Së GD-§T Hµ Néi §Ò thi chän häc sinh giái líp 11 n¨m 2010

Trêng THPT øng Hßa A M«n: Hãa häc

(Thêi gian lµm bµi: 120 phót)

C©u 1: (5 ®iÓm).
1. Cho c¸c dung dÞch sau cã cïng nång ®é mol/lit: NH 4Cl, CH3COONH4, H2SO4, CH3COONa, HCl.
a Em h·y viÕt c¸c qu¸ tr×nh ®iÖn li khi hßa tan c¸c chÊt trªn vµo níc.
b. S¾p xÕp gi¸ trÞ pH cña c¸c dung dÞch trªn theo thø tù t¨ng dÇn. Gi¶i thÝch ng¾n gän.
c. Dïng quú tÝm vµ mét hãa chÊt kh¸c, em h·y ph©n biÖt n¨m dung dÞch trªn.
2. Axit A lµ mét chÊt r¾n mÇu tr¾ng, nãng ch¶y ë 42,5 oC, dÔ tan trong níc. Hßa tan A vµo níc thu
®îc dung dÞch A. Cho A t¸c dông víi chÊt B thu ®îc kÕt tña D. Nung D víi c¸t tr¾ng, than ë
nhiÖt ®é cao thu ®îc phot pho tr¾ng. Hái A, B, D lµ nh÷ng chÊt g×? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n
øng.
C©u 2: (5 ®iÓm).
1. Tõ Metan vµ c¸c hãa chÊt v« c¬ cÇn thiÕt kh¸c. Em h·y viÕt c¸c ph¶n øng ®Ó ®iÒu chÕ cao su
Buna, polipropilen, polistiren. Ghi râ ®iÒu kiÖn ph¶n øng (nÕu cã).
2. Crackinh hoµn toµn 1 ankan X m¹ch th¼ng thu ®îc hçn hîp khÝ Y cã tû khèi h¬i so víi kh«ng
khÝ ®óng b»ng 1. T×m c«ng thøc cÊu t¹o, gäi tªn X.
C©u 3: (5 ®iÓm). Cho m1 (g) hçn hîp Al vµ Mg vµo m2 (g) dung dÞch HNO3 24%. Ph¶n øng xong thu
®îc dung dÞch A (chØ chøa muèi nitrat cña c¸c kim lo¹i) vµ tho¸t ra 8,96 lÝt hçn hîp khÝ X gåm
NO, N2O, N2. Thªm 1 lîng O2 võa ®ñ vµo X, sau ph¶n øng thu ®îc hçn hîp khÝ Y. DÉn Y tõ tõ
qua dung dÞch NaOH 2M d thÊy cã 4,48 lÝt hçn hîp khÝ Z tho¸t ra. Tû khèi cña Z so víi H 2 lµ 20.
NÕu cho NaOH 2M vµo A th× kÕt tña lín nhÊt thu ®îc lµ 62,2g. Cho c¸c thÓ tÝch khÝ ®o ë
®ktc.
1. T×m m1, m2.
2. T×m nång ®é phÇn tr¨m c¸c chÊt trong dung dÞch A.
3. T×m thÓ tÝch dung dÞch NaOH ®· thªm vµo A ®Ó ®îc kÕt tña lµ lín nhÊt.
C©u 4: (5 ®iÓm). Cho hçn hîp khÝ X gåm ba hidrocacbon A, B, C (víi B, C lµ 2 chÊt kÕ tiÕp nhau
trong cïng 1 d·y ®ång ®¼ng). §èt ch¸y hoµn toµn 672ml X råi dÉn s¶n phÈm ch¸y lÇn l ît qua
b×nh 1 chøa dung dÞch H2SO4 98%. KhÝ tho¸t ra tiÕp tôc dÉn vµo b×nh 2 chøa 437,5ml dung
dÞch Ba(OH)2 0,08M. KÕt thóc thÝ nghiÖm, khèi lîng b×nh 1 t¨ng 0,99g vµ b×nh 2 xuÊt hiÖn m
gam kÕt tña.
MÆt kh¸c nÕu dÉn 1209,6ml X (víi thµnh phÇn c¸c chÊt nh trªn) qua b×nh dung dÞch chøa n-
íc Brom d. Sau ph¶n øng, thÊy khèi lîng b×nh Brom t¨ng 0,468g vµ cã 806,4ml hçn hîp khÝ tho¸t
ra. BiÕt c¸c thÓ tÝch khÝ ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn, c¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn.
1. T×m c«ng thøc ph©n tö cña A, B, C. BiÕt chóng thuéc trong c¸c d·y ®ång ®¼ng ankan, anken,
ankin.
2. T×m phÇn tr¨m thÓ tÝch c¸c chÊt khÝ trong X.
3. T×m m.
(Häc sinh ®îc phÐp sö dông b¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè hãa häc.)
-----HÕt-----
 §¸p ¸n – thang ®iÓm
Néi dung §iÓm
C©u 1: (5 ®iÓm)
1a. C¸c qu¸ tr×nh ®iÖn ly (1 ®iÓm)
+) NH4Cl  NH4+ + Cl- NH4+ + H2O    NH3 + H3O+ 0,2 ®
+) CH3COONH4  CH3COO- + NH4+ CH3COO- + H2O    CH3COOH + OH- (1)
0,2 ®
NH4+ + H2O    NH3 + H3O+ (2)
+) CH3COONa  CH3COO- + Na+ CH3COO- + H2O    CH3COOH + OH- 0,2 ®
+) H2SO4  H+ + HSO4- HSO4- + H2O    SO42- + H3O+ 0,2 ®
+) HCl  H+ + Cl- 0,2 ®
1b. S¾p xÕp c¸c gi¸ trÞ pH theo thø tù t¨ng dÇn (1 ®iÓm)
+) H2SO4 < HCl < NH4Cl < CH3COONH4 < CH3COONa 0,5 ®
+) Gi¶i thÝch: víi cïng nång ®é th× [H +] cña H2SO4 > cña HCl v× H2SO4 ph©n ly theo 2 nÊc
cßn HCl chØ ph©n ly theo 1 nÊc.
[H+] cña HCl > trong NH4Cl v× HCl ph©n ly hoµn toµn, cßn NH4+ ph©n ly kh«ng hoµn toµn
Qu¸ tr×nh ë (1) vµ (2) lµ t¬ng ®¬ng nhau nªn m«i trêng CH3COONH4 lµ trung tÝnh, pH7 0,5 ®
CH3COONa cã CH3COO- thñy ph©n cho OH- nªn [H+] cña dung dÞch lµ nhá nhÊt
Mµ [H+] cµng nhá th× pH cµng cao  thø tù ®óng H2SO4 < HCl < NH4Cl < CH3COONH4 <
CH3COONa
1c. Ph©n biÖt 5 dung dÞch trªn (1 ®iÓm)
Thuèc NH C CH3COONH4 H SO CH3COONa HCl KÕt luËn
4 2 4
thö l
Kh«ng ®æi - NhËn biÕt ®îc 2 dd 0,5 ®
Quú §á §á Xanh §á
mÇu quú CH3COONH4 vµ CH3COONa
KhÝ, KÕt Kh«ng - NhËn biÕt ®îc c¶ 3 dung
Ba(OH)2 mïi tña cã hiÖn dÞch cßn l¹i
khai tr¾ng tîng
+) ViÕt c¸c ph¶n øng:
Ba(OH)2 + 2NH4Cl  BaCl2 + 2NH3 + 2H2O
Ba(OH)2 + H2SO4  BaSO4  + 2H2O 0,5 ®
Ba(OH)2 + 2HCl  BaCl2 + 2H2O
2. X¸c ®Þnh A, B, D. (2 ®iÓm)
+) A lµ H3PO4, B lµ Ca(OH)2, D lµ Ca3(PO4)2 1,0 ®
+) Ph¶n øng:
H3PO4 + Ca(OH)2  Ca3(PO4)2 + H2O 0,5 ®
Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C  3CaSiO3 + 2P + 5CO 0,5 ®
C©u 2: (5 ®iÓm)
1. * §iÒu chÕ cao su Buna (1 ®iÓm)
2CH4 
0
1500 C
 CHCH + 3H2 0,25
Lµm l¹ nh nhanh
®
 2 CHCH 
t ,xt 0
 CHC-CH=CH2 0,25
®
CHC-CH=CH2 + H2 
 CH2=CH-CH=CH2 t 0 ,xt 0,25
®

n CH2=CH-CH=CH2 
Trï ng hî p
 ( CH2-CH=CH-CH2 )n 0,25
®
* §iÒu chÕ polipropilen (1 ®iÓm)
CH2=CH-CH=CH2 + 2H2  Ni,t
 CH3-CH2-CH2-CH3
0
0,33
®
CH3-CH2-CH2-CH3 
 CH3-CH=CH2 + CH4
Crackinh
0,33
®
n CH3-CH=CH2 
 CH2-CH
Trï ng hî p
0,34
CH3 n
®
* §iÒu chÕ polistiren (1 ®iÓm)
0,25 ®
3C2H2 
0
600 C, C



+ CH2=CH2 
H
t
 0 -CH2-CH3 0,25 ®
0
-CH2-CH3 
t , xt
 -CH=CH2 + H2 0,25 ®

n -CH=CH2 
Trï ng hî p
CH2-CH
0,25 ®
C 6 H5 n
2. T×m c«ng thøc cÊu t¹o, gäi tªn X. (2 ®iÓm)
+) Ph¶n øng: CnH2n+2 
Crackinh
 CmH2m + CpH2p+2 (víi m + p =n)
0,5 ®
mol a a a
+) NhËn xÐt: Theo ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng th× mX=mY. Theo ph¬ng tr×nh ta thÊy cø a
mol ankan bÞ crackinh hoµn toµn th× thu ®îc 2a mol hçn hîp Y  nY =2.nX 0,5 ®
mX mY
 MX    2M Y  2.29  58
n X 1 / 2n Y
 MX = 14n + 2 =58  n=4 0,5 ®
+) VËy c«ng thøc ph©n tö cña X lµ C4H10
0,5 ®
Do X cã cÊu t¹o m¹ch th¼ng nªn CTCT ®óng cña X lµ: CH3-CH2-CH2-CH3 (n-butan)
C©u 3: (5 ®iÓm)
+) S¬ ®å ph¶n øng:
 NaOH
Al + HNO3 dd A: Al(NO3)3, Mg(NO3)2  KÕt tña cùc ®¹i 62,2g
 NaOH
Mg O
KhÝ X: NO, N2O, N2   hh Y: NO2, N2O, N2 
2
 NO2
hh Z: N2O, N2
 8,96
+) XÐt hçn hîp khÝ X, gäi n NO  a; n N O  b; n N  c  n X  a  b  c   0, 4 mol (1)
2 2
22, 4
- Ph¶n øng: 2NO + O2  2NO2
2NO2 + 2NaOH  NaNO3 + NaNO2 + H2O 0,5 ®
- Hçn hîp Z gåm N2O vµ N2. Ta cã c¸c ph¬ng tr×nh.
4, 48
nZ  b  c   0, 2 mol (2)
22, 4
44b  28c
M Z  2.20  40 (3) 0,5 ®
bc
- Tõ (1); (2); (3) ta cã a=0,2 mol; b=0,15 mol; c=0,05 mol.
VËy hçn hîp X cã 0,2 mol NO, 0,15 mol N2O, 0,05 mol N2
+) Gäi nAl = x mol; nMg= y mol. Theo ®Þnh luËt b¶o toµn electron ta cã.
Al  Al3+ + 3e 4H+ + NO3- + 3e  NO + 2H2O
mol x x 3x mol 0,6 0,2 0,5 ®
Mg  Mg + 2e 2+
10H + 2NO3 + 8e  N2O + 5H2O
+ -

mol y y 2y mol 1,2 0,15

+ -
12H + 2NO3 + 10e N2 + 6H2O
mol 0,5 0,05 0,5 ®

 n e (nhêng) = 3x + 2y  n e (nhËn)= 0,6 + 1,2 + 0,5= 2,3 mol

 Ph¬ng tr×nh: 3x + 2y= 2,3 (4)
+) Dung dÞch A gåm Al3+ (x mol); Mg2+(y mol).
Cho A t¸c dông víi NaOH, th× x¶y ra c¸c ph¶n øng:
Al3+ + 3OH-  Al(OH)3 (I)
mol x 3x x
Mg + 2OH  Mg(OH)2
2+ -
(II)
mol y 2y y 0,75 ®
Al(OH)3 + OH-  AlO2- + H2O (III)
§Ó thu ®îc kÕt tña lín nhÊt th× c¸c ph¶n øng (I); (II) x¶y ra võa ®ñ, ph¶n øng (III) kh«ng
x¶y ra. KÕt tña thu ®îc gåm Al(OH)3 vµ Mg(OH)2.
Ta cã m= 78x + 58y = 62,2 (5).
Gi¶i hÖ (4) vµ (5)  x= 0,5 mol; y= 0,4 mol
1. m1= 27.0,5 + 24. 0,4 = 23,1g
100 0,5 ®
m2= 2, 9. 63.  761, 25 (g)
24
2. C¸c chÊt trong A gåm: Al(NO3)3 0,5 mol; Mg(NO3)2 0,4 mol.
+) mA = m1 + m2 – mX = 23,1 + 761,25 – (30. 0,2 + 44. 0,15 + 28. 0,05)= 770,35g. 0,5 ®
213. 0,5 148. 0, 4
+) VËy: C%Al(NO )  . 100  13,82% C%Mg(NO3 )2  . 100  7, 68%
3 3
770,35 770,35 0,5 ®
3. Khi t¹o kÕt tña lín nhÊt, sè mol NaOH ®· dïng lµ: 3.0,5 + 2.0,4= 2,3 mol
2,30 0,75 ®
 VA   1,15 (lÝt)
2
C©u 4: (5 ®iÓm) <Gi¶i ngîc tõ díi lªn>
+) NÕu dÉn 1209,6 ml X qua dung dÞch níc Br2 thÊy dung dÞch nh¹t mÇu vµ khèi lîng t¨ng
 0,468g. Cã 806,4 ml hçn hîp khÝ tho¸t ra.
 Hçn hîp khÝ tho¸t ra ®ã lµ B, C vµ chóng thuéc d·y ®ång ®¼ng ankan v× kh«ng ph¶n øng
Br2
 KhÝ A bÞ hÊp thô hÕt  A lµ hidrocacbon kh«ng no. §Æt c«ng thøc cña A lµ CxHy.
(1209, 6  806, 4). 10 3 0,5 ®
nA   0, 018 mol
22, 4
0, 468
 MA= 12x + y=  26 .
0, 018
LËp b¶ng gi¸ trÞ: x 1 2 3 4 .......
y 14 2 <0 <0 .......

1209, 6  806, 4
 CÆp nghiÖm phï hîp lµ x=2; y=2. VËy A lµ C2H2 vµ %VA  . 100%  33,33%
1209, 6 0,5 ®
+) XÐt ph¶n øng ®èt ch¸y cña X.
672. 10 3
nX   0, 03 mol
22, 4
33,33 0,5 ®
 n C2 H2  0, 03.  0, 01 mol
100
- §Æt c«ng thøc trung b×nh cña 2 ankan B, C lµ C n H 2 n  2 ; nB,C= 0,03 – 0,01= 0,02 mol
3n  1
- Ph¶n øng: 2C2H2 + 5O2  4CO2 + 2H2O Cn H2 n 2  O2  nCO2  (n  1)H 2 O
2
mol 0,01 0,02 0,01 mol 0,02 0,02. n 0,02.( n +1)
- S¶n phÈm ch¸y gåm CO2 vµ H2O. DÉn qua dung dÞch H2SO4 ®Æc, th× níc bÞ hÊp thô. 0,75 ®
 m H O  [0, 01  0, 02. (n  1)].18  0, 99  n = 1,25  2 ankan lµ CH4 vµ C2H6
2

1. VËy 3 hidrocacbon lµ C2H2, CH4, C2H6 0,25 ®

2. Gäi sè mol CH4 vµ C2H6 lÇn lît lµ a vµ b. Ta cã c¸c ph¬ng tr×nh:
n B,C  a  b  0, 02 mol
a  0, 015 mol
a  2b  0,75 ®
n  1, 25 b  0, 005 mol
ab
%VC2 H2  33,33%
0, 015
%VCH4  .100  50%
VËy: 0, 03 0,75 ®
0, 005
%VC2 H6  .100  16, 67%
0, 03
3. Cã n CO  0, 02  0, 02. n  0, 02  0, 02. 1, 25  0, 045 mol .
2

n Ba(OH)2  437,5. 10 3.0, 08  0, 035 mol

- XÐt tû lÖ: n CO2 0, 045 0,5 ®
1   1, 28  2  Ph¶n øng t¹o ra 2 muèi
n Ba(OH)2 0, 035

- Ph¶n øng: Ba(OH)2 + CO2  BaCO3 + H2O (1) Ba(OH) 2 + 2CO2  Ba(HCO3)2
(2)
 mol z z z mol t 2t 0,5 ®
Víi z, t lÇn lît lµ sè mol Ba(OH)2 tham gia vµo ph¶n øng (1) vµ (2). Ta cã hÖ ph¬ng tr×nh.
 z  t  0, 035 z  0, 025 mol
   m= 0,025. 197= 4,925g
 z  2t  0, 045 t  0, 01 mol
VËy khèi lîng kÕt tña sinh ra ë b×nh 2 lµ 4,925g.