M U

1. Tnh cp thit ca ti
1.1. Cu trc thng tin (CTTT) dng ch s phn on cu trc ca cu
theo v th thng tin. S khc bit v v th thng tin trong cu trc cu th hin
ch trong khi mt b phn ca cu biu th phn thng tin m ngi ni v
ngi nghe cng chia s th mt b phn khc li biu th phn thng tin m
ngi ni v (hoc) ngi nghe cha hay bit hay bit khng ging nhau. Phn
th nht gi l tin gi nh (thng tin c). Phn th hai gi l tiu im thng
tin (thng tin mi). iu lm nn s khc bit gia mt CTTT ny vi mt
CTTT khc l do thng tin mi ch khng phi l thng tin tin gi nh. V vy
nhn din mt CTTT ca cu, hay phn bit mt CTTT ny vi mt CTTT
khc chng ta ch cn cn c vo b phn quan trng nht ca n l thng tin
mi. Ni cch khc, phn tch CTTT l ch ra b phn no ng vai tr l tiu
im thng tin ca cu.
Trong thi gian qua, CTTT c cc nh ngn ng hc th gii ln gii
Vit ng hc nghin cu, tip cn t nhiu gc , t ng m, ng php n t
vng ng ngha, trong mi quan h vi nhiu yu t ngoi ngn ng nh ng
cnh, tin gi nh, kin thc nn, tm l Tn ng quan im ca Lambrecht
khng c cu no l khng c thng tin mi, trong cch nhn ca chng ti,
thng tin mi l b phn mang thng tin quan trng nht ca CTTT, biu hin s
chnh lch thng tin gia ngi ni v ngi nghe trong mt hon cnh giao tip
nht nh. Thng tin mi c th c nhn din da vo s nh du ng iu,
hnh thc cu, hnh thc c php. Vic tm ra cch nh du thng tin mi (t
pha ngi ni) v nhn din thng tin mi (t pha ngi nghe) s gp phn
khng nh qu trnh giao tip t hiu qu cao.
Tuy nhin, Vit Nam cho n nay vn cha c mt cng trnh nghin
cu chuyn bit no v l thuyt CTTT, ngoi tr mt vi kho cu cp
1

mc s lc. Hn na, cc quan im khng thng nht, cc khi nim a

ra mi ngi mi cch, vn cha c c ting ni chung. V th, vic nghin
cu CTTT s gp phn b khuyt bc tranh v CTTT mt cch hon chnh hn
ng thi ha hn mang li nhiu iu mi m th v cho nhng ai dng tm
nghin cu v yu thch ngn ng.
1.2. L nh vn ng i, Nguyn Huy Thip mang trong mnh dng mu
cch tn ca mt nn vn hc sau i mi. Hn ai ht, ng lun trn tr trong
nhng trang vit ca mnh. Nguyn Huy Thip ng gp rt nhiu kha
cnh cho truyn ngn Vit Nam ng i: t cch chn ti, cch dng
truyn, cch xy dng nhn vt, li hnh vnPhm Xun Nguyn trong li
gii thiu cun sch "i tm Nguyn Huy Thip" ch r, ci to nn cht
"vng" v "l" trong truyn ngn Nguyn Huy Thip l li hnh vn ngn gn,
sc tch, nhp iu dn dp mang tnh hin i, s kt hp gia hin thc v
huyn thoi, tnh nhiu tng, a ngha...
Chnh v vy m ngay t khi mi ra i, nhng truyn ngn ca Nguyn
Huy Thip to nn mt ting vang ln bi ngh thut k chuyn c o, bi
nguyn tc khc ha nhn vt khng phi bng miu t ngoi hnh m bng ngn
ng i thoi. S lng li i thoi trong truyn ngn Nguyn Huy Thip l rt
ln. Qua tm hiu v thng k ban u, chng ti tng kt c s lng li
thoi trong mt s truyn ngn c th nh sau: Khng c vua 232 li thoi,
Nhng ngi th x - 190 li thoi, Tng v hu 150 li thoi, Nhng bi hc
nng thn 112 li thoi, i th m vui 39 li thoi, Hc va bay va ku
thng tht 69 li thoi, a so sang sng 76 li thoi
Di ci nhn ca l thuyt CTTT, chng ti thy rng cc cc li thoi
trong truyn ngn Nguyn Huy Thip c cch nh du thng tin ht sc c
bit. iu ny gp phn khng nh trong vic khc ha hnh tng nhn vt
v to nn phong cch ring ca nh vn.
2

Chnh v nhng l do trn m chng ti i vo nghin cu ti: Cu trc

thng tin trong cu vn Nguyn Huy Thip(Kho trn trn li thoi nhn vt).
2. Lch s vn nghin cu
2.1. Vn l thuyt CTTT thc ra c nghin cu t rt sm (t
trc chin tranh th gii th 2), vi cng trnh ca V.Mathesius v cc hc gi
trng phi Praha m nhng cng trnh ca h thng gp di ci tn l thuyt
phn on thc ti cu. Theo h, cu trc cu c chia lm hai phn l
(theme, topic) v thuyt (rheme, comment), trong l b phn biu th ci
bit hay thng tin c cn thuyt biu th ci cha bit hay thng tin
mi. T tin c s ny, l thuyt phn on thc ti cu c cc nh
nghin cu pht trin theo nhiu hng khc nhau.
Trong khi mt s nh nghin cu duy tr cch phn on thuyt th
Halliday li pht trin theo hng khc, CTTT lin quan n ng iu. Halliday
tha nhn quan im ca trng phi Praha cho rng thng tin c hai phm tr:
thng tin mi v c. ng cn cho rng ng iu l phng tin nh du thng
tin no ngi ni cho l mi v thng tin no ngi ni cho l c. Hay ni cch
khc, CTTT theo Halliday c hin thc ha qua ng iu Ng iu hot
ng nh mt cng tc ng m in, ngi ni hoc l x l thng tin nh l
mi v nh du chng bng s ni tri m v hoc x l chng nh l c v
khng nh du bng s ni tri m v.
i lp vi Halliday, Wallace L. Chafe nghin cu CTTT phng din
t vng. ng khng nh: Chng ta c th hnh thnh nhng qui tc pht biu
rng cn t ng t v danh t nh v bt buc phi mang ngha mi. Chafe
cho rng thng tin mi khng lin quan g n ng iu. i vi vic phn b
hu ng ngha ca thng tin mi trong ting Anh th ni bt l cc danh t cui
cu c pht m ging cao cu trc ni, nhng cc ng t ng trc chng
khng c pht m vi ging cao ngay c khi chng truyn t thng tin mi.
3

ng kt lun, mi ngn ng c mt phng php ring biu hin thng tin

mi, thng tin c. Trt t t v ng iu c vai tr quan trng nhng nu khng
nh l tnh cht chung th cn hi sm.
Vic tm hiu mt cch k cng cc khuynh hng nghin cu CTTT l
iu cn thit chng ti c th chn hng nghin cu thch hp. ng thi
gip chng ti c mt ci nn l thuyt vng chc cho ti nghin cu.
2.2. Vic vn dng l thuyt CTTT trong nghin cu cng c gii Vit
ng xem xt nhiu bnh din khc nhau.
cp cu, phi k n nhng cng trnh nghin cu ca Trn Ngc
Thm, Dip Quang Ban. Nhng nh ngn ng hc ny nghin cu CTTT gn
vi thut ng cu trc thng bo, phn on thc ti cu. Trn Ngc Thm cho
rng xt theo s phn on thng bo, cu ting Vit c chia thnh 2 phn r
rt: phn nu (ci m ngi c bit hoc gi nh bit), phn bo (ci
mi, thng bo v phn nu) v phn bit chng vi cp thuyt bnh din
ng php:nu bo l s phn on thng bo, c p dng cho tng pht
ngn c th trong v tr thc ti ca n mt vn bn, cn thuyt l s phn
on cu trc vi cc m hnh cu trc p dng cho tng loi pht ngn. Dip
Quang Ban cho rng trong cu trc phn on thc ti ca cu, phn lun
ng trc phn thuyt v trong cu n hai thnh phn vi trt t ch ng- v
ng, ch ng s l phn , v ng s l phn thuyt.
Hng nghin cu ca Cao Xun Ho, Lu Vn Lng li c s phn bit
r rng gia cu trc thng bo v cu trc thuyt. Cao Xun Ho quan nim
cu trc thuyt vi t cch l cu trc c php ca cu, lun chia ht cho
cu hai thnh phn, trong khi thng tin mi c th ht c cu, mt phn bt k
hoc hai phn cch nhau trong cu. C th hn, theo Cao Xun Ho, cu trc
thng bo ca cu ch c mt trng tm thng bo hay l tiu im biu th
thng tin mi, c nh du bng trng m cng iu. Theo Lu Vn
4

Lng:Phn tch thuyt l phn tch ng php, c php...trong phn tch cu

trc thng bo, ch cn ni r trng tm thng bo. Ty trng hp tr li cu
hi, tiu im thng bo c th bt k thnh t no trong cu, c khi ch l mt
b phn ph, c khi c cu.. Quan im ca Cao Xun Ho v Lu Vn Lng
gip gii Vit ng hc mnh nh rch ri s khc nhau gia CTTT v cu
trc thuyt. Tuy nhin c hai tc gi cha tin hnh nghin cu, phn loi
CTTT ca cu ting Vit mt cch t m v h thng.
Trn Hu Mnh vi bi vitCu trc thng tin cp cu li i su
vo xem xt cu trc tiu im, cc kiu tiu im, m ha v hnh thc th hin
tiu im trong cu cng nh quan h gia cu trc tiu im vi phm vi ph
nh v nh lng ha.
Gn y nht, nhng cng trnh nghin cu ca Nguyn Hng Cn:Cc
kiu cu trc thng tin ca cu n ting Vit Cu trc thng tin v bin th
c php trong cu ting Vit, vn dng l thuyt CTTT vo vic phn loi
cc kiu CTTT cu n ting Vit. Nguyn Hng Cn phn ra 8 kiu CTTT
cho cu ng thi tc gi cng cho rng CTTT c vai tr quan trng trng vic
to ra cc bin th c php ca cu v do nh hng trc tip n vic lm
thay i hnh thc c php b mt mt cu.
Cng bn v phn loi cu ting Vit theo CTTT nhng on Tin Lc
vi bi nghin cu Bn v vn phn loi cu theo cu trc thng tin li
phn cu ting Vit lm 3 loi: i) Cu c CTTT c bit: cu c kiu CTTT ch
c mt thnh phn thng tin mi hoc cho sn. ii) cu n CTTT: cu c kiu
CTTT c mt thnh phn thng tin mi tng ng vi mt hoc hn mt thnh
phn thng tin cho sn.iii) Cu a CTTT: cu c t hai thnh phn thng tin mi
tr ln v thnh phn thng tin cho sn ty thuc. Cch phn loi ca on Tin
Lc thc cht cng gn ging vi Nguyn Hng Cn nhng mt bn phn loi
chi tit hn mt bn l phn loi khi qut qut hn.
5

 cp di cu l t, l thuyt CTTT cng c vn dng vo

nghin cu. Bi vit ca Nguyn Th Nhung nh t tnh t thng tin trong
danh ng ting Vit chng minh nh t tnh t ting Vit l mt trong cc
thnh t c th biu t thng tin hoc tiu im thng bo khi cu c s dng
mt ng cnh nht nh. nh t tnh t tr thnh phng tin ca hnh vi
thng bo. ng thi tc gi cng ch ra nhng c im v iu kin mt
nh t tnh t c chc nng biu t thng tin.
Cc cng trnh nghin cu trn y phn no gip chng ti c mt ci
nhn thu o hn v vic vn dng l thuyt CTTT cu ting Vit.
2.3. Ni n nn vn hc ng i Vit Nam, c th ni cha c nh vn
no li khin thin h tn nhiu bt mc nh Nguyn Huy Thip.
Cc kin tranh ci v Nguyn Huy Thip tuy c s i lp nhng d ph
bnh hay ngi khen th gii ph bnh, nghin cu u phi tha nhn: Nguyn
Huy Thip l mt ti nng c o. Ni nh nh nghin cu vn hc Vng Tr
Nhn trong bi "Tng tng v Nguyn Huy Thip" (Vn ngh s 35- 36 ra
ngy 20/8/1988) vit: "Nu c mt th qu bng vng hay l cy bt vng" dnh
tng cho cc cy bt xut sc hng nm, th trong nm va qua v c u nm
nay na - Ngi xng ng c gii trong vn xui ta, c l l Nguyn Huy
Thip.
C th ni cun sch i tm Nguyn Huy Thip ca Phm Xun Nguyn
tp hp tt c 54 kin nh gi, nhn nh ph bnh ca gii nghin cu v
hin tng Nguyn Huy Thip.
Bi vit u tin ca nh nghin cu vn hc Hong Ngc Hin vi tn gi
"Ti khng chc bn thun bum xui gi" trong tuyn tp trn khi a ra nhng
nhn xt v truyn ngn ca Nguyn Huy Thip nhn nh : Ngi bt tro
phng ca Nguyn Huy Thip va tn nhn, va xt xa. Tn nhn c ngha l

khng c thng con ngi, y l mnh lnh ca lng tm v tc gi i

n cng, phi by s n mt ca con ngi.
Nguyn Th Hng trong bi "Li thoi trong truyn ngn "Tng v
hu" ca Nguyn Huy Thip th ch ra "li l ca nhn vt cng ht sc bnh
thng, c gn nhng c t ng ng cnh nn c sc hm cha ln, hm
cha tnh cch nhn vt, bn cht ca cc mi quan h hin i".
Nhn xt v th gii nhn vt trong "Truyn ngn Nguyn Huy Thip vi
cm ngh", gio s Nguyn ng Mnh khi qut "Nguyn Huy Thip c mt
th gii nhn vt, cng c o. Ton nhng con ngi gc cnh, gn guc.
Ngi no dng nh cng sng n tn cng c tnh ca mnh. C loi nh
chui ln t bn ly, rc ri, tm a en ti, c loi li nh nhng bc ch thin,
c th bao dung c k xu, ngi c, thm ch sn sng cht v ng loi".
Ngoi ra, mt s nh nghin cu vn hc nc ngoi khi nghin cu v
Nguyn Huy Thip cng s lc v ngh thut xy dng nhn vt trong truyn
ngn ca ng. Nh nghin cu vn hc Nga T.N.Philimonova trong bi "Nhng
ngn gi Hua Tt ca Nguyn Huy Thip nh nhng hnh mu vn hc" cho
rng "cc nhn vt v s kin dng nh c tht - ging s tht- trong cc truyn
ngn- truyn thuyt ny c bc trong ci v c tch".
Tin s Greg Lockhart khi l gii "Ti sao ti dch truyn ngn Nguyn Huy
Thip ra ting Anh" cng nhn nh "Bng mt trnh rt cao (...) Nguyn
Huy Thip c th sng to nhng chn dung a din, trn tri v theo ti, rt
thng cm vi c nhn loi".
c bit ng ch l mt s hng tip cn mi truyn ngn Nguyn Huy
Thip qua nhng cng trnh nghin cu gn y nh: m nh hin sinh trong
truyn ngn Nguyn Huy Thip ca Nguyn Thnh Thi (Tp ch nghin cu
Vn hc s 5/2010) khng nh trong truyn ngn Nguyn Huy Thip c mt
m hng hin sinh bao trm. Bi nghin cu ca Nguyn Th Lan (Vn hc
7

Pht gio 1000 nm Thng Long H Ni, Nxb Vn ha thng tin 2010) vn dng
ng phng lun c truyn ngn Vng la ca Nguyn Huy Thip. Hay
tc gi Cao Kim Lan (2008), khng nh du vt h hnh hin i trong ba truyn
ngn Vng la, Phm tit, Kim sc qua bi nghin cu Lch s trong truyn
ngn Nguyn Huy Thip v du vt h hnh hin i.
2.3. im qua cc cng trnh nghin cu trn v Nguyn Huy Thip thy
mt iu rng tc phm ca Nguyn Huy Thip c nghin cu t nhiu gc
khc nhau. Th nhng vic tip cn li thoi trong truyn ngn Nguyn Huy
Thip theo l thuyt CTTT vn l mt mnh t mi cha c khai ph.
3. i tng v phm vi nghin cu
3.1. i tng nghin cu
CTTT trong li thoi truyn ngn Nguyn Huy Thip c xem xt cc
phng din: ng m, t vng, c php.
3.2. Phm vi nghin cu
Trong phm vi lun vn, chng ti khng c tham vng tm hiu ton b
cc tc phm ca Nguyn Huy Thip m ch tp trung kho st mt s truyn
ngn tiu biu ca ng trong cun "Nguyn Huy Thip tuyn tp truyn ngn" do
Hng Hnh tuyn chn v hiu nh c Nh xut bn Vn ha Si Gn
xut bn nm 2005.
4. Mc ch nghin cu
Lun vn tp trung hng vo nhng mc ch c th sau:
- Phn loi li thoi nhn vt theo cc kiu CTTT.
- Ch ra cc hnh thc nh du tiu im thng tin trong li thoi nhn vt.
- Nu ln ngha ca vic nh du tiu im thng tin trong li thoi nhn
vt.
5. Phng php nghin cu
8

5. 1. Phng php thng k, phn loi: Phng php ny c chng ti

vn dng thng k cc li thoi nhn vt trong truyn ngn v phn loi theo
nhng tiu ch c th.
5.2. Phng php miu t ngn ng: Sau khi thng k phn loi c s
ng liu l li thoi nhn vt, chng ti vn dng phng php ny phn tch,
miu t cc li thoi v a ra nhng nhn xt nh gi. Vn dng phng php,
ny, trong t chng, phn, mc ca lun vn, chng ti s dng cc th php
nghin cu c th nh th phn phn tch thnh t, th php phn tch ng cnh,
th php phn tch v t-tham t,.v.v.
6. ng gp ca ti
6.1. V phng din l thuyt
CTTT vn l mt vn ht sc mi m. Tuy nhin, lun vn cng c
gng tip cn tt c cc quan nim nghin cu khc nhau v CTTT, trong ci
nhn i snh ng i v lch i tng hp thnh mt hng nghin cu ton
vn nht. Trong chng mc nht nh, chng ti a ra mt vi pht hin v mt
l thuyt gp phn b khuyt bc tranh v CTTT hon chnh hn.
6.2. V phng din thc tin
- CTTT vn thuc lnh vc ng dng nn vic nghin cu vn ny rt
hu ch trong thc t ging dy v hc ting Vit, cho nhng ngi lm cng tc
trong lnh vc bo ch, qung co truyn thng v dch thut.
- T vic nhn din tiu im thng tin trong li thoi truyn ngn, chng
ta c th nhn din thng tin trong tt bo, trong cc tiu vn bn ngh thut,
tiu ca cc t chc x hi, ca sn phm hng ha, ca bng hiu, pano
qung co
- Khng nh ln na ti nng v s sng to ca nh vn Nguyn Huy
Thip qua ngn t v ging iu cu vn qua li thoi nhn vt trong tc phm.
7. Cu trc lun vn
9

Ngoi phn m u, phn kt lun v ti liu tham kho, lun vn gm 3

chng.
Chng 1: C s l lun v nhng vn c lin quan.
Chng 2: c im cu trc thng tin trong li thoi truyn ngn Nguyn
Huy Thip.
Chng 3: Tiu im thng tin v gi tr biu t cu vn Nguyn Huy
Thip qua li thoi nhn vt.

NI DUNG
CHNG 1. C S L LUN V NHNG VN C LIN QUAN
1.1. Cu trc thng tin
1.1.1. Mt s quan nim v CTTT
1.1.2. Khi nim CTTT
1.1.3. Khi nim thng tin c (TTC), thng tin mi (TTM)
1.1.4. Du hiu nhn bit TTT
1.1.4.1. Da vo hnh thc ngn ng
1.1.4.2. Da vo ngn iu
1.1.4.3. Da vo hnh thc t vng
1.1.4.4. Da vo hnh thc cu
1.2. c im ngn ng li thoi trong truyn ngn Nguyn Huy Thip
CHNG 2: C IM CU TRC THNG TIN TRONG LI THOI
TRUYN NGN NGUYN HUY THIP
2.1. CTTT lng phn c s v TTT
2.1.1.CTTT c s - tiu im
2.1.2. CTTT tiu im c s
2.2. CTTT xen k c s v TTT
10

2.2.1. CTTT c s - tiu im c s

2.2.2. CTTT tiu im c s - tiu im
2.3. CTTT ch c tiu im
2.3.1. CTTT c tiu im l
2.3.2. CTTT c tiu im l thuyt
2.3.3. CTTT c tiu im l cu trc thuyt
2.4. TIU KT
CHNG 3: TIU IM THNG TIN V GI TR BIU T CA
CU VN NGUYN HUY THIP TRONG LI THOI NHN VT
3.1. Cc hnh thc nh du TTT ca li thoi truyn ngn Nguyn Huy
Thip
3.2.1. TTT c nh du bng hin tng ngn iu
3.2.2. TTT c nh du bng hnh thc t vng
3.2.3. TTT c nh du bng hnh thc cu
3.2. Gi tr biu t ca cu vn Nguyn Huy Thip trong li thoi nhn vt
3.2.1. Khc ha tnh cch v tm l cc kiu nhn vt
3.1.1. Kiu nhn vt i thng
3.1.2. Kiu nhn vt lch s
3.2.2. To nn ging iu v du n ngh thut ring cho phong cch nh vn
3.3. TIU KT
KT LUN

11

TI LIU THAM KHO

1. Gillan Brown- George Yule (2008), Phn tch din ngn, NXB H Quc
gia H Ni.
2. Nguyn Phc Vnh C (2012), CTTT v Cu trc thuyt trong dch
thut, Tp ch KHCN, tr. 102 115, i hc Ngoi ng Nng.
3. Wallace L. Chafe (1998), ngha v cu trc ca ngn ng, NXB GD,
1998.
4. Nguyn Hng Cn (2001), Bn thm v cu trc thng bo ca cu ting
Vit, Tp ch Ngn ng, s 5, tr. 22-34.
5. Nguyn Hng Cn (2010), Cc kiu cu trc thng tin ca cu n ting
Vit, Tp ch Ngn ng, s 1, tr.26-32.
6. Nguyn Hng Cn (2009), Cu trc thng tin v bin th c php trong
cu ting Vit, Hi tho nghin cu khoa hc quc t Nghin cu ging
dy ngn ng v vn vn ha Vit Nam- Trung Quc ng v
ng Nam , tr. 105 122, H Ni/ thng 10.
7. Nguyn Th Thanh Huyn (2012), Cu trc TTT trong cu ting Vit v
ting Anh, Tm tt Lun n Tin s, H Quc gia H Ch Minh.
8. on Tin Lc (2010), Bn v vn phn loi cu theo cu trc thng
tin, Tp ch Khoa hc cng ngh HSP H Ni, s 2, tr121-126.
9. Trn Hu Mnh (2004), Cu trc thng tin cp cu, Tp ch Ngn
ng, s 10, tr 8-23.
10.Nguyn Th Nhung (2007), nh t tnh t thng tin trong danh ng
ting Vit, Tp ch Ngn ng, s 12, tr17-22.
11.Trnh Sm (2000), Tiu vn bn ting Vit, NXB Gio dc.
12.Mai Th X (2013) Cu trc thng tin tt bo, Hi tho ngn ng hc
quc t H Ni/thng 5.

12

NHN XT CA GIO VIN HNG DN

..

..

Nng, ngy thng..nm 2015

Gio vin hng dn

13