch ch n ni nng.
Ni nng: Nng lng tim tng bn trong mt vt hay h bao gm:
+ Tng ng nng (chuyn ng tnh tin, quay, dao ng) ca cc phn t, nguyn t,
electron, ht nhn nguyn t.
+ Tng nng lng tng tc (th nng) gia chng.
Ni nng (thng k hiu bng ch U) l mt hm trng thi v ng vi mi trng thi c
mt gi tr ca U v bin thin U khng ph thuc vo qu trnh.
Gi tr tuyt i ca ni nng khng xc nh c nhng bin thin ca n khi h chuyn t
trng thi 1 c ni nng U1 sang trng thi 2 c ni nng U2.
U = U2 U1 c th xc nh c qua lng nhit Q v lng cng A m h trao i
(cho hoc nhn) trong qu trnh .
U = Q +A
(3.1)
(3.2)
U = Q P. V.
V
Q 0 nn U 0
Hnh 3.1. M hnh th nghim minh ho biu thc nguyn l th nht ca nhit ng hc
V d 2:
Hot ng ca mt chic pin:
Nu hai cc ca pin c ni vi mt mt (v d mt ci qut) th trng thi u (khi
cha ng cng tc) ton b h c mt ni nng l U1 chng hn. Sau khi ng cng tc v cho
qut quay n khi dng, h sinh ra mt cng A (cng c nng) c ch. n trng thi ny h
c mt ni nng l U2. Nh vy trong qu trnh ny c mt bin i ni nng U = U2 U1.
Nu coi nhit to ra y l khng ng k (Q = 0), h khng thay i th tch (And = 0) th
biu thc ca nguyn l th nht trong trng hp ny l:
U = A' m A' 0 (v h sinh cng)
Khi U 0. iu ny c ngha l cng in sinh ra y l do s gim ni nng ca h.
Cng v d ny, nu pin ch ni vi in tr to nhit. Khi Q 0, Ad.n = 0, A' = 0)
U = Q U 0. iu ny c ngha l nhit lng to ra trn in tr do s gim ni nng
ca pin.
64
Hnh 3.2. M hnh th nghim minh ho biu thc nguyn l th nht ca nhit ng hc
khi h ch sinh cng hoc ch to nhit
2.3. Enthalpy
Nh trn thy trong mt qu trnh ng tch V = 0 Ad.n = 0. Nu h khng thc hin
cng c ch (A' = 0) th Qv = U.
C ngha l nhit trao i trong mt qu trnh ng tch bng bin thin ca ni nng.
Trong mt qu trnh ng p nu h khng sinh cng c ch ta c:
U = Q P.V hay Qp= U + P.V
Qp = U2 U1 + PV2 PV1 = (U2 + PV2) (U1 + PV1)
K hiu U + PV = H ta c:
Qp = H2 H1 = H
Nh vy nhit trao i trong mt qu trnh ng p bng bin thin ca mt hm trng thi
mi gi l enthalpy k hiu bng H. Ni nng v enthalpy c bn cht ging nhau, u l nng
lng tim tng bn trong mt h hay vt bt k.
H = U + PV hay H = U + P.V
(3.3)
H1 = H2 + H3
3.3. Tnh hiu ng nhit ca phn ng da vo nhit sinh
Nhit sinh ca mt cht l nhit ca phn ng to ra 1mol cht t cc n cht trng
thi bn vng.
V d:
Cng thc
HS
(Kcal/mol)
Trng
thi
S0
(cal/mol.K)
GS
(Kcal/mol)
hydro
H2
31,2
oxy
O2
49,0
nit
N2
45,8
clo
Cl2
53,3
carbon
1,4
natri
Na
12,2
nc
H2O
57,8
45,1
54,69
nc
H2O
68,3
16,7
56,74
carbon oxyd
CO
26,4
47,3
32,84
cacbon dioxyd
CO2
94,1
51,1
94,33
66
amoniac
NH3
11,0
45,8
3,91
amoniac
NH3
dd
19,3
hydroclorid
HCl
22,1
44,7
22,79
hydrobromid
HBr
8,67
47,48
12,73
hydroiodid
HI
+ 6,3
49,4
+0,31
natri clorid
NaCl
98,6
17,32
91,87
natri hydroxyd
NaOH
102,3
125,12
90,19
anhydrid sulfur
SO2
71,0
59,3
71,86
anhydrid sulfuric
SO3
94,5
61,4
88,61
methan
CH4
17,9
44,5
12,15
ethan
C2H6
20,4
54,8
7,86
ethylen
C2H4
+12,5
52,5
+16,3
acetylen
C2H2
+54,2
48,0
+50,05
benzen
C6H6
+11,7
64,4
+41,34
ethanol
C2H5OH
66,4
38,4
41,81
acetaldehyd
CH3CHO
39,8
63,56
32
aceton
CH3COCH3
59,3
47,55
36,73
a.acetic
CH3COOH
115,7
38,2
93,18
a.butyric
C3H7COOH
128,1
a.benzoic
C6H5COOH
91,7
a.fumaric
C4H4O4
194,1
a.sucynic
C4H6O4
225,0
L alanin
C3H7NO2
134,6
30,91
88,56
glycin
C2H5NO2
128,5
24,76
90,36
a.glutamic
C5H9NO4
241,2
a.aspartic
C4H7NO4
233,3
ure
NH2CONH2
76,3
ure
NH2CONH2
dd
79,6
48,72
Dglucose
C6H12O6
304,6
219,24
sacarose
C12H22O11
531,5
86,19
369,45
glycerin
C3H8O3
160,45
48,95
114,71
25
67
V d:
Xc nh hiu ng nhit HX ca phn ng:
Al2O3
Bit HS0
399,1
3SO3
94,5
Al2(SO4)3
821,0 Kcal/mol
304,0
94,6
68,3
V d 2:
Tnh hiu ng nhit ca phn ng thu phn ure thnh CO2 v NH3 (phn ng ny thc t
khng xy ra nu thiu urease)
Bit
HS0
Hx0
76,3
68,3
98,7
19,3 Kcal/mol
V d:
Hc0= 327 Kcal/mol
4H2
Bit:
Hx0
H2O + C2H5OH
67,6
68,3
326,7 Kcal/mol
Trng thi
H0C
(Kcal/mol)
Hp cht
Trng thi
H0C
(Kcal/mol)
hydro
68,3
phenol
372,0
methan
212,8
aceton
430,9
ethan
372,8
a.acetic
208,3
ethylen
337,2
a.benzoic
771,8
69
acetylen
310,6
ethyl acetat
538,0
benzen
783,4
anilin
811,9
naphthalen
123,0
toluen
934,5
cloroform
89,2
methanol
173,7
CCl4
37,3
ethanol
326,7
Phn t
E (Kcal/mol)
Lin kt
Phn t
E
(Kcal/mol)
HH
H2
104,2
OH
H2O
110,0
CH
CH4
99,0
OH
ROH
104,7
CC
C2H6
78,0
NH
NH3
93,4
C=C
C2H4
140,0
NN
CC
C2H2
193,0
NN
N2
225,4
CC
C6H6
120,0
SH
H2S
82,0
CO
C2H5OH
75,0
S=O
C=O
ceton
156,0
Cl Cl
Cl2
58,0
C=O
aldehyd
150,0
H Cl
HCl
103,2
C=O
CO2
168,0
C Cl
RCl
75,8
CN
HCN
207,9
CN
RNH2
65,9
OO
H2O2
33,0
O=O
O2
117,0
38,0
92,0
V d:
EHH l nng lng lin kt gia hai nguyn t hydro trong phn t H2. Nng lng ny cng
chnh bng nhit nguyn t ho ca H2.
i vi phn t CH4 th
tng t
V d 1:
Tnh nng lng lin kt O H trong phn t H2O bit:
V d 2:
Tnh nng lng lin kt C = C trong phn t C2H4 bit:
71
72
4. NGUYN L TH II CA NHIT NG HC
4.1. Ni dung v cc cch pht biu
Ni dung:
Nguyn l th II cp n mt c tnh khc ca nng lng. l trong khi cc dng
nng lng khc c th bin hon ton thnh nhit th nhit li ch c th bin mt phn thnh
cc dng nng lng khc.
Nghin cu nguyn l th II cho php rt ra mt s hm s trng thi lm tiu chun xt
on mt phn ng nht nh c th t xy ra khng.
Pht biu:
Nhit khng th t truyn t mt vt lnh sang mt vt
nng hn. Clausius 1850.
Khng th c ng c vnh cu loi 2 l ng c bin
hon ton nhit nhn c thnh cng (cng c ngha ng c
lm vic m khng chu mt s mt mt nhit no).
Tn ti mt hm s trng thi gi l entropy k hiu l S
m bin thin ca n trong mt qu trnh thun nghch S
bng t s gia nhit lng trao i trong qu trnh v nhit
ti xy ra s trao i nhit. Ngha l:
(3.4)
i vi qu trnh khng thun nghch:
(3.5)
Ta hy xem xt s mt my nhit
Hiu sut ca my:
(3.6)
T c th i n kt lun:
Hiu sut ca mt my nhit khng bao gi t c 100% v T2 khng khi no t c
gi tr 0o tuyt i. iu ny cng c ngha khng th no bin hon ton nhit nhn c thnh
cng (khng c mt mt nhit nng).
V vy biu thc (3.6) c gi l biu thc ca nguyn l II.
4.2. Khi nim v entropy
73
75
U = Q + A' PV
T nguyn l II ta c:
Q = TS
T :
A' = U + PV TS
= U2 U1 + PV2 PV1 TS2 TS1
= (U2 + PV2 TS2) (U1 + PV1 TS1)
= (H2 TS2) (H1 TS1)
Nu thay
H TS = G ta c:
A' = G2 G1 = G = H TS
T biu thc G = H TS ta thy nng lng t do l mt phn nng lng ton phn ca h,
phn trong bin i c th sinh cng c ch (A = G), phn cn li (TS = Q) khng th sinh
cng, tn ti di dng nhit, lm tng hn lon ca h.
Nh vy xem xt mt qu trnh c th t xy ra khng ta phi xc nh G.
BNG 3.4. TC NG CA CC YU T ENTHALPY V ENTROPY
LN CHIU HNG DIN BIN CA MT PHN NG
Kt lun
V d
76
T xy ra
2O3 3O2
Khng t xy ra
3O2 2O3
t0 thp
T xy ra t0 thp
O2 + 2H2 H2O
t0 cao
T xy ra t0 cao
T xy ra
Zn + Cu2+
Khng t xy ra
Cu + Zn2+
T xy ra
Khuch tn 2 kh vo nhau
Khng t xy ra
Tch ring hn hp 2 kh
V d 1:
Cho phn ng
CaCO3(r)
Bit S0 (Kcal/mol)
288,5
151,9
94,0
22,2
9,5
51,1
S0 (cal/mol)
Hy
CaO(r)
CO2(k)
Gii:
G0p/ = H0 p/ T S0p/
H0 p/ = 151,9 94,0 + 288,5 = 42,6 Kcal/mol
S0p/ = 51,1 + 9,5 22,2 = 38,4 cal/mol
G0p/ = 42,6. 103 298. 38,4 = 33.156,8 cal/mol 0
77
TSTp/ HTp/
ta c:
V d 2:
Tnh bin thin nng lng t do ca phn ng:
DL leucin
49,5
glycin
leucylglycin
H2 O
126,7
207,1
68,3
21,6
67,2
16,7
V d:
Tnh bin thin nng lng t do chun (G0) ca phn ng:
fumarat
H 2O
malat
78
56,7
202,0 Kcal/mol
V d:
Tnh G0 ca phn ng xy ra trong chui h hp t bo vi s tham gia ca cc coenzym
cytochrom (cyt):
cyt C(Fe2+) + cyt f (Fe3+) cyt C(Fe3+) + cyt f (Fe2+)
T bng ta c E0 = 0,11 V
Vy
n=1
V d:
Tnh G0 ca mt trong nhng giai on trao i glycogen:
(s transphosphoryl ho)
glucose -1- phosphat = glucose - 6 - phosphat
Bng phng php ho hc ngi ta xc nh c rng pH = 7 v 250C nu nng
ban u ca G-1-P hay G-6-P l 0,02 M th nng lc cn bng tng ng l 0,001 v 0,019
M.
79
G0p/
D
+
V d:
Xc nh bin thin nng lng t do G0ATP ca phn ng:
ADP +P
ATP + H2O
Bit:
ATP + glucose
K1 = 661
= 4,0 Kcal/mol
= 3,3 Kcal/mol
+
Nu c phn ng: A + B C + D th
iu kin cn bng ta c G = 0. T
1M
1M
(cht nhn) thng l nc. Nh vy th chuyn nhm theo mt ngha hp chnh l bin thin
nng lng t do ca phn ng thu phn mt hp cht sinh hc (chnh xc hn l thu phn
mt lin kt).
V d, phn ng thu phn ATP trong iu kin c th:
ATP + H2O ADP + H3PO4
G0 = 7,3 Kcal/mol c gi l th chuyn nhm phosphat ca ATP.
Phn ng thu phn acetyl CoA:
G0 Kcal/mol
Hp cht
G0 Kcal/mol
creatinphosphat
10,3
glucose1phosphat
5,0
acetylSCoA
8,2
glucose6phosphat
3,3
argininphosphat
7,7
alanylglycin
4,1
ATP
7,3
acetyl cholin
3,2
Nhng hp cht c G0 > 6 Kcal/mol thng c gi l nhng hp cht giu nng lng
(hay hp cht cao nng). Trong cng thc cu to ca cc hp cht ny, lin kt ti xy ra s
thu phn c k hiu bng du .
V d phn t
ATP: Adenosin P P P
acetylSCoA: CH3COO SCoA
Cc phn ng thu phn ca cc cht cao nng thng ng vai tr "km" nhng phn ng
i hi nng lng theo c ch phn ng lin hp rt ph bin trong c th.
CU HI T LNG GI
3.1. Th no l ni nng ca mt h? Ni nng ph thuc vo nhng yu t no?
3.2. Ni dung v biu thc ca nguyn l th nht ca nhit ng hc.
3.3. Hiu ng nhit ca phn ng. Pht biu nh lut Hess v hiu ng nhit ca
phn ng. Ti sao ni nh lut Hess l h qu ca nguyn l th nht ca nhit
ng hc.
3.4. nh ngha nhit sinh, nhit chy ca mt cht. Cng thc tnh hiu ng nhit
ca phn ng da vo nhit sinh, nhit chy.
82
Bit Hs0
S02 98
4,8
49,1
57,8
49,0
45,1
Kcal/mol.
7,6 cal/mol.K
+ 2 NH3
154,4
94,1
11,0
Kcal/mol.
109,6
94,4
3,98
Kcal/mol.
83
16,3
52,5
H2O(h)
54,6
45,1
C2H5OH(h)
40,3 Kcal/mol
54,5 cal/mol.K
Hi: 250C phn ng din ra theo chiu no? To nhit hay thu nhit.
3.16. Nu mt vi phng php xc nh bin thin nng lng t do ca phn
ng. Th chuyn nhm l g? i vi nhng hp cht sinh hc th th chuyn
nhm c quy c nh th no? Hy cho bit ngha ca bng th chuyn
nhm. Th no l lin kt giu nng lng (lin kt c nng lng cao).
Bi 4
NG HO HC
MC TIU
1. Pht biu v gii thch biu thc ca nh lut tc dng khi lng v nh hng ca
nng n tc phn ng.
2. Thit lp c phng trnh ng hc ca mt s phn ng n gin c bc khc
nhau.
3. Trnh by c nhng quy lut v nh hng ca nhit n tc phn ng.
4. Trnh by c c ch chung v gii thch c vai tr ca cht xc tc trong phn
ng ho hc.
5. Vn dng c nguyn l Le Chatelier d on chiu chuyn dch ca mt cn
bng khi c tc ng ca mt s yu t.
6. Phn bit v vit c s ca mt s phn ng phc tp.
M U
ng ho hc nghin cu v tc ca cc phn ng ho hc v cc yu t nh hng n
tc nh: nng cht phn ng, nhit , cht xc tc. Trn c s cho php tm hiu v c
ch ca cc phn ng.
1. MT S KHI NIM
1.1.Tc phn ng
84
Nu ta c phn ng ho hc:
AB
Tc trung bnh ca phn ng c xc nh bng bin thin nng ca cht tham gia
hay cht sn phm ca phn ng trong mt n v thi gian.
hay
Vi phn ng: aA + bB pP
tc phn ng l n gi, v c tnh theo biu thc:
(1)
2HI
(2)
2NO2
(3)
N2 + 2H2O
(4)
N 2 O2
N2 + H2O2
85
H2O2 + H2
2H2O
N2O5
CO + Cl2
2NO2 + 1/2O2
COCl2
(5)
(6)
(4.1)
86
3.1. Phn ng bc 1
Phn ng bc 1 c dng tng qut:
V d:
Th
Ra + He
t :
(4.2)
88
3.2. Phn ng bc 2
Phn ng bc 2 c cc dng:
2A
A+B
P
P
Dng:
V d:
2O3
3O2
2C4H6 C8H12
89
(4.5)
(4.6)
hay
Phng trnh (4.5) c biu din trn th l mt ng
thng to vi trc honh mt gc c tg = k2 (hnh 4.2)
Hng s tc phn ng bc hai c th nguyn lt.mol1 t1
(4.7)
Nh vy i vi phn ng bc 2, t1/2 ph thuc vo nng Hnh 4.2. th phn ng bc 2
dng 2A P
ban u ca cht phn ng.
Cc phng trnh (4.5), (4.6) v (4.7) l cc dng phng trnh ng hc ca phn ng bc
2.
Dng
V d:
CH3COOC2H5 + NaOH CH3COONa + C2H5OH
Nu [A0] = [B0] th ti mi thi im [A] = [B]. V vy:
[A0] [B0]
90
V d:
Phn ng thu phn acetat ethyl bng NaOH 100C c hng s tc phn ng k2 = 2,38
lt.mol1. min1. Tnh thi gian cn x phng ho 50% lng ester khi trn 1 lt dung dch
ester 0,05M vi:
a) 1 lt NaOH 0,05M.
b) 1 lt NaOH 0,1M.
Gii:
P
P
91
(4.9)
Phng trnh (4.9) c biu din trn th l mt
ng thng to vi trc honh mt gc c tg = 2k3
(hnh 4.4)
3.4. Phn ng bc 0
[A] = k0 t +
(4.10)
11,5
27,1
42,5
23,89
19.30
14,50
10,55
1,86.102
1,84.102
1,92.102
k2 (4.6) (min1.mM1.l)
8,70.104
1,00.103
1,20.103
93
Hnh 4.7. ng biu din cc dng khc nhau nh hng ca nhit n tc phn ng
Thuyt ny cho rng khng phi mi va chm, m ch nhng va chm ca cc nguyn t hay
phn t hot ng (gi l cc va chm hot ng) mi dn n phn ng.
Cc nguyn t hay phn t hot ng l cc nguyn t hay phn t c mt nng lng d
ln so vi nng lng trung bnh ca chng.
Nng lng ti thiu m mt mol cht phn ng cn phi c chuyn cc phn t ca
chng t trng thi khng hot ng tr thnh hot ng gi l nng lng hot ho ca phn
ng.
Nh vy theo thuyt hot ho phn ng: A + B
A + B A* + B*
AB* P
Hnh 4.8. ng biu din bin i nng lng trong qu trnh phn ng
(a) Phn ng thu nhit H > 0; (b) Phn ng to nhit H < 0
v = k [A*].[B*]
96
T :
So snh vi phng trnh ca nh lut tc dng khi lng:
v = k [A] [B] ta c:
(4.15)
V d:
Xc nh nng lng hot ho ca mt phn ng bit rng trong khong nhit t 17 n
270C phn ng c h s nhit = 2,8.
Gii:
97
5. NH HNG CA XC TC N TC PHN NG
5.1. Mt s khi nim v xc tc
Xc tc l hin tng lm tng tc ca phn ng khi c mt nhng cht c bit, gi l
nhng cht xc tc, cc cht ny sau khi tham gia vo phn ng c hon tr li v lng v
cht.
Thng xc tc c chia thnh 3 loi:
Xc tc ng th: Cc cht phn ng v cht xc tc to thnh mt pha ng nht kh.
SO2 + O2
SO3 ng pha kh
CH3COOC2H5 + H2O
2H2O + O2
C2H6
d th lng rn
d th kh rn
Trong xc tc d th phn ng din ra trn b mt cht xc tc (trong khng gian hai chiu).
Tc phn ng t l thun vi b mt cht xc tc.
Xc tc enzym (xc tc men)
V d:
98
Enzym l cc cht xc tc sinh hc, c bn cht protein. Trong xc tc enzym cc cht phn
ng c gi l c cht. Phn ng gia enzym v c cht c thc hin trung tm xc tc v
tc phn ng enzym cn ph thuc vo c nng ca enzym.
5.2. C ch v vai tr ca xc tc
Phn ng c xc tc thng din ra qua nhiu giai on trung gian (to ra cc hp cht trung
gian):
A+B
C+D
A+K
[AK]*
[AK]* + B
[ABK]*
[ABK]*
C+D+K
V d:
Phn ng thu phn acetat ethyl c xc tc H+ din ra nh sau:
99
E (Kcal/mol)
khng xc tc
30 45
xc tc v c
15 30
xc tc enzym
8 12
CH3CHO
C2H5OH
C2H4 + H2O
100
V d:
CH3COOC2H5 + H2O
H 2 + I2
CH3COOH + C2H5OH
2HI
Trong qu trnh phn ng, tc phn ng thun gim dn cn tc phn ng nghch tng
dn. Khi vt = vn ngi ta ni phn ng t ti trng thi cn bng:
k1[A]' [B]' = k2 [C]' [D]'
T rt ra:
(4.16)
Nh vy K l t s gia tch s nng cc cht sn phm phn ng v tch s nng cc
cht tham gia phn ng n c gi l hng s cn bng ca phn ng.
http://hoahocsp.tk
101
I2
2 HI
KC = 48
Hi khi trn 1 mol H2 vi 1 mol I2 trong bnh c dung tch 1 lt th nng lc cn bng ca
cc cht trong bnh l bao nhiu?
H2
Nng ban u:
Nng lc cn bng: 1x
I2
2 HI
1
1x
2x
Khi :
Trong P'A, P'B, P'C, P'D l p sut lc cn bng ca A, B, C, D trong h.
i vi phn ng kh th gia KC v KP c mi lin h nh sau:
KP = KC (RT)n
Trong :
(4.18)
CO(k) + H2(k)
http://hoahocsp.tk
102
Fe(SCN)3 + 3KCl
vng nht
2NH3
H<0
Phn ng theo chiu thun lm cho h nng ln do to ra nhit ng thi lm gim p sut
do to ra t s phn t hn v ngc li. V vy nu ta tng p sut ca h v d bng cch nn th
cn bng s phi chuyn dch theo chiu thun. Kt qu tng t nh vy khi ta lm lnh h
phn ng.
Trong tng hp amoniac, tng hiu sut ca phn ng ngi ta thng thc hin p sut
rt cao, tuy nhin khng th h nhit qu thp v iu ny li lm gim tc v do lm
gim nng sut ca qu trnh sn xut.
7. CC PHN NG PHC TP
Cc phn ng phc tp l cc phn ng din ra qua nhiu giai on hay gm nhiu phn ng
thnh phn.
7.1. Phn ng thun nghch
Gm hai phn ng thnh phn: phn ng thun v phn ng nghch.
A
A+B
C+D
103
Hnh 4.12. S ph thuc ca nng cc cht trong phn ng ni tip vo thi gian
V d:
Phn ng thu phn trisacarid C18H32O16
C18H32O16 + H2O C12H22O11 + C6H12O6
C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6
glucose
fructose
http://hoahocsp.tk
104
Phn ng
H2 + Cl2 2HCl
Cl2 + h 2Cl
Cl + H2 HCl + H
H + Cl2 HCl+ Cl ...
H2 + O 2 H 2 O
H2 O
H2
O2
105
(1)
Phn ng t xy ra c (G < 0)
E+FG+H
(2)
Giai on thun nghch din ra nhanh to ra ES, cn giai on phn hu ES din ra chm.
Trong :
106
V tc ca phn ng:
107
Khi
Tc phn ng t l thun vi [S] v khi phn ng l bc mt (on OA)
Trn ng cong thc nghim (hnh 4.14) c th xc nh c gi tr ca KM. l hng
s c trng cho mi enzym. Nu coi:
108
N2O2
N2 + H2O2
H2O2 + H2 2H2O
Hp cht trung gian hot ng R+ c to ra phn ng (1) v (2) nhng bin mt phn
ng (3).
Gi thit cn bng (1) c hng s cn bng K. Ta c:
(4.20)
Theo c ch gi thit , tc phn ng:
v = k2 [N2O2] [H2]
Thay gi tr ca [ N2O2] t (4.20) vo phng trnh tc trn ta c:
v = k2. K[NO]2 [H2]
Thay k2. K = k ta c:
v = k[NO]2[H2]
Phng trnh tc rt ra t tnh ton l thuyt (v) trng vi phng trnh thu c t thc
nghim (vtn)
V vy c ch gi thit l ng.
http://hoahocsp.tk
109
CU HI T LNG GI
4.1. Tc trung bnh, tc tc thi ca mt phn ng c tnh nh th no?
4.2. Th no l phn ng n gin, phn ng phc tp. Cho cc v d.
4.3. Nng cc cht phn ng nh hng n tc phn ng nh th no?
Pht biu v vit biu thc nh lut tc dng khi lng. Bc phn ng l g?
4.4. Phn bit bc phn ng v phn t s ca phn ng.
4.5. Thit lp phng trnh ng hc ca phn ng bc 0, bc 1, bc 2 (dng 2A
P). Cho bit dng th ca chng.
4.6. Mt phn ng bc 1 c hng s tc k1= 8.103 min1. Hi sau thi gian bao
lu nng ban u ca cht phn ng gim i 4 ln.
4.7. Mt phn ng bc 1 dng A B. Nng ban u ca A bng 0,5 mM. Sau
2 giy cn li 0,25 mM. Hi sau 3 giy nng ca A l bao nhiu?
4.8. Mt phn ng bc 1, nhit 270C nng ban u gim 1/2 sau 5000
giy, cn nhit 370C nng ban u gim 1/2 sau 1000 giy. Tnh nng
lng hot ho ca phn ng.
4.9. Cho phn ng: H2 + I2 2HI. Vit biu thc tc phn ng v cho bit bc
phn ng. Bit rng:
Nu tng nng hydro ln gp i, gi nguyn nng iod th tc phn
ng tng ln gp i.
Nu tng nng iod ln gp ba, gi nguyn nng hydro th tc phn
ng tng ln gp ba.
4.10. Phn ng 2NO + O2 2NO2 l mt phn ng n gin. Tc phn ng
thay i nh th no khi:
Tng nng O2 ln 4 ln
Tng nng NO v O2 ln 3 ln.
Gim nng NO 2 ln.
4.11. Nhit nh hng nh th no n tc phn ng, th hin qua biu thc
v quy tc no?
4.12. Mt phn ng c h s nhit = 3,1. Hi khi tng nhit thm 400 tc
phn ng tng ln bao nhiu ln?
4.13. H s nhit ca mt phn ng bng 3. Hi cn phi tng nhit ln bao
nhiu tc phn ng tng ln 243 ln?
http://hoahocsp.tk
110
a) N2+ O2
2NO
b) 2CO + 2 H2
CH4 + CO2
H < 0
c) CaO + CO2
CaCO3
H < 0
d) H2 + I2
2HI
H = 0
e) N2O4
2NO2
H > 0
Bi 5
111
MC TIU
1. nh ngha ng v tnh ton c nhng loi nng khc nhau s dng trong ho
hc.
2. M t hin tng thm thu v gii thch c biu thc ca nh lut Vant Hoff v
p sut thm thu.
3. So snh v gii thch c s khc nhau v nhit si, nhit ng c ca dung
dch v ca dung mi.
4. Nu ln c nhng ng dng ca vic o p sut thm thu, tng nhit si,
h nhit ng c ca dung dch trong vic xc nh khi lng mol ca cc cht.
M U
Cc h phn tn v dung dch
H phn tn l nhng h trong c t nht mt cht phn b (gi l cht phn tn) vo mt
cht khc (gi l mi trng phn tn) di dng nhng ht c kch thc nh b.
Da vo kch thc ht ngi ta chia thnh:
H phn tn phn tion hay cn gi l dung dch thc. V d, dung dch mui acid,
base... Kch thc ht y 1 nm.
H phn tn keo hay cn gi l dung dch keo. V d, gelatin, h tinh bt, keo acid
silicic... c kch thc ht t 1 100 nm.
H phn tn th c 2 dng l huyn ph v nh tng. V d, nc sng cha nhng ht
ph sa; sa... Kch thc ht ca nhng h ny 100 nm.
Trong chng ny chng ta cp n dung dch phn t v nhng tnh cht chung ca
chng.
1. NH NGHA V PHN LOI DUNG DCH
Dung dch l mt h ng nht ca hai hay nhiu cht c t l khc nhau thay i trong
mt phm vi rng.
T nh ngha c th c:
Dung dch rn. V d, cc hp kim.
Dung dch kh. V d, khng kh.
Dung dch lng. V d, dung dch ca cc cht rn (ng, NaCl...) kh (O2, NH3...) lng
(C2H5OH, benzen...) trong nc.
http://hoahocsp.tk
112
http://hoahocsp.tk
113
) l
=8
g.
V d 2:
Trong phn ng:
Mg + 2HCl H2 + MgCl2
= 12 g.
Nh vy: ng lng gam ca mt n cht bng khi lng mol nguyn t ca n chia
cho ho tr.
Lu : i vi nhng nguyn t c nhiu ho tr th ng lng gam ca n c th khc
nhau.
V d:
Trong cc phn ng sau y:
http://hoahocsp.tk
114
Nh vy: ng lng gam ca mt cht trong phn ng trao i bng khi lng mol
phn t chia cho s in tch dng hay m m mt phn t cht trao i.
2.3.3. ng lng gam ca hp cht tham gia phn ng oxy ho kh
V d 1:
Trong phn ng:
2KMnO4 + 10FeSO4 + 8H2SO4 2MnSO4 + 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 8H2O
Mt mol KMnO4 nhn 5 mol electron (tng ng vi 5 mol nguyn t hydro).
V vy:
Nh vy: ng lng gam ca mt cht trong phn ng oxy ho kh bng khi lng
mol phn t chia cho s electron m mt phn t cht cho hoc nhn.
V d 2:
Tnh ng lng gam ca acid oxalic trong cc phn ng sau y v cho bit mun pha
c dung dch 0,1 N ca acid ny cn phi tin hnh nh th no?
8H2O
H2C2O4 + 2NaOH
Na2C2O4 + 2H2O
(1)
(2)
Gii: Trong phn ng (1) H2C2O4 trao i 2 in tch dng (2H+) hay 2 in tch m
(C2O42). V vy:
Trong phn ng (2) mt phn t H2C2O4 cho i 2e (2C+3 2C+4). V vy ng lng gam
ca H2C2O4 trong phn ng ny cng bng
Mun pha dung dch H2C2O4 0,1N ta phi cn chnh xc 4,5g H2C2O4 v thm nc n th
tch 1 lt.
http://hoahocsp.tk
115
Nng ng lng gam c s dng rng ri trong ho hc, c bit trong ho hc phn
tch.
T nh ngha v ng lng gam c th suy ra rng: khi hai cht phn ng va vi
nhau th s ng lng gam phn ng ca cht ny ng bng s ng lng gam phn
ng ca cht kia.
V d 3:
Nu VA lt dung dch cht A nng NA phn ng va vi VB lt dung dch cht B c
nng NB. Khi ta c:
VA. NA = VB. NB
l biu thc ca nh lut ng lng: Cc cht ho hc (n cht hay hp cht)
phn ng vi nhau theo cng s ng lng gam c s dng trong ho hc phn tch
xc nh nng ca cht tan trong dung dch.
2.4. Nng molan. K hiu m hay Cm
Nng molan biu th s mol cht tan trong 1000g dung mi.
V d: Dung dch glucose 0,5 m l dung dch gm 90g glucose trong 1000g nc.
2.5. Nng phn mol hay nng mol ring phn
Nng phn mol ca mt cht i no c tnh bng t s s mol ca cht v tng s
s mol ca tt c cc cht to nn dung dch:
http://hoahocsp.tk
116
Bn nhnh A cha mt dung dch ng bn nhnh B cha nc nguyn cht (hay mt dung
dch ng c nng nh hn nng dung dch nhnh A). Sau mt thi gian nht nh,
nhn thy mc cht lng trong nhnh A nng ln mt cao h no , cn mc cht lng trong
nhnh B b h thp xung. iu chng t c nhng phn t dung mi t nhnh B chuyn
sang nhnh A.
Hin tng cc phn t dung mi khuych tn mt chiu qua mng thm thu t dung mi
sang dung dch (hoc t dung dch c nng thp sang dung dch c nng cao hn) c
gi l hin tng thm thu.
3.2. p sut thm thu nh lut Van't Hoff (Van Hp 1887 H Lan)
p sut thm thu l p sut gy nn bi hin tng thm thu. V ln n c gi tr bng
p sut gy nn bi ct nc c chiu cao h trong th nghim trn hoc bng p sut cn t ln
dung dch lm ngng hin tng thm thu.
p sut thm thu (thng k hiu ) ph thuc vo nng v nhit ca dung dch theo
nh lut Vant Hoff:
p sut thm thu ca mt dung dch t l thun vi nng v nhit ca dung dch.
= R.C.T
R: Hng s kh l tng, bng 0,082 lt.at/mol.K.
C: Nng mol/lt ca dung dch.
T: Nhit tuyt i ca dung dch.
Hin tng thm thu c ngha sinh hc rt quan trng v mng ca cc t bo l cc mng
thm thu.
Nh c hin tng thm thu nc c vn chuyn t r cy ln ngn.
Dch trong hng cu c p sut thm thu 7,4 7,5 at. V vy trnh hin tng v hoc
teo hng cu ngi ta thng s dng nhng dung dch ng trng (c p sut thm thu bng
p sut thm thu ca mu) a vo c th.
Da vo nh lut Vant Hoff ngi ta c th xc nh c khi lng mol phn t ca mt
cht bng cch o p sut thm thu.
http://hoahocsp.tk
117
V d:
Xc nh khi lng mol phn t ca hemoglobin bit rng dung dch 80g hemoglobin/lt c
p sut thm thu 0,026 at, 40C.
Gii: gi MA l khi lng mol phn t ca hemoglobin ta c:
T MA 70.000g
4. NHIT SI V NHIT NG C CA DUNG DCH
4.1. p sut hi ca dung dch
p sut hi ca mt cht lng l p sut gy nn bi nhng phn t ca n trn mt thong
ca cht lng.
p sut hi bo ho l p sut to ra trn mt thong khi qu trnh bay hi t ti trng thi
cn bng.
p sut hi tng khi tng nhit ca cht lng.
cng mt nhit , p sut hi hay p sut hi bo ho ca dung dch lun lun nh hn
p sut ca dung mi nguyn cht do trn mt thong ca dung dch c cc tiu phn cht tan n
ng (hnh 5.2).
118
Tm li: Mt dung dch s si nhit cao hn nhit si ca dung mi. Nng dung
dch cng ln th nhit si ca n cng cao. Hiu nhit si ca dung dch v dung mi
c gi l tng im si ca dung dch, k hiu TS.
4.3. Nhit ng c ca dung dch
Mt cht lng s ng c nhit ti p sut hi bo ho trn pha lng bng p sut
hi bo ho trn pha rn. Trn hnh (5.2) ng biu din bin i p sut hi bo ho trn pha
rn (on OA) ct ng p sut hi trn dung dch im tng ng vi nhit thp hn 00C.
Tm li: Mt dung dch s ng c nhit thp hn nhit ng c ca dung mi.
Nng dung dch cng ln th nhit ng ca n cng thp.
Hiu nhit ng ca dung mi v dung dch c gi l h im ng ca dung dch,
k hiu T.
4.4. nh lut Raoult (Raun. 1886 Php)
tng im si hay h im ng c ca dung dch t l thun vi nng molan
ca dung dch.
Ts = ks. Cm
T = k.Cm
ks v k tng ng c gi l hng s nghim si v hng s nghim ng c ca dung
mi. N l nhng i lng c trng i vi mt dung mi nht nh.
BNG 5.1. NHIT SI V NHIT NG CA MT S DUNG MI
Ts0C
Dung mi
T0C
ks
H2O
100
0,52
1,86
C6H6
80
2,57
5,5
5,12
C2H5OH
79
1,19
3,04
40
7,27
C6H5OH
C6H12
81
2,79
6,5
2,02
CHCl3
61,1
3,6
63,2
4,9
CCl4
76,5
5,0
24,7
29,8
C6H5NH2
182
3,22
119
Ho tan 10g cht A (khng in ly) trong 100g nc. Dung dch thu c ng c nhit
2,120C. Tnh khi lng mol phn t cht A.
Gii:
T = 0 ( 2,12) = 2,120
CU HI T LNG GI
5.1. nh ngha cc nng : phn trm (%), mol (M), molan (m), ng lng
gam (N).
5.2. Nu quy tc tnh ng lng gam ca mt cht trong phn ng trao i,
phn ng oxy ho kh.
5.3. Pht biu nh lut ng lng v nu ng dng ca nh lut trong tnh
ton ca phn tch th tch.
http://hoahocsp.tk
120
5.4. Trnh by hin tng thm thu. Pht biu nh lut Vant Hoff v p sut
thm thu.
5.5. p sut hi trn dung dch, nhit si v nhit ng c ca dung dch.
5.6. nh lut Raoult v cc phng php nghim si v nghim lnh.
5.7. Tnh p sut thm thu ca dung dch 5 g/lt glucose 250C.
5.8. Bit rng 370C (thn nhit) dch hng cu c p sut thm thu l 7,5 atm.
Tnh nng mol ca cc cht tan trong hng cu.
5.9. Dung dch trong nc ca cht A (khng in ly) 0,184g trong 100ml dung
dch c p sut thm thu 560mm Hg 300C. Tnh khi lng mol ca A.
5.10. Dung dch 0,4 g/lt mt polypeptid c p sut thm thu 3,74 Torr 270C
(1Torr = 1,32.103 atm). Tnh khi lng mol ca polypeptid .
5.11. Dung dch trong nc ca cht B (khng in ly) l 3 g trong 250 ml dung
dch 120C c p sut 0,82 atm. Tnh khi lng mol ca B.
5.12. Tnh nhit si v nhit ng c ca dung dch 9 g glucose trong 100g
nc.
5.13. Phi ly bao nhiu gam glucose tan trong 150 g nc h nhit ng
c ca dung dch thu c xung 0,750C? Dung dch si nhit bao nhiu?
5.14. Dung dch mt cht tan khng in ly trong nc ng c 2,470C. Hi
dung dch ny si nhit bao nhiu?
5.15. Dung dch cht C (khng in ly) 1,38 g trong 100 g nc ng c
0,2790C. Tnh khi lng mol ca C.
5.16. Nhit ng c ca dung dch cha 0,244 g acid benzoic trong 20 g
benzen l 5,2320C. Xc nh dng t hp phn t ca n trong benzen. Bit rng
benzen ng c 5,478oC. K ca benzen l 4,9.
5.17. Dung dch cha 16,9 gam mt cht khng in ly trong 250 g nc ng
c 0,7440C. Cht ny c 57,2% C; 4,77% H v 38,1% O. Xc nh cng thc
phn t ca hp cht.
Bi 6
http://hoahocsp.tk
121
K+
NaCH3COO
Na+
RNH3Cl
RNH3+ +
NO3
CH3COO
Cl
2H+
Na+
+
+
SO42
OH
Cht in ly yu l nhng cht phn ly khng hon ton trong dung dch, thng l nhng
cht c lin kt cng ho tr phn cc yu hay lin kt cho nhn.
V d:
http://hoahocsp.tk
122
H+
NO2
H2CO3
H+
HCO3
NH4OH
NH4+
OH
CH3COO
H+
R NH2 + H2O
RNH3+ +
OH
Fe2+
6CN
1.2. Hng s in ly
i vi cht in ly yu, qu trnh in ly ca chng trong dung dch thc cht l mt qu
trnh thun nghch, ngha l trong dung dch c cn bng ng gia cc phn t v cc ion phn
ly ra:
AB
A+
H+
CH3COO
RNH3+ +
http://hoahocsp.tk
OH
123
Fe2+
6CN
124
AB
A+ +
125
a = f.C
C: Nng vn c ca ion trong dung dch.
f: H s hot , f c th c cc gi tr 0 f 1. i vi dung dch cht in ly mnh nng
thp tng tc gia cc ion khng ng k th f = 1, khi hot bng nng .
Theo Debye v Huckel h s hot ca mt ion c tnh bng biu thc:
126
H+ + OH
Hng s in ly ca nc 250C:
[H+] = 107
pH = 7
[H+] 107
pH 7
pH 7
127
HInd
Ind
Mu dng phn t
Mu dng ion
Khong chuyn mu
Phenolphtalein
khng mu
hng
8 10
Bromothymol
xanh vng
xanh
6,2 7,6
Qu tm
hng
xanh
58
Methyl
hng
vng
4,4 6,2
Methyl da cam
da cam
vng
3,1 4,5
10
da cam
Da cam
vng
vng lc
xanh lc
xanh
tm
http://hoahocsp.tk
128
H+
CH3COO
NH4+
H+
NH3
RNH3+
H+
RNH2
H+
Theo nh ngha ca Lewis th nhng phn ng khng c s trao i proton cng thuc loi
phn ng acid base.
V d:
129
HCl
CH3COOH
H+
Cl
H+
CH3COO
Cl
CH3COOH + H2O
H 3 O+ +
CH3COO
HA+ H2O
H3O+ +
HCl + H2O
HA
NH4+ +
CH3COO + H2O
CH3COOH + OH
OH
CH3COOH / CH3COO
S in ly ca acid CH3COOH
H+ + CH3COO
http://hoahocsp.tk
130
S in ly ca base lin hp
CH3COO + H2O
CH3COOH + OH
Ch : i vi mt cp acid base lin hp dng acid cng mnh th dng base lin hp
cng yu.
BNG 6.1. HNG S IN LY Ka V pKa CA MT S ACID YU
Tn axit
a. oxalic
a. phosphoric
a. malonic
H3PO4
HOOCCH2COOH
Ka
pKa
7,5.102
1,27
5,4.105
4,27
7,5.103
2,13
6,2.108
7,21
2,2.1012
11,66
1,5.103
2,83
2,0.106
5,70
a. salicylic
o HOC6H4COOH
1,0.10
3,00
a. fumaric
HOOCCH=CHCOOH
9,0.104
3,05
3,0.105
5,52
8,0.10
3,10
2,0.105
4,70
4,0.106
6,39
a. citric
HOOCCH2C(OH)(COOH)CH2COOH
a. flohydric
HF
6,5.104
3,19
a. nitr
HNO2
4,5.104
3,35
a. malic
HOOCCH(OH)COOH
4,0.104
4,39
8,0.106
5,10
a. formic
HCOOH
1,8.104
3,74
a. lactic
CH3CHOHCOOH
1,4.104
3,86
a. benzoic
C6H5COOH
6,5.10
4,19
http://hoahocsp.tk
131
a. sucinic
HOOC(CH2)2COOH
6,3.105
4,20
2,4.106
5,63
a. acrylic
CH2=CHCOOH
5,5.105
4,26
a. acetic
CH3COOH
1,8.105
4,76
a. caproic
CH3(CH2)4COOH
1,6.105
4,81
a. butyric
CH3(CH2)2COOH
1,5.105
4,82
a. isobutyric
(CH3)2CHCOOH
1,4.105
4,85
a. propyonic
CH3CH2COOH
1,4.105
4,85
a. carbonic
H2CO3
4,3.107
6,37
5,6.1011
10,26
1,1.107
6,96
1,0.1014
14,00
a. sulfuhydric
H2S
a. hypoclor
HClO
3,1.108
7,51
a. cyanhyric
HCN
4,9.1010
9,31
a. phenic (phenol)
C6H5OH
1,0.10
10
10,00
Cng thc ho hc
Kb
pKb
diethylamin
(C2H5)2NH
9,6.104
3,02
ethylamin
C2H5NH2
4,26.104
3,36
nbutylamin
CH3(CH2)3NH2
4,1.104
3,39
methylamin
CH3NH2
3,7.104
3,43
amoniac
NH3
1,8.105
4,74
hydrazin
H2NNH2
1,7.106
5,77
hydroxylamin
H2NOH
1,1.108
7,97
pyridin
C5H5N
1,7.109
8,77
anilin
C6H5NH2
3,8.1010
9,42
ure
(NH2)2CO
1,5.10
14
13,82
132
[H+] = n.Ca
Ca
pH = lg [H+] = lg n.Ca
V d:
Tnh pH ca dung dch H2SO4 0,05M:
pH = lg 2. 0,05 = 1
Cb
V d:
Tnh pH ca dung dch Ba(OH)2 0,01M
pH = 14 + lg 2. 0,01 = 12,3
Ch : cng c th tnh pH nh sau:
T [OH] tnh c pOH v khi pH = 14 pOH
Trong v d trn pOH = lg2.102 = 1,7
pH = 141,7 = 12,3
2.5. pH ca dung dch axit yu
Trong dung dch, acid yu phn ly theo phng trnh:
HA
Ca
H+
[H+] = ?
Ka =
Lu rng [H+] = [A], [HA] = Ca [H+]. Thay vo biu thc Ka:
http://hoahocsp.tk
133
V d:
Tnh pH ca dung dch acid acetic 0,01M bit pKa = 4,76
H2O
BH+
[OH] =?
OH
[H+] =?
http://hoahocsp.tk
134
V d:
Tnh pH ca dung dch anilin nng 0,01M bit pKb = 9,4
H+
H2PO4
K1
H2PO4
H+
HPO42
K2
HPO42
H+
PO43
K3
H+
HCO3
K1 = 4,3. 107
pK1 = 6,37
HCO3
H+
CO32
K2 = 5,6. 1011
pK2 =10,26
H 2O
H+
OH
http://hoahocsp.tk
135
Ch : Trong trng hp tng qut, tnh chnh xc nng ca ion H+ trong dung dch
ta phi lp h 5 phng trnh
(1)
(2)
(3)
Theo tnh cht trung ho in tch ta c:
[H+] = [OH ] + [HCO3 ] + 2[CO32 ]
(4)
(5)
http://hoahocsp.tk
136
Khi
glycin tn ti ch yu di dng ng in. pH gi l pH ng in ca glycin, k hiu pHi.
nhng pH pHi glycin tn ti di dng cation (A), cn nhng pH pHi n tn ti di
dng anion (C).
Tu thuc vo bn cht v s lng cc nhm chc mi amin acid c pHi khc nhau (bng
V) v mt pH xc nh n tn ti u tin di mt dng nht nh.
V d 2:
alanin
CH3
arginin
pKa
pKa
pKa
COOH
NH3+
pHi
2,35
9,69
6,02
2,17
9,04
12,48
10,76
aspartic
HOOCCH2
2,09
9,82
3,86
2,98
cystein
HSCH2
1,71
8,90
8,50
5,02
http://hoahocsp.tk
137
glycin
leucin
2,34
9,60
5,97
2,36
9,60
5,98
lysin
H3N+(CH2)4
2,18
8,95
serin
HOCH2
2,21
9,15
5,68
threonin
CH3CHOH
2,09
9,10
5,60
2,20
9,11
thyrosin
10,53
10,07
9,74
5,67
NH4+
Cl
CH3COONa
CH3COO
Na+
Ion NH4+ l mt acid nn trong dung dch phn ly theo phn ng:
NH4+ + H2O
NH3
H3O+
Ion CH3COO l mt base nn trong dung dch phn ly theo phn ng:
CH3COO + H2O
CH3COOH +
OH
V d:
Tnh pH ca dung dch (NH4)2SO4 0,05M. Bit
http://hoahocsp.tk
138
V d:
Tnh pH ca dung dch HCOONa 0,01M. Bit pKHCOOH = 3,76.
V d:
Tnh pH ca dung dch NH4NO2 bit
V d:
Tnh pH ca dung dch NH4CN bit
http://hoahocsp.tk
139
Nhn K1 vi K2 ta c:
Theo phn ng trn khi cn bng ta c: [NH4+] = [NO2] v [NH3] = [HNO2]
T :
[H+]2 = K1.K2
V
Nu thay pK1 = 14
pH =
V pKa > pKb cho thy HCO3 th hin tnh base mnh hn tnh acid v do pH ca dung
dch mui ny c pH >7.
tnh pH ca dung dch mui ny ta lu rng trong dung dch tn ti hai cp axitbaz
lin hp: H2CO3/ HCO3 c pK1 v HCO3/ CO32 c pK2
T :
6. DUNG DCH M
http://hoahocsp.tk
140
6.1. nh ngha:
Dung dch m l dung dch c pH thay i khng ng k khi thm vo mt t acid, base
hay khi pha long chng.
6.2. Thnh phn ca dung dch m v c ch tc dng m
Mt h m c th gm nhng cht sau:
CH3COOH
CH3COONa
NaHCO3
Na2CO3
NH4Cl
NH3
acid
base lin hp
H+
V vy khi thm vo dung dch m H+ cn bng trn s chuyn dch theo chiu nghch to
ra acid in ly yu HA. Ngc li khi thm base (OH) hay pha long, nng H+ b gim
xung th ng thi cn bng s chuyn theo chiu thun to thm H+ v do pH khng b
thay i.
6.3. pH ca dung dch m
Gi s dung dch m gm acid HA vi nng Ca v dng base lin hp A (v d NaA)
vi nng Cb. Hng s in ly ca acid l Ka. T cn bng in ly:
HA
H+
acid
base lin hp
http://hoahocsp.tk
141
Lu : T s nng
trong dung dch m.
V d:
Tnh pH ca dung dch m gm: 100ml dung dch CH3COOH 0,1M v 50ml dung dch
CH3COONa 0,4M.
V d:
T cc dung dch NaH2PO4 v Na2HPO4 c nng mol bng nhau phi ly chng theo t l
nh th no c dung dch m pH = 7,5.
V d:
http://hoahocsp.tk
142
Xc nh pKa ca acid lactic (CH3CH(OH)COOH) bit dung dch cha 0,01 mol acid lactic
v 0,087 mol natri lactat (CH3C(HO)HCOONa) c pH = 4,8.
ta c lc ion:
T rt ra
y = 0,021
x = 0,037.
Nh vy mun c dung dch ny th t s nng KH2PO4 v K2HPO4 trong dung dch phi
l
6.5. H m trong c th
Trong c th c hai h m quan trng:
http://hoahocsp.tk
143
H m phosphat
H m bicarbonat
H2PO4
H2CO3
H+
H+
Ag+ + Cl
mAn+ + nBm
Ta c:
Vy: tch s tan ca mt cht in ly mnh t tan l tch s nng cc ion ca n vi s m
bng h s t lng trong phn t trong dung dch bo ho cht .
V l hng s cn bng nn tch s tan ch ph thuc vo bn cht ca cht v nhit . Tch
s tan ca mt s hp cht trong nc cho bng 6.4.
BNG 6.4. TCH S TAN CA MT S CHT IN LY 25OC
Cht in li
Cht in li
AgCl
1,78.1010
CaSO4
9,1.106
AgBr
5,3.1013
Hg2SO4
6,2.107
AgI
8,3.1017
Ag2SO4
7,7.105
AgCN
1,4.1016
Al(OH)3
1,9.1033
AgSCN
1,1.1012
Cu(OH)2
5,6.1020
http://hoahocsp.tk
144
Ag2CrO4
9.1012
Fe(OH)3
3,8.1038
Ag3PO4
1,8.1018
HgCl2
3,5.1018
Fe(OH)2
7,9.1016
PbI2
9,8.109
Mg(OH)2
7,1.1012
PbCl2
1,7.105
Zn(OH)2
3.1016
BaCO3
5,1.109
CuS
6,3.1036
CaCO3
4,8.109
FeS
8.1019
MgCO3
1.105
PbS
3.1028
BaSO4
1,1.1010
ZnS
1,2.1023
Nh vy tch s tan cho bit kh nng tan ca mt cht in ly t tan. Cht c T cng ln
cng d tan.
Khi bit tch s tan ca mt cht nhit no c th tnh c tan S ca cht (S
c tnh bng s mol cht tan trong 1 lt dung dch bo ho cht ).
V d:
Tnh tan ca BaSO4 trong nc bit T nhit 250C l 1.1.1010.
Gi S l tan ca BaSO4. Ta c:
BaSO4
S mol/l
Ba2+
Smol ion/l
SO42
Smol ion/l
S mol BaSO4 ho tan phn ly hon ton thnh S mol ion Ba2+ v SO42.
Mt cch tng qut vi cht in ly mnh t tan AmBn th tan S c tnh theo cng thc:
http://hoahocsp.tk
145
Kt ta PbI2 c to thnh khng khi trn 2 th tch bng nhau dung dch Pb(NO3)2 0,01M v
KI 0,01M. Nu pha long dung dch KI 100 ln ri trn nh trn c kt ta khng? Bit T =
9,8.109
Pb2+ + 2I-
PbI2
[I]
5.103 mol/l
V vy c kt ta c to ra.
V vy khng c kt ta c to ra.
[Fe(CN)6]4
Cu2+ + 4NH3
[Cu(NH3)4]2+
Co3+ + 2NH2C2H4NH2
[Co(en)2]3+
[Cu(gly)2]
[Ni(C2O4)2(H2O)2]2
glycin (gly)
Ni2+ + 2H2O + 2C2O42
Nhiu phc cht ph bin trong t nhin v ng vai tr quan trng trong cc qu trnh sinh
hc.
V d:
Hemoglobin ca mu l phc ca Fe2+, clorophil ca cy xanh l phc ca Mg2+.
http://hoahocsp.tk
146
[Cu(NH3)4]SO4
[Cu(gly)2]
diglycin ng(0)
http://hoahocsp.tk
147
c tn cc phi t:
+ Cc phi t l anion c thm ui -o: Cl- cloro, CH3COO acetato, CN cyano,
OH hydrox
Ion phc
Tn gi
Cu trc
oxy
ho
phi
tr
Lai ho
Kkb
[Ag(NH3)2]+
tetra amin bc
thng
+1
sp
6,8.108
[Ag(CN)2]
di cyano argentat
thng
+1
sp
1,0.1021
[Cu(NH3)4]2+
tetra amin ng
vung
+2
sp3d2
2.1.1013
[Cu(CN)4]2
vung
+2
[Fe(CN)6]4
bt din
+2
sp3d2
4,0.1036
[Fe(CN)6]3
bt din
+3
sp3d2
1,0.1044
[Zn(NH3)4]2+
tetraamin km
vung
+2
[Zn(NH3)2]2+
diamin km
thng
+2
[Co(NH3)6]3+
bt din
+3
[HgI4]2
+2
5,0.1031
[Hg(SCN)4]2
Tetra thiocyano
mercurat
+2
1,0.1022
[Fe(CO)5]
penta carbonyl st
5.0.1028
3,5.1010
sp3d2
6,0.1036
d2sp3
http://hoahocsp.tk
148
Trong dung dch phc cht phn ly hon ton thnh ion phc (cu ni) v ion n (cu
ngoi). V d:
K4[Fe(CN)6] 4K+ + [Fe(CN)6]4
Ch : Mui kp, v d phn nhm K.Al(SO4)2 khng ging nh phc cht, trong dung dch
n phn ly hon ton thnh cc ion n:
K.Al(SO4)2 K+ + Al3+ + 2SO42
Sau cc ion phc ch in ly mt phn thnh ion trung tm v phi t:
[Fe(CN)6]4
Fe2+ + 6CN
Tng t nh cc hng s Ka; Kb c trng cho kh nng in ly ca acid v base yu, hng
s KKb ca phc cng ln th phc cng khng bn.
Hng s khng bn ca mt s ion phc cho bng 6.5.
S to phc c nh hng ln n tan ca nhng cht in ly t tan.
V d:
Tch s tan ca AgCl bng 1,8.1010. Tnh tan ca AgCl trong nc. Nu ho tan AgCl
trong dung dch NH3 1M th tan s l bao nhiu? Bit KKb ca phc l 108.
AgCl Ag+ + Cl
Gi S l tan ca AgCl trong nc. Ta c:
[Ag(NH3)2]+ + Cl
K = 108.1,8.1010 = 1,8.102.
http://hoahocsp.tk
149
150
H2 O
pht hin im tng ng ngi ta phi dng nhng cht ch th acidbase hay ch th
pH.
9.2.2. ng cong chun acid base v nguyn tc la chn cht ch th
ng cong chun l ng biu din s bin i pH trong qu trnh chun , tc l
trong qu trnh thm dn dung dch chun vo dung dch cn chun.
Vic nghin cu ng cong chun l c s la chn cht ch th trong cc php chun
khc nhau.
ng cong chun ni chung c dng ch S. Trn hnh 6.1a, b, c l mt s dng ng
cong chun trong nhng trng hp chun khc nhau. Trn cc ng cong ny ta nhn thy
giai on u ca s chun pH ca dung dch trong bnh phn ng bin i mt cch t t.
Nhng n mt thi im nht nh (gn v qu im tng ng mt cht) th pH b bin i
t ngt thng c gi l bc nhy pH.
http://hoahocsp.tk
151
Complexon III c th phn ng vi cc ion kim loi to ra nhng phc d tan. V d vi ion
kim loi ho tr 2 Me2+ c phn ng:
Na2H2Y+ Me2+ Na2MeY + 2H+
Phn ng ny l c s ca phng php complexon.
9.3.2. Cht ch th v c ch chuyn mu
Trong phng php to phc ngi ta s dng mt s cht mu hu c c th to phc vi
cc ion kim loi. Cc cht ny c c im l dng phc v dng t do c mu khc nhau. Mt
trong s nhng cht hay dng l Eriocrom T en.
ErioC + Men+ ErioCMe + 2H+
xanh bin
hng tm
152
xanh bin
Nh vy khi trong bnh nn thy mu hng tm chuyn thnh mu xanh bin l im kt thc
chun .
9.3.3. Mt s c im ca phng php complexon
Complexon lun lun phn ng vi ion kim loi bt k theo t l s mol l 1:1. V vy
ng lng gam ca n bng
CU HI T LNG GI
6.1. Tch s ion ca nc l g? pH l g? N cho bit iu g?
Tnh pH ca cc dung dch c nng ion [H+] bng 10 2; 10 7; 109;
3,1.102; 9.108 mol/l.
6.2. Tnh pH ca cc dung dch sau:
H2SO4 0,05 M; HCl 0,001 M; NaOH 0,01 M; Ca(OH)2 0,02 M.
http://hoahocsp.tk
153
6.3. nh ngha acidbase theo Bronsted. Trong nhng cht sau y cht no l
acid, base? Vit cc dng acid hay base lin hp ca chng: NH4Cl; NH3;
NaHCO3; C2H5NH2 ; CH3COONa; H2O; Na2SO4; C6H5NH3Cl; NaNO2; H2N
CH2COOH.
Da vo i lng no c th so snh c mnh ca mt acid hay base?
6.4. Tnh in ly ca cc dung dch sau v rt ra nhng nhn xt:
CH3COOH 0,02M v CH3COOH 0,02M + CH3COONa 0,02M
CH3COOH 0,2M v CH3COOH 0,02M + CH3COONa 0,2M
6.5. S in ly ca mt acid yu, cng thc tnh pH ca dung dch acid yu bit
nng Ca v pKa. Tnh pH ca cc dung dch:
CH3COOH; HCOOH; HNO2; NaH2PO4; HCN c nng 0,01 M.
6.6. S in ly ca mt base yu, cng thc tnh pH ca dung dch base yu bit
nng Cb v pKb. Tnh pH ca cc dung dch:
NH3; C2H5NH2; C6H5NH2; NH2OH c nng 0,01 M.
6.7. nh ngha dung dch m, thnh phn ca mt dung dch m (tng qut).
Hy gii thch c ch tc dng m ca cc dung dch m sau:
a) Phosphat NaH2PO4/Na2HPO4.
b) Carbonat NaHCO3/Na2CO3.
c) Amoni NH4Cl/NH3.
6.8. Cng thc tng qut tnh pH ca mt dung dch m.Tnh pH ca dung dch
gm:
a) 100 ml NaHCO3 0,1M v 25 ml Na2CO3 0,2 M.
b) Hai th tch bng nhau ca cc dung dch NaH2PO4 0,1M v Na2HPO4
0,1M.
c) 50 ml NaOH 0,16 M v 220 ml CH3COOH 0,4 M.
6.9. S thu phn ca mui l g? pH ca dung dch mui ph thuc vo nhng
yu t no? Vit phng trnh thu phn rt gn ca cc mui sau y:
C2H5NH3Cl; C6H5COONa; KNO2; C5H5NHCl; Na2C2O4; Na2SO4;
(NH4)2SO4; NH4HCOO; C2H5NH3NO2; NH4CN.
Tnh pH ca cc dung dch mui ny c nng 0,1M.
6.10. Trong mt cc cha 100ml dung dch C6H5NH2 0,01M:
http://hoahocsp.tk
154
155
Bi 7
http://hoahocsp.tk
156
Dung dch keo l mt h phn tn trong cc tiu phn phn tn c kch thc t 1 100
nm
Theo mc lin kt gia ht keo vi mi trng phn tn, ngi ta phn thnh:
1.1.1. Keo thn dch (liophil) l keo trong ht keo v phn t ca mi trng phn tn lin
kt cht ch vi nhau. Khi mi trng phn tn l nc, ta c keo thn nc (hydrophil). Cc
keo thn dch thng kh bn, lu khng b ng t, v cc phn t ca mi trng phn tn
to thnh mt lp v bao quanh gi l lp v solvat hay v hydrat (nu mi trng phn tn l
nc).
1.1.2. Keo s dch (liophob) hay s nc (hydrophob) khng c lp v solvat hay hydrat nn
km bn hn.
1.2. Phng php iu ch dung dch keo
Ht keo c kch thc nm trung gian gia kch thc ca phn t ion v h th. V vy c
hai phng php c bn iu ch dung dch keo.
1.2.1. Phng php tp hp
Kt hp cc phn t nh thnh nhng tiu phn c kch thc ht keo. V d, iu ch
keo Fe(OH)3 ngi ta nh dn tng git dung dch FeCl3 vo nc ang si. Khi cc phn t
Fe(OH)3 to ra do phn ng thu phn s t hp thnh tiu phn keo Fe(OH)3.
1.2.2. Phng php phn tn
Nghin nh (bng ci xay keo) hoc ph v cc tiu phn c kch thc ln (bng cht in
ly) t c kch thc ht keo. V d, khi ph kt ta xanh ph Fe4[Fe(CN)6]3 bng dung
dch H2C2O4 ta thu c keo xanh ph.
1.3. Phng php lm sch dung dch keo
Trong qu trnh iu ch, dung dch keo c th c ln nhng phn t, ion hay tiu phn ca
h th. V vy ngi ta thng s dng hai phng php sau y loi cc tiu phn khng
phi l keo:
1.3.1. Phng php thm tch
S dng nhng mng thm tch (v d mng colodion) cho php loi nhng phn t nh
hoc ion ra khi dung dch keo. V d khi mun tinh ch mt mu huyt thanh ngi ta cho n
vo mt ti thm tch hoc mt ng c y c bt bng mng thm tch. Sau ti c ngm
vo bnh cha mi trng phn tn (v d nc). Cc phn t nh hoc ion s khuych tn dn ra
khi dung dch keo. Lin tc thay nc trong bnh ta s c dung dch keo tinh khit.
http://hoahocsp.tk
157
Hnh 7.1. Phng php thm tch lm sch dung dch keo
http://hoahocsp.tk
158
a v b l nng lc u.
Sau mt thi gian trao i, khi t ti cn bng: gi l cn bng Donnal. Nu x l lng cc
ion chy t phi sang tri. Ta c:
Theo Donnal cn bng t c khi tch s nng cc ion khuych tn 2 pha ca mng
bng nhau ngha l:
[ Na+]. [Cl] = [Na+]. [Cl]
I
Hay
II
II
(a + x)x = (b x)(b x)
Khi b >> a th
c
; c
Nh vy, lng cht in ly chuyn qua mng ph thuc vo lng cht keo v cht in ly.
Trong cc trng hp, trng thi cn bng, nng cc ion in ly trong dung dch keo
u ln hn trong dung dch tip xc vi n.
Tng t, i vi cc t bo, s c mt ca cc mui ca protein RNa s nh hng rt ln
n s phn b cht in ly trong v ngoi t bo v do quyt nh p sut thm thu ca t
bo.
http://hoahocsp.tk
159
Khi t bo tip xc vi dung dch cht in ly c ion chung vi protein th thng thng s
c mt lng nht nh cht in ly di chuyn qua mng vo trong t bo. Do p sut thm
thu trong t bo s ln hn so vi dung dch bao quanh n. Chnh v vy cc t bo gi c s
cng phng ngay c trong nhng dung dch ng trng. Trong nhng dung dch nhc trng
vn c mt lng nht nh cht in ly (mui) t ngoi i vo t bo. iu lm cho t bo c
th hot ng mt cch bnh thng.
3. S SA LNG
Tiu phn keo ln hn cc phn t ca dung dch thc rt nhiu nn c khi lng ng k
so vi khi lng ca phn t.
Trong dung dch keo cc tiu phn keo chu tc dng ca hai lc ngc chiu nhau: trng
lc v khuych tn.
Khi hai lc ny bng nhau th dung dch keo trng thi gi l cn bng sa lng. Khi
dung dch keo bn vng.
Khi trng lc ln hn lc khuych tn th cc tiu phn keo b ko xung y vi mt tc
xc nh. Qu trnh ny gi l s sa lng.
Ngi ta thit lp rng, tc sa lng ca cc tiu phn t l thun vi bnh phng bn
knh ca n, hiu t khi ca cht lng v mi trng v t l nghch vi nht ca mi trng
theo biu thc:
(7.1)
v: Tc sa lng
r: Bn knh tiu phn (nu coi tiu phn c hnh cu).
d1; d2: T khi tng ng ca cht sa lng v ca mi trng.
: nht ca mi trng.
Nu khi lng tiu phn keo l m th lc tc dng lm n lng xung l:
f = mg
g: gia tc trng trng.
V m = Vd1
V: th tch tiu phn keo, d1: t khi ca cht keo. T :
f = Vd1 g
Nu t khi ca dung mi d2 l ng k so vi d1 th tiu phn keo cn chu mt lc y t
di ln bng Vd2g. Khi lc f l:
f = Vd1g Vd2g = V (d1 d2) g
http://hoahocsp.tk
160
Mt khc khi chuyn ng vi tc v tiu phn keo bn knh r (nu coi nh c hnh cu) s
chu mt lc cn do ma st:
fms = 6 r v
: nht ca mi trng.
Khi f = fms hay V (d1 d2) g = 6 r v th tiu phn keo chuyn ng u vi tc v:
Thay gi tr ca V =
r3ta c:
(7.2)
(7.3)
Trong gia tc trng trng g c thay bng gia tc ly tm 2x
Bng cch o tc sa lng v t cc biu thc (7.2) hay (7.3) ta c th xc nh c kch
thc ca nhng tiu phn khc nhau, v d c th xc nh bn knh r ca tiu phn theo:
r=
v t c th tnh c khi lng v nng ca tiu phn.
Phng php phn tch sa lng bng my siu ly tm rt cn thit xc nh kch thc cc
tiu phn keo sinh vt m thng thng cc knh siu vi cng kh nhn thy.
Tc sa lng ca hng cu thng b thay i mt cch ng k trong nhng trng thi
bnh l. V vy vic xc nh i lng ny cng ng gp cho chn on.
http://hoahocsp.tk
161
Khi kch thc tiu phn ln hn ca nh sng th cc tia sng b phn x trn b mt tiu
phn di nhng gc xc nh. Trng hp ny xy ra trong cc h th (hnh 7.3 a).
Khi cc tiu phn c kch thc b hn ca nh sng th xy ra hin tng tn x. Cc tia
sng b tn x t cc tiu phn ra mi hng (hnh 7.3.b).
Bc sng ngn nht ca chm tia sng nhn thy l 400 nm. Cn kch thc ln nht ca
ca cc tia sng vng nhn thy v vy cc ht
cc tiu phn keo l 100 nm ngha l b hn
keo lun gy ra hin tng tn x nh sng (hnh 7.3 c).
Nhng tiu phn l phn t hoc ion khng gy ra hin tng phn x hay tn x v kch
thc ca n qu nh so vi .
Hnh 7.3. Tng quan gia bc sng nh sng ti v kch thc tiu phn
Rayleigh a ra cng thc tnh cng nh sng tn x Itx khi chiu qua dung dch keo
cha cc ht keo hnh cu.
http://hoahocsp.tk
162
K: h s
Io: cng nh sng ti
: nng ht (s ht trong mt n v th tch)
: Bc sng ca nh sng ti
V: th tch ht
Qua cng thc trn ta thy cng nh sng tn x ph thuc vo th tch ht ngha l ph
thuc vo kch thc tiu phn. i vi cc dung dch thc, phn t rt b nn khng c s tn
x v vy ta khng th nhn thy ng i ca tia sng.
4.2. ng dng ca hin tng Tyndall v biu thc Rayleigh
Nu ta dng ngun nh sng nht nh (Io v khng i) chiu vo dung dch keo c kch
thc tiu phn bng nhau (V khng i) th theo biu thc Rayleigh Itx ch cn ph thuc vo
nng ht . Da trn nguyn tc ngi ta ch to ra my o c (nephelometer) cho
php o cng nh sng tn x, t tnh c nng dung dch keo.
Nh hin tng Tyndall ngi ta c th nhn thy v m c cc ht keo qua mt dng c
quang hc khc l knh siu vi (ultramicroscope). Trong knh siu vi nh sng khng chiu thng
vo mt ngi quan st nh knh hin vi thng m c chiu t pha bn vt quan st. Cc
ng dung dch keo c y v thnh mu en cha hai ca nh sng i vo. Do cc tiu phn
keo tn x nh sng m ta c th nhn thy v m c cc ht keo chuyn ng lp lnh trn
mt nn en. Bit nng khi lng ca dung dch keo ta tm c khi lng m ca tiu phn
keo v th tch ca ht keo. Nu tiu phn l hnh cu ta tnh c bn knh r.
5. TNH CHT IN HC CA DUNG DCH KEO
Mt trong nhng nguyn nhn to cho dung dch keo bn vng l cc tiu phn keo tch in
cng du do chng lun y nhau.
in tch trn cc ht keo c hnh thnh theo nhng cch khc nhau tu thuc vo bn
cht ca cht phn tn, cch thc to ra dung dch keo, mi trng phn tn.
Chng ta ly 2 v d v s hnh thnh in tch trn ht keo s dch v keo thn dch.
5.1. Cu to v s hnh thnh in tch ca ht keo s dch. V d keo AgI
Keo AgI c iu ch bng cch nh t t tng git dung dch KI vo cc ng dung dch
AgNO3, khi xy ra phn ng:
AgNO3 + KI AgI + KNO3
Mt s nht nh phn t AgI kt hp vi nhau to ra nhn keo khng mang in tch. mAgI
= (AgI)m
http://hoahocsp.tk
163
Ht keo mang in tch dng khi ion hp ph tch in dng v ngc li ht keo s mang
in m khi ion hp ph tch in m. Trong cng thc cu to ny ch m cho bit s phn t
cu to nn nhn, ch n cho bit s ion hp ph, thng thng n b hn m rt nhiu. S ion i
cng l n nhng ch c (n x) ion i nm trong ht (to thnh lp ion i) cn x ion i nm
trong lp khuch tn. Ch x ng ngoi v pha trn du mc ng vi du + ch s lng v du
ca in tch ht keo.
Cng c th to ra keo AgI mang in tch m theo cch tin hnh ngc li, ngha l nh
tng git dung dch AgNO3 vo dung dch KI. Trong iu kin ny lun c d KI, khi y ht keo
c cu to:
[(AgI)m. nI. (nx) K+] x
5.2. Cu to v in tch ca ht keo thn dch keo protein
http://hoahocsp.tk
164
Hnh 7.5. M hnh cu to keo thn dch protein v cc dng tn ti nhng pH khc nhau
Nu s lng cc nhm cation v anion bng nhau th in tch ca phn t protein bng 0
hay ngi ta ni n dng ng in.
Trong cc dung dch m c pH khc nhau phn t protein c th tn ti di dng cation
hoc anion.
Nh vy, tu theo pH ca mi trng, bn cht ca protein, tiu phn keo s mang in tch
c du khc nhau v tr s in tch khc nhau.
pH ti phn t protein khng mang in c gi l pH ng in ca protein k hiu
l pHi. Di y l pH ng in ca mt s ht keo thn dch.
Casein
4,6
Gelatin
4,7
Albumin trng
4,8
Hemoglobin
6,7
Trong nhng dung dch m c pH pHi ht keo protein s mang in tch dng v ngc
li, nhng pH > pHi ht keo mang in tch m.
Trong ho sinh ngi ta ng dng hin tng di chuyn cc phn t protein nh albumin,
globulin ca huyt thanh di tc dng ca in trng phn tch thnh phn ca chng trong
huyt thanh ngi bnh thng v ngi bnh chn on v theo di bnh.
Phng php phn tch trn gi l phng php in di.
6. BN VNG V S NG T KEO
Trong dung dch keo cc ht keo mang in cng du do vy chng y nhau. Ngoi ra i
vi ht keo thn dch cn c mt lp v solvat hay v hydrat bao bc. chnh l nguyn nhn
http://hoahocsp.tk
165
CU HI T LNG GI
7.1. Hy nu nhng phng php c bn iu ch dung dch keo. Cho v d.
7.2. Mng thm tch khc mng thm thu ch no? Hy nu cc phng php
lm sch dung dch keo.
7.3. Hy cho bit:
Trong iu kin nh th no th c cn bng Donnal.
Nhng kt lun rt ra t cn bng Donnal.
ngha ca cn bng Donnal i vi hot ng ca t bo.
7.4. Th no l s sa lng? Ti sao phi dng cc my siu ly tm lm sa lng
dung dch keo?
ng dng ca s sa lng trong nghin cu keo.
7.5. M t v gii thch hin tng Tyndall.
http://hoahocsp.tk
166
Bi 8
IN HO HC
MC TIU
1. S dng c bng th oxy ho kh tiu chun ch ra chiu ca mt phn ng oxy
http://hoahocsp.tk
167
ho kh.
2. Gii thch c s xut hin th in cc v vit c cng thc sut in ng ca
nguyn t ganvanic.
3. M t v vit c cng thc th in cc ca mt s loi in cc thng s dng
trong in ho hc.
4. Nu c nhng nguyn tc chung s dng nguyn t ganvanic trong vic xc nh pH
bng phng php in ho.
5. Vit c s in phn nng chy v in phn dung dch mt s cht in hnh.
M U
Nng lng ho hc c th chuyn thnh in nng trong cc pin.
Ngc li, di tc dng ca dng in (s in phn) mt phn ng ho hc li c th c
thc hin. l hai mt tng quan gia ho nng v in nng.
1. PHN NG OXY HO KH
1.1. nh ngha:
Phn ng oxy ho kh l phn ng trong c s thu v nhng electron v do lm
thay i s oxy ho ca cc nguyn t.
V d:
168
http://hoahocsp.tk
169
0 (V)
Phn ng
Li+/Li
Li+ + e
Li
3,01
K+/K
K+ + e
2,92
Ba2+/ Ba
Ba2+ + 2e
Ba
2,90
Ca2+/Ca
Ca2+ + 2e
Na+/Na
Na+ + e
Na
2,71
Mg2+/Mg
Mg2+ +2e
Mg
2,36
Al3+/Al
Al3+ + 3e
Al
1,85
ZnO22/Zn
ZnO2 + 2H2O+2e
Zn + 4OH
1,66
SO42/SO32
SO32 +2OH
0,93
2 H2O/H2
2 H2O + 2e
H2 + 2OH
0,83
Ca
http://hoahocsp.tk
2,87
170
Zn2+/Zn
Zn2+ + 2e
Zn
0,76
Cr3+/Cr
Cr3+ + 3e
Cr
0,74
2SO32/S2O32
2SO32 + 3 H2O + 4e
S2O32 + 6OH
0,58
S/S
S + 2e
0,51
Fe2+/Fe
Fe2+ + 2e
Fe
0,44
Cr3+/Cr2+
Cr3+ + e
Co2+/Co
Co2+ + e
2+
2+
Cr2+
0,41
Co
0,28
Ni /Ni
Ni
+ 2e
Ni
0,25
Sn2+/Sn
Sn2+ + 2e
Sn
0,14
Pb2+/Pb
Pb2+ + 2e
Pb
0,13
Fe3+/Fe
Fe3+ + 3e
Fe
0,04
2H+ + 2e
2H /H2
NO3 /NO2
NO3 + H2O + 2e
Cu2+/Cu+
Cu2+ + e
Sn4+/Sn2+
Sn4+ + 2e
2+
2+
Cu
Cu /Cu
Fe(CN)63 / Fe(CN)64
+ 2e
Fe(CN)63 + e
O2 + 2H2O + 4e
Cu+/Cu
Cu+ + e
I2 + 2e
MnO4 /MnO4
MnO4 + e
O2/2O
O2 + 2H+ + 2e
Fe3+/Fe2+
Fe3+ + e
+0,01
Cu+
+0,15
NO2 +2OH
Sn2+
+0,15
Cu
+0,34
Fe(CN)64
+0,36
4OH
+0,40
Cu
+0,52
2I
+0,54
MnO4
MnO2 + 4OH
H2O2
0,00
MnO4 /MnO2
O2/OH
I2/2I
H2
Fe2+
+0,54
+0,59
+0,68
+0,77
+0,78
NO3 /NO2
NO3 + 2H+ + e
Ag+/Ag
Ag+ + e
Ag
+0,80
2Hg2+/Hg22+
2Hg2+ +2e
Hg22+
+0,92
NO2 + H2O
NO3 /NO
NO3 + 4H + 3e
NO +2 H2O
+0,96
HNO2/NO
HNO2 + H+ + e
NO + H2O
+1,00
Br2/2Br
Br2 +2e
2NO3 /N2O
2NO3 + 4H+ + 8e
http://hoahocsp.tk
2Br
N2O + 2H2O
+1,07
+1,12
171
IO3/I2
IO3 + 6H+ + 5e
O2/2O2
O2 + 4H+ + 4e
2H2O
+1,23
MnO2/Mn2+
MnO2 +4H+ + 2e
Mn2+ + 2H2O
+1,23
O3/O2
O3 +H2O + 2e
O2 + 2OH
+1,24
2NO3/N2
N2 + 3H2O
+1,24
2Cr3+ +7H2O
+1,33
Cr2O7 /Cr3+
Cr2O7 +14H+ + 6e
Cl2/2Cl
Cl2 + 2e
Au3+/Au
Au
PbO2/Pb2+
PbO2 + 4H+ + 2e
3+
1/2I2 + 3H2O
2Cl
+ 3e
Au
+1,19
+1,36
+1,42
Pb2+ + 2H2O
+1,46
MnO4 /Mn2+
MnO4 +8H+ + 5e
MnO4 /MnO2
MnO4 +4H+ + 3e
Au+/Au
Au+ + e
H2O2/2 H2O
H2O2 + 2H +2e
2H2O
+1,78
Co3+/Co2+
Co3+ + e
Co2+
+1,81
F2/2F
F2 + 2e
F2/2F
F2 + 2H+ + 2e
Mn2+ + 4H2O
Au
MnO2 + 2H2O
+1,51
+1,70
+1,70
2F
2HF
+2,86
+3,06
Hnh 8.1. S cu to
nguyn t Daniells Iacobi
Zn 2e Zn2+
http://hoahocsp.tk
172
cc dng:
Phn ng ny cng xy ra khi nhng mt thanh Zn vo dung dch CuSO4 tuy nhin y
khng thu c dng in.
V vy mun thu c dng in phi thc hin s oxy ho v s kh hai ni tch bit nh
xy ra trong pin.
Trong pin, electron chuyn t cc m sang cc dng, gia hai cc phi c mt hiu in
th. Vy in th trn in cc c to ra nh th no?
2.2. S xut hin th in cc
Khi thanh kim loi c nhng vo dung dch cha ion ca n th rt nhanh chng c cn
bng:
Me ne
Men+
Kh
: Th in cc.
0: Th in cc tiu chun hay th oxy ho ca cp Ox/Kh
http://hoahocsp.tk
173
R: Hng s kh = 8,31jun/mol.K
T: Nhit tuyt i
F: S Faraday 96500oC
n: S electron thu hay nhng trn phn ng in cc.
[Ox], [Kh] tng ng l nng dng oxy ho v dng kh.
Nu thay gi tr bit ca F v R vo phng trnh trn ta c s ph thuc ca th in
cc vo nhit :
nhit T = 25 + 273 = 2980K v khi chuyn ln thnh lg th phng trnh Nec c dng:
V d:
i vi in cc ng:
Cu2+ + 2e Cu
[Cu] coi nh = 1
Khi
Tng t nh vy i vi in cc km:
Zn 2e Zn2+
2.4. Sc in ng ca pin
Sc in ng ca pin l hiu in th cc dng v hiu in th cc m. in cc dng
l in cc c th ln hn.
V d:
i vi pin Daniells Iacobi ta c:
http://hoahocsp.tk
174
hay
gi l sc in ng tiu chun ca pin.
l sc in ng khi nng ca ion in cc bng 1.
2.5. Nguyn t nng (pin nng )
Cng c th to ra mt pin t hai in cc kim loi
ging nhau, v d 2 in cc ng, nhng trong cc dung
dch ng sulphat c nng khc nhau (hnh 8.3). Khi
ta c pin nng :
Cu/ Cu2+ C1 // Cu2+ C2 / Cu +
Trong C2 C1. Khi trn in cc bn tri c phn
ng:
Cu 2e Cu2+ v c th in cc:
Hnh 8.3. S pin nng
T sc in ng ca pin 250C
3. MT S LOI IN CC
3.1. in cc kim loi: Me / Men+
http://hoahocsp.tk
175
Gm thanh kim loi nhng trong dung dch cha ion ca n (hnh
8.4).
Trn in cc xy ra phn ng:
Men+ + ne
Me
Hnh 8.4. Cu to ca
in cc kim loi
3.2. in cc kh
3.2.1. in cc kh hydro: (Pt) H2/ 2H+
Gm bn Pt c ph mui Pt nhng trong dung dch c cha
ion H+. Kh H2 c thi vo to nn p sut 1 atm v c hp
ph trn tm Pt c ph lp mui Pt (hnh 8.5).
Trn in cc xy ra phn ng:
2H+ + 2e
H2
Hnh 8.5. Cu to ca
in cc kh hydro
http://hoahocsp.tk
176
Cl2 + 2e
Hnh 8.6. S cu to in cc kh
clo
3.3. in cc oxy ho kh
Gm thanh kim loi tr nh Pt, Au nhng trong dung dch cha ng thi hai dng oxy ho
v dng kh ca cng mt kim loi.
V d:
(Pt)/ Fe3+, Fe2+; (Pt)/ MnO4, Mn2+, H+
Kim loi tr ng vai tr tip nhn v chuyn electron gia hai dng oxy ho v dng kh.
Fe2+
Mn2+ + 4H2O
Hnh 8.7. Cu to ca in
cc
oxy ho kh ca st
http://hoahocsp.tk
177
C6H4(OH)2
Th in cc:
Hnh 8.8. Cu to ca in
cc
quinhydron
[C6H4O2] = [C6H4(OH)2]
Ta c:
3.4. in cc kim loi cn bng vi anion mui kh tan ca n
3.4.1. in cc calomel: Hg/ Hg2Cl2, Cl
in cc calomel c th c hnh dng khc nhau nhng lun
lun gm thu ngn nm cn bng vi ion Cl gin tip qua mui
kh tan Hg2Cl2 (calomel) (hnh 8.9)
Trn in cc xy ra phn ng:
Hg22+ + 2e
2Hg
Hnh 8.9. Cu to ca in
cc
calomel
Hg22+ + 2Cl
Ta li c [Hg2 2+] =
. Thay nng ny vo cng thc trn. Sau khi rt gn ta c
cng thc th in cc ca in cc calomel:
cal = 0cal 0,059 lg [Cl]
V vy nu gi cho nng Cl trong in cc c nh th cal khng i.
http://hoahocsp.tk
178
2+
179
Sc in ng ca pin o c:
T
Mt cch tng t, khi thit lp pin:
(Pt) H2 / [H+] =1M // [Cu2+]= 1M / Cu+
ta xc nh c
= + 0,34V
E = Cal + 0,059 pH
T
4.2.2. o pH bng cp in cc thu tinh calomel
http://hoahocsp.tk
180
181
Xc nh nng dung dch NaCl bng phng php chun o th. Dung dch chun
y l dung dch AgNO3.
Thit lp nguyn t ganvanic gm in cc Ag nhng trong mt th tch xc nh dung dch
AgNO3 v mt in cc calomel chun (hnh 8.13). T buret cha dung dch NaCl cha bit
nng , thm dn vo cc cha hai in cc. Sau mi ln thm li o sc in ng.
http://hoahocsp.tk
182
183
184
5.1. nh ngha
Qu trnh oxy ho kh xy ra trn cc in cc khi c dng in mt chiu i qua cht in
ly nng chy hay dung dch gi l s in phn.
Trong qu trnh in phn cc cation chy v cc m (catod) cn cc anion chy v in cc
dng (anod), ti xy ra phn ng trn cc in cc (s phng in).
Ngi ta phn bit: in phn nng chy, in phn dung dch, in phn dng in cc
dng tan.
5.2. in phn nng chy
V d:
in phn NaCl nng chy:
V d:
Khi in phn dung dch NaCl, cc ion Na+, H+ chy v catod cn cc ion Cl, OH chy v
anod. Ion no trong s chng s phng in cc in cc?
C s gii p vn ny l da vo cc gi tr th oxy ho kh ca cc cp. Trong qu
trnh in phn, trn catod s din ra s kh. V vy khi c nhiu dng oxy ho th trc ht dng
oxy ho ca cc cp c th ln s b kh. Ngc li trn anod s din ra s oxy ho dng kh
ca cp c th oxy ho kh nh nht.
5.3.1. Kh nng phng in ca cc cation catod.
catod c th xy ra cc qu trnh kh sau y:
Mn+ + ne M
2H+ (acid) + 2e H2 hoc ion hydro ca nc b kh:
http://hoahocsp.tk
185
2H2O + 2e H2 + 2OH
Dng oxy ho ca nhng cp c th cng ln cng d b kh.
Theo dy th oxy ho kh th kh nng b kh ca cc ion kim loi nh sau:
Cc cation t Zn2+ n cui dy Hg2+, Cu2+, Ag+... d b kh nht v theo th t tng dn.
T Al3+ n cc ion u dy Na+, Ca2+, K+... khng b kh trong dung dch.
Ring cc ion H+ ca acid hay ca nc kh b kh hn cc ion kim loi.
5.3.2. Kh nng phng in ca cc anion anod
anot xy ra qu trnh oxy ho cc anion gc acid v d Cl, S2... hoc ion OH ca base
kim hay nc:
2Cl 2e Cl2
2OH 2e
H2O 2e
O2 + 2H+
http://hoahocsp.tk
186
V d 2:
in phn dung dch K2SO4 vi anod tr:
V d 4:
in phn dung dch NiSO4 vi anod tr:
V d 5:
in phn dung dch NiSO4 vi anod Cu:
http://hoahocsp.tk
187
(cn c gi l th phn cc, k hiu Epc) cho dng in ngc chiu vi dng in bn
ngoi dng in phn. Kt qu dng in ca ngun in ngoi tr thnh bng 0 v qu trnh
http://hoahocsp.tk
188
CU HI T LNG GI
8.1. nh ngha: s oxy ho, phn ng oxy ho kh, cht oxy ho, cht kh, qu
trnh oxy ho, qu trnh kh.
8.2. Mt cp oxy ho kh c vit nh th no? i lng no c trng cho
kh nng tham gia phn ng ca mt cp oxy ho kh? i lng c sp
xp nh th no? Theo s sp xp kh nng phn ng ca cc dng kh v
dng oxy ho bin i nh th no?
8.3. Hy cho bit chiu ca mt phn ng oxy ho kh. Cc phn ng sau y
xy ra theo chiu no iu kin tiu chun?
a) SnCl4 + FeCl2
SnCl2 + FeCl3
b) Br2 + KI
KBr + I2
c) FeSO4 + CuSO4
Cu + Fe2(SO4)3
d) I2 + KOH
KI + H2O2
f) KNO2 + KI + H2SO4
NO + I2
MnSO4 + I2 +...
d) H2S + HNO3
S + NO2 +...
...
http://hoahocsp.tk
189
8.5. Vit phng trnh v cn bng phn ng sau y bng phng php thng
bng electron.
a) MxOy + HNO3
NO +....
b) M2Oy + H2SO4 ()
SO2 +....
Ag + Cu2+
b) Fe2+ + Cl2
Fe3+ + 2Cl
c) Cl2 + H2
2H+ + 2Cl
d) Fe3+ + Zn
Fe2+ + Zn2+
e) Ag+ + Cr2+
Ag + Cr3+
f) Pb + PbO2 + H2SO4
PbSO4 + H2O
190
HNG DN GII BI TP V TR LI CU HI
BI 1. CU TO NGUYN T
1.2. i vi qu bng bn:
http://hoahocsp.tk
191
E1 = 13,6 eV
E2 = 3,4 eV
Vy khi electron chuyn t mc th nht ln mc th hai n hp thu mt nng lng: E =
3,4 (13,6) = + 10,2 eV
192
S lng t n nhn cc gi tr n = 1 n n.
S lng t l nhn cc gi tr l = 0 n n 1.
S lng t m nhn cc gi tr m = l 0 +l.
S lng t mS nhn cc gi tr
1.11.
1s: Hnh cu
2px: Hnh s tm ni nh hng theo trc x.
3dxz: Hnh hoa th nh hng theo cc ng phn gic ca gc xoz.
3
http://hoahocsp.tk
193
1s
1,0,0
2s
2px
2,0,0
2,1,1
2pZ
2,1,0
2py
2,1,+1
1.13.
1.14.
Nng lng ca cc AO tng dn theo tr s n+l.
Nu 2 AO c tr s n +l bng nhau th AO no c n ln hn s c nng lng cao hn.
V d:
1.15.
Trong nguyn t cc electron chim ln lt cc orbital c nng lng t thp n cao.
Da vo bc thang nng lng cc AO, khi bit s th t z c th vit c cu hnh
electron ca mt nguyn t.
V d:
1.16.
Trong nguyn t khng th c hai electron ging nhau c bn s lng t.
iu ny cng c ngha l trong mi AO (c n, l, m ging nhau) ch c th c 2 electron c
spin +1/2 v 1/2. T c th tnh c s electron ti a trong mi phn lp, mi lp.
1.17.
a) Khi n = 3 th l ch c th c cc gi tr 0, 1, 2 khng c l = +3.
b) Khng c l = 1.
c) Khi l = 1 th m ch c th c cc gi tr 1, 0, +1 khng c m = +2
d) Tng t (c) khi l = 3 khng th c m = 4.
http://hoahocsp.tk
194
1.18.
Nguyn t nit c 7 electron c cc s lng t nh sau:
electron
+1
mS
+1/2
1/2
+1/2
1/2
+1/2
+1/2
+1/2
Quy tc Hund cho php vit cu hnh electron ca nguyn t trng thi c bn di dng
lng t.
1.20.
z
ck
VIIIB
Tnh kh
Kim loi chuyn tip
nhm
Tnh cht
28
3s 3p 3d 4s
36
VIIIA
Tr v ho hc
Kh him
37
IA
Tnh kh
Kim loi kim
42
VIB
Tnh kh
Kim loi chuyn tip
47
4s 4p 4d
IB
Tnh kh
Kim loi chuyn tip
53
VIIA
Tnh oxy ho
Halogen
56
IIA
Tnh kh
Kim loi kim th
80
IIB
Tnh kh
Kim loi chuyn tip
10
5s
1.21.
http://hoahocsp.tk
195
Ng t
Cu hnh electron
Ho tr
2e c thn, ho tr 2
16
2e c thn, ho tr 2
S*
4e c thn, ho tr 4
S**
6e c thn, ho tr 6
3e c thn, ho tr 3
15
3e c thn, ho tr 3
5e c thn, ho tr 5
1e c thn, ho tr 1
Cl
17
1e c thn, ho tr 1
3e c thn, ho tr 3
5e c thn, ho tr 5
7e c thn, ho tr 7
1.22.
Cu+
Fe3+
Anion
1.24.
http://hoahocsp.tk
196
4 loi (khi)
+ Nguyn t khi s: Phn lp s ang xy dng v hon thnh.
Cu hnh electron lp ngoi cng ns1 hoc ns2.
+ Nguyn t khi p: Phn lp p ang xy dng v hon thnh.
Cu hnh electron lp ngoi cng ns2 np1 n ns2 np6
+ Nguyn t khi d: C 2 electron lp ngoi cng, phn lp d ang xy dng v hon
thnh.
Cu hnh electron (n 1) d1 10 ns2 (tr mt s ngoi l)
+ Nguyn t khi f: C 2 electron lp ngoi cng ns2 (6s2 hoc 7s2)
Cu hnh electron (n 2)f114(n 1)d0 1 ns2 (tr mt s ngoi l)
1.26. Cu hnh electron ca cc nguyn t nhm IA ns1. Rt d mt electron duy nht, th hin
tnh kh rt mnh.
1.27. Cu hnh electron ca cc nguyn t nhm VIIA ns2 np5. Rt d nhn thm mt electron,
th hin tnh oxy ho rt mnh.
1.28.
IA v IB
+ Ging nhau: C 1 electron phn mc s ngoi cng IA ns1; IB (n 1)d10 ns1.
+ Khc nhau: nhm IB phn mc st ngoi cng (n 1)d bo ho.
IIA v IIB
+ Ging nhau: C 2 electron phn mc s ngoi cng IIA ns2; IIB (n 1)d10 ns2.
+ Khc nhau: nhm IIB phn mc st ngoi cng (n 1)d bo ho (n 1)d10.
IB v IIB
+ Ging nhau: Phn mc st ngoi cng (phn mc d) bo ho (n1)d10.
+ Khc nhau: C 1 electron phn mc s ngoi cng IB v 2 electron IIB.
1.29.
Li
Be
Ne
2s1
2s2
2s22p1
2s22p2
2s22p3
2s22p4
2s22p5
2s22p6
http://hoahocsp.tk
197
Na
Mg
Al
Si
Cl
Ar
3s1
3s2
3s23p1
3s23p2
3s23p3
3s23p4
3s23p5
3s23p6
http://hoahocsp.tk
198
199
2.9.
+ Phn t CO
Nguyn t C khng lai ho. Gia C v O c 1 kin kt (xen ph px px), 1 lin kt (xen
ph py py) v 1 lin kt cho (pz ca nguyn t O c mt cp electron cho mt electron
vo pz ca C cn trng).
+ Phn t CO2
Nguyn t C lai ho sp. Gia C v O c 2 lin kt (xen ph L px) v mt lin kt
khng nh c (xen ph pz pz pz).
+ Phn t SO2
Nguyn t S lai ho sp2. Gia S v O th nht c 1 lin kt (xen ph L px) v 1 lin kt
(xen ph pz pz). Gia S v O th hai ( nguyn t ny cc electron c dn vo 2 AO
px v pz, trng AO py) lin kt cho (xen ph L py).
+ Phn t SO3
Nguyn t S lai ho sp2. Gia S v O th nht c 1 lin kt (xen ph L px) v 1 lin kt
(xen ph pz pz). Gia S v O th hai, ba ( cc nguyn t ny electron c dn vo 2
AO px v pz, trng AO py) to 2 lin kt cho (xen ph L py).
2.10. Trong cc phn t ny, cc AO p thun xen ph vi nhau to ra cc lin kt . Cc
electron c gii to trn tt c cc nguyn t C (lin kt khng nh c). biu din lin
kt ny ngi ta dng cc du chm
2.11.
Phn t c coi nh mt ht thng nht, trong mi electron lin kt chuyn ng
trong mt in trng gy ra bi cc ht nhn v cc electron cn li.
Khi hai nguyn t i vo lin kt, tt c cc AO ca chng t hp (xen ph) vi nhau
to ra cc orbital phn t (MO). Nh vy trong phn t trng thi ca electron c m
t bng cc MO.
Cc electron trong phn t c phn b dn vo cc MO tng t nh s phn b
electron vo cc AO.
tm cc MO ngi ta t hp tuyn tnh cc AO (phng php LCAO).
Khi t hp hai AO thu c hai MO (k hiu MOlk v MO*).
Vi MOlk xc sut c mt electron tp trung vng gia hai ht nhn nguyn t, to ra
lc ht gia 2 nhn, lin kt c hnh thnh. Do c gi l MO lin kt.
http://hoahocsp.tk
200
(1e)
H2
(2e)
He2+
(3e)
*1
He2
(4e)
*2
Phn t He2 c bi =
(2 2) = 0 v vy khng tn ti.
2.13.
A2
Cu hnh electron
T tnh
O2
Thun t
F2
Nghch t
O22
Nghch t
2.14.
A2
Cu hnh electron
T tnh
Li2
Be2
Thun t
N2
Nghch t
T tnh
CN
Nghch t
CO
Nghch t
NO
Nghch t
HF
Nghch t
2.15.
AB
Cu hnh electron
http://hoahocsp.tk
201
2.16.
H Cl
O=C=O
Mt phn t s phn cc khi trong phn t c lin kt phn cc v khng trit tiu nhau,
phn t c cu trc bt i xng. V d: H2O, SO2, CHCl3.
CO2, SO3 l cc phn t c cu trc i xng v vy khng phn cc.
SO2, H2O, CHCl3 l cc phn t bt i xng v vy phn t l phn cc.
2.18. CCl4 l phn t khng phn cc. Do khng tan trong nc l dung mi phn cc.
C2H5OH to ra lin kt hydro vi cc phn t nc v vy c th tan v hn trong nc.
2.19. Theo thuyt ny s hnh thnh phc c thc hin nh tng tc cho nhn cc cp
electron cha chia s ca cc phi t v cc orbital trng ca ion to phc.
(Cc v d xem trong sch gio khoa)
BI 3. NHIT NG HC
3.1. Ni nng l mt hm trng thi, n ph thuc vo cc thng s trng thi nh: khi lng,
nhit , p sut (nu l cht kh).
3.3. T biu thc ca nguyn l th nht, nu trong iu kin ng tch hay ng p ta c:
QV = U v QP = H
m U v H l nhng hm trng thi nn bin thin ca n ch ph thuc vo trng thi u
v cui.
3.5. i vi nhng phn t gm 2 nguyn t th nng lng lin kt gia 2 nguyn t bng nhit
nguyn t ho ca phn t.
http://hoahocsp.tk
202
3.6.
3.7.
3.8.
HX
= E (tg) E (sp)
HX
H >0
G >0
Khng t xy ra.
b) S >0
H >0
G <0
T xy ra.
c) S >0
H >0
G <0
d) S <0
H <0
G <0
3.13.
Hp
Sp
203
Gp
Gp < 0
3.14.
= 94,1 2.11,0 + 154,4 = 38,3 Kcal
= 94,4 2.3,98 + 109,6 = 7,24 Kcal/mol
Vy 3000K phn ng xy ra theo chiu t phi sang tri.
=(
): T
Tx
<0 Nu coi:
3.15.
204
4.7.
khi t = 3
T E = 29604 cal/mol
http://hoahocsp.tk
205
4.9.
v = k [H2]m[I2]n
Khi [H2] tng 2 ln v tng 2 ln m = 1
[I2] tng 3 ln v tng 3 ln n = 1
Vy v = k2 [H2][I2] phn ng bc hai.
4.10.
v = k3[NO]2[O2] Gi nng u ca NO v O2 tng ng l a v b
ta c: v0 = k3 a2.b. Khi:
Tng nng O2 ln 4 ln v1 = k3 a2.4b = 4v0 tng 4 ln
Tng nng NO v O2 ln 3 ln v2 = k3.(3a)2.3b = 27v0 tng 27 ln.
)2.b =
gim 4 ln.
4.12.
4.13
4.16.
http://hoahocsp.tk
206
4.17.
4.18.
4.22.
a) Chiu thun; Khng chuyn dch.
b) Chiu nghch; Chiu thun.
c) Chiu nghch; Chiu thun.
d) Khng chuyn dch; Khng chuyn dch.
e) Chiu thun; Chiu thun
4.23.
Phn ng thun nghch.
Gm hai phn ng thnh phn: Phn ng thun v phn ng nghch.
A+B
C+D
=0
Phn ng ni tip.
Phn ng din ra theo nhng giai on ni tip.
A
http://hoahocsp.tk
207
trng thi dng nng cht trung gian khng b thay i hay
=0
5.8.
5.9.
5.10.
5.11.
5.12.
http://hoahocsp.tk
208
5.13.
5.14.
Gi s gam glucose cn phi ly l a
5.16.
http://hoahocsp.tk
209
pH = lg 102 = 2
[H+] = 107
pH = lg 107 = 7
[H+] = 109
pH = lg 109 = 9
[H+] = 3,1.102
[H+] = 9.108
6.2.
H2SO4 0,05 M
pH = lg2.0,05 = 1
HCl 0,001 M
pH = lg 103 = 3
NaOH 0,01 M
pOH = lg 102 = 2
Ca(OH)2 0,02 M
pH =14 2 =12
pH = 12,6
6.3.
so snh mnh ca acid hay base ngi ta dng i lng KA, KB hoc pKA, pKB.
Gi tr K cng ln hoc pK cng nh th acid (hay base) cng mnh.
acid
base lin hp
base
NH4Cl
NH3
NH3
NaHCO3
CO32
NaHCO3
H2 O
OH
CH3COONa
CH3COOH
C6H5NH3Cl
C2H5NH2
H2O
H 3 O+
H2NCH2COOH
H2NCH2COO
H2NCH2COOH
NaNO2
acid lin hp
NH4+
H2CO3
NH3CH2COOH
HNO2
210
CH3COO- + H+
Nng u:
0,02
0,02
Nng cn bng:
0,02 x
0,02 + x x
CH3COO- + H+
Nng u:
0,02
0,2
Nng cn bng:
0,02 x
0,2 + x x
http://hoahocsp.tk
211
6.6.
S in ly ca base yu trong dung dch thc cht l phn ng ca n vi H2O to ra
OH theo phng trnh:
B + H2O
H+ BH+
pH = 14
(pKb lg Cb)
NH3
pH = 14
C2H5NH2
pH = 14
C6H5NH2
pH = 14
NH2OH.
pH = 14
6.7.
Trong dung dch m c mt ng thi hai dng acid v base ca mt cp acid base lin
hp.
a) Dung dch m phosphat NaH2PO4/Na2HPO4.
Trong dung dch m ny lun lun tn ti cn bng:
H2PO4
H+ + HPO42
http://hoahocsp.tk
212
V vy khi thm vo dung dch m H+ cn bng trn s chuyn dch theo chiu nghch
to ra axit in ly yu H2PO4. Ngc li khi thm base (OH) hay pha long, nng H+
b gim xung th ng thi cn bng s chuyn theo chiu thun to thm H+ v do
pH khng b thay i.
b) Dung dch m carbonat NaHCO3/Na2CO3.
Trong dung dch m ny lun lun tn ti cn bng:
HCO3
H+ + CO32
H+ + NH3
pH = pKa + lg
= 9,9
a)
pH = 10,2 + lg
b)
pH = 7,21 + lg 1 = 7,21
c)
pH = 4,76 + lg
= 3,76
6.9.
S thu phn ca mui l phn ng gia cc ion ca mui vi nc to ra acid yu, base
yu hoc c acid yu v base yu. V thc cht s thu phn l phn ng in ly trong
nc ca acid hay base theo Bronsted.
pH ca dung dch mui ph thuc vo bn cht ca mui v nng ca mui (tr
trng hp mui to bi acid yu v base yu).
http://hoahocsp.tk
213
6.10.
a) y l dung dch base yu:
http://hoahocsp.tk
214
pH = 14
b)
S mol ban u:
0,1.0,01
=103
C6H5NH3Cl
0,05.0,01
= 5.104
5.104
y l mt dung dch m:
= 5.103
pH =
6.11.
V d:
6.12.
http://hoahocsp.tk
215
6.15.
Ag3PO4
S
3Ag+ + PO43
3S
216
a)
b)
2Ag+
CrO42
0,1+2S
6.19.
tan trong nc
S=
= 105 M
0,1 + S
Nhn xt: tan ca BaSO4 trong dung dch c ion chung gim i so vi tan trong
nc l (S/S) 104 ln.
6.20.
http://hoahocsp.tk
217
6.21.
im tng ng l im m dung dch chun v dung dch cn chun phn ng va
vi nhau.
Cc cht ch th trong phng php phn tch th tch thng l nhng cht c mu sc
thay i ti im tng ng hoc gn im tng ng. V vy n cho bit thi im
kt thc chun .
6.22.
a) Phng php da trn phn ng trung ho: H+ + OH H2O xc nh nng
dung dch acid hay base.
b) ng cong chun trong phng php trung ho l ng biu din s bin i pH
trong qu trnh chun .
ng cong chun ni chung c dng ch S. Trn cc ng cong ny u c nhng
bc nhy pH. (xem phn l thuyt)
Ch th c la chn theo nguyn tc: Cht ch th phi c khong chuyn mu nm
trong bc nhy pH.
Khi chun mt acid mnh bng mt base mnh bc nhy pH t 4 10. V vy c th
chn methyl (4,4 6,2) hay phenolphtalein (8 10).
Khi chun mt acid yu bng mt base mnh, bc nhy pH t 8 10. V vy ch c th
dng phenolphtalein.
Khi chun mt base yu bng acid mnh, bc nhy pH t 6 4. V vy ch c th
dng c methyl .
6.23.
http://hoahocsp.tk
218
Phng php da vo tnh oxy ho mnh ca ion MnO4 trong mi trng acid
MnO4 + 5e + 8H+ Mn2+ + 4H2O
chun nhiu cht kh khc nhau nh: H2C2O4; Fe2+; H2O2,...
chun dung dch cha ion Ca2+ ngi ta chuyn ton b ion ny thnh kt ta
CaC2O4, ho tan ta trong H2SO4 ri chun H2C2O4 to thnh bng KMnO4.
6.24.
Gi nng ng lng ca Ca2+ v Mg2+ trong mu nc l N ta c:
0,05.N = 0,0036. 0,02t N = 1,44.103 lg/l
Vy cng l 1,44 mili ng lng gam/lt
6.25.
Phng php da trn phn ng to phc gia ion kim loi vi nhng cht complexon (v
d complexon III Na2H2Y) xc nh nng ca ion kim loi.
Na2H2Y+ Me2+ Na2MeY + 2H+
Cht ch th thng dng l eriocrom T en cht ny cng to phc c vi cc ion kim
loi nhng c c im l dng phc v dng t do c mu khc nhau.
ErioC + Me2+ ErioCMe + 2H+
xanh bin
hng tm
Phc ErioCMe khng bn bng phc gia complexon vi ion kim loi.
BI 7. DUNG DCH KEO
7.2.
Mng thm tch l mng ch cho cc phn t v ion i qua cn cc tiu phn keo b gi
li.
Mng thm thu l mng ch cho cc phn t dung mi i qua cn phn t hoc ion ca
cht tan b gi li.
7.3.
Cn bng Donnal c thit lp khi c mt mng thm tch ngn cch mt dung dch
in ly keo (dung dch I) c nng a v mt dung dch in ly phn t nh (dung dch
II) c nng b v c ion chung.
Khi a>> b cht in ly dung dch I khng b chuyn qua mng vo dung dch II.
http://hoahocsp.tk
219
Mng ca cc t bo l nhng mng thm tch, dung dch trong t bo l dung dch in
ly keo. Nh cn bng Donnal trong t bo lun duy tr c mt nng ion in ly nht
nh m bo cho hot ng bnh thng.
7.6.
Cc tia tm ( 450 nm) trong nh sng mt tri b tn x (v d do cc ht bi trong
khng kh) mnh hn cc tia ( 750 nm). Do cng nh sng trc tip n
mt ta s ln hn cng nh sng tm, nhn mt tri thy hn.
7.7.
i vi knh hin vi, nh sng c chiu qua vt, h thng quang hc ri n mt ngi
quan st.
Trong knh siu vi, nh sng c chiu pha bn. Nu vt l mt dung dch keo th mt
s nhn c nh sng tn x t cc ht keo, trn nn en thy xut hin nhng chm
sng lp lnh.
7.8.
Du in tch ca ht keo s dch c quyt nh bi ion nm trong lp hp ph u tin.
7.9.
(Fe4[Fe(CN)6]3)m n [Fe(CN)6]4 (4nx)K+ x. xK+
(Fe4[Fe(CN)6]3)m n Fe3+. (3nx)Cl x+. xCl
(Fe(OH)3)m n Fe3+. (3nx)Cl x+. xCl
7.10.
in tch trn ht keo protein do cc nhm chc carboxyl COOH v amin NH2
mch nhnh ca chui polypeptid ca protein to nn.
Du in tch c quyt nh bi tng quan pH ca mi trng v pHi.
Khi pH mi trng < pHi ht keo mang in tch dng
Khi pH mi trng = pHi ht keo trung ho in.
Khi pH mi trng > pHi ht keo mang in tch m.
7.11.
http://hoahocsp.tk
220
b) Thun;
c) Nghch;
d) Nghch;
e) Thun;
f) Thun.
8.4.
a) 2KMnO4 + 5H2C2O4 + 3H2SO4
http://hoahocsp.tk
221
d) H2S + 2HNO3
S + 2NO2 + 2H2O
Fe2(SO4)3 + 2H2O
8.5.
8.7.
Cng thc Nernst
222
Ngi ta quy c:
H2
= 0 do :
2Cl
V [C6H4O2] = [C6H4(OH)2]
0,059 lg [H+]
Ta c:
2Hg
http://hoahocsp.tk
223
8.11.
a) Cu / Cu2+ // Ag+ / Ag
b) (Pt) Cl2 / Cl // Fe3+, Fe2+ / (Pt)
c) (Pt) H2 / H+ // Cl / Cl2 (Pt)
d) Zn / Zn2+ // Fe3+, Fe2+ / (Pt)
http://hoahocsp.tk
224
T
o pH bng cp in cc thu tinh calomen
Lp nguyn t ganvanic: Sc in ng ca nguyn t:
E = Cal tt
= Cal 0tt + 0,059 pH
T
8.13.
Nguyn tc: Thit lp nguyn t ganvanic gm mt in cc chun (v d in cc calomel) v
mt in cc c th ph thuc vo nng ion cn chun. Sau o sc in ng ca nguyn
t v t tnh nng ion.
H2SO4
FeSO4
AgNO3
NaCl
8.14.
http://hoahocsp.tk
225
8.15.
Gi tan ca Ag2CrO4 trong dung dch bo ha l S (mol/l) ta c:
Ag2CrO4 2Ag+ + CrO42
S
2S
T = 2S2.2S = 4S3
Nng Ag+ in cc m s l
y l mt pin nng :
Gii ra ta c T = 7,02.1012
8.16.
a) CuBr2 Cu + Br2
b) 2H2O 2H2 + O2
O2 + 2HNO3
226
8.18.
a) Epc = E0 ca pin: (Pt) Ni / NiCl2 / Cl2 (Pt)
= 1,36 ( 0,25) = 1,61V E = Epg E pc = 1,85 1,61 = 0,24V
b) Epc = E0 ca pin: (Pt) Zn / Zn2+ // H2O, H+ / O2 (Pt)
= 1,33 ( 0,76) = 2,09V E = Epg E pc = 2,35 2,09 = 0,26V
c) Epc = E0 ca pin: (Pt) H2 / H+ // H2O, H+/ O2 (Pt)
= 1,33VE = Epg E pc = 1,67 1,33 = 0,34V.
PH LC
A. MT S KHI NIM C BN TRONG HO HC
1. Nguyn t ho hc
Khi nim ch mt loi nguyn t. Mt nguyn t ho hc c biu th bng k hiu
ho hc. V d: nguyn t oxy (O), canxi (Ca), lu hunh (S)...
2. Cht ho hc
Khi nim ch mt loi phn t. Mt cht ho hc c biu th bng cng thc ho
hc. V d: mui n NaCl, nc H2O, nit N2, st Fe,...
3. Nguyn t
Nguyn t l ht nh nht cu to nn cc cht khng th chia nh hn na bng phng
php ho hc.
4. Phn t
Phn t c to thnh t cc nguyn t, l ht nh nht ca mt cht nhng vn mang
y tnh cht ca cht .
V d: Phn t nc H2O gm 2 nguyn t hydro v 1 nguyn t oxy, phn t clo Cl2
gm 2 nguyn t clo, phn t methan CH4 gm 1 nguyn t carbon v 4 nguyn t
hydro...
5. Khi lng nguyn t
Khi lng mt nguyn t ca mt nguyn t. Khi lng nguyn t c tnh bng n
v carbon (vC). Mt vC bng
khi lng nguyn t carbon (12C). V d: khi
lng nguyn t oxy 16 vC, Na = 23 vC,...
http://hoahocsp.tk
227
228
Phn ng
0 (V)
acetat/pyruvat
0,70
acetic/acetaldehyd
0,58
Fe3+/Fe2+Feredoxin
Fe3+ + e Fe2+
0,43
H+/H2
2H+ + 2e H2
0,42
CO2/Formiat
CO2 + H+ + 2e HCOO
0,42
NAD+/NADH
0,32
aceton/Propanol
0,30
cystin/cystein
0,22
acetaldehyt/Ethanol
0,20
pyruvat/Lactat
0,19
CoQ/CoQ (k)
0,00
Fe3+/Fe2+cytcromB
Fe3+ + e Fe2+
0,00
Fe3+/Fe2+myoglobin
Fe
2+
+0,05
Fe3+/Fe2+Hemoglobin
Fe3+ + e Fe2+
+0,17
Fe3+/Fe2+cytcromC
Fe3+ + e Fe2+
+0,25
3+
+ e Fe
http://hoahocsp.tk
229
O2/2O2 (H2O2)
O2 + 2H+ + 2e H2O2
+0,30
Cu2+/Cu+Hemoxyanin
Cu2+ + e Cu+
+0,54
O2/H2
+0,82
230
E. H N V SI
7 n v chnh thuc h SI
N0
Tn i lng
n v
K hiu
Chiu di
mt
Thi gian
giy
Khi lng
kilogam
kg
Lng cht
mol
mol
Nhit
kenvin
Cng dng in
ampe
Cng nh sng
candela
cd
http://hoahocsp.tk
231
N0
Tn i lng
n v
K hiu
Lc
newton
p sut
pascal
Pa
Nng lng
joule
Cng sut
watt
in tch
coulomb
in th
volt
Tn s
hertz
Hz
F. H N V CGS
Chiu di: cm
Nng lng: erg, k hiu ec, 1ec = 107 jun (j).
in tch: n v tnh in, k hiu vt, 1vt = 0,33. 1019 culon (C)
G. MT S N V KHC HAY DNG
N0
Tn i lng
n v
K hiu
H s chuyn i
Chiu di
nanomet
nm
109 m
Nhit
celsius
p sut
atmosphere
atm
105 Pa 760mmHg
bar
bar
105 Pa
ec
erg
107j
electronVon
eV
1,6.1019j
.v tnh in
ues
3,3.1020C
Nng lng
in tch
8,31 j. mol1.K1
1,98 cal. mol1.K1
0,082 l. atm. mol1.K1
S Avogadro
S Faraday
Hng s Planck
N 6,02.1023 mol1
F 96 500 C.mol1
k 6,62.1034 j.s = 6,62.1027 erg.s
http://hoahocsp.tk
232
http://hoahocsp.tk
233
HO I CNG
M s: 7K720M7DAI
In bn, (Q:..................) kh 19 x 27cm ti
S KKH xut bn: 7702007/CXB/21676/GD
In xong v np lu chiu thng 12 nm 2007.
http://hoahocsp.tk
234