hÖ ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt hai Èn

⎧ax + by = c
I) HÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩a ' x + b ' y = c '
II) C¸ch gi¶i: - TÝnh c¸c ®Þnh thøc: D, Dx, Dy vμ biÖn luËn:
* NÕu D ≠ 0 th× hÖ cã nghiÖm duy nhÊt (x=Dx/D;y=Dy/D).
* NÕu D =0 mμ Dx ≠ 0 hoÆc Dy ≠ 0 th× hÖ v« nghiÖm. Cßn D=Dx=Dy=0 th× ta thay l¹i hÖ vμ gi¶i hÖ khi ®ã.
hÖ ph−¬ng tr×nh ®èi Xøng
I/ HÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng kiÓu 1:
a) Kh¸i niÖm: * HÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng lμ hÖ ph−¬ng tr×nh mμ khi ®æi chç x vμ y cho nhau th× hÖ kh«ng thay
®æi. NghiÖm cña hÖ lu«n cã tÝnh ®èi xøng: nÕu (x0;y0) lμ nghiÖm th× (y0;x0) còng lμ nghiÖm.
* HÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng kiÓu 1 lμ hÖ ph−¬ng tr×nh sau khi biÕn ®æi cã d¹ng tæng x+y vμ tÝch x.y.
b) Ph−¬ng ph¸p:
* BiÕn ®æi hÖ vÒ d¹ng tæng vμ tÝch, sau ®ã ®Æt S=x+y ; P=xy ; ®iÒu kiÖn cña S vμ P: S2 ≥ 4P (kh«ng nhÊt thiÕt
ph¶i ®Æt ®iÒu kiÖn víi c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh cô thÓ ).
* Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh ra S, P. §Ó t×m nghiÖm cña hÖ ta gi¶i ph−¬ng tr×nh: t2-St+P=0. NÕu t1 vμ t2 lμ c¸c nghiÖm
cña ph−¬ng tr×nh th× ta cã nghiÖm cña hÖ lμ: (x=t1;y=t2) hoÆc (x=t2;y=t1).
Chó ý: Mét sè hÖ ph−¬ng tr×nh mÆc dï lμ hÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng kiÓu 1 nh−ng kh«ng gi¶i theo c¸ch
th«ng th−êng. Ta sÏ ®Æt S=u(x,y)+v(x,y) vμ P=u(x,y).v(x,y). Trong ®ã u(x,y) vμ v(x,y) lμ c¸c biÓu thøc cña x
vμ y.
II/ HÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng kiÓu 2:
a) Ph−¬ng ph¸p: Trõ hai ph−¬ng tr×nh ta ®−îc ph−¬ng tr×nh (x-y).f(x,y)=0.
+ Tr−êng hîp x=y, dÔ dμng t×m ra ®−îc nghiÖm nhê phÐp thÕ.
+ Tr−êng hîp f(x,y) = 0 cã 3 kh¶ n¨ng chÝnh sau: hoÆc dïng ®−îc phÐp thÕ; hoÆc chøng tá nã v« nghiÖm
b»ng c¸ch coi nã lμ ph−¬ng tr×nh bËc hai ®èi víi 1 Èn x, hoÆc y hay lμ dïng ph−¬ng ph¸p ®¹o hμm; hoÆc coi nã
lμ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng cña x vμ y råi kÕt hîp víi ph−¬ng tr×nh ®èi xøng thø hai cã ®−îc nhê céng hai
ph−¬ng tr×nh ®· cho ®Ó t¹o ra hÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng kiÓu 1.
+ Khi ph−¬ng tr×nh cã chøa Èn ë mÉu th× nªn biÕn ®æi tr−íc (quy ®ång) råi ¸p dông pp
Chó ý 1: Mét sè hÖ ®èi xøng lo¹i 2 nh−ng kh«ng thÓ gi¶i theo ph−¬ng ph¸p trªn khi cã d¹ng c¨n, lóc ®ã ta
b×nh ph−¬ng 2 vÕ ®−a vÒ hÖ ®èi xøng lo¹i 2 kh¸c t−¬ng ®−¬ng.
Chó ý 2: Mét sè hÖ ®èi xøng lo¹i 2, sö dông phÐp ®Æt Èn phô sÏ ®−îc 1 hÖ ®èi xøng lo¹i 2 ®¬n gi¶n h¬n.

hÖ ®¼ng cÊp (thuÇn nhÊt)

I/ Kh¸i niÖm –Ph−¬ng ph¸p:

1) Ph−¬ng tr×nh ®¼ng cÊp (thuÇn nhÊt):
a, Kh¸i niÖm: +/ BËc hai: ax2+bxy+cy2=0
+/ BËc ba: ax3+bx2y+cxy2+dy3=0
+/ Tæng qu¸t: a1fn(x,y)+a2fn-1(x,y)g(x,y)+a3fn-2(x,y)g2(x,y)+.....+angn(x,y)=0
b, Ph−¬ng ph¸p: +/ XÐt tr−êng hîp y=0 (hoÆc x=0)...
x
+/ Khi y ≠ 0 chia hai vÕ cña ph−¬ng tr×nh cho y2 (y3)... §Æt t= .
y
(cã thÓ ®Æt ngay y=tx hoÆc x=ty mμ kh«ng chia)
2) HÖ ph−¬ng tr×nh ®¼ng cÊp (thuÇn nhÊt) bËc 2:
⎪⎧ax + bxy + cy = d
2 2

a, Kh¸i niÖm: ⎨ 2
⎪⎩ Ax + Bxy + Cy 2 = D
b, Ph−¬ng ph¸p: C¸ch 1: + Khö hÖ sè tù do ⇒ ®−îc ph−¬ng tr×nh thuÇn nhÊt a’x2+bxy+cy2=0 vμ rót
®−îc x theo y (hoÆc y theo x) + ThÕ vμo 1 trong 2 ph−¬ng tr×nh ®· cho.
C¸ch 2: + Khö hÖ sè b×nh ph−¬ng cña x2 (hoÆc y2) ⇒ ®−îc b’xy+c’y2=d vμ rót ®−îc x
theo y (hoÆc y theo x)
+ ThÕ vμo mét trong hai ph−¬ng tr×nh ®· cho ⇒ mét ph−¬ng tr×nh trïng ph−¬ng.
 Chñ §Ò : HÖ ph−¬ng tr×nh

VÊn ®Ò 1: hÖ ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt hai Èn

⎧⎪(a 2 − 1) x + (a − 1) y = a 3 − 1 ⎧(a + b) x + (a − b) y = a
1) Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ sau: a) ⎨ 2 b) ⎨
⎪⎩(a + 1) x + (a + 1) y = a + 1 ⎩(2a − b) x + (2a + b) y = b
3

2) T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm duy nhÊt. Khi ®ã h·y t×m mét hÖ thøc liªn hÖ gi÷a c¸c nghiÖm kh«ng phô
thuéc vμo tham sè. T×m m nguyªn ®Ó nghiÖm cña hÖ lμ nghiÖm nguyªn.
⎧mx + y = 2m ⎧(m − 1) x + 2 y = m + 1
a) ⎨ b) ⎨
⎩ x + my = m + 1 ⎩mx + 3 y = 2m − 4
⎧ax + y = b
3) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩ x + ay = c + c
2

a) Víi b=0 h·y gi¶i vμ biÖn luËn hÖ. b) T×m b ®Ó víi ∀ a lu«n t×m ®−îc c ®Ó hÖ cã nghiÖm.
c) T×m b ®Ó tån t¹i c sao cho hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm víi mäi a.
⎧ax + by = c
⎪
4) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh ⎨bx + cy = a cã nghiÖm. Chøng minh r»ng a3+b3+c3=3abc. Tõ ®ã chøng tá nÕu a, b, c
⎪cx + ay = b
⎩
lμ ®é dμi 3 c¹nh cña mét tam gi¸c th×: khi hÖ trªn cã nghiÖm th× tam gi¸c ®ã sÏ ®Òu.
5) T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña c¸c hμm sè sau ®©y:
a) F=(x+2y-1)2+(2x+ay+5)2. b) G=(mx+y-1)2+(x+my-m+2)2.
⎧mx + (2m + 1)y = 3m
6) Cho hÖ: ⎨
⎩(2m + 1)x + my = 3m + 2
a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt tho¶ m·n:
a/ 2x-3y=1 b/ x+2y>5 c/ x>3; y<-2
c. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
d. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m
⎧(a + 1) x − y = a + 1
7) Cho hÖ ⎨
⎩ x − (a − 1) y = 2
a. Tuú thuéc vμo a x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m a ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt tho¶ m·n:
a/. 5x+3y=2 b/. x+2y<3 c/. x<1; y>2
c. T×m c¸c sè nguyªn a ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
d. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc a
⎧ax + 3 y = 3
8) Cho hÖ: ⎨
⎩3x + ay = 3
a. Tuú thuéc vμo a x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn a ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc a
⎧ 9
⎪(m − 2) x + 27 y =
9) Cho hÖ: ⎨ 2
⎪⎩2 x + (m + 1) y = −1
a.Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b.T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc
⎧ x + my = 1
10) Cho hÖ: ⎨
⎩mx + y = m
2

a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.

b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
 c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m
⎧mx + y = 2m + 1
11) Cho hÖ: ⎨
⎩ x + my = 3m
a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m
⎧mx + 4 y = m 2 + 4
12) Cho hÖ: ⎨
⎩ x + (m + 3) y = 2m + 3
a.Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m
d. Tim m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt tho¶ m·n x≥y
⎧mx + y = 2m + 1
13) Cho hÖ: ⎨
⎩ x + my = 3m
a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m.
⎧mx + 2 y = m + 1
14) Cho hÖ: ⎨
⎩2 x + my = 2m + 5
a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m.
⎧(m − 1) x + 2my = −2
15) Cho hÖ: ⎨
⎩2mx + (m − 1) y = m − 1
a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m
⎧(2m − 3) x − my = 3m − 2
16) Cho hÖ: ⎨
⎩−5 x + (2m − 3) y = −5
a. Tuú thuéc vμo m x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc m
⎧−1 < x < 2
d. T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt tho¶ m·n: ⎨
⎩y < 3
⎧(a + 5) x + (2a + 3) y = 2
17) Cho hÖ: ⎨
⎩(3a + 10) x + (5a + 6) y = 4
a.Tuú thuéc vμo a x¸c ®Þnh nghiÖm cña hÖ.
b. T×m c¸c sè nguyªn a ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt x, y ®Òu lμ c¸c sè nguyªn.
c. Gäi x, y lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ. T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x, y kh«ng phô thuéc a
⎧6ax + (2 − a) y = 3
18) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩(a − 1) x − ay = 2
a. Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ ph−¬ng tr×nh theo a.
b. Gi¶ sö (x,y) lμ nghiÖm cña hÖ ph−¬ng tr×nh. T×m hÖ thøc ®éc lËp gi÷a x vμ y kh«ng phô thuéc vμo a.
⎧4x − my = −m − 1
19) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩(m + 6)x + 2y = m + 3
a. Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ ph−¬ng tr×nh theo a.
b. T×m hÖ thøc gi÷a x vμ y ®éc lËp ®èi víi khi hÖ cã nghiÖm (x,y).
c. Khi hÖ chã nghiÖm duy nhÊt (x,y). T×m tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ nguyªn cña m ®Ó x vμ y ®Òu nguyªn.
d. T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm x=3y.
 ⎧(m − 2)x + 2my = m
20) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩(2m − 1)x − y = 2m + 5
7
a. Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=3; m=2 5 ; m=
3
b. Gi¶i vμ biÖn luËn nghiÖm cña hÖ ph−¬ng tr×nh theo m.
c. T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt tho¶ m·n hÖ thøc: 2x+3y=1.
⎧(a + 1) x − y = a + 1
21) Cho hÖ ⎨
⎩ x − (a − 1) y = 2
a. T×m ®iÒu kiÖn cña a ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt. T×m nghiÖm ®ã.
b. Gäi (x;y) lμ nghiÖm duy nhÊt cña hÖ.
a/ lËp biÓu thøc gi÷a x vμ y kh«ng phô thuéc vμo tham sè a. b/. T×m a ®Ó 2x-3y=5
⎧ mx + y = m − 1
22) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩ x + my = m + 1
a. Víi gi¸ trÞ nμo cña m hÖ cã nghiÖm duy nhÊt tháa m·n ®iÓu kiÖn y ≥ x + 2
b. Víi c¸c gi¸ trÞ cña m t×m ®−îc h·y t×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña Z=x+y.
 VÊn ®Ò 2: hÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng

I/ HÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng lä¹i 1:

A - HÖ ®èi xøng lo¹i I kh«ng cã tham sè
1/ Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh sau:
⎧ x 2 y + y 2 x = −6 ⎧⎪ x 2 y + y 2 x = 8 ⎧ x 2 + y 2 + xy = 7 ⎧ x 3 + y 3 + x 3 y 3 = 17
1) ⎨ . 2) ⎨ 2 3) ⎨ 4) ⎨
⎩ x + xy + y = −1 ⎪⎩ x + y 2 = 8 ⎩ x + xy + y = 5 ⎩ x + xy + y = 5
⎧ x y 13 ⎧1 1
⎪ + = ⎪ + =1 ⎧⎪ x 2 + y 2 = 5 ⎧⎪ x 2 + y 2 + xy = 7
5) ⎨ y x 6 6) ⎨ y x 7) ⎨ 4 8) ⎨ 4
⎪x + y = 5 ⎪ x 2 + y 2 + xy = 12 ⎪⎩ x + y 4 − x 2 y 2 = 13 ⎪⎩ x + y 4 + x 2 y 2 = 21
⎩ ⎩
⎧⎪ x + y = 1 ⎧⎪ x 3 + y 3 = 1 ⎧⎪ x 3 + y 3 = 1 ⎧⎪( x − y )( x 2 − y 2 ) = 3
9) ⎨ 3 10) ⎨ 4 11) ⎨ 5 12) ⎨
⎪⎩ x + y 3 = x 2 + y 2 ⎪⎩ x + y 4 = 1 ⎪⎩ x + y 5 = x 2 + y 2 ⎪⎩( x + y )( x 2 + y 2 ) = 15

⎪⎧x + xy + y =3 ⎪⎧x y + xy = 30
2 2 2 2
⎧ x + y + xy = 11 ⎧ x + y + xy = 11
13) ⎨ 2 14) ⎨ 2 15) ⎨ 16) ⎨
⎩ x + y + 3( x + y ) = 28 ⎩ x y + xy = 30
2 2
⎪⎩ x + y = 17 ⎪⎩ x + y = 35
4 4 3 3

⎧x + y + xy = 5 ⎧ x+y =2 ⎧ x3 + y3 =8 ⎧x + y = 1 − 2xy
17) ⎨ 18) ⎨ 19) ⎨ 20) ⎨
⎩ (x + y)xy = 2 ⎩x + y = 26 ⎩x + y + xy = 2 ⎩ x + y =1
3 3 2 2

⎧x − xy − y = 1 ⎧ x+y =4 ⎧ x+ y =1
24) ⎨ 25) ⎨ 26) ⎨
⎩x y − xy = 6 ⎩(x + y )(x + y ) = 280 ⎩x + y = 1
2 2 2 2 3 3 3 3

⎧⎪x 2 + xy + y 2 = 19(x − y)2 ⎧x(x + 2)(2x + y) = 9 ⎧x 2 + xy + y 2 = 4

26) ⎨ 27) ⎨ 28) ⎨
⎪⎩ x − xy + y
2 2
= 7(x − y) ⎩ x 2
+ 4x + y = 6 ⎩ x + xy + y = 2
⎧x 2 + xy + y 2 = 3 ⎧x 2 + y 2 − x + y = 2 ⎧⎪3 x + 3 y = 6
29) ⎨ 30) ⎨ 31) ⎨
⎩ x + xy + y = 1 ⎩ x + xy − y = −1 ⎪⎩2( x + y ) = 3(3 x 2 y + 3 xy 2 )
⎧⎪ x y + y x = 30 ⎧⎪ x + y = 5 ⎧⎪ x 2 + y 2 + 2 xy = 8 2
2/ Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh sau: a) ⎨ b) ⎨ c) ⎨
⎪⎩ x x + y y = 35 ⎪⎩ x + y − xy = 7 ⎪⎩ x + y = 4

3/ Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh sau ®©y:

⎧ 1 1 ⎧ x y 7 ⎧ 2x 2y
⎪x + y + x + y = 4 ⎪ + = +1 ⎪ + =3
⎪
1) ⎨ 2) ⎨ y x xy 3) ⎨ y x
⎪x 2 + y 2 + 1 + 1 = 4 ⎪ ⎪
⎪⎩ x2 y2 ⎩x xy + y xy = 78 ⎩ x − y + xy =3
⎧ 1 1 ⎧1 1 7
⎧ 1
⎪ x + y + + =5 + + xy =
⎪( x + y )(1 + xy ) = 5 ⎪ x y ⎪⎪ x y 2
⎪
4) ⎨ 5) ⎨ 6) ⎨
⎪( x 2 + y 2 )(1 + 1 ) = 49 ⎪x2 + y 2 + 1 + 1 ⎪ x+y 3
⎪⎩ x2 y2 =9 = xy
⎪⎩ x2 y2 ⎪⎩ 2
 B - HÖ ®èi xøng lo¹i I cã tham sè

⎧x + y + x 2 + y 2 = 8
1/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh : ⎨
⎩ xy( x + 1)( y + 1) = m
33
a/ Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=12. b/ T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm. − ≤ m ≤ 16
16
2/ T×m tham sè ®Ó c¸c hÖ sau cã nghiÖm: (cã nghiÖm duy nhÊt b)
⎧x + y = 2 ⎧ x + xy + y = 2m + 1
a) ⎨ 4 b) ⎨
⎩x + y = a ⎩ xy( x + y ) = (m + 1)m
4

⎧⎪ x 2 + y 2 = 2(a + 1)
3/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎪⎩( x + y ) 2 = 4
a) Gi¶i hÖ víi a=1. b) T×m a ®Ó hÖ cã 2 nghiÖm.
⎧ x + y + xy = m + 1
4/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2
⎩ xy + x y = m
2

a) Gi¶i hÖ víi m=2. b) T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm d−¬ng.

c) T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.
⎧x + y = m
5/ BiÕt r»ng x,y lμ nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh sau: ⎨ 2 .
⎩ x + y = −m + 6
2 2

a) Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=1.

b) T×m c¸c gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm. §s: −2 ≤ m ≤ 2
c) H·y t×m gi¸ trÞ lín nhÊt vμ nhá nhÊt cña F=xy+2(x+y)
6/ T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm:
⎧⎪ x + 1 + y − 1 = m ⎧⎪ x + y = m
a) ⎨ b) ⎨
⎪⎩ x + y = m 2 − 4m + 6 ⎪⎩ x + y − xy = m
⎧a 2 + b 2 + c 2 = 2 4 4
7/ Cho c¸c sè a, b, c tho¶ m·n: ⎨ Chøng minh r»ng: − ≤ a, b, c ≤
⎩ab + bc + ca = 1 3 3
⎧x 2 + y 2 = 1
8/ ⎨ T×m k ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt
⎩ x−y = k
⎧⎪ x + y =a
9/ Cho hÖ ⎨
⎪⎩x + y − xy =a
a) Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi a=4.
b) T×m c¸c gi¸ trÞ cña a ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm. §s: 1 ≤ a ≤ 4 ∨ a = 0
 ⎧5(x + y) − 4xy =4
10/ Cho hÖ ⎨
⎩ x + y − xy = 1− m
1
T×m c¸c gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm. §s: m ≤ ;m ≥1
4
⎧ x+y = m +1
11/ Cho hÖ: ⎨ 2
⎩x y + xy = 2m2 − m − 3
2

a) Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=3.

b) Chøng minh r»ng hÖ cã nghiÖm víi mäi m.
⎧x 2 + 2x + y 2 + 2y = 2m
12/ Cho hÖ: ⎨
⎩ x(x + 2).y(y + 2) = 5m − 6
5
T×m c¸c gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm. §s: ≤ m ≤ 2;m ≥ 3
7
⎧ 1
⎪ sin x + sin y =
13/ Cho hÖ: ⎨ 2 T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎪⎩cos2x + cos2y = m
⎧x + xy + y = m + 1
14/ Cho hÖ ⎨ 0 < m ≤ 1 ;m ≥ 2
⎩ x y + xy =m
2 2 4
a) Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=2.
b) T×m c¸c gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã Ýt nhÊt 1 nghiÖm tháa m·n: x > 0;y > 0
⎧ cos x + cos y =1 1
15/ Cho hÖ: ⎨ T×m k ®Ó hÖ cã nghiÖm §s: ≤ k ≤ 1
⎩cos2x + cos2y = 2k − 2 2
⎧⎪ x + y + xy = m + 2 3
16/ Cho hÖ: ⎨ 2 T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm §s: m ≤ − ; m ≥ 1
2 = m +1
⎪⎩x y + xy 4

⎧⎪ x 2 + y 2 − 1 − k( x + y − 1) =1
17/ Cho hÖ: ⎨
⎪⎩ x+y = xy + 1
a) Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi k=0.
b) T×m c¸c gi¸ trÞ cña k ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm duy nhÊt.
⎧x3 − y3 = m(x − y)
18/ Cho hÖ: ⎨ . T×m m ®Ó hÖ cã 3 cÆp nghiÖm ph©n biÖt vμ x1,x2,x3 lËp thμnh cÊp
⎩ x+y =1
sè céng trong ®ã 2 gi¸ trÞ cã trÞ tuyÖt ®èi lín h¬n 1.
⎧⎪ x + y
2 2
=m
19/ Cho hÖ: ⎨ 4 .T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎪⎩x + y = 3m − 2
4
II/ HÖ ph−¬ng tr×nh ®èi xøng lo¹i 2:
A - HÖ ®èi xøng lo¹i II kh«ng cã tham sè.

1/ Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh sau:

⎧⎪ x 2 = 3 x − y ⎧⎪ x = 1 − y 2 ⎧⎪ x 3 = 3 y − 2 ⎪⎧2x = y − 4y + 5
2
1) ⎨ 2 . 2) ⎨ . 3) ⎨ 3 4) ⎨
⎪⎩ y = 3 y − x ⎪⎩ y = 3 x − 2
⎪⎩ y = 1 − x ⎪⎩2y = x − 4x + 5
2 2

⎧ 2 1 ⎧ 1 ⎧ 2y
⎪⎪ 2x = y + x 1 − y 2
= ⎧ 2 1
⎪ x =
y ⎪⎪ 4 ⎪⎪3 x = 2 y + y ⎪ 1 − y2
5) ⎨ 6) ⎨ 7) ⎨ 8) ⎨
⎪2y 2 = x + 1 ⎪y 1 − x2 = 1 ⎪3 y 2 = 2 x + 1 ⎪y = 2x
⎪⎩
⎪⎩ x ⎪⎩ 4 x ⎪⎩ 1 − x2
⎪⎧x y − 4 = y ⎪⎧x = 3x + 8y ⎪⎧2x − y = 3x − 2 ⎧⎪y3 + 1 = 2y
2 2 3 2 2
9) ⎨ 10) ⎨ 11) ⎨ 12) ⎨ 3
⎪⎩y x − 4 = x ⎪⎩y = 3y + 8x ⎪⎩2y − x = 3y − 2 ⎪⎩x + 1 = 2x
2 2 3 2 2

⎧ 3 ⎧ y ⎧ 1 3
⎪ 2x + y = ⎪⎪ x − 3y = 4 ⎪ 2x + =
⎪ x2 x ⎪ y x ⎧⎪y3 + x 2 y = 40x
13) ⎨ 14) ⎨ 15) ⎨ 16) ⎨ 3
⎪2y + x = 3 ⎪y − 3x = 4 x ⎪⎩x + xy = 40y
2
⎪2y + 1 = 3
⎪⎩ y2 ⎪⎩ y ⎪⎩ x y
2/ Gi¶i c¸c ph−¬ng tr×nh sau:
a) x3-3. 3 3x + 2 = 2 . b) x3-2. 3 2 x + 1 = 1 . c) (x2+3x+4)2+3(x2+3x+4)=x-4.
Chó ý 1: Mét sè hÖ ®èi xøng lo¹i 2 nh−ng kh«ng thÓ gi¶i theo ph−¬ng ph¸p trªn khi cã d¹ng c¨n, lóc ®ã ta
b×nh ph−¬ng 2 vÕ ®−a vÒ hÖ ®èi xøng lo¹i 2 kh¸c t−¬ng ®−¬ng.
3/ Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh sau :
⎧⎪ x + 5 + y − 2 = 7 ⎧⎪ x + 2 − y = 2
a) ⎨ . b) ⎨
⎪⎩ y + 5 + x − 2 = 7 ⎪⎩ y + 2 − x = 2
⎧⎪ x + 9 + y − 7 = 4 ⎪⎧ x + 1 + 7 − y = 4
c) ⎨ d) ⎨
⎪⎩ y + 9 + x − 7 = 4 ⎪⎩ y + 1 + 7 − x = 4
Chó ý 2: Mét sè hÖ ®èi xøng lo¹i 2, sö dông phÐp ®Æt Èn phô sÏ ®−îc 1 hÖ ®èi xøng lo¹i 2 ®¬n gi¶n h¬n.
4/ Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh sau:
⎧ 2
⎪ x + x + y +1 − x + y + x + y +1 − y = 2
2
⎧⎪ x + 4 y − 1 = 1
a) ⎨ . b) ⎨
⎪⎩ y + 4 x − 1 = 1 ⎪⎩ x 2 + x + y + 1 + x + y 2 + x + y + 1 + y = 18
5/ Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh:

⎧⎪x5 + y5 = 1 ⎧⎪x 2 + y 2 = 1 ⎪⎧x − 3x = y − 3y

3 3
⎪⎧x + y = 1
4 4
1) ⎨ 9 2) ⎨ 3) ⎨ 6 4) ⎨
⎪⎩x + y = x + y ⎪⎩x + y = 1 ⎪⎩x + y = 1 ⎪⎩x + y = 1
9 4 4 3 3 6 6 6
 B - HÖ ®èi xøng lo¹i II cã tham sè

⎧⎪ x + 2 + y = m
1 / Gi¶i biÖn luËn hÖ pt: ⎨ .
⎪⎩ y + 2 + x = m
⎧⎪ xy + x 2 = m( y − 1)
2/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ a/ Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=-1.
⎪⎩ xy + y 2 = m( x − 1)
b/ T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.
⎧⎪ x = y − 4 y + my
2 3 2

3/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2 . a/ Gi¶i hÖ pt khi m=0.

⎪⎩ y = x 3 − 4 x 2 + mx
b/ T×m m ®Ó hÖ pt cã nghiÖm duy nhÊt.
⎧⎪ x y + a = y 2
2

4/ T×m a<0 ®Ó hÖ sau cã nghiÖm duy nhÊt: ⎨ 2 .

⎪⎩ y x + a = x 2
⎧⎪2 x + y − 1 = m
5/ Gi¶i biÖn luËn hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ .
⎪⎩2 y + x − 1 = m
⎧ 2 a2
⎪ 2 x = y +
⎪ y
6/ CMR víi mäi a kh¸c 0 th× hÖ sau cã nghiÖm duy nhÊt: ⎨ .
2
⎪2 y 2 = x + a
⎪⎩ x
⎧x
⎪⎪ y + sin x = m − 1
7/ T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm duy nhÊt thuéc (0; 2 π ): ⎨ .
⎪ y + sin y = m − 1
⎪⎩ x
⎧⎪x = y 2 − y + m
8) Cho ⎨
⎪⎩y = x − x + m
2

a/. Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=0.

b/. T×m c¸c gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm.
c/. Khi nμo hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.
⎧⎪x + y − 3 = m
9) Cho ⎨ T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎪⎩y + x − 3 = m
⎧ a3
⎪7x + y − 2 = 0
⎪ x
10) Cho ⎨ a/. CMR hÖ cã nghiÖm duy nhÊt khi a>0.
3
⎪7y + x − a = 0
⎪⎩ y2
b/. §iÒu ®ã cã ®óng kh«ng khi a<0.
⎧⎪x 2 y + a = y 2
11) T×m a ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ cã nghiÖm duy nhÊt.
⎪⎩y x + a = x
2 2

⎧⎪ x3 + y3 = 1 ⎧x + y = 1
12) Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 5 vμ ⎨ 3
⎪⎩x + y = x + y ⎩x + y = x + y
5 2 2 3 2 2
 ⎧⎪y 2 − (x + y) = 2m
13) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh : ⎨ 2
⎪⎩x − (x + y) = 2m
a. Gi¶i hÖ víi m=0 b. T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎧⎪(x + 1)2 = y + a
14) T×m a ®Ó hÖ sau ®©y cã nghiÖm duy nhÊt: ⎨
⎪⎩(y + 1) = x + a
2

⎧⎪ x + 1 + y − 2 = m
15) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎪⎩ y + 1 + x − 2 = m
a/. T×m m ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm. b/. Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh víi m=9

VÊn ®Ò 3: hÖ ®¼ng cÊp (thuÇn nhÊt)

A - HÖ ®¼ng cÊp kh«ng cã tham sè

1 Gi¶i hÖ:
⎧⎪3 x 2 + 2 xy + y 2 = 11 ⎧⎪3 x 2 + 5 xy − 4 y 2 = 38 ⎧⎪2 x 2 − 4 xy + y 2 = −1
1) ⎨ 2 2) ⎨ 2 3) ⎨ 2
⎪⎩ x + 2 xy + 3 y 2 = 17 ⎪⎩5 x − 9 xy − 3 y 2 = 15 ⎪⎩3 x + 2 xy + 2 y 2 = 7

⎧⎪ x 2 + 2 xy − 3 y 2 = 0 ⎧⎪x 2 + 4xy − 2y 2 = 3 ⎧⎪x 2 − 4xy + y 2 = 1

4) ⎨ 5) ⎨ 6) ⎨
⎪⎩ x x + y y = −2 ⎪⎩2x − xy + 3y = 4
2 2
⎪⎩x − 3xy = 4
2

⎧⎪ x − y = 2 ⎧ x 2 + 2 xy + 3 y 2 = 9 ⎧2 x 2 + 3xy + y 2 = 12
⎪
7) ⎨ 8) ⎨ 9) ⎨ 2
⎪⎩ x3 + y3 = 8 ⎪⎩ 2 x 2 + 2 xy + y 2 ⎩ x − xy + 3 y = 11
2
=2
2) Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 3
( x − 2) 2 + 20023 ( x + 2) 2 = 20033 x 2 − 4
 ⎧⎪ x 3 − y 3 = 19 ⎧⎪2 y ( x 2 − y 2 ) = 3 x ⎧⎪ y + xy 2 = 6 x 2
3) Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh: a) ⎨ b) ⎨ 2 c) ⎨
⎪⎩( x − y ) 2 y = 2 ⎪⎩ x ( x + y 2 ) = 10 y ⎪⎩1 + x 2 y 2 = 5 x 2
⎧(2 x + y ) 2 − 5(4 x 2 − y 2 ) + 6(2 x − y ) 2 = 0
⎪
4) Gi¶i hpt: ⎨ 1
⎪2 x + y + 2 x − y = 3
⎩

B - HÖ ®¼ng cÊp cã tham sè

⎧ 3 (a + 1) 2
⎪ x − ay 3
=
2
⎪⎪
1) T×m a ®Ó hÖ sau cã ngiÖm ⎨ x + y = 0
⎪ x 3 + ax 2 y + xy 2 = 1
⎪
⎪⎩
⎧⎪x 2 − 4xy + y 2 = k
2) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh : ⎨ 2 . CMR hÖ cã nghiÖm víi mäi k.
⎪⎩x − 3xy = 4

⎧⎪x 2 − xy = 2
3) Gi¶i vμ biÖn luËn nghiÖm hÖ ph−¬ng tr×nh ⎨ 2
⎪⎩2x + 4xy − 2y = m
2
 ⎧⎪y 2 − 2xy = 3
4) Gi¶i vμ biÖn luËn nghiÖm hÖ ph−¬ng tr×nh ⎨
⎪⎩x + xy + y = m
2 2

⎧x + y = m
5) T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh sau cã nghiÖm: ⎨ 2
⎩x − y + 2x = 2
2

⎧3 x 2 + 2 xy + y 2 = 11
6) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2 a. Gi¶i hÖ víi m=0
⎩ x + 2 xy + 3 y 2
= 17 + m
b. T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.

⎧⎪ x 2 − 2 xy − 3 y 2 = 8
7) T×m ®iÒu kiÖn cña a ®Ó hÖ sau ®©y cã nghiÖm: ⎨ 2
⎪⎩2 x − xy + 3 y = a − 4a + 4a − 12 + 105
2 4 3 2

⎧⎪ x 2 − 4 xy + y 2 = k
8) Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2 a. Gi¶i hÖ víi k=6.
⎪⎩ y − 3 xy = 4
b. Chøng minh r»ng víi mäi k hÖ cã ngiÖm.
 VÊn ®Ò 4: HÖ ph−¬ng tr×nh kh¸c
A - HÖ ph−¬ng tr×nh kh¸c kh«ng chøa tham sè
Gi¶i hÖ
⎧ x
⎧⎪ x 2 + y 2 − 3 x + 4 y = 1 ⎧ x 2 + 2 xy − 3 y 2 = 0 ⎪x + y + y = 4 ⎧⎪ x 2 + y 2 + xy = 3 x 2 y 2
1) ⎨ 2 2) ⎨ 3) ⎨ 4) ⎨ 2
⎪⎩3 x − 2 y − 9 x − 8 y = 3 ⎩ x | x | + y | y |= −2 ⎪⎩ x + y − xy = x y
2 2 2 2
⎪ 2
⎩ x + xy − y = 0
⎧
⎧ x 16 ⎪x + y + z = 9
⎧ x + xy + y = 1 ⎪⎪ xy − = ⎧ x3 y 3 + 1 = 2 y 3
⎪ y 3 ⎪⎪ ⎪
5) ⎨ y + yz + z = 4 6) ⎨ 7) ⎨ xy + yz + zx = 27 8) ⎨ x 2 x
⎪ z + zx + x = 9 ⎪ xy − y 9
= ⎪1 1 1 ⎪ y + y2 = 2
⎩ ⎪⎩ ⎪ + + =1 ⎩
x 2
⎪⎩ x y z
⎧⎪ 4 x 2 + 2 xy = 3 ⎧⎪ x 3 + y 3 + 2 xy ( x + y ) = 6 ⎧( x − y ) xy = 30 ⎧⎪3 x + 4 y 2 + 2 xy = −6
9) ⎨ 2 10) ⎨ 5 11) ⎨ 12) ⎨ 2
⎪⎩ y + 2 xy = −2 ⎪⎩ x + y + 30 xy = 32 ⎩( x + y ) xy = 120 ⎪⎩ x + 4 y + 4 x + 12 y = 3
5 2

⎧ x3 + y 3 = 9 ⎧( x + 2 y ) xy = y + 2 x ⎪⎧ x y + 2 x + 3 y = 6 ⎧⎪ x 3 + 2 y 3 = y + 2 x
2

13) ⎨ 14) ⎨ 15) ⎨ 16) ⎨ 3

⎩( x + y ) xy = 6 ⎩(2 + xy ) xy = y + 2 x ⎪⎩ x + y + 3 xy = 5 ⎪⎩ x + 2 y = y + 2 x
3

⎧⎪ x 2 + y 2 + x + y = 4
17) ⎨ 2
⎪⎩ x + 2 xy + 9 = 7 x + 5 y
 B - HÖ ph−¬ng tr×nh kh¸c chøa tham sè
⎧x + y = m
1> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ a. Gi¶i hÖ víi m=4
⎩( x + 1) y + xy = m( y + 2)
2

b. T×m m ®Ó hÖ cã nhiÒu h¬n 2 nghiÖm.

⎧⎪ x − y = m
2> T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ cã nghiÖm : ⎨
⎪⎩ 2 y + x − y = 0
⎪⎧ x − y + a ( x + y ) = x − y + a
2 2

3> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2

⎪⎩ x + y + bxy = 3
2

a. Gi¶i hÖ víi a=b=1

b. X¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ cña a, b ®Ó hÖ cã nhiÒu h¬n 4 nghiÖm kh¸c nhau.
⎧a ( x 2 + y 2 ) + x + y = b
4> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ Gi¶ sö ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm víi mäi b. CMR a=0
⎩y − x = b
⎧⎪ x − 4 + y − 1 = 4
5> Cho hÖ: ⎨ T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎪⎩ x + y = 3m
⎧x + y = 1
6> Cho hÖ: ⎨ 3 a. Gi¶i hÖ víi m=1
⎩ x − y = m( x − y )
3

b. T×m m ®Ó hÖ cã 3 cÆp nghiÖm ph©n biÖt.

⎧ x + y = m
7> Cho hÖ: ⎨ 2 . T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎩x − y + 2x = 2
2

⎧ 3 1
⎪ x − ay = ( a + 1)
3 2

8> Cho hÖ: ⎨ 2 Víi gi¸ trÞ nμo cña a hÖ cã nghiÖm tho¶ m·n x+y=0.
⎪ x 3 + ax 2 y + xy 2 = 1
⎩
⎧ x 3 − y 3 = m( x − y )
9 > Cho hÖ: ⎨
⎩x + y = 1
1. Gi¶i hÖ víi m=3
2. T×m m ®Ó hÖ cã 3 cÆp nghiÖm (x1;y2); (x2;y2); (x3;y3) sao cho x1; x2; x3 lËp thμnh CSC vμ cã 2
gi¸ trÞ x tho¶ m·n |x|>1.
⎧ x − y = a((1 + xy )
10> Cho hÖ: ⎨ a/. Gi¶i hÖ víi a=1/2 b/. Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ theo a.
⎩ xy + x + y + 2 = 0
⎧ 1
⎪⎪ x − 2 y + x + 2 y = 5
11> T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨ (BiÖn luËn)
⎪x + 2y = a
⎪⎩ x − 2 y
⎪⎧ x − y + a ( x + y ) = x − y + a
2 2

12) T×m a, b ®Ó hÖ sau cã nhiÒu h¬n 5 nghiÖm: ⎨ 2

⎪⎩ x + y + bxy − 1 = 0
2

⎧( x + y )( x + y + 20) = (140 − m)(m − 80)

⎪
13) T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨m(8u 2 + 20v 2 − m) = (4u 2 − v 2 ) 2
⎪ x, y , u , v ∈ N
⎩
⎧ x + 3 y = 2b + 1
⎪
14)T×m b ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨3 xy = 4b 2 + 2b − 1
⎪ x 2 + 9 y 2 ≤ −4b 2 + 2b + 2
⎩
 ⎧ x 2 + y 2 − 2(2 x + y ) = 4k
15) T×m k ®Ó hÖ cã ®óng 4 nghiÖm: ⎨
⎩ xy ( x − 4)( y − 2) = k
⎧⎪ x + y = m
16) T×m m ®Ó hÖ cã ®óng 2 nghiÖm: ⎨
⎪⎩ x y = m + 1
 VÊn ®Ò 5: HÖ ph−¬ng tr×nh v« tû
A - hÖ ph−¬ng tr×nh v« tû kh«ng cã tham sè

Gi¶i hÖ:
⎧⎪3 x − y = x − y ⎧⎪( x 2 + xy + y 2 ) x 2 + y 2 = 185 ⎧⎪( x − 1) y + ( y − 1) x = 2 xy
1) ⎨ 2) ⎨ 3) ⎨
⎪⎩ x + y = x + y + 2 ⎪⎩( x 2 − xy + y ) x 2 + y 2 = 65 ⎪⎩ x y − 1 + y x − 1 = xy
⎧⎪ 7 x + y + 2 x + y = 5 ⎧⎪ x + y − 1 = 1 ⎧⎪ x+5 + y+5 = 6
4) ⎨ 5) ⎨ 6) ⎨
⎪⎩ 2 x + y + x − y = 1 ⎪⎩ x − y + 2 = 2 y − 2 ⎪⎩ x+ y =4

⎪⎧ x + y + x − y = 4 ⎧⎪ x + y = 1 ⎧⎪ x+ y − x− y = 2
7) ⎨ 8) ⎨ 9) ⎨
⎪⎩ x + y = 128 ⎪⎩ x + y = 1
2 2
⎪⎩ x2 + y 2 + x2 − y 2 = 4
⎧ x+ y + x− y = 2 ⎧⎪ x − y + x − y + 1 = 1
⎪⎧ x + 31 = 2 + y − x
3
⎪
10) ⎨ 11) ⎨ 12) ⎨
⎪⎩ 3 y + 31 = 2 + x − y ⎪⎩ x − y − 2 x + 2 y = x − 1
2 2
⎪ x + y − y − x =1
⎩
⎧⎪ x 2 + y 2 − x − y = 2 ⎧⎪ 4 x 2 − x + 1 + y + 8 = 4 ⎧⎪ 4 x + 32 − x = 24 − 6 y
13) ⎨ 14) ⎨ 15) ⎨
⎪⎩ x − y + y − x = 2 ⎪⎩ x + 4 32 − y = y − 3
2 2 2
⎪⎩ x 2 − 2 x + 2 + y 4 − 2 y 2 + 2 = 2
⎧ y −3
⎧⎪ y ( x + x + 3 ) = 3 ⎪ x+ y + x+3 = ⎧⎪ x + y + x − y = 2
16) ⎨ 17) ⎨ x 18) ⎨
⎪⎩ x + y = x + 1 ⎪⎩ x + y = 1
2 2
⎪ x+ y + x = x+3
⎩
⎧⎪ x + y + x − y = 1 + x 2 − y 2 ⎪⎧ x + x + y + 1 = 1 ⎧⎪ x + 2 − y 2 = 2
19) ⎨ 20) ⎨ 21) ⎨
⎪⎩ x + y = 1 ⎪⎩ y + y + x + 1 = 1 ⎪⎩ y + 2 − x 2 = 2

⎧ ⎧ 1
1 x ⎪ x+ + x+ y −3 = 3
⎧⎪ x 2 + x + 2 − x + y = y ⎪ x + 1+ = ⎪ y
22) ⎨ 23) ⎨ y y 24) ⎨
⎪⎩ x + y = x − y + 1 ⎪ ⎪2 x + y + 1 = 8
⎩ xy + y + 1 + 1 − x = 1
2
⎪⎩ y
 b - hÖ ph−¬ng tr×nh v« tû cã chøa tham sè

⎧⎪ x + y + xy = a
1) Gi¶i biÖn luËn c¸c hÖ: 1) ⎨
⎪⎩ x − y = a
⎧⎪ x + 1 + y = m
2) T×m tham biÕn ®Ó c¸c hÖ sau cã nghiÖm: 1) ⎨
⎪⎩ y + 1 + x = 1
⎧⎪2 x + y − 1 = m
2) ⎨
⎪⎩2 y + x − 1 = m
⎧⎪ x + 1 + y + 2 = a
. 2) ⎨
⎪⎩ x + y = 3a

⎧⎪ x + 1 + y − 2 = m
3) Cho ph−¬ng tr×nh: ⎨ (m ≥ 0) a, Gi¶i ph−¬ng tr×nh víi m = 9
⎪⎩ y + 1 + x − 2 = m
b, X¸c ®Þnh m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎧⎪1 − x − 1 = 7 y
4) T×m a ®Ó hÖ sau cã ®óng 4 nghiÖm: ⎨
⎪⎩49 y 2 + x 2 + 4a = 2 x − 1

( Ph−¬ng ph¸p chuyÓn Èn míi)

5) T×m m ®Ó ph−¬ng tr×nh sau cã 4 nghiÖm ph©n biÖt: x4-2mx2-x-m2-m=0
⎧ 2 4x 2
⎪ x + ≥5
6) T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨ ( x + 2 )2
⎪ 4
⎩ x + 8 x + 16mx + 16m + 32m + 16 = 0
2 2

7) Cho ph−¬ng tr×nh: x2+(2a-6)x+a-13=0. Khi a ≥ 1 t×m a ®Ó nghiÖm lín cña ph−¬ng tr×nh ®¹t lín nhÊt.
 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu kiÖn cÇn vμ ®ñ

Cho hÖ ph−¬ng tr×nh (hoÆc hÖ bÊt ph−¬ng tr×nh ) cã tham sè d−íi d¹ng:
⎧ f ( x, m) = 0 ⎧ f ( x, m) ≥ 0
(I) ⎨ (hoÆc (II) ⎨ )
⎩ x ∈ Dx , m ∈ Dm ⎩ x ∈ Dx , m ∈ Dm
Trong ®ã x lμ biÕn, m lμ tham sè; Dx , Dm t−¬ng øng lμ c¸c miÒn x¸c ®Þnh cña x vμ m. Ta cÇn t×m ®iÒu
kiÖn ®Æt lªn tham sè m ®Ó hÖ (I) (hoÆc hÖ (II) ) tháa m·n mét tÝnh chÊt P nμo ®ã.Ta thùc hiÖn ph−¬ng
ph¸p theo c¸c b−íc sau:
B−íc 1: (§iÒu kiÖn cÇn) Gi¶ sö hÖ (I) (hoÆc (II)) tháa m·n tÝnh chÊt P mμ bμi to¸n y/c. Dùa vμo ®Æc thï cña
tÝnh chÊt P vμ d¹ng cña hμm sè f(x, m), cña miÒn x¸c ®Þnh Dx, mμ ta t×m ®−îc mét ®iÒu kiÖn rμng
buéc nμo ®ã ®èi víi m. §iÒu kiÖn rμng buéc Êy chÝnh lμ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó tháa m·n tÝnh chÊt P vμ gi¶
sö nã cã d¹ng m ∈ Ωm ⊂ Dm . §iÒu ®ã cã nghÜa lμ: NÕu mo ∉ Ωm th× ch¾c ch¾n øng víi gi¸ trÞ mo , hÖ
(I), (II) kh«ng cã tÝnh chÊt P.
B−íc 2: (§iÒu kiÖn ®ñ) Gi¶ sö m ∈ Ωm . Ta ph¶i t×m xem trong c¸c gi¸ trÞ Êy cña m, gi¸ trÞ nμo lμm cho hÖ (I)
(hoÆc(II)) tháa m·n tÝnh chÊt P. Nãi chung ë b−íc 2, ta chØ ph¶i xÐt c¸c hÖ cô thÓ ( th−êng lμ hÖ kh«ng
cã tham sè hoÆc nÕu cã th× hÖ ®· ®¬n gi¶n ®i nhiÒu). Dùa vμo ®Æc tr−ng cña c¸c hÖ Êy, ta vËn dông c¸c
kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ lÝ thuyÕt ph−¬ng tr×nh, bÊt ph−¬ng tr×nh ®Ó gi¶i chóng. KÕt qu¶ cña phÐp gi¶i sÏ
cho phÐp ta lo¹i ®i khái tËp Ωm c¸c gi¸ trÞ kh«ng thÝch hîp vÒ m.
KÕt qu¶ c¶ 2 b−íc, ta t×m ®−îc lêi gi¶i cña bμi to¸n ®· cho.

Líp bμi to¸n dïng ®iÒu kiÖn cÇn vμ ®ñ

D¹ng 1: HÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm duy nhÊt.
D¹ng 2: HÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm víi mäi gi¸ tÞ cña mét tham sè.
D¹ng 3: HÖ ph−¬ng tr×nh nghiÖm ®óng ∀x ∈ D .
D¹ng 4: HÖ ph−¬ng tr×nh t−¬ng ®−¬ng víi 1 PT hoÆc 1BPT kh¸c..

TÝnh ®èi xøng cña c¸c biÓu thøc gi¶i tÝch trong viÖc x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn cÇn
C¸c bμi to¸n thuéc môc nμy th−êng cã dÊu hiÖu ®Ó nhËn biÕt sau ®©y:
1> C¸c biÓu thøc gi¶i tÝch cã tÝnh ®èi xøng theo mét biÕn, hoÆc 1 tËp hîp biÕn.
VÝ dô: * Bμi to¸n cã d¹ng: F(x, y, m) = 0 ( hoÆc F(x, y,m) ≥ 0) trong ®ã biÓu thøc F(x, y, m) kh«ng thay
®æi gi¸ trÞ khi ta ®æi vÞ trÝ cña x vμ y hoÆc khi ®ång thêi thay x b»ng –y, y b»ng –x, hoÆc kh«ng
thay ®æi khi thay x b»ng –x, hoÆc y b»ng –y. Dùa vμo tÝnh ®èi xøng, ch½n, ®¸nh gi¸,
2> Trong c¸c bμi to¸n Êy cã yªu cÇu t×m ®iÒu kiÖn ®Ó nghiÖm t×m ®−îc cã tÝnh duy nhÊt. Víi nh÷ng
lo¹i bμi to¸n nãi trªn ta th−êng sö dông l−îc ®å sau ®©y ®Ó t×m ®iÒu kiÖn cÇn.
• Gi¶ sö hÖ cã nghiÖm duy nhÊt ( ®−îc biÓu diÔn b»ng ®iÓn M). Do biÓu thøc gi¶i tÝch lμ ®èi xøng nªn
hÖ cßn cã 1 nghiÖm mμ nã ®−îc biÓu diÔn b»ng ®iÓm M1. §iÓm M nμy ®èi xøng víi ®iÓm M1 theo
 nghÜa ®èi xøng cña biÓu thøc gi¶i tÝch. MÆt kh¸c do tÝnh duy nhÊt cña nghiÖm nªm M trïng M1 . Tõ
®iÒu kiÖn nμy ta sÏ t×m ®−îc ®iÒu cÇn ®Ó bμi to¸n cã nghiÖm duy nhÊt.
⎧ F1 ( x) = F2 ( x) (1)
3> HÖ ph−¬ng tr×nh d¹ng: ⎨ t−¬ng ®−¬ng víi mét trong c¸c hÖ sau ®©y:
⎩G1 ( x) = G2 ( x) (2)

⎧ F1 ( x) = F2 ( x) (1) ⎧ F1 ( x) + G1 ( x) = F2 ( x) + G2 ( x) (4)
⎨ hoÆc ⎨
⎩ F1 ( x) ± G1 ( x) = F2 ( x) ± G2 ( x) (3) ⎩ F1 ( x) − G1 ( x) = F2 ( x) − G2 ( x) (5)
L−u ý : §iÒu kiÖn ®Ó ph−¬ng tr×nh F1 ( x) ± G1 ( x) = F2 ( x) ± G2 ( x) cã nghiÖm chØ lμ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó hÖ (I)
(II) cã nghiÖm.
4> Gi¶ sö f(x) lμ mét hμm liªn tñctªn miÒn D. ta cã c¸c mÖnh ®Ò sau ®©y:
⎧ f ( x) = a
MÖnh ®Ò 1: HÖ ph−¬ng tr×nh : ⎨ cã nghiÖm khi vμ chØ khi m = min f(x) ≤ a ≤ max f(x) =M.
⎩x ∈ D
MÖnh ®Ò 2: Gi¶ sö D =[b,c]. NÕu f(b).f(c) < 0 th× ph−¬ng tr×nh f(x) = 0 cã Ýt nhÊt 1 nghiÖm trªn [b;c]
⎧ f ( x) ≥ a
MÖnh ®Ò 3: a) M ≥ a lμ ®k cÇn vμ ®ñ ®Ó hÖ bÊt PT sau cã nghiÖm ⎨
⎩x ∈ D
b) m ≥ a lμ ®k cÇn vμ ®ñ ®Ó hÖ bÊt PT f ( x ) ≥ a nghiÖm ®óng víi mäi x thuéc D.

⎧ f ( x) ≤ β
MÖnh ®Ò 4: a) m ≤ β lμ ®k cÇn vμ ®ñ ®Ó hÖ bÊt PT sau cã nghiÖm ⎨
⎩x ∈ D
b) M ≤ β lμ ®k cÇn vμ ®ñ ®Ó hÖ bÊt PT f(x) ≤ β nghiÖm ®óng víi mäi x thuéc D.

⎧ f ( x) ≤ g ( x)(1)
MÖnh ®Ò 5: XÐt hÖ bÊt ph−¬ng tr×nh ⎨
⎩ x ∈ D(2)
NÕu max f(x) ≤ min g(x), th× hÖ trªn tháa m·n víi mäi x thuéc D.
MÖnh ®Ò 6: Cho PT: f(x) = g(x) víi x thuéc D. Gi¶ sö trªn D hμm f(x) lu«n ®ång biÕn, cßn hμm g(x) lu«n
nghÞch biÕn. Khi ®ã nÕu PT trªn cã nghiÖm th× nghiÖm ®ã lμ duy nhÊt.
 D¹ng 1: HÖ ch½n ®èi víi mét Èn
A. §Þnh nghÜa: HÖ ch½n ®èi víi mét Èn lμ hÖ mμ khi ®æi dÊu Èn nμy th× hÖ kh«ng thay ®æi. NÕu hÖ nμy cã
nghiÖm duy nhÊt th× Èn nμy chØ cã thÓ nhËn gi¸ trÞ 0.
B. Ph−¬ng ph¸p chung. C©u hái th−êng ®Æt ra lμ:
“T×m ®iÒu kiÖn cñ©tham sè ®Ó hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm duy nhÊt”
B−íc 1: §K cÇn: Gi¶ sö hÖ cã nghiÖm (x; y) th× (-x; y) còng lμ nghiÖm cña hÖ . Do ®ã hÖ cã nghiÖm duy nhÊt
khi x= -x ⇔ x=0. Thay x= 0 vμo hÖ ta ®ù«c gi¸ trÞ cña tham sè. §ã chÝnh lμ ®k cÇn ®Ó hÖ cã
nghiÖm.
B−íc 2: §K ®ñ: thay gi¸ trÞ cña tham sè vμo hÖ, gi¶i hÖ. NhËn xÐt vμ kÕt luËn.
C. Bμi tËp: T×m ®k cña tham sè ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.

⎪⎧ax + sin 2 x + a = y + 1 ⎧⎪ax 2 + a − 1 = y − sin x

2
⎧ x2 + y 2 = m − 5 ⎧⎪sin 4 x + y 2 = 1
1> ⎨ 2> ⎨ 3> ⎨ 4> ⎨ 2
⎩ y + cos x = 2 ⎪⎩( x + 1) a = y + cos x ⎪⎩ tan 6 x + 2 y = 2
2
⎪⎩ tan x + y = 1
2

⎧⎪ sin x + y 2 = 1 ⎧⎪ax 2 + a = y + cos x ⎧⎪ xy + ( x + y ) z 2 = a ⎧⎪2 x + x = y + x 2 + a

5> ⎨ 6> ⎨ 7> ⎨ 2 8> ⎨
⎪⎩( x + 1)a = y + cos x ⎪⎩ x + y + z = a
2 2
⎪⎩sin x + y = 1
2 2
⎪⎩ x + y = 1
2 2

⎧⎪2 x − 2 y = y − x (m + 1) ⎧ x2 + 3 + y = a ⎧ x2 + 2 + y = a
⎪ ⎪
9> ⎨ 10> ⎨ 11> ⎨
⎪⎩ x + y = m
2 2
⎪⎩ y + 5 + x = x + 5 + 3 − a
2 2
⎪⎩ y 2 + 2 + x = 2a − 2

⎧ x2 + y 2 = b
⎧x + y + z = 4
2 2 2 ⎧3x − a y + 1 = 1 2
⎪ y
⎪ ⎪ ⎪ x −1
12> ⎨ xyz + z = a 13> ⎨ 1 14> ⎨ y =a
⎪x + y + =a x +1
2
⎪ xyz 2 + z = b ⎪
⎩ ⎩ y + y2 +1 ⎪x > 0
⎩
 D¹ng 2: HÖ cã nghiÖm víi mäi gi¸ trÞ cña mét tham sè
D¹ng c©u hái: Th«ng th−êng hÖ nμy cã 2 tham sè: “ T×m ®iÒu kiÖn cña tham sè thø nh©t sao cho hÖ cã
nghiÖm víi mäi gi¸ trÞ cña tham sè thø hai ”.
A- Ph−¬ng ph¸p chung:
• §iÒu kiÖn cÇn: V× PT ( hoÆc BPT ) ®· cho ®óng víi ∀x ∈ M , nªn khi thÕ 1 gi¸ trÞ cô thÓ nμo ®ã tõ
tËp M ta ®−îc c¸c gi¸ trÞ cña tham sè mμ trong ®ã nhÊt ®Þnh chøa c¸c gi¸ trÞ cÇn thiÕt. Chän mét
hoÆc nhiÒu gi¸ trÞ ®Æc biÖt cña tham sè thø 2, ®Ó hÖ cã d¹ng ®¬n gi¶n, tõ ®ã ®−îc suy ra ®k cÇn ®èi
víi tham sè thø nhÊt.
• §K ®ñ: Víi tham sè võa t×m ®−îc sö dông trong qu¸ tr×nh gi¶i hoÆc thay vμo hÖ ®Ó gi¶i, nhËn xÐt vμ
kÕt luËn.
• Chó ý: Tr«ng b−íc t×m ®k cÇn viÖc chän 1 hoÆc nhiÒu gi¸ trÞ ®Æc biÖt cña tham sè thø 2 ®Ó t×m ®k
cÇn s¸t nhÊt c¸c em biÕt tíi kh¸i niÖm ®iÓm thuËn lîi cïng víi kinh nghiÖm ®Ó t×m chóng.
B. Bμi tËp:
⎪⎧( x + 1) + (b + 1) = 2
2 a 2 y

1> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨

⎪⎩ a + bxy + x y = 1
2

⎧ x + 2ay = b
2>T×m b sao cho víi mäi a, hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm: ⎨
⎩ax + (1 − b) y = b
2

⎪⎧ 2 + ( a + 1)by = a
bx 2 2

3> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨

⎪⎩( a − 1) x + y = 1
3 3

⎧⎪ a ( x 2 + y 2 ) a + x + y = b
4> Cho hÖ PT: ⎨ . BiÕt r»ng hÖ PT cã nghiÖm víi mäi b. CMR: a = 0.
⎪⎩ y − x = b

⎪⎧ x 2 − 2b 2 − 1 − (a-1)by = x − 1
5> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨
⎪⎩ax + bx − 1 = 0

⎧ 3 1
⎪ x − ay = ( a + 1)
3 2

6> T×m a ®Ó hÖ : ⎨ 2 cã nghiÖm vμ víi mäi nghiÖm cña nã ®Òu tháa m·n hÖ thøc: x+y=0.
⎪ x + ax y + xy = 1
3 2 2
⎩
⎧⎪b.2 ax + 2bx = a (b + 1)
7> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨
⎪⎩(2 − a ) x + y = 1
2 2

⎪⎧( a − 1) x + y = 1
5 5

8> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨ bx

⎪⎩e + ( a + 1)by = a
3 2
 D¹ng 3: HÖ dùa vμo sù ®¸nh gi¸ mét Èn

A - Ph−¬ng ph¸p: §Ó gi¶i lo¹i hÖ nμy ta ®i ®¸nh gi¸ mét Èn b»ng c¸ch t×n ®k ®èi víi Èn nμy ®Ó tån t¹i c¸c
Èn kh¸c. §Ó t×m ®k th−êng coi 1 Èn lμ tham sè cña PT bËc 2. Tõ ®ã ta t×m ®−îc gi¸ trÞ
cña nã råi suy ra gi¸ trÞ cña c¸c Èn cßn l¹i
B. Bμi tËp: Gi¶i c¸c hÖ sau:
⎧⎪ x 2 + y 2 + z 2 = 1 ⎪⎧ x + y + z + 2 xy − xz − zy = 3
2 2 2

1> ⎨ 2 2> ⎨ 2
⎪⎩ x + y − 2 xy + 2 yz − 2 xz + 1 = 0 ⎪⎩ x + y − 2 xy + yz − xz = −1
2 2

⎧ y + 2 = (3 − x)3 ⎧(2 − x)(3 x − 2 z ) = 3 − z ⎧3 − 2 y = (3 + x)3

⎪ ⎪ 3 ⎪ 2
⎪(2 z − y )( y + 2) = 9 + 4 y ⎪ y + 3 y = x − 3x + 2
2 2
⎪z + 4 y2 = 8 y
3> ⎨ 2 4> ⎨ 2 5> ⎨
⎪ x + z = 4x ⎪ y + z = 6z ⎪(2 z − x)( x + 3) = 5 x + 16
2 2

⎪z ≥ 0 ⎪z ≤ 3 ⎪z ≥ 0
⎩ ⎩ ⎩
 VÊn ®Ò 4: HÖ ph−¬ng tr×nh kh¸c
A - HÖ ph−¬ng tr×nh kh¸c kh«ng chøa tham sè
Gi¶i hÖ
⎧ x
⎧⎪ x 2 + y 2 − 3 x + 4 y = 1 ⎧ x 2 + 2 xy − 3 y 2 = 0 ⎪x + y + y = 4 ⎧⎪ x 2 + y 2 + xy = 3 x 2 y 2
1) ⎨ 2 2) ⎨ 3) ⎨ 4) ⎨ 2
⎪⎩3 x − 2 y − 9 x − 8 y = 3 ⎩ x | x | + y | y |= −2 ⎪⎩ x + y − xy = x y
2 2 2 2
⎪ x 2 + xy − y = 0
⎩
⎧
⎧ x 16 ⎪x + y + z = 9
⎧ x + xy + y = 1 ⎪⎪ xy − = ⎧ x3 y 3 + 1 = 2 y 3
⎪ y 3 ⎪⎪ ⎪
5) ⎨ y + yz + z = 4 6) ⎨ 7) ⎨ xy + yz + zx = 27 8) ⎨ x 2 x
⎪ z + zx + x = 9 ⎪ xy − y 9
= ⎪1 1 1 ⎪ y + y2 = 2
⎩ ⎪⎩ ⎪ + + =1 ⎩
x 2
⎪⎩ x y z
⎧⎪ 4 x 2 + 2 xy = 3 ⎧⎪ x 3 + y 3 + 2 xy ( x + y ) = 6 ⎧( x − y ) xy = 30 ⎧⎪3 x + 4 y 2 + 2 xy = −6
9) ⎨ 2 10) ⎨ 5 11) ⎨ 12) ⎨ 2
⎪⎩ y + 2 xy = −2 ⎪⎩ x + y + 30 xy = 32 ⎩( x + y ) xy = 120 ⎪⎩ x + 4 y + 4 x + 12 y = 3
5 2

⎧ x3 + y 3 = 9 ⎧( x + 2 y ) xy = y + 2 x ⎪⎧ x y + 2 x + 3 y = 6 ⎧⎪ x 3 + 2 y 3 = y + 2 x
2

13) ⎨ 14) ⎨ 15) ⎨ 16) ⎨ 3

⎩( x + y ) xy = 6 ⎩(2 + xy ) xy = y + 2 x ⎪⎩ x + y + 3 xy = 5 ⎪⎩ x + 2 y = y + 2 x
3

⎧⎪ x 2 + y 2 + x + y = 4
17) ⎨ 2
⎪⎩ x + 2 xy + 9 = 7 x + 5 y

B - HÖ ph−¬ng tr×nh kh¸c chøa tham sè

⎧x + y = m
1> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ a. Gi¶i hÖ víi m=4
⎩( x + 1) y + xy = m( y + 2)
2

b. T×m m ®Ó hÖ cã nhiÒu h¬n 2 nghiÖm.

⎧⎪ x − y = m
2> T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ cã nghiÖm : ⎨
⎪⎩ 2 y + x − y = 0
⎪⎧ x − y + a ( x + y ) = x − y + a
2 2

3> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2

⎪⎩ x + y + bxy = 3
2

a. Gi¶i hÖ víi a=b=1

b. X¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ cña a, b ®Ó hÖ cã nhiÒu h¬n 4 nghiÖm kh¸c nhau.
⎧a ( x 2 + y 2 ) + x + y = b
4> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ Gi¶ sö ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm víi mäi b. CMR a=0
⎩y − x = b
⎧⎪ x − 4 + y − 1 = 4
5> Cho hÖ: ⎨ T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎪⎩ x + y = 3m
⎧x + y = 1
6> Cho hÖ: ⎨ 3 a. Gi¶i hÖ víi m=1
⎩ x − y = m( x − y )
3

b. T×m m ®Ó hÖ cã 3 cÆp nghiÖm ph©n biÖt.

⎧x + y = m
7> Cho hÖ: ⎨ 2 . T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎩x − y + 2x = 2
2

⎧ 3 1
⎪ x − ay = ( a + 1)
3 2

8> Cho hÖ: ⎨ 2 Víi gi¸ trÞ nμo cña a hÖ cã nghiÖm tho¶ m·n x+y=0.
⎪ x 3 + ax 2 y + xy 2 = 1
⎩
 ⎧ x 3 − y 3 = m( x − y )
9 > Cho hÖ: ⎨
⎩x + y = 1
1. Gi¶i hÖ víi m=3
2. T×m m ®Ó hÖ cã 3 cÆp nghiÖm (x1;y2); (x2;y2); (x3;y3) sao cho x1; x2; x3 lËp thμnh CSC vμ cã 2
gi¸ trÞ x tho¶ m·n |x|>1.
⎧ x − y = a((1 + xy )
10> Cho hÖ: ⎨ a/. Gi¶i hÖ víi a=1/2 b/. Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ theo a.
⎩ xy + x + y + 2 = 0
⎧ 1
⎪⎪ x − 2 y + x + 2 y = 5
11> T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨ (BiÖn luËn)
⎪x + 2y = a
⎪⎩ x − 2 y
⎪⎧ x − y + a ( x + y ) = x − y + a
2 2

12) T×m a, b ®Ó hÖ sau cã nhiÒu h¬n 5 nghiÖm: ⎨ 2

⎪⎩ x + y + bxy − 1 = 0
2

⎧( x + y )( x + y + 20) = (140 − m)(m − 80)

⎪
13) T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨m(8u 2 + 20v 2 − m) = (4u 2 − v 2 ) 2
⎪ x, y , u , v ∈ N
⎩
⎧ x + 3 y = 2b + 1
⎪
14)T×m b ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨3 xy = 4b 2 + 2b − 1
⎪ x 2 + 9 y 2 ≤ −4b 2 + 2b + 2
⎩
⎧ x 2 + y 2 − 2(2 x + y ) = 4k
15) T×m k ®Ó hÖ cã ®óng 4 nghiÖm: ⎨
⎩ xy ( x − 4)( y − 2) = k
⎧⎪ x + y = m
16) T×m m ®Ó hÖ cã ®óng 2 nghiÖm: ⎨
⎪⎩ x y = m + 1

VÊn ®Ò 5: HÖ ph−¬ng tr×nh v« tû

A - hÖ ph−¬ng tr×nh v« tû kh«ng cã tham sè

Gi¶i hÖ:
⎧⎪3 x − y = x − y ⎧⎪( x 2 + xy + y 2 ) x 2 + y 2 = 185 ⎧⎪( x − 1) y + ( y − 1) x = 2 xy
1) ⎨ 2) ⎨ 3) ⎨
⎪⎩ x + y = x + y + 2 ⎪⎩( x 2 − xy + y ) x 2 + y 2 = 65 ⎪⎩ x y − 1 + y x − 1 = xy
⎧⎪ 7 x + y + 2 x + y = 5 ⎧⎪ x + y − 1 = 1 ⎧⎪ x+5 + y+5 = 6
4) ⎨ 5) ⎨ 6) ⎨
⎪⎩ 2 x + y + x − y = 1 ⎪⎩ x − y + 2 = 2 y − 2 ⎪⎩ x+ y =4
⎧⎪ x + y + x − y = 4 ⎧⎪ x + y = 1 ⎧⎪ x+ y − x− y = 2
7) ⎨ 8) ⎨ 9) ⎨
⎪⎩ x + y = 128 ⎪⎩ x + y = 1
2 2
⎪⎩ x2 + y 2 + x2 − y 2 = 4
⎧ x+ y + x− y = 2 ⎧⎪ x − y + x − y + 1 = 1
⎪⎧ x + 31 = 2 + y − x
3
⎪
10) ⎨ 11) ⎨ 12) ⎨
⎩⎪ y + 31 = 2 + x − y ⎪⎩ x − y − 2 x + 2 y = x − 1
2 2
⎪ x + y − y − x =1 3
⎩
⎧⎪ x 2 + y 2 − x − y = 2 ⎧⎪ 4 x 2 − x + 1 + y + 8 = 4 ⎧⎪ 4 x + 32 − x = 24 − 6 y
13) ⎨ 14) ⎨ 15) ⎨
⎪⎩ x − y + y − x = 2 ⎪⎩ x + 4 32 − y = y − 3
2 2 2
⎪⎩ x 2 − 2 x + 2 + y 4 − 2 y 2 + 2 = 2
 ⎧ y −3
⎧⎪ y ( x + x + 3 ) = 3 ⎪ x+ y + x+3 = ⎧⎪ x + y + x − y = 2
16) ⎨ 17) ⎨ x 18) ⎨
⎪⎩ x + y = x + 1 ⎪⎩ x + y = 1
2 2
⎪ x+ y + x = x+3
⎩
⎧⎪ x + y + x − y = 1+ x − y
2 2
⎪⎧ x + x + y +1 = 1 ⎧⎪ x + 2 − y 2 = 2
19) ⎨ 20) ⎨ 21) ⎨
⎪⎩ x + y =1 ⎪⎩ y + y + x +1 = 1 ⎪⎩ y + 2 − x 2 = 2

⎧ ⎧ 1
1 x ⎪ x+ + x+ y −3 = 3
⎧⎪ x 2 + x + 2 − x + y = y ⎪ x + 1+ = ⎪ y
22) ⎨ 23) ⎨ y y 24) ⎨
⎪⎩ x + y = x − y + 1 ⎪ ⎪2 x + y + 1 = 8
⎩ xy + y + 1 + 1 − x = 1
2
⎪⎩ y

b - hÖ ph−¬ng tr×nh v« tû cã chøa tham sè

⎧⎪ x + y + xy = a ⎧⎪2 x + y − 1 = m
1) Gi¶i biÖn luËn c¸c hÖ: 1) ⎨ 2) ⎨
⎪⎩ x − y = a ⎪⎩2 y + x − 1 = m
⎧⎪ x + 1 + y = m ⎧⎪ x + 1 + y + 2 = a
2) T×m tham biÕn ®Ó c¸c hÖ sau cã nghiÖm: 1) ⎨ . 2) ⎨
⎪⎩ y + 1 + x = 1 ⎪⎩ x + y = 3a

⎧⎪ x + 1 + y − 2 = m
3) Cho ph−¬ng tr×nh: ⎨ (m ≥ 0) a, Gi¶i ph−¬ng tr×nh víi m = 9
⎪⎩ y + 1 + x − 2 = m
b, X¸c ®Þnh m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎧⎪1 − x − 1 = 7 y
4) T×m a ®Ó hÖ sau cã ®óng 4 nghiÖm: ⎨
⎪⎩49 y 2 + x 2 + 4a = 2 x − 1

( Ph−¬ng ph¸p chuyÓn Èn míi)

5) T×m m ®Ó ph−¬ng tr×nh sau cã 4 nghiÖm ph©n biÖt: x4-2mx2-x-m2-m=0
⎧ 2 4x 2
⎪ x + ≥5
6) T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: ⎨ ( x + 2 )2
⎪ 4
⎩ x + 8 x + 16mx + 16m + 32m + 16 = 0
2 2

7) Cho ph−¬ng tr×nh: x2+(2a-6)x+a-13=0. Khi a ≥ 1 t×m a ®Ó nghiÖm lín cña ph−¬ng tr×nh ®¹t lín nhÊt.

D¹ng 1: HÖ ch½n ®èi víi mét Èn

C. Bμi tËp: T×m ®k cña tham sè ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.

⎪⎧ax + sin 2 x + a = y + 1 ⎧⎪ax 2 + a − 1 = y − sin x

2
⎧ x2 + y 2 = m − 5 ⎧⎪sin 4 x + y 2 = 1
1> ⎨ 2> ⎨ 3> ⎨ 4> ⎨
⎩ y + cos x = 2 ⎪⎩( x + 1) a = y + cos x ⎩⎪ tan 6 x + 2 y = 2
2
⎪⎩ tan x + y = 1
2 2

⎧⎪ sin x + y 2 = 1 ⎧⎪ax 2 + a = y + cos x ⎧⎪ xy + ( x + y ) z 2 = a ⎧⎪2 x + x = y + x 2 + a

5> ⎨ 6> ⎨ 7> ⎨ 2 8> ⎨
⎪⎩( x + 1)a = y + cos x ⎩⎪ x + y + z = a
2 2
⎩⎪sin x + y = 1
2 2
⎪⎩ x + y = 1
2 2

⎧⎪2 x − 2 y = y − x (m + 1) ⎧ x2 + 3 + y = a ⎧ x2 + 2 + y = a
⎪ ⎪
9> ⎨ 10> ⎨ 11> ⎨
⎪⎩ x + y = m
2 2
⎪⎩ y 2 + 5 + x = x 2 + 5 + 3 − a ⎪⎩ y 2 + 2 + x = 2a − 2
 ⎧ x2 + y 2 = b
⎧x + y + z = 4
2 2 2 ⎧3x − a y + 1 = 1
2
⎪ y
⎪ ⎪ ⎪ x −1
12> ⎨ xyz + z = a 13> ⎨ 1 14> ⎨ y =a
⎪ xyz 2 + z = b ⎪ x + y + = a 2
⎪ x + 1
⎩ ⎩ y + y2 +1 ⎪x > 0
⎩

D¹ng 2: HÖ cã nghiÖm víi mäi gi¸ trÞ cña mét tham sè

Bμi tËp:
⎪⎧( x + 1) + (b + 1) = 2
2 a 2 y

1> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨

⎪⎩ a + bxy + x y = 1
2

⎧ x + 2ay = b
2>T×m b sao cho víi mäi a, hÖ ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm: ⎨
⎩ax + (1 − b) y = b
2

⎪⎧ 2 + ( a + 1)by = a
bx 2 2

3> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨

⎪⎩( a − 1) x + y = 1
3 3

⎪⎧ a ( x + y ) + x + y = b
2 2 a

4> Cho hÖ PT: ⎨ . BiÕt r»ng hÖ PT cã nghiÖm víi mäi b. CMR: a = 0.

⎪⎩ y − x = b

⎪⎧ x 2 − 2b 2 − 1 − (a-1)by = x − 1
5> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨
⎪⎩ax + bx − 1 = 0

⎧ 3 1
⎪ x − ay = ( a + 1)
3 2

6> T×m a ®Ó hÖ : ⎨ 2 cã nghiÖm vμ víi mäi nghiÖm cña nã ®Òu tháa m·n hÖ thøc: x+y=0.
⎪ x + ax y + xy = 1
3 2 2
⎩
⎧⎪b.2 ax + 2bx = a (b + 1)
7> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨
⎪⎩(2 − a ) x + y = 1
2 2

⎪⎧( a − 1) x + y = 1
5 5

8> T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm víi mäi b: ⎨ bx

⎪⎩e + ( a + 1)by = a
3 2

D¹ng 3: HÖ dùa vμo sù ®¸nh gi¸ mét Èn

B. Bμi tËp: Gi¶i c¸c hÖ sau:
⎪⎧ x + y + z = 1 ⎪⎧ x + y + z + 2 xy − xz − zy = 3
2 2 2 2 2 2

1> ⎨ 2 2> ⎨ 2
⎪⎩ x + y − 2 xy + 2 yz − 2 xz + 1 = 0 ⎪⎩ x + y − 2 xy + yz − xz = −1
2 2

⎧ y + 2 = (3 − x)3 ⎧(2 − x)(3 x − 2 z ) = 3 − z ⎧3 − 2 y = (3 + x)3

⎪ ⎪ 3 ⎪ 2
⎪(2 z − y )( y + 2) = 9 + 4 y ⎪ y + 3 y = x − 3x + 2
2 2
⎪z + 4 y2 = 8 y
3> ⎨ 2 4> ⎨ 2 5> ⎨
⎪ x + z = 4x ⎪ y + z = 6z ⎪(2 z − x)( x + 3) = 5 x + 16
2 2

⎪z ≥ 0 ⎪z ≤ 3 ⎪z ≥ 0
⎩ ⎩ ⎩
B- HÖ mét Èn:
1) Ph−¬ng ph¸p ®Þnh lý ®¶o: T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: 19> T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm:
⎧5 x 2 + 2 xy − y 2 ≥ 3
⎪
⎨ 2 m
⎪2 x + 2 xy + y ≤
2

⎩ m −1

⎧( x + 1)( x − 2) < 0 ⎪⎧ x − x + m( m − 1) ≤ 0
2

1) ⎨ 2 2) ⎨ 2
⎩ x − 4mx + 3m + 1 > 0 ⎪⎩ x + 2mx + 2 + m ≥ 0
⎧⎪ x 2 − 5 x + 6 ≤ 0 ⎧⎪ x 2 − 2 x + 1 − m ≤ 0
3)⎨ 2 4 ) ⎨ 2
⎪⎩ x − 2( m + 1) x + m 2 + 1 > 0 ⎪⎩ x − ( 2m + 1) x + m 2 + m ≤ 0
2) Ph−¬ng ph¸p ®å thÞ b¶ng biÕn thiªn:
⎧x 4 + x 2 − 2x > 0
⎪ 3 ⎧⎪3 x 2 + 2 x − 1 < 0 ⎧⎪ x 2 + x − 2 + x < 1
1) Gi¶i c¸c hÖ sau: a / ⎨2 x + x − 1 < 0 b /⎨ 3 ⎨ 2
⎪x 3 − x > 0 ⎪⎩ x − 3x + 1 > 0 ⎪⎩ x − 2(m + 2) x + 1 > 0
⎩
2)T×m a ®Ó hÖ sau cã nghiÖm; cã nghiÖm duy nhÊt :
⎧⎪ x 2 + 2 x + a ≤ 0 ⎧⎪ x 2 + m 2 = 4 ⎧⎪ x 2 + ( 2a + 1) x + a 2 + a − 2 < 0
a/ ⎨ 2 b/ ⎨ 2 c/ ⎨ 4
⎪⎩ x − 4 x − 6a ≤ 0 ⎪⎩ x + (5m + 2) x + 4m 2 + 2m < 0 ⎪⎩ x − 5 x 2 + 4 < 0
⎧( x − 1)( x − 2a ) ≤ 0 ⎧⎪( x 2 − 1)( x − 2) ≥ 0
3) Gi¶i vμ biÖn luËn: a/ ⎨ b/ ⎨ 2
⎩( x + 2)( x + a) ≤ 0 ⎪⎩ x − (3a + 1) x + 2a 2 + 2a ≤ 0
⎧⎪ x 2 − ( m + 2) x + 2m < 0 ⎧⎪ x 2 − 2(m − 1) x + m(m − 2) = 0
4) T×m m ®Ó hÖ sau cã nghiÖm: a/ ⎨ 2 b/ ⎨ 2
⎪⎩ x − 5 x + 4 − 9 x − 5 x + 4 + 10 x x = 0
2
⎪⎩ x + ( m + 7) x + 7 m < 0
5) Gi¶i vμ biÖn luËn bÊt ph−¬ng tr×nh: a/ x 2 − 5 x + 4 < a b/ a x + 2 +a x −1 = b

hÖ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c

I. HÖ l−îng gi¸c mét Èn:
A- Ph−¬ng ph¸p chung:
1. Ph−¬ng ph¸p gi¶i trùc tiÕp tõng ph−¬ng tr×nh vμ kÕt hîp c¸c ph−¬ng tr×nh ®Ó t×m nghiÖm.
2. Ph−¬ng ph¸p thÕ. Th−êng dïng khi c¸c hμm sè l−îng gi¸c cã liªn quan víi nhau, hoÆc lμ c¸c ph−¬ng
tr×nh gi¶i b»ng ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸.
B- LuyÖn tËp: Gi¶i c¸c hÖ ph−¬ng tr×nh sau:
⎧cos 3x = 1 ⎧cos x + cos 2 x = 2 ⎧cos 6 x + cos 4 x = 0
a) ⎨ b) ⎪⎨ c) ⎨
3 x
⎩sin 2 x = 0 ⎩sin 2 x = 3 cos 3x
2 2
⎪⎩cos 2 = cos 2 x
2

⎧sin 2 x + sin 2 2 x = sin 2 3 x ⎧ cos 2 x + cos 2 2 x + cos 2

3x = 1
d) ⎪⎨ 1
e) ⎪⎨ 1 − cos x
⎪sin x. sin 2 x. sin 3 x = sin 4 x ⎪ tg x =
2

⎩ 4 ⎩ 1 − sin x
⎧⎪3 sin 3 x − 3 cos 2 x + 7 sin x − cos 2 x + 1 = 0 ⎧9 sin 2 x − 5 sin x sin 2 x + 17 cos x − 11 = 0
f) ⎨ g) ⎪⎨
⎪⎩cos 2 x + 3 cos x sin 2 x − 8 sin x = 0 ⎪⎩5 cos 3 x − 3 sin 2 x + 8 cos x − 1 = 0
II. HÖ nhiÒu Èn:
A. Ph−¬ng ph¸p chung:
1. D¹ng hÖ: ⎧F ( x) ± F ( y) = m . Trong ®ã F lμ mét hμm sè l−îng gi¸c cña x. §Ó gi¶i hÖ nμy ta biÕn ®æi
⎨
⎩x ± y = α
ph−¬ng tr×nh ®Çu vÒ d¹ng tÝch kÕt hîp víi ph−¬ng tr×nh sau ®−a vÒ hÖ ph−¬ng tr×nh ®¹i sè cña x vμ y.
 2. D¹ng hÖ: ⎧ F ( x).F ( y ) = m . Trong ®ã F lμ mét hμm sè l−îng gi¸c cña x. §Ó gi¶i hÖ nμy ta biÕn ®æi
⎨
⎩x ± y = α
ph−¬ng tr×nh ®Çu vÒ d¹ng tæng kÕt hîp víi ph−¬ng tr×nh sau ®−a vÒ hÖ ph−¬ng tr×nh ®¹i sè cña x vμ y.
⎧ F ( x)
3. D¹ng hÖ: ⎪⎨ F ( y ) = m . Trong ®ã F lμ mét hμm sè l−îng gi¸c cña x. §Ó gi¶i hÖ nμy ta biÕn ®æi ph−¬ng
⎪x ± y = α
⎩
tr×nh ®Çu vÒ d¹ng F ( x) + F ( y ) = F ( x ) − F ( y ) råi biÕn ®æi vÒ tÝch vμ kÕt hîp víi ph−¬ng tr×nh sau ®−a vÒ hÖ
m +1 m −1
ph−¬ng tr×nh ®¹i sè cña x vμ y.
4. C¸c tr−êng hîp cßn l¹i ta ph¶i ¸p dông c¸c phÐp biÕn ®æi ®¹i sè hoÆc l−îng gi¸c thÝch hîp øng víi
tõng bμi ®Ó gi¶i.
B. LuyÖn tËp Gi¶i c¸c hÖ sau:
⎧ π
⎧
x − y =
2π ⎧
x − y =
π ⎪x + y = 4
a) ⎪⎪ 3 ⎪⎪ 3 c) ⎪
⎨ b) ⎨ ⎨
⎪ cos x + cos y = − 1 ⎪ sin 2 x + sin 2
y =
1 ⎪ tgx = 1 − 2
⎪⎩ 2 ⎪⎩ 2 ⎪⎩ tgy 1+ 2
⎧ π ⎧ cos x
⎪⎪ x + y = 2 ⎧ 3 1
d) ⎨ e) ⎪⎪ tgx .tgy = f) ⎪⎪ cos y = 2
3
⎨ ⎨
⎪ sin x = 2 ⎪ x + y = − 5π ⎪x + y = π
⎪⎩ sin y ⎪⎩ 12 ⎪⎩ 3
⎧ 1 ⎧ 1 ⎧ 1
sin x . sin y =
g) ⎪ cos x. cos y = − 2 h) ⎪⎪ sin x . cos y = − 2 i) ⎪
⎪ 4
⎨ ⎨ ⎨
⎪⎩ tgx + tgy = 2 ⎪ cos x . sin y = 1 ⎪ cos x . cos y = 3
⎪⎩ 2 ⎩⎪ 4
⎧sin x + sin y = 1 ⎧sin x + cos y = 0
k) ⎨ l) ⎪⎨ 1
víi 0<x,y< π .
⎩ cos x + cos y = 3 ⎪⎩sin x + cos y = 2
2 2

m) ⎧⎨ sin y = 5 sin x n) ⎧⎨ tgx − tgy + tgx .tgy + 1 = 0 p) ⎧⎨ sin x − 7 cos y = 0

⎩ 3 cos x + cos y = 2 ⎩ cos 2 y + 3 cos 2 x = − 1 ⎩ 5 sin y − cos x + 6 = 0

hÖ ph−¬ng tr×nh mò- logarit

Bμi 1:Gi¶i c¸c hÖ mò sau:

⎧4 x + ( y +1) − 32 = 31.2 x
2 2 2
+ ( y +1) 2

⎧x + y = 5 ⎪⎪
1/ ⎨ x . 2/ ⎨cos[π ( x 2 + y 2 )] = 1
⎩2 + 2 = 12
y
⎪y ≥ 0
⎪⎩
⎧ x + y ≥ −2 ⎧4 x + y −1 + 3.4 2 y −1 ≤ 2
3/ ⎨ x 4/ ⎨
⎩2 + 2 ≤ 1 ⎩ x + 3 y ≥ 2 − log 4 3
y

⎧x 2 + y 2 = 4
5) ⎨ x
⎩2 − 2 = ( xy + 1)( y − x )
y 5 5

Bμi 2: Gi¶i c¸c hÖ logarit sau:

⎧⎪5 log 2 x − log 4 y 2 = −8 ⎧1 + log 3 x log y 3 = 0
1/ ⎨ . 2/ ⎨ .
⎪⎩5 log 2 x 2 − log 4 y = −9 ⎩sin x cos y = 1 − sin y cos x
⎧⎪lg 2 x = lg 2 y + lg 2 ( xy ) ⎧ x log 8 y + y log 8 x = 4
3/ ⎨ 2 . 4/ ⎨ .
⎪⎩lg ( x − y ) + lg x. lg y = 0 ⎩log 4 x − log 4 y = 1
⎧( x − 1) lg 2 + lg(2 x +1 + 1) < lg(7.2 x + 12) ⎧⎪4log 3 ( xy ) = 2 + ( xy ) log 3 2
5/ ⎨ . 6/ ⎨ 2 .
⎩log x ( x + 2) > 2 ⎪⎩ x + y 2 − 3 x − 3 y = 12
 ⎧log 2 x + log 4 y + log 4 z = 2 ⎧ 3 4− x
⎪ ⎪( x + 1 − 1)3 y =
7/ ⎨log3 y + log9 z + log9 x = 2 . 8/ ⎨ x .
⎪log z + log x + log y = 2 ⎪log x + y = 1
⎩ 4 16 16 ⎩ 3
⎧ 2 / 3 1/ 3 10
⎧⎪ x 2 + y 2 = 2
⎪x y + x y =
1/ 3 2 / 3
9/ ⎨ 3 . 10/ ⎨ x
⎪⎩2 log 3 x + log 3 y = 3 ⎪⎩e − e y = ( xy + 2)(log 2 y − log 2 x)

⎧ 2y
⎧⎪2log1−x (−xy− 2x + y + 2) + log2+y (x2 − 2x +1) = 6 ⎪⎪ x log 3 12 + log 3 x = y + log 3 3
11/ ⎨ . 12/ ⎨ .
⎪⎩log1−x ( y + 5) − log2+y (x + 4) =1 ⎪ x log 3 + log y = y + log 3 x
⎪⎩ 2 2 2
2

Bμi 3: Gi¶i c¸c bμi cã tham biÕn:

⎧⎪log x ( ax + by ) + log y ( ay + bx ) = 4
1/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎪⎩log x ( ax + by ). log y ( ay + bx ) = 4
a/ Gi¶i hÖ khi a=3; b=5. b/ Gi¶i biÖn luËn hÖ khi a>0; b>0.
⎧⎪log x ( x cos a + y sin a ) + log y ( y cos a + x sin a ) = 4
2/ Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎪⎩log x ( x cos a + y sin a ). log y ( y cos a + x sin a ) = 4
a/ Gi¶i hÖ khi a= π /4. b/ Gi¶i vμ biÖn luËn víi 0<a< π /2.
⎧1
⎪ 2 log 3 x − log 3 y = 0
2

3 / Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨

⎪ x 3 + y 2 − ay = 0
⎩
a) Gi¶i hÖ khi a=2 b) T×m a ®Ó hÖ cã nghiÖm.
⎧⎪ x 2 + y 2 = 1
⎨ x
⎪⎩2 + x = y + x + a .
2
4/T×m a ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt:

HÖ gåm mét ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt vμ mét ph−¬ng tr×nh bËc hai

C©u hái ®èi víi hÖ : +) Gi¶i hÖ

+) T×m ®iÒu kiÖn cña tham sè ®Ó hÖ: cã nghiÖm; v« nghiÖm; cã k nghiÖm.
+) CMR: hÖ lu«n cã nghiÖm víi gi¸ trÞ cña tham sè.
+) Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ.
Ph−¬ng ph¸p: Tõ hÖ suy ra mét ph−¬ng tr×nh hÖ qu¶ th−êng lμ ph−¬ng tr×nh bËc hai. Sau ®ã tïy thuéc vμo c©u
hái ta lËp luËn theo sè nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh bËc hai. Còng cã khi tõ hÖ ta suy ra mét tuyÓn gåm hai hÖ .
Nh− vËy sè nghiÖm cña hÖ ban ®Çu lμ hîp sè nghiÖm cña 2 hÖ ®ã.
⎡ ⎧⎪ f ( x) = f (m)
⎢⎨
⎧ f ( x ) = f ( m) ⎢ ⎪⎩ g ( x) = g (m)
Khi gÆp hÖ : ⎨ 2 ⇔⎢
⎩ g ( x ) = g ( m) ⎢ ⎧⎪ f ( x) = f (m)
⎢ ⎨ g ( x ) = − g ( m)
⎣ ⎪⎩
Bμi tËp luyÖn:
1> Gi¶i vμ biÖn luËn hÖ:
⎧3x + 5 y = 13 ⎧x − y = m
a. ⎨ 2 b. ⎨ 2
⎩x + 5y = m ⎩x − y = n
2 2
Gi¶i:

⎧x + y = 6
2> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ . X¸c ®Þnh m ®Ó hÖ:
⎩x + y = m
2 2

a. V« nghiÖm. B. Cã nghiÖm duy nhÊt. C. Cã 2 nghiÖm ph©n biÖt.

Gi¶i:
 ⎧ x + y = −1
3> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ .
⎩ x − y = m( x − y )
3 3

a. Gi¶i hÖ víi m= 3. b. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ cã ®óng mét nghiÖm.
Gi¶i:

.
⎧ x + y = 1 (1)
4> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎪⎨ 2 2 .
⎪⎩ x + y = m (2)
a. Gi¶i hÖ víi m= 1/2. b. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ cã nghiÖm.
Gi¶i:

.
 ⎧⎪( x + y ) 2 = 16
5> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ 2 2 .
⎪⎩ x + y = 2(1 + m)
a. Gi¶i hÖ víi m= 12. b. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ v« nghiÖm.
Gi¶i:

⎧x + y = m
6> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ .
⎩ x + y = −m + 6
2 2 2

a. T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó hÖ cã nghiÖm.

b. T×m gi¸ trÞ lín nhÊt , nhá nhÊt cña biÓu thøc F= xy+2(x+y).
Gi¶i:

⎧( x + y ) 2 = 4
7> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎪⎨ 2 2 .
⎪⎩ x + y = 2(1 + m)
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó hÖ cã ®óng 2 nghiÖm.
Gi¶i:
 ⎧x + y = 4
8> T×m m ®Ò hÖ sau cã nghiÖm duy nhÊt: ⎨
⎩ x y + xy = m
2 2

Gi¶i:

⎧x + y = 1
9> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨
⎩ xy ( x + y ) = −1 − m
2 2 2

a. Gi¶i hÖ víi m=3. b. CMR: hÖ cã nghiÖm víi mäi gi¸ trÞ cña m.
Gi¶i:

⎧x − y − m = 0
10>Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ .
⎩ y + 2 x − 2m − 3 = 0
2

a. Gi¶i hÖ víi m=1.

b. T×m m ®Ó hÖ cã 2 cÆp nghiÖm ph©n biÖt (x1; y1) vμ (x2; y2) tháa m·n: x12 + y12 = x2 2 + y2 2 .

Gi¶i:
 ⎧ x2 + y 2 − x = 0
11> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ .
⎩ x + my − m = 0
a. Gi¶i hÖ khi m=1
b. BiÖn luËn sè nghiÖm cña hÖ theo m.
c. T×m m ®Ó hÖ ®· cho cã 2 nghiÖm ph©n biÖt .
d. Gäi (x1; y1) vμ (x2; y2) lμ c¸c nghiÖm cña hÖ ®· cho. CMR: ( x2 − x1 ) 2 + ( y2 − y1 ) 2 ≤ 1 .

e. Khi hÖ cã 2 nghiÖm ph©n biÖt. T×m m ®Ó A= ( x2 − x1 ) 2 + ( y2 − y1 ) 2 ®¹t GTLN.

Gi¶i:
Bμi tËp tù luyÖn:
⎧ x 2 + y 2 + mx + my − m − 1 = 0
12> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ . T×m m ®Ó hÖ cã 2 nghiÖm tháa m·n:
⎩x + y = 4
( x2 − x1 ) 2 + ( y2 − y1 ) 2 =4.

⎧9 x 2 − 16 y 2 = 144
13> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ . T×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.
⎩x − y = m
⎧9 x 2 + 4 y 2 = 36
14> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ . Gi¶i m=1, t×m m ®Ó hÖ cã nghiÖm duy nhÊt.
⎩2 x + my = 5
⎧ x3 + y 3 = m
15> Cho hÖ ph−¬ng tr×nh: ⎨ . Gi¶i hÖ víi m=4, CMR: ∀m hÖ cã nghiÖm.
⎩x + y = m