Ho Xuan Huong Tuyen Tap - 672

H XUN HNG TUYN TP
Muc luc
i iu v n thi s H Xun Hng.....................................................4
Th Nm truyn tung...............................................................................8
T tnh....................................................................................................8
Ly chng chung....................................................................................9
Khng chng ma cha .........................................................................10
Mng hoc tro ........................................................................................12
tranh T n.....................................................................................13
Chic bach ............................................................................................14
D ngi an ba khoc chng...............................................................16
Ming tru (1)......................................................................................17
Khoc chng lam thuc .........................................................................18
Banh tri nc......................................................................................20
eo Ba Di ............................................................................................21
a ng chng ba chng........................................................................22
Hoi trng...............................................................................................23
ng Hng Tch.................................................................................24
Chua Quan S......................................................................................26
Kem trng (1).......................................................................................27
Quan Khanh (1)...................................................................................28
Vnh cai quat (1) ..................................................................................29
n Sm Nghi ng.......................................................................30
Trach chiu H .....................................................................................31
Chiu H hoa lai ..................................................................................34
http://www.ebooks.vdcmedia.com
H XUN HNG TUYN TP
Chi Ty H nh ban...........................................................................35
S b ong chm.....................................................................................36
S h mang...........................................................................................37
Dt ci...................................................................................................38
V m n (1) .........................................................................................39
Mng hoc tro dt ..................................................................................41
Hoi trng (2).........................................................................................42
Qua mt.................................................................................................44
Vnh cai ging ......................................................................................45
Vnh cai quat (2) ..................................................................................46
Hang Thanh Hoa chua Thy ..............................................................47
Khoc Tng Coc......................................................................................48
Hang Cac C (1)...................................................................................49
anh u ................................................................................................50
Khoc ng Phu Vnh Tng ..................................................................51
Th ch Han ............................................................................................53
Tng Tn Phong T (1) .......................................................................53
Hoa tn phong nguyn vn (1) ...........................................................54
Bach ng Giang tng bit ................................................................57
Lu bit thi tai An Quang, An Hng ngu th (1) ..........................58
Hoa Sn Phu chi tac (1).......................................................................59
Thu nguyt hu c Mai Sn Phu k (1).............................................61
Cam cu kim trnh cn Chanh hoc s Nguyn Hu (1).................62
T than .................................................................................................68
Th vit hu cam (1) ...........................................................................69
Xun nh lan iu ..............................................................................70
K sn nam thng trn hip trn trn hu.....................................72
D sn nam thng hip .....................................................................74
trn quan trn hu xng hoa (1) .....................................................74
Thuy vn hng ...................................................................................76
Cam cu tng tn xun chi tac (1).....................................................79
Xun hng tng hip qun (1) .........................................................81
Phu luc .....................................................................................................90
Chi ch chua Thy .............................................................................90
Trng thung..........................................................................................91
H XUN HNG TUYN TP
Canh thu...............................................................................................92
Mt canh chua......................................................................................94
Chi n Khan Xun ...........................................................................95
Thn phn ngi an ba .....................................................................96
S hoang dm ......................................................................................97
Tat nc ................................................................................................98
ng tin hoen .....................................................................................99
Con c nhi .........................................................................................100
H XUN HNG TUYN TP
i iu v n thi s H Xun Hng

Trong nn vn hoc Vit Nam, n thi s H Xun Hng la mt
hin tng c bit, khng ch trong ni dung va ngh thut sang tac
ma ngay ca cac vn ban sang tac cua n s ho H vn con la nhng
vn c bit, cn tip tuc nghin cu tm hiu. Ring v cuc i
ring t cua nha th, cho n nay vn con la nhng du hoi, cha co
mt cng trnh nghin cu nao ang tin cy ca.
Trong phn m u bai th "H Xun Hng - ngi o la ai"c
nha th, nha nghin cu vn hoc Hoang Trung Thng, nguyn Vin
trng Vin Vn hoc vn ngi x Ngh, lang Quynh i - Quynh
Lu a vit:
Ngi ta noi nhiu v
H Xun Hng
Nhng ngi o la ai
Tht ma mai
Khng ai bit ro
Nh co nh khng nh khng nh co
Nang lang Quynh
H XUN HNG TUYN TP
Nang lai phng Khan Xun

M m to to...
Qua oan th trn, u thy vic nghin cu, gii thiu tiu s
n s ho H qua la mt vic phc tap. o phai chng cung la mt hin
tng c bit cua n s? ma gii nghin cu vn hoc n c nha lun
lun quan tm trong nhiu thp ky.
Vic dng mt tiu s y u, chn thc, chnh xac v H Xun
Hng vn la tai nghin cu nong hi ang ch pha trc i vi
cac nha nghin cu.
Cho n nay, bng nhng t liu vn hoc va qua nhng ngun
th tch (tuy cha co c s chc chn), nhng cac nha nghin cu cua
nhiu th h a c gng ve nn hnh dang cuc i cua nha th, mc
du gia ho con nhng d bit, nhng cung a co nhiu im tng
ng:
Theo cac nha nghin cu u tin v H Xun Hng nh
Nguyn Hu Tin, Dng Quang Ham th ba la con ng H Phi Din
(sinh 1704) lang Quynh i, huyn Quynh Lu, Ngh An (1). ng
thi u tu tai nm 24 tui d i triu L Bao Thai. Nha ngheo khng
th tip tuc hoc, ng ra day hoc Hai Hng, Ha Bc, kim sng.
Tai y ng a ly c gai Bc Ninh, ho Ha, lam v le - H Xun
Hng ra i la kt qua cua mi tnh duyn o.
Trc khi n s chao i, gia nh thy Din don v phng
Khan Xun, huyn Vnh Thun (gn H Ty - Ha Ni by gi). Luc
H Xun Hng a ln, gia nh v thn Tin Th, Tng Tin Tuc,
huyn Tho Xng (nay la ph Ly Quc S - Ha Ni). tui thanh
nin, n s co mt ngi nha ring dng gn h Ty, ly tn la C
Nguyt ng(2).
Nhiu tai liu cho bit, H Xun Hng vi me, co i hoc,
sang da, thng minh, nhng khng c hoc nhiu, thch lam th. Ba
co mt ban th rt i tri m, tri k la Chiu H. Nhng Chiu H la
ai? vn con la mt n s?
H XUN HNG TUYN TP
Cuc i ring t cua n s chu nhiu au kh. Ba ly chng

mun, xy dng gia nh, nhng chng my hanh phuc - Cuc hn
nhn (lam le) vi Tng Coc, mt tn ac ba, ngu dt, la mt ni au
bun cua nha th. Khi lam le ng Phu Vnh Tng cung chng vui ve,
hanh phuc g hn!
Nh vy, qua nghin cu khac nhau, cho thy a co mt s
ng nht v qu hng ban quan, ni sinh, ni va cuc i ring t
cua ba - im d ng la ngi cha?
Con v nm sinh thang e, co nhiu tai liu rt chung chung:
"Ba sng vao khoang cui L, u Nguyn". y la mt quang thi
gian ht sc co dan, rt rng (3), ct dung hoa nhiu gia thit v
thi im sng cua nha th, trc khi cha co mt tai liu u c s
chc chn khng nh thi im sng cua ba.
Nhng mi y ngi ta a phat hin mt tai liu mi nht
"Xun ng am thoai", co nhiu t liu giai thch thi im sng
cua n s H Xun Hng. Nu cn c vao nhng chi tit trong
"Xun ng am thoai" th H Xun Hng sinh ra vao u triu
Nguy n . Nu o la hin thc, buc chung ta phai xp n s H Xun
Hng vao "Chiu vn hoc" cua triu Nguyn ch khng phai la triu
Ty Sn, lai cang khng phai thi "cui L". Vic sp xp nay co mt
anh hng ln n vn hoc s Vit Nam, cung nh nhng nhn nh,
bnh gia th vn cua n s.
Va nu nh "Xun ng am thoai" la ung, th H Xun
Hng cung khng th qua i trc 1842 mt thi gian rt lu, nh
ta a bit qua "Thng sn thi tp" cua Nguyn Phuc Min Thm tc Tung Thin vng - bi nm 1842 Tung Thin vng h gia vua
Thiu Tr ra Bc Ha tip s thn nha Thanh, ng co ti vang canh h
Ty va a vit mt loat 14 bai th, trong o co bai to long thng cam
n s H Xun Hng a qua c:
...."Ch co dm ln m Xun Hng nhe. V di sui vang,
nang con ang m mi hn rut nhm t (duyn)" - (dch vn xui).
H XUN HNG TUYN TP
V theo "Xun ng am thoai" (th n nm 1869(4)) chung ta

vn con co mt H Xun Hng th s ma cai cht cua ba a lam rung
ng can trang cua cac bc "tao nhn mc khach" bn nm ru Song tt ca nhng nhn nh trn cung ch la nhng nhn nh, suy
lun ma thoi v cha co mt tai liu nao cu th chnh xac khng
nh tac phm tac gia H Xun Hng mt cach dt khoat ca.
Nhng, du cha tht chnh xac, y u, hoan hao va du tin
cy cha cao, sut my thp ky qua, bit bao nha nghin cu vn
hoc, day cng su tm vn cha tao dng c mt s n thi s ho H
bng xng bng tht ch thc. Nhng ho cung a ve nn c bong
dang n s c ao co cha co me, co qu cha t t, co ca thi gian
sinh thanh, ly bit va cuc i tnh duyn ring t cua ba khng my
xun xe hanh phuc, nu khng mun noi la bt hanh. u cung la mt
cng vic ang ghi nh, du cha thoa man long mong moi cua ban oc
trong nhiu th h.
Trn Manh Thng
(1) Nhng theo mt tai liu mi c cng b (trn tap ch Vn

hoc s 10-1964) cua nha nghin cu vn hoc c giao s Trn Thanh
Mai, th H Xun Hng co cung qu quan, nhng la con ng H S
Danh (1706-1783), em cung cha vi H S ng (1738-1786).
(2) C Nguyt ng: co th la phong vn, cung co th la ni
day hoc. iu chc chn o la ni din ra cac cuc bnh th, tip ban
be.
(3) V cui L keo dai 255 nm t L Duy Ninh nin hiu
Nguyn Hoa (1533-1548) n L Duy K nin hiu L Chiu Thng
(1787-1788). u triu Nguyn la Gia Long (1802-181819). Nu cha
k n i sau th gia "cui L" n u Nguyn con co triu Ty
Sn.
(4) Nin hiu T c th 22
H XUN HNG TUYN TP
Th Nm truyn tung
T tnh
Ting ga vng vng gay trn bom(1)
Oan hn trng ra khp moi chom.
Mo tham khng khua ma cung cc.(2)
Chung su chng anh c sao om(3)?
Trc nghe nhng ting thm ru r,
Sau gin v duyn mom mom.
Tai t vn nhn ai o ta?
Thn nay u a chu gia tom!(4)
(1) Bom: Mom t.

(2)-(3) Mo va chung dung trong nha chua co tac dung lam
ngui du long ngi. y nha th vn dung khac. Mo tham, chung
su: Ting long su tham trong m khuya vng lng khng khua
khng anh ma vn vang ln d di nhng m thanh kh khc, m ,
cc nh mo va om nh chung.
(4) Gia tom: Nh gia anh.Tuc ng: "Tre di ra, gia co lai".
H XUN HNG TUYN TP
Ly chng chung
Ke p chn bng ke lanh lung,
Chem cha cai kip ly chng chung.
Nm th mi hoa chng hay ch
Mt thang i ln co cung khng.
C m n xi, xi lai hm,(1)
Cm bng lam mn, mn khng cng.(2)
Thn nay v bit dng nay nh(3)
Tha trc thi anh vy xong.
(1)-(2) Vn dung cac thanh ng "C m n xi", "Lam mn

khng cng".
(3) Dng nay: nng ni cu th ra n th nay.
H XUN HNG TUYN TP
10
Khng chng ma cha

Ca n cho nn hoa d dang,
Ni nim nang co bit chng chang.
Duyn thin cha thy nh u doc,(1)
Phn liu sao a nay net ngang.(2)
Cai ngha trm nm chang nh cha?(3)
Manh tnh mt khi thip xin mang.(4)
Quan bao ming th li chnh lch,
Khng co, nhng ma co, mi ngoan!
(1)-(2) y, dung li chi ch Han. Ch Thin la tri nh u

ln th thanh ch Phu la chng; ch Liu la ro hoc ht, ng m vi
cy liu ch ngi con gai, nu thm mt net ngang th thanh ch T
la con. Hai cu nay y noi: Gai cha chng ma sao a co con trong
bung?
(3)-(4) Tnh va ngha gn lin c tnh truyn thng cua ta. H
Xun Hng nhn mang cai ngha, cai trach nhim ma ngi an
ng nao o thng v tm trc hu qua lai cho ngi phu n.
H XUN HNG TUYN TP
11
(5) Tac gia ng v pha ngi con gai ma dung y mt cu ca

dao: "Khng chng ma cha mi ngoan; Co chng ma cha th gian
s thng"!
H XUN HNG TUYN TP
12
Mng hoc tro

Kheo kheo i u lu ngn ng?
Lai y cho ch day lam th,
Ong non nga noc chm hoa ra
D con bun sng huc giu tha.
(1) Bon hoc tro mi ln, ngc nghch, ru nhau keo an keo lu i
gheo gai, lai tp tong ua oi vn ve v von, nn H Xun Hng ly
lam kho chu ma vit bai th nay.
H XUN HNG TUYN TP
13
tranh T n
Hoi bao nhiu tui h c mnh?
Ch cung xinh ma em cung xinh
i la nh in t giy trng.
Nghn nm con mai cai xun xanh.
Xiu mai chi dam tnh trng gio, (1)
B liu thi anh phn mong manh, (2)
Con thu vui kia sao chng ve,
Trach ngi th ve kheo v tnh.
(1)-(2). Xiu mai; (Qua mai rung). Trong Kinh thi noi "qua mai
rung mi phn con bay... mi phn con ba", v ngi con gai a
mun th, cn co mt ngi chng. Cu nay dung ch "Xiu mai"
noi ngi con gai s l th nn chuyn tm vao vic ken chng, khng
dam ngh n chuyn trng hoa na. Nhng ngi ep trong tranh
th tnh sao c vic chng con? Nn c anh mai mai gi thn
phn mong manh, son se. (Chu thch phn th nm do Nguyn Bnh
Khi).
H XUN HNG TUYN TP
14
Chic bach
Chic bach(1) bun v phn ni nnh,
Gia dong ngao ngan ni lnh nh.
Lng khoang tnh ngha dng lai lang,(2)
Na man phong ba lung bp bnh.(3)
Cm lai mc ai lm bn,(4)
Dong leo thy ke rp xui ghnh.(5)
y ai thm van cam long vy,(6)
Ngan ni m an nhng tp tnh!(7)
(1) Chic bach: Chic thuyn g bach trong vn hoc gi hnh

anh tm trang mt ngi hoa tre vi bai th Bach chu trong C thi.
(2)-(3) Tnh va ngha vn ng con chan hoa dao dat. Song gio
vn c e doa lin tip v vao bn ngoai man thuyn. Tm trang
chung cua bn cu u la bun ru ngao ngan cho thn phn.
(4)-(5) D nh cua ai lm le cm lai a thuyn u vao
bn, cung nh cua ke rp tm dong leo cho canh bum vt qua
ghnh thac ma tri xui cung thy mc, v nha th khng quan thit.
(6)-(7) Con ai na la ngi se tm n vi mnh (thm van)?
Nu vic y xay ra th cung cam long. Mc du cung chng hay g vi
H XUN HNG TUYN TP
15
chuyn tp tnh m an sang thuyn ngi khac, song tnh th cung

khng th khac c.
C thi co cu: "Khng ba ty ba qua bit thuyn" ngha la khng
chu m an ty ba sang thuyn ngi khac, noi vic khng chu
ly chng khac. Tuc ng "Thm van ban thuyn" y vn dung ch
co ngha la "ngi mi", khng gi y "co mi ni cu".
H XUN HNG TUYN TP
16
D ngi an ba khoc chng

Vng vng tai nghe ting khoc chng
Nn i keo then vi non sng.
Ai v nhn nhu an em be,
Xu mau th khem ming nh chung(1)
(1) Tuc ng co cu: "Xu mau ng them n cua c" Khem: n

king khi mi c nn thng noi king khem hoc king c. Ming
nh chung: cua ngon vt la thng co nhng ni quyn qu cao
sang. y ca cu: Nu a xu mau ma gp phai cua ngon vt la co them
qua khng nhn c th dung t thi! D danh khuyn nhu va noi
bn.
H XUN HNG TUYN TP
17
Ming tru (1)

Qua cau nho nho ming tru hi(2)
Nay cua Xun Hng mi qut(3) ri
Co phai duyn nhau th thm lai(4)
ng xanh nh la bac nh vi!
(1) Ming tru: Mt khu tru gm ba thanh phn chnh hp

lai la tru khng, cau va vi. Vo (r) va thuc lao la thanh phn phu
gia.
(2) Tru hi: La tru khng loai xu, nho la va co mui hi.
(3) Qut: Qut vi vao la tru ri mi tm.
(4) Cau u (cau ken), tru la to va m, vi va phai, khi n th
o thm va say. Cau be, tru hi, vi mn th n khng o va ming
tru khng ngon. Nha th noi, v cai hm hiu cua duyn phn.
H XUN HNG TUYN TP
18
Khoc chng lam thuc

Vng vng tai nghe ting khoc g
Thng chng nn khoc t t ti.
Ngot bui thip nh mui cam thao(1)
Cay ng chang i v qu chi.(2)
Thach nhu, trn b sao lai,(3)
Quy thn, lin nhuc tm mang i.(4)
Dao cu thip bit trao ai nhi?(5)
Sinh ky chang i! T tc quy.(6)
(1) Cam thao: Co ngot, tn v thuc ta.

(2) Qu chi: Canh qu v cay, tn thuc ta.
(3)-(4) Thach nhu ngha en la vu a; Trn b: vo qut kh, u
dung lam thuc. Quy thn: V ng quy co ba phn: u, thn va
ui, co tnh dc khac nhau; quy thn la phn cu cua ng quy.
Lin nhuc: Hat sen, cung dung lam thuc; V ng chng la lang thuc
nn tac gia dung nhng tn v thuc. y hai cu: Gi th ke mt ngi
con, "cua anh anh mang, cua nang nang xach". Bn ct ba lang la
hai cu nay.
H XUN HNG TUYN TP
19
(5)-(6) Dao cu: Dao dung ring trong ngh thuc, tac dung thai
thuc manh va nhanh hn dao thng. Sinh ky t quy: Sng gi thac
v. y tac gia vn dung linh hoat thanh ng nay. Ngi phu n
goa tre nay nu khng vy c ma phai qua hai ln o "th ky vt
nay se trao lai cho ai? Chang i! Trong cuc sng tam b nay, ch co
luc cht i th mi co th v ni mai mai cung chang c".
H XUN HNG TUYN TP
20
Banh tri nc
Thn em va trng lai va tron,
Bay ni ba chm vi nc non.(1)
Rn nat mc du tay ke nn
Ma em vn gi tm long son(2)
chn.
(1) Banh tri khi luc trai qua chm ni my ln trong nc mi
(2) Tm long son: Banh tri khi luc chn th nhn ng banh
tri gia o thm nh son: v vi ngi con gai du co long ong ba
chm bay ni, vn gi tm long thanh thc trong tnh yu.
H XUN HNG TUYN TP
21
eo Ba Di
Mt eo, mt eo, lai mt eo,
Khen ai kheo tac canh cheo leo.
Ca con o loet tum hum noc,
Hon a xanh r lun phun ru.
Lt leo canh thng cn gio thc,
m a la liu giot sng gieo.
Hin nhn qun t ai la chng
Moi gi chn chn v mun treo.
(1) eo Ba Di hay Ba eo tn ch la eo Tam ip, thuc

huyn Tng Sn, tnh Thanh Hoa. Khng phai eo Ngang nh co
sach a nhm.
H XUN HNG TUYN TP
22
a ng chng ba chng
Kheo kheo bay tro tao hoa cng,
ng Chng a vy lai Ba Chng.
Tng trn tuyt im ph u bac,
Tht di sng pha m ma hng.
Gan ngha dai ra cung nht nguyt,
Khi tnh co mai vi non sng.
a kia con bit xun gia gin,(2)
Cha trach ngi ta luc tre trung.
(1) Hin vn cha ro xut x cua a, ch mi nghe truyn ngn.

(2) Xun gia gin, co ngha la gia gin tnh xun. H Xun
Hng to ra rt rng lng vi tui tre.
H XUN HNG TUYN TP
23
Hoi trng
My van nm nay vn hay con,
C sao khi khuyt lai khi tron?
Hoi con Ngoc Tho a bao tui?(1)
Ch ch Hng Nga a my con?
m vng c chi ph tuyt trng?
Ngay xanh sao lai then vng son?(2)
Nm canh l lng ch ai o?
Hay co tnh ring vi nc non?
(1) Ngoc Tho: Huyn thoai noi trn mt trng co con Tho Ngoc
ngi gia thuc trng sinh.
(2) Vng son: Ch mt tri.
H XUN HNG TUYN TP
24
ng Hng Tch
Bay t ka ai kheo kheo phom(2)
Nt ra mt l hom hom hom.
Ngi quen coi Pht chen chn xoc,
Ke la bu tin moi mt dom.
Giot nc hu tnh ri thanh thot,(3)
Con thuyn v trao cui lom khom.(4)
Lm tuyn quyn ca phn hoa lai,(5)
Ro kheo tri gia n d dom.
(1) ng Hng Tch: ng chnh cua chua Hng trc thuc

huyn Chng My, tnh Ha ng, nay la huyn My c, tnh Ha
Ty.
(2) Kheo phom: Nh kheo pham, tht la kheo!
(3) Giot nc... ri: Cac thach nhu trn ca ng lun tng giot
ro xung.
(4) Vom ng co nhng cham ve cua thin nhin c hnh
dung ra canh tr nh mt trng, con thuyn v.v... V trao: Khng co
bi cheo.
H XUN HNG TUYN TP
25
(5) Ni rng sui (lm truyn) ma cun hut lai y ca mt canh

phn hoa hi.
H XUN HNG TUYN TP
26
Chua Quan S
Quan S(1) sao ma canh vng teo
Hoi thm s cu ao ni neo?
Chay knh(2), tiu xung khng m,
Trang hat, vai ln m lai eo.
Sang banh khng ke khua tang mt(3),
Tra trt nao ai moc ke ru.
Cha kip ng tu sao lt leo
Canh bun thm ngan n tnh eo!
(1) Chua Quan S: Thi cui L-Trnh thuc huyn Tho Xng.
By gi ph Quan S, Ha Ni.
(2) Chay knh: Chay tac hnh con ca knh bng g, thay cho v
anh chung.
(3) Tang mt: Tang trng lam bng g mt.
H XUN HNG TUYN TP
27
Kem trng (1)

Hai bn th nui gia th sng.
Co phai y la kem Trng Khng?
Song dn mt nc v long bong.
trong hang nui con hi hep,
Ra khoi u non a r ng thung.
Qua ca mnh i! Nn ngm lai,(2)
Nao ai co bit ni bng bng(3)
(1) Kem Trng huyn Kim Bang, phu Ly Nhn, tnh Ha Nam,
nay thuc Nam Ha. Kem: Hem gia hai sng nui dc, gia co li i.
(2)-(3) Bng: Tn mt th trng. Trong l hi xa co iu mua
trng goi la mua con (gai) anh bng.
H XUN HNG TUYN TP
28
Quan Khanh (1)

ng cheo trng theo canh ht heo,(2)
ng i thin theo quan cheo leo.
Lp lu mai co tranh x xac,
Xo ke keo tre t khng kheo.(3)
Ba chac cy xanh hnh un eo,
Mt dong nc bic canh leo teo.
Thu vui qun ca nim lo cu,
Ka cai diu ai no ln leo.
(1) Quan Khanh: Cac cng trnh nghin cu va cac vn ban co

chu thch u thng nht ghi la tnh Thanh Hoa, song cha ro
huyn nao.
(2) Ht heo: m chnh xac la ht hiu.
(3) Khng kheo: m chnh xac la khng khiu.
H XUN HNG TUYN TP
29
Vnh cai quat (1)

Mi bay hay la mi tam y(1)
Cho ta yu du chng di tay.
Mong day tng y, chanh ba goc
Rng hep dng nao, cm mt cay.(2)
Cang nong bao nhiu thi cang mat,
Yu m cha phi lai yu ngay.
Hng hng ma phn duyn v cy.(3)
Chua du vua yu mt cai nay.
(1) Mi bay, mi tam: S nan quat giy, cung noi tui cua
thiu n.
(2) Cay: Cai sut cua quat giy, hai u co manh kim loai (nhai
quat) hnh tron cht cac nan lai hai nan cai.
(3) Cy: Ging cy hng, qua be va chat, nha dung pht
quat. "Ma hng khng thuc ma say" (Cung oan ngm khuc).
H XUN HNG TUYN TP
30
n Sm Nghi ng
Ghe mt trng ngang thy bang treo,
Ka n thai thu(2) ng cheo leo.
V y i phn lam trai c,
Th s anh hung ha by nhiu!
(1) n Sm Nghi ng trc ngo Sm Cng nay la ph ao

Duy T, qun Hoan Kim, Ha Ni. Sm Nghi ng la tng theo
Tn S Ngh sang ta chim ong thu ng Kinh (Thng Long).
Ngh b vua Quang Trung anh ui v Tau nm 1789. Sm Nghi
ng chay khng kp, tht c t t ni ma sau khi quan h bang
giao a tr lai bnh thng vua Quang Trung cho phep Hoa kiu
Ha Ni lp n th.
(2) Thai thu: ng lam tri huyn, khi sang ng c Tn
S Ngh cho lam chc thai thu.
H XUN HNG TUYN TP
31
Trach chiu H
Xng (1)
Anh tnh, anh say,
Sao anh gheo nguyt gia ban ngay?
Nay nay ch bao cho ma bit.
Chn y hang hum ch mo tay.
Chiu H hoa lai
Nay ng tnh! Nay ng say!
Nay ng gheo nguyt gia ban ngay!
Hang hum v bng(2) khng ai mo,
Sao co hum con bng(3) trc tay?
(1) Cuc xng hoa gia H Xun hng va Chiu H thc la

khng tin khoang hu trong lch s vn chng cua ta. Sc khoe va
tnh yu s sng, vn tai va ca tnh, li noi toac mong heo, khng up
m bong gio nhiu, khng dung biu tng hai mt, t t vn (vn
cht khng hoa c) ma ch co lng ch (bn ch). Ch co ba bai th
ma a i thng vao dn chung va t lu a nay sinh nhiu giai thoai.
Ca i ban u cn xng v tai ngh th Nm, va cung tht tri m,
H XUN HNG TUYN TP
32
tri ky, khng co mt chut g ngn cach gia i ban thanh nin nam
n.
(2) V bng tc v bng, oc theo m trc cua th.
(3) Bng tc la bng, oc theo m trc cua th, mi ung m
lut.
Xng (2)
Sao noi rng nm lai co ba?
Trach ngi qun t hen sai ra.
Bao gi thong tha ln chi nguyt,
Nh hai cho xin nm la a(1)
Chiu H hoa lai
Rng gian th nm, qu co ba(2)
Bi ngi thuc n tnh khng ra.
ri, thong tha ln chi nguyt
Cho ca canh a ln cu a.
(1) Huyn thoai noi: Trn mt trng co cy a va thng Cui

ngi di gc. Cui con la mt nhn vt trong truyn c dn gian co
c tnh a tr thanh thanh ng "Noi di nh Cui". y nhc
chuyn ln chi cung trng va Chiu H se cho H Xun Hng nm
la a, co y noi Chiu H cung chng khac g Cui "noi Cui".
(2) Tin gian n 36 ng kem. Tin quy n 60. Nh vy 5 ng
gian hay 3 ng quy u bng 180 ng kem. Co th cach hoi vay cua
H Xun Hng vi Chiu H khng giao hen ro rang, cung co th
cach tra li ch la cha kheo cho Chiu H.
Xng (3)
H XUN HNG TUYN TP
Nhng by lu nay lung nhn nhe.

Nhn nhe toan nhng s gun ghe(1)
Gun ghe nhng vn con cha dam
Cha dam cho nn phai rut re.
33
H XUN HNG TUYN TP
34
Chiu H hoa lai

Hi hi c bay t hao nhe(2)
Hao nhe khng c, gy ng ghe.
ng ghe khng c, ng ghe mai,
Ghe mai ri lu cung phai re.
(1) Gun ghe: Ga gm.

(2) T hao: Cao t hao huyn. Chung ti ghi theo H Xun
Hng, giai thoai th, cua S Vn hoa Vnh Phu-1989.
Hai ch nay gn vi cach a ap cua hai bai hoa, khac vi
nhiu ban vn chep la "ti bao".
H XUN HNG TUYN TP
Chi Ty H nh ban
Phong canh Ty H chng khac xa
Ngi ng chu trc bit bao gi
Nht Tn l nhng con li
Trn Bc ru phong v n ngn th
No vc Tru Vang trng lat bong
Ka non Phng t khoi tun m
H kia thm thm su dng my
So da hoai nhn cha d va.
35
H XUN HNG TUYN TP
36
S b ong chm
Nao non tu l, nao mu thm,
i u chng i ong chm?
u s ha phai g... ba ct,(1)
Ba ngo con ong be cai nhm. (2)
(1)-(2) Vn dung cu ca dao tiu lm a nhc n trong cu th

4 bai Quan th.
H XUN HNG TUYN TP
37
S h mang
Chng phai Ng, chng phai ta,
u th troc lc, ao khng ta.
Oan dng trc mt dm ba phm,
Vai nup sau lng sau bay ba.
Khi canh, khi tiu, khi chum choe,
Giong h, giong h, giong hi ha.
Tu lu co le ln S cu,(1)
Ngt nghu toa sen no o ma.
(1) S cu: Chu nhn mt ngi chua, ngi co uy tn va cao tui

hn ca ch co mt trong cac bui l trong cua nha chua.
H XUN HNG TUYN TP
38
Dt ci
Thp ngon en ln thy trng phau,
Con co(1) mp may sut m thu.
Hai chn ap xung nng nng nhc,
Mt sut(2) m ngang thch thch mau.
Rng hep nho to va vn ca,
Ngn dai khun kh cung nh nhau.
C nao mun tt ngm cho ky(3)
Ch n ba thu mi dai mau.(4)
(1) Con co: Con co t trn va chnh gia khung dt thng

si, lam chun mc cho cai go khoi lch theo.
(2) Sut: ng sut cun ch, nm trong rut con thoi nha si.
(3) Ngm cho ky: Si vai h bng nc cm em ngm lu cho
bn va ong mau h.
(4) Ch n nng hanh cua ba thang thu, nhn nu em dai
nhiu lt th vai nhum mi ln mau va sm dn lai.
H XUN HNG TUYN TP
39
V m n (1)
Mi hai ba mu ghet chi nhau,
em cai xun tnh(2) vt bo u.
Ruc rch thy cha con chut nht,(3)
Vo ve mc me cai ong bu(4)
ai bit o vng hay trc(5)
Con ke nao hay cung vi u(6)
Thi th th thi, thi cung c,
Nghn nm cang khoi ting nng du(7)
(1) Nhiu sach in sau nay lm bai nay vi bai Quan th. Quan
th la vin hoan quan khi xa. Bai Quan th c gan cho H Xun
Hng.
(2) Cai xun tnh: B phn khng th thiu cua ngi phu n.
(3) y ca dao:
"Con gai mi bay mi ba
m nm vi me chut tha mt..."
(4) y ca dao:
H XUN HNG TUYN TP
40
"Ba gia anh trng long bong

Va i va nhay con ong t..."
(5) Tuc ng: "Ngi: la vng; chng mng: la trc"...
(6) Tuc ng: "u tro xung, cung tr ln"
(7) Ting nng du: nng du la bai trng du. "Ting nng
du" la ting (xu) bai trng du - Do thanh ng ch Han la "Tang
gian bc thng". Sach Hu Han th, a l ch noi rng t V xa
co ch kn trong bai trng du (tang gian) trn sng Bc (Bc
thng), la ni trai gai thng tu hi lam nhng chuyn dm .
Nguyn Du a dch thanh ng nay: "Ra tung trn Bc trong du Th con ngi y cu lam chi" (Kiu).
H XUN HNG TUYN TP
Mng hoc tro dt

Dt du nhau ln n ca chin,
Cung oi hoc noi noi khng nn.
Ai v nhn bao phng loi toi,
Mun sng em vi quet tra n!
41
H XUN HNG TUYN TP
42
Hoi trng (2)

Mt trai trng thu chn mom mom,
Nay vng qu o(1) o lom lom!
Gia in chic bch(2) khun con meo,
Ngoai khep i cung(3) canh vn khom.
Ghet mt ke trn ua xoi moc,
Nga gan thng Cui ng lom khom.(4)
Hi ngi be qu(5) rng ai o,
o co Hng Nga(6) ghe mt dom.
(1) Qu o: Huyn thoai noi trong mt trng co cy qu o.

(2) Chic bch: Chic ngoc bch hnh tron det, gia co l, ngi
ta goi mt trng la bch nguyt.
(3) Ngi ta thng v ng cong cua mt trng nh ngi
trang s ging canh cung.
(4) Ca dao: "Thng Cui ngi gc cy a; tru n lua goi cha
i i..." y v tc ti nn thng Cui khng ngi ma n g.
(5) Be canh qu o (an qu) trn cung trng, ch ngi thi
tin s.
H XUN HNG TUYN TP
43
(6) Hng Nga: Huyn thoai noi Hng Nga v Hu Ngh n

trm thuc tin cua chng do ba Ty Vng mu cho, ri mt mnh
trn ln cung trng.
H XUN HNG TUYN TP
44
Qua mt
Thn em nh qua mt trn cy,
Vo no su s, mui no day.
Qun t co yu th ong coc,(1)
Xin ng mn mo nha ra tay.
(1) ong coc: Coc ong su vao no qua mt em phi nng cho
chong chn.
H XUN HNG TUYN TP
45
Vnh cai ging

Ngo ngay thm thm ti nha ng,
GIng tt thanh thi,(2) ging la lung
Cu trng phau phau i van ghep,
Nc trong leo leo mt dong thng.
Co ga lun phun leo quanh mep,
Ca dic le te lach gia dong.
Ging y thanh tn ai cung bit(3)
ai dam tha na dong sng.(4)
(1) Ging thi: Ging su.

(2) Thanh thi: Trong va su.
(3)-(4). Tha na dong dong: Tuc ng co cu: "Dong dong theo na",
na ngha la me. Cai ging trong va su kia, ai dam tha vao y mt
an "dong dong theo na"? V nh ngi con gai thanh tn ti tt, ai
cung bit ca y, song ai dam cu xin c lam v c se tr thanh
ngi me qun qut vi nhng a con, v c cao gia qua!
H XUN HNG TUYN TP
46
Vnh cai quat (2)

Mt l xu xu my cung va,(1)
Duyn em dnh dan t bao gi,(2)
Chanh ra ba goc da con thiu,
Khep lai i bn tht vn tha.
Mat mt anh hung khi tt gio,
Che u qun t luc sa ma.
Nng niu m hoi ngi trong trng,
Ph phach trong long a sng cha?
sut.
(1). L xu: Cac nan quat u co mt cai l xu bng cai
(2) Dnh dan: Cai nhai quat cht cac nan quat lai cho khoi x,
co th m ra, khep vao. Dnh dan y co ngha l a kt dnh hoc
kt tao, ch khng phai "dnh dang" vi ngha lin can.
H XUN HNG TUYN TP
47
Hang Thanh Hoa chua Thy

Khen thay con tao kheo khn pham,(2)
Mt ging ra bit my ngoam.(3)
Ln a co leo s rm rap,
Lach khe nc r mo lam nham.
Mt s u troc ngi khua mo,
Hai tiu lng tron ng gia am.
n mi bit la hang Thanh Hoa,
Chn chn moi gi vn con ham!
(1) Tn cai hang trong chua Thy. Truyn rng T ao Hanh

a hoa y nn goi la Thanh Hoa.
(2) Khn pham: Nh khn pham.
(3) ngoam: Thanh ng "ngoam nao y" noi v cach kin
truc nha xa: Mt manh tre th ngoam tre; g th ngoam g.
Mt nhiu ngoam y noi v cu tao hang ng t nhin. Nu
coi ca vach ng la mt , th vom ng vi cac hom to, nho la
nhng ngoam.
H XUN HNG TUYN TP
48
Khoc Tng Coc

Chang Coc i! Chang Coc i!
Thip ben duyn chang co th thi.
Nong noc t ui t y nhe,(1)
Nghn vang khn chuc du bi vi!(2)
(1)-(2) "t ui nong noc", thanh ng ch s ct t hn; "Coc

bi vi lai v": Bi vi anh du vao coc, th coc i u ri cung lai
tr v. Nhng nay duyn v chng a t hn. Coc i a em theo ca
du vi, du co nghn vang cung khng chuc lai c v mt Coc la
mt lun ca du.
Theo cu Dng Vn Thm su tm tai liu v giai thoai th H
Xun Hng (tai liu a dn) th H Xun Hng lam bai Khoc tng
Coc trong thi gian a ly ng phu Vnh Tng. Do s re duyn cua
ngi v ca va gia nh ho hang nha Coc, nn H Xun Hng mi
a ca ho hang nha Coc vao bai th giu: nhai ben, chu chang,
nong noc, chu chuc, tt nhin la giu mt Tng Coc con sng, ch
khng phai la khoc khi Tng Coc cht, nh by nay co ngi hiu, e
rng bt nhn.
H XUN HNG TUYN TP
49
Hang Cac C (1)

Tri t sinh ra a mt chom,
Nt lam hai manh hom hom hom.
Ke hm ru mc tr toen hoen,
Lung gio thng reo v php phom.
Giot nc hu tnh ri lom bom,
Con ng v ngan(2) ti om om.
Khen ai eo a tai xuyn tac(3)
Kheo h hnh ra lm ke dom!
(1) Tn mt cai hang trong chua Thy. Ca dao co cu: "Hi

chua Thy co hang Cc C; Trai cha v th n hi nay"
(2) V ngan: Khng co thanh b tay vn.
(3) Xuyn tac: Xoi va uc thng qua a.
H XUN HNG TUYN TP
50
anh u
Bn ct khen ai kheo kheo trng,(1)
Ngi th ln anh ke ngi trng,
Trai u gi hac khom khom ct
Gai un lng ong nga nga long.
Bn manh qun hng bay php phi,
Hai hang chn ngoc dui song song.
Chi xun co bit xun chng ta. (2)
Coc nh i ri, l bo khng!(3)
(1) Bn ct: Bn cy tre tr ng lam cy u.

(2) Chi xun: Cuc vui chi on xun. Bit xun: Bit tnh
xun.
(3) Cui vu chi xun, cac ct u lai nh i ht, ch con tr lai
cac l coc va ri ngi ta se lp i. H Xun Hng chua chat noi v
thoi v tm rt ang trach v pha nam gii.
H XUN HNG TUYN TP
51
Khoc ng Phu Vnh Tng

Trm nm ng Phu Vnh Tng i!(1)
Cai n ba sinh a tra ri(2)
Chn cht vn chng ba tc t(3)
Tung h h th bn phng tri.(4)
Can cn tao hoa ri u mt?(5)
Ming tui tan khn khep lai ri.(6)
Hm bay thang tri a my chc.(7)
Trm nm ng Phu Vnh Tng i!
(1) Vnh Tng: Phu Vnh Tng, thuc tnh Vnh Yn xa, nay
thuc tnh Vnh Phu. Nhiu giai thoai u thng nht v vic H
Xun Hng co ly le ng phu Vnh Tng.
(2) N ba sinh: Nhn duyn v chng trai qua ba kip; sng la
mt s tra n ln nhau (theo Pht giao). N ba sinh a tra tc la ch
ngi chng a cht.
(3)-(4) ng phu Vnh Tng la mt ngi co hoc vn (vn
chng) nay mt i, H Xun Hng mt mt ngi chng va cung
mt lun ca mt ngi ban vn chng. H th: cung va tn, tng
trng cho ch nam nhi hoc ch lam trai vn bn phng tri, khng
ch thu hep trong pham vi gia nh v con.
H XUN HNG TUYN TP
52
(5)-(6) ng tri la ngi cm cn nay mc a chng cng

bng, can cn cua ng a anh ri. Can khn tc tri t v nh mt
cai tui ln a khep hn lai. ng Phu a i sang mt th gii khac.
(7) H Xun Hng sng vi chng trong mt thi gian qua
ngn: 27 thang.
H XUN HNG TUYN TP
53
Th ch Han
Tng Tn Phong T (1)
(Hoa vn tai hu)
Bm ong mng a my phen nay,
Hng nhan xin a ba ch lai;
Dam u ma gio gi ban tay,
Nhng s ba ao xeo tc li,
Nam Bc xa xa my dm y,
Hai sn c ngan nm mai,
Bc tranh khn ve tm long ngay.
T nguyt ray xe ba mi lai,
Hoi khach a tnh nho co hay.
Nm canh hn bm thm b bai(2)
(1) Tng Tn Phong th. Di u co ghi ro "Hoa vn tai

hu" (hoa vn pha sau), nhng khng thy bai hoa.
(2) Bai th con nh dang d. Th th t gp. Hay la mt iu ca
tru nao o? Hai ch b bai la phin m tam. Cha ro nn oc th nao
cho phai.
H XUN HNG TUYN TP
Hoa tn phong nguyn vn (1)

Kip nay chng gp na th liu,
Nhng chc trm nm ha by nhiu.
Ngh lai hung au cho phn bac,
Noi ra thm nhe vi thn beo.
Chen th thua no tay con dnh,
Mon toc thi xa canh vn eo.
c la tai tnh cho xng ang,
Nghn non mun nc cung tm theo.
(1) Hoa nguyn vn th ng Tn Phong.

Tn Phong c mng ch d nga khan
nhn thut ngm, tnh ky (1)
Nh ai ma bit n oi cung ai
Rng ch ng ta quyt mt hai.
Hoa liu vui u mnh d kheo,
Non sng danh gia n con dai.
Chen tnh du nhn lu ma nhat
Giai c nguyn u thm chng phai.
y oa duyn trn thi a nh,
Xng giang duynh(2) ngm tng lai.
54
H XUN HNG TUYN TP
55
(1)Tn Phong th nm mng, ghi lai mang cho xem, nhn o

lam bai th thut chuyn va ghi lai.
(2)Co phin m la danh
Ngu y Tn Phong, ky nh thu (1)
I
Dn bc may u kheo hen ho
Duyn chi hay bi n chi ru?
Sng treo(2) ao luc nhi hi xa,
Gio lot canh l lt mt h.
Mun chp ch ao thu trng gm,
Ma em la thc tha sng T.(3)
Trong trn my ke tinh con mt,
Bit ngoc ma trao mi k cho.
II
ng hoa du dt bc ng phong
Ngh ke tm thm cung co cng,
La mt dam quen cung gio nc,
Nng long nn nhe n non sng.
Da tri nng nhum ti mau bic,
Phong gm trng in dai thc hng.
Ai nh ly cho long y nh,
Trc nm trm hn n chi khng?
(1) Hai bai ngu y gi Tn Phong th. Cha ro Tn Phong th la

ai? Ch bit ng ho Phan, v trong Bai ta co cu: "Phan M Anh
ngi trong ho ti" va o la ho ni. Con tn, theo giao s Hoang Xun
Han, co le la Hun ngha la "Nam Phong" (gio Nam) cung goi la Tn
H XUN HNG TUYN TP
56
Phong. Nham Giac la tn hiu Nham Giac phu la "anh chang n

nui nhng hiu s i".
(2) Co ban phin m la xoa
(3) Sng T = Sng T Lch Thng Long - Ha ni.
H XUN HNG TUYN TP
57
Bach ng Giang tng bit

Khp khnh ng my bc lai dng,
La duyn la n phai hay chng.
Vn hoa kheo keo lay canh gm,
Vuc nc xem ma ng bong ging.
Long no ch rng my nhat nhat
Li kia nay a nui ging ging.
Vi nhau(2) tnh ngha sao la tron,
Ch thoi lng vi co nc ng(3).
(1) Tng ban khi chia bit sng Bach ng.

(2) Co le la ch Nhau. V n ban chep Sao.
(3) Lng voi c nc ng: Nc ng la mt nc nho thi
Xun Thu Chin Quc, b ep gia hai nc ln la T, S nn lun
phai gi gn. Trong bai th tng truyn la cua H Xun Hng cung
dung in nay ta ni kh cua ngi a th: "Ngoanh mt sang T,
e S gin; Quay u v S, s T ghen".
H XUN HNG TUYN TP
Lu bit thi tai An Quang,

An Hng ngu th (1)
Ngi v ngi kheo bun sao,
Tc ti mnh thay bit le nao.
T toc li kia con na ht,
a vang long no xit la bao.
Ni cn ring gin ngay gii ngn,
Moi mt ch xem bong nguyt cao.
Sm bit le gii l co hp,
Th mi nm trc bn chi nao.
(1) Ghi lai luc chia tay tai An Quang, An Hng.
58
H XUN HNG TUYN TP
59
Hoa Sn Phu chi tac (1)

Nay oan chung tnh bit my nhau,
Tin a ba bc cung nn cu.
Trn tay khep m tanh chiu nhan,(2)
Trc mt i v gp bong cu.(3)
Nc mt trn hoa la li cu.
Mui hng trong nm ca m thu.
Vng nhau mi bit tnh nhau lm,
Nay oan chung tnh bit my nhau.
(1) Hoa lai th Mai Sn Phu. Mai Sn Phu cha ro la ai.

(2) Tanh chiu nhan: Vng tanh khng thy bong chim nhan.
Ngha la hoan toan khng co tin tc. Sach Han Th chep chuyn T
Vu i Han sang s Hung N hoa thn vi Han. Nha Han oi tra T
Vu, nhng Hung N khng tra. S Han ba chuyn vua Han bt c
vn Thng Lm mt con chim Nhan, chn co buc bc th bng
lua cua T Vu. Chua Hung N tng chuyn co tht, nn tha T Vu.
Do vy, chim nhan c tng tr ng cho tin tc.
(3) Gp bong cu: cu con nga non sung sc. Sach Trang T co
cu "Nhn sinh Thin a gian, nhc bach cu chi qua khch" (con
H XUN HNG TUYN TP
60
ngi sng gia tri va t ging nh bong nga bach cu lt qua

khe ca). Ch thi gian i nhanh.
H XUN HNG TUYN TP
61
Thu nguyt hu c Mai Sn Phu k (1)

La ngoc chiu thu gin hn du
Tun trng se nh ba m thu.
Bn am Nht Tru trng con y,
Ngon nc Tam K chay lai u(2)
Son phn trm mng duyn lai,
Beo my thm tui phn v sau.
Trm nm bit co duyn tha na,
Cung o tay t cung trng u.
(1) m thu, nh Mai Sn Phu, gi bai nay.

(2) Nguyn chu: "a giai kt a tnh" Giai kt, theo ao Duy
Anh, la: "Ci mi tnh kt buc vi nhau" Con giai kt a tnh la g?
Cha ro lm.
H XUN HNG TUYN TP
62
Cam cu kim trnh cn

Chanh hoc s Nguyn Hu (1)
(Hu Nghi Xun Tin in nhn)
Dm khach mun nghn ni nh nhung,
Mn ai ti y gi cho cung.
Ch tnh chc a ba nm ven,
Gic mng ri ra na khc khng.
Xe nga trm mng duyn tp np,
Phn son cang tui phn long ong.
Bit con may chut sng siu my(2)
Lu nguyt nm canh chic bong chong.
(1) Nh ngi cu vit gi Cn chanh hoc s Nguyn Hu. Sau

u trn, tac gia co chu: "Hu, Nghi Xun, Tin in nhn" "Hu ngi lang Tin in, huyn Nghi Xun" - Nh vy, y
Nguyn Hu ung la Nguyn Du tin sinh - Gia pha ho Nguyn Tin
in ghi ro mua he nm K Ty (1809), Nguyn Du c b lam cai ba
Quang Bnh. Thang 2 nm Quy Du (1813) ng c phong Cn
chanh in hoc s, ri c c lam chanh s i Trung Quc tu cng.
H XUN HNG TUYN TP
63
(2) Sng siu my: T xa phin m la sng eo mai. Nay

phin m theo giao s Hoang Xun Han.
Phin m:
Thut y kim trnh hu nhn Mai Sn Phu
Hoa phiu phiu,
Mc tiu tiu,
Nga mng hng tnh cac tch tiu,
Kha cam th xun tiu.
Lc ao ao,
Nhan ngao ngao,
Hoan hao tng k tai nht triu,
Bt tn nga tm miu.
Giang bat bat,
Thuy hoat hoat,
Nga t qun hoai tng kh khoat,
L ngn chim ha cat.
Thi tit tit,
Tm thit thit,
Nng dam thn tnh t lng at,
Da bng qun but phat.
Phong ngang ngang,
Nguyt mang mang,
Phong nguyt khng linh khach oan trang,
Ha x th ng Vng.
Vn thng thng,
Thuy ng ng,
Vn thuy na kham vong nht trng,
Nht trng dao vong xuc hoai mang.
Nht k k,
H XUN HNG TUYN TP
Da tr tr,
Nht da thin hoai l t bi,
T bi ng mac ng giai k.
Phong phi phi,
Vu phi phi,
Phong vu tn thi thai but huy,
But huy th pho tnh nhi.
Qun hu tm,
Nga hu tm,
Mng hn tng luyn liu hoa m,
Thi ng ngm,
Nguyt ng chm,
Nht t s u phn nhu,
Ha nhn noan ban khm,
Mac an li khuc oan tri m,
Trc tu kh tr th dao cm,
Cao sn lu thuy van tng tm,
ng bt hn ngm than c cm.
Qun ha k,
Nga ha k,
L nh lai c lng th tr,
Danh tn phi,
But tn huy,
Nht trng but thit,
Ha x th tnh nhi,
Hao bng tm thng cac tng tri,
Da ng giao thac th duyn ,
Phng tm th bt phu gia k.
(Hu Giang Nam iu)
Dch vn:
64
H XUN HNG TUYN TP
K y mnh va trnh ban la Mai Sn Phu

Hoa xiu xiu
Cy xiu xiu
Gic mng tnh qu(1) thay tch liu
m xun cam khai nhiu.
Hu ao ao
Nhan ngao ngao
Vui sng hen nhau mt sm nao
Ta ht c tnh sao!
Sng bat ngat
Nc ao at
y thip long chang cung vu khoat
L ri thm mn chat.
Th da dit
Long th thit
m nhat tc long ai thu ht
Liu but chang ta xit?
My lang thang
Trng mnh mang
Trng gio xui ai lung oan trang
u la gac ng Vng
My t vng
Nc nh sng
My nc tri u ch mt ng
Mt ng xa khut rn long thng
Ngay chm r
m chm r
Sang ti chanh bun l khach si
Nh thng ng l hen, sai k.
65
H XUN HNG TUYN TP
Ma tri i
Gio tri i
Ma gio giuc hoai ct but thi (th)
Vit thi gi ti khach "tnh si"
Chang co tm
Thip co tm
Mng hn lu luyn bong hoa rm
Th cung ngm
Ru cung trng
T luc bun chia bit
Ai ngi m na chng?
Ch an li khuc oan tri m,
anh xem nh ht ting dao cm(2)
Hen nhau ni non nc mun mn!
Ch bun ma than th c cm(kim).
Chang hen g
Ta hen g
Hai ta u mun, noi ma chi
Tra ma chi
But ma chi
Cung la thin l ca(3)
Ai la ke tnh nhi
Hiu nhau trong da kho khn g
Hay nn trao gi mi duyn i
Long son ai n p hu giai k
(Theo iu Giang Nam)
.T.T dch
66
H XUN HNG TUYN TP
67
(1) Long qu la long nh qu mnh. Vy hnh nh Sn Phu a

i v qu Xun Hng. Hoc la ngi cung lang, hay cung huyn
chng? (Hoang Xun Han).
(2) Dao cm: an quy.
(3) Thin l: Dch t ch "but thit" - but vit va li noi. Dng
T noi: "Cun sach do but ma thanh. Li noi do li ma co. Ta xem
"Ngu thng" la but va li cua vng". Ngu thng y la cac
quan h: qun thn, phuc t, phu-phu, huynh , bng-hu. V th
dch la thin l.
H XUN HNG TUYN TP
T than
I
Con bong i v chc by nay,
Ch duyn nao a chc trong tay.
Ngh cung th s long nh t,
Trng sut nhn tnh da mun say.
Mun kip bit la duyn tron ven,
Mt i ring my kip chua cay.
Ni mnh ni ban dng bao na,
Dam hoi han u nhng c nay.
II
Ln thn i v my nay
V u eo ng vi ni vy
m tra tiu khat con nghe giong
Chen ru mng xun da thy s ay
im l trng chng my am nhat
Dong thu xem c nc vi y.
Thng ai hn lai thng long lc
Nay n nay duyn nhng th nay.
(1) T than thn.
68
H XUN HNG TUYN TP
Th vit hu cam (1)

Mi my nm tri mt ch tnh
Duyn t nay a sn u anh
Mai my ct na nguyn phu phat
Giot mau y hai chen t sinh
Mt kip a t cung da thm
Trm nm ng phu vi u xanh
Mai sau long chng nh li na
Dao bua nguyn xin luy n mnh.
(1) Ngha la: "Co cam xuc th vit li th"
69
H XUN HNG TUYN TP
70
Xun nh lan iu
Phin m:
Nguyt ta nhn tnh thu lu trung
Ngoa thnh ng long,
Khi thnh ng long
Da ban ai giang hng ban khng.
Thanh da tng ng
Kh da tng ng
Tng t v tn ngu canh cung.
Tm tai Vu Phong
Hn tai Vu Phong
n ai th tao phung
Nhan y ng phong
Quyn y ng phong
Nht vin hng hanh bch thanh song
Phn hoa tch d khng.
Kim triu hu kin s chi hng
Oanh nhi nhac i xun phong kh
Ch khung ao yu v lc tiu ng phong
Phong thanh nguyt bach, ba k hng nhp khach ngm
trung.
Dch vn:
H XUN HNG TUYN TP
71
Bai ca theo iu xun nh lan

Trng ta ngi lng ta lu khng(1)
Nm lng chung ng,
Dy lng chung ng,
m lng ting bun vang me sng
Thanh a tng ng,
Kh a tng ng
Thanh kh nm canh rn ra long
Tm Vu Phong
n ai cuc tao phung.
Nhan ta gio ng
Moi ta gio ng
Mt vn hng hanh bic xanh song
Phn hoa tng a khng
Sm nay bng n my nhanh hng
Chim oanh ch quyn xun i nhe
Ta s "ao hoa v lc tiu ng phong"
Trng thanh gio mat em hng vao vi cac thi nhn.
(..T dch)
Nguyn vn: Thu lu trung - trong choi canh. Thu lu la cai
choi canh chn n binh. Th ng Huyn Tng co cu: "Nguyt
lac thu lu khng" - Trng ln choi canh vng.
H XUN HNG TUYN TP
72
K sn nam thng trn hip trn trn

hu
I
Vac cm an tao mt ngon c,
y ngi thn y phai hay cha,
Lc y phong nguyt lng h ru,
Dt long giang h na tui th(2)
nh Nguyt(3) gop ngi chung nh lai,
Tri Hoan(4) m mt nc non xa.
By nay tai t bao nhiu ta,
Theo anh(5) khen ai ke t cho.
II
Trn but xng pha quyt git c,
Tai tnh ai a bit cho cha.
Gic Vu man mac nm canh nguyt,
Duynh Ng lnh nh mt la th.
T liu a khoe tai la trc,
Ngun dao hoc hoi li quen xa,
Giai nhn tai t dng nao y
Hay n bnh sinh cha gia cho(6)
H XUN HNG TUYN TP
73
(1) Gi ng Trn Hu, lam Hip trn Sn Nam Thng. ng

nay cha ro la ai.
(2) Hai cu 3 va 4 nay la cu th ao trang: Lc y lng h
"ru phong Nguyt" - Dt long na tui "th giang h".
(3) nh Nguyt: ng Trn Thanh Mai cho la C Nguyt ng
ngi nha cua H Xun Hng.
(4) Tri Hoan: Tri Hoan Chu, tc Ngh An, qu cua H Xun
Hng.
(5) Theo anh: lng l, khinh bac.
(6) Di u trn, Lu hng k chep lin hai bai nay, khng
ai xng, ai hoa. Ng rng bai II la bai hoa lai cua Trn Hu.
H XUN HNG TUYN TP
74
D sn nam thng hip

trn quan trn hu xng hoa (1)
Phin m:
I. Xun Hng xng:
Bnh thuy tng phung(2) nguyt ha tn
Cng trng phin phin thuc nan ngn
Khiu cm hu y minh hoang xng
Nhiu thu v oan ng thc huyn.
Thuy tuc gia thanh quy Han khuyt
T tu lin b xut H mn
Ban din bit hu(3) tnh a thiu
Mach mach khng li Sanh N hn(4)
(1) Xng hoa cung ng Trn Hu - quan Hip trn Sn Nam

thng. Trn Sn Nam thng gm t cua hai tnh Ha Ni va Hng
Yn sau nay. Tr s t Chu Cu (Phu L). Bai nay cung c chep
trong sach Tuc Hoang Vit thi tuyn, nhng lai c coi la bai th
H Xun Hng hoa th ng Hip trn. Con Lu hng k th cho
rng y la bai xng cua Xun hng. Giao s Hoang Xun Han
cn c theo Tuc Hoang Vit thi tuyn.
H XUN HNG TUYN TP
75
(2) Bnh thuy tng phung (beo nc gp nhau): ch vic ngu

nhin gp g. Vng Bi co cu: "Bnh thuy tng phung, tn th tha
hng ch khach" (beo nc gp nhau thay u la khach tha hng).
Trong vn chng, beo nc, ngon beo, phn beo... con ch ngi
phu n: "Phn beo bao quan nc sa - Lnh nh u cung la lnh
nh" "Ngon beo chn song lac loai - Ngh mnh vinh hin thng
ngi lu li" (Kiu).
(3) Lu hng k chep la hn
(4) Xem bai hoa Tru Hu trang...
Dch ngha:
Thn beo nc gp nhau, nng chen ru di trng,
Tc long son st thc la kho noi
Goi an, v co y ma gay khuc Cu hoang
Quanh cy, khng cn c g ma chim thc reo vang
Ai chuc ting ken H tr v cung Han
T then v vic got sen ra khoi ca r H
Sau phut li bit, con lu luyn bit bao tnh,
Lp lp khn ri hn Sanh N.
Dch th:
Gp g di trng chuc mi
Long son oi oan chng nn li.
Khuc an ai gay a a y,
Ngoai ngo khach ku chng thy ngi.
Ai chuc ting ken v Han o?
Tui l got ngoc t H ri!
Bit li d tic tnh lu luyn,
Hn Sanh su au mach mach khi.
(Trn Thanh Mai dch)
H XUN HNG TUYN TP
76
Thuy vn hng
Phin m:
Vn cn thach u t phong phong
Man muc sn quang tip thuy quang
Thip hai tac ha (a) si L Bt
Phu chu tang hac bai Nguyn Chng
Loa ngn tch t ln tun xut
Vu anh triu m th tang
Man thuyt ng nhn chu nht dip
S trung mn h Thuy Vn hng.
Chu: Xut Trang t Nam hoa kinh

Dch ngha:
Di chn my, bay hang a nh t ng;
y mt thy anh sang trn nui tip vi anh sang di
nc.
Vt b i uc nui nh L Bt tht la ngy,(1)
t thuyn ln can giu trong hang nh Nguyn Chng
th ang phuc(2)
Bui chiu tri lanh, song gn ln tn(3) hin ra,
H XUN HNG TUYN TP
77
Ban sang man mu che nui ln lt rut lui.

Vui chuyn bao rng ngi chai dong chic thuyn kia,
ang len loi qua nhiu tng ca tm vao lang Tin.(4)
(1) Vt b uc n ui: tro s lam kho nhoc ma v ch. Sach Nam

hoa kinh (thin ng vng) co "Thip hai tac ha" ngha la vt b
ao sng, ngha la ao sng di b la mt chuyn v l. y tac gia
ch mn mt phn ch sach Nam hoa kinh am ch nhng hang
ng, li thng uc thin nhin trn nhiu ao. Con tch L Bt th
ti khng bit.
(2) i thuyn giu trong hang nui: Nguyn trong Nam hoa
kinh co cu y (thin 6, ai tng s), nhng vi y rng lam nh vy
tng la chc chn, nhng khi ngu, co ke trm mt ma khng bit.
Trong thi vn xa, y giu thuyn trong hang nui la ngu y ke i n
khng mun du lai. Co le tac gia dung y nay. Tch Nguyn
Chng ly t u, ti cung khng bit.
(3) Loa ngn: du c, hoc tro tm cua cac loai thuy tc ni ln
thanh song nho, hoc tro song nho hnh tron trn nc lng.
(4) Thuy Vn hng: Ngha en la lan nc my, x trn
nc, gia my. Cung la vn t tro chn Tin.
Dch th:
V chn nc my
Chn my l a ta phong ong
chn chn len chong anh nc lng.
Vt b uc non ci L Bt,
i thuyn giu ng phuc Nguyn ng.
Chiu m song gn ln tn ni,
Sang toa mu tan lp lp trong.
H XUN HNG TUYN TP
Vui chuyn ka ai thuyn mt la,

Ca len len loi kim non bng.
78
H XUN HNG TUYN TP
Cam cu tng tn xun chi tac (1)

I
Xun nay nao phai cai xun xa,
Co sm ? thi lai co tra.
Ca ng hoa con tha tht bong,
Bung thoa oanh kheo dp du t
Phong lu trc mt bnh hng ngui,
Quang canh trong i chic gi m.
Cn vang na khc xun l lng,
Ph liu trm ng khach ngn ng.
II
Mi bit v i chua ln ngot
Ma xem phep tao nng th ma.
Tri m p na chn con ngn,
Bc vach nghe xa ting a tha.
Nm ma vu nay ngon nhng ngon(2)
Trng gng ngay no bng nh t
Xa nay con co u hn na,
Hay nhng t y, phai th cha?
79
H XUN HNG TUYN TP
80
(1) bai th hi la. Ngi ta thng noi "Tng cu nghnh

tn" (tin nm cu, on mng nm mi), y lai Tng tn xun. V
th ng Nguyn Lc a dch: Bai th lam cam nm cu, tin a nm
mi. (Nxb Vn hoc Ha Ni 1982).
(2) Ma chnh vu vao dp heo may, trc Tt. Sau Tt ngi ta
"bng gc" lam ti t, bon ti, thuc mm cho ma ln. Tuc ng co
cu: "Ma thang ba ngot ra u ngon". Thang ba, ma con non; hoa
chng con sot lai chut ma mng, n chng ra g. "Nm ma vu nay
ngon nhng ngon" la nm ma vao thang ma trai vu. "Nm ma vu
nay ngon nhng ngon" la nm ma vao thang ma trai vu. Tac gia
dung hnh anh nay ta ni qua la l th cua ngi con gai.
H XUN HNG TUYN TP
81
Xun hng tng hip qun (1)

Hen thu hen nguyt lung n nn,
Cai kip phu sinh nhng n nn.
Ca vin xun v hoa mat me,
ai trang my nau nguyt bn khon.
Duynh xanh nc chay tin lai lang,
La thm th gieo but ngai ngm.
Son phn dam u so ngon but,
Mn tay thi tng nhc ng cn.
(1) Bai nay khng co trong Lu hng k, nhng tnh iu

thuc loai trong tp nay. c phat hin tai Thanh Hoa (Tap ch Vn
hoc s 3 -1974). Giao s Hoang Xun Han a hiu nh 3 ch mat me
va nau cu 3-4 t cac ch mm mm, to vn ban cu.
Phin m:
hoa phong (1)
Phin pham v cp Hoa Phong,
Tiu bch an nhai xut thuy trung.
Thuy th mi tuy sn din chuyn,
Sn hnh ta khao thuy mn thng.
H XUN HNG TUYN TP
82
Ng long tap x thu yn bac,

u l t phi nht chiu hng.
Ngoc ng vn phong tam bach cuc
Bt tri thuy th Thuy Tinh cung.
Dch ngha:
Qua vung Hoa Phong
La bum khng vi vt qua vung Hoa Phong,
Vach a ng, sn nui o, gia nc choi dng ln.
Th nc tuy ch theo mt nui ma bin chuyn.
Hnh nui nghing mnh, nep ta ca lach nc thng
qua.
Ca rng(2) ln ln, tm khut di tng hi nc mong
mua thu.
u(3) co cung bay trong anh o mt tri chiu.
Coi Tin co ba trm sau ng ngoc va phong my(4),
y khng bit chn nao la cung Thuy Tinh(5)
(1) Trong Phng Sn t ch lc cung nh ai Nam d a ch

c bin.
Sau : Chu th Hoa Phong tc canh bat thu, sach u ch chep
6 bai th, tng bai khng co ring.
Thang 2 nm 1962, ng Trn Vn Giap a gii thiu 5 bai trn
bao vn ngh. Nm 1983, giao s Hoang Xun Han a t tn cho
tng bai th, phin m, dch ngha, dch th... Ban dch nm bai th
nay c ng cng b trong H Xun Hng vi vnh Ha Long (Tp
san KHXH. Paris. 1984). Toan b nm bai th sau y, la ban cng
b cua Giao s Hoang Xun Han t Tp san nay.
Vung Hoa Phong: Vnh Ha Long; ly tn huyn xa, sau i
lam Nghiu Phong. Huyn nay gm nhiu ao.
H XUN HNG TUYN TP
83
(2) Ca rng: Tro chung cac loai sng di nc. Ring y th

tuc truyn xa co rng xung, cho nn c t tn Ha Long. Trong
thi cn ai, cac thuy thu, k ca cac thuy qun Phap, mach rng a
tng thy con "rn b" ni ln un khuc loi ln trn mt nc, dai
trn ba mi met.
(3) u: la th chim nc u ging b cu, chn ging vt, sng
chung quanh vung nc ln, thng nm im ni trn mt nc.
(4) Xa tin rng ngi ta co th tu luyn tr thanh bt t, goi la Tin,
nhng ni heo lanh trn nui, b xa, trong hang ng, thng my
phu. Vn ban chep s 306, nhng trong cac vn th thng ch noi
"ba mi sau ng Tin". Hoc tac gia c y mun tro s rt nhiu.
(5) Thuy Tinh cung: tro cung in ma ngi xa tng la ni c
tru cua Tin ngoai b.
Dch th:
Qua vung Hoa Phong
La bum thung thnh vt Hoa Phong.
a dng b son moc gia dong.
Dong nc ln theo chn nui chuyn,
Mnh len nghing li duynh thng.
Ca rng ln np hi thu nhat,
u l cung bay bong x hng.
Bm sau phong my cung ng ngoc,
u nao la cai Thuy Tinh cung?
Phin m:
Trao ca thanh
Linh lung t bch lit vn bnh
Ngoc dun sm si thuy din bnh
Tim giac ao Nguyn sn tac h
Ch tung Ng Ph thach dn binh
H XUN HNG TUYN TP
84
Tn giao Ta khach du nan bin

Gia mac Vn Lm hoa bt thanh
Dao vong thuy cung sn tn x
Ht nhin xung xut trao ca thanh
Dch ngha:
Tri ting ca cheo
Long lanh bn vach ging nhng bc bnh phong ve canh
my.
a hnh cy mng ngoc(1) l nh moc trn mt nc
phng.
Thy ro rang rng li vao ao Nguyn(2) co ca bng nui
a,
La thay! Sao ma bn bn ca lai co thanh xy bng a
ong n binh(3)
Mc long chang Ta Linh Lin n chi y, i xem u
ht,
Du la hoa s Ngoc Vn Lm ve canh cung khng tht
ung,
Ngong trng n ch cui nc ht nui,
Thnh lnh nghe ting cheo va ting ca tri ln.
(1) Mng ngoc: nguyn tro cy mng tre non trng. Trong thi
vn dung v vt g quy hay ep hnh cao va nhon u.
(2) ao nguyn: vn t tro coi Tin, ngha la th gii cua sinh
vt bt t, ni tng tng rt an nhan sung sng. in trong
Trung vn co rt xa. i Tn, ao Tim (376-427) vit truyn ao
hoa nguyn k k chuyn ngi anh ca (Ng Phu) cheo thuyn
ngc dong nc trong rng ao hoa t Vu Lng, qua mt ca
ng, n mt vung co dn c, sinh i Tn (hn 600 nm trc) a
H XUN HNG TUYN TP
85
vao y t loan. Sau Ng Phu mun tr lai o, nhng khng tm thy

li na.
(3) n binh: y co le ch mun ta a t nhin xp hnh n
binh.
Dch th:
Tri ting ca cheo
Long lanh bn pha ru man my,
Nc phng l nh mng moc day.
Mi bit Ngun ao ngn ca a,
Nao ng Bn ca co n xy
Mc cho ho Ta xem u ht,
Du co chang Lm ve chng ty.
Xa ngong chn tri non ln nc,
Bng nghe cheo hat tri u y.
Phin m:
Nhan phong thanh
Vi mang loa ai thap thng minh
ao th tu giao nhan phong than
Bach thuy ma thanh thin nhn kim
Han am phi lac nht thin tinh
Quai hnh v d tiu tam giap
Thn lc h dung tac Ngu inh
Phang pht vn i u am im
Cao tng ng hu toa am kinh.
Dch ngha:
Mt toa sc xanh
H XUN HNG TUYN TP
86
Mu lam nhat(1) m m ni tri xa vi b xa.

n y, tng nh trong at toa sc xanh ra(2)
Nc bac(3) mai a thanh nghn mui gm nhon
Gia m vng, hnh nh co mt sao tri sa(4) xung.
Vach a hnh k quai khng d dung lam bang danh
ke ai khoa,(5)
Nu khng sc thn th sao tac ni tng lc s hung
dung nh vy.(6)
Phang pht my xung thp, pha trn a xm ti,
Chc a co v cao tng ngi yn lng tung kinh.
Dch th:
Mt toa mau xanh
B xanh lp loang tn tri xa,
y ng mau xanh mt toa ra.
Nc bac mai nn nghn mui kim,
m im ri xung mt sao sa.
Quai hnh cha d khoa bang,
Thn lc u a tac tng ma.
Phang pht my ra u xm ti,
Cao tng ang tung chn chin gia.
(1) Loa ai: la mt th bt mau lam xa dung ch th mc

xanh ve lng may. Tac gia c y dung ch loa y v ngha no la c.
(2) y cu nay la: n y, nhn u cung thy mau, mnh co
cam tng chnh mt mnh phat mau xanh ra, ch khng phai vt
ngoai co mau y.
(3) Nc bac: tro nc b thng co song bac, ch khng phai
tro ring song. Song v vao chn len lam hom chn, ch khng mai
nhon a.
H XUN HNG TUYN TP
87
(4) Sao sa: nu v nay ta canh ban ngay th phai hiu rng mt
nc long lanh phan xa tia sang tung toe ln nh co sao sa xung,
nu ngh rng no ta canh ban m th co le mun noi sc ln tinh lp
loe trn mt nc.
(5) Tam giap: tro ba bc u thi inh thi xa (Nht giap co ba
nc: Trang nguyn, Bang nhan va Tham hoa; Nh giap tc la Hoang
giap; Tam giac tc la Tin s).
(6) Ngu inh: tn mt lc s trong thn thoai. Tng truyn i
xa vua Tn hin cho vua Thuc mt gai ep. Vua Thuc sai lc s Ngu
inh i on. Trn ng thy mt con rn ln, bo vao hang a. Ngu
inh ui theo, b a sp e cht. Sau b hoa ra tng a khng l.
Tac gia mn hai vic lin quan n tang a va tng a ngu y
n nhng hnh thu v ai, k d, hung trang cua cac ao len, nht la
khi tri gn ti.
Phin m:
Hai c tru
Lan nhiu tuy y dang trung lu
Canh t sn dng canh giac u
Sinh din c khai vn l ct
oan ngao tranh k khach hi u
Bng Di dip tac knh thin tru
Long N thim vi hai c tru
ai Thuy Hoang tin v cp
C lu Nam in cung kim u.
Dch ngha:
Phe phy mai cheo, tuy thch ci thuyn dong chi gia
dunh,(1)
Qua gn chn nui lai thy canh cang vng.
My thoang qua, nui l mt, thy a ch v,
Nhng khi len dng cao vut(2) khi qua di, khach phai
H XUN HNG TUYN TP
88
vch trng.
Hoc la hai thn Bng Di(3) a dng ct chng tri
nghing,
Hoc la hai thn Long N(4) a ni thm cy nu tro
cung in di b.
y chng vua Tn Thuy Hoang(5) cha tng i kinh l n
ch nay,
V tri vn danh no lai x Nam nay lam vng chc c
nc ta(6)
(1) Lan nhiu: cheo lan la cheo nhe. Vn t quen dung.

(2) oan ngao: Ngha en la n con rua ln ly chn lam
ct chng tri. Thn thoai Trung Quc k chuyn rng ban u vom
tri b sup, ba N Oa n chn con rua rt ln lam ct chng tri.
y tro cac hon ao tron va cao nh ct a; v du hon Chic ua.
(3) Bng Di: tn mt thuy thn xut trong Nam hoa kinh.
Trong th Tao Thc, c t ngang vi N Oa. Cung la tn mt
thin thn.
(4) Long N: tn chung thn an ba quan tr thuy tc b hoc
vc su, s c ay b.
(5) Thuy Hoang: Vua Tn sau khi thng nht Trung Quc, a
i quan sat nhiu ni. V phng Nam, mi i n vung Ci K
(Chit Giang ngay nay) th mt.
(6) Cu th nay cung y vi cu kt cua th Nui Chic ua cua
L Thanh Tng.
Dch th:
Ngong nh toan ngoan
H XUN HNG TUYN TP
Gi dunh thung thng phy cheo lan,

Sat nui cang hay canh lng nhan.
My cun bay ra len cng coi,
Nui cao nhng ngong nh Toan Ngoan
Bng Di chng ct e tri ,
Long N thm nu s b tran.
Du nga Thuy Hoang cha n o,
Tri danh gi t ngi Nam.
89
H XUN HNG TUYN TP
Phu luc
Chi ch chua Thy
Hoa cng xy p a bao i,
No canh Sai Sn co ch Tri.
Bui sm gio a, tra nng ng,
Ban chiu my hop, ti trng chi.
By hang hoa qua t mua sn,
M ph giang sn bn mt ngi.
Ban li mua danh nao nhng ke,
Chng ln mc ca mt i li.
90
H XUN HNG TUYN TP
Trng thung
Cua em bng bt vn bui ngui,
No thung v chng ke nng dui,
Ngay vng p tung dm bay chic,
m thanh tom cc mt i hi,
Khi giang thng canh bu khi cui
Chin ng khng thi lai chin ngi.
Nhn nhu ai v thng ly vi,
Tht da ai cung th ma thi.
91
H XUN HNG TUYN TP
92
Canh thu
Thanh thot tu tiu my giot ma,
But thn khn ve canh tiu s,
Xanh om c thu tron xoe tan,
Trng xoa trang giang phng lng t.
Bu dc giang sn say chp ru,
Tui lng phong nguyt nng v th
Cho hay canh cung a ngi nh,
Thy canh ai ma chng ngn ng.
Co sach gan cho Ba huyn Thanh Quan. vn ban Landes

1893, bai th nay khng co u . Cu th hai la ' ai ve c
canh tiu s' va co li dn: "Ngay xa Xun Hng i chi gp ma,
vao chi thm lang Vn Giap, thy co mt chua xa, Xun Hng va
chua ly Pht, ri i xem ngoai chua. Thy bn chua co cy a.
Ngng ln xem th cao ngut khng bit ti u, cho nn lam bai th
nay (cy a nay n nay con)" ban ng chu 1917, co li dn: "Mt
ngay kia ang mua quy thu, gii lun phun dm ba hat ma, hi
ngm ngm ret, quan phu nhn v s, mi sai bay cuc ru, cho goi
c hai ra cung ngi ung ru vnh th. Xun Hng vng li ra
ngi hu ru vnh th. Xun Hng vng li ra ngi hu ru.
H XUN HNG TUYN TP
93
ng khi chen quynh u vi, chiu thu hiu ht, quan phu lin bao
Xun Hng vnh bai tc canh. Th rng..."
H XUN HNG TUYN TP
94
Mt canh chua
Tnh canh y, nc non nay
Du khng Bng ao cung Tin y,
Hanh Sn mc im i hang nhan,
Thc Lnh(1) en trum mt thc my,
Lp lo u non vng nguyt chch,
Pht ph sn nui la thu bay,
Hi ngi qun t i u o,
Thy canh sao ma ng lm tay.
ban khc van 1922 bai th nay mang tn Quan hu s v,

Quan hu. Ro rang la hai vn ban nay b anh hng li dn ban
ng chu (1917) "Ba hu l nha h khi nao thy Quan ng bc
chn i chi u, th ba hu hay hoi s n on, bit y rng Quan hu
hay to mo n chi Xun Hng. Xun Hng thy Quan hu n
chi th thn khi nao, tuy rng mai mit t tnh, nhng xem ra th
vn thng co y chp chm, khng vng long ngi dai. Xun Hng
bit y nh vy, mi lam mt bai giu th chi. Th rng..."
(1) Thu lnh: Mt hon nui n , ch c Pht . Thng goi
la Lnh Tu, co ngi oc la Linh Thu.
H XUN HNG TUYN TP
Chi n Khan Xun

m ai chiu xun ti khan ai,
Lng lng chng bn chut trn ai!
Ba hi triu m chung gm song,
Mt vng tang thng nc ln tri.
B ai nghn trung khn tat can,
Ngun n mun trng d khi vi.
Nao nao cc lac la u ta,
Cc lac la y chn ro mi.
95
H XUN HNG TUYN TP
Thn phn ngi an ba

Hi ch em i co bit khng
Mt bn con khoc mt bn chng.
B cu lm ngm bo trn bung,
Thng be hu h khoc di hng.
Tt ca nhng la thu vi ven
Vi vang nao nhng bng cung bng.
Chng con cai n la nh th,
Hi ch em i co bit khng?
96
H XUN HNG TUYN TP
97
S hoang dm
Cai kip tu hanh nng a eo,
V g mt chut teo teo teo.
Thuyn t cung mun v Ty Truc(1)
Trat gio cho nn phai ln leo.
(1) Ty truc: qu hng c Pht Thch Ca Mu Ni n .

Bai nay co vn ban khc van 1922
H XUN HNG TUYN TP
Tat nc
ang cn nng cc cha ma te,
Ru ch em ra tat nc khe.
Leo eo chic gu ba goc chum,
Lnh nh mt rung bn b be.
X xom ay nc mnh nghing nga,
Nhp nhm bn ghnh t vt ve.
Mai vic lam n qun ca mt,
Dang hang mt luc a y phe.
98
H XUN HNG TUYN TP
ng tin hoen
Cung lo cung b cung cung than,
M mt vung tron vi th gian.
Kem canh cho nn mang ting hoen,
u ng t cung ang nn quan.
99
H XUN HNG TUYN TP
Con c nhi
Bac me sinh ra phn c nhi
m ngay ln loc am co hi,
Qun t co thng th boc ym
Xin ng ngo ngoay l trn ti.
100

Ho Xuan Huong Tuyen Tap - 672

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ho Xuan Huong Tuyen Tap - 672

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

i iu v n thi s H Xun Hng

H XUN HNG TUYN TP

Nang lai phng Khan Xun

H XUN HNG TUYN TP

Cuc i ring t cua n s chu nhiu au kh. Ba ly chng

H XUN HNG TUYN TP

V theo "Xun ng am thoai" (th n nm 1869(4)) chung ta

(1) Nhng theo mt tai liu mi c cng b (trn tap ch Vn

H XUN HNG TUYN TP

(1) Bom: Mom t.

H XUN HNG TUYN TP

(1)-(2) Vn dung cac thanh ng "C m n xi", "Lam mn

H XUN HNG TUYN TP

Khng chng ma cha

(1)-(2) y, dung li chi ch Han. Ch Thin la tri nh u

H XUN HNG TUYN TP

(5) Tac gia ng v pha ngi con gai ma dung y mt cu ca

H XUN HNG TUYN TP

Mng hoc tro

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

(1) Chic bach: Chic thuyn g bach trong vn hoc gi hnh

H XUN HNG TUYN TP

chuyn tp tnh m an sang thuyn ngi khac, song tnh th cung

H XUN HNG TUYN TP

D ngi an ba khoc chng

(1) Tuc ng co cu: "Xu mau ng them n cua c" Khem: n

H XUN HNG TUYN TP

Ming tru (1)

(1) Ming tru: Mt khu tru gm ba thanh phn chnh hp

H XUN HNG TUYN TP

Khoc chng lam thuc

(1) Cam thao: Co ngot, tn v thuc ta.

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

(1) Banh tri khi luc trai qua chm ni my ln trong nc mi

H XUN HNG TUYN TP

(1) eo Ba Di hay Ba eo tn ch la eo Tam ip, thuc

H XUN HNG TUYN TP

(1) Hin vn cha ro xut x cua a, ch mi nghe truyn ngn.

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

(1) ng Hng Tch: ng chnh cua chua Hng trc thuc

H XUN HNG TUYN TP

(5) Ni rng sui (lm truyn) ma cun hut lai y ca mt canh

H XUN HNG TUYN TP

H XUN HNG TUYN TP

Kem trng (1)

H XUN HNG TUYN TP

Quan Khanh (1)

(1) Quan Khanh: Cac cng trnh nghin cu va cac vn ban co

H XUN HNG TUYN TP

Vnh cai quat (1)

H XUN HNG TUYN TP

(1) n Sm Nghi ng trc ngo Sm Cng nay la ph ao

H XUN HNG TUYN TP

(1) Cuc xng hoa gia H Xun hng va Chiu H thc la

H XUN HNG TUYN TP

(1) Huyn thoai noi: Trn mt trng co cy a va thng Cui