Ebook Dirichle

,
HU
,U IN
NGUYN
, ,
P IRICHL
PHUONG PHA
,
`
VA UNG DUNG
.
,
BAN KHOA HOC VA
` XUT
` KY
THUT
NHA
.
.
` NI
HA
1999
.
,
`
` I NOI
U
LO
,
,
,,
,
d
Nguyn ly nhung c
ai l`ng v`
a c
ac ch
u tho d
a
uo. c bit d
n tù rt
,
,
,,
, ,
l`
lu. Ngay trong chuong tr`nh ph thng co so ch
ung ta c
ung d
am
a
,
,
,
,
,
i phuong ph
quen vo
ap giai to
an n`
ay. Thu. c ra nguyn ly n`
ay mang
,`, ,
tn nh`
a b
ac hoc
Legien Dirichlet (1805. nguoi ,uc Pte Gutxtap
,
,
,
1859). Nguyn ly ph
at biu rt d
ung ta nht tho v`
ao
on gian: Nu ch
,
,
,
c
ac l`ng m`
a s l`ng t hon s tho, th` th n`
ao c
ung c
o mt
. l`ng nht t
,
nht hai con tho.
,
,
,
,
`ng nguyn ly d
Ch ba
ang loat
ac b`
ai to
an d
on gian nhu vy
a
. h`
. c
,
,,
d
uo. c giai.
,
,,
,
Cun s
ach d
lai
theo tùng chu d
o lin quan d
uo. c bin soan
` c
n
.
.
,
,
,
,
,
c
p dung
nguyn ly, mi
ach giai trong v du. cua tùng chuong l`
aa
.
,
,
,,
d
ai tp
o lin quan dn b`
ai
in h`nh nguyn ly irichl. B`
. giai truoc c
,
,
,
`
giai sau nn cn luu y khia d

ach. Voi mong mun c`
ung ban
oc
oc
. s
. d
.
,
,,
,
thao lun
ap chung minh to
an hoc
a hy vong
cung
. mt
. phu,ong ph
. v`
.
`
cp mt
ai liu
ac thy c gi
ao v`
a c
ac em hoc
. t`
. b ch cho c
. sinh ham
,
m t`m t`
oi trong to
an hoc,
ac gia manh
dan
ach
. t
.
. bin soan
. cun s
,
,
n
`
c cha
n`
ay. Do kha n
ang v`
a thoi gian c`
on han
ach cha
. ch, cun s
,
,
,
,
ng g
khng tr
anh khoi thiu s
ot. Ch
ung ti mong d
op y
uo. c su. d
o
,
,
,
,,
,
kin cua d
op y xin gui v Nh`
a xut ban Khoa hoc
a Ky
oc
. gia. Thu g
. v`
,
`
thut
a Ni.
. - 70 Trn Hung ao,
. H`
.
3
,
Lòi n
oi dù
,
,
,
H`ng Tn d
d
T
ac gia xin chn th`
anh cam on PGS-TSKH
a
oc
,
,.
`
ng g
v`
ad
op nhiu y kin qu b
au trong qu
a tr`nh ho`
an chnh ban
o
,
thao.
,
T
ac gia
, ,
CHUONG
IRICHL VA
` VI DU.
NGUYN LY
1.1. Nguyn l
y irichl
,,
,
Nguyn ly irichl nhiù khi nguòi ta goi
a Nguyn ly nhung
. ,l`
,
. c bit
ng
an keo. y l`
a mt
o nhiù
on gian, d
a
. nguyn ly rt d
. c
,
,
,
ng dung
u
trong c
ac lnh vu. c kh
ac nhau cua to
an hoc.
ung nguyn
.
. D`
,
,
,`,
,
ng minh t`n tai

,i tnh
ang chu
ly n`
ay nguoi ta d d`
i tuo. ng vo
. mt
. d
,
,
,
,
,
cht x
ac d
Dang
o th ph
at biu nhu sau:
inh.
on gian nht c
.
. d
Nu c
o m vt
. t v`
ao n c
ai ng
an keo v`
a m > n th` c
o t nht mt
. da
.
,
ng
an keo chua t nht hai vt.
.
,
,,
,, ,
,
`ng vo
,ng minh d
i nguyn ly n`
Tuy ra
ay nguòi ta ch chu
uo. c su. t`n
,
,
,,
,,
,,
,
tai
a khng dua ra d
ap t`m d
cu. th, nhung
uo. c phuong ph
uo. c vt
. m`
.
,
,
,
,
,
trong thu. c t nhiù b`
ai to
an ta ch c`n ch ra su. t`n tai
ad
u rì.
. l`
,
,
,
Nguyn ly irichl l`
a mt
at biu
inh
. ly v` tp
. d
. ho. p huu han.
. Ph
,
chnh x
ac nguyn ly n`
ay nhu sau:
,, ,
,
Cho A v`
a B l`
a hai tp
o s ph`n tu huu
. , h,o. p khng rng c
, ,
,,
,
,n ho,n s lu,o.,ng ph`n tu, cua
han,
a s luo. ng ph`n tu cua A lo
. m`
, ,
ph`n tu, cua A cho tu,o,ng
,i mt
c n`
B. Nu vo
ao d
y, mi
. qui ,ta
,
,,
,
,ng vo
,i mt
u
kh
ac nhau cua A
. ph`n tu B, th` t`n tai
. hai ph`,n tu
, , ,
, ,
,i c`
m`
a ch
ung tuong u
ng vo
ung mt
. ph`n tu cua B.
,
,
,, ,
,
`ng c
, cho ra
d hiu ta cu
ac ph`n tu cua tp
a Nhung ng
an
. B l`
,,
Chuong 1. Nguyn ly irichl v`
a v du.
,
,, ,
,,
. t v`
keo v`
a c
ac ph`n tu cua A d
ao c
ac ng
an keo cua n
o. Trong
uo. c da
, ,
,, ,
,
,
`ng
`
ph
at biu cua nguyn ly trn c
ac phn tu huu han
uo. c tnh ba
. d
,
,
i tp
s tu. nhin, v` vy
c
o lin quan mt
. Nguyn ly irichl
. thit to
.
,
, ,
,
ho. p s tu. nhin v`

a c
ac tnh cht cua tp
ay.
. ho. p s n`
1.2. V du.
, ,
,
. 1.1. ky nim
am ng`
ay giai ph
ong Mi`n Nam, tai
anh
., 20 n
. ,mt
. th`
,
,
,
,
,
,
,
ng nguòi 20 tui. Ng`

ay 30
p ma
. t nhu
ph nguòi ta t chuc bui l ga
, .
,
trong bui ga
th
ang 4 n
am do
. p ma
. t c
o 400 thanh nin. Chung minh
,
,, , ,
,
`
ra
ng c
o t nht hai nguòi trong s nguòi t
oi du. c`
ung chung mt
ay
. ng`
sinh.
,
,
ng`
`,i giai. N
Lo
am 1995 c
o 365 ng`
ay. Ch
ung ta coi mi
ay nhu mt
.
,
ng
an keo v`
ad
a
nh
s
t
u
1
d
n
365
(ng
a
n
k
e
o
cu
i
c`
u
ng
l`
a
ng`
a
y
31
,
. t nhung thanh nin c
th
ang 12 n
am 1995). Ch
ung ta d
o ng`
ay sinh
a
, , ,
,
,
,n
. Nhung s thanh nin d
tuong ung v`
ao c
ac ng
an keo d
o
n du. l lo
,, ,,
,
hon s ng
an keo, theo nguyn ly irichl c
o t nht hai nguòi d
uo. c
. t v`
c
d
ao c`
ung mt
an keo. iù d
o ngha l`
a ho. sinh c`
ung mt
a
o
. ng
.
ng`
ay.
,
,,
ngu,ò,i
. 1.2. Trong sinh hoc
`ng s t
oc trn dù cua mi
. nguòi ta bit ra
,
,
,,
khng qu
a 200.000 c
ai. Chung minh ra
`ng trong s nguòi cua th`
anh
,
,
,
,
ph H`
a ni,
oi s dn hon 2.000.000, c
o t nht 11 nguòi c
o c`
ung s
. v
t
oc.
,
,,
,
`,i giai. Ch
nh s tù 0 d
Lo
ung ta xet 200.000 ng
an keo d
uo. c d
a
n
,
,
nguòi dn H`
. t mi
199.999. Ch
ung ta d
a ni
v`
ao mt
an keo
a
. ng
,
, ,.,
,
,
,,
`ng s thu
tu. cua ng
m`
a s t
oc ba
an keo. Gia su khng c
o 11 nguòi
,
,,
ng
c
o c`
ung s t
oc, nhu vy
an c
o nhiù nht l`
a 10 nguòi c
o c`
ung
. mi
s dn H`
s t
oc, do d
a ni
a 200.00010=2.000.000,
o
. nhiù nht l`
1.2. V du.
,
,i gia thit l`
,n ho,n 2 triu.
ng vo
d
ay khng d
a s dn H`
a ni
iù n`
u
. lo
.
,
,
. 1.3. Ba muo,i hoc
am b`
ai vit chnh ta. Mt
. sinh l`
. trong s hoc
. sinh
,
,
bi. 14 li, c`
do
on c
ac hoc
ac ma
c li t hon. Chung minh ra
`ng
. sinh kh
,
,
ba
c s li
`ng nhau.
c
o t nht ba nguòi ma
,
,,
,
`,i giai. Ch
nh s tù 0 d
Lo
ung ta xet 15 ng
an keo d
ung
uo. c d
a
n 14. Ch
t mi hoc
ng s li
ng ba
ta d
ao mt
an keo mang s d
a
u
. sinh v`
. ng
, .
ba
`ng nhau,
cua hoc
ay. Nu khng c
o ba hoc
ao c
o s li
. sinh n`
. sinh n`
,
ng
th` trong mi
an mang s tù 0,1,2,. . . ,13 se c
o nhiù nht hai hoc
.
,
,
,
,
s luo. ng cua nhung hoc

sinh. Khi d
ay nhiu nht l`
a 28. Nu
o
. sinh n`
c 14 li (trong ng
hoc
thm v`
ao d
an keo s 14) ch
ung ta se
o
. sinh ma
,
,,
d
`
`
nhn
ay dn
uo. c nhiu nht 29 hoc
iu n`
n
. d
. sinh vit chnh ta, d
,
,
i d
cho.
su. v ly vo
iù kin
a
. d
,
,,
nh
o t nht hai
. 1.4. Chung minh ra`ng trong mi
om ban
. 5 nguòi c
,
,
,
,
,
,`,
,
,
,
a nhu
ng nguòi trong nh
o c`
ung s luo. ng nguòi quen giu
om dos.
nguoi c
,
,,
,
,
`
Chung minh ra
ng c`
ung kt lun
oi nh
om ban
o s luo. ng
. nhu vy
. v
. c
th`
anh vin bt k`y.
,
,
ngu,ò,i
`,i giai. Ch
nh s tù 0 dn 4. Mi
Lo
ung ta xet n
am ng
an keo, d
a
, ,,
,i s ngu,ò,i trong
. t v`
tham du. d
ao ng
an keo mang s tr`
ung vo
uo. c d
a
,,
quen.
nh
om m`
a nguòi d
o
,
,,
,
,,
a) Nu c
o mt
. nguòi khng quen ai ca trong, s nhung nguòi
,,
c`
on lai,
an s 4 l`
a trng (v` nguo. c lai
an 0 v`
a4
. th` ng
. th` ca hai ng
,
,
,
d
nguòi trong s 5
d
ù khng trng, dn
n v ly). Nhu vy,
. mi
,`, , ,
,i s lu,o.,ng 4 ng
. t v`
nguoi d
ao c
ac ng
an mang s 0,1,2,3 vo
an.
uo. c d
a
,,
,
,
,
Tù nguyn ly irichl suy ra t nht c
o hai nguòi o trong mt
an,
. ng
,
,
,
,
hay l`
a, ho. c
o chung s luo. ng nguòi quen.
,,
a v du.
,,
,,
,,
ngu,ò,i se d
b) Nu moi
o t nht mt
uo. c
. nguòi c
. nguòi quen, mi
,i s lu,o.,ng 4 ng
. t v`
d
ao c
ac ng
an mang s 1,2,3,4, vo
an. Ph`n c`
on lai
a
.
p dung
a
nguyn ly irichl.
.
,
,
,
ca
tham du. 16 di.
. 1.5. Trong mt
ong da
. p hai di
phai
. giai b
. ,Mi
.
,
,
,
,
thò,i d
du v
oi nhau. Chung minh ra
`ng tai
o t nht
im cua giai c
. mi
,
du nhu nhau.
2d
o s trn
i
. c
. da
,
,
`ng
`,i giai. Ch
nh s tù 0 d
Lo
ung ta xet 16 ng
an keo d
u y ra
a
n 15. Ch
,
,
,
,
,
d
n nht c
15 l`
a s luo. ng lo
ac trn
b
ong m`
a mi
c
o th d
thòi
i
u tai
.
.
.
,
d
`ng
. t mi
d
ay d
ong v`
ao ng
an keo mang s ba
im d
ang xet. H
a
i
. b
,
,
`ng
d
. Ch
s c
ac trn
ad
ung ta nhn
i
a
u d
n thòi d
im d
o
. m`
. d
. ra ra
,
,
,
,
,
c
ac ng
an 0 v`
a 15 khng th d
a nhu vy
`ng thòi khng trng d
uo. c v`
.
,
p dung
c
o th a
nguyn ly irichl.
.
,
,
. 1.6. Trn trai dt sng ho,n 5 ty nguò,i, bit ra`ng khng qua 1% sng
,
,
,,
ung
trn mt
am tui. Chung minh ra
`ng t nht c
o hai nguòi sinh c`
. tr
mt
. giy d`ng h`.
,
,
`,i giai. Theo du,o,ng lich
Lo
anh 100 n
am c
o t hon 37000 ng`
ay.
. hin
. h`
,
,
,
100 n
Mi ng`
ay c
o 24 giò, mi giò c
o 3600 giy. Khi d
am c
o t hon
o
,
, `
,,
,
,,
3,33 ty giy. Tù d
ch
ung ta t`m d
ai
iu kin
uo. c nhung nguòi trn tr
.
,
,
,
,
,
d
a 100 tui t nht l`
a 99% tù 5 ty nguòi ngha l`
a t nht
t khng qu
,
,
,,
. t 4,9 ty nguòi
p dung
c
o 4,9 ty. Vic
c`
on lai
a
nguyn ly irichl: d
a
.
.
.
,
an keo.
v`
ao 3,33 ty ng
,
. 1.7. Trong thò,i gian keo dài mt
n
am hoc
mt
hoc
sinh giai t nht
.
.
.
.
,
,
,
ng`
mt
ai tp
ay. tr
anh c
ang tha
ng hoc
ang tu`n
. b`
. mi
. sinh giai h`
,
,
khng qu
a 12 b`
ai tp.
ra
`ng trong thòi gian keo d`
ai lin
. Chung minh
,
,
ng`
ng 20 b`
tuc
ay hoc
ay phai giai du
ai tp
ay.
. mt
. s ng`
. sinh n`
. mi
1.2. V du.
,
,
,,
`,i giai. Ch
giai
ung ta ky hiu
a s luo. ng b`
Lo
ai tp
a
. a1 l`
. , hoc
. sinh d
,,
giai trong hai ng`
trong ng`
ay d
a s luo. ng b`
ai tp
ay
ù tin, a2 l`
a
. d
,
,,
`
`
giai trong ba ng`
d
a s luo. ng b`
ai tp
d
ay d
a v.v. a77
u, a3 l`
a
u, v`
,.
,
,,
`
`
giai trong 77 ng`
l`
a s luo. ng b`
ai tp
ay d
a
u (11 tun). Theo gia
. d
,
,
thit a77 11.12 = 132. Ch
ung ta xet tp
ac s tu. nhin
. ho. p c
M = { a1 , a2 , a3 , . . . , a77 , a1 + 20, a2 + 20, a3 + 20, . . . , a77 + 20}. N
o
,,
,
,
chua 154 phn tu v`

a s lon nht trong ch
ung l`
a a77 + 20 152.
`ng nhau. Nhu,ng
Theo nguyn ly irichl trong M c

o t nht hai s ba
c
ac s a1 , a2 , a3 , . . . , a77 l`
a ho`
an to`
an kh
ac nhau. suy ra t`n tai
a
. ak v`
,
`
al m`
a ak = al + 20, l < k 77. Nhu vy
ay
iu n`
. ak al = 20, d
,
,
,
,
,
c
o ngha l`
a tu ng`
ay thu l + 1 d
ay thu k hoc
ay phai giai
n ng`
. sinh n`
ng 20 b`
d
ai.
u
,
, ,
,
,,
. 1.8. Trong mt
. khu tp
. th s,ng 123 nguòi. Tng s tui cua ho. ,
,,
,
,,
l`
a 3813. Chung minh ra
`ng c
o th chon
100 nguòi sng o khu tp
. th
.
,
, ,
, ,
n`
ay, m`
a tng s tui cua ho. khng nho hon 3100.
,
,
, ,,
,,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta h
ay chon
100 nguòi nhiù tui nht v`
a gia su
.
,
, ,
, ,
,, ,
nguòi tre nht trong s
tng s tui cua ho. nho hon 3100. Khi d
o
,
,, ,,
,,
. t kh
nguòi d
l`
a 3100:100=31 tui. Ma
ac nguòi n`
ay khng
uo. c chon
.
, ,
,
, ,
,`,
tng s tui cua 23
tre hon 23 nguoi c`
on lai
ach chon.
o
. theo c
. Khi d
,
, ,
,
,,
,n ho,n 23.31=713. Suy ra tng s tui cua tt ca
nguòi n`
ay khng lo
, , ,
,,
d
moi
n
. nguòi sng trong tp
. th nho hon 3100+713=3813 dn
v ly.
, ,
,
. 1.9. Nam ca. p vo., ch`ng t chuc mt
. p ma
. t. Khi ga
. p nhau ho.
. bui ga
,
,
,
,
ba
t tay nhau, nhung khng ai tu. ba
t tay nguòi trong gia d`nh m`nh
,`,
,
ba
v`
a nguoi m`
a ch`ng m`nh (hoa
. c vo. m`nh) da
t tay rì. C
ung khng
,
,
,
` ng ban dù,
ai ba
t tay c`
ung mt
. p ch
uc mu
. nguòi hai l`n., Sau cu,c
. ga
, ,
,`,
,
,
,
ng nguòi c
`n ng tn l`
mt
a H`
ung hoi tt ca nhu
o ma
. t, k ca
. nguoi da
10
,,
a v du.
,,
,
ba
a ho. da
t tay duo. c bao nhiu l`n. Ho. nhn
vo. m`nh, l`
`ng chn
. thy ra
, ,
,
,
,`, , , , `
,
nguoi duo. c hoi d
ac con s kh
ac nhau. Nhu vy
ung
u tra lòi c
. vo. cua H`
`
ba
da
t tay bao nhiu ln?
,
, ,
,,
mt
t tay khng qu
`,i giai. Mi
Lo
nguòi kh
ach ba
a 8 l`n. V` cu tra lòi
.
,
,
,,
phai l`
cua 9 nguòi l`
a c
ac s kh
ac nhau nn c
ac s d
a 0,1,2,3,4,5,6,7
o
,
,
,`,
,,
,
t tay 8 l`n phai l`
. c ch`ng) cua nguòi khng
v`
a 8. Nguoi ba
a vo. (hoa
,,
,,
t tay 8 l`n m`
t tay l`n n`
khng ba
a
ba
ao (nu nguo. c lai
o
. th` nguòi d
,
,
,
,
,
,
,
t tay 7 l`n
nhiù nht ch l`
a 7 l`n thi). Tuong tu. nhu vy
. nguòi ba
,`, ,
,
,
t tay mt
t tay 6 l`n c
. c ch`ng) ba
c
o nguoi vo. (hoa
o
. l`n, nguòi ba
,`, ,
,
,
,
,
,
t tay 2 l`n, nguòi ba
t tay 5 l`n c
. c ch`ng) ba
nguoi vo. (hoa
o nguòi vo.
,
,,
t tay 3 l`n. Ch c`
t tay
. c ch`ng) ba
(hoa
on lai
. mt
. nguòi duy nht ba
,
,
,
,
chnh l`
4 l`n, do
a nguòi vo. cua H`
ung.
,
,
,,
. 1.10. Mt
`ng: Mt
ung vuong
. cu chuyn
. c tch k lai
. ra
. l`n vua H`
,
18 c
o mòi c
ac quan trong triù hop
mt
ai b`
an tr`
on. Theo
. ngì quanh
. c
,
,
,,
`n d
vit tn cua mi quan trn b`
lnh
cua vua, mt
an truoc
a
.
. cn
. th
,
,,
ac quan trong triù khng duo. c b
ao
chic gh m`
a ng ta phai ngì. C
,,
ngì khng theo sa

dinh
truoc nn ho. da
p xp da
a chim ch mt
. ,m`
.
,
`
`
c
ach bt k`y. Chung minh ra
ng ng cn
o th quay chic b`
an sao
. thn c
,
ng vi. tr tn cua m`nh ?
cho t nht c
o hai ng quan ngì du
,
,,
`,i giai. a
. t s luo. ng c
. t b`
ma
Lo
ac quan l`
a n. Khi d
an c
o n trang
ai,
o
. th
,
,
,
i c
i c
.
vo
ac trang
th
ai n`
ay d
ac quan l`
a bin d
ao d
i din
` tn n`
o
.
. vo
,
,
mt
i mi
Ngo`
ai ra vo
o mt
trang
th
ai, m`
a khi ngì
. ng quan ch c
.
,.
,
,
n.
i chnh tn cua m`nh trn bin d
ng th` ng y d
d
u
i din
` sa
. vo
,
,
,
,
trang
Ngha l`
a, nu mi
th
ai cua b`
an (v` b`
an c
o th xoay d
uo. c) ta
.
, , ,
,
,
,
`ng s luo. ng c
i mt
ng vi. tr
cho tuong ung vo
s ba
ac quan ngì d
u
,
,.
,
,
,
,
tn m`nh, th` tng cua tt ca nhung s nhn
ai
uo. c (moi
. d
. trang
. , th
, ,
,
p
b`
an) se khng nho hon n. Nhung mt
th
ai dù tin cua sa
. trang
.
1.3. B`
ai tp
.
11
, , ,
). Nu gia, su,,
,i 0 (khng ai ngì d
ng ch
ng vo
xp b`
an cho tuong u
u
,
, , ,
,i s nho ho,n 2
. t b`
trong n 1 trang
th
ai ma
an c`
on lai
tuong u
ng vo
.
.
,
,
,
, ,
,,
,c l`
. c 0), th` tng cua n s nhn
(tu
a ch c
o s 1 hoa
d
uo. c se nho hon
.
, ,,
,
. t b`
khng th d
n, d
th
ai ma
an c`
on
iù d
o
uo. c. Suy ra tù n 1 trang
.
,`,
,
i chnh tn
lai
o t nht mt
th
ai m`
a hai nguoi se d
i din
. vo
., c
. trang
.
cua m`nh.
` tp
1.3. Bai
.
. 1.11. Trong sn cung din
a vua hi
. nh`
. hop
. 2n(n 2) ng quan,
,
,ng
. t tai
quen bit khng t hon n ng c
. Chu
mi ng quan d
o ma
a
o
. d
,
,,
,,
b`
`ng ngu,ò,i xp b`
minh ra
an tr`
on c
o th xp d
an 4 nguòi sao
uo. c mi
,
ngu,ò,i d
,ng giu,a hai ngu,ò,i quen cua m`nh.
cho mi
u
,
chiù 1km.
. 1.12. Mt
o dang
h`nh vung mi
. khu rùng thng c
.
,
,
,
Trong rùng c
o 4500 cy thng, cy to nht c
o d
uòng knh 0,5m.
,
,
,
`
`
ng trong khu rung c
Chung minh ra
o t nht 60 manh d
t, din
. tch
,
2
mi manh 200m , khng c

o mt
ao.
. cy thng n`
,a
. 1.13. Trong mt
a s
ach c
o 25 ng
an. Ta thy c
o mt
an chu
. gi
. ng
,
`ng
,a s s
,ng minh ra
10 cun, c`
on c
ac ng
an kh
ac chu
ach t hon. Chu
, ,
,
,
,
a c`
c
o t nht ba ng
an s
ach chu
ung s s
ach nhu nhau (k ca nhung
ng
an khng c
o s
ach).
,
,
,,
`ng t ho.,p
nh s ba
. 1.14. Tai
anh ph bin xe t d
uo. c d
a
. mt
. th`
,
,,
`ng trn mt
,ng minh ra
,
chu c
ai rì d
ay s. Chu
n d
oan
uòng cu
. d
. d
,
,
c
o 11 chic t d
ung c
o hai chic t c
o c`
ung chu
i qua th` bao giò c
s tn
ung.
. c`
,
,,
,,
,n d
. 1.15. Mt
ong
uo. c boc
. chuyn tip s
. chic h` lo
. boi 4 tram
,
,
,
,
thng tin. Giua hai tram
dung c
ac trung tm ph
at s
ong
. nguòi ta xy
, , .
,,
,`,
,
,
n nht l`
v`
a nhn
ong, d
ong bao phu lo
ad
on c
o tm o
uong s
uòng tr`
. s
12
,,
a v du.
`ng vo
,ng minh ra
,i bn trung tm
trung tm v`
a di qua hai tram.
Chu
.
,
,,
, ,
,
,,
. p tram
. t h` se d
o c
ac d
an b. ma
oan
uo. c phu
. giua cua tùng ca
. th` to`
s
ong thng tin.
, ,
CHUONG
2
HOC
S
.
,
chia s tu. nhin
2.1. Phep
,
Trong c
ac phep tnh trn s nguyn: cng,
trù, nhn, chia, th`
.
,
. c bit.
phep chia l`
a rt d
o h`
ang loat
a tt ca
a
. Phep chia c
. tnh cht m`
,
c
ac phep tnh c`
on lai
o. V du. c
ac phep to
an d
ù thu. c hin
. khng c
.
,
,
,
,
,
,
i s 0 d
vo
uo. c, nhung ring phep chia cho s 0 th` khng d
uo. c. Phep
,
,
,
i phep chia cho 0. Vo
i c
. c bit
chia khng ch d
ac phep tnh cng,
a
. vo
.
,
,
,
i phep chia th`

trù, nhn trn s nguyn cho ta s nguyn, nhung vo
,
khng c`
ng v` khng phai l
tnh cht d
on d
uc n`
ao ta c
ung nhn
o
u
.
,
,,
,
,
d
a
uo. c s nguyn sau phep chia. Nhò nhung di. bit
. cua phep chia m`
,
,
,
`
n mt
trong to
an hoc
. xy du. ng ha
. ly thuyt v phep chia nhung s
,
,,
nguyn. Nhung v du. v`
a b`
ai tp
ay c
o lin quan mt
. chuong n`
. thit
,
c lai
giua phep chia v`
a nguyn ly irichl, nn ch
ung ta nha
inh
.
. d
ngha phep chia:
,ng s nguyn, vo,i b > 0. Ch
`ng a
Cho a v`
a b l`
a nhu
ung ta n
oi ra
chia ht cho b, ky hiu
a b| a, khi t`n tai
. l`
. mt
. s nguyn q sao cho
,
,
c sau d
ng thu
ng a = bq.
d
a
u
,
,,
,, ,
. c b l`
Ch
ung ta thuòng goi
s a l`
a bi
cua b, hoa
a uoc cua a. S q
.
.
,
,
,,
goi
a thuong s cua phep chia a cho b. Trong ph
at biu d
inh
. ngha
. l`
,
`ng a
trn, nu khng t`n tai
ao ca, th` ch
ung ta n
oi ra
. mt
. s q n`
14
,,
Chuong 2. S hoc
.
khng chia ht cho b v`

a ky hiu
a b 6 | a.
. l`
,
,,
,ng minh d
Tù dinh
ung ta d d`
ang chu
ac tnh cht
uo. c c
. ngha ch
sau
,i moi
1) Vo
ung ta c
o a| a, Phep chia ht c
o
. s nguyn a > 0 ch
,
tnh phan xa.
.
c cù.
2) Nu b| a v`
a a|c th` b|c- phep chia ht c
o t nh ba
3) Nu b| a v`
a b|c, th` b|( ac).
,
4) Nu a, b, m, n l`
a nhung s nguyn v`
a nu c| a v`
a c|b, th`
c|(ma + nb).
,
inh
ly sau d
o quan trong
cho phep chia mt
y giu vai tr`
.
.
. s
nguyn cho mt
. s nguyn.
,
i hai s nguyn bt k`
Vo
y a v`
a b sao cho b > 0, t`n tai
. duy
,
,
ng s nguyn q v`
nht nhu
a r thoa m
an a = bq + r v`
a 0 r < b.
,
,
,
C`
on rt nhiù tnh cht kh
ac cua s nguyn c
ung nhu s thu. c
,
,
,,
nhung ch
ung ta khng d
ng n`
ay, m`
a ch d`
ung c
ac tnh cht
i theo huo
,
, ,
cua s hoc
a Nguyn ly irichl d
ac b`
ai to
an.
giai c
. v`
2.2. Vdu.
,
,
,
. 2.1. Cho k là mt
a tp
. s tu. nhin, A l`
. ho. p g`m k + 1 s tu. nhin.
,,
,
Chung minh ra
`ng c
o t nht mt
. hiu
. hai ph`n tu trong A chia ht
cho k.
,
,, ,
`,i giai. Goi
Lo
a c
ac ph`n tu cua A, c`
on b1 , b2 , . . . , bk+1
. a1 , a2 , ,. . . , ak+1 l`
,
,
a1 =
l`
a nhung s du cua phep chia c
ac s trn cho k. Khi d
o
,
i c
kc1 + b1 , a2 = kc2 + b2 , . . . , ak+1 = kck+1 + bk+1 ,vo
ac s nguyn
c1 , c2 , . . . , ck+1 sao cho 0 b1 k 1, 0 b2 k 1, . . . , 0
,,
, , ,
,i s
bk+1 k 1. Mt
ng vo
. ph`n tu bt k`y as thuc
. A cho tuong u
2.2. Vdu.
15
,
,
,
,
,
,
ph`n tu,, cua
a B. Nhu vy,
mi
du bs cua n
o.Goi
ac s du l`
A
.
. tp
. ho. p c
,
,, ,
,,
, , ,
,
,
`
`
i mt
. t tuong ung vo
d
m tt ca c
ac
uo. c d
a
. phn tu cua tp
. ho. p B, g
,
,, ,
,
,
,
,
`
s nguyn tù 0 d
n k 1. Nhung s luo. ng phn tu cua A theo gia
,,
thit l`
a k + 1, c`
on B c
o s luo. ng k. Theo nguyn ly irichl suy ra
,
,,
,
ngha l`
t`n tai
ac nhau cua A c
o c`
ung s du. iù d
a,
o
. hai ph,`n tu kh
,
`
tn tai
ac nhau s v`
a t voi as = kcs + bs v`
a at = kct + bs
. hai ch s kh
,
,,
`
sau khi tru d
i cho nhau ta d
uo. c at as = k (ct cs ).
,
,
s khng
. 2.2. Cho A mt
. tp
. ho. p bt k`y g`m 101 s tu. nhin, mi
,
,
,
l
on hon 200. Chung minh ra
`ng trong A c
o t nht hai s m`
a mt
. s
n`
ay chia ht cho s kia.
,
,
, ,
,,
s a cua
`,i giai. Mi
,i k l`
i dang
a = 2 k b vo
a
Lo
A c
o th biu din duo
.
,
,
i mi s a thuc
s nguyn khng m, c`
on b l`
a mt
s le. Vo
. A cho
, . ,,
, , ,
,
,
`
i s b trong su. biu din o trn. Ba
ng c
tuong ung vo
ach n`
ay, mi
,
,
,,
,
,,
, , ,
,
,
,i mt
. t tuong u
ph`n tu a cua A d
ng vo
uo. c d
a
. ph`,n tu cua tp
. ho. p B
,
,,
,
,
,
g`m c
ac s le giua 1 v`
a 200. Nhung tp
ho. p B ch c
o 100 ph`n tu v`
.
,
,, ,
, ,
,n ho,n s ph`n tu, cua B. Ta c
p dung
vy
o th a
. s ph`n tu cua A lo
.
,,
`
u
kh
a
c
nhau
a
v`
a
a2
nguyn ly irichl, suy ra t`n tai
hai
ph
n
t
1
.
,
, , ,
,
,
i c`
thuc
a ch
ung tuong ung vo
ung mt
. A m`
. s cua tp
. ho. p B. Ngha
k
k
2
1
l`
a, a1 = 2 b, a2 = 2 b v`
a nu k1 < k2 , th` s a2 chia ht cho a1 .
,
,
s khng
. 2.3. Cho M là tp
a mi
. ho. p bt k`y g`m 75 s tu. nhin
. m`
,
,
,
,
,
,
s tu. nhin l nho ho,n hoa
l
`ng v
oi mi
. c
,, ,
ba
`ng 49 t`n tai
o hiu
a l.
. hai ph`n tu cua M c
. l`
,
,, ,
`,i giai. Goi
Lo
ac ph`n tu cua M l`
a x1 , x2 , . . . , x75 . Ky hiu
a tp
. c
. A l`
.
,
,
,,
,
,
ho. p c
ac s tu. nhin tù 1 d
n
150.
V
o
i
m
i
s
1,
2,
3
.
.
.
,
75
cho
tu
o
ng
,,
,ng vo
,i c
u
ac s x1 , x2 , . . . , x75 , c`
on c
ac s 76, 77, 78, . . . 150 l`n luo. t
,ng vo
,i x1 + l, x2 + l, . . . , x75 + l. V` xm 100(m = 1, 2, . . . , 75) v`
u
a
16
,,
Chuong 2. S hoc
.
,
, , ,
ph`n tu,, cua
,i
ng vo
l 49 th` xm + l < 150. Suy ra mi
A tuong u
,, ,
,
,
,
mt
n 149. V` s ph`n
. ,ph`n tu cua B g`m nhung ,s tu. nhin tù 1 d
,,
,,
,
,
n hon s ph`n tu cua B, theo nguyn ly irichl t`n tai
tu cua A lo
.
,
,,
, , ,
,
`
i c`
hai phn tu kh
ac nhau cua A, m`
a ch
ung tuong ung vo
ung mt
.
,
,, ,
,
,
,
`
`
i c
phn tu cua B. Nhung vo
ac gi
a tri. kh
ac nhau cua m tu 1 d
n 75
,
,,
, , ,
,
d
ac gi
a tri. kh
ac nhau cua x1 d
uo. c cho tuong ung voi c
n x75 trong
,
,
,,
,,
,
, , ,
,i
B. Tuong tu. c
ac gi
a tri. cua m o khoang 76 d
ng vo
n 150 tuong u
,
,
suy ra t`n tai
c
ac gi
a tri. kh
ac nhau trong khoang c`
on lai.
o
. Tù d
. xm
v`
a xn m`
a xm = xn + l, ngha l`
a xm xn = l.
,
,ng s tu., nhin v`
. 2.4. Cho k 1 và n 1 là nhu
a A l`
a tp
. ho. p g`m
,
,
,
s n`
(k 1)n + 1 s nguyn duo,ng, mi
ay dù nho hon hoa
. c ba
`ng kn.
,
,
,
,
,
,
nhu,
Chung minh ra
`ng t nht c
o mt
o th biu din
. ph`n tu cua A c
,
,
,,
tng cua k ph`n tu trong A.
,
,
,
`,i giai. Vo
,i k = 1 b`
ng, ch
Lo
ai to
an hin nhin l`
a du
ung ta gia thit
,
`ng m n v`
k 2. Ky hiu
a s nho nht thuc
a
. m l`
. A. D thy ra
,
,
,
n hon m nhung khng
ng n m s thuc
t`n tai
a ch
ung lo
u
. d
. A m`
,,
vuo. t qu
a kn.
, ,
ng minh b`
chu
ai to
an ch
ung ta t`m hai s x v`
a y thuc
. A sao
,
thuc
cho x = y + (k 1)m; ngha l`
a biu din mt
ao d
o
. s n`
. A,
,
`
ng m. Ch
c
th`
anh tng k s hang
o k 1 s hang
o
. thuc
. A trong d
. ba
`
cn t`m s x thuc
a x > (k 1)m v`
a x (k 1)m thuc
. A m`
. A.
,
Tht
o kn (k 1)m =
. vy,
. trong khoang = ((k 1)m, kn] c
k (n m) + m s nguyn. V` k 2, nn (k 1)m m, theo nhn
.
xet ban dù suy ra c
o nhiù nht n m s trong khng thuc
A.
.
,a t nht s = k(n m) + m (n m) =
iù n`
ay ngha l`
a A chu
,
(k 1)(n m) + m s. Nhung s n, v` (k 2)(n m) 0. Goi
.
,
a1 , a2 , . . . , as thuc
A,
v
o
i
(
k
1
)
m
<
a
kn,
i
=
1,
2,
.
.
.
,
s.
Khi
d
o
i
.
2.2. Vdu.
17
,
,
a nhung
nhung hiu
. a1 (k 1)m, a2 (,k 1)m, . . . , as (k 1)m l`
trong
s nguyn kh
ac nhau trong khoang [1, kn]. Nu mt
ao d
o
. s n`
ch
ung khng thuc
ung ta nhn
. A, th` theo nguyn ly irichl ch
.
,
,,
,
ng n 1 s trong khoang n`
d
ai A c
od
ay. Nhu
uo. c s n 1, v` ngo`
u
,
,c d
,ng minh s n. Suy ra t`n tai
,i bt d
ng thu
chu
vy
ai vo
a
a
. tr
. mt
.
hiu
. ai (k 1)m thuc
. A.
, ,
,
`, n + 1 s du,o,ng kh
. 2.5. Chung minh ra`ng tu
ac nhau nho hon 2n, c
o
,
,
,
,,
th chon
ung ba
`ng s thu ba.
. duo. c ba s sao cho tng hai s trong ch
,
,
`,i giai. Ky hiu
cho.
Lo
a nhung s d
a
. 0 < a1 < a2 < . . . < an+1 l`
Ch
ung ta xet c
ac hiu
a c
ac s
. , s a2 a1 , a3 a1 ,,. . . , an+1 a1 v`
,
a2 , a3 . . . , an+1 . V` tt ca c
ac s n`
ay d
ac s trn
ù nho hon 2n nn c
,
,
,
,,
`m trong khoang 1, 2, . . . , 2n 1. Nhu vy
ung ta se t`m d
ch na
uo. c
. ch
,,
,
,
`ng mt
, nht ba
, hai: ak a1 = al ,
mt
om thu
om thu
. s o nh
. s o nh
suy ra ak = a1 + al .
,
,
oi mt
o dang
. 2.6. Chung minh ra`ng v
. s bt k`y n t`n tai
. mt
. s c
.
111
. . 000} m`
a chia ht cho n.
| .{z
,
s
n chu
,
,
,
`,i giai. Ch
a nhung
Lo
ung ta xet nhung s 1, 11, 111, . . . , 111
. . 111} v`
| .{z
, s
n chu
,
cho g`m n ph`n
s du khi chia d
ay s trn cho n. V` d
ay s d
a
,,
,
,
,
,
ac nhau khi chia ch
ung cho n c
o s
tu, nn nhung s du duong kh
, ,
,,
luo. ng n 1. C
o th gia thit khng c
o mt
ao trong d
ay trn
. s n`
,
,
,,
,
chia ht cho n v` nu nguo. c lai

ai to
an d
a
uo. c giai. Khi d
o
. th` b`
se c
o hai s trong ch
ung, v du. 111
. . 111} v`
a 111
. . 111}, l > k,
| .{z
| .{z
,
s
, s
k chu
l chu
,
lk =
m`
a khi chia ch
ung cho n se cho c`
ung mt
o
. s du. Do d
18
,,
Chuong 2. S hoc
.
111
. . 000}
se chia ht cho n.
| .{z
, s 1, k chu
, s 0)
(l-k chu
,
,
,
. 2.7. Cho p là s nguyn t l
`ng t`n tai
. mt
.
s c
o dang
a chia ht cho p.
. 111 . . . 111 m`
,
`,i giai. Ta xet d
Lo
ay s 1, 11, 111, . . . , 111
. . . 1} . Nu trong d
ay trn
| {z
, s )
(p chu
, , ,
s vo
,i s
khng c
o s n`
ao chia ht cho p, th` ta cho tuong u
ng mi
, ,
, ,
,
du cua phep chia. Tp
ac s du ch c
o 1, 2, . . . , p 1 g`m p 1
. h,o. p c
,,
,
ph`n tu (v` 0 khng th c
o trong tp
ay). Nhung v` ch
ung ta c
op
. n`
,,
s o dang
o c`
ung
. , trn, nn theo nguyn ly irichl tn tai
. hai s c
,,
,
,
i m > n. Khi
l`
s du. Gia su c
ac s d
a 111
. . . 1} v`
a 111
. . . 1} vo
o
| {z
| {z
,
,
s )
s )
(m chu
( n chu
d
o
1
n
<
m
p.
V
y
.
. . . 1} =
111
. . 000}
111
. . . 1} 111
| {z
| {z
| .{z
,
,
,
s ) (n chu
s )
s 1, n chu
, s 0)
(m chu
(m-n chu
= 111
. . . 1} .10n
| {z
, s )
(m-n chu
Tch n`
ay chia ht cho p v` ( p, 10) = 1, suy ra
111
. . . 1}
| {z
, s 1)
(m-n chu
,
,
`m trong d
chia ht cho p v`
a n
o c
ung na
ay o trn. M`
a1 mn p
,
,
mu thun voi gia thit khng c

o s n`
ao trong d
ay chia ht cho p.
,
,
,
. 2.8. (` thi Olympic toan th gi
oi l`n thu 14) Cho M l`
a tp
. ho. p bt
,
,
,
,
s khng l
k`y g`m 10 s tu. nhin, mi
`ng
,
,
,
,,
,
t`n tai
a tng cua c
ac ph`n tu trong ch
ung
. hai tp
. ho. p con cua M m`
ba
`ng nhau.
2.2. Vdu.
19
,
,
,
`,i giai. C
,ng minh nu t`n tai
o th chu
hai tp
thoa m
Lo
an kt lun
.
.
.
,
,
,,
cua b`
ai to
an, th` ta c
o th chon
o c`
ung tnh cht
. duo. c hai tp
. con c
,
,
y nhung khng giao nhau. Tht
vy,
Cho X, Y l`
a hai tp
con cua M
.
.
.
,
,,
`ng nhau. Ch
c
o tng c
ac ph`n tu ba
ung ta ky hiu
ac ph`n
. X1 g`m c
,, ,
,,
,
,
tu cua X m`
a khng thuc
ac ph`n
. Y. Tuong tu. nhu vy
. Y1 g,`m c
,, ,
tu cua Y m`
a khng thuc
o r`
ang X1 v`
a Y1 c
o tng c
ac ph`n
. X. R
,,
,
,
`ng nhau m`
tu ba
a khng giao nhau. Goi
A l`
a tp
ho. p moi
tp
ho. p
.
.
.
.
,
,, ,
,,
cua
con khng rng
M. S luo. ng ph`n tu cua A l`
a 210 1 = 1023.
,
,, ,
,
,
Ch
ung ta xet tng S c
ac ph`n tu cua mt
o
. tp
. ho. p con nhu vy,
. r
,
`
r`
ang S 91 + 92 + + 100 < 10.100 = 1000. Nhu vy
. tn tai
.
,
, ,
khng qu
a 1000 tng kh
ac nhau. Ky hiu
a tp
ac
. B l`
. ho. p tt ca c
,
,
,, ,
,, ,
,
,,
`
s luo. ng phn tu cua B nho hon 1000 v`
tng nhu vy.
a nho
o
. Do d
,
,, ,
,,
, , ,
,
,
ph`n tu,, cua
. t tuong u
hon s luo. ng ph`n tu cua A. a
ng mi
tp
. ho. p
,
,
,
,,
`ng c
,i tng c
p dung
A vo
ac ph`n tu cua n
o. Ta thy ra
o th a
nguyn
.
,,
,
`
ly irichl o d
ac nhau c
o
y. Suy ra tn tai
. t nht hai tp
. ho. p con kh
,
,,
`
c`
ung mt
t
ng
c
a
c
ph
n
t
u
.
.
,
,
. 2.9. (` thi hoc
an Cp II to`
an quc 1983) Chung minh
. sinh gioi to
,
ra
`ng trong c
ac s tu. nhin th n`
ao c
ung c
o s k sao cho 1983k 1 chia
ht cho 105 .
,
,
,
`,i giai. Cho k ly gi
,c
Lo
a tri. tù 1 d
ao biu thu
n 105 + 1 rì thay v`
,,
1983k 1 se nhn
a tri. kh
ac nhau. Chia 105 + 1 s
uo. c 105 + 1 gi
. d
,
,
,,
,
,
5
vùa nhn
ed
a 105 s du. Do d
uo. c nhiù nht l`
o
. o trn cho 10 , s
,
,
theo nguyn ly irichl phai c
o t nht hai s cho c`
ung mt
. s du.
, ,,
l`
Gia su d
a s 1983m 1 v`
a 1983n 1(m > n). Th th` (1983m
o
1) (1983n 1) chia ht cho 105 m`
a (1983m 1) (1983n 1) =
,
(1983m 1983n ) = 1983n (1983mn 1). Nhung 1983 và 105 nguyn
,
t c`
ung nhau, do vy
o (1983mn 1) chia ht cho 105 . S
. phai c
,
k = m n thoa m
an d
ai.
iù kin
. dù b`
20
,,
Chuong 2. S hoc
.
,
,ng s nguyn a, b v`
. 2.10. Chung minh ra`ng t`n tai
a c, khng
. nhu
,
, `
dng thòi ba
ng 0 v`
a gi
a tri. tuyt
a 1000000,
. di cua mi s khng qu
11
thoa m
an | a + b 2 + c 3| < 10 .
,
,
, ,
18
`,i giai. a
. t S l`
a tp
Lo
+ t 3 vo,i moi
. ho. p cua 10 s thu. c r + s 2
.
6
6
. t d = (1 + 2 + 3d)10 .
r, s, t thuc
a da
. {0, 1, 2, . . . , 10 1} v`
,
`
`
m trong khoang 0 x < d. Chia
mi x trong S d
Khi d
o
u na
,
d
`ng nhau, mi
d
ay th`
anh 1018 1 ph`n ba
od
ai
oan
oan
. d`
. n`
. nho c
d
18
e =
. Theo nguyn ly irichl t`n tai
. hai s trong 10 s
18 1
10
,
,
,
`m trong c`
cua S na
ung mt
ay ky hiu
a
oan
. d
. nho. Hiu
. cua hai s n`
. l`
107
chnh l`
a+b 2+c 3 d
a c
ac s a, b, c v` e < 18 = 1011 .
o
10
` tp
2.3. Bai
.
,
,
s khng
. 2.11. Cho A là tp
. ho. p bt k`y g`m 201 s tu. nhin, mi
,
,
,,
,
,
`ng A chu
ng minh ra
a t nht hai s, m`
vuo. t qu
a 300. Chu
a ty s cua
,
ch
ung l`
a l
uy thùa bc
. ba.
,
,
. 2.12. Cho k là s tu. nhin bt k`y, còn a và b là nhung s nguyn
,
`ng nu M l`
,ng minh ra
sao cho a b v`
a b a < 2k 2. Chu
a tp
ho. p
.
,
,
,
,
`m trong khoang [ a, b], v`
k s tu. nhin na
a l l`
a s tu. nhin thoa m
an
,, ,
,
`
1 l 2k + a b 2, th` c
o t nht mt
. hiu
. nhung phn tu cua
,
i l.
M tr`
ung vo
,,
s a1 , a2 , a3 , . . . , a41 , m`
ph`n tu,, ch, d
. 2.13. Cho dy
a mi
uo. c tao
.
, ,,
,,
,,
c
boi s 1 v`
a, s 2, trong d
o t nht 21 s ch d
b
o
i
c
a
c
s
1.
o
uo. c tao
.,
,
,,
,
`
ng minh ra
ng t`n tai
Chu
ay c
o tng
. mt
. s ph`n tu lin tip cua d
`
ng d
ng 20.
ba
u
,
`ng t`n tai
,ng minh ra
. 2.14. Chu
. mt
. s tu. nhin n, sao cho s
2.3. B`
ai tp
.
21
ng nu ta thay 139
111
. . . 1} chia ht cho 139. (B`
ai to
an c`
on d
u
| {z
, s )
(n chu
`ng mt
,i 10).
ba
ung nhau vo
. s nguyn t c`
,,
,
`ng trong moi
,ng minh ra
. 2.15. Chu
. s tao
. boi 100 chu s N t`n tai
.
mt
s
chia
h
t
cho
1967.
.
,,
`ng bao giò, c
,ng minh ra
. 2.16. Chu
ung t`m d
uo. c s
19971997. . . 19970. . . 0 chia ht cho 1998.
,
`ng c
,ng minh ra
. 2.17. Chu
o mt
s tu. nhin chia ht cho 1997, m`
a
.
,
,
bn chu s cui c`
ung cua n
o l`
a 1998.
`ng nu c
,ng minh ra
. 2.18. Chu
ac s nguyn m v`
a n nguyn t c`
ung
,, ,
k
nhau th` t`m d

uo. c s tu. nhin k sao cho m 1 chia ht cho n.
22
,,
Chuong 2. S hoc
.
, ,
CHUONG
S
DAY
y s v han
3.1. Nguyn l
y irichl cho da
.
,,
Trong ph`n n`
ay ch
ung ta xet nguyn ly irichl duo
i dang:
.
,
,
. t v han
ung ng
an k
eo m`
a ch
ung ta d
Nu c
o huu han
a
. nh
.
,
,
, th` t nht c
ao d
o mt
an k
eo chua v han
nhung vt
o
. v`
. ng
.
,
c
o.
nhung vt
a
. d
,
,
, ,,
`ng nguyn ly n`
Ch
ung ta d c
o cam tuong ra
ay l`
a hin nhin nn
,
, ,
`ng phan chu
,ng c
ng minh nguyn ly n`
t ch
o. Ba
o th chu
ay
u y d
n n
,,
,
ng. Trong s hoc,
l`
ad
o lin quan d
a
u
n v han
. tp
. ho. p c
. ph`n tu l`
,
dy s. Ch
ung ta bit rt nhiù d
ay s d
ay cp s cng,
d
ay
ep
. nhu d
.
,
,
. c d
cp s nhn, d
ay c
ac s nguyn t, hoa
ay Fibonaxi,. . . Chuong
,
,
, ,
p dung
n`
ay ch
ung ta ch quan tm d
d
at biu trn d
n a
iù ph
giai
.
s. Nhu,ng tp
c
ac b`
ai to
an lin quan d
ac b`
ai
n dy
. v han
. trong c
,,
,
to
an duoi d
ac d
ay s.
y ta xet nhu c
3.2. V du.
, s cui c`
. 3.1. Xet day s 6, 62 , 63 , 64 , 65 , . . . , 6n , . . . và vit 4 chu
ung
,
,
`
cua c
ac s n`
ay 0006, 0036, 0216, 1296, 7776, . . .. Chung minh ra
ng ba
t
,
,
vu
tu`n ho`
` mt
` a lp
dy
dù tu
ao do
a dy
an.
. s n0 n`
. l`
,
,
,,
4
`,i giai. V` t`n tai
Lo
ach chon
ac nhau
. huu han
. s luo. ng (10 ) c
. kh
24
,,
Chuong 3. D
ay s
,
,,
c cha
n t`m d
cho cha
ay d
c
ac s c
o 4 chu s, nn trong d
a
uo. c hai
,
,,
c
ach chon
o c`
ung 4 chu s cui. C
o ngha l`
a t`m d
uo. c hai s n0
. c
,
,i ch
v`
a n0 + t m`
a vo
ung th` 6n0 v`
a 6n0 +t+1 c
o c`
ung 4 chu s cui
,
(6n0 +t+1 6n0 = 104 .6k). Noi chung, chu s 6n và 6n+t vo,i bt k`y
,
n > n0 se c
o c`
ung 4 chu s cui (6n+t 6n = 104 .6nn0 ).
. 3.2. (` thi Toan Olympic quc t l`n 17 nam 1975) Cho

,
,
a1 , a2 , . . . , an , . . . l`
a d
ay t
ang nga
. t c
ac s tu. nhin. Chung minh ra
`ng
,
, ,
,,
,
,
trn c
duoi dang
v han
ac ph`n tu an cua dy
o th biu din
.
. c
,,
,
,
,
ng s nguyn duong v`
a y l`
a nhu
a p 6= q.
an = xa p + yaq ,o dy x v`
,
,
,
`,i giai. Nu a1 = 1 kt lun
Lo
ai to
an l`
a hin nhin. Tht
. cua ,b`
. vy,
.
,
i moi
vo
n
3
s
h
ang
a
c
o
bi
u
di
n
d
ang
a
=
a
+
(
a
+
n
n
n
n 1
.
.
.
an1 ) = 1.an1 + ( an an1 ).a1 c
o tnh cht mong mun. Ch
ung ta
,
,
,
,
ng minh t`n tai
n hon 1 sao cho v han
se chu
ac s hang
. ,ch s p lo
. c
.
,
,
,
,
i dang
cho c
cua d
ay d
o th vit duo
xa
+
ya
v
o
i
c
a
c
s
nguyn
a
p
1
.
,
,,
, , ,
,
s hang
,i
. t tuong u
duong thch ho. p x v`
a y. Mi
cua d
ay ta d
ng vo
a
.
,
,
,
,
s du cua n
o khi chia chnh n
o cho a1 . Tp
ac s hang
. ,ho. p tt ca c
.
,
,
,
,
cua d
ay l`
a v han,
c`
o
n
t
t
c
a
c
a
c
kh
a
n
a
ng
c
ua
s
du
khi
chia
c
a
c
s
.
,
,,
,
,
`
ng to ra
ng v han
chu
hang
a huu han.
o
. cho a1 l`
. iù d
. ph`n tu
,i n1 < n2 < . . . < nk < . . .
an1 , an2 , . . . , ank , . . . , vo
,
,
cho c`
ung mt
s du r khi chia cho a1 . Khng mt tnh tng qu
at
.
,
,
,
,
,
,
ta gia thit n1 > 1, v` trong truòng ho. p nguo. c lai
ac s
. ta xet c
,
an2 , an3 , . . . , ank , . . . c
ung l`
a d
ay v han
a cho c`
ung s du r khi chia
. v`
,
,
,
i moi
cho a1 . Vo
. k = 1, 2, . . . t`n tai
. s nguyn duong xk sao cho ank =
a n k a n1 = ( x k a 1 + r ) ( x 1 a 1 + r ) = ( x k x 1 ) a 1
xk a1 + r. Khi d
o
,
,
,c ank = an1 + ( xk x1 ) a1 =
i moi
ng thu
suy ra vo
od
a
. k 2 ta c
,
,
1.an1 + ( xk x1 ) a1 . Ngha l`
a, nhung s an2 , an3 , . . . , ank , . . . ., c
o biu
,
,
,
ì hoi. Tht
din v`
a c
ac tnh cht nhu b`
ai to
an d
a n1
o
. vy,
. ch s 1 v`
3.2. V du.
25
,
,
, , ,
,
kh
ac nhau v` theo c
ach chon
n hon 1. Ch c`
on phai
. trn n1 thu. c su. lo
,
,,
`ng s xk x1 l`
,i k 2, d
ng dinh
kha
a s nguyn duong vo
iù d
o
. ra
,
ng v` tù n1 < nk suy ra x1 < xk .
d
u
,
,
. 3.3. Cho s tu. nhin bt k`y k. Chung minh ra`ng t`n tai
t
. s nguyn
,
,
p v`
a mt
ay s tu. nhin t
ang nga
. t a1 , a2 , . . . , an , . . . sao cho tt ca c
ac
. d
,, ,
,
`
ng s nguyn
phn tu cua d
ay p + ka1 , p + ka2 , . . . , p + kan , . . . l`
a nhu
t.
,
,
,
`,i giai. Ky hiu
,i moi
Lo
a tp
ac s nguyn t. Vo
. P l`
. ho. p tt ca c
.
,
i = 0, 1, . . . , k 1 ky hiu
P
l`
a
t
p
h
o
p
c
a
c
s
nguyn
t
m`
a
khi
i
.
.
.
,
`ng moi
`m trong mt
chia cho k c
o s du i. D thy ra
. s nguyn t na
.
,,
,
trong c
ac tp
h
o
p
P
,
P
,
P
,
.
.
.
,
P
.
B
o
i
v`
s
nguyn
t
l`
a
v
h
an,
0 1 2
k 1
. ,.
.
,
,a
vy
t
nh
t
ph
ai
c
o
m
t
trong
s
c
a
c
t
p
h
o
p
P
,
P
,
P
,
.
.
.
,
P
ch
u
k 1
.
. ,
.
. 0 1 2
,,
,a v han
v han
t. Gia su Pi chu
a ky hiu
a ph`n
. s nguyn
. s v`
. p l`
,
,, ,
,i
moi
tu nho nht cua n
o. Khi d
o dang
o
. s x thuc
. Pi c
. ,x = p + ka vo
,
,
,
mt
a c
ac ph`n tu cua Pi xp theo
. s tu. nhin a. Ly x1 , x2 , x3 , . . . l`
xn p
,
`ng
, tu., lo
,n d`n. Vo
,i moi
. t an =
thu
. D thy ra
a
. s tu. nhin n d
k
s nguyn t p v`
a d
ay a1 , a2 , . . . , an , . . . c
o tnh cht mong mun.
,
,
. 3.4. Cho f là da thuc k di s v
oi h. s nguyn v`
a a1 , a2 , . . . , an , . . . l`
a
,
,
,
ng s nguyn thoa m
d
ay nhu
an h. thuc an+1 = f ( a, a2 , . . . , ank+1 ),
,,
,
v
oi moi
a n k. Ch
ung ta xet s duong bt k`y m
. s nguyn n, k m`
,
,
,
,
v`
a v
oi moi
a s du khng m nho nht cua
. n = 1, 2, . . .. Ky hiu
. an l`
,
an theo m dun m. Chung minh ra
`ng d
ay a1 , a2 , a3 , . . . , an , . . . . l`
a d
ay
`
tun ho`
an.
,
,
,,
`,i giai. Ch
,c
ng d
Lo
ung ta se su dung
kha
sau: Nu g l`
a d
inh
a thu
.
.
,i h. s nguyn v`
k d
a x1 , x2 , . . . , xk , y1 , y2 , . . . , yk l`
a c
ac s
i s vo
nguyn sao cho x1 y1 (mod m), x2 y2 (mod m), . . . , xk yk
(mod m), th` g( x1 , x2 , . . . , xk ) g(y1 , y2 , . . . , yk ) (mod m).
,,
Chuong 3. D
ay s
26
,
`ng mt
Moi
cua d
ay ba
ac s a1 , a1 , a3 , . . . , an , . . .
. s hang
.
. trong c
,
,
p thu
tu., g`m k ph`n tu,
0, 1, . . . , m 1. Ch
ung ta xet c
ac b. sa
( a1 , a2 , . . . , ak ), ( a2 , a3 , . . . , ak+1 ), . . . , ( an , an+1 . . . , an+k1 )..

,
,
,,
p nhu, vy,
C
o tt ca v han
ac b. k s
. b. sa
. nhung s luo. ng c
,
,
(1 , 2 , 3 , . . . , k ), voi 0 i m 1, i = 1, 2 . . . , k là huu han
.
,
`ng mk theo ly thuyt t ho.,p). Theo nguyn ly irichl t`n tai
(ba
hai
.
,
ch s i v`
a j, i < j sao cho
a i = a j , a i +1 = a j +1 , . . . , a i + k 1 = a j + k 1
. c l`
hoa
a
x1 y1 (mod m), x2 y2 (mod m) , . . . , xk yk (mod m).
,
,
Tù d
ay a1 , a2 , a3 , . . . , an . . . l`
a tu`n ho`
an (chu k`y cua n
o
y suy ra d
,, ,
,
,
c vo
i h. s nguyn nn
l`
a uoc s cua j i). Tht
ad
a thu
. vy,
. v` f l`
,
ng minh trn ch
theo c
ach chu
ung ta c
o
f ( ai+k1 , ai+k2 , . . . , ai ) f ( a j+k1 , a j+k2 , . . . , a j ) (mod m)
,
= ai+k a j+k (mod m) hoa. c là ai+k a j+k . Bin di mt
ut d
. ch
,
,
,
`ng vo
c sau an+(i j) an .
i moi
ng thu
thy ra
od
a
. n i ta c
,
,
. 3.5. Cho day x1 , x2 , . . . , xn , . . . . duo.,c xac dinh
. theo cng thuc sau
x1 = 1, x2 = 0, x3 = 2, xn+1 = 2xn1 + xn2 , n 3.
,,
,
,
,
Chung minh ra
`ng v
oi moi
. s tu. nhin m t`n tai
. hai ph`n tu lin tip
,
cua d
ay m`
a ch
ung dù chia ht cho m.
,
,
`,i giai. Cng thu
,c hì quy trn c
Lo
o th vit lai
.
xn2 = xn+1 2xn1
(3.1)
,
,
,
,
`ng d
,c
ch ra ra
ay c
o kha n
ang ph
at trin v` pha tr
ai, tu
Tù do
,i n 0. V du. vo
,i n = 2, 1, 0 ch
l`
a x
ac d
xn vo
ung ta nhn
inh
.
.
,
,,
,
`
d
u
o
c
x
=
0,
x
=
0,
x
=
1.
Nhu
m
uc
3.4
ch
ra
r
a
ng
d
a
y
.
0
2
1
.
3.2. V du.
27
,
, , , ,
ng x1 , x2 , . . . , xn , . . . theo
x1 , x2 , . . . , xn , . . . g`m nhung s du tuong u
,
`
,c (3.1) suy ra mi
mdd un m, l`
a d
ay tun ho`
an. Tù cng thu
,
,, ,
,
ph`n tu cua d
ay { xn } v`
a suy ra ca { xn } x
ac d
duy nht tù 3
inh
.
,
,, , ,
c n
nu (r1 , r2 , . . . , rk ) l`
ph`n tu truo
o. Khi d
a ph`n chu k`y cua d
ay
o
,
`
`
`
x1 , x2 , . . . , xn , . . . th` phn n`
ay se chuyn d
an v pha tr
ai
ng
. tun ho`
,
cua d
ay . . . , x3 , x2 , x1 , x0 , x1 , x2 , . . . v`
a se c
o dang
.
. . . , r1 , r2 , . . . , r k , r1 , r2 , . . . , r k , r1 , r2 , . . . , r k . . .
(3.2)
,
`ng x1 = x0 = 0, suy ra x1 = x0 = 0. Tù, (3.2)
By giò ta ch
u y ra
,,
,
`ng d
,a v s ca
. p ph`n tu
suy ra ra
ay c
ac s du theo mdd un m chu
`ng khng. N
. p s lin tip
lin tip ba
oi c
ach kh
ac t`n tai
ac ca
. v s c
,
,,
. p d
cua d
ay x1 , x2 , . . . , xn , . . . m`
a mi ph`n tu trong ca
ù chia ht cho
m.
,
,
,
ngha ba
`ng c
ac da
ng thuc F1 =
. 3.6. Day s Fibonaxi duo.,c dinh
.
,
F2 = 1, Fn+2 = Fn+1 + Fn , n 1. Chung minh ra
`ng t nht mt
. trong
,
,,
1.000.000.000 ph`n tu dù tin cua d
ay chia ht cho 10.000.
,
, ,
`,i giai. Tu,o,ng tu., nhu, 3.5 ch
Lo
ung ta xet c
ac s du cua c
ac s
,
,
,
ng o, vi.
cho khi chia cho 10.000. Ky hiu
trong d
ay d
a
u
. s du d
, k khi chia cho 10 000 l`
th` r1 = 1, r2 =
tr thu
a rk . Khi d
o
1, r3 = 2, r4 = 3, . . . . . . .rk = rk1 + rk2 . R
o r`
ang c
o 10.000 s
,
2
. p s
c
du kh
ac nhau do d
o 10000 = 100000000 (tr
am triu)
ca
o
.
,
,
. p s du (r1 , r2 ), (r2 , r3 ), (r3 , r4 ) . . .
du kh
ac nhau. Xet 100000001 ca
. . . (r100000001 , r100000002 ). Theo nguyn ly irichl trong s n`
ay c
o t
,
,
,
,
c l`
i n, p
p s tr`
nht 2 ca
ung nhau, tu
a t`m d
a p vo
uo. c hai s n v`
, . ,
, ,
d
ù nho hon 100000002,n nho hon p sao cho rn = r p , rn+1 = r p+1 .
,
,
, ,
, ,
Nhung nu bit s du cua tng hai s v`
a s du cua mt
. s th` s
,
,,
du kia c
ung tnh d
o r n 1 = r p 1 , r n 2 = r p 2 , . . . .
uo. c. V` vy
. ta c
,c
cho d
cng thu
n khi r2 = 1 = r pn+2 , r1 = 1 = r pn+1 , p dung
.
,,
Chuong 3. D
ay s
28
,,
,
,i p n 100000001 1 =
s du hì qui o trn ta c
o r pn = 0 vo
,
,
,ng o, vi. tr p n se thoa m
100000000. Ngha l`
a s d
an d
ai
u
iù kin
. b`
ra, chia ht cho 10 000.
. 3.7. (inh
ly Fecma) Nu mt
.
. s nguyn t p khng chia ht s
,
,
ng a p1 1( mod p).
nguyn a, th` da
ng thuc sau du
,
,
,
`,i giai. Ch
,ng minh mnh
Lo
ung ta chu
d
at hon. Cho m > 1
` tng qu
.
,
,i m. Ch
l`
a s tu. nhin bt k`y v`
a a l`
a s nguyn t c`
ung nhau vo
ung
,
,
,
ta xet d
ay nhung l
uy thùa lin tip cua a
a1 , a2 , a3 , . . .
(3.3)
v`
a ky hiu
.
r ,r ,r ,...
(3.4)
,1 2 3
,
, , , ,
l`
a nhung s du tuong u
ng cua (3.3) khi chia cho m, ngha l`
a
ak rk
(mod m), 1 rk m 1.
,,
,,
,
s luo. ng c
Khi d
ac s trong (3.3) l`
a v han,
c`
on nhung s o (3.4)
o
.
,
,
,
,,
ch c
o th nhn
a tri. trong 1, 2, 3, . . . , m 1 nn s luo. ng l`
a
. nhung gi
,
,
,
,
huu han.
du rk se c
o
. Suy ra theo nguyn ly irichl, giua nhung s
,
,i
t nht hai s tr`
ung nhau; n
oi c
ach kh
ac tn tai
a j vo
. hai ch s i v`
,
ch
i 6= j sao cho ri = r j . Khi d
ung ta c
o ai a j ( mod m). Theo gia
o
,,
,i i 6= j ch
thit ( a, m) = 1, vo
ung ta nhn
uo. c ai j 1( mod m).
. d
,
,
,c sau
ng thu
Ch
ung ta c
o kt lun
a
. t`n tai
. s tu. nhin l sao cho d
ng:
d
y d
u
al 1 (mod m)
(3.5)
- S l trong (3.5) khng x
ac d
on t`n tai
inh
. duy nht, thm
. ch c`
.
,
,
v s s tu. nhin l thoa m

an (3.5).
,
,`,
,
- Trong truong ho. p m = p l`
a s nguyn t, Fecma t`m ra l c
o th
chon
a s p 1.
. l`
3.2. V du.
29
,
,
,,
,
`ng l c
,ng minh ra
o th chon
-Truòng ho. p m bt k`y th` Ole chu
a
. l`
,
,
,,
`
h`
am ch s cua m (ch
ung ta khng xem xet vn d
ay o d
n`
y, d
c
.
,
,
,
cun s
gia c
o th t`m trong bt cu
ach s hoc
ao).
. n`
v han
. 3.8. Cho x1 , x2 , x3 , . . . là dy
ac s nguyn v`
a k l`
a mt
. c
. s
,
,
,
,
s g`m nhu
ng ph`n tu,
tu. nhin bt k`y. Chung minh ra
`ng t`n tai
dy
.
,
,
,
m`
lin tip cua dy,
a tng cua ch
ung chia ht cho k.
,
, ,
,,
,
`,i giai. Ch
i han
Lo
ung ta c
o th gio
lai,
giua moi
b. k ph`n tu lin
.
.
.
,
,
,,
,,
c
tip cua dy
o th chon
d
s ph`n tu c
o tnh cht mong
uo. c mt
.
.
, ,
,
,,
mun. d
on gian ta xem xet k ph`n tu d
ù tin x1 , x2 , x3 , . . . , xk .
,
Ch
ung ta xet tng
S1 = x 1 , S2 = x 1 + x 2 , S3 = x 1 + x 2 + x 3 , . . . , S k = x 1 + x 2 + + x k
,
,,
trong s trn chia ht cho k, th` b`
Nu mt
tng n`
ao d
ai to
an d
o
uo. c
.
,
,,
,,
giai. Nguo. c lai,
ac s S1 , S2 , . . . , Sk (c
o s luo. ng k) khi chia cho k
. c
,,
,
,
d
ac s du 1, 2, 3, . . . , k 1. Tù nguyn ly irichl suy ra c
o mt
uo. c c
.
,
,
. p ch s i v`
a j, 1 i < j k, m`
a c
ac tng Si v`
a S j cho c`
ung mt
s
ca
.
,
,,
,
tng c
du khi chia cho k. Khi d
ac ph`n tu lin tip xi+1 , xn+2 , . . . , x j
o
,
cho chia ht cho k, v` xi+1 + xn+2 + + x j = S j Si .
cua d
ay d
a
,
,
, s. Chu,ng minh ra
. 3.9. Cho day v han
ac chu
`ng v
oi moi
. c
. s tu.
,
nhin n, nguyn t c`
ung nhau v
oi 10, trong d
ay v han
. trn t`n tai
.
,,
,
,
mt
nh
o
m
ch
u
s
lin
ti
p,
m`
a
s
t
ao
b
o
i
c
a
c
ch
u
s
trong
nh
o
m
(vi
.
.
,
,
,
,
,
,
,
theo thu tu. ch s l

on dung truoc) chia ht cho n.
,
,
`,i giai. Cho d
ung ta xet c
ac s
Lo
ay c
ac chu s a1 , a2 , . . . , an , . . .. Ch
A 1 = a 1 , A 2 = a 2 a 1 , . . . , A n = a n a n 1 . . . a 1 , . . . , A n +1 = a n +1 . . . a 1 .
,
,
,,
,
,,
,
V` s luo. ng nhung s n`
ay l`
a n + 1, c`
on s luo. ng kha n
ang cua s du
khi chia ch
ung cho n l`
a n, nn theo nguyn ly irichl t`n tai
. t nht
,,
Chuong 3. D
ay s
30
,
ung l`
a Ai v`
a A j , (i < j). Khi
hai s cho c`
ung mt
. ch
. s du ta ky hiu
hiu
d
oi c
ach kh
ac
o
. A j Ai chia ht cho n. Hay n
A j Ai = a j . . . a1 ai . . . a1 = a j . . . ai1 .10 ji+1
v` (n, 10) = 1, nn a j . . . ai1 chia ht cho n.
. 3.10. Cho k là s nguyn du,o,ng bt k`y và

x1 , x2 , . . . , x n , . . .
y1 , y2 , . . . , y n , . . .
,
ng chui s nguyn bt k`y. Chu,ng minh ra

l`
a nhu
`ng t`n tai
. p
. v s ca
,
,
,
ch s (i, j), v
oi i < j sao cho mi tng
x i +1 + x n +2 + + x j ; y i +1 + y n +2 + + y j
dù chia ht cho k.
,
,
,
`ng trong b. s k2 ph`n tu, lin tip
`,i giai. Ch c`n chu
,ng minh ra
Lo
,
,
,
,, ,
trn c
,i tnh cht d
ch ra. V` vy
cua 2 dy
o th chon
d
uo. c tng vo
a
.
.
,
,
,,
d
cho.
ac chui
ch
ung ta ch quan tm d
ù tin cua c
a
n k2 ph`n tu d
,
,
,
`ng c
Ba
ach tng qu
at h
oa c
ach giai b`
ai to
an 3.8, ly tng
S1 = x 1 , S2 = x 1 + x 2 , S3 = x 1 + x 2 + x 3 , . . . , S k 2 = x 1 + x 2 + + x k 2
T1 = y1 , T2 = y1 + y2 , T3 = y1 + y2 + y3 , . . . , Tk2 = y1 + y2 + + yk2
,,
m = 1, 2, 3, . . . , k2 d
,ng ca
,i mi
,i ca
. t tuong u
. p (Sm , Tm ) vo
. p
Vo
a
,
,
,
( RSm , RTm ) cua nhung s du, khi chia Sm và Tm cho k. V` RSm
, ,
,
v`
a RTm l`
a mt
ac s 0, 1, 2, . . . , k 1, nn t ho. p tt ca
. trong c
c
ac dang
ac nhau ( RSm , RTm ) l`
a khng qu
a k2 . Nu t`n tai
. , kh
,.
,
mt
ch
s
m,
sao
cho
(
RS
,
RT
)
tr`
u
ng
v
o
i
(
0,
0
)
,
th`
m
oi
t
ng
m
m
.
.
Sm = x1 + x2 + + xm v`
a Tm = y1 + y2 + + ym d
ù chia ht cho
,
. p s ( RSm , RTm ), m = 1, 2, . . . .., k2
k. V` nu khng nhu vy,
ac ca
. th` c
,
,
,,
c
o nhiù nht l`
a k2 1 kha n
ang kh
ac nhau. Nhung s luo. ng
3.3. B`
ai tp
.
31
,
`ng
. p s n`
ay l`
a k2 suy ra c
o t nht hai trong ch
ung ba
nhung ca
,
nhau. N
oi c
ach kh
ac, t`n tai
a j, sao cho 1 i <
. hai ch s i v`
,,
,
2
s
j k v`
a ( RSi , RTi ) = ( RS j , RTj ). Trong truòng ho. p n`
ay mi
xi+1 + xn+2 + + x j = S j Si ; yi+1 + yn+2 + + y j = Tj Ti
d
ù chia ht cho k.
,
,,
: y l`
Ch
uy
a b`
ai to
an tng qu
at h
oa b`
ai to
an 3.8. Mo rng
kt
.
,
qua n`
ay c
ac ban
ay xem v`
a l`
am b`
ai tp 3.15.
. h
` tp
3.3. Bai
.
,
, ,
,
. 3.11. Co t`n tai
a c
ac chu s cui c`
ung cua n
o
. luy thùa cua s 3 m`
l`
a 0001 khng ?
,
,
,,
. 3.12. Cho F là tp
a x1 , x2 , . . .
. huu han
. nhung s nguyn duong v`
,,
,
, xn , . . . v`
a y1 , y2 , . . . , yn , . . . l`
a hai dy v han
nhung ph`n tu thuc
.
.
,
,
`ng t`n tai
,ng minh ra
F. Chu
nh
u
ng
ch
s
i
v`
a
j,
i
<
j
sao
cho
t
ch
.
,
,
cua xi+1 , xi+2 , . . . , x j v`
a yi+1 , yi+2 , . . . , y j l`
a mt
o l
uy thùa bc
. s c
. k.
,
`ng
. 3.13. Cho u1 , u2 , . . . , un , . . . là day nhung s nguyn xac dinh
. ba
,
,
2
c u1 = 39, u2 = 45, un+2 = un+1 un (n 1). Chu
ng minh
cng thu
,,
,
`ng 1986 chia ht cho v s nhung ph`n tu trong d
ra
ay n`
ay.
,
,
. 3.14. Cho k là mt
ay x1 , x2 , . . . , xn , . . . thoa m
an c
ac
. s tu. nhin. D
,
1
,c x0 = 0, x1 = 1 v`
,i moi
ng thu
d
a xn = ( xn+1 xn1 ) vo
a
. n 1.
k
`ng giu,a nhu,ng s x1 , x2 , . . . , x1986 t`n tai
,ng minh ra
Chu
a
. hai s m`
,
tch cua ch
ung chia ht cho tich 19.86.
,
. 3.15. Cho k là s nguyn duo,ng và
x11 , x21 , . . . , xn1 , . . .
x12 , x22 , . . . , xn2 , . . .
,,
Chuong 3. D
ay s
32
...............
x1s , x2s , . . . , xns , . . .
,
,i
. p ch s (i, j), vo
t`n tai
l`
a s d
ay s nguyn. Khi d
v han
c
ac ca
o
.
.
,
i < j sao cho c
ac tng sau d
y
xi1+1 + xi1+2 + + x1j
d
ù chia ht cho k.
xi2+1 + xi2+2 + + x2j

.....................
xis+1 + xis+2 + + x sj
, ,
CHUONG
4
HÌNH HOC
.
4.1. V du.
, ,
,p
Trong s c
ac b`
ai to
an h`nh hoc
trong to
an hoc
t ho. p c
o mt
.
.
. lo
,
`ng phu,o,ng ph
b`
ai to
an giai ba
ap irichl rt thun
a r
o r`
ang.
. tin
. v`
,
,
,
,
Ban
o th t`m thy nhung c
ach giai kh
ac, nhung v` muc
oc
ch
. d
. c
., d
,
,
,
chuyn d
ap ch
ung ta d
ung ta ch khao
` phuong ph
ang xet nn ch
s
at c
ac v du. sau.
,
,,
,
,
,
. 4.1. Trong h`nh vung v
oi canh
1 don vi. d
101 dim. Chung
uo. c chon
.
.
,
,
, , ,, , ,
chon
ac dim da
o th phu boi duòng
minh ra
`ng c
o n
am dim trong c
. c
1
tr`
on b
an knh .
7
,
`,i giai. Chia h`nh vung ra ra 25 h`nh vung con c
Lo
o canh
0,2.
,
, .
,
,
,
chon
Nhung h`nh vung n`
ay c
o s luo. ng 25 v`
a v` tt ca s d
im d
a
.
,
,
,
l`
a 101, th` t nht c
o mt
h`
nh
vung
nh
o
ch
u
a
t
nh
t
5
d
i
m.
M`
a
.
,
1
1
,,
`ng < .
b
an knh d
on ngoai
uòng tr`
. tip h`nh vung nho ba
7
5 5
,
. 4.2. Chung minh ra`ng trong moi
. khi da din
. lì t`n tai
. t nht hai
ma
. t c
o c`
ung s canh.
.
,
,
`,i giai. Ky hiu
,n nht cua khi d
. t c
Lo
F l`
a ma
o s canh
lo
a din.
.
.
. Nu
,
. t (v` c
. t
s canh
cua F l`
a k, th` khi d
o t nht k + 1 ma
o k ma
a din
.
. c
34
,,
Chuong 4. H`nh hoc
.
,
,,
ma
,i F), c`
. t l`
c
o canh
chung vo
on s luo. ng c
ac canh
cua mi
a mt
.
.
.
. t
trong c
ac s 3, 4, . . . , k. Theo nguyn ly irichl c
o t nht hai ma
c
o c`
ung s canh.
.
,
, ,,
,
. 4.3. Trong ph`n trong cua mt
h`nh tr`
on v
oi duòng knh 5 don vi,
.
,
,.
,`,
,
`
nguoi ta chon
ng t nht c
o hai dim
. , bt k`y 10 dim. ,Chung minh, ra
,
chon
trong c
ac dim da
o khoang c
ach nho hon 2.
. c
,
,,
`,i giai. Chia d
Lo
on
uòng tr`
,
`
ng nhau
th`
anh 8 re quat
. ba
C9
C
,
,,
,
C2
voi g
oc o tm mi re quat
a
. l`
A1
,
,,
B
F
on d
450 v`
a du. ng d
`ng
uòng tr`
C8
C3
A
,i b
tm C1 vo
an knh 1. Ky
E
D
,
hiu
a nhung
. C2 , C3 , . . . ,, C9 l`
O
B1
,
,
C7
C1
h`nh tù t
am re quat
i
. trù d
,
,
ph`n m`
a duòng tr`
on C1 d
a
C4
,
,
chim. C
o th chung minh
C6
,
C5
,,
, hai d
d
ao
uo. c bt cu
im n`
thuc
chn h`nh
. mt
. trong
,
,
H`nh 4.1:
`
trn d
o khoang c
ach nho
u c
,
,,
,
,
hon 2. Tht
ao d
on d
im roi v`
uòng tr`
`ng tm th`
. vy,
. nu hai d
,
,
,
,
,,
,
,
,
khoang c
ach giua ch
ung nho hon 2. Gia su hai d
a B roi
im A v`
,
v`
ao mt
s t
am re quat.
an knh OC v`
a OD ly
. CDEF trong
. Trn b
,
, , ,
tuong ung hai d
a B1 sao cho OA1 = OA; OB1 = OB, ngha
im A1 v`
,,
[ A\
l`
a AB A1 B1 (theo d
ly h`
am cosin, boi v` AOB
inh
1 OB1 ).
.
,
,
`ng A1 B1 max{ A1 D, A1 E}. Tht
`m trong
y ra
im B1 na
. vy
. d
,
,
,,
ng tao
d
boi h`nh chiu H cua A1 trn OD v`
a t nht mt
oan
. tha
.
,
,.
,
,,
trong hai d
i
m
D,
E,
ch
a
ng
h
an
d
i
m
D.
B
o
i
v
y
h`
nh
chi
u
HD
.
.
,
,
,`,
,
cua d
u
o
ng
xin
A
D
khng
b
e
ho
n
h`
nh
chi
u
HB
1
1 cua A1 B1 trn
,ng minh nhu, trn ta c
OD. Ngha l`
a A1 B1 A1 D. C
ung chu
o
4.1. V du.
35
, ,
nh gi
a
DA1 max{ DF, DC }, EA1 max{ EF, EC }. Tù su. d
a
EF2 < CD2 = OC2 + OD2 2.OC.OD. cos 450
25 25 2
=2
< 3, 75 < 4
4
4
v`
a
EC2 = FD2 = OF2 + OD2 2OF.OD. cos 450
25 5 2
5.1, 4
= 1+
< 7, 25
= 3, 75 < 4,
4
2
2
,,
ta d
uo. c AB A1 B1 max{ DF, DC, EF, EC } < 2.
,
, ,,
,
,, , `
d
. 4.4. Gia su mi
ma
. t pha
ng duo. c son ba
ng mt
im trong mt
.
. trong
,
,
,
`
nht
hai mù do v`
a xanh. Chung minh ra
ng c
o mt
ao d
o
. h`nh chu
. n`
,
,
,
trong ma
. t pha
ng m`
a bn dnh cua n
o c`
ung mù.
,
`,i giai. D thy theo nguyn ly
Lo
,
P1
P4
P3
P2
irichl, mt
im
. tp
. bt k`y 7 d
,
m`
a son mt
hai mù th` t
. trong
Q2
Q1
,
Q4
Q3
nht c
o4d
ung mù. Trn
im c`
,
,
,,
ng c
mt
o7d
R2
uòng tha
im th`
R1
R3
R4
. d
,
,
,
ch
ung ta phai c
o4d
i
m
th
a
ng
, ,,
l`
h`
ang c`
ung mù, gia su d
a
o
,
H`nh 4.2:
P1 , P2 , P3 , P4 c
o c`
ung mù d
o. Ta
,
,
,
,,
,,
,i d
ng song song vo
chiu nhung d
ay xung hai d
im n`
uòng tha
uòng
, , ,
,a ch
,i
chu
ung tao
a ( R1 , R2 , R3 , R4 ) tuong u
ng vo
. ra ( Q1 , Q2, , Q3 , Q4 ) v`
,
,
( P1 , P2 , P3 , P4 ). Nhung dim này tao
mt
ung
. ra
. s h`nh chu nht,
. ch
,
,
,
ta ch
u y d
ac h`nh chu nht
od
a Pi , i = 1, 2, 3, 4. Nhu vy
n c
nh l`
. , c
.
,
,
,
nu 2 d
i
m
b
t
k`
y
c
ua
Q
l`
a
d
o
th`
ta
c
o
k
t
qu
a
m
t
h`
nh
vung
,
, .
,,
,
`
Pi Pj Q j Qi c
od
nh
c`
u
ng
m
u.
Tu
o
ng
t
u
cho
c
a
c
d
i
m R. Nu d
`ng
.
,
,
,
,
,
,
. c
thòi khng c
od
a R thoa m
an truòng ho. p trn th` c
o 3 (hoa
im Q v`
36
,,
Chuong 4. H`nh hoc
.
,
,
,
,
v`
c
hon) d
ao d
a3d
ao d
o c`
ung mù xanh. Nhung
im Q n`
o
im R n`
o
,
,
,
,i c
. p d
trong b. ba nhu vy
phai c
o ca
ra h`nh chu nht
vo
ac
i tao
.
.
.
,
,
`
d
ac d
a R.
nh mu xanh trong s c
im Q v`
, ,,
,, ,
,
, nht
. 4.5. Gia su mt
an cò h`nh chu
o 4x7 vung duo. c son den
. b`
. c
,
,
,
,
hoa
. c tra
ng. Chung minh ra
`ng v
oi c
ach son mù bt k`y, trong b`
an cò
,,
, nht
lun t`n tai
ac vung, m`
a bn o g
oc l`
a c
ac
. h`nh chu
. g`m c
`
c`
ung mu.
,
`,i giai. Ch
,ng
Lo
ung ta chu
,
minh cho b`
ai to
an b`
an cò
so,n mù c
3 7. Mu
o
, ,
,
,
`
th xy ra voi b`
an co n`
ay
,
,
`
c
o dang
t
u
1
d
n
8.
Gi
a
.
,,
su mt
ac ct
. trong s c
.
thuc
d
ang
1.
B`
a
i
to
a
n
s
e
.
.
,,
,
ng minh nu tt
d
uo. c chu
,
,
ca nhung ct
on lai
. c`
. trong
6 ct
ac dang
1, 2,
. thuc
. c
, . ,,
,
,
3, 4. Nhu vy
. gia su tt ca
H`nh 4.3:
c
ac ct
on lai
. c`
. thuc
. dang
.
. c 8. Khi d
theo nguyn ly irichl hai trong s s
5, 6, 7, hoa
au ct
o
.
,
,,
,
c
o hai ct
c`
u
ng
m
t
d
ang
v`
a
nhu
v
y
b`
a
i
to
a
n
c
u
ng
d
u
o
c
ch
u
ng
.
.
.
.
.
,
,,
,
,ng minh ho`
minh. Chu
an to`
an tuong tu. nu mt
c
t
c
o
dang
8. Gia
. .
.
,,
,
. c 8. Nhu vy
su khng c
o ct
ao trong 7 ct
o dang
1 hoa
o7
. n`
. c
.
. ta c
,
i 6 dang.
ct
Theo nguyn ly irichl c
o hai ct
ung dang
a b`
ai
. vo
.
. c`
. v`
,
,,
,
ng minh d
to
an d
uo. c chu
`y d
u.
,
,
. 4.6. Nam dim A, B, C, D, E na`m trong mt
ma
. t pha
ng v`
a toa
.
. d.
,
,
,
ng tam
cua ch
ung l`
a c
ac s nguyn. Chung minh ra
`ng trong s nhu
4.1. V du.
37
,
,
,
,
trong c
gi
ac m`
a dnh cua n
o l`
a ba dim n`
ao do
ac dim n`
ay, c
o t nht
,
ba tam gi
ac v
oi din
a c
ac s nguyn.
. tch l`
,
,
,
`ng nu mt
`,i giai. Ta c
,ng minh ra
Lo
o th chu
trong c
ac toa
d
. cua
.
.
,
,
,
n, th` din
cho thay d
c
ac d
ac d
s cha
tch cua tam
nh tam gi
a
i mt
.
.
,
,
,
,
gi
ac c
ung thay d
s nguyn. Mt
c
ach tng qu
at hon ta c
o th
i mt
.
.
,
,
,
,
ng d
ac toa
d
tam gi
ac thay d
kha
inh
. d
nh cua mt
i mt
. nu c
.
.
. s
,
,
n, th` din
cha
tch cua n
o c
ung thay d
i mt
. s nguyn. V` vy,
. nu
,.
,
,
,
i nhn
a s nguyn, th` din
din
ac mo
uo. c l`
. tch cua tam gi
. d
. tch
,
ng minh).
tam gi
ac ban d
ung l`
a s nguyn (h
ay ve h`nh v`
a chu
ù c
,
,
,
,
cho A, B, C, D, E l`
V` nhung toa
ac d
a nhung s
. cua c
im d
a
. d
,
n thch ho.,p,
nguyn, sau khi thm v`
ao c
ac toa
d
ay nhung s cha
. n`
.
,
,
toa
moi
cho
th` mi
c
ac gi
a tri. 0 v`
a 1. Do d
5d
. se ch nhn
o
im d
a
. d
.
.
,
,,
tao
ac d
nguyn ly
im (0, 0), (0, 1), (1, 0), (1, 1). p dung
. nn boi c
.
,
,
,
irichl suy ra t nht hai d

ac d
im trong c
im A, B, C, D, E bin d
i
,
, ,,
l`
th`
anh c`
ung mt
a
im trong {(0, 0), (0, 1), (1, 0), (1, 1)}. Gia su d
o
. d
,
ng d
A, B. Ch
ung ta se kha
ac tam gi
ac ABC, ABD v`
a
inh
. din
. tch c
,
ABE l`
a nhung s nguyn. Tht
ac tam gi
ac n`
ay bi. bin th`
anh
. vy,
. c
,
,
ng (do A v`
d
tha
a B bin th`
anh c`
ung mt
tch
oan
im) nn din
., d
, . ,
, .
,,
`
ng 0. Vy
anh cua ch
ung ba
ung
. truoc khi bin di, din
. tch cua ch
,
phai l`
a s nguyn.
,
,
,
. 4.7. Trong mt
ma
. t pha
ng cho mt
tp
ho. p A c
o n dim (n 2),
.
.
.
,
,
,,
,
,
mt
. p dim duo. c ni v
oi nhau ba
`ng doan
tha
ng. Chung minh
. s ca
.
,
,
,,
,,
,
ra
`ng trong A c
o t nht hai d
oi c`
ung s luo. ng c
ac dim
im duo. c ni v
kh
ac thuc
. A.
,
,
`,i giai. Vo
,i moi
Lo
ung ta ky hiu
S( a) l`
a
im bt k`y a thuc
. d
. A ch
, .
,
,
,
,
,
ng. B`
s luo. ng nhung d
a a ni th`
anh d
ai to
an
im cua A m`
oan
. tha
,
,
,
`ng t`n tai
ng d
mun kha
ac nhau a1 v`
a a2 cua A
inh
im kh
. ra
. hai d
38
,,
Chuong 4. H`nh hoc
.
`ng 0 S( a) n 1 vo
,i
m`
a S( a1 ) = S( a2 ). Ch
ung ta thy ngay ra
,
,,
,
. t kh
moi
ac, c
ung khng t`n tai
im
. ph`n tu a thuc
. A. Ma
. nhung d
,,
x1 v`
a x2 thuc
a S( x1 ) = n 1 v`
a S( x2 ) = 0. Boi v` d
ay
iù n`
. ,A, m`
,
,
,
,
i tt ca c
c
o ngha l`
ad
ac d
on lai
on x2
im x1 ni vo
im c`
. cua A, c`
,
,
,
,
i d
khng ni vo
ao cua A, d
ac s nguyn tù 0
im n`
n d
n v ly. C
,,
,
d
o s luo. ng l`
a n. V` 0 v`
a n 1 khng d
a gi
a tri.
n n 1 c
`ng thòi l`
,
,
,,
`
vua S nn S nhn
a n 1 gi
a tri.
ai to
an d
uo. c giai suy
. B`
. nhiu nht l`
,
`
ra tu nguyn ly irichl.
,,
. 4.8. Cho da giac dù 100 canh

ni
tip trong duòng tr`
on k. Mi
.
.
,
,,
,
dnh duo. c g
an mt
ac s 1, 2, . . . , 49. Chung minh ra
`ng trn k
. trong c
,
t`n tai
a CD v
oi c
ac tnh cht sau:
. hai cung AB v`
,
,
,
cho.
a) C
ac dim A, B, C v`
a D l`
a dnh cua da gi
ac dù da
,
b) C
ac dy cung AB v`
a CD song song v
oi nhau
,,
,
c) Nu A, B, C v`
a D c
o nh
an tuong ung l`
a c
ac s a, b, c, d th` a + b =
c + d.
,
,,
`,i giai. Trong d
Lo
on k c
o
uòng tr`
,`,
d
ac nhau m`
a
ung 50 d
uong knh kh
D
C
,
,
,`,
d
i
m
cu
i
c
ua
d
u
o
ng
k
nh
l`
a
m
t
.
,
,
d
ac d
d
nh cua d
a gi
ù 100 canh
a
.
,
,
cho. Nu PQ l`
a mt
uòng
. trong s d
,,
v`
knh d
ad
an nh
an
o
ir nh P d
uo. c g
,
,
,
i nh
p, c`
on Q vo
an q th` d
uòng
, , ,
,
i s nguyn
knh PQ tuong ung vo
B
A
| p q|. Ro ràng, 0 | p q| 48.
,,
d
`ng c
Ba
ach n`
ay mi
uòng knh d
a
H`nh 4.4:
,
,
,
,
xet (tng s c
o 50 tt ca) d
uo. c cho
, , ,
,i mt
tuong u
ng vo
ac s 0, 1, 2, . . . , 48. Suy ra c
o t nht hai
. trong c
4.1. V du.
39
,,
,,
, , ,
,i c`
. t tuong u
ng vo
d
ung mt
uòng knh d
uo. c d
a
. s.
,
,,
, , ,
l`
Ta ky hiu
a AB v`
a CD, c`
on c
ac d
an tuong u
ng
o
nh d
uo. c g
. d
,
, ,
c
ac nh
an a, b, c, d. Khng mt tnh tng qu
at ch
ung ta c
o th gia
dy cung AC v`
thit c a v`
a b d. Khi do
a BD c
o c
ac tnh cht
,,
,
,
,
i d
. t tuong
d
ung ta d
mong mun. Tht
a
a
uòng knh AC ch
. vy,
. vo
,
`ng nhau,
,ng vo
,ng vo
,i a c, c`
,i d b v`
u
on BD u
a nhung s n`
ay ba
,,
ch
ung ta nhn
a a + b = c + d. Ngo`
ai ra,
uo. c a c = d b hay l`
. d
,
,
gi
i CD (thm
tu
ac ABCD l`
a h`nh vung, nn AB song song vo
. ch
AB = CD).
,
,
,
,,
,,
. 4.9. Tt ca cac dim trong mt
. t pha
ng duo. c bi boi n mù
. ma
,,
,,
kh
ac nhau. Cho truoc 2n 1 duòng tr`
on d`ng tm kh
ac nhau
,
,
,
,
,
,
k1 , k2 , . . . , k2n 1 . Trong c
ac duòng tr`
on du. ng b
an knh tuong ung
,
ca
OA1 , OA2 , . . . , OA2n 1 sao cho mi
. p b
an knh khng c
o dim
,
,,
on
chung n`
ao kh
ac ngo`
ai O. Chung minh ra
`ng t`n tai
. mt
. duò,ng tr`
n
k i , i = 1, 2, . . . , 2 1 sao cho trn n
o v`
a trn b
an knh OAi cua n
o c
o
,
,
,
,
,
,
,
ng dim tuong ung Xi v`
nhu
a Yi , m`
a ch
ung duo. c bi c`
ung mt
a
. mù v`
,
Yi khng tr`
ung v
oi O v`
a Ai .
,
`,i giai. Ky hiu
cho l`
Lo
ac mù d
a c1 , c2 , . . . , cn . Ch
ung ta se tnh
a
., c
,
,
,
,
,
,
i ch
s luo. ng c
ac t ho. p kh
ac nhau cua c
ac mù m`
a vo
ung c
o th
,
,
ng. Moi
bi mù c
ac d
ac trng
im trn mt
., h`nh pha
. tp
. con kh
, , ,
,
{i1 , i2 , . . . , ik }, 1 k n cua tp
. ho. p N = {1, 2, . . . , n} tuong ung
, ,
,
,
i t ho. p mù {ci1 , ci2 , . . . , cik }. R
vo
o r`
ang nhung tp
ac trng
. con kh
,
, ,
,
,
,
,
,
`ng c
ng vo
i nhung t ho. p mù
kh
ac nhau cua N ba
ach n`
ay tuong u
, ,
,
kh
ac nhau. Ngo`
ai ra, moi
o th nhn
. t ho. p mù {ci1 , ci2 , . . . , cik } c
, .,
,,
,
,
`
d
u
o
c
nh
o
xy
d
u
ng
t
p
con
kh
a
c
tr
ng
{
i
,
i
,
.
.
.
,
i
}
.
Suy
ra,
t
ho. p
.
1 2
k
.
.
,
,
,
,
i ch
nhung mù c1 , c2 , . . . , cn m`
a vo
ung c
o th bi c
ac d
im mt
. h`nh
,
, , ,
,
,
,
i nhung tp
ng l`
pha
a tuong ung mt
ac trng
. - mt
. vo
. ho. p con kh
40
,,
Chuong 4. H`nh hoc
.
,
, ,
,
cua N = {1, 2, . . . , n}. Ngha l`
a s c
ac t ho. p kh
ac nhau cua mù
,
,
,
,
`ng s c
ba
ac tp
ac trng cua N, c
o tt ca 2n 1 tp
. ho. p con kh
. ho. p
,
nhu vy.
.
,
,,
,,
`ng t`n tai
Truo
c tin ch
ung ta gia thit ra
on k i , i =
uòng tr`
. d
,
,
n
1, 2, . . . , 2 1 m`
a mun bi kn n
o phai d`
ung tt ca c
ac mù
,
,
ch
c1 , c2 , . . . , cn . Khi d
ung ta chon
a d
o
im bt k`y Yi l`
im trong
. d
,
, ,,
,,
,
`ng mù c1 . Nhung trn k i c
cua b
an knh OAi . Gia su Yi d
o
uo. c bi ba
,
,
,
,
t nht mt
cho
ung mù nhu vy,
im Xi , d
uo. c bi c`
a
. d
. v` moi
. mù d
,
,
,
,
,
,
,
t ga
. p trn k i ; vy
d
ai to
an d
ù ba
uo. c giai trong truòng ho. p gia thit
. b`
, ,,
,`,
,,
,
n`
ay. Ta xet truong ho. p c`
on lai:
Gia su khng c
od
on n`
ao m`
a
uòng tr`
.
,
,
,
,
,
,
,
,
i to`
nhung d
od
an b. t ho. p c1 , c2 , . . . , cn .
im cua n
uo. c bi mù vo
, n
,
, ,
,
,,
,i n
c
Khi d
o tt ca 2 2 kha n
ang t ho. p mù, vo
o c
ac d
o
im d
uo. c
,
,,
,
bi cho c
ac d
on k1 , k2 , . . . , k2n 1 . Boi v` 2n 1 > 2n 2 nn
uòng tr`
, ,
,,
c
o hai d
on k i v`
a k j , i < j trn n
o se c
o c`
ung mt
t ho. p mù.
uòng tr`
.
, ,,
,
,
t cua OAi v`
,n ho,n k j . Ky hiu
Gia su k i c
o b
an knh lo
ad
a
im ca
. Yi l`
,
,
,`,
,
,
`m trn k j v`
Yi na
k j . Trong truong ho. p d
a v` nhung d
a
o
im cua k i v`
, ,
,
,,
,
,
,
i c`
kj d
ung mt
o dim Xi d
uo. c bi vo
uo. c bi
. t ho. p mù, trn k i c
,
i Yi .
c`
ung mù vo
,
,
,
,
,
. 4.10. Tng cua d. dài mt
. t pha
ng l`
a 4. Chung
. s vecto, trong ma
,
,
`, nhu
,ng vecto, n`
minh ra
`ng tu
ay c
o th chon
a tng d.
. mt
. s vecto m`
,
,
,
d`
ai cua ch
ung l
on hon 1.
,
,
,
,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta d
ao h. toa
a xet vecto d
ua v`
. v`
ai
. d
. din
. nhung
,
,
,
,
cho tai
vecto d
ung ta chiu nhung vecto n`
ay xung
a
im gc. Ch
. d
,
,
,
,
,
vecto c
truc
a Oy. V` mi
o d. d`
ai nho hon tng cua c
ac
. Ox v`
. toa
. d
,
,
,
,
d
ai h`nh chiu cua n
o xung hai truc;nn
tng d
ai cua tt ca
. d`
. d`
.
,
, ,
,
trn t nht mt
h`nh chiu cua c
ac vecto lo
n hon 4. Khi d
o
. trong
,
,
,
,,
,
n ho,n 1,
4 nua truc
ai cua h`nh chiu se lo
. tng d
. d`
. cua h. toa
. d
4.2. B`
ai tp
.
41
,
,
,
,
, , , ,
c
ng se
d
o ngha l`
a tng cua d
ai cua nhung vecto tuong u
iù d
o
. d`
,
,
,
,
,
n hon 1. (d
n hon th` tt nhin d
lo
lo
ai h`nh chiu d
ai vecto
. d`
a
. d`
,n ho,n.)
c
ung lo
` tp
4.2. Bai
.
,
,
,ng
. 4.11. Trong h`nh vung vo,i canh
1d
on vi. cho 112 d
im. Chu
.
,
, , 2
`ng t nht hai trong s d
c
minh ra
o khoang c
ach nho hon .
o
15
, 25 n
. 4.12. (` thi Toan Olympic quc t l`n thu
am 1984) Trong
,
,
,
,
d
i mi
. t pha
ng cho hai d
ma
ac nhau O v`
a A. Vo
im kh
im X thuc
.
,
`
. t pha
ng kh
ma
ac O ch
ung ta ky hiu
a
(
X
)
l`
a
d
d
o
b
a
ng
radian
.
.
,
,,
,
cua g
oc AOX, d
o theo chiù nguo. c kim d
`ng h` tù OA d
n OX
,`,
(0 a( X ) 2). Còn c( X ) là duong tròn tm O và ban knh co d.
,
a( X )
,,
,
d
. t
d`
ai OX +
. Cho truo
c b. huu han
mù v`
a mi
im trong ma
.
OX
,
,
,,
`ng 1 trong s d
`ng t`n tai
,ng minh ra
ng d
. Chu
pha
d
uo. c bi ba
o
im
,.
,
,,
,
,
i a( X1 ) > 0 v`
X1 vo
a trn d
on c( X1 ) c
o t nht 1 d
uòng tr`
im d
uo. c
,i X .
bi c`
ung mù vo
1
,
,
,
. 4.13. Trong ma. t phang cho n dim, n 7, sao cho khoang cach
,
,
,
,,
ca
mt
,i
. p d
mi
ung l`
a kh
ac nhau. Mi
d
im giua ch
im duo. c ni vo
.
,
,
,,
`ng khng c
,ng minh ra
d
o nht. Chu
od
ao d
im g`n n
im n`
uo. c ni
,
,i nhiù ho,n 5 d
vo
ac.
im kh
`ng trong mt
,ng minh ra
. 4.14. Chu
nh tr`
on b
an knh 1, khng
. h`
,
,
,
,
,,
,
th chon
a n
am d
a khoang c
ach giua hai d
uo. c qu
im m`
im mt
. d
.
,
,
n hon 1.
lo
,
,
. 4.15. Nguò,i ta quang 120 h`nh vung co kch thuo,c 1 1 vào mt
.
,
,,
,
,
`
h`nh chu nht

k
ch
thu
o
c20
25.
Ch
u
ng
minh
r
a
ng
v
o
i
m
oi
c
a
ch
s
a
p
.
.
42
,,
Chuong 4. H`nh hoc
.
,
,,
,
c`
trng d
on ch
xp c
ac h`nh vung th` o trong h`nh chu nht
. vn
,,
. t mt
d
on d
a
uòng knh 1.
. h`nh tr`
, ,
CHUONG
,,
IRICHL
MO RNG
NGUYN LY
.
,,
5.1. Nguyn l
y irichl mo rng
.
,,
,
,
,,
Cho A l`
a tp
a s luo. ng
. huu han
. nhung ph`n tu, ky hi, u
. s( A) l`
,,
,,
,
c
ac ph`n tu thuc
o th mo rng
. A. Nguyn ly irichl c
. nhu sau:
,,
,
,
,
Nu A v`
a B l`
a nh
ung tp
uu han
a s( A) > k.s( B), o
. ho. p h
. v`
, ,
,
ph`n tu, cua A cho
v`
d
a mt
ao d
a nu mi
y k l`
o
. s tu. nhin n`
,
,,
, , ,
,i mt
cua B, th` t`n tai
ng vo
ph`n tu n`
ao d
tuong u
o
.
. t nht,k +, 1
,, ,
,
,
,
,
,
ng vo
i c`
a ch
ung tuong u
ung mt
ph`n tu cua A m`
. ph`n tu cua
B
,,
,
xet
Tht
a nguyn ly irichl m`
a ta d
a
. vy,
. truòng ho. p k = 1 l`
, ,
,
,
,
ng minh mnh
i giò. chu
trong c
ac b`
ai tp tù d
ung
ù to
` trn ch
. d
, ,, .
, ,,
,, ,
,
,
,
ng vo
i nhiù nht k ph`n tu,
ta gia su mi ph`n tu cua B ch tuong u
,
,
,i gia thit s( A) > k.s( B).
s( A) k.s( B) tr
cua A. Khi d
ai vo
o
,
,
,,
, , ,,
d
. Ngay tù nhung chuong d
Ch
u y
ay d
ù nguyn ly n`
a
uo. c su
,
,
,ng minh tu,o,ng tu., nhu, trn. tip tuc
,i c
dung
vo
ach chu
.
. hiu su
,
,,
,i ch
thm nguyn ly o dang
mo
ung ta xet mt
ai to
an d
in
.
. loat
. b`
h`nh.
44
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn ly irichl
.
5.2. V du.
,
. 5.1. Trong mt
o canh
`ng 1 ta chon
. h`nh vung c
., ba
. bt k`y 51 dim.
,
na
Chung minh ra
`ng t nht c
o ba dim trong s do
`m trong mt
. h`nh
vung c
o canh
0,2.
.
,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta chia h`nh vung th`
anh 25 h`nh vung con c
o
,
,
,`,
,
`
i c
ng c
ng song song vo
canh
0,2 ba
ac d
ac canh
cua h`nh
uong tha
.
.
, ,
,
,,
,
ng mi h`nh vung vua nhn

vung.Nu gia su ra
d
uo. c chua khng
.
,
,
,
,
,n se c
qu
a2d
ac d
o s d
im th` tt ca c
im trong h`nh vung lo
im
d
nhiù nht l`
a 2 25 = 50 dn
n v ly.
,
,
,,
y da gi
. 5.2. Tt ca 9 canh
v`
a 27 duòng cheo cua mt
op da
ac
.
. h`nh ch
,
,
,
,,
,
,
,
9 dnh duo. c bi son: mt
son do, c`
on lai
., s bi
. bi son xanh. Chu,ng
,
,ng dnh
minh ra
`ng t`n tai
op, m`
a ch
ung l`
a nhu
. ba dnh cua h`nh ch
,
,, ,
,
ung mt
cua mt
ac v
oi c
ac canh
duo. c son c`
. h`nh tam gi
.
. mù.
,
,
,, , `
`,i giai. 9 canh
ng hai mù. V` 9 >
Lo
bn cua h`nh ch
op d
uo. c son ba
.
,,
,
,,
4.2, tù nguyn ly mo rng
trn suy ra t nht c
o 5 canh
bn d
uo. c bi
.
, ,,.
,,
l`
c`
ung mt
mù. Gia su d
a SA1 , SA2 , SA3 , SA4 , SA5 d
ung
o
uo. c bi c`
, . ,,
,
,
, ,,
,
mù d
o,
o
d
y
S
l`
a
d
nh
h`
nh
ch
o
p.
Khng
anh
hu
o
ng
t
o
i
k
t
lu
n
.
, ,,
,
,,
p
b`
ai to
an ch
ung ta gia su c
ac d
i
m
A
,
A
,
A
,
A
,
A
d
u
o
c
s
a
p
x
2
3
5 .
1
4
,
,
,
theo chiù nguo. c kim d
trong c
ac canh
cua ng
u
`ng h`. t nht mt
.
,
, . ,,
,`,
y; gia su d
l`
a A1 A2 . Ch
ung ta
gi
ac l`
ad
ac d
o
uong cheo cua d
a gi
a
,
,
,
,
,
xet tam gi
ac A1 A2 A4 . Nhung canh
cua n
o l`
a c
ac d
uòng cheo cua d
a
.
,
,
,
,
y (do c
gi
ac d
ach xp trn) v`
a suy ra ch
ung d
a
uo. c bi son.Nu tt ca
,
giai xong.
c
ac canh
A1 A2 , A2 A4 , A4 A1 l`
a mù xanh th` b`
ai to
an d
a
.
,,
,,
,
Truòng ho. p nguo. c lai
ac canh
a mù
. mt
. trong c
. ,A1 A2 , A2 A4 , A4 A1 l`
,
, ,,
l`
c
d
a A1 A2 . Khi d
ac canh
cua tam gi
ac SA1 A2 l`
a mù
o, gia su d
o
o
.
,
d
o.
5.2. V du.
45
,
,
. 5.3. Chung minh ra`ng trong moi
ac lì v
oi s canh
cha
n t`n
a gi
. d
.
,
,`,
,
tai
oi mt
n`
ao cua da gi
ac.
. duong cheo khng song song v
. canh
.
,
,
`ng qui nap
`,i giai. Ba
Lo
o th d
. ta c
,ng minh du,o.,c moi
,i n
chu
ac vo
a gi
. d
n ( n 3) , ,
d
canh
c
o
uòng cheo.
.
2
,
By giò ch
ung ta xet d
ac lì bt
a gi
,
i k ( 2) l`
k`y P c
o 2k canh
vo
a mt
.
. s
d1
d2
d k 1
a
nguyn.
H`nh 5.1:
, ,,
,
,`,
,
i mt
Gia su mi d
n`
ao d
uong cheo cua P song song vo
o
. canh
.
,
,
,`,
, , ,
,
i canh
mi d
cua P. Khi d
o th cho tuong ung vo
song
o
uong cheo d c
.
,
,
,
i d. Ky hiu
song vo
a s c
ac d
ung ta c
o
uòng cheo ch
. s l`
2k (2k 3)
s=
= k(2k 3)
2
= 2k(k 2) + k > (k 2).2k.
,,
,
Nhu vy
mo rng
suy ra t`n tai
. theo nguyn ly irichl
.
. k1
,
,`,
, , ,
,i
d
ac P m`
a ch
ung tuong ung vo
uong cheo d1 , d2 , . . . , dk1 cua d
a gi
,
c`
ung mt
a cua d
ac, ngha l`
a a, d1 , d2 , . . . , dk1 song song
a gi
. canh
.
,
,
,
`m trong
i nhau. Suy ra c
vo
ac d
ung na
uòng cheo d1 , d2 , . . . , dk1 c`
,
,,
,,
. t pha
ng x
mt
ac d
a v` P l`
ad
ac lì (h`nh ve).
inh
a gi
. boi canh
. n ua m a
.
,
,,
,
ng kh
Ngo`
ai ra d1 , d2 , . . . , dk1 v`
a a l`
a nhung doan
tha
ac nhau v`
a boi
.
,
,
,
,
,
,,
d
v` s luo. ng cua ch
ung l`
a k, mi
ac P l`
ad
nh cua d
a gi
im d
ù cua
,
,
, ,,
,ng
trong ch
ao d
ung. Khng anh huong d
mt
oan
o
n kt qua chu
. d
. n`
,
,,
,i a trong c
minh ta gia thit d1 l`
ad
ac d
oan
i vo
uòng cheo
. xa nht d
,
`ng d
`m
tù ly lun
d1 , d2 , . . . , dk1 . Khi d
trn suy ra ra
ac P na
o
a gi
,.
,,
,,
,i
. t pha
ng x
to`
an b. trong mt
ac d
ay tr
ai vo
inh
. boi d1 . iù n`
. nua ma
,
tnh lì cua d
ac P.
a gi
,
,
,
doan
`,ng ca
. 5.4. Trong ma. t phang cho 6 dim. Mi
ng ni tu
. p
. tha
46
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn ly irichl
.
,
,
,
,,
,
dim duo. c bi mù d
. c xanh. Chung minh ra
`ng ba dim trong s
o hoa
,
,
,
,
,,
c
ac dim l`
a dnh cua mt
ac, m`
a c
ac canh
cua n
o duo. c bi c`
ung
. tam gi
.
`
mt
. mu.
,
,
`,i giai. Ky hiu
cho v`
Lo
A l`
a mt
trong c
ac dim d
a xet n
am d
a
oan
.
.
.
,
,
,
,
,
,
,
ng, c
tha
o d
a A. Nhung d
th
a
ng
n`
a
y
d
u
o
c
so
n
hai
nh chung l`
oan
.
.
,,
,
mù v`
a v` 5=2.2+1, suy ra tù nguyn ly irichl mo rng
ch
ung
.
, ,,
l`
ta c
o t nht ba doan
ung mù. Gia su d
a AB1 , AB2 , AB3 mù
o
. c`
,
ng B1 B2 , B2 B3 , B3 B1 l`
xanh. Nu mt
ai d
a xanh th` t`n tai
oan
. v`
. tha
, .
,
,
mt
tam
gi
a
c
v
o
i
ba
c
anh
xanh
v`
a
c
o
d
nh
l`
a
A.
N
u
ba
d
o
an
th
a
ng
.
.
,.
,
ra l`
B1 B2 , B2 B3 , B3 B1 l`
ad
tam gi
ac thoa m
an d
an d
a
o, th` mt
` to
a
,.
B1 B2 B3 (c
ac canh
d
ù mù d
o).
.
,
,,
. 5.5. Cho day v han
ac s tu. nhin u1 , u2 , . . . , un , . . . duo. c x
ac dinh
. c
.
,
theo cng thuc sau u1 = 3, un+1 = (n + 1)un n + 1, n = 1, 2, . . ..
,
,
,
Cho n s tu. nhin bt k`y v`
a tp
ho. p M g`m un dim sao cho khng
.
,
,
,
,
doan
c
o ba d
ao tha
ng h`
ang. Mi
ng ni hai dim kh
ac nhau
im n`
. tha
,,
, `
cho. Khi do
t`n tai
trong M d
ng mt
uo. c bi son ba
. trong n mù da
. 3
,
,
,
dim trong M l`
a dnh cua mt
ac d`ng mù.
. tam gi
,
`ng qui nap
`,i giai. Chu
,ng minh ba
,i n = 1 ch
Lo
ung ta c
o
. theo n. Vo
,
,
,
,
,
,
c tnh d
i n = 2 tù cng thu
u1 = 3 v`
a kt lun
a hin nhin. Vo
uoc
. l`
, ,, .
,,
,`,
,
,
ng minh o b`
chu
u2 = 6, d
a truong ho. p ta d
ai trn. Gia su b`
ai
y l`
a
,
,
,,
,
,
,
i un d
ng ni d
to
an vo
a c
ac d
o mt
im v`
oan
uo. c bi boi n mù, c
. tha
.
,
,
,
`
i c
`
tam gi
ac vo
ac canh
c`
u
ng
m
u.
By
gi
o
ta
x
e
t
u
d
i
m
b
t
k`
y
,
m`
a
n +1
.
,`,
,
,
,
`ng n + 1 mù: c1 , c2 , . . . , cn+1 . Ly
d
ung d
uong ni giua ch
uoc bi ba
, .
,
,
,
,i c
A l`
a mt
ac d
ay c
o th ni vo
ac d
on
im trn. im n`
im c`
. trong c
,
,,
,
c hì
ng bi mù. Ma
. t kh
lai
ac do cng thu
uo. c un+1 1 d
oan
. d
. tha
,
qui un+1 1 = (n + 1)(un 1) + 1, nhu vy
theo nguyn ly irichl
,
,.
,,
,,
ng c
mo rng
o chung d
ung mù.
oan
nh A d
uo. c bi c`
. t nht un d
. tha
5.2. V du.
47
,
, ,,
,,
ng han
Gia su AB1 , AB2 , . . . , ABun d
ung mù, cha
uo. c bi c`
. mù c1 .
,
, ,
,
,
Nhung kha n
ang c
o th xy ra nhu sau:
,
,
,
ng ni giua c
a) Nu mt
ac d
ac d
oan
im B1 , B2 , . . .
. trong c
. tha
,
,,
`ng mù c1 th` t`n tai
. p d
, Bun theo tùng ca
ac d
uo. c bi ba
`ng
. tam gi
,
,
,
mù c
od
ac canh
cua tam gi
ac n`
ay son mù c1 .
nh A. C
.
,
,
ng ni giua c
b) Khng c
o mt
d
n`
ao trong c
ac d
tha
ac
oan
oan
.
.
.
,
,, ,
a
p dung
d
an
im B1 , B2 , . . . , Bun d
uo. c son mù c1 . Khi d
o
. , qui nap
. to
,
,
,
,
,
hoc
d
ay c
o th d
im B1 , B2 , . . . , Bun . iù n`
uo. c v` tt ca
. cho nhung
,
,,
,
ng d
ni d
c
ac d
oan
a
uo. c bi son n mù c2 , c3 , . . . cn+1 . Trong
. tha
,,
,
d
truòng ho. p n`
ay ta c
ung dn
ac d
n kt lun
`ng
. t`n tai
. mt
. tam gi
mù.
,
,,
,
,,
. 5.6. Cho s hang
cua d
ay un duo. c dinh
ai truoc. Tp
.
.
. ngha nhu b`
,,
,,
,
`
,ng s tu., nhin tu

`, 1 d
ho. p nhu
n
u
1
d
u
o
c
phn
chia
b
a
ng
phu
o
ng
.
n
,,
,
,
`
ph
ap bt k`y v`
ao n tp
h
o
p
con,
m`
a
t
u
ng
di mt
khng c
o ph`n tu
.
.
.
,
,
,
chung. Chung minh ra
`ng t`n tai
hai s cua c`
ung mt
a
.
. tp
. ho. p con, m`
,
,
,
ung c
ung na
`m trong tp
ay ; hoa
. c l`
a t`n tai
tng cua ch
. ho. p con n`
. mt
.
,
s trong mt
t
p
h
o
p
con
n`
a
o
d
o
,
m`
a
sau
khi
nhn
d
i
v
n
thu
c
t
p
. .
.
. .
,
ho. p con n`
ay.
,
,
,
`,i giai. Ky hiu
cho l`
Lo
a l`
a A1 , A2 , . . . , A n .
a
. nhung tp
. ho. p con d
,
,,
,
nh
Ch
ung ta xet tp
a ch
ung duo. c d
im, m`
a
. ho. p bt k`y M g`m un d
,
,
`ng phuong ph
trong c
s ba
ap n`
ao d
ac s 0, 1, 2, . . . , un 1. Ch
ung
o
,
,
,
`ng n mù
ng ni c
ta bi mù nhung d
ac d
oan
im trong M ba
. tha
,
,
, i v`
,i
ng ni c
c1 , c2 , . . . , cn theo c
ach sau: oan
ac d
a j, vo
im thu
. tha
,
,, , `
,
ng mù ck khi v`
i>jd
a ch khi hiu
c
uo. c son ba
., i j thu
. tp
. ho. p
,
,
,
,,
cua M l`
Ak . Theo b`
ai to
an truo
c 5.5 ba d
ao d
ad
im n`
o
nh cua mt
.
, ,,
,
tam gi
ac c`
ung mù. Gia su c
ac d
i
m
n`
a
y
l`
a
i,
j,
k
v`
a
i
>
j
>
k.
Khi
ung mt
d
o
c
a
c
s
i
j,
j
k
v`
a
i
k
=
(
i
j) + ( j k) na`m trong c`
48
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn ly irichl
.
,
tp
a ch
ung c
o c
ac tnh cht ta c`n t`m.
. ho. p As v`
,
,
. 5.7. Trong ma. t phang c dinh
h. toa
d. Oxy. Ch
ung ta xet tp
ho. p
.
.
.
,
,,
,
,ng dim v
,ng s nguyn
R g`m nhu
oi toa
a nhu
. ( x, y), o dy x, y l`
. d
,
,, , `
d
v`
a 1 x 12, 1 y 10. Mi
ay duo. c son ba
ng mt
im n`
. mù
,
,
,
nht
tra
ng, xanh hoa
. c do. Chung minh ra
`ng t`n tai
h`nh chu
o c
ac
. ,c
,
,.
,
,
,
ng dim cua
canh
oi c
ac truc
a dnh cua n
o l`
a nhu
. song song v
. toa
. d,
. m`
,, ,
R duo. c son c`
ung mt
. mù.
,
,
`,i giai. Trong chu
,ng minh ta d`
ng d
Lo
ung hai kha
inh
. sau:
,
,
,
,i n ph`n tu,, th` s lu,o.,ng tp
a) Nu X l`
a tp
. huu han
. vo
. ho. p con
,
,,
n ( n 1)
,i x X, y X l`
. p ph`n tu { x, y}, vo
cua X g`m c
ac ca
a
.
2
,
,
,,
ng
b) Moi
an bt d
ù thoa m
a
. s duong bt k`y x1 , x2 , . . . , xn d
,c
thu
x12 + x22 + + xn2
x + x2 + + x n 2
( 1
)
2
2
, ,
`ng ch xy ra khi x1 = x2 = . . . = xn .
Du ba
,
,
,,
Tro lai
ai to
an d
ac d
a 120, nn
ang xet, v` tng s c
im ta xet l`
. b`
,
,
, ,,
,
,
,i mi
t nht c
o 40 d
ung mù, gia su l`
a mù d
im d
uo. c bi c`
o. Vo
,
,
,`,
ng d
i = 1, 2, . . . , 12 ch
ung ta ky hiu
ad
uong tha
i qua d
im (i, 0)
. li l`
,
,
,
i truc
v`
a song song vo
o ni d
im d
o, i = 1, 2, . . . , 12,
. Oy. Nu trn li c
,
,
,
. p
n1 + n2 + + n12 40. Ngo`
ai ra tù ni d
o th tao
ac ca
im c
. ra c
,,
, , n i ( n i 1)
i = 1, 2, . . . , 12
,i mi
p c
di d
o s luo. ng
. Ngha l`
a vo
uo. c sa
2
,
n ( n 1)
. p s nguyn { j1 , j2 } thoa m
ng i i
an 1 j1
t`n tai
ca
u
. d
2
,
,
,,
. t kh
10, 1 j2 10 v`
a c
ac d
a {i, j2 } l`
ad
ac s luo. ng
im {i, j1 } v`
o. Ma
,
,
,
,i 1 j1 10, 1 j2 10
. p nhung s nguyn { j1 , j2 } vo
cua tt ca ca
5.2. V du.
49
,
,
10(10 1)
`ng tng c
,ng minh ra
= 45. Ch
ung ta phai chu
ac s
2
n1 ( n1 1) n2 ( n2 1)
n12 (n12 1)
,
,...,
2
2
2
,
,
,
,
,
n hon 45. Tù d
,i
suy ra t`n tai
lo
ac nhau i1 v`
a i2 vo
o
. nhung ch s kh
,i 1 j1 10, 1 j2
. p s nguyn { j1 , j2 } vo
1 i1 < i2 12 v`
a ca
,
,
,,
,
10 sao cho 4 d
ad
im {i1 , j1 }, {i1 , j2 }, {i2 , j1 }, {i2 , j2 } l`
o. Boi nhung
,
,
,
,
,i c
,i truc
d
ay l`
ad
ac canh
song song vo
im n`
nh cua h`nh chu nht
. vo
.
.
,
,,
,
toa
d
,
nhu
v
y
b`
a
i
to
a
n
d
u
o
c
ch
u
ng
minh.
.
.
.
.
,
,
,
,ng minh
Nhu vy,
on phai chu
. ta ch c`
`ng
ba
n1 ( n1 1) n2 ( n2 1)
n ( n 1)
+
+ + 12 12
> 45
2
2
2
,
,,
,c b)
ng thu
Su dung
bt d
a
.
S=
1
((n1
2
1
= ((n1
2
1 2 1
1
1
1
1
1
1
) ) + ((n2 )2 ) + + ((n12 )2 )
2
4
2
2
4
2
2
4
1 2
1 2
1 2
1
) + (n2 ) + + (n12 ) ) 12
2
2
2
8
1
1
1
(n1 ) + (n2 ) + + (n12 )
1
2
2
2 )2 3
.12(
2
12
2
1
1 2 3
= ((n1 + n2 + + n12 ) 12 )
24
2
2
2
3
34
3
1
> 45
(40 6)2 =
24
2
24
2
S=
v` n1 + n2 + + n12 40.
,
. 5.8. (Bài thi Olympic toan quc t l`n thu 20, 1978) Mt
an
. hi
. to
,,
,
,
hoc
ac th`
anh vin o 6 nuoc. Danh s
ach c
ac hi
. bao g`m c
. vin g`m
,`, , ,
,
,
` 1 dn 1978. Chung minh ra
nh s b
1978 nguoi duo. c da
ao danh tu
`ng
,
t`n tai
o s b
ao danh gp di s b
ao danh cua
. t nht mt
. hi
. vin c
50
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn ly irichl
.
,
,
,,
mt
ac c`
ung nuoc, hoa
. c ba
`ng tng hai s b
ao danh cua hai
. hi
. vin kh
,, ,
hi
ung mt
oi m`nh.
. vin c`
. nuoc v
,
,,
`,i giai. Tù, 329.6 < 1978 suy ra mt
Lo
ac nuo
c (ky hiu
a
. trong c
., l`
,
,
A) c
o khng t hon 330 dai
a ch
ung ta c
o th vit
. biu trong hi
. v`
,
s b
ao danh a1 < a2 < . . . < a330 < . . . Ch
ung ta xet nhung hiu
.
,
xi = a330 ai , i = 1, 2, . . . 329. Nu c
o mt
s
x
n`
a
o
d
o
tr`
u
ng
v
o
i
aj
i
.
,
, ,
(s b
ao danh cua mt
ung ta c
o a330 = ai + a j ,
aj i biu cua A) th` ch
. d
,
,
ng minh xong. Nu xi 6= a j vo
i moi
chu
b`
ai to
an d
a
a
. i, j, th` s xi l`
,
,
,
,
,
c c`
s b
ao danh cua mt
on lai.
a. i biu thuc
. s d
. 5 nuo
. By giò,
,,
v` 65.5 < 329 , th` t nht c
o mt
am nuo
c n`
ay (ky hiu
l`
a
. trong n
, .
,
B) se c
o khng t hon 66 th`
anh vin, m`
a s b
ao danh cua ho. l`
a
l`
mt
ac s x1 , x2 , . . . , x329 . Cho c
ac s d
a b1 < b2 < b3 <
o
. trong c
,
i bi = xni , i = 1, 2, . . . , 66. Ch
. . . < b66 < . . . vo
ung ta lai
. xet hiu
.
,
yi = b66 bi , i = 1, 2, . . . , 65 Nu mt
hi
u
n`
a
o
d
o
tr`
u
ng
v
o
i
s
b
a
o
.
.
,
, ,
,
i hai s i
danh b j cua mt
ai
. d
. biu cua B th` b66 = bi + b j . Nu vo
ch
ung ta c
o yi = ak , th` ak = b66 bi = xn66 xni =
v`
a k n`
ao d
o
. c l`
a330 an66 ( a330 ani ) = ani an66 hoa
a ani = an66 + ak . Nu hai
,
,`,
,
,
truong ho. p trn khng xy ra, th` nhung s n`
ay se l`
a s b
ao danh
,
,
,,
,,
cua d
on lai
a suy ra t nht mt
ac nuo
c n`
ay
ai
. biu 4 nuoc c`
. v`
. trong c
,
i s b
c
o s hi
a 17 vo
ao danh yi . Tip tuc
qu
a tr`nh
. vin t nht l`
, .
,
. p lai
nhu vy
a la
ung ta c
o kt lun
ai to
an.
. v`
. ly lun
. trn ch
. cua b`
,,
,,
. 5.9. (` thi Toan v dich
o
. nuo, c Anh, 1978) Mt
. h`nh lp
. phuong c
,
,
`
`
`
canh
ba
ng 15 chua 11.000 dim. Chung minh ra
ng c
o mt
.
. h`nh, cu
,
,
,
`
b
an knh ba
ng don vi. chua t nht 6 dim trong s 11.000 dim da
cho.
,
,
,,
canh
`ng
`,i giai. Chia mi
Lo
cua h`nh lp
anh 13 ph`n ba
.
. phuong th`
,
,
,
,
3
nhau, th th` h`nh lp
anh 13 = 2187
ù d
uo. c chia th`
. phuong ban d
5.2. V du.
51
,
,,
,,
,a 11.000
h`nh lp
phuong nho. V` h`nh lp
phuong ban d
ù chu
.
.
,
,
,
,,
,a t nht 6 d
d
im, nn t`n tai
im.
. mt
. h`nh lp
. phuong nho chu
,
,
15
,,
b
D thy canh
cua h`nh lp
a
, do d
an knh h`nh
o
.
. phuong nho l`
13r
r
,
1
15 2
1 675
,
,
cù ngoai
ar=
3( ) =
<
. tip h`nh lp
. phuong nho l`
2
13
2 169
r
1 676
1
,a t
=
4 = 1. Vy:
an knh 1 chu
. T`n tai
. mt
. h`nh cù b
2 169 , 2
,
cho.
nht 6 d
im trong 11.000 d
im d
a
,
,
,
. 5.10. Trong ma. t phang cho mt
im, mt
. , s huu han
. d
. s trong
,,
`ng d
`ng mt
ng. Ch
ch
ung d
tha
ung ta n
oi ra
ay
uo. c ni lai
oan
. ba
. d
,.
,
,
,
ng d
a mt
e1 , e2 , . . . , em tù c
ac d
tha
oan
uo. c ni l`
.
. dy chuy`n, nu
,
. p d
ng li`n nhau ei v`
moi
a ei+1 c
o chung mt
ut,
oan
ù m
. ca
. tha
. d
,
,
,
,
ng trong dy chuy`n
i = 1, 2, . . . , m 1. S luo. ng m nhung doan
. tha
,
goi
ad
ai cua n
o. Ch
ung ta xet b`
ai to
an:
. d`
. l`
,
,
,
,
,,
`, c
,ng doan
Cho n dim, tu
ac dim n`
ay du. ng nhu
tha
ng, s luo. ng doan
.
.
,
,
,
,
,
, ,
,,
du. ng l`
tha
ng da
a q. Gia su nhu
ng doan
th
a
ng
d
u
o
c
d
a
nh
s
m
t
c
a
ch
.
.
.
,
`
trong c
bt k`y ba
ng c
ac s 1, 2, . . . , q. Khi do
ach tao
. h`nh nhu vy
. t`n
,
2q
,
tai
oi d
ai nho nht l`
a
, trn dy chuy`n n`
ay
. d`
. mt
. dy chuy`n v
n
,
,
,
,
,
ng doan
c
ac s ung v
oi nhu
ng th`
anh ph`n lp
ay s giam
. tha
. nn mt
. d
nga
. t.
,
,
,
,
,
`,i giai. Goi
ng,
Lo
a cu h`nh bt k`y cua nhung d
ad
im v`
oan
. G l`
. tha
,,
`ng s tu., nhin nhu, d
,i moi
nh s ba
ra. Vo
m`
a ch
ung d
ai d
uo. c d
a
` b`
a
.
,
`
v thuc
ung ta ky hiu
ad
ai cua dy chuyn d`
ai nht
d`
. G ch
. LG (v) l`
, .
,
,
,
t d
`ng phuong ph
trong G, m`
a n
o ba
a giam d`n. Ba
ap qui
ù tù v v`
,
,
,
,
,,
ng thuc sau d
nap
ung ta se chung minh bt d
an
a
uo. c thoa m
. ch
LG (v1 ) + LG (v2 ) + + LG (vn ) 2q
(5.1)
52
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn ly irichl
.
,
,
,
,,
,ng
od
a tt ca c
ac d
y v1 , v2 , . . . , vn l`
im thuc
. G. Kt lun
. phai chu
,,
,
minh suy ra tù (5.1) theo nguyn ly irichl mo rng:
Mt
.
. trong
2q
,
,
,
`ng
n hon hoa
. c ba
c
ac s LG (v1 ), LG (v2 ), . . . , LG (vn ) lo
, nhu vy
.
n
,
,
,
,
,
ng
i tnh cht d
ch ra. Do d
ch c`
t`n tai
on phai chu
a
o
. dy chuy`n v,o
,
,
,
,,
,,
,
i n d
ng d
an vo
aqd
minh (5.1) d
im cua G v`
oan
uo. c
uo. c thoa m
. tha
,
,
,
,
, `
`ng qui nap
,i q = 1 bt d
nh s nhu m ta o d
d
ai. Ba
a
u b`
ang
. vo
,
,
,
,
,
,
c (5.1) l`
thu
a hin nhin. Gia su (5.1) thoa m
an cho moi
. cu, h`nh
,
,
,
i q 1 d
i n d
ng v`
vo
tha
a ch
ung ta xem xet cu h`nh vo
a
oan
im v`
, .
,
,
,
i hai d
ng. Nu d
ng ky hiu
qd
a q ni vo
a
oan
oan
im vi v`
. tha
. th, a
. l`
,
,
,,
0
ng n`
v j th` ch
ung ta bo d
ay v`
a nhn
oan
uo. c cu h`nh G cua n
. , tha
. d
,
,
i cu h`nh n`
ng. Vo
d
a q1 d
ay theo qui nap
ung ta
im v`
oan
. tha
. ch
,
c
o LG0 (v1 ) + LG0 (v2 ) + + LG0 (vn ) 2(q 1). By giò ch
ung ta
,
,
,
xet d
at tù x j c
od
ai LG0 (v j ),
im v j . Dy chuy`n giam d`n xut ph
. d`
,
,,
,
,
,
,
ng trong dy chuy`n n`
v`
a nhung d
ay d
oan
uo. c ky hiu
. tha
. boi nhung
1, 2, . . . , q 1. Nu ni thm v`
trong dy
s n`
ao d
ao dy chuy`n
o
,
,,
ng c
mt
d
o ky hiu
ung ta se nhn
oan
uo. c dy chuy`n
. th,a
. q ch
. d
,.
,
,
i d
i d
giam vo
a vo
ai LG0 (v j ) + 1. Theo d
ngha
im d
ù vi v`
. d`
inh
.
,
`ng mt
,ng
cua LG (vi ) ch
ung ta c
o LG (vi ) LG0 (v j ) + 1. Ba
ach chu
. c
,,
,
,,
,ng minh d
minh ho`
an to`
an tuong tu. ch
ung ta c
ung chu
uo. c LG (v j )
,
,i moi
. t kh
L0G (vi ) + 1. Ma
ac, LG (vk ) = LG0 (vk ) vo
im vk thuc
. d
. G
m`
a n
o kh
ac vi v`
a v j . Suy ra, LG (v1 ) + LG (v2 ) + + LG (vn )
LG0 (v1 ) + LG0 (v2 ) + + LG0 (vn ) + 2 2(q 1) + 2 = 2q.
` tp
5.3. Bai
.
,
. 5.11. (` thi v dich

. o - Balan, 1978) Cho 1978 tp
. ho. p, mi
,,
,
,
`ng hai tp
ng mt
tp
o 40 ph`n tu. Bit ra
o du
. ho. p c
. ho. p bt k`y c
.,
,,
,,
,
`
`
`
`
ng minh ra
ng, tn tai
phn tu chung. Chu
. mt
. phn tu thuc
. tt ca
,
1978 tp
. ho. p trn.
5.3. B`
ai tp
.
53
,, ,
,
`ng moi
,ng minh ra
,a 55 s chon
d
. 5.12. Chu
uo. c tù tp
. tp
. ho. p chu
.
.
,
,
,
`
a hai s m`
ng 9.
ho. p s {1, 2, 3, . . . , 100} chu
a hiu
ung ba
. cua ch
,
,
,
. 5.13. Cho n là s tu. nhin. Cho n tp
ho. p con A1 , A2 , . . . , An cua
.
,
,i tnh cht: vo
,i moi
. t pha
ng vo
ma
. i = 1, 2, . . . , n t`n tai
. n + 1 phep
,
,
,
tinh
ac anh cua Ai qua c
ac phep tinh
i mt
. tin sao ,cho c
. tin tù, ng d
.
,
`
`
ng minh ra
ng tn tai
. t
khng c
od
mt
d
im chung. Chu
im trn ma
.
.
,
,
`m trong bt cu
, tp
ng, khng na
ao, i = 1, 2, . . . , n.
pha
. ho. p Ai n`
,
,
,i canh
. 5.14. Trong ph`n trong cua mt
ac d
ai 15 d
ù vo
on
. tam gi
. d`
,
`ng phu,o,ng ph
,ng minh
vi,
ung ta chon
ap bt k`y 111 d
im. Chu
. ch
. ba
,
,
,,
`ng t`n tai
,i d
ra
on vo
a n
o phu t nht 3 d
uòng knh 3, m`
im
. h`nh tr`
,
,,
,
chon
trong s nhung d
im d
a
. o trn.
. 5.15. (` thi v dich

om
. Quc gia Bungari, 1977) Trong mt
. nh
,`,
,`,
,
nguoi, hai nguoi X v`
a Y goi
a quen nhau gi
an tip, nu ho. tru. c
. l`
,
,,
. c l`
tip quen nhau, hoa
a nu t`n tai
. mt
. dy truy`n nhung nguòi
Z1 , Z2 , . . . , Z p sao cho X v`
a Z1 quen nhau, Z1 v`
a Z2 quen nhau,...
,,
,
g`m 134 nguòi, c`
, Z p v`
a Y quen nhau. Cho bit nh
om d
on giua
o
,
,, ,
,,
nh
bit t nht c
mi
om nho 8 nguòi tù nh
om d
o hai nguòi quen
a
,
,,
`ng c
,ng minh ra
gi
an tip. Chu
o mt
om nho 12 nguòi trong nh
om
. nh
,
,`,
,
,
. p hai nguòi trong nh
bit, m`
nguoi d
a moi
om nho n`
ay d
a
ù quen
. ca
nhau gi
an tip.
54
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn ly irichl
.
, ,
CHUONG
` TP
BAI
. S HOC
. NNG CAO
,
, ,
6.1. .inh l
y co ban cua s hoc
.
, ,,
, ,
Trong ly thuyt s hoc
o mt
inh
. ly co ban:
. co so c
. d
,
,
,
,
`,a
Moi
on hon mt
o th phn tch ra tch c
ac thu
. s tu. nhin l
. dù c
,
,
l`
s nguyn t v`
a phn tch do
a duy nht nu ta khng d y dn thu
, ,
`,a s.
tu. cua c
ac thu
,
Cho p1 , p2 , . . . , pn l`
a nhung s nguyn t kh
ac nhau. Trong
,
,,
,
chuong n`
ay ch
ung ta xet mt
., s kt lun
. v` v` tp
. ho. p M cua
,
,
`m trong
c
ac s tu. nhin m`
a n
o c
o th phn tch ra c
ac thùa s na
,
, ,
,
,
i dang
{ p1 , p2 , . . . , pn }. Moi
o th biu din duo
. s x cua M c
.
x = p11 p22 . . . pnn
,,
od
a c
ac s nguyn khng m.
y 1 , 2 , . . . , n l`
6.2. V du.
,
,
`, tp
. 6.1. Tu
ach bt k`y 2n + 1 s. Chung minh
. ho. p M chon
. mt
. c
,
`,a chon
ra
`ng t`n tai
a tch cua ch
ung l`
a mt
. hai s trong tp
. vu
. m`
. s
,,
chnh phuong.
,
,
1 2
n
`ng mt
`,i giai. Nhn
Lo
a s
. xet ra
. s tu
. nhin x = p1 p2 . . . pn l`
,
,
,,
n. Ch
chnh phuong khi v`
a ch khi tt ca c
ac s m
ud
ung ta
ù cha
56
,,
Chuong 6. B`
ai tp
. s hoc
. nng cao
,
,,
, , ,
,i dang
,i b.
chon
biu din moi
ng vo
o trn v`
a cho tuong u
a
. s d
. vo
.
,,
, ,
a c
ac s du cua c
ac s m
u
n-s (1 , 2 , . . . , n ), o d
y 1 , 2 , . . . , n l`
, , ,
. c i = 1
tuong ung 1 , 2 , . . . , n khi chia cho 2. R
o r`
ang i = 0 hoa
,
,
,
tu. n s g`m
i moi
vo
a b. xp thu
. i = 1, 2, . . . , n. Vy
. (, 1 , 2 , . . . , ,n ) l`
,
,,
,
s 0 v`
a 1. Theo ly thuyt t ho. p, tt ca n-b. nhu vy
o s luo. ng
. c
,,
,
l`
a 2n , c`
on c
ac s ta d
o s luo. ng l`
a 2n + 1. Nhu vy
ang xet c
. t nht
p xp g`m s 0 v`
c
o 2 s trong ch
ung c
o c`
ung b. sa
a s 1 ging
, ,,
1
,i
l`
nhau. Gia su c
ac s d
a x = p1 1 p2 2 . . . pnn v`
a y = p1 p2 2 . . . pn n vo
o
,
,c sau c`
ng thu
ch
ung c
o ( 1 , 2 , . . . , n ) = ( 1 , 2 , . . . , n ) . a
ung c
o
c
ngha l`
a i = i , i = 1, 2, . . . , n . Do d
ac s m
u i v`
a i c
o c`
ung
o
,
,
,
n le nhu nhau voi bt k`y i = 1, 2, . . . , n. Khi d

1 + 1 ,
tnh cha
o
n v`
2 + 2 , . . . , n + n , l`
a c
ac s cha
a theo nhn
ù tch
. xet ban d
1 2
n
1 + 1 2 + 2
n + n
1 2
n
ng
xy = ( p1 p2 . . . pn )( p1 p2 . . . pn ) = p1
p2
. . . pn
d
u
,,
l`
a s chnh phuong.
,
,
,
,a n + 1 s trong tp
. 6.2. Chung minh ra`ng giu
hop M c
o th chon
.
.
,
,,
,,
duo. c mt
ai s m`
a tch cua ch
ung l`
a mt
. v`
. s chnh phuong.
,
,
,
tp
`,i giai. Cho x1 , x2 , . . . , xn l`
,i mi
Lo
a nhung s bt k`y cua M. Vo
.
,
,
con kh
ac trng {i1 , i2 , . . . , ik } cua tp
ung ta
. ho. p {1, 2, . . . n + 1},, ch
n c
xet c
ac xi1 , xi2 , . . . , xik (tt nhin s n`
ay c
ung thuc
M).
Bi
u
di
ac
.
,
,
,
,
tp
s n`
ay theo dang
a mi
. chun v`
. ho. p con {i1 , i2 , . . . , ik } cho tuong
,,
,
, ,
,
ng vo
i n-b. (1 , 2 , . . . , n ) , o d
a c
ac s du cua
u
y 1 , 2 , . . . , n l`
, , ,
,
,,
c
ac s m
u tuong u
ng 1 , 2 , . . . , n khi chia cho 2. Nhung s luo. ng
,
,
cua {1, 2, . . . , n + 1} l`
nhung tp
ac rng
a 2n+1 1, c`
on s
. con kh
,,
,
,
n
p g`m nhung s 0 v`
ac n-b. sa
a 1 l`
a 2 . Suy ra t`n tai
luo. ng c
. nhung
,
tp
ac trng kh
ac nhau {i1 , i2 , . . . , ik } v`
a { j1 , j2 , . . . , jl }
., ho. p con kh
,
, , ,
,
p cua
i c`
cua {1, 2, . . . , n + 1}, m`
a ch
ung tuong ung vo
ung mt
. n-b. sa
,
,
nhung s du. iù n`
ay c
o ngha l`
a nu xi1 xi2 . . . xik = p11 p22 . . . pnn

v`
a x j1 x j2 . . . x jk = p1 1 p2 2 . . . pn n th` c
ac s m
u i v`
a i c
o c`
ung tnh
6.2. V du.
57
, ,
,
,
n le vo
i i = 1, 2, . . . , k. iù n`
cha
ay c
o ngha l`
a tch cua nhung
,,
s xi1 , xi2 , . . . , xik , x j1 , x j2 , . . . , x jk l`
a chnh phuong. Nu {i1 , i2 , . . . , ik }
,
,,
,,
d
v`
a { j1 , j2 , . . . , jl } khng c
o ph`n tu chung, th` b`
ai to
an d
a
uo. c giai.
,,
,,
,
. p lai
ng
Truòng ho. p nguo. c lai,
u
. trong P = xi1 xi2 . . . xik x j1 x j2 . . . x jk la
. d
,
nhung s xs , m`
a s thuc
{i1 , i2 , . . . , ik } và { j1 , j2 , . . . , jl }. Ch
ung ta
, .
,
,
,
,
,,
loai
ac nhung xs nhu vy
a nhn
uo. c tch cua
. tru trong P tt ca c
. v`
. d
,,
ng l`
v`
ai s trong s x1 , x2 , . . . , xn+1 m`
a n
od
a chnh phuong.
u
,
,
,
,a moi
`, tp
. 6.3. Chung minh ra`ng giu
3.2n + 1 s tu
ho. p M c
o th
.
.
,
,
,,
`,a bc
chon
a tch cua ch
ung l`
a l
uy thu
. duo. c 4 s m`
. bn cua mt
. s.
,
`,i giai. V` 3.2n + 1 > 2n + 1 giu,a nhu,ng s d
chon
Lo
ai 6.1
a
. theo b`
,
,,
c
o hai s m`
a tch cua ch
ung l`
a mt
ach hai s
. s chnh phuong. T
,
n
p dung
trn ra th` c`
on lai
aa
tip 6.1 cho hai s nua m`
a
. 3.2 1 s v`
.
,
,
,,
. p lai
tch cua ch
ung l`
a s chnh phuong. Ch
ung ta c
o th la
qu
a
tr`
nh
.
,
,
(3.2n 1) (2n + 1)
,
n`
ay t nht
= 2n + 1 l`n. Gia su ch
ung ta nhn
.
2
,, n
,
,
,
i xi yi l`
. p ( x1 , y1 ), ( x2 , y2 ), . . . , vo
d
a c
ac s chnh phuong,
uo. c 2 + 1 ca
n
`ng theo c
. p s
i = 1, 2, . . . , 2 + 1. Ch
u y ra
ach chon
ac ca
. trn th` c
,
( x1 , y1 ), ( x2 , y2 ), . . . , ( x2n +1 , y2n +1 ) tùng di mt
ac nhau. n d
y
. kh
,
suy ra c
ac s x1 y1 , x2 y2 , . . . , x2n +1 y2n +1 l`
a nhung s nguyn v`
a
,
,
,
`ng tch cua hai s
a
p dung
thuc
o
. M. Khi d
. mt
. l`n nua 6.1 ch ra ra
,,
,
4
trong ch
n`
ao d
ung l`
a chnh phuong. Nhu vy
a
o
. xi yi x j y j = t ngha l`
,
,
,
tch cua 4 s tùng di mt
ac nhau xi , yi , x j , y j l`
a l
uy thùa bc
. kh
. bn
,
cua mt
. s.
,
,ng s tu.,
. 6.4. Cho p là mt
a a1 , a2 , . . . , a p+1 l`
a nhu
. s nguyn t le v`
2
, ,
,
,
,
nhin kh
ac nhau nho hon p. Chung minh ra
`ng v
oi moi
. s tu. nhin
, ,
,
,
r nho hon p, t`n tai
o th ba
`ng nhau) ai v`
a a j , m`
a tch cua
. hai s (c
,
ng l`
ch
ung khi chia cho p c
o s du d
a r.
u
,,
Chuong 6. B`
ai tp
. s hoc
. nng cao
58
,
, ,,
`,i giai. p dung
mt
Lo
ab
inh
. ly trong ly thuyt s co so: Nu a v`
.
. d
l`
a hai s nguyn t c`
ung nhau, th` tn tai
. mt
. s nguyn x sao cho
ax 1 (mod b).
i = 1, 2, . . . , p + 1 , c
,i mi
ac s ai v`
a p l`
a nguyn t c`
ung
Vo
2
,
nhau, v` 1 ai p 1 v`
a p l`
a s nguyn t. p dung
d
ly vùa
inh
.
.
,
,i moi
ph
at biu trn, t`n tai
ac s nguyn b1 , b2 , . . . , b p+1 sao cho vo
.
. c
2
,
,
,
p +1
c sau d
ng thu
i = 1, 2, . . . , 2 c
ac d
an
a
ù thoa m
a i bi 1
(mod p)
(6.1)
Ch
ung ta xet d
ay s a1 , a2 , . . . , a p+1 , rb1 , rb2 , . . . , rb p+1 . Ch
ung ta c
o
2
2
,
tt ca p + 1 s sao cho t nht hai s trong ch
ung khi chia cho p
,
,
c
o c`
ung mt
ac s a1 , a2 , . . . , a p+1 kh
ac nhau
. s du. Theo gia thit c
2
, ,
,
,
ho`
an to`
an v`
a nho hon p. Suy ra s du cua ch
ung theo mdd un p
,i p, nn d d`
l`
a kh
ac nhau. V` r l`
a s nguyn t c`
ung nhau vo
ang
,
,
,
,
`
ng minh d
ng c
chu
ac s rb1 , rb2 , . . . , rb p+1 cho s du ho`
an to`
an
uo. c ra
2
,
,
kh
ac nhau khi chia cho p. Ngha l`
a ch t`n tai
a j sao
. hai ch s i v`
,
,
,
cho ai rb j (mod p). Tù (6.1) ch
ung ta nhn
uo. c ai a j rb j a j
. d
r.1 r (mod p).
,
,
,
,
. 6.5. B d` Tue: Cho n là s tu. nhin l
on hon 1 v`
a a l`
a s nguyn
,
t`n tai
t c`
ung nhau v
oi n. Khi do
ac s nguyn x v`
a y, m`
a ch
ung
. c
,
,,
,
,
thoa m
an phuong tr`nh ax y (mod n) v`
a c
ac bt phuong tr`nh
1 x [ n ], 1 | y | [ n ].
,
,
,,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta xet tt ca c
ac s c
o dang
au v, o d
a v chay
y u v`
.
.
,
,
,
d
c
l
p
nhau
trong
c
a
c
s
0,
1,
2,
.
.
.
,
[
n
]
.
S
lu
o
ng
t
t
c
a
c
a
c
s
d
o
. .
. 2
2
,
,
2
n hon n v` ([ n] + 1) > ( n) = n.
l`
a ([ n] + 1) . Suy ra s n`
ay lo
,,
,
. p
ng n s du kh
Boi c
od
ac nhau theo md
u
un n, nn t`n tai
. hai ca
,
s kh
ac nhau (u1 , v1 ), (u2 , v2 ) tù c
ac s nguyn sao cho 1 ui
6.2. V du.
59
[ n], 1 vi [ n], i = 1, 2 và au1 v1 au2 v2 (mod n).

,,
,,
,ng minh d
D d`
ang chu
ac v2 . Tht
uo. c v1 kh
. vy,
. nu nguo. c lai
. th`
au1 au2 (mod n),suy ra u1 u2 (mod n), do a l`

a s nguyn t
, ,
,
,
,
i n. Ma
. t kh
ac, u1 , u2 l`
a c
ac s tu. nhin nho hon n. Nhu
c`
ung nhau vo
,
,
,
,c sau c`
ng thu
vy
ung ch c
o mt
ang duy nht u1 = u2 . Do
a
. d
. kha n
,
,i c
. p (u1 , v1 ), (u2 , v2 ) tr`
ca
d
ung nhau, tr
ai vo
ach chon
trn. Nhu vy
o
.
.
,
, ,
u1 v`
a u2 c
ung phai kh
ac nhau. C
o th gia thit u1 > u2 m`
a khng
,
,
, ,,
,
,
`
. t x = u1 u2 , y =
anh huong d
n kt qua chung minh. By gio ta d
a
,
`
suy ra 1 x [ n], 1 |y| [ n] v`
v 1 v 2 . Tu d
a ax y
o
(mod n).
, ,
,
. 6.6. p dung
d` Tue: Moi
s nguyn t dang
4k + 1 c
o th biu
.
.
. b
,
,
,,
du,o,i dang
din
. tng b`nh phuong cua hai s nguyn.
,
,
`,i giai. Ch
,ng minh kha
ng d
Lo
ung ta chu
a s
inh
. sau: Nu p = 4k + 1 l`
,
,
2
nguyn t, th` phuong tr`nh x 1 (mod p) c
o nghim.
. Tht
. vy,
.
V` p l`
a s nguyn t, theo d
l
y
Wilson,
(
p
1
)
!
1
(
mod
p
).
inh
.
p +1
Ngo`
ai ra p 1 1 (mod p), p 2 2 (mod p), . . . , p 2
p +1
2 (mod p ). Suy ra,
( p 1) ( p + 1)
2
2
p1 2
1
1
) )
(1 )(2 ) . . . ((
2
p 1
p1 2
p1 2
= (1) 2 (1.2 . . .
) = (1)2k ((
)!)
2
2
p1 2
= ((
)!) (mod p).
2
,
p1
,
,,
a nghim
Nhu vy
. cua phuong tr`nh trn. V` a2 + 1
. a = ( 2 )! l`
,i p. By giò, ta a
p
chia ht cho p nn a l`
a nguyn t c`
ung nhau vo
,
dung
b d
a p. T`n tai
ac s nguyn x v`
a y m`
a
` Tue cho hai s a v`
.
. c
1 ( p 1)! = 1.2 . . . .
60
,,
Chuong 6. B`
ai tp
. s hoc
. nng cao
a2 x 2 y2
1 x [ p], 1 |y| [ p] v`
a ax y (mod p). Khi do
,
,
2
2
2
(mod p), nhu vy

o
. x y (mod p), v` a 1 (mod p). Tù d
2
2
2
2
. t kh
suy ra x + y chia ht cho p. Ma
ac 1 x p, 1 y p. Ta
, ,
2
2
`
ng x = p v`
thy ra
a y = p khng th xy ra v` p l`
a s nguyn t, suy
ra 0 < x2 + y2 < 2p v`
a v` x2 + y2 chia ht cho p, nn x2 + y2 = p.
,,
,
,,
`ng moi
,ng minh ra
: Tuong tu. , chu
Ch
uy
. s, p,, sao cho phuong
,,
tr`nh x2 2 (mod p) c
o nghim,
d
o th biu din duo
i dang
ù c
.
.
,
2
2
i x, y l`
p = x + 2y vo
a c
ac s nguyn.
. 6.7. (` thi Toan Olympic quc t l`n 18 nam 1976) Cho h. p

,
,,
,
phuong tr`nh v
oi q = 2p n
a11 x1 + a12 x2 + + a1q xq = 0
.....................
a p1 x1 + a p2 x2 + + a pq xq = 0
,
,
,
Tt ca c
ac h. s aij thuc
`ng t`n tai
. ,tp
. hop {1, 0, ,1}. Chung minh ra
.
nghim
a n
o thoa m
an
. ( x1 , x2 , . . . , xq ) cua h,
. m`
,
,
a) tt ca x j ( j = 1, 2, . . . , q) l`
a nhung s nguyn;
b) t nht c
o mt
a x j 0;
. j( j = 1, 2, . . . , q) m`
,
c) v
oi moi
o x j q;
. j( j = 1, 2, . . . , q) ta lun c
,
`,i giai. Xet b. ( x1 , x2 , . . . , xq ) g`m nhu,ng s nguyn bt k`y, m`
Lo
a
,
,
,,
ch
ung thoa m
an | x1 | p, | x2 | p, . . . , | xq | p. Boi v` tt ca c
ac
,
,
,
,
,
,
i vic
. c 1, vo
h. s cua h. phuong tr`nh ch l`
a -1,0 hoa
thay c
ac n
.
,
,,
phu,o,ng tr`nh na
`m
x1 , x2 , . . . , xq ch
ung ta nhn
d
a tri. cua mi
uo. c gi
.
,
,
i = 1, 2, . . . , p ch
i mi
trong khoang [ pq, pq]. Tht
ung ta
. vy,
. vo
c
o | ai1 x1 + ai2 x2 + + aiq xq | | x1 | + | x2 | + + | xq | pq. Suy
,
,
,
,
,,
, , ,
ra, nu thay nhung n trong tt ca phuong tr`nh cua h. tuong u
ng
6.2. V du.
61
,,
,i x1 , x2 , . . . , xq se nhn
vo
d
uo. c b. p s nguyn (y1 , y2 , . . . , y p ). Tt
.
,
,
,
,
`m trong khoang [ pq, pq]. Trong khoang
ca nhung s n`
ay d
ù na
,
,
p xp
ng 2pq + 1 s nguyn. Suy ra giua nhung b. sa
n`
ay c
o d
u
,,
,,
,
. t kh
p ph`n tu nhu o trn c
o (2pq + 1) p b. xp kh
ac nhau. Ma
ac
,,
,
,
,
s luo. ng nhung b. xp q-phn tu ( x1 , x2 , . . . , xq ) m`

a |xj | p
,
,
q
ng tu q = 2p suy ra
voi j = 1, 2, . . . q, l`
a (2p + 1) . D thy ra
q
p
(2p + 1) > (2pq + 1) . Theo nguyn ly irichl t`n tai
. hai b. q0
0
0
00
00
00
s nguyn ( x1 , x2 , . . . , xq ) v`
a ( x1 , x2 , . . . , xq ) kh
ac nhau m`
a ch
ung
,
,
0
00
thoa m
an | x j | p, | x j | p voi j = 1, 2, . . . q v`
a sau khi th v`
ao
,,
. t
h. phuong tr`nh cho c`
ung mt
. b. p s nguyn (y1 , y2 , . . . , y p ). a
0
00
0
00
0
00
x1 = x1 x1 , x2 = x2 x2 , . . . , xq = xq xq . R
o r`
ang ( x1 , x2 , . . . , xq )
,
,,
,i moi
l`
a nghim
a x j l`
a c
ac s nguyn vo
. cua h. phuong tr`nh v`
.
0
0
0
00
00
00
j = 1, 2, . . . , q. V` ( x1 , x2 , . . . , xq ) v`
a ( x1 , x2 , . . . , xq ) l`
a hai b. q s
ho`
an to`
an kh
ac nhau, th` t nht mt
ac s x j kh
ac khng.
. trong c
,
Cui c`
ung voi moi
ung ta c
o | x j | = | x 0j x 00j |
. j = 1, 2, . . . , q ch
,
,
| x 0j | + | x 00j | p + p = 2p = q. Nhu vy
a nghim
. ( x1 , x2 , . . . , xq ) l`
. cua
,,
o tnh cht mong mun.
h. phuong tr`nh c
. 6.8. (` thi Toan Olympic quc t l`n 28 nam 1987) Cho

,
,ng s thu.,c v`
x1 , x2 , . . . , xn l`
a nhu
a x12 + x22 + + xn2 = 1. Chung minh
,
,ng s nguyn a1 , a2 , . . . , an
ra
`ng v
oi mi
s nguyn k, k 2, t`n tai
. nhu
, `
khng d`ng thòi ba
ng khng sao cho | ai | k 1, i = 1, 2, . . . , n v`
a
,
,
,
(
k
1
)
n
thoa m
an bt phuong tr`nh sau | a1 x1 + a2 x2 + + an xn | kn 1
,
,
,,
`,i giai. Ch
,c Cosi-Buniakovski-Svars
ng thu
Lo
ung ta su dung
bt d
a
.
q
q
|1 1 + |2 2 + + |n n | 21 + + 2n 21 + + 2n
,
,
`ng xy ra
,i moi
,d
s thu. c 1 , 2 , . . . n , 1 , 2 , . . . , n . Du ba
us ng vo
.
,
khi v`
a ch khi t`n tai
. mt
. s sao cho 1 = 1 , 2 = 2 . . . , n =
n .
,,
Chuong 6. B`
ai tp
. s hoc
. nng cao
62
,
By giò ch
ung ta xet c
ac s y0 = k2 1 , y1 = k2 1 + 1, . . . ,
,
,,
,
ung l`
a k v`
a hiu
yk1 = k2 1 + (k 1) = k2 1 S luo. ng cua ch
. , tùng
,
. p trong ch
ca
ung l`
a nhung s nguyn, m`
a gi
a tri. tuyt
o
i cua n
. d
`
p xp n-th`
khng qu
a k 1. Mi b. sa
anh phn = (b1 , b2 , . . . , bn ),
,,
,i moi
trong y1 , y2 , . . . , yn vo
od
a mt
ao d
y bi l`
o
. s n`
. i = 1, 2, . . . , n,
, , ,
,
. t tuong ung voi mt

ch
ung ta d
a
. s S = b1 x1 + b2 x2 + + bn xn .
, ,
,
`
ng thuc Cosi
Tu bt d
a
S = b1 x1 + b2 x2 + + bn xn
q
q
2
2
2
b1 + b2 + + bn x12 + x22 + + xn2
q
= b12 + b22 + + bn2
,
Nhung |bi |
,i moi
vo
. i = 1, 2, . . . , n sao cho
q
k 1
|S | b12 + b22 + + bn2
n
2
,,
. c l`
a k2 1 n S k2 1 n. Theo phuong ph
hoa
ap n`
ay n-b. =
,,
,i moi
(b1 , b2 , . . . , bn ), o dy bi là mt
ac s y0 , y1 , . . . , yk1 vo
. trong c
.
,,
, , ,
,
i = 1, 2, . . . , n, d
uo. c d
a. t tuong ung voi mt
. s S = b1 x1 + b2 x2 +
k 1
,,
,,
k 1
+ bn xn trong doan
. d
uo. c
. = [ 2 n, 2 , n]. S luo. ng n-b
,
p xp l`
,i d
sa
a kn . Chia ra kn 1 d
ai kkn11 n. Tù
oan
. d`
. nho vo
nguyn ly irichl suy ra t`n tai
a
. hai n-b. = (b1 , b2 , . . . , bn ) v`
,
= (c1 , c2 , . . . , cn ), m`
a nhung s S = b1 x1 + b2 x2 + + bn xn
, , ,
`m trong
,i ch
v`
a S = c1 x1 + c2 x2 + + cn xn tuong u
ng vo
ung na
,
. t a1 = b1 c1 ,a2 = b2 c2 , . . . , an = bn
c`
ung mt
oan
. ,d
. nho. a
,
,
,
cho. Tht
cn . D kim tra d
an d
uo. c a1 , a2 .., an thoa m
iù kin
a
. ,d
.
,
vy,
v
o
i
m
oi
i
=
1,
2,
.
.
.
,
n
s
a
=
b
c
l`
a
hi
u
c
ua
hai
s
n`
a
o
i
i
i
.
.
.
,,
,
trong y0 , y1 , . . . , yk1 nhu d
n
d
oi o trn v`
a l`
a s nguyn khng
o
a
,,
vuo. t qu
a k 1. V` hai n-b. trn kh
ac nhau ho`
an to`
an th` t nht
mt
ac s ai = bi ci kh
ac khng. Ngo`
ai ra, |b1 x1 + b2 x2 +
. trong c
k 1
2
6.2. V du.
63
+ bn xn | = | x1 (b1 c1 ) + x2 (b2 c2 ) + + xn (bn cn )| = |S
S | kkn11 n.
,
b. g`m 11 s thu.,c kh
. 6.9. Chung minh ra`ng mi
ac nhau trong
,
,
,
,,
khoang [1,1000] c
o th chon
duo. c hai s x v`
a y, m`
a ch
ung thoa m
an
.
,
,
bt da
ng thuc sau
0 < x y < 3 3 xy
(6.2)
,
,
`,i giai. Ch
cho
Lo
ung ta xet c
an bc
ac s trong b. s d
a
. ba cua c
,
3
`
cho suy ra 1
xi 10, i =
x1 , x2 , . . . , x11 Tù d
iu kin
a
. d
,
,`,
`ng nhau.
`
1, 2, . . . , 11. Ch
ung ta chia khoang [1,10] ra muoi phn ba
`m trong
, c
Khi d
o t nht mt
trong hai s 3 x1 , 3 x2 , . . . , 3 x11 na
o
, .
l`
c`
ung mt
ac s d
a 3 xi v`
a 3 x j , i 6= j v`
a xi > x j ,
oan
o
. d
. nho. Nu c
ch
ung ta c
o
p
9
< 1.
(6.3)
0 < 3 xi 3 x j
10
,
,
,
3
3
i (6.3) ta c
o 0 < xi
Nhu vy,
. 0 < ( xi 3 x j ) < 1, kt ho. p vo
3
x j < 1 + 3 3 xi x j ( xi 3 x j ) < 1 + 3 3 xi x j .
,
,i b. 10 s thu.,c trong khoang
ng vo
: B`
Ch
uy
ai to
an khng c`
on d
u
,
3 3
3
[1,1000]. Phan v du:
a i > j ch
ung
. b. s 1 , 2 , . . . , 10 . nu i 6= j v`
,
3
2
2
ta c
o (i j) 1, nhu vy
a ij =
. i +, ij + j ,1 + 3ij. Ngha l`
,
2
2
c xy ra khi i = j + 1.
(i j)(i + ij + j ) 1 + 3ij. dang thu
,
,a ch
. 6.10. Cho 7 s thu.,c bt k`y. Chu,ng minh ra`ng giu
ung c
o th
,
,,
chon
ng han
a y, sao cho
. duo. c hai s, cha
. x v`
3
xy
.
0
1 + xy
3
,
,
`,i giai. C
cho ky hiu
Lo
ac s d
l`
a x1 , x2 , . . . , x7 . Muc
d
ung
ch cua ch
a
.
.
,
,,
,,
ta l`
a biu din moi
s
du
o
i
d
ang
x
=
tg
,
o
d
y
l`
a
m
t
i
i
i
.
.
. s
,

trong khoang ( , ), i = 1, 2, . . . , 7. Ch
ung ta chia d
ay ra
oan
. n`
2 2
64
,,
Chuong 6. B`
ai tp
. s hoc
. nng cao
`ng nhau, ngha l`

`ng . D d`
s
au d
od
ai ba
a ba
ang thy
oan
. d`
. con c
6
`ng t nht c
`m trong mt
ra
o hai s trong 1 , 2 , . . . , 7 c`
ung na
. doan
.
,
`
. Nu ch
coni do
ung ta ky hiu
c
a
c
s
d
o
l`
a
v`
a
,
th`
t
u
d
o
i
j
i
j
.
,
am s tg l`
a t
ang trong khoang ( 2 , 2 ),
suy ra 0 i j 6 . V` h`
suy ra
tg i tg j
xi x j
3
0 tg(i j ) =
=
tg =
.
1 + tg i tg j
1 + xi x j
6
3
, ,
,
`ng c
: Ba
Ch
uy
ach giai cua hai b`
ai tp
ay ch
ung ta c
o th s
ang
. n`
,
,,
,
,
,
,
i c
tao
ai to
an tuong tu. , m`
a vo
ach giai b`nh thuòng kh
o
. ra,mt
. loat
. b`
,,
m`
a giai quyt d
uo. c.
` tp
6.3. Bai
.
. 6.11. (` thi Toan Olympic quc t l`n 26 nam 1985). Cho tp
.
,
,, ,
,
,
ho. p M g`m 1985 s tu. nhin, khng c
o s n`
ao c
o uo
c s lon hon
,
,
,
,,
`ng tù, nhu,ng ph`n tu, cua M c
,ng minh ra
26. Chu
o th chon
uo. c 4
. d
,
,
,
,
s tùng d
ac nhau m`
a tch cua ch
ung l`
a l
uy thùa bc
i mt
. kh
. 4 cua
,
9
,i tp
ng vo
mt
u
. s nguyn. (k,t lun
. d
. ho. p g`m 3.2 + 1 = 1537 s
,
,,
m`
a nhung uo
c s cua ch
ung khng qu
a 23).
,
`ng c
,ng minh ra
. 6.12. Cho bn s duo,ng bt k`y. Chu
o hai s trong
,
,
,
,
ng han
, cha
bn s d
a y, thoa m
an bt phuong tr`nh sau
o
. x v`
xy
0
2 3.
1 + x + y + 2xy
, ,
,
`ng mt
,ng minh ra
. 6.13. Chu
s tu. nhin c
o th biu din th`
anh
.
,
,
,
,,
tng b`nh phuong cua hai s nguyn khi v`
a ch khi, trong phn tch
,
,
c cua n
ra dang
o, c
ac thùa s nguyn t dang
o
ù c
. chnh ta
. 4k + 3 d
n.
s m
u cha
6.3. B`
ai tp
.
65
, ,
`ng tù, k + 1 s, m`
,ng minh ra
a ch
ung nho hon 2k, lun
. 6.14. Chu
,
,
,
,,
,
lun c
o th chon
d
a ty s cua ch
ung l`
a mt
l
uy thùa
uo. c hai s m`
.
.
,
cua 2.
,
`ng tù, (n 1)2 + 1 s
,ng minh ra
. 6.15. Cho n là mt
., s le. Chu
,
,
,,
nguyn bt k`y c
o th chon
ung chia
. duo. c n s sao cho tng cua ch
ht cho n.
66
,,
Chuong 6. B`
ai tp
. s hoc
. nng cao
, ,
CHUONG
` TP
BAI
. DY S NNG CAO
7.1. V du.
,
. 7.1. Cho day Fibonaxi u1 = u2 = 1, un = un1 + un2 . V
oi moi
. s
,
,,
,
,
,
a nhu
ng s hang
` dù dy dn s hang
nguyn duong m, th` giu
. thu
. tu
m2 1 t`n tai
. mt
. s hang
. chia ht cho m.
,
, ,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta ky hiu
k l`
a ph`n du cua s k cho m. Ch
ung ta
.
,
,
. p ph`n du cua d
xet c
ac ca
ay Fibonaxi khi chia cho m:
( u 1 , u 2 ). ( u 2 , u 3 ), ( u 3 , u 4 ), . . . , ( u n , u n +1 ), . . .
(7.1)
`ng nhau khi

. p ( a1 , b1 ) v`
Nu ch
ung ta qui d
a ( a2 , b2 ) l`
a ba
inh
. hai ca
,
,
,
,
. p ph`n du
a1 = b1 v`
a a2 = b2 , th` s tt ca kha n
ang cua c
ac ca
khi chia cho m l`
a m2 . V` th ch
ung ta ly m2 + 1 s hang
d
ù tin
.
,
,
. p tr`
cua d
ay (7.1) th` trong ch
ung phai c
o hai ca
ung nhau,( theo
, ,,
,
. p sau la
. p lai.
. p (uk , uk+1 )
c
nguyn ly irichl ) v`
a tù d
ac ca
o
. Gia su ca
,
`ng
ng minh ra
. p d
. p lai
l`
a ca
ung ta se chu
ù tin la
. trong (7.1). Ch
, ,,
,
,
`ng ca
. p n`
. p (1, 1). Tht
. p
ca
ay ba
a ca
. vy,
. gia su nguo. c lai,
. ngha l`
,
i k > 1. Khi d
. p lai
ch
d
a ( u k , u k + 1 ) , vo
ung ta se t`m
o
ù tin la
. l`
,,
`ng (uk , uk+1 )
. p (ul , ul +1 ), (l > k ), m`
d
a n
o ba
uo. c trong (7.1) mt
. ca
,
. Nhu vy
a uk1 = uk+1 uk , do ul +1 = uk+1 v`
a
. ul 1 = ul +1 ,ul v`
,
`ng
ul = uk , nn ph`n du cua ul 1 v`
a uk1 khi chia cho m c
ung ba
,
suy ra (uk1 , uk ) = (ul 1 , ul ), vy
nhau, ngha l`
a ul 1 = uk1 . Tù d
o
.
,,
s nng cao
Chuong 7. B`
ai tp
. dy
,, ,
`m trong d
. p (uk1 , uk )na
n
ca
ay (7.1) truo
c ca (uk , uk+1 ). iù d
oi
o
,
,
,
`
`
i gia thit
ng (uk , uk+1 ) khng phai ca
p la
p lai d
ln ra
ai vo
u tin, tr
,. , . .
. t ra. Ngha l`
d
a k > 1 khng th xay ra, vy
a
. k = 1.
, ,,
,
. p (1, 1) l`
. p d
. p lai
Nhu vy
a ca
o
ù tin la
. ca
. trong (7.1). Gia su n
2
. p lai
. c l`
la
a (ut , ut+1 ) = (1, 1). Ngha l`
a ut
. t l`n (1 < t < m + 1). hoa
,
,
v`
a ut+1 khi chia cho m cho ph`n du c`
ung l`
a 1, vy
ung
. hiu
. cua ch
,
,
,
t1
chia ht cho m. Nhung ut+1 ut = ut1 . Nhu vy
. s hang
. thu
,
cua d
ay Fibonaxi se chia ht cho m.
68
, ,,
,
, , ,
,
. 7.2. Gia su a và x là cac s tu. nhin thu. c su. l
on hon 1 v`
a ( x, a 1) =
,
,
,
1. D
ay s v han
ac dinh
uo. c x
. {un } d
. nhu sau
un = ax n a + 1, n = 1, 2, . . .
,
,
Chung minh ra
`ng trong d
ay s n
oi trn chua v han
. s di mt
. nguyn
t c`
ung nhau.
,
,
,
,
,
`,i giai. Gia thit phan chu
,ng trong d
Lo
ay s ch c
o huu han
. s
u i1 , u i2 , . . . , u i k d
ung nhau.
i mt
. nguyn t c`
. t q = ui1 ui2 . . . uik . Xet (q + 1) s sau a, ax, ax2 , . . . , ax q . Theo
a
nguyn ly irichl t`n tai
. hai s nguyn r, s sao cho 0 r < s q
v`
a
axr ax s
(mod q) = axr ax s 0 (mod q) hay
axr (1 x sr ) 0 (mod q)
,
Theo gia thit ta c
o ( x, a 1) = 1, nn suy ra
(7.2)
( axr , ui j ) = 1, j = 1, 2, . . . , k.
(7.3)
( axr , q) = 1.
(7.4)
,
Tù (7.3) suy ra
7.1. V du.
69
,
,i l N.
a (7.4) c
o x sr 1 (mod q) = x sr = lq + 1 vo
Tù (7.2) v`
Xet s uik+ j = ax sr a + 1. Vy
.
uik+ j = a(lq + 1) a + 1 = qal + 1.
(7.5)
,
Tù (7.5) ta c
o
(uik+ j , ui j ) = 1, j = 1, 2, . . . , k.
(7.6)
,
, ,
`ng lun c
,c (7.6) chu
,ng to ra
H. thu
o th b sung thm v`
ao b. s
,
,
thoa m
i, m`
q = ui1 ui2 . . . uik c
ac s mo
a b. s n`
ay vn
an d
iù kin:
.
`
bt k`y hai s n`
ao c
ung nguyn t c`
ung nhau. iu n`
ay c
o ngha l`
a
cho c
trong d
ay {un } d
o v han
ung nhau.
a
i mt
. s d
. nguyn t c`
,
. 7.3. Cho {un } là day cac s tu. nhin tang d`n: u1 < u2 < u3 < . . .
,
,
,
v`
a thoa m
an diù kin
oi moi
a s tu. nhin.
. u1 = 1, un+1 2n, v
. n l`
,
,
,
Chung minh ra
`ng v
oi moi
s tu. nhin n t`n tai
ac s hang
a uq
.
. c
. u p v`
,
cua d
ay sao cho u p uq = n.
,
, ,
,
,,
, ,
`,i giai. Gia su, n N l`
Lo
a s tu. nhin cho truo
c. Tù gia thit suy ra
,,
,
s hang
mi
u1 , u2 , . . . , un+1 khng vuo. t qu
a 2n. Xet tp
.
. ho. p 2n s
,
,
. p
tu. nhin sau {1, 2, . . . , 2n}. Ch
ung ta chia tp
ay ra l`
am n ca
. ho. p n`
,
,
a khng t ho,n
(1, n + 1), (2, n + 2), . . . , (n, 2n). Do tp
ho. p trn chu
.
,, ,
(n + 1) ph`n tu cua day {un } da cho (v` noi ring u1 , u2 , . . . , un+1 da
,
thuc
. tp
. ho. p y), vy
. , theo nguyn ly irichl t`n t,ai
. hai s hang
.
,,
. p ( gia su u p > uq ).
kh
ac nhau u p v`
a uq cua d
ay thuc
ao mt
. v`
. ca
,
,
`
. p d
ng n, nn ch
Nhung hiu
ung ta c
o u p uq = n.
u ba
. s cua mi ca
,
. 7.4. Cho {uk }, k = 1, 2, . . . , n là day s tu. nhin sao cho
1 u1 u2 . . . un v`
a u1 + u2 + + un = 2n
,,
s nng cao
Chuong 7. B`
ai tp
. dy
70
,
`, d
Chung minh ra
`ng nu n cha
n v`
a un 6= n + 1, th` tu
ay trn lun chon
.
,
,
,,
`
ba
ra duo. c mt
ay con m`
a tng c
ac s hang
ay con do
ng n.
. d
. cua d
,
`,i giai. a
. t Sk = u1 + u2 + + uk , k = 1, 2, 3, . . . , n. Xet n + 2 s
Lo
{0, u1 un , S1 , S2 , . . . , Sn } Theo nguyn ly irichl th` t nht hai s
,
,
,
khi chia cho n c
o c`
ung ph`n du. Vy,
o 4 kha n
ang sau d
y:
. ch c
1) (u1 un ) chia ht cho n.
Do u1 + u2 + + un nu1 = 2n nu1 = u1 2
,
a) Nu u1 = 2 th` tù 1 u1 u2 . . . un v`
a u1 + u2 + +
n nn n = 2m vy
un = 2n suy ra u1 = u2 = . . . = un = 2. Do n cha
.
u1 + u2 + + um = 2m = n
,
. c
b) Nu u1 < 2 th` tù u1 un chia ht cho n, suy ra un = 1 hoa
l`
a un = 1 + n ( do u1 nguyn nn u1 = 1 v`
a 1 un 2n suy ra
,,
,
. t kh
ac
d
uo. c kt lun
. trn). Nhung un 6= n + 1 suy ra un = 1. Ma
1 u1 u2 . . . un vy
. th` u2 = u3 = . . . = un1 = 1. Suy ra
u1 + u2 + + un = n, v ly.
,
,
,,
,
Nhu vy
ay, ta ch ra t`n tai
ay con u1 , u2
. trong truòng ho. p n`
. d
n
,
i m = .
, . . . , um sao cho u1 + u2 + + um = n vo
2
2) S j Si , ( j > i ) chia ht cho n.
,
, ,
ng
Ta c
o S j Si = ui+1 + ui+2 + + u j . R
o r`
ang v phai cua d
a
,c trn c
thu
o t nht mt
m`
a uk 1, k = 1, 2, . . . , n, suy ra
. s hang
.
,
,, ,
. t kh
S j Si 1. Ma
ac c
ung hiu
ac ph`n tu cua
u c
. trn nu khng d
,
d
ay th` bao giò ta c
ung c
o S j Si < u1 + u2 + + un 2n 1.
cui c`
Do d
ung ta c
o 1 S j Si < u1 + u2 + + un 2n 1
o
, ,
. c
m`
a S j Si chia ht cho n. d
ay ch xy ra khi S j Si = n hoa
iù n`
l`
a ui+1 + ui+2 + + u j = n.
3) Si chia ht cho n.
7.1. V du.
71
Ta c
o 1 Si Sn1 = 2n un < 2n m`
a Si chia ht cho n, suy
. c l`
ra Si = n hoa
a u1 + u2 + + ui chia ht cho n.
,
,i k n`
4) Sk v`
a u1 un cho c`
ung ph`n du khi chia cho n, vo
ao
, 1 k n 1. Suy ra Sk (u1 un )|n = (u2 + u3 + +
d
o
uk + un )|n. M`
a u2 + u3 + + uk + un 2n u1 < 2n. Suy ra
u2 + u3 + + uk + un = n.
,
,
,,
`ng
ay con m`
a tng cua ch
ung ba
T
om lai
uo. c d
. lun lun chon
. d
n.
,
,
. 7.5. Cho day s nguyn u1 , u2 , . . . , un v
oi n 2. Chung minh ra
`ng
1 k1 < k2 < . . . < k m n
t`n tai
ay con uk1 , uk2 , . . . , ukm trong do
. d
2
2
2
sao cho uk1 + uk2 + + ukm chia ht cho n.
,
`,i giai. Xet (n + 1) s
Lo
0, u21 , u21 + u22 , u21 + u22 + u23 , . . . , u21 + u22 + + u2n
,
Chia c
ac s n`
ay cho n, th` ch
ung cho nhiù nht n s du. Theo
,
,
,
,
l`
nguyn ly irichl t`n tai
ung s du, gia su d
a u21 +
o
. hai s cho c`
u22 + + u2j v`
a u21 + u22 + + u2k (0 j < k n). C
o ngha
2
2
2
2
2
2
l`
a s (u1 + u2 + + u j ) (u1 + u2 + + uk ) chia ht cho n.
,
. c l`
a u j+1 + u j+2 + + uk chia ht cho n. D
ay con phai t`m l`
a
Hoa
u j +1 , u j +2 , . . . , u k .
. 7.6. Cho day Fibonaxi 1, 2, 3, 5, 8,. . . .a. t f (n) = 19852 +

,
,
1956n2 + 1960 Chung minh ra
`ng t`n tai
uk cua d
ay
. v han
. s hang
.
Fibonaxi, sao cho f (uk )|1989
,
`,i giai. a
. t h(n) = 4n2 + 33n + 29 = h(n) = 1989(n2 + n + 1)
Lo
,
suy ra f (n)|1989 h(n)|1989.
f (n). Tù d
o
72
,,
s nng cao
Chuong 7. B`
ai tp
. dy
Xet d
ay s {vn } sau d
y, trong d
o

v0
= 1, v1 = 1
vn+1 = vn + vn+1 , n = 1, 2, . . .
,,
N
oi c
ach kh
ac d
ay {vn } l`
a d
ay sinh ra boi d
ay Fibonaxi {un } :
,,
`
ng c
1, 1, 2, 3, 5, . . . ba
ach thm v`
ao truoc d
ay n`
ay ba s hang
. -1, 1, 0.
,
Goi
a ph`n du trong phep chia vi cho 1989(i = 0, 1, 2, . . .).
. ri l`
,
. p s sau d
Nhu vy
o 0 r 1988. Xet d
ay c
ac ca
y
. ta c
(r0 , r1 ), (r1 , r2 ), (r2 , r3 ), . . . .

,
ca
. p ri ch nhn
. p kh
V` mi
a tri,
ac ca
ac
. vy
. mt
. trong 1989 gi
. s c
,
2
2
theo nguyn ly irichl th` trong 1989 +
nhau ti d
a 1989 . Tù d
a l`
o
, ,,
. p dù tin t nht c
. p tr`
. p y l`
1 ca
o hai ca
ung nhau. Gia su hai ca
a
(r p , r p+1 ), (r p+q , r p+q+1 ), p, q N
iù y c
o ngha l`
a r p = r p+1 , r p+q = r p+q+1 . Theo c
ach x
ac d
inh
.
d
ay, ta c
o
v p1 = v p+1 v p = r p1 = r p+1 r p
,,
,
Tuongtu. , ta c
o
v p+q1 = v p+q+1 v p+q = r p+q1 = r p+q+1 r p+q
,
,,
,
suy ra r p1 = r p+q1 . Tuongtu. , ta c
Tù d
o
o
r p 2 = r p + q 2
.......
r 2 = r q +2
r 1 = r q +1
r0 = r q
,
Tù r0 = rq , r1 = rq+1 v`
a vn+1 = vn + vn+1 suy ra ri = ri+q , i =
0, 1, 2, . . .. Do vy
. r0 = rq = r2q = r3q = . . . = rkq , k 1, suy
7.1. V du.
73
,
ra h(vkq ) = 1989.A + h(1) = 1989.A. Nhung k = 1, 2, 3 . . . vkq
,
d
a s Fibonaxi suy ra c
o v s s hang
vkq cua d
ay Fibonaxi m`
a
ù l`
.
f (vkq )|1989.
,
. 7.7. Cho day s {un } xac dinh
. nhu sau
u1 = 20, u2 = 100, v`
a un+1 = 4un + 5un1 1976, n = 1, 2, . . .
,
,
Chung minh ra
`ng t`n tai
ay s chia ht cho 1996.
. t nht mt
. s cua d
,
`,i giai. a
. t un = 1996pn + qn , n = 1, 2, . . . trong d
pn , qn l`
Lo
a c
ac
o
s nguyn v`
a 0 qn 1995. Xet d
ay s
( q 1 , q 2 ), ( q 2 , q 3 ), . . . , ( q n , q n +1 ), . . .
,
V` d
ay n`
ay v han
a s c
ac s qi l`
a huu han
. , m`
. nn t`n tai
. hai s
,
,
,
,
tu. nhin l, m ( gia su m > l) sao cho (ql , ql +1 ) = (qm , qm+1 ) hiu
`ng
,ng minh ra
theo ngha ql = qm v`
a ql +1 = qm+1 . Ch
ung ta se chu
ql 1 = qm1 . Tht
. vy,
.
5(um1 ul 1 ) = (um+1 4um + 1976) (ul +1 4ul + 1976)
= ( u m +1 u l +1 ) 4 ( u m u l )
,
Do uk = 1996pk + qk , nn tù (7.7) c
o
(7.7)
5(um1 ul 1 ) = 1996( pm+1 pl +1 ) (qm+1 ql +1 )
4[1996( pm pl ) (qm ql )]
,
`ng nhau v`
Thay nhung gi
a tri. ba
ao ((7.8) ta d
i d
n
5(um1 ul 1 ) = 1996[( pm+1 pl +1 ) 4(qm ql )]
(7.8)
(7.9)
,
Tù (7.9) suy ra 5(um1 ul 1 )|1996, m`
a (5, 1996) = 1 = (um1
ul 1 )|1996 = 1996( pm1 pl 1 ) + (qm1 ql 1 )|1996
= (qm1 ql 1 )|1996.
(7.10)
74
,,
s nng cao
Chuong 7. B`
ai tp
. dy
Do 0 qm1 1995, 0 ql 1 1995
= 1995 qm1 ql 1 1995
(7.11)
,
Tù (7.10) v`
a (7.11) suy ra (qm1 ql 1 ) = 0 hay qm1 = ql 1 .
,
,,
,
, tip tuc
Tuong tu. ch
ung ta c
ung c
o th d
a cu
i d
n qm2 = ql 2 v`
.
,
nhu th d
i dn
q2 = q2 + (m 1) v`
a q1 = q1 + ( m l )
(7.12)
,
`ng uml chnh l`
,ng minh ra
Ta chu
a s hang
ay m`
a chia ht cho
. cua d
1996. Tht
ach x
ac d
ay, ta c
o
inh
. d
. vy
. theo c
5uml = uml +2 4uml +1 + 1976
= 1996pml +2 + qml +2 4(1996pml +1 + qml +1 ) + 1996

= 1996( pml +2 + 4pm+l +1 ) + (qml +2 + 4qml +1 ) + 1996
,
,c trn ta c
ng thu
Thay (7.12) v`
ao d
o
a
5uml = 1996( pml +2 4pml +1 ) + (q2 4q1 ) + 1996.
(7.13)
Do
u1 = 20 = u1 = 0.1996 + 20 = q1 = 20
u2 = 100 = u2 = 0.1996 + 100 = q2 = 100
,
Vy
. tù (7.13) suy ra
5uml = 1996( pml +2 4pml +1 ) + 1996.
(7.14)
,
Do pml +2 v`
a pml +1 l`
a s nguyn, vy
. tù (7.14) suy ra 5uml |1996
m`
a (5, 1996) = 1 suy ra uml |1996.
,
. 7.8. Cho day s tu. nhin u1 , u2 , . . . , un+1 sao cho 1 u1 < u2 <
,
,
. . . < un+1 2n . Chung minh ra
`ng t`n tai
a j sao
. hai s tu. nhin i v`
cho u j chia ht cho ui , ( j > i ).
,
,
,, , ,
, , ,
`,i giai. Ky hiu
Lo
a uo
c s le lon nht cua ui tuong u
ng, ngha l`
a
. vi ,l`
,
,
p
i vi le v`
(i = 1, 2, . . . , n + 1).
ui = 2 i .vi , vo
a s tu. nhin pi n`
ao do
7.1. V du.
75
,i moi
Do 1 u1 < u2 < . . . < un+1 2n suy ra vo
. i = 1, 2,,. . . , n + 1
,
ta c
o vi < 2n . Xet (n + 1) s le v1 , v2 , . . . , vn+1 . C
ac s le n`
ay d
ù
, ,
,
,,
,
,
`ng n. Vy
duong v`
a nho hon 2n. nn s luo. ng cua ch
ung ba
. theo
`
nguyn ly irichl tn tai

a
. hai s i, j sao cho 1 i < j n + 1 m`
,
pj
p
i
. t trn th` ui = 2 vi v`
vi = v j . Theo c
ach d
a u j = 2 v j . Nhung
a
pj
p
i
ui < u j suy ra 2 vi < 2 v j , m`
a vi = v j . Suy ra 2 pi < 2 p j . Do pi , p j l`
a
,
,
pj
p
i
c
ac s nguyn duong nn 2 chia ht cho 2 . Ngha l`
a u j chia ht
cho ui .
,
. 7.9. (` thi Toan Olympic Quc t l`n thu 13) Day s {un }, n =
,
,
n
2, 3, 4, . . . x
ac dinh
`ng d
ay s n`
ay
. nhu sau un = 2 3. Chung minh ra
,
,,
,
`
chua mt
ac phn tu, sao cho bt k`y hai s n`
ao cua tp
. tp
. v han
. c
.
,
ho. p n`
ay c
ung nguyn t c`
ung nhau.
,
,
,
,,
`ng quy nap.
`,i giai. Ta chu
,ng minh ba
xy du. ng d
Lo
Gia thit d
a
uo. c
.
,, ,
k ph`n tu cua d
ay
u1 = 2n1 3, u2 = 2n2 3, . . . , uk = 2nk 3
,
,i 1 i, j k, o, d
,i moi
m`
a vo
y 2 = n1 <
. i 6= j, th` (u j , ui ) = 1, vo
n2 < . . . < n k .
,
Ch
ung ta se xy du. ng s uk+1 = 2nk+1 3 nguyn t c`
ung nhau
,
`ng c
i c
. t l = u1 .u2 . . . uk . Xet
vo
ac s u1 , u2 , . . . , uk ba
ach sau d
y: a
,
,
0
1
l
(l + 1) s 2 , 2 , . . . 2 Khi chia cac s này cho l ta duo.,c mt
. tp
. ho. p
,
g`m l s du. Vy
o t nht hai s cho ta
. , theo nguyn ly irichl c
,,
,
,
r
s
l`
c`
ung ph`n du. Gia su hai s d
a 2 v`
a 2 , (s > r ). By giò chon
o
. s p
,
r
s
s
r
s
s
sao cho pl = 2 2 = 2 (2 1). Do l l`
a s le nn 2 khng chia
r
r
s
. t kh
ht cho l . Ma
ac (2 , 2 ) = 1 suy ra (2rs 1) chia ht cho l.
,
r s
iù n`
ay ngha l`
a t`n tai
. s tu. nhin q sao cho 2 1 = ql, suy ra
2rs+2 3 = 4.2rs 3 = 4(ql + 1) 3 = 4ql + 1.
76
,,
s nng cao
Chuong 7. B`
ai tp
. dy
. t uk+1 = 2rs+2 3 = ql. Do uk+1 = 4ql + 1 v`

a
a l =
u1 .u2 . . . uk , suy ra uk+1 > uk .
,i
(uk+1 , ui ) = 1 vo
Do uk+1 = 4ql + 1, suy ra (uk+1 , 1) = 1. Do d
o
moi
. i = 1, 2, . . . , k.
,
,
,
,,
xy du. ng d
Nhu vy
ay con u1 , u2 , . . . , uk thoa m
an
a
uo. c d
. khi d
,
,
,
,
,
i u1 , u2 , . . . , u k ,
ay con mo
d
ai, th` se xy duo. ng d
uo. c d
iù kin
ù b`
. d
,
uk+1 c
ung c
o tnh cht y. Theo nguyn ly qui nap
ung ta xy du. ng
. ch
,
,,
cho c
d
ay con v han
ay d
o tnh cht:
uo. c d
a
. u1 , u,2 , . . . , un , . . . . cua d
,,
,
ca
. p ph`n tu n`
Bt cu
ao cua d
ay con y c
ung nguyn t c`
ung nhau.
,
. 7.10. Cho u1 và u2 là hai s nguyn duo,ng nguyn t c`
ung nhau.
,
D
ay s {un } x
ac dinh
oi u1 , u2 l`
a hai s hang
on khi n =
. v
. dù tin, c`
2, 3, . . . ta x
ac d
inh
.
u n +1 = u n u n 1 + 1
,
,
Chung minh ra
`ng v
oi moi
. i > 1 t`n tai
. j > i sao cho u j chia ht cho
ui .
,
,
,,
,
`,i giai. Ly i > 1 t`
Lo
uy y, v`
a p l`
a uo
c s nguyn t cua ui . Xy du. ng
,
d
ay s {vn } nhu sau

0
vn p 1
vn un (mod p)
. p
Ta c
ung c
o vn+1 = vn vn1 + 1 (mod p), n = 2, 3 . . . V` c
ac ca
,
,
(vn , vn1 ) là v han,
a vn ch nhn
a tri. suy ra {vn }
. m`
. huu han
. gi
,
,
`ng
,ng minh ra
. Ta c`n chu
phai l`
a d
ay tu`n ho`
an tù mt
uc n`
ao d
o
. l
,
,
t`n tai
. s nguyn duong k p > 0 sao cho
vi+k p = 0.
,
Xet hai kha n
ang sau
(7.15)
7.1. V du.
77
, ,,
,
,i chu k`y T, trong d
s > i.
ay {vn } tu`n ho`
an tù vs vo
1) Gia su d
o
Ta c
o
v s +1 = v s v s 1 + 1 = v s + T +1 = v s + T v s + T 1 + 1
v s v s 1 = v s + T v s + T 1
(mod p).
(mod p)
(7.16)
a) Nu vs = vs+T 0 (mod p), th` vs = vs+T = 0, do 0 vn

,
ch vic
p 1, n. Khi d
o
. chon
. k p = s i, Suy ra vi+k p = vs = 0,
ng.
vy
u
. (7.15) d
,
b) Nu vs = vs+T 6= 0, th` tù (7.16) c
o vs1 = vs+T 1 . Suy ra
,
,
vo
`
`
,i
{vn } tun hoàn khng phai bat du tù vs diù này mu thun
,
,
c
ach chon
ang n`
ay khng xy ra.
. s.Kha n
,,
,
,c (7.15) d
ng trong truòng ho. p 1).
T
om lai
u
. h. thu
,
,c (7.15) hin nhin d
ng. Ta c
2) Nu s i th` h. thu
o v i +1
u
,
ui+1 (mod p) ui ui1 + 1 (mod p) vy
. vi ui (mod p) nhung
,
,
,,
c nguyn t cua ui suy ra vi 0 (mod p), nhu vy
do p l`
a uo
. v i +1
1 (mod p) hay l`
a vi+1 = 1.
,,
,
,
Tuongtu. , do vi+k p = 0 suy ra vi+k p +1 = 1. Nhu vy
. suy ra {vn }
,
,,
,
,
c l`
i chu k`y k p tu
i moi
c
ung tu`n ho`
an vo
a vo
o
. l nguyn duong, ta c
vi+l.k p = 0.
(7.17)
Ngha l`
a ui+l.k p chia ht cho p.
,
,
,,
,
,,
,i moi
Nhu vy
c nguyn t p cua ui ta xy du. ng d
uo. c s k p
. vo
. uo
ng.
sao cho (7.17) du
,
,
,
Goi
a bi
ac s k p , theo (7.3)
. m l`
. s chung nho nht cua tt ca c
,
,
,
i moi
suy ra vi+lm = 0 vo
duong. Suy ra ui+lm chia ht cho
. l nguyn
,
,
,
,
,c l`
c s nguyn t cua ui . Tu
,i
tt ca c
ac uo
a ui+lm chia ht cho ui vo
,
,,
,ng minh.
moi
od
iù phai chu
. s nguyn duong l. Ly j = i + lm, ta c
78
,,
s nng cao
Chuong 7. B`
ai tp
. dy
` tp
7.2. Bai
.
, ,
. 7.11. Nu ba s nguyn t thu. c su. lo,n ho,n 3 lp
anh mt
. th`
. cp
,
s cng
ung chia ht cho 6.
. th` cng sai cua ch
,,
,
. 7.12. cho f (n) là hàm xac dinh
ac s nguyn duong nhu
. trn tp
. c
,i mi
sau: nu n = a1 a2 . . . ak , th` f (n) = ( a1 + a2 + + ak )1998 . Vo
,
,
,
s nguyn duong n, lp
ay v han
. d
. ui (n), i = 1, 2, . . . nhu sau
ui (n) = f ( f (. . . f (n)i l`n f
|
{z
}
,,
`ng vo
,ng minh ra
,i moi
Chu
ay
. n nguyn duong, t`n tai
. p sao cho d
ui (n), i = p, p + 1, . . . l`
a d
ay tu`n ho`
an.
,ng
. 7.13. Cho u1 , u2 , . . . , un là day s t`
uy y g`m n s hang.
Chu
.
,,
`ng lun lun trch d
minh ra
ay con sao cho nu goi
a
uo. c mt
. d
. S l`
,
,, ,
,
i s nguyn g`n nht
tng c
ac ph`n tu cua d
ay con y, th` S kh
ac vo
1
,,
,,
.
mt
a
. luo. ng khng vuo. t qu
n+1
`ng nu nhu,ng s nguyn a v`
,ng minh ra
. 7.14. Chu
a m nguyn t
,
c`
ung nhau, th` t`n tai
a tch na chia cho m cho
. mt
. s tu. nhin n m`
,
s du 1.
, ,
CHUONG
,
THU,C VO
` MT
S
I TP
. TRU
.
.
8.1. Tp
u mt
. tr`
.
,
,,
,
,,
,i kh
ng thu. c ch
Trn d
ung ta thuòng quan tm to
ai nim
uòng tha
.
,
,
,
, ,
ng), ta c
mt
(mt
o th hiu mt
oan
. khoang
. d
. tha
. khoang trn
,
,
,`,
,
, `
,
, ,
ng thu. c l`
m giua hai d
d
a tp
ac s thu. c na
uong tha
im
. , ho. p, tt ca c
,
,
,
`m trong
cho. Nhu vy
d
ac d
mt
khoang c
o th na
a
im d
x
inh
.
. hai d
.
,
,
`m ngo`
. c na
;d
ng,
hoa
ai khoang d
a xut ph
at cua kh
ai nim
o
y l`
o
. d
,
,
,, ,,
,
mo,.. o ng`
anh giai tch, giai tch h`
am trong to
an hoc
cao cp. Nhung
.
,
,,
,i c
, m`
o d
a ch quan tm to
ac kh
ai
y ta khng quan tm d
iù d
o
,
, ,
,
,
,
nim
a s thu. c, ky
y voi quan d
im kin thuc so cp. Voi a, b l`
. sau d
,
,
,
,
,,
`
hiu
a khoang d
a goi
l`
a khoang
uo. c tnh ca hai d
im d
u a, b v`
. [a,b] l`
.
,
,
,, , ,
ng. Khoang mo d
d
l`
a ( a, b), khng ly hai d
o
uo. c ky hiu
im d
ù
.
,
,
,,
,,
,,
ng (nua mo ) do vic
a, b. Ngo`
ai ra ta c`
on xet khoang nua d
o
. ta ch
,
,
. c b,v du. nhu [ a, b) hoa
c ( a, b]. Mt
ly mt
trong hai d
im d
ù a hoa
, .
,.
,.
,
khoang trong tp
a suy tho
ai nu n
o ch l`
a mt
im
. , s thu. c goi
. l`
. d
,
`
(tuc l`
a khi hai d
ung nhau).
im d
u tr`
,
,
,
,
Mt
a tr`
u mt,
nu moi
khoang
. tp
. ho. p A cua s thu. c goi
. l`
.
.
,, ,
,a mt
khng suy tho
ai d
ù chu
. s ph`n tu cua A.
, ,
, ,
,
Mt
a tp
ho. p s huu ty g`m c
ac s c
o th biu
. v du. d thy l`
.
,
,
,
,,
,
din nhu mt
a tp
. thuong cua hai s nguyn v`
. ho. p s v ty g`m
80
,,
, ,
Chuong 8. S thu. c voi tp
u mt
. tr`
.
,
, , `
,
,ng s khng phai l`
u mt
nhu
a s huu ty d
a nhung tp
u l`
. tr`
. trong
,
tp
. s thu. c.
,
,,
,,
Nguòi ta c`
on mo rng
kh
ai nim
tr`
u mt
cho mt
khoang trn
.
.
.
.
,
,
,
,,
,
,,
ng thu. c. Cho l`
ng
d
a mt
uòng tha
uòng tha
. khoang bt k`y trn d
,
,
,
,
thu. c. Ch
ung ta goi
u. c l`
a tr`
u mt
. ,tp
. ho. p B g`m nhung s th
. trong
,
,
,
a nhu,ng
i moi
, nu vo
ai cua d
ù chu
. khoang con khng suy tho
,
,, ,
,
,
ph`n tu cua B. R
o r`
ang tp
ac s huu ty tr`
u mt
. h,o. p c
. trong moi
.
,
,
khoang; v`
a tp
h
o
p
c
a
c
s
v
t
y
c
u
ng
c
o
t
nh
ch
t
y.
.
.
,
,,
,
,i moi
Nhung ky hiu
ung: vo
a
uo. c d`
. hay d
. s thu. c x, ky hiu
. [ x ] l`
,
,
,
n nht khng vuo. t qu
s nguyn lo
a x, { x } l`
a s x [ x ]; [ x ] v`
a {x}
,
,
goi
a ph`n nguyn v`
a ph`n thp
cua s x. Tù d
o
inh
. ngha c
. , l`
. phn
, ,
,
th thy ngay 0 x [ x ] < 1. hiu r
o hon kh
ai nim
u mt
. tr`
.
,,
trong ph`n n`
ay ta xet mt
lo
at
b`
a
i
to
a
n
c
o
lin
quan
v`
a
c
a
ch
s
u
d
ung
.
, ., .
, ,
ng minh d
nguyn ly irichl d
chu
inh ly co ban Kronecker.
8.2. V du.
,
,
,
,
. 8.1. Nu mt
s thu. c l`
a tr`
u mt
a r l`
a s thu. c kh
ac
. tp
. ho. p A cua
. v`
,
, `
,
khng, th` tp
oi a chay
ung l`
a
. ho. p gm tt ca tch s {ra} v
. trong A c
tp
u mt.
. tr`
.
,
,
,,
,
`,i giai. C
,ng
Lo
o hai truòng ho. p xy ra: r > 0 v`
a r < 0. V` c
ach chu
,
,,
,
,,
,
minh ho`
an to`
an tuong tu. nn ta ch xet truòng ho. p d
a
ù. Cho x v`
,
x
y
,
< v`
y l`
a hai s thu. c v`
a x < y. Khi do
a theo gia thit A l`
a tp
.
r
r
,,
x
y
tr`
u mt,
. th` t`n tai
. ph`n tu a thuc
. A sao cho r < a < r . Suy ra
,
,,
,
,a s dang
,i a
x < ar < y. Nhu vy
ra vo
. moi
. khoang mo ( x, y) chu
.
thuc
. A.
,
,
,
,
. 8.2. (inh
oi moi
ac s c
o
. ly Kronecker) V
. s v ty , tp
. ho. p tt ca c
8.2. V du.
81
,,
,ng s nguyn bt k`y.
a n l`
a nhu
dang
a tp
u mt,
. m + n l`
. tr`
. o dy m v`
,
,
,
`ng moi
`,i giai. C`n phai chu
,ng minh ra
Lo
khoang khng suy tho
ai
.
,
,
,
,
a nhung d
chu
ung ta chia khoang [0,1] ra
im dang
. ,m + n. Ch
,
,
th`
anh mt
s huu han
khoang con 1 , 2 , . . . , k m`
ad
ai cua mi
. d`
.
.
,
, ,
,
,
`ng vo
i moi
khoang con nho hon d
ai cua . Ch
u y ra
s a t`n tai
. d`
.
, .
`
mt
s
nguyn
n,
sao
cho
s
a
+
n
n
a
m
trong
kho
ang
[0,1].
Suy
ra
.
,
, , ,
,i moi
,i mt
vo
o th cho tuong u
ng vo
s dang
. s nguyn m c
. m + n,
,.
,
,
,,
`m trong khoang [0,1]. Nhung d
ng [0,1] d
m`
a n
o na
oan
uo. c chia
. tha
,
,
,
,
ra huu han
. khoang nho. Suy ra t`n tai
. nhung s nguyn m, m1 , n, n1 ,
,
`m trong c`
,i m 6= m1 v`
vo
a nhung s m + n v`
a m 1 + n 1 na
ung mt
,
,
,
,
, , .
,
khoang c
khoang nho i . Do d
ach giua hai d
ay nho hon d.
o
im n`
,
, ,
d`
ai cua . Ch
ung ta c
ung thy khng th xy ra m + n = m1 + n1 ,
,
n1 n
,
,
, ,
c n`
ng thu
v` tù da
ay suy ra =
m`
a lai
l`
a mt
s huu ty, tr
ai
.
.
m
m
1
,
,i gia thit.
vo
,
,
`ng s (m m1 ) + (n n1 ) kh
ng d
Nhu vy
ung ta kha
ac
inh
. , ra
. ch
,
,
,
,
c s
suy ra mt
khng v`
a c
o gi
a tri. tuyt
o
i nho hon . Tù d
. s uo
. d
,
,
`m trong khoang .
cua n
o, c
ung c
o dang
. m + n, se na
, ,,
,
,
tp
. 8.3. Cho là mt
o dang
o
. s v ty duong. Khi d
. ho. p tt ca s c
.
,
,
,
m n l`
a tp
tr`
u
m
t,v
o
i
m
v`
a
n
l`
a
nh
u
ng
s
t
u
nhin
b
t
k`
y
.
.
.
.
,
,
,
,
`,i giai. Kt lun
ng
Lo
ai n`
ay manh
hon d
ly trn v` n
o kha
inh
.
. cua b`
.
, ,
,
,
c
d
ung tr`
u
inh
ij nh ly d
o
. mt
. tp
. s thu. c nho hon tp
. m ta trong d
mt.
.
,
,
`m o,, bn phai s khng v`
Cho khoang khng suy tho
ai na
a c
o
,
,
, ,
, ,,
,
ng minh c
d
ai e > 0. Khng anh huong d
o th gia
. d`
n kt qua chu
,
e
,
,
thit e < 1. Ngo`
ai ra ta c
o th chon
. s tu. nhin k sao cho k . Tù
,i p v`
8.1 v`
a 8.2 suy ra tp
ac s kp + kq vo
a q l`
a c
ac s nguyn bt
. c
82
,,
, ,
u mt
. tr`
.
,
k`y, l`
a tp
u mt.
a t`n tai
ac s nguyn p v`
a q thoa m
an
. tr`
. Ngha l`
. c
0 < kp + kq < e.
(8.1)
,
,
,
`ng giua nhung ca
. p s nguyn ( p, q) trong (8.1)
Ch
ung ta se ch ra ra
, ,
,
,,
,
. p m`
c
o nhung ca
a p > 0. Tht
. vy,
. truòng ho. p p = 0 khng th xy
,
vo
,i d
bit l`
ra v` tù (8.1) suy ra 0 < kq < e, mu thun
a kq
iù ta d
a
,
,
,
,
ng minh cho truò,ng

l`
a s nguyn v`
a e < 1. Do vy
on phai chu
. ch c`
,,
,
,
,i s, t l`
ho. p p < 0. Trong truòng ho. p n`
ay s c
o dang
kps + kqt vo
a
.
,
,
`
nhung s nguyn bt k`y, tao
anh tp
u mt.
. th`
. tr`
. Tù (8.1) suy ra tn
tai
a t sao cho
. s nguyn s v`
0 < kps + kqt < kp + kq.
(8.2)
,
,ng minh lai
ng. V` th ta ch xet
Nu s < 0, th` kps > 0 v`
a chu
u
. d
,
s 0. Tù (8.1) v`
a (8.2) suy ra
0 < kp(1 s) + kq kpt < e.
(8.3)
,
,
,
,c (8.2) khng th xy ra, nn s > 0. Nhu,ng
,i s = 0 bt d
ng thu
V` vo
a
,,
,
boi v` s l`
a s nguyn, th` tù s > 0 suy ra s 1. Tai
. v` ((8.3) khng
,
, ,
,
,
,
c cui c`
i s = 1, tù bt d
ng thu
th xy ra vo
ung lai
a
. suy ra s > 1.
,
c
Nhu vy
o ngha l`
a t`n tai
ac s nguyn p
o
. , kp(1 s) > 0. iù d
. c
,
v`
a q thoa m
an (8.1) v`
a p > 0. Tù (8.1) suy ra
e
kq < e kp < e p = e(1 p) 0
,,
,
Vy
ach n`
ay (8.1) d
n < e,
uo. c d
ua v` dang
. kq < 0. Theo c
. 0 < m
,
,,
,,
,
,
,
od
a n l`
a nhung s tu. nhin. Boi v` e l`
ad
ai cua, tù bt
y m v`
. d`
,
,
,,
,c cui c`
ng thu
cua m n, c
d
ung suy ra mt
c s n`
ao d
ung c
o
a
o
. uo
,,
,
,
,
,
`
ng minh d
m trong . Tuong tu. c
dang
n`
ay, se na
ung chu
uo. c khi
.
,,
`
m o bn tr
na
ai s khng.
,
,
,ng s dang
. 8.4. Cho là s v ty bt k`y. Khi do tp
. ho. p nhu
. {n},
,
,
,
v
oi n l`
a s tu. nhin bt k`y, l`
a tp
u mt
. tr`
. trong khoang (0,1).
8.2. V du.
83
,
,
,
`ng moi
`,i giai. C`n phai chu
,ng minh ra
khoang con khng suy
Lo
.
,
,
,a s c
bin ( a, b) cua (0,1) chu
o dang
{n} vo,i mt
.
. s tu. nhin
,ng minh cho tru,ò,ng ho.,p khi l`
. Ch
n n`
ao d
ung ta chu
a mt
o
. s
,,
,
,
,
i n, m l`
duong. Theo b`
ai 8.3 nhung s c
o dang
n m vo
a c
ac s tu.
.
,
,
nhin, tao
anh tp
u mt.
a t`n tai
. , th`
. tr`
. Ngha l`
. nhung s tu. nhin
,
,
m v`
a n thoa m
an 0 a < n m < b < 1. Nhung tù d
inh
. ngha
,,
[n] suy ra 0 n [n] < 1. Ch
ung ta nhn
uo. c hiu
. d
. hai s,
,
nguyn m v`
a [n] thoa m
an 1 < m [nm] < 1, d
ay ch
iù n`
,
,
,
`
`
ng s
m = [n]. Tu (8.1) ch ra ra
xy ra khi m [nm] = 0, do d
o
,
,
{n} = n [n] na`m trong khoang ( a, b). Voi > 0, ch

ung ta d
a
,
chung minh xong.

,,
,
,
> 0 v`
Truòng ho. p < 0. Khi d
a tù b`
ai 8.3 suy ra t`n tai
o
.
,
,
,
nhung s tu. nhin m v`
a n, thoa m
an 1 b < n() m <
,,
a 0. Nhn cac v vo,i -1 ch
ung ta nhn
uo. c 0 a < n m <
. d
,
`m trong
b 1. Nhu vy
ang tnh ra m = [n] v`
a {n} na
. d d`
,
khoang ( a, b).
,
,
,
,
. 8.5. Tp
ac s dang
oi n l`
a s tu. nhin bt k`y
. ho. p tt ca c
. {log n} v
l`
a tp
u mt
. tr`
. trong (0,1).
,
,
,
,
`,i giai. Ch
,ng minh mo, rng
Lo
ung ta c
o th chu
hon mt
ut: tp
.
. ch
.
,
,
,
ho. p c
ac s dang
{
n
log
2
}
v
o
i
n
l`
a
s
t
u
nhin
b
t
k`
y
,
l`
a
t
p
tr`
u
m
t
.
.
.
.
trong (0,1).
,
,ng minh log 2 l`
d
muc
dch n`
ay ch
ung ta chu
a mt
at
.
.
. s v
,
,`,
,,
,
,
ty. Tht
. vy,
. trong truong ho. p nguo. c lai
. th` t`n tai
. hai s tu. nhin
p
p
, ,
,c cui
ng thu
p v`
a q, m`
a log 2 = , ngha l`
a 2 = 10 q . L
uy thùa d
a
q
,,
,i q ch
c`
ung vo
ung ta nhn
ay tr
ai d
ly
uo. c 2q = 2 p .5 p . iù n`
inh
.
. d
,
,
,
,
,
co ban cua s hoc
. v` vic
. phn tch ra thùa s nguyn t. Nhu vy
.
84
,,
, ,
u mt
. tr`
.
,
, ,
a mt
log 2 thu. c su. l`
8.4 suy ra tp
ac s c
o dang
. s v ty. p dung
.
. c
.
{n log 2} là tr`
u mt
. trong (0,1).
,
,i moi
. t kh
Ma
ac, theo tnh cht cua logarit, log 2n = n log 2 vo
.
n = 1, 2, . . .
,
,
. 8.6. Cho m là s nguyn, n là s nguyn khng m. Tp
. ho. p tt ca
m
c
ac s c
o dang
l`
a tp
u mt.
.
. tr`
.
2n
,
,
`ng
`,i giai. Do c
,ng minh ra
Lo
ac b`
ai to
an trn, ch
ung ta ch c`n chu
m
3
,
,,
,
,i m, n l`
vo
a nhung s nguyn duong, l`
a tr`
u mt
tp
. ho. p s dang
.
.
n
2
,
,
,
,
i moi
. p s duong
c
trong khoang (0, +). iù d
o ngha l`
a vo
o
. ca
,
3m
,
,
< b.
a, b( a < b) t`n tai
nh
u
ng
s
t
u
nhin
m
v`
a
n
th
oa
m
a
n
a
<
.
.
2n
,
,
,
c n`
p bt d
ng thu
Sau khi logarit h
oa ca
ay theo co s 2, ch
ung ta
a
,.
,,
,
,
,
,
,
c tuong d
. p bt d
ng thu
nhn
uo. c ca
a
uong log2 a < m log2 3 n <
. d
,
,
,
,
,
ng minh tuong tu. nhu, 8.5 cho thy log2 3 l`
log2 b. C
ach chu
a v ty.
,
`ng trong d
,a
d
Khi d
o
inh
oan
. ly Kronecker ch ra ra
. (log2 a, log2 b) chu
s c
o dang
. {m log2 3 n}.
,
,
,
,
. 8.7. Tp
ac s hang
cua d
ay x
ac dinh
`ng cng thuc
. ho. p tt ca c
.
. ba
,
n
1
xn = [log n]+1 , n = 1, 2, 3 . . ., l`
a tr`
u mt
. trong khoang ( 10 , 1).
10
,
,
1
`,i giai. Ly hai s thu.,c a v`
Lo
a b sao cho
a < b 1. C`n phai
10
,
n
,
`ng t`n tai
,ng minh ra
chu
s
t
u
nhin
n,
th
oa m
an a < [log n]+1 <
.
.
10
,
,
, ,
b. Sau khi logarit h

oa bt d
a
ng
th
u
c
trn
v
o
i
co
s
10
ch
ung ta
,, ,
,
,
,
,
,
c tuong d
ng thu
nhn
uo. c bt d
a
uong 1 + log a < log n [log n] =
. d
,
,
,
{log n} < 1 + log b. Nhung khoang mo, vo,i cac dù m
ut 1 + log a
,
,
`m trong khoang (0, 1). iù n`
v`
a 1 + log b r
o r`
ang na
ay giai thch tai
.
,
,
,,
,
,
sao t`n tai

m
t
s
t
u
nhin
n
th
oa
m
a
n
b
t
d
a
ng
th
u
c
sau
c`
u
ng,
b
o
i
.
.
.
8.2. V du.
85
,
v` theo 8.5 tp
ac s c
o dang
{log n} là tr`
u mt
. ho. p c
.
. trong (0, 1).
,
,
`
`
ng minh.
Nhu vy
iu ta cn chu
. th` a < xn < b, d
,
,
,ng s l
`,a cua 2, m`
. 8.8. Chung minh ra`ng t`n tai
uy thu
a
. v han
. nhu
,
`
khi vit theo co s 10 ch
ung lun lun ba
t dù ba
ng 8975.
,
,
m
`ng nh
`,i giai. Mt
,i
t d
Lo
om s 8975 khi v`
a ch khi vo
ù ba
. s 2 ba
,
,
,
,
,,
,c sau d
ng thu
, nhung da
mt
ao d
an
o
uo. c thoa m
. s tu. nhin n n`
,
,
,,
n
m
n
8975.10 2 < 8976.10 . Nhu c
ach giai c
ac b`
ai truoc ch
ung ta
,
,
,
,
,
,
c trn v`
c tu,o,ng
ng thu
ng thu
logarit h
oa bt d
a nhn
ac bt d
a
uo. c c
a
. d
,,
d
a mt
uong log 8975 m log 2 n < log 8976. Tai
. v` log 2 l`
. s v
,
,
,
,
,
i n, m l`
ty, nn nhung s c
o dang
m log 2 n vo
a nhung s tu. nhin
.
. p s
tao
anh mt
u mt.
ay c
o ngha l`
a t`n tai
. th`
. tp
. tr`
. iù n`
. v s ca
,
,
,
,
c sau c`
ng thu
tu. nhin m v`
a n thoa m
an c
ac bt d
ung, suy ra c
ung
a
,
,
,
,
,
c truo
c d
ng thu
. Ch
ng khi
u y b`
ai to
an c`
on d
thoa m
an c
ac bt d
o
u
a
,
,
,
,
`
`ng
ng co s 10 cua logarit v`
thay co s hai ba
a s 8975 c
o th thay ba
, ,
,ng minh d
mt
ay d`
anh cho ban
iù n`
oc.
. t ho. p s bt k`y, chu
. d
.
,
,
,
, s dù tin cua
. 8.9. V
oi moi
a chu
. s tu. nhin n, ky hiu
. xn l`
,
, ,
s 2n (trong c
ach vit v
oi co s 10). Chung minh ra
`ng d
ay s
,
tu`n ho`
x1 , x2 , . . . , xn , . . . khng phai l`
a dy
an.
,
, ,
,
,,
`,i giai. Gia su, ngu,o.,c lai
Lo
a t`n tai
a
. l`
. nhung s nguyn duong k v`
d sao cho xk = xk+d = xk+2d = . . . = xk+nd = . . . N
oi c
ach kh
ac
,
k
k
+
d
k
+
2d
k
+
nd
2 ,2 ,2
,...,2
, . . . c
o c`
ung chu s daah u tin trong c
ach
,
,
,
,
,
`ng moi
i co s 10. B`y giò ch
ng d
vit vo
ung ta kha
inh
. ra
. s tu. nhin
, ,
,
,
log
N
[
log
i dang
N c
o th biu din duo
N = 10
= 10 N ]+{log N } =
.
10[log N ] .10{log N } . V` 0 {log N } < 1, nn 1 10{log N } < 10, suy
,
, ,
,
,i ph`n nguyn cua cua s 10{log N } .
ra chu s d
ung vo
ù tin cua N tr`
,
,
,
ng
n d
an bt d
y suy ra t`n tai
a
. mt
. chu s s, 1 s 9, thoa m
86
,,
, ,
u mt
. tr`
.
k+nd
,c sau: s 10{log 2 } < s + 1 vo
,i n = 0, 1, 2, . . .. Sau khi logarit
thu
,
,c trn ch
ng thu
h
oa d
ung ta c
o log s {(k + nd) log 2} < log(s +
a
,
`
1). iu n`
ay ngha l`
a tt ca c
ac s c
o dang
{(k + nd) log 2}, n =
.
,
`
,ng minh
m trong khoang [log s, log(s + 1)). D d`
ang chu
0, 1, 2, . . . na
,
,
`ng tp
tr
ay tr`
u mt
ai
ra
oan
o
. ho. p nhung s n`
. trong d
. (0,1). iù d
,
,, ,
,
`
i kt lun
vo
o d
oan
im
. : tn tai
. tp
. con mo cua d
. , (0,1) khng c
,,
,
,
,
,
`
i [log s, log(s + 1)). Nhu vy
chung vo
a sai.
iu gia su nguo. c lai
. d
. l`
,
,
,
,
. 8.10. Hay t`m trong doan
ng [0, ], tt ca s thu. c t thoa m
an
. tha
,
,,
,
bt phuong tr`nh cos nt cos t v

oi moi
. s tu. nhin n.
,
`ng nu t c
`,i giai. - Ch
,ng minh ra
nu
Lo
ung ta se chu
o tnh cht d
a
,
,
, ,, t
t
,
trong b`
ai to
an th` ty s l`
a mt
a
. s huu ty. Tht
. vy
. gia su l`
,
,
,
t 6= ; Khng mt tnh tng qu
s v ty. Khi do
at ch
ung ta c
o th
,
, ,,
`ng 0 t < . V` t l`
gia thit ra
a s v ty duong, theo d
ly
inh
.
2
,
,
,
,,
Kronecker t`n tai
a n, thoa m
an bt phuong
. nhung s tu. nhin m v`
t
t
t
,
<m
n < 1
, hay l`
a t < mt 2n < 2 t. Tù
tr`nh
2 , 2
2
tnh cht cua h`
am cos trong d
ung ta suy ra cos mt =
oan
. [0, 2 ] ch
,
,
`
cos(mt 2n ) < cos t. iu n`

ay tr
ai voi c
ach chon
. t, do vy
. ty s
t
, ,
l`
a s huu ty.
, ,
,,
p
,
,,
Nhu vy
o th biu din duo
i dang
t = 2, o d
a q l`
a
y p v`
. t c
.
q
,
nhung s nguyn t c`
ung nhau v`
a 0 p q (tai
. v` 0 t 2 ).
,
q
,
n, th` n = l`
Nu q l`
a s cha
a s tu. nhin v`
a ngo`
ai ra p l`
a s le, v` p
2
v`
a q l`
a nguyn t c`
ung nhau. V` vy
. cos t cos nt, = cos p =, 1,
,
`
suy ra cos t = 1 v`
tu d
a t = . R
o r`
ang thoa m
an tt ca c
ac
o
`
cho.
d
iu kin
a
. d
,
,
,
,
,,
,
,ng
Ch
ung ta ch c`
on phai xet truòng ho. p q l`
a s le. C
o th chu
8.3. B`
ai tp
.
87
`ng vo
`ng mt
,i moi
trong dy
minh ra
ao d
o
. n = 1, 2, . . . cos nt ba
. s n`
sau d
y
2
2
2
2
, cos 1. , cos 2. , . . . , cos((q 1) ).
(8.4)
q
q
q
q
,,
Tht
y 0 r q 1, th` cos nt = cos(sqt +
. vy,
. nu n = sq + r, o d
,
rt) = cos(2ps + rt) = cos rt. Nu q = 2k + 1 l`
a mt
. s le, th` s
,
k
k+1
nho nht trong (8.4) l`
a c
ac s cos
2 v`
a cos
2. Ly
2k + 1
2k + 1
p
t =
2, 0 t , c
o tnh cht mong mun, ch
ung ta se
2k + 1
,
,
,
`ng
,ng minh khi d
p = k. d
chu
ay ch c`n ch ra ra
o
at
ch n`
. muc
. d
k
,,
t`n tai
a cos nt = cos
2. Tht
. mt
. s nguyn duong n m`
. vy:
.
2k + 1
,
,
`
v` 2k + 1 v`
a p l`
a nhung s nguyn t c`
ung nhau tn tai
. nhung s
,
,
nguyn m v`
a n thoa m
an 0 n 2k + 1 v`
a (2k + 1)m + pn = k. Tù
,
k
,c sau c`
ng thu
d
ung suy ra 2m + nt =
2. Suy ra cos nt =
a
2k + 1
k
k
`ng nhu,ng s c
2. D d`
ang thy ra
o dang
2 v`
a
cos
.
2k + 1
2k + 1
,
k+1
2, k = 0, 1, 2, . . . l`
a nghim
cua b`
ai to
an. Kt lun
ung
.
. cui c`
2k + 1
,
,
k
k+1
,
,i
l`
a nhung gi
a tri. cua t phai t`m l`
a t = v`
a
2,
2, vo
2k + 1
2k + 1
k = 0, 1, 2 . . . . . .
1 = cos 0.
` tp
8.3. Bai
.
,
,
. 8.11. Cho a, b, c là nhung s thu. c sao cho [ an] + [bn] = [cn] vo,i
,
`ng t nht mt
,ng minh ra
moi
ac s a, b l`
a
. trong c
. s tu. nhin n. Chu
nguyn.
, ,
,
`ng tp
,ng minh ra
. 8.12. Cho là mt
ho. p c
ac s c
o
. s huu ty. Chu
, .
dang
u mt
. {n}, n = 1, 2, . . . khng tr`
. trong khoang (0, 1).
88
,,
, ,
u mt
. tr`
.
,
, ,
`ng vo
,ng minh ra
,i mt
. 8.13. Chu
a mt
. s v ty bt k`y v`
. s huu ty
,
bt k`y , tp
ho. p s c
o dang
{n + }, n = 1, 2, . . . là tr`
u mt
.
.
. trong
,
khoang (0, 1).
,
,
`ng tp
,ng minh ra
. 8.14. Chu
ho. p s dang
{ n} vo,i n là s tu. nhin
.
.
,
l`
a tp
u mt
. tr`
. trong khoang (0,1).
, ,
CHUONG
,
,
,
NHUNG UNG DUNG

KHAC CUA
.
IRICHLE
NGUYN LY
,
,
9.1. Xp x mt
. s thu. c
,
,
t`n tai
. 9.1. Cho x là mt
on n l`
a mt
. s thu. ,c, c`
. s tu. nhin. Khi do
.
,
ng s nguyn p v`
nhu
a q thoa m
an 1 q n v`
a

x p 1 .
(9.1)

q
nq
,
,
`,i giai. Ch
ung
Lo
ung ta xet nhung s kx [kx ](k = 0, 1, 2, . . . , n). Ch
,
,
`
`
m trong khoang [0, 1]. Ch

gm n + 1 s v`
a na
ung ta chia khoang [0, 1]
,
,
,
khoang
`
ng nhau 1 , 2 , . . . , n v`
ra n khoang con ba
ad
ai cua mi
. d`
`ng 1 . Theo nguyn ly irichl t`n tai
ac nhau k v`
al
n`
ay ba
. hai s kh
n
,
`m trong 0, 1, 2, . . . , n, sao cho nhung s kx [kx ] v`
`m
na
a lx [lx ] na
,
,
,
,
m. Do d
khoang c
trong c`
ung mt
ach giua ch
ung
o
. khoang con thu
1 ,
1
c l`
khng qu
a , tu
a |kx [kx ] (lx [lx ])| , hay l`
a
n
n
1
(9.2)
|(k l ) x ([kx ] [lx ])| .
n
,
,
,
,,
, ,,
,ng minh ta c
Boi v` k 6= l, khng anh huong d
o th
n kt qua chu
,
`ng k > l. Bo,,i v` ngo`
gia thit ra
ai ra c`
on c
o 0 k n, 0 l n,
. t q = k l v`
p v`
nn 1 k l n. Ta d
a p = [kx ] [lx ]. Khi d
aq
a
o
,
,,
,ng u
,ng dung
Chuong 9. Nhu
kh
ac cua nguyn ly irichle
.
,
,
,i c
. t n`
a thoa m
l`
a nhung s nguyn v`
an 1 q n. Vo
ach da
ay (9.2)
1 ,
, `
d
o (9.1).
ua v dang
y chia hai v cho q ta c
. |qx p| n , tù d
90
,
,
,
,
. 9.2. V
oi moi
han
q, v
oi mi
q t`n
. s thu. c x t`n tai
. v
. s tu. nhin
,
,
,
tai
ung thoa m
an bt da
ng thuc.
. s nguyn p, sao cho ch

x p 1 .
(9.3)

q
q2
,
r ,
, , ,
`,i giai. Nu x l`
i r l`
a s nguyn v`
a s l`
a
Lo
a s huu ty, tu
c l`
a x = vo
s
,
,
,
. t p = mr
ng, v` c
s tu. nhin, th` kt lun
ai to
an l`
ad
o th d
u
a
. cua b`
,
,
,
,
,
i s tu. nhin bt k`y m. Vo
i tt ca c
v`
a q = ms vo
ach chon
a q nhu
. p v`
,
,,
`ng khng. Nhu, vy
vy
an, v` v tr
ai lun lun ba
uo. c thoa m
. , (9.3) d
.
,
,
,
,, ,
,,
,
,
ch c`
on phai xet truòng ho. p x l`
a s v ty. Gia su ch c
o huu han
s
.
,
,
,
i ch
tu. nhin q, m`
a vo
ung t`n tai
an (9.3), ky
. s nguyn p thoa m
,
i bt k`y = 1, 2, . . . , l ky hiu
hiu
ung l`
a q1 , q2 , . . . , ql . Vo
a s
. ch
. p l`
,
nguyn thoa m
an

x p x p

q
q
,
,,
,
i moi
vo
s nguyn p. V` s x l`
a v ty, moi
a tri. tuyt
ai
i o pha tr
. gi
. d
,.
,
,
,
,
,
c trn l`
ng thu
bt da
a duong, s nhung gi
a tri. tuyt
a huu
i n`
. d
ay l`

1
p
,
han.
. V` vy
. t`n tai
. s tu. nhin n, sao cho n < x q , ( =
1, 2, . . . , l ).
,,
,
Theo b`
ai truo
c se t`n tai
a s nguyn
p, sao cho
. s tu. nhin q v`

,
p
1
1
,
x
an v`
a 1 q n. Nhung khi d
(9.1) thoa m
=
o
q
qn
qq
,
1
,
,
,c
,i mt
ng thu
, suy ra q = q vo
s = 1, 2, . . . , l Tù nhung bt d
a
.
2
q

1
p
1
1
1
p
,

. Nhu vy
<
v` th
trn suy ra < x
x
.

n
q
q
nq
n
nq
,
,
9.1. Xp x mt
. s thu. c
91
, ,,
,
,,
q < 1, d
ay khng th d
a s tu. nhin. Ta nhn
uo. c
iù n`
uo. c v` q l`
. d
d
iù v ly.
,
,
,
. 9.3. V
oi moi
ng thuc
. c > 2 bt da

2 p 1 .
(9.4)

q
qc
, , ,
,
u han
ng ch v
du
oi hu
. p s nguyn p v`
a s tu. nhin q.
. ca
,
,
`,i giai. Ch
,ng minh bt da
,c sau l`
ng thu
ng
Lo
ung ta chu
ad
u

2 p 1 .
(9.5)

q
3 2q2
,
1
,
,i moi
,i moi
ng
vo
a vo
a
. s nguyn p v`
. s tu. nhin q. V` q2 1, bt d

,
,
p
1
,
,

c (9.5) tt nhin thoa m

thu
an, khi 2 > . Nhu vy
ch
.
q
3 2

p
1
1
,
,
,
,
2
c`n xet truòng ho. p 2 . Nhung khi d
o
q
3 2
3 2
1
p
2 + suy ra
q
3 2
p
(9.6)
0 < < 2 2.
q
. t kh
Ma
ac

p
p

2

2 q. 2+ q
2q p2

p
2 =

.
=
(9.7)

p
p
q
2 2
2+
q

q
q
,
,
Nhung s 2q2 p2 l`
a s kh
ac khng, v` 2 l`
a mt
. s v
ty. Ngo`
ai

p
,
ra n
o l`
a s nguyn nn |2q2 p2 | 1 . Tù (9.7) suy ra 2
q
1
,

v`
i (9.6) cho ta (9.5).
a c`
ung vo

p
2

q 2+
q
,
,,
,ng u
,ng dung
Chuong 9. Nhu
kh
.
,
, ,,
,
,c (9.4) d
,i mt
ng thu
. p s ( p, q) n`
ng vo
. Tù
ao d
Gia su bt d
u
o
a
. ca
,
,
1
1
,c c2 . V` c > 2 bt d
,c
ng thu
ng thu
(9.4) v`
a (9.5) suy ra d
a
a
q
3 2
,
,
,
,
s q nhu, vy
,i mi
ng cho huu han
n`
ay ch d
s
t
u
nhin
q. Vo
ch
u
.
.
.
,
,
,c
,i ch
ng thu
c
o nhiù nht hai s nguyn p, vo
ung thoa m
an bt d
a
, ,
,
. p s p v`
(9.4). Ngha l`
a (9.4) ch thoa m
an cho huu han
a q.
. ca
92
,
,
. 9.4. Nu D là s tu. nhin bt k`y, khng là s chnh phuo,ng, th` t`n
,
,
,,
tai
ac ca
. p s tu. nhin ( x, y), l`
a nghim
. v han
. c
. cua bt phuong tr`nh
sau
| x2 Dy2 | 1 + 2 D.
(9.8)
,
,
`ng t`n tai
`,i giai. Theo b`
. p s ( x, y) tu.
Lo
ai 9.2 ta bit ra
. v han
. ca
nhin, sao cho

x
D 1 .
(9.9)
y

y2
,
,c sau l`
. t kh
ng thu
ng
Ma
ac bt d
ad
a
u

x x
+ D = ( D ) + 2 D x D + 2 D.
y
y
y

ca
,i mi
. p ( x, y) ta c
Suy ra vo
o

x
+ D 1 + 2 D.

y
2
y
,
,
,i c
. p ( x, y), sao cho thoa m
Nhu vy,
ach chon
an (9.9)
. vo
. bt k`y ca
,,
ch
ung ta nhn
. duo. c
| x2 Dy2 | = | x y D |.| x + y D |
1 1
1
( + 2 Dy) 2 + 2 D 1 + 2 D.
y y
y
`ng bt phu,o,ng tr`nh (9.8) c
,ng minh ra
chu
iù n`
ay d
o v han
a
.
, ,
nghim
trong
t
p
h
o
p
s
t
u
nhin.
.
.
.
.
,
,
9.1. Xp x mt
. s thu. c
93
,
,
. 9.5. Nu D là s tu. nhin bt k`y, khng là s chnh phuo,ng, th`
,,
,
phuong tr`nh x2 Dy2 = 1 c
o t nht mt
oi
. nghim
. nguyn (u, v) v
v 6= 0.
,
,
,
,
`,i giai. Ch
. p ( x, y) s tu. nhin, m`
Lo
ung ta xet tt ca c
ac ca
a n
o thoa
. p
m
an 1 2 D x2 Dy2 1 + 2 D. Theo b`
ai 9.4 c
o v s ca
,
,
,
,
,
,
,
2
c trn, Nhung biu thu
c x Dy2
ng thu
s tu. nhin thoa m
an bt d
a
,
,
ch c
o huu han
gi
a tri. v` ch
ung l`
a c
ac s nguyn trong d
oan
. (1
.
,,
2 D, 1 + 2 D ). Ngha l`
a t`n tai
. mt
. s nguyn k, sao cho phuong
,
tr`nh x2 Dy2 = k c
o v han
y). R
o r`
ang k 6= 0,
. nghim
. tu. nhin ( x,
, ,
,
,
v` nu nguo. c lai
d
n mu thun do s D khng th biu
. th` dn
,
x
, ,
,,
,
,
. p n`
i dang
din duo
ay c
o th chon
. huu ty D = y . Giua nhung ca
. t
,
. p kh
nht hai ca
ac nhau ( x1 , y1 ) v`
a ( x2 , y2 ) m`
a ch
ung thoa m
an
x1 x2 (mod |k |), y1 y2 (mod |k |).
(9.10)
,
,
,
,
,
,
. p s du theo
Tht
c`n ch ra tt ca c
ac kha n
ang cua c
ac ca
. vy,ch
.
,,
,
,
. p kh
md
o s luo. ng huu han.
o ngha l`
a t`n tai
ac
un |k | c
. C
. nhung ca
,
,
2
2
2
nhau nhung s tu. nhin ( x1 , y1 ) v`
a ( x2 , y2 ), m`
a x1 Dy1 = x2
,
,
,
2
c (9.10).
ng thu
Dy2 = k v`
a thoa m
an da
,
,
c
ng thu
Ch
ung ta xet d
a
( x1 y1 D )( x2 + y2 D ) = ( x1 x2 y1 y2 D ) + ( x1 y2 x2 y1 ).
(9.11)
,
Tù (9.10) ch
ung ta c
o
x1 x2 y1 y2 D x12 Dy21 k 0
(mod |k|),
x1 y2 x2 y1 x1 y1 x1 y1 0 (mod |k |).
t`n tai
Khi d
a v, sao cho x1 x2 y1 y2 D = ku, x1 y2
o
. s nguyn u v`
,
x2 y1 = kv. V` vy
o th vit th`
anh
. (9.11) c
( x1 y1 D )( x2 + y2 D ) = k(u + v D ).
,
,,
,ng u
,ng dung
Chuong 9. Nhu
kh
.
,
,
,c sau c`
,i nhau trong c
ng thu
Nhn tùng s hang
ung ch
ung ta
ac da
. vo
,,
nhn
uo. c
. d
94
k2 = ( x12 Dy21 )( x22 Dy22 ) = k2 (u2 Dv2 ),
,
,
,,
. p (u, v) l`
suy ra u2 Dv2 = 1, ngha l`
tù d
a ca
a nghim
o
. cua phuong
tr`nh.
,
,
,
,ng minh v 6= 0. Nu gia thit ngu,o.,c lai,
Ch c`
on phai chu
ung
. ch
ta se c
o x1 x2 = y1 y2 D = |k | v`
a x1 y2 = x2 y1 . Khi d
o
|k|y2 = |( x1 y2 ) x2 y1 y22 D | = |y1 x22 y1 y22 D | = y1 | x22 Dy22 | = |k|y1

,
,
,
,
tù d
o kha n
ang khi y1 = y2 . iù n`
ay khng th
y, v` k 6= 0 ch c
,
,
xy ra v` ( x1 , y1 ) kh
ac ( x2 , y2 ) , c`
on tù y1 = y2 suy ra x1 = x2 .
,
,ng s thu.,c v`
. 9.6. Cho x1 , x2 , . . . , xn là nhu

a N l`
a s tu. nhin. Khi do
,
n
ng s nguyn p1 , p2 , . . . , pn , q sao cho 1 q N v`
t`n tai
a
. nhu

xi pi 1 ,
(9.12)

q
Nq
,
v
oi moi
. i = 1, 2, . . . , n.
,
,,
,
`,i giai. Ch
,ng minh b`
,i
Lo
ung ta chu
ai to
an cho truòng ho. p n = 2. Vo
,,
,,
,
,
,ng minh ho`
,n ho,n 2 chu
truòng ho. p n lo
an to`
an tuong tu. v`
a d`
anh
,
,
,
,
cho ban
a x2 l`
a nhung s thu. c, c`
on N l`
a s tu.
oc.
. d
. Nhu vy
. cho x1 v`
,
`ng t`n tai
,ng minh ra
nhin. Ch
ung ta se chu
nhung s nguyn p1 , p2
.
,
,i 1 q N 2 v`
v`
a q vo
a thoa m
an

x1 p1 < 1 , x2 p2 < 1 .
(9.13)

q
Nq
q
Nq
,
ng v`
. t pha
Ch
ung ta c d
a xet h`nh vung Q
h. toa
d
inh
. trong ma
.
.
,
,
,
i c
vo
ac d
a (0, 1) nhu h`nh ve. Chia Q ra N 2
nh (0, 0), (1, 0), (1, 1) v`
,
,
1 `
,,
`ng nhau vo
,i canh
ng c
ng
l`
a
ba
ac d
h`nh vung nho ba
uòng tha
.
N
,i truc
,i N=7).
song song vo
. (trong h`nh ve ta chia vo
. toa
. d
,
,
9.1. Xp x mt
. s thu. c
95
,
. p s c
By giò ch
ung ta ch
u y dn ca
o dang
(qx1 [qx1 ], qx2
.
,,
,
[qx2 ]), o dy q nhn
a tri. nguyn 0, 1, 2, . . . , N 2 . V` 0
. nhung gi
,
,
,
ca
. p nhu vy c
qxi [qxi ] < 1, i = 1, 2, . . . , N 2 mi
o th coi nhu
,
,
s
`ng c
. p toa
mi
mt
ach d
. cua d
im trong h`nh vung Q. Ba
o
. ca
. d
,
,
,
,
ng trong h`nh vung Q , s
0, 1, 2, . . . , N 2 tao
im tuong u
. ra mt
. d
,,
,
,,
l`
luo. ng c
ac s d
a N 2 + 1. Nhung Q d
o
uo. c chia ra N 2 h`nh vung
,
nho, suy ra t`n tai
ac nhau q1 , q2 trong d
oan
. hai s nguyn kh
. [0, N ],
,
, , ,
,
m`
ad
ung c
o c
ac toa
im tuong ung voi ch
. (q1 x1 [q1 x1 ], q1 x2
. d
`m trong mt
[q1 x2 ]), (q2 x1 [q2 x1 ], q2 x2 [q2 x2 ]) và c`
ung na
. h`nh
, ,
1
i canh
c
vung nho vo
. iù d
o ngha l`
a
o
.
N
1
|(q1 x1 [q1 x1 ]) (q1 x2 [q1 x2 ])| ,
N
1
|(q2 x1 [q2 x1 ]) (q2 x2 [q2 x2 ])| .
(9.14)
N
,
, ,
t q =
Khng mt tnh tng qu
at c
o th gia thit q1 > q2 . Nu d
a
, .
,c
ng thu
q1 q2 , p1 = [q1 x1 ] [q2 x1 ], p2 = [q1 x2 ] [q2 x2 ] th` bt d
a
(9.14) c
o dang
.
|qx1 p1 |
1
1
, |qx2 p2 | .
N
N
(9.15)
`ng 1 q N 2 , v` 1 q2 < p1 N 2 . Chia hai v

Ch
ung ta thy ra
,
,,
cua (9.15) cho q ch
ung ta nhn
uo. c (9.13).
. d
,,
,ng
,i mt
chu
Hai b`
ai to
an duo
id
tnh cht m`
a ta d
y lin quan to
a
.
, ,,
,,
,,
,
minh o chuong 2. mo rng
tnh cht n`
ay ch
ung ta d
ao d
ua v`
inh
.
.
ngha.
,
`ng
Nu a1 , a2 , . . . , a2n+1 l`
a 2n + 1 s thu. c (n 1). Ch
ung ta n
oi ra
,
d
ay n`
ay c
o tnh cht P, nu bt k`y 2n s trong ch
ung c
o th chia
,
,
nh
l`
am hai nh
om, mi
om n s, sao cho tng cua c
ac s trong hai
`ng nhau.
nh
om ba
96
,
,,
,ng u
,ng dung
Chuong 9. Nhu
kh
.
,
,ng s nguyn
. 9.7. Chung minh ra`ng moi
., b. 2n + 1 s g`m nhu
,,
duong c
o tnh cht P, th` tt ca c
ac s dù ba
`ng nhau.
,
,
s.
`ng qui nap
`,i giai. Chu
,ng minh ba
,n nht cua dy
Lo
theo s lo
.
,
,
`ng 1 th` tt ca c
n nht ba
Nu s lo
ac s c`
on lai
ung d
a 1, nn
ù l`
. c
,
, ,,
,
,
b`
ai to
an d
a giai. By gio gia su kt lun
ung voi moi
. d
. b. 2n+1 s
,,
,
,
s khng vuo. t qu
nguyn duong m`
a mi
a k, k 2 v`
a c
o tnh cht P.
,
,
s
Ly p1 , p2 , . . . , p2n+1 l`
a b. s nguyn duong c
o tnh cht P v`
a mi
,,
,
khng vuo. t qu
a k + 1. Tù d
ai to
an suy ra p1 , p2 , . . . , p2n+1
iù kin
. b`
,
n le.
c
o c`
ung tnh cha
n, ch
a) Nu p1 , p2 , . . . , p2n+1 l`
a c
ac s cha
ung ta xet c
ac s
p1 p2
p2n+1
, ,...,
. Ch
ung ta thy ngay ch
ung c
ung c
o tnh cht
2 2
2
,
,
,i moi
P. Ngo`
ai ra moi
a k v` pi k + 1 vo
. s khng vuo. t qu
. i =
p2
p2n+1
p1
`
ng qui nap
1, 2, . . . , 2n + 1. Ba
. suy ra 2 = 2 = . . . = 2 .Ngha
l`
a p1 = p2 = . . . = p2n+1 .
,
`ng qui
,ng ba
b) Nu p1 , p2 , . . . , p2n+1 l`
a c
ac s le, ch
ung ta chu
nap
ay p1 1, p2 1, . . . , p2n+1 1. Ch
ung c
ung c
o tnh cht
. cho d
,,
,,
P v`
a khng vuo. t qu
a k, ch
ung ta nhn
uo. c p1 1 = p2 1 = . . . =
. d
p2n+1 1. Ngha l`
a p1 = p2 = . . . = p2n+1 .
,
,ng s thu.,c du,o,ng
. 9.8. Chung minh ra`ng moi
b. 2n+1 s g`m nhu
.
,
c
o tnh cht P, th` tt ca c
ac s dù ba
`ng nhau.
,
,
`ng nu c
`,i giai. - Hin nhin ra
Lo
ac s a1 , a2 , . . . , a2n+1 c
o tnh cht
,
P v`
a q l`
a s thu. c bt k`y, th` c
ac s qa1 , qa2 , . . . , qa2n+1 c
ung c
o tnh
cht P.
,
,
,,
,
,i tnh
By giò cho x1 , x2 , . . . , x2n+1 l`
a nhung s thu. c duong vo
,
,
,
,
,
ng d
cht P. Nu tt ca c
ac s l`
a huu ty th` d
b`
ai to
an
iù kha
inh
. cua
,
,
suy ra khng kh
o. Tht
a bi
. vy,
. ky hiu
. q l`
. s chung nho nht cua
,
,
9.1. Xp x mt
. s thu. c
97
,
s c
qx1 , qx2 , . . . , qx2n+1 l`
mu
ac s trn. Khi d
a nhung s nguyn
o
,,
,,
,ng minh b`
duong c
o tnh cht P, theo c
ach chu
ai truo
c ch
ung ta c
o
,
qx1 = qx2 = . . . = qx2n+1 . V` vy
on
. x1 = x2 = . . . = x2n+1 . Ch c`
,
,
,
,
,
ng minh truòng ho. p c

o trong dy x1 , x2 , . . . , x2n+1 mt
phai chu
. s
,
, ,
,
,
v ty. Nhung theo kt qua cua b`
ai 9.6 t`n tai
a c
ac
. s tu. nhin q, v`
,
,
,
s nguyn duong p1 , p2 , . . . , p2n+1 thoa m

an
| xi
pi
|<
q
1
1
1+ 2n+1
, i = 1, 2, . . . , n.
(9.16)
q
,`,
,
,i q > (2n)2n+1 v`
Truong ho. p ring, t`n tai
a
. p1 , p2 , . . . , p2n+1 , q vo
,
1
, i = 1, 2, . . . , n.
ch
ung thoa m
an |qxi pi |
1
q 2n+1
,
,
. t i = qxi pi , i = 1, 2, . . . , 2n + 1. Nhu ph`n d
ng d
a
ù kha
inh
.
,
`
ng qx1 , qx2 , . . . , qx2n+1 c

ra
o tnh cht P. Ch
ung ta se chung minh
`
ng p1 , p2 , . . . , p2n+1 c
, v
ra
ung c
o tnh cht P. Chon
o
. 2n s trong d
,
du. nhu p1 , p2 , . . . , p2n . V` qx1 , qx2 , . . . , qx2n c

o tnh cht P, khng
,
,
,
ng thuc qx1 + qx2 + + qxn =

at ch
ung ta ly d
mt tnh tng qu
a
( p1 + 1 ) + ( p2 + 2 ) + +
qxn+1 + qxn+2 + + qx2n , khi d
o
( pn + n ) = ( pn+1 + n+1 ) + ( pn+2 + n+2 ) + + ( p2n + 2n ).
Ch
ung ta vit lai
.
p1 + p2 + + pn pn+1 pn+2 p2n =
= n +1 +
+ + 2n 1 2 n .
(9.17)
, n +2 ,
ng thuc trn l`
V bn tr
ai d
a s nguyn nn s = n+1 +
a
,
n+2 + + 2n 1 2 n c
ung l`
a s nguyn. Nhung
1
| | | n +1 | + | n +2 | + +
| i |
, i = 1, 2, . . . , n. Do d
o
1
2n
+
1
q
2n
|2n | + |1 | + |2 | + + |n | <
< 1, v` q > (2n)2n+1 . Khi
1
q 2n+1
,
,,
,ng u
,ng dung
Chuong 9. Nhu
kh
.
, ,
,c tru,o
,c d
ng thu
ta c
= 0 v`
o p1 + p2 + + p n =
d
a tù d
o
a
o
,
,
,,
,
ng dinh
pn+1 + pn+2 + + p2n Nhu vy
ung ta kha
uo. c nhung
. d
. ch
,
s nguyn p1 , p2 , . . . p2n+1 c
o tnh cht P. Ch
ung ta c
o th kt lun
.
,,
d
uo. c p1 = p2 = . . . = p2n+1
,
,,
,ng minh d
chu
Thu. c cht d
ung ta d
n d
y ch
a
uo. c :
,
,
Nu p1 , p2 , . . . , p2n+1 , q l`
a nhung s nguyn thoa m
an (9.16) v`
a
2n
+
1
q > (2n)
th` p = p1 = p2 = . . . = p2n+1 . Suy ra (9.16) c
o dang
.
98
p
| xi | <
q
1
q
1
1+ 2n+1
, i = 1, 2, . . . , 2n + 1
,
,
`ng t`n tai
ng d
Trong 9.6 ch
ung ta kha
ra
inh
.
. v han
. s, tu. nhin q
,
,
`ng
thoa m
an (9.16). Khng mt tnh tng qu
at ch
ung ta gia thit ra
,,
,
2n
+
1
l`
nhung s d
a q1 < q2 < . . . < qk < . . ., o d
. Trong
o
y q1 > (2n)
,`,
,
,
i moi
truong ho. p n`
ay vo
. k t`n tai
. s nguyn pk sao cho
| xi
V` lim
1
1
1+
qk 2n+1
pk
|<
qk
1
1
1+ 2n+1
, i = 1, 2, . . . , 2n + 1.
(9.18)
qk
p
,
= 0 khi k tin to,i v c`
ung, tù (9.18) suy ra lim k =
qk
,
d
,i v c`
,i moi
xi khi k tin to
ung, vo
ay
. i = 1, 2, . . . , 2n + 1. Nhung mi
,
,
,
i han,
s thu. c khng c
o nhiù hon mt
. gio
. suy ra x1 = x2 = . . . =
x2n+1 .
,
s c
, s, bao giò,
. 9.9. Chung minh ra`ng trong tam s, mi
o ba chu
,
,,
,,
, s v`
c
ung chon
o ba chu
a d khi ghep lai
. duo. c hai s c
. ta duo. c mt
. s
chia ht cho 7.
,
,
`,i giai. Khi mang t
Lo
am s chia cho 7 th` th n`
ao c
ung c
o hai s c
o
, ,,
,
,
l`
c`
ung s du (nguyn ly irichl ). Gia su hai s d
a abc v`
a . Hin
o
9.2. B`
ai tp
.
99
,
ach chon
o abc = 7m + r
nhin abc = 1000abc + . Tù c
. ta c
,
,
i 0 r < 7 v`
v`
a = 7n + r vo
a m, n, r l`
a c
ac s tu. nhin. V`
vy
. abc = 1000(7m + r ) + (7n + r ) = 7(1000m + n) + 1001.r =
7(1000m + n + 143.r ).
,
,
. 9.10. Cho a, b, c, d là cac s nguyn. Chung minh ra`ng tch cua cac
hiu
a c b chia ht cho 12.
. b a, c a, d a, d c, b d v`
,
`,i giai. C`n chu
,ng minh tch: P = (b a)(c a)(d a)(d c)(d
Lo
`ng mt
b)(c b) chia ht cho 12=4.3. Ch
ung ta bit ra
. s nguyn
,
,
bt k`y khi chia cho 4 th` ch c
o c
ac s du 0, 1, 2, 3.
,,
c nu c
o hai s khi chia cho 4 m`
a
Trong bn s a, b, c, d cho truo
,
,
c
o c`
ung s du th` hiu
ung se chia ht cho 4. Nu khng c
o
. cua ch
,
,
hai s n`
ao khi chia cho 4 cho c`
ung s du th` trong bn s phai c
o
,
,
,
,
n v`
n c
hai s cha
a hai s le. V` hiu
ung nhu hiu
. cua hai s cha
. cua
,
n nn P chia ht cho 4.
hai s le d
a s cha
ù l`
,,
. t kh
Ma
ac trong bn s a, b, c, d lun t`m d
uo. c hai s khi chia cho
,
,
hiu
3 th` c
o c`
ung s du (nguyn ly irichl ). Do d
ung chia
o
. cua ch
ht cho 3, suy ra P chia ht cho 3. T
om lai
. P chia ht cho 12=4.3.
` tp
9.2. Bai
.
,
,
t`n tai
. 9.11. Cho x là mt
on n l`
a mt
o
. s thu. c, c`
. s tu. nhin. Khi d
.

,
1
p
,
nhung s nguyn p v`
a q thoa m
an 1 q n v`
a x
.
q
( n + 1) q
,
,
,
. 9.12. Cho x1 , x2 , . . . , xm là nhung s thu. c và n là s tu. nhin. Khi
,
, `
ng
t`n tai
d
o
. nhung s nguyn p1 , p2 , . . . , pn , q khng d`ng thòi ba
0, sao cho ta c
o q n( = 1, 2, . . . , m) v`
a
1
| q1 x1 + q2 x2 + + q m x m p |
.
( n + 1) m
100
,
,,
,ng u
,ng dung
Chuong 9. Nhu
kh
.
`ng vo
,ng minh ra
,i moi
p s nguyn p v`
. 9.13. Chu
ca
a q > 0 ta d
ù

. .

,
3 2
p
,c sau 2
ng thu
c
o bt d
.
a
q
q2
`ng vo
,ng minh ra
,i moi
. p s nguyn p v`
a q > 0 ta d
. 9.14. Chu
ù
. ca

,
1
p
,c sau 3
ng thu
c
o bt d
.
a
q
3 3q2
,
,
,,
. 9.15. Cho m, n và s là nhung snguyn và là nghim
. cua phuong
2
`ng nu l`
,ng
tr`nh bc
a
. hai mx + nx + s = 0, (m 6= 0). Chu
minh ra

,
,
p
c ,
,,
i mi
s v ty, th` t`n tai
an 2 vo
. mt
. s duong c thoa m
.
q
q
. p s nguyn p v`
ca
a q > 0.
, ,
CHUONG
10
IRICHL
NGUYN LY
CHO DIN
. TICH
,
biu nguyn l
10.1. Phat
y irichl cho din
. tch
,
,,
,
,
. t pha
ng,
Trong chuong n`
ay ch
ung ta xet nhung tp
. ho. p trn ma
,
,
,
nhung phep to
an trn c
ac tp
ac ban
o
. ho. p nu c
. chua quen bit c
,
,,
,
i c
th xem o Phu. d
ach. Ch
ung ta quan tm to
ac kh
ai nim
nh cui s
.
sau d
y:
,
,
. n, khi t`n tai
. t pha
ng goi
Mt
l`
a bi. cha
. tp
. ho. p trong ma
. mt
.
,
, .
,
,
`
a to`
h`nh tr`
on chu
an b. c
ac d
h
o
p
d
o
.
Khi
khng
t
n
t
ai
im cua tp
.
.
.
,
,
,
mt
h`
nh
tr`
o
n
n`
a
o
nhu
trn
th`
t
p
h
o
p
d
o
g
oi
l`
a
t
p
h
o
p
khng
b
i.
.
.
.
.
.
.
,
,,
,
`
. t pha
. n. V du. nhu mt
. n c`
ng l`
ac li l`
a tp
on nua ma
a
cha
a gi
. d
. bi. cha
,
,
,
,
ng minh d
. n. D d`
tp
ang chu
ac tnh cht sau
uo. c c
., ho. p khng bi. cha
,
,
. n
cua nhung tp
. ho. p bi. cha
,
,
,
,
. n l`
1. Ho. p v`
a giao cua huu han
nhung tp
a mt
.
. bi. cha
. tp
. bi.
,
. n. Hiu
. n l`
. n.
cha
a mt
. cua hai tp
. bi. cha
. tp
. bi. cha
,
,
. n l`
. n. Mt
2. Mt
a mt
. tp
. ho. p con cua mt
. tp
. bi. cha
. tp
. bi. cha
.
,
,
,
tp
h
o
p
ch
u
a
m
t
t
p
h
o
p
con
khng
b
i
ch
a
n
th`
n
o
c
u
ng
khng
b
i.
. .
.
.
. .
.
. n.
cha
,
,
,
,
,
. t pha
ng,
Mt
a dim bin cua tp
im P goi
. d
. l`
. ho. p A trong ma
102
,,
Chuong 10. Nguyn ly irichl cho din
. tch
,
,
,a nhu,ng d
nu moi
nh tr`
on tm tai
P c
o chu
A v`
a ca
im thuc
. h`
.
.
,
,
,
,
,
,
nhung d
A.Tp
ho. p tt ca c
ac d
im khng thuc
im bin cua A goi
.
.
.
,
,
,`,
l`
a bin cua A v`
a ky hiu
a K ( A). V du. bin cua h`nh tr`
on l`
ad
uong
. l`
,
,
i c`
. c bit
tr`
on vo
ung tm v`
a b
an knh. V du. d
a tnh cht bin cua
a
. v`
,
,
tp
. ho. p nhu sau:
,
,
, ,
,
3. Cho tp
an b. nhung d
o toa
im c
. huu ty
. ho. p A g`m to`
. d
,i toa
trong mt
ac d
. c
ir nh (0, 0), (0, 1), (1, 0), (1, 1).
. h`nh vung vo
. d
,
`ng bin cua A l`
D d`
ang thy ra
a to`
an b. h`nh vung n
oi trn.
,
,
,
,i moi
. t pha
ng d
4. Vo
ac d
o
im trong ma
ù c
. tp
. ho. p A g`m c
,
c sau K (K ( A)) K ( A).
cng thu
,
,
,
. p tp
. t pha
ng d
5. Moi
an c
ac
ù thoa m
. ca
. ho. p bt k`y trong ma
,
c sau
cng thu
K ( A B) K ( A) K ( B)
K ( A B) K ( A) K ( B)
K ( A\ B) K ( A) K ( B)
,
,
,
,
,
,
Mt
ad
im P goi
im trong
im trong cua tp
. ,d
. l`
. ho. p A nhung d
`m tron
. t pha
ng, khi t`n tai
ma
on tm P m`
a n
o na
. h`nh tr`
. trong A.
,
,
,
,
Tù d
ay thy ngay l`
a moi
inh
im trong cua tp
ù
. ngha n`
. d
. ho. p A d
,
,
,
,
,
ng: trong v du. 3 o trn tp
thuc
oc lai khng du
. A. iù ngu
. ho. p A
, . .
khng c
o mt
ao. Ta thy ngay
im trong n`
. d
,
,
,
6. Mt
d
A l`
ad
a chi khi n
o khng
im thuc
im trong cua A khi v`
.
.
,
,
,
,
,
l`
ad
ay giai thch tai
im bin cua A. iù n`
im trong
. sao nhung d
,
,`,
`
m trn d
cua h`nh tr`
on khng na
on.
uong tr`
,
,
,
,
. c bit,
loai
ac tp
ung ta d
ao mt
ai nim
a
ua v`
. trù c
. ho. p d
. ch
. kh
.
,
,
,
,
p tp
. c chung cho lo
. c bit
. t pha
ng : Mt
d
trong ma
a
a
.
. ,ho. p khng d
, .
,
`
. t, khi bin
. n c
t pha
ng goi
tp
ac d
a b ma
im trong ma
., ho. p bi. cha
. l`
,
,.
,
cua n
o khng chua d
im trong (cua bin).
,
. c d
. t trong ma
. t pha
ng.
V du. c
ac h`nh tr`
on hoa
ac d
a b` ma
a gi
ù l`
,
10.1. Ph
at biu nguyn ly irichl cho din
. tch
103
,
,
`ng c
. t. Ba
Nhung trong v du. 3 tp
a b` ma
ach d`
ung
. ho. p A khng l`
,
`
`
c
ac d
a c
ac d
ung
inh
inh
. ngha v tp
. ngha trong phn trn ch
. ho. p v`
,
,
,
ng minh d
ta chu
uo. c
,
,
. t, nhung tp
7. Nu A v`
a B l`
a hai b` ma
a
. ho. p A B, A B v`
,
,
. t trong ma
. t pha
ng.
A\ B c
ung l`
a nhung b` ma
,
. t v`
a A khng c
o chung d
8. Nu A, B v`
a C l`
a c
ac b` ma
im trong
,
,i B v`
,i C, th` A khng c
,i B C.
vo
a vo
od
im trong chung vo
,
,
, ,
ng, nhiù khi
Mt
inh
. ly co ban trong h`nh hoc
., trong nhung d
. pha
,,
,
o ph thng ch
ung ta cng nhn
`:
. nhu mt
. tin d
,
,
,
,
,,
. t A nhung d
. t pha
ng c
9. Moi
o th cho tuong
im trong ma
. b` ma
,
,ng vo
,i mt
u
. s thu. c khng m S( A) sao cho
,i l`
a) S() = 1, vo
a mt
o canh
l`
a 1;
. h`nh vung c
.
,
. t khng c
b) Nu A v`
a B l`
a hai b` ma
od
im trong chung, th`
S ( A B ) = S ( A ) + S ( B ).
, , ,
,,
,i c
Phep cho tuong u
ng S vo
ac tnh cht trn d
ac d
uo. c x
inh
. mt
.
c
ach duy nht.
,
,
. t A bt k`y, s S( A) goi
. t
Cho b` ma
l`
a din
tch cua A. Nhung ma
.
.
,
,,
,`,
,
d
d
ac truong ph thng l`
a h`nh chu nht,
ac,
a
uo. c xet trong c
. tam gi
,
i kh
h`nh tr`
on,. . . v`
a s S( A) theo d
ung vo
ai nim
inh
. ngha trn tr`
.
,
,
,
,
,
`
din
t
ch
c
ua
c
a
c
h`
nh
n`
a
y.
V
o
i
c
a
ch
tr
u
u
tu
o
ng
h
o
a
kh
a
i
ni
m
di
n
.
.
.
.
,
,
tch ch
ung ta d d`
ang khao s
at tnh cht v` din
t
ch
c
ua
c
a
c
h`
nh.
.
,
,
,,
,ng minh d
Tù a) v`
a b) ch
ung ta c
o th d d`
ang chu
uo. c:
,
. t v`
10. Nu A v`
a B l`
a nhung b` ma
a A B, th` S( A\ B) =
S ( A ) S ( B ).
,
. t tùng d
11. Nu A1 , A2 , . . . , An l`
a c
ac b` ma
o
i mt
. khng c
,
d
im trong chung, th` S( A1 A2 . . . An ) = S( A1 ) + S( A2 ) +
104
,,
. tch
+ S ( A n ).
Nguyn l
y irichl cho din
a mt
. t, c`
on
. b` ma
. tch: Nu A l`
A1 , A2 , . . . , An l`
a c
ac b` ma
. t sao cho Ai A(i = 1, 2, . . . , n) v`
a
S( A) < S( A1 ) + S( A2 ) + + S( An ), th` t nht c
o hai b` ma
. t
,
trong s c
ac b` ma
. t trn c
o mt
. dim trong chung.
,
,
C
ung nhu nguyn ly d
ung ta c
ung c
o th thy d
ù tin, ch
iù
,
, ,,
,
,
,
ng minh d
n`
ay l`
a hin nhin v`
a chu
o
uo. c. Tht
. vy,
. Gia su khng c
,
,
. p n`
. t d
cho c
theo
ca
ao trong nhung ma
od
a
im trong chung. Khi d
o
,
ng d
kha
o S ( A1 A2 . . . A n ) = S ( A1 ) + S ( A2 ) + +
inh
. 11. ta c
. t kh
S ( A n ) . Ma
ac Ai A(i = 1, 2, . . . , n) suy ra A1 A2 . . . An
,
,
ng
c
o S( A1 A2 . . . An ) S( A). Thng nht c
ac bt d
A, tù d
o
a
to
,c lai
,i v ly.
thu
ung ta c
o S( A) < S( A), dn
. ch
,
`ng nguyn ly trn bao tr`
C
o th thy ra
um nguyn ly irichl
,
,
,
cho nhung tp
huu han.
Ngo`
ai ra nguyn ly irichl trn c
o th cu.
.
.
,
,
,
,,
,p b` ma
. t thng dung
th h
oa cho nhung lo
trong chuong tr`nh ph
.
,
,
thng v`
a c
ac kh
ai nim
ai, th tch c
ung c
o c`
ung tnh cht nhu
. d`
. d
,
,
,,
ch
kh
ai nim
ung ta c
o th ph
at biu nguyn
o
. din
. tch o trn. Do d
,,
n kh
ly irichl theo c
ac phuong a
ac nhau.
,
,
ng doan
12.Cho nhu
ng 1 , 2 , . . . , n na
`m trong doan
a
. tha
. v`
,
,
,
,
,
t nht c
tng d
ai cua 1 , 2 , . . . , n l
on hon d. d`
ai cua . Khi do
o
. d`
,
,
,
ng doan
hai trong s nhu
ng 1 , 2 , . . . , n c
o dim chung.
. tha
,
,ng da din
13. Cho nhu
P1 , P2 , . . . , Pn na
`m trong da din
P v`
a tng
.
.
,
,
,
,
,
,
t nht c
th tch cua P1 , P2 , . . . , Pn l
on hon th tch cua P. Khi d
o hai
o
,
,
ng da din
trong s nhu
o dim chung.
. P1 , P2 , . . . Pn c
,
,
,,
ng cung c1 , c2 , . . . , cn na
14. Cho nhu
`m trn duòng tr`
on c v`
a tng
,
,,
,
,
t nht c
on c. Khi do
o
d. d`
ai cua c1 , c2 , . . . , cn l
on hon d. d`
ai duòng tr`
,
,
ng cung c1 , c2 , . . . cn c
hai trong s nhu
od
im chung.
10.2. V du.
105
,
,
Tt ca c
ac ph
at biu 12, 13, 14 ch
ung ta d
a nguyn ly
ù goi
. l`
, ,
,
,
ng minh d
irichl v`
a ban
o th chu
ac nguyn ly n`
ay.
oc
uo. c c
. d
. c
10.2. V du.
,
,
. 10.1. Cho M là mt
ac lì v
oi din
a chu vi P. Chung
. da gi
. tch S v`
minh ra
`ng
, , ,,
,
,
, S
a) M c
on v
oi b
an knh l
on hon ;
o th phu duo. c mt
. h`nh tr`
P
,
S
b) B
an knh cua c
ac h`nh tr`
on na
`m trong M khng qu
a .
P
,
,
,
canh
`,i giai. a) Ch
Lo
ung ta du. ng trn mi
d
ac M mt
a gi
.
. h`nh chu
S
,
nht
. chiù cao h = P , nhu h`nh 10.1.
M
O
h=
H`nh 10.1:
C
S
P
H`nh 10.2:
,
,
,
,
,
Nhung h`nh chu nht
ay c
o nhung d
ung; n
oi
im chung giua ch
. n`
,
`
m tron
chung mt
nh chu nht
na
ung ta c
o
. s h`
. khng
. trong M. Ch
,
,
,
,
,
th tnh to
an tng din
ac h`nh chu nht
ay l`
a S. Nhu vy
. tch cua c
. n`
,
,
,
, , .
,
`
phn cua M bi. c

ac h`nh chu nht
o din
. phu phai c
. tch nho hon S.
,
,
,
`ng t`n tai
iù n`
ay ch ra ra
im O cua M khng thuc
. mt
. d
.
106
,,
. tch
,
,
,
,
,
ao ca. Nhu vy
o ngha l`
a khoang c
h`nh chu nht
ach tù O d
n
. n`
. c
,
, ,
S
n ho,n h = . Ta ly O l`
c
ac canh
cua M phai lo
a tm h`nh tr`
on b
an
.
P
S
`m tron
knh R > , h`nh tr`
on n`
ay se na
. trong M.
P
`m trong M. Ch
ung ta xet
b) Cho h`nh tr`
on C tm O b
an knh R na
,
,
,
,
,
gi
c
ac tam gi
ac m`
a hai d
o l`
a hai d
ac, c`
on
nh cua n
nh lin tip cua tu
,
,
,
,
,
ba l`
d
a tm h`nh tr`
on O. uòng cao ha. tù O xung c
ac canh
nh thu
.,
,
,
,
,
,
n hon R. Tù d
cua tam gi
ac n`
ay lo
ac din
t
ch
cua
y suy ra tng c
.
, ,
S
`ng S v`
ch
ung ba
a khng nho hon P.R. Suy ra R
(H`nh 10.2).
P
,
. 10.2. Trong khng gian cho 30 vecto, khac khng. Chung minh ra`ng
,
,
,
,a ch
c
trong s do
o hai vecto m`
a g
oc giu
ung nho hon 450 .
,
, ,
,
`ng tt ca
`,i giai. C
Lo
o th gia thit ra
,
,
vecto c
o chung d
im dù O. Ly OA
A
`ng 1 trn vecto, thu
, nht.
,i d
vo
d`
. ai ba
,
,
,
i
Ch
ung ta du. ng h`nh n
on d
nh O vo
0
,, ,
0
J 45
truc
a g
oc o d
a 45 . B`
ai
nh l`
. OA, m`
,,
O
,ng minh nu ch
ung
to
an se d
uo. c chu
,
`ng t nht hai trong s 30
ta ch ra ra
,,
,,
h`nh n
on (duo. c xy duong theo c
ach
,
,
,
,
ng vo
i 30 vecto d
cho) c
trn u
od
a
im
trong chung (h`nh 10.3).
H`nh 10.3:
,i tm
Ch
ung ta xet h`nh cù S vo
l`n du.,ng h`nh n
t ma
. t cù S mt
O v`
a b
an knh 1. Mi
on ca
. h`nh
,
,
,
,
`ng
i din
vo
a c
o th tnh to
an d
ung thy ra
uo. c. Ta c
. tch 1 m`
,
,
hai h`nh n
on c
o d
a chi khi nhung ph`n
im trong chung khi v`
,
,
, `
. t cù c
trn ma
ung phai c
o d
ay v`
a
im trong chung. Tù d
iu n`
10.2. V du.
107
,
,
,
nguyn ly irichl ch
ung ta ch c`n thit kim tra tng din
. tch
,
,
,
`
`
`
n hon din
. t cu lo
. t cu (ba
ng 4).
cua 30 h`nh trn ma
. tch ma
p
!

2+ 2
Ch
ung ta c
o 1 = 2 1 cos
= 2 1
. Vy
.
8
2
!
p
p
14
2+ 2
2+ 2
,,
,,
,
<
30.2 1
> 4 tuong duong voi
2
2
15

2
1
167
. c l`
a <
hoa
.
2
225
,
,
. 10.3. Nu mt
. t A trong ma
. t pha
ng thoa m
an diù kin
. b` ma
.
,
,
S( A) > 1. th` n
o lun lun chua t nht hai dim trong ( x1 , y1 ),
,ng s nguyn.
( x2 , y2 ) mà hiu
a y2 y1 l`
a nhu
. x2 x1 v`
,
,
d
`,i giai. Qua mi
,i
Lo
im (m, n) vo
y
,
toa
d
nguyn
ch
u
ng
ta
k
e
c
a
c
.
. ,
,
,,
,,
,ng v`
ng du
ng
d
ad
uòng tha
uòng tha
ngang (h`nh 10.4).
,,
,,
Ch
ung ta se tao
d
i
uo. c luo
.
3 2 1 0 1 2 3 x
,
,
,
i toa
nhung d
im vo
. d., nguyn.
,,
. t pha
ng ra c
Luoi nguyn chia ma
ac
`
ng nhau, mi h`nh
h`nh vung ba
`ng
vung c
o din
a 1. Ch
u y ra
. tch l`
,
H`nh 10.4:
h`nh vung c
mi
o th x dich
n
. d
,
,
,i mt
tr`
ung vo
h`nh vung kh
ac, ch c
o kh
ac l`
a toa
d
. cua h`nh vung
.
.
,
,i chuyn d
mo
ung l`
a c
ac s nguyn.
n c
,,
Ch
ung ta chon
i nguyn l`
am gc c
. ,mt
. h`nh vung trong luo
,
d
inh
. rì dich
. ,chuyn moi
. h`nh vung v` h`nh vung gc. Nhu vy
.,
,
`m trong c
ac h`nh vung kh
ac nhau dù chuyn
nhung ph`n cua A na
,
,
,
v` h`nh vung gc (h`nh ve). Tng cua din

ac ph`n d
o
. tch cua c
108
,,
. tch
,
`ng din
,n ho,n 1. Suy ra t nht hai trong
ba
a suy ra lo
. tch cua A v`
,
`m trong h`nh vung dich
s c
ac ph`n na
od
n se c
im trong chung
., d
, , ,
,i hai
( x0 , y0 ). Trong tp
A ban d
ng vo
ù th` d
im ( x0 , y0 ) tuong u
.
,
d
a ( x2 , y2 ) m`
a x1 x0 , y1 y0 , x2 x0 , y2
im kh
,
y0 l`
a c
ac s nguyn. Nhu vy
a y2 y1 c
ung l`
a snguyn.
. th` x2 x1 v`
,
,
,ng dim trong ma
. 10.4. Cho A là tp
ho. p lì v`
a bi. cha
. n nhu
. t
.
,
,
,
ng dim thuc
pha
ng, c`
on P1 , P2 , P3 , P4 , P5 l`
a nhu
A. Goi
a tp
. Ai l`
.
, .
,
,
,
`
ho. p nhn
t
u
A
sau
m
t
ph
e
p
t
inh
ti
n
c
a
c
d
i
m
theo
vecto
P
P
(
i
=
1
i
.
.
.
,
,
`
1, 2, 3, 4, 5). Chung minh ra
ng t nht c
o hai tp
ac
. ho. p trong s c
,
Ai (i = 1, 2, 3, 4, 5) c
o dim chung.
,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta chia ra hai
,
Q
Qi
,`,
,
. c
truong ho. p A c
o th c
o hoa
,
,
c
o th khng c
od
im trong.
Q00
,
,`,
,
1. Truong ho. p A c
od
im
,
0
trong. Ky hiu
a tp
. A l`
. ho. p,
,, ,
Pi
P1
m`
a n
o nhn
uo. c tù A, sau
. d
,
khi t
ac d
phep vi. tu. tm
ng
.
H`nh 10.5:
,
P1 v`
a h. s vi. tu. 2. Khi d
o
,c sau d
ng Ai A0 (h`nh 10.5).
cng thu
u
,
,
Tht
a Qi l`
a anh cua Q qua phep tinh
. tin theo
. vy,
. nu Q A v`
,
vecto P1 Pi (xem h`nh ve), th` P1 Pi Qi Q l`
a h`nh b`nh h`
anh. Ky hiu
.
,
,
,,
00
00
`
Q l`
a trung d
i
m
c
ua
P
Q
.
R
o
r`
a
ng
Q
A,
v`
Q
v`
a
P
l`
a
ph
n
tu
1 i
i
,
,
,
. t kh
cua A v`
a A lì. Ma
ac P1 Qi = 2P1 Q00 v`
a v` A0 l`
a anh cua A qua
,
,
,
0
`m trong tp
phep vi. tu. tm P1 v`
a h. s 2, nn d
im Qi na
. ho. p A .
,
tp trong c
tp
`m trong A0 . `ng thò,i mi
Nhu vy
ac tp
. mi
. Ai na
.
10.2. V du.
109
,
,i A v`
cua Ai d
a suy ra S( Ai ) = S( A). Do d
`ng dang
o
. vo
S( A1 ) + S( A2 ) + S( A3 ) + S( A4 ) + S( A5 ) = 5S( A).
,
,
0 `ng dang vo
,i A vo
,i h. s 2. Suy ra
Nhung tp
. ho. p A d
.
(10.1)
S( A0 ) = 4S( A).
(10.2)
,
,
. t kh
ac A c
od
a tù (10.1) v`
a
Ma
im trong, v` th S( A) > 0. Ngha l`
0
(10.2) suy ra S( A1 ) + S( A2 ) + S( A3 ) + S( A4 ) + S( A5 ) > S( A ).
,
,,
,,
,
,
Nhu vy
ai to
an d
uo. c suy ra tù nguyn ly
. trong truòng ho. p 1 b`
irichl cho din
. tch.
,
,`,
,,
,
`m trn mt
2. Truong ho. p A khng c
od
im trong, A se na
uòng
. ,d
,
,
,,
`m trn mt
ng, do
ng. Tht
tha
im na
uòng tha
. vy,
. nu t nht ba d
. d
,
,
,
,
a to`
i dnh l`
tnh cht lì A chu
an b. h`nh tam gi
ac vo
a c
ac d
im
,
,
,,
. n trn mt
n`
ay, suy ra A c
od
im trong. Nhung tp
uòng
. lì,, bi. cha
. d
,
,
,,
ng chnh l`
ng trn duòng tha
ng n`
tha
ad
ay. Ph`n c`
on lai
oan
. tha
. ly
,,
,
,
,
,
,
,
,
,
lun
tu. nhu ph`n trn. Nhung trong truòng ho. p trn d
uòng
., tuong
,
,
ng ch c`n 3 d
tha
a nguyn ly irichl v` d
ai.
im v`
. d`
,
,
,
. 10.5. (inh
a tp
. t pha
ng
. ly Minkovski) Cho A l`
. ho. p dim trong ma
,
c
o tnh cht lì, bi. cha
. n v`
a di xung qua gc toa
a S( A) > 4. Khi
. d. v`
,
,
,
,
,
ng dim trong kh
A chua nhu
do
ac dim gc v
oi toa
. d. nguyn.
,
1
,
`,i giai. T
Lo
ac dung
ln A phep vi. tu. tm l`
a gc toa
a h. s .
. v`
.
. d
,
,,
,2,
,i A v`
Nhu vy
ung ta nhn
a c
o kch thuo
c
uo. c A0 , d
`ng dang
. ch
. d
. vo
,
,,
1
,
,
`ng nua kch thuo
c cua A. Suy ra S( A0 ) = S( A) > 1. Theo b`
ai
ba
4
,
,
0
a t nht hai d
10.13 suy ra A chu
a ( x2 , y2 ),
im kh
,
,ng qua
a y2 y1 l`
a nguyn. V` tp
m`
a c
ac hiu
i xu
. x2 x1 v`
. h,o. p A d
,
,
0 ung vy. iù do
`ng d
gc toa
im
. nn tp
giai thch ra
. d
. ho. p A c
.
,
0
0 ung lì. Do do
( x1 , y1 ) thuc
trung d
im
. A . V` A lì nn A c
110
,,
. tch
,
,
0 a c
o toa
cua c
ac d
ut ( x1 , y1 ) v`
a ( x2 , y2 ) c
ung thuc
.
im m
. d
. A v`
,
x2 x1 y2 y1
,
,
,
i 2 th` d
(
,
). Nhn toa
ay vo
. n`
uo. c toa
. cua mt
. d
. d
.
2
,2
,
,
,,
d
im thuc
uo. c
. A. Nhu vy
. ( x2 x1 , y2 y1 ) thuc
., A. im, ta t`m d
kh
ac gc toa
a c
o toa
a l`
ad
. v`
. nguyn v`
im trong cua tp
. d
. d
. A.
. 10.6. Nu A là mt
. t,
. b` ma
(10.3)
,
,
,ng b` ma
l`
a nhu
. t v`
a thoa m
an Ai A(i = 1, 2, . . . , n), c`
on k l`
a s tu.
nhin m`
a
A1 , A2 , . . . , A n .
k.S( A) < S( A1 ) + S( A2 ) + + S( An ).
(10.4)
,
,ng b` ma
th` t nht k + 1 trong s nhu
. t trn c
o mt
. dim trong chung.
,
,`,
,
`ng qui nap,Tru
`,i giai. Ch
,ng minh ba
Lo
ung ta chu
ong ho. p k = 1 d
o
.
,
,,
,
,
,
,
ng minh o trn. By giò gia su b`
chu
l`
a nguyn Ly irichl d
ai to
an
a
,
,
ng minh n
d
ng cho k, ch
ng cho k + 1.
d
ung ta phai chu
o c
ung d
a
u
u
,
,
c
ng thu
a c
o bt d
Ta c d
inh
a
. mt
. k v`
( k + 1) S ( A ) < S ( A1 ) + S ( A2 ) + + S ( A n ).
(10.5)
,
,
,
,
`ng vo
,i (10.5) t`n tai
mt
d
ad
Ch
ung ta se ch ra ra
im l`
im trong cua
.
.
, ,
k + 2 tp
. ho. p cua (10.3). Do A A( = 1, 2, . . . , n), nn S( A )
,
,
suy ra S( A1 ) + S( A2 ) + + S( An ) nS( A). Tù bt
S( A), tù d
o
,
,c sau c`
ng thu
d
ung v`
a (10.5) ch
ung ta c
o (k + 1)S( A) < nS( A) suy
a
ra k + 1 < n. V` vy
.
n k + 2.
(10.6)
,
,,
,
,ng
T`n tai
d
i
m
chung
cho
t
nh
t
k
+
2
t
p
h
o
p
(10.3)
d
u
o
c
u
.
.
.
. ch
,
,
t
`ng qui nap
minh ba
. theo n. Tù (10.4) suy ra (10.5), vy
. ta phai ba
,
,
d
ù tù k + 2. Nhu vy
. vit lai
.
( k + 1 ) S ( A ) < S ( A 1 ) + S ( A 2 ) + + S ( A k +2 ).
(10.7)
10.2. V du.
111
,
,
,
,
,ng minh t`n tai
C`n phai chu
a n
o l`
ad
im trong cua A1 , A2 ,
. dim m`
. . . , Ak+2 . Ly
A0 = A \ Ak+2 ( = 1, 2, . . . , k + 1)
(10.8)
A00
(10.9)
= A Ak+2 ( = 1, 2, . . . , k + 1)
v`
a
A 0 = A \ A k +2
(10.10)
A00 = Ak+2 .
(10.11)
,
R
o r`
ang A0 A0 v`
a A0 A00 ( = 1, 2, . . . , k + 1) . V` c
o tt ca k + 1
,
,
0
,c trn suy ra
tp
am thu
. ho. p A , tù bao h`
(k + 1)S( A0 ) S( A10 ) + S( A20 ) + + S( A0k+1 ).

,
,,
Nu ly (10.7) trù d
ung ta nhn
i (10.12) ch
uo. c
. d
(10.12)
(k + 1)S( A00 ) < S( Ak+2 ) + S( A100 ) + S( A200 ) + + S( A00k+1 ).

(10.13)
0
00
0
00
V` S( A) S( A ) = S( A ) v`
a S( A ) S( A ) = S( A ) do (10.8),
(10.11) nn tù (10.13),(10.9) v`
a (10.11) suy ra
kS( Ak+2 ) < S( A1 Ak+2 ) + S( A2 Ak+2 ) + + S( Ak+1 Ak+2 ).
(10.14)
,
,
ng cho k theo qui nap

Tù (10.14) v`
a gia thit d
u
. suy ra A1
,
Ak+2 , A2 Ak+2 , . . . , Ak+1 Ak+2 c
o d
ay
im trong chung, d
iù n`
,
,
,
c
o ngha l`
a tp
od
im trong chung. Nhu vy
. ho. p A1 , A2 , . . . , Ak+2 c
.
,
,
,
,
i n = k + 2 tù (10.5) suy ra t nht k + 2 tp

vo
o
. ho. p tù (10.3) c
,
d
im trong chung.
,
,
,
,i mt
By giò ch
ung ta gia thit vo
ra
., n k + 2 tù (10.5) suy
,
,
,
t nht k + 2 tp
od
a se phai kt
im trong chung v`
. ho. p tù (10.3) c
,
`ng tù
lun
. ra
(k + 1)S( A) < S( A1 ) + S( A2 ) + + S( An ) + S( An+1 ). (10.15)
,,
. tch
112
,
,
A1 , A2 , . . . , An+1 c
suy ra c
o t nht k + 2 tp
od
im
. ho. p trong dy
. t
trong chung. Tht
ung ta d
a
. vy,
. ch
A0 = A \ An+1 ,
A00
= A A n +1 ,
( = 1, 2, . . . , n).
( = 1, 2, . . . , n)
(10.16)
(10.17)
v`
a
A 0 = A \ A n +1
(10.18)
A00 = An+1 .
(10.19)
V` A0 A0 = A0 , A0 A00 = ( = 1, 2, . . . , n) v`
a A0 A00 =
A, A0 A00 = nn
S( A0 ) + S( A00 ) = S( A ), ( = 1, 2, . . . , n)
(10.20)
v`
a
S( A0 ) + S( A00 ) = S( A),.
(10.21)
,
,
ng minh mt
ng
Ch
ung ta se chu
trong
c
a
c
b
t
d
a
ng
th
u
c
sau
l`
a
d
u
.
(k + 1)S( A0 ) < S( A10 ) + S( A20 ) + + S( A0n )
(10.22)
. c l`
a
hoa
kS( A00 ) < S( A100 ) + S( A200 ) + + S( A00n ).
(10.23)
,,
,,
,
Tht
ung ta se c
o ( k + 1) S ( A 0 )
. vy,
. trong truòng ho. p nguo. c lai
. ch
S( A10 ) + S( A20 ) + + S( A0n ) v`
a kS( A00 ) S( A100 ) + S( A200 ) + +
,,
S( A00n ) Cng
a do (10.20), (10.21) ch
ung ta nhn
. hai v lai
. v`
. duo. c
S( A0 ) + kS( A) S( A1 ) + S( A2 ) + + S( An ).
(10.24)
,
,i S( A00 ) v`
Cng
a tù (10.19), (10.21) ch
ung ta nhn
. hai v (10.24) vo
.
,,
d
u
o
c
.
( k + 1) S ( A ) S ( A1 ) + S ( A2 ) + + S ( A n )
,
,
,c
,i (10.15). Do d
ng thu
trong hai bt d
Nhung diù n`
ay tr
ai vo
o
a
,
ng.
(10.22) v`
a (10.23) phai c
o t nht mt
ai d
u
. c
10.2. V du.
113
, ,,
,
,i n tù, (10.22)
ng. Theo gia thit qui nap
Gia su (10.22) d
u
i vo
. d
,
,
A0 , A0 , . . . , A0 c
suy ra t nht k + 2 tp
im trong
. ho. p trong dy
n od
2
1
,
`ng kt lun
ng cho dy
chung. Tù (10.16) suy ra ra
ung d
u
. trn c
(10.3).
, ,,
, ,
,i k suy ra k + 1
ng. Tù gia thit qui nap
Gia su (10.23) d
u
i vo
. d
,
,
,
00
00
00 o dim chung v`
,i (10.17) ch
tp
a c`
ung vo
. ho. p trong A1 , A2 , . ,. . , An c
,
,
, ,
`ng t`n tai
ra ra
mt
d
a n
o l`
ad
im m`
im trong cua k + 1 tp
.
.
. ho. p tù
, ,
(10.3) v`
a ca cua An+1 .
,
,
,
Nhu vy
ay A1 , A2 ,
. tù, (10.15) suy ra k + 2 tp
. ho. p trong d
,
i n + 1. Tù,
ng vo
. . . , An+1 c
od
im trong chung. Suy ra kt lun
u
. d
,,
,
,i moi
,i (10.5) t`n
phuong ph
ap qui nap
. by ,giò lai
. suy, ra, vo
. n, vo
,
,
tai
a n
o l`
ad
im m`
im trong cua t nht k + 2 tp
. mt
. d
. ho. p trong
(10.3).
,,
,ng minh d
. Trong chu
Ch
u y
ly d`
ung phuong ph
ap qui nap
inh
.
.
,
,
,
,
,
,
c k sang k + 1 ta lai
theo k. Nhung d
ung phuong ph
ap qui
i tù buo
. d`
,
,
,
,
,
ng minh qui nap
c n sang n + 1 ta
i chu
nap
. theo n. Vo
. theo n tù buo
,,
,,
v`
lai
ung buoc k truoc d
a n.
o
. d`
. 10.7. Trong mt
o canh
l`
a
. h`nh vung c
.
,
,
,
,,
1 chua mt
on, Tng d. d`
ai cua
. s duòng tr`
,
ch
ung l`
a 10. Chung minh ra
`ng t`n tai
. mt
.
,
,,
,ng
duòng tha
ng, m`
a n
o ca
t t nht 4 trong nhu
,,
duòng tr`
on n`
ay.
,
`,i giai. (H`nh 10.6) Ch
Lo
ung ta chon
. mt
.
canh
h`nh vung rì chiu vung g
oc c
ac
.
,,
.
d
on xung canh
d
uòng tr`
o
.
H`nh 10.6:
114
,,
. tch
,
,,
`ng h`nh chiu cua mt
D thy ra
on b
an knh R l`
a mt
. duòng tr`
.
,
d
od
ai 2R. V` vy
h`nh vung d
oan
. d`
a chon
. thang c
. trn canh
.
. se
,
,
10
,
,
i tng d
ng chiu xung vo
c
o nhung d
a .
oan
d`
. tha
. ai l`
10
,
> 3 = 3.1, theo nguyn ly irichl suy ra co mt
Nhung
.
,
,
,
,
ng d
thuc
d
ao do
ad
im M n`
im trong chung cua 4 d
oan
a
. AB l`
. tha
,
,
,
,
,
i AB
ng d
d
chiu xung. Khi d
oc vo
o
uòng tha
i qua d
im M vung g
,`,
t 4 d
se ca
on.
uong tr`
,, ,
,,
,
. 10.8. Mt
on v
oi b
an knh 1 duo. c son
s cung na
`m trn d
uòng tr`
, .
,
,
,
,
xanh. Tng d. d`
ai cua c
ac cung mù xanh l
on hon . Chung minh
,
,,
, ,`,
on t`n tai
ra
`ng v
oi mi
duong knh d cua duòng tr`
. dy cung song song
,
,
,
,
,
v
oi d, m`
a hai dù cua dy cung duo. c son xanh.
,
`,i giai. (H`nh 10.7) Khng mt
Lo
C
,
,
A
tnh tng qu
at ch
ung ta gia thit
,
,
c
ac cung bi son khng c
o d
im
d
,`,
chung. Cho d l`
ad
uong knh bt k`y
,
,
cua duòng tr`
on k v`
a c l`
a mt
. trong
,,
,,
d0
`
c
ac cung d
uo. c bi mu. Trn d
uòng
0 `
ng c
tr`
on k ta tao
ach
. ra cung c ba
,
,
,
ng c qua d
ly d
i xu
uòng knh d0
k
A0
,
i d.
vung g
oc vo
C0
H`nh 10.7:
D thy cung c0 cho c`
ung d
ai
. d`
,
,,
,i cung c. Ta l`
,i moi
vo
am nhu vy
on lai
uo. c
. vo
. cung c`
. th` trn k ,nhn
. d
,
,n ho,n 2. Nhu,ng d
mt
o tng d
ai lo
ai cua k l`
a 2,
. d`
. d`
. h. cung c
,
nhu vy
theo nguyn ly irichl c
o t nht hai cung trong h. n`
ay c
o
, .
dim chung.
10.2. V du.
115
,
,,
,
,
,
gia thit o trn nhung cung dang
ung ta d
c tùng d
Nhung ch
a
i
.
,
0
`
c
ng cho c
khng c
od
ung d
ac cung c . Khi d
im chung, d
iu d
o
u
o
,
,
,
,
0
`
ng
i cung c2 , d
tn tai
od
im chung A vo
i x u
. mt
. cung bi son c1 c
,
,
0
i cung c2 qua d . R
i d c
vo
o r`
ang dy cung d
a song song vo
o
i qua A v`
,,
,,
`
`
tnh cht mong mun v` mt
on d
u o c1 , c`
u kia o c2 .
. d
,
. 10.9. Trong h`nh tròn ban knh 1 nguò,i ta t so,n mt
. s dy cung.
,
,
,
`
t nhiù nht k dy cung, th`
Chung minh ra
ng nu moi
duòng knh ca
,
,
, .
, ,
,
t son nho hon k.
tng d. d`
ai cua tt ca c
ac dy cung da
,
`,i giai. Ly c l`
cho v`
Lo
a mt
on C d
a
a
. dy cung bt k`y trong h`nh tr`
,
0
,ng
l`
a cung nho trong hai cung do c tao
a cung d
i xu
. ra. Ky hiu
. l`
,
,
,,
t dy
,i qua tm cua h`nh tr`
vo
on. R
o r`
ang mt
uòng knh cua C ca
. d
,
`m trong v`
cung c khi v`
a ch khi c
o hai d
ut na
a 0 .
ù m
, ,,
,
, ,
,
`ng tng d
n ho,n hoa
. c
ke lo
Gia su ra
ai nhung dy cung d
. d`
a
,
,
,
,
`
n hon k.
ng k. Khi d
tng d
ba
ai tt ca c
ac cung dang
lo
o
. d`
.
,
,
,
0
ng nhu vy
C
ung d
cho tng d
ai c
ac cung dang
. Suy ra tng
u
. d`
.
.
,
,
,n ho,n 2k. V` d
. c l`
d
ai cua c
ac cung dang
0 hoa
a lo
ai cua
. d`
. d`
.
,,
,,
,
d
on C l`
a 2, tù nguyn ly irichl mo rng
suy ra t`n tai
uòng tr`
.
. t
,
`
m trn t nht k + 1 cung c

nht mt
a n
o na
o dang
im thuc
. d
. C, m`
.
, ,,
,
, ,
0
t
`
`
. c . Nu tu d
hoa
ay ta ke d
o ca
im chung n`
uong knh cua C,th` n
,
i diù kin
t nht k + 1 dy cung d
cho, d
ay tr
ai vo
a
iù n`
ù
. trong d
,
,
ng d
ng.
b`
ai. Vy
ai to
an l`
ad
iù kha
inh
u
. cua b`
. d
,
,
,
,
. 10.10. Mt
tp
ho. p M l`
a ho. p cua mt
s doan
tha
ng na
`m trong
.
.
.
.
,
,
,
,
,
a hai dim bt k`y cua M
khoang [0, 1]. Bit ra
`ng khoang c
ach giu
,
,
,
,ng doan
khng ba
`ng 0,1. Chung minh ra
`ng tng d. d`
ai cua nhu
. tao
.
,,
nn M khng vuo. t qu
a
a) 0, 55;
b) 0, 5.
116
,,
. tch
,
,
, , ,
,
`ng phan chu
`,i giai. a) Chu
,ng minh ba
,ng. Gia su, tng S cua d
Lo
.
,
,
,
,
n hon 0,55. Ch
ng tao
d`
ai nhung d
ung ta xet tp
oan
. tha
. nn M lo
. N
,
,
, , `,
,
`
i 0,1. Tù,
ng c
ng cua M vo
nhn
ach cng
mi d
tha
uo. c tu M ba
oan
. d
.
.
,
,
d
cua b`
ai to
an suy ra M v`
a N khng c
od
ai
iù kin
im chung. Ngo`
.
,
,
,
,
,
n hon 0,55. D thy hai tp

ng S nn lo
ra tng d
ai cua N ba
. d`
. ho. p
,
`m trong d
M v`
a N na
V` 2.S > 2.0, 55 = 1, 1, tù nguyn
oan
. [0;1,1].
,
to
,i v ly.
ly irichl suy ra M v`
a N c
od
ay dn
im chung, d
iù n`
, ,,
,
,
,
,
b) Gia su d
ai cua tt ca c
acd
. d`
oan
. trong
M lon hon 0,5. Ch
ung
1
1 2
9
ta chia d
anh 10 ph`n 0,
,
,
,...,
, 1 . Ky
oan
. [0,1] th`
10 10 10
10
,
i i+1
`m trong doan
hiu
a ph`n cua M na
,
, i = 0, 1, . . . , 9
. Mi l`
.
10 10
,
,
`ng c
ng tao ra Mi . Ba
v`
a Si l`
a tng d
ai c
ac d
a
ch tinh
. d`
oan
.
. tha

,
2
9
1
,
tin thch ho. p ch
ung ta chuyn moi
,
,...,
,1
oan
. d
.
10 10
10

,
,
1
,i 0,
,i i = 2, 3, 4 . . . , 9. V`
to
. Ky hiu
Mi0 l`
a anh cua Mi vo
.
10
,
S = S1 + S2 + + S10 > 0, 5 = 5.0, 1, tù nguyn ly irichl
,
,,
,
0
0 o dim
mo rng
suy ra c
o t nht 6 tp
.
. ho. p trong M0 , M1 , . . . , M9 c
1
trong 0,
chung. iù n`
ay c
o ngha l`
a mt
ao d
l`
a kt
o
. s n`
10
, ,
,
,
,
, , ,
qua cua 6 d
ac nhau x1 , x2 , . . . , x6 cua M trù d
ng
im kh
i tuong u
,
k
k
k
,
2
6
,
1
trong
nhung s dang
, , . . . , , o dy k i l`
a mt
ao d
o
.
. s n`
10 10
10
`ng t nht c
0, 1, 2, . . . , 9, i = 1, 2, . . . 6. D d`
ang thy ra
o hai trong c
ac
,
s k1 , k2 , . . . , k6 l`
a lin tip (
ap dung
nguyn ly irichl). V du. nhu
.
k1
k2
1
= x2 , nn x2 x1 = (k2 k1 ) =
,
k2 = k1 + 1. V` x1
10
10
10
d
d
ay d
iù n`
n
n v ly.
10.3. B`
ai tp
.
117
` tp
10.3. Bai
.
,
. t
. 10.11. Cho n là mt
on A l`
a mt
. s tu. nhin bt k`y, c`
. , b` ma
,
. t pha
ng, m`
t`n tai
trong ma
a s( A) > n. Khi d
o
im trong
. n+1 d
,
kh
ac nhau ( xi , yi ) (i = 1, 2, . . . , n + 1) cua A, m`
a hiu
a
. xi x j v`
,
yi y j (i, j = 1, 2, . . . , n + 1) l`
a nhung s nguyn.
,
. t A trong ma
. t pha
ng v`
. 10.12. Nu vo,i mt
b` ma
a mt
.
. s nguyn
,
,,
duong k thoa m
an S( A) < k, th` t`n tai
cho
. tin sao
. mt
. phep tinh
,
,
,
,
,i
anh cua A qua phep tinh
ay chua nhiu nht k 1 d
im vo
. tin n`
toa
. d. nguyn.
,
,ng qua gc toa
. t
. 10.13. Cho A là tp
ho. p lì, d
i xu
. trong ma
.
. d
,
,
,
a t nht 2n + 1
ng, n l`
A chu
pha
a s tu. nhin v`
a S( A) > 4n. Khi d
o
,
,
i toa
d
ac nhau vo
im trong kh
. nguyn.
. d
,
,ng qua gc toa
. n, d
. 10.14. Nu A là tp
d
a
i xu
. v`
. ho. p lì, bi. cha
,
,.
,
`
a t nht 307 d
ng 615, th` A chu
c
o din
a khoang c
ach
im m`
. tch ba
,
,
,
`
n hon hoa
. p trong ch
. c ba
ng 1.
giua moi
ung lo
. ca
,
,
,
,
,
. n nhung dim cua ma
. t pha
ng.
. 10.15. Cho F là tp
. ho. p l`,i, bi. cha
,
,
,
,
Ch
ung ta goi
cua tp
ho. p F l`
a khoang c
ach nho nht
. huu hiu
. d
.
.
,
,
,,
,
,,
,
,ng
ng song song o hai pha cua tp
giua hai d
uòng tha
. ho. p F. Chu
,
,
`ng nu trong mt
,i d
. n vo
minh ra
o
. huu hiu
. tp
. ho,. p lì, bi. cha
. d c
,
,
,
,
,
,
a mt
n hon
chu
m`
a tng d. huu hiu
ung lo
. s tp
. ho. p con
. cua ch
,
,
,
,
ng, m`
t t nht k + 1 tp
kd, th` t`n tai
a n
o ca
oi
uòng tha
. d
. ho. p con n
trn.
118
,,
. tch
, ,
CHUONG
11
, ,
TOAN HOC
. T HO
.P
11.1. V du.
,
. 11.1. (` thi Toan Olympic Quc t,1972) Cho tp
. ho. p g`m 10 s
,
,
, s. Chu,ng minh ra
c
c
o hai chu
`ng tp
o t nht hai tp
. ho. p do
. ho. p con
,
,,
,
ng ph`n tu trong ch
khng giao nhau, m`
a tng nhu
ung ba
`ng nhau.
,
,
,
`,i giai. Nu c
Lo
o hai tp
giao nhau m`
a tng trong ch
ung
. ho. p con
, ,
,,
,
`
ng nhau th` ch
ba
ung ta c
o th bo nhung ph`n tu chung d
i. Khi d
o
,
,, ,
c`
on lai
a tng c
ac ph`n tu cua ch
ung vn
. hai tp
. khng giao nhau v`
`
ng nhau.
ba
,
,
cua
Ch
ung ta tnh c
o bao nhiu tp
mt
. ho. p con khng rng
. tp
.
,
,,
,`,
,,
,
,
,
,
`
ho. p c
o muoi phn tu. S luo. ng nhung tp
. ho. p con ch chua 1 ph`n
,,
,
,
,
,
,
1 . S luong nh
,a 2 ph`n tu,
. c l`
tu c
o 10 hoa
a C10
ung tp
.
. ho. p con chu
,
,
,
2 . S lu,o,ng nh
3 ,. . . Suy ra
,a 3 ph`n tu, l`
l`
a C10
a C10
ung tp
ho. p con chu
.
.
,
,
,
,
tng s luo. ng c
ac tp
a
. ho. p con l`
1
2
3
10
C10
+ C10
+ C10
+ + C10
= (1 + 1)10 = 1023
,
,
,n ho,n 99. Vy
cho khng lo
iù kin
ai ra l`
a 10 s d
a
. tng cua
. b`
,,
,
,
tp
c
ac s trong mi
a 99.10 = 990, nhu vy
. ho. p con khng vuo. t qu
.
,
,,
,
s luo. ng nhung tng kh
ac nhau nhiù nht l`
a 990. Theo nguyn ly
,
,
,
`m 10 s se c
irichl trong s 1023 tp
ho. p con cua tp
o t
.
. ho. p g
,
,
,,
`ng nhau.
nht hai tp
a tng c
ac ph`n tu trong ch
ung phai ba
. m`
, ,
,,
Chuong 11. To
an hoc
. t ho. p
120
b`
`, 1 dn 15, mi
nh s tu
. 11.2. Cho 15 bài toan trac nghim,
da
ai
.
,
,
, ,
ng hoa
ch c
o hai kha n
ang tra lòi : du
. c sai. C
o 1600 th sinh tham gia
, ,
,
,
`
ng 2 b`
thi, nhung khng c
o ai tra lòi du
ai lin nhau. Chung minh ra
`ng
, ,
,
c
o t nht hai th sinh tra lòi to`
an b. 15 b`
ai ht
. nhu nhau.
,
,
,,
th sinh tu,o,ng u
`,i giai. B`
,ng vo
,i mt
Lo
ai l`
am cua mi
ay 15 ph`n tu,
. d
,
ph`n tu,, hoa
. c l`
. c l`
ng) hoa
mi
a (d
a S (sai). Theo gia thit khng
u
,,
,,
c
o d
ay n`
ao c
o 2 ph`n tu k` nhau l`
a , , nn s ti d
ac ph`n tu
a c
SS trong d
ay l`
a 8.
0 k 8 th` s c
,i mi
ng k ph`n
Ta nhn
ac d
ay c
od
u
. thy vo
,,
,,
,
,
,,
,
15k +1
16k
mt
tu l`
a Ck
= Ck
(boi v` mi
ay nhu th tuong d
uong
. d
,
,
,
,i c
. t k tm bà giua 15 k quyn s
vo
ach d
ach: c
o tt ca 16 k vi. tr
a
,
, ,
,
. t bà, k ca hai d
).
d
ach do
d
a
ù cua ch`ng s
Vy
a s c
ac d
ay c
o tnh cht nu trn l`
a
. l`
8
Ck16k = 1 + 15 + 91 + 286 + 495 + 462 + 210 + 36 + 1
k =0
= 1597 < 1600

,
,
, ,
`ng phai c
,ng to ra
iù n`
ay chu
o t nht 2 th sinh c
o c
ac cu tra lòi
,
ht
. nhu nhau.
,
,,
. 11.3. Trong mt
h`nh 9 canh
dù c
o mt
dnh duo. c t mù tra
ng
.
.
.
,
,,
,
c`
on c
ac dnh kh
ac duo. c t den. Chung minh ra
`ng t`n tai
hai tam gi
ac
,
, . ,
`
phn bit
an da
ng (din
ng nhau) m`
a c
ac dnh cua mi tam
. to`
. tch ba
,,
`
gi
ac duo. c t c`
ung mt
. mu.
,
,
,
,,
,,
`,i giai. Tù, 9 d
Lo
ung c
o5d
nh d
uo. c t mù th` t nht c
nh d
uo. c t
, ,,
ng. N
ng tao
l`
c`
ung mt
a mù tra
am mù tra
anh
o
. mù. Gia su d
. th`
,
5.4.3
`ng
ng. y ra
C35 =
= 10 tam giac phn bit
ung mt
. c`
. mù tra
2.3
11.1. V du.
121
,
2k
(k = 0, 1, . . . , 8) xung quanh tm O cua
9 ,
,
,
, ,,
h`nh 9 canh
d
ac d
ù khng anh huong d
n tp
nh cua h`nh 9
.
. M c
tam gi
canh
n`
ay. V` th sau khi quay mi
ac trong 10 tam gi
ac trn
.
2k
,,
mt
oc
(0 k 8) xung quanh O ta duo. c 10.9 = 90 tam giac
. g
9
,
,
,
,
c
od
ung khng th phn bit
nh trong tp
. ho. p M. Tt ca ch
. v` s
,
2.8.7
,
`ng C5 =
tam gi
ac kh
ac nhau c
od
=
nh trong tp
. ho. p M ba
3
2.3
78 < 90.
,
,,
ng 1 v`
Nhu vy
ac tra
a 2 sau mt
ai
uo. c hai tam gi
. ta t`m d
. v`
,
,
i c`
phep quay tr`
ung vo
ung mt
ac . Luu y l`
a hai tam gi
ac 1
. tam gi
,
,
v`
a 2 l`
a phn bit.
ac nhu nhau khng th c
o
. Tht
. th, hai tam gi
,,
,
d
ac.
uo. c sau khi quay tù mt
. tam gi
tam gi
,i tam gi
V` mi
ac 1 v`
a 2 se tr`
ung vo
ac sau khi quay,
,
,
,,
`
`
ng mt
nn tu tam gi
ac 1 ba
o th nhn
uo. c tam
. phep quay ta c
. d
,
ng han
gi
ac 2 (cha
ac phep quay 1 , 2 ). Vy
a 2
. , c
. 1 v`
l`
a hai tam gi
ac phai t`m.
phep quay mt
oc
. g
,
, ,
. 11.4. Trn ma. t phang co n h`nh. Gia su, Si1 ...ik , là din
. tch ,ph`n
,
,
giao cua c
ac h`nh thu i1 , . . . , ik , c`
on S l`
a din
. t pha
ng bi.
. t,ch ph`n ma
, ,,
,
,
,
. Ky hiu
phu boi c
ac h`nh do
Mk l`
a tng tt ca c
ac Si1 ...ik , tuc l`
a tng
.
,
,
,
,
,
cho. Chung
din
ac h`nh c
o th c
o l`
a giao cua k h`nh da
. tch cua tt ca c
minh ra
`ng
a) S = M1 M2 + M3 . . . (1)n+1 Mn
,
b) S M1 M2 + M3 . . . (1)n+1 Mn v
oi m cha
n v`
a
,
,
S M1 M2 + M3 . . . (1)n+1 Mn v
oi m le.
,
,, ,
,,
n a s c
`,i giai. a) Ky hiu
Lo
ach chon
. Ck l`
. k ph`n tu tù n ph`n tu, ta
,c Niuto,n ( x + y)n = nk=0 Ckn x k ynk . Ky hiu
c
o nhi. thu
a din
. Dm l`
.
, ,
,,
Chuong 11. To
an hoc
. t ho. p
,
,
, ,,
ng bi. phu boi d
. t pha
ng d
. t pha
ng m h`nh. Ph`n ma
tch ph`n ma
u
o
,
,
, ,,
,
`
.
gm nhung manh, mi manh bi. phu boi m h`nh x
ac d
ao d
inh
o
. n`
,
,,
,
,,
m
`
Khi tnh Mk din
. , tch mi manh nhu ,vy,
. se duo. c tnh Ck ln, boi v`
,
,
,
m
tù m h`nh c
o th tao
o
. duo. c Ck giao cua k h`nh. Do d
122
Mk = Ckk Dk + Ckk+1 Dk+1 + + Ckn Dn

Suy ra M1 M2 + M3 + (1)n+1 = C11 D1 + (C12 C22 ) D2 +
+ (C1n C2n + C3n ) Dn = D1 + D2 + + Dn
,,
m = (1 +
,c Niuto,n C1m C2m + 3m (1)m Cm
boi v` do nhi. thu
m ) + 1 = (1 1) m + 1 = 1
C1m C2m + C3m (1)m Cm
,
`ng S = D1 + D2 + + Dn .
Cui c`
ung ch
ung ta luu y ra
,
b) Tù ph`n a) ta c
o
S ( M1 M2 + + (1)m+1 Mm ) =
= (1)m+2 Mm+1 + (1)m+3 Mm+2 + + (1)n+1 Mn

n
((1)m+2 Cmi +1 + + (1)n+1 Cni ) Di
i =1
,
,
,,
,ng minh
ta ch c`n phai chu
(Ta qui uo
c nu k > i th` Cki = 0. Do d
o
`ng:
ra
m + n + 1 C i 0 vo
i
i
i
,i i n.
Cm
n
+1 Cm+2 + Cm+3 . . . (1)
,
, ,
,c ( x + y)i = ( x + y)i1 ( x + y) suy ra d
,c
ng thu
ng thu
Tù d
a
a
1
i 1
Cji = Cji
1 + Cj .
Do d
o
i
i
i
m + n +1 i
Cm
Cn =
+1 Cm+2 + Cm+3 . . . (1)
i 1
i 1
i 1
i 1
= Cm
+ Cm
+1 Cm+2 + Cm+3 . . .
i 1
+(1)m+n+1 Cni11 + (1)m+n+1 Cni1 = Cm
Cni1
,
,
,
i
1
`ng Cn = 0 vo
i i n.
Cui c`
ung ch c`n luu y ra
11.1. V du.
123
,
o din
. 11.5. Mt
ai a
`ng 1 c
o 5 ming v
a, m`
a din
. c
. , tch ba
. tch cua
,,
,
,
ming v
mi
a khng nho hon 0,5. Chung minh ra
`ng lun t`m duo. c hai
,
, ,
ming v
a c
o din
ung khng nho hon 0,2.
. tch ph`n chung cua ch
,
, ,
,
`ng M, din
`,i giai. Gia su, din
o ba
Lo
ai a
ac
. tch c
. tch ph`n giao cua c
,
,
`
i1 , . . . , ik ba
ng Si1 ...ik , c`
ming v
a thu
on Mk = Si1 ...ik . Tù b`
ai trn suy
,
,,
ng
ra M M1 + M2 M3 + M4 M5 0, boi v` M S. C
ac bt d
a
, ,,
,
,
,c tu,o,ng tu., c
o, m`
thu
o th d
ai a
a c`
on cho
uo. c vit khng ch cho ca c
,
,
,
i c
o vo
tùng ming v
a. Nu ta coi ming v
a S1 nhu mt
ai a
ac ming
. c
,,
v
a S12 , S13 , S14 , S15 th` ta d
uo. c S1 S1i + S1ij S1ijk + S12345
,
,
,,
,c nhu, vy
ng thu
0. Cng
c
ac bt d
a, ta d
a
uo. c
.
. cho tt ca 5 ming v
,,
M1 2M2 + 3M3 4M4 + 5M5 0 (hang
tu Si1 ...ik c
o trong c
ac
.
,
,
,
,
c cho c
ng thu
bt d
ac ming v
a i1 . . . ik , nn trong tng tt ca c
ac
a
,
,
,
,
c n
c 3( M M1 +
ng thu
ng thu
bt d
o c
o h. s k). Cng
c
ac bt d
a
a
.
M2 M3 + M4 M5 ) 0 v`
a M1 2M2 + 3M3 4M4 + 5M5 0,
,
,,
ng
bt d
ta d
v`
ao do
uo. c 3M 2M1 + M2 M4 + 2M5 0. Cng
a
.
,
,,
,
,c M4 2M5 0, (d
ac Si1 i2 i3 i4
thu
o trong tt ca c
uo. c suy ra tù S12345 c
,
,
,
c l`
,c l`
tu
a M4 5M5 2M5 ), ta d
a
uo. c 3M 2M1 + M2 0, tu
,
,,
,
,
,
M2 2M1 3M 5 3 = 2. Boi v` tù 5 ming v

a c
o th tao
uo. c
. d
,
,
. p, nn din
. p d
khng nho
10 ca
ac ca
o
. tch giao cua mt
. trong s c
, M2
hon
0, 2.
10
, ,,
,
,
,
dim cua
. 11.6. (` thi Toan v dich
CHLB uc, 1979) Gia su mi
.
,
,,
,
,,
ma
. t pha
ng duo. c t ba
`ng 1 trong n mù (n l`
a s tu. nhin cho truoc).
,
,,
,
,
, nht
Chung minh ra
`ng t`n tai
oi c
ac dnh duo. c t c`
ung
. mt
. h`nh chu
. v
mt
. mù.
,
,
`,i giai. Ta thit lp
. t pha
ng mt
Lo
ac vung
. ` c
. trong ,ma
. h. toa. d
,
,
i d
i 1 i n + 1 v`
g
oc tu`y y v`
a ch
u y to
a
im nguyn (i, j) vo
, ,
,,
Chuong 11. To
an hoc
. t ho. p
,
,
, tu., n + 1 dim trn mi

1 j nn+1 + 1. Vic
. t mù k theo ,thu
d
c
d`
ong c
o nn+1 c
ach kh
ac nhau (mi
o n c
ach t). Do d
o
im c
o
,,
n
+
1
t nht l`
a 2 d`
ong trong s n
+ 1 dòng duo. c t mu ging nhau
,
,
c t o,, d
, nht, d
(ngha l`
a hai d`
ong ging nhau v` mù sa
im thu
im
,
,
,
, ,,
,
, hai,. . . ,d
, n + 1 cha
ng han
thu
tnh tù tr
ai qua phai). Gia su
im thu
.
,
,
,i mi
hai d`
ong y l`
a d`
ong nhung d
o toa. d
a m; ngha l`
a vo
im c
. k v`
,
,,
ù. Boi v`
i {1, 2, . . . , n} c
ac d
a (i, m) c
o c`
ung mt
im (i, k ) v`
. m
,
,
,
ch c
o n mù nn trong s n + 1 d
ong c
ac d
o tung
im trn d`
im c
,
,
,
`
t c
ng han,
l`
d
o t nht hai d
o c`
ung mu, cha
d
a2d
. k a
im c
o
im
.
,
,
,i c
( a, k) và (b, k). Khi do h`nh chu nht
ac d
nh ( a, k ), (b, k ), (b, m)
. vo
,
v`
a ( a, m) c
o4d
ung mù.
nh c`
,
,
,
. 11.7. Cho 1000 dim trn ma. t phang M1 , M2 , . . . , M1000 . Chung
,,
, ,,
on b
an knh 1 n`
ao ta dù t`m duo. c mt
minh ra
`ng trn bt cu duòng tr`
.
,
,
,
,
`, S dn c
dim S sao cho tng khoang c
ach tu
ac dim M1 , M2 , . . . , M1000
, ,
khng nho hon 1000.
124
,
,
,
, ,
,,
`,i giai. Gia su, S1 v`
on
a S2 l`
a hai d
Lo
im tu`y y d
i tm cua d
uòng tr`
T b
an knh 1. Ta c
o S1 S2 = 2, vy
. S1 M1 + S2 M2 S1 S2 = 2;
S1 M2 + S2 M2 2;. . . ; S1 M1000 + S2 M1000 2. V` th (S1 M1 +
S2 M1 ) + (S1 M2 + S2 M1 ) + + (S1 M1000 + S2 M1000 ) = (S1 M1 +
S1 M2 + + S1 M1000 ) + (S2 M1 + S2 M2 + + S2 M1000 ) 2000.
,
,
c cha
n thoa m
t nht mt
Do do
trong hai d
a S2 cha
an
im S1 v`
.
,
,
,
,
`
b`
ai ra l`
a tng khoang c
ach tu n
od
ac d
n c
im M1 , M2 , . . . , M1000
, ,
khng nho hon 1000.
,
,ng
. 11.8. Cho 37 dim phn bit
khng gian c
o toa. do. l`
a nhu
. trong
,
,
,
s nguyn sao cho khng c
o ba dim n`
ao tha
ng h`
ang. Chung minh
,
,
,
,
ra
`ng ta c
o th chon
a toa. d. giao dim c
ac trung tuyn cua
im m`
. 3d
tam gi
ac tao
anh dù l`
a s nguyn.
. th`
11.1. V du.
125
,
,
,
,
d
`,i giai. Vo
,i mi
Lo
o toa. d
a nhung s nguyn (d
im
im x; y; z c
. l`
, , ,
,
, ,
y;
z l`
nguyn) ta cho tuong u
ng c
ac s x;
a nhung s du cua phep
chia c
ac s x; y; z cho 3. V` x nhn
a 3 gi
a tri. nn t nht
. khng qu
,
,
13 trong s 37 d
o c`
ung gi
a tri. (nu khng, th th` s c
ac d
im c
im
,
,
,n ho,n 12.3=36). Tu,o,ng tu.,, c
khng lo
o khng t hon 5 trong 13 dim
,
c
d
o gi
a tri. y nhu nhau.
o
,
,
,
Th th` giao dim c
ac trung tuyn cua tam gi
ac c
od
nh ( x1 , y1 , z1 ),
( x2 , y2 , z2 ) và ( x3 , y3 , z3 ) co toa. d.
x1 + x2 + x3
y1 + y2 + y3
z1 + z2 + z3
; y0 =
; z0 =
3
3
3
Nu x1 = x2 = x3 v`
a y1 = y2 = y3 th` c
ac s x0 v`
a y0 l`
a nguyn c`
on
,
,
s z0 ch nguyn khi v`
a ch khi z1 + z2 + z3 0( mod 3). Trong
,
,
,`,
,
`ng nhau v`
truong ho. p b`
ai ra ta chon
ra 5 d
a tt ca s x ba
a tt
im m`
.
,
,
,
,
,
`ng nhau. Nu trong c
ca s y ba
ac d
ay ta t`m d
a
im n`
uo. c ba d
im m`
,
,
c
ac s z nhn
ac gi
a tri. 0; 1; 2 th` voi c
ac d
o
im d
o ta c
. c
x0 =
z1 + z2 + z3 z1 + z2 + z3 0 + 1 + 2 0( mod 3)
,
,
,
,i 5 d
chon
Nu khng c
o nhung d
ay th` s z vo
im n`
im d
a
. se nhn
.
,
,,
khng qu
a 2 gi
a tri,
do
d
o
ta
t`
m
d
u
o
c
3
d
i
m
m`
a
gi
a
tr
i
z
nh
n
c`
u
ng
.
.
.
,
,
mt
gi
a
tr
i
m`
a
s
z
u
ng
v
o
i
n
o
l`
a
s
nguyn.
0
.
.
,
,
,
. 11.9. Trn ma. t phang cho 7 duò,ng thang trong do khng co hai
,
,,
,
,,
duòng tha
ng n`
ao song song. Chung minh ra
`ng ta t`m duo. c hai trong
,
, ,
,,
,a ch
7 duòng tha
ng n
oi trn m`
a g
oc giu
ung nho hon 260 .
,
,
,
,,
`,i giai. Ta h
ng d
cho sao cho ch
Lo
ay tinh
ung
uòng tha
a
. , tin tt ca 7 d
,
,
,`,
,
c`
ung d
oc
i qua mt
im c d
inh
uo. c 7 d
uong thang chia g
. O. Ta se d
. d
,
,
`
`
y
d
nh
O
th`
a
nh
14
ph
n.
V`
th
m
t
trong
c
a
c
g
o
c
t
ao
th`
a
nh
nh
o

.
.
0
,
5
, 360
hon
= 250 < 260 (nu tt ca cac goc dù ba`ng nhau th` mi
14
7
, ,
,,
Chuong 11. To
an hoc
. t ho. p
,
,
,,
t nhau
,n ho,n 260 ). Nhu,ng g
ng ca
g
oc khng lo
oc giua hai d
uòng tha
,
,
,
,
`ng g
ng ban d
ba
oc giua hai d
uòng tha
ù.
126
nguyn bt
. 11.10. Cho A là mt
ac s nguyn v`
a x l`
a mt
. tp
. c
. s
,
,
k`y. Tp
a tinh
ac d
inh
. tin cua A, x
.
. ho. p x + A = { x + a| a A} goi
. l`
,,
,,
,
`
`
bo i x. Hay n
oi c
ach kh
ac tp
ac phn tu cua A cng
. ho. p x + A gm c
.
,
,
,
`
ng mt
thm voi c`
ung mt
s x. Ch
ung ta n
oi ra
. tp
. , ho. p nhung s
, .
nguyn l`
a k-nho nht, nu t`n tai
a ch
ung
. tin cua A, m`
. k tp
. tinh
,
,
,
,
tung d
o dim chung. V du:
a k-nho
i khng c
. moi
. tp
. s huu han
. l`
,
,,
,i moi
nht vo
ung c
o tp
a k-nho nht
. s nguyn duong k. C
. v han
. l`
,
,
,ng minh
nhu d
ay k + 1, (k + 1)2 , . . . , (k + 1)n , . . . Nhung ch
ung ta chu
kt lun
. sau:
, ,
,
,
,ng s nguyn khng th biu
tp
Cho n l`
a s tu. nhin. Khi do
ho. p nhu
.
,
,
,
nhu, ho.,p cua n tp
din
. ho. p (n + 1)-nho nht.
,
, ,,
,,
,
,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta gia su nguo. c lai:
t`n tai
nhung tp
ho. p (n + 1).
.
.
,
s nguyn thuc
nho nht A1 , A2 , . . . , An sao cho mi
t trong
. m
,
, .
,
,
,i
nhung tp
ay. Theo d
inh
. ngha cua tp
. ho. p n`
. (n + 1)-nho nht vo
moi
. i = 1, 2, . . . , n t`n tai
. n + 1 s nguyn ai,1 , ai,2 , . . . , ai,n+1 sao cho
,
,
i 1 r n + 1, 1 s n + 1 v`
vo
a r 6= s nhung phep tinh
. tin
,
,
air + Ai v`
a ais + Ai khng c
o d
N l`
a tp
ho. p
im chung. Ky hiu
.
.
,
,
p thu
, tu., ( j1 , j2 , . . . , jn ) o, d
tt ca n-b. sa
y j1 , j2 , . . . , jn d
c
. lp
. nhn
.
,
,
i mi n-b. a = ( j1 , j2 , . . . , jn ) tù N
c
ac gi
a tri. 1, 2, . . . , n, n + 1. Vo
,,
, , ,
,
i mt
cho tuong ung vo
s nguyn x a = a1j1 + a2j2 + + anjn . Boi
.
,
,
,
, ,
gia thit tp
v` ch
ung ta da
a ho. p cua c
ac
. ho. p nhung s nguyn l`
,
trong d
tp
c
ao do
ay
. ho. p A1 , A2 , . . . , An , mi s x a thu
. mt
. tp
. n`
,
,, ,
,
n
`
tp
ai ra s phn tu cua N l`
a (n + 1) (d
a tnh t
y l`
. ho. p trn. Ngo`
,,
,
,
ho. p).Tù nguyn ly irichle mo rng
ch
ung ta c
o t nht mt
.
. trong
( n + 1) n
,
,
,
a nhung s dang
i t nht
c
ac tp
x a vo
. A1 , A2 , . . . , An chu
.
n
11.2. B`
ai tp
.
127
,
b. a tù N.
,
,
Khng mt tnh tng qu
at ch
ung ta gia thit A1 c
o tnh cht
,
,
,,
trn. Ch
ung ta xet tt ca c
ac ph`n tu cua N m`
a s x thuc
. A1 .
n
,,
( n + 1)
Ch
ung g`m t nht
ph`n tu. Nu = ( j1 , j2 , . . . , jn ) l`
a mt
.
n
,,
,
,
,
,
ng vo
i (n 1)-b.
ph`n tu trong ch
ung, th` ch
ung ta cho tuong u
,
0
p = ( j2 , j3 , . . . , jn ). V` 1 j n + 1 vo
i moi
sa
. = 2, 3,, . . . , n,
, ,
,
0
i c
theo tnh cht t ho. p vo
o nhiù nht (n + 1)n1 kha n
ang.
n
,
( n + 1)
,
,c
ng thu
Tù bt d
> (n + 1)n1 suy ra t nht co hai n-b.
a
n
= ( j1 , j2 , . . . , jn ), = (k1 , k2 , . . . , k n ) ho`
an to`
an kh
ac nhau, m`
a
, , ,
,
i c`
x A1 , x A1 , tuong ung vo
ung mt
. (n 1)-b.
.
,
,
t nga
n gon
Ch
ung ta c
o th t
om ta
ac
. nhu sau: t`n tai
. hai b. kh
nhau = ( j1 , j2 , . . . , jn ) v`
a = (k1 , k2 , . . . , k n ) thuc
a x
. N, m`
,
A1 , x A1 , j1 6= k1 v`
a j2 = k2 , j3 = k3 , . . . , jn = k n . Nhung, x =
,
a1j1 + a2j2 + + anjn x = a1k1 + a2k2 + + ankn nhung v` j = k
= 2, 3, . . . n ch
,i mi
. c l`
vo
ung ta c
o x x = a1j1 a1k1 hoa
a
s x = a1k1 + x = a1j1 + x thuc
a1k1 + x = a1j1 + x . Khi d
ao
o
. v`
,,
,
tp
a a1j1 + A1 . Suy ra tp
tinh
tin A1 x
ac d
boi
inh
.
.
. ho. p a1k1 + A1 v`
.
,
,
t
,i gia thit khi ba
tr
c
ac s a1k1 v`
a a1j1 c
od
ai vo
im chung, d
iù d
o
,
ng minh.
d
ù chu
` tp
11.2. Bai
.
. t ba d
. 11.11. a) Trong h`nh vung din
ac din
a
a gi
. tch 6 d
. tch
,
,
,
`
ng minh ra
ng trong s d
lun t`m d
3. Chu
ac m`
a din
o
uoc hai d
a gi
.
,
, , .
`
tch phn chung cua ch
ung khng nho hon 1.
,ng
. t 9 d
b) Trong h`nh vung din
ac din
a
a gi
. tch 5 d
. tch 1. Chu
,,
`ng trong s d
lun t`m d
minh ra
ac m`
a din
o
uo. c hai da gi
. tch ph`n
128
, ,
,,
Chuong 11. To
an hoc
. t ho. p
,
, , 1
chung cua ch
ung khng nho hon .
9
,
,
,
,,
. 11.12. Sau dim duo. c sap xp trn ma. t phang sao cho ba dim
,
,
bt k`y l`
ad
ac m`
a c
ac canh
c
od
ai kh
ac nhau.
nh cua mt
. d`
. tam, gi
.
,
,
`
ng minh ra
ng canh
Chu
ac tam gi
ac d
`ng
. , nho nht cua mt
. trong c
,
,
n nht cua mt
thòi l`
a canh
lo
ac kh
ac.
.
. tam gi
,
,
. 11.13. Cho P1 , P2 , . . . , P7 là by dim trong khng gian, trong do
,
,
d
ng. T mù mi
khng c
o bn d
ao d
im n`
`ng pha
oan
. Pi Pj (i < j)
,
,
,
`ng c
ng minh ra
i mt
. c d
vo
o hai tam
o hoa
en. Chu
. trong hai mù d
,
c khng c
gi
ac d
o chung canh.
o n s a
.
,
`ng nhau,
. 11.14. Co hai da dù duo.,c chia thành 1998 h`nh quat
. ba
d
`ng mt
v`
a trn mi
ach bt k`y (ba
a t mt
. c
. mù) 200 h`nh quat.
.
,,
,
. t ch`ng ln nhau v`
C
ac d
a quay mt
d
a
theo
nh
u
ng
g
oc
a d
uo. c d
a
.
0
, 360
`ng t`n tai
,ng minh ra
l`
a bi
o khng
. cua 1998 . Chu
. t nht 94 vi. tr c
,, ,
qu
a 20 h`nh quat
ung nhau.
uo. c son tr`
. d
,
,
,
,
. 11.15. Trn ma. t phang cho n duò,ng thang tùng di khng song
,
,
,,
`ng g
,ng minh ra
,i nhau. Chu
ng n`
song vo
oc giua hai d
ao do
uòng tha
1800
,
,
n hon
khng lo
.
trong s d
o
n
, ,
CHUONG
12
` TP HÌNH HOC KHAC
MT
.
. S BAI
.
12.1. V du.
,
,
, nht
. 12.1. Trong h`nh chu
. t 6 dim. Chung minh ra
`ng trong
. , 3x4 da
,
,
,
,
,
a ch
lun t`m d
s do
o khoang c
ach giu
ung khng l
on
uo. c hai dim c
,
hon 5.
,
`,i giai. Chia h`nh chu, nht
Lo
am
. ra l`
,
5 h`nh nhu h`nh 12.1. Trong mt
.
se c
trong s c
ac h`nh d
o t nht
o
,
,
,
2 d
a khoang c
ach giua hai
im, v`
,
,n ho,n 5.
se khng lo
d
im d
o
H`nh 12.1:
,
,
,
. 12.2. Trn ma. t phang co 25 dim, bit ra`ng trong 3 dim bt k`y
,
, ,
,
lun c
trong s d
o 2 dim c
ach nhau nho hon 1. Chung minh ra
`ng
o
,
,
,
cho.
t`n tai
on b
an knh 1 chua khng t hon 13 d
im da
. h`nh tr`
,
, ,
,
,
,
`,i giai. Gia su, A l`
cho. Nu tt ca c
a mt
ac d
on lai
Lo
im d
a
im c`
. d
.,
`m trong h`nh tr`
na
on S1 tm A b
an kinh 1 th` ta khng c`n phai
, ,
,
`m
,ng minh g` thm. Gia su, c
cho na
chu
o mt
im B trong s d
a
. d
,`,
,
c l`
ngo`
ai d
on S1 tu
a AB > 1. Xet h`nh tr`
on S2 tm B b
an knh
uong tr`
,
,
C l`
cho bt k`y lun
1. Trong s c
ac d
ad
im A, B, C trong d
o
im d
a
,
, ,
,
,
, ,
khng th l`
c
o hai d
ach nhau nho hon 1, hon nua d
a2d
im c
o
im
130
,,
Chuong 12. Mt
ai tp
ac
. s b`
. h`nh hoc
. kh
,
,
,a tt ca c
c
cho,
A v`
a B. Do d
ac h`nh tr`
on S1 v`
a S2 chu
ac d
o
im d
a
,
,
,
,
c l`
a khng t hon 13 d
chu
cho.
tu
a mt
on d
o
im d
a
. trong hai h`nh tr`
,
,
tha
ng c
od
ai
. 12.3. Bn trong duò,ng tròn ban knh n da. t 4n doan
. d`
.
,
, ,
,
,
,
`
ng song song hoa
. c vung
1. Chung minh ra
ng c
o th ke mt
. duòng tha
,
,
,,
, ,`,
cho.
g
oc v
oi d
ng l cho truoc v`
a ca
t t nht 2 doan
ng da
uong tha
. tha
,
,
, ,
,,
`,i giai. Gia su, l1 l`
,i l. Ky hiu
ng bt k`y vung g
oc vo
Lo
ad
uòng tha
,
, .
,
,
,`,
d
ai c
ac h`nh chiu cua doan
th
a
ng
th
u
i
ln
c
a
c
d
u
o
ng
th
a
ng l
. d`
.
,
,
,,
, , ,
`ng
ng ba
v`
a l1 l`
a ai v`
a bi tuong ung. Boi v` d
ai cua mi d
. d`
oan
. tha
( a1 + + a4n ) + (b1 + + b4n ) 4n.
1, nn ai + bi 1. Do d
o
,
, ,,
Khng mt tnh tng qu
at gia su ( a1 + + a4n ) (b1 + + b4n ).
,
,
,,
ng d
a1 + + a4n 2n. Tt ca c
cho d
Khi d
ac d
tha
o
oan
a
ù d
uo. c
.
,
,,
`m trong
ng c
chiu xung d
od
ai 2n, boi v` ch
ung dù na
oan
. d`
. tha
,
,
,,
,
ng
d
on b
an knh n. Nu nhu c
ac h`nh chiu cua c
ac d
tha
uòng tr`
oan
.
,
,
,
,,
ng l khng c
ng
cho ln d
d
od
o bt d
a
uòng tha
im chung, th` se c
a
,
,
,
,c a1 + + a4n < 2n. Do d
trn l phai c
thu
o mt
dim bi. c
ac d
o
im
.
,
,
,,
ng d
cho chiu ln d
. uòng
cua t nht hai trong s c
ac d
tha
oan
a
o
.
,
,
t t nht hai d
,i l tai
ng d
se ca
cho.
vung g
oc vo
im d
o
oan
a
. d
. tha
,
,
. 12.4. Trn doan
tha
ng c
od
ai 1 ta t mt
s doan
tha
ng sao
. d`
.
.
.
,
,
,,
,
,a hai dim d
cho khoang c
ach giu
`ng 0,1. Chung
uo. c t bt k`y khng ba
,
,
,,
,
,
minh ra
`ng tng d. d`
ai c
ac doan
ng duo. c t khng l
on hon 0,5.
. tha
,
,
,
`,i giai. Chia d
ng ra l`
ng c
. t
Lo
am 10 d
od
ai 0,1, d
oan
oan
. d`
a
. tha
. tha
,
,
ng nhu vy.
ch
ung theo mt
ct v`
a chiu ch
ung xung mt
oan
. d
. tha
.
, . .
,
,,
,
,
,
`
Boi v` khoang c
ach giua hai d
i
m
d
u
o
c
t
b
t
k`
y
khng
b
a
ng
0,1,
.
,
,
,
,
,,
ng canh
nn c
ac d
i
m
d
u
o
c
t
c
ua
c
a
c
d
o
an
th
a
nhau khng th c`
ung
.
.
.
,
,
,
khng c
chiu xung 1 d
od
ao c
o th l`
a h`nh chiu
im. Do d
o
im n`
12.1. V du.
131
,
,
,
,
,
,,
,
ng. Suy ra tng
cua c
ac d
tha
im d
uo. c t cua nhiù hon 5 d
oan
.
,
,
,,
,n ho,n
ng d
d
ai c
ac h`nh chiu cua c
ac d
. d`
oan
uo. c t khng lo
. tha
5.0, 1 = 0, 5.
,
,
,,
ng l na
`m trong ma
. t
. 12.5. Chung minh ra`ng nu mt
duòng tha
.
,
,
,
,
,
pha
ng cua tam gi
ac ABC v`
a khng di qua dnh n`
ao cua tam gi
ac do
,
cho.
th` n
o ca
t khng qu
a hai canh
cua tam gi
ac da
.
,
,
,
,,
`,i giai. Ky hiu
. t pha
ng do l chia ma
. t pha
ng
Lo
v`
a l`
a hai nua ma
.
,
,
,,
d
`m trong mt
. t
cua tam gi
ac ABC. Mi
a C na
nua ma
nh A, B v`
.
,
,,
ng trn. Theo nguyn ly irichl t nht mt
. t
pha
trong hai nua ma
,
,
, . ,
,
,
a hai d
ng trn, cha
ng han
ac ABC,
pha
nh cua tam gi
. nhu , chu
,
,
,
,
,`,
ng han
t d
ng
ng l khng ca
d
tha
cha
a B. Khi do
oan
uong tha
.
. nhu A v`
,
t mt
AB, ngha l`
a n
o khng ca
ac ABC.
. trong ba canh
. cua tam gi
,
,
,, , `
,ng dim trong ma
ng mt
. 12.6. Nhu
. t pha
ng duo. c son ba
. trong ba
,
,
,
,
mù. Chung minh ra
`ng lun t`m duo. c hai dim c`
ung mù c
ach nhau
ng ba
du
`ng 1.
,
,
, ,
,,
`ng c
`,i giai. Gia su, hai d
Lo
ach nhau 1 d
ac
im bt k`y c
ù d
uo. c t ba
,
`
`
mù kh
ac nhau. Xet tam gi
ac d
u
ABC
c
o
c
anh
b
a
ng
1.
T
t
c
a
c
ac
.
,
,
, ,, ,
,,
`ng c
d
od
ac mù kh
ac nhau. Gia su d
nh cua n
uo. c t ba
im A1 d
i
,
,
,,
,
,
,
,
ng vo
i A qua d
ng BC. Boi v` A1 B = A1 C = 1, nn d
xu
uòng tha
im
,
,,
ù
,c l`
,i mù cua B v`
A1 c
o mù kh
ac vo
a C, tu
a n
od
ung mt
uo. c t c`
. m
,
,
,
,
`ng nu AA1 = 3,
i d
thu. c cht d
ch ra ra
vo
ac lp
im A. C
o
a
. lun
. d
,
,
,
`m
tt ca c
th` c
ac d
a A1 t c`
ung mt
ac d
im A v`
o
im na
. mù. Do d
,`,
trn d
on tm A b
an knh 3 c
o c`
ung mt
mù. R
o r`
ang trn
uong tr`
,
,.
,`,
,,
,
lun t`m d
d
on d
o khoang c
ach giua ch
ung
uong tr`
o
uo. c hai d
im c
,
,
,
,
,
vy
`ng 1. Ta duo. c mu thun,
ba
ung mù
uo. c hai d
im c`
. lun t`m d
,
,
`ng 1.
c
o khoang c
ach giua ch
ung ba
132
,,
Chuong 12. Mt
ai tp
ac
. s b`
. h`nh hoc
. kh
,
,
,
. 12.7. Cho 11 dim khac nhau trong h`nh cù th tch V. Chung
,
,
, ,
minh ra
`ng qua tm cua h`nh cù c
o th du. ng hai ma
. t pha
ng sao cho
,
V
,
a ph`n trong
ch
ung ca
t h`nh cù th`
anh mt
oi th tch , m`
. "ming" v
6,
,
,
,
cho.
cua n
o khng chua trong ph`n trong bt cu mt
ao da
. dim n`
,
,
`ng mt
`,i giai. Chia h`nh cù ra hai b
. t pha
ng d
Lo
an cù ba
ma
i qua
.
,
,
,
,
`
a trong ph`n
cho. Mt
tm v`
a hai d
ac d
b
an cu chu
im tù c
im d
a
,
, .
,,
,
trong nhiù nht l`
a4d
ac d
on lai.
Chia nua h`nh cù
im tù c
im c`
.
,
,
ma
`ng hai ma
. t pha
ng, m`
. t pha
ng d
ba
a mi
a
i qua tm h`nh cù v`
,
,
,,
,
`
on lai.
anh 3
hai d
im trong 4 dim c`
., Nhu vy
. nua h`nh cu chia, th`
,
,
a mt
"ming" khng chu
ao bn trong. t nht th tch cua
im n`
. d
,
,
1
,n ho,n th tch cua b
mt
an h`nh cù.
. ming lo
3
,
. 12.8. Cho khi da din
o 9 dnh A1 , A2 , . . . , A9 .Ky hiu
. lì P1 c
.
,,
,,
n
,ng da din
P2 , P3 , .., P9 l`
a nhu
d
u
o
c
t
ao
th`
a
nh
b
o
i
c
a
c
ph
e
p
t
inh
ti
.
. .
.
,
, , ,
,
tuong ung theo c
ac vecto A1 A2 , . . . , A1 A9 . Chung minh ra
`ng t nht
,
2 trong s 9 da din
o t nht mt
. trn c
. dim chung.
,
,
,
,
`,i giai. Xet h`nh d
Lo
a anh cua P1 qua phep vi. tu. tm A1
a din
. P l`
`ng 9 d
`m trong P. Tht
,ng minh ra
v`
a h. s 2. Ta se chu
a din
ù na
. d
.
,
,
,
ng
a c
ac d
P. Ch
ung ta se chu
vy,
, A , . . . , A9 l`
nh cua d
a din
. cho A
,1 2
, .,
,
`
`
ng minh d
ng han
m trong P. chu
ch
minh, cha
ung
iu d
o
. nhu P2 na
,
,
i phep tinh
ta ch
u y to
tin A1 A2 chuyn c
ac d
im A1 , A2 , . . . , A9
.
,
,
,
,,
,
0
0
0
i c
a trung d
to
ac d
y Ai l`
im cua d
oan
im A2 , A2 , A3 , . . . , A9 , o d
.
A2 A i ).
,
,
,
`m trong P ba
`ng
Tng th tch cua c
ac d
a din
. P1 , P2 , . . . , P9, na
,
,
,
,,
9V, o d
a th tch cua d
on th tch cua d
y V l`
a din
a din
. P1 , c`
. P
,
`ng 8V. Suy ra t nht c
ba
o hai d
od
a din
im chung (nguyn ly
. c
,
irichl cho th tch.
12.1. V du.
133
,
,
. 12.9. Trong h`nh cù duò,ng knh 3 da. t mt
s h`nh cù m`
a tng
.
,
,
,,
,ng h`nh cù n`
duòng knh cua ch
ung ba
`ng 25 (nhu
ay c
o th giao
,
,
,
,
nhau). Chung minh ra
`ng v
oi moi
. t pha
ng t`n tai
. t pha
ng
. ma
. mt
. ma
,
song song v
oi n
o v`
a ca
t t nht 9 h`nh cù con.
,
,
,,
`,i giai. Ch
ng
Lo
ung ta xet h`nh chiu c
ac h`nh cù ln d
uòng tha
,
,i ma
,n chiu v`
. t pha
ng d
cho. H`nh cù lo
vung g
oc vo
ao mt
a
. do, an
.
,
`
ng c
ng
od
ai 3, c`
on c
ac h`nh cu con chiu v`
ao c
ac d
tha
d`
oan
. tha
,
,
, .
, ,,
, `
ng n`
. t pha
ao nhu d b`
ai ra,
nho c
o tng 25. Gia su khng c
o mt
. ma
,
,
,
,
t 8
. t pha
ng d
. t pha
ng song song voi ma
cho ch ca
ngha l`
a moi
a
. , ma
,
,
,
d
ng d
mi
h`nh cù nho. khi d
tha
ai 3 ch thuc
o
im trong d
oan
. d`
,
,.
, .
,
`
nhiu nht l`
a8d
oan
. thang h`nh chiu cua nhung h`nh cu nho. Suy
,
,
,, ,
ra tng cua ch
ung khng qu
a 24. Nhn
uo. c su. v ly.
. d
,,
,
uc L
. 12.10. Trong h`nh vung canh
1 don vi. c
o mt
.
. duòng gp kh
, ,
,
,
,
`
`
khng tu. ca
v
oi d. d`
ai l
ng tn tai
. mt
.
,
,`,
,`,
,
,
hon
duong tha
ng m song song v
oi canh
h`nh vung v`
a ca
t duong L tai
.
.
,
500 dim.
,
, ,
,
,,
t thu
`,i giai. Gia su, li l`
, i cua d
Lo
ad
ai ma
uc, ai v`
a bi
. d`
uòng gp kh
,
,
l`
ad
ai h`nh chiu cua n
o ln c
ac canh
cua h`nh vung. Khi d
. d`
o
.
li ai + bi . Suy ra
1000 = l1 + + ln ( a1 + + an ) + (b1 + + bn )
,c l`
. c a1 + + an 500 hoa
. c l`
Tu
a hoa
a b1 + + bn 500. Nu
,
,
,
t ln mt
tng d
ai h`nh chiu cua c
ac ma
ai 1 khng nho
. d`
. d`
. canh
. d
,
,
,
ng phai c
hon 500, th` theo nguyn ly irichl cho d
ai d
tha
o
. d`
oan
.
,
,
,
,
t gp kh
c l`
uc, tu
a
d
ac ma
im chung cho hon 500 h`nh chiu cua c
, , ,
,`,
,
,
t d
se ca
d
oc ke tù d
uc tai
uong vung g
im chung d
o
uòng gp kh
. t
,
nht 500 d
im.
134
` tp
12.2. Bai
.
,,
Chuong 12. Mt
ai tp
ac
. s b`
. h`nh hoc
. kh
,
,
,
. t cù v`
a c
o din
. 12.11. Cho A là tp
.
. ho. p nhung dim trn mt
. ma
,,
,
,
,
,
`
`
t
n hon nua din
tch lo
t
ch
m
a
t
c
u.
Ch
u
ng
minh
r
a
ng
A
ch
u
a
t
nh
.
.
,
,
,
,`,
. p d
mt
a n
o l`
a2d
im m`
aah u duong knh cua qua cù.
. ca
,
,,
,
,,
. 12.12. Ta goi
a h`nh tao
ac d
uòng cheo cua
. h`nh chu thp
. l`
. boi c
`ng trong h`nh tr`
,ng minh ra
h`nh vung canh
1. Chu
on b
an knh 100
.
,
,
,,
,
,
t nhau.
. t d
ch c
o th d
ac chu thp
a
uo. c mt
. s huu han
. c
. khng ca
,
,
,
,
,
. 12.13. Trn ma. t phang cho dim O. Hoi co th da. t trn ma. t phang
,
,
,
t
5 h`nh tr`
on khng phu d
at tù O ca
im O sao cho moi
. tia xut ph
,
,,
,
,
t o d
khng t hon hai h`nh tr`
on d
o ngha l`
a
uo. c hay khng ? (ca
y c
,
c
od
im chung).
,
,
,
,
. 12.14. Nhung dim trong ma. t phang duo.,c so,n ba`ng mt
. trong
,
,
,
,
`
ng minh ra
ng lun t`m d
hai mù. Chu
ung mù c
ach
uo. c hai d
im c`
`
ng 1.
ng ba
nhau d
u
, ,
CHUONG
13
`
MT
.
. S THI V ICH
,
,
,,
Nhung b`
ai to
an thi v d
ac nuo
c l`
a c
ac b`
ai to
an d
ich
in h`nh cho
. c
, ,
,
ì hoi hoc
vic
tr thng minh, s
ang tao
d
od
giai. N
o
. , vn
. dung
.
.
. sinh
,
,,
,
,
, ,
m d
c v`
o.
phai na
ac kin thuc co ban vung cha
a hiu thu d
uo. c c
a
, ,
,
giai c
ac b`
ai to
an thi v d
cao tnh phn tch
ich
. phai vn
. dung
.
,
,
,
v`
a tng ho. p c
ac kin thuc to
an hoc.
ai to
an thi v d
ich
.
. Rt nhiu b`
, ,,
,,
,,
`
c
ac nuoc c
o mt
nguyn ly irichl, c
ac chuong
. phn giai su ,dung
.
,,
truoc ta d
ai. thun
a ga. p mt
oj c mun tham
. , s b`
. tin
. cho ban
. d
,
,
khao d
ay ti chep lai
a thng k ra d
ac d
`y d
u v` chu d
` n`
y c
`
. v`
,
,
,,
ach [4] v`
a mt
s tuyn
thi v d
ac nuoc chu yu trong cun s
ich
. c
.
,
,
,
,
tp
ac. Nhung v` t`
ai liu
tham khao c
o han,
ph`n suu t`m cua ti
. kh
.
.
,
,
c cha
n chu,a d
cha
ac ban
a cho y kin.
`y d
u mong c
oc
. d
. b sung v`
,
,
,
,
b`
c v`
Mi
ai trong chuong n`
ay kèm theo tn nuo
a n
am k`y thi v d
ich
.
,,
nuoc d
o
.
,
`, 52 s nguyn bt k`y lun
. 13.1. (Anh, 1966) Chung minh ra`ng tu
,
,
,
,,
c
o th chon
a tng hoa
. c hiu
ung chia ht cho
. duo. c ra hai s m`
. cua ch
100.
,
,
,
,,
`,i giai. Tt ca c
Lo
ac s du trong phep chia cho 100, d
anh
uo. c chia th`
,
,
tùng nh
om nhu sau: {0}, {1; 99}, {2; 98}, . . . , {49, 51}, {50}. V` c
o
,
,
tt ca 51 nh
om, m`
a lai
o 52 s, nn theo nguyn ly irichl giua
. c
136
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
,
,
,
ch
ung phai c
o hai s m`
a c
ac s du trong phep chia cho 100 roi v`
ao
, ,
`
ng
mt
om. Hai s n`
ay l`
a hai s cn t`m v` nu s du cua ch
ung ba
. nh
,
, ,
nhau th` hiu

ch
ung chia ht cho 100, c`
on nu s du cua ch
ung
. cua
,
,
kh
ac nhau th` tng cua ch
ung chia ht cho 100.
,
,
,
`, tp
. 13.2. (Anh, 1970) Chung minh ra`ng tu
. ho. p tu`y y g`m n s tu.
,,
,
,
nhin lun t
ach ra duo. c mt
tp
ho. p con (kh
ac rng)
chua c
ac s m`
a
.
.
,
,
tng cua ch
ung chia ht cho n.
,
, , ,
,
`,i giai. Gia su, vo
,a c
i mt
chu
Lo
tp ho. p n`
ao d
ac s a1 , a2 , . . . , an m`
a
o
, . .
,
,
ng d
khng c
khng thoa m
an kha
ai to
an. Khi d
o s n`
ao
inh
o
. cua b`
trong c
ac s
S1 = a 1 , S2 = a 1 + a 2 , . . . , S n = a 1 + a 2 + + a n
,
chia ht cho n. V` s c
ac s du kh
ac khng trong phep chia cho
,,
n l`
a n 1, nn theo nguyn ly irichl t`m d
a Sj
uo. c hai s Si v`
,
(1 i < j n) co c`
ung s du. Suy ra hiu
a
. S,j Si = ai1 + +
, j
,,
,
i gia su n
ng
oi trn v`
a kha
ay mu thun vo
chia ht cho n, d
iù n`
,
,,
,
ng minh.
d
ai to
an d
inh
uo. c chu
. cua b`
, ,,
, ,
. 13.3. (Anh, 1976) Gia su trong tp
u han
. ho. p hu
. X chon
. ra 50 tp
.
,,
,
,
,
,
tp
`n
ho. p con A1 , . . . , A50 sao cho mi

h
o
p
con
ch
u
a
ho
n
m
t
n
u
a
ph
.
.,
.
,, ,
,
,
,
,
tu cua tp
`ng c
o th t`m duo. c tp
. X. Chung minh ra
. ho. p con B X
,,
,,
,
,
chua khng nhiù hon 5 ph`n tu v`
a c
o t nht mt
. ph`n tu chung cho
,
c
ac tp
. ho. p A1 , A2 , . . . A50 .
,
, ,
,, ,
,
tp
`ng n. Mi
`,i giai. Gia su, s c
Lo
ac ph`n tu cua tp
. X ba
. ho. p con
,
n
,,
,
,a khng t ho,n
d
ph`n tu, c
o ngha l`
a
uo. c chon
. A1 , . . . , A50 chu
2
,
,
,, ,
n
,,
tng s c
ac ph`n tu cua tt ca c
ac tp
ay vuo. t qu
a 50. = 25.n.
. n`
2
,, ,
`
Theo nguyn ly irichl t`n tai
m
t
ph
n
t
u
c
ua
X
thu
c
.
.
. khng t
137
,,
,
,
,ng minh vo
,i gi
chon.
hon 26 tp
a tri. bt k`y
a
. con d
. Tuong tu. ta chu
,
,
,
k < 50 giua c
ac tp
o th chon
. Ai1 , Ai2 , . . . , Aik c
. ra khng t hon
,,
,, ,
k
,
,a c`
+ 1 tp
ho. p chu
ung mt
ph`n tu. Ta ly ph`n tu cua mt
.
.
.
2
,
,
,
,
tp
a n
o thuc
ay se l`
a mt
. ho. p X m`
. khng t hon 26 tp
. (ph`n tu n`
.
,, ,
,,
,
,
`
trong 5 ph`n tu cua tp

h
o
p
B).
Ta
lo
ai
ra
26
t
p
m`
a
ch
u
a
ph
n
t
u
.
.
.
.
,,
,,
,
xet. Khi do
t`m d
d
on lai.
a
uo. c 1 ph`n tu thuc
. t nht 13 tù 24 tp
. c`
.
,
,
,
`n
Ta lai
lo
ai
13
t
p
n`
a
y
ra,
khi
d
o
gi
u
a
11
t
p
c`
o
n
l
ai
t`
m
d
u
o
c
1
ph
.
.
.
.
.
.
,,
,
,
,
,
i 5 tp
tu thuc
ac tp
on
. khng t hon 6 trong s c
. ho. p. i vo
. ho. p c`
,,
,,
,
lai
ung. V`
a cui
uo. c 1 ph`n tu thuc
. t`m d
. khng t hon 3 trong s ch
,,
,
c`
ung t`n tai
tp
ung. Nhu vy
. mt
. ph`n tu thuc
. hai
. cui c`
. ta t`m
,
,, ,
,,
,
,
d
o th t hon v` mt
ai
uo. c khng nhiù hon 5 ph`n tu cua tp
. X (c
. v`
,,
ph`n tu se tr`
ung nhau), ch
ung se tao
anh tp
ai ra mt
. th`
. B. Ngo`
. tp
.
,,
,
,
`
a t nht mt
bt k`y tù A1 , . . . , A50 chu

trong
c
a
c
ph
n
t
u
d
o
.
.
,
. 13.4. (Ba Lan, 1979) Khi chia cac s tu. nhin a1 , a2 , . . . , an cho s
m
,
,,
,
,
, nhn
tu. nhin m n`
ao do
ac s du kh
ac nhau, d`ng thòi n > .
. duo. c c
2
,
,
Chung minh ra
`ng v
oi moi
s
k
Z
t
n
t
ai
c
a
c
s
i,
j
{
1,
2,
.
.
.
,
n
}
.
.
(khng nht thit kh
ac nhau) sao cho s ai + a j k chia ht cho m.
,
`,i giai. Xet 2n s a1 , a2 , . . . , an , k a1 , k a2 , . . . , k an . V` 2n > m,
Lo
,
c
nn c
o 2 trong c
ac s d
o c`
ung s du trong phep chia cho m. Theo
o
,
d
ai to
an, c
ac s a1 , a2 , . . . , an , c
o s du kh
ac nhau trong
iù kin
. b`
,
phep chia cho m, nn c
ac s k a1 , k a2 , . . . , k an c
ung c
o s du
,
,
, `
. p s c
ng nhau ch c
ca
kh
ac nhau. Do do
o s du ba
o th l`
a hai s c
o
,
,
i i, j n`
. Khi d
hiu
dang
ai v`
a k a j vo
ao d
ung ai + a j k
o
o
.
. cua ch
chia ht cho m.
,
,
. 13.5. (Ba Lan, 1977) Chung minh ra`ng v
oi moi
gi
a tri. a, b R v`
a
,
, .
,
e > 0, t`n tai
ac s k, m Z v`
a n N thoa m
an c
ac bt da
ng thuc
. c
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
138
|na k| < e và |nb m| < e.

,
1
ca
`,i giai. Cho s nguyn N > v`
,i mi
. p x, y [0; 1] ta thay
Lo
a vo
e
,
`ng ca
,i hai
. p u, v thoa m
nu vo
th ba
an u = [ Nx ], v = [ Ny], khi d
o
, , ,
,i mt
. p duy nht (u, v) th`
. p ( x1 , y1 ), ( x2 , y2 ) tuong u
ng vo
ca
. ca

1

1
| x1 x2 | = (u + { Nx1 }) (v + { Nx2 }) =
N
N
1
1
= |{ Nx1 } { Nx2 }| <
<e
N
N
,,
,
v`
a tuong tu. ta c
o |y1 y2 | < e. V` u, v {0, . . . , N 1}, nn c
o tt
, 2
,
2
. p (u, v) kh
. p gi
ca N ca
ac nhau. Xet tp
a tri.
. ho. p N + 1 ca
,i l = 0, 1, . . . , N 2
x = {la}, y = {lb} vo
, ,, ,
i l = i v`
. p (gia su vo
Theo nguyn ly irichl c
o t nht hai ca
a
,
,
,
,
,
ng c`
. p (u, v). Do d
,
l = j, i > j) tù tp
ay tuong u
ung mt
o
. ho. p n`
. ca
,
i ky hiu
vo
.
n = i j, k = [ia] [ ja], m = [ib] [ jb]
,
,,
,c c`n chu
,ng minh :
ng thu
ta nhn
ac bt d
a
. duo. c c
|na k| = |(ia [ia]) ( ja [ ja])| = |{ia} { ja}| < e,

|nb m| = |(ib [ib]) ( jb [ jb])| = |{ib} { jb}| < e.
,
. 13.6. (B, 1977) Trong h`nh tròn co ban knh n N co 4n doan
,
,.
,
,
,
`
`
`
tha
ng du c
o d. d`
ai ba
ng 1. Chung minh ra
ng nu c
o mt
ng
. duòng tha
,
,,
,,
,`,
cho truoc th` t`m duo. c mt
duong tha
ng kh
ac, hoa
. c song song, hoa
. c
, .
,
, ,`,
vung g
oc v
oi d
ng n`
ay v`
a ca
t t nht hai doan
ng n
oi trn.
uong tha
. tha
,
,
,
,
mt
`ng tng d
`,i giai. y ra
Lo
ai hai h`nh chiu cua mi
. d`
oan
. d
.
,
,
,
,`,
,`,
,
0
ng ln d
tha
u
o
ng
th
a
ng
l
v`
a
d
u
o
ng
th
a
ng
l
,
vung
g
o
c
v
o
i
n
o
,
khng
139
,
,
,i doan
be hon 1. Tht
od
ai l`
a 1 song song vo
. d`
. vy,
. nu vecto a c
.
,
,
,
,
ng n`
, c`
tha
ao d
on c
ac vecto x v`
a y l`
a c
ac h`nh chiu cua vecto a ln
o
,
,`,
,
0
ng l v`
d
a l th` a = x + y, suy ra | x | + |y| | a| = 1. Nhung
uong tha
,
,
,
,
`ng | x | v`
ng ba
tng cua
d
ai c
ac h`nh chiu cua d
a |y| do do
. d`
oan
. tha
,
,
,
d
ch
ung c
ung khng be hon 1. Dn
ai h`nh chiu cua tt
n tng d
. d`
,
,
,
,
,,
,
,i vy
ng khng be hon 4n. Bo
ng l
ca c
ac d
tù hai d
oan
uòng tha
. , tha
.
,
,
,
,,
,,
ng, tng d
v`
a l 0 c
o th chon
d
d
ai cua h`nh chiu
uo. c mt
uòng tha
. d`
.
.
,
,
ng trn n
c
ac doan
tha
o khng be hon 2n (nguyn ly irichl). V` tt
.
,
,
,,
,
ng d
p xp trong h`nh tr`
ca c
ac d
on b
an knh n, nn ho. p
oan
uo. c sa
. tha
,
,
,,
,
ng bt k`y c
c
ac h`nh chiu cua ch
ung trn d
od
ai be hon
uòng tha
. d`
,
,
,,
,,
,,
ng d
2n. Suy ra trn d
t`m d
ao
uòng tha
uo. c chon
uo. c 1 d
im thuc
. v`
, .
,
ng (Nguyn ly irichl cho doan

h`nh chiu cua t nht hai d
a
oan
. th
,
,.
,
,
,`,
, ,`,
ng d
ng
ng). uong tha
ay vung g
oc voi d
tha
i qua d
im n`
uong tha
,
,
,,
,`,
d
ay. V` duong thang n`
ay
uo. c chon,
oan
. se cat t nht hai d
. thang n`
,
,
,
, ,`,
hoa. c vung g
oc voi, hoa. c song song voi d
o thoa
uong thang l, th` n
m
an diù kin
ai to
an.
. b`
,
. 13.7. (Bungari (d` thi chon
a
. di
. tuy,n),1973) Cho a1 , a2 , . . . , an l`
,
,
nhung s nguyn kh
ac nhau trong khoang [100,200], m`
a ch
ung thoa
,
,a nhu
,ng s n`
m
an a1 + a2 + + an 11100. Chung minh ra
`ng giu
ay
,,
,
c
o t nht mt
a vit n
o o dang
o t nht hai chu s
. s, m`
. thp
. phn c
ging nhau.
,
,
`,i giai. Ch
Lo
ung ta lp
ach c
ac s trong khoang [100,200], m`
a
. danh s
,,
,
ch
ung vit o h. thp
o hai chu s tr`
ung nhau.: 100,
. phn t nht c
101, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 121, 122,
131, 133, 141, 144, 151, 155, 161, 166, 171, 177, 181, 188, 191,
,
,
,
,
,
. t kh
ac tng tt ca
199, 200. Tng cua tt ca c
ac s trn l`
a 4050. Ma
,
,
c
ac s nguyn trong khoang [100,200] l`
a 15150. Nu trong nhung
cho a1 , a2 , . . . , an khng c
s d
o s n`
ao trong danh s
ach trn, th`
a
140
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
a1 + a2 + + an < 15150 4050 = 11100, d

ay v ly. Ngha
iù n`
,, ,
,,
l`
a trong c
ac s a1 , a2 , . . . , an c
o t nht mt
o t
. s vit o co s muòi c
,
nht hai chu s tr`

ung nhau.
,
. 13.8. (Bungari,1973) Trong mt
o 20000 cun s
ach,
. thu vin
. c
,,
,
gi
ng gi
ch
ung duo. c xp v`
ao nhu
a s
ach sao cho mi
a s
ach c
o t nht
,
,
mt
. c nhiù nht 199 cun s
ach. Chung minh ra
`ng t nht
. quyn hoa
,
,
c
o hai gi
a s
ach c
o c`
ung s luo. ng s
ach.
,
, ,
,
`,i giai. Gia su, ngu,o.,c lai.
Lo
o n gi
a s
ach v`
a ch
ung
. Nu trong thu vin
. c
,,
,
`
nh s tu 1 d
d
o r`
ang l`
a n 199. Ch
ung ta ky hiu
uo. c da
n n, th` r
. ai
,,
,
. t ln gi
l`
a s cun s
ach d
a s
ach thu i, ch
ung ta se c
o 1 ai
uo. c d
a
,,
,,
,
`
tu d
199. khi d
ung ta nhn
o
iu kin
uo. c
. ai 6= a j voi i 6= j, ch
. d
20000 = a1 + a2 + + an 1 + 2 + + 199 = 19900 < 20000
,a c`
d
ay v ly. Suy ra c
o t nht hai gi
a s
ach, trn ch
ung chu
ung
iù n`
s s
ach.
,
,
. 13.9. (Bungari, 1983) T`m h`nh vung co kch thuo,c be nht, d
,
c
trong h`nh vung do
o th sa
p xp 5 h`nh tr`
on b
an knh ba
`ng 1, sao
,
cho khng c
o 3 h`nh tr`
on n`
ao trong ch
ung c
o dim trong chung.
,
, ,
A
B
`,i giai. Gia su, h`nh vung ABCD
Lo
A1
B
1
,a 5 h`nh
c
o tm O v`
a canh
a, chu
.
O
t nhau v`
tr`
on khng ca
a dù c
o
D1
C1
`ng 1, khi d
c
b
an knh ba
ac tm
o
,
C
D
`m trong h`nh vung
cua ch
ung na
`ng
A1 B1 C1 D1 c
o tm O v`
a canh
ba
H`nh 13.1:
.
,,
a 2 (o dy A1 B1 //AB ).
,
,
,
,
,,
,
ng ni tù c
C
ac d
ac trung d
ac canh
uòng tha
im cua c
i din
. d
. cua
th`
h`nh vung A1 B1 C1 D1 chia h`nh vung d
anh bn h`nh vung
o
141
, ,,
nho, o mt
ung t nht c
ung c
o hai trong sc
ac tm (Nguyn
. trong ch
,
,
. t khng
khoang c
ly irichl). Khi d
ach giua hai tm n`
ay mt
o
. ma
,
,
,
,
,
n hon d
. t kh
lo
ac khng be hon 2. Do
uòng cheo h`nh vung be, ma
vy
o
. c
A1 B1
a 2
2 OA1 =
2=
2
2
2
suy ra a 2 2 + 2.
,
Cui c`
ung, nu a = 2 2 + 2 v`
a tm cua c
ac h`nh tr`
on l`
a c
ac
,
,
,
,,
`
d
ac d
nu trn d
im O, A1 , B1 , C1 , D1 th` tt ca c
iu kin
uo. c thoa
.
,
,
m
an. Nhu vy
cua h`nh vung c`n t`m l`
a 2 2 + 2.
. canh
.
,
,
,,
. 13.10. (Nam Tu, 1977) Cho truoc 20 s tu. nhin a1 < a2 < . . . <
,,
,
,a c
a20 khng vuo. t qu
a 70. Chung minh ra
`ng giu
ac hiu
. a j ak ( j > k )
,,
`
lun t`m duo. c t nht 4 hiu

ng nhau.
. ba
,
,
, ,
,
,
,
`,i giai. Gia su, kha
ng d
giua 19 s tu.
Lo
ai to
an l`
a sai. Khi do
inh
. cua b`
`ng nhau.
nhin a20 a19 , a19 a18 , . . . , a2 a1 khng c
o 4 s n`
ao ba
,
s 1, 2, 3, 4, 5, 6 c
. t khng qu
giua ch
Do d
ung mi
o ma
a 3 l`n.
o
, ,
,
n hon 6 (nu khng th` s c
phai lo
ac
Suy ra c
o mt
o
. trong 19 s d
,
,
,
,
s khng lon hon 6 se nhiu hon 18), c

o 3 trong 18 s c`
on lai
phai
.
, ,
,
,
,n ho,n 5, 3 trong 15 s c`
n ho,n 4,. . . Do d
tng cua
lo
on lai
o
. phai lo
ch
ung ( a20 a19 ) + ( a19 a18 ) + + ( a2 a1 ) 7 + 3(6 + 5 + 4 +
,
`ng a20 a1 70 1 = 69. Mu thun

3 + 2 + 1) = 70 khng th ba
,
,
,,
,
ng minh kha
ng d
chu
nhn
ai to
an.
uo. c d
a
inh
. cua b`
. d
,
,,
,
. 13.11. (Nam Tu, 1981) Tp
ac s {1, 2, . . . , 100} d
uo. c chia
. ho. p c
,,
,
,
,
l`
am 7 tp
`ng t nht o mt
ac tp
. ho. p con. Chung minh ra
. trong c
. ho. p
,,
con y t`m duo. c hoa
. c 4 s a, b, c, d sao cho a + b = c + d, hoa
. c ba s
e, f , g sao cho e + f = 2g.
,
,
,
`ng c
`,i giai. y ra
,a khng
Lo
o t nht mt
. trong 7 tp
. ho.,p con chu
,,
,,
,
,
,
t hon 15 s (trong truòng ho. p nguo. c lai,
ac tp
. tt ca c
. ho. p con
142
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
,
,
ca
,a khng nhiù ho,n 7.14 = 98 s). Mi
. p s a > b cua tp
chu
. ho. p
,,
, , ,
,,
,i hiu
. t tuong u
ta nhn
con n`
ay d
ng vo
uo. c d
a
o
uo. c
. a b. Khi d
. d
,
,
2 = 15 14 = 105 hiu, trong s do
khng t hon C15
o c
ac hiu
phai c
.
.
2
,
,
`ng nhau (v` c
ba
ac hiu
nhn d
a 99 gi
a tri. kh
ac nhau
uo. c khng qu
,
, ,, . , .
,c
i hai ca
. p s a > b, c > d ta c
ng thu
1, 2,. . . ,99). Gia su vo
o d
a
a + d = b + c. Nu a = d
a b = c d( a 6= c, b 6= d). Khi d
o
,
, ,
,
c kh
. c b = c, d
ng thu
. c
(hoa
ac khng th xy ra), th` c + b = 2a (hoa
a
a + d = 2b).
,
,
,
. 13.12. (Nam tu,1977) Chung minh ra`ng din
nh vung
. tch cua h`
,
,,
,
,
bt k`y na
`m trong tam gi
ac, khng l
on hon nua din
ac
. tch cua tam gi
.
do
,
`,i giai. (H`nh 13.2) Ta chu
,ng
Lo
A
,
,
,
ng d
minh kha
tng qu
at hon :
inh
.
,
M
din
anh bt
. tch cua h`nh b`nh h`
L
,
`m o, trong tam gi
M1
F
k`y KLMN na
ac
L1
E
,,
N
,
,
n hon nua din
ABC khng lo
. tch
K
,
C
B
.
cua tam gi
ac d
o
N1
K1
,
,
,,
mt
`ng mi
ng
y ra
uòng tha
. d
,
H`nh 13.2:
t hai canh
KL v`
a MN ca
cua tam
.
, ,, ,
,
gi
ac ABC (c
o th o dnh tam gi
ac), ngha l`
a c
o 2 trong 4 giao d
im
,
,
,,
`m trn 1 canh
ng han,
ng
na
theo nguyn ly irichl. Cha
uòng tha
.
. d
t BC l`n lu,o.,t o,, K1 v`
KL v`
a MN ca
a N1 . Trn canh
AC v`
a BC
. , AB,
,
,
,i KL
chon
ac d
a F sao cho L1 , M1 l`
a giao d
im D, E v`
im cua DE vo
. c
,
v`
a MN thoa m
an:
,
K1 L1 = KL; L1 M1 //K1 N1 d
`ng thòi BF//BD
,,
`ng
h`nh b`nh h`
Khi d
anh KLMN v`
a K1 L1 M1 N1 c
od
o
uòng cao ba
nhau d
on c
ac h`nh b`nh h`
anh BDEF v`
a K1 L1 M1 N1
n d
as y chung, c`
143
,,
,
,
y DE khng be hon d
y L1 M1 v`
a L1
c
od
a hai d
a
a
uòng cao ha. tù D v`
,
,,
`
ng nhau. Boi vy
xung BF ba
o: SKLMN = SK1 L1 M1 N1 SBDEF . Gia
. c
,,
EC = (1 x ) AC, c
su AE = x.AC, khi d
ac tam gi
ac ABC, ADE
o
,
`
i nhau nn ta c
v`
a EFC d
o:
ng dang
. vo
SBDEF = S ABC S ADE SEFC
= S ABC x2 S ABC (1 x )2 S ABC

1
= 2x (1 x )S ABC S ABC .
2
V` x (1 x )
1 ,
1
i x ly gi
vo
a tri. bt k`y, nn SKLMN S ABC .
4
2
,
,
,
. 13.13. (Nam tu, 1972) i v
oi mi
gi
a tri. n N, h
ay t`m s k l
on
,
,,
,
nht (k N ) thoa m
an tnh cht sau: Trong tp
ho. p g`m n ph`n tu
.
,
,
,
c
o th chon
ac nhau, sao cho hai tp
. ra k tp
. ho. p con kh
. ho. p con bt
k`y dù c
o tp
ac rng.
. giao kh
,
,
,
,,
,
`,i giai. C d
Lo
a ch
inh
. ph`n tu ai cua tp
. ho. p X = { a1 , a2 , . . . , an } v`
,
,
,
,
`ng s
,a ph`n tu, a1 .S c
xet c
ac tp
chu
ac tp
. ho. p con
. ho. p nhu vy
. ba
,
,
,
`ng 2n1 . Suy ra
c
ac tp
a ba
. ho. p con cua tp
. , ho. p { a2 , . . . , an }, ngha l`
,
,
,
,,
,
. t kh
chon
d
k 2n1 . Ma
ac gia su d
con cua X. Ta
a
uo. c hon 2n1 tp
.
.
,
,
,,
,,
. p d
chia tt ca c
ac tp
con cua X th`
anh 2n1 ca
boi 1 tp
uo. c tao
.
.
. con
,
,
cua X v`
a ph`n b`
u cua n
o. Theo nguyn ly irichl c
o t nht 2 tp
.
chon
con d
t
ao
th`
a
nh
m
t
c
a
p,
suy
ra
ch
u
ng
khng
giao
nhau.
V
y
a
. .
. .
.
k = 2n 1 .
,
1
. 13.14. (My, 1983) Trn truc
o d. d`
ai (n
. s ly mt
. khoang c
n
,
n+1
,
,
,
`
`
N ). Chung minh ra
ng khoang n`
ay c
o chua nhiu hon
phn s
2
,
p
p, q Z, 1 q n.
ti gian dang
, trong d
o
.
q
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
144
,
,
,
1
`ng trong mt
`,i giai. Gia thit ra
,a
c
Lo
ao d
od
ai , chu
o
. d`
. khoang n`
n
, p
,
, n+1
phn s ti gian , voi q {1; 2; . . . ; n}. Ta se

nhiu hon
2
q
,
,
,
`ng giua c
ng minh ra
ac mu s cua c
ac phn s n`
ay lun t`m
chu
,,
d
a mu s n`
ay chia ht cho mu s kia. Tht
uo. c hai mu s m`
. vy
.
,
,
,
,
,
r
+ . S
i dang
ta biu din c
ac mu s duo
2
.s
v
o
i
s
l`
a
s
l
e,
r
Z
.

,
,
`ng n + 1 ( ngha
c
ac s le kh
ac nhau giua c
ac s 1, 2, 3, . . . , n ba
2
,,
,
s d
s
l`
a t hon s c
ac mu
ang xet), suy ra lun t`m d
uo. c hai mu
c
q = 2r .s v`
a q1 = 2r1 s1 m`
a s = s1 v`
a r = r1 . Khi d
o mt
o
. mu
,
,
s kia, hay q1 = kq. Nhu vy
s chia ht cho mu
ac phn s
. giua c
m
l
,,
,i kq n. Khi d
chon
ac nhau dang
v`
a , vo
uo. c hai s kh
o
. d
.
q
kq

m
l < 1,
q
kq
n
,
,
1
`m trong khoang c
km l = 0, v` trong
v` ca hai na
od
ai . Do d
. d`
o
n
,`,
,,
,
truong ho. p nguo. c lai
. th`

m
l = |km l | 1 1 ,
q
kq
kq
kq
n
km = l v`
v`
a do d
a
o
nhau.
l
km
,,
=
, ngha l`
a hai phn s d
ung
uo. c chon
. tr`
kq
kq
,
. 13.15. (Vit
`ng t`n tai
ac s c
o
. nam, 1976) Chung, minh ra
. ,v s c
n
c
o
a trong c
ac biu din thp
dang
o
. phn cua mi s d
. 5 (n N ), m`
,
,
,
s 0 dung lin tip.

khng t hon 1976 chu
,
`ng vo
`,i giai. Ta chu
,ng minh ra
,i moi
Lo
ac s
. k N t`n tai
. v s c
,
m
k
m N thoa m
an d
iù kin
. 5 = 1 (mod 2 ).
145
k
,
,,
ac s 50 , 51 , . . . , 52 lun t`m d
Tht
a
uo. c hai s 5 p v`
. vy,
. giua c
,
,
q
k
hiu
5 ( p > q) c
o c`
ung s du trong phep chia cho 2 . Khi d
o
. cua
p
q
q
p
q
k
p
ch
ung 5 5 = 5 (5
1) chia ht cho 2 nghia là s 5 q 1
,
r ( pq) 1 (r N ) dù chia ht cho 2k .
v`
a tt ca c
ac s c
o dang
. 5
,
,
gi
i mi
Nhu vy
a tri. m = r ( p q), r N, ta c
o 5m 1
. vo
,
,
ung
(mod 2k ), tù do 5m+k 5k (mod 10k ) ngha là k chu s tn
. , c`
, m+k
,
,
,
,
,
,
k
i k chu s tn
cua 5
tr`
ung vo
ung cua 5 . Gia su s k thoa m
an
. c`
,
,
,
,
k
1976
a khng nhiù hon k 1976 chu s. Do d
giua k
2 > 10
chu
o
,
,
,
,
m
+
k
chu s tn
ung cua s 5
ch c
o k 1976 chu s kh
ac khng, c`
on
. c`
,
`ng 0.
1976 chu s c`
on lai
. (lin tip nhau) ba
,
,,
ng c
o n2 + 1( n N )
. 13.16. (Tip
kha
c, 1979) Trn mt
duòng tha
.
.
,
,
,
,a ch
doan
ng. Chung minh ra
`ng, hoa
. c l`
a giu
ung c
o th chon
. tha
., n + 1
,,
doan
t nhau, hoa
. c l`
a t`m duo. c n + 1 doan
ng n`
ao
. di,mt
. khng ca
. tha
c
do
o dim chung.
,
,
,,
,,
`ng mt
`,i giai. Ta d
ng khi n
Lo
ng bn tr
ai cho d
oi ra
inh
uòng tha
. huo
,
,.
,
,
`
d
ai d
ac, nu d
ut bn tr
ai cua
oan
oan
u m
. na,m o bn tr
. thang kh
,
,,
,
`
d
thang thu nht nam o bn tr
ai du m
ut bn tr
ai cua d
oan
oan
.
,.
,
,,
,,
d
`
, hai. Mi
ng thu
tha
o
an
th
a
ng
d
u
o
c
d
a
nh
s
b
a
ng
m
t
s
tu
o
ng
.
.
.
,
,, , ,
`ng c
,ng tù, c
, nht d
c thu
ng
u
ac s 1, 2, . . . , n ba
ach sau: o buo
oan
. tha
,,
, , ,
bu,o
,c tip theo
mi
o tn
ung bn tr
ai cho tuong u
ng s 1. Sau d
o
. c`
,
,
,
ng chua d
nh s, d
ta lai
ung
oan
a
oan tn c`
. chon
. trong s nhung d
. tha
, . ,.
,
,
,
,
ng, kh
i c
. t cho n
bn tr
ai v`
ad
o s tuong u
ac vo
ac s cua nhung d
a
oan
.
,
,
,
,
,
,
i n
ng giao vo
tha
o (d
a
d
u
o
c
d
a
nh
s
).
N
u
d
n
bu
o
c
n`
a
o
d
y,
ta
ch
on
.
.
,
,,
,
, , , ,
,
d
u
o
c
d
o
an
th
a
ng,
nhu
ng
d
i
v
o
i
n
o
khng
ch
on
d
u
o
c
s
th
u
t
u
,
th`
.
. .
.
, .
,
`m bn tr
i n d
ng na
d
ay c
o ngha l`
a n
o giao vo
ai n
o v`
a c
o
iù n`
oan
. tha
,
,
,
,
,
nhung s kh
ac nhau. Trong truòng ho. p n`
ay d
ut tr
ai cua d
ù m
oan
.
,
,
,, , ,
,,
ng d
u
o
c
ch
on
thu
c
v`
a
o
n
+
1
d
o
an
th
a
ng.
N
u
o
bu
tha
o
c
y,
d
o
an
.
.
.
.
.
146
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
,
,,
ng cui c`
nh s th` theo nguyn ly irichl t nht
ung d
tha
uo. c d
a
,
,
,
,
ng vo
i nhiù ho,n n d
ng, m`
ng
mt
a c
ac doan
oan
. trong n s u
. tha
. tha
, tu., thch ho.,p, khng giao nhau.
,i c
vo
d
ac s thu
o
,
. 13.17. (Rumani, 1978) Cac hàm s f , g, h : N N thoa man ba
diù kin
. sau:
,
,
a) H`
am h(n) khng nhn
a tri. n`
ao tai
. gi
. nhiù hon mt
. dim n N.
,
b) Tp
a tri. h`
am s g(n) l`
a N.
. ho. p gi
c) f (n) g(n) h(n) + 1, n N.

,
,
ng.
Chung minh ra
`ng d`ng nht thuc f (n) 1, n N, l`
a du
,
`,i giai. Ta chu
,ng minh d
,c g(n) h(n) (n N ). Tù,
Lo
`ng nht thu
dn f (n) g(n) h(n) + 1 1, n N.
v`
d
ad
o
iù kin
. b) se dn
,
i bt k`y n N c
Vo
o
h(n) = g(n) + 1 f (n) g(n)
,
, ,,
`ng, d
,c
,i gi
ng thu
n N d
v` f (n) 1. Gia su ra
a tri. n`
ao d
i vo
o
a
ng, khi do
h(n) < g(n) = k. Theo d
g(n) = h(n) khng d
u
iù kin
.
,
b) ta t`m c
ac s n1 , n2 , . . . , nk1 N, d
sao cho g(ni ) = i khi i =
,,
1, . . . , k 1. Boi vy
. mi s trong k s h(n1 ), h(n2 ), . . . , h(nk1 ), h(n)
,
theo nguyn ly irichl
thuc
ao t. p ho. p {1, 2, . . . , k 1}, do d
o
. v`
,
`
nhiu hon mt
h`
am s h(n) nhn
a tri. n`
ao d
ay tr
ai
o
iù n`
. ,gi
. l`n, d
,
,
,
,
`
ng minh.
i diu kin
ng d
d
vo
inh
a
uo. c chu
. d
. a).Kha
,
,
,
,u Uo,c), 1979) Chu,ng minh ra
. 13.18. (My (Nu
`ng c
ac dnh cua n-gi
ac
,,
`
du c
o din
ac cho truoc,
. tch be, nht (n > 3), ni
. tip trong mt
. n-gi
,,
,
tr`
ung v
oi trung dim c
ac canh
cua n-gi
ac cho truoc.
.
,
, ,
`,i giai. (H`nh 13.3) Gia su, n-gi
Lo
ac d
o din
ù B1 , . . . , Bn c
. tch SB
ni
ac d
ù A1 , . . . , An din
. tip trong n-gi
. tch S A .
147
mt
nu ch
Khi d
ung khng tr`
ung nhau th` trn mi
A i A i +1
o
. canh
.
,
,
,
,
i i = 1, 2, . . . , n ( An+1 = A1 ) c
vo
o mt
ac d
nh Bi duo. c x
inh
.
. d
,`,
,,
,
trn canh
y. Tht
ly
.
. vy,
. trong truo, ng ho. p nguo. c lai
. theo nguyn
,
,
a hai d
ng han
irichl t nht c
o mt
cha
im B1
. canh,
.,
. A1 A2 , chu
,
,
,,
,,
(d
d
v`
a B2 d
ac dinh,
gia su A1 B2 > A1 B1 ), khi d
o
x
o
im Bn (o
.
,
, , ,
`m trn canh
A1 A2 An ) c
o th na
A2 A3 v`
a A1 An tuong u
ng (v` n >
.
,
,`,
3, d
a A2 An l`
ad
a khng l`
a canh
cua n-gi
ac
oan
uong cheo, m`
. A1 A3 v`
.
,
`
ng
A1 , . . . , An ), ngha l`
a B1 = A1 v`
a B2 = A2 . Ta chung minh ra
A1 B1 = A2 B2 = . . . = An Bn
`ng nhau, v`
Tht
ac B1 A2 B2 v`
a tam gi
ac B2 A3 B3 ba
. vy
. tam gi
0n 2
\
\
B\
1 A2 B2 = B2 A3 B3 = B1 B2 B3 = 180
n
0
\
\
A\
2 B1 B2 = 180 B1 A2 B2 A2 B2 B1
\
\
= 1800 B\
1 B2 B3 A2 B2 B1 = A2 B2 B3
,,
,ng minh tu,o,ng
v`
a B1 B2 = B2 B3 . Boi vy
A2 B2 = A3 B3 . Ta c
ung chu
.
,
,
,,
,c c`
ng thu
tu. c
ac d
on lai.
a
. ai
. luo. ng
SB = S A SB1 A2 B2 SB2 A3 B3 . . . SBn A1 B1 = S A nSB1 A2 B2
,
,
,n nht. Gia
nhn
a tri. nho nht, khi din
ac B1 A2 B2 lo
. gi
. tch tam gi
,,
,,
d
su A1 A2 = a, A1 B1 = x, khi d
o
ai
. luo. ng
1
1
\
B1 A2 .A2 B2 sin B\
1 A2 B2 = ( a x ) x. sin B1 A2 B2
2
2
1 a2
a
= ( ( x )2 ) sin B\
1 AB2
2 4
2
a
,n nht khi x = , ngha l`
nhn
a tri. lo
a A1 B1 = B1 A2 .
. gi
2
,
,
2
. 13.19. (CHLB uc, 1978) Mt
. b. g`m n con tem choi (n>2) mang
,
loai
c
ac nh
an hiu
an hiu
o n con tem. Hoi
. "1","2","3",. . . ,"n". Mi
. nh
. c
SB1 A2 B2 =
148
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
,
,
,
c
o th xp tt ca c
ac con tem y th`
anh mt
ay thoa m
an c
ac diù kin
. d
.
,
,
a mt
sau khng : v
oi moi
an
. x {1, 2, . . . , n} giu
. con tem mang nh
,
` a du
ng x
hiu
a con tem mang nh
an hiu
o vu
. "x" v`
. "x" tip theo lun c
con tem mang nh
an hiu
ac "x" ?
. kh
,
d
`m giu,a
`,i giai. Trong mi
Lo
oan
. na
B2 A3
A2
,i nh
hai con tem lin tip vo
an "n"
B3
B1
,
d
o n con tem. C
o n-1 d
ù c
oan
. nhu
A4
A1
,, ,
s tem o giua con tem
vy
o
. do d
B4
d
an hiu
a con
ù tin mang nh
. "n" v`
A5
,i c`
tem cui c`
ung vo
ung nh
an hiu
.
,
,
i hai con tem vùa n
cng
d
vo
oi l`
a
o
.
2
(n 1)n + n, ngha là n con tem.
H`nh 13.3:
Vy
a con tem
ù tin v`
. con tem d
,
cui c`
ung trong d
ay d
ung mang nh
an hiu
ù phai c`
. "n".
,
,
i nh
Trong s n con tem vo
an "n-1" phai c
o (theo nguyn ly
`m trong t nht mt
irichl) t nht hai con tem c`
ung na
oan
. d
.
,
,, ,
,
trong s n-1 d
o
an
k
trn.
Nhu
ng
khi
d
o
o
gi
u
a
hai
con
tem
n`
a
y
.
,
,
vo
i tnh cht
mu thun
ch c
o nhiù nht l`
a n-2 con tem; d
iù d
o
,
cua d
ay.
,
,
. 13.20. (CHLB Nga 1972) Chn duò,ng thang c`
ung c
o tnh cht l`
a
,
,
,
,
,
mi duòng tha
ng chia h`nh vung th`
anh hai tu gi
ac c
o ty s din
. tch
,
2
,
,
,
c`
ba
`ng . Chung minh ra
`ng c
o t nht ba duòng tha
ng trong s do
ung
3
,
di qua mt
. dim.
,
,
,
,,
t c
`,i giai. (H`nh 13.4) C
ng d
cho khng th ca
Lo
ac d
ac
uòng tha
a
,
,
,,
canh
k` nhau cua h`nh vung ABCD, boi v` nu th khng th tao
.
.
, ,,
,,
,
,`,
ra d
u
o
c
hai
t
u
gi
a
c,
m`
a
l`
a
tam
gi
a
c
v`
a
ng
u
gi
a
c.
Gi
a
s
u
m
t
d
u
o
ng
.
.
149
,
,
t c
ng ca
ac canh
BC v`
a AD tai
ac dim M v`
a N. C
ac h`nh thang
tha
.
. c
,
,`,
`
ng nhau do d
ty s din
ABMN v`
a CDN M c
o c
ac d
uong cao ba
o
.
,
,
,`,
,
`
c l`
ng ty s c
tch cua ch
ung ba
ac d
a MN chia
uong trung b`nh, tu
,
,
,
,
2
ng ni trung d
d
ac canh
AB v`
a CD theo ty s .
oan
im cua c
. tha
.
3,
,
,
,
,,
Tng s c
ac dim chia c
ac d
uòng trung b`nh cua h`nh vung theo ty
,
,
,,
2
,,
ng d
cho l`
s l`
a 4 (H`nh ve). Boi s d
a 9 v`
ad
uòng tha
a
ù phai d
i
3
,
,
qua mt
s 4 d
oi trn, nn c
o mt
im n
. trong
. dim thuc
. t nht 3
,
,`,
ng.
d
uong tha
M
A
N
H`nh 13.4:
150
,,
Chuong 13. Mt
` thi v d
ich
.
. s d
, ,
CHUONG
14
,
,
`
BAI TP
. TU. GIAI
,
,,
`ng 15 chu
,a 11.000 d
. 14.1. Mt
o canh
ba
im.
. h`nh lp
. phuong c
.
`ng c
`ng 1 chu
,ng minh ra
,a t nht 6
Chu
o mt
an knh ba
., h`nh cù b
,
,
cho.
d
im trong s nhung dim d
a
,
,
,
. 14.2. Cho F = { a1 , a2 , . . . , al } là tp

. ho. p huu han
. nhung s
,, ,
,,
nguyn duong v`
a x1 , x2 , . . . , xn , . . . . . . l`
a d
ay v han,
. moi
. ph`n tu cua
,
`
i mt
m trong F, ngha l`
trong a1 , a2 , . . . , al
n
o na
a tr`
ung vo
ao d
o
. s n`
,
,
,
,
`
ng minh ra
i moi
ng vo
. Chu
duong bt k`y t`n tai
mt
. s nguyn
. s
,
,
,.
,,
,
ph`n tu lin tip cua d
ay, m`
a tch cua ch
ung l`
a l
uy thùa cua mt
. s
.
nguyn n`
ao d
o
,
,
. 14.3. Cho 5 dim P1 , P2 , P3 , P4 , P5 trong ph`n trong cua mt
. h`nh
,
,
,
,
vung c
o canh
1 don vi.
a khoang c
ach giua hai d
im
. Ky hiu
.
. dij l`
,
`ng t nht c
,ng minh ra
Pi v`
a Pj . Chu
o mt
trong s c
ac khoang c
ach
.
,
, ,
2
,
.
giua c
ac d
im nho hon
2
, ,,
,,
,
. 14.4. Trong mt
c
o canh
50 d
on vi. , nguòi ta ke d
uòng
. h`nh vung
.
,
,
gp kh
uc sao cho moi
h`nh vung c
o khoang c
ach
. dim trn canh
.
,
,
, ,
,
,
,
`ng d
ng minh ra
nho hon 1 d
uc. Chu
ai cua cua
n d
uòng gp kh
. d`
,,
,n ho,n 1248.
d
uc lo
uòng gp kh
,i din
. 14.5. Cho A là mt
ac lì vo
a chu vi P, c`
on r
a gi
. d
. tch S v`
,,
, ,
Chuong 14. B`
ai tp
. tu. giai
,
,
,
,,
,
. t
l`
a s thu. c duong. Ky hiu
a tp
ac d
im trong ma
. ,M l`
., ho. p tt ca c
,
,
,
`
i mi d
ng, sao cho vo
pha
im R cua M tn tai
im Q thuc
. mt
. d
. A
,
, ,
,
`
. c ba
ng r. H
m`
a khoang c
ach giua R v`
a Q nho hon hoa
ay t`m din
.
,
tch cua h`nh M.
152
`ng 70, ngu,ò,i ta nem ba h`nh

. 14.6. Trong h`nh vung co canh
ba
.
,
,i kch thu,o
,c 20x10, 25x15 v`
chu nht
a 30x30 v`
a ba h`nh tr`
on b
an
. vo
,
,
,
`
ng minh ra
ng trong h`nh vung c
knh 5. Chu
o th dich
., chuyn mt
.
,
h`nh tr`
on b
an knh 5 sao cho n
o khng c
o nhung d
im trong chung
,
i 5 h`nh d
cho.
vo
a
,
,,
uc A1 A2 . . . An v`
a
. 14.7. Trong ma. t phang cho mt
uòng gp kh
. d
,
,`,
h`nh tr`
on b
an knh r, tm h`nh tr`
on chuyn d
trn d
ng
uong gp
.
,
,`,
kh
uc n`
ay. Cho L l`
ad
ai cua d
uc, c`
on F l`
a h`nh sinh
. d`
uong gp kh
,
,
,, ,
,`,
,ng
ra boi su. chuyn d
cua h`nh tr`
on trn d
uc. Chu
ng
uong gp kh
.
,
,c S( F ) 2Lr + r2 .
ng thu
minh bt d
a
,
,
,
,
,
`m
ng na
. 14.8. Tp
a ho. p mt
oan
. ho. p ,M l`
. s huu han
., nhung d
. tha
,
`ng
trong (0,1). Khoang c
ach giua mt
im trong M khng ba
. s d
,
,
,,
,
,
`ng tng d
ng minh ra
,od
ai cua
y 0 1 . Chu
". d`
oan
.
# nhung d
1
,
[
]
+
1
,,
,
ng m`
nh
tha
a ch
ung tao
a
v`
a su. d
a
. nn M, khng vuo. t qu
2
gi
a n`
ay l`
a chnh x
ac.
,
,
. 14.9. Trn duò,ng tròn ban knh 1 cho n dim P1 , P2 , . . . , Pn và tp
.
,
,,
,
,
ho. p A tao
b
o
i
m
t
s
h
u
u
h
an
cung
khng
c
a
t
nhau,
m`
a
t
ng
d
d`
.
.
.
. ai
,
,
`
ng minh ra
ng
cua ch
ung l`
a l ( A). Chu
,
2k
, (k = 1, 2, . . . , n 1), th` c
o th quay tp
a) Nu l ( A) >
.
n
,
,
,
,`,
,
,
a t nht k + 1 d
ho. p A trn d
on sao cho anh cua n
o chu
uong tr`
im
P1 , P2 , . . . , Pn .
trong dy
153
,
2k
b) Nu l ( A) <
, (k = 1, 2, . . . , n 1), th` c
o th quay tp
.
n
,
,
,`,
,
,
a nhiù nht k 1
ho. p A trn d
on sao cho anh cua n
o chu
uong tr`
,
P1 , P2 , . . . , Pn .
d
im trong dy
,
,
,
,i din
. t cù vo
. 14.10. Cho tp
im trn mt
. ho. p A, nhung d
. ma
. tch
,,
,
,
,
,
`
`
ng minh ra
a t nht
n hon nua din
t cu. Chu
ng A chu
lo
a
. tch cua m
, .
,
,
hai d
ù mt
uòng knh cua h`nh cù.
. d
,
,
. 14.11. Ky hiu
a nhung tp
a ch
ung c
o
. N1 ,, N2 , . ,. . , Nn l`
. ho. p, m`
,,
,,
,
,
,
,
,
i nguyn d
d
ac d
boi n
uo. c sau khi nhung d
nh cua mt
uo. c t
ng
. luo
.
,
. t v`
phep tinh
a mt
a k l`
a s tu. nhin sao cho 1 k
. tin, A l`
. b` ma
,
`
ng minh ra
ng
n 1. Chu
,
,
,
k
,
a) Nu S( A) > th` c
o th tinh
tin tp
ho. p A sao cho anh cua
.
.
r
,
,
,
,
,a t nht k + 1 d
n
o chu
a nhung d
im trong l`
nh cua N1 , N2 , . . . , Nn .
,
k
,
b) Nu S( A) <
th` c
o th tinh
tin tp
.
. ho. p A sao cho
r
,
,
,
,
,
,
,a nhiù nht k 1 d
anh cua n
o chu
a nhung d
im trong l`
nh cua
N1 , N2 , . . . , Nn .
,
,,
,
. 14.12. Trong h`nh vung vo,i canh
1 don vi. du. ng d
uc
uòng gp kh
.
,
,`,
,`,
,
sao cho moi

h`nh vung cat d
uong thang song song voi canh
uong
. d
.
,
,
,
,,
`
gp kh
uc khng qu
a mt
ai cua d
im. Chung minh rang d
. d`
uòng
. d
, ,
gp kh
uc nho hon 2.
,
,
,
,
. t pha
ng cho 6 d
ng ni
. 14.13. Trong mt
ma
tha
im. Nhung d
oan
.
.
,
,
,,
,
`ng vo
,ng minh ra
,i
. p d
. c xanh. Chu
c
ac ca
im d
uo. c son mù d
o hoa
,
c
ach tao
ac c
o c
ac canh
. h`nh nhu, vy
. t`n tai
. t nht hai h`nh tam gi
.
`
`
c`
ung mu. (c
o th hai tam gi
ac kh
ac mu nhau).
154
,,
, ,
Chuong 14. B`
ai tp
. tu. giai
, ,
CHUONG
15
,
,
,
`
` GO
LOI GIAI VA
.IY
,
,,
,
,
` go. i y
15.1. Lòi giai va
chuong 1
,
,
. 1.11. Lò,i giai: Nu tt ca cac ng quan dù quen nhau th` vic
.
,
,`,
, `
xp b`
an bn nguoi nhu d
o g` kh
o kh
an. Gia c
o ng A
ra khng c
,
,
`
v`
a ng B khng quen nhau. Tu 2n 2 ng quan c`
on lai
ung nhu A
. c
,,
v`
a B c
o t nht n nguòi quen. V` n + n = 2n = (2n 2) + 2, th` t`n
,
,,
. t
nguòi xp d
tai
a D, m`
a ho. quen A c
ung nhu B. Khi d
o
a
. hai, ng C v`
,
c
o th xp A d
a giua ho. l`
aCd
i din
i din
. B v`
. D.
d
. 1.12. Go.,i y: Chia mt
h`nh vung th`
anh 48 d
oan
oan
. canh
.
. mi
.
,
,,
,
`
20m, khoang c
ach giua 2 d
a 0,6m, hai d
ai
oan
oan
u d`
. l`
. o hai d
,
5,9m. (Vy
=1000m=1km). Canh
thu
. 48.20m+47.0,6m+2.5,9m
.
,
hai chia ra l`
am 95 d
ach hai doan
a 0,52m, hai d
oan,
oan
. khoa ng c
. l`
.
`
d
u
d`
a
i
0,56m
(
v
y
95.10m+94.0,52m+20,56m=
1000m=1km).
.
,
,
,
2
Nhu vy
c
o
48.95=4560
manh c
o din
a s cy ch c
o
.
. tch 200m m`
,
4500, nn c`
on t nht 60 nhu vy
o cy n`
ao.
. khng c
,
nh du tù
. 1.13. Go.,i y: Ta nhom cac ngan co c`
ung s s
ach v`
ad
a
,
,a s s
0,1,. . . ,9 (c
ac ng
an chu
ach t hon 10) v`
a mt
an c
o 10 cun.
. ng
, ,,
,
a c`
Gia su khng c
o ba ng
an chu
ung s s
ach, th` trong c
ac nh
om ta
,
nh du c
d
o t hon ba ng
an c
o c`
ung s s
ach (nhiù nht l`
a 2), vy
a
.
156
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,i 10 nh
,i mt
th` vo
om trn 10.2=20 ng
an s
ach cng
an 10 cun
. vo
. ng
,
d
nua khng cho ta s ng
an s
ach l`
a 25, dn
n v ly.
,
,
,
. 1.14. Go.,i y: Ta ly s cua t chia cho 10 th` duo.,c s du 0, 1, 2, 3,
,
4, 5, 6, 7, 8, 9. V` c
o 11 s m`
a 10 s du th` theo nguyn ly irichl
,
,
,
c
o hai s c
o c`
ung s du. Nhu vy
. hiu
. cua hai s chia ht cho 10
,
ngha l`
a n
o c
o c`
ung mt
ung.
. chu s tn
. c`
,
,
. 1.15. Lò,i giai: Goi
ac tram
a A, B, C, D, c
ac h`nh
. c
. chuyn tip l`
,
,`,
,
, ,`,
tr`
on voi d
a c
ac d
ac tram
l`
a v`
ung bao phu
uong knh l`
uong ni giua c
.
,
,
cua mt
trung tm ph
at s
ong. Ch
ung ta c
o 4 h`nh tr`
on nhu vy
a
. , v`
, . ,
,
,
`ng mt d
`m trong tu
ng minh ra
gi
phai chu
ac cua 4
im M bt k`y na
, ,, .
,
,
,
tram
on. Tht
ù d
uo. c phu boi t nht mt
im M
. d
. h`nh tr`
. vy,
. ,nu d
,,
`m trong h`nh tr`
. c
oc AMB phai l`
a t`
u hoa
na
on d
uòng knh AB th` g
,
0
`ng 90 . Ta ni M vo
i c
,i
ba
ac tram
oc d
i vo
. A, B, C, D, tao
. ra bn g
,
,
,
, gi
c
ac canh
tu
ac. Tng cua bn g
oc n`
ay l`
a 3600 . Nhu vy
o
.
. t nht c
0
m l`
`ng 90 . Vy
. c c`
ung la
a ba
on
mt
oc t`
u hoa
. g
. M thuc
. mt
. h`nh tr`
,
,
,
,
gi
i mt
m`
a tai
cua tu
ac duo
oc t`
u.
. M nh`n canh
.
. g
,
,,
,
,
` go. i y
15.2. Lòi giai va
chuong 2
,,
. 2.11. Go.,i y: p dung
Phuong ph
ap b`
ai 2.2.
.
,,
. 2.12. Go.,i y: p dung
phuong ph
ap b`
ai 2.4
.
. 2.13. Go.,i y: a. t bk = a1 + a2 + + ak , k = 1, 2, . . . , 41 và ap

dung
b`
ai tp
.
. trn.
,
,i
. 2.14. Go.,i y: Nhu bài 2.8, nu M là s nguyn t c`
ung nhau vo
,
, ,
10, th` tù su. chia ht cua l k = 111 . . . 11.10k cho M, suy ra s
,
,,
,
`,i giai v`
15.2. Lo
a go. i y chuong 2
157
111
. . . 11} chia ht cho M.
| {z
, s 1)
(k-l chu
,,
. 2.15. Go.,i y: D`
ung phuong ph
ap b`
ai 2.8. H
ay xet d
ay
N, NN, NNN, . . . , |NNN
{z. . . N} .
, s )
(1968 chu
,
. 2.16. Lò,i giai: Ta vit 1998 s 1997, 19971997, . . .
,
,
1997
.{z
. . 1997}
. V`
a xet c
ac s du trong phep chia mi
|
s 1997 la
. p 1998 l`n
cho 1998. R
vit
mt
o r`
ang khng mt
ao trong c
ac s d
o
a
. s d
. s n`
,
,
n, m`
vit l`
chia ht cho 1998 (v` 1998 l`
a s cha
a c
ac s d
a le), nhu
a
,
,
,n ho,n
vy,
ac s du cua phep chia d
ac khng, v` s c
ac s lo
ù kh
. c
,
,
,,
s c
ac s du (c
o 1998 s m`
a s c
ac s du l`
a 1997), nn t`m d
uo. c
,
,
,
c
hai s c
o s du nhu nhau, hiu
o dang
c`n t`m v`
a
o
. cua hai s d
.
chia ht cho 1998.
,
. 2.17. Lò,i giai: Ta xet 1997 s dang
1998, 19981998,. . . . S cui
.
,
,
c`
ung trong c
ac s n`
ay tao
anh tù 1997 nh
om trong bn chu s 1,
. th`
. c mt
l`
9, 9, 8. Hoa
ac s n`
ay chia ht cho 1997 (vy,
a s
o
. trong c
. d
,
,,
,
,
. c t`m d
phai t`m), hoa
uoc hai s du nhu nhau trong phep chia cho
, .
4m a chia
hiu
1997. Khi d
ung c
o dang
o
. cua ch
. 19981998 . . . 1998.10 v`
,, ,
ht cho1997. V` 104m v`
a 1997 nguyn t c`
ung nhau nn nhn tu thu
nht, ngha l`
a s 19981998. . . 1998, chia ht cho 1997.
,
,
. 2.18. Lò,i giai: Trong n + 1 s m, m2 , . . . , mn+1 t`m duo.,c hai s
,
,
,
hiu
c
o s du nhu nhau trong phep chia cho n. Khi d
cua ch
ung
o
.
, ,, l
t
t
l
. c m (m 1) = a.n. V`
chia ht cho n. Gia su m m = a.n hoa
t
l
(m, n) = 1 nn (m , n) = 1, ngha là, m t 1 chia ht cho n. Vy

.
,
l
m 1 l`
a s phai t`m.
158
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
,,
,
,
` go. i y
15.3. Lòi giai va
chuong 3
,
,
,
. 3.11. Lò,i giai: Ta xet 104 cac luy thùa khac nhau cua 3: 3, 32 , 33
4
, ,
luy thù,a d
cho 104 . Mi
, . . . , 310 v`
a c
ac s du cua phep chia mi
o
,
,
s cho mt
ac khng khi chia cho 104 ; s c
ac s du kh
ac
. s du kh
,
,
,
4
4
, t`m d
khng l`
a 10 1; s c
ac s l`
a 10 . Do d
ac
o
uo. c hai luy thùa kh
,
,
m
n
4
nhau 3 v`
a 3 c
o s du nhu nhau trong phep chia cho 10 , ngha l`
a
m
n
4
n
m
n
4
n
4
. c 3 (3
3 3 = 10 .l hoa
1) = 10 .l. V` 3 và 10 nguyn t
,
m
n
c`
ung nhau nn 3
1 chia ht cho 104 hoa. c 3mn 1 = 104 .k. Tù
,
,
,
,
suy ra 3mn = 104 .k + 1. Nhu vy,
d
o th.
o
. tra lòi: c
,
. 3.12. Go.,i y: Ly lun
ai 3.10.
. nhu b`
,,
p dung
. 3.13. Go.,i y: Ch
u y u3 = 1986, a
phuong ph
ap b`
ai 3.4.
.
,
`ng vo
,ng minh ra
,i moi
. 3.14. Go.,i y: Ly lun
. nhu trong 3.4. Chu
. s
,
tu. nhin m t nht mt
ac s x1 , x2 , . . . , chia ht cho m. Sau
. trong c
. t m = 38 v`
da
a m = 43.
d
o
,,
,
,
,
,
. 3.15. Go.,i y: Tuo,ng tu. nhu 3.8 ta xet b. xp s-ph`n tu nhung s
,
, ,,
`ng t`n tai nhu,ng ch s i v`
,ng. D thy ra
du tuong u
a j sao cho
,
s
1 i < j k v`
a mi tng trn d
u chia ht cho k.
,
,,
,
,
` go. i y
15.4. Lòi giai va
chuong 4
,
1
,,
d
cho ve d
. 4.11. Go.,i y: Quanh mi
on b
an knh .
im d
a
uòng tr`
15
,
. 4.12. Go.,i y: Bài toan suy ra tù bài 4.9.
,
, ,,
,
,
,
. 4.13. Lò,i giai: Gia su t`n tai dim X tù cac dim da cho mà no ni
,
,
, , ,
ng XX1
c
d
i6d
ac d
uo. c vo
im X1 , X2 , X3 , X4 , X5 , X6 . Khi d
o
oan
. tha
,
,,
,
`,i giai v`
15.4. Lo
a go. i y chuong 4
159
,,
,
,
trong hai c
ach sau d
o c
ach
v`
a XX2 d
y (thu. c ra c
uo. c du. ng theo mt
.
, ,
, ,
,
,
ba nhung l`
thu
a h. qua cua (b) khi ta d
i ch s)
,
(a) Nu X l`
ad
a A2 , th` XX1 < X1 X2 v`
a
im g`n nht d
n X1 v`
,
n
XX2 < X1 X2 , ngha l`
a trong tam gi
ac XX1 X2 c
o canh
X1 X2 l`
a lo
.
nht.
,
,
(b) Nu X1 g`n dim X nht, c`
on X g`n d
im X2 nht, th`
,n nht trong
XX1 < XX2 < X1 X2 ch
ung ta c
ung c
o canh
X1 X2 l`
a lo
.
tam gi
ac XX1 X2
,,
,
0
,ng minh ho`
Suy ra X\
an to`
an tuong tu. , ch
ung ta
1 XX2 > 60 . Chu
,
,
0
\
\
\
\
\
n hon 60 , d
c
ung c
o X2 XX3 , X3 XX4 , X4 XX5 , X5 XX6 , X6 XX1 lo
iù
, ,,
,
,
,
`ng 3600 . Nhu vy,
n`
ay khng th duo. c v` tng c
ac g
oc n`
ay phai ba
.
,
,
,
,
,
,
i 5 d
mi d
im ch ni d
uo. c nhiu nht vo
im thi.
,
`ng nhau (c
. 4.14. Lò,i giai: Ta chia h`nh tròn thành 6 h`nh quat
o
. ba
,
tai
d
on). Khi d
o qu
a
nh tai
o
. , tm h`nh tr`
. mi mt
. h`nh ,quat,
. khng c
,
,,
,
,
mt
ao (boi v` khoang c
ach giua hai d
im roi v`
im bt k`y trong mt
. d
, .
,
,
h`nh quat
khng
l
o
n
ho
n
1).
N
u
t
ai
m
i
h`
nh
qu
at
c
o
m
t
d
i
m th`
.,
.
.
.
,
,,
,
, ,
ta c
o th t`m d
a g
oc giua c
ac b
an knh vecto cua
uo. c hai d
im m`
,
,
,n ho,n 600 v`
khoang c
ch
ung khng lo
a do d
ach giua ch
ung khng
o
,
,
,
,
n hon 1. Do vy,
lo
o th chon
a5d
im.
. c
. khng qu
,
h`nh vung ba
`ng mt
,n ho,n gio
,i
. 4.15. Lò,i giai: Ta thay mi
. h`nh lo
,
,
,,
1
,,
,,
han
ach bin cua h`nh vung mt
uòng c
uòng
. boi mt
. d
. khoang 2 (d
,
1
,
ng d
n`
ay g`m bn d
a bn cung tr`
on c
o b
an knh ).
on vi. v`
oan
. tha
2
,
,,
mt
`
Mi
h`
nh
nhu
th
c
o
di
n
t
ch
b
a
ng
3
+
,
c`
o
n
120
h`
nh
d
a
d
uo. c
.
.
4
,
"vi`n ra" se phu mt

a 120.(3 + ) = 360 + 30.
. din
. tch khng qu
4
,
,
,
`
Ta bao vy bin cua h`nh chu nht

d
a
cho
b
a
ng
m
t
o chiù
.
. dai c
160
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
,
,
1
`ng 44. Nhu, vy,
rng
. Din
tch cua dai ba
din
tch tng cng
.
.
.
.
.
2,
,
,
,
,
`ng 360 + 30 + 44 =
cua dai v`
a tt ca c
ac h`nh d
uo. c vi`n ra ba
,
,
,
c l`
404 + 30 < 404 + 94, 5 < 500, tu
a be hon din
. tch cua ,h`nh
,
,
, trong h`nh chu nht
chu nht
od
20.25 = 500). Do d
o
im O
. (S =
. c
, ,, ,
,,
d
khng bi. phu boi dai v`
a c
ac h`nh vung d
a
a
uo. c vi`n ra. Ngha l`
,
,
,
d
ach bien cua h`nh chu nht
a c
ach moi
im O c
. v`
. h`nh vung mt
.
,
1
1
,
,
n hon . H`nh tr`
khoang lo
on b
an knh c
o tm tai
a h`nh tr`
on
. O l`
2
2
c`n t`m.
,
,,
,
,
` go. i y
15.5. Lòi giai va
chuong 5
,
,
,i
. 5.11. Lò,i giai: Xet mt
o giao vo
. tp
. A bt k`y tù 1978 tp.
. V` n
,,
,
t hon 50
1977 tp
on lai,
. c`
. v` vy
. t`n tai
. ph`n tu a A, thuc
. khng
,, ,
,
,
mt
tp
ay (tht
tù 40 ph`n tu cua tp
. ho. p n`
. vy
. nu mi
.
. A thuc
.
,
,
,
`
`
khng nhiu hon 49 tp,
o khng nhiu hon 40.49 = 1960
. th` tt ca c
,,
`
ng). Vy
tp
ac A, d
ay khng d
ac tp
iu n`
u
. kh
. ph`n tu a thuc
. c
.
,
,
,
ho. p A, A1 , . . . , A50 . Ta se chung minh n

o se thuc
. tp
. bt k`y B tù
,
1978 tp.
o hai tp
ao tù c
ac tp
. Tht
. vy
. khng c
. n`
. A, A1 , . . . , ,A50
,,
,
ac voi a (v` hai tp

o
l`
a c
o phn tu chung kh
. bt k`y giao nhau ch c
, ,,
,,
,
`
mt
ph
n
t
u
chung).
Gi
a
s
u
a
B.
Khi
d
o
t
p
B
c
o
v
o
i
m
i
t
p
.
.
.
,,
,
`
A, A1 , . . . , A50 mt
ph
n
t
u
chung
kh
a
c
v
o
i
a,
suy
ra
t
p
B
c
o
khng
.
.
, ,,
,,
,
,
`
`n tu, a thuc
t hon 51 ph`n tu, d
i
u
n`
a
y
khng
th
d
u
o
c.
Suy
ra
ph
.
.
,
,
tt ca c
ac tp
h
o
p.
.
.
,
,
. 5.12. Lò,i giai: Mt
o c
ac ph`n du {0, 1, 2, . . . , 8}.
. s chia cho 9 th` c
,,
Theo nguyn ly Dirichl mo rng,
trong 55 s chon
o
.
. ra th` t nht c
,
,
,
mt
om 7 s khi chia cho 9 cho c`
ung ph`n du (nu nguo. c lai
. nh
. th`
,
,,
,
c
ac nh
om ch c
o 6 ph`n tu vy
a ta ly ra nhung 55 s).
. 6.9=54 m`
l`
Ch
ung ta ky hiu
ac s d
a a1 , a2 , a3 , . . . , a7 . V` ai+1 ai (mod 9),
o
. c
,
,,
,
`,i giai v`
15.6. Lo
a go. i y chuong 6
161
,
`ng ai+1
,ng minh ra
nn ai+1 ai {9, 18, . . .}. Ch
ung ta phai chu
, ,,
,
,
,
,
i mt
i moi
. Gia su nguo. c lai,
a i = 9 vo
ao d
o
. i n`
. vo
. i, ai+1 ,ai 18,
,,
`
`
d
ay ngha l`
a a7 a1 6.8 = 108. iu n`
ay khng th d
iu n`
uo. c v`
,, ,
,
,
a7 a1 < 100. Nhu vy
giua hai ph`n tu cua a1 , a2 , a3 , . . . , a7 c
o hai
.
,
,
`
ng 9.
s m`
a hiu
ung phai ba
. cua ch
,ng minh nhu, b`
. 5.13. Go.,i y: Cach chu
ai 5.10.
,
,
,
,, `
. 5.14. Lò,i giai: (Ban
y h`nh ) Ch
ung ta xy du. ng luo
i gm
. tu. ve l
,
, ,,
3
,
h`nh luc
nhung h`nh luc
ac c
o canh
. Mi
gi
ac c
o th phu boi
. gi
.
.
2
,
,,
,,
,,
,i b
on vo
an knh 3. C
o th tnh to
an d
d
uo. c s luo. ng luc
uòng tr`
.
,
,i tam gi
cho l`
gi
ac m`
a ch
ung c
od
ac d
a 1+2+
im chung vo
ù d
a
3 + + 10 = 55. V` 111 = 55 2 + 1, nn c
o mt
ac trong
. luc
. gi
,
,
,,
,
,
a t nht 3 d
chon.
luoi trn chu
im trong s 111 d
im d
a
. Nhu vy
.
,,
d
on bao luc
gi
a
c
n`
a
y
c
o
t
nh
ch
t
d
a
nu.
uòng tr`
.
,
,,
, , ,
. 5.15. Lò,i giai: Ky hiu
a s luo. ng nguòi lo
n nht
. A1 , A2 , . . . , Ak l`
,
,
,
,
hai nguòi n`
m`
a bt cu
ao c
ung khng quen nhau gi
an tip. Tù diù
ngu,ò,i c`
kin
ai ra k 7. Mi
on lai
om quen gi
an tip t
. b`
. trong nh
,
,
,
,
,
,
,
nht mt
ung
. nguòi trong A1 , A2 , . . . , Ak (truòng ho. p nguo. c lai
. ch
,`,
,`,
,
`
ta c
o nhiu hon k nguoi, m`
a hai nguoi khng quen nhau gi
an tip).
,
,
Mt
o t nht 20 nguòi quen gi
an tip, v`
. trong s A1 , A2 , . . . , Ak c
,
,
,
,
,,
,
,
ng nhu vy,
nu khng d
ung ta se nhn
u
uo. c tng s luo. ng nguòi
. ch
. d
,
,
`ng tt ca
ng dinh
nhiù nht l`
a 7.19 = 133 < 134. C`
on lai
ra
.
. kha
,
,,
,,
nhung nguòi quen gi
an tip qua c`
ung mt
a quen gi
an tip.
. nguòi l`
,
,,
,
,
` go. i y chuong 6
15.6. Lòi giai va
,
,
. 6.11. Go.,i y: y là truò,ng ho.,p ring cua bài 6.1 và bài 6.2.
162
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
1
. 6.12. Go.,i y: S da cho là x1 , x2 , x3 , x4 và yi = 1 + , i = 1, 2, 3, 4.
xi
,
,
`ng hai s n`
,ng minh ra
Ch c`n chu
ao d
an
y trong y1 , y2 , y3 , y4 thoa m
yi y j
,
,
,
,
2 3. Ph`n còn lai
0
. tuong tu. nhu 2.6.
1 + 2yi y j
,
,, `
,ng minh d
. 6.13. Lò,i giai: Vo,i dinh
ng nu mt
uo. c ra
. ly Fecma chu
.
,
,,
2
2
s nguyn t p c
o dang
4k + 3 chia ht cho tng a + b , o d
y
.
,
,
`
a, b l`
a nhung s nguyn, th` p chia ht cho tung s a v`
a b. H
ay
,
,
2
2
2
2
2
2
d`
ung c
ac dang thuc sau 2 = 1 + 1 , k ( a + b ) = (ka) + (kb)2 ,
( a21 + b12 )( a22 + b22 ) = ( a1 a2 + b1 b2 )2 + ( a1 b2 a2 b1 )2 .
,
,
s vo
,ng mi
,i c
. 6.14. Lò,i giai: Cho tu,o,ng u
an bc
. hai cua chnh
,
,
s tu,o,ng u
,ng vo
,i c
n
o. Nhu vy
khi phn tch ra mi
an bc
hai cua
.
.
,
,
,
, ,
s le. M`
a s tt ca c
ac s le nho hon 2k l`
a k. Vy
nguyn ly
. theo
,
,
ty s
irichl c
o hai s trong k + 1 s c
o c`
ung ph`n c
an s le, do do
,
, ,
cua n
o se l`
a l
uy thùa cua 2.
,
,
. 6.15. Lò,i giai: Nu giua cac s da cho co n s mà khi chia cho n
,
,
,
,
ch
ung cho nhung ph`n du kh
ac nhau. Tng cua ch
ung se chia ht
,
,
,
,
,
,
p dung
cho n, v` n l`
a s le. Trong truòng ho. p nguo. c lai,
nguyn ly
. a
.
irichl.
,
,,
,
,
` go. i y chuong 7
15.7. Lòi giai va
,
, , ,
`ng moi
. 7.11. Lò,i giai: Ch
ung ta thy ra
n
. s nguyn t thu. c su. lo
,
,
,
n hon
. c 6n + 5. V` ba s nguyn t lo
hon 3 d
o dang
6n + 1 hoa
ù c
.
,
3 lp
anh mt
nn theo nguyn ly irichl phai c
o t
. th`
. cp s cng,
.
,
c l`
chia ht cho 6. Goi
nht hai s c`
ung dang,
tu
a hiu
a
o
.
. hai, s d
. d l`
,
. c l`
. c l`
cng sai cua cp s cng,
th` hiu
a d, hoa
a
.
. cua hai s y hoa
,
,,
,
`,i giai v`
15.7. Lo
a go. i y chuong 7
163
,
,
. c l`
. c 2d|6. Ch
a d|6 hoa
u y cng sai d l`
a hiu
2d. Nhu th hoa
. cua hai
n. Nhu, th v` d|3 v`
,n ho,n 3, nn n
s nguyn t lo
o l`
a s cha
a d|2 suy
ra d|6.
,
10m
. 7.12. Lò,i giai: Ta lun co lim
= . Noi cach khac t`n tai
.
m+ 1998
m
10
,,
s nguyn duong m0 sao cho m m0 th`
> 91998 . Xet mt
.
1998
,
,,
,
,
s nguyn duong n bt k`y v`

a n c
o k0 chu s n = a1 a2 . . . ak0 . Truòng
,,
,
ho. p n`
ay ta c
ung chon
uo. c
. d
10 N > (9k0 )1998 v`
a N > m0
(15.1)
,
,
(cu. th c
o th ly N = max{[1998lg(9k0 )] + 1, m0 + 1})
,ng minh
- Ch
ung ta se chu
,i moi
ui (n) < 10 N vo
(15.2)
. i = 1, 2, . . .
`ng qui nap.
,ng minh ba
Tht
. vy,
. ta se chu
.
,
i i = 1 ta c
1) Vo
o u1 (n) = (k1 + + k0 )1998 (9k0 )1998 < 10 N
ng khi i = 1.
(do (15.1)). Vy
u
. (15.2) d
, ,,
,i i = k, ngha l`
ng vo
2. Gia su (15.2) d
a uk (n) < 10 N . Ta c
o
u
,
N
uk+1 (n) = f (uk (n)). Theo gia thit qui nap

o
. th` uk (n) < 10 . do d
,
,
c l`
uk (n) c
o khng qu
a N chu s, tu
a uk (n) c
o dang
.
,
i p N
uk (n) = a1 a2 . . . a p vo
Theo d
inh
. ngha th`
uk+1 (n) = ( a1 + a2 + + a p )1998 (9N )1998 .
,
Do N > m0 vy
. tù (1) suy ra
10 N > (9N )1998 .
,
Tù (15.3) v`
a (15.4) suy ra
uk+1 (n) < 10 N .
(15.3)
(15.4)
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
164
,i i = k + 1. Theo nguyn ly qui nap

ng vo
Vy
u
. (15.2) d
. th` (15.2)
,
i moi
ng vo
d
u
. i = 1, 2, . . ..
,,
. n
- D
ay v han
ac s nguyn duong {ui (n)}, i = 1, 2, . . . bi. cha
. c
,
,
,,
N
boi 10 nn theo nguyn ly irichl phai t`n tai
. hai ch s p < q
sao cho
u p (n) = uq (n) = u p+k (n) = uq+k (n),
,i chu k`y
N
oi c
ach kh
ac d
ay ui (n), i = p, p + 1, .. l`
a d
ay tu`n ho`
an vo
u p ( n ), u p +1 ( n ), . . . , u p + q +1 ( n ).
,
. 7.13. Lò,i giai: Cho a là mt
a ph`n
. s tu`y y, th` { a},= a [ a] goi
. l`
, ,
,,
,
le cua s a, o d
a ph`n nguyn cua s a. Xy du. ng d
ay
y ky hiu
. [ a] l`
,
,
i nhu sau
mo
v1 = { u1 }
v2 = { u1 + u2 }
....
v n = { u1 + u2 + + u n }
,i moi
R
o r`
ang vo
o 0 vk < 1.
. k = 1, 2, . . . , n ta c
,
,
Chia [0, 1) ra l`
am n + 1 tp
. ho. p nhu sau
1
1
2
n
0 = [0,
); 1 = [
,
); . . . ; n = [
, 1)
n+1
n+1 n+1
n+1
,
,
,
Ch c
o c
ac kha n
ang sau xy ra
. c t`n tai
1. Hoa
a v k 0 n +1 :
. k m`
,c l`
- Nu vk 0 , tu
a 0 { u1 + u2 + + u k } <
1
n+1
1
[S] S < [S] +
.
n+1
1
. t
. a
n+1
Sk = u1 + u2 + + u k : 0 { S } <
(15.5)
,
,,
,
`,i giai v`
15.7. Lo
a go. i y chuong 7
165
,
,
Vy
a s nguyn g`n S nht, nn tù (15.5) suy ra d
iù phai
. [S] l`
,ng minh.
chu
n
,c l`
-Nu vk n tu
a
{u1 + u2 + + uk } < 1 hay là
n+1
n
n
{S} < 1
S [S] < 1 hay là
n+1
n+1
n
+ [S] S < [S] + 1.
(15.6)
n+1
,
Tù (15.6) suy ra [S] + 1 l`
a s nguyn g`n S nht v`
a kh
ac n
o mt
.
n
1
,,
luo. ng [S] + 1 ([S] +
)=
.
n+1
n+1
. c l`
2. Hoa
a c
ac s v1 , v2 , . . . , vn 6 0 n , vy
. v1 , v2 , . . . , v n
n 1
i=1 i . Theo nguyn ly irichl t`n tai
ung mt
. vk , vl , k > l, thuc
. c`
.
,
tp
h
o
p
n`
a
o
d
o
,
1
1.
j
.
.
c
iù d
o ngha l`
a
o
j
j+1
{ u1 + u2 + + u l } <
n+1
n+1
j
j+1
{ u1 + u2 + + u k } <
n+1
n+1
. t Sk = u1 + u2 + + uk v`
a
a Sl = u1 + u2 + + ul ta c
o
j+1
j
j+1
j
Sk [ Sk ] <
[ Sk ] +
Sk < [ Sk ] +
n+1
n+1
n+1
n+1
j
j+1
j
j+1
Sl [ Sl ] <
[ Sl ] +
Sl < [ Sl ] +
n+1
n+1
n+1
n+1
1
1
[ Sk ] [ Sl ]
Sk Sl [ Sk ] [ Sl ] +
n+1
n+1
1
1
[ Sk ] [ Sl ]
u l +1 + u l +2 + + u l [ S k ] [ S l ] +
n
+
1
n
+
1
,
Nhu vy
ay con ul +1 + ul +2 + + ul c
o s nguyn g`n nht l`
a
. d
1
,
[Sk ] [Sl ] voi d. lch
a
.
. khng qu
n+1
,
,,
,
T
om lai,
o t`n tai
ay con thoa
. trong moi
. truòng ho. p ta dù c
. d
m
an yu cù d
` ra.
166
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
s p1 = 1a = a, p2 = 2a, p3 = 3a,. . . ,
. 7.14. Lò,i giai: Xet dy
, , , ,
pm1 = (m 1) a. Ky hiu
q1 , q2 , . . . , qm1 l`
a c
ac s du tuong u
ng
.
,
`
cua dy trn chia cho m. V` theo d
ai to
an a v`
a m l`
a nguyn
iu kin
. b`
,
,
`
t c`
ung nhau, th` tt ca c
ac s du trn d
ac khng. Nu mt
u kh
.
,
,
,
,
,
`
ng 1 th` b`
d
trong c
ac s du ba
ai to
an d
ac s
a
uo. c giai. Nu tt ca c
, `
,
s trong m 1 s du q1 , q2 , . . . , qm 1
mi
du du kh
ac 1. Khi d
o
`ng mt
ba
ly irichl
. trong m 2 s 2, 3, . . . , m 1. Theo nguyn
,
,
`
ng nhau, cha
ng han
c
o t nht hai s trong q1 , q2 , . . . , qm1 ba
. nhu
,
suy ra s ( j i ) a = p j pi chia ht cho m,
qi = q j , i < j. Tù d
o
, ,
,
,
d
ay khng th xy ra. Su. v ly n`
ay do gia thit khng mt
iù n`
. s
,
`ng 1, do d
suy ra t nht mt
du trong q1 , q2 , . . . , qm1 ba
ac
o
. trong c
,
,
`
ng 1.
s du phai ba
,
,,
,
,
` go. i y
15.8. Lòi giai va
chuong 8
,
,
,ng minh a + b = c. Tù,
ung ta se chu
. 8.11. Lò,i giai: Truo,c tin ch
,
[ an]
1
,c 0 an [ an] < 1 suy ra |
ng thu
bt d
a| < vo,i moi
a
. n1
n
n
,
[ an]
,c tu,o,ng tu.,
ng thu
= a. Ch
ung ta c
ung c
o bt d
sao cho limn
a
n
,
,
[cn]
[ an] [bn]
,c
,i han
ng thu
+
=
cho b v`
a c. Ch
ung ta ly gio
a
. cua d
n
n
n
,,
v`
a nhn
uo. c a + b = c.
. d
,,
. t a = [ a] + , b = [b] + o d
a
y 0 < 1, 0 < 1. Khi d
o
[ an] + [bn] = [([ a] + )n] + [([b] + )n] = [ a]n + [b]n + [n] + [ n],
[( a + b)n] = [([ a] + [b] + + )n] = [ a]n + [b]n + [( + )n].
,
,
,
`ng nu a
,ng minh ra
. t lai
Nhu vy
ai to
an c
o th d
a
. b`
. nhu sau: Chu
,
,
,
,
,c
ng thu
v`
a b l`
a nhung s trong khoang [0, 1) m`
a ch
ung thoa m
an d
a
[ an] + [bn] = [( a + b)n]

,
`ng 0.
,i moi
ba
vo
o
. s tu. nhin n, th` t nht mt
. trong hai s d
(15.7)
,
,,
,
`,i giai v`
15.8. Lo
a go. i y chuong 8
167
, ,,
,
,ng minh t`n tai
a b 6= 0. Ch
ung ta se chu
Gia su a 6= 0 v`
. s, tu.
,
,c (15.7) khng d
ng thu
ng. Khng mt tnh tng
nhin n sao cho d
a
u
, ,
`ng a + b < 1, v` nu ngu,o.,c lai
qu
at ch
ung ta c
o th gia thit ra
. th`
,
i n = 1.
ng thm
(15.7) se khng d
u
. ch vo
,
, ,
,`,
,
c
a b l`
a nhung s huu ty. Khi d
o
a) Ch
ung ta xet truong ho. p a v`
o
, ,
,
A
B
,,
,
,
i dang
th biu din ch
ung duo
a N l`
a nhung
y A, B v`
. a = N, N, o d
,
,
s nguyn v`
a thoa m
an 0 < A < N, 0 < B < N. D d`
ang kim tra
,
`ng (15.7) khng thoa m
,i n = N 1. Tht
ra
an vo
. vy,
.
[ a( N 1)] = [ aN a] = [ A a] = A + [ a] = A 1,
[b( N 1)] = [bN b] = [ B b] = B + [b] = B 1,
[( a + b)( N 1)] = [ A + B ( a + b)] = A + B [ a + b]
= A+B1
,
Nhu vy
. [ a( N 1)] + [b( N 1)] 6= [( a + b)( N 1)].
,
,,
,
trong c
ac s a v`
a b l`
a s v ty.
b) Ch
ung ta xet truòng ho. p mt
.
,
,
`ng c
Ch
ung ta se ch ra ra
o mt
a
. s tu. nhin n, m`
{ an} + {bn} 1.
(15.8)
,
,
,c (15.8) se suy ra khng th c
ng thu
d
Khi do
o (15.7).
a
, ,,
,
,
,
a mt
b`
ai 8.1 tp
Gia su a l`
. s v ty, theo
. ho. p nhung s { an}, n =
,
,
,n
1, 2, . . . l`
a tr`
u mt
a s tu. nhin lo
. trong khoang (0, 1). Ky hiu
. k l`
,
t`n tai
nht m`
a a + kb < 1. Khi d
a
o
. s tu. nhin n m`
a + kb < { an} < 1.
,
,
Nu {bn} b, th` tù d
inh
. ngha cua k suy ra
(15.9)
{ an} + {bn} > ( a + kb) + b = a + (k + 1)b 1

,
,
,c (15.8) d
ng thu
ng.
hay n
oi c
ach kh
ac t`n tai
ad
a
u
. s tu. nhin n m`
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
,
,i vic
ng
Nu {bn} < b, th` vo
ao c
ac v cua bt d
a
. thm 1 b v`
,,
,c 0 {bn} < b, ch
thu
ung ta nhn
uo. c
. d
168
1 b b(n 1) [bn] + 1 < 1

c
iù d
o ngha l`
a [b(n 1)] = [bn] 1 v`
a {b(n 1)} 1 b.
o
,,
, `,
Ngo`
ai ra, tuong tu. tu (15.9) suy ra
kb < a(n 1) [ an] < 1 a < 1
,
v` th [ a(n 1)] = [ an] v`

a { a(n 1)} > kb. Nhung khi d
o
{ a(n 1)} + {b(n 1)} > kb + (1 b) = 1 + (k 1)b 1,

,,
,
,
ng cho s tu. nhin n 1.
v` k 1. Trong truòng ho. p n`
ay (15.8) d
u
,
,
d
Nhu vy
ac s a v`
a b l`
a s v ty.
n v ly khi mt
. dn
. trong c
,
,
,
`ng {n} ch c
. 8.12. Go.,i y: Ch
u y ra
o th nhn
a tri.
.
. huu han
. gi
,,
,
,
. 8.13. Go.,i y: Ly lun
. tuong tu. nhu 8.4.
2 aa
. 8.14. Go.,i y: Xet cac s co dang
p dung
8.4.
. n = 2k v`
.
,
,,
,
,
` go. i y chuong 9
15.9. Lòi giai va
. 9.11. Go.,i y: Xet cac s kx [kx ](k = 0, 1, 2, . . . , n) và s 1, chia
,,
p dung
d
on lai
phuong ph
ap d
oan
oan
. [0,1] ra n + 1 ph`n, ph`n c`
. a
.
.
n`
ay.
,
c
. 9.12. Go.,i y: Vo,i mi
ach chon
. nhung s q1 , q2 , . . . qn t`n tai
. s
,
,
i n
nguyn p, vo
o 0 q1 x1 + q2 x2 + + qm xm p < 1. By giòi
m oan con ba
`ng nhau.
chia d
oan
.
. [0,1] ra (n + 1) d
,
,,
,
`,i giai v`
15.10. Lo
a go. i y chuong 10
169

p
,
. 9.13. Go.,i y: Hay xet hai truò,ng ho.,p 2 > 3 2 và
q

p
2 3 2

q
,
,
. 9.14. Go.,i y: Tuo,ng tu. bài trn.
,
,
. 9.15. Go.,i y: Gia thit vo,i moi
a q thoa m
an
. p v`
2
2
|mp + npq + sq | 1.
,
,,
,
,
` go. i y chuong 10
15.10. Lòi giai va
,
, ,
,ng
. 10.11. Lò,i giai: y là su. tng quat hoa bài 10.3. Cach chu
,,
,
,, ,
minh ho`
an to`
an tuong tu. . Ch
ung ta c
ung tao
i voi c
ac h`nh
. ra luo
ly mt
vung c
o din
vung l`
am gc rì tinh
o
.
. tch 1. Sau d
., h`nh
,
,
tin c
ac h`nh vung c
o chua c
ac manh cua A v h`nh vung gc.
,
,
,
,
,n ho,n n.
Nhu vy
. tin cua A se lo
. tng din
. tch nhung ph`n tinh
,,
Theo nguyn ly irichl mo rng
cho din
o t nht
. tch suy ra c
,.
,
,
i h`nh vung gc
tinh
n + 1 trong s nhung ph`n cua A da
. tin to
,
,
,
,
,
ac h`nh vung nho ban d
c
od
im chung ( x0 , y0 ). Nhung d
im tù c
ù
,
tinh
ay c
o toa. d
a ( xi , yi ) (i = 1, 2, . . . , n + 1), m`
a
n d
im n`
. l`
. tin d
,
xi x j v`
a yi y j (i, j = 1, 2, . . . , n + 1) l`
a nhung s nguyn.
,
,a b` ma
. t A
. 10.12. Lò,i giai: Ch
ung ta xet h`nh vung V, m`
a n
o chu
,
i d
. t B = V \ A. Ch
v`
a c
o canh
vo
ai n nguyn. a
ung ta thy ngay
. d`
.
,
2
2
S( B) > n k. By giò a
p dung
S(V ) = n v`
a S( A) < k, do d
b`
ai
o
.
,
,
2
a t nht n k + 1
10.11. V` th B c
o th tinh
o chu
. tin sao cho n
,
,
,
,
i toa. d
d
A1 , V1 , B1 l`
a c
ac anh cua phep tinh
im vo
. nguyn. Ky hiu
.
.
,
, , ,
tin trn cua A, V, B tuong u
ng. R
o r`
ang B1 = V1 \ A1 . Ch
ung ta se
,
`ng A1 chu
,ng minh ra
,a nhiù nht k 1 d
,i toa. d
chu
im vo
. nguyn.
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
, ,,
,
,,
,i toa. d
Tht
ung ta c
ok d
im vo
. nguyn
. vy,
. Gia su nguo. c lai
. ch
,
,
,
2
a t nht n k + 1 dim
trong A1 . V` theo c
ach du. ng trn B1 chu
,i toa. d
trong vo
a B1 V1 , A1 V1 , A1 B1 = , Khi d
. nguyn v`
o
,
,
,
2
`
a t nht n + 1 d
i toa. d
h`nh vung V1 chu
ay
im vo
. nguyn, d
iu n`
, ,
khng th xy ra, dn d
n v ly.
170
,
,
, ,
. 10.13. Lò,i giai: C
ung nhu b`
ai 10.5 t
ac dung
ln A phep vi. tu. vo
i
.
1
,
,
,
,
0
i A .
tm tai
a h. s , ch
ung ta nhn
. v`
uo. c tp
. gc ta. d
. d
. ho. p mo
2
,
,
V` S( A) > 4n nn S( A0 ) > n. Theo nguyn ly irichl mo rng
.
,
,
0 chu
cho din
t
ch
A
a
t
nh
t
n
+
1
d
i
m
kh
a
c
nhau
(
x
,
y
)
(
i
=
i i
.
,
1, 2, . . . , n + 1) m`
a xi x j v`
a yi y j l`
a nhung s nguyn.
,
,
,
,a tt ca c
Ch
ung ta xet d
ac lì nho nht chu
ac d
a gi
im trn. D
,
,
,
d
`ng mi
d`
ang thy ra
ac l`
a mt
trong c
ac d
nh cua d
a gi
im ( xi , yi ).
.
,
,
,
Nhung d
ac khng thuc
ao m`
a hai dù l`
a
nh cua d
a gi
oan
. trong d
. n`
,
,
,
,
`
`
m trong d
nhung d
ac. V` th trong nhung d
im na
a gi
im ( xi , yi ) tn
,
,
,
`
m trong d
ng ni hai d
tai
a khng na
tha
im m`
oan
im trong
. mt
. d
.
,
, ,,
,
,
chon.
l`
tp
Gia su d
a ( x1 , y1 ). C
ung theo b`
ai
im d
a
im d
o
. ho. p d
.
,
,
,
i toa. d
10.5 cho ta n d
ac nhau v`
a kh
ac d
im kh
im gc toa. d
,
.
. vo
`
`
m trong A. V`
nguyn ( xi x1 , yi y1 ), i = 2, 3, . . . , n + 1, d
u na
,
,
ng nn c
tnh d
ac d
i x u
im ( x1 xi , y1 yi ), i = 2, 3, . . . , n + 1,
c
ung thuc
. A.
,
,ng minh nhu,ng d
Ch
ung ta se chu
ac d
ach trn l`
a
im x
inh
. theo c
, ,,
,
,
,
kh
ac nhau tùng d
ung ta c
o
i m. t. Tht
. vy,
. gia su nguo. c lai
. ch
( x i x1 , y i y1 ) = ( x1 x j , y1 y j )
,
1
,i hai ch s n`
i, j m`
vo
ao d
a i, j = 2, 3, . . . , n + 1. V` vy
o
. x1 = 2 ( x i +
1
x j ) v`
a y1 = (yi + y j ). Nu i = j th` ( x1 , y1 ) = ( x j , y j ), v ly v`
2
,
,,
,
`,i giai v`
15.11. Lo
a go. i y chuong 11
171
,
,
,
ng ni hai
1 6= j. Nu i 6= j, th` ( x1 , y1 ) l`
a trung d
tha
im cua d
oan
.
,
, ,,
d
a ( x j , y j ), d
ay khng th d
ach chon.
im ( xi , yi ) v`
iù n`
uo. c theo c
.
,
,
,
,
`ng A chu
ng minh trn ch ra ra
a t nht 2n d
Chu
ac nhau
im kh
,
,
v`
a kh
ac gc toa. d
o toa. d
ung
,
. nguyn. Nhung d
im gc toa. d
. c
. c
,
`m trong tp
na
a c
o toa. d
ai to
an.
. nguyn, suy ra kt lun
. A v`
. cua b`
dung
. 10.14. Go.,i y: Ap
b`
ai tp
.
. 10.13.
,ng minh tu,o,ng tu., 10.9.
. 10.15. Go.,i y: Cach chu
,
,,
,
,
` go. i y chuong 11
15.11. Lòi giai va
,
,c
. 11.11. a) Tù bài 11.3 suy ra 6 = 9 (S12 + S23 + S13 ) + S123 , tu
mt
l`
a S12 + S23 + S13 = 3 + S123 3. Do d
ac s S12 , S23 , S13
o
. trong c
, ,
khng nho hon 1.
,,
,
, ,
,c l`
b) Lòi giai: Tù b`
ai 11.3 suy ra 5 9 M2 , tu
a M2 4. Boi v`
,
,
8
,,
,
. p, din
tù 9 d
ac c
o th tao
tch ph`n chung cua
a gi
uo. c 9. = 36 ca
. d
.
2
, , M2
1
. p d
khng nho hon
.
mt
ac ca
o
. s c
36
9
,
,
cho. Trong mi
. 11.12. Lò,i giai: Goi
a6d
im d
a
. M1 , M2 , . . . , M6 l`
,
,
,
`ng mù d
n nht ba
tam gi
ac Mi M j Mk ta t canh
a
o. Kt qua se l`
. , lo
,
,
,
ng Mr Ms l`
mt
ad
on c
ac canh
ac se khng d
oan
o c`
o. Ch c`n
. d
. tha
. kh
,
,
,
`ng t`n tai
ng minh ra
cho v`
chu
ac c
od
a c
ac d
a
nh l`
im d
a
. , mt
. tam gi
,
,,
,
,
n nht cua tam gi
ba canh
d
lo
ac nhu
uo. c t mù d
o. Tht
.
. vy,
., canh
.
,
,,
,
th d
a canh
ac kh
ac v` n
od
`ng thòi l`
uo. c t mù
. nho nht cua tam gi
,
,
,
,
,
,i c
ng ni n
cho xut ph
o vo
ac d
d
d
at 5 d
o. Tù mi
im d
a
oan
im
. tha
,
,
,,
. c t nht c
ng n`
c`
on lai.
o 3 trong nhung d
ay d
oan
uo. c t
. , Vy
. hoa
. tha
,
,,
khng d
. c t nht c
mù d
o3d
o, hoa
oan
uo. c t mù d
o.
. vn
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
,
, ,
,,
ng han
Nu tù d
at 3 d
im M1 xut ph
oan
uo. c t mù d
o (cha
. d
.
,n
M1 M2 , M1 M3 , M1 M4 ) th` trong M2 M3 M4 t nht c
o mt
canh
(lo
.
.
,
, ,,
,,
l`
nht) d
a doan
uo. c t mù d
o, gia su do
. M, 2 M3 . Th th` trong
,
,
,
M1 M2 M3 tt ca c
ac canh
d
ù d
uo. c t mù do.
.
,
,
,,
Nu tù d
at t nht 3 d
im M1 xut ph
oan
. khng duo. c t mù
,
,
ng han
d
ac
o (cha
oan
. 3d
. M1 M2 , M1 M3 , M1 M4 ) th` ta xet 3 tam gi
tam gi
M1 M2 M3 , M1 M2 M4 , M1 M3 M4 . Trong mi
ac n`
ay t nht c
o
,
,
,,
,
,
a d
mt
d
khng chu
uo. c t mù d
o, nhung canh
nh M1 . Vy
. canh
.
.
,
,.
,,
,
`
3 d
o
an
M
M
,
M
M
,
M
M
d
u
o
c
t
m
u
d
o,
t
u
c
l`
a
3
c
anh
c
ua
.
2 3
2 4
3 4 .
.
,
`
`
M2 M3 M4 d
u
m
u
d
o.
172
,
,
,
. 11.13. Lò,i giai: Truo,c ht ta nhn
xet c
o t nht mt
tam gi
ac d
o n
.
.
,
, ,,
,
,
,
c (B`
c, cha
ng han
sa
ai 5.4). Gia su P1 P2 P3 l`
a tam gi
ac d
d
on sa
o.
.
,
,
c khng
ring P1 ta c`
on lai
6d
a ta lai
c
o mt
tam gi
ac d
im v`
on sa
.
.
.
,
,
a canh
c
o P1 l`
ad
ai 5.4). Nu tam gi
ac n`
ay khng chu
P2 P3 th`
nh (B`
.
,
,
,,
,
,
0
0
tu P1 sao cho P1 P2 P3 c
ta d
o mt
ung
uo. c kt qua, th th` c
im thu
. d
,
,,
, , `
,, 0
0
l`
a tam gi
ac d
a P3 ta d
a P3 sao cho
o. Tuong tu. d
rin P2 v`
uo. c P2 v`
,
0
0
P1 P2 P3 v`
a P1 P2 P3 l`
a tam gi
ac d
o.
,
,
,,
Truoc ht ta xet kha n
angl`
a3d
a P30 khng phn bit.
im P10 , P20 v`
.
,`,
,
,
Trong truong ho. p n`

ay mt
trong
ch
u
ng
t
ao
th`
a
nh
v
o
i
P
P
P
m
t
1 2 3
.,
.
,.
,
,
din.
h`nh tu
on lai
3 dim. Nu c
ac canh
im
. C`
. , giua mt
. trong ba d
, . ,
,
,
,
din
v`
c`
on lai
d
a2d
ad
ac
o
nh cua h`nh tu
o ta se d
uo. c hai tam gi
. l`
, ,.
,
,
,
i 2 canh
i v`
d
ròi nhau, mt
ac c
o mt
a mt
o vo
nh mo
.
. tam gi
. d
. canh
.
,
,
,
,
din
cua tu
v`
a
tam
gi
a
c
kia
trn
t
u
di
n.
N
u
khng,
m
i
d
i
m
c
o t
. ,
.
,
,
,
,
,
din.
din
nht canh
tu
o t nht mt
o thuc
nh cua tu
. , d
. Nhu th c
. d
.
, .
,
`
`
i ca 3 d
ni vo
nh
c`
o
n
l
ai
b
a
ng
c
anh
m
u
d
en.
N
u
c
a
p
n`
a
o
trong
3
.
.
. ,
`ng canh
ni ba
o mt
tam gi
ac d
a mt
en th` ta c
en v`
o. Nu khng
. d
. d
,
,. ,
,,
ta d
ac d
od
uo. c hai tam gi
o c
nh ròi nhau.
,
,,
,
`,i giai v`
15.12. Lo
a go. i y chuong 12
173
, , ,,
,
`ng ba d
Vy
ta c
o th gia su ra
a P30 l`
a phn bit.
im P10 , P20 v`
.
. Nu,
,
,
,
,
,
,
`ng canh
2d
a P20 , d
d
ac d
im, P10 v`
uo. c ni ba
o th` ta d
uo. c hai tam gi
o
.
,
0
0
0
0
0
tu.,
P1 P2 P3 v`
a P1 P2 P3 . Nu khng th` P1 P2 P3 v`
a P1 P2 P3 cho theo thu
,
mt
ac d
a mt
ac d
o v`
en.
. tam gi
. tam gi
,
,
,
,
, hai cua
. 11.14. Lò,i giai: Ly 1998 da duo.,c t ging nhu da thu
,
, nht sao cho ch
. t ch`ng tt ca ch
ch
ung ta v`
a da
ung ln d
ung
a thu
,
,
,
h`nh quat
trn mi
c
o tt ca c
ac vi. tr c
o th (nhu khi quay). Khi d
o
.
,
,
,
,
,
,
2
nht c
cua d
o 200 h`nh quat,
d
u
o
c
t,
t
u
c
l`
a
c
o
t
t
c
a
200
a thu
.
.
,
,
,
,,
,
,
. p h`nh quat
ca
ung nhau. Gia su c
o n vi. tr cua d
a thu
. duo. c t tr`
,,
,
. p h`nh quat
ung nhau. Khi d

hai c
o khng t hon 21 ca
uo. c t tr`
o
. d
, ,
,
,
s c
ac h`nh quat
ung nhau khng nho hon 21n. Do d
uo. c t tr`
o
. d
,,
,
2
c l`
21n 200 , tu
a n 1904, 8. Boi v` n l`
a s nguyn, nn n 1904.
. p h`nh
Suy ra c
o t nht 1998 1904 = 94 vi. tr c
o khng qu
a 20 ca
,,
quat
ung nhau.
uo. c t tr`
. d
,
,ng minh ho`
. 11.15. Go.,i y: Chu
an to`
an nhu b`
ai 11.2.
,
,,
,
,
` go. i y chuong 12
15.12. Lòi giai va
,
,
,
,ng qua
. 12.11. Lò,i giai: Ly A là nhung dim trn ma. t cù di xu
,
,
,
,
,
,
,
,
,
tm cua qua cù tù nhung d
ho. p A. Theo gia thit tng
im cua tp
.
,
,n ho,n din
. t cù. Theo nguyn ly
din
a A lo
. tch cua A v`
., tch ma
,
v`
irichl cho din
tch ch
ung c
od
d
a
im chung. Vy
im chung d
o
.
.
,
,
,
,
,`,
. p d
d
o l`
a ca
im d
i xung cua n
im d
u thuc
uong knh
. A tao
. ra d
,
`
qua cu.
,
h`nh chu, thp
. 12.12. Lò,i giai: Vo,i mi
on c
o tm tai
. ta xet h`nh tr`
.
1
,
,
`
`
ng minh ra
ng . Ta chu
ng nu hai
tm chu thp
a b
an knh ba
. v`
2 2
,
,,
,
`,i giai v`
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
t nhau. Khoang
t nhau th` hai chu, thp
ca
c
ung se ca
h`nh tr`
on do
.
,
,
`ng nhau v`
t nhau khng lo
,n
c
ach giua hai tm cua h`nh tr`
on ba
a ca
,
,
,
,
,
khoang c
hon hai l`n b
an knh cua ch
ung, do d
ach giua tm cua
o
1
,
, , ,
,i ch
,n ho,n . Xet h`nh chu,
c
ac chu thp
ng vo
ung khng lo
. tuong u
2
,
,
,,
,
, nht v`
nht
ac d
ac c
anh cua h`nh chu thp
thu
a tm cua
inh
. boi c
. x
.
,
,
,
, hai. Se c
, hai d
chu thp
o mt
anh cua chu thp
i qua h`nh
. thu
. c
. thu
,
,,
,
,
,
nht, boi v` d
t chu thp
, do d
se ca
chu nht
ai cua c
anh
o
o
. d`
. d
. thu
1
1
,
,
,
,
,
`ng , c`
n hon .
ba
on d
ai d
. d`
uòng cheo h`nh chu nht
. khng lo
2
2
,
,
,,
. t d
R
o r`
ang trong h`nh tr`
on b
an knh 100 ch c
o th d
a
uo. c mt
.
1
,
t nhau.
s huu han
ac h`nh tr`
on b
an knh khng ca
. c
2 2
174
,
, , ,,
,
. 12.13. Lò,i giai: Co th. Gia su O là tm cua ng
u gi
ac d
ù ABCDE.
c
Khi d
ac h`nh tr`
on ni
ac g
oc AOC, BOD, COE, DOA,
o
. tip trong c
nu.
EOB c
o tnh cht d
a
,
,
`ng 1. Tt ca 3
. 12.14. Lò,i giai: Xet mt
tam gi
ac d
o canh
ba
ù c
.
.
,
,
, ,,
,
`ng c
phai
d
o khng th d
ac mù kh
ac nhau, do d
nh cua n
uo. c t ba
o
,
,
,
`ng 1.
c
o hai d
ung mù, v`
a khoang c
ach giu ch
ung ba
im c`
PHU. LUC
.
,
` ANH
TP
H
O
XA
.
.
. P VA
,,
,
,
`
A.1. Tp
h
o
p
v
a
To
an
t
u
trn tp
.
.
. ho. p.
, ,
,,
`n tu, cua tp
l`
Khi ch
ung ta coi mt
ao d
a mt
i tuo. ng a n`
o
.
. d
. ph
,, ,
,
`
ho. p A, th` ky hiu
l`
a
a
A,
c`
o
n
khi
a
khng
l`
a
ph
n
t
u
c
ua
A
th`
k
y
.
hiu
a a 6 A.
. l`
,
,
,
,
Mt
tp
ho. p A goi
l`
a tp
ho. p con cua tp
ho. p B, khi moi
.
.
.
.
. ph`n
.
,, ,
,, ,
,
,
. c
tu cua tp
a ph`n tu cua tp
a A B hoa
. ho. p A l`
. ho. p B, Ky hiu
. l`
,
,
. c l`
B A. Ngha l`
a tù a A suy ra a B hoa
a tù a 6 B suy ra
a 6 A.
,,
,
ao, ky hiu
a . Moi
Tp
o mt
i
. l`
. d
. ph`n tu n`
. ho. p rng khng c
,
,
,
x 6 . Tp
`m trong tp
tuo. ng x d
ù khng na
. ho. p rng
. ho. p rng
,
,
`m trong moi
i moi
dù na
a A, vo
. tp
. ho. p, ngha l`
. A.
,,
,
Hai tp
a B tr`
ung nhau khi ch
ung c
o c`
ung c
ac ph`n tu
. ho. p A v`
,
,
,,
,,
,
nhu nhau, ky hiu
a ch khi tù
uong , A = B khi v`
. A = B. Tuong d
,
. c A B v`
a A suy ra a B v`
a tù a B suy ra a A hoa
a B A.
,
,
, ,
,
Cho A1 , A2 , . . . , An l`
a mt
tp
ho. p. Ho. p cua
. s huu han
. nhung
.
,
,,
,
,
,
nhung tp
a mt
ac ph`n tu m`
a n
o
. ho. p trn l`
. tp
. ho. p g`m tt ca c
,
, ,
thuc
ao mt
ac tp
c
ac tp
. v`
. trong c
. ho. p A1 , A2 , . . . , An . Ho. p cua
.
,
,
ho. p A1 , A2 , . . . , An , ky hiu
l`
a
A
.
.
.
A
.
C
u
th
,
a
n
2
1
1
.
.
,
A2 . . . An ngha l`
a t`n tai
. mt
. ch s i trong {1, 2, . . . , n} sao cho
175
176
,,
,
xa.
Chuong A. Tp
a Anh
. ho. p v`
a Ai .
,
,
,
Cho A1 , A2 , . . . , An l`
a mt
. s huu han
. nhung tp
. ho. p. Giao
,
,,
,
,
,
cua nhung tp
a mt
ac ph`n tu m`
a
. ho. p trn l`
. tp
. ho. p g`m c
,
,
,
`m trong moi
n
o na
ac tp
. tp
. ho. p A1 , A2 , . . . , An . Giao c,ua c
. ho. p
A1 , A2 , . . . , An ky hiu
a A1 A2 . . . An . Cu. th, a A1 A2
. l`
,
,
i moi
. . . An ngha l`
a vo
o a Ai .
. ch s i trong {1, 2, . . . , n} ta c
,
,
,
Hiu
tp
a B l`
a mt
. ho. p A v`
. tp
. ho. p, ky hiu
. A\ B, g`m
. cua hai
,
,
,
nhung ph`n tu a c
o tnh cht a A v`
a a 6 B.
, ,
hoc
` Bai
` toan
t ho. p
A.2. Qui nap
. toan
. va
,
,
,i nguyn ly irichl c`
Trong tp
ung vo
on mt
. ho. p s tu. nhin, c`
,.
, , ,,
,
nguyn ly qui nap
an hoc
ung hay d
Dang
uo. c su dung.
on gian
. to
. c
.
. d
,
,,
,
cua phuong ph
ap qui nap
an hoc
. to
. nhu sau:
,
,
ng diù kha
Cho mt
ay nhu
ng dinh
. d
.
K1 , K2 , . . . , K n , . . .
(A.1)
c
o tnh cht sau:
,
ng.
a)K1 l`
a kha
ng dinh
. du
,
, ,
b) V
oi mi
s tu. nhin n,nu Kn l`
a kha
ng dinh
. dus ng th` suy ra
,
ng.
Kn+1 c
ung l`
a kha
ng dinh
. du
,
,
tt ca c
ng.
Khi do
ac kha
ng dinh
ay (A.1) dù du
. trong d
,
,
ng, sau d
a
p dung
: d
Ch
uy
b)
iù kin
am bao cho K1 d
u
o
. a) d
.
ng, tip tuc

p dung
ng v`
cho K2 c
ung d
ung d
a tip tuc
u
u
.,a
. b) cho K3 c
.
,
,
i moi
vo
qu
a tr`nh d
ung ta chung minh mt
o
inh
.
. n. minh hoa
. ch
. d
, ,
`
p dung
ly v t ho. p m`
a rt hay a
trong cun s
ach n`
ay:
.
,,
,,
, ,
,
,
n
ng 2 tp
Moi
oi n ph`n tu c
o du
. tp
. ho. p huu han
. ,v
. ho. p con tao
. boi
,,
c
ac ph`n tu kh
ac nhau cua n
o.
,
xa. trn tp
A.3. Anh
. ho. p
177
,
`ng Kn .
,i moi
ng d
Vo
ung ta ky hiu
trn ba
iù kha
inh
.
. s n ch
. d
,
,
,,
,
i n = 1 kha
ng d
Nhu vy
ung ta se nhn
ay (A.1). Vo
uo. c d
inh
.
. ch
. d
,,
,
,
`
ng, v` moi
ng hai tp
l`
d
o mt
o du
a
u
o
. tp
. ho. p c
. phn tu c
. ho. p con, d
,,
tp
a chnh tp
o tnh cht
os . Vy
. rng v`
. ( mt
. phn tu ) d
. (A.1) c
a).
,
,
,ng minh b) d
ng. Ngha l`
By giò ch
ung ta phai chu
a cho n l`
a
u
,
,
,
,
c l`
ng d
ng tu
mt
a kha
a moi
o
inh
u
. Kn d
. s tu. nhin bt k`y v`
. tp
. ho. p c
,
,,
,
,
n
`ng Kn+1
ng minh ra
ng 2 tp
n ph`n tu c
od
u
. ho. p con. C`n phai chu
,,
,
l`
ad
ung ta xet S l`
a tp
o n + 1 ph`n tu v`
a s l`
a mt
us ng. Ch
. ho. p c
.
,
,, ,
,
,
,
ph`n tu cua n
o. Ch
ung ta chia nhung tp
h
o
p
con
c
ua
S
l`
a
m
hai
l
o
p:
.
,
, .
,
,a s. Lo
,p a1 g`m tt ca c
,p a2 g`m
Lo
ac tp
h
o
p
con
c
ua
S
khng
chu
.,
.
,
,
,
,a s. Nhu,ng tp
,p a1
tt ca c
ac tp
. ho. p, con cua S chu
. ho. p con thuc
. lo
,
,
,
,
,
l`
a tp
a n
o nhn
. , ho. p con cua mt
. tp
. ,ho. p n ph`n tu S1 , m`
. tù S sau
,
,,
,,
,
khi bo d
i ph`n tu s. Theo gia thit qui nap
. ,s luo. ng tp
. ho. p con cua
, , ,
,
,p a2 l`
. t kh
ng l`
n
od
a 2 n . Ma
ac c
ac tp
a tuong u
ng 1-1
u
. ho. p con cua lo
,
,
,
,
,
,a s
i vo
i c
vo
ac tp
. ho. p con cua S1 . Tht
. vy,
. moi
. ,tp
. ho. p con Z chu
,
, , ,
,
,
`ng c
,i tp
cua S ta cho tuong u
ng vo
ach tù Z
. ho. p con Z1 cua S1, ba
,
,,
,,
,
,p a2
ta bo d
a s luo. ng tp
i. ph`n tu s. Ngha l`
. ho. p con cua S trong lo
,
,
,
`ng 2n . Do d
,i s lu,o.,ng tp
tt ca tp
tr`
ung vo
ho. p con cua S1 v`
a ba
o
.
.
,
,
,
,
ho. p con cua S l`

a 2n + 2n = 2n+1 . Nhu vy
ch
u
ng
ta
d
a
ch
u
ng
minh,
.
,
`
,ng minh
,i moi
vo
n,
t
u
K
d
us
ng
suy
ra
K
d
us
ng. Ch
ung ta chu
n
n +1
.
,
,
,,
ng dinh
ng.
d
o tnh cht b). Suy ra tt ca c
ac kha
uo. c (A.1) c
ù d
u
. d
A.3. Anh
xa. trn tp
. ho. p
,, ,
,
,
,
,n ho,n s
Tù nhung kh
ai nim
s ph`n tu cua mt
tp
ho. p n`
ay lo
.
.
.
,, ,
,,
,
,
nh xa.
ph`n tu cua mt
tp
ho. p kia, nguòi ta xy du. ng kh
ai nim
.
.
. a
, ,
,
d
a chnh x
ac h
oa trong khi chung minh.
giai thch v`
178
,,
,
xa.
Chuong A. Tp
a Anh
. ho. p v`
,
,
`ng cho mt
nh xa. f : A B tù tp
Ch
ung ta n
oi ra
ao
. ho. p A v`
. a
,,
, , ,
,
,
`
i mt
tp
. ho. p B, khi moi
. phn tu a thuc
. A cho tuo,ng ung vo
. ph`n
,,
,,
,i ph`n
nh xa. f vo
tu f ( a) thuc
B. Ph`n tu f ( a) goi
l`
a gi
a tri. cua a
.
.
,
, ,
,,
,
,
nh xa. s tu. nhin v`
ao s
tu a cua A. C
o th ch ra nhiù v du. nhu a
,
,
,
,
,
n, vo
ng vo
i moi
i 2n,. . . .
cha
. n cho tuong u
,
,`,
,
nh xa:
nh xa.
Nguoi ta c`
on d
ua ra mt
. s tnh cht cua a
. Mt
. a
,
,
nh, nu tù f ( a1 ) = f ( a2 )( a1 , a2 A) suy ra
f : A B goi
ad
on a
. l`
,
,,
,
nh khi moi
a1 = a2 . N
oi c
ach kh
ac f l`
ad
ac nhau cua
o n a
. ph`n, tu kh
,
, , ,
,i nhu,ng ph`n tu, kh
A cho tuong u
ng vo
ac nhau cua B.
,,
,i moi
nh xa. f : A B goi
nh, nu vo
Mt
a
l`
a to`
an a
ph`n tu
.
.
.
,
,
,,
cua b cua B t`n tai
o nhiù v
. ph`n tu a thuc
. A sao cho f ( a) = b., C
,
,
nh xa. loai
du. v` a
n`
ay, nhu phep chiu ln truc
toa. d
d
. cua moi
im
.
.
.
,
. t pha
ng.
trong ma
,
,
nh xa. f : A B goi
nh, khi n
Mt
a song a
od
ad
`ng thòi l`
o n
. a
. l`
,,
,i moi
nh v`
nh. Nu f : A B l`
nh, th` vo
a
a to`
an a
a song a
ph`n tu b
.
,
,,
cua B t`n tai
. duy nht ph`n tu a thuc
. A sao cho f ( a) = b.
. t g(b) = a khi d
nh f : A B. Nu ch
Cho song a
ung ta d
a
a
,,
nh xa. g : B A goi
nh
aa
c
o f ( a) = b, ch
ung ta nhn
uo. c a
. d
. l`
,, ,
,
1
xa. nguo. c cua f v`
a ky hiu
a f
= g. Nhu vy
a
. l`
. f ( f (b)) = b v`
,
1
i moi
f ( f ( a)) = a vo
a b thuc
. a thuc
. A v`
. B.
,
nh xa. f : A B v`
nh xa.
Cho hai a
a g : B C, c
o th tao
. ra a
,
`ng cng thu
c h( a) = f ( g( a)). Ky hiu
h : A C ba
. h = g f.
,
`
TAI LIU
. THAM KHAO
,
, ,
[1] Tuyn tp
am tap
an hoc
a Tui tre, NXBGD, 1997.
. 30 n
. ch To
. v`
[2] 255 b`
ai to
an s hoc
anh, N. N.
. chon
. loc,
. V.D. Thuy,
. T. C. Th`
,,
am,
So GD H`
a ty, 1993
.
,
,
,
[3] 10000 B`
ai to
an so cp - D
ay s v`
a gi
oi han,
. Phan Huy Khai,
NXB H`
a ni,
. 1997.
,,
[4] C
ac d` thi v dich
an c
ac nuoc, Xv. Cnhiagin, G.A.Tnian,
. to
,
If. Sarugin, NXB GD 1996.
,
,
[5] C
ac b`
ai to
an h`nh hoc
ng, V.V. Praxolov, Tp
. pha
. II, NXB Hai
ph`
ong 1997.
,
[6] Zadatri Vsesaiunuc matematitreskii olimpiada, N.B. Vasilev,
A.A. Egorov, Maskova- Nauka 1988.
[7] Matematichskii akvarium V. A. Uphnarovskii, Kishinev " shtiinsa" 1987.(Ting Nga).
[8] Problem-Solving Through Problems, Loren C. Larson, SpringVerlag, 1983.
[9] Princil na Dirichle, Ivan Prodanov, "Narodna Prosveta", Sophia
1988 (Ting Bungari).
179
180
Muc
. luc
.
,
[10] Zadachi da idvunklasna Rabota po matematika,
R.Rusev, K.Bankov, Sv. Slavchev, "Narodna Prosveta", Sophia
1986 (Ting Bungari).
[11] Sbornhik ot Zadachi za Matematicheski Olympiadi,
St. Budurov, V. Phlorov, "Narodna Prosveta", Sophia 1966
(Ting Bungari).
NI
. DUNG
`,i n
Lo
oi d
ù . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
Chuong 1. Nguyn l
y irichl v`
a v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Nguyn ly irichl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. V du.
. ..................................................
1.3. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
Chuong 2. S hoc
. ..........................................
,
2.1. Phep chia s tu. nhin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
2.2. Vdu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
2.3. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
Chuong 3. D
ay s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
23
3.1. Nguyn ly irichl cho d

ay s v han
. ..................
23
3.2. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
3.3. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
Chuong 4. H`nh hoc
. ........................................
31
33
4.1. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
4.2. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
,,
Chuong 5. Mo rng
nguyn l
y irichl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
,,
5.1. Nguyn ly irichl mo rng
. ...........................
41
43
5.2. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
181
11
13
43
182
NI
. DUNG
5.3. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
ai tp
Chuong 6. B`
. s hoc
. nng cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
, ,
6.1. inh
. ly co ban cua s hoc
. .............................
52
55
6.2. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
6.3. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
Chuong 7. B`
ai tp
. dy s nng cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
67
7.1. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
7.2. B`
ai tp.
. ...............................................
,,
, ,
Chuong 8. S thu. c vo
i tp
u mt
. tr`
. .........................
78
79
8.1. Tp
u mt
. tr`
. ...........................................
79
8.2. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
8.3. B`
ai tp.
. ...............................................
,
,,
,ng u
,ng dung
kh
ac cua nguyn l
y irichle . .
Chuong 9. Nhu
.
,
,
9.1. Xp x mt
. s thu. c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87
55
89
89
9.2. B`
ai tp.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
,,
Chuong 10. Nguyn l
y irichl cho din
. tch . . . . . . . . . . . . . 101
,
10.1. Ph
at biu nguyn ly irichl cho din
. tch . . . . . . . . . . 101
10.2. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
105
10.3. B`
ai tp
. .............................................
, ,
,,
Chuong 11. To
an hoc
. t ho. p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
117
119
11.1. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
119
11.2. B`
ai tp
. .............................................
,,
Chuong 12. Mt
ai tp
ac . . . . . . . . . . . . . . . .
. s b`
. h`nh hoc
. kh
127
129
12.1. V du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
129
Muc
. luc
.
183
12.2. B`
ai tp
. .............................................
,,
Chuong 13. Mt
` thi v dich
. ........................
. s d
,
,,
,
ai tp
Chuong 14. B`
. tu. giai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
,,
,
`,i giai v`
..............................
Chuong 15. Lo
a go. i y
,
,
,
,
,
15.1. Lòi giai v`
a go. i y chuong 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
,,
,
,
15.2. Lòi giai v`
a go. i y chuong 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.3. Lòi giai v`
a go. i y chuong 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.4. Lòi giai v`
a go. i y chuong 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.5. Lòi giai v`
a go. i y chuong 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.6. Lòi giai v`
a go. i y chuong 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.7. Lòi giai v`
a go. i y chuong 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.8. Lòi giai v`
a go. i y chuong 8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.9. Lòi giai v`
a go. i y chuong 9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.10. Lòi giai v`
a go. i y chuong 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.11. Lòi giai v`
a go. i y chuong 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,,
, ,
,
15.12. Lòi giai v`
a go. i y chuong 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
nh xa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phu. luc
aA
. A. Tp
. ho. p v`
,,
,
,
A.1. Tp
a To
an tu trn tp
. ho. p v`
. ho. p. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, ,
A.2. Qui nap
an hoc
a B`
ai to
an t ho. p . . . . . . . . . . . . . . . . .
. to
. v`
,
xa. trn tp
A.3. Anh
. ho. p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
Muc
. luc
. .................................................
135
151
155
155
156
158
158
160
161
162
166
168
169
171
173
175
175
176
177
180
,
HU
,U IN
NGUYN
, ,
,NG DUNG
P IRICHL VA
Ù
PHUONG PHA
.
,
, ,
c
Ebook
1.0 cua cun s
ach nguyn gc tù ban in, c
ac ban
. tham
,
,
,
`
khao, cho y kin sai s
ot v`
a loi khuyn t
ai ban. Moi
. lin h.
,
,
,
T
ac gia: Nguyn Huu in
in
. thoai:
. 0989061951
Email: huudien@vnu.edu.vn
Web: http://nhdien.wordpress.com
,
Chiu
ach nhim
. tr
. xut ban:
,, ,
Bin tp
a sua ban in:
. v`
,
Tr`nh b`y v`
a ch ban:
Tr`nh b`y bà:
,
NG HAI
T A
PHU
,
,
` LINH
HUU IN, PHU
, ,
HUONG LAN
,
BAN KHOA HOC VA
` XUT
` KY
THUT
NHA
.
.
,
`
`
70 TRN HUNG AO
. - HA NI
.
6.6T7.3
290 - 4-98
KHKT 98
,
,
In 1000 ban kh 14, 5 20, 5 tai
an Vit
. Cng ty In Cng o`
. Nam
,
191 Son Ty - ng a - H`
a Ni.
. Giy phep XB s: 290-22/4/98.
,
,
In xong v`
a np
ang 1 n
am 1999.
. luu chiu th

Ebook Dirichle

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebook Dirichle

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

,

giai sau nn cn luu y khia d

ng minh t`n tai

ho. p s tu. nhin v`

ng ngu`oi 20 tui. Ng`

s luo. ng cua nhung hoc

chua 154 phn tu v`

Theo nguyn ly irichl trong M c

ng`i khng theo sa

mi manh 200m , khng c

i phep chia th`

khng chia ht cho b v`

chia ht cho n v` nu nguo. c lai

mu thun voi gia thit khng c

nhau th` t`m d

. 3.2. (` thi Toan Olympic quc t l`n 17 nam 1975) Cho

( a1 , a2 , . . . , ak ), ( a2 , a3 , . . . , ak+1 ), . . . , ( an , an+1 . . . , an+k1 )..

ra, chia ht cho 10 000.

v s s tu. nhin l thoa m

theo thu tu. ch s l

. 3.10. Cho k l`a s nguyn du,o,ng bt k`y v`a

ng chui s nguyn bt k`y. Chu,ng minh ra

xi2+1 + xi2+2 + + x2j

irichl suy ra t nht hai d

. 4.8. Cho da giac d`u 100 canh

h`nh chu nht

ng mi h`nh vung vua nhn

,ng s tu., nhin tu

. 5.11. (` thi v dich

. 5.15. (` thi v dich

n le nhu nhau voi bt k`y i = 1, 2, . . . , n. Khi d

[ n], 1 vi [ n], i = 1, 2 v`a au1 v1 au2 v2 (mod n).

au1 au2 (mod n),suy ra u1 u2 (mod n), do a l`

(mod p), nhu vy

. 6.7. (` thi Toan Olympic quc t l`n 18 nam 1976) Cho h. p

s luo. ng nhung b. xp q-phn tu ( x1 , x2 , . . . , xq ) m`

. 6.8. (` thi Toan Olympic quc t l`n 28 nam 1987) Cho

. t tuong ung voi mt

+ bn xn | = | x1 (b1 c1 ) + x2 (b2 c2 ) + + xn (bn cn )| = |S

`ng nhau, ngha l`

`ng nhau khi

(mod q) = axr ax s 0 (mod q) hay

. 7.6. Cho day Fibonaxi 1, 2, 3, 5, 8,. . . .a. t f (n) = 19852 +

(r0 , r1 ), (r1 , r2 ), (r2 , r3 ), . . . .

5(um1 ul 1 ) = 1996( pm+1 pl +1 ) (qm+1 ql +1 )

Do 0 qm1 1995, 0 ql 1 1995

= 1995 qm1 ql 1 1995

= 1996pml +2 + qml +2 4(1996pml +1 + qml +1 ) + 1996

nguyn ly irichl tn tai

. t uk+1 = 2rs+2 3 = ql. Do uk+1 = 4ql + 1 v`

a) Nu vs = vs+T 0 (mod p), th` vs = vs+T = 0, do 0 vn

ng minh cho tru`o,ng

{n} = n [n] na`m trong khoang ( a, b). Voi > 0, ch

chung minh xong.

b. Sau khi logarit h

sao t`n tai

bt phuong tr`nh cos nt cos t v

cos(mt 2n ) < cos t. iu n`

NHUNG UNG DUNG

m trong khoang [0, 1]. Ch

c (9.5) tt nhin thoa m

k2 = ( x12 Dy21 )( x22 Dy22 ) = k2 (u2 Dv2 ),

|k|y2 = |( x1 y2 ) x2 y1 y22 D | = |y1 x22 y1 y22 D | = y1 | x22 Dy22 | = |k|y1