You are on page 1of 22

CHƯƠNG II: THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT

I. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thuế tiêu thụ đặc biệt
1. Khái niệm
Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là loại thuế tiêu dùng được áp dụng
phổ biến ở các nước trên thế giới với những tên gọi khác nhau: Pháp gọi là
thuế tiêu dùng đặc biệt, Thụy Ðiển gọi là thuế đặc biệt. Đối với Việt Nam,
tiền thân của thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành là thuế hàng hóa được ban
hành năm 1951. Luật Thuế TTĐB ban hành lần đầu tiên vào năm 1990, ban
đầu chỉ nhằm vào 6 mặt hàng: thuốc lá, rượu, bia, pháo, bài lá và vàng mã.
Kể từ khi ban hành đến nay, Luật thuế TTĐB đã qua nhiều lần bổ sung sửa
đổi cho phù hợp với chính sách kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước
trong mỗi giai đoạn phát triển.
Thuế tiêu thụ đặc biệt là thuế đánh vào một số hàng hoá và dịch vụ,
nhằm điều tiết hướng dẫn sản xuất, tiêu dùng của mỗi quốc gia trong từng
thời kỳ.
Việc quy định các hàng hóa, dịch vụ nào thuộc đối tượng chịu thuế
tiêu thụ đặc biệt tùy thuộc vào chính sách điều tiết của từng nước, xuất phát
từ hoàn cảnh kinh tế, xã hội, chính sách điều tiết, hướng dẫn sản xuất tiêu
dùng của Nhà nước, phong tục và tập quán tiêu dùng của một số loại hàng
hóa, dịch vụ trong từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội cụ thể. Nhìn
chung, các hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB thường có các tính chất sau:
- Một số hàng hoá, dịch vụ có giá bán cao.
- Cầu của những hàng hoá này thường kém co giãn so với giá cả.
- Hàng hoá có thể có hại cho sức khoẻ, làm ảnh hưởng không tốt đến
môi trường.
2. Đặc điểm
Thuế tiêu thụ đặc biệt có đặc điểm sau:
- Thuế tiêu thụ đặc biệt có tính chất gián thu. Tính chất gián thu của
loại thuế này thể hiện: Thuế TTĐB đánh vào thu nhập của người tiêu dùng
hàng hoá và dịch vụ chịu thuế TTĐB một cách gián tiếp thông qua giá cả
của hàng hoá, dịch vụ mà người đó tiêu dùng và người sản xuất và kinh
doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB là người nộp thuế cho nhà nước
thay cho người tiêu dùng. Như vậy, người sản xuất, nhập khẩu hàng hoá,
kinh doanh dịch vụ sẽ nộp thuế TTĐB và khoản thuế này được chuyển vào
giá bán sản phẩm và chuyển sang cho người tiêu dùng cuối cùng phải gánh
chịu .
- Thuế TTĐB là thuế tiêu dùng, nhưng khác với thuế Giá trị gia tăng
(GTGT), thuế TTĐB có đối tượng chịu thuế hẹp, chỉ bao gồm một số hàng
hoá, dịch vụ Nhà nước cần điều tiết.
- Thuế TTĐB thường có mức thuế suất cao nhằm điều tiết sản xuất
và hướng dẫn tiêu dùng hợp lý, thông qua đó nhằm điều tiết một phần thu
nhập của những người tiêu dùng các hàng hoá, dịch vụ này. Do đối tượng
của Thuế TTĐB chỉ áp dụng với một số hàng hoá, dịch vụ nên các nước
thường áp dụng mức thuế suất thuế TTĐB cao để hướng dẫn sản xuất, tiêu
dùng qua đó cũng điều tiết một phần thu nhập của những người tiêu dùng
các hàng hoá dịch vụ có thu nhập cao, đảm bảo công bằng xã hội.
- Thuế TTĐB chỉ thu ở khâu sản xuất hoặc khâu nhập khẩu, cung
ứng hàng hoá dịch vụ. Khi hàng hoá và dịch vụ này chuyển qua khâu lưu
thông thì không phải chịu thuế TTĐB.
- Cơ sở được khấu trừ số thuế TTĐB đã nộp đối với nguyên liệu đã
nộp thuế TTĐB nếu có chứng từ hợp pháp. Số thuế TTĐB được khấu trừ
đối với nguyên liệu tối đa không quá số TTĐB tương ứng với số nguyên
liệu dùng sản xuất ra hàng hoá đã tiêu thụ. Việc khấu trừ tiều thuế TTĐB
được thực hiện cùng với việc khai nộp thuế, xác định bằng công thức:
Số thuế TTĐB Số thuế TTĐB đã nộp ở khâu
Số thuế
phải nộp của hàng nguyên vật liệu mua vào tương
TTĐB phải = -
xuất kho tiêu thụ ứng với số hàng xuất kho tiêu thụ
nộp
trong kỳ trong kỳ.
Đặc điểm này cho phép phân biệt thuế TTĐB với thuế GTGT. Thuế
GTGT được thu trên mỗi khâu sản xuất luân chuyển của hàng hoá, dịch vụ.
Vì vậy, việc quản lý thuế TTĐB đòi hỏi phải kiểm tra, giám sát chặt chẽ,
đảm bảo hạn chế đến mức tối đa sự thất thu thuế TTĐB tại khâu sản xuất,
cung ứng dịch vụ hoặc nhập khẩu.
3. Vai trò
- Thuế tiêu thụ đặc biệt là công cụ rất quan trọng để nhà nước thực
hiện chức năng hướng dẫn sản xuất và điều tiết tiêu dùng xã hội. Để thực
hiện mục tiêu này, việc áp dụng thuế TTĐB nhằm hạn chế sản xuất, cung
ứng một số hàng hoá, dịch vụ mà việc sản xuất, tiêu dùng gây ra tình trạng
ô nhiễm môi trường, có hại cho sức khoẻ của người dân làm ảnh hưởng tới
sự phát triển của quốc gia về kinh tế, chính trị, xã hội. Do đó, thuế TTĐB
còn nhằm điều chỉnh nguồn lực tài chính có lợi cho lợi ích quốc gia trên
các phương diện kinh tế, xã hội, chính trị. Thể hiện vai trò này, hầu hết các
nước đều quy định thuế suất cao trong Luật thuế TTĐB.
- Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng là công cụ để nhà nước điều tiết thu
nhập của người tiêu dùng vào ngân sách nhà nước một cách công bằng hợp
lý và để điều chỉnh việc sản xuất, kinh doanh, lưu thông và tiêu dùng một
số hàng hóa, dịch vụ đắt tiền, chưa phù hợp với nhu cầu tiêu dùng của đại
bộ phận người dân. Qua đó thể hiện sự tăng cường quản lý, kiểm soát của
nhà nước một cách tập trung, chặt chẽ đối với các loại hàng hóa, dịch vụ
này. Ai tiêu dùng nhiều các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt thì
nộp thuế nhiều hơn người tiêu dùng ít hoặc không phải nộp thuế nếu không
tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ đó, đặc biệt là những hàng hoá dịch vụ đắt
tiền mà người tiêu dùng chủ yếu là những người có thu nhập cao.
- Cùng với thuế GTGT, TNDN, thuế TTĐB đóng góp số thu quan
trọng cho NSNN. Trong những năm gần đây, số thu từ thuế TTĐB luôn
tăng qua các năm và thường chiếm tỷ trọng nhất định trong tổng số thu từ
thuế và phí.
. Đv: tỷ đồng
Năm
Năm Năm Năm Năm Năm Năm 2006
2001 2002 2003 2004 2005 ( TT)
Nội dung
Thuế
6.230 7.377 8.954 12.609 15.703 17.478
TTĐB
Tỷ trọng % 6,29 6,41 6,39 7,31 7,71 7,17
Tổng số thu
115.10 172.49 203.80
từ thuế và 99.048 140.038 243.466
1 7 7
phí
(Nguồn: Tổng Cục Thuế)
4. Mối liên hệ giữa thuế tiêu thụ đặc biệt và các sắc thuế khác
Thuế nhập khẩu có mục đích bảo hộ, thuế TTĐB có mục đích điều
tiết đặc biệt, thuế GTGT có mục đích điều tiết phổ cập. Mỗi mục đích được
một sắc thuế đảm nhiệm, vì vậy chúng độc lập với nhau. Chúng có quan hệ
với nhau thông qua việc chuyển thuế thông qua việc chuyển thuế vào giá cả
hàng hoá, dịch vụ.
Hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt thì phải chịu thuế giá trị
gia tăng đối với số lượng hàng hóa, dịch vụ đã kê khai nộp thuế tiêu thụ
đặc biệt. Chẳng hạn, cơ sở trực tiếp sản xuất khi bán ra những mặt hàng
thuộc diện chiụ thuế tiêu thụ đặc biệt thì cơ sở này kê khai nộp thuế tiêu thụ
đặc biệt đồng thời phải kê khai nộp thuế giá trị gia tăng để đảm bảo tính
liên hoàn của thuế GTGT.
Các hàng hóa, dịch vụ đã chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, khi lưu thông
trên thị trường, tức là được chuyển qua khâu thương nghiệp thì các cơ sở
kinh doanh các mặt hàng này không phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng
phải nộp thuế giá trị gia tăng .
Cơ sở nhập khẩu hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp thuế
tiêu thụ đặc biệt cùng với thuế Nhập khẩu và thuế GTGT theo từng lần
nhập khẩu.
II. Đối tượng chịu thuế, căn cứ và phương pháp tính thuế TTĐB
1. Đối tượng chịu thuế
1.1. Đối tượng chịu thuế TTĐB theo quy định hiện hành
Hàng hoá nhập khẩu, sản xuất và các hoạt động dịch vụ thuộc phạm
vi điều chỉnh của luật thuế tiêu thụ đặc biệt là đối tượng chịu thuế tiêu thụ
đặc biệt.
Đối tượng chịu thuế TTĐB theo quy định hiện hành gồm:
- Hàng hóa:
+ Thuốc lá điếu, xì gà và chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng để hút,
hít, nhai, ngửi, ngậm.
+ Rượu.
+ Bia.
+ Xe ô tô dưới 24 chỗ, kể cả xe ô tô vừa chở người, vừa chở hàng
loại có từ hai hàng ghế trở lên, có thiết kế vách ngăn cố định giữa khoang
chở người và khoang chở hàng.
+ Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh trên
125cm3.
+ Tàu bay, du thuyền (sử dụng cho mục đích dân dụng).
+ Xăng các loại, nap-ta (naphtha), chế phẩm tái hợp (reformade
component) và các chế phẩm khác để pha chế xăng (bao gồm cả
condensate).
+ Điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống.
+ Bài lá.
+ Vàng mã, hàng mã (không bao gồm hàng mã là đồ chơi trẻ em, đồ
dùng dạy học và dùng để trang trí).
- Dịch vụ:
+ Kinh doanh vũ trường.
+ Kinh doanh mát-xa (massage), ka-ra-ô-kê (karaoke).
+ Kinh doanh ca-si-nô (casino); trò chơi điện tử có thưởng bao gồm
trò chơi bằng máy giắc-pót (jackpot), máy sờ-lot (slot) và các loại máy
tương tự.
+ Kinh doanh đặt cược (bao gồm: đặt cược thể thao, giải trí và các
hình thức đặt cược khác theo quy định của pháp luật).
+ Kinh doanh gôn (golf) bao gồm bán thẻ hội viên, vé chơi gôn.
+ Kinh doanh xổ số.
Việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hóa quy định tại mục
hàng hoá được áp dụng đối với sản phẩm hoàn chỉnh, không áp dụng đối
với bộ linh kiện.
Trường hợp người nộp thuế nhập khẩu hàng hóa chịu thuế TTĐB
nhưng tách rời từng bộ phận để nhập từng lần khác nhau thì hàng hóa bán
ra vẫn thuộc diện chịu thuế TTĐB.
Trường hợp người nộp thuế sản xuất và bán hàng hóa chịu thuế
TTĐB dưới dạng linh kiện thì hàng hóa bán ra vẫn thuộc đối tượng chịu
thuế TTĐB.
Ví dụ:
Đối với mặt hàng điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở
xuống thuộc diện chịu thuế TTĐB: Cơ sở sản xuất điều hòa bán tách riêng
từng bộ phận cục nóng hoặc cục lạnh thì hàng hóa bán ra (cục nóng, cục
lạnh) vẫn thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB như đối với sản phẩm hoàn
chỉnh (điều hoà hoàn chỉnh).
1.2. Một số trường hợp hàng hóa không phải chịu thuế TTĐB
Các trường hợp hàng hoá không phải chịu thuế TTĐB đó là những
hàng hoá, dịch vụ trong danh mục kể trên nếu chúng rơi vào các trường
hợp dưới đây
a. Hàng hóa do cơ sở sản xuất, gia công trực tiếp xuất khẩu hoặc
bán, ủy thác cho cơ sở kinh doanh khác để xuất khẩu bao gồm:
- Hàng hoá do các cơ sở sản xuất, gia công trực tiếp xuất khẩu ra
nước ngoài bao gồm cả hàng hoá bán, gia công cho doanh nghiệp chế xuất,
trừ ô tô dưới 24 chỗ ngồi bán cho doanh nghiệp chế xuất.
Cơ sở có hàng hoá thuộc đối tượng không chịu thuế TTĐB quy định
tại điểm này phải có hồ sơ chứng minh là hàng đã thực tế xuất khẩu, cụ thể
như sau:
+ Hợp đồng bán hàng hoặc hợp đồng gia công cho nước ngoài.
+ Hoá đơn bán hàng hoá xuất khẩu hoặc trả hàng, thanh toán tiền gia
công.
+ Tờ khai hàng hoá xuất khẩu có xác nhận của cơ quan Hải quan về
hàng hoá đã xuất khẩu.
+ Chứng từ thanh toán qua Ngân hàng.
Thanh toán qua ngân hàng là việc chuyển tiền từ tài khoản của bên
nhập khẩu sang tài khoản mang tên bên xuất khẩu mở tại ngân hàng theo
các hình thức thanh toán phù hợp với thỏa thuận trong hợp đồng và quy
định của ngân hàng. Chứng từ thanh toán tiền là giấy báo Có của ngân hàng
bên xuất khẩu về số tiền đã nhận được từ tài khoản của ngân hàng bên nhập
khẩu. Trường hợp thanh toán chậm trả, phải có thỏa thuận ghi trong hợp
đồng xuất khẩu, đến thời hạn thanh toán cơ sở kinh doanh phải có chứng từ
thanh toán qua ngân hàng. Trường hợp uỷ thác xuất khẩu thì bên nhận uỷ
thác xuất khẩu phải thanh toán với nước ngoài qua ngân hàng.
- Cơ sở sản xuất hàng hoá thuộc diện chịu thuế TTĐB nếu tạm xuất
khẩu, tái nhập khẩu theo giấy phép tạm xuất khẩu, tái nhập khẩu, trong thời
hạn chưa phải nộp thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu theo chế độ quy định thì
khi tái nhập khẩu không phải nộp thuế TTĐB, nhưng khi cơ sở sản xuất
bán hàng hoá này phải nộp thuế TTĐB.
- Hàng hóa do cơ sở sản xuất bán hoặc ủy thác cho cơ sở kinh doanh
xuất khẩu để xuất khẩu theo hợp đồng kinh tế.
Cơ sở sản xuất có hàng hoá thuộc trường hợp không phải chịu thuế
TTĐB quy định tại điểm này phải có hồ sơ chứng minh là hàng hoá đã thực
tế xuất khẩu như sau:
+ Hợp đồng mua bán hàng hoá để xuất khẩu hoặc hợp đồng ủy thác
xuất khẩu đối với trường hợp uỷ thác xuất khẩu giữa cơ sở sản xuất và cơ
sở kinh doanh xuất khẩu.
+ Hóa đơn bán hàng, giao hàng uỷ thác xuất khẩu.
+ Biên bản thanh lý (thanh lý toàn bộ hoặc từng phần) hợp đồng bán
hàng hoá để xuất khẩu, biên bản thanh lý hợp đồng uỷ thác xuất khẩu thể
hiện rõ các nội dung sau:
Tên, số lượng, chủng loại, mặt hàng, giá bán của hàng hoá đã thực tế
xuất khẩu; hình thức thanh toán; số tiền và số, ngày chứng từ thanh toán
hàng hoá xuất khẩu qua ngân hàng của người mua nước ngoài cho cơ sở
xuất khẩu; số tiền và số, ngày của chứng từ thanh toán giữa cơ sở sản xuất
với cơ sở xuất khẩu hoặc cơ sở nhận uỷ thác xuất khẩu; số, ngày của hợp
đồng xuất khẩu, tờ khai Hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu.
Đối với hàng hoá cơ sở xuất khẩu mua, nhận uỷ thác xuất khẩu để
xuất khẩu nhưng không xuất khẩu mà tiêu thụ trong nước, cơ sở kinh doanh
xuất khẩu phải kê khai, nộp thuế TTĐB đối với các hàng hoá này khi tiêu
thụ (bán) trong nước.
- Hàng hoá mang ra nước ngoài để bán tại hội chợ triển lãm ở nước
ngoài.
Cơ sở có hàng hoá mang ra nước ngoài để bán tại hội chợ triển lãm
phải có đủ thủ tục:
- Giấy mời hoặc giấy đăng ký tham gia hội chợ triển lãm ở nước
ngoài.
- Tờ khai hàng hoá xuất khẩu có xác nhận của cơ quan Hải quan về
hàng hoá đã xuất khẩu.
- Bảng kê hàng bán tại hội chợ triển lãm.
- Chứng từ thanh toán tiền đối với hàng hoá bán tại hội chợ triển
lãm, trường hợp bán hàng thu tiền mặt phải khai báo với cơ quan Hải quan,
có chứng từ nộp tiền vào ngân hàng theo quy định hiện hành.
b. Hàng hóa nhập khẩu trong các trường hợp sau:
- Hàng viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại; quà tặng gồm:
+ Hàng viện trợ nhân đạo và hàng viện trợ không hoàn lại, bao gồm
cả hàng nhập khẩu bằng nguồn viện trợ không hoàn lại được cơ quan có
thẩm quyền phê duyệt; Hàng trợ giúp nhân đạo, cứu trợ khẩn cấp nhằm
khắc phục hậu quả chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh.
+ Quà tặng của các tổ chức, cá nhân ở nước ngoài cho các cơ quan
nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã
hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị vũ
trang nhân dân.
+ Quà biếu, quà tặng cho cá nhân tại Việt Nam theo mức quy định
của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
- Hàng hóa quá cảnh hoặc mượn đường qua cửa khẩu, biên giới Việt
Nam, hàng hóa chuyển khẩu theo bao gồm:
+ Hàng hóa được vận chuyển từ nước xuất khẩu đến nước nhập khẩu
qua cửa khẩu Việt Nam nhưng không làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam
và không làm thủ tục xuất khẩu ra khỏi Việt Nam.
+ Hàng hóa được vận chuyển từ nước xuất khẩu đến nước nhập khẩu
qua cửa khẩu Việt Nam và đưa vào kho ngoại quan, không làm thủ tục
nhập khẩu vào Việt Nam và không làm thủ tục xuất khẩu ra khỏi Việt Nam.
+ Hàng quá cảnh, mượn đường qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam
trên cơ sở Hiệp định đã ký kết giữa Chính phủ Việt Nam với Chính phủ
nước ngoài hoặc giữa cơ quan, người đại diện được Chính phủ Việt Nam
và Chính phủ nước ngoài ủy quyền.
+ Hàng hóa được vận chuyển từ nước xuất khẩu đến nước nhập khẩu
không qua cửa khẩu Việt Nam.
- Hàng tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu, nếu thực tái xuất khẩu trong
thời hạn không phải nộp thuế nhập khẩu trong thời hạn quy định của pháp
luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thì không phải nộp thuế TTĐB
tương ứng với số hàng thực tái xuất khẩu.
Hàng hóa tạm xuất khẩu, tái nhập khẩu, nếu thực tái nhập khẩu trong
thời hạn không phải nộp thuế thuế xuất khẩu trong thời hạn theo quy định
của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thì không phải nộp thuế
TTĐB tương ứng với số hàng thực tái nhập khẩu.
- Hàng tạm nhập khẩu để dự hội chợ, triển lãm nếu thực tái xuất
khẩu trong thời hạn chưa phải nộp thuế nhập khẩu theo chế độ quy định.
Hết thời gian hội chợ, triển lãm mà tổ chức, cá nhân không tái xuất
hàng tạm nhập khẩu thì phải kê khai, nộp thuế TTĐB; nếu tổ chức, cá nhân
không kê khai mà bị kiểm tra, phát hiện thì ngoài việc truy thu thuế TTĐB
còn bị phạt theo quy định của pháp luật.
- Đồ dùng của tổ chức, cá nhân nước ngoài theo tiêu chuẩn miễn trừ
ngoại giao theo quy định của pháp luật về miễn trừ ngoại giao.
- Hàng mang theo người trong tiêu chuẩn hành lý miễn thuế nhập
khẩu của cá nhân người Việt Nam và người nước ngoài khi xuất, nhập cảnh
qua cửa khẩu Việt Nam.
- Hàng nhập khẩu để bán miễn thuế các cửa hàng bán hàng miễn
thuế theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.
c. Hàng hoá nhập khẩu từ nước ngoài vào khu phi thuế quan, hàng
hoá từ nội địa bán vào khu phi thuế quan và chỉ sử dụng trong khu phi thuế
quan, hàng hoá được mua bán giữa các khu phi thuế quan với nhau, trừ xe
ô tô chở người dưới 24 chỗ.
Khu phi thuế quan bao gồm: khu chế xuất, doanh nghiệp chế xuất,
kho bảo thuế, khu bảo thuế, kho ngoại quan, khu kinh tế thương mại đặc
biệt, khu thương mại - công nghiệp và các khu vực kinh tế khác được thành
lập và được hưởng các ưu đãi về thuế như khu phi thuế quan theo Quyết
định của Thủ tướng Chính phủ. Quan hệ mua bán trao đổi hàng hoá giữa
các khu này với bên ngoài là quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu.
Hồ sơ, trình tự và thẩm quyền giải quyết không thu thuế TTĐB,
quyết toán thuế TTĐB đối với các trường hợp quy định tại mục b, mục c
được thực hiện như quy định về giải quyết không thu thuế, miễn thuế nhập
khẩu theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
Cơ sở nhập khẩu các mặt hàng thuộc các trường hợp không phải chịu
thuế TTĐB khi nhập khẩu theo quy định tại mục b, mục c nếu dùng vào
mục đích khác thì phải kê khai nộp thuế TTĐB khâu nhập khẩu theo quy
định với cơ quan hải quan nơi đăng ký tờ khai hải quan trong thời hạn 10
ngày, kể từ ngày xuất dùng vào mục đích khác. Thủ tục thu thuế TTĐB
trong các trường hợp này được thực hiện như quy định đối với thuế nhập
khẩu.
d. Tàu bay, du thuyền sử dụng cho mục đích kinh doanh vận chuyển
hàng hoá, hành khách, khách du lịch.
Trường hợp tàu bay, du thuyền thuộc diện không chịu thuế tiêu thụ
đặc biệt nhưng sau đó không sử dụng cho mục đích kinh doanh vận chuyển
hàng hoá, hành khách và kinh doanh du lịch thì phải chịu thuế tiêu thụ đặc
biệt theo giá trị còn lại sau khi trừ giá trị đã khấu hao theo quy định.
Cơ sở kinh doanh có tàu bay, du thuyền chuyển đổi mục đích nêu
trên phải kê khai nộp thuế TTĐB cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp.
e. Xe ô tô: Là các loại xe theo thiết của nhà sản xuất được sử dụng
làm xe cứu thương, xe chở phạm nhân, xe tang lễ; xe thiết kế vừa có chỗ
ngồi, vừa có chỗ đứng chở được từ 24 người trở lên; xe ô tô chạy trong
khu vui chơi, giải trí, thể thao không đăng ký lưu hành và không tham gia
giao thông.
g. Điều hoà nhiệt độ có công suất từ 90.000 BTU trở xuống, theo
thiết kế của nhà sản xuất chỉ để lắp trên phương tiện vận tải, bao gồm ô tô,
toa xe lửa, tàu thuyền, tàu bay.
2. Người nộp thuế
Thuế TTĐB được áp dụng theo nguyên tắc điểm đến, tức là đánh vào
hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB được tiêu dùng trong phạm vi lãnh thổ
của một quốc gia . Hàng hoá sản xuất tại một nước nếu xuất khẩu sẽ không
phải chịu thuế TTĐB tại nước xuất khẩu mà sẽ chịu thuế TTĐB tại nước
nhập khẩu theo quy định của nước nhập khẩu hàng hoá.
Cũng theo nguyên tắc điểm đến thuế TTĐB được thiết lập không
phân biệt hàng hoá sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu. Không thể
đánh thuế TTĐB đối với mặt hàng nhập khẩu nào đó mà không đánh thuế
TTĐB đối với mặt hàng sản xuất trong nước cùng loại. Mặt khác, cũng
không thể đánh thuế đối với mặt hàng sản xuất trong nước mà không đánh
vào mặt hàng cùng loại nhập khẩu. Khi tham gia vào Tổ chức Thương mại
thế giới, nguyên tắc không phân biệt đối xử đòi hỏi phải áp dụng thuế
TTĐB đối với hàng nhập khẩu và sản xuất cùng loại theo cùng phương
pháp đánh thuế và theo cùng mức thu về thuế TTĐB.
Người nộp thuế TTĐB là tổ chức, cá nhân có sản xuất, nhập khẩu
hàng hóa và kinh doanh dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB, bao
gồm:
- Các tổ chức kinh doanh được thành lập và đăng ký kinh doanh theo
Luật Doanh nghiệp, Luật Doanh nghiệp Nhà nước (nay là Luật Doanh
nghiệp) và Luật Hợp tác xã.
- Các tổ chức kinh tế của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội,
tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội -
nghề nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức sự nghiệp và các tổ chức
khác.
- Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và bên nước ngoài
tham gia hợp tác kinh doanh theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam
(nay là Luật đầu tư); các tổ chức, cá nhân nước ngoài hoạt động kinh doanh
ở Việt Nam nhưng không thành lập pháp nhân tại Việt Nam.
- Cá nhân, hộ gia đình, nhóm người kinh doanh độc lập và các đối
tượng khác có hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu.
Cơ sở kinh doanh xuất khẩu mua hàng chịu thuế TTĐB của cơ sở
sản xuất để xuất khẩu nhưng không xuất khẩu mà tiêu thụ trong nước thì cơ
sở kinh doanh xuất khẩu là người nộp thuế TTĐB. Khi bán hàng hóa, cơ sở
kinh doanh xuất khẩu phải kê khai và nộp đủ thuế TTĐB.
Trước đây, khi mới áp dụng thuế GTGT, các cơ sở sản xuất, nhập
khẩu hàng hoá hoặc cơ sở cung ứng dịch vụ thuộc danh mục chịu thuế
TTĐB không phải nộp thuế GTGT đối với hàng hoá, dịch vụ đã kê khai
nộp thuế TTĐB. Quy định này gây khó khăn trong việc tính, quản lý thuế
GTGT do các cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT khi mua hàng hoá chịu
thuế TTĐB để bán không có hoá đơn thuế GTGT để khấu trừ thuế GTGT
đã nộp ở các khâu trước và chưa phù hợp với bản chất của thuế GTGT.
Quy định này hiện đã được sửa đổi, bổ sung hàng hoá, dịch vụ chịu
thuế TTĐB vào nhóm đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 10%.
Việc điều chỉnh này là hợp lý do:
- Mỗi sắc thuế có vai trò tác dụng riêng trong việc điều tiết thu nhập
cũng như thực hiện các mục tiêu điều tiết nền kinh tế của Đảng và Nhà
nước, trong đó:
+ Thuế GTGT có phạm vi điều chỉnh rộng, đánh trên đa số hàng hoá,
dịch vụ sản xuất và tiêu dùng ở Việt Nam nhằm đảm bảo công bằng đối với
mọi cá nhân và tổ chức tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ (trừ một số ít trường
hợp không chịu thuế GTGT theo quy định của Nhà nước); phù hợp với vai
trò của thuế GTGT là điều tiết thu nhập của các cá nhân và tổ chức thông
qua việc tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ của các cá nhân, tổ chức đó.
+ Thuế TTĐB có vai trò chủ yếu là điều tiết tiêu dùng, điều tiết sản
xuất đối với một số hàng hoá, dịch vụ đặc biệt.
- Áp dụng thuế GTGT đối với hàng hoá chịu thuế TTĐB nhằm đảm
bảo tính liên hoàn của thuế GTGT giữa các khâu trong quá trình sản xuất
kinh doanh hàng hoá, dịch vụ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp khấu trừ
thuế GTGT đầu vào khi mua hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB, khuyến
khích sản xuất kinh doanh.
3. Căn cứ và phương pháp tính thuế
3.1. Căn cứ tính thuế
Căn cứ để tính thuế TTĐB phải nộp là giá tính thuế của hàng hóa,
dịch vụ chịu thuế TTĐB và thuế suất thuế TTĐB của hàng hóa, dịch vụ đó.
3.1.1. Giá tính thuế TTĐB
Giá tính thuế TTĐB của hàng hoá dịch vụ được xác định như sau:
a. Hàng hoá sản xuất trong nước
Giá tính thuế TTĐB là giá bán của cơ sở sản xuất chưa có thuế
GTGT và chưa có thuế TTĐB, được xác định cụ thể như sau:
Giá bán chưa có thuế GTGT
Giá tính thuế TTĐB =
1 + Thuế suất thuế TTĐB
Giá bán chưa có thuế GTGT được xác định theo quy định của pháp
luật về thuế giá trị gia tăng.
Cơ sở sản xuất hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt bán hàng qua các
cơ sở trực thuộc hạch toán phụ thuộc (chi nhánh, cửa hàng...) thì giá làm
căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá do các chi nhánh, cửa hàng bán ra
chưa có thuế GTGT. Cơ sở sản xuất bán hàng thông qua đại lý bán đúng
giá do cơ sở quy định, hưởng hoa hồng thì giá làm căn cứ xác định giá tính
thuế tiêu thụ đặc biệt là giá bán chưa có thuế GTGT do cơ sở sản xuất quy
định chưa trừ hoa hồng.
Cơ sở sản xuất hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt bán hàng qua các
cơ sở kinh doanh thương mại thì giá làm căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt
là giá bán chưa có thuế GTGT của cơ sở sản xuất nhưng không được thấp
hơn 10% so với giá bán bình quân do cơ sở kinh doanh thương mại bán ra.
Trường hợp giá bán của cơ sở sản xuất thấp hơn 10% so với giá cơ
sở kinh doanh thương mại bán ra thì giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá do
cơ quan thuế ấn định theo quy định của Luật quản lý thuế và các văn bản
hướng dẫn thi hành.
b. Đối với hàng hoá gia công:
Đối với hàng hoá gia công là giá tính thuế của hàng hoá bán ra của
cơ sở giao gia công hoặc giá bán của sản phẩm cùng loại hoặc tương đương
tại cùng thời điểm bán hàng chưa có thuế GTGT và thuế TTĐB được xác
định cụ thể như sau:
Giá bán chưa có thuế GTGT
Giá tính thuế TTĐB đối
= của cơ sở đưa gia công
với hàng hoá gia công
1+ Thuế suất thuế TTĐB
c. Đối với hàng nhập khẩu:
Giá tính thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu thuộc diện chịu thuế
TTĐB được xác định như sau:
Giá tính thuế TTĐB = Giá tính thuế nhập khẩu + Thuế nhập khẩu
Giá tính thuế nhập khẩu được xác định theo các quy định của Luật
thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu. Trường hợp hàng hóa nhập khẩu được
miễn hoặc giảm thuế nhập khẩu thì thuế nhập khẩu được xác định trong giá
tính thuế TTĐB theo số thuế nhập khẩu còn phải nộp.
d. Đối với dịch vụ:
Giá tính thuế đối với dịch vụ chịu thuế TTĐB là giá cung ứng dịch vụ
của cơ sở kinh doanh chưa có thuế GTGT và chưa có thuế TTĐB, được xác
định như sau:
Giá dịch vụ chưa có thuế GTGT
Giá tính thuế TTĐB =
1 + Thuế suất thuế TTĐB
Ví dụ: Doanh thu chưa có thuế GTGT kinh doanh vũ trường của cơ
sở trong kỳ là 30.000.000 đồng.
30.000.000 đ
Giá tính thuế TTĐB = = 23.076.923đ
1 + 30%
e. Giá tính thuế TTĐB một số trường hợp đặc biệt
- Đối với hàng hoá chịu thuế TTĐB, giá tính thuế TTĐB là giá chưa
có thuế GTGT và chưa có thuế TTĐB và không loại trừ giá trị vỏ bao bì.
Trường hợp, đối với mặt hàng bia chai nếu có đặt tiền cược vỏ, định
kỳ hàng quý cơ sở sản xuất và khách hàng thực hiện quyết toán số tiền đặt
cược, số tiền đặt cược tương ứng với số vỏ chai không thu hồi được phải
đưa vào doanh thu tính thuế tiêu thụ đặc biệt.
Ví dụ 1: Giá bán theo phương thức thu đổi vỏ chai của một két bia
chai Hà Nội chưa có thuế GTGT là 200.000đ/két, thì giá tính thuế TTĐB
xác định như sau:
Giá tính thuế 200.000 200.000đ
TTĐB 1 két = đ = = 137.933đ
bia 1+ 45% 1,45
Ví dụ 2: Quý III năm 2010, Công ty bia A bán 1.000 chai bia cho
khách hàng B và có thu tiền cược vỏ chai với mức 1.200đ/vỏ chai, tổng số
tiền đặt cược là 1.200.000đ. Hết quý Công ty A và khách hàng B thực hiện
quyết toán: số vỏ chai thu hồi là 800 vỏ chai, số vỏ chai không thu hồi được
là 200 vỏ chai, căn cứ số lượng vỏ chai thu hồi, Công ty A trả lại cho khách
hàng B số tiền là 960.000đ, số tiền đặt cược tương ứng số vỏ chai không thu
hồi được là 240.000đ (200 vỏ chai x 1.200đ/vỏ chai) Công ty A phải đưa vào
doanh thu tính thuế TTĐB.
- Đối với bia hộp (bia lon), giá tính thuế TTĐB được xác định như
sau:
Giá bán chưa có thuế GTGT
Giá tính thuế TTĐB =
1 + Thuế suất thuế TTĐB
Ví dụ: Đối với bia hộp, năm 2010 giá bán của 1lít bia hộp chưa có
thuế GTGT là 20.000đ, thuế suất thuế TTĐB mặt hàng bia (từ ngày 01
tháng 01 năm 2010 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2012) là 45% thì giá tính
thuế TTĐB được xác định như sau:
Giá tính thuế 20.000đ 20.000đ
TTĐB 1 lít bia = = = 13.793đ
1+ 45% 1,45
hộp
- Đối với hàng hóa bán theo phương thức trả góp: Giá tính thuế
TTĐB là giá bán chưa có thuế GTGT và chưa có thuế TTĐB của hàng hóa
bán theo phương thức trả tiền một lần, không bao gồm khoản lãi trả góp.
Do việc thanh toán hàng theo phương thức trả góp gồm 2 phần: một phần là
thanh toán theo giá bán hàng hoá và một phần là lãi trả góp (tính theo lãi
suất nhất định trên số tiền trả chậm). Về bản chất, khoản lãi trả góp không
phải doanh thu bán hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB nên không tính vào
giá tính thuế TTĐB.
- Đối với hàng hoá sản xuất dưới hình thức hợp tác kinh doanh giữa
cơ sản xuất và cơ sở sở hữu thương hiệu (nhãn hiệu) hàng hoá, công nghệ
sản xuất giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá bán ra của cơ sở sở hữu
thương hiệu (nhãn hiệu) hàng hoá, công nghệ sản xuất.
- Đối với hàng hóa, dịch vụ dùng để trao đổi, tiêu dùng nội bộ, biếu,
tặng, cho, khuyến mại là giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của hàng hóa, dịch
vụ cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm phát sinh các hoạt động này.
- Đối với cơ sở kinh doanh xuất khẩu mua hàng chịu thuế TTĐB của
cơ sở sản xuất để xuất khẩu nhưng không xuất khẩu mà bán trong nước thì
giá tính thuế TTĐB trong trường hợp này là giá mua vào của cơ sở kinh
doanh xuất khẩu, nếu không xác định được chính xác giá mua vào thì tính
theo giá thực tế bán ra của cơ sở kinh doanh xuất khẩu chưa có thuế TTĐB
và chưa có thuế GTGT.
Giá Giá bán trong nước của cơ sở xuất khẩu chưa có
tính thuế GTGT
=
thuế
1 + Thuế suất thuế TTĐB
TTĐB
Trường hợp cơ sở kinh doanh xuất khẩu kê khai giá bán (đã có thuế
GTGT và thuế TTĐB) làm căn cứ xác định giá tính thuế TTĐB thấp hơn
10% so với giá bán trên thị trường thì giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá
do cơ quan thuế ấn định theo quy định của Luật quản lý thuế và các văn
bản hướng dẫn thi hành.
- Đối với kinh doanh vũ trường, mát-xa và ka-ra-ô-kê, giá tính thuế
là doanh thu chưa có thuế GTGT của các hoạt động trong vũ trường, cơ sở
mát-xa và karaoke, bao gồm cả doanh thu của dịch vụ ăn uống và các dịch
vụ khác đi kèm (ví dụ tắm, xông hơi trong cơ sở mát-xa).
Ví dụ: Doanh thu chưa có thuế GTGT kinh doanh vũ trường (bao
gồm cả doanh thu dịch vụ ăn uống) của cơ sở kinh doanh A trong kỳ tính
thuế là 100.000.000đ.
Giá tính thuế 100.000.000đ
= = 71.428.571đ
TTĐB 1 + 40%
- Đối với kinh doanh gôn là doanh thu thực thu chưa có thuế GTGT
về bán thẻ hội viên, bán vé chơi gôn, bao gồm cả tiền phí chơi gôn do hội
viên trả và tiền ký quỹ (nếu có). Trường hợp khoản ký quỹ được trả lại
người ký quỹ thì cơ sở sẽ được hoàn lại số thuế đã nộp bằng cách khấu trừ
vào số phải nộp của kỳ tiếp theo, nếu không khấu trừ được thì cơ sở sẽ
được hoàn thuế theo quy định. Cơ sở kinh doanh gôn có kinh doanh các
loại hàng hóa, dịch vụ khác không thuộc danh mục chịu thuế TTĐB thì các
hàng hóa, dịch vụ đó không phải chịu thuế TTĐB.
Ví dụ: Cơ sở kinh doanh gôn có tổ chức các hoạt động kinh doanh
khách sạn, ăn uống, bán hàng hóa, dịch vụ đưa đón... thì các hàng hóa, dịch
vụ này không thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB.
- Đối với dịch vụ ca-si-nô, trò chơi bằng máy giắc-pót là doanh số
bán chưa có thuế GTGT đã trừ trả thưởng tức là bằng số tiền thu được
(chưa có thuế GTGT) do đổi cho khách trước khi chơi tại quầy đổi tiền
hoặc bàn chơi, máy chơi trừ đi số tiền đổi trả lại cho khách.
- Đối với kinh doanh giải trí có đặt cược là doanh số bán vé số đặt
cược trừ số tiền trả thưởng cho khách thắng cuộc (giá chưa có thuế GTGT),
không bao gồm doanh số bán vé xem các trò giải trí có đặt cược.
- Đối với dịch vụ xổ số là giá vé số chưa có thuế GTGT.
- Giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hóa, dịch vụ bao gồm
cả khoản thu thêm tính ngoài giá bán hàng hóa, giá cung ứng dịch vụ (nếu
có) mà cơ sở sản xuất kinh doanh được hưởng.
Giá tính thuế được tính bằng đồng Việt Nam. Trường hợp người nộp
thuế có doanh thu bằng ngoại tệ thì phải quy đổi ngoại tệ ra đồng Việt Nam
theo tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng do
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm phát sinh doanh thu
để xác định giá tính thuế.
Đối với hàng hóa nhập khẩu: Việc quy đổi tỷ giá giữa đồng Việt
Nam với đồng tiền nước ngoài dùng để xác định trị giá tính thuế được thực
hiện theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
Trường hợp cơ sở sản xuất, kinh doanh không thực hiện hoặc thực
hiện không đúng chế độ hóa đơn, chứng từ thì cơ quan thuế căn cứ vào tình
hình sản xuất kinh doanh thực tế để ấn định doanh thu theo quy định của
Luật Quản lý thuế và xác định số thuế TTĐB phải nộp.
Cơ sở sản xuất, nhập khẩu hàng hóa, kinh doanh dịch vụ chịu thuế
TTĐB phải thực hiện đúng chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ khi mua, bán
hàng hóa, kinh doanh dịch vụ và vận chuyển hàng hóa theo quy định của
pháp luật.
Cơ sở sản xuất khi bán hàng hóa, giao hàng cho các chi nhánh, cơ sở
phụ thuộc, đại lý đều phải sử dụng hóa đơn. Trường hợp chi nhánh, cửa
hàng trực thuộc đặt trên cùng một tỉnh, thành phố với cơ sở sản xuất hoặc
hàng xuất chuyển kho thì cơ sở được sử dụng phiếu xuất kho kiêm vận
chuyển nội bộ kèm theo lệnh điều động nội bộ.
Cơ sở sản xuất mặt hàng chịu thuế TTĐB có sử dụng nhãn hiệu hàng
hóa phải đăng ký mẫu nhãn hiệu hàng hóa sử dụng theo quy định.
Thời điểm xác định thuế TTĐB như sau:
- Đối với bán hàng hóa, thời điểm phát sinh doanh thu đối với hàng
hóa là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hàng hoá
cho người mua, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền;
- Đối với dịch vụ là thời điểm hoàn thành việc cung ứng dịch vụ
hoặc thời điểm lập hoá đơn cung ứng dịch vụ, không phân biệt đã thu được
tiền hay chưa thu được tiền.
- Đối với hàng hoá nhập khẩu là thời điểm đăng ký tờ khai hải quan.
3.1.2. Thuế suất thuế Thuế tiêu thụ đặc biệt
BIỂU THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT
STT Hàng hoá, dịch vụ Thuế suất (%)
I Hàng hoá
1 Thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm khác từ cây thuốc lá 65
2 Rượu
Rượu từ 40 độ trở lên ( Đến hết năm 2009) 65
Rượu từ 20 độ đến dưới 40 độ ( Đến hết năm 2009) 30
Rượu dưới 20 độ, rượu hoa quả, rượu thuốc (Đến hết năm 20
2009)
Năm 2010 25
a) Rượu từ 20 độ trở lên
Từ ngày 01 tháng 01 năm 2010 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2012 45
Từ ngày 01 tháng 01 năm 2013 50
b) Rượu dưới 20 độ 25
3 Bia
Đến hết năm 2009 75

Từ ngày 01 tháng 01 năm 2010 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2012 45
Từ ngày 01 tháng 01 năm 2013 50
4 Xe ô tô dưới 24 chỗ
a) Xe ô tô chở người từ 9 chỗ trở xuống, trừ loại quy định tại điểm
4đ, 4e và 4g phần này
Loại có dung tích xi lanh từ 2.000 cm3 trở xuống 45
Loại có dung tích xi lanh trên 2.000 cm3 đến 3.000 cm3 50
Loại có dung tích xi lanh trên 3.000 cm3 60
b) Xe ô tô chở người từ 10 đến dưới 16 chỗ, trừ loại quy định tại
30
điểm 4đ, 4e và 4g phần này
c) Xe ô tô chở người từ 16 đến dưới 24 chỗ, trừ loại quy định tại
15
điểm 4đ, 4e và 4g phần này
d) Xe ô tô vừa chở người, vừa chở hàng, trừ loại quy định tại điểm
15
4đ, 4e và 4g phần này
Bằng 70% mức thuế
đ) Xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng suất áp dụng cho xe
sinh học, trong đó tỷ trọng xăng sử dụng không quá 70% số năng cùng loại quy định
lượng sử dụng. tại điểm 4a, 4b, 4c
và 4d phần này
Bằng 50% mức thuế
suất áp dụng cho xe
e) Xe ô tô chạy bằng năng lượng sinh học cùng loại quy định
tại điểm 4a, 4b, 4c
và 4d phần này
g) Xe ô tô chạy bằng điện
Loại chở người từ 9 chỗ trở xuống 25
Loại chở người từ 10 đến dưới 16 chỗ 15
Loại chở người từ 16 đến dưới 24 chỗ 10
Loại thiết kế vừa chở người, vừa chở hàng 10
5 Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh trên
20
125cm3
6 Tàu bay 30
7 Du thuyền 30
8 Xăng các loại, nap-ta, chế phẩm tái hợp và các chế phẩm khác để
10
pha chế xăng
9 Điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống 10
10 Bài lá 40
11 Vàng mã, hàng mã 70
II Dịch vụ
1 Kinh doanh vũ trường 40
2 Kinh doanh mát-xa, ka-ra-ô-kê 30
3 Kinh doanh ca-si-nô, trò chơi điện tử có thưởng 30
4 Kinh doanh đặt cược 30
5 Kinh doanh gôn 20
6 Kinh doanh xổ số 15
* Một số nội dung được quy định cụ thể như sau:
- Xe ô tô loại thiết kế vừa chở người vừa chở hàng áp dụng thuế suất
thuế tiêu thụ đặc biệt tại điểm 4d, 4g của Biểu thuế tiêu thụ đặc biệt là loại
có từ hai hàng ghế trở lên, có thiết kế vách ngăn cố định giữa khoang chở
người và khoang chở hàng.
- Xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng sinh học hoặc điện quy
định tại điểm 4đ Biểu thuế tiêu thụ đặc biệt là loại xe được thiết kế theo
tiêu chuẩn của nhà sản xuất có tỷ lệ xăng pha trộn không quá 70% tổng số
nhiên liệu sử dụng và loại xe kết hợp động cơ điện và động cơ xăng (xe
hybrid) có tỷ lệ xăng sử dụng theo tiêu chuẩn nhà sản xuất không quá 70%
số năng lượng sử dụng so với loại xe chạy xăng tiết kiệm nhất có cùng số
chỗ ngồi và cùng dung tích xi lanh có mặt tại thị trường Việt Nam.
- Xe ô tô chạy bằng năng lượng sinh học, xe ô tô chạy bằng năng
lượng điện quy định tại điểm 4e và 4g Biểu thuế tiêu thụ đặc biệt là loại xe
được thiết kế theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất chạy hoàn toàn bằng năng
lượng sinh học, năng lượng điện.
- Cơ sở sản xuất nhiều loại hàng hóa và kinh doanh nhiều loại dịch
vụ chịu thuế TTĐB có các mức thuế suất khác nhau thì phải kê khai nộp
thuế TTĐB theo từng mức thuế suất quy định đối với từng loại hàng hóa,
dịch vụ; nếu cơ sở sản xuất hàng hóa, kinh doanh dịch vụ không xác định
được theo từng mức thuế suất thì phải tính và nộp thuế theo mức thuế suất
cao nhất của hàng hóa, dịch vụ mà cơ sở có sản xuất, kinh doanh.
3.2. Phương pháp tính thuế
3.2.1. Phương pháp tính thuế TTĐB
Hiện nay, theo thông lệ chung các nước đang áp dụng các phương
pháp tính thuế TTĐB phổ biến như sau:
- Phương pháp tính thuế TTĐB theo mức thu tuyệt đối. Theo
phương pháp này số thuế TTĐB được quy định bằng mức thu cụ thể trên
một đơn vị tính theo quy định. Ví dụ, Anh đánh thuế TTĐB 80 pences cho
một lít xăng, Malaysia đánh thuế 58 ringit/ 1 kg thuốc lá điếu; 48
ringit/dexilit bia, Hàn Quốc đánh thuế TTĐB đối với casino 35.000 Won/
người, 559 Won/ 1 lít xăng, 255Won/ 1 lít dầu diezel. Cơ sở cho việc tính
thuế theo phương pháp này là nhằm mục tiêu hạn chế tiêu dùng hàng hoá
dịch vụ không có lợi cho sức khoẻ, môi trường hoặc ảnh hưởng đến phong
tục tập quán... Phương pháp này tương đối đơn giản và thuận tiện cho công
tác quản lý và đảm bảo số thu về thuế TTĐB luôn được ổn định song tác
dụng phân phối và điều tiết thu nhập bị hạn chế.
Để đảm bảo cả hai mục tiêu hướng dẫn tiêu dùng và điều tiết thu
nhập một số nước có sự điều chỉnh phương pháp tính thuế TTĐB theo mức
thu tuyệt đối kết hợp chất lượng hàng hoá dịch vụ theo nguyên tắc hàng
hoá có chất lượng cao giá bán cao thì mức thu tuyệt đối cũng cao hơn. Ví
dụ, Philippin đánh thuế TTĐB từ 5- 300 peso/ 1 lít bia tuỳ thuộc vào chất
lượng bia, Singapore đánh thuế từ 1,40 đến 90 Đôla Singapore cho 1kg đối
với sản phẩm đồ uống có cồn.
- Phương pháp tính thuế TTĐB theo mức thu tương đối: theo phương
pháp này, thuế TTĐB tính theo tỷ lệ % của giá hàng hoá. Ví dụ, Đài Loan
định thuế TTĐB 20% đối với điều hoà nhiệt độ, Việt Nam đánh thuế TTĐB
10% đối với xăng, Hàn Quốc đánh thuế TTĐB 10% đối với hộp đêm...
Phương pháp này có tác dụng trong việc phân phối và điều tiết thu nhập song
công tác quản lý phức tạp hơn vừa quản lý cả số lượng và giá bán hàng hoá
dịch vụ, số thu về thuế TTĐB phụ thuộc vào giá của hàng hoá dịch vụ.

Thuế TTĐB phải nộp = Giá tính thuế TTĐB x Thuế suất thuế TTĐB
Việc tính thuế TTĐB theo công thức trên chỉ áp dụng được đối với
các cơ sở sản xuất, nhập khẩu thực hiện đầy đủ việc mua bán hàng hoá có
hoá đơn chứng từ hợp pháp.
3.2.2. Phương pháp tính thuế TTĐB đối với một số trường hợp đặc thù
- Trường hợp cơ sở sản xuất hàng hoá chịu thuế TTĐB bằng nguyên
liệu đã chịu thuế TTĐB thì được khấu trừ thuế TTĐB đã nộp đối với phần
nguyên liệu đầu vào, nếu có chứng từ hợp pháp:
Số thuế = Thuế TTĐB của - Số thuế TTĐB đã nộp ở khâu
TTĐB phải hàng hoá xuất nguyên liệu mua vào tương ứng
nộp trong kho tiêu thụ với số hàng hoá xuất kho tiêu thụ
kỳ trong kỳ trong kỳ.
Ví dụ: Doanh nghiệp A trong kỳ tính thuế có số liệu như sau:
Doanh nghiệp sản xuất mặt hàng rượu đóng chai, số thuế TTĐB của
nguyên liệu đầu vào là 50.000.000 đồng. Với số nguyên liệu trên doanh
nghiệp sản xuất được 10.000 chai rượu, trong kỳ tiêu thụ được 7.000 chai
rượu. Doanh nghiệp tập hợp số thuế TTĐB của hàng hoá xuất kho (căn cứ
trên hoá đơn) trong kỳ là 45.000.000 đồng.
- Số thuế TTĐB trong kỳ được khấu trừ
= (7000/10.000) x 50.000.000= 35.000.0000 đồng.
- Số thuế TTĐB doanh nghiệp phải nộp trong kỳ:
= 45.000.000đ - 35.000.000 đ= 10.000.000 đồng.
Số thuế TTĐB được khấu trừ tối đa không vượt quá số thuế TTĐB
tính cho phần nguyên liệu tương ứng dùng sản xuất ra sản phẩm đã tiêu
thụ, theo tiêu chuẩn định mức kinh tế kỹ thuật của sản phẩm.
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh nhiều loại hàng hoá, dịch vụ thuộc diện
chịu thuế TTĐB có thuế suất khác nhau thì phải kê khai thuế TTĐB theo
từng mức thuế suất quy định đối với từng loại hàng hoá, dịch vụ; nếu
không xác định được theo từng mức thuế suất thì cơ sở phải tính theo mức
thuế suất cao nhất của hàng hoá, dịch vụ mà cơ sở có sản xuất, kinh doanh.
Nếu kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế TTĐB và hàng hoá dịch
vụ không chịu thuế TTĐB (không tách được) thì phải tính trên toàn bộ
hàng hoá dịch vụ.
- Ấn định số thuế phải nộp: đối với các cơ sở sản xuất nhỏ không
thực hiện đầy đủ việc mua bán hàng hoá có hoá đơn chứng từ thì cơ quan
thuế căn cứ vào tình hình kinh doanh thực tế để ấn định số thuế TTĐB phải
nộp. Quy định này nhằm tránh thất thu cho NSNN.
4. Hoàn thuế
Người nộp thuế TTĐB được hoàn thuế đã nộp trong các trường hợp
sau đây:
a. Hàng tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu bao gồm:
- Hàng hoá nhập khẩu đã nộp thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng còn lưu
kho, lưu bãi tại cửa khẩu và đang chịu sự giám sát của cơ quan hải quan,
được tái xuất ra nước ngoài.
- Hàng hoá nhập khẩu đã nộp thuế tiêu thụ đặc biệt để giao, bán hàng
cho nước ngoài thông qua các đại lý tại Việt Nam; hàng hóa nhập khẩu để
bán cho các phương tiện của các hãng nước ngoài trên các tuyến đường
quốc tế qua cảng Việt Nam và các phương tiện của Việt Nam trên các
tuyến đường quốc tế theo qui định của Chính phủ.
- Hàng tạm nhập khẩu để tái xuất khẩu theo phương thức kinh doanh
hàng tạm nhập tái xuất khi tái xuất khẩu được hoàn lại số thuế tiêu thụ đặc
biệt đã nộp tương ứng với số hàng tái xuất khẩu.
- Hàng nhập khẩu đã nộp thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng tái xuất khẩu
ra nước ngoài được hoàn lại số thuế tiêu thụ đặc biệt đã nộp đối với số hàng
xuất trả lại nước ngoài.
- Hàng tạm nhập khẩu để dự hội chợ, triển lãm, giới thiệu sản phẩm
hoặc để phục vụ công việc khác trong thời hạn nhất định đã nộp thuế tiêu
thụ đặc biệt, khi tái xuất khẩu được hoàn thuế.
Trường hợp hàng tạm nhập khẩu để tái xuất khẩu, nếu đã thực tái
xuất khẩu trong thời hạn nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế xuất
khẩu, thuế nhập khẩu thì không phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt tương ứng
với số hàng thực tế đã tái xuất.
- Hàng nhập khẩu đã nộp thuế TTĐB theo khai báo, nhưng thực tế
nhập khẩu ít hơn so với khai báo; hàng nhập khẩu trong quá trình nhập
khẩu bị hư hỏng, mất có lý do xác đáng, đã nộp thuế TTĐB.
- Đối với hàng nhập khẩu chưa phù hợp về chất lượng, chủng loại
theo hợp đồng, giấy phép nhập khẩu (do phía chủ hàng nước ngoài gửi sai),
có giám định của cơ quan có thẩm quyền kiểm nghiệm và xác nhận của chủ
hàng nước ngoài mà được phép nhập khẩu thì cơ quan Hải quan kiểm tra và
xác nhận lại số thuế TTĐB phải nộp, nếu có số thuế đã nộp thừa thì được
hoàn lại, nếu nộp thiếu thì phải nộp đủ số phải nộp.
Trường hợp được phép xuất khẩu trả lại nước ngoài thì được hoàn lại
số thuế TTĐB đã nộp đối với số hàng xuất trả lại nước ngoài.
Trường hợp trả lại hàng cho bên nước ngoài trong thời hạn chưa phải nộp
thuế nhập khẩu theo chế độ quy định thì cơ quan Hải quan kiểm tra thủ tục
và thực hiện việc không thu thuế TTĐB phù hợp với số hàng nhập khẩu trả
lại nước ngoài.
b. Hàng hoá là nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất, gia công hàng
xuất khẩu được hoàn lại số thuế tiêu thụ đặc biệt đã nộp tương ứng với số
nguyên liệu dùng để sản xuất hàng hoá thực tế xuất khẩu.
Việc hoàn thuế TTĐB theo quy định tại mục a, mục b phần này chỉ
thực hiện đối với hàng hóa thực tế xuất khẩu và thủ tục, hồ sơ, trình tự,
thẩm quyền giải quyết hoàn thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng nhập khẩu
được thực hiện theo quy định như đối với việc giải quyết hoàn thuế nhập
khẩu theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
c. Cơ sở sản xuất, kinh doanh quyết toán thuế khi sáp nhập, chia,
tách, giải thể, phá sản, chuyển đổi hình thức sở hữu, giao, bán, khoán, cho
thuê doanh nghiệp nhà nước có số thuế tiêu thụ đặc biệt nộp thừa, cơ sở có
quyền đề nghị cơ quan thuế hoàn lại số thuế tiêu thụ đặc biệt nộp thừa.
d. Hoàn thuế TTĐB trong các trường hợp:
- Hoàn thuế theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền theo quy
định của pháp luật.
- Hoàn thuế theo điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam là thành viên.
- Hoàn thuế trong trường hợp có số tiền thuế tiêu thụ đặc biệt đã nộp
lớn hơn số tiền thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp theo quy định.
Thủ tục, hồ sơ, trình tự, thẩm quyền giải quyết hoàn thuế TTĐB theo
quy định tại mục c, d phần này được thực hiện theo quy định của Luật quản
lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành.
5. Khấu trừ thuế
Người nộp thuế sản xuất hàng hóa thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ
đặc biệt bằng nguyên liệu đã nộp thuế tiêu thụ đặc biệt nếu có chứng từ hợp
pháp thì được khấu trừ số thuế đã nộp đối với nguyên liệu khi xác định số
thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp ở khâu sản xuất.
- Cơ sở được khấu trừ số thuế TTĐB đã nộp đối với nguyên liệu đã
nộp thuế TTĐB nếu có chứng từ hợp pháp. Số thuế TTĐB được khấu trừ
đối với nguyên liệu tối đa không quá số TTĐB tương ứng với số nguyên
liệu dùng sản xuất ra hàng hoá đã tiêu thụ. Việc khấu trừ tiều thuế TTĐB
được thực hiện cùng với việc khai nộp thuế, xác định bằng công thức:

Số thuế TTĐB Số thuế TTĐB đã nộp


phải nộp của ở khâu nguyên liệu
Số thuế TTĐB
= hàng chịu thuế - mua vào tương ứng
phải nộp
TTĐB xuất kho với số hàng xuất kho
tiêu thụ trong kỳ tiêu thụ trong kỳ
Ví dụ:
Trong kỳ kê khai thuế, cơ sở A phát sinh các nghiệp vụ sau:
+ Nhập khẩu 10.000 lít rượu nước, đã nộp thuế TTĐB khi nhập khẩu
250 triệu đồng (căn cứ biên lai nộp thuế TTĐB ở khâu nhập khẩu).
+ Xuất kho 8.000 lít để sản xuất 12.000 chai rượu.
+ Xuất bán 9.000 chai rượu, số thuế TTĐB phải nộp của 9.000 chai
rượu xuất bán là 350 triệu đồng.
+ Số thuế TTĐB đã nộp ở khâu nhập khẩu nước rượu phân bổ cho
9.000 chai rượu đã bán ra là 150 triệu đồng.
Số thuế TTĐB cơ sở A phải nộp trong kỳ là:
350 triệu đồng - 150 triệu đồng = 200 triệu đồng.
Trường hợp chưa xác định được chính xác số thuế TTĐB đã nộp cho
số nguyên vật liệu tương ứng với số sản phẩm tiêu thụ trong kỳ thì có thể
căn cứ vào số liệu của kỳ trước để tạm tính số thuế TTĐB được khấu trừ và
sẽ quyết toán theo số thực tế vào cuối tháng, cuối quý. Trong mọi trường
hợp, số thuế TTĐB được phép khấu trừ tối đa không vượt quá số thuế
TTĐB tính cho phần nguyên liệu theo tiêu chuẩn định mức kinh tế kỹ thuật
của sản phẩm. Cơ sở sản xuất phải đăng ký định mức kinh tế kỹ thuật của
sản phẩm với cơ quan thuế trực tiếp quản lý cơ sở.
6. Giảm thuế Tiêu thụ đặc biệt
Thuế TTĐB là loại thuế gián thu, nó được chuyển số thuế phải nộp
cho người tiêu dùng gánh chịu thông qua giá hàng hoá, dịch vụ. Hơn nữa
thuế TTĐB có mục tiêu hướng dẫn sản xuất tiêu dùng và điều tiết thu nhập
nên thông lệ chung không áp dụng ưu đãi miễn giảm thuế TTĐB.
Do thuế TTĐB là một loại thuế gián thu, người tiêu dùng cuối cùng
là người phải chịu khoản thuế này nên số thuế TTĐB mà doanh nghiệp
phải nộp không ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp. Vì vậy về nguyên tắc, ngay cả khi doanh nghiệp bị lỗ cũng
không được miễn giảm thuế TTĐB. Tuy nhiên, trong trường hợp đặc biệt
thì có thể được xem xét giảm thuế TTĐB để giảm bớt khó khăn cho các cơ
sở sản xuất kinh doanh như sau:
- Cơ sở sản xuất hàng hóa thuộc diện chịu thuế TTĐB gặp khó khăn
do thiên tai, địch họa, tai nạn bất ngờ, bị lỗ được xét giảm thuế TTĐB. Mức
giảm thuế được xác định trên cơ sở số thiệt hại do thiên tai, định họa, tai
nạn bất ngờ gây ra nhưng không vượt quá giá trị tài sản bị thiệt hại sau khi
đã được bồi thường (nếu có) và không quá 30% số thuế phải nộp theo Luật
định của năm bị thiệt hại.
Thủ tục, hồ sơ giảm thuế được thực hiện theo quy định của Luật
Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành.

You might also like