SEKOLAH MENENGAH SAINS TAPAH,

JALAN PAHANG,
35000 TAPAH,
PERAK DARUL RIDZUAN

~ PANITIA KIMIA ~

MODUL
ISTILAH KIMIA
NAMA

: ____________________________________________

KELAS

: _________________________

Istilah Kimia

ISTILAH
KIMIA
Kimia

Kaedah
Saintifik
Jirim
Atom
Unsur
Sebatian

Molekul
Ion
Teori Kinetik
Jirim
Resapan
Zarah subatom
Nukleus
Elektron
Nombor Proton
Bilangan
Neutron
Nombor
Nukleon
Isotop
Radioisotop
Valens elektron
Jisim Atom
Relatif (JAR)
Jisim Molekul

MAKSUD
Satu cabang sains yang mengkaji komposisi,
struktur dan ciri jirim serta perubahan yang
berlaku kepada jirim.
Kaedah atau penyiasatan yang dilakukan
mengikut peraturan dan prinsip sains yang tepat,
teratur dan sistematik untuk memperolehi
pengetahuan sains.
Sesuatu yang mempunyai jisim dan memenuhi
ruang.
Zarah yang terkecil bagi satu unsur.
Bahan kimia paling ringkas yang terikat secara
kimia.
Bahan kimia yang terdiri daripada dua atau lebih
unsur yang terikat secara kimia.
Zarah yang terdiri daripada dua atau lebih atom
yang terikat secara kimia. Atom atom mungkin
dari unsur yang sama atau unsur yang berlainan.
Zarah-zarah yang bercas positif atau negatif
Teori yang menyatakan bahawa jirim terdiri
daripada zarah-zarah halus yang diskrit yang
sentiasa bergerak.
Pergerakan zarah-zarah dari satu tempat ke
tempat lain hasil daripada tenaga kinetik yang
dimiliki oleh zarah-zarah itu.
Zarah yang terdiri daripada tiga zarah yang kecil
iaitu proton, elektron dan neutron.
Pusat bagi sesuatu atom yang terdiri daripada
proton dan neutron.
Zarah yang bercas positif dan bergerak
mengelilingi nukleus dengan kelajuan yang
sangat tinggi.
Bilangan proton dalam nukleus sesuatu atom.
Bilangan neutron dalam nukleus sesuatu atom.
Jumlah nombor proton dan bilangan neutron
dalam nukleus sesuatu atom.
Atom bagi unsur yang sama mempunyai bilangan
proton yang sama tetapi bilangan neutron yang
berbeza.
Isotop yang tidak stabil dan mengeluarkan
sinaran radioaktif.
Semua elektron di petala terluar.
Jisim satu atom unsur apabila dibandingkan
dengan 1/12 kali jisim satu atom karbon -12.
Jisim satu molekul apabila dibandingkan dengan

Istilah Kimia

CATATAN

Na
Mg
Nacl
O2 (Unsur
sama)
NO2 ( unsur
lain)
Na+ / Cl-

p, e, n

e-

Relatif (JMR)
Jisim molar
Isipadu molar
Formula kimia
Formula
Empirik
Formula
molekul
Formula kimia
sebatian ion
Sebatian ion
Persamaan
kimia
Jadual Berkala
Unsur
Gas adi / gas
nadir
Sifat lengai
Susunan duplet
Susunan oktet
Logam alkali
Halogen
Kala
Logam
peralihan
Ikatan kimia

1/12 kali jisim satu atom karbon -12.

Jisim satu mol bahan
Isipadu yang dipenuhi oleh 1 mol sebarang gas.
Simbol atau simbol-simbol unsur yang
digabungkan dan ditulis bersama untuk mewakili
suatu sebatian kimia.
Formula kimia yang menunjukkan nisbah
teringkas bilangan atom bagi setiap unsur dalam
suatu sebatian kimia.
Formula kimia yang menunjukkan bilangan
sebenar atom-atom bagi setiap unsur dalam
suatu sebatian.
Formula kimia yang terdiri daripada gabungan
unsur logam( ion bercas positif) dan unsur bukan
logam (ion bercas negatif).
Sebatian yang terdiri daripada ion bercas positif
(Kation) dan ion bercas negatif (Anion)
Menerangkan tentang tindak balas kimia yang
berlaku secara kualitatif dan kuantitatif.
Jadual yang mana unsur-unsur bahan kimia
disusun secara sistematik dan teratur.
Unsur-unsur kumpulan 18.
Unsur unsur kumpulan 18 yang tidak reaktif
secara semula jadi dan tidak bertindak balas
dengan sebarang unsur atau sebatian lain.
Satu petala elektron yang diisi tepat dengan dua
elektron valen pada petala terluarnya.
Satu petala elektron yang diisi tepat dengan
lapan elektron valens pada petala terluarnya.
Unsur-unsur dalam kumpulan 1.
Unsur-unsur kumpulan 17.
Unsur-unsur yang disusun secara mendatar
dalam jadual berkala unsur.
Unsur-unsur peralihan yang berada diantara
kumpulan 2 hingga kumpulan 13.
Ikatan yang terbentuk melalui pemindahan
elektron dan perkongsian elektron.

Ikatan ion

Ikatan kimia yang terbentuk secara pemindahan

elektron.

Ikatan kovalen

Ikatan kimia yang terbentuk secara perkongsian

elektron.

Istilah Kimia

Logam
+
Bukan
Logam
Bukan
Logam
+
Bukan
Logam

Sebatian kimia yang terbentuk melalui ikatan ion

secara kimia.
Sebatian
Sebatian kimia yang terbentuk melalui ikatan
Kovalen
kovalen secara kimia.
Sebatian kimia yang dapat mengkonduksikan
Elektrolit
arus elektrik dalam keadaan leburan atau larutan
akueus serta mengalami perubahan.
Sebatian kimia yang tidak dapat
Bukan elektrolit mengkonduksikan arus elektrik dalam semua
keadaan.
Unsur lengai yang dapat mengkonduksikan arus
Elektrod
elektrik dalam keadaan pepejal atau leburan
tanpa perubahan kimia.
Elektrod yang disambungkan pada terminal
Anod
positif bateri.
Elektrod yang disambungkan pada terminal
Katod
negatif bateri.
Persamaan
Persamaan ion di anod dan di katod.
setengah
Anion
Ion yang bercas negatif.
Kation
Ion yang bercas positif.
Sel yang menggunakan tenaga elektrik untuk
Sel Elektrolisis
menghasilkan tindak balas kimia.
Proses penguraian elektrolit kepada unsur
Proses
juzuknya apabila arus elektrik mengalir melalui
elektrolisis
suatu leburan atau larutan akueus.
Pengekstrakan Proses mengasingkan logam daripada bijihnya
logam
atau oksida logamnya.
Penulenan
Proses menulenkan logam yang tidak tulen.
logam
Penyaduran
Proses penyaduran suatu logam dengan logam
logam
lain.
Sel yang menukarkan tenaga kimia kepada
Sel kimia/sel
tenaga elektrik melalui pergerakan elekron yang
galvani
terhasil daripada tindak balas yang berlaku.
Terminal
Logam yang lebih elektropositif / anod
negatif
Terminal
Logam yang kurang elektropositif /katod
negatif
Sel kimia yang terdiri dari dua elektrod berlainan
Sel Daniell
yang dicelup ke dalam dua elektrolit yang
berasingan.
Siri
Susunan logam mengikut kecenderungan
elektrokimia
melepaskan elektron membentuk ion positif.
Tindak balas
Tindak balas kimia yang menerangkan tentang
penyesaran
keupayaan suatu logam menyesarkan logam
logam
yang lain daripada larutan garamnya.
Bahan atau sebatian yang mengion dalam air
Asid
untuk menghasilkan ion hidrogen, H+
Sebatian Ion

Istilah Kimia

Nacl
CO2
AgCl

O2Pb2+

HCl

Alkali
Bes
Kebesan asid
Asid monobes
Asid dwibes
Skala pH
Asid kuat

Asid lemah

Alkali kuat

Alkali lemah
Kepekatan
Kemolaran

Pencairan
Tindak balas
peneutralan
Penitratan
asid-bes

Garam
Garam
Terlarutkan
Garam Tak
Terlarutkan
Analisis
kualitatif

Bahan atau sebatian yang mengion dalam air

untuk menghasilkan ion hidroksida, OHBahan atau sebatian yang bertindak balas
dengan asid menghasilkan garam dan air.
Bilangan ion Hidrogen, H+ yang dihasilkan oleh
suatu molekul asid itu.
1 molekul asid bercerai dalam air untuk
menghasilkan 1 ion hidrogen, H+
1 molekul asid bercerai dalam air untuk
menghasilkan 2 ion hidrogen, H+
Skala bernombor yang terdiri daripada nilai pH
dalam lingkungan 0 hingga 14.
Asid yang larut dalam air dan mengion
sepenuhnya untuk menghasilkan kepekatan ion
hidrogen, H+ yang tinggi.
Asid yang larut dalam air dan mengion separa
untuk menghasilkan kepekatan ion hidrogen, H+
yang rendah.
Alkali yang larut dalam air dan mengion
sepenuhnya untuk menghasilkan kepekatan ion
hidroksida, OH- yang tinggi.
Alkali yang larut dalam air dan mengion separa
untuk menghasilkan kepekatan ion hidroksida,
OH- yang rendah.
Kepekatan suatu larutan ialah jisim zat terlarut
dalam 1.00 dm3 larutan dan unitnya ialah g dm-3
Kemolaran suatu larutan ialah bilangan mol zat
terlarut dalam 1.00dm3 larutan dan unitnya ialah
mol dm-3
Proses mencairkan larutan akueus yang pekat
(stok) bagi menghasilkan larutan baharu yang
cair dengan menambah air suling.
Tindak balas antara asid dengan bes atau alkali
menghasilkan garam dan air.
Penambahan asid dengan isipadu tertentu yang
diketahui kepekatannya kepada suatu alkali yang
diketahui isipadunya tetapi tidak diketahui
kepekatannya dengan bantuan petunjuk yang
sesuai.
Sebatian ion yang terbentuk apabila ion
hidrogen, H+ dalam suatu asid digantikan dengan
ion logam atau ion ammonium, NH4+
Garam yang larut sempurna dalam air pada suhu
bilik.
Garam yang tidak larut dalam air pada suhu bilik.
Suatu skema ujian yang sistematik untuk
menentukan identiti komponen yang tidak

Istilah Kimia

NaOH
Na2O

H2SO4

CH3COOH

KOH

NH3

M1V1 = M2V2
MaVa = a
MbVb b

NaCl
PbSO4

garam
Ujian Anion
Ujian Kation
Prose sentuh
Proses Haber

Aloi
Proses
pengaloian
Polimer
Monomer
Proses
pempolimeran
Polimer
semula jadi

diketahui dalam suatu garam.

Ujian menentukan kehadiran anion dalam larutan
akueus.
Ujian menentukan kehadiran kation dalam
larutan akueus.
Proses untuk menghasilkan asid sulfurik.
Proses industri yang digunakan untuk membuat
gas ammonia dalam skala yang besar
menggunakan tindak balas antara gas nitrogen
dan gas hidrogen.
Campuran dua atau lebih unsur dengan
komposisi yang tetap dan kompenan utama ialah
logam.
Proses mencampurkan atom asing kepada atom
logam tulen.
Molekul berantai panjang yang terbentuk
daripada gabungan banyak molekul kecil yang
sama.
Molekul-molekul kecil yang sama yang
bergabung.
Proses menggabungkan monomer-monomer
bagi membentuk polimer yang panjang.
Polimer yang wujud secara semula jadi.

Polimer buatan manusia yang dihasilkan daripada

bahan kimia secara pempolimeran.
Bahan keras yang lutsinar dihasilkan apabila
Kaca
silikat yang lakur disejukkan dengan cepat.
Pasir (SiO2) dipanaskan dengan kuat untuk
Kaca silica
menghasilkan pasir lebur dalam bentuk cecair
terlakur
likat.
Silika,batu kapur dan natrium karbonat
Kaca soda
dipanaskan untuk menghasilkan kalsim silikat
kapur
dan natrium silikat.
Disediakan dengan memanaskan satu campuran
Kaca borosilikat
Silika, Boron oksida dan Natriim karbonat .
Polimer sintetik

Kaca plumbum
Seramik
Bahan
Komposit
Kadar tindak
balas
Kadar tindak

Disediakan dengan memanaskan satu campuran

silika, Plumbum (II) oksida dan Natrium karbonat.
Bahan bukan logam yang terbentuk hasil
daripada tindakan haba.
Bahan baharu yang dihasilkan daripada
gabungan dua atau lebih bahan yang berbeza
seperti logam, aloi, polimer, kaca dan seramik
yang sifatnya lebih baik dari komponan asal.
Satu pengukuran perubahan kuantiti bahan atau
hasil tindak balas dalam satu unit masa tindak
balas itu.
Kadar tindak balas yang berlaku dalam satu
Istilah Kimia

Protein
PVC

Radas kaca
makmal
Pinggan
mangkuk
Alat
memasak
Barang
hiasan
Pasu

Konkrit

balas purata
Kadar tindak
balas pada
masa tertentu
Mangkin
Tenaga
pengaktifan ,
Ea
Teori
Pelanggaran
Pelanggaran
berkesan
Gambar rajah
profil tenaga
Frekuensi
pelanggaran
berkesan
Sebatian
organik
Sebatian tak
organik
Hidrokarbon
Hidrokarbon
tepu
Hidrokarbon
tak tepu

tempoh masa tertentu.

Kadar bagi tindak balas sebenar yang berlaku
pada masa itu.
Bahan kimia yang dapat mengubah sesuatu
tindak balas tanpa mengalami sebarang
perubahan kimia pada akhir tindak balas
tersebut.

V2O5

Tenaga yang minimum yang perlu dicapai oleh

bahan tindak balas supaya tindak balas berlaku.
Teori yang menyatakan bahawa tindak balas
kimia akan berlaku akibat daripada pelanggaran
zarah-zarah.
Pelanggaran yang menghasilkan tindak balas
kimia dan membentuk hasil tindak balas.
Gambar rajah yang menunjukkan bagaimana
tenaga bagi zarah-zarah bertindak balas
daripada bahan kepada hasil tindak balas.
Bilangan perlanggaran berkesan berlaku dalam
satu saat.
Sebatian kovalen yang berasal daripada hidupan
dan mengandungi unsur karbon sebagai salah
satu dari unsur-unsur nya.
Sebatian yang tidak mengandungi unsur karbon
sebagai salah satu unsurnya dan tidak berasal
dari hidupan.
Sebatian kimia yang terdiri daripada gabungan
unsur karbon dan hidrogen sahaja.
Sebatian hidrokarbon yang mempunyai ikatan
kovalen tunggal.
Sebatian hidrokarbon yang mempunyai ikatan
kovalen ganda dua dan ikatan kovalen ganda
tiga.
Hidrokarbon tepu yang paling ringkas.
Formula kimia yang menunjukkan susunan atom
karbon dan hidrogen sesuatu molekul.

Alkana
Formula
Struktur
Tindakbalas
Tindak balas alkana dengan halogen dengan
penukargantian
kehadiran cahaya ultraungu.
alkana
Alkena
Hidrokarbon tak tepu.
Tindak balas alkena dengan hidrogen, halogen,
Tindak balas
hidrogen halida, air serta larutan berasid kalium
penambahan
manganat (VII)
Tindak balas
Tindak balas alkana dan alkena bagi
pembakaran
menghasilkan karbon diokasida dan air.
Isomerisme
Sebatian organik yang mempunyai formula kimia
Istilah Kimia

CnH2n+2

CnH2n

Alkohol
Pengoksidaan
alkohol
Pedehidratan
alkohol
Asid karboksilik
Tindak balas
pengesteran
Ester
Minyak
Lemak
Lemak tepu
Lemak tak tepu
Tindak balas
dihidrogenasi
Penggumpalan
lateks
Pemvulkanan
Getah
Tindak balas
redoks
Proses
Pengoksidaan
Proses
penurunan
Agen
pengoksidaan
Agen
penurunan

Kakisan logam
Proses
pengaratan
logam
Siri kereaktifan

yang sama tetapi formula struktur yang berbeza.

Sebatian organik dengan hidroksil sebagai
kumpulan berfungsi.
Tindak balas alkohol dengan agen pengoksidaan
kaliaum manganat (VII) untuk menghasilkan asid
karboksilik.
Tindak balas alkohol dengan agen
penghidratan(kepingan porselin) bagi
menghasilkan alkena
Sebatian organik dengan karboksil sebagai
kumpulan berfungsi.
Tindak balas asid karboksil dengan alkohol
dengan kehadiran asid sulfurik pekat sebagai
mangkin bagi menghasilkan ester dan air.
Sebatian organic yang mempunyai kumpulan
berfungsi karboksilat.
Sumber dari haiwan dan tumbuhan
Sumber utama dari haiwan.
Lemak yang mengandungi ikatan tunggal sahaja
Lemak yang mengandungi ikatan ganda dua
Tindak balas lemak tak tepu kepada lemak tepu
dengan tindak balas menggunakan hidrogen
Proses menggumpal lateks cecair daripada pokok
getah.
Proses untuk menambahkan kekuatan getah.
Tindak balas kimia di mana proses pengoksidaan
dan proses penurunan berlaku secara serentak.
- Terima oksigen
- Kehilangan hidrogen
- Kehilangan elektron
- Pertambahan no. pengoksidaan
- Kehilangan oksigen
- Menerima hidrogen
- Menerima elektron
- Pengurangan no. pengoksidaan
Bahan yang mengoksidakan bahan lain dan
dalam masa yang sama ia mengalami tindak
balas penurunan
Bahan yang menurunkan bahan lain dan dalam
masa yang sama ia mengalami tindak balas
pengoksidaan.
Tindak balas redoks yang berlaku apabila logam
dioksidakan secara spontan melalui kehilangan
elektron untuk membentuk ion logam.
Proses kakisan logam apabila logam terdedah
pada udara dan air.
Susunan logam mengikut kereaktifan tindak

Istilah Kimia

CnH2n+1OH

CnH2n+1COOH

CnH2n+1COOC
mH2m+1

Minyak sawit

Air liat

balasnya dengan oksigen untuk membentuk

oksida logam.
Bidang sains yang mengkaji tentang perubahan
tenaga haba dalam satu tindak balas kimia.
Tindak balas kimia yang membebaskan haba ke
persekitaran di mana suhu larutan akan
meningkat dan bekas akan terasa panas.
Tindak balas kimia yang menyerap haba dari
persekitaran dan tenaga ini di tukarkan kepada
tenaga kimia dan disimpan dalam hasil tindak
balas. Suhu pesekitaran akan berkurangan dan
bekas terasa sejuk.
Gambara rajah menerang perubahan tenaga
dalam satu tindak balas.
Perubahan tenaga haba dalam sesuatu tindak
balas.
Perubahan haba yang berlaku apabila 1 mol
mendakan terbentuk daripada ion-ionnya dalam
larutan akueus garamnya.
Perubahan haba yang berlaku apabila 1 mol air,
H2O terbentuk dari peneutralan asid dan alkali.
Perubahan haba yang berlaku apabila 1 mol
logam disesarkan daripada larutan garamnya
oleh logam lain yang lebih elektropositif.
Perubahan haba yang berlaku apabila 1 mol
bahan terbakar selengkapnya dalam gas oksigen
yang berlebihan.
Kuantiti haba yang dibebaskan daripada
pembakaran 1 g bahan api sehingga lengkap.
Proses di mana natrium hidroksida bertindak
balas dengan lemak haiwan atau minyak
tumbuhan untuk menghasilkan gliserol dan
sabun.
Garam natrium atau garam kalium bagi asid
lemak rantai panjang.
Bahan pencuci sintetik.
Bahagian kepala molekul detergen yang sangat
larut dalam air tetapi tidak larut dalam minyak.
Bahagian ekor molekul detergen tidak larut
dalam air tetapi larut dalam minyak.
Air yang mengandungi ion

Air lembut

Air yang tidak mengandungi ion

Terbiodegradas
i

Mudah diuraikan oleh tindakan bakteria.

logam
Termokimia
Tindak balas
Eksotermik

Tindak balas
Endotermik
Gambar rajah
aras tenaga
Haba tindak
balas
Haba
pemendakan
Haba
peneutralan
Haba
penyesaran
Haba
pembakaran
Nilai bahan api
Proses
saponifikasi/
hidrolisis ester
beralkali
Sabun
Detergen
Hidrofilik
Hidrofobik

Tidak
Tidak mudah diuraikan oleh tindakan bakteria.
terbiodegradasi
Bahan tambah

Bahan kimia yang ditambah ke dalam makanan

Istilah Kimia

Air laut
Air
sungai/perigi

Masalah
pencemaran
air

makanan
Bahan
pengawet
Antipengoksida
Bahan perisa
Penstabil
Pemekat
Pewarna
Ubat
tradisional
Ubat moden
Analgesik
Antiobiotik
Ubat
Psikoteraputik

dalam jumlah yang sedikit untuk tujuan tertentu.

Menghalang pertumbuhan mikroorganisma dan
disimpan lama
Membolehkan makanan disimpan untuk tempoh
masa yang panjang
Meningkatkan rasa makanan
Meningkatkan rupa bentuk makanan dan
membolehkan minyak dan air bercampur
Memekatkan cecair di dalam makanan dan
menghalang makanan membentuk cecair
Meningkatkan rupa bentuk makanan supaya
makanan lebih menarik
Ubat yang diperolehi dari sumber semula jadi
seperti tumbuhan dan haiwan tanpa sebarang
proses kimia.
Bahan kimia yang diekstrak daripada haiwan
atau tumbuhan dan disintesiskan di makmal.
Ubat yang boleh menghilangkan kesakitan
walaupun kita masih sedar.
Kumpulan ubat yang digunakan untuk melawan
jangkitan kuman atau bakteria.
Ubat yang digunakan untuk merawat pesakit
yang mempunyai masalah psikiatrik.

Istilah Kimia

SO2
Asid askorbik
Pudina
Asid lemak
mono
Gelatin
Pewarna azo
Halia sakit
perut
Parasetamol
Kodeina
Penisilin
Stimulan