Cuộc Chiến Thắng Bị Bỏ Lỡ

CUC CHIN THNG B B L
STEPHEN B. YOUNG
Chuyn ng
NGUYN VN HNG
CUC CHIN THN G BN B L
CHNG 1
Ch c ti l k ngc dng ni vi cc bn
Trong mi tng quan gia ngi v ngi, thi gian s l php nhim mu
gip chng ta qun i nhng nim trc n, nhng o gic, hn su trong cuc
sng. T , thc tin sng ng s gip chng ta c nhng nhn nh mi m v
chnh xc hn.
Khi nhng cm tnh v cuc chin Vit Nam bt u ra khi ni ray rc ca
chng ta v tr thnh vn ca lch s th cng l lc phi tr li cho lch s s
tht v cuc chin tranh bi thm ny, mt cuc chin m cc cng dn Hoa K hy
sinh v h tin vo s hy sinh ca h khng ung ph v ngi Vit Nam hy sinh bi
h tin cuc chin y c chnh ngha v bo v dn tc h c cuc sng tt p
hn l di ch cng sn thng tr.
Phong tro phn chin ti Hoa K thng trong cuc chin Vit Nam. Nhn
nh ny ng c hai mt:
Th Nht, h ngn chn c s tr gip ca chnh ph Hoa K dnh cho
thnh phn lnh o ngi Vit Quc Gia ti Min Nam Vit Nam khng cn kh
nng t v khi Bc Vit trn chim vo nm 1975, ba nm sau khi Qun i Hoa
K rt ra khi Vit Nam v cng sn H Ni cam kt s tn trng s c lp ca
Min Nam Vit Nam theo hip nh Paris.
Th Hai: Phong tro phn chin M tin rng phi dn mi n lc gip cng
sn Vit Nam v nhng ngi ng h h phi chin thng vi pha ngi Vit Quc
Gia th dn tc Vit Nam mi c dn ch hn. hn hai mi nm qua, iu m
h m tng vn ch l con s khng, v hn th na l hu qu vic ng h ca h
ch gy ra ni tang thng cho pha ng Minh chng ta l Min Nam Vit Nam.
iu quan trng, cuc chin Vit Nam ngy nay xa dn khi k c chng ta
nhng vn cn l nhng thao thc cho nhng ai tng phn i cuc chin y.
Nhng cu chuyn m h vin dn bin minh cho s phn chin ca h nh
l cuc chin ny khng c l tng v v nhn o, cuc chin ny chng ta khng
th thng c... qua th nghim ca thi gian, ngy nay nhng lun c trn
khng cn ng vng na. N khng ch l ngay t sau nm 1975, nhng phn t
phn chin bt u xt li quan im ca h, m iu quan trng hn c l sc
mnh ca nhng ngi cng sn tng chp m ln c nhn loi gi y hon ton
khng cn l mi e da na.
Hng lot i thay t Lin bang X vit, Trung cng v Ba Lan vn cha
cho nhng ngi cng sn Vit Nam tnh thc, t ra cu hi v s nhn nh
ca chng ta s sng cn ca ch ngha cng sn. S sp ca cc nc cng
sn i hi mt s ti thm nh v mc tiu v chin lc ca Hoa K trong cuc
chin Vit Nam.
D cho c gii thch theo cung cch lc quan l gi th trong mt cuc
chin mang y bn cht o c v chnh ngha th ch cng sn c th
c p t trong cuc cch mng mang tnh sng cn y mt vi x hi chm
pht trin. Nhng mt khi ch cng sn tht bi trong vic iu hnh gung
my x hi th li l iu hin nhin bin minh vai tr lch s Hoa K phi c
mt cc nc ng Dng.
Th nhn li Vit Nam ngy nay, trong khi Lin s, cng ha nhn dn Trung
quc, mt s nc cng sn c ti ng u, cc lc lng chnh tr hnh thnh
v bt u pht trin thay th ch cng sn li thi th nhng ngi cng
sn Vit Nam dng bo lc bm gi ch y. Ni mt cch khc, nhng ngi
cng sn Vit Nam chp nhn s hy sinh trong cuc chin va qua ch vi mc tiu
duy nht l chin c quyn lc thc hin mt ch theo h, bt k ch

y c p ng c nguyn vng ca dn tc h hay khng.
Thm kch v cuc chin tranh Vit Nam khng phi l do Hoa K gy ra m
l do c vng v nhn nh lm l ca ngi M khi to iu kin cho pha H Ni
thng trn.
Nhn nh mi v chin tranh c rt ra t s sp ca ch ngha cng
sn trong lch s loi ngi hn dn tc Vit Nam phi c k li trc ht v trn
ht. c li chin s vi nhiu trang ni v cng cuc dng nc v gi nc ca
h, trong nhiu trng hp, nhng nh lnh o dn tc Vit Nam u p dng
chin tranh du kch. Quan st thi v gi tr ca dn tc Vit Nam ang sng di
ch hin nay, chng ta c th rt ra c nhng mu cht v s xung t n
du.
Sc mnh Hoa K l v ch k c qun s ln tim nng kinh t, nhng nh
quan st thng nhn Hoa K di s nghin cu nh th. Nhng tht s cch
lng gi y i khi vt qua khi s tht. H khng nhn thy, i vi nhng
nc c mt nn vn ha v ngn ng xa l th kh nng hiu bit ca Hoa K cn
rt yu km. Chnh v thiu s hiu bit m trong cuc chin Vit Nam, s tham
d ca Hoa K c xem nh l k ngoi cuc k c hai pha, ng Minh ln k th
ca mnh. Ngy nay, tip xc vi ngi Vit Nam c hai pha, ngi khng cng
sn hay cng sn, ang c mt ti khp cc quc gia Ty phng, chng ta mi
hiu r c nhng suy ngh ch tht ca h v cho php chng ta ni ln mt
nhn nh mi v chin tranh.
Ti c nhiu c hi nghin cu v vn ha v ngn ng Vit Nam, v gi
y ti mun ni vi qu v v nhng g ti khm ph ra trong cuc chin ny,
khc vi nhng iu m bn bit t trc ti nay. Th gii quan ca ngi Vit
Nam v quan nim cuc sng nh sau: c, S v quan trng hn ht l Th. Tch
t n phc ca ging h truyn li l Phc c v mun tr thnh mt v lnh o
c kh nng quy t c qun chng th cn phi c Uy Tn. Mt khi bn hiu r
quan nim trn v p dng n vo cc hon cnh c th, bn c th ngh bn l mt
ngi Vit Nam.
Mt li lm ln nht ca ngi M c l l nhng g m ti tm hiu v rt
ra c v nhng phn ng ca ngi Vit Nam chung quanh chnh sch v
chng trnh ca Hoa K i vi t nc ny k t nm 1954. Khng phi ch qua
vn ha, ti hiu c ch tht v ngi Vit Nam, m hn th na, vi t cch
mt nhn vin ca chnh ph c c sang x ny lm vic, ti hi nhp vo
cuc sng y bt trc v nhiu lc cn k vi ci cht ti x s bt hnh ny.
Vi hng nhp cuc trong tinh thn thn trng, t nh v uyn chuyn do
thn ph ti ra, khin ti ngng m ng. Ti nhn thy c vng v s
tch cc h tr cho pha ngi Vit Quc Gia ca ba ti trong nn tng kin to sch
lc Hoa K, gip ngi Vit khng cng sn xy dng mt ch c lp
na phn cn li ti Min Nam Vit Nam, theo hip nh Geneve 1954, chm dt s
h ngi Php trn bn o ng Dng. Ba ti c c sang tham d hi ngh
Geneve trong khi ng ang l mt thng thuyt gia v pha lc lng qun s
ng Minh ang thng thuyt vi Trung cng v cng sn Bc Hn ti Bn Mn
im trong n lc chm dt cuc chin tranh Triu Tin. Sau ny, nhiu ln thn
ph ti cho bit, trch v m ng c trao ph trong phi on Hoa K c mt
ti hi ngh Geneve nhm cu vn cng nhiu cng tt cho nhng ngi chng cng
ti ba nc Vit, Min v Lo sau khi Php b H ch Minh nh bi. Hi ngh
Geneve kt thc, thn ph ti c ch nh lm Ch Tch y Ban Chu Thi
Bnh Dng ti B Ngoi Giao v thc hin ton b chnh sch h tr hu hiu cho
nhng ngi khng cng sn ti cc nc ng Dng trong sch lc ton cu

ca Hoa K, nhm ngn chn s bnh trng ca cng sn ti cc Quc Gia nhc
tiu. Sch lc ny trn nguyn tc c p dng trng k cho n khi no cc
quc gia cng sn chu thay i, chp nhn mt th ch theo hin php nhn o v
tn trng nhn quyn.
Ti hiu c ti sao chng ta phi can d vo Min Nam Vit Nam nh
s ch dy ca ba ti v ti ngng m nhng g m ng y v ang lm
thc hin mc tiu . Chnh v th m sau ny, ti ni tip bc i ca ng ti
t nguyn xin sang phc v ti Vit Nam. Qu tht, nhng a tr va n tui
trng thnh c php cha m cho sng mt cuc sng t lp nh th h ca ti
vo cui thp nin 1960 v u thp nin 1970 li b cun ht ngay vo cuc tranh
lun v cuc chin ngay chnh ti Hoa K, th vng t Vit Nam xa l kia tr thnh
ng lo ngi cho chnh ti. Vi ng mn ca ti, tt nghip i Hc Harvard vo
nm 1967 th khng c ai ng h cuc chin ng Dng, th nhng, ti ngc
dng, chnh v nh hng ca thn ph ti. Ti ti tham d ngay ti ni cuc
chin bng n hng ngy.
Khi cn l sinh vin ca nhng nm cui ti Harvard, ti dnh nhiu thi
gian tranh lun vi mt chuyn vin ngoi hng ca chnh ph Hoa K v mt
cuc chin tranh ny. l ng Martin Peret, sau ny l mt trong nhng nh tr
thc tr thnh ch nhn t tp ch Nn cng ha mi. Chng ti bt u tranh lun
v cho rng, khi Tng Thng Lyndon Johnson ra lnh oanh kch Bc Vit l c hi tt
nht cc nh phn tch phn bc li nhng lp lun phn chin m nhng thnh
phn u t ca hai Vin i Hc Harvard v MIT a ra. Martin cng ging nh
bao nhiu thnh phn tr thc khc bi ri v cuc tranh lun ny. H ngh rng
h l nhng thnh phn tr thc, ting ni ca h nh hng n qun chng nn
pha cng sn hay khng cng sn u mun li dng h h tr cho cuc tranh
chp quyn lc ti Min Nam Vit Nam. Trong thi i chin tranh lnh hin nay, ti
phn tch gia nhng khc bit v cc cuc chin khc vi cuc chin ti Vit
Nam, ni m Hoa K phi dng sc mnh ca mnh to s cn bng v quyn
lc nhm gip cho dn tc ny c c hi quyt nh th ch ca h.
Ti c gng trnh by v a ra nhng d kin thuyt phc Martin nhng
khng d dng anh ta chp nhn tt c quan im ca ti. i vi Martin c hai
vn quan trng n su vo nhn thc ca anh. Trc ht, theo anh, ng H
ch Minh l ngi hin dng cuc i ca mnh phc v cho dn tc ng v
th n, s tham gia ca Hoa K. C phi l iu cn thit mang n mt cuc
chin thng trong loi chin tranh nh th ny khng? Ti p li, ng H ch Minh
khng phi l ngi Quc Gia, chng qua ng ta ch mo xng v ngi ngoi
ng nhn. C th l ng ta st hi tt c nhng ngi Quc Gia khi ng chung
trong mt trn ca ng. Chng ta, ti ni tip vi ng Martin, hy gip cho dn tc
Vit Nam c c hi ni ln ting ni ch thc v mt chng ng lch s ca
h, rng thc cht, H ch Minh v nhng ng ch ca ng ta, l nhng ng vin
cng sn khi ng sng ti Php v mang ch thuyt cng sn t Ty phng v p
t ln t nc ca ng.
Thn ph ti ch dy ti hiu r bn cht ca cuc chin tranh Vit Nam khi
ng c dp tip xc vi nhng ngi Vit khng cng sn v c h m t li
nhng cuc st hi khng khip do nhng ngi cng sn ch trng nhm tiu dit
hng ng Quc Gia vo nhng nm 1945 v 1946. Mc d ti c gng thuyt phc
nhng Martin dng nh khng th no thot ra c khi nh kin ca anh. Hn
na, nh kin y ngy cng c nhi nht do phong tro phn chin ti Quc Hi
Hoa K, ni m sau nm 1973 quyt nh s phn cho cuc chin Vit Nam.
Ti vn gi quan im ca ti trong khi trao i vi Martin nhng nh nhng

hn: Cho n khi anh hiu v ngi Vit Nam, lc y anh mi c th thot ra c
khi nhng thin kin sn c.
Cui cng, trong thi bc dc, Martin ni: Steve, anh chng bao gi
t mc tiu chnh tr m anh mong mun tr phi anh bit t b nhng g m thn
ph anh truyn li.
Ti chng bao gi t b nhng g m ba ti dy bo v i vi thnh phn
t phi th quan im chnh tr ca ti bao gi cng sai. Ti chp nhn iu . iu
quan trng trong cuc sng l dm trc nghim nhng iu mnh suy ngh v mnh
cho l ng, hn l chng lm g.
Khi thn ph ti qua i nm 1972 hn ng mang theo nim trc n v
cuc chin tranh m ng tin rng c chnh ngha v tn ty hy sinh sut i, th chnh
n li l u mi cho cuc phn ha ngay ti Hoa K vi nm sau . Trng i
Hc Harvard dnh cho thn ph ti mt hc v danh d: Kenneth T. Young, Ch
Tch y Ban Nghin Cu Trung Hoa-Vit Nam.
Trong nhng nm 1954 v 1955 khi ngi M, nh mt khch xa l bt u
n Vit Nam, th nh vn Graham Green chm bim mt cch ma mai. Nhng
ngi M khng thch ch thc dn, khng a ch cng sn, ang c mt ti
Vit Nam, ni m nn vn ha Ty phng n su vo cc nc Chu, th
cng lm, may ra ch c nhng ngi Quc Gia mi kt thn vi h, bi v h c kh
nng t chc v c mt nn kinh t vng mnh.
Cn na, Graham Green cn mang t tng y khai trin rng hn trong mt
tc phm nhan Ngi M Trm Lng (The Quiet American). Trong cun sch,
nhn vt chnh c ng m t l mt ngi M tt bng, ho phng, mun gip
nhng ai cn gip, nhng cui cng vn lnh hi vo thn. V ngi M tt bng
tt nghip ti Harvard. Khi ti t gi gia nh vo hc ti Trung Tm Ging Dy
Ting Vit Nam thuc B Ngoi Giao th ba ti tng cho ti cun sch y v cho
ti bit rng nh n m ng vng tin hn v nhng g ng ang theo ui.
Graham Green c l nu ng nhn Harvard l ni thch sng cho tt c
nhng ngi M khng tin nhng g c sn, h ch tin rng, Quc Gia ny l mt
Quc Gia c nhiu d bit, khng cng nhc theo thng l phn on v nhng g
ang xy ra v cng khng nhm tun theo nht thit nhng thng l vch sn.
T truyn thng, nn gio dc Harvard da trn nn tng thc nghim ca
Cng ng Hoa K, nhng ngi Thanh Gio n Boston t t cho mnh mt
s mnh l xy dng mt th gii b v tr nn hon m hn. Huynh Trng kh
knh John Windrop chuyn li chng ta thng ip, l ngi Hoa K chng ta c
th chim ngng nhng thnh qu to ln m chng ta hon thnh c nhng
ng thi cng khng bao gi c qun thn phn gian nan t bc khi u.
T tm khn, ngi M lun l k tm kim, tm kim, tm kim v i tm kim
nhng iu g, trong khi nhng dn tc khc, t lu, tm thy s an bnh cho d
nhiu trng hp h phi tr gi cho s an bnh i khi qua cung cch s di la.
Thi Nh Th Chin, ba ti phc v trong cng binh xng ngnh Hi
Qun: Nhng iu g kh khn chng ta phi lm mt ln, cn nhng iu g d
dng th chng ta c th th th hn. Tinh thn dn thn thm su vo ti,
nhng qu tht, qua cuc chin Vit Nam, p dng tinh thn y khng my d dng
sung s.
Vo bui chiu ngy 2 thng 11.1963 cng l ngy sinh nht ca ti, t vn
phng ca ng ti New York, ba ti gi in thoi cho ti. Lc y ti ang hc ti
Harvard. Thn ph ti trc kia cng hc Trng ny v l bn ca Joe, anh ca
Tng Thng Kennedy. S quan h gia hai ngi thn thit khi John Kennedy
ln lm Tng Thng, ng ta b nhim ba ti l k tin phong nghin cu nhng

phng cch gip chnh ph Thi Lan chn ng s bnh trng ca ng cng
sn ti x ny. V vy m khi vo hc Harvard, lc y ti ang sng Bangkok, Th
nc Thi, ni m ba ti ang lm i S ti .
Qua in thoi, ba ti cho ti bit rng, ng ta nhn c t Hoa
Washington, mt s Tng lnh Min Nam Vit Nam lm cuc o chnh lt
Tng Thng Ng nh Dim (ngi m ba ti tin tng c th cu vn Min Nam
Vit Nam t nm 1955) v dng nh chnh quyn Ng nh Dim s khng cm
na. Cuc o chnh ny chm dt c s xo trn gia chnh ph ng Dim
vi phe Pht Gio v sinh vin trong nhiu thng qua ti Min Nam Vit Nam.
Vi ti, vo thi im y, tuy ng Dim mt i kh nng kim sot chnh
ph nhng khng trm trng n ni phi lt ng a n tnh trng mt n
nh chnh tr ti Min Nam. Chiu hm y, ti ngi n mt mnh trong ngh bun
nn . Khng c ai ti chia s quan im ny v vi h, Vit Nam l mt t
nc xa l. Ti nh th b ra cng trng Harvard xem phim.
Ni dung cun phim hm m t mt chng thanh nin ngi Anh xng
xo n Rp gip cho nhng ngi yu nc x ny dnh li quyn t ch, thot
ra cuc h ca Th Nh K. Cui cng, anh ta l k ng gia hai ln n.
quc Th Nh K coi anh ta l k th cn nhng ngi Rp m anh tng cng tc
u tranh trc kia cng rung b v bc i anh. Khi cun phim kt thc, ti i tr
li phng bo ch ca sinh vin tm xem nhng tin tc mi nht xy ra ti Si
Gn do hng Thng tn AP ph bin.
T ngoi ca, phi xuyn qua khong hnh lang thiu nh sng vo phng
bo ch, mt ngi no ni vi ti: ng Dim cht ri.
Sng hm sau, vi sinh vin hc v ngnh bo ch i phn pht bn tin ra
vi thi hn h. C c c vit cng c dn trn tng. Bu khng kh trong
phng c iu g khc thng, hn hoan hn thng l. Dng nh Hoa K s trt
b c mt gnh nng nu Min Nam Vit Nam khng c mt nh lnh o c kh
nng tp hp c qun chng chin u gian kh ginh li quyn t ch cho
chnh h. Qua hin tng , bng dng ti cht nhn ra nhng nh bo v cc nh
tr thc M thiu s hiu bit ch tht v cuc chin tranh Vit Nam l thnh
phn tr, tt nghip Harvard v cu ch bt ca Grimson, David Halberstam li l
phng vin tng thut t Si Gn.
Hai mi ngy sau, cng ti phng bo ch , ti nhn Walter Cronkite khi
thng bo: Tng Thng cht. Nhng v Tng Thng l Tng Thng Kennedy
cht v b m st Dallas.
Sau thng 11.1963 c Min Nam Vit Nam ln Hoa K u b cun ht vo s
hn n. S cn nhiu ngi na s hy sinh ti Min Nam Vit Nam hn l ti Hoa
K. Nhng ngi M khng nhn ra iu m ch thy rng y l vt thng tinh
thn trong cuc chin tranh vn ha nhm thch thc gi tr v lng t tin ni chng
ta m thi. N chng phi l iu ng bn tm cng gin d ging nh mt nh lnh
o tr b st hi. John Winthrop qua cu c chng gii thch, ch c nhng vic
lm ng mi ng trng, chng ta khng th qun iu . Ngi Vit Nam s xem
l s phn ca h.
Nhng nu thn ph ti v ti mang trong ngi dng mu Tn Anh Ct
Li, ni m nh hng chnh tr n su vo tn tng t bo v phc v cho qun
chng l l sng th chng ti khng phi l nhng ngi n c. Vn cn nhiu
ngi tin vo truyn thng ca Hoa K. Chin tranh Vit Nam s l mt trc nghim
cho chng ta gm c nhng ngi c nim tin cng nh nhng ngi nh mt
nim tin. Hai ngi khng nh mt nim tin ca mnh l William Colby v
Ellsworth Bunker. nh mnh run ri, ti c dp phc v nn hiu bit r hai ngi
ny. H l nhng tinh hoa ca t nc Hoa K nn thn ph ti v ti u trng
knh h v ring ti lun lun ao c c lm vic vi hai ngi ny nu c c hi.
C hai ngi ny u c v tr xng ng m khng ai c th d ngh. Ti bit
rt r iu trong khi hai nhn vt kh knh ny cng coi ti nh mt cng tc vin
thn mt ca h. Mi sau ny ti mi nhn ra tnh cm c bit y m hai ng
dnh cho ti. C hai ng u c nhng xt c th v c tnh nhng rt ging nhau
s cng quyt khi ban lnh v rt cn trng trong khi mun nghin cu v mt
vn no . Thiu s h tr v ch bo ca hai ng c l s hiu bit ca ti cn
hn ch hn, nht l sau khi cng sn chin thng Min Nam Vit Nam nm 1975
khi m tt c nhng g chng ti cng hin ti x dng nh ung ph.
Nm 1969, ng Colby (sau ny tr thnh Gim c c quan Trung ng Tnh
Bo) c b nhim trng coi Chng Trnh Pht Trin v Bnh nh ti Min Nam
v pha Hoa K. Lc y ti ang phc v ti Tnh Vnh Long thuc ng bng Sng
Cu Long, th ng Colby rt ti v Si Gn lm vic di quyn ng. ng trao cho
ti trch nhim l nghin cu k hoch dnh li quyn kim sot cc x p ri
vo tay cng sn ti Min Nam Vit Nam. Chnh qua cng tc ny m ti c dp
chng kin dn chng Min Nam, vi s h tr ca Hoa K t ma Thu 1968 n
u nm 1972 nh bi k hoch bnh trng ca cng sn.
Sau ny, khi cuc chin mt, ng Ellsworth Bunker yu cu ti gip ng
vit li kinh nghim lch s m ng c c sut thi gian t nm 1967 n 1973
khi ng lm i S Hoa K ti Si Gn.
c li nhng ti liu ring ca ng Ellsworth Bunker, phng vn v trao i
nhiu ln ti t tht ca ng East Dumerston, Tiu Bang Vermont, gip ti hiu
c tht s nhng g xy ra gia nhn vt cao cp ca Hoa K v chnh ph
Min Nam Vit Nam trong giai on Qun i Hoa K ng o nht c mt ti
ng Dng.
Ti cng ht lng ngng m ngi cng tc trong chng trnh vi chng
ti l c Gio S Nguyn Ngc Huy. ng l mt chnh tr gia li lc, mt nh tr thc
u t. ng lnh o ng Tn i Vit. Gio S Huy ng sau (son tho) Hin
Php Min Nam Vit Nam 1967 v p dng thnh cng Chng Trnh Pht Trin
X p t nm 1968 n nm 1972. Nh hc hi ni ng, ti rt ra c bi hc l
mun thc hin nhng cng tc mang tnh chnh tr ti Vit Nam, th trc ht phi
hiu r truyn thng v vn ha ca ngi Vit Nam.
Ti tm thy ni Gio S Huy tt c c tnh, khuynh hng, tn gio, a
phng... quyn ln nhau, tiu biu cho nhng kht vng m ngi Vit Nam
mun lm cho h. Tn i Vit l mt ng chnh tr hot ng b mt v Gio S
Huy l linh hn ca t chc ny. Ti c Tn i Vit tin tng v cho php ti
tham d nh mt thnh vin.
Sau nm 1975, khi Gio S Huy n nh c ti Hoa K, chng ti vn tip
tc hot ng bn nhau. Chng ti hp tc thc hin mt vi d n nghin cu
cho Trng Lut Harvard. Sau ti tho lun vi c quan Ford Foundation
tm mt ngn khon nhm tr gip cho cng cuc dch thut B Lut Vit Nam vit
t thi 1433. Gio S Huy by gi lm Trng nhm v cm n Trng i Hc
Bo Ch Ohio, ngi M c bn dch bng Anh ng khi nghin cu cn bn lch
s v ch thuyt ngi Vit Quc Gia. Tip theo, Gio S Huy v ti cng vit
chung mt cun sch nhm a ra nhng nhn nh mi khng nh Trung Hoa v
Vit Nam l hai Quc Gia c ch quyn v nhn quyn ring bit.
Gio S Huy v ti cng hnh thnh nhng nhm tr thc ring, khi u
bng s d bit do cch suy ngh ging nhau trong nhiu lnh vc. Ngi Vit Nam
cho l c duyn tin nh th cng ng thi. C hai chng ti cng sinh vo ngy
2 thng 11. Qua s quan h vi Gio S Huy, ti hc v hiu bit v ngi Vit
Nam hn c nhng nhn vin tnh bo CIA tng theo di sut 20 nm sng ti
nc .
Qua s truyn t ca thn ph, qua kinh nghim ti c c t Gio S Huy
v nhiu ngi Vit Nam kh trng khc, qua thi gian lm vic vi ng Colby trong
c quan Bnh nh v Pht Trin, v tha k nhng g m c i S Bunker li,
ti s a ra mi iu khc bit, khc vi nhng iu m mi ngi thng ni v
ti sao Hoa K can d vo cuc chin Vit Nam.
Cu chuyn ca ti khi u t nm 1967. Vo thng ging nm ny, Tng
Thng Lyndon Johnson b nhim ng Ellsworth Bunker lm i S Hoa K rt
qun chin u ra khi Min Nam Vit Nam.
Ellsworth Bunker nhn lnh trng trch ny trong mun vn kh khn. Vit
Nam thi y l ni vi dp bao nhin nhn vt danh ting Hoa K. Thng 5 nm y,
ti va tt nghip i hc Harvard. Thng 9, ti bt u theo hc lp ngn ng Vit
Nam. Ni hc l mt nh xe rng ba tng lu nm trn ng Roslyn, Virginia,
bng qua b sng Potomac t tng i ca Lincoln, c B Ngoi Giao chnh
trang thnh Trung Tm Hun Luyn Vit Nam. Khng lp hc no c ca s v vy
kn chung quanh l nhng ct tr bng xi mng. Ti phi cho n thng 9 nm
1968.
S d ti chn thi im vo nm 1967 khi Ellsworth Bunker c b nhim
lm i S ti Vit Nam lm mc thi gian cho chnh ti, bi v ti mun tng thut
tm tt vi cc bn v lch s ca cuc chin ny. Hy vng n s gip ch phn no
cho cc bn. Cuc chin gia nhng ngi Vit Nam xy ra d c hay khng c
ng cng sn Vit Nam do H ch Minh lnh o, bt u t thng 3 nm 1946
khi H ch Minh nhn bn ng quyn li Quc Gia nhn s bo h ca Php.
Trong hip nh, khng ly g lm vinh d, ngy 6 thng 3. 1946, ng H ch Minh
chp thun cho qun i vin chinh Php tr li Min Bc v Trung Phn Vit Nam
i ly s ng thut ca Php l cho ng ta lm lnh t c nc.
Hnh nh H ch Minh tr thnh mt v anh hng ca dn tc, mt Tito hay mt
George Washington ti Vit Nam chng qua ch l mt s dn dng, tuyn truyn,
ng thun gia nhng ngi cng sn v nhng tn thc dn.
Trc , H ch Minh nhn c s gip ca mt s s quan th ngy
thuc cp trung ca c quan tnh bo OSS ca M, c cn c ti Cn Minh, Trung
Hoa. Khi qun Tng Gii Thch vo Vit Nam gii gii qun i Nht, H li
dng c hi ny. Trc ht H ha cung cp cho c quan OSS tm kim nhng phi
cng Hoa K m my bay ca h b qun i Nht bn h trong vng cc Bc
ca ng Dng. H cng ha vi OSS l thc thi nn dn ch cho t nc ng.
ng thi ng ta cng dng vng bc ca ng bo Min Bc ca ng ta cung
phng cho m qun ca Tng Gii Thch i ly s ng h ca h.
i vi nhng ngi ngoi quc th H dng nhng xo thut nnh b nh
th. Nhng cn i vi nhng nh chnh tr Vit Nam, nht l nhng t chc chnh
tr, nhn c hi Nht bi trn, ng trong hng ng vi ng cng ginh li quyn
t ch cho t nc thot khi s h ca thc dn Php th H li dng chnh
sch K th ca k th l bn ca ta bin minh cho vic ng ta hp tc vi thc
dn Php.
Nhng ngi Vit Quc Gia, trong khi , li c lc lng ng Minh h
tr. Vua Bo i thoi v v ng ngh rng chnh ph ca H ch Minh c Hoa
K gip ngn chn s tr li ca thc dn Php ti ng Dng sau Th
Chin Th Hai. V c V nguyn Gip, mt ngi thn cn vi H ch Minh lc

y ha l chnh ph ca ng H l mt chnh ph lin hip chun b cho mt cuc
bu c t do v cng bng.
Nhng t thng 3 th dn chng Vit Nam bt u ng vc chnh ph ca ng
H. Cuc bu c thng 12 nm 1945 do chnh ph ny t chc khng c g cng
bng. Lc lng qun s ca H tht bi trong cc cuc tn cng vo cn c a
ca ng i Vit v Vit Nam Quc Dn ng. C hai pha Hoa K cng nh
Tng Gii Thch khng ai ngn cn s tr li ca qun i Php.
Vo thng 11, che du s s hi ca ng bo, H tuyn b gii tn ng
cng sn. Cha , H cn tm mi cch kim sot chnh ph v lc lng
cng an. Ngi Php v tham vng mun gi li ng Dng nh thuc a c nn
ht lng cng c th lc ca H.
Hip nh s b i vi ngi Vit Nam khng ai nhp nhn nhng h khng
sc mnh phn i. Trong khi sut ma Xun v ma H, ly l do l phi
li Paris thng thuyt vi Php th nhng cn b thn cn ca H c lc lng
an ninh ca Php h tr ra tay st hi, bt b tt c nhng thnh phn lnh o
ca cc ng chnh tr ca ngi Vit khng cng sn. Mt s sng st c nh
may mn chy chn kp sang Trung Hoa.
Sau khi tiu dit xong cc ng phi Quc Gia, vo ma Thu nm 1946, H
bt u quay sang chng Php.
Ngi Php th dng chiu bi chia i ngi Vit Nam thnh hai trn tuyn
li ko cc lc lng Cng Gio, lc lng th cu, nhng thnh phn thn
Php ng chung hng ng hu gip h tip tc gi Vit Nam trong vng tay bo h
ca h.
Cn H th dng chiu bi, che du tham vng cng sn di danh ngha l
ngi Vit Quc Gia pht ng mt cuc chin tranh du kch lu di hu ph v
ca Php. H thng li bi v cc lc lng i lp vi H b ngoi bang chi
phi nn khng cn chnh ngha thng trong cuc chin tranh ny.
Nm 1954 ngi Php cm thy dng nh v h chp nhn n
Geneve thng thuyt ln th hai vi H. Ln ny, Php ng chia i Vit
Nam, dnh cho H quyn kim sot phn na lnh th t Min Bc.
Cuc chin tranh gia H v Php hy hoi i sng chnh tr ca dn tc
Vit Nam. Phn ln nhng lnh t chnh tr u t ca ngi Vit khng cng sn
b hy sinh. Phn cn li phi rt v sng trong na nc Min Nam v b phn
ha trm trng.
nh thng Php xong, H bt u l din ng ta l ngi theo ch ngha
cng sn. Nhng ngi Vit Nam hp tc vi ngi Php trc kia thiu hn
bn lnh. Nhng thnh phn bo th v Cng Gio, vi kinh nghim v cng sn
trc kia, h vn tip tc xem cng sn l k th. Khng c mt nh lnh o no c
ci nhn chin lc v uyn chuyn hn. Thot ra c mc cm l nhng k thua
trn v nhng xo trn ti Min Nam, c mt ngi, l ng Ng nh Dim.
Mc d l ngi Cng Gio thun hnh, nhng ng Dim vn t xem ng ch
l mt ngi Vit Nam yu nc. V ng nh vy, ngay t lc cn l mt thanh
nin tr vo u thp nin 1930, ng ta tham gia vo chnh quyn ci cch ca
Bo i. V lm gim p lc nhng khuynh hng thn Php, ng ta c mi
quan h cht ch vi ng i Vit c khuynh hng ngi Vit Quc Gia. Vo
thng 3 nm 1945, khi qun Nht chim ng ng Dng t tay ngi Php v
mun tm mt ngi Vit Quc Gia thun ty mi m nhn chc Th Tng th
ng Ng nh Dim l ngi c Nht ngh n trc tin.
Sut trong cuc chin tranh gia Php v H, ng Dim ri khi nc v

ng khng mun hp tc vi c hai pha, thc dn hay cng sn. Nm 1954, chm
dt cuc chin tranh ny th Bo i l ngi lnh o Min Nam Vit Nam khng
cng sn cng mi ng Ng nh Dim lm Th Tng.
ng Ng nh Dim tr v Si Gn v bt u thnh lp mt chnh ph khng
cng sn vt thot ra khi nh hng ca ngi Php v ng thi cng c hng
ng chun b chng li cng sn. Ngi Php phn ng mnh bng cch c lp
ng. ng Dim cng hiu r l do ti sao ngi Php phi lm nh th l v ng
mun mang Vit Nam ra khi ch cai tr ca Php. Phn khc, Php ngm
tha thun vi H l Php s dng uy tn v quyn lc ca mnh khng ch v
chn ng mi mu toan m Min Nam Vit Nam c th chng li H Ni, i li H
cho Php c quyn tr li bun bn ti Min Bc.
Khi m nhn chc v Th Tng, mt trong nhng cng tc u tin ca
ng Dim thc hin l ph nhn nhng tha thun trong hip nh Geneve. ng
Dim vin dn l do l hip nh ny khng do chnh ph ng k kt v khng p
ng nguyn vng ca dn tc Vit Nam.
Nhng ngi M, c bit l thn ph ti, li knh trng ng Dim. Ba ti
tm mi cch gip ngi Min Nam Vit Nam thot khi qu o h ca ngi
Php, ng thi thc y ng Dim m rng chnh ph kt hp tt c nhng
thnh phn ngi Vit Quc Gia trc khi cng sn mu li dng thnh phn
ny chng li ch Min Nam. Biu hiu c th l qua bc th do chnh thn
ph ti son tho vo thng 10 nm 1954 c Tng Thng Eisenhower k v gi
cho Th Tng Ng nh Dim, oan ha rng Hoa K s tch cc h tr cho chnh
quyn mi hnh thnh v con non yu ca ng.
ng Eisenhower ni thm, chnh ph Hoa K tn tnh gip nu chnh ph
ca ng Dim tht s tiu biu cho ngi Vit Quc Gia v c quyt tm ng u
trong trng hp s xm lng ca cng sn Bc Vit Nam xy ra.
Ngi Php khng mun nhn thy ng Dim thot ra khi nh hng ca h.
V vy Php ngm to ra mt lc lng gm nhng ngi h c th sai bo
c v Php tr lng chng li ng Dim. i vi ngi Php, h bt u
xem ng Dim l k phn bi li h nhng c s gip v h tr ca Hoa K.
Chnh ph ngi Vit Quc Gia do ng Ng nh Dim ng u ngy cng ng
vng. Kh nng lnh o ca ng c chng t l vo thng 4.1955, ng ra
lnh cho Qun i, mt Qun i do ngi Php tuyn m v tr lng, tn
cng thng vo so huyt ca nhng lc lng chng i chung quanh vng Si
Gn-Ch Ln. Qun i thi hnh lnh ca ng v p tan lc lng Bnh
Xuyn do Php bo tr.
Khi c tin ng Dim ra lnh trn, Tng Thng Eisenhower v B Trng
Ngoi Giao Forter Dulles bo cho ngi Php bit l chnh ph Hoa K khng
can d g vo quyt nh ca ng Dim c. Nhng ri sau , c bo co ca tnh
bo ti Si Gn cho bit l Qun i Vit Nam th trung thnh vi ng Dim. B
Trng Ngoi Giao Foster Dulles yu cu thn ph ti lin lc vi Gim c C
Quan Trung ng Tnh Bo, lc by gi l ng Allen, em ca Ngoi Trng Dulles,
tm hiu thm tnh hnh trc khi quyt nh nhng g cn lm. Quyt nh cui
cng l Hoa K khng th l khng h tr mnh m ng Dim trong giai on ng
ang gp kh khn khi ng u vi nhng thnh phn hp tc vi Php.
Cui cng th ng Dim trut ph Bo i qua mt cuc trng cu dn .
Chnh ph ca ng ng vng v n nh i sng cho mt triu ngi t Min
Bc b ch H m di c vo Nam. ng Dim p dng mt chng trnh ci
cch rung t ph hp vi nguyn vng qun chng v a nn kinh t pht trin.
10 CUC CHIN THN G BN B L
Theo nhn nh ca ba ti th ng Dim ngy cng xa ri thc t. Sau nm

1958 th H Ni bt u tn cng Min Nam. ng Dim khng kt hp c cc
khuynh hng chnh tr cng nh nhng tn gio khc bit hu thun ng chng
li mi e da do H Ni gy ra. p lc ca H Ni ngy cng mt leo thang, t s
tuyn truyn, m st cc nhn vin lng x, chuyn sang hnh thnh cc lc lng
v trang, y th m ng Dim vn b nhng ngi trong gia nh, nhng ngi Cng
Gio thn cn v nhng ngi cng tc vi ng bng bt nn ng khng hay bit g.
S xut hin ca ng trc qun chng mang y tnh phong kin v quan liu
lm cho qun chng xa ri ng v cc lc lng chnh tr i lp chng i ng
mnh hn.
t tnh cm gia nh qu nng nn ng Dim khng ngn chn ng mc
nhng thn quyn lm nhng iu m dn chng phn hn. Bo huynh ca ng
Dim l Gim Mc Cng Gio c nhng hnh ng gy bt bnh cho Pht Gio.
Bo ca ng Dim l ng Ng nh Nhu, mt nhn vt thng minh ti gii. Do
ng Nhu vt qu quyn hn ca ng a ra nhng ch th, nhng quyt nh
thuc trch nhim ca Tng Thng Dim, v quan trng l ban pht nhiu c n
cho dng h ng. Em du ca ng Dim l b Trn L Xun, mt nhn vt c v p
qu phi, cng li dng quyn lc ca ch lm nhng iu qu ng. Nm
1963 ng Dim v ng Nhu b mt nhm Tng lnh o chnh v st hi.
Nhng ng Tng ny tng st cnh vi ng a Vit Nam thot khi qu
o ca Php.
Thc ra chnh ph ca ng Dim tng chng tiu vong vo nm 1959.
Vo thng 5 nm , nhng nh lnh o H Ni c quyt nh l phi chim
Min Nam bng v lc. Trong ngh quyt 15 ca b chnh tr cng ng khng
nh con ng gii phng Min Nam phi thng qua bng cuc cch mng v
trang. Vic m st cc vin chc chnh ph Min Nam nng thn bt u gia
tng k t nm 1958 nhng sau ngh quyt ny ca b chnh tr, s on 559 ca
qun i cng sn Bc Vit c trao ph trng trch thit lp ng mn H ch
Minh xuyn qua Lo ng c th b mt a cn b v tip liu, v khi vo Min
Nam, m li cuc chin tranh du kch chng ch Ng nh Dim.
H Ni hiu rng dn chng Min Nam vn chng a d ch cng sn, v
cng trnh vic quc t c th ln n h vi phm hip nh Geneve khi h
mang qun xm chim Min Nam, nn H ra Mt Trn Gii Phng Min Nam
lm bnh phong chng ch Dim. Vo cui nm 1959 v u 1960 mt s nh
chnh tr Min Nam bt u xa ri chnh ph, phn ln trong s ny chu nh
hng v nn gio dc ca Php, c H mc ni tham gia mt trn. Nhng
n v qun s ca Mt Trn Gii Phng Min Nam c hnh thnh v c kh
nng bt u chng li lc lng qun s ca chnh ph Vit Nam Cng Ha.
Khi ng John F. Kennedy tuyn th nhm chc Tng Thng Hoa K vo nm
1961 th Min Nam Vit Nam cng nh Lo ang trong tnh trng ti t. Khng th
dng lc lng qun s chn ng u th ca cng sn ti Lo, Tng Thng
Kennedy quyt nh phi i u vi cng sn ti Min Nam Vit Nam. Th nhng,
d s c mt ca Hoa K Min Nam cng khng th ngn cn H Ni dng ng
mn H ch Minh thm nhp.
Sau tht bi ca cuc b Vnh Con Heo Cuba v chm trn vi lnh t
S vit Nikia Kruchew ti o, Tng Thng Kennedy rt ra bi hc l khng th nhn
nhng cng sn hn th na. ng dt khot a Hoa K ng cng chin
tuyn vi Min Nam Vit Nam. l l do ti sao vo cui nm 1961 Hoa K tip
cu ng Dim.
Vi ngun tip liu v hun luyn ca Hoa K, Qun i Min Nam ngy cng
pht trin. Tin ca Hoa K ra, vi s cng tc do nhng ngi Anh lm c vn,
k sch p Chin Lc ca chnh ph Dim p dng thnh cng trong cng vic
ngn chn cn b cng sn H Ni thm nhp vo h tng c s nng thn. Nhng
phn trng yu, nh nhng trc thng qun s so bc phi cng Hoa K li nn
hng dn cho Qun i Min Nam trn chim v tiu dit nhng cn c ca Mt
Trn Gii Phng Min Nam. Sau nm 1962, chnh ph ng Dim vng mnh, c kh
nng tiu dit cc lc lng du kch ca i phng.
Nhng tnh hnh li bt u xu i nm sau. Lc lng cnh st p
nhng ngi Pht T biu tnh chng ng Dim. Khi nhng v s si t thiu bo
v Pht php th ng Dim hiu sai lch v ngha nhng cuc t thiu . ng
Dim khng cn nhng tnh to. Tnh hnh chin s ti nng thn ngy cng
xu dn. Nhng cuc biu tnh trn ng ph bt u i hi thay i ch .
Cc phng vin Hoa K ku gi cn c mt cuc o chnh Kennedy gi mt i
S mi n Si Gn tm cch thuyt phc ng Dim ri khi chnh quyn.
S kin xy ra ngy 1 thng 11.1963. Mt s Tng lnh cao cp thn
cn vi ng Dim cng mt s s quan tr l nhng ng vin ca ng vin ca
ng i Vit v Vit Nam Quc Dn ng l thnh phn ch cht trong cuc o
chnh ny. Trong nhm s quan tr y c nhng ngi tng st cnh vi ng
Nguyn Ngc Huy, ngi m sau ny ti c quen bit v ngng m. Ngi cm
u cuc o chnh t ra lnh l phi git hai anh em ng Dim v Nhu. Ci
cht ca hai ng lm h d cho nhng ngi ng h Pht Gio v ng thi cng
mang n ni kinh hong cho nhng ngi c lin h n Cng Gio.
Sau cuc o chnh, tnh hnh xu cn tr nn ti t hn. Cc Tng lnh
khng cn dn tin vo nhng s quan tr kia nhng cng khng th thit lp mt
ch mi m khng cn s tip tay ca h. H chn mt ch Dim nhng
khng c ng Dim. V ti mi vic ti. nng thn, nhng lc lng ngha
qun bo v x p bung sng i theo pha Mt Trn Gii Phng. Du kch
qun cng sn ln mnh v bt u phn cng. Cc p Chin Lc b hy b v
ngay ti a phng cng nh ti trung ng khng ai cn trch nhim vi n na.
i vi nhng ngi Vit Nam mong mun cho x s ca h c t do v
khng b nh hng chi phi bt c th lc ngoi bang no th bin c va qua l
mi quan tm hng u ca h. H lo lng chnh nhng xo trn chnh tr dn n
s phn ha v lm t lit kh nng c th chin thng c cng sn thi gian
u. Hai ngi Vit Nam tng hot ng vi c quan tnh bo ca Php trong
nhiu nm, b lu y Paris, quay tr v Vit Nam mang theo nhng khon tin
to ln. Vo cui thng ging nm 1964, nhm s quan tr ch ng v ch huy
nhng n v qun s lm cuc o chnh cng ng cng sn ca ng H tm
s ng thun trong mu toan trung lp ha Min Nam Vit Nam.
K hoch trung lp ha Min Nam c Tng Thng Php Charles De
Gaulle c v trc khng lu, thc cht l ngi Php mun ct s ng h ca
M ti Min Nam bng s c mt v nh hng ca h. Vin nh to nn
s bt bnh v chng i trong hng ng ng i Vit cng nh Vit Nam Quc
Dn ng.
Lp tc nhm s quan tr trn thng bo cho mt s c vn cao cp ca
Hoa K v mu ca ngi Php, ng thi h lm mt cuc o chnh v bt
gi s tng lnh c quan h vi Php. Cuc o chnh thnh cng. Ch c mt
ngi b git: l vin s quan git ng Dim v Nhu trc . Phi chng y
l qu bo v hnh ng st nhn?
ng Nguyn Ngc Huy v vi nhn vt dn s trong ng i Vit c cp

bch mi tr li Si Gn nhm s quan tr tham kho, sau 8 nm b ch ng
Dim lu y ra khi nc. V nc, ng Huy bt tay vo lm vic nhng Tnh m
nhng ng vin i Vit c quan h tt vi chnh quyn a phng.
Khi nhng nhn vt lnh o cuc o chnh hp ti t dinh vin Tnh
Trng Gia nh, nhng ngi dn s bi ri hi nhm Qun i: By gi phi lm
g? Ai l ngi lnh o t nc y?
Thiu T Dng Hiu Ngha, 5 nm sau tr thnh bn ca ti, ngh rng
c th kt hp cc lc lng th ngi lnh o t nc nn trao cho mt v
tng lnh. ng ta khng ti gii g nhng l ngi ng u nhm Tng lnh
thnh cng trong cuc o chnh ng Dim v gn y cng ng u nhm Tng
lnh mun bt tay vi Php v H Ni trung lp ha Min Nam Vit Nam. Cn
gh Th Tng th nn trao cho mt v dn s, sinh trng min ng bng Cu
Long, lnh t ng i Vit. C th th thnh phn ni cc mi bao gm nhng
khuynh hng chnh tr tiu biu cho ngi Vit Quc Gia. ng Nguyn Ngc Huy
c c i mi ng Dng Vn Minh ng gi vai tr .
Lc y ng Minh ang ngi trm ngm trong t dinh Tng Thng, ngi bit th
khang trang, p , c xy trong thi gian Php h. ng ta t chi nhn
vai tr ny. ng than phin: Cc ng bt gi bn b ti. Hy th h ra th ti mi
chp nhn nhng g cc ng mun. ng Huy lch s p li rng, cc Tng lnh
trn ch b giam lng thi v cha thun tin c th ra lc ny. C hai ngi u
bt ng quan im vi nhau.
ng Huy tr li a im ni B Tham Mu nhng ngi o chnh c mt
trnh by cuc gp g va qua gia ng v ng Minh. Mt ngi trong nhm o
chnh ci ln v ma mai vi ng Ngha: Ngi ng ngh l th g cht. Ri ng
ta ngh, ngi tng nng ng, mt v tng hai sao, ang lm T Lnh
Qun S ti Min Trung. V Tng lnh ny l ng vin ng i Vit, tng che
ch cho mt s s quan l ng vin i Vit trong Binh Chng Nhy D tht bi
trong v lt ng Dim vo nm 1960.
ng Ngha cng l ng vin i Vit tng phc v trong ngnh thit gip,
c ch nh li xe i n v Tng va c ch nh thay ng Minh. ng Dim v
ng Nhu cng b st hi trong chic xe kiu ny do ng Ngha ch huy vo thng
11 trc . S c mt ca ng Ngha trong khi hai anh em ng Dim-Nhu b git
cho nhng ngi i Vit xc nh mt cch chnh xc l ai git hai ng y v
v sao h phi git.
Khi Tng Nguyn Khnh c mi v B Tham Mu ca phe o chnh
bng chic thit vn xa khin ng ta hi s. Va n ni nhng ngi phe o
chnh ang hp, ng ta ci ngi qu trn sn nh v xin mi ngi tha ti. Ngi
s quan tr tin c ng lc trc vi ko ng ng dy: ng lm th! Chng ti
mun a ng ln lm Nguyn Th Quc Gia m.
Da trn mi quan h qua ng phi m Tng Nguyn Khnh khi tr
thnh Nguyn Th Quc Gia ch loay hoay trong ng ca mnh, b mc Min Nam
chm m trong nhng hn lon chnh tr. Qun i Min Nam trc vn hng
mnh, tr nn suy sp, mt tinh thn chin u. chn ng leo thang chin
tranh ca vit cng, Hoa K khng cn con ng no khc hn l phi a qun
chin u ca mnh vo Min Nam Vit Nam.
Chnh quyn ca Tng Khnh ch tn ti c vi thng v bt lc. ng
Minh ln thay th. ng Minh c gii Pht T ng h v h xem ng l ngi ng
ra bo v Pht php chng li th lc Cng Gio qua vic ng cm u cuc o
chnh lt ng Dim. ng Khnh tr thnh Th Tng v lnh t ng i Vit
tr thnh Ph Th Tng c Trch Chng Trnh Bnh nh. ng Huy l ngi

ph t trng yu cho v Ph Th Tng .
Va nhn chc, ng Huy a ra mt k hoch nhm thay th chng trnh
p Chin Lc. l t chc Nhn Dn T V v o to cn b lnh o h
tng c s.
L thuyt i Vit c hnh thnh cui thp nin 1930 do mt sinh vin
ca Trng i Hc H Ni. ng ta t tn l thuyt l Dn Tc Sinh Tn.
l c trng gia bn th tnh dn tc ha quyn vi nn vn ha quc gia. Khng
ging nh ch phong kin Trung Hoa, mi gi tr x hi u do ng Vua quyt
nh v b nhim quan chc i cai tr dn t thng tng n h tng (t th k 19
tr v trc, Vit Nam cng p dng cung cch ). V cng khng ging ch thuyt
cng sn Mc xt lninnt m H mn ca Ty phng p dng c ti cai tr
v cng bc dn chng phi tun hnh, thuyt Dn Tc Sinh Tn ly c nhn lm
nn tng xy dng mt h thng chnh tr t h tng n thng tng.
L thuyt thun nht Vit Nam ny c s tng trng k l vi hc thuyt c
nhn ch ngha ca Herbert Spencer l cng cao gi tr nhn bn. Thuyt Sinh
Tn cng p ng c gia hai lp ngi Vit Nam, th h c chu nh hng
nng n v Pht Gio, Lo T v kinh in vi lp ngi mi, lng gi con ngi
qua gc cnh chnh tr v kinh t.
Chnh v th, trong khi nhng ngi cng sn Vit Nam ph nhn gi tr
truyn thng x hi v c cu chnh tr Quc Gia v cho y l sn phm ca thi
phong kin Trung Hoa v ngy trang che du b mt cng sn ca h di nhng
ngn t thun l Ty phng ku gi ton dn chng Php th nhng ng vin
i Vit li vn t ho nhng g h c. H l nhng ngi Vit Nam v bt kp
tin b ca thi i mi.
Thuyt Dn Tc Sinh Tn cng c nhng ngi lnh o cuc o chnh
p dng vo ni cc chnh ph mi. Hu ht nhn s tham gia ni cc u sinh
trng trong thi Vit Nam cn i. Tt c cc khuynh hng u c mi tham
d. H l nhng Pht T hay Thin Cha Gio. C ngi phc v di thi ng
Dim. Cng c ngi b y i di ch . Nhng ngi Ha Ho, Cao i lm
vic ti cc B. Cc lnh t hai ng i Vit v Quc Dn ng c mi gi
nhng B ch yu. Nhm Duy Tn, tiu biu cho tng lp tr thc Min Bc c
mi lnh o Tng Lin on Lao ng. Mt cch chung, ni cc l mt tng hp
tiu biu cho ngi Vit Quc Gia bng thc tin ch khng phi ch trn mt l
thuyt. cng chng phi l mt s chia chc quyn hnh m l mt kt hp hi
ha theo truyn thng ca ngi Vit Nam, nhng ngi khng b c cu chnh tr
rng buc bi v h sng trn quan im c nhn.
Cuc o chnh ca nhm i Vit ny lm cho chnh ph Hoa K bi ri.
Hoa K khng lng trc c nhng bin chuyn sau cuc o chnh xy
ra, khng ng c c nhng i thay to bo (hay hiu c v l thuyt sinh tn)
v hi d dt v tnh hung chnh tr do mt ni cc mang n. Ngi M hoan
nghnh ch thuyt Trung Lp v tn ng ngh ca De Gaulle nhng li mun
ng Khnh l sn phm ca Hoa K.
B Trng Quc Phng Hoa K Robert McNamara vi vng bay sang Min
Nam duyt xt tnh hnh ngay ti ch. Chnh ph mi ca Johnson khng mun
c s thay i ti Si Gn. Ch n thun vi mc tiu chnh tr th kh c th ng
u vi mt cuc chin tranh, nhng khch ng mi ngi lao vo cuc chin,
v vi chin dch du kch chin, th nhn t chnh tr li l iu cn thit. Washington
hiu rng nu nhng ngi lnh o chnh ph Min Nam khng thng nht th cuc
chin s tr nn ti t ngay.
V ri Washington phi n nhn nhng g h mun trnh. ng Khnh lc

no cng tuyn b l Hoa K ch ng h mi mt mnh ng ta m thi. Thiu suy
ngh su sc v l c hi ch ngha nn ng Khnh thng t ra khng c thn
trng. Li s quyn hnh t tay mnh ri vo nhm i Vit nn ng Khnh t b
ng i Vit lin kt vi nhng nhm chnh tr mi. ng ta dng chiu bi chia
r, chnh phc ln e da i x vi nhng ngi trong chnh ph. c bit ng
ta tm cch gy mu thun, chia r, k, ng vc gia Pht Gio v Cng Gio.
Trong Qun i, Khnh cng ct nhc nhng s quan tay chn ca ng thay
th nhng s quan c gc gc i Vit. V nguy him hn ht l Khnh to ra
nhng him khch chia r i Vit thnh hai nhm, nhm i Vit Min Trung v
nhm i Vit Min Nam nh Nguyn Ngc Huy v Dng Hiu Ngha.
K hoch Bnh nh ca Nguyn Ngc Huy b ngng li. i S Hoa K ti
Si Gn Henry Cabot Lodge phc trnh v Washington l ng ta khng hiu
c, vi mt k hoch thnh cng nh th m bng dng chnh ph li hy b. i
s Lodge qu thc khng th hiu rng Nguyn Khnh trao trch nhim duyt
xt ngn sch cc B cho mt nhn vt phc v t thi chnh ph Ng nh Dim,
v ng ny qun duyt xt ngn sch ca B Pht Trin thnh th B ny khng
c tin nn chng trnh hot ng phi ngng.
i Vit thy rng, lt ng Dim, ri nhm Tng lnh th khng th
mt ngi nh Khnh tip tc lnh o t nc. Cuc o chnh u tin nhm lt
Khnh xy ra hi thng 9.1964 nhng khng hon ton thnh cng v c mt s
ngi do Khnh cn nhc ng h ng ta. Trong s nhng ngi ng h Khnh
lc c Tng Khng Qun Nguyn Cao K.
Nhng sau cuc o chnh ny th quyn lc ca Tng Khnh lung lay.
ng Nguyn Ngc Huy li ri khi nc vi thng. Mt ni cc lin hip ra i hu
ht l nhng Qun Nhn v nhng ngi ch thch ting tm v trnh din hn l tht
s mun phc v cho t nc v a t nc tin ln.
Ngi M theo di, tng chng nh mt gnh xic v chnh tr, nhng h
khng hiu ti sao. Li dng tnh hnh phc tp . Khnh ngh, vo gia nm
1964, l hy a qun chin u vo vng cao nguyn Trung phn chn ng s
xm nhp ca H Ni Min Nam c thi gian n nh li. kin ca Khnh
khng hon ton b phn i, nhng vo thi im , Hoa K ch ng l gip
Khnh nhng trn t kch chng s thm nhp ca qun Bc Vit m thi. Vo
thng 8 nm , tu v trang cng sn tn cng mt dit li hm ca Hoa K trong
hi phn quc t, gn ni mt cuc hnh qun ca Min Nam chng qun Bc Vit.
ng phng ha tin bn tu M ny sau c trng by ti bo tng vin
chin tranh H Ni. Khi chic dit li hm th hai bo co b tn cng vi ngy sau,
Tng Thng Johnson mi ra lnh oanh kch Bc Vit tr a, v yu cu Quc Hi
Hoa K ra Ngh Quyt cho php, trong trng hp cn thit, Tng Thng c th s
dng Qun i Hoa K bo v Min Nam Vit Nam. Ngi M tham d vo cuc
chin Vit Nam vi nhng un khc .
Cuc o chnh Khnh tip theo vo nm 1965. L do l Qun i Min Nam
ang thua cuc chin do H Ni gy ra. T chc Mt Trn Gii Phng Min Nam
lan rng vo cc thn p. Nguyn nhn l do cuc tranh ginh nh hng v quyn
lc ca cc Tng lnh v cc s quan lm tim nng chin u ca Qun i
khng cn hu hiu na. t Nc tr thnh v chnh ph khng cn ai tin tng.
Chp ly thi c ny, H Ni xua qun i vo Min Nam m rng tn
cng. chn ng p lc ny ca H Ni v by t thi cng quyt ca chnh
ph Hoa K i vi phe cng sn. Tng Thng Johnson bt u leo thang chin dch
oanh kch nhng mc tiu qun s v nhng trc giao thng chnh ca Bc Vit.
Hnh ng ny ch tha mn lng t i ca Hoa K nhng khng l cho nhng nh

lnh o H Ni yu i v cng chng c li ch g gip cho Min Nam Vit Nam
tm ra mt nh lnh o tt hn.
Cui cng ng Khnh cng phi ra i. Nhng con gu vn trc ca. Vo
thng 5 v thng 6, Qun i Min Nam mt i tng Tiu on mi tun. Nhng
tn binh khng b sung cho cc n v tn tht mi cho n ma Thu. Theo
tht bi ny th Min Nam c th ri vo tay cng sn bt c lc no. Lnh o
Qun i M ti Si Gn l Tng William Westmoreland phc trnh v
Washington tnh hnh nguy kch ny. Theo Tng Westmoreland th ch c Qun i
ng Minh vo Min Nam tc khc th mi c th chn ng c tn cng ca
cng sn m thi.
V Tng Hoa K cng c tnh cn ti 44 Tiu on vi y trang b v
ym tr mi c kh nng khoanh vng v tn cng cc i n v tinh nhu ca
cng sn Bc Vit n nu trong nhng cn c trong rng gi. Cn cho d lc lng
y c p ng cng cha nh bi c lc lng ca cng qun hay bo
v c vng nng thn m du kch qun cng sn thng xuyn quy ph. Tng
Westmoreland cng cnh gic rng, tiu dit hon ton cng qun hn l ch
cu Min Nam trong nht thi, th trong tng lai Hoa K cn phi gi thm qun
sang Vit Nam hn na.
Ngy 25 thng 7.1965 Tng Thng Johnson tha mn li yu cu gi sang
Vit Nam 44 Tiu on v ha l s gi thm qun, nu cn. Tng Westmoreland
tin on l s chin thng c cng qun trong nm y. Nhng by gi cho thy
ch l gic m. Hoa K s b tht bi trong tng lai nu l li tin on th
hin ti phi i ph ra sao khi chm trn vi nhng tham vng v tun t leo thang
ca H Ni.
Tng Thng Johnson nhn din cuc chin Vit Nam qua o gic. Nhng
nh phn tch dn s trong B Quc Phng ca ng McManara ngi m nhng
con s t vong ca cng qun lun on v chin thng ca Hoa K. V vy ch
cung cp cho ngi lnh Hoa K y ha lc, di chuyn qun bng trc thng, l
mc tiu (trn l thuyt) t ti. Nhng H Ni li chn cch nh khc v mc
tiu cng t ti. H buc i th Hoa K phi ko di trn u trn sn. H v
cc ng ch ca ng tng phc ha rng, c chin thng sau cng, h khng
cn nhng trn nh thng trn mt trn. C ko di cuc chin cho n khi no
ngi M khng cn kin nhn theo ui, chng y Washington s gii quyt.
H Ni bt chp tht bi v nhn mng v nhng tn tht to ln trn a. H
ch cn mua thi gian. Thi gian, khng phi l chin lc do qun i cng sn m
l do thnh phn phn chin chng Washington chn la. V thi gian l lc mi n
lc ca ngi Hoa K nhm h tr Min Nam Vit Nam cn, mi l iu m
H Ni lun lun tnh ton.
Quyt nh ca Johnson th bom Bc Vit v gi qun sang Min Nam chin
u v cht ti min t ny gip cho phe phn chin c l do chin thng v
chm dt cuc chin Vit Nam vi cm t ma mai: Thua th cho Si Gn.
Phong tro phn chin bt u chng ng k. Pht xut t Trng i Hc
Harvard. Ln xung ng biu tnh u tin ca phe ny khng qu 25 ngi tham
d. Nhng thnh phn tr thc uy tn ti x s ny a s li xut thn t Trng i
Hc . Ti lm vic cho phong tro nhn quyn, n tham d i Hi ng Dn
Ch ti Atlantic City vi t cch l mt ng h vin ca ng Dn Ch t Mississippi.
Nhng ngi bn thn i v phng Nam ghi danh bu c l nhng c tri
ng da en theo mt chin dch vn ng trc. Phong tro ca chng ti c
mc ch l on kt, pht trin v kt hp nhng ngi tng xut thn t Harvard.
Mario Savio, con ngi c ti hng bin ny la Berkeley cng c mt nhng

khng phi tranh lun m v t m, mun tm hiu nhiu hn.
ng Lyndon Johnson nh bi ng vin Barry Goldwater trong cuc tranh
c Tng Thng 1964 v ng h tr thnh cng cho lin on c tri tch ri v tr li
cho Min Nam ti hnh thnh nhng cng ng mang mu da theo sc tc. Nim
sung sng ca ti l c nhn thy hng i ln vng chc ca quc gia, gi
trung dung, nhng hng i tt nht y li khng ph hp vi mt s ngi. H
thch mt x hi m nhng s kin ang din bin lm cho h khng tin tng.
Cuc nm bom xung Bc Vit lm cho nhng ngi M tha mn quyt
nh ca Johnson, mi ngi mt cch khc nhau. Trc ht, l lun ca nhm ng
h ng Johnson a ra nh sau: Chnh ph M khng c nhng vic lm ng
mc do nhng ngi tng ng h ng ta b cc t chc lm suy yu i nim
tin. Nhng k chng i th cho rng dng nh cn nhng iu g lin quan n
vn o c cn ang n du.
Trong thc t v cuc chin Vit Nam th nhn nh ca hai pha trn u tr
nn v ngha v s kin thc tin him khi gip cho nhng b c hay nhn cm t
n nhng kt lun mang tnh khch quan. Nhng s kin khng y c th b
ng nhn hoc lm gim gi tr, nhng s kin i lp c th tm ra, nhng s kin
c a ra phi lun lun ph hp vi mt l thuyt hay nhng l thuyt m b c
c th dung np c.
Tr chi v nhng s kin v tranh lun c gi l Ch ngha ngy bin.
Bt u t nm 1965, cu chuyn u mi cc i hc x v nhng nh tr thc
M lc no cng khi u t cu chuyn v Vit Nam v qua duyt xt li cn
bn lun l v bn cht ca Hoa K.
Thin kin nhng thnh phn i lp vi cuc chin cho rng cn phi theo
gng Php. T gia th k 19 (ng ra l t th k 17, khi nhng nh truyn gio
Php n Vit Nam) nhng nh bin kho Php gii thch ngi Vit Nam theo
nhn nh ca ngi Trung Hoa. Cc nh truyn gio nhn nh c s tng
ng gia Thin Cha Gio v Khng Gio. Thin Cha Gio gi l Cha Cha th
ngi Trung Hoa gi l ng Tri. Cha Con th ngi Trung Hoa gi l ng Vua. Vua
l con ca Tri.
Ngi Vit Nam dng vn t Trung Hoa, nhng dn tc tnh khc ngi
Trung Hoa t cn bn. Ngun gc nguyn thy vng ng Nam Chu, h qu
trng tnh mu t, chung i sng c nhn. V th h sng o Pht v xem trng
i sng tinh thn hn l x hi phong kin ca Khng T. Th nhng v thng
tng kin trc x hi th Vit Nam v Trung Hoa li c mt hnh thc ging nhau.
Vo nm 1802 th gia nh phi tun th quyn lc cng nh php lun rp
theo khun kh phong kin Trung Hoa, thm ch ngay c b lut c p dng cng
ging lut ca Trung Hoa tng ch. Mc d vy, ch c tng lp quan li mi chu
nh hng ca phong kin Trung Hoa m thi. Ngi Vit Nam sng trong cc lng
x vn gi nguyn np sng c truyn, mt np sng m nn vn ha, chnh tr
c hi ha tr thnh nt c trng ca dn tc v c b tc qua cc thi i
L, Trn, L, to nn sc mnh nh bi v y ra khi b ci bao nhiu ln xm
lng ca ngi Tu v thc dn.
Ngi Vit Nam mang nhng nt c th vt ln trn s bnh thng cho
nn thc dn Php khng cm nhn ra ni thc tin . Ngi ngoi quc b n
tng su m vi nhng g h ch hiu mt cch nng cn ca cc nn vn ha
khc cho nn khi thy cc Vua Quan Vit Nam c cung cch ging nh Trung Hoa,
h b ng nhn. Nhng nh bin kho v nhng nh cai tr ca Php Vit Nam
hiu Vit Nam theo thin kin ca h hn l theo thc t. V hon tt vai tr cai
tr, h ph nhn tnh c bn v tinh thn ch ngha quc gia ca ngi Vit Nam,
v chnh ch ngha quc gia l ngn uc thing soi ng cho ngi Php,
bt k n ng hay n b, ng ln chng li ch ngha quc ca ngi Anh v
ngi c vo th k 19. Nu tinh thn quc gia l mt tim n trong mi ngi Vit
Nam th s cai tr ca Php Vit Nam khng th no dung np c, d l Vit
Nam hay Paris. Quy ch bo h d dng chp nhn hn nu n khng to ra
nhng ng quan thuc a lc no cng hng hch v nhng tn thc dn lc no
cng t ph ch c h mi mang n ci cch khoa hc v kinh t cho dn tc Vit
Nam, cn nhng bn x th khng c kh nng thc hin. Vi sch lc cai tr thun
ty, bao ph tinh thn quc gia ca ngi Vit Nam lm cho h khng nhn thy
s nhn nh nguy him v thiu chnh xc ca h.
Ngi Php ni vi chnh h cng nh ngi Vit rng s c mt ca h
ti Vit Nam l hon thnh s mng vn minh ha x ny. Ting Php v nn
gio dc ca Php tr thnh mt tro lu bt buc cho nhng ngi Vit Nam
khoa bng mun nhp vo vng quay ca h. Vit Nam c hng nh a
x hi chia thnh giai cp giu v ngho. Khng c s kt hp ng nht khng
c th chng li ngoi bang. Cc quan h Php lin kt vi thnh phn khoa
bng bn x (i tng chnh c vn minh ha) v ban pht cho thnh phn
ny nhng c quyn chnh tr.
Kt thc Th Chin Th Hai, ngi Php phi i u v ri vo tnh
hung bi thm khi h khng chp nhn ch ngha quc gia ca ngi Vit Nam. Do
vy, h lin kt vi ch ngha cng sn qua H ch Minh, mt con ngi m theo
s hiu bit m h ca h, l mt ngi Vit Nam yu nc. S c mt ca ngi
Nht trong Th Chin Th Hai ti Vit Nam xc nh c vai tr ca Php.
Nhng lnh t ca i Vit, Cao i, Ha Ho c ngi Nht c bit che ch
v khuyn khch tm v gi tr tinh thn ng phng thay th cho Ty phng.
Thng 3 nm 1945, ngi Nht tc b hon ton quyn lc ca ngi
Php v ngi Vit Quc Gia bt u ht th c khng kh ca s t do.
Nhng vo ma Thu nm y, De Gaulle gi nhn vin chnh tr v qun i sang
ti chim thuc a Vit Nam. Trong s nhng lnh t ng phi Vit Nam duy nht
hp tc vi Php, l ng H ch Minh.
Jean Sainteny, mt thng thuyt gia ca De Gaulle vo hi y, cn lin kt
vi h H. Di mt ca Sainteny, bi cnh lch s lc , c th dng H nh mt
ngi i quc, mt ngi quc gia, cn thit mang nn vn minh ca Php trong
s mnh nhm ti lp thuc a c.
Qu H l c trng cho mt hng ng tr thc kiu mi, mc d l mt ngi
cng sn, nhng Php c th li dng tr li h Vit Nam cng ging nh thi
vua cha trc. Hn th na, di trng ca H li c mt s tay chn n em, v
H tip thu c nn vn minh ca Ty phng. Ni theo ngn t vn chng
th H l ngi tiu biu cho ch ngha thc dn kiu Php, lt xc ngun gc
Chu t khi ng ta sng Paris.
Qua s nh bng ca Sainteny v nhng cng s vin ca ng ny nhu
Paul Nus v Phillipe Devilliers th H bin thnh mt i lnh t ng knh. Mt lng
gi sai lm hn phi dn n hu qu ti t. Mt khi ch ngha quc gia ha nhp
vi ch ngha cng sn trong con ngi ca H v cc ng ch ca ng ta th ch
ngha quc gia s khng cn nguyn vn v tn ti. Nhng ai chng i v cho rng
H khng tiu biu cho ngi quc gia th lin b chp m, xuyn tc di nhng
cm t chnh tr nh phn ng, Vit gian, b nhn, ph hoi, ti tin... Ni mt cch
khc, ch c H l ngi ng c Php thn thnh ha, cn nhng ngi Vit
Nam khc u l b.
H v ng ca ng ta khoi tr trong cung cch la di . Vi chin thut

mt trn thng nht lm bnh phong che y nhng tham vng ca ngi cng sn,
trc tin l chng li Php v sau ny dng Mt Trn Gii Phng Min Nam
chng Si Gn v M, nhng ngi cng sn lun lun np di chiu bi quc gia.
Th nhng ci ch ngha quc gia y bc hi ngay sau khi h chin thng mt lc
lng qun s nc ngoi, v cng l lng thay, nhng g khng phi l truyn
thng ca dn tc Vit Nam li c mang ra p dng trn nc h. Thc cht h
khng phi l nhng ngi theo ch ngha quc gia thun ty, truy nguyn qu kh
ca h th thy r, nhng li dng ch ngha ny phnh gt qun chng, gip cho
h tr nn chin thng.
Khi trn u mi nhng nh tr thc Hoa K lun ming a ra nhng lp lun
nhm phn i v cuc chin ti Vit Nam nm 1965, h vi vng chp ly nhng
huyn thoi m Sainteny thu dt t trc. H ch trch chnh ph h tr cho
Min Nam Vit Nam l sai lm, chnh ph Si Gn khng i din cho ai c, l b
nhn, Mt Trn Gii Phng Min Nam mi l tiu biu cho Bc H, u tranh cho
k ngho, cho nng dn v cho bnh ng. L lun xa hn na, ch c ng H v
Mt Trn Gii Phng Min Nam mi tht s tiu biu cho kht vng ca dn chng
Vit Nam, v vy nhng th lc chng i l i ngc li quyn li ca dn tc.
H cn bo ng H khng phi l ngi cng sn, chng qua chnh ph M
gn ghp cho ng ta hnh nh xu xa thi, ch ng H l ngi quc gia yu
nc (!). Tm li, nh Sainteny m H ch Minh tr thnh mt huyn thoi.
Sainteny v chn dung ng H nh th vn cha . Vo u thp nin 1960
c Phillippe Devilliers t thm sn vo. Devilliers gii thch thc cht cuc ni dy ti
Min Nam Vit Nam khng phi do quyt nh ca H Ni nhm chng li ch
khng cng sn ca ng Dim, m l hu qu ca chnh Dim to nn. No l
nhng ngi lnh o Mt Trn Gii Phng Min Nam khng phi l ng vin ng
cng sn, h thun ty l nhng ngi quc gia v Mt Trn Gii Phng Min Nam
ra i l th theo nguyn vng ca dn chng Min Nam chng li s n p ca
chnh ph Dim v mang li nn cng l.
Thc t ng Dim c n p thnh phn i lp v cng thc t, v s n p
y m mt s ngi phi chy theo H Ni. Th nhng theo lp lun ca
Develliers th Mt Trn Gii Phng Min Nam khng do cng sn dng ln l mt lp
lun hon ton sai. Bi v vo thng 5.1959 chnh tr b H Ni quyt nh k
hoch to cuc ni dy bng v trang ti Min Nam do cn b cng sn gi t H
Ni vo iu khin.
Trong nm 1961, ri 1965, B Ngoi Giao Hoa K a ra nhng bch th
ln n H Ni ch ng trong vic gy ra cuc chin ti Min Nam v ph bin
nhng ngh quyt mt ca chnh tr b vo nm 1959. L tt nhin vo nm 1965
ngi pht ngn ca phong tro phn chin ln ting ph nhn v cho rng chnh
ph dng ng, xuyn tc s tht. Phong tro phn chin vn bm ly nhng
lp lun sai lm v nn vn ha v x hi Vit Nam t nn h Php a ra.
Gio S George Mc Kahin ca Trng i Hc Cornell vit: Khng c bng
chng hin nhin, ng tin cy nh nhng bch th m Hoa K a ra trong nm
1965 l Mt Trn Gii Phng Min Nam c thnh hnh di s iu khin ca
H Ni. y ch l mt vn gi thit v v vy n thiu hon ton cn bn vng
chc, nh th l gi thit m Ngoi Trng Rusk a ra, l cuc chin c th hon
ton chm dt trong 24 gi nu H Ni bo m rng h khng tip tc c gng
chim ly Min Nam v Lo bng v lc.
ng ta ln ting ph nhn thc trng ca lch s Vit Nam do chnh ph

a ra. Gio S Kahin sao chp li nhng g m Devilliers v Jean Lacouture
vit.
Vo nhng nm 1965 v 1966 khi phong tro ln mnh, ti trnh by cho
thnh phn phn chin ngy bin ny v nguyn nhn s xung t ti Min Nam.
Mc d khng c chn vo ban bin tp ta son ca bo sinh vin do Crimson
lm ch nhim, ti vit mt tiu lun phn tch kh k v cuc chin ti Min Nam
Vit Nam di cch nhn ca mt nng dn. Mt bn l mt chnh ph bt lc v
pha bn kia l nhng du kch qun lc no cng cha mi sng vo v bt h tin
nhng g m m du kch kia tuyn truyn. Ngi nng dn c ni c mong duy
nht l lm th no sinh mng ca h c an ton, ti sn c bo m v ri
cuc sng s tt p v vn minh hn.
Bi vit ca ti b t chi. Ban bin tp cho rng tm thng v nht nho.
Ti p li, bi ny phn nh vi iu quan trng, cn bn, mt chuyn bin ca lch
s v ph hp vi np suy ngh ca mi ngi. H ci. Theo h bi vit ca ti
cha t tiu chun ca mt ngi vit bo. Phi si ni hn, xc nh hc thuyt v
nhng gi tr cn bn, cn suy tng, bin lun vng vng v vit tri chy hn. H
khuyn ti nh vy.
Ti phi chm trn vi cung cch vit bo tr con nh th v quyt nh
khng t b cung cch vit mang nt c th ring ca ti.
Lin sau th ti li ri vo mt trng thi bt bnh khc l m ca h c
nhng ci nhn bt cng i vi ngi Vit Nam bnh thng. Theo cch nhn ca
h, nhng g xy ra cho ngi Vit Nam chng qua, da trn nn vn ha Hoa K,
chng ta c truyn thng can d vo nhng cuc chin a phng, hn l nhng
nhu cu ch tht l ngi Vit Nam cn n. Bi th, sau nm 1975, khi nhng
thuyn nhn b cng bc ri khi Vit Nam v nhng ngi Kampuchea sng st
sau ha dit chng, n xin t nn ti Hoa K, th nhng nh tr thc, khoa bng
thng minh v sng gi nht ca chng ta, nhng ngi tng c lun c sc bn
chng li cuc chin tranh, im hi, khng dm ct ln ting ni ng h hay
gip nhng nn nhn chin tranh ti ng Dng.
Do th m nhng ngi tr thc phi bc ra khi cc khun vin ca i hc
x ct ln ting ni ca lng tm. c s chia s ca cc phe cnh t ln tui
qua vic hp tc chung vi phong tro nhn quyn, v ri ln mnh dn nh s h
tr ca gii thng mi tng xut thn cc Trng i Hc, nhng chnh tr gia,
tn gio, gio s i hc, nh vn, nhng nh bnh lun... ting ni ca h to
nn s ch l xem xt li quan im ca Hoa K m cuc chin Vit Nam l tm
gng cho mi ngi nhn li, rt ra nhng bi hc tt cho tng lai.
Thm hi thay, thnh phn thin t mi v nhng ngi lng chng, phong
tro phn chin khng cn l do bin minh cho thi ca h na. Nhng
lun c ca h a ra kt n cuc chin ny l thiu o c bi v chng li
mt ngi yu nc nh H ch Minh, gi y tr thnh phi l v khng ai c th
cn tin c. Nhng ai m t cuc chin Vit Nam l lm ln c xem h khng
phi l ngi Hoa K.
Do huyn thoi ha cuc chin tranh theo li khng tng ca Php, khng
c g c th bin minh trong vic xm phm quyn t quyt ca mt dn tc khc,
m phong tro phn chin dng lm li kh trong trn bt chin, lm tch i ra
gia nhm t do v bo th ti x ny. Theo nhng iu lut trong kinh Cu c,
hn su trong tim ca mi ngi M, l ch c nhng ngi lng thin mi
c hng phc lnh v n sng trong Cha. Bi v Vua Do Thi thi c xa
khng theo du chn ca David v Solomon nn dn ca ng b lu y, v Hoa
K nu theo ui mt mc tiu phi chnh ngha ti Vit Nam th khng trng mong g
c th thng c, d l thng ti chin trng hoc thng ngay trong hu phng
qu nh. Lun im phe phn chin dng l chiu bi .
V ri n tr nn nhng li tin tri. Tin rng chng ta khng th c c
cuc chin thng v chng bao gi c cuc chin thng, nn Quc Hi Hoa K gia
nm 1973 v nm 1975 cm on khng cho s dng qun lc Hoa K v ngn cn
khng cung cp vin tr qun s ln kinh t cho Min Nam Vit Nam.
Rp khun theo nhn quan ca Php, ng Dn Ch cng c cch nhn
ngi Vit Nam thin cn nh vy. Robert Kennedy v nhng ngi thn cn ng
trong chnh ph Kennedy m c phi ri Th Washington vo thng 1.1961
trao li quyn lnh o cho Lyndon Johnson. Mc d khng phi cng nhm vi
Kennedy, nhng Johnson vn gi li nhiu nhn vt quan trng t thi hai anh em
Kennedy.
Trong cun tiu s ca Robert Kennedy, Arthur Schlesinger, mt thn cn ca
gia nh Robert, d phng cuc chin Vit Nam s ra sao vo gia nm 1965 v
u nm 1967. iu d phng thc y Robert Kennedy tch ri khi
Johnson v tranh vi ng chc Tng Thng. Chin dch tranh c ca Kennedy
ginh ly quyn lc lm nhng vn ng vin trong ng Dn Ch x l ra, mt i
truyn thng tp trung sc mnh vn ng ch im nhng thnh ph k ngh
ln, trong cc nghip on, v ti cc Tiu Bang Min Nam. Mc tiu chnh tr ca
chng ta tr nn o tng v khng thc tin, t , cnh ca m cho ng
Cng Ha chim ly th thng phong trong tay ca Richard Nixon, Ronald Reagan
v George Bush.
Nhn li, dng nh mc tiu m Robert Kennedy eo ui l ch i u
vi Johnson hn l mt cuc u tranh m ng v ngi anh ca ng quyt nh
chn la. V ng th tng tuyn b l s khng bao gi tht bi, v anh ca ng,
cng v theo ui mc tiu , c nhng quyt nh khng xng ng trong vic
khuyn khch lt ng Dim, v cng v cuc u tranh ny m thi i ca
Johnson ku gi mt cuc thnh chin chng li ch ngha cng sn. Ch c
nhng ngi Php mang y tham vng v Vit Nam mi c v gii thch v xem
ng nh mt ngi lm cch mng trong chin tranh. ng khm ph mt cch
mun mng rng Hoa K ri vo mt cuc chin sai lm.
Ti may mn c gp Robert Kennedy trong mt chuyn cng tc ca ng,
mang thng ip trong ngy l nhm chc Tng Thng, v qua thng ip . Hoa
K xc nh l s tr bt c gi no v chp nhn mang bt c thch thc no
bo v t do do ngi cng sn chnh thc hay n du to nn. Cng vi v ng l
Ethel, Robert Kennedy n Bangkok nm 1962 sau mt thi gian dng chn
ngn ngi Si Gn. L mt i S Hoa K ti Thi Lan, thn ph ti l ngi ch
yu lp chng trnh cho ng trong cuc ving thm Thi Lan ln ny, t cuc hp
bo ti nh hng thiu my lnh ti phi trng Don Muang n cuc thm ving
Hong cung, bn cnh nhng dinh t c k l nhng lu i kin trc theo kiu mi
nhm to cho cc cng quc Ty phng thy rng Thi Lan c th tr nn mt
quc gia tin tin m khng cn s bo h ca thc dn. Kennedy v v ng
trong cn phng c my lnh st phng ti, tng trn ca nh khch, nm trong
khun vin rng v s ca Ta i S.
Hnh bng ng v c nhng iu ng pht biu cun ht ti. ng t
c mc tiu qua cuc hp bo. Ti hnh din v t ho v thn ph ti c
phc v trong chnh ph ny v ng thi ti tin rng chng ta s thng c nhng
mc tiu m ngi cng sn ra ng Nam . tui 17, ti thin cn n
nhng no. Thi Lan tn ti sau nhng ln b cng sn khuynh o di nhiu
hnh thc l bi v ngay t nhng nm 1961 n 1963 ba ti khuyn co nhng

nh lnh o Thi cng cc c vn Hoa K l phi t trng tm ti nhng vng
nng thn bng cch l phi mang n cho ngi dn mt gung my chnh quyn
h tng tt v mt s kinh t vng mnh.
Nhng ri 4 nm sau, sut nm 1966, qua mt cuc thm d thiu ng n
v nghim tc hng ng tiu biu ca Hoa K, ba ngi thn cn nht vi Robert
Kennedy vit ra nhng cun sch nhm ch trch vic oanh kch Bc Vit v vic
Hoa K gi lc lng qun s vo Min Nam ca Tng Thng Johnson. Richard
Goodwin, Arthur Schlesinger Jr v John K. Galvraith, mi ngi mt cch khc
nhau, cp nht li phn tch ca Php Ch ngha cng sn nh th l ch ngha
quc gia (communism as Nationalism) bin lun rng Hoa K khng c nhng
iu kin bc thit phi can d vo cuc chin tranh ny.
nh hng khi u t Robert Kennedy. ng ta lm thay i quan im
mt s ngi v chng minh cho h thy rng hnh nh ng H khng phi l con
ngi qu ti t. Ri nh bo Joseph Kraft nhy vo nhm Kennedy qua vic ng
ra iu nh vi Mt Trn Gii Phng Min Nam phng thch s thng dn Hoa K
b h bt gi.
Nm 1966 Kraft vit li gii thiu trong n bn ting Anh cun sch ca
Jean Lacouture cho rng, Hoa K sai lm nghim trng trong vic chng li Mt
Trn Gii Phng Min Nam. Cun sch ca ng c tc ng mnh m hn l
cun sch tng t c t trc ca Bc S Benjamin Spock. Ri chnh De
Gaulle cng khuyn Kennedy l chnh sch ca Hoa K sai lm, bi v ngi dn
Min Nam Vit Nam khng bao gi cho ng H bin x s ca h thnh cng
sn u. De Gaulle ni tip, H l con ngi c ci nhn chnh tr thc tin nn s
khng p t c vng ca ng ta vo Min Nam. (trang 824)
Thng ging nm 1967, nhm cm u phn chin Tim Hayden v Staughton
Lynd, sau chuyn i H Ni v, vit rng cng sn H Ni khng mun chnh phc
Min Nam. Trong sch ca Hayden v Lynd cng da ln nhng kin ca nhng
nh bnh lun Php, m t rng ngi cng sn Vit Nam t bn cht l yu
nc.
Vo ngy 8 thng ging, trong mt bi din vn, Kennedy ni rng ch ngha
cng sn khi ng dng ti Vit Nam mang mu sc sng to ca quc gia vi
cuc cch mng mang tnh truyn thng v nng ng. Goodwill v Schlesinger
cng nhng c vn gip cho Kennedy son tho bi din vn i u vi
Johnson trong vn chin tranh. Bi din vn c c vo ngy 2 thng 3
nm 1967. ng m t nhng ngi cng sn thc tin khng c g e da n
nhng mc tiu ca Hoa K v cho rng cuc chin tranh m chng ta can d
vo l sai lm, do th m mi cng dn M phi chu ly trch nhim.
Vo thng 4, Kennedy ni vi Schlesinger, Lyndon Johnson nht nh tm
s chin thng bng qun s v dng nh iu y c th xy ra bi v l hu
qu tt yu do ch ca con ngi (trang 836). Vo cui thng 5, ng ta li hi
Schlesinger Lm th no chng ta c th tn ti 5 nm na di thi i ca
Johnson? Nm nm na ca mt con ngi in cung?.
Mc cho s xuyn tc v to xc ng qun chng trong chin dch tranh
c ca Pobert Kennedy chng li ng qua n lc h tr cuc chin tranh, Lyndon
Johnson vn c Ellsworth Bunker n Si Gn.
CHNG 2
Ellsworth Bunker v s mnh ca ng
Ti khng c ch ch chun b s tr li. Nng tri ca Ellsworth Bunker
Vermont, bn trong nh vi li trng by c knh, hi ha nhng khng phi l
nhng dng t tin v bn ngoi l nhng dy i tip ni d a ngi ta vo
ci mng m quyt r. Ti . Ngi bn tri ca Ellsworth Bunker, trong bu
khng kh lng yn, ti bt u hi nhng kinh nghim ng c, sut thi gian lm
i S t nm 1967 n nm 1973 ti Min Nam Vit Nam.
Chng ti vit chung mt cun sch, tng thut li nhng cng vic
lm v nhng suy ngh ca ng v cuc chin tranh y. Ti san nh, nh my
v sa son gi n cho t New York Time vo nhng nm . Nhng, nh nguyn
tc ca ti vch ra, ti mun thm nh li tr nh v quan im ca ng v nhng
bi vit lin quan n Vit Nam m t ny tng ng t trc. Chng ti mun k
li kinh nghim ca ng tng ngy, k t lc va n Si Gn vo thng 5.1967 ra i
6 nm sau.
Ri mt bui sng, mt ngh thong n, ti bt cht hi Ellsworth Bunker:
Ti sao Lyndon Johnson li chn ng c i Si Gn?
- D hiu thi, ng ta p bi nc Cng Ha Dominique.
Ti chng bit ng mun ni g, bn tip:
- Cng Ha Dominique ? Ti sao li c th phn tch trng hp x ny vi
Min Nam Vit Nam? Ti cha h nghe ai dng cch so snh nh th c.
ng ta lm cho ti sng t qua cu tr li th v:
- Ti mang Johnson ra khi s sa ly Cng Ha Dominique v hon tt
mc tiu chnh tr ca ng y.
Vo ma Xun 1965, Johnson gi 25. 000 qun Hoa K sang Cng Ha
Dominique n nh tnh hnh chnh tr x ny v mt lc lng qun s thn vi
Castro thng phe kia v chun b cp chnh quyn sau mt cuc ni chin. Vic
gi qun sang th d nhng vic thng thuyt vi phe i lp qua ng li ngoi
giao tm mt gii php th li mun vn kh khn cho Johnson v to ra nhiu
tranh lun gay gt ngay t trong nc. Tr phi mt gii php t c th lc
lng thn Castro mi khng cn thng th v Qun i M mi c th rt v.
Ellsworth Bunker t c gii php qua cuc thng thuyt v hi hng
c Qun i M. Sau , nuc Cng Ha Dominique n nh v cc nc dn
ch trn th gii th cng chng hiu gii php y ra sao.
Tng t nh vy, nm 1967, Johnson mun rt ra khi cuc chin tranh
ng Dng v yu cu Ellsworth Bunker tm ra gii php.
Lnh gi Ellsworth Bunker i Si Gn n vi ng bt ng v ng cng khng
tin on trc. Trn ng tr v nh, sau khi tham d mt hi ngh ti Buenos
Aires, Ellsworth Bunker nhn c cng in khn cp ca B Trng Ngoi Giao
Dean Rush yu cu ng tr li Washington trong thi gian sm nht. Gp Rush, ng
ta bo cho Ellsworth Bunker bit: Tng Thng ang Texas v mun gp ng vo
sng th ba khi Tng Thng tr v. Theo ti th hnh nh Tng Thng mun ng i
Vit Nam.
Theo chng trnh, Ellsworth Bunker gp ring Tng Thng ti phng bu
dc, ni khng phi l biu tng sc mnh m l danh d ca Tng Thng. Sau
khi mi ngi, Tng Thng i ngay vo vn :
- Ti mun ng i Vit Nam.
Ri Tng Thng tip:
- Ngy nay, vn ri rm nht ca chng ta l ti t nc ny, v th ti

cn ng n .
Nhng yu cu m ngi khc khng cn c c hi chn la l nt c trng
ca Johnson, Ellsworth Bunker cng vy, ng ta khng mun t chi trch nhim m
Tng Thng tin cy trao ph.
Ellsworth Bunker bi ri khi nghe ch th ny. Mi y, Johnson b nhim
ng lm i S ton quyn ti Trung ng, nhng iu khng quan trng. iu
quan trng nht l ng ta va mi thnh hn vi Carol Laise, mt chuyn vin ngoi
giao v ang lm i S ti Nepal sau khi b v u ca ng mt nm 1963. ng
mun hi kin v. Nhn thi ca Ellsworth Bunker do d, Johnson hiu .
- Phi ri, ti s cung cp cho ng mt my bay. ng hy n v ni vi Carol
ri sau gp li ti Guam (l a im cuc hp gia Tng Thng Johnson v
nh lnh o Vit Nam Cng Ha theo chng trnh nh trc).
Vic b nhim lm i S ti Min Nam Vit Nam t Ellsworth Bunker
trc mt vic ri. Johnson tha hiu rng, Ellsworth Bunker l mt con ngi
tng phc v di 4 i Tng Thng v khi Tng Thng trao trch nhim th ng
khng h t nan d nhim v c kh khn n u. Ln ny cng th, ng khng t
chi v ch mun bit Tng Thng mun ng ta thc hin nhng g v ti sao.
Johnson trnh xc nh v tp trung n lc vo cng vic chm dt chin
tranh. Tng Thng ch mun Ellsworth Bunker hon tt s mng ca Hoa K ti Min
Nam Vit Nam. Bt u l rt qun chin u Hoa K ra khi Vit Nam. p ng
nhu cu do cuc chin i hi, u tin hng u, l phi tng cng qun s v
hun luyn Qun i Min Nam Vit Nam h c th chu trch nhim v thay th
nhng ni m qun Hoa K s rt. Khi Qun i Min Nam ln mnh v kh
nng, chng y mi bt u rt n v chin u Hoa K. Song song vic lm ,
Johnson mun cc nh lnh o Min Nam hy qung b trong qun chng h
chun b tinh thn t m nhn ly trch nhim ca mnh. Ni cch khc, vai tr ca
Hoa K ti Min Nam co gin theo nhp tng trng, trong tinh thn t bo v ca
ng bo Min Nam Vit Nam.
Cu tr li ca Ellsworth Bunker lm ti sng t nghi hoc. Suy ngh ca ti
bng ui theo nhng thnh qu d phng m ng va trnh by. Johnson b bo
ch v phong tro phn chin kt n sai lm. Qua gii thch ca Ellsworth Bunker,
ng ta ni r l mt con ngi mu lc hn, uyn chuyn hn v nhy bn hn
trong gii php gip cho nhng ngi Vit Quc Gia. Nu Ellsworth Bunker thc
hin thnh cng, lch s cuc chin Vit Nam s c vit li v nhng con b cu
hn khng cn c hi a ra nhng nhn nh bt cng, nhng ch trch sai lm
v k hoch v hnh ng ca Lyndon Johnson. Lng nghe Ellsworth Bunker trnh
by, nhng nghi hoc tng nng trong tr ti c thanh tha, mt cu
chuyn mi v chin tranh Vit Nam c ni ra.
Phn ln nhng ngi vit v nhng quyt nh ca Johnson qua chin tranh
Vit Nam, v l do ny hay l do khc, u vit mt cch hn hc i vi ng ta. N
tr thnh cu chuyn u mi ca nhiu ngi, rng Jonhson l ngi leo
thang v thch chin tranh, trong khi th Kennedy, c coi bn cht l mt con
ngi mong tm kim mt cuc rt qun trong ha bnh khng can d vo Min
Nam Vit Nam trong tng lai.
Theo nhng vn kin chnh thc c ghi nhn ca Lyndon Johnson th mi
n thng 3 nm 1968 ng ta mi c quyt nh leo thang cuc chin tranh. Quyt
nh xut pht l do v Tn B Trng Quc Phng Clark Clifford v nhng nh
phn tch chin lc, sau trn tng cng kch Tt Mu Thn vo 29 thng ging
trc ca cng sn, ngh. Tht ra, vo u nm 1967, ch khng phi n
nm 1968, Tng Thng Jonhson tm kim mt gii php trong vic xung thang
v t t gii gii. Ti sao ng ta khng a ra trc cng lun xem l mt phn
trong k hoch ca ng? Ch c mnh ng y bit.
Tng Thng Johnson cha bao gi cng b l vo nhng thng u nm
1967 ng ta nghin cu mt sch lc rt Qun i Hoa K v nc. Ngy
nay c Ellsworth Bunker v Lyndon Johnson, c nhng s kin m Ellsworth Bunker
cho ti bit l bng vo nhng phc trnh bo co kht khao gia hai ngi qua
nhng iu Tng Thng hng dn, m Ellsworth Bunker cn li.
iu trn tr ca ti l ti sao t u nm 1967 Johnson bt u nghin
cu mt phng cch rt qun nhng vn gi quyt nh y trong vng b mt,
trong khi ng l mt v Tng Thng trong thi chin tranh? Nhn li cung cch y, c
mt iu g thiu trong sng. ng a mi ngi vo cuc chin theo ting gi
ca ng v cung cp cho mi ngi nhng thnh cng ca ng vi cch th ca mt
nh lnh o quc gia.
Sch lc v chin tranh Vit Nam ca Johnson, trc tt c, l mt trong
hai th: Sng hoc b. ng khng bao gi chn ng gia hai th. Chng hn, v
chin thut qun s, ng dng k hoch tri thm bom Bc Vit, lng v dit cc
n v chin u qun min bc, trong khi nhng cn c dng qun Lo v
Cambodia ca H Ni th ng ra lnh Qun i Hoa K gii hn hot ng. Johnson
nhn cuc vi li nh tht diu hu nhng ri c lc t gii hn li nh tht b
cu. Cui cng ng ta hi lng vi chin thut y.
Do s khuyn co ca cc c vn, mc tiu chin lc ca Johnson l tm s
hu thun mang tnh cht tng i qua nhng sch lc m ng ra. Nhng
b mt tm c quc gia m ng trao cho Ellsworth Bunker thi hnh, i vi
Johnson qu l iu quan trng bi v n nh lc hng s ch ca thnh phn
chng i ng. Bi vy, ti tin rng, ngay trong thi im ng tuyn b l s sn
sng gi thm qun chin u Hoa K sang Vit Nam th ng chun b sn mt
k hoch rt qun.
Ellsworth Bunker n Si Gn v thi hnh nhng iu m Johnson mong
i. Khi ng ri Si Gn vo thng 5 nm 1973 th tt c qun chin u Hoa K
rt v nc. Min Nam Vit Nam t bo v c h vi mt nn kinh t tng
i n nh so vi trong thi chin, v nhng ngi cng sn Vit Nam phi k
vo hip c, long trng tuyn b Min Nam Vit Nam phi k vo hip c, long
trng tuyn b Min Nam Vit Nam l mt thc th v c mt ch quyn c lp
ring. Trong khi nhng v i S tin nhim ca ng th thch v tht bi, th
Ellsworth Bunker thnh cng. ng qu l con ngi m Johnson tin cy ng
ch.
tri qua bao th h vi c tin ca ngi theo o Thanh Gio v theo
truyn thng ngi M, th gi Ellsworth Bunker l con ngi c sinh ra phc
v trong ngnh ngoi giao, cho nn ng d gn gi v d gy cm tnh vi nhng
ngi Vit Nam chng cng theo Lo Gio v Pht Gio hn. Vi c tnh trm mc,
ngi i S gi Hoa K n Si Gn vo thng 5 nm 1967 nhn lnh trch
nhim ngang tm ca ng mc d thn ngi ng cao ln tng phn vi ngi
Vit Nam nh con ra n cho ng.
Ellsworth Bunker cho rng ch c s lng thin v chn tht mi ny sinh
c tnh ngi. Vi kin phng khong theo li M cng vi c tin lc quan gip
cho Ellsworth Bunker tnh bao dung v lng khi trc din vi bt c ai. ng lun
gi thi t tn vi ngi Vit Nam cng nh nhn vin trc thuc. i vi ngi
Vit Nam ng quan nim m rng s quan h trong tinh thn hiu bit v tng knh
v cho h thy rng s c mt ca ng l bo m nn tng quyn li ca hai

nc.
Thng thng, c tnh ngi M thng tng phn li nhng g h ni,
gy nhng ng nhn cho ngi Vit Nam. Vng, ngi Vit Nam no cng mang
nng c nhn ch ngha a n s bt ha trong gia nh, to nn tnh bn
mong manh v gy trong nhng lin kt v chnh tr. Ngi Vit c khuynh hng
hay nghim khc, ng vc vi k khc nhng li tha th v d di vi chnh mnh.
i vi ngi Vit, c nhn ch ngha l c tnh m Tri ban cho h, mt c
tnh m thng to ra khi nhn vo ta phn bit ngay, ngi n khc ngi
kia. Bi vy, ngi Vit Nam tm kim s t do trong tm tay ca h h c th thi
th nhng ti nng sn c.
Ca ci lm ra l trn ht tt c v l biu th cho kh nng mi con
ngi. Ngi Vit Nam din t qua ngn ng ca vn ha s hi ha v ch ngha
c nhn v ca ci lm ra di danh t gi l phc c. Hiu bit ngi Vit qua
nhn nh trn nn Ellsworth Bunker v nhng ngi Vit Nam ng chin tuyn vi
ng d dng gn gi nhau hn l lc ban u.
Chn Ellsworth Bunker lm i S ti Si Gn qu l iu khng lm ln. ng
l mt con ngi hon ho. Ellsworth Bunker lun lun c mt s phn on su
sc v chnh xc trong mi cng vic. V khi bt tay vo, ng ni rt t, ch nhng
s vic din tin mt cch t nhin m vai tr ca ng l mt nhc trng iu hp
cung iu y a cc pha chnh tr t c tha c nh ng ta d on. Hon
ton t tin ni mnh, Ellsworth Bunker khng cn ph trng quyn lc nh chng ta
thng c y cho qung cch quan h cng xa hn. ng thng ni vi ti,
nguyn tc lm vic ca ng trong nhng vn ngoi giao l phi thit lp mt s
tin cy. C c nim tin ni k khc, ng ta s t c nhng mc tiu ng
mun. Khng c nim tin, tha c kh c c hi hon thnh hoc nu c th n
chng phi l iu kin tn ti lu di. Khng bao gi phi by nhng cm tnh
trnh ng nhn nhng iu ng mun trnh by.
ng bo Min Nam, vi lng trng knh, gi ng l ng gi t lnh.
Trong khi thng thuyt, ng ha nh, trnh by nhng s kin ngn gn qua bi
cnh ca tnh hnh chnh tr. V nhng s kin t kt thc theo cch phn
on ca ng trong tinh thn ng thun v tng knh ln nhau. Mt nh ngoi giao
Chu M La Tinh c ln ni, Ellsworth Bunker l mt tng hp gia nhung la
v st thp.
S thnh cng ca Ellsworth Bunker khin mi ngi xem ng nh mt
nh ngoi giao c tm vc v i ca quc gia. Khi lm i S ti Argentina, nghip
v ngoi giao u tin c b nhim, t l mt nh kinh doanh, Gim c iu
hnh ca mt cng ty ng, Ellsworth Bunker lm gim s cng thng trong quan
h ngoi giao vi nh c ti Juan Peron. Sau , lm i S n , do mi quan
h tt cho nn ng gip cho Tng Thng Nehru hnh thnh v lnh o Phong
Tro Cc Nc Khng Lin Kt chng li ch ngha bnh trng ca cng sn. Nh
vo thnh cng ca ng m Tng Thng Eisenhower thm ving n . Sang
thi chnh ph Kennedy, ng thuyt phc c t b ch quyn phn t xa h
na Ty bn cu l Tn Guinea sau st nhp chung vo vi Nam Dng.
K n, khi Tng Thng Ai Cp Nasser pht ng chin tranh chng li
Saudi Arabia ti Bc Yemen, Ellsworth Bunker ng lm trung gian thng thuyt
Vua Saudi chp nhn rt qun v nc v cuc chin gia Ai Cp v Saudi Arabia
v th khng xy ra. Trc khi t bt k vo tha c ny, Vua Faisal ni vi
Ellsworth Bunker: Ti khng tin tng vo Nasser nhng v tin ng nn ti chp
nhn.
Nm 1966 Ellsworth Bunker gii quyt vn Dominique n tha. Ri 6

nm Vit Nam, nhng g m Ellsworth Bunker thc hin th cc bn bit.
Cng vic cui cng ca ng, gii quyt v s chm dt v tr li ch quyn knh
o Panama.
Gii thch ti nng ca Ellsworth Bunker, c l v ng trng thnh trong thi
k en ti ca lch s. Nin thiu, ng sng trong thi i vng son ca Hoa K. Bt
u vo i, ng nhn ra rng, th k ny l th k m Hoa K tr thnh mt
cng quc ca th gii. Th nhng, t c mt nn khoa hc k thut tuyt
nh, t nc ny phi tri qua nhng thng nm en ti v u bun. Vo th h ny
nhng thanh nin M sinh ra, tri qua cc lp kinh doanh v c vo hc nhng
Trng nh Yale, Princeton, Harvard (Bunker tt nghip Yale nm 1916) th h t tin
l nh mnh ca h phi thi hnh bn hin chng m t nc v dn tc trao
ph. H khng huyn hoang v cng khng hi s.
ng lc thay, vo th chin th hai, th va lc th h trng thnh,
Franklin Roosevelt, Dean Acheson, George Marshall, Dwight Eisenhower, John Mc
Cloy, Harry Truman, Cordell Hull l nhng biu tng. Trong nim t ho, h dn
a Hoa K ng vai tr lnh o th gii, nh bi ch pht xt v sau p
tan tham vng bnh trng ch ngha cng sn ca Lin s. Cng tin vo s mnh
nh cc v trn, Ellsworth Bunker tr thnh mt thng thuyt gia ngoi hng.
Khi Ellsworth Bunker n, Min Nam Vit Nam l mt na nc ca mt
Quc Gia hnh thnh lu i. Ngun gc dn tc Vit Nam theo truyn thuyt ca
h, xut hin trc c ngi Trung Hoa vng t cc Bc ca Trung Hoa vo
thi i nguyn thy. Tng phn, Min Nam Vit Nam li ch mi hnh thnh vo
nm 1954 theo s dn xp ca cc cng quc, cho ch cng sn do H ch
Minh lnh o chim na nc ca h Min Bc. Nhng ngi cng sn khng
c quyn thng tr phn t cn li nn mt quc gia ti Min Nam phi c ra
i.
S xut hin mt Quc Gia ti Min Nam Vit Nam cng tng t s ra i
trc y ca Ty c v Nam Hn. Sau Th Chin Th Hai, cc cng quc ng
Minh chin thng t phi tr ng gi vai tr cnh st th gii qun tr cc
phn t do c quc x v pht xt Nht trao li.
Lnh t S vit Stalin p t ngay trn nhng vng t do Nga S kim
sot, thnh nhng quc gia do cc ng cng sn trong qu o Stalin cm u.
Quc gia cng sn c tn l Cng Ha Dn Ch c ra i pha ng ca
nc c. Ch cng sn Kim nht Thnh ra i Bc Triu Tin. Nhng ngi
khng cng sn c do Konrad Adenaeur lnh o, vi s gip kinh t ca Hoa
K qua k hoch Marshall, vi s dn dt qun s Hoa K qua khi cc nc ng
Minh NATO, a nc c phc hi do nhng tn ph sau cuc chin tranh do
Hitler gy ra.
Tng t, Nam Hn ang hn lon, mt con ngi vt tri, L Tha Vn
khng cng sn tr thnh nh lnh o ca Nam Hn sut trong thi k chin tranh
tn ph v tip theo nhng nm ha bnh, sau ti thit v xy dng nn kinh t
cho Nam Hn. S c mt ca Qun i Hoa K cng vi vin tr kinh t l hai iu
kin gip Nam Hn c kh nng chng li cuc xm lng ca cng sn v chn mt
i sng t do.
Ellsworth Bunker mun p dng ti Min Nam nh mt s nc va k. Hp
tc qun s v vin tr v kinh t chn ng tham vng ca cng sn. Mt khc,
kin ton chnh ph v xy dng kinh t to t nc n nh.
Mc tiu ca Hoa K vo nm 1967 ti Min Nam Vit Nam khng t c.
Vic bo v Min Nam kh khn hn nhiu so vi Ty c v Nam Hn trc y.
Khng ging trng hp hai nc kia, cng sn v khng cng sn c gii tuyn
hn hi, tri li Min Nam Vit Nam, gia cng sn v ngi quc gia khng c
gii tuyn. Nhng nh lnh o ti H Ni chuyn qun ca h khng phi bng
con ng xuyn qua gii tuyn 17 m bng li i vng khc. Mt khi cuc chin tr
hnh di hnh thc mt cuc ni chin th chn ng tham vng ca nhng ngi
cng sn tht l kh khn.
Vi vin tng c xem xt, chnh ph Kennedy cng d on nhng
hu qu s dn n nu nhng ngi cng sn chin thng ti Min Nam Vit Nam:
Nhng ai phn i vit cng lp tc s b n p. t ca ngi nng dn s tr
thnh t ca nh nc. Nhng li ha quyn t tr dnh cho dn tc thiu s s
khng bao gi c ni ti na. ng cng sn s kim sot tuyt i mi sinh hot
chnh tr. Ch cng sn v c ti s c p dng trn ton lnh th Vit Nam
mt thi gian ngn sau v 14 triu dn chng Min Nam y nng ng s sng
chung trong tri x hi ch ngha. i vi nhng quc gia lng ging, nu nhng
ngi cng sn kin sot hon ton Vit Nam th hu qu khng lng trc c.
S phn nc Lo s mong manh. Tnh trng trung lp ca Cam Bt s b sc p
nng v tng dn.
Xa hn na B Ngoi Giao phn tch: Nu vit cng thnh cng trong
vic p t tham vng ca h ti Vit Nam th cc quc gia ln bang, qua s xm
chim chnh thc hay tr hnh, ri ra cng s tr thnh cc nc cng sn. Khng c
l lun no xc ng cho rng nhng ngi cng sn s t b k thut gip
cho h thnh cng.
Vo ma Thu nm 1965, lc lng Hoa K cu vn s sp ca chnh
ph Min Nam Vit Nam nhng khng th y li ngi cng sn v vng t ca
h. Tng Thng Johnson ch th Qun i Hoa K khng c vt khi bin
gii Min Nam Vit Nam tn cng vo nhng hu c ca cng sn t ti
quc gia trung lp Lo. Qun i Hoa K lng v dit cc n v cng sn ti cc
vng rng ni, cng sn chp nhn nhng tn tht nhng ri sau h tr li chin
trng vi qun s nhiu hn.
Hoa K chp nhn nguyn tc chin tranh ton din nhm mc ch gy cho
cng sn nhng tn tht to ln H Ni khng cn mnh nhm xm chim Min
Nam. Vi chin thut ny, Johnson hy vng H Ni phi chm dt cuc chin bi h
khng th thng trong chin tranh. l l do khin cho Johnson quyt nh gi
qun chin u ti a ti Min Nam Vit Nam. Th nhng khi Hoa K leo thang th
H Ni cng leo thang. Qua ng mn H ch Minh, h tng cng qun v tip
liu vo Min Nam ti a.
Thnh Ph Si Gn, Th ca Min Nam Vit Nam, dy c nhng khi m
do my bay Hoa K ln xung, gy mt nh hng xu v mt tm l trong qun
chng, bin n lc ca Hoa K nhm bo v Min Nam Vit Nam thnh mt cuc
xm lng ca Hoa K ti Chu .
Vic b nhim Ellsworth Bunker c gii thiu vi cc nh lnh o Min
Nam Vit Nam ti hi ngh gm cc nh lnh o Hoa K ti Min Nam Vit Nam ti
o Guam. Hi ngh ny c hai mc ch. Trc ht, Jonhson mun c mt i S
mi n Si Gn v ng mun c bit gii thiu v Tn i S ny vi cc nh
qun s ang lnh o Min Nam c bit nhng tin trnh m cc Tng lnh
ang lnh o t nc chuyn giao quyn cho mt chnh ph hp php v t do
theo hin php.
Giy pht quan trng trong cuc hp ny xy ra lc l lc pha Vit Nam
trao cho Tng Thng Johnson bn sao v mt hin php mi qua mt cuc bu
c t do s c t chc chn ngi lnh o quc gia. Vo thng 9 nm 1966
trc , mt cuc bu c c t chc chn Dn Biu. Cc v dn c ny c

nhim v son tho Hin Php cho Min Nam Vit Nam vi vic bu c Tng Thng
v Ph Tng Thng, Dn Biu Ngh S Lng Vin Quc Hi, bao gm c vic bu
c a phng c cu dn c Hi ng Tnh, Thnh Ph, Th X. Sau cuc bu
c theo hin php mi, Hi ng Tng Lnh s bn giao li trch nhim.
Bn sao Hin Php mi trao cho Johnson vi ba bng mu da ,
Johnson hoan h nhn ly. ng ni trong ni vui mng: y l a con ca ti. Sau
ng xin cc Tng lnh Vit Nam hy tng cho ng mt mn qu nhn ngy sinh
nht ca ng vo thng 8 sp ti: l cuc bu c t do theo hin php mi. Pha
Vit Nam tr li l s thc hin.
Phi on Vit Nam tham d hi ngh Guam ng u l Tng Nguyn Vn
Thiu. L mt s quan gc tr b, mt ngi c c sng to v thng minh, 43 tui,
hin ang nm Ch Tch Hi ng Tng Lnh, lnh o Min Nam. Thiu l ngi
Vit Nam gn gi nht vi Ellsworth Bunker trong sut 6 nm Bunker c mt Vit
Nam. Ngi th hai, sau ny thnh i th ca Thiu, l Tng Khng Qun
Nguyn Cao K, con ngi lc no cng si ni v n mc thi trang, Ch Tch y
Ban Hnh Php Trung ng l ngi iu hnh vn mnh quc gia ny theo
nguyn tc tng ngy. Nhng bn thn ca K nm gi hu ht cc chc v
quan trng trong Chnh Ph v trong Qun i. Trong hi ngh ti Guam, K l ngi
pht biu nhiu nht trong phi on Vit Nam trong khi Thiu t ra gi dn v su
sc hn.
Ellsworth Bunker nh li, trong phn thuyt trnh ca v T Lnh lc lng
Hoa K ti Vit Nam, Tng Westmoreland cho bit tnh hnh qun s ang phn
khi. Qua phc trnh ny, Bunker nhn thy trong mt cuc chin tranh quy c,
chng ta c th tiu dit cc n v Bc Vit d dng, nhng vi li chin tranh du
kch th vic ng u vi cc n v cng sn chng phi iu nhanh chng. Th
nhng, Bunker t ngh, chng ta cng rt kh tm ra nhng l do chnh ng t
bin minh cho lng tm v s khng can d ca Hoa K cuc chin ny, cho d
thnh phn chng i cuc chin ang ln mnh ngay ti qu nh.
Tng Westmoreland a ra nhng nhn nh ca ng khuyn co vi
Ellsworth Bunker. Theo Westmoreland, nu khng chn ng c s xm nhp
ngi v v kh t Bc vo Nam, v nu khng tch ri vic tuyn m ca vit cng
vi nhng thnh phn nng thn Min Nam, th thi gian chm dt cuc chin
khng lng trc c. Khng thy nh sng cui ng hm. Vin tng y
ti hi ngh li khng trnh by ln Tng Thng Johnson.
Trc , Westmoreland gi cho Tng Thng Johnson hai d tho trong
vn nhm chm dt chin tranh. Th nht, Westmoreland ni rng, nu cung cp
cho ng 570 ngn qun th n nm 1970, cc i n v ch lc ca Min Bc mi
b nghin nt v an ninh ca dn chng Min Nam mi c bo m. Th hai, 665
ngn qun th t nm 1969 Min Nam Vit Nam an ninh an ninh c bo m.
Cui cng ng ta kt lun rng, nu gi mc 470 ngn qun th cuc chin tr nn
kh khn v Min Nam Vit Nam c an ninh sm nht cng phi t 1972.
K hoch ca Westmoreland t nhng nh lnh o Hoa K trc nhng
s la chn: Rt qun? Leo thang bng cch tng cng cc cuc di bom xung
Bc Vit song song vi vic tng cng qun chin u Hoa K ti Min Nam Vit
Nam v tn cng thng vo nhng cn c dng qun ca H Ni ti cc nc
trung lp Lo v Cam Bt? hoc thng lng iu nh vi H Ni? Nu H Ni
vn ngoan c th vn duy tr kh nng chin u hin ti ca Hoa K cho n khi no
trao tr trch nhim y cho dn chng Min Nam Vit Nam.
Bunker ni vi Tng Westmoreland trong nim tn cn l Tng Thng

Johnson mun t t kn o rt qun ra khi cuc chin ny. Ti hi ngh Tng
Thng Johnson cn cm gi trn tay ng k hoch d tho ca Westmoreland. ng
ta lng l trong vic mun tng thm qun chin u Hoa K. Cng chin
tranh gia tng n mc tt nh sut 21 thng qua, l iu m Hoa K thc
hin c cho Min Nam Vit Nam. V cng l thi im m thi ca thnh
phn ng h cuc chin ln cao nht. Bunker hiu ni bi ri ca Johnson trong
vic tng cng thm qun chin u v cng hiu mc ch m Tng Thng
Johnson c cuc hi ngh thng nh ti Guam l nhm thc hin mc tiu Hoa K
qua mt phng cch mi.
Sau hi ngh, Johnson ni trc cng chng, y l mt cuc chin u
phc tp v kh khn. V vy n khng d dng tm ra cch gii quyt n tha ngoi
tr ta phi trc din vi nhng kh khn . ng ta thm rng, cuc chin ny mang
tnh cht nghim trng, cho nn nu khng gii quyt nhng nguyn nhn mu cht,
th chng ta khng th tm ra cu tr li nhng g s xy ra trong tng lai.
Ngy 28 thng 4 nm 1967, Ellsworth Bunker trnh y nhim th ln v
Nguyn Th Min Nam Vit Nam l Tng Nguyn Vn Thiu. Cng vi Trng
Ban Nghi L, trong chic xe ring ca ng Thiu, c on m t m ng, Bunker
c hng dn i vo Dinh c Lp. Bui l c t chc n gin. Mt ton
qun danh d trong ng phc mu trng n cho ng Bunker c mt bi pht
biu ngn trn mnh giy vit sn. ng Thiu p li cng ngn gn. Ri cng
nng ly chc mng.
Tic dt, Thiu mi Tn i S Bunker gp ring ng khong 40 pht.
Tip theo l cuc gp trao i vi nhng nhn vt trng yu trong chnh ph Min
Nam Vit Nam. Nhn c hi ln gp tin khi ny, Bunker khng nh rng, ct li
ca s thnh cng trong cuc chin tranh ny l phi n nh s an ninh ti cc x
p trong c nc.
Nguyn nhn su xa a y Bunker tm thy c, vic cp thit l
phi bo v v gn gi an ninh cho nng dn, n chng phi l ng rt ra s hiu bit
t sch v hay nghin cu m l du n t thi nin thiu ng chng kin v cn
m nh mi trong tr ng l cuc cch mng ti nng thn M Ty C.
L mt thanh nin va mi tt nghip i Hc Yale chng bao lu, Bunker
u t vo mt n in trng ma ti vng h lu gn bin ti M Ty C. V cng
vic nn thnh thong ng phi n sng ti y. Mt ln, sau khi ri n in ma,
ng ta ng li mt m ti mt khch sn nh gn nh ga xe la ch sng hm
sau p xe la i vng bin. Ti hm y, chung quanh khch sn hai tng ni ng
tr ng, nhng ting sng n xy ra. Sng hm sau, khi m ca phng, ng
hong ht nhn thy mt ngi n ng b bn cht nm ngay hnh lang li i gn
phng ng ca ng. ng cht nhn din rng, lc lng cch mng vt ra
ngoi s kim sot ca qun i chnh ph, chim gi mt phn lnh th M Ty C
v ang tin chim Thnh Ph Mexico City. ng xe la b gin on v nhng
chuyn du lch xung vng bin lun lun b tn cng v ngn cn. Tr li n in,
ng xin t chc.
Sau , Bunker lun lun rt ra bi hc rng, chnh nhng ngi nng dn
chn t lm vic vi ng ti n in v gia nh h l nhng ngi bo v
ng thot ra khi s ng vc v st hi t hai pha u tranh nhm ti m nhng
nh tr thc khoa bng ang nm quyn lc quc gia h khng th no nhn chn ra
c, trong tng lp lao ng y, vi bn cht e ngi, rt r, nhn ni, chnh h mi
l nhng con ngi mang y nhn tnh nht.
Cng ngy trnh y nhim th, Ellsworth Bunker cng tip xc vi i th ca

Thiu l Th Tng Nguyn Cao K. Bui gp g mang tnh ph bin hn l kn
o. K ni nh mt nh hng bin. Khi Ellsworth Bunker hi K, vn quan trng
nht m Th Tng phi i ph hin nay l g th K p ngay: Ti c th tr li
ngn gn, l cuc cch mng x hi.
K gii thch, sau 80 nm b thc dn Php h v 20 nm cuc chin
thc h tn bo th Min Nam Vit Nam cn phi thc hin mt cuc cch mng x
hi a mt x hi cng bng cho tuyt i a s ng bo l tng lp nng thn
ang sng ti ni chn nhau ct rn ca h.
Nhng mi mi v sau ny Ellsworth Bunker cha h c nghe K ni thm
l lm th no thc hin cuc cch mng x hi m ng K tng tuyn b c.
Sau ln gp g y, Ellsworth Bunker thy, kh nng ca K khng th lm ni
nhng g m ng ta ni.
Qua nhng cuc trao i u tin ny gia Thiu v K. Ellsworth Bunker
ngh Thiu l ngi ng ta c th cng tc trong nhng nm sp ti cho d s bt
ng v ng li chnh tr gia Thiu v K lm cho tnh hnh ri ren thm. Sau
96 tun l lm vic. Ellsworth Bunker gi mt bn phc trnh v Ta Bch c cho
Tng Thng Johnson, qua ng cho bit, Thiu v K c hai ngi u c nhng
nhn nh hp l nhng vn l thi gian khng th cng mt lc thc hin kin
ca c hai ngi.
Tr li Ta i S, Ellsworth Bunker trnh by vi nhng chuyn vin cao
cp nhng nhn nh ca ng v n lc ca Hoa K ti Vit Nam. Trc ht, Hoa K
b cun ht a y vo con ng phi ng u vi mt cuc xung t kiu
mi, phc tp hn nhiu. Th n, do bn cht mt cuc chin tranh mang tnh gii
hn nn Hoa K khng th tm ly s chin thng do t mnh quyt nh trong thi
gian nhanh nht m tri li phi cn c s kin nhn v chu ng.
Ellsworth Bunker ch th cho cc nhn vin di quyn phi tht tnh to khi
trc din vi nhng vn kh khn v khi gii quyt khng cho nhng p lc
nh hng, tri li, cn gi cho b c c trm tnh, thoi mi v thanh thm. ng
ni thm, chng ta thng c thi quen hay hi h khi bn rn. c tnh y i lc
c th chp nhn c nu s hi h l suy ngh tm ra mt hng i tt nht
m ta phi chn. Bn cnh s trnh by , Ellsworth Bunker cn ch th 12 nhn
vin cao cp trong Ta i S phi xt li quan im ca cc nc Chu, nhn
danh ng, tm hiu v lng nghe kin ca h v vic Hoa K n lc gip Min
Nam Vit Nam.
Ellsworth Bunker ti xc nh vi nhng thuc cp v mc tiu ca Hoa K ti
Min Nam. l mang n min t nay mt nn ha bnh lu di, v gip dn
chng nc ny c c hi t quyt nh mt th ch chnh tr, xy dng vng chc
mt nn kinh t v mt bn Hin Php m h chn la v lm sng t chnh ngha.
V nn an ninh ca cc quc gia trn th gii cng nh ca cc nc trong khi Lin
Phng ng Nam , Hoa K phi c trch nhim can d chn ng s xm lng
ca cng sn.
Ngay t lc nhn nhim v i S Ellsworth Bunker ra 4 mc tiu u
tin hng u phi thc hin. Trc ht, khuyn co nhng nh lnh o Min Nam,
nhu cu bc thit, mt chnh ph phi c phn nh nguyn vng ca cc lc
lng chnh tr trong c nc.
Th hai, mt chng trnh bnh nh thnh cng s a n s n nh an
ninh ti nng thn, chn ng c cc lc lng v trang c nhng hnh ng bo
hnh vi ng bo.
Th ba, Qun i Min Nam Vit Nam s thay dn Qun i Hoa K trong
vic ng u vi cc i n v cng sn.
Th t, gip chnh ph Min Nam Vit Nam xy dng nn kinh t pht trin
vng mnh nng cao mc sng v kh nng ti chnh tip tc ng u
vi cng sn Bc Vit trong lu di.
n Si Gn, Bunker t t cho chnh ng mt s mnh l phi bo m
cho Min Nam Vit Nam trong tng lai l mt x s hon ton c lp vi mt nn
kinh t vng mnh. Ngy 24 thng 5.1967 Bunker phc trnh v cho Tng Thng
Johnson rng Chnh n v Ci t lc lng qun s Min Nam l u tin th ba
sau khi mt chnh ph theo Hin Php c bo m v iu kin an ninh ti nng
thn c pht trin.
i S Ellsworth Bunker quan nim rng, cho d Hoa K lm nhng g v
phi hy sinh n u th vic ngn chn cuc chin tranh ny cng tr nn v ch
nu khng to cho dn chng Min Nam Vit Nam thc c rng h phi ng
gi vai tr sng cn trong vic bo v nn an ninh cho chnh h. Ellsworth Bunker
lun yu cu Tng Westmoreland bo co cho ng bit s tin trin ca Qun i
Min Nam Vit Nam hng tun.
Vo cui thng 5.1967 Bunker ti thm mt s Tnh gn Nng, mt
Thnh Ph ln v chin lc Min Trung Vit Nam. Thng trc , Thnh Ph
ny xy ra nhng trn nh ln. Theo ti liu tch thu c cho bit, cc i n
v ca ch n nu trong vng i ni. Ma ma l n, cy ci tr nn dy c
trn nhng vng ni, l li im cho cc n v cng qun n nu.
Ri Nng, Ellsworth Bunker bay xa hn v hng Bc, nhn ngm cnh
thin nhin ni non hng v ln vo u nhng chc tch ca chin tranh tri di.
Nng l mt Hi Cng p tuyt vi vi bin nc su xanh thm. Nhng ngn
ni xanh um tri bt trn cc cnh ng la bn nhng thn lng nh lm cho
Bunker gi nh n nhng lng tng t an bnh ti cc nc ng Nam .
Va p xung mt ngi lng c chnh quyn a phng cho bit l c an
ninh, phi on Bunker b du kch bn s. Bunker ci thm, nh li nhng bn
bo co m ng tng c mang y tnh lc quan trc y. Phi on sau
cng n thm mt tri nh c, ni c 12.000 dn chng t nn t bin gii st v
tuyn 17 va chuyn vo. H ang tm tr trong nhng cn nh ang xy ct m
nhn cng l nhng Binh S Qun i a phng, mt s dn s t nguyn n t
Si Gn, vi s trang b v tip liu ca Hoa K.
Theo Ellsworth Bunker, tri ny qu l mt mu mc, kho t chc. ng x
c xy dng, nhng ging nc c o, dn chng ang xp hng ch
chnh nga, k khc ang c iu tr trong Bnh X. Hu ht h cm thy vui
mng v thot ra khi vng ang din ra cuc chin.
Tip ni cuc hnh trnh, Ellsworth Bunker dng trc thng bay quan st
vng phi qun s. ng ta thy ngn i 117 m lc lng Hoa K chim gi
v nhng Binh S ang ph hy nhng giao thng ho do cng qun thit lp trc
chun b nhng cuc tn cng vo cc Tnh cc Bc Min Nam Vit Nam.
Nhng iu gy xc ng nht cho Bunker trong chuyn i ny l lc dng
chn thm Tu Bnh Vin Repose ang th neo vi dm ngoi Cng Nng,
Ellsworth Bunker bt khc khi nhn thy nhng thanh nin mang y nha sng
m nay thnh tn ph, b trng thng, ang cho n ng. Tin n tng dy
cc thng binh ang iu tr. Bunker ci xung, ni chuyn vi tng ngi va
an i va khuyn khch. Y S Trng Khoa Gii Phu yu cu i S trao huy
chng ngnh dng liu cho mt thanh nin tr m i chn ca anh va b ca
b ngy hm qua. Ngi thanh nin da en, tr v p trai n nhn chic

huy chng cao qu vi dng lnh lng lm tri tim Bunker tr nn t but.
Ri mt thanh nin khc, i mt vnh vin khng nhn thy anh sng, i
chn b ct b ti u gi, th nhng tinh thn li vn y lc quan. Khi Bunker
thm hi, anh ta p: Khng sao, ti vn khe mnh. Ngy mai ti s tr li nh.
Vi Qun i Hoa K cng vi lc lng qun s ca ng Minh, Tng
Westmoreland t ra ba mc tiu cho nm 1967: Th nht, chn gi qun i
cng sn H Ni bin gii Min Nam Vit Nam. Th hai, truy lng v tiu dit cc
i n v H Ni trong lnh th Min Nam Vit Nam. Th ba, thm nhp v v hiu
ha cc hu c ng qun ca H Ni.
Bt u t nm 1967, Tng Westmoreland m nhng cuc hnh qun
quy m tiu dit cc c im ch qun ch st vng Ty Bc Si Gn vi cc
chin dch Cedar Falls ti vng Tam Gic St, chin dch Junction City gn chin khu
C. Cc tip liu v ng hm kin c ca ch qun b tch thu v hy dit. Thm
vo , cc n v cng qun, do sc p ca Qun i Hoa K rt ra khi nhng
mt khu, b Qun i Min Nam Vit Nam tn cng, v ln u tin trong nhiu
nm qua, Qun i Min Nam gy cho qun i cng sn min bc nhiu tn
tht nng n.
Nhng mt khu m H Ni thng t ho l bt kh xm phm gn Si Gn
khng cn l ni chn an ton cho h na, bt buc b ch huy ca cng qun v
nhng hu c tip liu ca h ri xa Si Gn. Cuc hnh qun Thayer II, tip theo l
cuc hnh qun Persing ca S on 1 Khng K Hoa K y cng qun ra khi
na Tnh pha Bc Bnh nh ni m h tng ru rao l vng t gii phng ca h
trong qu kh. Ni m h tng ru rao l vng t gii phng ca h trong qu kh.
Dc theo vng phi qun s, st vi Min Bc Vit Nam, mt lot cc cuc
hnh qun trin khai bt u t thng 1 nm 1967 chn ng cc s on
Bc Vit phi nm bn kia gii tuyn ca h. Cc n v Hoa K v Min Nam Vit
Nam, ln u tin, tin su vo phn na cc Nam vng Phi Qun S kha cht
s xm lng ca Bc Vit.
St vi vng Nam gii tuyn, Tng Westmoreland thit lp nhng c
im B Binh v Pho Binh c kh nng b gy mi mu toan ca H Ni trong vic
chuyn qun ca h vo cc Tnh cc Bc ca Min Nam Vit Nam. Hng lot
nhng trn chin m mu gia Thy Qun Lc Chin Hoa K vi Bc Vit cui
cng lc lng Hoa K chim gi nhng ngn i chin lc chung quanh
thung lng Khe Sanh. Sng c nhn M16 b ch trch khng c hiu nng so vi
AK ca ch qun trn chin trng. Dc theo bin gii pha Ty ca Min Nam, cc
cuc hnh qun Sam Houston v Frances Marion y cc n v cng qun v
st vng ng Bc ca Cam Bt.
Phn ln cc Tnh pha Bc ca Min Nam Vit Nam b p lc ca cng qun
ngy mt gia tng. C t nht l ba s on ca H Ni thm nhp qua vng Phi
Qun S. Tng Westmoreland phi tng cng thm cc n V Thy Qun
Lc Chin ra vng ny v thnh lp ba L on B Binh c Nhim ti Tnh Qung
Ngi mt Tnh nm dc theo min Duyn Hi, lm gim thiu cc n lc hot
ng ca i phng nhng vng m h tng kim sot t nhiu nm qua. Qun
ca chnh ph Min Nam b tn tht kh nng. C l Qung Ngi l Tnh duy nht
m Mt Trn Gii Phng Min Nam bn r su vo cc tng lp dn chng
nng thn. Cng Tnh ny trong cuc chin tranh gia Php v Vit Minh l ni m
lc lng qun s ca Php khng h t chn n c cc lng mc nng
thn.
C l khng c mt cuc chm trn no m Qun i Hoa K cm thy gay

go hn l ti Qung Ngi. Khc vi vng rng ni hay nhng ni khc, Qung Ngi,
cng qun sng ln ln trong qun chng, v vy khi ha lc ca Hoa K nhm tn
cng cng qun th ng thi cng gy nhng tn tht nng n cho ti sn ca dn
chng.
trnh tn tht cho dn chng, Bunker ng vi chin thut ca
Westmoreland a ra. Ti ni ny, Qun i Hoa K phi x nh ra thnh tng
Trung i tc chin, xa cch vng dn chng c ng v hot ng chung vi cc
n v ca Min Nam Vit Nam. Chng trnh ny c gi l Chng trnh phi
hp hot ng cp Trung i (CAP: Combined Action Platoon) lm gim hiu
nng ca Qun i v ha lc khng c s dng ng mc v ng khc, ch
qun sng ln trong dn chng.
Trc ht, ng u vi mt cuc chin tranh du kch, cuc chin ko di
24 gi mi ngy, thng trc ti cc lng mc x p, trch nhim tin quyt phi v
chnh ph Min Nam vi Qun i, Cnh St, Nhn Dn T V, Cn B, c bit
cc ngnh do h hun luyn. Khi Qun i Hoa K c mt ti y nm 1965
khng nhn din ra iu khc bit , khng thy rng phi gi y l mt cuc
chin khc v n khng phi l cuc chin c s dng hng i n v m l mt
cuc chin bao gm kinh t, chnh tr m qun s ch dng h tr cho s bnh
nh. Chng ta phi tm mt danh t mi, ng ngha hn, xc nh bn cht s
tham d ca chng ta vo cuc sung t ny. Danh t Bnh nh mang mt
ngha th ng, khng din t ht hng v vic can d ca chng ta.
Bnh nh l s ti lp lut php v cng bng mt quc gia ang c chin
tranh v nn trt t cng cng quc gia b bo hnh hn l mang mt nim
n gin l thc hin v cng l.
Cng vic ca ti ti mt ngi lng nm trong th im m Chng Trnh Bnh
nh phi thc hin: Trt t cng cng c bo m ngy cng nh m, nhng
ng la mu m, nhng trng hc tt, nhng bnh x c nhng tin nghi ti
thiu, ng x khng h hng nhiu, ch ba sm ut, vn ha c pht trin,
tn gio c t do v tt c nhng nhu cu m qun chng i hi c p ng.
Bunker h tr Tng Westmoreland trong chin thut s dng Qun Lc Hoa
K. C ln ng ta ni, ti sao Min Nam khng c ni no c coi l an ton
nu cc i n v cng sn c t do chuyn qun ti ni no h mun. Nu
qun Hoa K v qun Min Nam Vit Nam khng dm ng u khi chm trn h,
khng nh bt v y h ra khi nhng cn c nm ngay nng thn, khng c
lp v ngn chn h nm su trong rng ni th ri ra chin tranh ch xy ra ti
nhng ni m cng sn mun v la chn, gia lng cc Thnh Ph v ngay trong
lng ni dn chng ang sng. Cuc Tng Cng Kch vo dp Tt Mu Thn 1968
chng t iu v hu qu l gy ra nhng thit hi to ln v ti sn v tnh
mng ca ng bo Min Nam Vit Nam.
Nu khng y ni ch qun v st vng bin gii, iu cng c ngha
rng, mt phn lnh th ca Min Nam Vit Nam thuc v i phng v do qun
i Bc Vit chim ng v kim sot. Chnh ph Min Nam v vy kh c th tn ti
c lu di. Chin thut Lng v Dit hu hiu trong giai on u tin ca cuc
chin nu cng qun b cn qut y lui. Do , Bunker tn ng k hoch ny
ca Westmoreland. ng ta tin rng Tng Westmoreland l T Lnh Chin Trng
hn phi c nhng nhn nh chnh xc hn ng.
K n, nhng g Bunker tin tng v T Lnh Chin Trng khng sai lm.
Westmoreland tuy chm nhng tch c lc lng cng qun ri khi dn
chng, to iu kin cho ng bo Min Nam nhn lnh trch nhim ca h v cuc
chin. Nn chnh tr v kinh t bt u n nh v pht trin.
Lyndon Johnson a ra mt sch lc sai lm vo nm 1967 l cm Qun
i Hoa K khng c truy kch cng qun ra ngoi bin gii. Thng 6 nm 1967
Bunker khuyn co vi Tng Thng Johnson l cn phi cho php Qun i Hoa
K c quyn tin vo lnh th Lo ct t ng mn H ch Minh. Nu khng
th H Ni vn tip tc gi ngi v v kh vo Min Nam v cuc chin vn c tip
tc. Vic nm bom c th lm gim st nhng khng hiu nng chn ng dng
ngi v tip liu m Bc Vit, chuyn qua ng mn ny. Do vy cng chin
tranh vn khng yu i trong nhiu nm k tip cho d tch ri h c xa cch
qun chng.
ng khc, c nhng c a an ton ti Lo v Cam Bt, cho d c b tn tht
nng n nhng ri sau cng qun c th ti cung cp v tip liu vn tip tc
nhng trn nh khc. Ni r hn l H Ni vn ch ng cuc chin, bt chp
nhng tn tht ko di thi gian chin tranh. Tt nhin l d c s thm nhp t
ca qun Bc Vit, lc lng Hoa K cng khng th b nh bi trn chin trng
Min Nam Vit Nam, th nhng vi nhng tn ph to ln m chng ta phi chu ng
v cuc chin ny s dn ta n tht bi v mt chnh tr ngay ti Hoa K.
Bunker khng tin rng dn chng Hoa K s ng h chnh ph theo ui
mt cuc chin lu di. V ng thi ng ta cng khng nhn thy mt trin vng
sng sa no nu cuc chin ch duy tr mc l gy cho i phng nhng tn
tht nng n. Gi nh ngay t nm 1967 chng ta chn ng s thm nhp vo
Min Nam qua ng Lo th H Ni kh lng thit lp c nhng cn c an ton ti
Cam Bt v t nc ny trnh c cuc chin tranh do s bnh trng ca H
Ni nhng nm sau.
Tng Westmoreland hon ton ng h nhng d tho ca Bunker. V
Tng T Lnh Chin Trng ny tng nhiu nm than phin v chnh sch cm
truy kch khi cng qun rt v bn kia bin gii Lo v Cam Bt. William Sullivan, i
S Hoa K ti Lo, phn i vic s dng Qun i Hoa K ti Lo. ng ta ngh, ch
nm bon trn ng mn H ch Minh l mc tiu ca Hoa K t c ri. Vi
cch nhn qun s nh th, nn ngi M Si Gn tng cho ng ta danh hiu l
Nguyn Soi Sullivan.
Bunker d on, ri ra Washington cng ni, ng ta mt ngi in. ng
nh ng on, vo nm 1967 Washington ch th khng cho php B Binh M truy
n cng qun sang t Lo. Nm 1961 Tng Thng Kennedy quyt nh khng
dng qun s i u vi sc mnh cng sn ti Lo. ng bt u m nhng
cuc thng thuyt. Cui cng vo nm 1962, mt tha c ha bnh t c,
mt chnh ph lin hip ra i ti Lo.
H Ni khng b l c may v bn tha hip . V cng khng bao gi
rt qun ca h ra khi Lo nh H Ni ha trong tha hip. Ri th, trn chin ti
Min Nam cng ngy cng tr nn trm trng, H Ni ko di ng mn H ch
Minh xuyn qua vng i ni min cc ng ca Lo. Nm 1967 tha c t
c v mt nc Lo trung lp nghim nhin tr thnh mt tha c gip cho
H Ni m rng cuc xm lng ca h ti Min Nam Vit Nam. Ct t ng mn
H ch Minh ngay ti Lo bng B Binh Hoa K b ngn cm v tha c . Bunker
khng hiu ni rng ti sao mt tha c m H Ni vi phm tng ngy th m
Washington vn c tin rng tha c c hy vng gip mc tiu Hoa K t n
s thnh cng.
Vic phn i k hoch tn cng ct t ng mn H ch Minh lm gim
ch chin u ca phn ln Qun i Hoa K. Vo thng 6 nm 1967, Bunker cm
thy rng Washington vn tip tc gi thm qun sang Vit Nam tc khc theo li
yu cu m khng cn gi thnh phn ng vin tr b (vic g xy ra!) v s
qun ng o ny c s dng nh mt lc lng ph trng trnh din. Mt bn
nh gic theo kiu bt c k th, k dao trn c hm da ri th cho k th
chy, cn bn kia li phi thng cho bng c bt k xng mu ra bao nhiu.
Th ba, Washington quan nim rng, vic Hoa K a qun qua Lo c th
dn n tnh trng Hoa K phi ng u vi qun cng sn Trung quc. Chnh
quyn Johnson mun gim thiu ti a v nhng nguy c c th a n cuc trm
trn vi Trung cng.
Khi ti hi Bunker v vn ny, ng ta khng ngn ngi tr li rng khng
ct t ng mn H ch Minh l mt chin lc sai lm h trng ca Tng Thng
Johnson. Ging ni ca Bunker c iu g khc thng khi ng ta nhc n Sullivan,
ngi son tho ra tha c v l cha chnh sch ca Hoa K ti Lo. Lo l
chic cha kha v mt a d dn n s xung t ti ng Dng.
Tng Thng Eisenhower nhn ra iu ny. Trong l bn giao Tng Thng
nm 1961, ng ta ni vi Tng Thng Kennedy rng nu Lo ri vo tay cng
sn kim sot, ng khng tin rng phn ng Nam cn li c th t bo v.
Kennedy trong quyt nh khng to chin tranh ti Lo v sau ny, khng lng gi
ng mc s vi phm ca H Ni qua tha c 1962 l nn tng cn bn gip cho
H Ni xm chim Min Nam. Ch cn tip tc thm nhp qua ng Lo cho H
Ni c c hi bin mt min t nc an bnh tr thnh vng t chin tranh.
Vi li yu cu ca ng l chn ng Bc Vit dng lnh th Lo, Ellsworth
Bunker a ra mt tm nhn chin lc m Hoa K phi tham d vo cuc chin.
Khi a ra nhng khuyn co , ng ta khng h ngh l l nhng li ch trch
hoc chng li chnh sch m n gin l li nhn xt ca mt ngi ang nhn
lnh trch nhim. Th nhng nhng li khuyn co ca ng ta, Washington khng
h quan tm.
Sau khi k hoch ca Bunker ct ng mn H ch Minh b t chi, B
Trng Quc Phng ca Johnson l McNamara lin n Si Gn vo thng 7. Nhm
pht trin Qun Lc Vit Nam Cng Ha, Tng Westmoreland a cho Mc
Namara nhng d tho tng cng sc mnh Qun i khng ch l lc lng
a Phng Qun vng chung quanh Si Gn m phi ti trang b tt c cc lc
lng Ngha Qun, Nhn Dn T V tt c cc Tnh Min Nam Vit Nam. Song
song vi iu , cn pht trin thm thnh phn s quan, nhn vin tnh bo, thm
bo... C vn lng bng cng phi c tng hn. Hng Tam c nguyt mi
d n trn phi c duyt xt v c iu chnh cho ph hp vi nhu cu thc
tin.
Westmoreland cng phi phi hp vi B Tng Tham Mu Qun Lc Vit
Nam Cng Ha chun b cho nhng cuc hnh qun hn hp trong chin dch
c d tr vo nm 1968, qua xc nh vai tr v nhim v m Qun i ca
mi bn cn phi t ti trong cuc hnh qun. l nhng bc vng chc u
tin m Bunker c gng chuyn giao t t cuc chin cho nhn dn Min Nam
Vit Nam m nhn.
B Trng Quc Phng McNamara hon ton ng h nhng d n ny. ng
ta ni vi Thiu v K, c mt nn an ninh lu di, cc lc lng chin u
Min Nam Vit Nam cn c pht trin m nhn trng trch hn l ty
thuc vo lc lng Hoa K. McNamara ng thi cng loan bo cho Bunker v
Westmoreland bit nhng quyt nh mi nht ca chnh ph M. Cc n v tr b
Hoa K s khng c ch nh a vo cuc chin Vit Nam. Qun s cao nht
m Hoa K tr liu t ti. Tng Thng Johnson ng mt im duy nht l ch
tng thm qun s ti Vit Nam trong trng hp tht s cn thit. Vo ngy 8
thng 3 nm 1967 l thi im m qun s Hoa K Vit Nam t con s cao nht,
525 ngn ngi, di mc ti thiu m Tng Westmoreland yu cu vo ma
Xun trc .
Quyt nh ny ca Tng Thng c thng bo ngn gn, n gin l iu
hin nhin chng t Johnson mun rt b khi cuc chin v i hi Bunker tm
phng thc Hoa K rt lui m khng xem l k b i phng nh bi.
Song song vi k hoch , nhng ngi c lnh ca Tng Thng n
thuyt phc cc nc ng Minh Chu nh Nam Hn, Thi Lan, c Chu v Tn
Ty Lan, gi thm qun chin u vo Min Nam Vit Nam. Nhng nc ny c
qun chin u ca h tham d vo cuc chin nh mt n lc by t quan im
ca h chng li tham vng xm lng ca H Ni.
Thi thiu can m trong quyt nh khng cung cp qun s do nhu
cu chin trng i hi ca Johnson, c chin lc gia s 1 ca H Ni l V
nguyn Gip khai thc trit . Chin lc ca H Ni l c ko di trn chin tranh
c tc dng. Trong ma H nm 1967, Gip vit mt tiu lun bng ting Anh
i thng i th thch qua ng a ra mt li tin on: Vo lc ny, Hoa
K khng c qun p ng chin trng do Westmoreland i hi. Nn
kinh t v qun s ca Hoa K phong ph, cho d l v i nhng khng phi l bt
tn. V cng t , Gip chun b tng cng kch vo dp Tt Mu Thn 1968.
Vi hai quyt nh a ra vo thng 6 v thng 7 nm 1967 r rng l Lydon
Johnson khng mun Hoa K c s chin thng qun s Vit Nam. Quyt nh
khng ct t ng mn H ch Minh cho php H Ni c iu kin nui
dng cuc chin ca h ti Min Nam cho n khi no Hoa K khng cn ch
kin nhn v Washington c quyt nh khng tng cng thm qun, th lc y i
vi H Ni, cuc chin thng ca h gn k. K i u ch yu vi lc lng
Hoa K v nht quyt tm ly s chin thng trong cuc xm lng ca h ti Min
Nam l cng sn Bc Vit th c hai triu i Tng Thng Kennedy cng nh
Johnson khng ai c k hoch phi lt chnh quyn cng sn c.
S chin thng hay tht bi ca Hoa K gi y ch cn c xc nh do dn
chng Min Nam Vit Nam. Nu h kh nng bo v x s h th chin lc
ca Hoa K c xem nh chng bao gi t ti. Qu tht y l mt iu xun
ng khi mc tiu ca mt cng quc li trt tr cho mt ng Minh m kh nng
ca h cn ang yu km. Nhng tri li, l mt ngha v cao qu nu s can d
ca Hoa K khng nhm vo mc tiu xm lng m ch gip cho mt ng Minh
t v. Hoa K trt trch nhim trn vai nhng ngi Vit Nam khng cng sn.
Sut ma H v u ma Thu nm 1967 cc nh bo Hoa K ti Min Nam
Vit Nam phn ng v cho rng M nhn lnh trch nhim qun s qu nng
so vi cc ng Minh. Ri th, theo ci nhn thin cn l Hoa K khng phi n x
ny mong tm mt cuc chin thng qun s m John Wayne dng thnh
phim. Nhiu phng vin M quay sang ch trch dn chng Min Nam v c bit l
Qun i Vit Nam Cng Ha. Cng ging nh nhng ln trc, h vin dn
nhng lun c bin minh chnh ngha cho phe gy nn chin tranh. Ngi Php
ng ha nhng ngi cng sn Vit Nam l ngi theo ch ngha quc gia,
ri t bo ch ch trch v kh nng v sc mnh ca Qun i Min Nam.
Theo h, nhng ngi Min Nam Vit Nam khng phi l nhng ngi quc
gia chn chnh, m ch l mt s t nhn, bi v nu l ngi theo quc gia ch
ngha th h phi kiu hnh v cuc chin u ca h, h phi hin thn cho t
nc ca h... Vi li nhn nh y a h n kt lun rng Min Nam Vit Nam
khng th no nh bi c nhng ngi cng sn bi v nhng ngi cng sn
ny mi l nhng ngi chnh thng quc gia. Li l lun tro tr, ln sng ny dn
d tr thnh ph bin, to trong qun chng M mi c cm vi Qun i v S
Quan Qun i Vit Nam Cng Ha.
Sut ma H v ma Thu nm 1967, vi s c vn ca Bunker v
Westmoreland, Qun i Min Nam Vit Nam, Hoa K gi tt l ARVN, bt u
m nhn s trng trch ch yu ca h. Th nhng bo ch M ch cp rt t v
s tin b ny. Bunker cm thy y l mt iu thiu lng thin. T Time v
Newsweek c nhng bi bnh lun quan trng a ra nhn nh lng gi
thp v kh nng Qun i Min Nam. Ch bt Newsweek ti New York c bi
di ta chm bim Nhng con s t ca h v nhng con th ca chng ta.
Bi bo kt lun: Qun i Min Nam Vit Nam km ci li bnh hon. Ging nh
ci x hi sn sinh ra n, n mang b mt i khng, li, h hng, thiu nng
lc, khip s hn nht. Trong khi thc tin th Qun i Min Nam c mt bc
tin kh di v c kh nng nh bi qun chnh quy ca H Ni. Bi bo cng
khng h cp n vai tr v s pht trin ca Qun i Min Nam trong thi gian
va qua.
Vo thng 8, tng thut ca t Time to cho mi ngi c c n tng
l Qun i Min Nam mun trn trnh giao chin. R. W. Apple ca t New York
Time cng trong thng 8 vit: Theo quan im ca phn ln cc nh quan st,
cuc chin khng tin trin tt. Chin thng khng gn tm tay v c th khng t
c.
David Halberstam tip xc vi mt s nhn vt Hoa K Si Gn trong mt
cuc ving thm ngn vo cui nm 1967, v li Hoa K, ng vit: Hy nhn k
thy c bng ti ng hm cn ko di tn u. ng ta vit tip, cho d
cch nhn khoan dung nht th Qun i Vit Nam Cng Ha vn c xem l o
qun yu km v mt ch huy v thiu kh nng chin u. Ri kt lun: Ti
khng ngh, ng Minh ca chng ta c th lm c phn na trn thng trong
cuc chin ny.
Vo gia thng 9, Peter Arnett ca hng thng tn AP vit Qun i Min
Nam ln trnh, ch cho Hoa K chin u. Arnett c gii thng Pulitzer
vit trong mt tc phm khc: Si Gn, mt thnh ph hng th trong vng t t
thn. Bi ny gy mt tc ng, v trong khi nhng ngi M cht ngoi x
s ca h th Si Gn, qun v dn Vit Nam vn sng, vn trc tng th hng.
Cun sch ny khin nhng ngi M hiu mt cch sai lm hon ton nhng g
ang tht s xy ra ti Vit Nam.
Newsweek ghi nhn trong s ra ngy 13 thng 11.1967 l bo ch M c
s thay i v cch nhn ca cuc chin, khi Bc Vit a qun ca h vt qua
vng phi qun s vo ma Xun nn ny. Cuc chin c hiu l khng cn do
pha Hoa K gy nn. Nhng nh phn tch thi s bt u vit li. S hiu bit
m m v k th dn dn c sng t ra.
Mt nh bo M ni vi Bunker l dn chng Min Nam s phi hy sinh
mt khi Hoa K khng c kh nng chu ng mt trn chin lu di.
Tng Westmoreland, con ngi sng vi nim tin tuyt i li tuyn ha
ti West Point: Trch Nhim-Danh D-T Quc, th gn nh khng th no hiu ni
mc tiu v cung cch lm vic ca nhng nh bo tr tui. Khng c mt bi bo
ni ln mt Tng lnh tn ty phc v, bi v tin s phc v l cho t quc v
s tn ty l hon thnh trch nhim m ng ta c t quc y thc. Chng
hn gii thch R. W. Apple trong phn bi vit ca ng vo thng 8 nm 1967 cho
rng cuc chin tranh i vo ch b tc.
Wsetmoreland vit cho thng cp ca ng rng: Apple l con ngi y

bi quan v ng vc... Hn ta vn tip tc ln n chng ta l thiu lng thin trong
vic tng trnh v nhng tn tht v chng ta dng ln nhng hnh nh gi to.
Trong nhng thng gn y, ti thy Apple ch trch ngy cng tr nn gy gt
hn, tha m ngy cng to tn hn. Da trn nhng iu hoang tng v o
ngc tnh hung thun li ang xy ra ti y, chng ta tin on, ri ra anh ta vn
tip tc ng vai ca mt k lun nghi ng v ch trch. C th hn ta ang c gng
chim mt gii Pulizer(Larry Bermanm Trang 59).
Xt cho cng th anh ta khng phi l ngi c , ch l mt con ngi v
trch nhim. Westmoreland ch ri vo trng hp, nhng tin tc sai lch c c
chuyn ra khi Si Gn v gii Pulitzer khng trao cho nhng ngi cung cp
nhng ngun tin ng n. i vi nhng nh bo tr, con ng vn ln th
Vit Nam l ni duy nht to cho h c c may, thu nht nhng cu chuyn
c ng trn nhng trang bo u v lm cho tn tui h c mi ngi bit
n.
Trong mt ba cm chiu n gin m Ellsworth Bunker thng hay t chc
dnh ring cho bo ch, Bunker ln u tin gp Arnett, loi ngi n o,
nhiu kin v cng lm phn i. Nhng nhng bui gp g mang tnh cht va
cho va nhn c hai bn. Bunker cm thy cn thit v qua , bo ch s cho ng
ta bit v nhng nhn nh ca h qua chin cuc ang din tin. Ellsworth Bunker
lun gi thi thn thin khi nghe bo ch bnh lun nhng g ti Si Gn nhng
qu tht ng cm thy nhng li bnh lun thiu ng n v chn tht.
Tri li, ng ta thng gp g vi mt s t phng vin, c bit vi nhng
nh bo ln tui tng tham d v vit tin trong thi Th Chin Th Hai hay chin
tranh Triu Tin. Nhng nh bo tr nh Arnett hay Halberstram dng nh n du
mt iu g kh hiu i vi Bunker. Nhng nm sau ny qua nhng trao i gn
gi, ng cho ti bit rng, tht s, ng khng hiu phng hng v gi tr
nhng nh bo tr ny. h ng ch nhn ra l nhng con ngi lun lun chm
bim v lun lun bp mo s tht.
Bunker khng th no ha nhp c vo nc thang gi tr k l do hu
qu tt yu ca mt nn vn ha thi chin a n. Ellsworth Bunker vi bn lnh
kh tn, t tin ca mt ngi chin thng, trong khi nhng nh bo tr li mang tm
trng ht hng, r ri, tiu biu cho th h t tng lp trung lu Hoa K vo nhng
tht nin 1950 v 1960. ng ta nhn nhng k gi tr tui di i mt nghim
khc, l nh bo thng phi gn lin vi s mnh cao c theo nh ngha nguyn
thy m danh t ny xc nh. Trong khi , qua nhng bi vit, nhng k gi tr
ny li ch phn nh s nh mt nim tin, s hi s v nhng xc ng thiu cn
bng cho thi i m h cu mang.
L tt nhin cch nhn ca Bunker c l v ng l con ngi lc no cng t
tin v t lm ch ly bn thn mnh. Ellsworth Bunker l con ngi ca th h c m
c tnh ca ng c mt nh tm l hc din t: Hon ton t tin v y xc
tn, khng gio iu, suy ngh khng c chp... tn trng v khng tnh cm b chi
phi khi ph phn k khc... nhn hon ton trch nhim m khng li cho thuc
cp... bt c vic lm no cng u ngh n bn phn v trch nhim trn ht,
khng mun ai ngh rng h b ng ta li dng... khoan dung v tn trng nhng
iu d bit, trnh can d vo cc cuc tranh lun... minh bch nhng g mnh c
v ca ngi khc, khng li dng chc v cng ot... tnh tnh lng v
khng c nhng phn ng bng bt... t xc ng v i u vi mi trng hp
kh khn xy n(Atlantic, thng 9.1988).
Nhng nh bo tr th ngc li, h nhn Bunker l lp ngi khng hiu v

cng khng chia s nhng ni lo ngh ca h v cuc chin. S tht bi ca Hoa K
l ni m nh to ln trong tr h, l biu hin ca lp ngi nh mt hng
i. David Halberstam vit vo thng 12.1967, cu hi quan trng c t ra v
cuc chin ny l Liu chng ta c th thng c khng?Anh ta cn tip, ch c
gii th chnh quyn Min Nam Vit Nam th cu hi trn mi c tr li v rng,
iu ch yu l phi ti lp cuc chin theo mc tiu ca Hoa K. Halberstram to
ra mt cuc tranh lun, cuc chin ny l ca ngi M ch khng phi v li ch v
chnh ngha ca dn chng Min Nam Vit Nam.
Nhng nh bo tr nh Halberstam nhn cuc xung t ti Vit Nam qua
lng knh ca mt ngi bnh hon v thn kinh. H l nhng con ngi vn sinh ra
ph nhn tt c mi tin kin, c l, khc t can d vo nhng nh ch x hi
sn c do con ngi t ra nh thi thp nin 1920 m Hemingway v Scott
Fitzgrald tng m t.
Vi ch ngha k chin thng l anh hng (Victorian heroism) v tin vo mi
gi tr phi c khoa hc kim nghim m vo cui th k 19, ch ngha hoi nghi
cn li, bt c mt vn g c hp l n u, i vi h cng tr nn l nhng
tra vn. Khc t nhp cuc vo Th Chin Th Nht lc ang c nhng cuc tn
st m mu din ra ti mt trn min Ty nc c, Hemingway ni cho mt
th h t ph nh rng hy thot ra khi s rng buc dn s v xc nh chnh h
mi l nhng k b mt mt, thua thit.
Nhn vt chnh, mt g n ng trong cun Mt Tri Vn Mc (The Sun
Also Rises) ngm nhn vin n ra khi nng sng m g ta l x th, hn cht nhn
ra chnh hn phi i din vi nhng ri ro v cu mang trch nhim v s sai lch
hoc trng ch trc khi c hng ngn i mt khc phn xt, ng hn, hn l k
xa l.
Hemingway m t chng thanh nin ny mang y bn cht th tnh,
am m xc tht, mt tn c, khng c kh nng lm g c cho chnh g nh
bao nhiu n ng khc c th lm, nhng hn lm c vi n b. Th ng,
l ng, lun tm cch trch c k khc, l loi ngi lun lun ch bit i hi
nhng ngn ngi can d vo bt c vn g. Vi mt cm tnh nh vy th hn l
khng th no tm ra c nhng iu lc quan mt im ng ng n v cuc
chin Vit Nam.
Tng t vi li din t y cht hin sinh trn, Scott Fitzgerald dng nn
cun truyn dn n nhng thc bch trong v n mng Nick git bn mnh l
Gatsby. Nick cng l ngi th ng, vin m. Cn Gatsby th t anh ta thy rng
anh chng c li lm g khin vic giu sang v quyn lc ca anh phi a anh
n ch cht. Ch ch ca Fitzgerald l ni n nh mnh v s thnh vng v
quyn lc ca ngi M hay ni r hn, Hoa K c nn dng s thnh vng v
quyn lc ca mnh ti Vit Nam hay khng, hay ch l li cnh co?
Nhng nh bo tr ti Si Gn khng phi l nhng ngi M duy nht quan
ngi n vn b tht bi ti Vit Nam. Thc tin c mt ngi trc , l
Tng Thng John F. Kennedy cng e ngi v s tht bi nn mun trnh can d
vo cuc xung t ti Vit Nam. Quyt nh ca Kennedy vo nm 1961 rng Vit
Nam, ch khng phi Lo hay Cuba, l ni s din ra nhng cuc xung t mi
nhm t v chng li s bnh trng ca cng sn.
Dng nhng ngn ng nh nhng m ch s kin y, chnh quyn ca ng
ta b kt n l thiu cng quyt i u vi nhng ngi cng sn. Quyt nh
c a ra sau cuc b tht bi Vnh Con Heo, sau khi chm trn vi
Nikita Krushchev ti o, v sau khi c quyt nh li khng dm ng u vi Bc

Vit v Lin s ti Lo.
Robert McNamara, B Trng Quc Phng, ngi cha chin lc qun
s Hoa K ti Vit Nam qua hai triu Tng Thng Kennedy v Johnson, v nhn nh
khng ng mc nn ng xem cuc chin theo cung cch c in bng nhng trn
nh trn chin trng hn l mt cuc chin mang tnh chin lc l phi tin
thng vo Lo v c Min Bc Vit Nam.
Mc tiu ca ng ta l lm sao trnh cho Hoa K khng b tht bi ch khng
nhm n mt cuc chin thng v cng khng xc nh phng cch phi tin ti.
Thi ny khng nhng c c v qua cch khuyn co ca ng m cn tm
thy cc c vn dn s ca ng qua cc ti liu trong h s Ng Gic i. Bi
vy, khong cui nm 1965, khi c nhng ch du cho thy H Ni bt u p dng
chin thut bin ngi nn phi tng cng lc lng ca h, th McNamara vn
lng tng trong li chin tranh c in, ri dn d nhng t tng ch bi v cuc
chin m nh trong suy ngh ca ng.
Nhp cuc chin vi mt tinh thn ch bi l iu bt bnh thng. Bi v t
tng b nh bi s d dng ny sinh, ch ng v lm kh nng khng gim i
phn na khi phi trc din vi nhng kh khn a n. Ch c lng t tin chnh
ngha mi vo cuc chin vi s can m v qu cm. Ni mt cch khc, nhng ai
c s chn la ng, cng vi lng t tin, h s c c hi thnh cng d l trong
mt cuc chin hay trong i sng bnh thng.
Nhng nh bo tr Si Gn cng vi Kennedy v McNamara lung lc
cho nn chnh tr Hoa K mang n s tht bi cui cng sau mt thi gian gn hon
tt vai tr gip cho Min Nam Vit Nam bo v x s ca h. Hoa K khng th no
chin thng c cuc chin l ni m nh to ln trong hng ng tr thc trn bnh
din quc gia, l u mi cho phong tro phn chin ngy cng ln mnh. Biu
hiu bung xui, hi s, u hng ca mt s thnh phn khoa bng, tr thc uy tn
dn n s nhc cuc chin ny.
Tri vi nhng n tng m bo ch M a ra, t gia nm 1967, cc
n v Qun i Min Nam Vit Nam bt u t c nhng chin thng kh
quan. Hng lot nhng cuc trm trn xy ra v chng t Qun i Min Nam
khng nhng c th ng u m cn c kh nng nh bi cc n v chnh quy
ca b i cng sn. Nhng trn nh ny mang mt ngha lch s bi
chng minh c rng, trong chin lc chuyn giao trch nhim cuc chin cho
Qun i Min Nam, h c ch m nhn vai tr m khng nht thit cn
phi c Qun i Hoa K. Th nhng n lc ca h khng c bo ch M loan
bo trung thc.
Ngy 26 thng 6, mt hng binh cng sn thng bo cho bit a im tr
qun ca mt tiu on cng qun. S on 18 ca Min Nam, mt S on c
coi l km kh nng nht trong Qun i Min Nam thi , ch nh hai Tiu
on phi hp vi hai Tiu on Bit ng Qun chn ng rt qun ca n
v vit cng trn. Qun i Min Nam tn tht 53 ngi trong cuc giao tranh
trong khi cng qun cht 123.
Vo gia thng 7, trung on 141 cng sn H Ni tn cng a im ng
qun ca hai i i thuc Tiu on 2 S on 5 B Binh. Vi 200 Binh S ca hai
i i y chng c cuc tn cng ca mt trung on, kt qu cng qun cht
112, mi t binh b bt gm c mt i y v 83 v kh b tch thu. Trong khi pha
Min Nam ch thit hi c 14 Chin S v v mt Qun Nhn.
Th nhng, ti ni khc pha Nam Nng, cng qun tn cng vo
mt tri giam v h thnh cng. H gii thot c 1200 t nhn trong c
nhiu ng ch ca h b Qun i Min Nam bt gi trc . Ngy 9 thng 7,

mt qu mn Claymore n i din vi mt c quan Hoa K ngay ti Si Gn.
Cuc chin trong tnh hung nh th .
Qun i Min Nam Vit Nam cng c xem nh thnh cng trong mt trn
nh xy ra gia mt n v ca S on 1 B Binh vi qun Bc Vit st Vng Phi
Qun S. Min Nam cht 10, b thng 80, trong khi Bc Vit cht 146.
Tng t, S on 7 B Binh cng t mt chin thng ngha trong mt
cuc hnh qun quy m gn vng ng Bng Sng Cu Long, ni c Quc L 4,
con ng chnh tip t la go v thc phm cho Si Gn thng xuyn b t mn.
Ni khc, trung on 141 cng sn H Ni, sau khi c b sung, li ti phc th
Tiu on 2 ca S on 5 B Binh Min Nam. Nh Khng Qun ym tr, Tiu
on ny b gy c cuc tn cng ca cng qun vo lc 3 gi 30 sng v
mt gi ri sau li ti xp chin. Cui cng trung on cng qun b qun
Min Nam gy tn tht nng n.
Qun i Min Nam Vit Nam chin u mt cch anh dng trn khp cc
vng chin thut. Sut thng 7, c 3877 ch qun b git trong 6 Tnh thuc Vng
1 Chin Thut, st Vng Phi Qun S. Trong khi Min Nam Vit Nam ch tn tht
c 1.206 ngi. Khng c mt n v Hoa K no lm trn.
Ngy 13 thng 8, mt tiu on cng qun tn cng a im ng qun ca
hai i i a Phng Qun gn C Hu, th m vn khng chim ni v tr ca
n v a phng ny. Trong khi v pha Min Nam, mt Tiu on Bit ng
Qun pht hin mt n v cng qun vo bui chiu. Cuc chin ko di sut
m v cui cng n v cng qun ny b tiu dit. Ri tip theo, chiu ngy 19
thng 8, mt i i a Phng Qun gn Si Gn nh tan mt n v cng
qun trc khi h chun b m mt cuc pho kch vo Phi Trng Tn Sn Nht.
Nhng Qun i Min Nam cng khng th ngn cn cng cuc chin
leo thang trc ngy bu c Tng Thng vo thng 9. Thnh Ph Qung Ngi
Min Trung b cng qun xm nhp v mt tri giam hn 1.000 t nhn b gii
thot. Th nhng khi 1.200 cng qun tn cng vo mt tri giam Th X Tam K,
Min Trung Vit Nam, ch thn v Tnh Trng ch huy cuc phn kch ban m v
y li cuc tn cng ca ch. Nhng cuc t kch nhm vo cc tri giam cho
thy rng, cng qun cn gii thot nhng ngi ny b sung vo lc lng
ang thiu ht, ng khc, dn chng Min Nam khng hng ng cuc tuyn
m vo hng ng ca h.
Ti Si Gn, nh li khai ca mt mt bo vin, bt c thnh phn ch
cht trong mt ng dy nhm t cht n ph hoi cc c s Hoa K trong mu
toan ngn chn cc c quan ny ng h chnh ph Min Nam Vit Nam t chc
cuc bu c. Chnh ng dy ny trc tip iu hp 27 ln tn cng khin 15
ngi Hoa K b thit mng v 56 ngi khc b thng. Trong tun l bu c, cng
qun st hi 190 thng dn, lm b thng 426 ngi v bt cc 237 ngi.
Nhiu cy cu chung quanh Thnh Ph Nng v trn Quc L 4 Vng ng
Bng Sng Cu Long b git sp.
Vo ngy 27 thng 10 nm 1967, trung on 88 Bc Vit tn cng mt
Tiu on thuc S on 5 B Binh Min Nam ang tr ng mt lng gn bin
gii Vit-Min thuc Tnh Phc Long. Vi qun s bng mt phn ba ca cng
qun, Tiu on ny vn gi vng tinh thn v b gy ba t tn cng bng bin
ngi m kt qu c 134 cng qun b st hi.
Cng thng ny, hai Tiu on thuc S on 1 B Binh b tn cng vo
lc ba gi sng. H dng cm chin u. Trn chin ko di c ngy ti sut m
hm sau. Cui cng cng qun phi rt lui, li 137 xc cht.
Mt ln na, gn bin gii Cam Bt, mt tiu on thuc lc lng gii phng
min nam tn cng ni ng qun ca mt lc lng a phng, ti Thnh Ph
Lc Ninh nh b. Khng Qun v Pho Binh lp tc ym tr. 7 i i a Phng
Qun c gi n tng cng. Mt Tiu on Hoa K c iu ng lm nt
chn. Cng qun lp tc rt lui. Vi ngy sau h li ti m cuc tn cng nhng ln
ny trung on 272 vit cng b git ti 371 ngi. Th nhng mt tun l sau ,
mt Tiu on Qun i Min Nam trong mt cuc hnh qun truy kch cng ti
vng ny, b tn tht nng n v nhim v khng hon thnh.
Cng t ngy 21 n 31 thng 10, cc n v Qun i Min Nam Vit Nam
m ra 29 cuc hnh qun cp Tiu on hay ln hn, vi 4 ln ng ln v
65 ln ng nh vi qun Bc Vit.
Thng k tip, thng 11, mt s n v Min Nam chin thng trong mt
trn Dakto, vng rng ni min Cao Nguyn. Chung quanh Dakto, Tiu on 2 v
Tiu on 3 D m nhng cuc hnh qun cng tin ti im gp g vi mt
Tiu on B Binh ang chim c nhng ngn i chin thut ang chng li trung
on 24 cng sn Bc Vit. Qun i Min Nam Vit Nam b tn tht nng n.
Tip theo l min ng Bng Sng Cu Long, mt n v Thy Qun Lc Chin
hng chu nhng trn ha pho nng n. Lin sau , 4 i i c ti phi tr,
tn cng thng vo cc a o ca cng qun. Cc n v vit cng mt lin lc,
thot chy nh n vt, li 154 xc cht. Pha Thy Qun Lc Chin thit hi 41
v 99 ngi b thng nng nh.
u thng 12.1967 S on 21 B Binh c tng cng vi mt s Tiu
on Bit ng Qun bao vy mt lc lng kh quan trng ca cng qun ti
Tnh Chng Thin. Kt qu l 439 vit cng b git, trong khi pha Min Nam ch
thit mng c 67 ngi. Dc theo Vng Phi Qun S, S on 1 B Binh bt u
thay th cc n v Hoa K nhn lnh trch nhim mt s c im chin thut.
Trong mt trn ng mt tiu on Bc Vit, mt n v ca S on 1 tiu
dit hai phn ba nhn mng ca tiu on ch qun.
Cc n v Qun i Vit Nam Cng Ha chng t h c th m nhn
trn chin ng u vi k th, th nhng m nhim ton din cuc chin th
cn phi c thm thi gian. Nhn r iu , cho nn trong mt bi din vn c
trc Cu Lc B Bo Ch Quc Gia ti Hoa Thnh n ngy 21 thng 11 nm 1967,
Tng Westmoreland ni rng, nhim v ca ng l va h tr cho Qun i
Min Nam Vit Nam ngy cng ln mnh, ng thi va tip tc tiu dit cc n v
ca cng qun. Khi Qun Lc Vit Nam Cng Ha mnh, th Hoa K s trao
hon ton cuc chin ny cho h.
Tng Westmoreland ni thm rng, vi tin trin hin nay ca Qun i
Min Nam, Hoa K c th bt u rt qun v nc trong vng hai nm sp ti hay
ngn hn. sng t thm v chin lc ny, Ellsworth Bunker cng phc trnh
cho Tng Thng Johnson vo cui nm 1967 l ng ang chun b mt k hoch rt
dn qun chin u Hoa K v nc, cho d Bc Vit c chu thng thuyt
chm dt chin tranh hoc nu h vn tip tc vi tham vng gy chin th Qun i
Min Nam Vit Nam cng kh nng ng u.
Rober Kennedy gi y y Lyndon Johnson chu trch nhim mt vng
t xa xm, lc no cng nghe nhc tai nhng ting bo hnh, tn st, man r.
Vo thng 11 trong khi Westmoreland v Bunker chun b k hoch rt ton b
Qun i Hoa K ra khi cuc chin th Kennedy vn ln ging vi khn thnh gi
M: Cc bn c hiu khng? Nhng g m chng ta ang lm cho ngi Vit Nam
chng khc g Hitler tng ra tay vi dn tc Do Thi.
Nhng ngn ng khng t ch y lm cho cc phn on ca Kennedy tr

nn v gi tr. Nhng Kennedy khng phi l k c n. ng ta ni thay cho mt
s ln ngi M c mt s hiu bit v Min Nam Vit Nam trong trng thi u mui
v khip nhc.
CHNG BA
Tm kim nh lnh o quc gia thc ti
Bunker n Min Nam Vit Nam vi ni u lo nhiu hn l nhng suy ngh,
lm th no Qun i Min Nam c kh nng t bo v cuc chin? ng ta
p xung Phi Trng Tn Sn Nht thuc ngoi Thnh Ph Si Gn ng lc ti
y ang c nhiu i thay. Hon ton ng ta khng h ngh l phi tm kim mt
hnh thi chnh tr kiu no p t vi nhng ngi lnh o Min Nam Vit Nam.
Min Nam Vit Nam s p dng mt Hin Php mi vo thng 9 nm 1967
sau khi cuc bu c Tng Thng, Ph Tng Thng v Lng Vin Quc Hi c t
chc. Hai nhn vt qun s ang vai tr lnh o ti cao Min Nam Vit Nam:
Thiu Tng Nguyn Cao K v Ch Tch Hi ng Tng Lnh Trung Tng
Nguyn Vn Thiu, u mun c tr thnh Tng Thng c c, v hai ng Tng
ny ang knh chng nhau.
T mt nn vn ha chnh tr a dng nh Min Nam Vit Nam th trong n
lc gip cho t nc ny tin n mt nn dn ch ch tht i vi Bunker
khng phi l chuyn n gin. (Chnh ti, mt mt no , ti cng cm nhn ra
iu kh khn ny). Thot thai t cch nhn, chu nh hng nng ca Php, cho
nn lun lun h nhn thc rng ch c Qun i Quc Gia mi c kh nng ng
u li vi cng sn ca H ch Minh.
Mt tin trnh thc thi nn sinh hot chnh tr m rng v dn ch v qua
i lc, chn la thnh phn khng cng sn lnh o Min Nam Vit Nam
chng li s xm lng ca H Ni l iu m nhng b c thin cn v y c cm
ca thnh phn phn chin khng th no hnh dung ra c. Vi h th bng cch
no cng phi cng phi m t rng Qun i Min Nam Vit Nam khng c tinh
thn chin u, rng cho d Min Nam Vit Nam c Hin Php theo nh ch dn
ch th cng ch l th dn ch gi hnh.
T im ng h thng sinh hot chnh tr ti Hoa K, h nhn v i sng
chnh tr ti Min Nam Vit Nam cng nh tnh hung x ny ang phi i ph vi
s xm lng ca cng sn t Min Bc, dn h n kt lun l nhng ngi lnh
o Min Nam Vit Nam khng c dn ch.
Chng hn, trong tc phm kh ph bin, cun Fire In The Lake, b
Frances Fitzgerald din t nhng lc lng chnh tr khng cng sn ch mun
ngi Hoa K n cu h (trang 400). B ta cn khng nh mt cch chc chn
rng: Vi tin bc v c ngi M bo v, chnh quyn Si Gn khng lm g
khc hn l ch hnh ng theo s ch dn ca Hoa K, mt Qun i khng c tinh
thn khi u ngay t thi ch Dim, cho thy chnh quyn Min Nam
khng cai tr c ai v cng khng i din cho ai ngoi tr nhng ngi Cng
Gio di c t Min Bc (Trang 422-423).
Trong phn m u cun sch, Fitzgerald minh xc phn ln s hiu bit
ca b v Vit Nam l qua cc nh nghin cu ngi Php Paul Mus. Vai tr ca
Mus l gip cho Sainteny vo nm 1947, dng H ch Minh nh con bi Php ti
thc hin ch thc dn kiu mi ti ng Dng. Sau Mus vit nhng lot
bi ngy tr mc tiu h ca Php di hnh thc nh bng H ch Minh tr
thnh thn tng, mt ngi quc gia mu mc. nh hng t s t gian tr ca
Mus, Fitzgerald li gian tr vi c gi ca b gim i nhng s kin ch tht
xy ra gia ngi Vit Nam.
Nhng mt s Tng lnh Min Nam Vit Nam li thc hin nhng iu m
b Fitzgerald vit. Cung cch hot ng chnh tr ca h khng phi cung cch
ca nhng ngi quc gia theo ngha l phc v cho t quc hay bo v gi tr
nhn bn ca dn tc Vit Nam m tri li, xem chnh tr l ng tin thn cho
chnh bn thn h.
Cao im l di thi Tng Nguyn Khnh. ng ta dng nhng loi
Tng ny, ban pht cho h nhng iu kin bc ln nhng nc thang danh
vng ri s dng h chng li i Vit khi ng ny c nhng p lc i hi chnh
ph phi phc v tt hn.
Mt trong cc Tng lnh l Nguyn Cao K. Vi tr ng ta nh mt Th
Tng khi nm gi Ch Tch y Ban Hnh Php Trung ng. K ni n mt cuc
cch mng x hi nhng lun lun chng li Pht T Min Trung cng nh Pht T
ng Bng Sng Cu Long. Nhn nh ca ng ta v mt cuc cch mng x hi
tht m h v cng chng a ra mt k hoch no cho cuc cch mng x hi
ca ng t n hiu qu. Th nhng ng ta thc hin c, cp giy php cho
nhiu ngi thn cn c quyn nhp cng hng ha v nhng loi xa x phm t
nc ngoi trong mc tiu trc li.
Cuc i binh nghip ca ng ta chng bao gi dnh dng g n cc ng
pht quc gia hay bt c t chc no. L mt thanh nin tm ng tin thn, ng ta
nhp ng vo ngnh Khng Qun ca Php v chu nh hng ca nn vn ha ca
Php. Cung cch hot ng chnh tr ca K rt khc vi mi ngi. l nhn nh
ca Dng Hiu Ngha, mt ng vin tr tui ca i Vit, ng gi vai tr trng
yu trong cc cuc o chnh vo nhng nm 1963, 1964 v 1965, v cng l kin
ca Ng Quang Trng, T Lnh S on 1 B Binh, mt S on a u gii
tuyn c xem l c kh nng chn ng cc cuc thm nhp ca qun cng sn
Bc Vit vo cui nm 1967. Trng xut thn t mt gia nh hot ng chnh tr
phe Quc Gia, thnh tht v c s trng n hn K. V ca ng Trng cng l
chu ca mt nh vn Vit Nam ni ting vo thp nin 1930, Nguyn Tng Tam.
Khi Ellsworth Bunker n nhn i S ti Si Gn th i th quyn lc ca
K l Nguyn Vn Thiu, ang gi chc Ch Tch Hi ng Qun Lc v ri tr
thnh ngi nm gi quyn lc ti cao v Qun i v Hnh Chnh. Thiu lc no
cng chng mc hn l thch ni nhiu v thch n nh K. Thiu lun lun ng
gia hai pha ngi Quc Gia v pha t nhn l thnh phn ng gia. Chnh ph
ny l u mi dn Qun i n s chia r theo hai khuynh hng chnh tr khc
nhau.
Anh ca ng Thiu l Nguyn Vn Kiu, l ng vin i Vit trong nhiu
nm. V chnh c nhn ng Thiu cng gia nhp i Vit vo thng 11.1963 sau v
o chnh ng Dim thnh cng. Th nhng trong khi ng Khnh tm mi cch
lng on v phn ha thnh phn lnh o ng i Vit v a nhng s quan
thn cn vi ng ta nm gi nhng chc v trng yu th ng Thiu li sc so hn,
trnh xa mi hot ng ca ng i Vit. ng Thiu cng cha bao gi git sp
nhng chic cu ni lin s quan h gia i Vit v qun chng c ba min
(min cn Bc, Min Trung v Min Nam).
Trong cuc o chnh lt Khnh, ng K khng phi l i tng nhm
n v l ng ta khng phi l ngi ca Khnh v cng khng dng th on i vi
i Vit Min Nam cng nh cc t chc khc. Vo thng 7.1965 khi ng Thiu nm
gi Hi ng Tng Lnh cn K th nm gi Hi ng Chnh Ph, tinh thn Qun
i ti x ny xung thp n i dng nh khng cn kh nng n nh
tnh hnh chnh tr ti Si Gn. Lm th no tp trung mi n lc cho cuc chin
tranh? l mi u lo m nhng ngi lm cuc o chnh i Vit Min Nam m
Nguyn Ngc Huy l tiu biu, phi tm kim. V quyt nh sau cng l thc y
mt cuc ci t hin php v bu c.
Theo h, ch cn c con ng mi loi b dn quyn lc ca K v

nhng thn cn ca ng ta, hnh thnh mt chnh ph bao gm nhiu khuynh hng
d bit v ng phi chnh tr v tn gio ti Trung ng cng nh a Phng, lm
cho ngi M thy c nhng chuyn bin chnh tr mi ti Min Nam Vit Nam
h vn tip tc h tr cuc chin, tp trung c sc mnh gi vng nn an
ninh ti nng thn. V cng t , bt u t gia nm 1965, khng cn cuc o
chnh no xy ra ti Si Gn.
K v mt s Tng lnh nh ng, mun trt c gnh nng chin tranh v
cuc chin u chng s xm lng t H Ni cho pha Hoa K. H khng mun
Min Nam Vit Nam lnh trch nhim ch yu v cuc chin v cng cm thy
khng my st sng trong vin tng Min Nam s c nhng cuc bn c v
quyn lc v nhng li nhun ca h b mt dn.
Nhng Bunker th tri li. ng ta ngh rng mun chuyn i t mt trng thi
tiu cc sang tch cc ca ngi M trong n lc v chin tranh, l phi thc y
Min Nam Vit Nam vo mt gung my chnh tr m mi ngi u tham d. V
di mt h thng chnh tr nh th th mi khuynh hng chnh tr ca ngi Min
Nam Vit Nam mi c kt hp, to thnh sc mnh ng u vi s xm
lng ca cng sn Bc Vit. V cng ch c con ng y th ng bo Min Nam
Vit Nam mi ng sau lng chnh ph v Qun i h tr trong cng cuc t
bo v vi cng sn sau khi qun i Hoa K trit thoi v nc.
Ellsworth Bunker khng cn cch no khc hn l phi thc hin tin trnh ,
mt tin trnh m theo ng khng phi l can d vo vn ca mt dn tc khc
m ngc li, thc y ci t chnh tr su rng v s mang n li ch thit thc cho
dn chng Min Nam Vit Nam.
Th nhng Bunker vn lun quan ngi v c l, ng ngh, cng l mt khuyt
im, khi ng thc y mt s ci cch nh vy. Bi v, ngi Vit Nam kh c th
bt kp mt tin trnh i thay nhanh chng di mt m thc chnh tr nh ng ngh.
ng khc, mt cuc ci cch no cng i hi mi ngi phi tun th mt s iu
kin v thng th khng phi ai cng c th chp nhn nhng rng buc c.
Tin trnh dn ch ha a n s ng nhn mt khi thc y bc tin ti ca
n qu nhanh. Mc tiu ca Ellsworth Bunker l gip cho ngi dn Min Nam thc
hin thnh cng mt np sinh hot chnh tr a nguyn theo Hin Php quy nh,
khng nhm M ha mt nn vn ha lu i ti vng ng Nam .
Trn bc ng dn ch ha chnh tr, ba tr ngi ni bt. Trc ht,
mt s cc Tng lnh ch huy cao cp ti Min Nam Vit Nam, t nm 1965,
chia x s ny thnh tng vng chu nh hng ca tng nhm. Do h khng
chp nhn thi hnh ng n nhng iu m Hin Php quy nh. Th n, mt
vn to nn tranh lun si ng l K, Thiu hay c hai s l ng c vin ca
Qun i ra tranh c Tng Thng trong cuc bu c ln u tin theo Hin Php
mi. Tr ngi th ba h trng nht l ai s tr thnh Tng Thng, pha Qun i
hay pha ng c vin dn s ?
Bunker tng trnh vi Tng Thng rng, nu Hoa K thnh cng trong
vic xy dng c mt chnh ph hp hin v vi pht trin nh th, ni
ln tt c mc tiu ca Hoa K v Min Nam Vit Nam l mt thc th chnh tr c
pht trin l mt yu t c bn h tr cho vic Hoa K rt qun chin u v
nc nhng H Ni vn khng th chin thng trong mu xm lng Min Nam
Vit Nam.
THIU H K
Thng 5.1967 tnh trng ng c vin Tng Thng vn cn m h. Th Tng

v l Tng Khng Qun K tuyn b ra tranh c Tng Thng trong khi Tng
Thiu vn p m thm d d lun trc khi a ra quyt nh. Thc tin th
Thiu mun phi kim mt cch kn o kh nng v mc m K c ng
h. Khng xut hin nhiu trc qun chng, l mt yu im ca Thiu cho
K c nhiu u th.
Sau khi cu xt v nhng din bin ca d lun v thm d qua cc mi quan
h. Thiu lng gi thnh phn ng h K khng ng quan ngi. Thiu ra tay.
Mt mt th chng t dng nh mun lin kt vi K v mt khc th tm s h tr
v ng li chnh tr cho c nhn ng. Thiu kho v bit cch vn ng.
Ti Min Nam Vit Nam lc by gi, Thiu thn vi mt nhn vt l B
Trng Ngoi Giao, thng hay lin lc vi Ta i S Hoa K. Qua nh ngoi giao
ny, Thiu mun cho ngi M bit rng nu Hoa K tn ng nh ngoi ny s l
mt Tng Thng dn s c c trong tng lai th ng s khng ra tranh c. Thiu
mun thm d quan im ca ngi M.
Cc nhn vin Ta i S ca Bunker th lun quan tm v s bt ng gia
Thiu v K. Bi v nu c hai cng ra tranh c chc chn hng ng Qun i s b
x i v cc Tung lnh s dnh nhiu thi gian lo bo v chic gh ca h ti Si
Gn hn l lo i u vi cng qun.
Ti hi ngh thng nh Guam, Tng Thng Johnson trong ln gp g ring
t, ni vi hai nh lnh o cao cp Vit Nam y l thi im cc anh phi st
cnh vi nhau. Nu khng, cc anh s gp nhiu tr ngi.
Mt khc, nu phe Qun i hp thnh mt ng c vin duy nht, th vin
nh c c ca mt ng c vin Tng Thng dn s kh c th thnh cng c v
ri h su chia r v ngn cch gia Tng lnh v nhng nh lnh o dn s t
phi xy n, a n tnh trng bt n nh, nh trng hp sau v o chnh Ng
nh Dim vo nm 1963, Bunker khuyn co Thiu l quan im ca Washington
mong mun Qun i Vit Nam Cng Ha phi on kt v ng ra ngoi nhng
cuc tranh chp chnh tr.
Tham vng ca Thiu l mun dung ha cn cn quyn lc gia cc Tng
lnh v nhng chnh tr gia, thnh phn m t hai nm va qua h khng c tham
chnh. Lut ng c Tng Thng s tha mn yu cu ca cc ng c vin dn s
ln qun s. Quc Hi lp hin Min Nam Vit Nam son tho Bn Hin Php
nhng cha chp nhn mt lut bu c. Bn son tho hin thi c xem nh l
lut, khng t ra vn l phi b phiu ln th hai trong trng hp vng bu c
u tin khng c ng c vin no c c vi hn 50% tng s c tri. iu c
ngha l, mt Tng Thng c c ch cn s thm bu nhiu nht m khng cn i
hi phi qu bn. iu ny gip cho phe Qun i c nhiu u th bi v h c
th thng c vi s thm nhiu nht nhng kh c th thng c vi s thm
qu bn.
Tri li, nu c bu c vng hai c c s phiu qu bn th phe dn s
s c nhiu li im hn, bi l, sau vng u, cc phe dn s c th kt hp thnh
mt ng u vi phe Qun i cho nn dn chng s dn phiu cho h nhiu
hn, thay v phn tn cho nhiu ng vin dn s nh vng u.
Ngy 9 thng 5.1967 Tng K quyt nh ra tranh c, gp v yu cu ng
Thiu hoc ng chung lin danh vi ng ta hoc ng ra tranh c to s on
kt trong Qun i. Thiu tr li lp l l rt ng vi K rng Qun i phi gi
c s on kt. Th nhng Thiu khng ni ai s l ngi c Qun i ng
h. K khng hiu ni cu ni bng gi ca Thiu.
Cng ngy, K ni vi Bunker vi v y t tin, nu ra tranh c, ng s c

c. Mt cuc thm d d lut cho thy qun chng ti K nhiu hn l
Thiu. K nhn mnh rng ng ta khng c tham vng cho c nhn, nhng v Vit
Nam ang cn c mt cuc cch mng x hi cho nn ng ta phi ng ra, mang ti
nng ca mnh p ng cho nhu cu . Thi lng l ca Thiu v vic nn
hay khng nn ra tranh c y cc Tng lnh phi tm mt ngi lnh o
khc, gip cho K c thun li nhiu hn. Nhng ri, vi c tnh thiu in m,
K lm cho cc Tng lnh, nhng ngi c ng cn nhc gi nhng chc
v trng yu xa ri ng dn dn...
Bunker sau , t vn vi K l dng p lc ca chnh ph vn
ng l phiu l iu hon ton bt li trong mt tin trnh dn ch. Li cnh gic
khng nhm vo vic kch c nhn m ch cn c vo mt s hin tng xy
ra trong thc tin. Bunker lun lun n trnh vic ph phn vi nhng ngi m ng
ta cng tc lm vic. Nguyn tc ca ng ta l hy nhng s kin t n ni ln
nhng iu m Bunker mun tm hiu v qua lng gi ng c vn . Bi
vy nn Ellsworth Bunker ngh K nn tm mt chnh tr gia dn s lm ng c
vin Ph Tng Thng chung lin danh vi ng ta. K p li, ng ta t c thin cm
vi cc chnh tr gia dn s bi v h lun lun t nng vn c nhn v thiu tinh
thn trch nhim.
Ri K tp trung n lc chun b cho cuc bu c ca ng y. Vn t
ra l lut bu c c chp thun cho vic phi ti tranh c vng nh nu ngi ng
u cuc b phiu khng t mt t l qu bn. Thiu th ng cng nh pha Hoa
K mong mun, nhng Quc Hi lp hin (trch nhim son tho lut bu c ny)
mun ng h K nn khng t ra. Cuc b phiu chp thun khng c bu li vng
nh vi kt qu 44 trn 34. B p lc ca K nn cc Dn Biu Quc Hi lp hin
phi chp nhn kt qu ny. Trong lc b phiu, mt s Dn Biu thuc cc Tnh
Vng ng Bng Cu Long b ra ngoi phn i nhng cui cng K vn
thng.
Bunker tng trnh by vi K l Washington mong mun, trong cuc bu
c sp n, ngi thng c s t c s phiu ti a chng minh cho th gii
thy rng, v thng c c ng bo Min Nam tn nghim. Ngc li, nu
khng c cuc bu c vng hai, t con s qu bn, uy tn ca v Tng Thng
va c c s b gim st rt nhiu. p li, K cho rng, bt c ai m t c 40
phn trm s phiu, l iu qu l tng v mong c ca ng bo Vit Nam ri.
Cn v bu c vng nh nh Bunker ngh th theo K, ch to c hi
nhng ngi cng sn ph hoi m thi. Bunker cm thy tht vng.
Cao im trong chin dch vn ng, K quyt nh l chnh ph tng cho tt
c cc Qun Nhn v Cng Chc Cn B thm tin mua go cho gia nh h.
Mt khc, ng ta cng mun nhng gia nh ngho c quyn mua cc c phiu
cc cng ty quc doanh. Ngy 12 thng 5.1967 ng K cng b chnh thc vic ng
c ca ng. ng ni vi bo ch: Ti khng ngh l Tng Thiu s ra tranh c.
Ri ng nhn vai, ni thm dng nh ra v hi tic: Khng c mt iu g c
gi l chc chn Vit Nam. Bunker th hiu rng Thiu cha a ra quyt nh
dt khot.
K tr nn mt nhn vt sng gi do lc lng Khng Qun ca ng ta
ng gi nhng vai tr ch ng trong nhng ln o chnh sau v lt chnh th
ng Dim. K cng l nhn vt ch cht y ng Trn Vn Hng ra khi gh
Th Tng nm 1965. Ri tip theo l nm 1966, vi chc v Th Tng, ng ta
ti lp trt t an ninh hai Thnh Ph Hu v Nng thuc Min Trung Vit Nam
do mt s n v Qun i thn Pht Gio ph ri, chim gi.
Va l mt Th Tng do Hi ng Qun Nhn ch nh, K cng va l T

Lnh Khng Qun. Sinh ra mt Tnh pha Bc ca H Ni, ngi v u ca ng
ta gc Php lai Algerie. Sau khi ly d, ng ti kt hn vi mt n chiu i vin kh
duyn dng ca Hng Khng Vit Nam. Khng su sc, xng xo, hnh nh K nh
th mt ngi chi khc cn cu. Ham nh bi, thch g, m xe th thao, a
sng v m l nhng am m ca ng ta. Con ngi y, th m li ra tranh c
chc Tng Thng Min Nam Vit Nam.
Qun i Min Nam Vit Nam b phn ha thnh nhiu khuynh hng.
Ellsworth Bunker ni vi Tng Thng Johnson, ng ta hy vng l ch gy nh
hng n nhng nhm chnh m thi Si Gn vn gi c hng i chnh tr
ch yu v trnh thc y Min Nam phi thc hin nhng bc chnh tr qu rng
v qu su. Do th m Bunker trao i vi K v Thiu mt cch ring r, tm
hiu v cuc bu c sp ti. Cuc trao i hon ton bng ting Anh.
mi ngi, Bunker thng tho lun, d phng nhng hu qu c th xy
ra v tm hiu xem mi ngi a ra cch gii quyt no tt nht. Bunker cng t
vn , l d K hay Thiu c c, m khng gii quyt c nhng kh khn ca
t nc v khng tp trung n lc ca dn chng Min Nam Vit Nam nhn ly
trch nhim ca cuc chin th s gy nh hng trc tip ngay ti Hoa K cng
nh cc nc ng Minh c bit l c v Tn Ty Lan. Bi v vin tr ca cc
nc ng Minh t nn tng cn c trn thin ch ca nc c nhn vin tr.
Hn th na, nhng ai tng vn dng d lun trn khp th gii h tr
Min Nam Vit Nam chng li s xm lng ca H Ni iu mong mun nhn thy
nhng chng c hin nhin l Min Nam Vit Nam c nhng tin trin ch thc.
l quyn li h trng, Bunker ni tip, v cng l iu ti quan trng theo
ng ngh.
Bunker khng tin tng hon ton nhng nh lnh o Vit Nam c th chia
s nhng iu ng trnh by. ng ni vi ti nh vy. Nhng theo ng, khng cn
cch chn la no khc hn l nh phi tin tng ni h. Trong bt c trng hp
no c dp gp, ng u ni vi hai nh lnh o Vit Nam, bn phn ca ng ch l
gip cho hai nh lnh o phc v cho x s h tt nht.
Trong cuc i ngoi giao, Bunker t tm cho mnh mt cch th ring.
Theo ng, hng ro ngn ng v vn ha c th vt qua sung s nu chng ta
t thng vn quyn li v gi tr thc tin vi ngi i din. ng nhn nh, tm
l thng tnh ca con ngi, d l n ng hay n b, bt c u, cng l im
kh khn nht ca mt nh thng thuyt, l lm th no mi ngi u nhn
thy mu cht ca vn v cng bt tay gii quyt trn cn bn tt c u c li.
Khi c nhng cm thng t bc u, tm hn s m rng, v mong mun tm
hiu quan im ca ngi khc v im quan trng l h tht s mun lng nghe.
Tt nhin l h khng bao gi ngng nghi ng nhng l l m pha bn kia va trnh
by. Mt nh thng thuyt thnh cng l phi iu hp nhng vn nh th.
Ellsworth Bunker ni vi ti, c mt ln, do mt nh hng du tn
Brattleboro, Vermont, bo tr, ng dng cm ti vi mt s ngi Vit Nam m
ng tng quen bit trc kia, lun c Thiu v K, nhn ng nhc li: Ti
bo ng cc ng t cu, nhng g mt khi n xy ra, th cc ng chng cn gia
nh, x hi, chnh ph v ngay c chnh bn thn cc ng na. Ni ln iu ny, ti
c gng chng minh rng nhng iu ti ni trc kia u t trn nn tng ch
li chung v tnh chin hu.
Tr ngc li Si Gn vo thi im 1967, Ellsworth Bunker lun dng cch
ngoi giao ring ca ng v ng lun lun t kim ch. Sau nhiu n o, Thiu cui
cng quyt nh ra tranh c. Bunker hon ton tht vng. Khng phi tht vng v
him khch c nhn gia hai ngi m e ngi s chia r gia hai vin Tng ny s
lm d lun Hoa K vo mt t nc chin tranh li xy ra tnh hung nh th, liu
c cn nn tip tc na hay khng? Tht ra Bunker cng bit c gia K v Thiu
ang c s i u th nhng ng ngh rng, s khng l liu v ng hy vng s to
c hi hai ngi t gii quyt. S kin hai ngi cng tranh c vt ra ngoi d
on ca ng Bunker.
Bunker m cuc tip xc ring vi K ngy 30 thng 5 v yu cu K nn
cho cuc bu c c cng bnh, s vn ng tranh c nn ngay thng v bo ch
phi c i x bnh ng trong vn kim duyt. Nh ngoi giao M gi ny
khng quan tm v nhng c tnh ca K: Ch quan, phn ng bn nhy, thch bin
lun nhng li khng su sc, thng hi ht trong mi vn , nhng ng ch
mong mi vic din tin trong tinh thn tn trng lut php.
Khi Bunker ngh K nn gp Thiu tm cch gii ha nhng d bit gia
hai ngi, K tr li, ng ta mi Thiu n gp ng ta cng 10 Tng lnh khc
tho lun v nhng d bit ny nhng Thiu co li v l do bnh nng.
Thiu thn trng hn, nh ngi anh ca ng ta ni vi mt cng tc vin dn
s thn cn vi K, dn xp bt ng hai ngi ch cn mt ngi ra tranh c.
C hai ngi lm trung gian y u bo cho Ta i S Hoa K bit ni dung nhng
cuc tho lun gia hai bn. Sau Bunker yu cu Tng Thng Johnson l hy
cho ngi Vit gii quyt chuyn ca h theo cung cch ring ca h. Ngi i
din cho K c ln gii thch cho Bunker bit rng nhng bt ng cn phi tho
lun nhiu thi gian nhng Hoa K nn hiu rng l tp qun ring ca ngi
ng.
tm mt s tha hip, K a ra gii php, nu Thiu khng ra tranh c th
K s vn ng Thiu tr thnh T Lnh Qun i hay gi chc Ch Tch
Thng Vin. Thiu khng bng lng. Thiu ni vi Bunker, ng ta cm thy danh
d b tn thng khi bi pht biu ca ng b phe cnh K, do mt vin Tng lm
B Trng Thng Tin, kim duyt b. Ngoi ra cn mt vin Tng khc ca K
lm B Trng Pht Trin Nng Thn yu cu Thiu rt lui i cho mnh K
ng c.
Ngi anh ca Thiu cho Ta i S M bit l cc b v ca mt s
Tng lnh quan trng v cng bc tc. Mt s cc b, theo li ngi anh ca
Thiu, ch huy cc ng chng. Bunker khng ngc nhin. Mc d cha thy
nhng chng c hin nhin nhng ng lun cm nghim c quyn lc ca cc
b v trong x hi Vit Nam.
Trong khi Thiu v K ang tranh lun th mt v nhn s thuc min ng
Bng Sng Cu Long l C Trn Vn Hng cng quyt nh ra tranh c. ng
Hng 64 tui, l mt nh gio, di thi Php dy ti mt Trng Trung Hc kh
ni ting, nhiu khun mt chnh tr Min Nam xut thn t Trng ny, thuc Vng
ng Bng Cu Long. Nm 1954 ng c mi ngi thng mn khi lm
Trng Si Gn. Cuc sng ca ng trm lng. Thng 4 nm 1960 ng k tn
trong bn hin chng ku gi Tng Thng Dim ci cch. Sau ng b Cnh St
ca ng ng Dim bt trong cuc o chnh khng thnh cng vo thng 11.
Nm 1964 ng tr thnh Th Tng. V tham vng ca Khnh, chnh ph ca
ng b lt do chc v Th Tng ca ng c c ba thng. Nhng thnh
phn Pht T qu khch v cc Tng lnh thn cn vi Khnh xem Ni Cc ca
ng Hng l qu yu. ng Hng thiu s thng minh bn nhy nhng c nhn
nh chnh xc, bao qut, su sc v c nhiu ngi tn ty theo ng.
K tip tc tm khim s h tr. Li dng tnh trng khi Pht Gio Ha Ho b
chia i, K vn ng gn mt triu tn tn gio ny ng h ng ta. kim
thm phiu, K ha vi Cng ng Ngi Hoa nu ngi Vit gc Hoa chu b

phiu cho ng ta th K s hu thun cho vic tr li bt ng sn b quc hu ha
di thi ng Dim nhng nm trc .
K cng tip xc vi lnh t Tng Lin on Lao ng, mt nhm Cng Gio,
mt h phi ca Vit Nam Quc Dn ng. ng ta cng k mt iu lut cm ch
t khng c thu li tin cho thu nhng vng b cng sn kim sot. Xut hin
trc qun chng, K ly ht tin trong ti ra cho k ngho kh. Nhng khi ri
khi m ng, ngi ph t ca K li ly tin b vo y ti ng ta. Trn tay K lc
no cng c iu thuc Salem cm ng kiu cch.
Thiu by gi mi bt u nhp cuc. V Thiu m nhng cuc ving thm
Vin M Ci v Trng Hc.
C ln Bunker nhn mnh K l hy quan tm v Thiu, K lin p: ng
ng c lo ngi. y cng chng khc no mt cun phim cao bi min Ty nc
M m thi. K tip: Mi vic u din ra tt p khi kt thc.
Trong bn tng trnh cuc m thoi ny vi Tng Thng Johnson, Bunker
nhn nh rng ng hy vng mi din bin s khng n ni b v.
Th nhng Thiu v K khng th no c th trao i mt cch thng thn vi
nhau d l vn c nhn hay v quan im chnh tr. Mi quan h hn hp gia hai
ngi l mt tr ngi trong vic thc hin nhng mc tiu quan trng, chng hn
vic on kt c Qun i, nhng li l nt c trng rt Vit Nam gia hai
ngi.
u thng 6, K li ti xc nh vi Bunker l ng ta d nh gp Thiu gii
quyt nhng bt ng. Nhng thin ca ng ta ch l thin ca phn na tri tim.
Bunker vn c thuyt phc vi cc Tng lnh l hy ng ra ngoi s tranh chp
ca K v Thiu. ng chun b mt cuc trao i vi cc v Tng lnh ny l
Washington khng h xc nh v ng h ai s l ng c vin Tng Thng nhng
mi lo ngi ca Hoa K l s tranh chp gia hai ng s a n nhng hu qu tai
hi cho cuc chin hin nay.
ng cng nh ni vi K, k thut vn ng trong chin dch tranh c ca
ng ta to nn mt n tng l thiu s cng bng. Vin T Lnh Cnh St,
Tng Nguyn Ngc Loan, c k hoch dng lc lng Cnh St cc Tnh
h tr K. Loan l vin Tng thn cn nht ca K. Mc d theo lut bu c, bch
chng ca cc ng c vin ch ph bin vo ngy 3 thng 8 nhng v K l Th
Tng nn trc ngy , bch chng vn ng ca ng ta xut hin khp ni
ti Si Gn. Biu hiu ca K (con Rng en bay) xut hin trn V Tuyn Truyn
Hnh. K cng ni rng, bo ch vn tip tc b kim duyt trong sut chin dch tranh
c Tng Thng.
Cui cng th Bunker, ngy 14 thng 6, cng phi khn kho ni cho K bit
rng s khc bit gia mt cuc vn ng tranh c mt cch cng bng vi cuc
tranh c dng c s chnh quyn nh nc lm hu thun. K bo cha: Loan l
bn ni kh vi ng ta. V K ha s khuyn co Loan khng s dng li dng p
lc nh th na.
Cng trong ngy , 14 thng 6, Bunker gp Thiu. ng nhc li li ha
ca Thiu vi Johnson trong ln gp g Guam l khng tnh trng Qun i b
phn ha do nhng cuc khng hong v chnh tr. Thiu cho Bunker bit thi
ca K lm cho ng ta b tn thng n mc no v ng ta quyt nh ra tranh
c l v lng tm, nhn danh c nhn ch khng phi nhn danh mt Tng lnh
trong Qun i. Nu ch cho K th cuc bu c s khng cng bng. V vi t
cch Ch Tch mt nc, ng ta xu h v iu .
Thiu dn chng v s nhng tay ca Loan, khng h ni n nhng tht bi

ca K trong thi gian ng ta cm quyn m khp ni ch thy nhng biu ng, bch
chng: K khng phi l chnh ph. Hi ng Qun Lc mi l chnh ph. K l
Ch Tch ca Hi ng ny... . Thiu cng ni, bn thn ca K l B Trng Pht
Trin Xy Dng Nng Thn s dng nhng Cn B trong nhng chic o b ba en,
i su vo cc x, lng thay i l phiu b cho K. K s tr thnh mt ng Dim
th hai nu c c. ng bo s mt nim tin vo chnh ph v ri mt cuc o
chnh v nhng chnh bin tip theo s ti din.
Trc , Thiu ni vi Bunker, c vng ca ng ta l tch ri Qun i
khi chnh tr. Chng trnh Pht Trin v Bnh nh ti nng thn mi l im quan
yu v mt chnh tr i u vi cn b cng sn. Thiu cng xc nh minh
bch rng K l loi ngi khng th hon tt k hoch nh th.
Ngy m Thiu chnh thc cng b trc dn chng rng ng ta s ra tranh
c Tng Thng, Thiu ku gi cn phi c mt cuc bu c cng bnh v lng
thin. Thiu tn ti sau bao ln chnh ph i i k t khi lt ng Dim hi
thng 11.1963. ng ta lun lun gi mt khong cch vi bt c t chc chnh tr
no k t khi tr li o Cng Gio, theo o ca v ng ta. Thiu cng l ng vin
ng i Vit v anh ca ng l mt thnh vin sng lp v s ci cch ca ng
ny ti phn b Min Nam.
Thiu cng tng theo mt trn Vit Minh nm 1945 thi chng Php nhng
sau t b bi v cn b Vit Minh m st nhng thnh phn i lp v trit
tiu hi ng b lo trong lng ca ng. Sau Thiu c hun luyn tr thnh
mt s quan chng cng trong hng ng Qun i sau nm 1949 di thi Vua Bo
i ng u vi lc lng ca H ch Minh.
Sinh trng trong mt ngi lng m vch nh ch c p bng rm r trn
bn, nm gia ni v bin Min Trung Vit Nam, Thiu ci mt c gi, nm
1951, thuc gia nh kh gi, ni ting ti ng Bng Sng Cu Long. Thn ph ng
l mt ngi lc no cng nghim khc v k lut. Thiu nh li, hi cn b, lc no
ng cng b ngi cha gi km ch, kim sot.
Vi vng trn cao do hi tc to cho Thiu dng v ca mt nh gio khi
ng ta cm chic tu thuc l. Di thi Dim, ng ta cng c tn cn v trao cho
ng ta m nhim hai ln chc T Lnh hai S on khc nhau. Nm 1962 Dim
cn trao cho Thiu trch nhim T Lnh mt S on phng v Si Gn ngn
nga nhng cuc o chnh. Nhng trong v o chnh Dim thng 11.1963 Thiu
chuyn cc n v thuc S on ny ra Min Trung.
tm u th, Thiu a ra ch v mt cuc bu c trong sch chng
li K. Mt khc, Quc Hi lp hin cng b phiu chp thun yu cu chnh ph hy
b vic kim duyt bo ch. Phn ng li, vo cui thng 6, K cng tuyn b
trc cng chng l cn phi c mt cuc bu c t do v trong sch. Ti thiu y
cng l nhng li ni ng n ca ng ta. K khng nh v ch th, phi c mt
cuc bu c lng thin v ng c hoan nghnh. Nhng Bunker th hiu rng
ch l nhng iu K ni ch cha phi l nhng iu m chnh ph ca K thc
hin.
Gia lc K v Thiu by t nhng bt ng cng khai. Bunker mi c hai
ngi dng mt ba n tra. Cng d ba n ny cn c Tng Tng Tham Mu
Trng Qun i Vit Nam Cng Ha v Tng Westmoreland. Bunker ngh rng
vi s c mt ca hai nhn vt cao cp nht ca Hoa K ti Nam Vit Nam,
Washington mun chng t mi quan tm su xa l sut trong thi gian bu c, lc
lng Qun i Min Nam Vit Nam ng ngoi cuc tranh chp chnh tr, tp
trung mi n lc thi hnh trch nhim m Qun i c trao ph v tin
hnh Chng Trnh Bnh nh mt cch hiu qu hn. Ngy hm y, vi ba n

tra th Thiu c sc khe i d bui l k nim hai nm ngy Hi ng
Qun Lc m nhn trch nhim lnh o t nc do K t chc.
Kt qu cuc tho lun trong ba n tra y c coi l tt p ngoi sc
tin liu m Ellsworth Bunker d tnh. H trao i trong tinh thn tng knh
trong sut hai gi ri v trong bu khng kh ci m. Cc nh lnh o Vit Nam
ha l s m rng thm cc cuc hnh qun, tha thun m Bunker khng ng n,
v cng ng s gi ng vin thm Qun i sau khi cuc bu c chm dt.
Bunker cng ngh c ba v khch quan trng nht ca Vit Nam hin din
trong ba n tra l hy cng a ra mt bn ku gi l lc lng Qun i phi
ng ngoi trong chin dch vn ng bu c sp ti. Bn nhn nh nh th, theo
Ellsworth Bunker, phi c ph bin n s quan cc cp v cc T Lnh S on
v Qun on phi c trch nhim thi hnh li ku gi ny.
V i S Hoa K cng ni r rng, mt cuc bu c trong sch v Qun i
khng nhng tay vo cuc vn ng bu c ny l mt yu t cn thit Hoa K
tip tc h tr. Dn chng Hoa K, Bunker ni tip, kh c th tip tc mt cuc
chin u cho Vit Nam nu mt khi Qun i Min Nam o ngc nhim v quan
yu ca h quay sang chin u trong mc tiu tranh ginh nh hng v chnh
tr.
K v Tng Tng Tham Mu Trng Qun i ng nhng ngh m
Bunker a ra nhng Thiu th cn mt cht lng l. ng ta ngh rng, mt li ku
gi nh th ch nn ph bin theo h thng thng thng trong Qun i l ri.
Cuc trao i gia Ellsworth Bunker vi hai ng Thiu, K lun lun c
din ra trong tinh thn tng knh v ging nh mt dch v thng mi, nhng
Bunker khng th ni c rng, ri sau , hai nh lnh o Vit Nam ny c tht
s cm thng c vi nhau khng hay ch l s gn lin tm b, nht thi.
Trong cuc hi ngh thng nh Guam hi thng 3, K to cho ng
Bunker mt s mnh m v ng, K ni ting Anh lu lot hn Thiu v linh hot
hn i th ca ng ta. K li c iu kin ni nhiu hn khi iu hnh gung my
chnh ph. Nhng khi phn tch im mnh v im yu gia hai ngi, Ellsworth
Bunker li hon ton nhn nh rng Thiu l con ngi c kh nng v su sc hn
K. K c nhiu kch tnh hn, bay bm hn v c nhn xt mt ni ca vn .
S thng minh v khn ngoan ca Thiu vt tri hn K. Thiu lun lun i thng
vo vn , ni ngay vi ngi i thoi nhng iu m ng ta khng ng .
Bunker t tin vo s thng thn ca K. Ngi Vit Nam ny c th ni vi
bn nhng iu m ng ta ngh, l bn mun nghe, nhng sau K lm theo cch
ca ng ta. K thiu tinh thn trch nhim v thiu nhng d on hn i th ca
ng ta. Ni mt cch khc, mt khi Thiu thy mt chng trnh khng th thc hin
c, ng ta t chi ngay v vn c th mang ra tho lun cho n khi no
mi ngi u ng v chp nhn cho thng qua. Buker khng th tm thy
nhng iu tng t nh th K.
Thiu thng nghim trang nhng vn c cht khi hi. Thng thng, nu
c nhng kin hay cht n. Thiu lun lun ghi nh ri t suy ngh chn chn.
Tri li, K c th khi u ngay bt c vn g. K lun lun c nhng kin
nhng thng l nhng kin khng ng ch. Ellsworth Bunker on K c kh
nng to nn s xc ng mt vn no .
L tt nhin, khi ngi Vit Nam ty thuc vo sc mnh ca Hoa K th
nhng nh lnh o Vit Nam hn phi quan tm n nhng g m v i S Hoa K
mun trnh by d thc tnh h khng ng . Hiu c tr ngi v mt tm l
m m rng mi quan h vi nhng nh lnh o Min Nam Vit Nam, Ellsworth
Bunker lun lun c gng lng nghe mt cch cn trng xa b nhng ng vc,
mang n nim tin gia nhng ngi m ng ta thng giao tip. Lng nghe l
iu quan trng nhng lm sao nhng cuc i thoi din ra trong tinh thn
tng knh v nhng vn c trnh by qua thi bit t ch, l nt c th
ni bt m Bunker t hun luyn v hc hi qua nhiu nm kinh nghim ca ng.
Ti t thy hnh din khi ti v Bunker, c hai i vo mt vn , iu h
trng trong cuc sng l lm th no i mnh c lun trong sch v lng
thin. C i Bunker lun tm v gi ly mc tiu . Cn ti, vi nim tin vo s
phn on v hiu bit ca mnh, lm ti xc ng khi nhn chn ra c cung
cch lm vic ca Bunker.
Ngy 27 thng 6, Tng hi hu Dng Vn Minh ngi lnh o cuc o
chnh v chm dt ch Ng nh Dim vo thng 11 nm 1963, bt cht tuyn
b t ni ng ang b lu vong Bangkok, Thi Lan, l ng ta mun ra tranh c
Tng Thng ti Min Nam Vit Nam. ng ta ch trch chnh ph Qun Nhn Thiu-K
l khng kh nng. Chnh li tuyn b ca Minh khin Thiu-K phi ng chung
lin danh.
n ng c Tng Thng s ht hn np vo ngy th hai 30 thng 6. Mt
tun trc thi hn cht, cc Tng lnh Min Nam Vit Nam triu tp mt phin
hp ca Hi ng Qun Nhn gii quyt nhng bt ng gia Thiu v K. Hi
ng ny khng phi l mt chnh ph nhng l mt tp hp bao gm 48 Tng
lnh thit lp nn chnh sch v chn ngi lnh o v mt chnh tr. S ti xut
hin ca Tng Minh lm cho cc Tng lnh trong Hi ng ny bi ri e ngi.
ng Minh c th c s ng h ca cc t chc Pht Gio v nhiu chnh tr gia
ni ting thuc nhng gia nh qu phi min ng Bng Sng Cu Long. Phn
ln cc Tng lnh trong Hi ng Qun Lc ny khng c xut thn t nhng
gia nh giu di thi Php thuc do bc ng chnh tr ca ng Minh c
thnh phn x hi ny ng h. Khng c mt Tng lnh no tr tui c c gi
nhng chc v ch huy cao cp trong thi chin tranh Php v Vit Minh ngoi tr
Tng Minh v mt s nh Tng lnh thn cn vi ng ta. L nhng s quan trung
cp thi o chnh 1963 v h nhoi ln nm quyn lc sau 1964 l khi ng Minh
v cc cng s ca ng b ht ra khi chnh trng.
Vic Tng Minh bt cht mun tr li quyn lc lm cho s Tng lnh kia
e ngi l nu hai ng Thiu v K cng ra tranh c ring r th s phiu ng h ca
Qun i s b chia i, nh th cui cng Tng Minh s l ngi thng cuc. Do
cc Tng lnh tr yu cu hai ng Thiu v K, v li ch chung, hai ng phi
dung ha nhng khc bit.
u tin Hi ng loan bo, v e da n an ninh quc gia, nn khng cho
php Tng Minh tr li qu hng. K n, K c ch nh ra tranh c, cn
Thiu rt ra khi cuc tranh c tr thnh Tng Tham Mu Trng Qun i.
l quyt nh ca Hi ng.
Thiu ri khi phng hp v suy ngh. Ri ng ta tr li vi mt s xc ng,
gn nh khc v ni vi trc Hi ng rng, ng ta s xin t nhim trong Qun i
ra tranh c vi t cch c nhn v dn s. Vi t cch y, ng ta cho rng s
khng lm sc m on kt trong hng ng Qun Nhn. Thiu cng co buc cc
Tng lnh l thiu tinh thn trch nhim vi ng ta v khng bin minh cho ng ta
l Nguyn Th Quc Gia v by gi khng th yu cu ng nm gi chc v ca
mt ph t, mt chc v m ngi ph t ng xin rt lui v b trng vo thng 5
trc .
Thiu cng kt n nhng cng tc vin ca K v cho rng chnh nhng
ngi ny thc y cc Tng lnh a n quyt nh ngy hm nay, v chnh
quyt nh ca Hi ng Tng lnh s lm chia r hng ng Qun i v lm gim

tim nng chin u. Cui cng, ng ta ni vi cc Tng lnh rng ng ta mong c
mt cuc bu c cng bng.
B ch trch bt cht vo nhng sai lm ca mnh, K khng nhng l l
bin minh. V vy, K tuyn b rt lui khi cuc tranh c. Theo cch ni ca ngi
Vit Nam, Thiu chuyn t bi thnh thng. K chng t l con ngi c leo
ln nhng nc thang quyn lc. c ln ng ta b t , theo tp qun ngi
Vit, l con ngi thiu t trng. V l c tnh ca K. Nhng ng ta bit t trng,
ln ny, t tuyn b rt lui cuc tranh c. Tt c my bay ca ng ta bng dng tr
thnh v ngha.
Sau quyt nh ca K, mt s Tng lnh sang mt phng hi khc
tho lun phng thc gii quyt cuc xung t gia K v Thiu. Thiu cm thy
ng ta l mt ng c vin yu nu ng ta ng tranh c mt mnh. K ni, ng ta
sn sng ng chung lin danh vi Thiu nu vai tr ca ng ta khng phi l b
nhn. Cui cng, mi ngi tn ng Thiu l ng c vin Tng Thng cn K l
ng vin Ph Tng Thng. Vi chc v ny, K c quyn thnh lp Ni Cc v gim
st mt s hot ng quan trng trong gung my chnh ph. Mt bn vn c
son tho v Thiu ng k vo.
Phn ln din tin ca bin c ny c vit theo Hi K ca mt Tng lnh
Min Nam Vit Nam, Tng Lm Quang Thi, mt thnh vin ca Hi ng Qun
Lc, c tham d phin hp hm .
Mi vic n nh, sng th hai, lin danh Thiu-K ang k cng 17 lin
danh dn s khc. C nhng lin danh xng ng nh Trn Vn Hng v ng
thi cng c nhiu lin danh tp.
Bunker cm thy, vo thi im , Hoa K may mn v Thiu khc t
vai tr lnh o Qun i do Hi ng Qun Lc c ra tranh c Tng Thng.
Hc vn Thiu b gii hn nhng l ngi khng hung him v c tinh thn trch
nhim. K t kin nhn hn trong nhng mc tiu lu di, thc hin nhng iu g
m ng ta cm thy c li v trong tm tay. Thiu kin tr hn v mi hnh ng
u c d tnh v lun lun theo di khi thi hnh. Thiu thy hi lng khi ng vic
ca ng c hon tt, K th tm kim mt vic lm khc sau khi cng vic ng
ang lm khng thnh cng.
Cc Tng lnh Min Nam Vit Nam gii quyt s bt ng gia K v
Thiu theo tp qun ring ca h. K ni c l, mi vic ri ra s kt thc trong tt
p m khng phi mu mc d ng ta khng phi l ngi hon ton ch ng.
Kt qu nhng cuc tho lun ch a n nhng quyt nh vo thi gian
cui cng trc hn k, l nt c th ca ngi Vit Nam. V nhng iu li
c ti din vo thng 10 nm 1968 v thng 10 nm 1972 trong cuc thng
thuyt ti Paris tm gii php chm dt cuc chin Vit Nam.
Vo thi im y, ngi ta khng thy hoc c tnh khng thy nhng n
lc ci t mt h thng chnh tr c o m chnh quyn Min Nam Vit Nam
hng n v thc hin. K c nhiu nh tr thc Vit Nam c uy tn vn ngh
rng chnh Bunker kim sot v o din tn tung bu c Tng Thng ti Min
Nam Vit Nam a nhng tay sai ca ng ta theo qu o ca Hoa K. Ti cc
qun c ph sang trng Si Gn ni m nhng chnh khch sa lng thng t
hp. Bunker c gi l ph thy mt xanh m ch vic Bunker nhng tay mt
cch kn o vo quyn lc ca ngi Vit Nam. Nhng Bunker li thch mt tn gi
khc m ngi Vit gn cho ng ta l ng gi t lnh v din t ng phong thi
ca ng.
Nhiu ngi M cha tng lm vic chung vi Thiu v K, h kh c th tin

c rng, ti sao s c mt ng o ca ngi M ti Vit Nam m Hoa K li
khng nhng tay p t v dn dng nhng nhn vt chnh tr nh ngi M mun.
S tht bi v u th ca ngi M i vi Min Nam Vit Nam l mt ti
cho nhiu tc gi ca Pentagon Papers thuc B Quc Phng nghin cu v ng
lc no m chng ta phi can d vo cuc chin. Chng hn nhng tn hi, c
ngi Vit Nam v Hoa K u nhn thy, vic Thiu ra tranh c vn cn dng dp
v ch c ti nu ng ta thng c hoc mt s ng c vin b t chi nh
trng hp Dng Vn Minh vo nm 1967 (ng ta cng ra tranh c nm 1971
nhng sau b cuc) hoc vic bt gi nhng nhn vt i lp nh Trng nh
Dzu (b tht bi trong cuc bu c 1967) hoc bo ch vn b kim duyt trong cc
cuc bu c nhng di hnh thc khc.
Thm vo , tin trnh dn ch ha ti Min Nam Vit Nam li b xuyn tc,
bp mo bi nhng ngi nh Frances Fizgerald rng tin trnh ny thc cht l do
Bunker v nhng nhn vin Ta i S Hoa K dn dng y nhng ngi Min
Nam Vit Nam tr thnh cng c, o qun nh thu, chng cng th cho M ti
Min Nam Vit Nam, rng mt tin trnh dn ch nh th l thiu chnh ngha.
iu k l l nhng nt c trng ca mt ch dn ch ngm su c
tnh v x hi ca ngi Vit Nam. Nm 1966, cc Tng lnh lnh o Min Nam
ng l cn phi c mt bn hin php v mt cuc bu c theo i hi ca dn
chng Min Nam. Nhng thnh phn gy ri lon c v trang xut hin trn cc
ng ph. Nhng lnh t Tn i Vit qua s thc y ca Nguyn Ngc Huy vn
tip tc cng cuc ci cch. iu ny chng t chnh quyn Min Nam t nhn ly
trch nhim m khng h c s p t no ca Ta i S M Si Gn hay mt
vin chc Hoa K no khc.
Theo truyn thng Khng Gio, ngi Vit Nam ngh rng khi m nhim
nhng chc v c qun chng giao ph, ngi n ng phi chng t nhng bit
ti v kh nng c nhn ca mnh c mi ngi trng knh. ng thi, tip thu
mt phn di sn ca ch phong kin Trung Hoa, ngi Vit Nam lun lun c tinh
thn thng tn lut php, xem nng nhng iu m l lut v hin php i hi.
Ch ngha c nhn l mt trong nhng nt c th ca ngi Vit Nam, v vy
h c khuynh hng chp nhn mt nn chnh tr dn ch hn l mt ch x hi
ch ngha c ti. Trong mi tri tim ngi Vit no cng mang tham vng. Khng ai
c th hiu h nu khng cm nhim, trong d bt c hon cnh no, iu kin ra
sao, s xut hin ca h trc qun chng khng phi l nghe theo qun chng
m l m ng phi nghe theo h.
Thc tin, nhng bt trc lun l do ch ngha tn sng c nhn a n,
c m t trong mt tc phm vn chng ni ting Vit Nam, l truyn Kim
Vn Kiu. Chuyn k v mt giai nhn sc nc khuynh thnh phi chu nhiu gian
trun tr n nghip chng ca tin kip. nh mnh khc nghit tri buc
nng mi n khi tr xong, i nng mi c phng lng. Truyn th phn nh c
tin ca mt tn Pht Gio v kt thc theo lun l Pht dy. Ngi Vit Nam phn
ln l Pht T do tp qun t th h trc trong gia nh truyn li.
c vit trc nm 1820, nhn vt chnh l Thy Kiu, con nh khu cc,
c nhng li th c vi ngi m nng yu l Kim Trng, qua mt cuc gp g
ngu nhin. Nhng th non hn bin gia hai ngi khng c gia nh cho
php. Nhng c hai u l trai ti gi sc nn khng th xa nhau. Ri s phn nghit
ng vy ph ly Kiu. Thn ph nng b kt n hm oan v b bt. Nng nh bn
thn nhn lm v cho mt ngi xa l ly tin chuc cu cha nng, ri ngi n
ng m nng gi l chng bn nng cho mt ng lu xanh sau khi tha

mn.
Cuc i Kiu t bng bnh, tri ni, ht im ny sang im khc,
cho n khi Kiu ti ng vi Kim Trng. Ngh n i mnh nh cnh hoa ra tn,
khng cn xng ng vi ngi yu thu trc, Kiu nh yu cu Kim Trng hy
ci em gi nng thay cho nng cho d nng vn cn thit tha yu chng.
Phn kt thc tp th Truyn Kiu, tc gi mun cho chng ta mt o
l:Trong mi chng ta, t bn cht c mm mng ca s thin. Theo tc gi, mi
c nhn u mang trch nhim v thn phn ca mnh. nh mnh l nhng g m
mi chng ta mang ht kh nng thc hin nhng c vng ca chnh mnh. Tt
c u nm trong lut Nhn Qu. Mi iu c u phi nhn qu bo.
Theo nhn quan ca tn Pht Gio, con ngi, thng qua vi nhng quy
lut v tr, c th t hon ci nh mnh ca chnh mnh. Trit thuyt Pht Gio
gn gi vi ch ngha c nhn nhng ni m nhng cng ng chnh tr quc gia
khng c nhng vai tr rng ln thc y mt nh ch x hi mu mc. Trong
nhng x hi nh hng Pht Gio thng l khoan dung v lng.
Truyn Kiu ng thi cng ni ln mt nt c th khc, n su trong nn
vn ha Vit Nam, bn cht ca ngi Vit trc s an bi ca nh mnh:
Ngm hay mun s ti Tri
...
Bt phong trn phi phong trn
Cho thanh cao mi c phn thanh cao.
Ngi Vit Nam rt tin tng s, t vi. Cc ng thy t vi thng c
tham kho trc khi h c nhng quyt nh quan trng, k c trong lnh vc chnh
tr. Quc Hi Lp Hin nm 1966 v nm 1967 c 117 Dn Biu v Hin Php
cng gm 117 iu khon. Bi v 1 cng 1 cng 7 l 9. Con s hn nht.
Ngi Vit ng thi cng tin vn mng mi ngi biu hin qua nt mt,
thng c gi l tng s. Bunker k li, c ngi xem v cho ng ta bit, s d
ng ta thnh cng l v c mt ngi cht lun lun ph h ng ta.
Ngi Vit cng tin vo a l mi cn nh, vn phng v ngay c ni an
tng cng rt quan trng vi ngi Vit. Ed Lansdale ngi h tr ng Ng nh
Dim nm gi quyn lc ti Si Gn vo nm 1955 sau khi nh bi qun du kch
cng sn ti Phi Lut Tn, l mt ngi chu nh hng v cng tin tng nhng
iu ny nh ngi Vit Nam. C ln Lansdele ni vi Bunker rng Dinh c Lp
ca Tng Thng Min Nam xy trn mt khong t khng hp vi khoa a l.
Ngi Php chng bao gi quan tm n iu ny nn xy ct mt dinh t trn
khong t y u tin vin chc cao cp ca Php v lm vic v c ng. V
vy m cc Tng Thng Min Nam thng gp tai ha xy n.
Thiu tin vo iu nn c mt thi gian ng ta khng sng trong Dinh c
Lp m sng trong mt cn nh g di ng gi l trailer, nhng c trang b y
tin nghi, t trong Dinh trn mt khong t do thy a l quyt nh.
Thiu sau cng cho xy mt cng trng mi vi mt h nc, m ui
con rng chy hng Trung Tm Si Gn, ti con ng Duy Tn, nhm gim thiu
nhng iu khng may xy n cho Si Gn. Dn chng cho bit, nh ui con rng
xy m chnh ph Si Gn thot qua nhng cuc thng trm m tn ti vo
nhng nm 1964 v 1965.
Tng Thng Ng nh Dim sng ti Dinh c Lp ny. Sau Dinh ny
b mt s s quan Khng Qun nm bom v mt phn Dinh b h hi. Dim di
sang mt Dinh khc c hng a l tt hn. Gia nh Dim c ngha trang ti Min
Trung Vit Nam dnh ring cho dng h khi qua i. nhiu nm cng tin vo a
l do gia nh khuyn, Dim cho treo mt bc nh ln ca ng ta trc tin nh

Ta Chnh Si Gn, mt quay ra b Sng Si Gn, cch vi con ng, m
ch hp vi phong thy. Khi Dim cho lnh tho g bc hnh y th chng bao lu
sau, mt cuc o chnh xy ra v ng b git hi.
Mt s ngi Vit Nam tin rng, vo th k th 19, t nc ca h b ngi
Php h bi v mt v vua vo thi y ra lnh cho xy lng tm ca ng ta
ngay ti ni m khi sinh tin, ng ta thng ngy dng lm ch ngm c th v
ung tr. Hnh th khong t y xy lng tm khng ng cch c th hng
nhng phc lc v truyn li cho con chu tha k. V vy m triu i vua cha
phi nhn nhng tai ng v cui cng t nc Vit Nam ri vo s h
ca ngi Php.
Thiu vn t tin rng ng ta s tr thnh ngi c nhiu quyn lc, bi v, vo
khong thp nin 1950, Thiu chn v di ngi m ca ng ni ca Thiu v a
im c xem l c a, nm gn mt tng c hnh dng ging nh con long
phng. iu ng, bi v sau khi di ngi m y, cuc i Thiu bt u thng
quan tin chc.
Ch ngha nh mnh ngm su vo ngi Vit to iu kin cho ch
ngha tn sng c nhn ny n. T sng bi c nhn pht xut lu i qua lao
tng ca Lo T, Trang T, mt mn ca Lo T, ngi Trung Hoa, vit
vo th k th t trc Cng Nguyn. Con ngi khi qun trit c t tng
ca Lo T th h khng cn phi tra tn v chnh h na. ng tip: Ri ra, ai ai
cng s c an bi theo cch th ring ca mi ngi.
Mt mn khc ca Lo T vit, mt triu i c tr v nh th mt
con c b c phi kh. Con c y ch hu hn, n c v chng th cn o
hay lng gi.
Danh t T trong th gii xa xa ca Lo T ng ha qua ngn ng
Vit Nam theo ngha t do. Chng hn, di thi Tng Thng Thiu, mt chng
trnh nhm ku gi mi ngi dn phi lo ly i sng chnh mnh c gi l t
lc. Ku gi mi ngi phi kt hp gi l t cng. Sau v Tt Mu Thn 1968,
ku gi mi ngi dn hy t nguyn gia nhp vo cc t chc phng v c gi
l Nhn Dn T V. Nhng in hnh trn chng t rng ct li s tn sng c
nhn chuyn ha thnh ngn t t i vi nhng ngi khng cng sn.
Ngi Vit Nam ch trng n t cch c nhn, iu c ngha l lut php
c chn la theo hin php th ngi thi hnh phi thc thi ng vi nhng g m
ngi dn mong mun da trn nn tng lut php nh v thu m, ng vin, ci
cch rung t. V th, Thiu d c c Tng Thng m mi n vi nm sau ng ta
mi c s ng h ca s Dn Biu H Vin.
Nhng ngi lm chnh tr Vit Nam khi c c hiu r nhng c quyn
m ngi dn dnh ring cho h v nhng i hi m ngi dn mong mun h
phi thi hnh. l nhng iu c bn bc u cho mt nh nc dn ch.
Thnh phn phn chin M ch trng chm dt vic Hoa K gip Min
Nam trong mt cuc chin tranh t v ca h, khng h c nhng bi vit ng
n nhm tm hiu hoc ni ln nhng trin vng nt c th v nn vn ha Vit
Nam mang nhng nt c bn ca mt ch dn ch.
Thm na, nhng c tnh dn ch c biu hin r rng trong i sng
chnh tr ca dn chng ti Min Nam. Thc tin l c nhng kim sot v hn
ch trong vn tm kim hoc to c hi tr nn c quyn lc. Chnh iu ny
lm cho h thng chnh tr ca ngi Min Nam b phn ha m Bunker thng lo
ngi l Min Nam kh c kh nng tp hp thnh mt khi thng nht (mt mt trn
chnh tr quc gia) ng u vi cng sn.
Nhng tn Pht Gio v Cng Gio th lun lun k. Ngay c khi Pht
Gio cng phn ha thnh hai, c khi thnh ba, khuynh hng khc nhau. Pht
Gio Ha Ho cng chia thnh hai theo khuynh hng chnh tr. Cao i cng tng
t. Vit Nam Quc Dn ng cng chia ra nhiu h phi. i Vit th hai nhm v
nhm th ba th t quyn lc hn nhng li quy t nhng thnh phn tr thc v c
uy tn. V mt Cng on Lao ng ch c hnh thc hn l nh hng trc tip n
cc t chc nghip on.
hng ng Qun i, nhng s quan gc sinh trng min ng Bng Sng
Cu Long th khng thch nhng s quan gc Min Bc di c vo Nam nm 1954.
Tri li, nhng s quan Min Bc th xem nhng s quan Min Nam l km hiu nng.
Nhng ngi Min Nam chu nh hng t thi Php, khn ngoan, thng minh chn
cht th khng ha hp c vi ngi Min Bc di c m di mt h, s ngi di
c ny ch bit kim tin v kim quyn th di thi Tng Thng Ng nh Dim,
v sau ny, di thi Nguyn Cao K, mt ngi di c v ri tr thnh Th Tng.
Min Nam ch nhp cng nhiu v cc chnh tr gia b mt thiu s ngi Tu
giu c b tin ra chi phi h. Gia nhng ngi hot ng chnh tr cng lun knh
chng ln nhau.
Th nhng phi ni rng, ti thiu th nt sinh hot chnh tr Min Nam c
nhng chuyn ng. D mun hay khng, l nhng iu kin thun li cho
nn dn ch pht trin. Tin trnh dn ch n hoa trong mt x hi a dng nh
n hay ti ni m m quyn lc b phn tn nh Nht Bn, Ba Lan, ng
cng sn c ti long tan dn vo cui thp nin 1980 l nh c s hin hu
ca khi Cng Gio v cc trang ch cc nng tri. S i thay c cu lnh o,
mt biu tng t n nn dn ch, do Cng on on Kt thc y, ang
c hnh thnh.
Nhng lm th no nhng bt ng trong np sinh hot chnh tr Vit Nam
ch xy ra trong gii hn theo mu mc hp php c lut php son tho v
tin liu li l iu ti quan trng. Nu thiu mu mc n nh s dn n tnh
trng t hi, mt n nh chnh tr nh trng hp sau v lt Tng Thng Dim.
Sau khi cc Tng lnh Min Nam Vit Nam p lc hai ng Thiu-K ghi
danh tranh c, Bunker lo lng. ng ta e ngi rng nh th th to ra s chia r mt
bn l qun s v mt bn l dn s. V mc tiu ca Bunker c gng thc hin
pha Qun i cng dn s kt hp i ph vi cuc chin s chng th thnh
cng c.
Ngay sau khi lin danh Thiu-K ghi danh tranh c, Bunker ring r gp
hai ngi v khuyn co rng, nu hai ng c c th thnh phn ni cc nn c
b nhim nhiu nhn vt dn s gi chc B Trng. Vi khuyn co ny, Bunker
gii thch vi Thiu-K rng, thc hin nh th s gy c nhiu thin cm vi
ngi Hoa K vi mt chnh ph mi ra i.
Mt iu khc ng lm cho Bunker e ngi l nhng thnh phn ng h K,
chng hn nh Tng Loan, T Lnh Cnh St Quc Gia, c nhng hnh ng
lm cho qun chng c cm tng cuc bu c sp n chng c g my trong
sch. Vi hai nhn vt ang lnh o t nc, cng l hai nhn vt ch yu trong
Qun i li ng chung mt lin danh tranh ly quyn lc th hn khng phi
l cuc bu c cn i. Bunker tng trnh v vi Tng Thng Johnson, cp
Thiu-K c c, mt ch do Qun i cm quyn nh hin nay, phi cn lu
mi c th c nhng bin chuyn. Bunker bit rng, nu hai ng Thiu-K thng, th
mi tnh hung vn gi nguyn trng, khc chng ch l v phn hnh thc m thi.
Nhng ngy sau khi cc ng c vin Tng Thng v Ph Tng Thng cng
nhng lin danh ng c vo Thng Vin c ng k theo lut bu c quy
nh, c nhiu tranh lun chung quanh vn gian ln, thiu cng bng, lm li
xy ra, ngay c ti Si Gn, gia cc ng c vin. Tt nhin mi vic u c
gii thch do s sut v thiu cn trng. Quc Hi s xt lin danh no hp php
c php tranh c, c ngha l nhng ngi th y lin danh s c nhng cuc
tranh lun gia h.
Cp lin danh ng c Tng Thng Thiu-K b y Ban c Bit Bu C
ca Quc Hi bc b. i S Si Gn ti Hoa Thnh n, mt ng vin i Vit gc
Min Bc do K b nhim, c c n gp Bunker trong mc ch tm hiu xem
phn ng ca Bunker ra sao nu Qun i gii tn Quc Hi. Bunker xc nh r l
ng ta khng mun nhn thy tnh hung y xy ra. Li xc nh y qu nhin c
hiu qu. Bui x tra hm , ngi i din ca Thiu v K tr li v cho Bunker
bit rng, cc Tng lnh Qun i cm thy h c s ng h t pha Quc Hi
nh hng n y Ban Bu C v cc Tng trong Qun i ng chp nhn
mt gii php n ha.
Nhng chng bao lu sau , y ting n v cuc chnh bin, Qun i
chuyn qun, biu tnh ng h, biu tnh chng phe biu tnh ng h do Cng
Gio t chc, xung ng ng h Big Minh, xung ng chng phe ng h Big
Minh khi cuc b phiu duyt xt cc lin danh ng c hp php c thng qua
ti Quc Hi, tnh hnh nhanh chng tr li yn tnh. Lin danh Thiu-K c a
s phiu v hp php.
Duyt xt h s ca lin danh ng c Tng Thng v Ph Tng Thng, Quc
Hi lp hin bc b n ca Big Minh v khng tiu chun cng vi n ca
mt cu B Trng Kinh T. cc y vin trong y Ban r ri trong mt cuc bn
tho. Tng Loan T Lnh Cnh St, xut hin trn tng lu ca Quc Hi, tay
cm lon bia. Ch Tch Quc Hi cng l mt ng c vin Tng Thng, chng vic
Big Minh ng c. C ng ta v Big Minh cng da vo s ng h ca khi Pht T.
Vin cu B Trng Kinh T khng iu kin ng c, tm tha hip vi
cng sn bi v ng ta ch trng ha bnh bng bt c gi no, iu m trong Bn
Tn Hin Php cm on. Trong cuc vn ng s khi ca ng ta, nhng mc tiu
nhm tranh c ca ng c dch v in bng Anh ng, khng p ng a s
nguyn vng ca c tri, nhng lm hi lng mt s k gi Ty phng, nhng k gi
khng mun c ngi thng dch chuyn ng nhng mc tiu ca ng ta phn pht
c mu sc chnh tr. Cui cng cn 11 lin danh ng c Tng Thng v 480 ng c
vin tranh c vo Thng Vin c coi l hp l.
Vic xc nh bt hp l ca hai ng vin Tng Thng dy ln bu khng
kh cho rng cuc bu c khng cng bng hn. Tri li, nu hai ngi ny khng
iu kin ng c th khng phi v th m cuc bu c thiu cng bng, bi v d
cho s ngi ng h Dng Vn Minh i bu th cng khng nh hng n tuyt
i a s c tri ca dn chng Min Nam Vit Nam. Ellsworth Bunker tnh to
nhn r rng, trong i sng thng, chng ta phi chp nhn nhng iu xy n
khng my hon ho nhng an ton hn nhng g thiu an ton nhng hon ho,
Bunker khng phi l mt lc s nn ng ta do s thnh cng ca ng ch bng
phn, ly ch khng bng gang tc cho nhng bc tin m ng thc hin vn
tng trng u n.
CHIN DCH
Trong sut chin dch tranh c, Ellsworth Bunker phi tip nhng v khch khng
mi, tm c trong gii chnh tr gia Vit Nam. D cho nhng cuc gp g thoi
mi hay ri rm, ng ta lun lun gi quan im trung dung. Cch chung, ni bt ln
s quan ngi, pha Qun i s lo li c mt cuc bu c thiu cng bng v ri
h s thng c. Ngi Vit Nam c b m nh mt cch nguy him rng d cho

thnh phn no c c th ri chnh ph khng c g khc hn l b nhn ca
ngi M, v rng mt chnh ph nh th th khng th no to nn nim tin v mt
tng lai ca Min Nam Vit Nam.
Tin liu trc nhng iu , ngy 15 thng 7, Bunker cho ph bin trc
cng lun minh xc mt cch r rng l chnh ph Hoa K khng h h tr cho
bt c c nhn no ra tranh c Tng Thng. Xa hn na, trnh nhng ng nhn
rng Hoa K nhng tay vo cuc bu c Tng Thng, Ta i S Hoa K mi
mt s quan st vin n quan st vin n quan st cuc bu c theo d tr vo
ngy 3 thng 9.
Bunker ht sc theo di v li im ca hai ng Thiu v K s lm d lun
hiu sai lch rng cuc bu c s mt i s trong sch. Th nhng, mt i din ca
K hi Bunker l liu Thiu c nn t chc Ch Tch y Ban Hnh Php Trung
ng trong khi tranh c hay khng th Bunker lin p ngay l khng nn. Mt s
cc Dn Biu mun l hai ng ny t chc.
Tri li, Bunker ngh, hai ng Thiu v K hy xin ngh ngn hn trong thi
gian tranh c nu cc Dn Biu Quc Hi yu cu v gii quyt c nhng i hi
chung. Mt khc, Bunker cng ngm cho bit, s khng c vic Qun i o chnh
nu Quc Hi yu cu hai ng t chc, ch cn ri khi nhng chc v trong Qun
i th hai ng Thiu v K p ng c Lut Bu C ri.
Tht ra, K ngh l c mt s Dn Biu Quc Hi hu thun cho ng ta v
trong thm , K mun Thiu ch l ci bng m pha sau ng y. Th nhng nhng
Dn Ch ng h K ti Quc Hi li khng hi lng khi thy K l nhn vt th hai
trong lin danh ca Thiu. H mun K ng trn hoc tch ri khi Thiu trc khi
h ng h K. Bunker v B Tham Mu ca Ta i S khng mun can d vo
vn ny.
Nhng ng c vin trong chnh quyn khng cn c gi vn truyn
thng. Vic kim duyt bo ch c hy b vo cui thng 7. Tuy th, Thiu v
K vn cn nhng li im. Hai ng tng v chi tiu khong 70 triu ng cho
chin dch vn ng trong khi nhng ng c vin i lp dn s nh cu Trng
Si Gn Trn Vn Hng ch c c 4 triu ng vn ng.
Cn c vo nhng d kin, Ta i S tin on hai ng Thiu v K s ch
c t 35 n 40 phn trm tng s phiu. Nhng ngy 3 thng 9 hai ng ch c
c 34, 8 phn trm. Mc d s phiu y vt xa nhng ng c vin khc nhng
khng phi con s m hai ng Thiu v K tin tng l s t c, v cn thp hn
na nu tr b bt i theo nhng kin co v gian ln.
Ngy 3 thng 8, tt c 11 ng vin xut hin trn truyn hnh quc gia trnh
by chng trnh hot ng ca mi lin danh. Nhiu ch im c a ra to
s ch ca c tri. Mt ng c vin m mt s ngi bit n, ng Trng nh
Dzu, t vn ha bnh cho Min Nam Vit Nam l mc tiu quan trng ca
ng. Mt ng c vin Ph Tng Thng a ra vn ci cch rung t. Tt c cc
ng c vin u ni ln tnh hung ca t nc v phng thc cu nc ca h.
Vi ng c vin cho rng cuc vn ng thiu cng bng. Dzu yu cu
Thiu v K phi t chc th cuc bu c mi trong sch. Tt c cc ng vin u
c chnh ph ti tr v u c s dng phng tin truyn thng ging nhau.
Kim duyt c hy b v nhng vin chc chnh ph ng ngoi cuc vn
ng. Bunker ch th cho mt s nhn vin Hoa K quan st cuc vn ng c dn
s ln Qun i v thc y cuc bu c tht s cng bng. ng ta cng bo
cho Thiu v K bit, bo ch Hoa K phn nn l b kh khn trong vic theo di
cuc vn ng. Sau ny, K ni vi Loan l K cm thy dng nh Bunker mun

p lc vi ng ta.
Khi Pht Gio tranh u khng ku gi ty chay cuc bu c mc d Big
Minh b xem l khng hp l v Thiu cng K c nhng bng c thiu ngay
thng trong vic vn ng. Mt khi Pht Gio khc ng h mt ng c vin
Tng Thng ng nhim l Ch Tch Quc Hi lp hin, mt lnh t Cao i ln
tui.
ng Hng t co Thiu v K c nhng xp t nh s dng cng chc
v s quan Qun i lm vic cho lin danh hai ng, dng phng tin nh nc
vo vn ng ring v p lc vi phng vin bo ch. Bunker khng tin v nhng
im m ng Hng t co nhiu lm. p lc l mt ci g m h, lun xut hin
nhng ai vt thng k khc. Thin cm ca nhng vin chc a phng i
vi ngi ch huy h Trung ng l iu kh c th kim sot v cng kh c th
ngn chn. Tri li, cng c nhiu vin chc hnh chnh cao cp cc Tnh cng c
nhng hot ng ng h ng Hng hay nhng ng c vin dn s khc. Mt s
vin chc chnh ph thuc ng Tn i Vit, chng hn, li ng h ng Trng
nh Dzu.
ng Dzu, mt lut s v theo ng Bunker th ng ta ch l mt k theo ch
ngha c hi. ng ta to nn nhiu cuc tranh lun trong cuc vn ng ca ng. C
ln ng gi K l mt con ch. K p li, Dzu c ln vit rng, Dzu tng
n v phc v Dim nh mt con ch v mt con nga, v nu c c, K s mang
mt ci chung n cho Dzu. Bunker hiu l cch n ming tr ming ca ngi
Vit Nam.
Trong mt chuyn ving thm Vit Nam ngn, ti c gii thiu vi ng
Dzu vo nm 1966. Dzu cho ti bit rng ng ta s tranh c Tng Thng v ng
mun ti gii thiu ng y vi thn ph ti v vi nhng ngi m Ba ti quen bit.
ng cng ni vi ti rng, ng ta tng c bu vo chc Ch Tch ca Hi Si
Gn Rotary Club v c mt nhm ng vin Tn i Vit h tr. Ti khng c
khi nim g v Tn i Vit trc y, mi n khi Dzu k chuyn, ti mi nhn ra
tm nh hng quan trng ca ng ny.
Vi ti, Dzu ch l con ngi tm c hi nn khng lm ti ch nhiu. V ti
cng khng hiu ti sao mt con ngi m uy tn rt gii hn nh ng ta li c th
da vo Qun i t chc, tranh c Tng Thng.
Khng c mt ng c vin no b chn p trong chin dch tranh c vo nm
1967. Mt ng vin Ph Tng Thng, ngi tng ra tranh c chng ng Dim
trc kia, cho bit rng cuc bu c vo nm 1967 c t do hn bt c
cuc bu c no tng xy ra ti Vit Nam di thi Php, thi cng sn hay thi
ng Dim. Nhn nh lm cho Bunker phn khi v khuyn khch ng theo
ui con ng m ng thc hin.
Mt s kin m cc ng c vin co buc chnh quyn nhng tay vo cuc
vn ng xy ra ti Tnh Qung Tr vo ngy 6 thng 8, v b gi mnh, nn vin Phi
Cng p xung mt phi trng sai a im. V th m khng ai n tip nhng
ng c vin Tng Thng dn s ny khi my bay p. Trong khi th Thiu v K
li p ti mt phi trng khc. Cc ng c vin t chi khng cho nhng
chic xe vn ti y bi bm l phng tin duy nht c ngay ti ch lc y, ch h
n mt a dim gn Phi Trng Nng ri dng my bay i tip. Nhng ng
vin ny i hi phi c nhng chic xe tin nghi hn. Nhn vin lc y khng ai c
thm quyn lin lc vi s quan ch huy v ng ta ang ng tra m vin s quan ph
t th li khng dm nh thc ng ta dy.
Cc ng c vin gin d bay tr li Si Gn. H lin gi cho Thiu v K mt

l th y phn n, kt n l chnh quyn c m mu mun st hi h. Thiu c
phn trn cho trng hp va xy ra ch l s bo v khng ng mc. Mt s ng
c vin, c bit l ng Hng cho rng s kin ny chng t chnh quyn mun
lm gim uy tn ca cc lnh t chnh tr gia dn s. Chnh quyn ph nhn. K ni:
Ai c th thoi mi du lch hng sang trong mt t nc tan hoang v chin tranh?
Cc ng c vin dn s khc t mi cuc gp g tranh lun k t , iu
duy nht l lut bu c cho php. Ri th cu chuyn c thi phng, n i, thu
dt v chuyn in ti tp v Hoa K do cc nh bo M thc hin. Hoa Thnh n
ht hong. in tn, in thoi hot ng lin tc. Khng t Dn Biu Ngh S M hi
h kt n cho y l mt tr bu c bp. Bo ch quay mt vi Thiu v K. By
mi lm nhn vt ngoi hng ca M bao gm c Edward Rieshaeur, John
Kenneth Galbraith v Jerome Weisner gi mt bn tuyn co cho Tng Thng
Jonhson v yu cu ng ta phi dp b chnh ph Min Nam Vit Nam.
Mi bn u nhn k i nghch bng i mt thiu thin cm, do pha
chnh quyn v bn i lp u gi thi lnh nht vi nhau. Bunker tm hiu v
bit r iu nn ni vi c hai ng Thiu v K, thnh phn i lp vi chnh
ph c th c nhng hnh ng khng trch nhim nhng mt chnh quyn th phi
c trch nhim v hnh ng ca mnh v yu cu hai ng hy to iu kin cuc
bu c din ra nh d nh.
Trong khi , nhn vin chnh thc ca Ta i S tip tc tip xc vi ba
nhn vt dn s ng c quan trng v yu cu h tip tc tranh c. Bunker cng
ku gi Thiu v K cng xut hin chung vi cc ng c vin dn s trong nhng
chng trnh chung. Tuy nhin, c Thiu v K u cho bit h phi i khp nc
gim st v trch nhim ca mt Nguyn Th Quc Gia cng nh trch nhim ca
mt v Th Tng.
Thiu c mt bi din vn trc cng chng xc nh rng chnh ph s
lm ht sc mnh p ng nhng g m cc ng c vin yu cu. Tip sau li
ca Thiu, mt vin chc cao cp ca chnh ph c trch vic bu c, vit th
nhn li gy ra vi cc lin danh dn s. Cc lin danh chp nhn li xin li v
cuc vn ng li tip tc tin hnh. Thc ra trn thc tin cc lin danh dn s lun
tip tc vn ng khp ni ngoi tr Si Gn trong sut thi gian phn i vi chnh
quyn.
Cng cuc vn ng tr li si ni sau khi hai bn gii quyt nhng bt
ng. Mt s lin danh cc lc ch trch chnh ph, mt iu m di thi ng
Dim hoc cc chnh quyn trc cha h xy ra. Ti cc Thnh Ph v Th, k
c nhng vng qu y ry nhng bch chng, biu ng truyn n, bong bng
c tung ra trong mc tiu tranh c. Mt bui sng, Thiu chn thnh ni vi
Bunker rng cha hn lin danh ca ng ta s c c c. Ti khu vc nh hng
ngi Tu Ch Ln, cuc thm d cho thy s c tri ng h Thiu v Hng
ngang nga bng nhau. Thiu ni vi Bunker, vn quan trng khng phi l lin
danh ca ng ta thng hay thua m l mt chnh quyn c dn chng ng h.
Thiu bit t ch, trm tnh, n ha v lng nghe khi b ch trch. K th d
dng nng tnh v i khi c phn ng thiu thn trng. Khi chin dch vn ng ln
cao im, chnh ph b cng lun kch nng n. Thiu vn cha hy vng l ng
ta c th thng. Nhng ngi ng h ng ta cng nh ng h K khng c cch
phi hp hiu qu.
NGY BU C
13 thng 9 l ngy i vi nhng ngi trng thnh ti Min Nam Vit Nam
quan tm n vn nn dn ch cho x s h u phi ch n. Khong 5, 8
triu ngi ng k i bu. l con s 76 phn trm trong lp ngi iu
kin ang k i bu. Ngy bu c c 86 phn trm trong s ngi ng k
i b phiu. Nu vn an ninh ca Min Nam c bo m. Bunker v nhn vin
Ta i S ngh nh vy, s c 90 phn trm s ngi hp l, hay 7. 650. 000
ngi ng k i bu. (Trong k bu c Tng Thng k tip vo nm 1971, Min
Nam c 7,2 triu c tri, l nh s thnh cng ca Chng Trnh Bnh nh
ti lp an ninh ti nng thn).
Cc quan st vin ngoi quc u nhn nhn y l mt cuc bu c ngay
thng. Cuc bu c nm 1967 l mt s kin quan trng, nh du thi chn la
v quyt nh ca ngi dn Min Nam hn l nhng cuc bu c tng t xy
ra ti Min Bc v hn c cc nc cng sn, c Lin s trc khi i mi 1989.
Trong cuc bu c 1967 c 120 quan st vin t 24 quc gia n quan st,
600 nh bo ngoi quc theo di ti ch. Ring Hoa K c 22 quan st vin
khuynh hng, chia ra tng nhm 7 ngi:
Nhm th nht dn u bi Henry Cabot Lodge, v i S Si Gn tin nhim
ca Bunker v thnh vin bao gm cc chnh tr gia, tr thc, thng mi, bo ch,
cu chin binh.
Nhm th hai do Whiteney Young, i din nhm thiu s.
Nhm th ba do Ngh S William Fulbrigtht, lnh t nhm b cu, mun moi
mc xem cuc chin xy ra ra sao v ngi dn Min Nam c mun can d vo
cuc chin hay khng.
Mt quan st vin quan trng khc l Richard Scamman, mt chuyn vin
ngoi hng v b phiu v bu c.
B Tham Mu Ta i S chun b cho cc cuc ving thm ca h, ch
nh nhn vin cao cp hng dn v a h n nhng ni h mun bng ng
b hoc bng my bay. Bunker cng trnh by trc phi on quan st rng mi
ngi u c th i n bt c ni no h mun, ring r hay tng nhm, hi thm
v tm hiu bt c c nhn no h thch. Trong sut bn ngy c mt ti Vit Nam
, tt c u hi lng. Hu ht h rt c kinh nghim kh khn ang xy ra ti
Min Nam Vit Nam.
Hai quan st vin, Ngh S Murphy v Thng c Tiu Bang North Dakota l
William Guy n mt lng gn Nng va lc mt qu mn n gn ni b phiu
lm ba ngi dn cht v 27 ngi khc b thng. Thng phiu c ti lp,
ngi dn li tip tc i bu trong s y c c ngi va b thng nh.
Khp c Min Nam, cc nh bo ngoi quc a tin, mi ngi n nc i
bu. i vi Bunker l iu phn khi lm cho ng ta qun i nhng cng thng,
bi quan trong sut mt thng va qua. Khi gi b phiu chm dt, mi din tin u
sung s. Tin trnh dn ch ch thc dng nh ang bt u.
iu ngc nhin trong cuc bu c Tng Thng l kt qu s phiu ca cc
ng c vin dn s c dn chng tn nghim. ng c vin ch trng ha
bnh Lut s Trng nh Dzu c 17,2 phn trm phiu. Hai ng c vin cao
tui v c uy tn Trn Vn Hng v Phan Khc Su cng ch c mt s phiu
khim nhng. ng Hng c 10 phn trm trong khi Ta i S M d on
phi l 25 n 30 phn trm. ng Su, mt nhn s ca Cao i v cng l Ch Tch
Quc Hi lp hin cng c 10 phn trm thay v 20 phn trm nh Ta i S
Hoa K c tnh. Thiu v K c nhiu nht 34, 8 phn trm, nhng khng
phi l s phiu v vang.
Cuc bu c Thng Ngh S cng din ra cng ngy. Nhm bo th v khi

Cng Gio chng cng vn ng hu hiu. Ti 8. 800 thng phiu khp nc, vi
100.000 ngi, bao gm c nhng gio vin trch nhim trng coi, c tri chn 6
trong 48 lin danh bu vo Thng Vin. Mi lin danh c 10 ngi, in hnh trn
bch chng v phiu. Ngi Cng Gio, vi truyn thng t chc cht ch nn
i b phiu st sng. Bn trong 6 lin danh c c th ngi th y u l Cng
Gio.
Th nhng lin danh t s phiu cao nht l ca cu Tng Trn Vn n,
nhn vt nng ct trong v o chnh ng Dim nm 1963. n c gii Pht
T Min Trung ng h nhiu nht. ng chung lin danh vi ng ta cn c thm mt
nhn vt khc gc Hong tc v cng l thnh phn nng ct trong cuc o chnh
Dim, mt nhn vt lnh t i Vit gc Min Bc v cng l ch nhim mt t nht
bo uy tn Si Gn. V th lin danh n thu ht c nhiu c tri thuc thnh
phn tr thc. Ngoi 4 lin danh gc Cng Gio, mt lin danh ca n v lin danh
v cui l do ng i Vit cch mng Min Trung vn ng v h tr.
Thng Vin u tin ny c khuynh hng bo th, bao gm nhng nhn
vt ngi Vit c uy tn v ng h chnh sch ca Thiu sau ny, khi c nhu cu.
Cuc bu c khng phi ch chm dt sau khi b phiu. Theo lut bu c,
Tng Thng c cng nhn l c c sau khi c thng qua vi a s phiu ti
Quc Hi lp hin. 53 Dn Biu trong Quc Hi ny ra tranh c Ngh S Thng
Vin v 48 ngi trong s y tht c. S ngi ny khi b phiu hp thc ha
cuc bu c, h i hi phi c n b. ng thi, trong Quc Hi lp hin,
K cng c mt nhm 30 Dn Biu ng ng sau lng ng ta v sn sng b
phiu bt tn nhim cuc bu c theo K yu cu lm mt danh d ca Thiu. 18
ngi trong nhm ny cng tht bi trong cuc tranh c vo Thng Vin.
Rt nhiu ngi b tht bi trong cuc bu c va qua ku go cho rng
cuc bu c gian ln v yu cu Quc Hi lp hin hy b cuc bu c. Tm trong
s nhng lin danh tht c Tng Thng u tuyn b l cuc bu c gian ln. H
nu ra rng K, trong thng 7, hm da s c o chnh, rng Thiu v K vn
gi chc v trong sut chin dch tranh c, rng hai ng ny vn xut hin trn h
thng truyn hnh vo ngy 2 thng 9 sau khi thi hn tranh c chm dt.
Bunker theo di v ngh rng y khng phi l nhng li t co chnh ng.
Th nhng, Bunker cng ra lnh cho nhn vin Ta i S tm cch phi kim
nhng chng c m phe tht c t co.
Ba nhn vt tht c t chc cuc hp bo v cho rng c s gian tr trong
cuc bu c. Cnh St cho h t do. Khi Pht T ku gi cn phi c bu
c li. Nhng l do h nu ra b dn chng l l, khng quan tm.
Lin ngay sau khi cuc bu c qua, Bunker yu cu chnh ph Vit
Nam khng nn bt gi ng c vin ch trng ha bnh Trng nh Dzu nhng
ng thi Bunker cng trnh cho Washington bit rng, chnh ph Min Nam Vit
Nam kh c th gi mt thi yn lng trc vic Lut s Dzu ku gi ha bnh v
ch trch chnh quyn Min Nam mt cch mnh m, c bit l ch trch K.
Th nhng li yu cu ca Bunker khng c chnh quyn Min Nam
p ng. Ngy 15 thng 9 Dzu b bt vi l do dng ngn phiu khng tin bo
chng, v chuyn mt s tin bt hp php l 11.500 M kim n mt ngn hng ti
San Francisco Hoa K. Hnh ng ny ca Dzu xy ra trc chin dch tranh c v
ng ta b kt n 9 thng t v bi thng tin pht.
Dzu lin ph bin mt thng bo bng Anh ng ti Si Gn ni dung ng ta
mun gp k gi ngoi quc ti vn phng Lut s ca ng vo bui sng v ti t
tht ca ng vo bui chiu. Mt s sinh vin, do tin Dzu ti tr trong cuc vn
ng tranh c, xung ng, tng bc gy p lc vi chnh quyn. Mt on

phim do phng vin i CBS l Bert Quint thu hnh, lc Cnh St n p mt ph n
biu tnh lm cho anh ta nhn c mt gii thng. Bunker cho gi Quint ti
v ni vi anh ta rng, anh ta nn nhn mnh ch l trng hp c bit xy ra.
Ri th, chuyn rc ri khc xy n, Vin T Lnh Cnh St, bn thn ca
K, l Tng Loan, ngy 22 thng 9 li mi ng B Trng Kinh T, ngi np
n ng c Tng Thng nhng b bc v bt hp l, n trnh by cho Cnh St bit
vic ng tham gia ng cng sn trong thi gian ng du hc ti Paris. K trc
ni vi Loan rng vic bt gi Thanh cha cn thit v chng c ca ng ta hin
nhin nn c th bt gi bt c lc no. Mi n khi, mt phn t thuc mt t chc
ca vit cng ti Si Gn b bt v khai rng anh ta dc Thanh kt np vo cng
ng nm 1965 th Loan mi quyt nh thm vn Thanh.
Loan n nh ng Thanh. B Thanh khng cho ta vo. Loan tr v, lm
th tc cho hp php. Khi Loan tr li th nh b Thanh y nh bo ngoi quc
do Thanh mi n chng kin vic bt gi ng. Vic dn dng c nhng k
gi Ty phng chng t ng Thanh trnh din kho lo hn l Cnh St. Loan ra
lnh mi tt c nhng nh bo ang c mt ri khi nh ng Thanh v yu cu ng
Thanh n vn phng Loan vo ngy hm sau. V khi Thanh ri nh ti Tr S
Cnh St th ng ta b bt, b cng tay. Nhng ngy hm sau th Thanh c th vi
li xin li ca Loan.
Loan l con ngi bc ng nhng tt bng. Thiu trm tnh nn khng c
nhng suy ngh chn chn cn thit cho mt vin chc gi nhim v cao trong chnh
quyn, chng hn trong nhng bui hp. Loan thng mang sng lc ra a nghch,
d n ln nng. Mt ln, mt ngi ph t ca Loan nh mt ngi dn
trong v xung ng trong khi Loan ngi trn va h, tay cm lon bia v tay kia
chong ln vai ngi Pht T lnh o cuc biu tnh .
Bunker ni vi hai ng Thiu v K v nhng kt qu tri ngc trong vic
bt gi v hnh ng n p ca Cnh St ngy cng gia tng. Hai ngi Vit Nam
(Dzu v Thanh) b bt hoc b thm vn va ri chng phi l nhng ngi nh
hng g nhiu i vi qun chng, di mt Bunker. Th nhng vic Dzu v Thanh
ch l khi u cho mt lot bt gi v truy t nhng thnh phn chnh tr tham
gia hoc ng h cho cng sn. Ellsworth Bunker, ni mt cch chung, khng th
no p lc c Thiu v nhng g m Thiu mun lm. Mc d Bunker nhn
thy nhng hnh ng ca Thiu, trc cng lun, b ngoi quc ch trch. Th
nhng Bunker vn gi mi lin h theo hnh thc bi v nhng g Thiu lm, hp vi
Lut Php cho php.
Ellsworth Bunker thc y Thiu v K bng mi cch phi khng ch thnh
phn bt mn ti Quc Hi lp hin nhng Dn Biu thn chnh quyn tc s
thng qua kt qu cuc bu c. Theo ng ta, th Min Nam Vit Nam c li hn l
vic bt gi Thanh v Dzu. Sau , 4 Dn Biu trong Quc Hi thn K, ni vi
nhn vin CIA rng h s b phiu thng qua cuc bu c nu K c quyn ch
nh Th Tng v ba B Trng quan trng trong chnh ph, nu quyn lc chnh
ph v Qun i nm trong tay K, v nu mi Dn Biu trong nhm hu thun K
c tng 300. 000 ng, H mun Bunker a iu kin ca h cho Thiu. Th
nhng Bunker ni vi mt thn tn ca K rng nu n php va ni khng
chm dt th Bunker s a ra trc cng lun v nhng iu kin m nhm thn
K i hi. Cui cng, Bunker chp nhn li yu cu ca K ni vi Thiu l
trong nhim k u Tng Thng ca ng ta, nhng ngi thn tn ca K s c
mi cng tc.
Tip theo, mt vn khc li xy ra. Dzu b bt li trong nhng ngy

trc khi Quc Hi hp thng qua cuc bu c. Sau li c tr t do. Tnh
hnh chnh tr qu tht phc tp. Bunker rt kinh nghim rng, ti Si Gn, c chuyn
rc ri ny va gii quyt xong th li xy ra chuyn khc.
Thiu dnh nhiu ngy tip xc vi cc Dn Biu trc khi cuc b
phiu thng qua cuc bu c xy ra. V cui cng, kt qu thng c ca Thiu-K
c cc Dn Biu trong Quc Hi lp hin xc nh l hp l vi s phiu kht
khao 58 trn 43. Thiu chnh thc tr thnh ngi lnh o Min Nam Vit Nam,
ngi m Bunker c th cng tc hon tt s mng rt qun chin u Hoa K
v nc nh Tng Thng Johnson y thc.
CHNG BN
C.O.R.D.S
C quan m ti phc v ti Min Nam Vit Nam c gi l C. O. R. D. S
vit tt t ng Civil Operations Revolutionnary Development Support, do thi Tng
Thng Lyndon Johnson son tho vo nm 1967, l mt phn trong k hoch di
hn, nhm chuyn giao cuc chin cho pha ngi Vit Quc Gia nu chng trnh
ny c thi hnh. Khng ch Johnson gi Bunker n Si Gn vi nhng ch th b
mt m ng ta cn gi cho Tng Westmoreland hai ngi ph t mi. Mt l
Tng Creighton Abrams, nhn vt cao cp Hoa K, trc tip nghin cu v p
ng nhng nhu cu cn thit cn nng cao kh nng chin u ca Qun i Vit
Nam Cng Ha ln hng chin tranh quy c. Ngi th hai l Robert Komer, trc
tip ng dng chng trnh trn trong n lc nhm pht trin ti a nn an ninh v
thnh vng n cc Vng Nng Thn ti Min Nam Vit Nam.
Bn Hin Php mi t ti u cho s pht trin kh nng chin u ca
Qun Lc Vit Nam Cng Ha v K Hoch Bnh nh v Pht Trin l nhng im
ni bt ti Hi Ngh Thng nh Guam vo thng 3 nm 1967.
K t nm 1958 khi c nhng ch du cho thy H Ni ang c nhng n lc
lt ng Dim, Hoa K lin c nhng p ng tuy l c hiu qu nhng ch l
mt cch tm b, v vu khi th qun s, lc th chnh tr v c khi l kinh t. Ni mt
cch tng qut, mi ngi M c mt ti Min Nam Vit Nam lc y ch thc hin
nhng g m cc ng ngi bn giy ti Washington nghin cu. Cc C Vn qun
s c khuyn co l phi chng li mi cuc tn cng du kch ca k ch c hiu
qu. Nhng nhn vin chnh ph c trch pht trin c thc bch l cn phi
nng cao i sng kinh t ca ngi dn Min Nam nu mun nn an ninh c
bo m, cn cc nhn vin ngoi giao cng mt s nhn vin tnh bo ngoi hng
c ch nh l phi thn tng ha lnh t Min Nam Vit Nam.
Chnh v xut pht chnh sch nh th nn khng t ngi M c mt ti x
ny ch lo phn pht thc phm cho ngi dn i li nhng ting ci v nhng
li ca tng.
Khng c mt ng hng mang tnh nghim tc v kt hp. Washington
bung th cho mi vin chc thc thi nhng iu theo h ngh, chng trnh pht
trin thc hin ni khu vc ny, ch ng v an ninh thc hin ti khu vc khc. V
cng chnh v chnh sch t ra, nn nhng d n gia dn s v Qun i
khng kt hp, ring r, ri rc tng lnh vc.
Do vy, Hoa K tht bi, vo cui thp nin 60, trong vic gip ng Dim
p ng kp thi v hiu qu ca lc lng bnh nh ti nng thn ngn chn s
pht trin ca cng sn, nh Hoa K tng thc hin v thnh cng ti Phi Lut
Tn, hn l ch lo pht trin mt Qun i chnh quy cho Min Nam Vit Nam.
Mi u nm 1967, Robert Komer khuyn co Tng Thng Johnson l phi
phi hp Qun i v dn s trong vic bnh nh ti Min Nam Vit Nam. K t ,
vn an ninh, pht trin v chnh tr c tng hp tr thnh mt k hoch
chng li c s vit cng. l C.O.R.D.S Nm 1972, phn ln c quan ny
phi hp vi ngi Vit Min Nam hnh thnh mt t chc c gi l Trung
Tm Bnh nh v Pht Trin.
Phi hp Qun i bo m an ninh n lc pht trin Tng Westmoreland
t trch nhim bnh nh ti nng thn v pha Hoa K. Komer l ph t ca ng
ta v c quan CORDS l mt b phn trong B Ch Huy Qun S MACV. Ti
CORDS nhng nhn vin dn chnh v Qun i st cnh nhau trong nhng mc
tiu chung. y l cu trc duy nht trong lch s Hoa K rt hiu qu thng chin
tranh, th nhng chng trnh y, sau chin tranh Vit Nam, Hoa K lng qun.
Chng hn, t chc Mt Trn Gii Phng Quc Gia (FMLN) ca El Salvardor sau
nm 1981, p dng mt cuc chin ti nng thn theo chin thut v chin lc
tng t nh Vit Nam, th nhng bi hc ca CORDS khng mang ra p
dng. Hu qu l ko di.
Nm 1966, khi quyt nh nhn sang Vit Nam phc v, ti ch bit mt t
chc nm trong mt c quan dn s Pht Trin Th Gii, s gi ti n Vit Nam
phc v ti lng mc nghin cu vic chng li s bnh trng ca du kch cng
qun. Lc by gi c quan CORDS cha ra i, lc lng qun s th khng c k
hoch no chng li s bnh trng ca cng qun mt cch c hiu qu. V
nhng c quan ngoi quc phc v ti Vit Nam th khng mun nhn vin ca h
vt v.
Th nhng khi ti n Vit Nam th va lc y, c quan CORDS bt u
thnh lp. Ti c ch nh vo c quan ny v lm vic chung vi cc s quan
Qun i v nhng ngi khc lm vic cho c quan CIA.
Ti tng sng cc lng qu trc . Trng i Hc Harvard cho ti
hiu r s thc v nhng g trong cc nc thuc th gii th ba.
Ngi Hoa K sng v tip thu nn vn ha ngoi quc qua nhiu iu
kin khc nhau. C ngi tip thu qua nghin cu. Th nhng sng ti ngoi quc
v bit c ngn ng ngoi quc cha c g chc chn kt lun l ngi y
hiu mt cch thu o v con ngi v x s y. Rt nhiu ngi M khi ngoi
quc, ch suy ngh theo cch ring ca h hn l nhng iu thc tin v mt nn
vn ha quc gia m h ang sng. Li c nhng ngi M tnh k th, lun sng
c lp v xa cch vi nhng phong tc tp qun mc du h ang sng x s .
Nhn chung, phn ln nhng ngi M khi ra nc ngoi thng c nhng
nhn nh sai lm theo hai cch:
Mt l ngh rng dn tc trc cng ging nh h v rng gi tr o c
ca Hoa K l tiu biu cho cc nc.
Hai l dn tc nc cn km vn minh nn khng cn phi i x lch s.
Khi ln ln, ti thy thn ph ti trnh thot ra khi hai cc oan v li suy
ngh trn. V ri ti ng dng nhng kinh nghim ca ng v nhng nm ng phc
v ti cc quc gia Chu. Ba ti nghin cu v knh trng lch s v tn gio
cc nc Chu , nhng khng bao gi qun ng v cch lm vic ca ng l
ngi Hoa K. ng lun bit mnh v hiu ngi xem xt nhng vn khi ng
x. ng c nhn din nhng im m cc pha c th tng ng, nhng iu c
bit m mi bn i hi. Nu bo th nhng kin ca mnh m qun i nhng nhu
cu ca pha i nghch th khng nhng ch s quan h gia hai bn s v m
nhng tai hi c th xy n khng lng c.
Nhng ngi tnh thn trng nh Ellsworth Bunker v William Colby th
thng dng cch ng x theo nhng iu sn c. Ba ti li thch chn nhng k
thut ring ca ng ta, v ngay t hi cn tr, ti thy ngi Chu tin tng
ng. Thn ph ti lm i S ti Thi Lan ch c hai nm ri, vy m vi thp nin
sau ngi Thi vn cn qu mn ng.
Ct li nhng g Ba ti hc hi c ngi Chu, mt hnh thi ca thuyt
nhn qu. Vi ti, ti hiu l tinh thn phc v, nhn lnh trch nhim trao ph
m khng phi do d, lm vic khng phi khoe khoang. Ti ng dng nhng
iu nhng ti cng bit rng, qu tht l nhng iu kh khn trong cng tc
ca ti, bi v nhng c tnh y n khng phi l nhng nt c th ca ngi M.
Ma H nm 1963, trong nhng ngn i ni ca Tnh Nan Thi Lan, ng
x cha c, ti nhp vo vi mt nhm ngi xa l. l nhng ngi Phi
Thong Luang, ngi dn thng gi h l Tinh hoa ca chic l vng bi h sng

cng cc ngn i nhng li t khi gp thy nhau. Ngi Phi Thong Luang khng c
nh, sng trong nhng tp lu tm b v lang thang i tm, o nhng r loi cy
thuc bc. H cng t gi h l ngi MBri. H khng mc qun o, ch ng kh
(ging ngi Cao Nguyn Vit Nam). Cuc sng gn thin nhin v n gin lm
ti cm thy d chu hn l sng ti t tht Ta i S ca ba ti hay trong khun
vin Trng i Hc Harvard.
Cui cng, ti cng phi ri nhm nghin cu v sc dn ny, bao gm hai
ngi Anh, mt nh kho c hc v mt Bc S ngi c tr v li Hoa K.
Hai nm sau, ti Trng Harvard, huyn thoi v t chc Bin Gii Mi (New
Frontier) cun ht v lm tnh phin lu ca ti sng li li ngh phi nhp cuc,
ln ng ra sc lm nhng g cho nhn loi bt kh au v n nh. o tng
ny nh hng ti qua cc nh t tng v lnh o Ty phng. Do m
ma h nm y, ti gia nhp vo chng trnh sng v lm vic vi ngi
Zinacantecan, mt b lc ngi gc Maya Indians ti Chiapas, M Ty C.
Nh th m mi ngy sau, ti c ngi bn mi tn l Chep, Ch Tch
ca b lc, v cng l ngi trch nhim gii quyt cc v tha kin trong b lc xy
ra. Tha kin nhiu nht lin quan n nhng vn do ung ru gy ra. Ngi
dn no trong b lc ny cng bit ung v nu ru, k c Chep.
Hi Harvard, v lin quan n ngnh kho c nn ti hc qua ngn ng
Tzotil ting ca ngi Maya. Do m ti gip Chep ghi chp v gii quyt cc
v kin. Vi tun l sau, cc vin chc trong b lc c ti gi chc Ph Ch Tch
trong b lc.
Chep v ti cng thch mt c gi M. C ta l Hiu Trng Trng dy
ngi Indian cng thung lng ni ti nhng khc con ng. Chep th c v,
mt ngi Indian, nhng khng v th m anh ta khng cn thch ngi p. Chep
ghen khi c ta mi ti khiu v hay i du ngon ngoi tri cng vi bn nng.
Nng cho php ti gi nng l Noli.
Ti Zinacantan, ti thy c ngi dn gin d, can m, say sa,
ngho i, lm than. Ti thy c th no l con ngi khn cng.
Ri bt ng, ti nhn c mt tp ch Time, a tin v vic Tng Thng
Lyndon Johnson quyt nh gi qun chin u Hoa K sang Vit Nam v tin on
trn chin ti y s ko di. Thot tin ti mun b hc tnh nguyn, nhng ri
ti i , l ch cho n khi hc xong, ti s xin sang Vit Nam phc v ti cc
vng thn qu, l Chng Trnh Pht Trin v Bnh nh.
Theo ti, iu ct li cho Hoa K c th thng trong cuc chin tranh ti
Min Nam nm nng thn. Mt khi dn chng c t chc v du kch qun
b nh bi th H Ni s tr thnh k i chinh ph c n. V chng y Min Nam
Vit Nam c th ng u vi h. Mt kiu chin tranh nh th tht kh thng d
dng. nh bi du kch chin s dn n kh nng mt cuc chin tranh quy c, v
trong trng hp y xy ra th Min Nam Vit Nam d dng i ph hn k c v
mt chin thut ln tm l.
Xa hn, ti ngh rng, khi cuc chin tranh du kch b nh bi th ti Hoa K
qun chng s ng h cuc chin ny hn v cng l iu c bn chnh ph Min
Nam Vit Nam thc thi hin php theo ch dn ch. Ni theo danh t chin lc,
cuc chin phi c thng ti nng thn v cc vn khc ch l chin thut. V
cng l quan im ca Bunker v nhn nh ca Colby. V cng chnh vo suy
ngh nh th, ti khng ngn ngi h tr cho ng chnh tr Vit Nam l Tn i
Vit, cng nh sau ngy Min Nam tht bi, ti m ca Hoa K n nhn
hng trm ngn ngi ng Dng t nn v chn ni ny l vng t t do.
Nhm nghin cu thm nhng nhn thc v chnh tr ti nng thn, ma H

nm 1966 ti tr li Thi Lan. May mn cho ti l ti c c mt ngn khong v
chi ph di chuyn do vn phng Khoa Trng Harvard cp cho. Ti y ti c
mt chi nhnh ca c quan Pht Trin Quc T c Tr S ti Thi, thu trong ma
H vi nhim v ging vi mc tiu m ti ang nghin cu. Vng thn qu ti tm
hiu l Vng ng Bc Thi, ni m nhng ngi cng sn du kch Thi t trng
tm trong nhng hot ng tuyn truyn v quy ng chin tranh du kch. ti
ti nghin cu cng chnh l lun n ca ti sau ny np ti Harvard.
Ni dung cng tc nghin cu ca ti l phn tch v so snh gia nhng
ngi nng dn ti Vng ng Bc Thi v ngi gc Da Zinacantecans ti M
Ty C v nhng thc h chnh tr ca h. T ti a ra lun im, mt ngi
nng dn Thi, d h phi sng trong ngho kh, xa Th , xa chnh quyn nhng
h lun lun ng h chnh ph bi v l biu tng cho qu hng h. Tri li,
ngi Zinacantecans h li khng tha thit g n cng trnh ca chnh ph bi v h
khng ngh l h l ngi M Ty C mc d h sng trn t nc ny v h vn
ngh h l ngi Da .
ng dng vic nghin cu trn, tri ngc vi nhng lun im ca Marx
a ra, bi v theo Marx, con ngi chnh tr l con ngi t trn nn tng giai cp
hay hin trng i sng kinh t. ng khc, s nghin cu ca ti cng n kh
nng, tng lp nng dn nu to cho h hiu r chnh ngha, t h s chng li s
tuyn truyn v xm nhp ca hng ng du kch. Ni mt cch khc, chng li mt
k hoch xi dng bo lon ca i phng, khng phi chnh quyn tm cch tuyn
truyn thng ly tri tim v b c ca qun chng v cng khng phi bng cch
chnh quyn ch lo nui n qun chng.
Ti dng phn ln thi gian sng v nghin cu Lng Ban Chiang thuc
Tnh Udom. Mt hm i ra ngoi lng lang thang, ti bc lch qua mt cy c th,
vp ng, mt ti p xung t. Ti cht nhn thy mt l bnh c xa b l bi che
khut nm ngay di chn ti. Chic l bnh lm bng t st nung mu nht,
cha bao gi thy Thi Lan.
Ti on l rt c xa, t thi lm bng t nung kh. Ti mang v Bangkok
v nh gio nghim c kt qu chnh xc hn l qua kinh nghim. Ti cho rng
chic l bnh ny c lm t thi tin s. Ri tip theo, ti a nhm kho c
hc Trng i Hc Pennsylvania v Bo Tng Vin Quc Gia Thi ti o tm
thm.
Kt qu tm thy nhng dng bng ng v bng st ca nhng ngi
dn Ban Chiang c xa. Nhng ng Ban Chiang cn c xa hn c nhng
ng xa nht tm thy Trung Hoa. im chng t ngun gc ca nn vn
minh c ng xut pht t ng Nam ch khng phi xut pht t phng
Bc nh t lu cc nh kho c hc tin nh vy.
Lch s Chu phi c vit li do s khm ph tnh c ca ti. V n cng
xc nh thm rng ngun gc vn minh ca nn vn ha Vit Nam, theo truyn
thuyt ca ngi Vit thng t ho, l nhng g c lp, khng nh hng hay
dnh dng t Trung Hoa. Ngun gc t ch t nguyn thy v vn ha ng Nam
gip cho ngi Vit Nam c thm mt iu c bn v s hin hu v s hnh
thnh mt quc gia ca chnh ring h.
Nm cui ca ti Harvard 1967 cng l nm bo ng do ln sng chng
chin tranh ln cao s xy ra vo nm sau khp c Hoa K. Nm y, nhm
sinh vin phn chin ko v kh ng trong mt Hi Trng ti Harvard nhn
bui ving thm v ni chuyn ca B Trng Quc Phng McNamara phn i
ng ta. Ti ngc dng vi m ng y t v tr li nhng cu hi nhm
bin minh cho chnh sch ca ng ta. Thnh phn phn chin phn ha gn nh hn
lon. Cnh St nh trng m ng cho ng McNamara v ti ra khi m
ng sinh vin y, thot bng ng hm pha di khu nh ca trng Harvard.
Hn l McNamara chng bao gi cm n ti nhng ti cm thy yn n v sung
sng v nhng im ti trnh by lc y c khng t sinh vin phn chin tn
ng v ng h.
H! H! H ch Minh v Mt Trn Gii Phng Min Nam s thng!. m
ng trn ra nhng con ng nh xung quanh Trng, din hnh v ht nhng
bi ca xng tng cng sn y.
V nu h mun gip cho dn tc Vit Nam th h phi lm nhng g?.
Ti t hi. H bit qu t v x s ny v v trch nhim. Ti kt n cc ng
mn ca ti nh th.
Nhn ngm v lng nghe ti ngh, l iu cn thit nhng cha hn l y
bi v ng sau nhng li ni y hng bin thng cn n du nhng iu h
mun bo cha, bo v. iu y ti cha nhn thy lc cn ngi gh nh trng,
cho mi nhng nm sau ti mi khm ph, khi trao i, gp g li cc bn hc ca
ti, nhng ngi phn chin. H hi s. Khng phi s b thng hay cht mc d
l loi s hi khng ai mun nhng l mt ni s hi khc c th ch xy ra trong
mt x hi tn tin thnh vng nhng nh mt nim tin vo huyn b v ma
thut. l th s hi trch nhim, thch th hng v khng chu rng buc vo
bt c vn g.
Cuc chin ti Vit Nam, Hoa K khng mun can d Lyndon Johnson
nm 1965 ni l ng ta khng mun tr thnh mt k ng gc cng, nhng
khng cn cch chn la no khc hn. Hp th truyn thng v danh d ca th h
ln tui Hoa K, Johnson khng ln trnh trch nhim. Tri li, th h tr ca ti
Harvard chn iu y. Mt s t cng lp vi ti n Vit Nam. Mt s t cc
lp khc cng lm iu y. Nhng ch l con s tng trng, phn ln th
ng, quan ngi theo gio dc ca Harvard. Trong thnh phn t nguyn sang Vit
Nam thi im y, khng ai trong chng ti mun tiu hy tui thanh xun ca chnh
mnh, nhng chng ti mun chng t cho nhng ngi dn Hoa K ang ngho
kh v thiu hc vn thy rng khng phi ch c tng lp ca h mi b gi sang
Vit Nam cn nhng thnh phn khc trong x hi li c quyn ln trnh.
Th h ca chng ti ti Harvard, nhn chung, thiu tinh thn nhn lnh trch
nhim bi l hu ht trong chng ti t ai chu suy tng v chnh mnh. Nhng hc
v, bng cp t c chng qua l do c nhn b cng su tp ri c kt. Hi s
s tht bi bi v khng nhn thc d phng nhng vn ca x hi s xy
n nn phn ln chng ti quay lng v chng li nhng g m x hi i hi. S
khc t v chng i chng ti ch lp li nhng thi quen m th h cha anh v
cc nh lnh o thc hin, i khi thiu o c, hn l do nhn thc t nhng
suy ngh chn chn. C th h xung ng vo nm 1968 v sau u l nhng
thnh phn tr, mi vo i, chu nh hng tiu thuyt hin sinh ca Hemingway
v Fitgrald vit 40 nm trc , ch bit chi b nhng kh khn v mong
hng th.
Tm li, ti tt nghip trong mt bi cnh nh va k, cng lc ng Thiu c
c Tng Thng Min Nam Vit Nam, v bt u theo hc kha ngn ng Vit trong
mt nh xe c tu chnh ti Roslyn, Virginia.
TRIN VNG V CHNG TRNH BNH NH NNG THN
Bunker thc y chnh quyn Min Nam Vit Nam thc hin chng trnh
pht trin nng thn. Theo ng, vic pht trin v xy dng ti nng thn phi do
chnh ngi nng dn ti a phng quyt nh.
Ellsworth Bunker lun nhn nh, ch nhm pht trin kh nng Qun i Min
Nam v gip cho ngi dn Min Nam c t do bu c theo Bn Hin Php
dn ch ch mi l bc u Hoa K mun rt qun ra khi t nc ny... C
bn m Ellsworth Bunker eo ui l ngi Vit Quc Gia ti Min Nam c mt cuc
n nh chnh tr v mt nn kinh t thnh vng. thc hin iu ny, Bunker thy
r rng ngi Vit l ch ng cn Hoa K ch c th h tr ti chnh v k thut.
Theo Bunker, Bnh nh ti cc Vng Nng Thn Min Nam Vit Nam khng
g khc hn l to iu kin lut php c p dng cng bng v kinh t c
pht trin theo nhng nhu cu m ngi dn ti a phng mong mun. Ni mt
cch khc l to iu kin mi sinh hot trong x hi c ti sinh ng. Bnh
nh l Chng Trnh nhm ci t i sng v mang n s an ninh ti nng thn.
cng l iu kin tt yu m chnh quyn Trung ng phi mang n cho ngi
dn trc khi i hi h tham gia vo i sng chnh tr ca c nc.
Kinh nghim sng nhiu ni ti Chu v Chu M La Tinh cng thm s
quan st nhng ngi nng dn lng ging ti Vermont, Bunker rt ra c kinh
nghim l nhng ngi nng dn sng khng bng o tng m bng nhng thc
tin h bt gp tm thy qua i sng thng nht. H khng thch c nhng i
thay nh thnh phn tr thc tiu t sn. Vi h, cuc cch mng, c bit l cuc
cch mng v trang l mi quan ngi i vi h. Chnh v th, Bunker tin tng
rng, nu Chng Trnh Bnh nh khng kt qu, chnh quyn Min Nam kh c
th chin thng th n cng tr nn v ngha.
Ngy 24 thng 5 nm 1967, Bunker ni cho Tng Thng Johnson l nu
Hoa K v Min Nam Vit Nam thnh cng trong Chng Trnh Bnh nh, th H
Ni s khng cn t bm vo, thm nhp ngi v v kh.
Ellsworth Bunker cng khm ph c, bnh nh qua ngn ng Vit Nam,
ng ngha vi ch bnh. Bnh ngha l cuc sng hi ha v cng ngha vi thi
bnh theo truyn thng Trang T ca Trung Hoa.
Bunker tng tho lun vi Thiu, K v cc nh lnh o Min Nam Vit
Nam l chnh ph Si Gn phi thc hin s an ninh x hi nh mt bo m i vi
dn chng trc khi i hi dn chng ng h chnh ph. Ti thiu th chnh ph phi
gi c an ninh, trt t ni m dn chng ang sng. iu c ngha l, vo nm
1967, chnh ph phi c mt ti cc lng mc, ni m cng sn ang kim sot hay
c nh hng.
Ngay sau khi cuc bu c, Bunker ngh vi Thiu l hy vch ra mt
chng trnh to bo thc hin trong vng 6 thng u nhim k. Bunker cng
ha vi Thiu l s h tr mnh m v chng trnh m Thiu s a ra, ng thi
cng a kin l Thiu nn mi mt nhn vt dn s c uy tn vi cc ng phi
chnh tr tham gia chnh ph. Theo quan im ca Bunker, ngi m ng knh trng
chnh l C Trn Vn Hng, Thiu ng .
Bi vy vo cui thng 9 nm 1967, Bunker trnh cho Thiu mt ti liu
bao gm 13 im qua Hoa K hp tc, lm vic chung vi chnh ph Min Nam,
hu nng cao tm mc quan trng ca cc ng phi chnh tr, gim thiu s chia
cch, ng vin nhn lc, trao trch nhim a phng cho cc Tnh Trng v Hi
ng Dn C Tnh, X, p, cu gip thnh phn cu chin binh, nng cao sn xut
nng phm, gim thiu nn lm pht...
Mc d Thiu l v Tng Thng c c nhng K vn gi quyn lc. Phn ln
nhng chc v then cht trong chnh ph u lt vo tay nhng nhn vt do K ch
nh. K vn ngh rng, ng ta l mt con ngi c thc quyn mc d Thiu

c c c Tng Thng. V tng nhiu ln tuyn b trc dn chng rng ng
khng mun ng vai tr ca mt Ph Tng Thng theo hin php. K cng lun
lun tm cch trnh n Thiu nu c th c.
Mi n thng 5.1968 Thiu mi tht s c quyn hnh. Th nhng t thng
9.1967 trong mt cuc trao i vi Thiu, Bunker khuyn Thiu l nn ging ha
vi K s dng nng lc v kh nng ca ng ta.
Sau khi ng Trn Vn Hng, ln th ba, t chi tham gia Ni Cc theo li
mi ca Thiu, Thiu ni vi Bunker c l ng phi chp nhn ngi do K b
nhim thay th vai tr ca ng Hng. Khi nhng Dn Biu ti Quc Hi lp hin
thuc phe ca K b phiu xc nh cuc bu c hp l, cui cng, Thiu phi
chn ngi ca K m nhn chc v Th Tng. Th m ti mt qun c ph
sang trng Si Gn, ni gp g ca cc chnh tr gia sa lng, h vn h hon
chc v Th Tng cha c b nhim v Bunker cha ng .
Mt khc, bo ch Vit Nam khng cn b kim duyt k t thng 7,
ng hng lot bi nhm xuyn tc cho rng Hoa K c nhng hnh ng chen
vo cng vic ni b ca ngi Vit Nam. Do th m Bunker cnh gic vi Tng
Thng Johnson, theo hin php mi, Hoa K phi thn trng trong vic chn la
nhng lnh vc hp tc vi chnh ph Min Nam nhm trnh s ng nhn v mt
chnh tr c th xy ra.
Sau , Ellsworth Bunker nhn c th ng, k tn do mt ng c vin
tht c, co buc ng can d vo nhng vn ca Vit Nam. Bc th
chng nu ln nhng lun c chc chn, nn Bunker khng quan tm. Mt s
bo ch Si Gn ch trch v cho rng Bunker nhng tay vo s thnh lp ca
tn chnh ph.
Ti Washington, c Johnson v Quc Hi u nhn nh Min Nam Vit Nam
qu yu. H khng ngn ngi khuyn co Thiu iu. Ti Si Gn, ngi ta
trt tr mi tc gin ln ngi M: Bit ngi M qu m. l thi dm xa
ca bo ch v lnh nht ca chnh ph. Chng ta chng bao gi rt ra c bi hc,
Bunker t thc mc rng ngi Vit Nam lun t cao t i, v chnh c tnh ny
i khi lm tn thng chnh h v thiu hy tnh t trng ni h.
Trong sut nm 1967, Ellsworth Bunker dn mi n lc vo Chng Trnh
Bnh nh, v t c nhng kt qu kh nng hn l t trng tm vo lnh
vc chnh tr. ng ta cng chuyn giao trch nhim chin u cho Qun Lc Vit
Nam Cng Ha.
Ti cc vng nng thn, mt s ni, vn an ninh ti lp kh quan. Mt
tr ngi ri vo lng ln qun, khng thnh cng trong Chng Trnh Bnh nh th
s pht trin v mt chnh tr ch l tm b nhng nu chnh quyn khng nhng tay
vo chnh tr c t do ny sinh qu th Chng Trnh Bnh nh s b tht
bi.
Chnh quyn dn s ti Min Nam, c bit trong cc Vng nng Thn, c
nhng n lc qu mc. Vi mt chnh ph va hnh thnh theo hin php mi, chnh
quyn Min Nam Vit Nam chng t nhng hot ng c th. Mc d ti Min
Nam Vit Nam, nh tt c cc Quc Gia ang pht trin khc, thiu rt nhiu nhn
ti, th nhng cng vic bnh nh, ci t chnh tr v pht trin kinh t u c
p dng.
K hoch ca Bunker l thc y ng Minh ca ng n nh s an ninh ti
cc lng mc v cc C Vn Hoa K c trch thc hin cng vic ci cch ti nng
thn. Quyt nh u tin ca ng l trao k hoch c son tho v nghin cu ti
Washington thc hin ti Min Nam Vit Nam, l Chng Trnh Bnh nh cho
Tng Westmoreland, v T Lnh Qun i Hoa K v cng l C Vn cao cp ca

Hoa K cho Qun i Vit Nam Cng Ha.
Robert Komer, mt nhn vin dn s M, ph t cho Westmoreland c trch
nhim v ny. iu c ngha l cc nhn vin dn s M phc v ti cc Tnh
di nhng t chc nh cu tr, tnh bo, thng tin u t di s gim st thuc
Qun i Hoa K. Mt s cc nhn vin dn s M cm thy rng t chc nh th
th khng th no thnh cng c trong vic chin thng tri tim v b c ca
ngi nng dn Vit Nam.
H e ngi di mt k hoch mi v Bnh nh v Xy Dng Nng Thn nh
th li trao cho nhng s quan Qun i, nhng ngi theo h ch c kh nng tc
chin hn l lm nhim v chnh tr v pht trin kinh t, th k hoch trn khng th
hon tt.
Bunker xc nh vi Tng Thng Johnson thnh phn dn s tham gia vo
ton b chng trnh ny khng phi l khng c ngha. Chnh sch ci thin i
sng ti nng thn do chnh Bunker nghin cu. a nhng n lc ring r trong
chnh sch tr thnh mt tng hp thc hin ng b mc tiu l hng chnh
ng m Hoa K cn thc hin. Cc mc tiu s chng bao gi hon tt nu khng
c kt hp v iu hnh ng mc. Sau ny, Bunker ni vi ti nhng g m
ng ta p dng ti Vit Nam l kinh nghim ca hn 34 nm hc hi trong ngnh ca
ng.
T chc mi c hnh thnh c trch vn Bnh nh v Ci Thin i
Sng Nng Thn tn l C. O. R. D. S. mt tng hp gia nhng hot ng qun s
v dn s. Ni khc i, nhng nhn vin qun s v dn s Hoa K c nhim v C
Vn cho cc vin chc ngi Vit Nam ti cc Lng, Qun, Tnh v c chnh quyn
Trung ng. CORDS c trch nhim phi thc hin i sng an ninh tt hn ti
nng thn v ci t chnh quyn hin hu hn khp c nc.
Nhng nhn vin dn chnh nm trong t chc mi ny c ch huy v iu
ng t nhng s quan Qun i, thi hnh nhim v do mt Hi ng trc thuc ca
Bunker nghin cu. Chng hn, nhng thnh phn s quan tr b tr, tui 20, phc
v ti ngoi quc, c th c B Ch Huy CORDS tuyn chn qua mt cuc kho
st ca mt s s quan cao cp v Tng lnh. Nu c tuyn chn, nhng nhn
vin dn chnh tr ny s tr thnh nhng C Vn v chng trnh cho cc s quan
phc v ti c quan CORDS.
Thi Bunker, c hng chc nhn vin dn chnh, bit ngn ng Vit Nam
c tuyn chn, nh ti, tr thnh nhng nhn vin C Vn cho CORDS phc
v khp Min Nam Vit Nam.
Ngi c trch nhim trc tip a chng trnh ny c thc hin mt
cch tri chy, gii quyt nhng thc mc gia ngi M v ngi Vit l Bob
Komer. L ngi ph t cho Westmoreland, Komer gn c Tng lnh 4 sao trn
xe ng ta. Cc Tng lnh khng ly g hi lng v c Westmoreland cng cm thy
kh chu. Nhng Komer gii thch, nu khng lm th th vai tr ca ng ta kh lm
vic. ng ta khng thch ngi bn giy, ai thch hay ght ng, ng cng chng cn
. Th nhng, ch c Bob Komer l ngi t chc v iu hnh a c quan
CORDS thc hin hu hiu nhng g m Chng Trnh Bnh nh i hi rng r
sut 9 nm.
Bunker lun t thc, ng ch l ngi iu hp cn thc hin l do cng sc
ca nhng ngi khc. Vi ng, ch c mt cuc chin duy nht, khng phi cuc
chin xy ra ni ny l do B Binh, ni khc l do Hi Qun, cn Qun i Min
Nam Vit Nam th li chin u li mt vng no . ng ta lun theo di v h tr
ti a cp tha hnh khi thc hin nhim v v cng lun phn tch thuc cp
nhn r phn vic ca h rt h trng v nm trong mt chnh sch chung.
Sau khi n Si Gn, Bunker khm ph ra rng Komer tr li Washington
h thng lin lc ring ca ng ta m khng bo g cho Bunker bit. Komer gii thch
cho Washington l mi vic ng ta mun Bunker quyt nh. Thc ra trc c
mt h thng lin lc ring dnh cho Komer v nhn vin ca ng trc tip vi
Washington s dng trong trng hp khn cp. Bunker bit iu y nn ng ra
lnh mi cng in gi v Washington phi trnh v do ng quyt nh. Mc d
Bunker khng ni vi Komer iu nhng Komer nhn ra l nguyn tc mi
m Bunker t ra.
Komer gp Ellsworth Bunker v ni: Ti bit l ng mun kim sot mi
ngun thng tin trc khi c chuyn v nc. Bunker p: Vng. Ti mun iu
.
Komer l ngi gip cho Bunker thc hin chng trnh Bnh nh ca ng
tin trin nhanh chng. Vo gia thng 6 nm 1967, trong khi t chc CORDS trong
thi k phi thai. Komer trnh cho B Tham Mu ca Bunker mt k hoch bao
gm 8 im u tin m Hoa K v chnh ph Min Nam cn phi hp thc hin
trong nm 1968.
Trong k hoch do Komer ngh a ra nhng iu kin hp dn hn
chiu d vit cng hi chnh, Cnh St hot ng hu hiu hn khm ph v
chn ng phn t vit cng nm vng, ph hoi, thu thu, phc v i sng dn t
nn tt hn, tng cng lc lng qun s ti Tnh v Lng X ln con s thm
100.000 ngi an ninh c bo m hn, thm C Vn Hoa K v phng tin
truyn thng.
Vo gia thng 8, khi chin dch vn ng bu c Tng Thng ang tin
hnh, Qun i Vit Nam Cng Ha ang phc hi tinh thn chin u cao hn v
pha Hoa K nhn c nhng ch du ngi dn Min Nam Vit Nam bt u
quan tm n Chng Trnh Bnh nh, Bunker mi Thiu, K, Tng Tng
Tham Mu Trng Qun i Vit Nam Cng Ha, B Trng K Hoch cng ng
Komer v Tng Westmorland hp tho lun nhng d n m pha Hoa K a ra
nhm nng cao hiu nng ca Chng Trnh Bnh nh. Quan im ca K cng
ging vi Komer.
Trong 13 im m Bunker tho lun vi Thiu sai khi cuc bu c Tng
Thng, phn ln cc im quan trng l khuyn co phi tng thm quyn hnh cho
cc a phng X p trong k hoch pht trin ti a phng. Bunker ngh rng
chnh quyn ti Min Nam s hiu r nhng nhu cu v mong mun ca dn chng
ti a phng mnh hn l chnh ph Trung ng ti Si Gn.
Kinh nghim ny Bunker c c l nh hc hi qua Gandhi v Nehru vo
cui thp nin 1950 khi Bunker lm i S ti n .
Ma Thu nm 1967, t bu c u tin theo hin php mi ca Min Nam
Vit Nam quy nh hon tt. Ngy 22 thng 10 cc v dn c ca 44 Tnh bt u
lm vic ti Ta Nh H Ngh Vin. Trong s nhng Dn Biu dn c ny nhiu
ngi c uy tn vi dn chng Min Nam, c c lnh t ca phe t quc t
Trotskyte sng st sau v tn st ca lc lng theo phi Stalinist do H ch Minh
lnh o vo nm 1945. (ng ta sau cht trong nh t cng sn nm 1980 v
tranh u cho nhn quyn).
Hai chnh tr gia i lp ti Vng ng Bng Sng Cu Long cng c c
c. Tiu biu cho cc tn gio v cc min u c ngi vo H Vin. Pha Cng
Gio khng c nhiu ngi c c nh Thng Vin. Truyn thng cc ng phi
chnh tr cng khng hot ng hu hiu ti H Vin. Thiu cm thy hi lng v thy
H Vin c nhiu khun mt tiu biu v c uy tn c dn chng tn nhim.
V pha Hoa K. Bunker cho rng, thnh phn va c c vo H Vin s l
mt lc lng chnh tr quan trng. ng ta bo co thng ln Tng Thng Johnson
v nhn nh ca ng, nu khng c quan h tt vi s Dn Biu va c c ny th
nhng chng trnh m Hoa K mong mun chnh ph Min Nam Vit Nam thc
hin, mc d c Thng Vin ng h nhng cha chc c H Vin thng
qua v a s nhng Dn Biu H Vin l ngi khng ng phi.
Ngy 30 thng 10 nm 1967, theo hin php mi, Thiu v K lm l tuyn
th nhm chc Tng Thng v Ph Tng Thng. Cc chim tinh gia xc nh ngy
ny l ngy tt, Thiu ni vi Bunker nh vy.
L nhm chc c t chc n gin nhng trang nghim. Bunker lc quan
v phn khi. Trong lc tip tn, bn qu i bc rt gn khn i nhng khng gy
thit hi g v phn quan khch tham d. Trong din vn nhm chc Thiu nu ra
mt s im trong chng trnh m hi thng 9 Bunker tho lun vi ng, lm
ch im thc hin.
Ph Tng Thng Hubert Humphrey, i din cho chnh ph Hoa K. Bunker
rt ngng m Humphrey nn mi ng ta ni chuyn vi tt c nhn vin Ta i
S. Mi ngi tp hp ngoi sn di bu tri nng gay gt. Bunker ni vi
Humphrey: Ti xin Ph Tng Thng ni ngn, khong 10 n 15 pht v tri qu
nng. Thot u ng ta ni cng ngn, ri ni thm, cui cng phi mt 52 pht.
Humphrey thng ni vi bo ch trong thi gian c mt ti Vit Nam: Tt c
nhng g chng ta c th thc hin c by gi l ti Vit Nam. Nu khng, Hoa
K s khng cn l mt cng quc.
ng ta cng ni vi Bunker l nu n lc ca Hoa K c xem l tht bi
th cc x s s mt nim tin v chc chn l Hoa K trn xung dc.
Sau khi nm chc v, Thiu bt u cng vic gia tng quyn hn v trch
nhim cho cc v Tnh Trng v ng thi tuyn chn v hun luyn chuyn mn
cho cc s quan ny. l bc quan trng gim dn nh hng quyn lc ca
cc Tng lnh. Vic thc thi hin php s thiu i ngha mt khi cc quyn v
dn s cn nm trong tay cc Tng lnh quyt nh.
t vai tr b nhim v kim sot Tnh Trng v Qun Trng vo quyn
hn ca Th Tng chnh ph th chnh ph s tr v ng v tr iu hnh quc gia
v cc Tng lnh Qun on v S on ch lo i ph v mt chin u. Bn T
Lnh 4 Vng khng cn trch nhim kim sot chnh quyn a phng th quyn
hn nh lnh cha ca mt ng cng s khng cn na. T , cc ng thi gian
lo chu ton chc nng ca cc ng l chin u v chin thng cc n v chnh
quy ca H Ni.
Trong thng 11.1967, Hi ng Lin B hp duyt xt v quyt nh t B
Pht Trin trc tip di quyn Th Tng. Komer thc y k hoch ny.
Tng Nguyn c Thng c b nhim lm Ph Tng Tham Mu Trng c
trch hun luyn Cn B Xy Dng Nng Thn v cc lc lng a Phng Qun
v Ngha Qun. ng ta bt u thc hin chng trnh hun luyn k thut cho cc
Trung i Xy Dng Nng Thn nhm a hiu nng chin u v bo v an ninh
cao hn ti cc a phng.
Th nhng t l s cn b ny b ng ngy ln cao, l mt triu chng
xu. L do l chnh ph Si Gn c nhng ch th chm chp ci t theo nhng
ngh quan trng m Thng yu cu. Washington chi cho Bunker thm ngn
hon tng cng C Vn cho cc n v a Phng Qun v Ngha Qun v
thm nhn vin tnh bo chng li vit cng.
Bob Komer cng chuyn mt s ngn khon t qu Bnh nh sang cng

tc ny. B Pht Trin ch chi tiu c 58 phn trm ngn khon cho n cui thng
10 trong khi th qu dng cho nhng ngi t nn tng 31 phn trm so vi
ngn khn c chun chi.
Vi mt hin php c, mt chnh ph mi thnh lp v nm quyn,
Qun i Min Nam Vit Nam t ra chin u c hiu nng hn. Chng trnh
Pht Trin Bnh nh thc hin vi kt qu kh quan. Tt c nhng yu t trn
cho Tng Westmoreland mnh m loan bo mt sch lc mi v mc tiu m
Hoa K nhm t c trong cuc chin Vit Nam l bo v c lp cho t nc v
t do cho dn tc ny.
Tnh hung Min Nam Vit Nam ngy mt kh quan v vng mnh lm
cho tinh thn chin u ca hng ng cng sn b H Ni thc bch a vo Nam
ngy cng mt ch. Mt thch thc cui m H Ni phi chn la l phi chm dt
cuc xm lng ca h hoc phi tip tc mt cuc chin m h khng bao gi thng
v Min Nam Vit Nam mnh, t tin v c th chp nhn nhng ngi Min
Nam c khuynh hng thn H Ni c c mt i sng chnh tr.
Ngy 21 thng 11.1967, trong mt bi ni chuyn c trc Cu Lc B Bo
Ch Quc Gia ti Washington, Tng Westmoreland cp n vn n nh
ti Min Nam Vit Nam trong tng lai ng ta m t, v n lc hin ti ca Qun Lc
Hoa K l tip tc tiu dit cc n v cng qun ng thi va pht trin kh nng
ca Qun Lc Vit Nam Cng Ha. y l bc cui cng trc khi Hoa K chuyn
trao trch nhim cuc chin cho chnh ph Min Nam Vit Nam.
Khi c hi v gii hn thi gian, Tng Westmoreland tr li rng ng ta
tin tng qun chin u Hoa K c th bt u rt qun trong vng hai nm ti
hay ngn hn.
Cc n v ch yu ca cng qun tn cng trong dp Tt Mu Thn 1968 tuy
khng cn kh nng chin u nhng cha hn b tiu dit hon ton. Nhng
cha n hai nm, sau s tin liu ca Tng Westmoreland, n v chin u Hoa
K u tin tr v nc vo thng 8.1969. V Chng Trnh Vit Nam Ha Chin
Tranh ang trn tin trnh thc hin. Vic rt qun ny ng b vi s pht trin
qun s v hiu nng chin u ca Qun i Min Nam Vit Nam bi v H Ni tip
tc tng cng qun chin u ca h.
Chng Trnh Vit Nam Ha tin trin ti gip cho Ellsworth Bunker vo
cui nm 1967, t trng tm ca ng vo vic phc hi nn kinh t ca Min Nam.
Sut cuc du hnh quan st ca ng t nc ny, Bunker thy c ti cc Vng
Nng Thn, i sng ca dn chng khng sung tc nh ti thnh th. ng cng
tng khuyn co vi Johnson vic pht trin kinh t nng cao mc sng ca dn
chng Min Nam l mt vic lm o c cn thit.
Johnson tng sinh trng v ln ln ti vng i ni v nng tri, nn ng
hiu r th no v nhu cu dn chng nng thn, cn nhng ngi ch mi
bn sn phm ca h c gi hn l bn qua tng lp trung gian. Cn Bunker
ng thi cng thy c, mt tin trnh t sn ha nng dn v tng lp lao
ng th thuyn, s lm gim i s i khng ca h vi chnh quyn. Tin bc
trong tay nng dn l nhu cu cn thit v tm l v c mt chnh tr. Khi h c tin,
h t kin sot c nh mnh ca chnh h. Ch t trng tm trong vic pht trin
v gi tr nhn phm m gim i mc tiu pht trin i sng kinh t thnh vng, s
dn n hu qu l s lun lu ca ng tin c th b ngng ng, tr tu. Th
trng t do v th chn ng c s b tc ny.
Mun cho Chng Trnh Pht Trin Nng Thn c hiu qu, Bunker ch
trng cn tng gi cc nng sn cao hn. ng ta tho lun vi Johnson v cng
tin liu s c phn ng bt li i vi tng lp ngi dn sng thnh th. Bunker

cng tho lun vi v Tng Thng Min Nam Vit Nam va c c. Thiu t ra d
dt v theo ng ta, vic tng gi nng phm s lm li cho thnh phn trung gian,
phn ln nm trong tay ngi Trung Hoa ang kim sot th trng la go hn l
trc tip nh hng n tng lp sn xut nng dn.
Thiu nhn nh ng. Vo thng 8 nm 1967, gi nng phm c tng
ln 30 phn trm trong nm. Vit cng tng cng ph hoi Quc L 4 t ng
Bng Sng Cu Long, ngn chn vic chuyn ch tip t la go, gia sc, rau qu.
Gi c thc phm ti Si Gn tng vt. Phn ln Cng Chc, Qun Nhn sng ti
Thnh Ph c ng lng thp, nh hng trc tip. i sng khn n. Mi vic
u xo trn. Bunker cp bch tm cch cu vn i sng qun cn chnh Min
Nam.
Theo chnh sch ca cc chnh ph Hoa K trc , lm gim p lc lm
pht, phi nhp cng hng tiu dng cho Min Nam Vit Nam. Vic nhp cng v
chuyn vn do M i th v trch nhim, nhm mc ch kim sot hng nhp
cng ng tiu chun v qun bnh ngn sch m Hoa K d tr vin tr cho
chng trnh ny, ng thi M cng vin tr cho chnh ph Min Nam thm mt
ngn khon iu hnh ngn sch quc gia theo nhu cu. Vi ngun ti chnh cn
bng gia cung v cu, p lc lm pht c gim thiu.
Vic nhp cng hng ha cng gip cho chnh quyn Min Nam c thm mt
li im khc, chnh ph thu c tin t t nhn trang tri nhng khon thiu
ht v khng thu c thu do sn xut hay do li tc ca dn chng.
Quyt nh chng nn lm pht bng cch nhp cng hng tiu dng, Hoa K
thc hin kh lu cho Min Nam trc khi Bunker n, to nn hu qu khng
my sng sa v mt x hi v tm l x hi ny. Hng tiu dng trn ngp nh
hng n a s ngi Vit Nam, c bit l ti cc Thnh Ph, c i sng cao
hn l i sng khn kh thc tin ca mt t nc phi lo chin u tn ti.
Ton x hi Min Nam tr thnh Ty phng ha vi y ry xe gn my,
radio, ng h Seiko. Gii thng mi tr thnh k hng nhiu li nhun trong
chin tranh. Nhiu du khch Ty phng quan ngi v s sng cn ca Si Gn,
s thnh vng xut hin hn n, bt thng ca mt t nc ang c chin
tranh.
Si Gn l mt Thnh Ph vi khng kh n chi, trc tng quyn ln vi s
tan tc v thm cnh ca trn chin. Ngi ta c th bt gp mt tr m ci ch
khch nh giy trc mt ca hng bn xe th thao t tin hoc nhng chic o
di bng la thu sang trng cht xut hin bt ng.
Sau cuc bu c, Bunker chuyn sang vic iu chnh c cu trong vic h
tr ti chnh cho Vit Nam. ng ta mun ngi Min Nam phi tng gia hng sn
xut ni a, iu c ngha l dn chng n lc thm na trong vic ng gp ti
chnh cho cuc chin v chnh h. Bi vy ng ngh vi chnh ph Min Nam
cho php Hoa K c chia s, tham d trong vic duyt xt li ngn khon m
chnh ph Min Nam d tr chi tiu trong nm 1968. Bunker ngh rng, mt khi
Washington ct gim ngn sch tr gip cho Si Gn th ng phi bit Min Nam
phi cn ngn khon vin tr bao nhiu ng yu cu Washington phi thc hin.
Nhm tng lng nhng ngn sch chnh ph khng b thiu ht, Bunker
khuyn co Thiu tng thu xng du song song vi vic tng lng cho thnh phn
cao cp thuc Qun Cn Chnh. Nhng cc chuyn vin kinh t th li ngh tng
thu nhng hng ha nhp cng v theo h, vic tng thu xng du s nh hng
trc tip n gii ngho trong khi tng thu hng ha nhp cng ch nh hng
n tng lp giu c m thi.
Nhng pha chnh ph Min Nam cng ng vi Bunker, mt cch tng

qut, vic tng thu l mt iu cn thit v s go m Hoa K vin tr chnh ph
Min Nam s bn cho dn chng vi gi r chn ng vic gi go sn xut ti
ni a c th tng ln. Bunker ng vi chnh ph Min Nam v ch h p dng.
Min Nam Vit Nam t h quyt nh.
Cui cng, chnh ph Min Nam ng tng lng c Qun Nhn ln Cnh
St v tng thm ngn sch v vic cu tr nhng nn nhn cng sn. iu c
ngha l phi tng thu. Thng 12 nm 1967 ng trn nguyn tc l s tng
thu v tng gi la go cao hn. Hai ng Thiu, K d tr s tng s p dng
vo thng 1 nm 1968, sau Tt Vit Nam trnh dn chng hoang mang. Bunker
bo v Washington bit l Hoa K thnh cng trong vic thc y Min Nam
Vit Nam nhn tng thu.
Vo cui nm 1967, Bunker tin tng rng, tt c nhng iu ng tin liu
xy ra ng. Sau 6 thng, chnh ph ca Thiu c dn chng ng h. Nhng
iu ti cn bt u thc hin. ku gi ng vin thm vo Qun i, cc lc
lng chin u c pht trin v hun luyn, lng bng c tng, cc Tnh
Trng c thay. Hot ng pht trin bnh nh c m rng. S xo trn
c n nh v a ra mt m thc thc hin ha bnh vi H Ni.
Chng Trnh Bnh nh cha hn c kt qu hon ton cho d l ko
di ti nhng nm sau , nhng dn chng cc Vng Nng Thn c bo v
an ninh nhiu hn, cng vic sn xut tng hn. Bunker ng cho d khng c
ng Minh h tr nhiu, nhng chnh ph Min Nam thc hin nhiu cng tc
quan trng cho dn chng hn l nm 1967.
u thng 12, S on 21 B Binh ca Min Nam c tng cng Tiu
on Bit ng Qun bao vy v tiu dit mt lc lng ln ca vit cng ti
Tnh Chng Thin. Vit cng b cht 439 ngi trong khi pha Min Nam ch tn
tht 67.
Cui thng y, 4 n v thuc mt S on ca Min Nam cng dnh
c s chin thng trong khi chm sng vi i phng. Trc s tin trin kh
quan , Tng Westmorland trao cho S on 1 B Binh Vit Nam Cng Ha
nhn lnh trch nhim mt s c im nm dc pha Nam Vng Phi Qun S. Sau
khi nhn trch nhim, mt n v S on ny chm trn v tiu dit hai phn ba
qun s ca mt tiu on Bc Vit.
Duyt xt tnh hnh chin s, Bunker bo cho Tng Thng Johnson bit,
trong sut 12 thng ti, ng ta s p dng chin thut nh p dng trong nm
1967: Kha cht bin gii Min Nam Vit Nam gim thiu s xm nhp ca qun
i Bc Vit. Lng v dit cc lc lng cng qun ti Min Nam Vit Nam, c lp
cc hu c dng qun ca i phng.
hon tt k hoch , Tng Westmoreland ch c b sung thm mt
s rt t cc lc lng ca ng Minh n t Thi Lan, c, Tn Ty Lan, i Hn,
cn lc lng Hoa K l 525. 000 vn khng th tng hn na. B li, Tng
Westmoreland c tng cng thm cc phi v B52.
Mt cuc trc nghim quan trng u tin l tng cng lc lng qun s
Min Nam, pht trin kh nng lnh o ch huy v cho Min Nam t m nhn
kh nng tip vn. Hon tt vai tr trn c ngh l cc n v chin u ri ra s c
th hnh qun di chuyn xa hn hu c ng qun ca h. Hoa K cng quan tm
trong vic ti t chc c cu ch huy c hiu nng trong Qun i Min Nam.
Hai vn nan gin xy ra m Bunker phi gii quyt l Qun i Min
Nam thiu trc thng v qun i Bc Vit vn s dng lnh th Lo v Cao Min
lm hu c. ng ta ni vi Tng Thng Johnson nhng hu c ny cho php i
phng tip tc e da cc mc tiu ca Hoa K ti ng Nam v tr nn u mi

nguy him trong bt c mt cuc thng thuyt ha bnh no vi H Ni v vic rt
qun chin u ca Hoa K.
Bunker lun ngh rng, n lc ca Qun i chc chn l phi kh khn hn
na. ng ta bo vi Johnson l chun b sn sng k hoch cho vic rt qun
chin u ca Hoa K cho d cuc m phn c thnh cng hay khng.
Bunker ri khi Si Gn ln u tin sau v Tt Mu Thn 1968 theo li mi
ca Thiu cng vi cc i S khc nh i Hn, Trung Hoa Quc Gia, Thi Lan,
Phi Lut Tn v Nht Bn, thm Tnh An Giang, v sau l Vnh Long. l
mt ngy nng gay gt, Phi on Tng Thng ri Si Gn lc 8 gi sng v tr v
lc 7 gi chiu.
An Giang l mt Tnh giu v rung la ph nhiu, cng l mt c im m vit
cng khng bao gi t chn ti c. Thm ni ny ngi ta khng th no ngh
rng y l mt t nc ang xy ra cuc chin tranh. Mc tiu ca cuc ving
thm l Thiu lm l cp pht bng khon ch quyn rung t cho khong 1350
nng dn.
i din cho nhng nng dn nhn bng khon hm y c din vn cm n,
l mt c gi, tc bc di bi pha sau trong b b ba trng. Ri quan khch t Si
Gn i xem mt tha rung mu. Thiu c mi cy nm m u tin. ng ta tho
giy, xn qun v li xung rung trc s hoan h v v tay ca nng dn. C l
Thiu cm thy thoi mi khi gn vi nhng nng dn hn l phi i ph vi vic
tranh ginh quyn lc ti Si Gn.
Ri th im, Bunker n mt lng khc xem biu din cch s dng my
mc dnh cho nng tri, nh my gieo la, my gt, my xay... Bunker t hi, lm
th no c th ng dng my mc y trong mt x s cha pht trin. Thiu leo ln
mt chic my cy, li mt vng chung quanh rung trc s ngc nhin ca nhng
nng dn.
Tr li Si Gn, vn chnh l phi xy dng mt ngi lnh o quc gia
vng mnh ti Min Nam l iu khng th ri khi c ca Bunker. Khi gp Thiu
vo hm 6 thng 5 nm 1968, pha Hoa K ngh Tng Thng Min Nam Vit
Nam l hy quan tm n vic thay th v Th Tng thiu tn nhim bng v lo
thnh Trn Vn Hng. Bi l C Hng c ng o qun chng knh trng v
ng l con ngi thng thn v tiu biu ca mt ngi Quc Gia mu mc. ng
khc, C Hng cng quen bit nhiu vi nhng nh lnh o chnh tr ln c nh
hng n qun chng, xut thn t nhng gia nh uy tn ti Vng ng Bng
Sng Cu Long. Do m C Hng c th mi c nhng ngi vo Ni Cc v
to cho chnh ph gn gi vi nhng ngi c uy tn vi gii chc chnh tr ti a
phng ti vng ng Bng Sng Cu Long. iu ngi gc Min Bc khng
th lm c.
ng Hng sinh ra trong mt gia nh ngho ti Tnh Vnh Long nh li ng
k vi Ellsworth Bunker, v tng lm mt phu khun vc. Hng l mt con
ngi tiu biu nt bnh d ca dn tc x s ny. V Ellsworth Bunker knh
trng Hng v qu kh ca ng. Gii lut php t ra khng hi lng vi Ni Cc
hin ti, do , vic ch nh ng Hng lm Th Tng s lm s quan h gia
hnh php v lut php tt p hn.
Mc d tng mi C Hng gi chc Th Tng ngay sau khi c c
Tng Thng, nhng Thiu cho bit, C Hng l mt ngi rt kh cng tc. Thiu
cng nhn nh rng ngay c nhng ngi trong gii lut php, s quan h v mt
chnh tr gia h cng khng thng nht. Chnh l do m Thiu kn o thc
y hnh thnh nhiu nhm mang mu sc a phng v nhng ngi lnh o
tng nhm y c ph bin rng ri qun chng bit v theo di. kin ca
Thiu to s ch ca Bunker. Thiu cng chng t, vai tr chnh tr ca ng ph
thuc vo gii Qun i, cc ng Tng vng v chnh ph ca Thiu cng thiu
s h tr mnh m v pha qun chng.
Bunker cng nhn thy ng Hng thiu s nng n v bn nhy. Thm
na, khi Pht Gio v Qun i cng khng hon ton ng h ng ta. Th nhng,
iu quan trng, theo Bunker nhn xt, ng Hng l con ngi lng thin, thng
thn, v c ci nhn rng ri v nhng kin ca ngi M nn Bunker c th lm
vic vi ng ta.
Ni mt cch khc, ng Hng c kh nng a gung my chnh ph n
ch mnh hn bt c mt chnh tr gia no vo thi y. Ngi anh ca Thiu, mt
nhn vt ch yu thuc i Vit Min Nam cng ngh ng Hng lm Tn Th
Tng.
Bunker v Trung ng Tnh Bo khng bit, phn ln nhng vn quan
trng lin h n Quc Gia, u c s trao i kn o gia Tng Thng Min Nam
Vit Nam, do ngi anh ca Thiu i din v ng chnh tr Tn i Vit. Anh ca
Thiu l mt ng vin ng i Vit t nm 1946. Thiu cng gia nhp ng sau
v o chnh chnh ph Ng nh Dim 1963, mt cuc o chnh m nhng ng
vin Tn i Vit tr ng vai tr ch ng.
Nhng bun thay, nm 1964, ng i Vit b phn ha v vn dn ch
ha cho Min Nam Vit Nam gia mt nhn vt lnh o ng cng vi nhm ca
ng ta vi ng. Do m ngi anh ca Thiu tch ri v lp ra Tn i Vit.
Nhn vt ch yu c trch vic ci t ng l Gio S Nguyn Ngc Huy, ngi
m H Ni mun th tiu nht ti Min Nam v sau ny tr nn bn thn v cng l
ngi lm vic chung vi ti ti Trng Lut Harvard.
Huy i tn ng l Tn i Vit. Sau , vo nhng nm 1964 v 1965 Tn
i Vit t chc nhng cuc o chnh nhm tch ri nh hng ca cc phn
t trong Qun i khi quyn lc. Nhng ri K, T Lnh Khng Qun, chng li
Tn i Vit. Cuc o chnh chm dt, mc tiu cuc o chnh b o ngc, t
K v Thiu, tng giai on ln nm quyn hnh.
By gi th Thiu dng Tn i Vit thc thi Chng Trnh Pht Trin
Nng Thn v Bnh nh cc X p, mt chng trnh da trn l thuyt Dn Tc
Sinh Tn ca ng Tn i Vit. Bn Hin Php Min Nam 1967 phn nh nhng
nt c bn t l thuyt Dn Tc Sinh Tn do Huy son tho.
Khi ti mi quen v ri tr thnh bn thn thit vi Huy ti Min Nam Vit
Nam cng nh sau nm 1975, ti Boston, ti hc hi c tinh thn lm vic ca
nhng chnh tr gia Min Nam hn l Bunker c. Trong khi tip xc vi Ellsworth
Bunker ghi chp nhng ti liu dng vit nn cun sch ny, ti c trnh s
hiu bit ca ti qua nhng mi quan h ca cc chnh tr gia Min Nam khng nh
hng n nhng iu m Bunker phn nh vi ti.
Tuy nhin, Ellsworth Bunker cng on c s nhn nh khch quan ca
ti qua vn ny v ng t ra qu trng nhng kin mang cht nghin cu y.
S tng knh m Ellsworth Bunker dnh cho ti to ln v quan trng hn nhng g
m gia nh v bn b on gin, khi t Min Nam tr v vo nm 1971. Vi kinh
nghim v hiu bit x s ny, ti ng trong hng ng nhng ngi ng h
chnh ph can d vo cuc chin Vit Nam v ri t nguyn tr thnh nhng nhn t
hot ng v x hi v chnh tr trong n lc .
Khng phi chp nhn kin ca Tn i Vit, nhng ngi ng h chnh
ph can d vo cuc chin Vit Nam v ri t nguyn tr thnh nhng nhn t
hot ng v x hi v chnh tr trong n lc .
Khng phi chp nhn kin ca Tn i Vit, nhng sng sut, cui ma
Xun 1968, Thiu dng nhng ng vin ca Tn i Vit thay th dn v tr v
chc v nhng s quan v cng chc thn tn ca K. Thiu ngh phn ln ng vin
lnh o Tn i Vit gc ngi Min Nam nn h s d dng chp nhn ng
Hng m nhn vai tr Th Tng.
Tng Khim, ngi do Thiu a v trong khi ng ta ang b trc xut ra
khi Min Nam, cng l ngi ni lin gia Thiu v cc chin lc gia ca Tn i
Vit.
Nhu cu cn mt chnh ph mnh v c uy tn lm vic vi Quc Hi
th hin r nt khi H Vin chng li s chp thun ngn sch dnh cho Th
Tng v Thng Vin biu quyt, t chnh ph vo th thiu kh nng hot
ng vo nhng nm sau . Mt tun l sau, Thiu ni vi Bunker l ng mun mi
Hng vo chnh quyn vi iu kin l ng Hng khng a nhng thnh phn
cc oan gc Min Nam vo chnh ph qu nhiu v nh th s gy s chia r vi
nhm thn K gc Min Bc.
Cui thng t, vic ch nh ng Hng b tr ngi, v K khng ng . Thiu
phi hon li, Bunker tin s d dt v khn ngoan ca Thiu v cng t bit rng,
mt cng v Tng Thng, Thiu c nhng nhn nh v phn xt ng hn
Bunker.
u thng 4.1968, Lc Lng ng Minh tung ra 100 ngn qun, m cc
cuc hnh qun cn qut xung quanh Si Gn. Trong 96 cuc hnh qun chin
dch , Qun i Min Nam t m nhn 46 cuc. Nhng kh khn v kinh t v x
hi cc vng va gii phng tr thnh mt vn kh khn ln lao, nhng ri
sau , Min Nam Vit Nam gii quyt v n nh nhanh chng.
Ngy 24 thng 4, Thiu tin on, mt t tn cng mi ca cng qun c th
xy ra khi cuc thng thuyt gia Washington v H Ni bt u ti Paris. iu tin
on ny ca Thiu trng. Mc d cc cuc hnh qun rng ln c m ra
nhng mt s lc lng cng qun vn cn ln trn khu ngoi Si Gn v m t
tn cng th hai vo ngy 4 thng 5.1968.
Cc n v ch thm nhp vng ven bin pha Nam ca Thnh Ph Si
Gn v ln ny, cc ngun tnh bo ca lc lng ng Minh khng h bit trc
thi im v nhng mc tiu m cng qun chun b cho cuc tn cng. Hu ht cc
cuc tn cng khng nhm vo cc c im qun s. Trong 156 Th Trn v Thnh
Ph m cng qun t nhp, khng c mt cn c ng qun no ca lc lng
ng Minh b tn cng.
Cc Sinh Vin trong cc t chc t v gp phn bo v cc Thnh Ph .
Th nhng nhng trn nh nhau vng ven bin Si Gn to nn mt ln sng
ngi t nn mi. Khong 15.500 nh ca b tiu hy v 155 ngn ngi cn chnh
ph cu tr.
Ellsworth Bunker nhn ngay ra c, cng sn H Ni mun tm lp ting
vang mt trn tm l v chnh tr bi v h a qun ca h vo Thnh Ph Si
Gn tn cng v cht. Mt cuc tn cng nh th ch nhm to mt n
tng l chnh ph Si Gn khng c kh nng bo v dn chng v Thnh Ph.
ng thi H Ni cng mun nh th vn bi l lc lng ca h tn cng
vo Si Gn th th xem Washington c tr a bng nhng cuc ti oanh tc Min
Bc hay khng, v nu khng th Washington tht s mun xung thang chin
tranh. Hiu , Bunker yu cu Tng Thng Johnson tip tc cuc nm bom
vo cc mc tiu Bc Vit nm trong v tuyn 19 cho n khi no H Ni xc nh h
ngng tn cng vo cc mc tiu dn chng.
Tng Loan, T Lnh Cnh St Quc Gia, b thng trong t vit cng
tn cng ln th hai ny, do ng ta t chc. Lnh cng sn ca H Ni vn cn
ln khut trong cc cao c Si Gn. Vic Loan b thng v t chc lm cho K
yu th. V vy K ng b nhim ng Hng lm Th Tng. Hng thnh
lp Ni Cc ngy 18 thng 5.
Sau Thiu ni vi Bunker l ng ta mun gi Tng Cao Vn Vin chc
v Tng Tham Mu Trng Qun i mc d b v ca ng Vin khng trong sch
th nhng Tng Vin tng chng li vic v lm. Thiu mun gi Vin vai tr
quan trng bi v Vin l Tng lnh Tham Mu gii, khng li dng Qun i
lm mc tiu chnh tr cho ng ta v Vin cng khng c tham vng chnh tr c
th e da n quyn lc ca Thiu.
Thiu cng quan tm n mt vi Tng lnh cao cp nhng theo ng thiu
kh nng. Tng Khang tng l T Lnh Vng Bit Khu Th , T Lnh S on
thin chin Thy Qun Lc Chin, T Lnh Qun on III nhng t ra khng c
kh nng khi m nhim ba chc v y. Cuc tn cng thng 5 vo Si Gn, cng
qun thm nhp t lnh th do Tng Khang trch nhim. Khang l ngi thn
cn vi K v cng l ngi phn i vic cho dn s cm quyn v thc hin
dn ch.
Thiu cng tm s vi Bunker, nhng cng tc vin cao cp ca ng thng
mun trt trch nhim ln chnh ng ta nhng Thiu cng quyt bc b. ng
Dim tng nhn lnh nh th v tht bi v khng th c mt chnh ph
mnh. L do l nhng k tha hnh lun lun tm cch trt trch nhim v cp ch
huy ca h.
Sau , Thiu mun c K sang thng thuyt vi cng sn H Ni ti Paris.
Bunker hy vng vic c K lm Trng on Thng Thuyt Ha Bnh s gip
chnh ph bt s chng i t cc phe cc oan nh thnh phn Cng Gio chng
cng di c v nhm i Vit Min Trung.
Ngy 26 thng 5.1968, ng Hng cng b thnh phn Ni Cc. Chnh ph
ca ng Hng rng ri thnh phn v mnh hn chnh ph tin nhim mc d cha
phi l mt chnh ph l tng. Hng cho Bunker bit ng mun chnh ph ca ng
tht s l mt chnh ph tiu biu nhng c nhng nhn vt ng mi t chi. Ri
ng Hng ni vi Bunker: Min Nam Vit Nam nh mt con thuyn sp chm. V
khi ti l Thuyn Trng, ti khng mun con thuyn b chm.
K li a ra mt nhn quan tri ngc. ng ta gi nhng ngi lnh o x
s ca ng l mt m n l bn linh hn cho ngi M, ri thm, nu cn, ti
sn sng mu v t sch mi th.
Khi Bunker hi ng Hng, ng ta p: Mi ngi u trng ch php l ni
ti. Nhng ti li khng c cy gy thn.
ng Hng l mt ngi thc tin, uyn chuyn v nhy cm. ng ta l con
ngi bit t chc v l lun. Bn tnh khoan dung v khng hi h. ng t gii
thiu nhng mc tiu m chnh ph tin ti v phi thc hin. ng Hng c ch
ch a chnh ph ca ng thc thi nhng quyn li quc gia theo hin php v
lut l quy nh.
Vi Hoa K, ng Hng cho rng, ng tin ngi M nhng trc cng lun,
ng ta c th c nhng iu khc ngi M. S quan h gia ng v Ta i S
thn thit nhng chng mc bi v khng mun H Ni nhn ng nh th l th tay
sai ca Hoa K. ng Hng cng yu cu Hoa K vin tr cho chnh ph ca ng ta
lm vic. Bunker p l s khng cho nhng nhu cu m chnh ph Min Nam b
thiu ht nhng Bunker ngh rng ng Hng tht s cng c nhng kh khn trong
vic a ra nhng quyt nh trong chnh ph ca ng ta.
Thiu tip tc thay th mt s Tnh Trng. Bunker ngh thm vo cn

thay th 8 trong s 50 Qun Trng m Ta i S iu tra v xc nh l h
thiu kh nng m nhn. Bob Komer cng gi mt danh sch tng t.
Bt u cui thng 5, cng qun bn ha tin vo khi vc dn chng ti Si
Gn. Nhng trn pho ha tin hng m t nhng dn phng do Lin x ch to,
vn tip tc rt u vo thng 6 st hi v lm b thng nhiu thng dn.
Ellsworth Bunker thy c nhng vin chc Hoa K ti y t ra bnh tnh v
kin nhn chu ng sut cc tun l cng thng ny. Thiu ni vi Bunker, ng ta lo
ngi, nu v pho kch ny tip tc ko di, s lm dn chng tr nn giao ng.
Thiu nhn nh, i phng tip tc pho ha tin vo cc Thnh Ph bi h tin
khng c du hiu no chng t Johnson quyt nh tr a bng cch ti oanh tc
Bc Vit.
Nhu cu bc thit l gi vng nn an ninh ti cc thn lng i hi s thay
i ton b tin trnh chnh sch Bnh nh. Mt chin thut n gin l trao thm
trch nhim cho Qun i, phi tng cng, ng vin thm nhn lc cc thn
lng c qun s t bo v an ninh cho chnh h. Chnh ph phi v trang cho
ng bo a phng t h c th chng li cng sn.
Chin thut n gin to ra mt tr ngi mi trong chnh sch Bnh
nh bi v chnh ph thng c phn ng chm chp ti cc thn lng, khi c vit
cng hot ng. Chin Thut y chng khc no tt ht nc bin tm du kch
qun cng sn ang ln trn trong , ri vo cch gii quyt c in ca mt cuc
chin tranh du kch.
Bunker ng mc tiu trc mt ca k hoch Bnh nh v phi gi vng
an ninh ti thn lng. Ch c bo m sinh mng ca ngi dn th k hoch Bnh
nh mi t c kt qu. ng thi ng ta cng t trng tm, hy tng gi bn
nng phm lm cho nng dn tin tng l chnh ph quan tm thc s n s
sn xut ca h. Phn ln dn chng thuc thnh phn nng dn, kh gii lnh o
ca h bo m v vn an ninh v sc lao ng ca h b ra trong vic sn xut
c n b xng ng, th chnh ph c th gi ly tri tim v khi c ca h hn
l a ra nhng l thuyt cao xa, nhng cuc mt tinh rm r.
Vo 1 thng 6, lc lng chnh quy H Ni c th tham chin ti Min Nam
gim, cn khong 190 ti 228 ngn k c 100 ngn qun m H Ni va gi vo b
sung sau nhng tn tht t v Tt, thay v t 225 n 250 ngn nh con s H Ni
c trc Mu Thn ti Min Nam.
u thng 6, nhng nhn s thn cn K trong chnh ph Min Nam Vit
Nam khng cn na. L do l v mt tai nn thm khc do chin tranh, mt chic
trc thng Hoa K tham d trn chin y vit cng ra khi hng cc Nam
Thnh Ph Si Gn ng nhn v bn nhm mt ha tin vo mt ngi trng
ang c B Tham Mu ca Qun i Min Nam ch huy trn chin c mt lm 6
ngi cht v mt ngi b thng.
Nh mt nh mnh run ri, tt c nhng ngi y u l bn thn ca K,
bao gm c Trng Si Gn. ch l mt tai nn (m nhiu ngi Vit Nam
n rng do M mun h vy cnh ca K). Tng Abrams chu trch nhim v vic
ra lnh dng ha lc trong Thnh Ph Si Gn. Bn ca K, Tng Khang chu
trch nhim v vic xy ra tai nn v t chc T Lnh Bit Khu Th .
Thiu by gi yn tm thay th ngi ca ng ta vo cc ch tay chn ca K.
Tng Loan b thng, v Thiu b nhim ln u tin vin T Lnh Cnh St
Quc Gia.
Thnh Ph Si Gn c bo v bng nhng khu qun s mi hnh thnh.

T Lnh l ngi thn cn ca Thiu. Vin s quan gc Min Nam thn cn vi
Tng Khim c c lm Trng Si Gn.
Ngy 13 thng 6 K t chc chc v iu hnh lc lng Nhn Dn T V.
Ngy 18 thng 6, Tng Thng, thn cn ca K, t chc chc v T Lnh
Qun on IV, mt chc v m ng m nhim v hon thnh mt cch m mn.
Tng Thng ni vi Bunker, l do ng t chc l v Thiu thiu thin cm vi ng
ta.
Tng Thng t chc ng lc nhng ngoi c tnh ca Bunker v theo ng,
Thng l mt ngi xng xo v nhit tnh. ng ta cng va c thng Trung
Tng mc d vi ba sao, Tng Thng lc no cng c mt tuyn u trn a.
Vic Tng Thng t chc, Bunker khng th ng c. Nhng tnh cch c nhn
trong x hi Vit Nam, ngi Vit thng khng chu ng c s khng hong
khi c nhn h cm thy b tn thng, khc vi nhng g m ngi M thng lm.
Thiu b nhim vin T Lnh S on 7 B Binh thay Tng Thng. ng
Tng ny gc Min Nam, c kinh nghim v Bnh nh v hiu bit chnh quyn
a phng. Thng sau , Thiu li ch nh Tng Cao Tr lm T Lnh Qun
on III thuc cc Tnh chung quanh Si Gn.
Nhng thay i ny lm cho K khng cn nhng ngi thn tn nhng
chc v quan trng, nhng K, vi cch ni khn kho, m ch rng Thiu thay i
nhm n nhng mu ring t.
S sp xp hon chuyn cc vin T Lnh v cc Tnh Trng nhng Tnh
quan trng, Thiu tho b c nh hng quyn lc ca cc ng vua trong
Qun i Min Nam. Ln u tin c nhng ch du cho thy rng chnh Thiu c
hng mun thc thi hin php mt cch nghim chnh qua vic b nhim ng Trn
Vn Hng vo chc v Th Tng m khng b cc Tng lnh ngn cn.
Vic thay th Tng Loan trong vai tr T Lnh Cnh St cng l mt bc
tin quan trng ca Thiu, chng t Thiu c y uy quyn mt chc v cao
nht c hin php tha nhn, mt iu m t sau nm 1963, vic cai tr t nc
ch da vo sc mnh ca Qun i v tin do cc Tng lnh nm gi.
Vo ngy 11 thng 6, Tng Creighton Abrams nhn chc T Lnh Qun i
Hoa K ti Min Nam v cng tr thnh v C Vn cao cp ca M do Qun i Vit
Nam Cng Ha. Cng kha vi Westmoreland ti Trng V B West Point, Abrams
b ngoi trng c v hin ha nhng li l con ngi y nhy cm vi b c suy
lun sc bn. ng ta thng ni: Khng cn phi dng n mt ci ba tht to
trong khi c th dng ci nh hn.
Vo nm 1967, k hoch ca Abe chng ai bit n nhng li t c kt
qu m mn m mi ngi u nhn thy, khi Abe ch huy Qun i Lin Bang n
nh trt t, cho sinh vin da en c ghi danh ti i Hc Alabama m khng
c mu xy ra. Th nhng ng ta cng bit khi no th phi cn n ci ba ln.
Abrams tng l s quan ca n v Thit Gip ti u Chu v c Tng Patton tin
cy. ng trn thp sng ca xe, ng ta ch huy Tiu on 37 Thit Gip xuyn
qua Php tin vo c. Tiu on ca Abe l n v ng u ca S on 4
Thit Gip v S on ny c xp vo loi xut sc th ba trong Qun i. Abe
cng dn u n v Patton vo tip cu Bastogne. c ln ng ta ni: Ti
thch c ch nh vo nhng ni m khng ai mun m nhn.
Abrams thch nghe loi nhc c in, khi n Si Gn ng ta cng mang theo
nhng bng nhc c in, khi n Si Gn ng ta cng mang theo nhng bng nhc
c in m ng ta su tm. Abe thng ni vi Bunker, nhc lm cho ng ta vi
ni nhc nhm sau mt trn chin. Ellsworth Bunker thch quan im y ca Abrams.
Abrams thng ri vn phng ng ta ti Macv (c xem nh Ng Gic i

Phng ng) vo lc 5 gi 30 chiu v i b xung quanh t tht ca ng, cng
nm trong vng ro khu vc Macv, nghe nhng bn nhc c in m ng a
thch.
Abe khng a nhng bn thng k. Mt ln ni vi Bunker. C th ti khai
trin nh l ny: Phng thc nhng cng vic to ln c tri chy l cn o
su s suy ngh v cng vic . Gt b nhng vn vt v ch tm vo phn chnh
yu. mt bui thuyt trnh, Abrams tm s: Trong mt th gii y hn mang
m lng yu nc v gi tr o c c rao bn th ti sao chng ta li lm cng
vic v b l ngi phn loi bn cht s hn mang y xy ra cp mt hay 2 hay
3?Abrams nhn trc din vo vn , khng thch nhn hin tng. ng ta thch
lng nghe. Thi trm tnh, phn ng nh nhng, v qu trng nhng ngi Vit
Nam m ng hp tc hay di quyn.
Abe khng thch gii bo ch. ng ta thng thn v thn mt vi gii k gi
nhng khng ng v cch nhn cuc chin qua thi th ng ca gii ny.
Thay th trch nhim ca Tng Westmoreland, Abrams iu chnh
phng thc s dng cc n v Hoa K. Mc tiu ca ng ta l nhm bo v nhng
khu vc dn c, khng tr li vo th phi t v v do , phi chn ng s
thm nhp, khoang vng khu vc dn chng. Abe mun v hiu ha cc n v H
Ni, khng ch tm v tiu dit m cn nhm ct t mi ng tip liu v vn
chuyn buc cc lc lng i phng phi lui vo th phng th, t v.
Abrams ra lnh Qun i ca ng hnh qun tin chim cc c im tip
liu ca cng qun v hy dit mi cn c dng qun m H Ni trc l xem
l ni chn an ton ca h.
Mc tiu hnh qun ca Abrams l b gy h thng t chc ca cng qun
buc H Ni khng cn kh nng phn cng, v theo ng, trc khi m ra cc
cuc tn cng ln, H Ni buc phi c nhng khu vc an ton n cha nhng
tip liu. Vi chin thut mi ca Abrams buc cng qun phi di chuyn xa cn
c ca h n nhn nhng tip liu, v vy h d b l din trc khi k hoch tn
cng c thi hnh. ng khc, ng ta cng chia nhng n v Hoa K thnh nhng
ton nh lng tm ch, buc i phng phi di chuyn thng trc.
i vi nhng cn c dng qun ln ca cng qun, ti nhng vng rng
rm v ni non, Abrams s dng my bay chin lc B52 vi nhng tn thuc n
mnh tiu dit, chn ng ng tin qun ca i phng phi di chuyn
thng trc.
Th nhng, vic s dng bom c thuc n mnh nhng vng rng ni b
hng dn sai lch nhng ngi chng chin tranh Vit Nam ch trch, so snh
nhng cuc nm bom ny vi nhng trn oanh kch thi Nh Th Chin. S so
snh y hon ton phi l. Bi l, chng hn, B52 tri thm xung quanh vng
i ni Khe Sanh hay nhng vng rng rm dc bin gii Cam Bt l hy dit k
hoch tn cng ca cng qun. Nhng cuc nm bom y c nh hng tc ng v
mt a d nhng khng gy nguy him n thng dn. Tri li, vo thi Nh
Th Chin, Hoa K phi oanh tc nhng mc tiu ngay c nhng khu vc dn
chng ang sinh sng. iu khng xy ra ti Min Nam Vit Nam. Trong cuc
chin tranh Vit Nam khng bao gi c mt chnh sch cho php c th bom vo
cc lng mc, thnh ph, khc vi nhng diu xy ra trong k hoch chng Nht
Bn vo thi Nh Th Chin.
Abrams c tm nhn su rng. ng ta bit ni no phi dng n lc lng
qun s v ni no phi chnh tr dn u. Abrams v Ellsworth Bunker hai ngi
thng xuyn trao i v tho lun v tnh cht chin lc v cng hiu c rng
n lc qun s v k hoch Bnh nh l mt trng hp chin lc a n s

thnh cng, to iu kin Min Nam Vit Nam c kh nng t bo v chnh h
theo hin php m dn chng Min Nam la chn.
Vo nm 1969, Abrams nu ra mt tiu chun trong chng trnh qun s
ca ng, da trn 4 c tnh ca Trung Hoa: bo v t nc th dn chng
phi c an ton. V ngc li Nu dn chng c an ton th t nc s
c bo v. l mt phn chin lc m Abrams mang ra p dng v Bnh
nh ti Vit Nam. Abrams rt khc vi Westmoreland v cung cch x th, nhng
Ellsworth Bunker u qu trng ti nng ca hai ngi.
Ngy 19 thng 6, lnh tng ng vin, nh hng n tt c thanh nin Min
Nam Vit Nam c ban hnh. Theo lut ny, tt c thanh nin tui t 17 n 43
u phi phc v v bo v T Quc. Nhng thanh nin t 18 n 83 u b gi
ng vin v t 39 n 50 u phi ng trong hng ng Nhn Dn T V. Cui
cng Min Nam Vit Nam c mt cn bn php l huy ng ton lc vo cho
cuc chin tranh.
Nm 1972 Min Nam huy ng mt triu mt trm ngn qun chnh quy
v hai triu ngi vo lc lng t v, mt n lc ti a m quc gia ny thc
hin. Tt c nhng Qun i chnh quy y cng vi lc lng Nhn Dn T V
chng bao lu sau b Quc Hi Hoa K b ri, li cho h nhng tri ci to
v th cng dn hng hai di s chin thng ca nhng ngi cng sn H Ni.
Vo thng 6 nm 1968 nhng s chun b cho mt cuc tn cng khc ca
cng sn vo Si Gn c pht hin nhng cc phn cng ca lc lng ng
Minh v c B52 t ra chm tr. Vo cui thng 6, cc hot ng ca cng qun
b ngn chn Thnh Ph Si Gn ti lp an ninh hn bao gi. Vi 77 ngn lc
lng ng Minh n tr xung quanh Si Gn thit lp 500 cuc phc kch mi
m. Tng Abrams chun b mt k hoch bo v Thnh Ph Si Gn.
Nhng thp i radar thit lp bn tr nhng ni cng qun pho kch, gy
cho h nhng tn hi ln. Nhng cuc thm nhp v pho kch ca cng qun vo
nhng khu dn c gim thiu r rt. Vo cui thng 6, theo nhng bo co ca
nhng C vn Hoa K trong t chc CORDS, 63 phn trm dn chng Min Nam
Vit Nam c bo v an ninh, mc d vn cn thp so vi trc cuc tn cng.
Nhng ch c 27 ngn so vi 897 ngn ngi l khng c nh so vi hi cng
qun tn cng Tt Mu Thn, phi tm tr trong nhng cn lu vi.
Bunker v Abrams u ngh rng cc n v cng qun b y lui ti
trang b v b xung qun s. S thm nhp ca qun i Bc Vit vn tip tc gia
tng k t thng 12 nm 1967 chng t rng H Ni vn nui dng cuc chin
trong tng lai. i vi nhng ai ng h lun iu H Ni l mun Hoa K trt b
gnh nng ti Min Nam Vit Nam th bin lun rng, tnh hnh yn tnh gia ma H
l mt du hiu chnh tr ca H Ni mun chng t thin ch ca h khi cuc ha
m Paris va mi bt u, i hi Hoa K p ng vic xung thang chin
tranh.
Phi on Hoa K ti Paris t c mt s kt qu qua cuc m phn.
Bunker cnh gic vi Tng Thng Johnson, hot ng qun s ca H Ni xung
thp khng phi l thin ch chnh tr ca h, m qua nhng t binh ca h b bt cho
bit h ang chun b m mt cuc tn cng mi. Bunker ni thm, trong thi
gian sp ti, mc tiu chnh ca H Ni l lm cho dn chng Hoa K mt i s kin
nhn v rng H Ni s pht ng nhng cuc tn cng khi cn ph v nhng
ngh ca chng ta.
Cho n lc i phng cha tuyn b l h mun xung thang chin tranh
th theo Bunker, cha c l do g kt lun rng l thin ch y. D phng khng
chnh xc v vic lm ca i phng chng ta hy vng hoc s hi, tt c u

dn n con ng t hy dit.
Vo cui thng 6, mt chng trnh kh tn km mang ra thi hnh, chi ra
ln n 200 triu M kim ti trang b lc lng chnh tr v a Phng Qun
bng sng c nhn M16, sng i lin, sng ci v phng tin truyn tin, bi v
nhng v kh trc km hiu nng so vi v kh ca vit cng AK47 hoc ha
tin B40. Nu lc lng qun s a phng, c bit l Ngha Qun, c trao
trch nhim bo v dn chng ti nng thn cc n v chnh quy Min Nam rnh
tay tn cng cc i n v ca cng qun th vic ti trang b cho cc lc lng v
trang ti Tnh v lng x l iu cn thit h kh nng t v. S thay i v
trang ny lm chnh ph Min Nam dnh c s kim sot ti nng thn.
Sau Thiu ni vi Bunker l ng ta mun thay i l thuyt ca Chng
Trnh Bnh nh. Thay v c nhng ton cn b n vi cc lng x th ng ta mun,
ngay ni thn lng t chc nhng ton t v ln nhng cn b chnh tr. C ngha
l Thiu mun ly a bn nng thn lm c bn pht trin nn an ninh lnh th.
Thiu khng ni vi ngi M rng chnh sch ca ng ta l rt t chin lc
nng thn lm c bn pht trin nn an ninh lnh th. Thiu khng ni vi
ngi M rng chnh sch ca ng ta l rt t chin lc nng thn ca lnh t Tn
i Vit. Chin lc y l ca ngi bn ti, Gio S Nguyn Ngc Huy, mang ra
p dng trc nm 1964 v ri chnh Nguyn Khnh v nhng tay chn ca ng ta
ph hoi chnh sch khin cho qun chin u Hoa K phi c mt ti Min
Nam Vit Nam. Ti thng phn nh rng nu k hoch ca Gio S Huy vo nm
1964 c mt cch trn vn th cuc chin Vit Nam c th chng bao gi c
M ha.
V cng chnh v vy m by gi chnh ph Si Gn phi lo hn gn nhng
v do trn Tt Mu Thn xy ra. Bunker nh li mt chuyn ving thm y phn
khi ca ng vi nhng ngi t nn cng sn gn Si Gn. Chnh ph xy ct
mt a im vi 1100 n v gia c tin ch m mi n v chia thnh hai gia nh,
c ngha l c khong 13 ngn dn chng sng ti chung c ny. in nc v cc
tin nghi cng cng nh ch, trng hc u c trong n xy ct. Bunker cm
thy dn chng sng ti y hn h cm thy c iu kin sng tt hn trc kia
khi cn trong nhng cn nh chut.
mt khu vc khc, mt cao c 4 tng cng c chnh ph ang xy ct
vi vt liu nng, mi cao c dnh cho 2200 gia nh. Nhng cao c tng t cng
c n v ch xy ct. Tt c nhng cao c ny s phn phi cho dn chng
nhm thay th nhng cn nh c k thiu tin nghi. Ngn khon xy ct u do
Washington ti tr. Ellsworth Bunker t cm thy sung sng v nhng g Vit Nam
cn, ng c gng thc hin.
thy nhng n lc m chnh ph ang ra sc ti xy dng, Th Tng
Hng mi Bunker thp tng cng ng i thm s tn ph C Hu. Bi
vy, thay v dng bui im tm th th, Bunker phi vi vng kp ri khi phi
trng Si Gn lc 8 gi sng v thm mt ngy na di s nng chy da ca
Min Trung. C mt ti Hu mi nhn c s tn ph ca chin tranh, mi thy
c s man r ca nhng tn khng b nhn danh cuc chin.
Bunker cng Hng i mt vng Thnh Ph. C Thnh vi nhng bc tng
dy m vit cng chim c v cui cng b nhng n v Hc Bo dng chin
thut cn chin nh bt ra, gi y c v trm lng. Cc v ch huy a phng Vit
Nam v Hoa K thuyt trnh ngn gn cho Th Tng Hng v i S Bunker
bit tng qut v tnh hnh qun s v d on ca h v nhng m mu ca cng
qun.
Ti mt tri tm c, khong 2500 ngi t nn cng sn vn cn . Mt s

khc quay tr v nh ca h sau khi sa cha vi vng. ng Hng v Bunker
c mi tham d v ct bng khnh thnh mt chic cu mi xy ct v chic
cu c b cng qun ph hoi.
Ri phi don qua Cu Sng Hng tin vo Thnh Ph mi thm mt
Trng i Hc v mt Bnh Vin Tnh b tn ph, h hi nng. Dng ba n
tra ti t dinh ca v Tnh Trng v thng thc ban nhc ca Hong Cung. Thn
mu ca v Vua cui cng ang sng ti Hu v chm sc ban nhc vi 12 nhc
cng c truyn.
Mt n tng su m li trong Bunker trong cuc ving thm ny l
tinh thn ca dn chng, nhng ni ng i qua, d cho l mt tri t nn hay trong
nhng cn nh b tn ph v c sa cha vi vng, dn chng vn n mng v
dnh cho v Th Tng ca h nhng cm tnh chn thnh v nng hu.
Ngy 14 thng 7, B Trng Quc Phng Clark Clifford n Si Gn. Ti
Washington, ng ta tht s thc y vic thay th M16 v nhng tip liu khc
cho Min Nam Vit Nam c kh nng t v. Mc d khng tuyn b trc
cng lun nhng Clifford mun rng Min Nam Vit Nam phi chp nhn hy sinh
hn na cho cuc chin y.
L mt Tn B Trng Quc Phng, ng ta ngh rng kin ca ng thc y
Tng Thng Johnson rt khi cuc chin Vit Nam trc , thnh cng. Thc
tin Clifford khng c Johnson bo cho ng ta bit khi b nhim ng mt nm
trc , l Johnson quyt nh t mc leo thang ti a v cuc chin Vit Nam.
Khi Clifford gp g Mission Council, ng ta ni, khi cc cuc thng thuyt
bt u th vic rt qun chin u Hoa K v nc l iu nn lm. Bunker lin
phn i, cho rng mt chnh sch nh vy th tt c nhng g chng ta hy sinh ni
y u tr nn v ngha. N cng phn li nguyn tc t v m chnh sch i
ngoi ca Hoa K tng theo ui bi v chng ta b ri Min Nam Vit Nam
trc khi h c kh nng t bo v h. Bunker tin rng, mt cuc trit thoi
ca Hoa K khng c g khc hn l to cho dn chng Min Nam Vit Nam mt n
tng l chnh ph ca h chng tn ti c bao lu na. Clifford lch s ngi lng
nghe nhng iu Bunker gii thch.
Tng Abrams, sau c ni vi Bunker, ti sao khng mt nhn vin
trong Hi ng tr li cho Clifford, cn g phi ni iu . Ri Abe tip, ti bit ng
mun can d vo cuc tranh lun ny tip tc h tr cho ngi Vit Nam v tip:
l l do ti sao ng l v i S.
Thiu tng ni vi Bunker trc v chnh Ellsworth Bunker cng
tng suy ngh v iu ny, l Min Nam Vit Nam s ri ngay vo tnh trng bt n
nh trong vng hai hoc ba ngy khi h bit tin Hoa K b ri h v h khng
sc ng u vi c khi cng sn sau lng H Ni. Thiu hiu tm l ng bo
ca ng ta. Sau ny, vo ma Xun 1975, khi Quc Hi Hoa K, cui cng ct
t vin tr qun s trong tng lai cho Min Nam, dn chng Min Nam ri vo
s hn lon trc trn tn cng ca H Ni.
Vi ngy sau bui thuyt trnh ni phng hp ca Ta i S trn tng lu
th ba, cng vn phng ca Bunker, Clifford v Bunker cng Thiu bay n
Honolulu hp vi Jonhson. y l mt phin hp bt thng, khng ng vi
nghi thc ngoi giao m cha bao gi Bunker gp. Mi ti u c tnh cch
nng bng v khn cp.
Tng Thng Johnson ch dnh cho Thiu mt ba n tra n gin sau ngy
lm vic v Thiu cng mi li tng t vo bui chiu ngy hm sau. Nhng ri
Johnson quyt nh phi tr v Texas v cng v nn Thiu phi hi gi no ngy
hm sau th ng ta mi c th i li c. Ci khng kh thn mt nh th din

ra trong cuc Hi Ngh. Thiu t ra c y bn lnh, kinh nghim v thn mt
vi Johnson.
C l c thm mt l do khc a cuc hp thnh cng tt p l s tham
d rt hn ch. Johnson mang theo c Dean Rush, Walt Rostow, Richard Helms ca
CIA v George Christian lo v vn bo ch. Bunker ch mang hai ngi ph t.
Nhm ca Clark Clifford th c Tng Wheeler v William Bundy cng n t Si
Gn. Thiu cng gii hn s ngi tham d. Do vy mi bn ch c 8 ngi.
Bunker ri Si Gn lc 4 gi 30 ngy th nm v n Honolulu cng ngy
theo gi a phng. Johnson n lc 2 gi 30 v Bunker cng i vi Tng Thng
n a im hp Kaiser, mt dinh t lng ly nm gn bin.
Phi on M n trc 2 gi khi Thiu n vo lc 5 gi. Johnson hi
Bunker cho ng ta bit nhng g m ng ta cn phi quan tm i vi phi on Vit
Nam. Bunker cm thy c 4 c hi trnh by quan im ca ng vi Tng Thng
trc khi cuc hp c bt u.
Ri Clark Clifford cng a ra quan im ca ng l phi c t c mt
tha hip vi H Ni trong vng 6 thng trc khi nhim k ca Tng Thng
Johnson chm dt. Clark ni thm, ng ta mun a k hoch d tho t n
mc tiu trn cho Thiu ti Si Gn nhng Bunker phn i v cho rng k hoch
ca ng lm cho ngi Vit Nam nghi ng thi trn chy ca Hoa K. V by gi,
Clifford ni, ng ta mun trnh by k hoch y trc tip vi Tng Thng, mc d bit
Bunker khng ng quan im vi ng ta.
Johnson khng chp nhn gii php ca Cliffeord. ng ta khng mun v mt
cuc bu c Tng Thng sp n m phi ng gii php theo H Ni i hi. Sau
th chuyn sang nhng vn tng qut, trc khi Phi on Tng Thng dng
trc thng n Hickam Field, ni m Thiu va n.
Ngy hm sau, hai v Tng Thng gp ring mt gi ri trc khi phin
hp ton phn hai bn bt u. Nhng bo co, tng trnh hai bn a ra u
c tho lun. Sau ba n tra do Thiu i, bui chiu hai bn chia ra tng nhm
nh tho lun. Bui n ti do Tng Thng Johnson mi c t chc ti Kaiser.
Trong phn trao qu lu nim, pha Vit Nam tng cho Johnson bc tranh sn
mi. Cn pha Hoa K tng cho Tng Thng Thiu nhng vt dng trang hong trn
bn giy. Bn tin ph bin n bo ch c sa cha nhiu ln, mi n 11 gi 30
m hm sau.
Sng th by, Tng Thng Johnson a ra mt bn tuyn b ngn vi bo
ch v sau gii thiu Tng Thng Thiu vi cuc hp bo. Vi vin chc M k c
Tng Thng Johnson hi lo lng v cuc hp bo ca Thiu nhng Bunker trn
an, cho rng Thiu c kinh nghim v nhng cuc gp g vi bo ch nh th
ny. Khi cuc hp bo chm dt, mi ngi ng l Thiu khn kho v ch ng
c cuc hp bo ny.
Pha Vit Nam rt hi lng v nhng kt qu cuc hp thng nh. H
nhn c s cam kt t v Tng Thng Hoa K l s khng b ri h. Cng thi
im y, h duyt xt li ton din v cuc ha m Paris v vi s cam kt ca
Hoa K h ton quyn ch ng trong cc cuc thng thuyt vi v tr ch yu ca
h. Th nhng Thiu vn chng t l ng ta rt uyn chuyn trong nhng ngh
m pha Hoa K a ra.
Ellsworth Bunker rt mng bi Johnson a ra nhng phn ngh cng
rn theo khuyn co ca ng phn bc li nhng ngh gian tr m pha H Ni
a ra. Theo Johnson, nu tha c khng t c mt cch cng bng th ng
s t chi v cho v Tng Thng k nhim gii quyt.
Cng nhn k hp thng nh y, Thiu thc y Johnson nn chnh thc

loan bo cho dn chng M bit l Qun i Hoa K bt u rt qun vo nm 1969.
Nhng Johnson t chi. Sau ny, ng ta vit, l do l khng mun H Ni ng
nhn l mt s nhng b ca ng. Th nhng li l mt tnh ton c t nhiu
lm ln ca Johnson.
Gi nh nu bn tuyn b rt qun c a ra, s lm gim i s lo lng
dn chng Hoa K trong nc v cuc chin, to c chnh ngha v sao Hoa K
phi c mt ti Min Nam, mt ch du dn chng Min Nam Vit Nam thy rng
h phi nhn thm trch nhim v cuc chin ny v trnh cho H Ni li dng yu
im, tnh thiu kin nhn ca dn chng Hoa K, ko di cuc chin v hn nh
theo h mun.
Johnson thnh cng trong vic thc bch Thiu hy quan tm nhiu hn v
n lc k hoch Bnh nh. Thiu tr v Si Gn trc tip ch o Hi ng Trung
Tm Bnh nh, mt t chc c hnh thnh theo khuyn co ca Bob Komer vi
thng trc . Thiu thng xuyn trnh by vi cc Tng lnh ca ng v vn
an ninh lnh th v xem l k hoch quan yu trong nm 1969 sp n. V Tng
Thng Min Nam Vit Nam c ci nhn su rng l t mc tiu trc mt m
chnh ph ng phi thi hnh l phi kim sot c nhng vng m dn chng ang
sanh sng hn l tm s chin thng qua cc trn nh ln ti chin trng.
Trong khi th on ng ha Nhn Dn T V li pht trin chm. Th
Tng Hng khng tin vo hiu nng v lc lng ny. ng e ngi vic cp pht
v kh cho Nhn Dn T V d b h li dng chng li k khc v nh th th s
lm phn ha thm v mt chnh tr. ng Hng hiu sai lch tm mc quan
trng lc lng ny.
Mt tr ngi khc na l thiu s hun luyn qun s cho thnh phn Nhn
Dn T V trc khi trao cho h v kh. Mc d vy, con s cn binh ri b hng
ng vit cng quay v chnh ph Min Nam bt u gia tng.
Ngy 15 thng 8, Bunker tng trnh vi Tng Thng Johnson l theo bo co
ca Tng Abrams, t tn cng th ba ca cng sn H Ni trong nm Mu Thn
s bt u trong thi gian rt ngn, c th xy ra trong vi ngy ti. Thi gian im ng
qua ri. Ellsworth Bunker nhn nh, mc tiu chnh ca cuc tn cng sp n l
nhm quy ng d lun qun chng M v cuc chin, sut thi gian ng Dn
Ch hp i hi ton quc ti Chicago s c t chc thi gian ngn sau . V
nu cuc tn cng khng xy ra do n lc ngn chn ca chng ta th H Ni cng
s hunh hoang tuyn b tm ly thun im v mt chnh tr l h quyt nh
xung thang chin tranh. Mc d vy, Tng Abrams tung qun ca ng b gy
cc n v i phng trc khi h c kh nng tin vo Thnh Ph.
Trong t tn cng ln th ba trong nm 1968 ny, cc n v cng qun
b chn ng t 7 n 8 cy s bn ngoi cc Thnh Ph m h nhm chim c. K
hoch ca h tn cng vo Si Gn, Cn Th, vng gii tuyn phi qun s v Thnh
Ph Hu b cc n v hnh qun Hoa K b gy.
N lc ch yu tin chim Nng b tht bi hon ton. Cc khu vc
dn c ngoi do cc lc lng Khng Qun v Pho Binh oanh kch v pho kch,
khng b thit hi nhiu nh hai ln trc. Trong khi , cc lc lng qun s Min
Nam Vit Nam tham d chn chin ny nhiu hn bt c trn chin no tng
xy ra. Trong t tn cng ln th ba, 60 phn trm cng qun b git ti chin
trng l do Qun i Min Nam thc hin. Trong khi , v pha M, 60 phn trm
tn tht nm trong cc lc lng ng Minh ch khng phi l Qun i Vit Nam
Cng Ha.
Cuc tn cng ko di by ngy cho n gia thng 8. Sut thi gian ny, lc
lng cng qun b tn tht hng ngn ngi trong khi h khng gy c mt
ting vang no nh hi thng 5. K hoch Bnh nh vn khng b o ngc v cc
n v ng Minh khng phi ko v lo bo v cc Th Trn hay Thnh Ph. Vo
cui thng 8, ba trm Binh S Min Nam cng vi cc C Vn Hoa K nh tr
thnh cng cuc tn cng ban m ca 1000 cng qun vo mt Qun l nh c
Lp gn Nng. Cng qun b tn tht 445 ngi v Qun i Min Nam ch
c 61.
Abrams bo co vi Bunker, Qun i Min Nam qu tht l Qun i
thin chin. Trung on 2 ca S on I B Binh Min Nam, mc d b tn cng
bt ng nhng xa tn tiu on 1 thuc trung on 138 cng qun Bc Vit gn
Vng Phi Qun S. Lc lng Nhn Dn T V bo v c Thnh Ph Ty
Ninh. Ti Cao Nguyn, mt n v nh ca Min Nam Vit Nam tuy b phc kch
nhng tp hp chng tr ba tiu on thin chin ca H Ni.
Song song vi cc cuc tn cng vo Thnh Ph, mc d b tht bi, cng
sn vn c gng thit lp y ban gii phng ti cc lng x nng thn. Cc y ban
ny c chc nng ging nh chnh quyn a phng ca h. Mc ch h dng
nhng y ban ny xem nh th thc i c tham d vo chnh quyn a
phng hay mt chnh ph lin hip ti bn ha m Paris. Theo bo co t cc
Tnh, ng u y ban gii phng ny hu ht l nhng ng vin cng sn.
Trong n lc thit lp cc y ban gii phng, gn lin vi s gia tng vic m
st v th tiu ti cc thn lng. Nhng ngi cng sn mun trit tiu thnh phn
i khng khng ng h y ban do h t ra. Thc ra, trong mc tiu xm chim
Min Nam, H Ni p dng chnh sch m st, th tiu ny t mt thp nin v
trc ti nng thn. Trong u thng 8, ch c 62 thng dn b st hi, nhng
tun l 12 thng 9 s thng dn b git ln ti 274 ngi, 761 ngi khc b
thng v 492 b bt cc.
Vo thng 9, Thiu mi Bunker cng thm ving mt vng c bit va
c Bnh nh. l vng thuc Qun Ba Tri, ni m nhiu nm trc kia, vit
cng xem l c im ca h. Ging nh bao ln ving thm, thanh tra trc, Phi
on gm nhng thnh vin cao cp ca chnh ph i t Si Gn c vin Qun
Trng, mt s quan tr, hng dn thm xem cc khu vc c Bnh nh. Bt
ng, on xe dng li. Vin Qun Trng ht hong, khng bit vic g xy ra.
Bunker cng ri xe ca ng ri tin v pha trc. Thiu i chin xe u tin v ng
ta ra lnh cho on xe: Dng li. y l cn nh m ngi n b nui heo.
Thiu nh li, khong mt nm v trc, ng cng xung ving thm Qun
ny. ng ta gp ngi n b sng trong cn nh tranh khoe vi ng, qua
Chng Trnh Bnh nh, b c cp pht heo ging nui. By gi, i ngang
cn nh ny. Thiu mun bit xem cng vic nui heo ca ngi n b tin trin ti
u. Ngi n b sng st, khng ng mt Tng Thng n cn nh ca b v
thm hi. Thiu mt mnh vo nh, hi thm v xem nhng con heo. B ta khoe nh
nhng con heo ny m b ta c tin.
Qun Ba Tri by gi c ng thanh nin tr v sinh sng. Khong 3000
ngi tnh nguyn gia nhp vo Qun i chnh quy v khong 2000 phc v
trong hng ng Nhn Dn T V. Khng ch nhng ngi n ng ny t chi ng
trong hng ng cng sn, h cn gia nhn lc lng bo v thn lng ni h sinh
sng.
mt ln khc, Thiu a Bunker v thm ni sinh trng ca ng ta. Thn
ph ca Thiu l ngi c dn lng knh trng v ngi nh ca gia nh c v
s hn nhng ngi nh khc trong lng. Ngi ch ca Thiu ang sng trong ngi
nh y. Ch ca Thiu l mt nng dn, gy v dong dng cao. Mi tc en ca b

bung th ra pha sau l ra khun mt gy c nhiu np nhn, du vt ca nhiu
nm lao ng nhc nhn. Dn lng sn xut nc mm. Ellsworth Bunker ngi mi
nhng con c ln men lm ng nh mi hai ch nc mm. Thiu thy thoi
mi khi tr v lng, mi ngi gp ng u ci, hi han c v t nhin.
Vo cui thng 9, c 67 phn trm dn chng sng trong nhng khu vc
c bo v an ninh, nh tnh trng trc khi cng qun m cc cuc tn cng hi
trc Tt. C nc c 239. 264 ngi c hun luyn ng trong hng ng
Nhn Dn T V. Cc n v ch qun cng bt u ngng cc cuc ph ri.
Tng Abrams ch s dng my bay trinh st dc theo gii tuyn v vng rng ni
ti Lo. Th nhng cng qun bt u chuyn qun v Cam Bt nhm e da Si
Gn.
i ph, vi n v Hoa K di chuyn t vng gii tuyn phi qun s v
tr ng gia Si Gn v bin gii Cao Min. Ti Vng ng Bng Sng Cu Long
hnh qun tin su vo cc mt khu cng qun gn lnh th Cam Bt. Trong nht
k mt cn binh vit cng ta tch thu c ti mt Qun ghi li, y l thi im
en ti nht cho h v h phi chp nhn nhng iu kin kh khn cha h xy ra.
Nhng kho tip liu do cc lc lng du kch a phng ct gi cung cp
cho cc i n v cng qun trong nhng cuc tn cng sp n b cc lc
lng tun thm ng Minh pht hin v tch thu. Bunker bo co vi Johnson mt
cch y t tin rng, chnh ngha ca cuc chin by gi thuc v pha ng Minh.
Nu Washington cng rn hn th cuc chin tranh bi thm v nhng xung t gay
gt nh th ny s c ngn chn tng lai.
CHNG NM
1968-Nm Mu Thn
i vi ngi Vit Nam v c nhng ngi Chu dng m lch, ngy Tt l
mt ch du bo hiu khi u cho mt nm mi m mi vic trong v tr u i
thay. Vo ng lc giao tha, bt u chu k ca 12 thng mi, sinh kh m v
Dng li bt u. Dng kh b m kh ln p lm cho ngy ti thm v lnh
thm vo my thng trc ma ng, mau chng tri dy, cho kh tri sinh ng,
ngi ta gi l ma Xun.
Mi nm, s tun hon trong v tr c sc thi ring r, nh hng n vn
mnh ca tng c nhn v nhng chuyn bin h trng xy ra trong nm. Mi nm
mang mt tn ring, khng phi l mt chui nhng con s tip ni nh Ty
phng, m l nhng biu tng ca to ha. Ti Vit Nam, nhng nh chim tinh
thng hay on vn mnh cn c vo ngy thng nm sinh theo m lch bi v sinh
lc ca nm sinh l iu tin nh sinh mnh ca mi con ngi.
Nm Thn l nm dng thnh, nm ca phi Nam lm nn i cuc. Nm
Thn 1788, mt Tng lnh Vit Nam nh bi o qun xm lc ca Trung
Hoa nhm chim Vit Nam thit lp ch b nhn ca h. Sau chin thng , v
Tng ln ngi Vua a Quc Gia n t ch. Cng nm Mu Thn 1428,
mt nh lnh o qun s khc ca Vit Nam chin thng sau 10 nm khng
chin chng li s xm lc v h ca triu i vua Nh Minh bn Tu.
Li dng s kin lch s y, nm Mu Thn 1968 bt u t na m 30
thng 1.1968 H Ni a cuc chin Vit Nam vo bin mu bng cch m cc
cuc tn cng t vo cc Thnh Ph, Th Trn Min Nam Vit Nam vo thi im
m H Ni tin l Min Nam khng phng th, bo v. C Bunker cng kinh ngc
cuc tn cng ny.
p dng ng quy lut chin tranh, li dng yu t bt ng, khi cc mc tiu

qun s ch quan v thiu cnh gic. H Ni m ra cuc tng cng kch vo dp
Tt nhm nng cuc chin tranh du kch ln mt bc cao hn. H Ni a cc
n v b binh ca h vo nh v cc ng ph Th Trn cng nh Thnh Ph.
Sau Tt Mu Thn 1968, tnh hung thay i. Cuc leo thang chin tranh
vo dp Tt trc lm cho cc n v chnh quy H Ni b thit hi nng n. Min
Nam Vit Nam tm thy nim tin mi. Nghch l thay, trong khi y th cng lun ti
M ng h cuc chin tranh ny nhanh chng gim st. Xut pht t nhng quan
im ch bi ca mt s trong tng lp c nh hng n qun chng, thnh phn e
nghi v s hi Hoa K s b tht bi v yu cu phi chm dt cuc chin Vit Nam
ngay tc khc vi bt c gi no, lan rng khp c ng ph.
Ngy th hai trc Tt, mt tn hiu bun ci n vi Ellsworth Bunker.
Trong gi n tra v ang c nhng trao i quan trng vi Tng Westmoreland
v Robert Komer th mt ting n kh ln xy ra bn ngoi ca t tht Bunker. S
nhng iu bt trc, ngi lnh Thy Qun Lc Chin gc t dinh i S lin bm
ci bo ng lp tc, chung quanh t dinh y lnh bo v. Bunker vn tip tc cuc
hp. Lin sau , vin Ch Huy ca Ton Thy Qun Lc Chin c nhim v bo v
t dinh bc ln tng lu, ni m Bunker v cc v khch ang dng ba n tra,
bo cho ng ta bit ting n va ri xut pht t mt chic pho do mt ngi lnh
Min Nam lm v t mng ngy Tt sp n.
Nhng gi pht m u cho mt nm mi ti Vit Nam thng c c nc
qua nhng trng pho n nh mt ch du cho mi gia nh s c gp nhiu may
mn, hnh phc v an lnh trong nm sp n.
Sut nhng ngy Tt, ngi Vit Nam quy qun trong gia nh ca h. n
b th thng xuyn trong nh bp chun b nu nng nhng mn n ngon i
h hng thn hu. n ng chi bi, ung ru. Cn tr con th ko nhau n chc
tui ng b. Trn bn th t tin y hoa v tri cy. D c i xa hay bn rn quanh
nm, vo ba ngy Tt, ngi Vit Nam no cng phi c gng tr v gia nh ca
h. Chuyn t nc h gc li, khng my quan tm. An ninh x hi cng l l.
Chnh quyn ca Thiu va mi c c nn mun to cho dn chng Vit
Nam nhng cuc vui trong nhng ngy Tt trng i ny. Ln u tin trong nhiu
nm b cm on, dn chng c t pho trong my ngy Xun. Qun i v vin
chc chnh quyn lun phin c ngh php v n Tt vi gia nh. Di ci
nhn ca chnh ph Thiu, cuc chin c tm ngng vi ngy. Pha cng sn H
Ni cng tuyn b ngng chin trong ngy Tt ca dn tc nh pha Min Nam Vit
Nam v ng Minh. Thiu cng ri Si Gn v n Tt bn pha qu v ng M
Tho thuc Vng ng Bng Sng Cu Long.
Ch quan v tin vo nhng iu i phng tuyn b, chnh quyn Min Nam
bung th, mi vic khng phng. ng vo lc chnh quyn s h nht, cng
qun pht ng cuc tng cng kch. Phn Bunker, ng ta d on qua nhng
chuyn ng v chun b ca i phng trong nm 1967, cng qun s m nhng
cuc tn cng vo dp Tt.
Chng hn, H Ni tng cng lc lng qun chnh quy ca h pha
Bc dc Vng Phi Qun S, v c vng bin gii ti Lo. Vng ny trc ch c
hai s on Bc Vit nay tng ln ti 4 s on. Hoa K tng cng qun v
pha Bc v Westy ni vi Bunker l qun ca ng sn sng i ph vi
Bc Vit. Tin tc khai thc t nhng t hng binh cng qun cng xc nh l h
c lnh chun b cuc tn cng.
Westmoreland tin rng, nhng trn tn cng ln sp sa phi xy ti trc
mt, chung quanh Si Gn, mt s cc n v Hoa K ng qun ti vng rng ni
c lnh di chuyn v ng qun chung quanh khu dn c. Nhng cuc chuyn

qun ny ch xy ra trc Tt vi ngy theo yu cu ca Tng T Lnh Vng ca
Westmoreland v cng theo nhng ngun tin tnh bo m Westmoreland thu thp
c.
Westmoreland cng hon thi hnh k hoch m cc cuc cn qut v pha
Bc Si Gn m ng d tr.
K t cui ma Thu nm 1967, mc tng cng qun Bc Vit vo Min
Nam Vit Nam c nhng ch du cho thy chm li, th nhng khi no, ni no, v
u l mc tiu chnh trong cuc tn cng ny th cha bit r. Ngun tin tnh bo
cng ch cho bit l sp c nhng cuc tng cng kch, th thi.
u thng 10 nm 1967, Bunker gi cho Tng Thng Johnson lu v
mt tiu lun do vin tng H Ni l V nguyn Gip va mi in ra. Bunker c bit
lu n iu m Gip gi l sng to, tp trung n lc pho kch v t cht
n vo cc mc tiu chn la song song vi vic tn kch cc c im khc, ri
rt qun.
V ri sut thng 1.1968 c 42 v tn kch vo cc Th Trn v Thnh Ph.
Tun l trc Tt, mt ni ct du v kh AK47 do H Ni chuyn vo Si Gn b
Cnh St khm ph. Lnh bo ng c ban hnh. Sng ngy 30 thng 1, Tng
Trng, T Lnh S on 1 ng ti Hu ban hnh lnh cm tri. Tng
Trng nghi ng l cng qun s m cc cuc tn cng ti cc Tnh Vng Cao
Nguyn.
V vit cng bt u tn cng. Hoa K lin hy b lnh ngng chin trong
dp Tt. Tng Westmoreland thng bo cho cc n v Hoa K bit l chin dch
tn kch ca cng qun bt u. Nhng c Westmoreland v Bunker u khng
d on l mc tiu ca cng qun nhm vo cc khu ng dn c. C hai ng u
cho rng nhng nh qun s ca cng qun khng ngu xun n , mun c mt
kt qu v chnh tr, h li xua qun ca h tn st v hy dit sinh mnh v ca ci
ca dn chng Min Nam Vit Nam v ng thi a qun ca h vo cc ni t
st.
Trong m 30 thng 1.1968, Bunker tham d mt ba tic theo li mi ca
hai nhn vin tr trong Ta i S, n mng ngi nh khang trang m h va thu
c. Ba tic y cng cn c ngha l n mng Tt. Trong thip mi vi dng
ch ghi r n mng nh sng thy c cui ng hm. Ellsworth
Bunker khng th ng rng nhng xo trn to ln v mt qun s m c i nghip
v ca ng cha h tri qua, s xy n vo gi sau . Trong lc tip tn, Bunker
vn thanh thm d tr s c li mt s sch bo, ti liu ang ch ng vo nhng
ngy Tt ny.
Cng m y, H ch Minh a lnh tn cng, qua bi th c trn i
pht thanh H Ni: Ma Xun ny s sn ln hn bao gi. H Ni hy vng rng
vi c u bt thn v mt tm l y, h loi Hoa K ra khi vng chin, iu m
trn lnh vc qun s h khng th thc hin c. Cng ging nh khi chim
c in Bin Ph nm 1954, h chm dt c s h ca thc dn Php
trn ton ci ng Dng. Vo ma H 1967, khi k hoch tng cng kch vo dp
Tt c t ra, chin lc gia hng u ca H Ni l V nguyn Gip tin
liu, n lc m Lyndon Johnson ng ph vo cuc chin ln n tt nh. B
tc cho nhn nh ny, Gip vit thm, Hoa K cn kh nng leo thang chin
tranh. Xut pht t nhn nh , H Ni cho rng thi im chn mi h gii
quyt cuc chin Vit Nam.
Khong trc ba gi sng m 31 thng ging, mt tiu i thuc tiu on
C10 c cng cng qun ri mt nh xe cng con ng m Bunker va
tham d bui tic nh sng cui ng hm vo lc ti tin v khu vc 4 mu

ca Ta i S nm ngay Trung Tm Si Gn.
Sau khi t cht n ph thng mt l ln bc tng, ton c cng tin vo
khun vin Ta i S, chung quanh mt cao c nhiu tng va mi xy bao gm
vn phng chnh ca Ta i S, bn cht 4 Qun Cnh M. H bn vi qu phng
lu vo ta nh, ngay li i tng mt, to vi ni loang l. Th nhng i cm t
khng vo c bn trong ta cao c v ln lt h b git hoc b bt. Thot u
Ton Qun Cnh v Thy Qun Lc Chin M c nhim v bo v Ta i S cng
lng tng. H khng ng.
Sng trong cn nh kh sang trng v lng ly thuc khun vin ca Ta i
S l George Jake Jacobson, mt iu hp vin ca Bunker, c trch gii quyt
nhng t chc bt ng quan im v chnh sch ca Hoa K. Jake hiu r nhng
phc tp v Vit Nam v gii quyt rt khn kho. ng ta chy n Bunker v
bo cho bit l ang c cuc tn cng vo khu vc Ta i S. Ellsworth Bunker
bnh tnh, hi ngc nhin hi: Vic g ang xy ra? Tnh hung ra sao?.
Sau khi ni cho Bunker bit l c vi vit cng t nhp vo bn trong
khun vin v ang chng tr vi cc lc lng an ninh, Jake tip: M kip! Nu c
sng tiu lin, ti s h chng tng thng.
Khi tn cng Ta i S, t tht ca Bunker l ni b n nhiu nht. Cn nh
nm cui mt con ng ngn. Dc theo li i t ng vo nh l bc tng di,
cao v dy ng sng sng ca ngha trang, tng thm phn an ninh cho khu ny.
ng ny t xe c lu thng nn cng d kim sot. Hai anh em ng Dim v Nhu
sau khi b st hi cng mai tng ti ngha trang . Th nhng trong nhng gi cao
im ca m 31 thng 1, cng qun t nhp vo pha bn kia bc tng ni c
ngha a bn vo nh Bunker v bc tng tr thnh bia chn khi h b bn tr.
Ngay khi pht sng n u tin, Ton Thy Qun Lc Chin bo v t tht
Bunker lin nh thc ng ta. Cha kp thay qun o, h vi vng a Bunker
n mt ngi nh khc an ton trong b o ng ca ng. Nh ny dnh cho Trng
Phng An Ninh bo v S Qun, c trang b y phng tin truyn tin.
Ngi gip vic ngh Tt v khch cng khng c.
Va vo trong nh, Bunker lin gi in thoi cho Westmoreland v c bo
l cuc tng cng kch ca H Ni bt u c trin khai. Cng qun ln lt
tn cng vo 5 trong 6 Th ln ca Min Nam, 36 trong 44 Tnh l v 64 trong 242
Qun l. Mt cch chung, tt c cc mc tiu, phn ln nm trong khu vc dn
chng ang sinh sng. Ngoi tr Long Bnh, cn c tip liu ca Hoa K nm v
pha Bc Si Gn b b trng, v cc n v b iu ng theo lnh ca
Westmoreland, tng cng phng th cc Thnh Ph. V cc n v cng qun
l din xa nhng vng rng ni n du ca h nn h b cc n v Hoa K tn
kch v gy thit hi nng n.
Vo hng sng, Thy Qun Lc Chin M c mt y t tht ca Bunker.
Dng hi gass bn vo cc ni tnh nghi l cn vit cng ang n nu. Ellsworth
Bunker ch ht hi gass mi tr li nh, thay qun o v ln vn phng Ta i S
lm vic. Trn ng n ni Bunker thy c nhng thit hi do cng qun
gy ra v cng nhn thy xc nhng c cng vit cng cht cn nm trong khu
vn Ta i S.
Jake c mt ti vn phng ch Bunker n. m y, Jake n trn
trn tng lu hai ca nh ng trong khi lnh vit cng cui cng theo hng dn
khm bit ra nh ng. Mt Qun Cnh tr M lin qung cho Jake khu sng v
chnh Jake phi h bt c d ngi lnh vit cng ny khi hn ta xut hin trn tng
lu. Khi Bunker n, Jake tr li trng thi bnh tnh, rt bit n ngi Qun Cnh
M m ng ta khng thy mt v m ti qung cho ng ta khu sng va ng

lc.
Ri Westmoreland cng ti v ni v trn chin. Cng lc y, cc phng vin
bo ch Hoa K tr ng ti cc khch sn cch khng xa cng hi h chy n.
Tng Westmoreland nh phi m cuc hp bo bt thng ngay ti sn c trc
tin nh Ta i S. Westy t ra t tin v lc quan v s ging tr chnh xc cho
d tnh hung xy ra trong mt trng hp tht cng thng. ng ta nhn mnh, khp
Min Nam Vit Nam, qun i ca H Ni l din nguyn hnh v chnh H Ni
y qun lnh ca h vo ch t nguyn cht trc ha lc ca Qun i Min
Nam Vit Nam cng nh Qun i Hoa K v ng Minh. Cuc tn cng bt ng
ca H Ni b nh bi. Westmoreland kt lun, khng cn phi ch n kim
chng v d cuc tng cng kch ch mi xy ra ngy u, ng ta vn d on rng,
H Ni vn tip tc tung vo cuc chin nhng i n v ca h ang nm bn kia
vng gii tuyn phi qun s.
ng ng sau Westy, yn lng quan st cc phng vin, Bunker thy r thi
e ngi v nghi ng ca h l hn trn nt mt khi h l ng nghe nhng nhn
xt ca v Tng T Lnh Hoa K. Ellsworth Bunker lin ni vi Jake: Nhng g
Westy va ni l s tht. Nhng vit cng cng dnh c phn thng to ln mt
trn tuyn truyn.
Nhng phng vin tr v tng nhiu nm thiu hiu bit v cuc chin ny
khng my kh tin khi nghe lc lng ch qun b phn cng. Ni no m Tng
Westmoreland thng bo l lc lng cng qun b chn ng th hu nh
nhng nh bo c mt u by t thi nghi ng. Bi v h chng bao gi c
cnh gic trc mt tnh hung ti t nh th ny c th xy ra. i vi h lc ny,
Westmoreland l con ngi t hi, trn trnh trch nhim v trc mt l Tng
Westmoreland phi chu trch nhim khng chn ng c mt cuc tng tn
cng. H cm thy v tnh ch quan v khinh ch, Westmoreland a Hoa K
n b vc ca s tht bi, cuc tng cng kch Mu Thn s chng th xy ra
(theo h) nh Westmoreland v Bunker nhn nh v dn chng Hoa K tin, l
cuc chin thng ang trn tin trin.
Bunker khng c mt li bnh lun no trong cuc hp bo v lin tr v
phng lm vic ca ng lu ba. ng ta gi in thoi cho v, ang l i S Hoa
K ti Nepal, bo tin ng bnh an, v ni cm ngh u tin ca ng v cuc tn cng
ny l cng sn mun tc ng v mt tm l hn l c tm mt chin thng v qun
s. Qun i Min Nam Vit Nam, tng qut, chn ng c kt qu cuc tng
tn cng ny v dn chng Min Nam Vit Nam rt cm phn v cng sn H Ni
st hi gia nh h trong lc sum vy ngy Tt thing ling ca dn tc h.
Bunker ra lnh triu tp Hi ng c Nhim bao gm cp ch huy ca mi
c quan Hoa K c ch nh phc v ti Vit Nam. Ellsworth Bunker lc quan v
cm thy chnh ngha gi to m k th tng h ho a ra bo v cuc chin
ca h b lt trn.
Nhng ngi cng sn H Ni va phi by cho chnh ph Si Gn thy
rng dn chng Min Nam Vit Nam khng ni dy n i h nh iu h
lng gi. V dn chng Min Nam ng h nhng ngi lnh o h hin nay.
Bt ng Gip dng nh b ri chin cuc ca ng v b mt chc. Bunker
nghin cu din bin ny. Tr phi mt Tng lnh khng cn tm thy thun im v
mt chin lc, mi dng chin thut tn cng nh trn. in hnh nh Napoleon
trn Waterloo, Hitler trn Bulge, Lee trn Gettysburg v Mc Arthur Incho. Gip
tung ton lc qun i ca ng ta v l din khi tn cng vo nhng ni m lc
lng i phng mnh nht, hn nhin h phi tr mt gi thit hi nhn mng

nng n.
Nhng nm v sau, thng 8.1981, vo mt bui chiu ti nng tri ca Bunker
trn nhng dy i Vermont, mt nhn vt cao cp trong hng ng cng sn trong
thi chin tranh, xc nh vi Bunker rng, cuc tng cng kch vo tt Mu Thn
phi tung ra bi v vo gia nm 1967, nhng nh lnh o cng sn Vit Nam nhn
nh rng h khng th tm thy cuc chin thng bng qun s c na. Qun
i Hoa K ct t mi kim sot ca h vi dn chng nng thn v cn binh
cng sn mt nim tin vo trn chin ca h. Nhng chin dch Junction City v
Cedar Falls ct t mi hot ng gia nhng nh lnh o ti H Ni v bn
trong lnh th Min Nam Vit Nam bi v nhng cn c u no ti Min Nam b
ph hy. Ngay c Trng nh Tng trong mt trn min nam phi trn di hm ba
ngy v ung nc tiu ca chnh ng ta sng st trong t hnh qun y.
Cho d c lc quan cch my, di mt Bunker, cho cuc tng cng kch
xy ra, vn l mt iu ti t. Thc tin, cng qun b tn tht nng n sau cuc tn
cng Tt Mu Thn, nhng h c mt ti nhiu Thnh Ph v Th Trn. Trong khi
Qun i v Cnh St Min Nam v n Tt vi gia nh, trong bc u, H Ni
ch ng c nhiu ni.
Ti Bn Tre, Tnh l Kin Ha, t l tn tht nhn mng gia Min Nam v
cng qun l 6 trn 1. Ti Vnh Long, nhng nhn vin dn chnh v Nhn Dn T
V gip trong vic bo v c quan Cnh St v Ta Hnh Chnh Tnh trong khi
vit cng trn ngp ngoi ph. Ti Hu, khong 16 tiu on cng qun hon ton
chim gi Thnh Ph ny. Phi sau mt thng vi nhng trn nh cn chin, 11
Tiu on Vit Nam v 3 Tiu on Thy Qun Lc Chin Hoa K, cui cng mi
nh bt vit cng ra khi Thnh Ph v ly li quyn ch ng.
Trong sut thi gian lm ch tnh hnh ti Hu, nhng ngi cng sn Vit
Nam phi trn bn cht phi nhn ca h v cng l iu xc nh ti sao
chng ta phi gip cho ngi dn Min Nam Vit Nam c c hi t bo v gi tr
nhn phm theo truyn thng ca dn tc ny.
Ti Hu, c hn 3000 thng dn b cn b cng sn H Ni bt i v th
tiu. T Newsweek tng thut, mt cn b i theo cng sn quay v vi gia
nh, khng cht ngn ngi a sng bp c git ng b ni, ch, c v 10 ngi
khc trong h hng anh ta. Ch cn mt ngi ch sng st nh nhanh chn trn
thot.
Nhng thng dn Hoa K cng b bt v b git. Cc Bc S ngi Ty c
v cc Linh Mc ngi Php cng chung s phn tng t. S bt b, tri tp trung
v nhng v hnh quyt li c ti din ti Min Nam Vit Nam sau nm 1975, khi
cng sn cng chim Min Nam ny.
Nhng iu t hi, nhng chic my nh, my quay phim ca gii truyn
thng Hoa K khng ghi li nhng cnh thm st Hu. Ngi M ti qu nh ch
thy nhng Tt Mu Thn qua hnh nh kh s ca nhng Thy Qun Lc Chin
phi chin u chim tng cn ph, nh ca b tiu hy v bc chy, nhng
ngi dn lnh c trn thot khi ni ang xy ra trn chin. V Tng Loan lnh
lng a tay bp c, bn mt s quan vit cng ang mc qun o dn s va b
bt.
Sau , Loan ni vi Thiu, v Thiu k li vi ng Bunker khi Ellsworth
Bunker ch trch hnh ng thiu o c v khng t ch ca Loan, rng khi bn
tn vit cng kia, Loan khng ngh rng chnh ng cng nhng tay vo s st hi
v hy dit nhiu ngi v ti. George Carver thuc C Quan Tnh Bo CIA vit
rng: Ngi m Loan bn cht l trng ton c cng ti Si Gn, tng m
st nhiu gia nh Qun Nhn v Cnh St. Loan bit iu ny nn mi hnh ng

nh vy.
M t bn cht ca cuc chin vi mt bn l mt rng bo ch ngoi quc t
do v pha bn kia l mt gung my khng l tuyn truyn, Hoa K gnh chu
bao iu bt li v mt chnh tr v cng sn H Ni th khng h mt cht e ngi v
nhng ti c to ln m h gy ra.
Thm cnh v chin tranh tr thnh cu chuyn u mi tranh lun ti qu
nh nhm ch trch nhng n lc m Ellsworth Bunker h tr Min Nam Vit Nam t
v. Bao nhiu ln lp li vi li bu riu, ngo bng cu ni ca mt s quan M:
Chng ta hy dit Thnh Ph cu ly n. V xem cu ni ngy ng nh
khun mt ca anh ta, nh th l l do chnh ng khin chng ta can d.
Th nhng mt sinh vin Vit Nam ti Hu, sau ci Tt Mu Thn hoang tn
xc tn: Chng ta phi hy sinh nu mun vit cng khng cn na.
Ti Min Nam Vit Nam, quyt nh chin u, chp nhn hy sinh nu mun
vit cng khng cn na.
Ti Min Nam Vit Nam, quyt nh chin u, chp nhn hy sinh v mt mt
thuc quyn quyt nh ca dn chng, nhng con ngi khng mun sng di
ch cng sn thng tr. Dn chng Si Gn khng xung ng khi nhng b i
vit cng c mt trn ng ph bc loa ku gi Chng ti l gii phng qun min
nam Vit Nam. Nhn dn hy cng chng ti gii phng Si Gn.
Trn bnh din tng qut, Qun i chnh ph Min Nam chin u can
trng bo v trong cuc tng cng kch Tt. Nhiu n v rt xut sc. iu
gip cho Tng Thng Thiu, va c c khng lu, thay th mt s v ch huy
qun s cao cp v cc Tnh Trng m phn ln c K b nhim trc khi c
hin php ra i.
K t khi H Ni mang cuc tn cng vo cc Th Trn v Thnh Ph, s hy
dit v nhn mng v nh ca tng ln nghim trng. Bao nhiu k v ti b git
hoc b thng trong lc trn chin xy ra. Khong 800. 000 dn chng cn s cu
tr v nh v thc phm.
Ti thiu H Ni tung 84. 000 qun chnh quy v du kch vo trn tng
cng kch T Mu Thn. Mt thng sau m khi u, phn na trong s y b
git hoc b bt v H Ni chng chim c g ti Min Nam Vit Nam i li s
mt mt to ln ca h. Th nhng Bunker li rt ra c bi hc cay ng, nghit
ng khc ngay ti Hoa K chng bao lu sau .
B NH BI TRN QU NH
Cuc tng cng kch Tt Mu Thn a tin trnh chnh tr ca Tng Thng
Hoa K vo ch thiu t tin. Nhng tinh hoa ct li ca Thanh Gio vn bm su vo
nn vn ha ngi M, c chuyn i tr thnh k t hy dit khi i u vi mt
vin nh cm thy b tht bi. Theo l lun ca Cu c v tr thnh M ha, s
thnh cng ch xy n vi mt vic lm mang tnh o c. Thiu xc nh v trng
dn nhng cn c v mt o c, hnh ng no cng mc nhin a n s tht
bi khng th bin minh. Ai ai cng u c kinh nghim rng nhng vic lm b tht
bi c xem nh v n thiu chnh ngha. Trn chin Tt Mu Thn c nhn nh
hu qu tt yu ca s tht bi v mt chnh tr i ngoi ca Hoa K, s li ko sai
lch ca nhng chnh tr gia v nhng thnh phn tr thc l nhng k bng quan
vi t nc h trong trn chin ny.
Eugene Mc Carthy khi tranh c vi Tng Thng Johnson trong cuc tranh
chc ng c vin Tng Thng vng u ca ng Dn Ch ti New Hampshire, ni
rng, v th ca chng ta ti Min Nam Vit Nam by gi ti t hn l vo u nm

1966. George Romney vn ng tr thnh ng vin ca ng Cng Ha th li
ni, v Tt Mu Thn chng t mt iu l dn chng Min Nam Vit Nam
ng h cng sn.
Trong ngy 8 thng 2.1968 Robert Kennedy n o ln ging chng li cuc
chin. ng ta cho rng n lc Hoa K phi i din vi s tht rng mt cuc
chin thng bng qun s chng bao gi tm thy c v chng bao gi s xy ra.
Robert Kennedy cng kt n chnh ph Min Nam Vit Nam l thiu kh nng, tham
nhng v ku gi cn c mt s tha thun to cho vit cng c c hi tham d
i sng chnh tr vo t nc ny. ng ta hi Arthur Schlesinger: Anh ngh sao
nu 10 nm sau, tt c chng ta quay nhn li qu kh v t hi, ti sao dn chng
Hoa K li i qu xa vo s ti t nh th?. Ri kt lun: Chng ta phi bt buc
thot ra khi cuc chin ny. Bi v n ang hy dit x s .
Cuc tng cng kch Tt Mu Thn c tng thut trn hu ht bo ch
Hoa K v xem bin c y chng khc no mt bi bng hng va mi ny lc b
bt tung gc ln. Bi hng va mi do Westmoreland trng ti Washington vo
thng 11 nm 1967 khi Tng Thng Johnson triu hi ng ta v nc phc trnh
tnh hnh chin cuc.
Trong bi ni chuyn ti Cu Lc B Bo Ch ti Washington, Tng
Westmoreland xc nh rng ch ang thua v ngy m Qun i Hoa K tr v
nc ty thuc ni chng ta quyt nh bi v nhng g m i phng hy vng
b ph sn.
Nhng ri sau Tt, s tin on Qun i Hoa K s rt v trong nm 1969
by gi c mt t tp ch mi xut bn d bu: Mt s di tr hay mt tnh ton
sai lm ?. Bt c ai cn tin rng, cuc chin ang chuyn sang mt khc quanh
khc sng sa hn, u b gi l n n. T bo y ku gi cn phi c mt sch
lc mi. Cn t Newweek vit: C hi mt Min Nam Vit Nam khng cng sn
chc chn dn dn bin mt trc hai con qy. Vin thm d d lun Harris a ra
mt con s ma mai khi hi l Nixon dn u 20 Tiu Bang, George Romney 5 Tiu
Bang, s cn li l vit cng dn u.
Ngi bn lng ging vo ma H ca Ellsworth Bunker ti Vermont l kinh t
gia tt nghip ti Harvard, tn l John Kenneth Galbraith, vit rng chnh quyn Min
Nam Vit Nam s sp trong vi tun l sp ti, v Qun i Vit Nam Cng Ha
s tan r. V ng ta khng phi l ngi duy nht a ra nhng li tin on nh
th. T tp ch Time cho rng cuc chin thng ny, c l v chng xy ra ln th
hai, mt s sp xp ngon mc vt ra ngoi vng kim sot ca cc siu cng.
Walter Cronkite n Si gn ngy 11 thng 2, lu li vi hm. Khi tr v M,
ng ta tng thut trn i CBS rng Hoa K ln su vo ch khng c li
thot. Tng Westmoreland yu cu vin T Lnh Vng ca ng ta thuyt trnh v
nhng kt qu m pha Qun i Min Nam y lui cc cuc tng cng kch Tt
Mu Thn ca cng qun. Tt c Ch Huy Trng cc n v c bo ng
m trc khi c cuc tn cng xy ra.
Sau khi lng nghe v Tng lnh Vng trnh by vic chun b ca ng i
ph vi v tn cng, s tn tht nng n ca cng qun, s tht bi ca H Ni
khng c dn chng Min Nam Vit Nam ng h theo li ku gi ca h. Cronkite
p li, mc d v Tng lnh va ri nu ra nhng s kin ng khch l, nhng
ng ta khng tng thut bn tin y trn i CBS.
Sau , Cronkite ra Hu, nhn thy nhng quan ti cha ng np,
cha hng trm thi hi ca nhng ngi dn v ti b vit cng st hi trong trn
chin. l hu qu ca mt cuc chin bi thm. Cronkite ni nh th, v ng ta s

lm mi th c th lm c, a cuc chin n ch chm dt.
Tinh thn ch bi khng ch th hin qua cc chnh tr gia v nhng nh bo
bn ngoi chnh ph. Ngy 26 thng 2.1968 C Quan Tnh Bo CIA ti Washington
np chnh ph mt bn nghin cu tng hp nhm ti lp chnh sch ti Min
Nam Vit Nam t A ti Z. Bn bo co ny a ra nhn nh rng chnh quyn Min
Nam Vit Nam qu yu km, v vy trong tng lai khng th no kh nng
ng u vi cng sn H Ni.
Mt bn phc trnh th ba, cng tng t loi nh th, CIA cho rng, trong
vi thng sp ti, tnh hnh nguy khn s xy ra c v mt Qun i ln chnh quyn
Min Nam Vit Nam, v phng cu vn (Voll II Trang 551-553)
Cc chuyn gia dn s trong vn phng phn tch thuc Ng Gic i ni, k
t khi lc lng ng Minh c mt ti Vit Nam, vi con s cao nht trc thng
8.1965, Hoa K thc hin c mi mt vic l ri vo s b tc ton din, cho
nn cn phi c mt chin lc mi. Clark Clifford, ngi m nhn chc B
Trng Quc Phng sau v Tt, ngy 1 thng 3.1968 c phc trnh l phi
thay i ton b, nu khng th khng th thc hin k hoch chm dt chin tranh.
Trong cuc chin tranh ni chin, trn nh u tin ca Bull Rum cng
lm quan im ca Washington chao o. Sch v ghi li, mi ngi ngi bun
thm, r ri, hon ton tuyt vng. Mt s ngi sn sng ch i b bt. Horace
Greeley, nh bnh bt lng danh vit v Lincoln: C th no, sau khi k ni lon
b tht bi, li xy ra mt iu k l, cm tng ca qun chng nhn chng ta nh
th, nguyn do k phn lon b dp tan l v ta cha n lc thua trn? (Sandberg).
Nhng con tim yu hn y khng bao gi tm thy trong nhng ngi lun tuyn
u.
Peter Braestrup, phng vin ca t Washington Post c mt ti Si Gn sut
trong thi k Tt Mu Thn phn tch vic c tin ca bo ch trong v ny (Big
Story). C on ng ta vit Thi chng chc ca ngi lm bo v c ca vin
chc chnh quyn l phi ch i nhng chng c hin nhin. Th nhng, da trn
nhn nh ch quan v phn tch nhng s kin xy ra ngn hn trong ngy, hu
qu l gii truyn thng tng trnh sai lc mt cch nghim trng.
S tng thut khng chnh xc trong cuc tng cng kch Tt Mu Thn ny
a dn chng Hoa K vo cn st thiu nim tin mt cch khng cn thit.
20 nm tri qua, by gi l nm 1989, vi nhng b c tnh to, vi nhng nhn
nh khch quan v k c nhng ngi mt thi l th ch vi chng ta, u dn
dn chp nhn, cuc tng cng kch Tt Mu Thn l mt tht bi to ln v pha H
Ni.
Vi phn don ring ti, cc phng vin Hoa K lm vic cho cc hng truyn
hnh gi v i nhng thc phim hu ht phng i v cuc chin. Nhng on
phim ti t qua truyn hnh tc ng n quan im ca dn chng Hoa K. Phn
ln cc nh bo M ch c mt ti Vit Nam mt thi gian ngn, sau h c b
nhim n mt nhim s mi. Theo di cuc chin Vit Nam ch trong mt giai on
rt ngn trong nghip v ca h. Nu cc phng vin lm cho cc i truyn hnh thu
thp c nhng thc phim hp dn, h khng nhng c i thng bng cch
tng lng m cn c th ch nh n mt c s khc tt hn. Tri li, khi Gim
c mt chi nhnh truyn hnh ti Si Gn cung cp thiu, h lin b chuyn i ni
khc cn xu hn.
Cc phng vin truyn hnh u c nhiu li nhun trong mi cu chuyn. Khi
h gi v New York nghip v ca h c sng lng, . Tin thng tng dn.
H lun b sc p t cc Ch Nhim New York sng to ra nhng thc phim
dng trong bn tin bui ti. New York mun c nhng thc phim v hnh nh hp
dn ch khng cn nhng thc phim mang tnh cht ng n nhm cung cp s
hiu bit ton din v cuc chin cho khn thnh gi.
Chnh v tha mn th hiu ca khn thnh gi truyn hnh M m nhiu
phng vin truyn hnh khng a hnh nh Qun i Min Nam Vit Nam vo
nhng thc phim ca h. Ph Ch Tch ca hng truyn hnh NBC c ln ni:
y khng phi l cuc chin tranh ca ngi Vit Nam. y l cuc chin tranh
ca Hoa K ti Chu v v th, ch c nhng vn lin quan n ngi M mi
c n nhn. (Epstein, trang 250)
Theo Frank: Sc mnh ln nht ca ngnh bo ch, truyn hnh khng phi
chuyn t nhng tin tc m l chuyn t nhng kinh nghim vui bun, ht
hong, s hi, nhng v vn ca tin tc. (Epsten, trang 39)
Trn Tt Mu Thn l mt kho vng cho nhng k gi truyn hnh loi ny.
Nhng mu chuyn c thu dt, thm tht, nhng cuc tn cng t xut v
nhng bt cn ca lc lng ng Minh gy nhng xc ng tuyt vi cho khn
thnh gi truyn hnh ti Hoa K. p ng ng nhu cu ca qun chng M v vn
Vit Nam, truyn hnh cng cp mt chiu, tha mn nhng gin d v nhng
bt trc theo th hiu. Nhng loi nh bo nh th v trch nhim v h lm soi
mn nim tin ca cng lun.
Ngi Th K ca Bunker, trong mt ln v php Hoa K, xem truyn hnh
nhn thy hnh nh cuc chin Vit Nam, b phn bi qua tin tc. Khi tr li Si
Gn, ng ta ni vi Bunker Nu Vit Nam ging nh nhng iu h ni trn
truyn hnh th chnh ti l ngi chng li cuc chin tranh ny.
Mt phn do ch th t cc cng ty bo ch ni ang lm vic t h vo thi
th ng khi thc hin nhng s kin lin quan n chin tranh, nhng phn
khc, cc phng vin khng tm thy nim tin. Chnh v th, cc phng vin M b
y vo tnh hung khng my thin cm vi chnh quyn Min Nam Vit Nam v
ngay c chnh quyn Hoa K. Bunker ngh rng, bt k, nhng phng vin h c tnh
lm sai lch s tht hoc s tht di mt h l nh th, th ti sao h li t b
chc nng nghip v ca phng vin xuyn tc nhng n lc hin nhin ca ng
ta, vn l iu m Bunker khng th no hiu ni.
Bunker chp nhn ng u vi nhng ngun thng tin mang y tnh bi
quan bng thi lc quan v nim tin vic lm ca ng. Ellsworth Bunker nu
vn vi nh bo Stewart Alsop v gi nhng ngi phng vin l loi vi
khun th 10, th vi khun t hi ang c ph gii thanh nin tr Hoa K thm
nhp vo mt tm l lm si mn nim tin ca qun chng.
P NG TRN TNG CNG KCH
nhng ni no m bo ch nhm cng kch, nh trng hp bin ng
Tt Mu Thn, th Bunker khng li bc v bng mi cch, phi chin thng. Va
i qua sn c, nhn thy cnh nt vo phng lm vic ca Ta i S, Bunker
lin triu tp mt phin hp vi B Tham Mu ca ng. Mi ngi trong Hi ng
c Nhim c ng yu cu trnh by phng thc v k hoch cn thit nhm ti
n nh tc khc nhng xo trn va mi xy n. Bunker tin liu v mun chn
ng m vi khun th 10 bo ch c ph v mt o c.
Ngy hm sau, Bunker ni chuyn vi Thiu v trnh by y l thi im
m v Nguyn th Quc Gia phi by t v ku gi tinh thn on kt quc gia. V
i S Hoa K thc y v Tng Thng Min Nam Vit Nam nn gp cc lnh t
Quc Hi cng son tho v t ra k hoch nhm cu tr v phc hi tinh thn

dn chng.
Bunker ngh Thiu, v vn tm l, Thiu nn a ra chng trnh c th
cho mi ngi yn tm, v thnh lp mt Hi ng bao gm nhng thnh phn dn
s c uy tn vi dn chng, m trch phn c vn, lp tc lm gim s tn ph
do trn tng cng kch va xy ra to nn. Trn tng cng kch nh vo
Washington qua nhng bn tay vy mu nhng khng th lm chn bc tinh thn
lm vic ca ngi i S Hoa K cao tui ny Si Gn.
Vo ngy 2 thng 2 nm 1968 Thiu hp Hi ng An Ninh Quc Gia, bao
gm nhng nhn vt lnh o ca Quc Hi ng nhim. Cng vo thi gian y,
Hi ng c Nhim ca Ta i S ngh vi Thiu l hnh thnh ngay mt t
chc hn hp bao gm cc nhn vt cao cp trong chnh ph Min Nam Vit Nam
cng vi nhng nhn vt ca Ta i S Hoa K, trc tip gii quyt nhng kh
khn v mt x hi ln kinh t ti cc Thnh Ph do hu qu ca trn chin va ri
gy ra: Tt c nhng thng dn t nn k c nhng ngi b thng u c cp
pht nh v thc phm, hng ha ti chuyn vn v cc Thnh Ph, ch ba ti
hot ng, v nim tin ca ngi dn phi c n nh.
Tng Westmoreland v Bunker gp Thiu a ra k hoch thc hin
chng trnh trn. Ngy hm sau, hai bn li hp tip. Westy phi s dng mt s
nhng vt liu v thc phm c sn trong Qun i v Tip Liu chuyn sang
chng trnh ny.
Ngy 3 thng 2, Thiu thnh lp mt y Ban, ng u l Ph Tng Thng
K. Vai tr ny ng s nng ca ng ta v ng K bt tay ngay vo cng vic. y
Ban lao vo hnh ng.
Theo di v quan st tnh hnh vi ngy sau cuc tng tn cng, Bunker c
nhn nh, dn chng Min Nam Vit Nam ri vo trng thi s hi. Nim tin ca
h vo s bo v ca cc lc lng ng Minh gim thiu. H e ngi s chin
thng ca cng qun nu tr thnh thc tin, mng sng ca h s c nhiu i
thay.
Pht ng mt cuc tng cng kch y tn ph v hy dit nh th i ly
mt uy tn v mt chnh tr, H Ni r rng, di mt ca dn chng Min Nam Vit
Nam, chng t h khng quan tm g n mt o c. Min Nam Vit Nam
ang do Thiu lnh o th khc, ngi dn khng biu l s s hi trn nt mt
nh h tng s hi cng sn. H cng khng cm phm ch Si Gn nh nh
cm phm ch H Ni.
Mt tun sau cuc tng tn cng, s xo trn v mt tinh thn ca dn chng
bt u gim dn. Bunker vn tip tc h tr Thiu bng cch thc y ng cng
Ni Cc thng xuyn xut hin trn cc h thng truyn hnh v truyn thanh
tng thm nim tin ca dn chng.
y Ban c Nhim do K ng u hp ngy 4 thng 2, v qua h thng
truyn hnh, a ra mt chng trnh nhm phc hi s tn ph. Hn 2400 Cn
B Xy Dng Nng Thn c chuyn t Trung Tm Hun Luyn i khp ni
phc v vn thc phm v ni tm tr cho nhng ngi t nn.
V pha Hoa K, Bunker ch nh Bob Komer phi hp vi chnh ph Min
Nam thc hin chng trnh ny. Ging nh K, Komer l con ngi nng n, c
tinh thn trch nhim. Ngoi vic lo cu tr, Bunker cn yu cu Komer s dng c
quan CORDS hon tt cng tc xy dng v ti cu trc nim tin v mt x hi ca
ngi dn Min Nam Vit Nam vn b tn thng trong nhng ngy xy ra trn
chin. Si Gn v cc Thnh Ph nh y Ban c Nhim hn hp do K v
Komer trc tip lnh o, dn dn n nh.
Thiu xut hin trn i truyn hnh Hoa K qua chng trnh Face The
Natino v sau ni vi Bunker: H tn cng ti dn dp vi nhng cu hi
hc ba. Th nhng ti tng l mt Qun Nhn nn sn sng ging tr li... .
Ellsworth Bunker cng xem chng trnh y qua i truyn hnh Qun i Hoa
K, v ngoi tr Bob Shaplan cn gi c phong cch lch s, nhng ngi khc
u c thi hn hc khi cht vn ng ta. Vi nhng cu hi y c km theo
cc dn chng thi phng dng nh buc ti hn l tm bit s tht, h
chng t thiu tinh thn t trng, ng n, trong cc mi tng quan gia ngi v
ngi ch ng ni g, ngi h ang cht vn li l mt Nguyn Th Quc Gia.
Th nhng bng nhng dn chng xc ng, bng Anh ng, Thiu tr li tri
chy mi vn . ng ta lun lun ch ng, trm tnh v lch s.
Trong ngy 9 thng 2, Thiu c mt bi din vn trc Quc Hi, ku gi
ban hnh nhanh chng Lut Tng ng Vin, iu chnh nhanh chng ngn sch
quc gia v c bit yu cu Quc Hi y quyn thm cho ng vic khn cp gii
quyt nhng vn kinh t v ti chnh. Bi din vn ca Thiu tc ng mnh
m dn chng Vit Nam m theo Bunker, cng chng khc bi din vn ca
Franklin Roosevelt c sau khi Nht Bn tn cng Trn Chu Cng.
Sau bi din vn ca Thiu trc Quc Hi y, mc d khng phi ton th
dn chng Min Nam ng h v Tng Thng ca h, th nhng v mt chnh tr, h
p li li ku gi ca Thiu. Hn 10.000 thanh nin trong thng 2 trnh din
nhp ng, gp hai ln so vi thng 2 nm 1967. Ln u tin dn chng Min Nam
Vit Nam t nim tin ca h vo Qun i, mc d cha hn ni no Qun i
cng t ra c tc phong v k lut. Tt c mi s phn ha, chia r, m theo Bunker
tng chng nh khng th hn gn, bng c thay i, h on kt cng
Thiu thc hin nhng iu tt hn bao gi, ngoi s c tnh ca mi ngi.
Ni mt cch khc, Min Nam Vit Nam y H Ni ra khi vng t ny
v gy cho cng sn mt s thit hi to ln v qun s k t ln Gip b tn tht
nng n vo nm 1951 khi m chin dch phn cng chng Php.
Cc Dn Biu Quc Hi hy b thi gian ngh trong dp Tt quay v Th
nhm hp. Thng Vin ban hnh tnh trng khn trng v kim duyt bo
ch da trn nhng iu m hin php quy nh.
Si Gn sau trn tng tn cng ca vit cng c nhiu thay i. Cuc sng
bung th t gii hn. Bunker hi tng li, c ln lm vic n qu khuya. n
gi gii nghim nn ngi ti x Vit Nam cho mt nhn vin cao cp trong Ta i
S khng th tr v nh c. Bunker phi dng chic xe ca ng ch thn li a
ngi ti x ny v nh cng vi on xe h tng v trang. V cng v th, Bunker
cm nhn c ci rn ngi khi i qua nhng ng ph Si Gn vng lng.
Chng thy Thnh Ph c mt chuyn ng no ngoi chic xe ca ng ang chy
vi ngi Cnh St dn ng v chic xe jeep h tng pha sau. Nh ca chm
trong m en vi nh n ng vng nht v u vi nh ha chu bay vt ln
cao, vang vng ting i bc t xa di v. Si Gn, c Thnh Ph ang ng.
Si Gn gii nghim tr thnh ti bn ci nhng vin chc Hoa K ti
y, c bit l cc b khi phi t giam mnh ti cc chung c hay khch sn t 7
gi ti. Vi nhng trng n dn d n ban m, mt cuc tn cng mi li c d
phng v nhng cu chuyn li bt u. V ngay c Komer cng thn th tht vng,
e ngi k hoch Bnh nh ca ng kh c th ti phc hi nh trc, n ni
Bunker phi dnh cho ng hai tun l v nh ngh php.
C l khng ai chu ng mt sc p nng n v cng thng nh Bunker.
Ellsworth Bunker n tham d bui l tin a phc v ln cui cng ca v Mc S
ti Thnh ng Christopher, ni m ng ta thng d l vo cui tun. Quyt nh
ri khi Vit Nam ca v Mc S ny n tht bt cht. Sau v tn cng Tt Mu

Thn, v Mc S ny tr nn khng hong tinh thn v ri quyt nh ri khi ni
y. Nhn thi bun nn ca ng ta khi c li gi bit, th nhng Bunker khng
sao chia s c ni au n y vi v Mc S ny. Thi t b l thi
c chn la v Bunker knh trng s chn la ca tu s .
Sau Bunker thm ving Gim c ca hai Trung Tm Tin Lnh, Quaker,
mt tr s chnh ti Qung Ngi, Min Trung Vit Nam v mt ti Si Gn. Cc v
Gim c ny thng bo cho Bunker bit l s rt ton b nhn vin v tr li Hoa
K v khng chp nhn chin tranh. Theo h, tt c mi cuc chin u ti t v cch
hay nht l trnh xa khi ni y. Nhng tn tht v nhn mng trong trn chin va
ri li trong h mt chng tch th thm. V Gim c Trung Tm ti Qung
Ngi khc khi m t cuc chin ti y.
Ellsworth Bunker p li, chnh ng cng gh rn cuc chin, cng kinh tm
nhng chm git, tn ph v nhng tr chi man r, chnh ng cng nh gio phi
Quakers mun chm dt cuc chin, th nhng vn t ra, nh hng trc tip
n hin ti v c nhng th h mai sau, l H Ni dng nn cuc chin v a
cuc chin vo Min Nam ny.
C Quan Thin Nguyn Quc T, mt t chc ha bnh ca nhng ngi tr
Hoa K, tt c u mun gim mc hot ng. Bunker nhn ra rng trn chin Tt
Mu Thn l nguyn nhn chnh to n tng cho cc c quan thin nguyn ny
cm thy bt n khi h hot ng ti y.
Tr li Washington hc thm v ngn ng Vit Nam, trong 8 gi mi ngy,
nhng ti khng bao gi khng theo di nhng bn tng trnh v Vit Nam qua v
Tt Mu Thn. c bit l nhng tin tc lin quan n dn chng v Qun i Min
Nam Vit Nam phn ng v cuc tn cng ny. Thy h trc din ng u vi k
th, tinh thn ti sng khoi. Vi nhng hiu bit cn bn trong vn lch s, v
vi nh hng ca ngi gc Thanh Gio Tn Anh Ct Li gip ti nhn ra s
hy sinh to ln tng bc Min Nam Vit Nam t c s thnh cng trong
bin c Tt Mu Thn.
S mo hin y kh khn v rng ln ca cng qun b y lui, iu m
h tng cuc chin thng nm trong tm tay ca h b chn ng, v cn
chng ch l nhng kinh hong v tht vng. Nhng trn b tn cng bt ng trong
thi ni chin ti Valley Forge, Burning of Washington nm 1814 v trn Trn Chu
Cng vo thi Nh Th Chin khng phi l nhng bi hc v ch.
iu m ti nhn thy trn chin Tt Mu Thn khng c g khc bit so
vi nhng ln tht bi trong nhng trn mang tnh lch s ni trn. Th nhng iu
m ti khng nhn thy l th h ca chng ti thiu cu mang tinh thn trch
nhim v rng buc theo truyn thng ca cc th h trc.
Th h ti, nm 1968, thi im anh hng tnh i vo qun lng. Cn li l
nghin ngp, gi, nhc in cung, v khng mng n trch nhim. H tr cho
ngi Min Nam Vit Nam chng li cuc xm lng ca cng sn H Ni, trong suy
ngh ca ti, l mt s hy sinh cao c, nhng li l iu nghch l di ci nhn
ca nhiu thanh nin cng th h, bi v, chng c g quan trng hn l phi lo toan
i sng thng hng cho chnh h.
Chnh ph ca Thiu phc hi nhanh chng Min Nam Vit Nam sau v
tn cng Tt Mu Thn. Chnh s phc hi ny a K gn gi vi Thiu, iu m
Tng Thng Thiu v Ph Tng Thng K cha h hn gn c to s on
kt trc khi trn Mu Thn xy ra. Vi vai tr Ch Tch Hi ng Cu Tr kim
Ch Tch y Ban Hn Hp Vit-M, K va lo iu hnh cng vic, va phi bay ra
Hu nghin cu nhng nhu cu v ti chnh cn cung cp ti thit cho Tnh
ny, ng thi phi bo v an ninh cho vic chuyn vn la go t ng Bng Sng

Cu Long v Si Gn, li phi lo ni c tr cho dn chng t nn, chng bao lu th
K ui sc. K ngh giao cho v Th Tng m nhim vai tr Ch Tch ca
ng.
Do ngh v h tr ca K, cu Tng Trn Vn n, mt khun mt nng
ct trong v o chnh Tng Thng Ng nh Dim vo nm 1963 v hin l Ngh S
Thng Vin, ng ra t chc Mt Trn Cu Quc nhm kt hp tt c nhng lc
lng chng cng.
Cng lc y, Thiu m thm ring r tip xc vi nhng v lnh o cc tn
gio tm hiu nhng m mu ca cng sn trong nhng t tn cng mi v bn
tho phng thc i ph. Thiu ni vi Bunker, trng hp Vit Nam, nhng t
chc c tnh cch mt ni nh t chc ca n kh c th thc hin c iu g.
Mt t chc kt hp nhiu thnh phn nh th c ngha l chng ai lm g c. Tt
hn ht l gp v vn ng ring r tng nhm.
Chnh mt C Vn dn s ca Thiu, mt ngi quc gia lo thnh, sinh
trng ti Min Nam Vit Nam, tng chng Php nm 1945, l ngi kt hp
mt nhm nghin cu v a ra k hoch lm th no chm dt cuc chin
qua bn thng thuyt v Hoa K vn c th rt qun ra khi Min Nam Vit Nam.
Cuc khng hong vo dp Tt lm cho v Th Tng gim i hiu nng.
Nhng phin hp ca Hi ng Ni Cc ko di ngoi thi biu ba hay bn gi
lin. Trn bn giy ng ta y nhng h s ch ng ta gii quyt. Theo K ngh,
thc gic, Bunker cm thy n lc Thiu phi chn mt nhn vt khc lm Th
tng. Vo thi im , nhn vt ny cn phi c uy tn v lnh o, khng nhng
ch a ra nhng quyt nh m cn phi nng n, hot ng.
Bn ca K phn ln u nm nhng quyn lc trong chnh quyn. Do ,
Bunker khuyn co Thiu hy tm mt vai tr no K c th huy ng nhng
ti nng y vo nhng chc v chnh thc m khng e ngi h c th khng ch
Thiu. Thiu tng yu cu K tip tc vai tr Ch Tch trong y Ban Hn Hp
Vit-M thm mt thi gian na. Nhng K, theo ngh ca nhng thn cn, li
mun tu chnh hin php K c th kim nhim chc Th Tng.
Bunker tn ng quan im ca K, v vi chc v nh th, K chng t
Qun i vn cn nm gi vai tr quan trng. Theo Bunker, iu thit yu l to iu
kin Thiu v K cng hp tc vi nhau. Mi ngi, tuy ring r, nhng thnh
phn Qun i lun lun hu thun mnh m cho h, mt yu t cn thit trong thi
chin tranh. mi ngi, gia Thiu v K, khng ai tm cch nut chng ln nhau.
Chnh nhn thy iu nn nh ngoi giao Hoa K tm cch chng t s kt
hp gia hai ngi l iu cn thit.
Bunker lun lun ngay thng vi hai ngi, khng bao gi ni chuyn vi
ngi ny m khng thng bo vi ngi kia bit nhng g tho lun. Bunker
hon ton tin tng c hai ng Thiu v K hn bt c mt nh lnh o Vit Nam
no khc.
i vi Bunker, nim tn cn l yu t c bn c p dng trong mi trng
hp, c bit l trong lc thng thuyt. Trc din vi Thiu, K v nhng ngi
lnh o Min Nam Vit Nam khc, Bunker ch chng t mi mt iu l tho lun v
thng thuyt hn l phi by quyn lc i S ca mt siu cng. i lc
Bunker cng ri vo trng hung k c ca mt ng Minh nhng l nhng lc
thuc h ca ng c mt hoc i lc xut pht t thi ca chnh nhng ngi
lnh o Min Nam.
Bunker thng tm s vi ti, thiu s tn cn, chng ta khng th no t
c s thnh cng trong vn thng thuyt cng nh trong vn quan h
gia hai pha. To c lng tin l iu kin thng thuyt trong bt c mi vn

cn gii quyt.
Nim tin l khi u v ngn ng ca mt nh ngoi giao i hi mt s ngay
thng. Khng bao gi, Bunker thng lp li, tm cch thuyt phc k i din bng
nhng li gian di. Bunker khng thch c mt lp ng ngt ngo bc ngoi mt
vin thuc ng. ng ta khng gian tr, khot lc, hay ni nhng iu to nn
ng nhn. C nhng iu ng a ra k i din khng hi lng, khng mun lng
nghe, nhng Bunker ngh, k i din phi suy ngh v tr li nhng vn m ng
t ra.
trnh nhng n tng ng nhn v vic ng dnh dng vo cng vic
iu hnh ca chnh ph Min Nam, nn thay v trao i qua in thoi, Bunker
thng thu xp gp Thiu, K ti vn phng lm vic hay ti t tht ca mi
ngi. T tht ca K nm trong Cn C Khng Qun Tn Sn Nht c trng
by nhiu hnh nh v nhng vt lu nim do nhng hot ng ca ng trong qua
kh. Vn phng ca Thiu rng hn, v trn bc tng Thiu treo bc tranh ln,
hnh nh chic cu do chnh ph va xy li ti lng qu Tr Thy, ni ng sinh
trng. Thiu t ra yu thch bc tranh v chic cu ny v theo Thiu, chic cu
ni lin mch sng gia dn lng, qua con sng n ch ba.
Khng c mt nhn vt Hoa K no tip xc Thiu hay K nu Bunker khng
gii thiu. Th nhng thng thng Bunker gi nhng nhn vin trong Hi ng c
Nhim c mt cng ng trong cc vn cn tho lun vi cc nh lnh o Vit
Nam.
Vo cui thng 2.1968 Thiu quyt nh thay th hai vin Tng thn cn ca
K, mt l T Lnh Vng 4 Chin Thut v ngi kia l T Lnh Vng Cao Nguyn
vi l do thiu trch nhim trong v vit cng tn cng Tt Mu Thn.
Cng thi gian y, Ngh S Trn Vn n yu cu Ta i S ngn cn
vic Thiu nh hnh thnh mt t chc chnh tr nhm lm gim nhng n lc ca
Mt Trn Cu Quc m n thnh lp. Tri li, Thiu cho rng, vic n to ra
mt mt trn chnh tr l nhm xin ngn khon ti chnh ca Ta i S M phc
v mc tiu chnh tr ca n. Theo hiu bit ca Bunker th hai nhm chnh tr mi
x xut hin. Mt t chc do K v mt t chc do Thiu lnh o. Bunker ngh rng
tuy l hai lc lng chnh tr ring r th nhng cng c chung mt mc tiu l phc
v dn chng Min Nam Vit Nam th l iu ng khuyn khch.
Vo cui thng 2, Thiu tin thm mt bc xa hn trong mc ch chnh tr
ca ng. Thiu trc tip m nhn chc Ch Tch y Ban cu tr v a ra quyt
nh gim bt quyn hnh ca cc vin T Lnh Vng Chin Thut. ng t cc v
Tnh Trng di quyn gim st ca B Ni V.
Vic ti phn chia trch nhim mi ny gip cho cc Tng lnh trong
Qun i rnh tay v ch lo i ph vi cc n v chnh quy ca cng qun.
Chng Trnh Bnh nh v Pht Trin a Phng trc khng t c hiu
qu kh quan, nay c nhiu trin vng tin b hn. Chnh quyn a phng
thot c ra khi s khng ch ca gii Qun i thc thi vai tr chnh tr.
Gung my chnh ph, mt cch tng qut, gii Qun i khng tn ng, nay
ng gi nhng vai tr ch ng.
Mt ngi vn lun lun tm mi cch chng li Thiu l Tng Loan, T
Lnh Cnh St Quc Gia, Trung Tm Quyn Lc s 2 trong nhm ca K. V Th
Tng do K ngh v b nhim li khng mun nm trong qy o ca K. Chng
nhng th, ng ta cn tm cch chng li s lin kt gia K v Loan. Do m
Loan tr thnh tm bia cho mi phe nhm n ng.
Ngay sau v tng cng kch Tt, Thiu yu cu Quc Hi dnh cho chnh
ph nhiu quyn c min nhng nhng Dn Biu trong Quc Hi thn K khng
chp nhn, Loan dng nhng cn phng ti khch sn Bt t cho cc v dn c
thn K s dng bt c lc no. Ngy 27 thng 2, nhm Dn Biu thn K chnh
thc hnh thnh m dn chng thng gi l Nhm Bt t.
Qua i mt ca Loan, Bunker nhn ng ta khng my thin cm. Nhng ln
Bunker mi n t tht, Loan khng bao gi n ng gi, ri n mc thiu lch s,
ging nh mt li to cho mi ngi ch ti mnh.
Sau ln b bn lp php nh bi, Thiu bt u m nhng cuc hp, tip xc
ring r vi cc v lnh o tng nhm trong Quc Hi tm hu thun, trong khi K
th c vn ng pha Qun i lm p lc i thay i chnh ph. Bunker ni
vi K, vi tnh trng Min Nam Vit Nam hin nay, chnh ph Hoa K khng ng h
cho bt c mt cuc o chnh no, v ng thi cng xc nh vi Thiu l Hoa
K lun h tr ng ta theo hin php ca Min Nam Vit Nam.
Khi K ni vi Bunker l ng ta mun trc tip iu hnh t chc Nhn Dn
T V, nhng Thiu cha c quyt nh dt khot trao cho ng trch nhim ,
Bunker lin tho lun v ngh Thiu nn cho K ng gi vai tr ny v chc
nng y ph hp vi ng ta. Th nhng, l mt Tng Thng, Thiu cng c l do
ring ca ng, l mun ngn chn trc tnh trng c th xy n l mt chnh ph
trong mt chnh ph.
Vo cui thng 2.1968 Bunker a ra nhn nh vi Tng Thng Jonhson
v tnh hnh Vit Nam:
Th nht, mc d cng qun b tn tht hn 40. 000 ngi, phn na s
qun tung vo trn Mu Thn, cng qun vn ang ch s b sung t min Bc,
c th tip tc cc cuc tn cng khc, v hin h ang chun b chin thut mi ca
h.
Th hai, s duyt xt v mt chin lc i vi H Ni l iu cn thit nhm
cng c tinh thn binh s cc cp vn b mt nim tin v tht bi trong trn tng
cng kch va qua, trn tng cng kch m H Ni tuyn truyn trong hng ng
Qun i ca h l trn thng cui cng.
Th ba, cng qun c tnh sai lm nghim trng khi cho rng qun chng
ti nng thn s ni dy lt chnh quyn. Nhn nh y c th ng vo mt thi
im kh xa trc khi c Thiu, bi v t khi Thiu cm quyn, chnh ph ca ng
ta to c s on kt, hng dn v tp trung d lun qun chng vo mc
tiu chung l chng cng.
Th t, v pha cng qun, H Ni vn c kh nng duy tr s thm nhp
qun i ca h, v ti trang b cho cc n v chin u nhng v kh ti tn hn
l nhng v kh m Hoa K trang b cho Qun i Min Nam Vit Nam. Qun i
ca h chp nhn hy sinh, k lut v ch ng.
Th nm, nhng thit hi to ln v mt vt cht trong cuc tng cng kch
va qua l mt gnh nng i vi chnh quyn Vit Nam Cng Ha cng thm
gung my chnh ph cn c tng cng thm nhn vin.
Th su, Chng Trnh Bnh nh phi b chm li bi v phn na Cn B
Xy Dng Nng Thn phi ri khi nhng ni c ch nh v cng tc ti
cc Thnh Ph cng nh cc lc lng a Phng Qun v Ngha Qun, c bit
l ti cc Vng Min ng Bng Sng Cu Long.
Bunker kt lun, cuc chin by gi tr thnh mt cuc chy ua ti nng
thn. Ai kim sot c nng thn, phn thng s thuc v bn . Vn quan
trng i vi Ellsworth Bunker l cc lc lng ng Minh khng qun s bo
v nhng Thnh Ph. Mt khi chnh ph Min Nam Vit Nam rt ra khi lng mc th
qun ca vit cng s chim ng cc lng mc y v t h s thm nhp vo

nhiu vng khc ti nng thn.
H Ni cng khng qun s thc hin tt c nhng nhu cu h mun.
a qun vo cc Thnh Ph, H Ni cng bt buc t b nhng vng m h
tng kim sot v ngng nhng mc tiu m h d tr chim c. Th nhng Qun
i ca chnh ph ri vo tnh hung phng th, th ng (theo c tnh ca nhiu
Tng lnh Min Nam) th ri ra cng qun s tuyn m thm nhiu ngi vo gii
phng qun min nam, c c hi d tr lng thc v s lm sp s hin
din chnh quyn a phng ti Min Nam Vit Nam hin ang kim sot nng
thn.
Thiu c tnh, cng qun s khng tr li cuc chin du kch vi nhng n
v l t ti nng thn. ng ta ngh H Ni s c gng ti a tung vo cuc chin
nhm buc chnh ph Min Nam Vit Nam lo bo v ti cc Thnh Ph, trong khi ,
cng qun ti thit lp s kim sot ti nng thn a v tr ca h vo th mnh
ti bn thng thuyt. Thiu tin liu, H Ni s ngi vo bn hi ngh mt cch
nghim chnh vo cui nm 1968 v u nm 1969. iu Thiu tin on xy ra
ng.
H Ni chun b v c tnh chu o bin i thnh qu trong k hoch
tng tn cng h tr cho s thng li cui cng v mt chnh tr ca h. Trong tiu
lun phc ha nhng bc tin trong tng lai dnh cho nhng ng vin cng sn
i thng li, i th thch (The Big Victory, The Great Task) vit vo nm 1967
V nguyn Gip bo trc v nhn mnh rng cuc u tranh qun s s
chuyn sang giai on u tranh bng chnh tr. ng ta cho rng, tm ly s
chin thng, ngi cng sn phi c tnh sng to. phi gy mu thun ch ngha
thc dn kiu mi gia Hoa K v dn chng Vit Nam, t tch ri v c lp
chnh quyn Si Gn ra khi dn chng.
Gip lp lun, chnh ph Hoa K lm dng danh ngha dn chng Min
Nam Vit Nam ph trng u th qun s ca h, cho nn y l mt c hi
dn chng Min Nam tp hp u tranh v mt chnh tr. Nu dn chng Min Nam
b ri chnh ph Si Gn th Hoa K, ri ra cng khng th n phng lao vo trn
chin, chng y H Ni s l k thng trn. Phn ln nhng trn nh quan trng
nm 1968, nh Gip vit, xy ra ti cc Thnh Ph, ni m nhng v do chin
tranh s l ng c thc y mt s thay i v mt chnh tr ngay trung tm quyn
lc ca chnh ph Min Nam.
Ngy 2 thng 9.1967 Mt Trn Gii Phng Min Nam ln u tin k t khi
c thnh lp nm 1960, cho ph bin bn cng lnh chnh tr. Theo Gip bn
cng lnh ny l nn tng vng chc t n s chin thng v i trong cng
cuc chng M cu nc.
im ng lu trong cng lnh ny l ku gi tp hp mi thnh phn, lc
lng quc gia v cc t chc tranh u cho dn ch ti Min Nam Vit Nam. Vo
khong cui nm 1967, c hai ng Thiu v Bunker cng nhn nh, mt cuc m
phn nghim chnh vi nhng ngi cng sn H Ni l mt iu ho huyn khi H
Ni cm nhn h khng th tm s chin thng ti Min Nam Vit Nam bng v lc
v a cuc chin tranh vo mt bc ngoc mi.
Tng Westmoreland nhn c nhng bo co cho bit, cng qun tht
bi trong vic tuyn m binh s ti cc vng nng thn Min Nam Vit Nam nn h
bt buc phi chuyn qun t Bc vo qua cc ng ng mn H ch Minh. H Ni
khng th thng bt c trn no trc ha lc mnh m ca lc lng ng Minh
hin c. Cng qun hon ton tht vng trong o tng chin thng bng qun
s ca h khi i din vi lc lng Hoa K. Min Nam Vit Nam c bo v

chc chn v cng gi l chng ta chin thng.
Mt khc, Tng Westmoreland cng khng qun s nh bi cng
qun mt cch nhanh chng. Mt khi ng mn H ch Minh vn cn b ng, Lo
v Cam Bt vn l ni n tr an ton ca i phng th tng Gip vn cn c th
ko di trn chin sang nhiu nm. Cuc chin s tr thnh vn bi khng bao gi
chm dt nh Bunker v Westmoreland tng nhn nh v ch trch. Min Nam
Vit Nam v Hoa K khng th ch ng kt thc chin tranh mt khi Gip
cha ngng tay.
V pha Gip, ngay t gi nm 1967, ng ta nhn ra rng, d cuc chin
ng ta c th duy tr trong nhiu nm, Gip cng khng th no thng c ti Min
Nam tr phi phi thay i cn bn chin lc hy ng ton b sc mnh v qun
s. Cuc tng cng kch Mu Thn, Gip nhm vo chin lc . Gip mun qua
trn tn cng ny chng t ng ta vn cn th ch ng, lc lng ng ta khng
suy sp nh Tng Westmoreland tng a ra ti Washington vo thng 11 nm
1967.
Vn h trng t ra cho chng ta l ngha v nhng s kin xy ra b
phng i, thi phng. Chnh ph a ra nhng nhn nh ng n v nhng
nh bnh lun trong gii truyn thng, Quc Hi, cc Trng i Hc v cc Nh
Th d phng sai lm. Chng ta bit bao ln thng trch cho rng gip cho
Min Nam Vit Nam l mt tht bi, ri vo ch khng li thot, nhng vin chc
chnh ph din t sai lm, mt phn on lm li t... Gi y thi gian qua
i cho chng ta duyt xt li mt cch nghim chnh nhng s kin xc thc
xy ra trong cuc tng cng kch Tt Mu Thn.
Trong tiu lun vit vo thng 9.1967, tng Gip ca H Ni vit rng
mt khi Si Gn cn trng cy vo lc lng ca M tn ti th Qun i Min
Nam Vit Nam phi ng gi vai tr ch yu song song vi Hoa K trong chin lc
chin tranh xm lc thc dn theo kiu mi. Si Gn l cng c chnh tr ca lc
lng M. V th m Gip ch trng cuc tng cng kch nhm i tng mc tiu
chnh tr, khng phi l mc tiu qun s nm su trong cc Thnh Ph, Th Trn,
ni m ngi dn Min Nam Vit Nam ng h cuc chin tranh. iu c ngha l
cc chin lc gia H Ni xc nh rng, h khng th tm cuc chin thng bng
qun s. H Ni khng th nh bi Qun i Hoa K trn chin trng.
Nhng Gip tht bi. Cuc tng cng kch Mu Thn, H Ni cng khng
n ng c Qun i Min Nam v chnh ph Si Gn. Qun i Vit Nam Cng
Ha vn ln mnh v kin cng. Dn chng Min Nam vn tip tc h tr cho
chnh ph va mi c bu ln. Chnh quyn do h dng ln ti mt s a
phng khng c dn chng hng ng. Nhng iu nhng ngi cng sn
tuyn truyn vi dn chng khng thc hin c. Cuc tng cng kch Tt Mu
Thn l mt trc nghim c th v nim tin v n lc ca Bunker gip Min Nam
Vit Nam v ng thng nim tin y.
Nu dn chng Min Nam Vit Nam p ng nhng iu m Gip trng i
th cuc chin tranh chm dt, v Gip c l anh hng thm ln na. Th
nhng iu khng xy ra l nhng ngi dn Min Nam Vit Nam li c s
bt u tranh chp gm nhng ngi ng h lc lng Hoa K v nhng ngi cho
rng cn c nn t quyt v c lp v chnh tr.
V th, Bunker ni vi Tng Thng Johnson, dn chng Min Nam Vit
Nam khng ng h H Ni trong cuc tng tn cng Tt Mu Thn ti Min Nam
chng t rng n lc ca Hoa K h tr cho x s ny hon ton khc xa vi cuc
phiu lu tm thuc a ca Php. Ngi Php thit lp mt chnh ph, mt nn
hnh chnh v mt qun i Vit Nam l phc v quyn li ca nc Php.

Trong trng hp ny, ngi Vit Nam phi dng Php nh mt ng minh h
nhm tin n mt mc tiu tng lai. V vy m khi Php b nh bi ti in
Bin Ph v t b quyn lc ca Php ti ng Dng th quyn lc ca nhng
ngi ng h Php ti Min Bc ri vo tay cng sn v ti Min Nam, nhng ngi
thn Php b y ra khi chnh quyn ca Ng nh Dim.
Nhng thng 2.1968 v tr ng ca Vit Nam khc xa thi thuc a trong
cuc khng chin ca Vit Minh. Qun i Min Nam Vit Nam v chnh quyn Min
Nam khng phi l cng c ca Hoa K. ng hn, Hoa K ph thuc vo Min
Nam. Khng c mt ngi M no k c Bunker, c th ch th cho ngi Vit Nam
thc hin nhng iu theo tiu chun ca Hoa K. Chng ta khng c l do v cng
khng c quyn lc g i hi iu . Chng ta c mt ti vi mt nhu cu
duy nht: S hin din ca mt chnh ph vi mt nc bn ng hnh. H khng
th tn ti nu khng c Hoa K gip . V ng thi chng ta cng ni ln bn
cht chnh tr ca cuc chin u, rng s can d ca Hoa K nhm vo mc tiu l
nhm bo m nguyn vng m dn chng Min Nam Vit Nam ang phn u v
la chn. Si Gn v Washington mi bn u c quyn c lp v kim sot ln
nhau.
Cng ging nh s lin minh vi chnh ph Churchill vo thi Nh Th
Chin chng li c quc x, chng ta phi c mt ti Vit Nam. Hnh thc tuy
ging nhau nhng kh nng li khc, ngi bn ng Minh Min Nam Vit Nam
chng ta bt u gc ng. Trong Trn tng cng kch Tt Mu Thn, Gip mun
chn ng kh nng ca chng ta H Ni thc hin c m ca h.
WESTMORELAND YU CU TNG QUN CHIN U
Trong lnh vc qun s, sau Tt Mu Thn. Westy khng c nt thay i c
bn no k hoch chun b trc ca ng, k c vic tp trung qun tn kch
vo cc n v cng qun b l din. u tin hng u khng nhm phn cng
m l bo v cc Thnh Ph v cn c Khe Sanh gim thiu s thm nhp
qun Bc Vit xuyn qua Vng Phi Qun S.
Ti Hu, cng qun tung ra nhiu tiu on trn chim, do vy, Westy
d on, cng qun s tip tc pht ng nhng cuc tn cng mi nhm vo cc
Thnh Ph hai Tnh nm cc Bc Trung Phn Min Nam Vit Nam. Cuc tn cng
vo cc Thnh Ph cng c th nm trong chin thut ca H Ni nhm phn tn
cc lc lng ng Minh rng khp Min Nam cng qun tp trung qun tn
cng vo nhng mc tiu khc m h la chn.
Nhng tun l sau Tt Mu Thn, Tng Westmoreland c gng ti a
trong kh nng tp trung qun tiu dit cc n v ch qun. Thnh Ph Hu
c gii ta v Cn C Thy Qun Lc Chin ti Khe Sanh c bo v. B T
Lnh MACV c thnh lp thm gn Hu. Tng Abrams c ch nh lm
T Lnh iu hp gia Thy Qun Lc Chin v cc S on B Binh Hoa K m
cc cuc lng v dit cc lc lng ch qun Vng ng bng v rng ni ti cc
Tnh Trung Phn Min Nam Vit Nam.
Tng Westmoreland chun b dng Khe Sanh nh mt hu c sn
sng m cc cuc tn cng sang Lo nhm ct t ng mn H ch Minh khi
Washington ng . Mt vi e ngi cho rng Khe Sanh s tr thnh in Bin Ph
th hai ca Hoa K. Lin sau Tt, mc d mt s tht bi ti chin trng nh th,
nhng H Ni lm cho Washington do d trong vic tip tc theo ui cuc chin
tranh.
Tht vy, 2 s on cng qun Bc Vit chung quanh Cn C Khe Sanh b

Khng Qun oanh tc to nn s tn tht nng n, do h khng cn kh nng
tip vin mt trn ca h ti Hu. Th nhng cc n v nh hn ca Bc Vit vn
cn kh nng chuyn qun vo gn cc Thnh Ph ln gn Vng Phi Qun S.
Ngy 13 thng 2, qua in m, Westy yu cu Tham Mu Trng Lin
Qun, Tng Earle Wheeler tng cng khn cp cho ng qun s 525. 000
ngi nh B Tham Mu ha trc . Westmoreland ngh mt phn ca S
on 82 D v mt Trung on Thy Qun Lc Chin cn n Vit Nam ngay. Vi
cc on v mi tng cng ny, Westy d tnh, bo v kin c cn c Khe
Sanh, Vng Nam gii tuyn v ng tip liu n cc n v Hoa K v Vit Nam
Cng Ha mt cch an ton ti cc vng Khu Phi Qun S.
Wheeler bay n Si Gn nghin cu ti ch v nhng nhu cu m
Westmoreland i hi. Khi tr li Washington, ng ta t ra bi quan. Wheeler cho
rng, trong t tn cng u tin, cng qun gn nh thnh cng trong vic
chim gi hng chc Thnh Ph, Th Trn, iu c ngha l, hy vng mt cuc
chin thng bng qun s ca phe ng Minh cn mong manh, xa vi.
Wheeler khng h nhn thy Qun i Min Nam Vit Nam chin u
kin cng bo v phn ln nhng Cn C ca h m li t ra cu hi, lm th
no Qun i Min Nam c th tn ti trc nhng t tn cng ca cng qun?
(Tri li, Bunker, mt dn s, ng ta ngh rng, H Ni khng c kh nng tip liu
cho cc n v ca h c th duy tr mt mc tn cng rng ln v lu di,
ng khc, s l din ca qun Bc Vit l mc tiu phe ng Minh vi ha lc
hng hu, d dng tiu dit).
Wheeler cng c tng trnh l v T Lnh ca chin trng ca Hoa K,
cho rng nhng cuc hnh qun hn hp gia Hoa K v Qun i Min Nam Vit
Nam l mt iu cn thit. Mi Tiu on ca Hoa K chuyn v chung quanh Si
Gn v nhng Tiu on khc ang phi hp vi qun Min Nam Vit Nam ti
chim Thnh Ph Hu. Cui cng, Wheeler ng , con s trn 525. 000 qun s
c a sang Min Nam Vit Nam v khuyn co Westmoreland t nng k
hoch phn cng vi qun s va c tng cng .
Sau chuyn quan st ca Tng Wheeler ti Si Gn, vo thng 2 vi s
tha thun ca ng, Westy yu cu a thm 206. 000 qun vo trn chin.
Li yu cu ny nm trong k hoch d tho vi n lc ti a m
Westmoreland trnh cho Washington mt nm trc , v ri b Tng
Thng Johnson bc b trong ma H nm 1967, ch ng , tng cng vi mc
qun s ti thiu m thi.
Sau v Tt Mu Thn, Washington hi Bunker, thay v phi gi thm qun,
Hoa K phi p lc ti a chnh ph Min Nam Vit Nam nhn ly trng trch
nhiu hn na, Thiu v K phi ngi chung vi nhau lo cng vic, v Hoa K
dnh quyn u tin chp nhn vic Thiu-K b nhim nhng nhn vt trng yu.
Bunker p li, ng ta tin tng chnh ph Min Nam Vit Nam c th lm tt
c nhng g m h thy l cn thit cho t nc ca h. Th nhng nu chng ta
p t th chng bao gi h thc hin nhng iu m chng ta mun, v vic lm
ca h chng bao gi hon tt qua cch nhn ca bo ch, qua c ca mt s dn
c ti Quc Hi. T ny sinh ra khuynh hng ch trch, kch cho rng chnh
ph Min Nam Vit Nam khng thi hnh ht trch nhim ca h, mt trch nhim
m ngay c ngi Hoa K cng khng th hon tt ni.
Bunker sau , tng trnh, cc nh lnh o Min Nam ng trn nguyn
tc v nhng mc tiu m Washington mong mun. Th nhng, Ellsworth Bunker
mun ch thc y h bng ngn t v ng thi loan bo nhng thnh qu m h
c gng t c. Ngay c Thiu, Bunker cng ha vi ng ta, vai tr ca

Ellsworth Bunker l st cnh gip Thiu t c nhng mc tiu c li cho t
nc ca Thiu.
Trong vic b sung thm qun chin u, Bunker ni vi Washington, 7 Tiu
on Thy Qun Lc Chin v mt phn ca S on 82 D l mt nhu cu cn
thit thay th cc v tr xung quanh Si Gn do cc n v Hoa K trn ng va
di chuyn ra vng gii tuyn Phi Qun S. V 7 Tiu on ny kh nng chn
ng t tn cng th hai ca cng qun d tnh s xy ra vo thng 5 hay thng 6
xung quanh Si Gn.
Bunker a ra nhn nh ny nhm tng cng nhn nh ca Westmoreland
trong nhu cu i hi Washington tng qun khn cp. Tuy nhin, ngoi nhu cu cn
thit trc mt, vic tng thm qun chin u s c duyt xt li vo ma H
sp ti. V im ny, Bunker li khng ng tng qun ti a Wheeler v
Westmoreland c tnh. Theo Bunker, tng qun m khng c phng thc s
dng r rng ch to nn cm tng y l cuc chin tranh ca ngi M v ng
khc, y chnh quyn Min Nam Vit Nam xa ri trch nhim ca h, quay v
im khi u l Qun i Min Nam ch lo phn phng th nng thn ch khng
phi l o qun chin u.
Dean Rusk t B Ngoi Giao thng gi cho Ellsworth Bunker thm d
phn ng ca dn chng Min Nam ra sao khi Hoa K gi thm qun. Bunker ngh
rng c l ng B Trng Ngoi Giao cng cm thy dng nh c iu g bt n
khi s c mt ca Qun i Hoa K Vit Nam qu ng. Trao i vi Rusk,
Bunker, li trnh by vi ng ta vic H Ni s dng lnh th bt hp php ti Lo v
Cam Bt l mt tr ngi chnh trong cng cuc mang li chin thng cho Hoa K
cng nh cho Min Nam Vit Nam trong cuc chin tranh ny. Gii quyt b tc trn,
bt k l bng cch no, mi l iu quan trng. Quan trng hn c vic gi thm
qun chin u.
Bunker cng trao i, p ng vi vic H Ni leo thang chin tranh, u tin
hng u l phi ti trang b v kh ti tn cho Qun i ng Minh Min Nam Vit
Nam. C th th Qun i Min Nam mi c kh nng i u vi qun Bc Vit
v ng thi p ng c chnh sch mi ca Thiu l ng vin ton lc cho
cuc chin.
Cui cng, Bunker gii thch dng nhng v kh c sc tn ph mnh theo
kiu chin tranh Hoa K vi nhng n v c trang b k thut cao c a vo
cuc chin, v hnh chung lm cho chnh ph Min Nam Vit Nam mt i mc tiu
c bn l to on kt v mt x hi, khng thch ng vi mt nn kinh t cn yu
km v t nc trong thi k chin tranh.
Tng Thng Johnson hnh ng mnh m ng lc vo nm 1965 cu
vn tnh hnh Min Nam Vit Nam, nhng hnh ng y khng cn l iu bc thit
phi ko di n ngy hm nay.
Bunker hon ton ng h quan im tng thm nhiu qun chin u Hoa K
mt khi k hoch tin sang Lo v ct t ng mn H ch Minh c thc hin.
Bi v, theo Bunker, nu k hoch trn c thi hnh th H Ni khng c kh
nng m ra nhng trn tn cng quy m nh dp Tt va qua.
Bn vn yu cu tng cng thm qun chin u ca Westmoreland b tit
l ra t bo New York Time vo gia thng 3.1968 do mt nhn vin dn s lm
vic ti B Quc Phng (Daniel Ellsburg ni vi Robert Kennedy, trang 905) Th
l bao nhiu bo ch v nhn vt ti Washington h hon ln rng nhng iu h
nghi ng v cuc chin ang trn thnh cng l hon ton c l, rng nhng d
phng lc quan a ra vo cui nm 1967 l hon ton gi to, v rng trn Tt Mu
Thn l mt tht bi nng n v pha Hoa K. Chng th th ti sao li c vn yu

cu i tng thm qun chin u?
Ngy 22 thng 3, Tng Westmoreland c thng bo chun b v
Washington nhn mt chc v mi. Mt cch no , c xem y l hnh thc
tng thng cho Westmoreland v s hy sinh ca ng trong cuc chin Vit Nam.
Nhng vi Bunker, y l qu bon n bt thn khi qua h thng truyn thanh,
Ellsworth Bunker nghe Tng Thng Johnson va b nhim Westy m nhim chc
Tham Mu Lin Qun. Nu c Thng Vin thng qua, Westy s nhn chc v
mi vo ngy 2 thng 7. Tng Wheeler gi in thoi v bo cho Westmoreland
tin .
i vi Westy th phn vn, l mt iu ng vui hay ng bun? ng cm
thy khng hi lng khi phi ri b nhim v ang d dang trong cuc chin Vit
Nam v cng khng cm thy ng s thnh cng hn nh c Sharp, T Lnh
Hm i Thi Bnh Dng ni khi ng m nhim chc v mi. Nhng vi
Bunker, d Westmoreland c c chc v cao nht trong Qun i, nhng
l cc sp xp ca Johnson, khng mun danh d ca Westy b mt uy v b cc phe
phi chnh tr ch trch, tn cng.
Tt nhin l Tng Creighton Abrams l ngi k v Tng Westmoreland.
Khi Tng Thng Johnson gi Abrams v Washington ng cn tham kho, th
Bunker hiu l cch knh trng trc khi b nhim Abe vo chc v mi, T Lnh
Lc Lng Hoa K ti Vit Nam.
Ellsworth Bunker thng gi Westmoreland l Westy, nhng cho d vi tn
gi ngn gn y, ai cng hiu c, ng l v Tng 4 sao, con ngi lc no cng
t bn phn v trch nhim ln hng u. Westy l tn gi tru mn v thn thng
m mi ngi dnh cho ng. Tri li, ngi ph t ca Westmoreland l Crighton
Abrams li khng thch gi ng mt cch ngn gn nh th. ng n Vit Nam mt
nm khi Westy ri khi x ny, l con ngi trm lng, suy ngh, v hp tc thn
mt vi cc Tng lnh Vit Nam. ng lun ch trng n vic hun luyn binh s
di quyn.
Ellsworth Bunker khng r ht nhng kh nng qun s ca ng ta, ngoi tr
Bunker bit mt iu l McNamara rt knh phc Abrams v chun b cho ng l
ngi k v Tng Westmoreland. Nu Abe l T Lnh, Bunker hy vng Tng
Bruce Palmer s l ngi ph t v theo phn on ca Bunker, Bruce l mt trong
s cc Tng lnh gii nht m ng c bit ti y.
Westy v Abrams sau bay sang Manila gp Tng Wheeler. Wheeler
n trao i mt s tin tc m ng ta khng mun ni qua in thoi v sau
ng cng Abrams bay v Washington gp Tng Thng, cn Westy th tr li Si
Gn mang theo ni tht vng. Ti Manila, Wheeler cho Westy bit, khi Bobby
Kennedy bt u chy ua vo cuc tranh c Tng Thng th cng l lc bt u m
chin dch kch Washington d di. Gung my ca Kennedy bt u thm
nhp vo cc c quan cao cp ca chnh ph, c bit l ti Ng Gic i. Nhm
ca Kennedy t chc kh chu o v tt nhin di do ti chnh tung ra tng
chin dch chng ph chnh ph.
Sau chuyn i Washington gp Tng Thng, v li Si Gn. Abrams cng cho
bit, Tng Thng Johnson ang phi i ph vi s c lp chnh quyn ngy cng
ln mnh. Trong khi thc tin, tnh hnh Vit Nam ang c nhng tin trin kh quan
sau Tt Mu Thn, th tri li, ti Washington, s phn ha li ang xy ra. Abe ni,
Th trn ngp khng kh ng vc, nghi k. Ngi ta khng bit nhng ti liu
trn ng t B Quc Phng ti Ta Bch c, th no m li tit l ra ngoi, thm
ch ngi ta khng cn bit, ai l k ng tin cy.
Tng Thng mi nhng con ngi c u c thng minh nht nh Dean

Acheson, Mc George Bundy, George Ball, Abe Fortes, cc Tng lnh Bradley,
Ridgeway, Talor... hp vi ng cng Dean Rusk v Calrk Clifford. Abrams cng
tham d phin hp y sut ngy v k li cho Bunker rng tt c mi ngi mt
u khuyn Tng Thng thay i chnh sch v rt ra khi Vit Nam, ngoi tr 4
ngi. Th nhng Johnson khng c ch du no chp nhn mt s thay i ln lao
nh th. Tri li, ng ta mun tip tc duy tr chnh sch hin ti ca ng ti Vit
Nam.
TI LP AN NINH
u thng 3, Hu ti n nh v s e da ti Cn C Khe Sanh b y
li. Vi s phi hp gia Pho Binh, B52 v my bay chin u, khong 5000 Thy
Qun Lc Chin Hoa K v 1000 Binh s Bit ng Qun Min Nam Vit Nam
nh tan 16.000 qun chnh quy Bc Vit, tri vi nhng iu d on m ban hp
ca bao gm m phng vin bo ch v truyn hnh khen tng l o qun v
ch.
Trn tht bi in Bin Ph thi Php th hai khng th ti din. Tng
Abrams tr v Tng Hnh Dinh ti Si Gn. Tng Westmoreland phi hp vi
B Tng Tham Mu Qun Lc Vit Nam Cng Ha hot nh nhng k hoch
phn cng, nhm t chc chin dch hnh qun nh thng vo so huyt cng
qun chn ng nhng mu toan tn cng vo cc Thnh Ph c th ti din.
Ngy 15 thng 3, 50.000 qun ng Minh bt u hnh qun ti cc Tnh
chung quanh Si Gn truy kch khong t 8.000 n 10.000 ch qun m theo
ngun tin tnh bo, cn n trn trong khu vc trn. Lc lng cng qun v th phi
phn tn mng. Qun i ng Minh khm ph v tch thu nhiu kho lng thc
v v kh ca ch.
Thot u, cc nh qun s ngh rng nhng kho lng thc v v kh y do
ch rt chy nn khng mang theo kp nhng theo Thiu nhn nh, l nhng
tip liu m cng qun dnh cho t tn cng quan trng vo Si Gn ln th hai,
c th xy ra trong nhng thng vo ma H.
Vo gia thng 3, Bob Komer hon tt k hoch v Chng Trnh Bnh
nh. T l dn chng sng trong vng chnh ph kim sot gim xung cn 59,8
phn trm. Nhng thnh cng v mt an ninh trong Chng Trnh Bnh nh vo
nm 1967 tiu tan. Trc Tt Mu Thn, 7.761 x p c an ninh 100%, sau Tt
xung cn 4.472. Hai phn ba x p mt quyn kim sot khng c lc lng
Ngha Qun, a Phng Qun hay cc lc lng khc bo v.
Th nhng iu khng c ngha l cc lc lng a Phng Qun v
Ngha Qun b tan r. Khong 85% n 95% lc lng y vn cn tn ti. Lc lng
ch b iu ng bo v ti cc ni gn Qun l v Tnh l. Cc n v a
Phng Qun mi p ng c 59% cp s S Quan v 69% H S Quan v 61%
n v cha c v tuyn in thoi lin lc. Theo st nhng thng k ny Bunker
ngh cc nh lnh o Min Nam hy tp trung n lc tha mn nhu cu hai lc
lng trn bi v lc lng rt cn thit i vi dn chng.
Thiu chng t l mt nh lnh o c kh nng phc v dn chng
ca ng nhng K th bt mn khi Thiu thay th hai v Tnh Trng Bin Ha v Gia
nh. ng kim Tnh Trng Gia nh l em v ca Tng Nguyn Ngc Loan cn
Tnh Trng Bin Ha l ca ng Tng ang gi chc Tng Tham Mu Trng. V
Tnh Trng ny chng bit lm g cho tnh ng ta n i Bob Komer phi ct ht
mi phng tin dnh cho Tnh Bin Ha v ng thi t Tnh Bin Ha ra ngoi
vng bo v ca Qun i Hoa K.
Thiu cng cho bunker bit l v Th Tng va quyt nh ct chc Gim
c Quan Thu v Tn Cng Si Gn v hai ngi ny u l chn tay ca K.
Nhng quyt nh ca Thiu chng t ng ta l ngi c bn lnh v tht s mun
t chnh ph nm gi ng vi trng trch ca n, Bunker ngh nh vy. Th
nhng iu ng tic l trc dn chng, Thiu li khng chng t ni ng ta l con
ngi qu cm, nng ng mi ngi u c th tin ng.
u thng 3, Thiu thay th ti 8 Tnh Trng k c Bin Ha. Tp ch
Newsweek nhn xt rng ngi m Thiu a ln lm Tnh Trng Hu v Tha
Thin khng c kh nng. Nhng mt nm sau, sau khi v Tnh Trng ny hon tt
mt s cng tc cho Tnh ng, cng t tp ch y, khen ng ta l mt con ngi
khn ngoan, lng thin. Ngi a Thnh Ph Hu thot khi cnh hoang
tn.
Thiu sau ch th cho cc n v Qun i Min Nam Vit Nam quay tr
li bo v nng thn. Tng Nha Nhn Dn T V c thnh lp trc thuc B
Ni V iu hp chng trnh nhn dn v trang. V Tn T Lnh Vng 4 Chin
Thut, mt con ngi nng n di mt ngi M v cng l bn chin u ca K,
to dng nim tin trong hng ng Qun i vng t trng yu ca Min Nam
Vit Nam. Qun Nhn thuc cc Tnh vng ny gi y tr li truyn thng c 30
pht ngh ngi trong gi tra. Quc L 4 t Vng ng Bng Sng Cu Long v Si
Gn hu nh hon ton an ninh.
Bunker tham d mt bui l ti Sn Vn ng Tao n pha sau Dinh c
Lp cng Thiu, ch ta lp mn kha hun luyn qun s dnh cho sinh vin.
Bo ch loan bo l c 13 ngn sinh vin hc qua kha hun luyn qun s ny.
Trong bui l hm y Thiu dnh 15 pht ni chuyn trc m ng sinh
vin . Bi ni chuyn khng son sn v khng d nh s c bui ni chuyn
trong chng trnh. Th nhng cha bao gi Bunker thy Thiu ni chuyn hng
hn v hp dn nh bui hm y n i Bunker khng ngh ngi ang ni chuyn
trc m sinh vin kia l Thiu.
Trong 15 pht, sinh vin v tay hoan nghnh ng n 9 ln, v khi chm
dt, ba ln sinh vin ng ln ngi xung lin tc hoan nghnh ng. Khi hai phn
ba sinh vin din hnh qua th Thiu, Hi ng Ni Cc v Ngoi Giao on ra v.
Khi v i S i ngang qua sinh vin, vi ngi trong s y gi Bunker v v
tay. Khi tin gn n chic xe th ng b m ng sinh vin chn li, h mun
ng ng chp hnh chung vi h v cha tay bt tay ng. C sinh vin ly chic
m ca h i ln u Bunker v tt c u by t lng nhit tnh v thin cm.
Bunker ngh, ni s hi trong k Tt va qua nay tan bin.
LYNDON JOHNSON HY SINH V HA BNH
Vo cui thng 3, cuc khng hong chnh tr do nhng t tn cng trong k
Tt Mu Thn li bc pht d di ngay ti Hoa K. Mc d c nhiu phiu ng h
trong cuc chy ua vng u ti New Hampshire cng i th ca ng l Robert
Kennedy ca ng Dn Ch tranh gh Tng Thng, th nhng Tng Thng Johnson
li loan bo gim bt mt s mc tiu nm bom ti Bc Vit, ku gi cuc thng
thuyt chm dt chin tranh v tuyn b khng ra tranh c ln th hai vo chc
v Tng Thng Hoa K. ng l mt nn nhn thit thi nhiu nht trong v Tt Mu
Thn nhim k lm Tng Thng ca ng. V vic t hy sinh khng ra tranh c
Tng Thng lm gim thiu nhng thng li v mt chnh tr m ng t c,
l to ng nhn trong qun chng Hoa K ngh rng H Ni thng trong cuc tng
cng kch Tt Mu Thn nn ng khng ra tranh c.
Vic Johnson hn ch oanh tc v ph nhn ngh tng qun chin u Hoa
K tht ra khng lm cho Bunker ngc nhin. Johnson a ra nhng quyt nh
c bn t ma H nm trc khi ng ta t chi li yu cu tng qun ti a ca
Wsetmoreland. Nhng vic Johnson quyt nh khng ra tranh c mi l iu
Bunker khng hiu ni. Sau ny th Bunker hi nh li nhng bin ng chnh tr
trong dp Tt Mu Thn nh hng nng n n Johnson. ng ta thng vi k
th hi ngoi nhng tht bi vi ng bo mnh ngay ti qu nh.
Vo lc 10 gi sng ngy th hai 1 thng 4, tt c thnh vin trong Hi ng
c Nhim ngi chung quanh chic bn lng nghe bi ni chuyn ca Tng
Thng, bi ni chuyn m mt phn ni dung c tho lun vi Bunker trc
hai ngy qua ng vin lin ti mt, lin quan n vic oanh tc Bc Vit. Khi bi
din vn chm dt, mi ngi u sng s, c Bunker. Ellsworth Bunker v nhng
cng tc vin cao cp ca ng bt u phn tch vic Johnson quyt nh khng ti
tranh c s to mt s tranh lun v chnh tr ngay ti Washington v nhng s kin
nh hng n mc no v tnh hnh ti Vit Nam, mt khc, pha Min Nam
Vit Nam s i ph ra sao v quyt nh ny ca Tng Thng Johnson.
Khi Tng Thng c bi din vn th ti ang ng trong cn phng gn
Trng i Hc George Washington v chm ch lng nghe. Ti khng cm nghim
ni bn lnh chnh tr ca con ngi nh Johnson, khi c th a ra quyt nh
khng ti tranh c, nh biu hiu s hy sinh ca chnh ng trc sc p do s
hng dn sai lch v s tht bi trong cuc tng cng kch Tt Mu Thn. R rng
ng ta khng bn lnh ng u vi nhng kh khn xy n nh ti tng
suy ngh nhiu nm v trc v cm thy dng nh c mt s g b phn
bi.
Sau cuc ni chuyn ca Johnson, Bunker lin gp Thiu. Khi hi ti sao
Johnson quyt nh khng ti tranh c, Bunker p li Thiu, theo suy ngh ring ca
ng ta, c l nh hng t s chng i do vic khng kim sot ni tnh hnh trong
dp Tt Mu Thn. Khi a ra quyt nh khng ti tranh c, Johnson mun t Vit
Nam ra khi vng tranh chp ti Washington ng hon ton theo ui cuc
thng thuyt theo sch lc ca ng ta. Vi mt s hy sinh c nhn nh th,
Johnson ngh, ng khng cn l mc tiu mi ngi ch trch.
L nhng ngi Vit Quc Gia u tin quan tm v e ngi vic Johnson rt
ra khi cuc tranh c v hy b cuc oanh tc Bc Vit, th nhng Thiu v B
Tham Mu ca ng ng thi cng nhn ra c mt chuyn i bc thit ang xy
ra quan im v pha Hoa K v quan im y khng hn a n s tiu vong
trong cng cuc Hoa K tip tc h tr Min Nam Vit Nam.
Bc Vit sau p ng li ku gi ca Johnson v cuc thng thuyt.
Sau mt thng bn ci v a im, cuc ha m bt u ti Paris vo thng 5,
ngay sau cuc tng cng kch t 2 m H Ni va tung ra. i vi H Ni, m
phn ch c ngha l mt vn bi by ra cho h rao bn, tuyn truyn. Thng thuyt
khng c ngha l t b nhng li im m h t c qua cc cuc bo ng c
v trang. S ngy ng ca phong tro i hi ha bnh M phng i nhng
thnh qu cc cuc thng thuyt, qu l iu khng tng.
Sau khi Tng Thng Johnson a ra tuyn b hn ch vic oanh tc Bc Vit,
vo ngy 3 thng 4, Thiu v K t chc mt cuc hp bo. Trong li pht biu ca
Thiu thay i thi qua nhn nh: Qun i ca chng ta pht trin mnh
m qua k hoch tng ng vin, v nu chnh ph Hoa K cm thy cn thit, c
th bt u rt mt phn qun chin u v nc vo cui nm 1968. Di thi

Tng Thng Nixon, k hoch gi l Chng Trnh Vit Nam Ha Chin Tranh.
Thiu vn ni trc cng chng, gia ng v K c nhiu iu d bit, nhng
Thiu vn xc nh trn bnh din quc gia, nhng vn h trng, ng v K u
cng tho lun v c hai ngi cng ng . Thiu trao cho K trch nhim c
trch v lc lng Nhn Dn T V. Vic chnh ph Min Nam Vit Nam p ng
nhanh chng nhng yu cu ca Johnson a ra hm 31 thng 3 lm tng ln
th ch ng khi yu cu H Ni ngi vo bn thng thuyt. Thiu chun b bi ni
chuyn trc ng bo ng v vic Hoa K rt qun v nc, v vic v trang thnh
phn Nhn Dn T V.
Sau nhng tun l cng thng v tinh thn, Bunker tr v Washington
tham d phin hp vi Tng Thng Johnson v nhng ph t ca ng. Va n phi
trng Andrews Air Force, Bunker mi cht bit, B Ngoi Giao thay i khch
sn tm tr ca ng gi trc l Jefferson Hotel sang khch sn Shoreham
bi v, theo B Ngoi Giao, ni y an ton hn.
Nhng k ni lon trn ngp Th sau v Martin Luther King b m st.
Si Gn khng phi l ni kh khn duy nht hin nay m chnh ph phi lo i ph,
m l khp cc mt.
Vic Luther King b m st lm Bunker cm thy au n, Bunker vit cho v
rng ng khng th ng c iu y li c th xy ra ngay ti Hoa K. i vi
Bunker, vi nim tin mnh lit v nh mnh lch s Hoa K, tha k nhng di sn
ca tin nhn, vn chng tc ngi M gc Phi Chu dn dn s c san bng,
thay th vo l s cng bng v s bnh ng. Ci cht ca King lm cho
Bunker gim i nhiu hy vng.
Ti nghe tin ng Luther King cht c loan bo qua Radio trn chic xe th
thao. Khi y Ba ti v ti va dng li mt tim burger Washington, ngoi
Virginia. Ti vi v quay v nh v chm trong hn mang nhng suy ngh ti sao
ngi ta li c th hnh ng nh th. Cng ging nh v m st John Kennedy xy
ra trc v King 5 nm v trc, ci cht ca King to nn mt cuc khng
hong v nim tin ti Hoa K.
Khi Ellsworth Bunker so snh, vi B Trng Quc Phng Clark Clifford v B
Trng Ngoi Giao Dean Rusk trn my bay trc thng t Camp Davis tr v
Washington rng hn lon chng khc g Si Gn th Rusk mang cu chuyn y ni
vi Johnson. Johnson tr li: hay! Ai l ngi trt ng trn s hn lon y?
Ti ni vi mi ngi l hy a Ellsworth Bunker vo Ta Bch c. Bunker p
li: Ti ngh, y khng c an ton.
Ri Johnson a Ellsworth Bunker vo cn phng khch, ni m Churchill
l khch tr ti trong thi gian ving thm Bch c. Johnson ni vi Ellsworth
Bunker: Churchill thc dy lc 4 gi sng, gi ru v vo phng nh thc Tng
Thng Eisenhower.
Sng hm sau, Johnson mi Bunker dng im tm ti phng ca ng. Tng
Thng cn mc ng, va a vi chu, va m my nghe nhng g m khch,
qua in thoi, nhn li. Va lc y th chung in thoi reo.
Sau khi nghe, Tng Thng quay qua hi Bunker: H ni vi ti, H Ni
ngh cuc m phn s t chc Warsaw. ng c i Warsaw khng?. Ellsworth
Bunker p ngay: Khng, tha Tng Thng, ti khng i.
Johnson hi: Ti sao?
Bunker phn tch: Ba Lan l nc ng h H Ni. Nh th Min Nam Vit
Nam s chng bao gi chu n thng thuyt mt nc tng gip cho H Ni
u.
Johnson tr li chic in thoi ang ch v ng tr li vi pha bn kia u

giy: Khng, Chng ta khng bao gi n Warsaw. Ri Tng Thng gc ng nghe.
Mt ai xut hin v nhc cho Tng Thng bit l ng s c cuc hn vo
lc 10 gi. Ti ngh l ti phi chun b th va. Rt tic. Tng Thng ni vi
Bunker nh vy.
Sau khi Johnson ra lnh ngng nm bom mt phn ti Bc Vit vo ngy 31
thng 3. 1968 Thiu chun b phng n ci t nhng nhn vt cao cp trong
chnh quyn ca ng ta. Vi nhu cu trc mt l chnh quyn Min Nam cn phi
c cng c v cn mt th mnh chun b cho cc cuc thng thuyt hi m
sp xy n, Thiu c l do vng chc loi nhng nhn vt thn K. K cng
cm thy vic Thiu quyt nh thay i mt s nhn s l iu cn thit v ng ta
khng ngh s thay i l ch nhm cho li ch ca c nhn Thiu.
Hai Tng lnh ang xem nh b lu y ra khi nc c gi v
gip Thiu. Ngi th nht l Trn Thin Khim, ngi Min Nam, c xem nh
thnh phn khng nm trong t chc lt Dim nm 1963. Khim cn l ngi
cu Dim trong cuc o chnh nm 1960, mt ng vin trung kin ca i Vit,
c nhiu s quan trong Qun i Min Nam ng h. ng ta tng chin u
chng li Vit Minh t nm 1946. V Tng th hai c gi v l Cao Tr, mt
con ngi ch bit chin u, cng ngi Min Nam v c so snh ng nh mt
George Patton. Kh nng chnh tr ca Khim v Tr u ngang tm. Tr khng phi
l ng vin i Vit v gn gi vi quan im v thi ca nhm Cng Gio tng
phc v trong chnh quyn ca ng Dim.
Khng bao lu sau th n ngy L Quc T Hng Vng, ngi c cng
dng nc Vit Nam u tin. Thiu tham d ngy l long trng . Hng Vng
m Triu i Hng Bng ko di t 2879 n 250 trc Cng Nguyn. Tn nc
c t l Vn Lang v chy di tn pha cc Nam Trung Hoa v ngy nay c
gi l Min Trung Phn ca Vit Nam.
Cng trong ngy l ny, mt biu ng s khc cng c treo ln
tng nh hai v anh hng khc ca dn tc Vit Nam v tr thnh huyn thoi,
l Lc Long Qun v u C. Theo truyn thuyt lch s Vit Nam, Lc Long Qun
v u C sinh ra 100 ngi con, 50 ngi ln ni sng v ngy nay tr thnh
nhng B Lc ngi Cao Nguyn v 50 ngi khc i xung vng bin v tr
thnh ngi Vit.
CHNG SU
Khi u thng thuyt
Vo sng 3 thng 9 nm 1968, trn chuyn bay s 627 ca Hng Khng Vit
Nam, ti ri Hng Kng tr li Si Gn. Cng chuyn bay c 18 bn ng
hnh thuc 4 nhm hon tt chng trnh hc Vit Ng ti Trung Tm Hun
Luyn Vit Ng thuc B Ngoi Giao. Tt c cng ging nh ti, u l dn s, v
chng bao lu na, s tn mc khp Min Nam Vit Nam, tr thnh nhng C Vn
cho c quan CORDS ti cc chnh quyn Vit Nam a phng.
Chng ti c hun luyn cn bn mt nm, hon tt kha hc, qua k thi,
ti gn nh ng u lp c v ging ni v ch vit. Ngha l ti c th lm vic
chung vi ngi Vit m khng cn c ngi thng dch.
Arnie Peters gii hn ti. Anh ta c khiu v ngn ng. Khi cn l mt thanh
nin t nguyn phc v trong c quan ha bnh ti Thi Lan, anh ta c tiu
thuyt James Bond bng n bn Thi ng. Vi ngi trong nhm chng ti, Vit ng
con km, v khi n Vit Nam phc v trong c quan CORDS, h khng hiu g
nhiu v ngi Vit Nam. C ngi xin t nhim, mt s ngi khc cm thy
nhim v ny kh nguy him v kh hy vng thnh cng.
Tnh lc quan trong con ngi ti dng nh khng sa i c. Ti bit
y l mt cuc chin tranh y phc tp th nhng ti vn tin rng chng ti vn c
th lm vic chung vi ngi Min Nam Vit Nam dnh ly cuc chin thng
trong cuc chin tranh ny.
Ti nghin cu v nhng c tnh cn thit trong k hoch pht trin ti
Berea, Kentucky. Hc qua Te Kwon Do, bn sng ti Georgetown v tham d
nhng bui thuyt trnh chng du kch chin ti Trng Chin Tranh John F.
Kennedy Fort Bragg, Georgia. Ngi ta khuyn ti nn gi bn ngi v kh c
nhn nhng ti li thch dng sng lc. Thnh th ti mua khu Smith 38 v ti ch
s dng c mi mt ln bn tr v t v.
My bay bt u vo khng phn Vit Nam, tri tht p. Nhng cm my
trng trng thp, lng ng bay trn vng bin xanh mnh mng ri u tri di
vng qu ph nhiu y nha sng. Gn n Si Gn, vt tch chin tranh li hin ra,
nhng h bom, nhng cn nh b chy en nm b v, l lng gia nhng khu
vn mu m, ng la xanh r.
Chic xe van a chng ti v mt cao c c nhiu tng, Tr S chnh ca c
quan AID lm th tc giy t v cng l ni phn phi chng ti nhn a im
n phc v. Trong khi ang in vo nhng mu n th mt ting n xy ra
bn ngoi li i vo ta nh. Qua mt ngi tng kinh nghim, lm vic trong ta
nh, khuyn chng ti bnh tnh. Ri chng ti tip tc lm vic.
Trong chng ti h ai xong giy t li bc sang phng bn cnh, ngi i
din trn mt chic bn di ri bn tn v ting n va xy ra. l mt ting n ca
mt qu lu n, mt ngi no nm vo ni ngi Vit Nam canh gc li ra
vo ta nh. C t nht 6 ngi cht v nhiu ngi b thng. S kin ny thng
xy ra khng?, ti hi. Mt nhn vin tr li: Khng. y l ln u tin xy ra ti
y.
Khi ti tr ra ng ph, mi ngi nh khng c g xy ra. Nhng ngi
cht chuyn i, chng cn du tch g trn ng. Dng xe c vn ngp trn vi
nhng taxi, xe vn ti, xe gn my v xe p, ngc xui trn ng L Vn Duyt.
Ti hi ngi ti x li chic xe Buss ch chng ti rng c e ngi khi lm vic cho
c quan AID khng, anh ta p gn: Khng. Ri tip: Con ngi sng hay cht l do
s mnh c. Ngy u tin tr li x ny ti trc din vi tnh hung bi t y.
Thnh Ph Si Gn c kin trc theo li c ca Php vi nhng i L hai

hng cy cao y bng mt gi y ang c ni rng ra. Nhng hng cy b
ct ngn v xn i tng thm ch u xe. Thnh Ph sch s hn so vi hi ti
n y ln u tin nm 1966. Khch sn Continental vn cn l ni sang trng.
Hng lot nhng nh hng dc b sng Si Gn vn nht nhp khch ra vo mc d
b vit cng t bom ph hoi vi nm trc.
Bt cht ti nhn ra ngi con gi Vit Nam m ti gp trong ln c mt ti
x ny vi nm trc. Xun ni vi ti hy ng n nh nng Vng Ch Ln v
hn gp ti Cu Lc B Th Thao The Circle Sportif. Nng dng ting Php ni
chuyn v cho rng ting Vit ca ti cn b bm. Nng n trong chic o di trng,
i giy trng vi chic bp mang cng mu. Xun gii thiu vi ti nhng bn gi
ca nng ang c mt ti Cu Lc B. Mt c nghing ngi, a tay cho ti bt
v ti hn m nng. Li x giao theo Php, v lc y ngc ti ang chm vo
ngc nng. Ti lch s ni: Hn hnh c bit c. Sau ti vi vng khc t v
phi i thm ngi bn ca ba ti ang lm vic trong Ta i S.
Ti va b trch c v s quan h gia ti vi ngi ph n Vit. Ngy y,
ngi bn trong nhm 4 ton CORDS mi ti dng cm tra nhm khuyn bo:
Bc ng chnh tr trc mt anh cn nhiu nhiu k lm, do ng dnh dng
n n b nhiu.
Ti ngy hm sau, mt ngi bn Vit Nam, anh ta iu hnh mt Chng
Trnh v Thanh Nin Hnh ng, mi ti i n tht b by mn. Khi ti bc vo,
nhng ngi khch khc nhn ti c v ngc nhin. Ngi bn ni vi ti, khng
c Thiu knh trng v v th ng Hng t chc Th Tng.
Mt ngi bn khc cng trong t chc trn c tnh ni vi ti: Chng ta phi
xy dng mt lc lng th ba, ng gia nhng ngi cng sn v ch ang
v ny.
Ngi C Vn cho Chng Trnh Thanh Nin mun ti lm vic vi ng ta ti
Si Gn. ng ta lch s, nng n, t nh nhng li khng c mt t hiu bit no v
nhng sinh hot chnh tr y khc mc ca ngi Vit Nam. Thm ch, di mt
ng ta, Trng i Hc Pht Gio Vn Hnh l c s gio dc hon m nht ti Si
Gn. V mun phc v ti cc Tnh trau gii vn ling Vit ng nn ti t chi.
Do ti c chuyn xung c quan CORDS Vng ng Bng Sng Cu Long
ch b nhim i cc Tnh trong Vng ny.
Va n c quan Vng ti Cn Th, v s quan CORDS mun b nhim ti i
Tnh Vnh Bnh. Mt ngi bn khc khuyn ti ng nhn v ti y nm ri, c
hai ngi M dn s b git. Anh ta khuyn Vnh Long tt hn. Ti chn Vnh Long.
Ti Vnh Long, ti thuc Ton C Vn 52. V C Vn Trng l i T
Suplizio, ngi cao gy v rt thng minh. ng ta tt nghip v ngnh kinh t v
qun tr, tng dy ti West Point. C Vn Ph T l Joe Bennett, ngi ln tui,
cng th h vi ba ti. V tng l mt s quan phc v ti hi ngoi, nn ng li c
ci nhn mi vn rt bn nhy v tinh t, hn tt c mi ngi trong nhm. Joe
trm tnh, n ci khng h mi, tri vi i T Trng Ton lun ci ni nh
thanh nin v vic g cng d vo.
Vnh Long vn l mt Tnh ni ting ti min Nam Vit Nam, cn c ngha l
con rng bt dit. Th Tng Hng sinh ti y v Phm Hng, mt nhn vt
quyn uy ca H Ni, cng sinh ti Tnh ny. Vng t Vnh Long trc kia thuc
lnh th ca Cam Bt v tr thnh t ca Vit Nam vi trm nm gn y. Nm
1867, y l phn t cui cng, v cu sinh mng dn chng, ngi ch huy
ra lnh u hng trc s xm lng ca Php. Th nhng sau , nhng vin chc
chnh quyn cao cp Tnh ny t st v t xem khng hon thnh trch nhim
trong vic bo v T Quc ca h.
Ngi anh ca Dim, mt Tng Gim Mc Cng Gio, nng Vnh long ln
hng Gio Phn Cng Gio t nhiu nm v trc, Vnh Long cng l Trung Tm
u no ca ng Cn Lao di thi ng Dim. Trong cuc tn cng Tt Mu Thn,
Vnh Long cng l Thnh Ph b thit hi nhiu nht.
Nhng vi ti, du n m nt nht l thi im i T Dng Hiu Ngha
lm Tnh Trng. Ngha l mt trong nhng s quan quan trng ca Tn i Vit. L
ngi d vo cuc o chnh t nhng nm 1963, 1964 v 1965. Ngy 2 thng
11 hai anh em ng Dim v Nhu b st hi trong mt chic xe thit gip, thuc on
thit gip do ng Ngha ch huy. Ngha v ti mau chng tr thnh bn v sau
Ngha gii thiu ti vi Gio S Nguyn Ngc Huy.
An ninh c ti lp ti Th X cng cc lng xm chung quanh Tnh L
Vnh Long, th nhng thnh thong cng qun vn pho kch vo Thnh Ph v gn
sn bay Tnh l. Tt c cc C Vn M, Qun i ln dn s buc phi sng trong
mt Doanh Tri mt cao c 4 tng xung quanh l hng ro km gai vy bc.
Bui ti ngay khi ti mi n, mt C Vn gc Qun i dng ba n ti cng
bn vi ti. ng ta va tm ra sau mt ngy hnh qun vi lc lng a Phng
Qun Tnh. n v do ng c vn chm trn vi mt i i vit cng. Ri Pho
Binh c gi ym tr. Nhng 4 qu pho 105 ly li ri ngay gia n v hnh qun
ca ng lm 8 ngi lnh a Phng Qun cht v 11 ngi khc b thng. Ri
ng m t ti nghe tng trng hp v ci cht oan nghit y, trong c ngi lnh
m ti va gp sng nay, mang i knh mu en, khun mt nh, va ni chuyn
vi ti va pha c ph.
c cuc sng ring t, ti tm cch dn ra ngoi tng lu 2 trong mt cao
c ca thanh nin M lm t chc ha bnh thu. Ti c ch nh ph t cho C
Vn Trng c Trch Pht Trin ti Qun Chu Thnh Tnh.
Ton chng ti bao gm Thiu T Murry Schooner, v i y gi Tobin v
Trung y Lowendorf c trch vn tnh bo v ti. Ni ti lm vic l tng 2 trong
mt ta nh c xy gch t thi Php. Trc kia ngi nh ny l Tr S ca Hi
ng Thnh Ph v nay dng lm Tr S B Ch Huy Qun S Qun tng di,
vi hng ro km gai nhiu lp vy kn.
V Qun Trng l Thiu T Khu li c cm tnh vi ti. Ging nh nhiu
ngi Vit Nam khc m ti gp, Thiu T Khu c s hiu bit kh rng ri v
nhng g xy ra trn th gii.
m th hai ti Qun, Thiu T Khu mi Ton chng ti dng cm chiu
ti t gia v trao i vi ti nhiu vn . Theo ng, y l thi im phi cng c
chnh quyn h tng c s v on ng ha qun chng. ng ha l s h tr ti
a chng ti Pht Trin Bnh nh c thc hin ng mc tiu Trung ng
t ra. Cng d ba cm y c v Dn Biu va c c vo H Vin, v v ny cng
ni vi chng ti, ng hy vng mt tin trnh dn ch v vic Pht Trin Nng Thn
s c thi hnh ng b v s thnh cng.
Bt tay vo nhim v mi, ti va lm vic va hc hi vi Khu, Suplizio,
Bennett, Schoner v nhiu ngi khc xong ng thi ti cng t nghin cu tm
phng thc c th gn gi vi ngi dn nng thn Vit Nam ti cc x p.
Bng dng mt tin trnh ha bnh li c dng nn nhm tho g trch nhim
Hoa K ti Min Nam Vit Nam m Paris l a im c la chn.
Ngy 9 thng 10, ln hp tin khi vi H Ni xy ra trong bt ng, ch ko
di 30 pht trong mt cuc tr m gia L c Th, y vin b chnh tr H Ni
(ngi m sau ny thng thuyt vi Tin S Kissinger t n hip nh ha

bnh Paris nm 1963) vi hai ph t cao cp c trch v thng thuyt ca Hoa K.
thng thuyt vi H Ni, Tng Thng Johnson c Averill Harriman v
Cyrus Vance, Harriman, con ngi tng c mi ngi bit n v nhng thnh
qu ngoi giao ca ng ti ng Dng. Di thi Tng Thng Kennedy, ng ch
trng hnh thnh mt chnh ph lin hip vi cng sn ti Lo. iu c ngha l
cho H Ni kim sot ng mn H ch Minh, c kh nng chuyn vn tip liu
v qun i ca h vo Min Nam Vit Nam v H Ni lun th thng phong
trong cuc chin nh thng Hoa K sau ny. H Ni khng bao gi tn trng
Lo l mt quc gia trung lp nh Harriman tng tn cng sc t c tha
c nh th.
Ri ma Thu nm 1963, lc by gi ng ta l ph t B Trng Ngoi Giao
c Trch vn ng . Harriman l ngi bt n xanh nhm bo hiu s ng
ca chnh ph Hoa K trong cuc o chnh nhm lt chnh ph ca Tng
Thng Ng nh Dim. V nm 1969 vai tr ca Harriman li mt v tr quan trng
hn nhng ln trc. ng ta c xem nh mt ng vin ng Dn Ch hng u
v t c nhng thnh qu to ln qua vai tr thng thuyt vi nhng ch
cng sn. Vi s lng gi qu cao v thc cht con ngi ng, Harriman tr
thnh nhn t chnh cung cp cho Tng Thng Johnson nhng g cn n ti bn
hi ngh vi H Ni.
Tht ra cc cuc tho lun din ra t ma H 1968. Bi v, Harriman
chun b, ng ta phi t c tha c vi H Ni trc cuc bu c Tng Thng
vo thng 11 cho ng Dn Ch ca ng tip tc lm ch Ta Bch c. Cn thn
hn, Harriman ch th ngi ph t ca ng, Cyrus Vance ri Paris tr v
Washington vn ng chnh ph, a ra nhng ngh mi uyn chuyn hn
nhm tha mn nhng i hi ca H Ni.
Trong cuc tr m hm 9 thng 10 nm 1968, nh ngoi giao Bc Vit hi
Vance v chuyn tr v Washington va qua ca ng. Vance cho bit gp Tng
Thng Johnson, B Trng Ngoi Giao Rusk tng thut nhng vn m hai
bn cng quan tm v tho lun ti Paris.
Harriman v Vance c tnh lp li nhiu ln pha H Ni hiu rng chnh
ph Si Gn ch tham d vo cc cuc thng thuyt sau khi Hoa K ngng
oanh tc, rng Washington s sn sng m rng cuc ha m cc phe c th
tho lun v th ch chnh tr tng lai ti Min Nam Vit Nam, v rng ng
cho Mt Trn Gii Phng Min Nam hay mt t chc no khc m H Ni a ra
c tham d cng pha vi H Ni ti bn ha m. H Ni c biu tng tt
c nhng g h mong i.
L c Th hoan h tuyn b: Nu cc ng mun tho lun v vn ny,
chng ti s chun b. Ri ng ta thm, vn h trng y khng nn tho lun ti
khch sn Majestic ny. Hai bn ng s gp li vo ngy th su lc 9 gi 30
sng 11 thng 10.
Bunker cm thy e ngi v cc nh thng thuyt Hoa K ti Paris. Ngay t
lc khi u, h a ra nhng ngh qu d dng vi H Ni v chc chn pha
cng sn s chng dng nhng im m Hoa K nu ra trong phn ngh
ca h. Trong hi h t c s mong mun, cc nh ngoi giao chuyn nghip
Hoa K hy sinh tng lai ca dn chng Min Nam Vit Nam i ly s ng
thun ca H Ni.
Trong thng 8, do li mi ca v C Vn Qun S trong on thng thuyt
Hoa K, Bunker n Paris. V Tng lnh ny xc nh nhng iu m
Bunker tng lo u: Vin chc trng yu thng thuyt ca Hoa K, Averill Harriman,
qu tht tm mi cch c c mt chung cuc, Harriman, con ngi ct cn ca

ng Dn Ch, lo ngi ng c vin ca ng Cng Ha Richard Nixon s thng
trong cuc bu c Tng Thng nm 1968. V trong trng hp y th c hi cho
Harriman kt thc cuc chin s chng bao gi cn na.
Ellsworth Bunker cng mun chin tranh chm dt nhng ng thi khng
ngu xun cho nhng dng mu chy ra tr nn ung ph, cho nhng ca
ci vt cht v nhng sinh mng hy sinh v mu tm mt nn cng l cho dn
chng Min Nam Vit Nam tr thnh v ch. Ellsworth Bunker tng by t s
chng i v thi hp tp ny ca Harriman khi hp vi Tng Thng Johnson vo
thng 8 qua ti Hawaii.
Bunker hi tng rng mc tiu ca H Ni ti bn thng thuyt khng phi
mu tm nhng nguyn vng thn thit ca dn chng Min Nam Vit Nam m l
phc v tham vng quyn lc ca ng cng sn. Nu t quyn li ca dn
chng Min Nam l mc tiu ti hu m H Ni tng ru rao th trn chin v
cuc thng thuyt khng cn l iu cn thit xy ra. H Ni hy thc trng
chnh tr ti Min Nam din tin phn nh ng nguyn vng m ngi dn Min
Nam chn la.
Hiu r nhng ngy tr ca nhng ngi cng sn, Ellsworth Bunker t
khng nh, H Ni ch li dng cuc thng thuyt vi Hoa K p t mt
gung my chnh tr ti Min Nam theo quan im ca h. Ting ni v mt ngoi
giao v k c mt cng php quc t ca H Ni nu mi ngy cng ln dn th
ngc li, tnh cch hp php ca chnh quyn Min Nam Vit Nam ngy cng gim
i v vai tr ca ngi Vit Quc Gia ngy cng km th dn. ng hn, H Ni tm
mi cch Hoa K phi b ri Min Nam.
Tri vi cch nhn ca Bunker, Harriman v Vance c tm nhn chin lc
tht hn hp. Ngay khi u cuc thng thuyt, tng lai Min Nam Vit Nam
mang ra t trn bn thng thuyt. C hai ng khng hiu v cng chng c vin
kin bo v tng lai Min Nam l mc tiu ti hu ca Hoa K v cng chnh v th
m Hoa K h tr Min Nam chn ng tham vng ca H Ni. Vi s thiu
kin nhn ca hai nh ngoi giao Hoa K, H Ni ngi vo bn thng thuyt
th thng phong.
Ngy 11 thng 10 cuc hp gia hai bn. Washington v H Ni, c t
chc ti mt ngi nh Paris gn Sceaux. Xun Thy ca H Ni bt u bng
cch yu cu Vance lp li nhng iu m Vance ni trong bui tr m hm th
t v cc phe Vit Nam cng d thng thuyt. Vance c li tm lc ln trc. L
c Th nu ra hai cu hi: Th nht, liu Hoa K c ngng oanh tc Min Bc Vit
Nam hay khng, khi no th Hoa K xc nh chc chn, Min Nam Vit Nam s
tham d chung cuc ha m, ch khi no cuc oanh tc ngng hn. Th hai, liu
Hoa K c xem xt H Ni phi p ng nhng g c xem nh mt iu kin
hay mt hnh ng i ly vic ngng oanh tc.
Harriman v Vance tr li cu hi th hai ca Th va nu ra trc, rng Hoa
K s khng xem s tr li l mt iu kin i ly mt hnh ng tng
phn, rng nh nhiu ln pha Hoa K tng nu ra, mt cuc m phn theo
ngha nghim chnh khng th c c mt khi chnh ph Si Gn khng c mt
cng vi pha Hoa K. Tr li cu hi th nht ca Th, khi no th ngng cuc oanh
tc ton din ti Min Bc, Harriman v Vance ni ch c s quyt nh ca
Washington.
Quay sang tho lun nhng vn lin quan n ci gi l iu kin, Phi
on M cho bit: iu quan yu phi hiu rng, chng ta khng bn tho n
nhng hnh ng tng phn hay iu kin, m l nhn vo mt thc tin tht n
gin l sau khi ra lnh ngng oanh tc ton din, Tng Thng Hoa K mun nhn
thy hnh ng i phng din tin n mc no v ty theo s kin m duy
tr cuc ngng nm bom hay c tip tc, Hoa K khng tm kim nhng iu kin
rng buc trong vic ngng oanh tc, nhng nh trnh by, xem l mt tnh
hung tt to iu kin thun li cho mt cuc m phn nghim tc. Cc ng nn
hiu rng, v vy, chng ta cn phi c nhng cuc tho lun ring r gia chng ta
lin quan n nhng hot ng qun s quanh Vng Phi Qun S. V l iu
kin thit yu duy tr vic ngng oanh tc lu di. V tt nhin cc ng bit,
nhng cuc tho lun ca chng ta cng khng loi tr vn vic cc ng tung ra
nhng t tn cng vo cc Thnh Ph. R rng mt din tin nh th khng th
to nn mt cuc m phn ngay thng v d nhin cng khng th duy tr mt cuc
ngng oanh tc lu di.
L c Th cho bit phi on ng ghi nhn nhng iu m pha Hoa K a
ra vic ngng oanh tc v tt c nhng hnh ng khc v chin tranh khng b rng
buc bi mt iu kin no. Th tip, gi th H Ni ng Si Gn c tham d
vo cuc ha m sau khi M ngng oanh tc th cc ng cng khng th xc nh
iu ngay. Cc ng phi tng trnh v Washington.
Harriman v Vance xc nh vic ngng oanh tc ch c Tng Thng Johnson
quyt nh. Ri pha M hi Th, th nhng ti sao ngay by gi ng khng khng
nh l Si Gn c tham d vo cuc ha m?
Th p li, H Ni khng bit chc chn l liu Hoa K c chu ngng oanh
tc hay khng, do m ng ta khng th xc nh ngay Si Gn c tham d.
Th ng vic ngng oanh tc ca Hoa K khng rng buc pha H Ni phi c
hnh ng h tng. Nhng Th hi li, nu c iu kin i hi v pha Hoa K khi
H Ni ng Si Gn tham d th sao? Nu pha Hoa K chp nhn, Th ni,
ng ta s chun b tho lun v vn ny. Nhng trc ht, Th mun bit,
liu Hoa K c ngng cuc nm bom hay khng nu H Ni chnh thc xc nh cu
hi l Si Gn c tham d vo cuc ha m.
Ti sao Th li i hi phi c hnh ng h tng khi H Ni chp nhn Si
Gn c ngi vo bn hi ngh tho lun v tng lai ca Min Nam Vit Nam
i li vic Hoa K ng ngng oanh tc hon ton Min Bc? Theo ti, mu
ca Th, H Ni nhn c mt nhng b c th trc mt, bin Si Gn tr
thnh cng c ca Hoa K v v th, chnh ngha ca chnh ph Min Nam Vit Nam
mt i, iu c ngha l bin minh vic xm lng ca H Ni vo Min Nam l hp
php.
Harriman v Vance lin hi Th, nu Hoa K ng trc vic ngng nm
bom th cc ng c tr li ngay l ng Si Gn ngi vo bn thng thuyt hay
khng?
Th hi ngc li, l cc ng ang phn vn, nu pha H Ni ng Si
Gn tham d th liu c g bo m Hoa K ngng oanh tc hay khng?
Harriman v Vance, li mt ln na, xc nh, cu tr li ngoi thm quyn
ca hai ngi.
Xun Thy mun a thm ra mt suy ngh: Nu H Ni tr li cu hi m
pha Hoa K t ra trc v Harriman v Vance tng trnh v Washington v khi
Hoa K bit l H Ni tr li th t thm ra nhng iu kin khc, ng thi dng
cu tr li ca H Ni vo mc tiu tuyn truyn, th sao?
C hai ng Harriman v Vance u p, Hoa K khng bao gi lm iu y.
V hi li, liu cc ng c ng , nu chng ti tng trnh v Washington, H Ni
c th chp nhn, theo li yu cu ca Hoa K, chnh ph Si Gn c tham d
vo cuc thng thuyt lin sau khi cuc oanh tc hon ton ngng.
Th ngh Harriman v Vance chuyn v Washington cu hi sau y: Nu

H Ni chp nhn s tham d ca chnh ph Si Gn vo cuc ha m th Tng
Thng Johnson c lp tc ra lnh ngng oanh tc hay khng?
Harriman v Vance ni, pha Hoa K mong mun pha H Ni xc nh ngay
ti bn hi ngh, Si Gn c chp nhn tham d nu Hoa K ngng nm bom Bc
Vit.
L c Th p li: Cng th thi (It is the same thing). Harriman hi Th
gii thch thm v cu hi va ri, Th p: Bn cht ging nhau.
Kt thc bui hp, Th pht biu: Khi c s tr li ca cc ng, chng ti lp
tc nghin cu. Chng ti khng dnh th ch ng, v mong cc ng cng th.
Nu pha ti c, cc ng khng, hay ngc li, ri ra, s khng c mt tin trin no
c th t c.
Lng gi nhng iu H Ni nu ra trong phin hp tr m hm 9 thng
10, v trong phin gp g ring ngy 11 thng 10, Bunker cho rng H Ni ang
chuyn hng, a mc tiu cuc chin ti chin trng sang bn hi ngh. Lin
, Bunker a kin ca ng v Wasington rng vic Hoa K ngng oanh tc
hon ton Min Bc c th lm cho chnh ph Min Nam Vit Nam e ngi, th
nhng khng nh hng to ln n tim nng chin u. Lc lng ng Minh vn
th ch ng ti Min Nam.
Ngy 1 thng 11, chnh ph Min Nam bt u m chin dch phn cng lan
rng c nc. Abrams v Bunker u cho rng H Ni khng cn kh nng
m ra cuc tn cng quy m trong hai hay ba thng sp n bi v h cn dng
qun v ch tip liu.
Cui phn nhn nh, Bunker ni: Chng ta khng mun h to n tng
mi ngi ngh rng, cuc chin ca chng ta qua hay lc lng qun s ca
Bc Vit hon ton b tan r. H c nim tin in cung thc y vic lm ca
h. H s hi s b ngc i hay tr th ti min Nam cng nh Min Bc mt khi
h l k thua trn. H l nhng con ngi ly u tranh, cch mng lm l sng, l
l tng. H l nhng con ngi ln lc u t mng sng v hy vng chnh h
trong nhiu nm, v vi truyn thng tun th k lut ca ngi Chu, vi i v
chng phi u l ng vin ng cng sn mi c sng chung, tt c nhng yu
t y thc y H Ni v Mt Trn Gii Phng Min Nam lao vo cuc chin bt
tn. Trc y, H Ni xem vai tr chnh tr l th yu bi h ngh h c th chin
thng bng qun s, ngy nay, vai tr chnh tr c nng ln hng u, th nhng
qun s vn ng gi vai tr h tr mc tiu ca h.
THNG THUYT TRONG THNG THUYT
Do kt qu trong phin hp gia Hoa K v H Ni hm 11 thng 10 ti Paris,
Washington yu cu Bunker bo tin cho Tng Thng Thiu bit qua tin trin
phin hp, H Ni bt u chu ngi vo bn hi ngh mt cch nghim chnh v
Tng Thng Johnson hn hoan v s c mt ca Si Gn trong cuc ha m ny.
V th m Washington mong mun c hai Tng Thng Thiu v Johnson cng a
ra mt bn cng b chung v cuc m phn ha bnh vi pha cng sn. Thiu ni
vi Bunker rng ng ta ng .
Ellsworth Bunker ngh Thiu nn tho lun vi thnh phn Ni Cc a
ra nhng chi tit cho tng giai on trong cuc ha m. im m Bunker va ni
vi Thiu tri vi ch th t Washington. Qua Bunker, Washington mun Thiu khng
a ra nhng trin khai ca ng v cuc ha m cho n khi Washington yu cu.
Vo chiu ch nht ngy 13 thng 10, mt cuc trao i ko di 1 gi ri

din ra ti Dinh c Lp gia Tng Thng Thiu v Bunker cng Tng Abrams v
Ph i S Samuel D. Berger nhm duyt xt nhng tin trin t c ti
Paris trong vi ngy va qua. Bunker trnh by, Washington tin tng H Ni quyt
nh ngi vo bn thng thuyt ng n bi v lc lng qun s ca Bc Vit ti
Min Nam Vit Nam cng nh lc lng vit cng b tn tht nng n trong sut
nm 1968. (Ghi ch ca ngi dch: Trong cuc hi tho v cuc tng tin cng v
ni dy do cng sn Vit Nam t chc ngy 12 thng 3.1998 ti Dinh c Lp c
Si Gn, thuyt trnh vin l trung tng L nh c, vin trng vin lch s qun
s Vit Nam c bn nhn nh ca b chnh tr cng ng Vit Nam v cuc tn
cng Mu Thn nh sau: Sai lm ln v ch o chin lc l sau thng li ca
cuc tng tin cng ni dy Tt Mu Thn, ta khng kp thi chuyn hng tn
cng, vn tip tc y cuc chin tranh cch mng vo Thnh Th, dn n nhng
tn tht v th v lc khin tnh hnh kh khn ko di cho mi n u nm 1970
mi tng bc phc hi, n nh)
Tng Abrams ng l lc lng cng qun b suy yu nhiu nh Bunker
va trnh by, v tip: Lc lng chng ta mnh hn bao gi v ch qun li yu
hn bao gi ht.
iu ch yu m Tng Thng Thiu quan tm l liu H Ni c tht s tho
lun vi chnh ph ca ng mt cch thnh tht hay khng? Bunker p li:
Washington tin tng n lc c nhng cuc m phn nghim tc, nhng iu
y c tht s xy n hay khng th phi ch khi c nhng bui tho lun sp ti.
Ri Thiu ni, cho n lc no Hoa K cn tip tc duy tr lc lng qun s
trong th phn cng ti Min Nam Vit Nam v xc nh s ti oanh tc Min Bc
nu H Ni vi phm Vng Phi Qun S hoc tn cng vo cc Thnh Ph Min Nam
th ng mi ng cng Hoa K a ra li tuyn b chung v cuc m phn.
Thiu gii thch cho ba v khch Hoa K ny bit: Cui cng, vn chnh
khng phi l vic ngng nm bom Bc Vit m l ngng chin tranh. Chng ta th
a ra nhng li tuyn b nh th xem H Ni nghim chnh n no.
Bunker xc nh r mt bn tuyn b chung nh th s khng a ra mt iu
kin no v cng khng i hi pha H Ni phi c hnh ng h trng no lin h
n vn ngng oanh tc. May mn thay l Thiu ng cng a ra li tuyn
b ca Tng Thng Johnson v vic ngng oanh tc, H Ni bt u hp vi Hoa
K v chnh ph Min Nam Vit Nam ti Paris.
Ellsworth Bunker hon ton ngc nhin v thi chp nhn nhanh chng
ca Thiu trc nhng ngh ca pha Hoa K. Washington tng rng Thiu s
c tnh tr hon v chm tr li.
Harriman v Vance hp li vi Bc Vit vo ngy 15 thng 10 a ra ngh,
nu H Ni tuyn b ng Si gn tham d vo cuc m phn th, th nht,
Hoa K s ra lnh ngng oanh tc Min Bc ngay ngy hm sau, th hai, cuc m
phn s c din ra vo ngy sau tip.
Ngy 17 thng 10, cuc chy ua tranh gh Tng Thng Hoa K cho thy ng
c vin ng Dn Ch Hubert Humphrey ang b ng sau ng vin ng Cng Ha
Richard Nixon. chun b a ra li tuyn b chung, Thiu v cc cng s vin
cao cp ca ng khng thiu s duyt xt n s kin y.
S kin ny li tr thnh ln chuyn khi Thiu nu vn cn phi quan tm
n danh t vng trn m rng. Thiu, ng ta khng phi l nh c ti, cng
chng phi i hi nhng iu kin g qu ng, m ch mun gim thiu s ph
thuc gia Min Nam vi Hoa K qua bn tuyn b chung. Cao im ca s cng
thng n vi Bunker vo lc 11 gi m ngy 15 thng 10 khi Washington a

ra thi im Bunker phi thi hnh lin ngay khi cuc in m chm dt.
Ellsworth Bunker li b dng dy vo lc 3 gi 15 sng ngy 16 thng 10 v
ng 5 gi ri sng, ng thay qun o sa son i gp Thiu. i lc,
Bunker ngh, Washington ngp chm vi cch c x trong mt th gii qu gin d
hay hn th na, trong trng thi bt cn, ca mt k c nhiu quyn lc. L tt
nhin nhng bt ng cng xut pht t Si Gn bi v c 12 ln xy ra s khc
bit quan im gia hai Th . V th mi khi Washington gp phn ng th mi
vic xy ra dn Bunker v B Tham Mu ca ng, d l ban m.
Sau Bunker gi in thoi cho Thiu vo 7 gi sng ngy 16 thng 10 (gi
Si Gn) tho lun v bn d tho chung c th cng b nu H Ni ng
nhng iu Hoa K nu ra. Thiu khng chp nhn mt s im ph thuc
trong bn d tho v xc nh rng ng ta s c mt bn tuyn b ring cho ng
bo Min Nam Vit Nam ca ng nhng s trnh khng cp g n vic iu
kin hay nhng hnh ng h tng ca pha Bc Vit.
Thiu sau hp vi Hi ng An Ninh Quc Gia v hai v Ch Tch Lng
Vin Quc Hi. Ph Tng Thng K cn xem bn d tho tuyn b chung. ng ta
c chm cho mi ngi c mt cng nghe ri ni: Chng ta khng th chp nhn
bn d tho ny c. N m h qu.
Theo K, hin trng Mt Trn Gii Phng Min Nam khng r ngha: Chng
ta phi phn bit nhng vn cn bn ny trc khi chng ta ng n Paris.
t vn hp php ca mt mt trn chnh tr do H Ni dng ln ti Min Nam
Vit Nam, K gin tip i hi mt s ti xc nh hin trng hp php ca chnh
ph Si Gn ti Min Nam Vit Nam. K i hi kt qu chung cuc ca s
thng thuyt c gii quyt, trc khi c cuc tho lun c bt u, l mt
cu hi khng tng nhng li l mt toan tnh nhm cnh gic Thiu, ngi
tuyn th bo v chnh quyn Si Gn trc s xm lng ca cng sn.
Thiu sau ni vi Bunker: ng t ti vo tnh hung kh khn v cng
khi gp ti hm sng sm ngy th t (16 thng 10 lc 7 gi sng). Ri tip: ng
hy hi H Ni, nu h ng tr li th bn tuyn b chung ngng oanh tc ch cn
mt trong vi gi l xong. Ti gi li ng yu cu l khng ph bin n bt c ai
(d tr trong trng hp H Ni khng chp nhn) v chnh ti s nghin cu v
chp nhn phn ln nhng h trng lin quan n x s ti m khng ai c
quyn bit. Ti cng s gii thch cho Hi ng An Ninh Quc Gia bit v s kh
khn c bit trong trng hp ny. Nu tit l, ch trong vi gi nhng d phng v
tin n s n ngay Paris, n ngay Washington, n ngay ti y v bt c ni
no. ng bo chng ti phn ln u nhy cm v cng khng hiu r cc s kin
c. Ti trong mt tnh hung tht kh khn v cn phi tuyn b ln iu g
trn an s s hi v tht vng ca h. Sau phin hp vi Hi ng An Ninh Quc
Gia, mi chuyn b tit l ra ngoi, v nu ti cng Th Tng chp nhn nguyn
tc n hi ngh m khng xc nh r hin trng ca Mt Trn Gii Phng Min
Nam th phn ng bo ng c th xy ra ngay ti y. c nhng tin n nh
dn chng xung ng biu tnh chng chnh ph, v K ra lnh nm bom Dinh
c Lp nu chp nhn bn d tho y. Tin n s m st ti v nhiu chuyn khc
na...
nhng ngy u thng 3, Bunker thng bo v Wasington. Thiu s
bng mi cch gi mi lin h cht ch vi Hoa K mt khi nhng ngh tin
khi v cuc ha m pha Hoa K ng ta cm thy chp nhn c, d K c
lm bt c iu g. Thc t, bn tho tuyn b chung, khng xc nh r rng v
hin trng ca Mt Trn Gii Phng Min Nam, iu ny to nn phn ln dn
chng Min Nam Vit Nam lo s Hoa K s b ri h v chnh K gn y cng a

ra cng nhn nh nh th trc cng lun.
Trong thng 10, tin n o chnh lt Thiu c loan truyn rng ri
trong dn chng. Mt tin n Si Gn cho bit. Tng Thng tranh c Nixon h tr
cho mt lnh t i Vit ang c k hoch o chnh. Mt tin n khc, Tng Thng
Johnson cng ra lnh lm cuc o chnh sau hnh thnh mt chnh ph lin
hip nhm gip ng c vin Tng Thng Dn Ch Humphrey. Li mt ngun n i
khc, nhng nhn vt cao cp Vit Nam ng h Nixon t lm mt cuc o chnh
nhm chng t Si Gn khng n nh, ng Dn Ch lnh o khng uy tn
ti Vit Nam v cui cng l gip Nixon trong cuc tranh c. Ngy 8 thng 10, Thiu
t Qun i trong tnh trng bo ng, chun b i u, m tin n lan rng
khp ni, l nhng phn t Cng Gio chng cng v lc lng Khng Qun ang
sp sa bo ng.
Ti Hoa K, ngy 12 thng 10, Mc George Bundy a ra li ku gi xung
thang chin tranh. Bundy tng ng vai tr ch yu trong vic thit lp chnh
sch, Qun i Hoa K phi trc din cuc chin ti Vit Nam, nay th chnh ng l
ngi ku gi gii gii cuc chin.
Bunker li gi ln na cho Thiu vo tra ngy 16 thng 10, ngay sau khi
Thiu hp xong Hi ng An Ninh Quc Gia. V Tng Thng Min Nam Vit Nam
ni vi Bunker, tt c thnh vin trong Hi ng u nghin cu v rt quan tm vai
tr ca Mt Trn Gii Phng Min Nam ti bn hi ngh. Thiu ni, iu quan trng
nht m mi thnh vin trong Hi ng An Ninh Quc Gia lu l Mt Trn Gii
Phng Min Nam s phn bi chiu bi m h tng dng ra tr thnh mt
phn t ca cng sn H Ni. Chnh ph Min Nam Vit Nam s b tn thng n
mc no v phi i ph ra sao, gi th, Mt Trn Gii Phng Min Nam c c
ring, bng tn ring v nhng du hiu khc ring c sp xp ngi i din vi
chng ti, cn H Ni ngi i din vi Hoa K. iu c ngha l H Ni v Hoa
K thng thuyt vi nhau trn bnh din c nc Vit Nam, cn Min Nam Vit
Nam v Mt Trn Gii Phng Min Nam ch thng thuyt na nc Min Nam m
thi.
Bunker p li, chnh ph Hoa K rt quan tm n vic H Ni c dng chin
thut to Mt Trn Gii Phng Min Nam c mt v tr bit lp. Chnh v th m
ngay t u, Hoa K dng danh t pha chng ti, pha cc ng (our side, your
side) nh mt thc th khng xc nh vai tr r rng ca Mt Trn Gii Phng
Min Nam. Bunker cng ni thm rng, vi s c mt ca Phi on Hoa K v
Min Nam Vit Nam ti bn hi ngh, chng ta c th chn ng nhng mu toan
m H Ni c p t cho vai tr Mt Trn Gii Phng Min Nam.
May sao, s bt ng gia Si Gn v Washington cn ang gay go th cng
l lc H Ni cha chu n bn hi ngh, H Ni khng chp nhn nhng yu cu
m Harriman a ra. Xun Thy i hi Hoa K phi ngng nm bom ngy hm
trc ri hm sau gp H Ni tho lun. H Ni mun t vic ngng nm bom
ca Hoa K nh mt hnh ng v iu kin. H Ni cng khng ng Si Gn
tham d vo cuc thng thuyt ngay t u. Bc Vit mun mu thm na trn
chin trng gy s ch trong cuc tranh c Tng Thng Hoa K.
Harriman v Vance tr li, H Ni c ra mt iu kin mi thm na v
Hoa K khng th chp nhn c. Hoa K i hi, Si Gn phi hin din ngay khi
cuc thng thuyt bt u sau cuc ngng oanh tc. Xun Thy ni s tng trnh
v chnh ph H Ni v i hi ny.
Ti Si Gn, vn ti mt v cuc thng thuyt b tit l, xut pht t
pha chnh ph ca Thiu. Sau khi hp Hi ng An Ninh Quc Gia, B Trng
Ngoi Giao Min Nam Vit Nam thng bo cho cc v i din cc nc ng

Minh c qun tham chin, l Hoa K v Min Nam Vit Nam ang duyt xt v vic
c th ngng oanh tc Bc Vit (iu ny chnh ph Hoa K ch gii hn thng bo
n nhng v lnh o cao cp nht cc nc ng Minh m thi).
Nhn vin Ta i S phi vi vng dn xp v trnh by pha Si Gn nhng
vn ha m nn cng b ch khi no bt u ti Paris. Bunker cng yu cu
Thiu gi kn nhng tin tc ti mt nh vy.
Mc d th, nhiu tin tc lan trn khp Si Gn v vic sp sa ngng oanh
tc. Ri th t suy din, n i ra nhng tin khc, vic ngng bn c th din ra,
vic tr li Paris ca L c Th, sau khi quay v H Ni, vic Bunker c hai cuc
hp vi Tng Thng Thiu hm 16 thng 10.
m 17 thng 10, Bunker hp vi Thiu cng s c mt ca B Trng
Ngoi Giao v C Vn Tng Thng Nguyn Ph c. Pha Hoa K tng trnh l H
Ni va ri li a ra ngh khng mun pha Si Gn c mt ti cuc ha m
Paris. V phi on Hoa K i hi chnh ph Min Nam phi c tham d nh
mt iu kin ngng oanh tc. Thiu hi lng v i hi ny ca Hoa K. ng ta
nhn mnh, chnh ph ca ng qu tht phi ng u vi nhiu kh khn mt khi
Hoa K ngng oanh tc, v cuc thng thuyt ti Paris din ra ch c Hoa K v
vit cng cn pha chnh ph Vit Nam Cng Ha khng c quyn tham d.
Tip tc chun b bt u cc cuc thng thuyt ton din, Bunker nghin
cu nhng ngh ca Thiu thay i trong bn tuyn b chung. Bunker tin rng, ri
ra pha H Ni cng phi chp nhn nhng ngh ca pha Hoa K i li vic
ngng oanh tc v bn tuyn b chung hn phi a ra lin ngay khi H Ni ng .
Ellsworth Bunker mt ln na yu cu Thiu hy gi kn nhng iu c tho
lun trnh nhng s suy din to nn s hoang mang v pha chnh ph Si Gn.
Ngy 18 thng 10, B Trng Ngoi Giao chnh ph Min Nam bo cho v
c vn chnh tr Hoa K bit l Tng Thng Thiu quyt nh, chnh ph Si Gn s
khng tham d bt c mt cuc m phn no ti Paris mt khi Mt Trn Gii Phng
Min Nam c xem nh mt thnh phn ring r. Mt Trn Gii Phng Min Nam
ch c th tham d vi t cch, theo nguyn tc pha bn kia.
Ngy 19 thng 10, Thiu t chc mt cuc hp bo ti ni ngh mt thuc
Thnh Ph bin Vng Tu. Nhng li l ng ta a ra sau cuc hp bo, c
tng thut v to nn n tng nh th ng ta l mt tr ngi chnh cho cuc ha
m. Tht ra nhng nhn nh ca Thiu b din t thiu ng n. Thiu ch
a ra: Cha t c nhng tha thun cn bn gia Hoa K v H Ni. Si Gn
s khng xem Mt Trn Gii Phng Min Nam v cng khng bao gi thng thuyt
nu Mt Trn Gii Phng l thnh phn ring bit hay mt chnh ph ti bn ha
m. Si Gn khng phn i nu Mt Trn Gii Phng c xem l pha H Ni.
Hoa K vn lun lun tham kho vi Si Gn nhng chnh ph Thiu khng
c bit nhng chi tit c th nhng cuc hp ti Paris. Tr ngi chnh trong vic
ngng oanh tc Bc Vit l do H Ni ch khng phi Si Gn. H Ni phi tho
lun trc tip vi chnh ph Min Nam Vit Nam v mc d Si Gn khng c quan
h ngoi giao vi H Ni, Thiu mun tho lun vi nhng nh lnh o min Bc
Vit Nam, nhng ngi to nn cuc xm lng ti Min Nam Vit Nam.
Cui cuc hp bo, Thiu t chi tr li nhng cu hi lin quan n
nhng cuc hp ca ng ta vi Bunker. Thiu cng khng bnh lun g v nhng
ng hay bt ng gia Si Gn v Washington lin quan n cuc thng thuyt
ti Paris.
Khi Hoa K hi kin nhng g Thiu ni trc cng chng chung quanh v
s bt u cuc m phn, Ellsworth Bunker tr li, nhng iu Thiu a ra ch
nhm chn an ng bo ca ng, khng kch v tr khc bit gia Hoa K v Si

Gn, th nhng i vi cng lun, ngi ta c cm tng dng nh Thiu khng
hi lng v tt c nhng tin trnh v cuc thng thuyt, pha Hoa K vn gi b mt
cho n khi mi bn u ng thun.
Cng trong ngy ny, Bunker c Ph i S Sam Berger gp K. K ni:
Chng ti khng phi l mt. Ri thm, Thiu khng bn tho g vi ng. K t
chi ng h k hoch Washington nhm a Si Gn n bn hi ngh v ha s
khng tm cch ng h Thiu. Cng ngy y, Hoa K nhn c tin n. K ra
lnh cho mt s s quan phi cng chun b di bom Dinh c Lp.
Tm kim phng thc p ng phn no nhng i hi m pha Min
Nam Vit Nam a ra nhng iu kin tin quyt cho cuc bt u ha m, Bunker
yu cu B Ngoi Giao v nhng nh m phn Hoa K ti Paris hy quan tm
v gii quyt mt s nhng tr ngi c th a cuc m phn Hoa K ti Paris hy
quan tm v gii quyt mt s nhng tr ngi c th a cuc m phn n ch b
tc, chng hn, tha thun v tr ch ngi, c, tn gi, danh xng cuc hp, phi
on no vo phng trc... Bunker ni , phi gii quyt nhng iu trc, th
chnh ph Si Gn mi chp nhn ni chuyn vi H Ni v Mt Trn Gii Phng.
Ngy 19 thng 10, trong bui ni chuyn vi dn chng Min Nam, trn h
thng truyn hnh vo bui chiu, Thiu li gia tng nhng i hi phi p ng
trc khi Si Gn n d ha m Paris. ng ta mun H Ni phi chp nhn mt
s iu kin trc khi cuc oanh tc ngng.
Hu qu nhng iu Thiu tuyn b lm cho Sam Berger v Bunker phi
gp ng ngay sng ngy hm sau vo lc 10 gi. Ellsworth Bunker i thng vo vn
, rng Hoa K rt quan tm v nhng quan im m Min Nam Vit Nam a ra
trc cng lun vo ngy va qua, rng ni dung cc cuc hp mt vi H Ni ch
c vi c vn c bit ca Tng Thng Johnson c bit m thi. V rng, trong
nhng li tuyn b chnh thc ca pha Hoa K ph bin n bo ch, lun lun gm
mt cu ngn gn v gii hn: Khng c mt s thay i cn bn no v tr (c hai
pha). Khng t c mt tin b c th no. Tri vi lng l nghin cu
Washington, Bunker tip, th ti Si Gn, cc vin chc chnh quyn a ra trc
cng lun, k c cc cuc hp bo, nhng iu kin Hoa K ngng oanh tc.
Bunker hi nh li, ton b ni dung cc phin hp ca Hoa K, ng ta
thng bo v tho lun vi Tng Thng Thiu trong phin hp ngy 13.10. Ellsworth
Bunker bo Thiu bit, v v Tng Thng Min Nam cng ng vi quyt
nh ca Washington, l ngng cuc oanh tc t trn nhng hiu bit mt
c tha thun gia Hoa K v H Ni m qua , sau khi cuc nm bom va thc
hin, H Ni tip tc phi tho lun vi Hoa K v nhng hiu bit ng
ni trn.
Chnh nhng s ng ca Thiu, Hoa K xem l nhng iu kin c bn
thm vo bn d tho nhng i hi ca pha Hoa K vi cng sn Paris. Mc
d nhng g Hoa K ngh, trnh by r rng v c Tng Thng Thiu ng ,
th nhng khi a ra trc cng lun, Thiu li nu ra nhng khc bit chung quanh
iu kin Si Gn tham d vo cuc m phn ti Paris.
Bunker cho rng, trong mt cuc xung t hay trong cuc chin tranh, ch cn
mt bn ni chuyn vi i phng t c bn tha c. Hoc ch m phn
pha bn kia m khng cn xc nh pha bn kia l ai. Hoa K khi tho lun pha
bn kia khng cn xc nh l H Ni hay Mt Trn Gii Phng. Theo nguyn tc
pha chung ta, pha bn kia Washington v Si Gn lun ng v mt pha trong
mi tin cy ln nhau, tri li ng Minh chng ta khng th kim sot c pha
i phng.
Cui cng, theo Bunker, Mt Trn Gii Phng l mt i cc trong cuc chin
v v th khng th y h ra khi cuc thng thuyt. Ngay c Ph Tng Thng
Nguyn Cao K, Bunker nh li, khi cn l quan st vin thng trc ca chnh ph
Min Nam Vit Nam cuc ha m, cng xc nh nhng tr ngi v a ra
nhng phng thc gii quyt: Trn nguyn tc, chng ti phn i vic chp
thun Mt Trn Gii Phng Min Nam tham d cuc m phn, nhng nh l mt
hin hu v thc th, chng ti bit, h cn phi c mt trong cuc thng thuyt.
Mi mt 5 thng, Bunker cho bit, Hoa K mi buc c H Ni cht nhn
nhng hiu bit mt trc khi cuc ngng oanh tc c thi hnh. By gi th
Washington ch H Ni p ng. ng khc, nu H Ni chp nhn bn d tho
ca Hoa K v xc nh thi gian bt u c nhng phin hp nghim chnh ti
Paris, tri li, Si Gn t chi tham d v l do Mt Trn Gii Phng cng c c
mt, th quan h gia Si Gn v Washington li tr thnh vn nghim trng.
Nghim trng hn c vic Si Gn t chi tham d vo cuc thng thuyt ha
bnh, s l s kh hiu i vi qun chng M, v ng thi nhng thin cm m th
gii vn dnh cho Si Gn s gim i.
Bunker gii thch cho Thiu, vic khc t ca ng ta vo cuc thng thuyt
vi pha bn kia, s to cho mi ngi ngh rng, chnh ph Si Gn thiu t tin
sc mnh ca h v v th, khng kh nng dn bc vo bn thng thuyt
vi phe cng sn.
Tng Thng Johnson, Bunker k li, cng hon ton xc nh, Tng Thng
Thiu, v lnh o ca mt quc gia c ch quyn, do th m ng ta c nhng quyt
nh ring theo quyn li ca t nc ca ng ta. Trc mt, Hoa K cha nhn
c mt s tr li no ca H Ni, th nhng, mt khi c s ng thun ca cng
sn, Hoa K bt buc phi p ng da trn nn tng v quyn li ca dn tc Hoa
K.
Bunker gii thch, l quan im ch yu ca Washington v v th s khng
c nhng cu hi vin vng xc nh v tr ca Mt Trn Gii Phng tham d vo
cuc thng thuyt m then cht l vn chm dt cuc chin tranh. Ellsworth
Bunker cng lu nu cng lun bit c c s khc bit v quan im gia Hoa
K v Vit Nam Cng Ha th H Ni s khng b qua c hi to thm s
phn ha gia cc ng Minh chng ta.
Ri ra H Ni s phi chp nhn 3 i hi c bn m Hoa K t ra nu h
cn mun tip tc cuc thng thuyt. Th nht, lp tc c nhng cuc thng
thuyt ng n sau khi Hoa K ngng oanh tc. Th hai, khng vi phm vo Vng
Phi Qun S. Th ba, ngng mi hnh thc tn cng vo cc Thnh Ph ln Min
Nam Vit Nam. Ch khi no H Ni ng , Tng Thng Johnson mi ra lnh ngng
oanh tc v bt u chnh thc ngi vo bn hi ngh vi pha bn kia.
Bunker ni vi Thiu tip, y khng phi l thi im hai ng Minh
chng ta chia r. Cng chng phi l lc nh lnh o Min Nam Vit Nam xao
xuyn, s hi hay thiu t tin. Lc ny l thi gian i hi Hoa K v Si Gn by t
cng ng chung chin tuyn, cng lm vic, cng chin u t mt tin trnh ha
bnh trong danh d v cng bng.
p li Bunker, Thiu ni: Chng ti khng phn i vic ngng nm bom.
Mt nm trc, ti a ra nhiu iu kin, nhng ti bit h khng th p ng.
V cng l iu khng thc t nu chng ta i hi h qu nhiu. Th nhng pha
Hoa K ch t ra c ba iu kin tin quyt th qu khng .
Thiu tip, hai Ch Tch ca Lng Vin Quc Hi cng nh tt c cc thnh
vin trong Hi ng An Ninh Quc Gia u khng xem vic tham d ha m Paris
l tm mt s chin thng. Hn th na, Thiu ni, tt c trong Hi ng An Ninh
Quc Gia u ng v chp nhn s c mt ca Mt Trn Gii Phng ti cuc

ha m. Vn l chng ti khng chp nhn s hin din ca Mt Trn Gii
Phng nh th mt phn t bit lp. Qu ng ch no? Thiu hi Bunker.
Thiu gii thch, mt s tin tc b tit l ra ngoi l iu kh trnh c khi
a nhng vn sng cn ca t nc ng tham kho vi mt s nhn vt trng
yu khc ca Min Nam. Thiu hi, hin trng ca Mt Trn Gii Phng gii quyt
trc cha? Bunker p: Mt vi chi tit nh c ca mt trn, danh xng... s c
phi on Hoa K ti Paris mang ra tho lun. Nhng im mu cht, H Ni v Mt
Trn Gii Phng, t h a ra trc cng lun rng Mt Trn Gii Phng l mt
phn t ca phi on H Ni v khng phi l mt pha ring bit, th Hoa K
khng th cng bch H Ni v cng khng th n phng thc hin c iu
ny.
im ny, Thiu by t v e ngi v nghi ng ca c nhn ng: iu y
d dng i vi cc ng, vi Hoa K, mt cng quc n bn hi ngh cng vi Mt
Trn Gii Phng m khng cn xc nh cn bn h l ai, nhng li khng d dng
i vi chng ti, mt nc nh. Ti khng ngh, ti khng mnh bc vo
bn thng thuyt. Nhng qun chng li khc, mi ngi mang mt tham vng v
h s li dng yu t c bn ny gy kh khn cho chng ti. Ti l mt Qun
Nhn v ti cng chun b i ph nhng bt trc c th xy n. Nhng ti
phi ni r rng, s c nhng hn lon v bt n theo sau, nu vn trn tr thnh
ti tho lun lan rng c nc. L do l dn chng s hi cc ng s b ri chng
ti nh trng hp nc Php lm vo nm 1954.
p li. Bunker ni vi Thiu, Washington xc nh r rng vi Tng
Thng K v vi mt s cc Tng lnh chnh trong Qun i, l Hoa K khng ng
h cho bt c mt cuc o chnh no.
Thiu, nhm gii thch nhng iu ng tuyn b trc cng lun va qua, ni:
Ti cn ng h tr. Nhng iu ti thc hin v tuyn b ti y l nhng bc
thit cho x s ti, mc d ti bit l iu Hoa K khng th cm thng c.
Ri tip, nu cuc oanh tc c ngng, dn chng Min Nam s hiu rng
l mt n lc tin ti ha bnh v h chp nhn iu nh th mt s xung
thang chin tranh ca pha ng Minh i li mt vic lm tng t pha bn
kia. Theo Thiu, vn ch yu c th gy ra nhng bt n ti Min Nam l chnh
ph Si Gn c quan im nh th no v pha Mt Trn Gii Phng tham d vo
bn hi ngh.
n lc cui cuc hp, Bunker nhn mnh, ng hy vng Thiu t ch khi
tuyn b trc cng lun trnh i nhng bt li v k hoch m phn. ng thi
Bunker cng gii thch thm, mc d c nhng kh khn ti Min Nam Vit Nam lm
chn bc vic Thiu n bn ha m, th nhng khi ghi nhn rng, phn ln dn
chng Min Nam Vit Nam mi mt v chin tranh v mun cuc xung t c
kt thc. Bunker tip, bi th, trong khi c mt s phn t ch trch vic ng tham d
vo cuc thng thuyt th cng lc y phn ln dn chng Min Nam kch nu
ng khng tham d vo cuc ha m. Thiu p li, ng ta lun c c vng mong
mun c mt nn ha bnh ti Min Nam Vit Nam v cng chnh v l , ng
tm kim mt phng thc no , t tn thng nht, chnh ph ca ng c th
c mt v tho lun trong cuc thng thuyt.
Bui chiu tip theo, ngy 21 thng 10, on thng thuyt M ti Paris ln
gp on Bc Vit. Chnh thi im ny, Harriman v Vance nhn c ch th v
nhng mc tiu t Washington bt u tho lun vi H Ni v nhng tha thun
mt. Bunker c Washington tham kho v hi kin, nhng iu khon no
ng b mt, chnh ph Si Gn c th chp nhn c. H Ni d tr a ra
bn tuyn b, vic ngng oanh tc l v iu kin v cc cuc thng thuyt s

c din ra gia 4 thnh phn. H Ni vn tip tc ln trnh t ng pha chng
ti, pha cc ng nh l mt nguyn tc ti bn hi ngh.
H Ni vn gi kn, cho n pht cui mi a ra:
A. - Da trn nguyn tc cn bn nhng iu m chng ta tho lun, Hoa
K s ngng v iu kin tt c trn khng, trn bin, pho kch t cng tt c
nhng hnh ng khc v v lc chng li nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha
(H Ni) vo ngy...
B. - mu tm mt gii php ha bnh cho Vit Nam, mt cuc m phn
bao gm (nhng i din ca) Vit Nam Dn Ch Cng Ha, Mt Trn Gii Phng,
Hoa K v Vit Nam Cng Ha (Si Gn) s c t chc ti Paris vo ngy...
B Ngoi Giao cm thy H Ni nng tm vc vai tr ca Mt Trn Gii
Phng ng nh Si Gn tng quan tm v H Ni cng to nn s m h gia
t ng chnh chng ta v ng minh chng ta. Harriman v Vance cng chun b
a ra li cng b gia Hoa K v H Ni lin quan n cuc hp gia hai bn.
D bn tuyn b ca Washington chung vi H Ni hay ring r, Bunker cng
c yu cu thuyt phc s ng ca chnh ph Min Nam Vit Nam. t
c s chp nhn ca H Ni ln Si Gn v nhng vn m Hoa K a ra,
khng phi l iu d dng nu khng mun ni Hoa K tr thnh mc tiu chng
i ca c hai pha.
Ngy 22 thng 10, Sam Berger v Bunker li hp vi Tng Thng Thiu hn
mt gi gii quyt mt s im m chnh ph Si Gn a ra. Thiu cho hai v
i din Hoa K bit l trong ln tho lun hm 13 thng 10, ng ta ng vi
ngh ca Hoa K nhiu vn , ngoi tr s tham d ca Mt Trn Gii Phng Min
Nam khng c xem l mt thnh phn ring r. Thiu cho bit ng ta sn sng
tho lun mt cch nghim chnh nu H Ni thc tm thng thuyt vi Si Gn.
Th nhng Thiu e ngi H Ni chng nhng khng c thin ch m cn c th
bc ra ngoi phng hp khi phi on Si Gn pht biu.
Bunker p li, Hoa K khng th can d vo hnh ng nh th ca H Ni,
nhng qu tht, nu c trng hp y xy ra, Phi on Hoa K s tc khc c
phn ng v thi nh th. Thiu ni, trc khi cuc thng thuyt bt u, ng ta
mong mun c H Ni ln Hoa K hiu rng cng sn H Ni phi trc tip v
nghim chnh thng thuyt vi Min Nam Vit Nam. Nu c c mt s bo m
nh vy, Thiu tip, ng bo Min Nam Vit Nam ca ng s khng quan tm v
s c mt ca Mt Trn Gii Phng ti bn hi m.
p li kin Thiu a ra, Bunker cho l mt iu nguy him. Theo
Bunker, H Ni c th ng mt s cam kt nh th theo cch D nhin l chng
ti s ni chuyn trc tip vi Si Gn v cc vn A,B,C nhng chng ti cng
d on Si Gn s phi ni chuyn vi Mt Trn Gii Phng Min Nam v cc vn
X,Y,Z. Nh th c ngha l chng ta to cho Mt Trn Gii Phng mt v th
bit lp. Bi vy, theo Bunker, tt nht l iu kin ca Thiu khng nn nu ra,
Si Gn c th ni chuyn vi mt trn theo thi im v ch m Si Gn la
chn. Phin hp chm dt, chng t c s ng thun no ca Thiu.
Ngy hm sau phin hp li tip tc. Pha chnh ph Min Nam Vit Nam c
Thiu, K v B Trng Ngoi Giao tham d. Thiu v K xc nh chnh ph Si
Gn ch chp nhn tham d thng thuyt mt khi ba iu kin tin quyt c p
ng:
Th nht, H Ni xc nh l s thng thuyt vi Si Gn.
Th hai, H Ni t ra c thin ch tho lun nghim chnh khng tro tr hay
tuyn truyn.
Th ba, Hoa K bo m Mt Trn Gii Phng khng tham d vi t cch

mt phn t c lp.
Bunker p li, trong cc bn tuyn b gn y, H Ni xc nh h mun
c cc cuc thng thuyt nghim chnh bao gm c Si Gn. Lun lun Phi on
M ti Paris ph nhn nhng chin thut ca H Ni nhm gt b, gim nh vai
tr hoc p buc chnh ph Si Gn phi thng thuyt vi Mt Trn Gii Phng.
Bunker nhn mnh, Hoa K chng nhng khng bao gi ng vi H Ni v tnh
cht hp php ca Mt Trn Gii Phng m cn xem mt trn l mt b phn do H
Ni dn dng v v th khng c coi y php l nh th mt quc gia ring
r.
Thiu ni, vic Hoa K ngng oanh tc khng phi l iu quan trng, chng
qua, ch to cho dn chng Min Nam Vit Nam ngh rng vic ngng nm bom s
a n chm dt chin tranh v H Ni s buc phi thng thuyt vi Si Gn v
nhng iu m ng tng ni vi Bunker. Theo Thiu, kh khn chnh l dn
chng Min Nam s khng hiu ti sao chnh ph ca h li ngi cng bn vi pha
Mt Trn Gii Phng v ri phn ng xy ra vi nhng tht vng v s hi, hu qu
l tim lc Qun i s gim i v Chng Trnh Bnh nh s chm li.
Bunker nhn vn nn trn tri ngc. Theo ng, chnh ph Min Nam Vit
Nam hin ti mnh v vng vng hn bao gi, v iu ng tng trnh v
Washington. Nu Thiu, K v Hng xem l nhng thnh qu t c do
chnh quyn ca h lnh o v gii thch cho dn chng thy c rng, vic H
Ni phi chp nhn ngi vo bn thng thuyt v chnh ph Si Gn vng mnh.
Si Gn n bn hi m v cng sn H Ni nhn ra h v phng tm chin thng
bng qun s v v th, n lc h phi thng thuyt vi chnh ph Si Gn.
Vn ch yu c t ra, theo Ellsworth Bunker, lc lng i phng b
ng Minh nh bi ti chin trng Vit Nam v buc h phi n Paris, do ,
ng Minh vn gi th mnh nh cng sn qua cc cuc thng thuyt.
Ph Tng Thng K thm vo, chnh ph ca ng khng mun n nhn
nhng nguy him qua cc cuc thng thuyt v mong mun Hoa K gii thch cho
dn chng Min Nam hiu rng, chnh ph Min Nam khng bt buc phi thng
thuyt vi Mt Trn Gii Phng.
Bunker phn ng: ng l mt nhn vt lnh o, tha Ph Tng Thng, iu
ch to thm s phc tp vi dn chng.
Tip theo, K than phin, thi im ny khng ng lc. Dn chng Min Nam
s cho rng, do cuc bu c ca Hoa K, m Si Gn phi ni chuyn vi H Ni.
Bunker p li, cuc bu c ca Hoa K khng c g lin quan n vn
ny. gn 6 thng qua, Hoa K c gng buc H Ni phi chp nhn xung
thang chin tranh v ni chuyn vi Si Gn. Hoa K khng th gii quyt c
nhng vn ch yu v thc bch h phi ni chuyn vi chnh ph Min Nam Vit
Nam. Gi y H Ni chp nhn li yu cu ca Hoa K.
Kt thc phin hp, Bunker ni rng, c mt vi tin trin Paris v H Ni
p ng mt s iu kin tin quyt do Hoa K nu ra. Vn cn li l khi no
ban lnh ngng oanh tc v bt u cuc thng thuyt. Bunker hy vng Thiu v
K hiu cho rng nu pha bn kia tha thun vi Hoa K, th Tng Thng Johnson
s ra lnh ngng oanh tc.
Tng Thng Thiu qun i nhng iu m K ni trc : Chng ti
khng s phi i u vi cng sn nhng cn cc ng ln ting vi ng bo
chng ti l chng ta khng bt buc phi thng thuyt vi Mt Trn Gii Phng.
Bunker khng thng bo cho cc nh lnh o Si Gn bit l H Ni
yu cu mt tha thun vi Washington, lin quan n cc cuc thng thuyt gia
bn thnh phn. Mt s tha thun nh th s lm cho Min Nam Vit Nam xem
nh mt vi phm n quyn t quyt v c lp ca quc gia ny v t mi vn
m Hoa K buc H Ni chp nhn u tr nn v ch. Th nhng
Washington khng chp nhn tha thun mt y do H Ni yu cu v v th,
Bunker cm thy khng cn thit thng bo n Thiu v cc nh lnh o Min
Nam Vit Nam khc.
Ngy 25 thng 10, B Trng Ngoi Giao Dean Rush gi in vn sang
Harriman v Vance, ch th hai ng p lc mnh vi phi on H Ni phi gt b
nhng tr ngi khng cn thit bn tuyn b sm c ph bin. Tip theo l
vn thi gian. Khi no th cuc ngng oanh tc bt u thc hin? Ngy 2 thng
11, cuc hp u tin bt u nh tho lun ln trc, nay c cn gi ng thi
im na khng? H Ni by gi li mun c mt s thay i.
Cng ngy hm y, Bc Vit vn trao i mt vi Hoa K, Xun Thy vn tip
tc tho lun v thi im nhng cho bit, ngy n nh ch c H Ni chp nhn
sau khi Washington ng mt m H Ni yu cu.
Trong nhng ngy ny ti Si Gn, nhng tr ngi trong bn tuyn b chung
cng xy ra gia nhng chuyn vin c trch chnh tr Ta i S vi B
Trng Ngoi Giao Vit Nam Cng Ha. Nhiu vn phc tp li c t ra
chng hn nh phn ng chnh tr, danh d, l do, s xc ng ca qun chng...
dng nh ko di bt tn...
Cui cng, ngy 28 thng 10, Bunker li gp ring vi Tng Thng Thiu
nhm chun b ln cui bn son tho cng b chung. ng ta ni vi Thiu, Hoa K
khng th i xa hn nhng iu m chnh ph Si Gn i hi ngoi tr nhng
iu m hai bn tho lun v ng trc y. Bi vy, chnh ph ca Thiu
hy quyt nh c ng chung trong bn cng b vi Hoa K hay khng l quyn
ca Thiu. V Bunker cng lu vi Thiu. Min Nam Vit Nam hy nhanh chng
quyt nh v nn a ra nhng li nhn nh mt khi H Ni p ng ngh ca
pha Hoa K, ku gi cc bn bt u c nhng cuc m phn nghim chnh
chm dt chin tranh Vit Nam. Nu Min Nam Vit Nam li t ra nhng iu kin
mi v khng tham d vo cuc m phn nhm chm dt chin tranh th
Ellsworth Bunker e ngi, Thiu khng th lng trc c nhng kh khn, hu
qu xut pht t vic chnh ph Si Gn vn cng quyt n phng theo ui
chin tranh.
Thiu cng ng l ng ta quan tm n hu qu nh th nhng Thiu ngh,
Hoa K v Min Nam Vit Nam c nhng cam kt cn bn. Kt thc cuc trao
i. Thiu ni vi Bunker: Ti khng ngh l cn i hi g thm na.
Cng ngy y, Bunker li gp Thiu, K v B Trng Ngoi Giao cng c
mt. Ellsworth Bunker tho lun vi cc nh lnh o Min Nam. H Ni mong
mun cuc m phn s bao gm 4 lc lng: M, Si Gn, H Ni, Mt Trn Gii
Phng. Cn Si Gn th ch mun c 3 l M, H Ni, Si Gn. Theo Bunker, tt
nht l ng t i hi ny trong bn cng b chung.
Sau khi bn d tho tuyn b chung hon tt, K ln ting: Mt cch
thng thn, chng ti khng hi lng, nhng vi bn cng b ny (sau khi thay
i mt s t ng), chng ti c th trn an ng bo chng ti nu cuc m phn
ko di trong nhiu thng, chng ti c th ngn chn c cuc khng hong v
tinh thn v pha chng ti.
Bunker phn ng, nhn nhng cuc m phn di v tr ng nh th l
hon ton sai lm. Si Gn nn hiu v nn by t y l mt thng li mt khi H
Ni chu ngi vo bn m phn vi Si Gn.
Cng thi im y, Tng Thng Johnson ch th Tng Abrams hy duy tr

p lc qun s ti a vi qun cng sn H Ni v ch ng cc cuc hnh qun ti
Min Nam Vit Nam thay vo nhng bt li mt khi ngng tn cng lnh th Bc
Vit.
Thi im quan trng n vi Thiu ngy hm sau, khi B Ngoi Giao bo
cho Bunker bit, H Ni ng ngy ngng oanh tc l 30 thng 10 lc 8 gi sng
(gi Si Gn) v phin hp u tin cc bn ti Paris s bt u vo ngy 2
thng 11. Theo ch th ca Tng Thng Johnson, Bunker n gp Thiu tho
lun v xc nh thi im c bn tuyn b chung. l lc 8 gi sng ngy 30
thng 10 (gi Si Gn) v 7 gi chiu ngy 29 thng 10 (gi Washington). Bunker
cng c ch dn thng bo cho c nhn Thiu bit, Tng Thng Johnson
khng c nh ngng hn hon ton cuc oanh tc v Johnson mun cho c nhn
Thiu bit iu Thiu c quyt nh v nhng d tho.
Bt tay Bunker, Thiu ng ngy v gi a ra li cng b chung. Nhng
ngy 2 thng 11 l qu sm v qu nhanh cho phin hp u tin vi cng sn.
ng ta hi Bunker, nu c th c, di phin hp u tin li li vi ngy. Khi
Bunker hi li Thiu, chc chn l ngy no, Thiu ni, ng ta cn tham kho kin
vi Ph Tng Thng K. Thiu khng mun c mt quyt nh n phng mc d
vi t cch l Tng Thng, Thiu c th quyt nh ngay iu .
Thiu hi, ti sao phi cn a ra li tuyn b ngng oanh tc qu sm?
Bunker p li, Hoa K tho lun sut 6 thng qua t c s thng
thuyt bt u v by gi Washington phi xc nh ngy v thi gian H Ni a ra
h khng cm l do tr hon.
Ti hm , Thiu hp Hi ng An Ninh Quc Gia. Lin sau phin hp ,
Bunker li ni chuyn vi Thiu v K l Tng Thng Johnson ngh l ng ta phi
a ra li tuyn b ngng oanh tc vo ngy hm sau v c ngy hp u tin ti
Paris cng khng th i li.
C Thiu v K u cho rng h cn c thi gian chun b phin hp u
tin, cn khong 7 hay 10 ngy chn la thnh phn tham d phi on v chun
b tm l qun chng.
Bunker cho bit, mt s tr hon nh vy khng th thc hin c v thm
rng, Tng Thng Johnson cng n bn ha m vi h. Bunker gii thch, Hoa K
v Min Nam l bn v cng l ng Minh, tng st cnh trong nhiu nm, bt
chp nhng thit hi to ln ngay ti Hoa K hay ngoi quc, v by gi mi vic
chun b, Tng Thng Johnson mong mun Si Gn hp tc vi ng.
Thiu ni vi Ellsworth Bunker, ng ta bit l trng hp rt cp bch nhng
ng ta mun tham kho vi Hi ng An Ninh Quc Gia.
Bunker ni, Hoa K cn s xc nh ngay ti nay v Bunker s gp li Thiu
sau khi Hi ng An Ninh Quc Gia hp. Ellsworth Bunker gi v Washington bo
cho bit l Si Gn cha sn sng mc d Hoa K bo cho h bit t lu. Ti
ngh Si Gn s sn sng a ra li tuyn b chung vo ngy mai hay ngy sau
nu chng ta c th hon li phin hp u tin trong mt thi gian ngn. Bunker tin
rng Washington t Thiu vo tnh hung kh khn, qua Thiu cha sn
sng chun b d lun cho dn chng Min Nam trc khi Min Nam Vit Nam
bc vo bn hi ngh.
Lc 1 gi sng ngy 30 thng 10 (gi Si Gn) Bunker tr li Dinh Tng
Thng. Ch c B Trng Ngoi Giao, khng c Thiu, tr li cho Bunker. B
Trng Ngoi Giao cho Bunker bit cc Ch Tch Quc Hi Lng Vin Quc Hi
khuyn co Thiu phi ch phin hp Lng Vin chp thun v trao quyn cho
Thiu c vo bn thng thuyt vi H Ni. ng ta cng bo cho Bunker l Thiu
va nhn c mt in vn t v i S Min Nam Vit Nam ti Paris bo cho bit

l Averill Harriman ni: Hoa K khng phn i mt phi on ring bit ca Mt
Trn Gii Phng Min Nam n t H Ni. V rng: Hoa K khng th buc H
Ni a ra li cam kt l h s c nhng cuc thng thuyt trc tip vi Si Gn.
B Trng Ngoi Giao Min Nam Vit Nam ni thm, nhng iu Harriman a ra
dng nh c s uyn chuyn, thay i so vi bn tuyn b chung. ng tip, mun
c thm thi gian nghin cu v chun b phi on n Paris.
Bunker cc lc phn i cho rng Hoa K cha bao gi c chnh ph Vit
Nam thng bo v vic cn phi c Quc Hi cho php n bn hi ngh. Hoa
K i hi pha H Ni nhng iu kin, v Thiu ng , v gi ny H Ni
chp nhn nhng d tho y. Nhng iu a ra hm nay ngoi nhng g
tho lun hm 13 thng 10.
Ni mt cch cng bng, nhng iu khon trong hin php Min Nam Vit
Nam mt phn ln do Hoa K ngh nhm bo v x s ny, v gi y cng
chnh hin php y l bc cn v s ng gia hai chnh ph ng Minh.
Tr li vn v i S Min Nam ti Paris nhn nh nhng pht biu ca
Harriman, Bunker gii thch Hoa K khng bao gi t b c hi ni vi H Ni l
h phi hiu nhng thnh phn tham d ha m c xem nh hai pha. Xa hn
na, Bunker khng hiu l Harriman c tuyn b vi ni dung nh th khng, th
nhng iu r rng l Tng Thng Johnson ch th cho Bunker trnh by vi Si
Gn v mt s nhng iu kin m Hoa K bo m s bo v n. Tt c nhng s
kin trn Bunker gii thch v Thiu ng . Bunker xc nh, chnh ph Hoa
K khng bao gi t b nhng iu cam kt.
Bunker ni vi B Trng Ngoi Giao Min Nam l Washington cn s tr li
dt khot ca chnh ph Si Gn, ng hay khng, v nhng d tho ca Hoa K.
Washington c th khng dng li d l phi n phng, nhng Tng Thng
Johnson mong mun l c s5 hp tc ca chnh ph Si Gn.
Ellsworth Bunker hi ng B Trng Ngoi Giao Vit Nam, nu ng mun,
chng ti c th tng trnh v Washington l Si Gn by gi khng ng tip tc
tin ti nhng iu cn bn m hai chnh ph tho lun v ng . B Trng
Ngoi Giao Min Nam phn tch, tha thun trc kia nh Bunker bit, s dng
trong tuyn b chung, by gi Harriman din dch c v m h. Th n, Tng
Thng Thiu mong mun cng tc vi pha Hoa K nhng ng ta cn c thm thi
gian v chnh ph chng ti khng th tr li l khng.
Ellsworth Bunker kt thc cuc trao i vi Nh Ngoi Giao Min Nam trong
khng kh cng thng v by t rt tic l chnh ph Si Gn t ra khng sn
sng hp tc vi pha Hoa K. Sau Bunker gi v Washington v ngh hon
cng b ngng oanh tc trong 24 gi v phin hp u tin ti Paris s khai din vo
ngy 4 thng 11 thay v l ngy 2 nh d liu. Vic di hon ny, theo Bunker,
gip cho chnh ph Si Gn c thi gian gii quyt nhng kh khn ca h.
Bunker li gi v Washington thm na, nhm gii thch, Hoa K cn phi
by t c s on kt vi Si Gn, v th nn cho Thiu v K thm thi gian
chun b vic cng b ngy nm bom v phin hp u tin ti Paris. Bunker
ngh, Washington cng b vic ngng oanh tc vo lc 8 gi sng ngy 31 thng 10
(gi Si Gn) ngha l 7 gi chiu ngy 30 thng 10 (gi Washington) d phin
hp u tin vo ngy 7 thng 11 hoc tr hn mt hai ngy sau . c nh th
th Si Gn c thm mt tun l hay hn na dn xp cng vic ni b ca h.
Sau thi gian y, nu Thiu v K vn nht quyt khng n bn m phn hoc tm
cch buc Washington tr hon a ra tuyn b chung v vic ngng nm bom, th
Bunker mi c l do ni vi Si Gn, rng Hoa K thc hin tt c nhng g
m Min Nam Vit Nam i hi v rng, v Si Gn khng p ng li ku gi

vo cuc thng thuyt nn bt buc Hoa K phi n phng ni chuyn vi cng
sn H Ni.
Vo lc 1 gi khuya ngy 30 thng 10 (gi Si Gn) Bunker li n Dinh c
Lp chuyn mt cng in m Tng Thng Johnson gi cho Tng Thng Thiu.
Thiu tip Bunker ti phng lm vic ca ng ta, khng xa phng tip tn m Thiu
v Bunker vn thng gp. C hai u dng tr v nc ngt vi thi hi h,
cng thng. Trong cng in gi cho Thiu, Johnson nhn mnh, ng ta ngh rng
Thiu hon ton khng quan tm g n dn chng cng nh chnh ph Hoa K.
Nu Tng Thng Thiu c tnh ngn cn cng cuc ha m, iu m kh khn lm
mi t c, th dn chng nc ny s khng bao gi qun ngi chu trch
nhim hnh ng y, khng mt nh lnh o Hoa K no c th cu vn c v tr
ca con ngi trc qun chng Hoa K.
Vi ngn ng khng n du, Tng Thng Johnson cho rng, nu Thiu l mt
tr ngi cho c hi ca cuc m phn th Quc Hi Hoa K s m nhn vai tr
ny v dt khot quyt nh ngng vin tr cho chnh ph Min Nam Vit Nam
Johnson cng mong Thiu hiu cho, cc T Lnh Qun i Hoa K u cho
rng, nu Thiu l mt tr ngi cho c hi ca cuc m phn ti Paris s tng thm
sc mnh qun s ca Qun i Hoa K cng nh Qun i ng Minh ti chin
trng. Do , theo Jonhson, cc v T Lnh Qun i s lp tc phn i nu c
hi ny, nu v mt l do khng chnh ng no , b b qua.
Thiu cng nhn ra c, Tng Thng Johnson trc din nhng kh khn
to ln, n i phi a ra iu kin bt buc phi m phn n phng. Chng
ta khng th cng bc Min Nam Vit Nam phi thc hin nhng iu m h
khng mun lm. Min Nam Vit Nam cng khng th buc chng ta phi ngng
nhng iu m chng ta phi thc hin v quyn li ca chng ta. Liu Tng Thng
Thiu mun Tng Thng Johnson phi thc hin n phng? Hay l Tng Thng
Thiu c th n phng thc hin?
Tng Thng Johnson ni, ng ta ngh, v lnh o Min Nam Vit Nam mun
li dng tnh trng ri rm v chnh tr ca nc M. Johnson cho rng, nu Thiu
ngh nh th th qu l mt toan tnh ti hi, bi v dn chng Hoa K s c phn
ng gay gt mt khi h nhn din c s hy sinh ca con em h ti ngoi quc
bo v cho nhng ngi c nhng toan tnh khng chnh ng trong cuc bu c
Tng Thng ti Hoa K.
p li in vn ca Johnson, trong s xc ng v trng thi xa cch,
Thiu ni vi Bunker: Cc ng l mt cng quc, cc ng c th ni vi nhng
nc nhc tiu nhng iu cc ng mun. Chng ti hiu rng Hoa K hy sinh
nhiu cho t nc chng ti. Dn chng Min Nam chng ti u bit rng nn c
lp ca chng ti c c l nh s gip ca Hoa K, nhng cc ng khng th
cng bc chng ti phi thc hin nhng iu tri ngc vi quyn li dn tc
chng ti. Cuc m phn ny khng phi l sng cn vi Hoa K nhng l vn
cht sng ca Min Nam chng ti. Ti s c mt thng ip trc qun chng, v
nhn danh c nhn, chnh ph v ng bo ti, t lng tri n su xa v nhng g m
Tng Thng Johnson gip chng ti.
Ri Thiu tr li vn cng in ca Johnson. Theo Thiu, s kh khn
tm mt s ng thun trong cc cuc thng thuyt ti Paris khng phi l vn
th yu nh cng in ca Tng Thng Johnson vch ra m l nhng vn cn
bn h trng i vi Min Nam Vit Nam. Hai vn then cht, theo Thiu l:
Th nht, Mt Trn Gii Phng c phi l mt b phn ca phi on H Ni
ti bn thng thuyt, H Ni c chp nhn iu y khng?
Th hai, H Ni c ng thng thuyt trc tip vi Si Gn hay khng?

Bunker nhm ti xc nh vi Thiu v vic Hoa K hon ton h tr Min
Nam Vit Nam v thm rng, v i S Min Nam Vit Nam ti Paris hiu sai lch
bn cng b v vai tr ca Mt Trn Gii Phng ca Harriman, cn c vo in vn
ca Phi on M ti Paris, Bunker gii thch, khng c s khc bit no gia
nhng g m Harriman ni vi i S Si Gn ti Paris vi nhng g m Bunker
ni vi Thiu. C hai u tin liu rng khng th no i hi mt tha thun
trc ca H Ni qua vic xc nh hin trng ca Mt Trn Gii Phng Min Nam
cng nh yu cu H Ni phi ni chuyn nghim chnh v trc tip vi chnh ph
Si Gn. Chnh v th, chin lc ca Hoa K, trnh nhng iu H Ni c th li
dng, xc nh pha chng ti, pha cc ng.
Thay v gii thch, tho lun, Thiu vn xoay quanh nhng vn tr ngi
nu ra. Bunker cui cng phi ni thng Hoa K khng th no t c s bo
m ca H Ni v hai iu m Thiu i hi. Nu s ng ca Thiu km theo
nhng i hi bo m nh th th ri ra, hai chnh ph Hoa K v Min Nam Vit
Nam s t chn hai con ng khc nhau. Ellsworth Bunker li khuyn co Thiu v
nhng hu qu khng th lng trc c nu Thiu a Washington vo hon
cnh phi n phng hnh ng. Ri Bunker hi Thiu, ng chun b hoc
khng, cng vi Tng Thng Johnson, a ra tuyn b chung trong hai ngy theo
lch trnh sp xp v tho lun vi Thiu trc .
Thiu tr li, ng cn mt tun l k t ngy a ra cng b chung ngng
oanh tc n ngy hp u tin ti Paris. Vn cn thit, Thiu ni, l Si Gn cn
c s bo m trc ca H Ni v vic chnh ph ca ng c quyn tham d
vo cuc m phn.
Bunker kin nhn lp li l Hoa K khng th i hi H Ni mt s bo m
nh th v hi li Thiu, c ng hai ngy 31 thng 10 v 4 thng 11 khng? Thiu
cho bit, ngy 4 thng 11 phin hp u tin khai mc l khng th no chp nhn
c v Thiu cn ti thiu mt tun l t ngy cng b ngng nm bom. Nu c
nh th, Thiu tip, ng ng v thi im hai ngy nh d tr trc. Th
nhng, Thiu cng cn tham kho vi chnh ph ca ng thuyt phc h, nu
khng ng s b c lp v b kt ti.
Khng c g kh khn, Bunker tip li Thiu, trnh ch trch ca chnh ph
mt khi Hoa K tng cng vin tr b p vo ngn khon khim khuyt v ti
xc nh ng h chnh ph Si Gn. Thiu trnh bnh lun v vic gii thch va ri
ca Bunker v thm vo l ng cn tham kho vi nhiu nhn vt lnh o khc.
Thiu s tr li cho Bunker v quyt nh ca ng trong ngy hm y.
Bunker gi in thoi v Washington: R rng l ti khng th c bit cu
tr li ti nay s ra sao. Ti ngh, h c th p ng v cng c th t chi tuyn b
chung vi chng ta vo 8 gi sng ngy mai, gi a phng. Trong trng hp th
hai, ti ngh, chng ta phi ni cho h bit, chng ta chun b hon li phin
hp u tin thm mt tun l. Nhng chng ta khng th tr hon a ra li cng b
ngng oanh tc qu thi gian na m ngy 31 thng 10 (gi Si Gn). Nu h
khng ng th bt buc t chng ta phi tuyn b ring r.
Chuyn chng may li xy ra, cuc thng thuyt gia Washington v Si
Gn tr thnh u mi trong cuc tranh lun Tng Thng gia Hubert Humphrey v
Richard Nixon. Anna Chennault, b v ngi Trung Hoa ca c Claire Chennault,
ngi sng lp i Flying Tigers trong thi Nh Th Chin gip Tng Gii
Thch chng li qun phin Nht, gii thiu v i Din Min Nam Vit Nam ti
Washington vi ng c vin Cng Ha cng nhng nhn vt lnh o ng Cng
Ha.
Ngy 27 thng 10 nm 1968, v i S ca chnh ph Si Gn, qua ng

dy ngoi giao tng trnh vi Thiu l ng ta thng xuyn tip xc vi
nhng ngi thn cn ca Nixon (Bi Dim, trang 245). Trong mt cuc tranh lun
si ni, gay gt vi ng vin Dn Ch, nh nhng yu t ca i S Min Nam Vit
Nam cung cp, ng c vin Cng Ha c c quc gia ngng m khi ng
hng bin tn cng ng Dn Ch. Ngay c Lyndon Johnson, ngi nhn bo
co v s lin h gia b Anna Chennault vi nhng nhn vt cao cp Min Nam
Vit Nam, v ni vi Hubert Humphrey v vn . Trong hi k ca ng cn
ghi li vic Thiu v K t chi khng n bn thng thuyt ti Paris vo cui thng
10 l mt trong nhng l do lm cho ng c vin Humphrey b tht bi trong chin
dch tranh c.
Nhng bt c ai nu c cch nhn khch quan v chin dch tranh c u d
dng nhn ra, chnh Humphrey b p lc nng, phi tho chy ra khi cuc
chin hn l Nixon. Phn ln nhng con b cu tm cch chm dt cuc chin
xuyn qua tha mn nhng i hi ca H Ni l cc ng vin Dn Ch. H ch ng
h Humphrey khi no chnh sch ca ng ta trt b s h tr mnh m cho chnh
ph Si Gn.
Mt thng trc , nh bo Stewart Alsop vit trn t tun bo
Newsweek mt cuc ngng oanh tc, tip theo sau l cc cuc m phn ha bnh
nghim chnh may ra mi cu vn Hubert Humphrey tn ti qua cc cuc tranh
lun. Ngy 30 thng 9, Humphrey ni, ng ta s ngng oanh tc Bc Vit i
ly mt nn ha bnh khng n nh. Sau bi din vn y, cu ni trn c phe
chng chin tranh dng lm tiu vit trn cc biu ng dng ln xe vn ng
tranh c ng h humphrey.
Bunker khng bit nhng iu Thiu ni vi cc C Vn thn cn ca
Thiu ra sao nhng Bunker khng tin rng, nhm gip Nixon nh bi Humphrey,
l l do nh lnh o Min Nam Vit Nam t chi hp tc vi Hoa K, khng bc
vo mt cuc thng thuyt ton din vi H Ni, d vic xy ra ch trc thi
gian ngn ngy bu c quan trng Hoa K. Theo Bunker phn on, l do ch yu
l Thiu tm cch gim thiu nhng nhng b m Hoa K dnh cho H Ni, c
bit l trong cuc tranh c Tng Thng. Thiu ngh, sau cuc bu c, nhng p lc
khng cn nng, Washington sng sut thng thuyt vi H Ni v chng
y Thiu mi bit r quan im ca H Ni v hin trng ca Mt Trn Gii Phng.
Tm l ngi Vit Nam l hay p lc khi i phng ri vo th yu. L
ngi Vit Nam, nhng nh lnh o d H Ni hay Si Gn u ngh rng phi p
lc v i hi ti a s nhng b ca Washington, c th c c, trong ma tranh
c ti Hoa K. Trong khi H Ni chi vn bi i hi ti a s nhng b ca phe
Dn Ch trc khi b phiu th Si Gn, tri li, c ko di cho n khi cuc bu c
ng ng.
Thiu nhn nh, s thay i bt ng ca H Ni mong mun cuc ha m
din ra trc cuc bu c l nhm gip cho cuc chy ua tranh c ca Hubert
Humphrey, ngi m H Ni cho rng d nhng b hn l i th ca ng ta, phe
diu hu, Richard Nixon (Bi Dim, trang 239). Mt khuynh hng thng xy ra i
vi ngi Vit Nam l khng nhn nhng g hin hu m ngi khc thc hin.
Tri li, h d phng nhng tim n m ngi khc s thi hnh. Chnh iu ny l
mt tr ngi to nim tin gia i bn v v th nhng thng thuyt thng xy
ra trong ng vc.
K n, Thiu khng mun cho K ng nhn rng Thiu, v p lc, nn
buc phi chp nhn mt gii php bt li do Hoa K vch ra. Mt khc, i vi cc
nc t do, Thiu c xem l ngi t c tinh thn bi ngoi nht nh nhng nh
lnh o Vit Nam khc. Ring Bunker, ng ta ngh, chng bao gi Thiu l ngi
chu ng sau lng ng ta v mi vic cho Bunker sp xp nh b Anna
Chennault ni.
Vn Min Nam Vit Nam khng phi ch c Harriman i din Washington
thng thuyt ti Paris. Mc d, di mt H Ni, Averill Harriman, theo ch th ca
Tng Thng Kennedy, nm 1962, ng ta thng thuyt v t c mt tha
c y, c nhng b ng H Ni s dng ng mn H ch Minh a cuc
chin vo Min Nam Vit Nam. Chnh v th, ln ny H Ni tin rng Harriman cng
d dng tha mn nhng i hi ca h. Nu Nixon thng, c l Harrriman s b thay
th.
Mt im khc na, vi mt Chin Dch Bnh nh khi u trong vi ngy,
Thiu nhn thy c kt qu. ng ta tin rng, trong vng ba thng ti, k hoch
Bnh nh s t c bng c nm 1967. Mi tun l qua i, chnh quyn ca ng
cng kim sot rng ra ti nng thn, v ngc li. Mt Trn Gii Phng khng cn
t cn dn h kim sot v tuyn truyn. Chnh kt qu , Thiu mun tr hon
cuc thng thuyt.
Trong khi ti Paris, sut trong nhng gi u tin vo sng ngy 30 thng
10, Harriman v Vance gp pha H Ni ti Choisy Le Roi, hi H Ni chun
b tip n tha thun mt hay cha. Tha thun mt y by gi H Ni cm
thy khng cn thit, v H Ni c ng v thi im ngng oanh tc v ngy bt
u cuc thng thuyt m Hoa K ngh khng? Nu H Ni ng , Harriman
v Vance c ch th t Washington thng bo pha Bc Vit bit rng, Tng
Thng Johnson s ban hnh lnh lc 7 gi hay 8 gi chiu ngy 31 thng 10 (gi
Washington) ngng cc hnh ng mang tnh cch qun s trn ton lnh th Min
Bc Vit Nam. Lnh ny c hiu lc 12 gi sau . Johnson s cng b lnh ny
trc cng chng.
Harriman ng thi cng xc nh Hoa K mun thay i phin hp u tin
ti Paris vo thi im sau ngy th t 6 thng 11: iu ny c thc hin cn c
trn cuc trao i gia chng ta, nhng g m cc ng ni v chng ti ni.
Phi on M hi tip, h c th bo co v Washington l pha H Ni ng
theo nhng g m hai pha tho lun t trc.
Xun Thy yu cu c li on cng b trn h trnh ng nhn. Sau khi
c xong, Thy mun ngng phin hp mt thi gian ngn tham kho vi nhng
ngi trong phi on pha H Ni. Sau 30 pht, phin hp ti nhm, Thy ni ng
ta mun tho lun vi im. Theo Thy, gn 6 thng trong nhng phin hp khng
chnh thc ti Paris, H Ni i hi Hoa K ngng v iu kin cuc oanh tc v
nhng hnh ng chin tranh khc trn ton lnh th Min Bc Vit Nam. H Ni
hiu rng vic ngng nm bom l v iu kin.
V im ny, pha Hoa K ni theo tinh thn bn vn cng b, vic ngng
oanh tc khng km theo mt iu kin p ng, v pha chnh ph Hoa K cng
khng dng danh t iu kin no trong bn vn. Thy tip, Min Bc khng
i hi mt tha thun mt v c hai phi on u ng cc cuc thng thuyt
s bao gm Hoa K, H Ni, Si Gn v Mt Trn Gii Phng. Cui cng H Ni
ng ngy d tr ngng oanh tc (31 thng 10 thay v 30 thng 10) v phin hp
u tin ca cc pha ti Paris (ngy 6 thng 11 thay v ngy 2 thng 11). Trc khi
kt thc, Thy xc nh H Ni ng vi chnh ph Hoa K l cc cuc thng
thuyt c din ra nghim chnh v tin b.
Washington cui cng c c s ng ca H Ni. Vn cn li l
lm sao thuyt phc Si Gn tham d vo cuc thng thuyt. H Ni khng c tr
ngi no mang Mt Trn Gii Phng vo bn hp theo thi gian quy nh.
Sau khi gp mt s cng tc vin Ta i S tho lun v bn vn m

Tng Thng Johnson sp sa cng b v cuc ha m, Bunker gp Thiu vo
sng sm ngy 31 thng 10 (gi Si Gn). Ellsworth Bunker thng bo cho chnh
ph Min Nam Vit Nam bit l t c mt s tha thun ti Paris v khng
cp g n vic Johnson quyt nh ra sao d c hay khng s tham d ca Si
Gn. Sau hn 40 pht trao i, Thiu ch ha mi mt iu l ng ta s triu tp
phin hp Hi ng An Ninh Quc Gia v Ch Tch Lng Vin Quc Hi vo bui
chiu.
Qua in m v B Ngoi Giao tng thut cuc gp g va ri vi
Thiu, Bunker ni: Ti khng th ni vi ng l Thiu s quyt nh ra sao. ng ta
khng phn i nhng khng thi gian Thiu tr li vi ti nhng iu ng ta
mun thc hin.
Lc 11 gi sng, Bunker gp B Trng Ngoi Giao Min Nam Vit Nam v
hai ngi duyt xt ton b tin trnh ha m ti Paris pha Hoa K, ngha l
pha Hoa K cn t c nhng mc tiu no m pha Si Gn cho l quan trng
nht. Tip theo, vo lc 11 gi 45 pht sng, Bunker n gp Ph Tng Thng K
trnh by nhng din tin ti Paris nh ng trnh by trc vi Thiu.
K cho bit, y l thi im cp bch v kh khn v khng cn thay i
c. Nu Si Gn ng tho lun vi H Ni th Mt Trn Gii Phng cng c
c mt ti v ri h cng l mt thnh phn nh Si Gn.
K ni vi Bunker, ng ta chun b i din cho chnh ph Min Nam ti
Paris nu Thiu yu cu v ng ta s dng nh hng ca ng vo phin hp Hi
ng An Ninh Quc Gia chiu nay thuyt phc nhng thnh vin trong Hi ng
chp nhn nhng ngh m pha Hoa K a ra. K ni thm, trn cn bn,
gia ng v Thiu lun c s nht tr v ng s c sc gi s on kt ny.
Trong ba phin hp lin tc, vt v, bt u t 8 gi chiu ngy 31 thng 10
(gi Si Gn) v ko di n 7 gi 45 sng hm sau ngy 1 thng 11, Bunker v
nhng cng tc vin ca ng ch thuyt phc mi mt iu l lm sao ngi bn
ng Minh ca mnh chu n tham d cuc thng thuyt ti Paris m tr ngi
chnh l nhng ngn t dng trong bn cng b chung, mc d bn vn y tha
thun t trc.
Nhng chng ngi m pha Min Nam Vit Nam nu ra c tng dn ln,
nhanh hn l nhng g c gii quyt. i lc nhng kh khn y pha Hoa K
tng nh thu xp xong th nhng tr ngi khc li n. Phin hp u tin vi
B Trng Ngoi Giao Min Nam din ra ti phng hp Dinh c Lp. ng ta nh
th mt ngi chm ngi n, a ra nhiu vn gay gt. Mt cuc trao i khi hi
l khi ng ta ni, nu i phng tht bi trong vic tn cng vo cc Thnh Ph th
nn phi hiu rng, khng phi l s xung thang ca pha H Ni m l do s
chin thng ca lc lng qun s chng ta qua cc cuc hnh qun, buc i
phng khng cn kh nng tn cng.
Bunker p li, cng qun vn cn kh nng tung ra cc cuc hnh qun,
iu c ngha l lc lng ca h khng hn hon ton b tiu dit v thm ch,
cng qun cn c th pho kch v phng ha tin vo cc Thnh Ph. Bunker dng
t ng khi hi nhn mnh rng, va ri cng qun bn ha tin vo Si
Gn, v mt trong s y ri vo khun vin Dinh c Lp, may m tri ha tin
y khng n.
Cui cng Bunker ni, ng cn c mt s tr li v thi gian khng cn na.
ng trnh by bc in vn ca Tng Thng Johnson cho Tng Thng Thiu, ng
lm tt c nhng g c th lm c p ng s i hi ca Si Gn v
gip gii quyt nhng kh khn ca h, by gi ng cn bit v tr cui cng ca h:

n Paris d ha m hay nht quyt t chi, li nh?
B Trng Ngoi Giao Min Nam tr li: Vn cn bn l pha bn kia ch
c mt phi on. ng phi yu cu H Ni chp nhn iu c bn . Mi vn
khc s gii quyt sau. Vi ng, l vn khng h trng nhng quan im ca
chng ti, l vn sinh t. Cn phi xc nh vi dn chng Min Nam ch c
chnh ph Si Gn l chnh ph hp php ti Min Nam Vit Nam.
Bunker tr li, ng ta trnh by vn trn vi Tng Thng Thiu rng,
Tng Thng Johnson bo m vi Tng Thng Min Nam Vit Nam l Hoa K
khng bao gi cp n Mt Trn Gii Phng v xem h nh mt phn ca phi
on H Ni ti cuc ha m. Chng ti khng th lm hn th na, Bunker ni
thm cu y.
Sau Bunker yu cu gp Thiu tr li. Phi ch kh lu Thiu mi n.
Sau K cng n.
Thiu i ngay vo cu chuyn. Bn ha tin vo Si Gn vo ngy L Quc
Khnh ca Min Nam Vit Nam l iu chng t H Ni khng c thin ch mun
c mt cuc m phn nghim chnh vi ng bo Min Nam Vit Nam. Bunker p
ngn gn, h bn ha tin vo y v chng ta oanh tc tr a h ti Min
Bc.
Thiu phn ng gay gt ni: H l nhng ngi xm lng, chng ti l
nhng ngi t v, khng th so snh nh th c.
Ri Thip tip. Hi ng An Ninh Quc Gia hp v bui chiu v vn gi
nguyn nhng im cn lm sng t trc. Chnh ph ca ng nhn nh, mc ch
cuc ngng oanh tc l :
a. - Chng t thin ch xung thang chin tranh.
b. - Thc y s thng thuyt trc tip gia Si Gn v H Ni
c. - Bo m Mt Trn Gii Phng khng c xem nh mt hin trng tch
ri.
Thiu tip, chnh ph ca ng khng bao gi phn i vic ngng oanh tc,
nhng c nhn ng, cm thy khng c u im nhiu lm nu iu thc hin,
c bit, xem vic ngng oanh tc l v iu kin, mt biu hiu tho chy ca ng
Minh.
Bunker ni, ng tr li hu ht nhng iu m B Trng Ngoi Giao
nu ra. ng lp li nhng li im cho Si Gn do vic ngng oanh tc mang n
v ni, Washington phi gay go trong mt thi gian di v vt v mi buc c
bn kia ngi vo bn thng thuyt bn tho tng lai Min Nam Vit Nam theo
yu cu phi c s c mt ca chnh ph Hoa K. Bunker lp li, nu nhng cuc
tho lun khng nghim tc, nu Vng Phi Qun S b vi phm hay lc lng cng
qun vn tip tc tn cng vo cc Thnh Ph th Tng Thng Hoa K s rt li lnh
ngng oanh tc. V by gi, pha bn kia chp nhn nhng iu kin m Hoa K
a ra, Tng Thng Johnson ngh rng ng ta phi tin ti v hy vng rng Tng
Thng Thiu cng s tin ti vi ng.
Bunker cng khng nh l Mt Trn Gii Phng khng bao gi c i x
nh mt thnh phn bit lp v h tr Si Gn ngang hng vi H Ni v tip, dn
chng Hoa K s khng bao gi hiu c ti sao chnh ph ca h li b l c hi
thng thuyt ha bnh pha bn kia. Bunker nhn mnh, dn chng M s ng
h Si Gn nhng vn mang tnh cht nguyn tc, nhng khng c chp vo
tng im c bit.
Thiu gii thch, Min Nam Vit Nam hon ton tin tng vo vic ti oanh tc
ca Hoa K mt khi H Ni li dng s xung thang chin tranh ca chng ta v
cng tin rng H Ni mun c cuc thng thuyt nghim chnh, th nhng cn
im th ba cha gii quyt. Nu khng c g chc chn l Mt Trn Gii Phng
khng c xem nh mt phi on ring r th Si Gn khng th no chp nhn
c. Khng phi ch c ng Ph Tng Thng K m tt c nhng ngi ng tham
kho u c cng quan im nh ng.
Bunker tr li iu ty thuc vo k thut thng thuyt chnh ph ca
Thiu mun Hoa K quan tm n vic Mt Trn Gii Phng l mt b phn bit lp
hay dnh lin vi H Ni cng bng tha, mt khi h vn l mt khi thng nht, mt
khi h tuyn b h t tin v s hnh ng lm lu m dn danh ngha Mt Trn
Gii Phng th l tt nhin ai cng thy c s khc bit su xa gia Si Gn v
Mt Trn Gii Phng.
Thiu khng ng li gii thch ca Bunker v K ng h Thiu. Tranh lun
thnh b tc v a n vic nhng nh lnh o Min Nam khng cn mun lng
nghe nhng l gii hp l na.
Cui cng, sau khi K ni, h cn c thm thi gian, Bunker hi h, cn bao
lu na. Thiu ni, cn thi gian Si Gn ni chuyn vi H Ni ti Paris, thc
y h chp nhn cng thc ba quyn lc. iu c ngha l s b tc v
phng cu vn.
Sam Berger, cng c mt vi Bunker lc , nu Min Nam Vit Nam mun
c mt cuc hp vi H Ni theo hnh thc y th pha bn kia cng c th a Mt
Trn Gii Phng vo phng hp cng vi h.
Thiu ni trong v bc bi: Nu th th mi vic xem nh chm dt.
K tip li, Washington nn Si Gn c thm thi gian dn xp vi H Ni
ti Paris v nhng iu kin, theo , Si Gn mi bc vo cuc thng thuyt. K
thm, Min Nam s khng bao gi chp nhn nhng cuc thng thuyt mt khi H
Ni xem Min Nam Vit Nam ngang tm vi Mt Trn Gii Phng.
Bunker p li, ni chuyn vi Mt Trn Gii Phng v c x vi h nh mt
phn ca phi on H Ni khng c ngha l t h ngang tm vi H Ni.
K ngh, trong bn tuyn b chung, thay v xc nh ngy cho phin hp
u tin, nn i l vo mt ngy sm nht, thi gian s c thu xp gia hai
bn.
Bunker ni, nu th th to mt khong trng v H Ni l k thng v h c
th cn c vo , ko di theo h mun gia ngy ngng oanh tc v ngy c
phin hp u tin. Chnh v th m Hoa K bt buc h phi n bn hi ngh
nhanh chng, trc l ba ngy, nhng sau ko di mt tun l theo li yu cu
ca Si Gn.
K tip li, nu cn hai thng buc H Ni chp nhn Mt Trn Gii Phng
Min Nam khng phi l mt phn t ring bit th hai thng y cng khng phi l
ung ph. Nhng ngi lnh o Min Nam Vit Nam khng chun b u hng,
qua ngn ng ngoi giao. Bi v hng bao nhiu ngi hy sinh ngn chn mt
mt trn do H Ni hnh thnh ti Min Nam.
Bunker p, dn chng M s khng chp nhn tip tc cuc chin bi nhng
cu hi mang nng tnh cht hnh thc va ri, ngn cn cc cuc thng thuyt.
K kt thc phin hp v b y sau khi ko di t 8 gi ti ti 3 gi sng
ngy 31 thng 10 n 1 thng 11, gi Si Gn vi li yu cu hon tuyn b ngng
oanh tc 24 gi.
Bunker lin tham kho trc tip qua in thoi vi B Trng Ngoi Giao
Rusk v yu cu va ri ca Min Nam Vit Nam. ng thi cng c Tng Thng
Johnson in m v nhn c bn vn phn ngh ca Hoa K v nhng
khuyn co b tc i thay i trong bn tuyn b chung.
Khi cuc tho lun ti nhm vo lc 5 gi sng ngy 1 thng 11, Bunker
trao cng in th 2 ca Tng Thng Johnson cho Tng Thng Thiu v gii thch
v nhng phn ngh ca Hoa K. V i S nhn mnh, nhng phn ngh ny
l kt qu ca s tham kho, tho lun gia Ta Bch c cng B Ngoi Giao v
Hoa K c gng ht mc gt b nhng tr ngi.
Khng kh phin hp cui cng ny tht ti t, lnh lng. Cng ngy cng biu
l Thiu v nhng nhn vt trong chnh ph ca ng khng quan tm g n thi
gian m Hoa K t c vi pha bn kia cn k. Pha M xem ng h tng
gi cn pha Min Nam Vit Nam th xem nh chng c g sp xy ti.
Thiu ni, ng ta khng c cch gii thch vi chnh ph ng l ti sao chng
ta khng th ch i thm mt tun hay mi ngy na.
Thi im sp ti ca Bunker c gng a cuc tho lun vo mt s kt lun
nhng v ch. Tranh lun c xy ra.
Thiu bt cht gin d, theo bn phc trnh ca Washington ch trch ng
tit l nhng im trc cng chng, trnh by trc ng bo ca ng nhng
iu ng ni.
Cao im ca s cng thng gia Hoa K v Min Nam Vit Nam c lc
din ra nh sau:
Tng Thng Thiu: Chng ti phi c s tha thun (ca H Ni) tin quyt
trn cn bn (ti cuc m phn ti Paris). Chng ti khng th d on cc kt qu
s a n trong nhng phin hp u tin. Hy chng ti c c hi thc hin
iu .
i S Bunker: Hy vo bn tho lun.
Ph Tng Thng K: Hi ng An Ninh Quc Gia mun c s xc nh l s
khng bao gi c Mt Trn Gii Phng pha bn kia.
i S Bunker: ng s khng bao gi t c iu .
Ph Tng Thng K: Bn tho chng ti (v vic tuyn b chung) h m
mt s hy vng, mt c hi t c mt mc tiu no (vi H Ni). Ti phi
ni thng thn, khng thy iu ny.
ng c: (Ph T ca Tng Thng Thiu) Vn cn bn m u cuc
thng thuyt l H Ni phi xc nhn l ch c mt phi on.
Tng Thng Thiu: Ti sao ng phn i chng ti t ra nhng cu hi vi
H Ni? Nguyn tc tin khi cho cuc thng thuyt l phi t cn bn trn vn
lnh th.
Ph i S Berger: Nu chng ti thc in iu y ti cuc thng thuyt,
c ngha l H Ni ch c mt phi on, chng ti s khng h tr cho ng.
Tng Thng Thiu: Ti s lu iu ny. ng ni l ng s khng ng h
chng ti nu pha bn kia ch c mt phi on?
Ph i S Berger: Ti khngni nh th.
i S Bunker: Ti khng ni nh th.
Tng Thng Thiu: Ti thu bng iu . ng ni.
Ph i S Berger: ca ti l nu ng xem l mt iu kin tham d
cuc ha m, chng ti s khng h tr ng. Nhng chng ti s h tr ng trong
t th thng thuyt, xem pha bn kia nh mt phi on...
Phin hp chm dt trong bu khng kh vn c nh lc khi u, ngha l
Min Nam Vit Nam khng tr li khng chp nhn v nhng d tho ca Hoa K
nhng cng khng tr li l ng . Thi gian tri qua v pha Min Nam Vit
Nam vn tip tc i hi nhng iu khng th thc hin c cho cuc thng
thuyt c bt u, ngha l cuc m phn ch din ra mt khi Si Gn nhn c
nhng p ng t pha H Ni theo yu cu tin quyt ca h.
Khi nhng nh ngoi giao Hoa K ri khi vn phng ca Thiu lc y l 7 gi

45 sng ngy 1 thng 11. H hiu rng v nhng nh lnh o Min Nam cng hiu
rng Hoa K phi n phng tuyn b vic ngng oanh tc. Bunker ro bc n
chic xe trong trng thi r ri, di bui sng cn lnh trong ngy Quc Khnh ca
Min Nam Vit Nam v cng l ngy lt ng Ng nh Dim.
Vi pht sau ti Washington, Tng Thng Johnson ra lnh ngng oanh tc
Min Bc Vit Nam cng sm cng tt v tr lm l 12 gi sau khi lnh ban hnh.
Tng Thng cng loan bo cho dn chng M bit nhng phin hp thng l m
phn ti Paris s din ra tun l sau v i din chnh ph Min Nam Vit Nam s
khng tham d. ng ta lu , s c mt tham d ca Mt Trn Gii Phng khng c
ngha Mt Trn Gii Phng l mt t chc ring r hay mt phi on c lp hp
php.
Chng ta tin n bn ha m, Johnson ni ni m nhng cuc m
phn thng thn c th bt u. Chng ti xc nh cho pha bn kia hiu rng, mt
cuc m phn nh vy khng th tip tc nu dng qun s nh mt li th.
Chng ti khng th c nhng cuc m phn thng thn trong thi im khi m cc
Thnh Ph b pho kch v Vng Phi Qun S b xm phm.
Cuc m phn ha bnh Paris chm dt chin tranh Vit Nam c
nhng tin trin sau khi Washington thuyt phc v gii thch Si Gn chp
nhn c mt ti bn hi ngh.
CHNG BY
1969- Nm Du: Bnh nh Nng Thn. Nn tng ca Vit Nam Ha Chin Tranh
Nhng tham vng ca vin chc chnh ph ti Washington l c thc hin
bng mi cch cuc chin ngy cng gim xung, trnh ti din trng hp Tt
Mu Thn v nhng trao i gay gt gia Bunker v Thiu t nhiu b tit l ra
cng chng nh hng n ti. Khng c nhng vin chc hoc ngi dn qu
no ti Min Nam hy vng nhng cuc thng thuyt s a n mt nn ha bnh
v gip cho i sng ca h tt hn. H vn ngh, cuc chin s tip tc cho n khi
no, bn ny hoc bn kia, dnh c thng li hon ton ti chin trng. Vnh
Long l mt in hnh trong sch lc . bo m an ninh, Vnh Long chia
ra 65 lng v 185 p.
Ti c ch nh v phc v ti Qun l nm trong Thnh Ph Tnh ny v
nhim v ca ti l i thm cc lng x v bo co v cho cc v C Vn Trng ca
Tnh v kh nng v cht lng ca cc X Trng. Ti li thch th cng vic ny
bi n gip ti thm hiu bit v ngnh kho c hc v vn ha m ti nghin
cu v hon tt t trc.
Qun ny gm 110.000 dn v chia lm 14 x. Khong 31.000 ngi sng ti
Thnh Ph, giao tuyn gia nhnh sng ca Sng Mekong v mt knh o di.
Pht Gio chim 44, 5% dn chng, 43,3% l Khng Gio hay o do t tin truyn
li, 5,2% Cng Gio v 4,8% Cao i. Thnh Ph Vnh Long c ba Trng Trung
Hc ln, Trng Trung Hc Cng Lp gm 3000 hc sinh, Trng Trung Hc K
Thut c 800 v Trng o to Gio Vin c xy ct t ngn khon vin tr ca
Hoa K vo thi anh rut ca Tng Thng Ng nh Dim m nhn chc Gim
Mc ti a phn . C hai Trng Trung Hc T Thc, mt ca Cng Gio v
Trng dy nh my nm gn ch ca Thnh Ph.
Nng sn chnh ca Tnh l go v tri cy cng thm mt t nng tri trng
rau. V k ngh chuyn v sn xut gch v Sng Mekong l mt li im v
phng tin chuyn vn hng ha i khp ni. Qun l c nhiu ng giao thng,
c ng c trng nha v cng cn mt s l ng t.
Vo thi ti, dn chng trong Qun c an ninh nh c 1400 binh s Ngha
Qun chia thnh 40 Trung i bo v. Mt s cc Trung i ny chia ra ng gi 29
c im dc theo ng giao thng hay gn nhng chic cu quan trng. Mt s
Trung i khc ng ti Qun l v xem nh nhng n v lu ng khi ng Qun
Trng cn s dng. Thm vo c Tiu on 65 a Phng Qun, c trang
b v kh nng ng ti phi trng bo v cn c. Mt n v trc thng Hoa K
cng ng ti y vn chuyn binh s Vit Nam vo nhng cuc hnh qun ln
trong Vng ng Bng Sng Cu Long.
Lc lng cng qun bao gm khong 250 du kch trong Qun. H sng n
np v chia ra thnh nhng tiu i nh. V th tnh trng an ninh ca Qun nu b
e da l do lc lng cng qun c cn c dc theo kinh o thuc cc Qun khc
a n. Thnh thong cng qun cng c nhng trn t kch vo ban m tn
cng vo phi trng hay nhng vng thuc hng Nam ca Thnh Ph Vnh Long.
Tng s lc lng cng qun ton Tnh gm khong 5500 ngi c v trang, chia
thnh hai tiu on chnh, mi tiu on bao gm 750 ngi, mt tiu on lu ng
gm 580 ngi, cn li phn tn ri rc khp 7 Qun vi nhng n v du kch nh
ph hoi vo cc lng x. m Tt Mu Thn cc n v vit cng c mt ti
cc ng ph chnh thuc Trung Tm ca Thnh Ph khi h b nhn din.
Thi gian ti n vo gia thng 9, phn ln nhng thit hi trong k Tt
c tu b mc d mt s gia nh vn cn c tr trong nhng tp lu tm b v
hu nh cc vin chc phc v ti cc x p tip tc cng tc bnh thng ca

h. Tnh cng c k hoch y li vit cng ra khi cc lng x m h vn cn
kim sot trong k Tt. Do nhng khu vc chung quanh Tnh l c xem nh
hng u trong vic ti n nh v vn an ninh.
Quan nim nhng cuc hnh qun mang tnh thun ty v qun s qu khng
hu hiu: Binh s c tuyn m v ch lm nhim v ng gi cc tin n trong
Qun, mc d vo thi im y, tnh hnh an ninh c bo v 24 gi mi ngy
v cng qun khng cn kh nng cc n v du kch c t hot ng k c ban
m. S thm nhp ca du kch qun vo qun chng b chn ng v qun chng
cng khng cn ng h v ng thu cho h nh trc.
Du kch qun l c li trong bin, l dn chng, th Qun i kh c th tm,
xc nh v tiu dit, tr khi dn chng hp tc vi chnh quyn. Chin lc ca
chin tranh nhn dn l tr li H Ni bng cch a dn chng chng li nhng
ngi cng sn.
Mt chin lc nh th ngi ta cho l lng mn, o tng v xun ng,
chng khc no mun thng c tim c iu m ch dng tuyn truyn v ch xy
ra trong sch v, khng th no thc hin c trong qun chng. Nhng ngi ta
qun rng, nh bi du kch cng sn, tim v c phi xut pht t qun chng.
Ni mt cch r hn, ngi ta c th dng k thut v mt trn chin quy c
nh bi nhng k hoch v chin tranh du kch, nhng ngi ta khng th dng
k thut y chn ng vic nh bi du kch qun thm nhp vo qun chng.
Mt bi ton gii p phng thc thm nhp i hi cch gii quyt s
chin thng c tim c cng ln k thut qun s. Qun chng mt khi chnh h t t
chc v iu hnh thnh nhng c cu th s phn cc du kch qun khng cn ni
n trn, v cuc xung t t n s dn dn tan long. Mt t chc qun chng t c
bn phi trao trch nhim bo v v pht trin thuc quyn lnh o ti a phng.
Vn ni dy ch c gii quyt mt khi dn chng ti a phng thy c
quyn li thit thn ca h l do chnh h bo v.
S lng gi ca ca ti v nhng ngi lnh o cc lng x thuc Qun
bao gm Tnh l Vnh Long cng da trn nhng nhn nh trn. Ngha l phi thay
i phng thc cc lng x ch ng trong vic nh bi nhng ngi cng sn
v c nhng ngi ng h h. Mt khi chnh quyn x p loi tr c thnh
phn du kch ra khi a phng ca h, th nn tng c bn to nn cuc chin
thng v s xm lng t H Ni c hnh thnh v buc H Ni phi tr v th
t v. Hoa K t c th rt qun m khng s trn chin b tht bi.
l nhng suy ngh ca ti vo nm 1968 l lm sao phi thng cuc chin
ny. Ti ch ngh, l nhng nhn nh c bit, n l. Th nhng ti khng ng
rng Ellsworth Bunker v mt s vin chc Hoa K cao cp cng ngh ging ti.
Vo thng 9 v 10 nm 1968 khi ti bt u thm ving v gp g cc vin
chc v Ch Tch Hi ng X, p th k hoch ti lp an ninh ti cc lng x
c son tho. Mt chnh sch c bit v Bnh nh s bt u vo 1 thng 11
nm 1968. K hoch ny c gi l APC (Accelerated Pacification Campaign) phi
hp va chin dch hnh qun v qun s v ti lp s an ninh cho khong 3800
lng x bao gm ba triu dn ang sinh sng. Lc lng cng qun thc ra ch kim
sot chng 18% s lng x trong tng s ni trn. T thng 11 nm 1968 n thng
2 nm 1969, khong 1000 x p c ti n nh, s cn li d kin s n nh
vo nhng thng trong nm 1969.
K hoch APC khng ch nhm ti lp an ninh m cn l mt tng hp, pht
trin c v mt chnh tr v kinh t, c mc tiu thc hin mt chnh quyn theo
nguyn vng dn chng ti a phng. K hoch ny cng khng o ngc phn
ln k thut Bnh nh mang ra p dng trc , sau khi ng Dim b lt , t

n c th tin hnh khng i hi Qun i chnh quy phi thng trc h tr.
Tng ton cn b c bit gm cng chnh, gio dc, x hi, y t, h c th n cc
lng hot ng theo k thut chuyn mn ca h.
Th nhng cn phi c lc lng qun s a phng bo v h, nu khng,
an ninh cho h khng bo m v vic hot ng ca h b ngng tr. Tri li phn
ln lc lng qun s Min Nam khng nhn thy tm quan trng k hoch y v
xem nh h khng c trch nhim g, mc d Tng Westmoreland nhiu ln
ngh pha Min Nam Vit Nam nn dnh mt s Tiu on h tr chng trnh
.
Tng Thng Thiu thnh lp Trung Tm Bnh nh v Pht Trin v c ch
ny trc thuc Ph Tng Thng iu hnh. Tt c cc b quan trng u nm trong
Hi ng ny. Hi ng Trung ng t mc tiu cc Tnh thc hin v c trch
nhim quan st vic thi hnh y. Do m vai tr ca cc v Tnh Trng quan trng
v trch nhim nhiu hn, hiu nng cng cao hn.
Hi ng Bnh nh Trung ng v chnh ph t mc tiu u tin hng
u l phi bo v t 75 n 85% dn chng Min Nam trong vng do chnh ph
kim sot. Mc tiu y v hiu ha s tuyn truyn ca Mt Trn Gii Phng rng
h kim sot c phn na qun chng v lnh th i hi mt chnh quyn
lin hip.
Khi u APC cng cc n v qun s a phng vo cc lng do Tnh
Trng chn la. Cc n v qun s c nhim v kim tra nhng thnh phn du
kch qun n trn trong lng sau v Tt Mu Thn. Trong khi , th Ton Cn B
Bnh nh hot ng theo nhim v hng dn trc. ng thi theo lnh Tng
ng Vin mi ban hnh, nhng thanh nin trong lng c gi nhp ng, hun
luyn h c trang b sng c nhn M16 v i lin M60 do Hoa K cung cp ri
gi tr li v a phng ca h. Lc lng qun s trc kia gi an ninh ti
c di chuyn sang cng tc mt lng khc.
Vi phng thc , lng ny sau lng kia, x ny sau x kia, khp c Min
Nam s khng cn bng dng cng qun. Ch yu cho k hoch chng ni dy ny
l to cho a phng mnh h t bo v chnh h. Lc lng chnh quy
khng cn lo bo v a phng, v th rnh tay, m ra nhng cuc hnh qun
lng v dit cc n v cng qun ln trn xa hn l ti cc lng x, to cho s an
ninh ti cc x p vng mnh hn.
Mt phn trch nhim m ng thi chng trnh APC phi m nhim, song
song vi chng trnh thit lp trng hc, xy dng li cu ng... l phi hun
luyn hng ng Nhn Dn T V. l lc lng bao gm c nam ln n, khng
hng lng ca chnh ph, tham gia vo vic gn gi an ninh ti a phng ca
h vo lc m xung. S c mt ca lc lng ny lm gim thiu s hot ng
ca cc cn b cng sn nhm tuyn truyn hay thu thu ca dn chng.
T chc Nhn Dn T V c nghin cu t ma H 1968 xem nh
im khi u c bn ngn chn k hoch ni dy do cng sn a ra khp c
Min Nam Vit Nam. S thnh cng ca n da trn iu kin to c nim tin ni
dn chng gia chnh ph trung ng v chnh quyn ti a phng.
K hoch APC bt u t 1 thng 11, ngay vo thi im cuc ha m
nghing chnh bt u ti Paris. Vo cui thng 11, bn thng k cho thy c 73
phn trm dn chng Min Nam sng trong vng do chnh ph kim sot, cao
hn l trc khi cuc tn cng Tt Mu Thn xy ra. Da vo thnh qu , Thiu
mun tng cng vic tuyn m v hun luyn thm cc n v a Phng Qun
v Ngha Qun dt im trong vng t ba n su thng k hoch d tr
cho ton nm 1969. iu c ngha l Qun i Hoa K iu kin rt qun

v nc t 50 ngn n 100 ngn qun trong nm 1969. Thiu p ng c k
hoch Vit Nam Ha Chin Tranh theo c mun ca Washington ra.
Trong vng ba thng, chng trnh APC mang li s an ninh cho trn 100
p, so vi ton nm 1967, K Hoch Xy Dng Nng Thn vi cn b o en ch
thc hin c 107 p. Chng trnh APC cng c thm d v lng gi hng
thng v kt qu v kh nng ca n khp c Min Nam Vit Nam. Cuc thm d do
cc C Vn Hoa K ti cc Qun khp Min Nam Vit Nam m nhim c gi l
Hamlet Evaluation Survey, hay thng gi tt l HES. Trong 1333 p cui cng do
chng trnh APC Bnh nh, khong 1055 c xem c bo m an ninh, ngha l
chnh ph kim sot thm 1,6 triu dn chng. Vo thi im y, kt thc cuc thm
d, c n 79% dn chng Min Nam c sng trong nhng vng an ninh,
HES bo co nh vy.
Chng trnh APC chm dt, mc d cng qun tung ra 4 t tn cng k t
Mu Thn, kt qu vn ng vng. Ch c hai Tnh cn ti lp li s Bnh nh. Ch
c 11 c im ri vo tay ch qun hay b b v ch c 26000 dn chng phi ri b
ni c tr ca h. V cng ch c 34 trong s 7000 n v a Phng Qun v
Ngha Qun b thit hi cn phi ti b sung.
Nhng thnh qu do bn thng k ca HES thc hin to nn mt s ch
trch, cho rng Bunker a ra nhng con s khng ng s tht. Dn Biu
Tunney kt n l cuc thm d ca HES c gi tr chng khc g hn l rc ri. Tri
li, Bunker dng nhng thng k ca HES nh nhng ch du u tranh vi
H Ni, v do l nhng tng hp, nhng yu t bao gm nh s sn xut la
go, hot ng th trng, nhng mc tiu Bnh nh thc hin c, t s
thng vong ti chin trng v nhng a im m cng qun chim c hoc
mt dn s khng ch ca h.
Nhng bo co ca HES tng x p c thc hin tng thng mt do
nhng C Vn CORDS 245 Qun c mt khp Min Nam thc hin. Nhng C
Vn ny l nhng thanh nin, c ngi t ngoi quc n, c ngi t c quan AID
c sang, v cng c nhng s quan Qun i Hoa K t cp i y tr ln, C Vn
cho cc Qun c CORDS ch nh thc hin theo nhng tiu chun do
CORDS ra. Nhng C Vn cho CORDS nh ti chng hn, cng c hun
luyn thc hin c v mt chin thut Hoa K, h tr cho cc lc lng a
Phng Qun v Ngha Qun v cc mt tr gip kinh t, thc phm, tin mt ti
cc a phng Qun hay X.
Cn bn n v chnh quyn ca Min Nam Vit Nam l lng. Nhng mi lng
c chia thnh nhiu p. Ton C Vn ti mi Qun c khuyn co l phi thm
ving mi p, ti thiu mi thng mt ln. Nhng thng k ca HES ghi nhn t
nhng chuyn i tham quan nh th, nhng bo co hng thng, ring tnh hnh an
ninh mi p, phi tr li 27 cu hi do APC t ra.
V ri mi tam c nguyt, bo co c kt i hi nhiu chi tit bao qut hn,
chng hn lc lng ng Minh, phn ng nhanh chm khi tnh hnh an ninh ti a
phng bt n. S hin hu ca nhn vin chnh quyn v Cnh St, ngun thng
tin ca chnh quyn ti a phng, tnh trng gio dc, t nn tr cp x hi...
Nhng bo co tam c nguyt nh th a ra nhng thng k mang tm vc trung
ng, cung cp nhng s kin chnh xc din tin, i khi khc xa nhng g do
cc v Qun Trng Vit Nam cung cp.
Ngoi ra, CORDS cn c mt h thng bo co khc. l nhng bn phc
trnh hng thng do C Vn Trng ti cc Tnh gi v. V vy m nhng thng k
khng ch mang tnh cht s lng m cn c nhng nhn nh v cht lng na.
thm d s thm d ca HES do c quan CORDS thc hin chnh xc

n mc no, CORDS thc hin mt chng trnh khc na. Vo nm 1967,
40 Ton sinh vin Vit Nam c gi n 40 Qun. H phng vn tng ngi
dn trong mi p, nhng cu hi tng t nh ca HES. Kt qu ca h mang ra
i chiu vi kt qu do cc C Vn ca CORDS thc hin. S khc bit c
rt ra, v tnh hnh an ninh, cc bn bo co t pha C Vn CORDS vn t ra lc
quan hn l ca sinh vin. T , t ra d dt hn trong cc bo co v pha C Vn
Hoa K. Nhng thng k cng t ra chnh xc hn nhng ni no m C Vn ca
CORDS thuc thnh phn dn s hoc C Vn ca CORDS ni c Vit ng.
Sau khi chin dch APC c a ra, Bob Komer ri nhim v ch huy c
quan CORDS vo u thng 11 ti Vit Nam m nhn chc v mi l i S
Hoa K ti Th Nh K. Th nhng k hoch ng t ra trong Chng Trnh Bnh
nh, c hai pha Hoa K v Vit Nam vn tip tc p dng. Nhng sng kin ca
Bob Komer da trn nhng l thuyt qun tr m ng rt ra t Trng i Hc
Qun Tr Harvard. Ngi thay th Bob Komer l William Colby, con ngi trm lng
b ngoi nhng c nhng phn tch v phn on su sc b trong, li rt am tng
v tnh hnh Vit Nam.
Colby t xng xo hn Komer nhng li c kh nng thc y v hon tt
nhng iu ng mun. ng lun st cnh vi Abrams v cc Tng lnh Hoa K
khc. Nhng iu quan trng hn ht, Colby bin chng trnh pht trin x p
tr thnh chin lc ca mt cuc chin tranh nhn dn v dng chin lc y
nh bi k hoch ni dy trong mu xm lng Min Nam ca cng sn H Ni.
CHIN LC TI NNG THN
C l s hiu bit ca Bunker v sch lc Bnh nh t hn l William Colby.
ng m nhn c quan ny do Bob Komer sng lp v vi quan nim vt du loang
mang li s an ninh trn ton lnh th c Komer a ra p dng sau cuc
tng cng kch Mu Thn v dng nguyn tc y lm nn tng thc hin mt
cuc ci t chnh tr ti vng nng thn cc lng mc.
Mc tiu ca Colby nhm to iu kin ngi Min Nam Vit Nam c th
tr li cch sng hp qun ca h theo truyn thng c t xa xa cc vng thn
qu, v chnh h bt u d vo cc cuc bu c chn la nhng ngi i din
ti cc Hi ng x cng nh Tnh.
Colby hy vng, to dng nim tin ni dn chng tin tng vo tng lai vi
nn kinh t thnh vng hn, vi mt gung my a phng do chnh h ch tht
tuyn chn v t bo v th s hp tc gia a phng v trung ng s gn b,
to iu kin vng chc ng u vi cuc xm lng ca H Ni.
Chng Trnh Bnh nh thnh cng mt phn nh chin lc ca Colby.
Tnh cht hp qun lng, x l mch sng, l mt tng hp t nhin ca x hi
Vit Nam. Trng tm nhng chng trnh ca chnh ph t vo cc lng x,
Chng Trnh Bnh nh lnh th ca Colby p ng ng bi cnh x hi .
Ngy xa Vit Nam c khong 2100 lng. Vo th k 19 di triu i Nh
Nguyn, lng tr thnh vai tr ch ng trong cc t chc x hi v chnh tr. Lng
l mt b phn ca Quc Gia, nhng c quyn t tr ring v c trung ng tha
nhn. Ni mt cch khc, chnh quyn Trung ng ch bit n ng X Trng v
chng bit nhng dn chng di quyn ca h. Cu ni quen thuc ca ngi dn
Vit Nam: Lut Vua thua l lng ch v quyn lc nhng ngi lnh o a
phng l nh th. Danh t Lng, X vn cn c ngi Vit Nam dng n
ngy nay.
Li li xa hn na, cc triu i L, Trn v L, s hp qun lng x vn

gi vai tr quan trng trong nhng chuyn i v chnh tr. Vo th k th 13, c gia
nh Vua Trn ku gi ng vin tt c nhn lc cc lng x, nh th nh bi
cuc xm lng ca Mng C. Nn t ch Vit Nam ln u tin vo th k th 10
ghi li, ng sau v lnh o ca h l ton th dn lng t trang b v ng ln h
tr. Chng Trnh Bnh nh nm 1969 da trn nn tng truyn thng cn bn y
ca dn tc Vit Nam.
K thut khi ng li np sng hp qun cc lng x v a h gn gi
vi chnh quyn Trung ng trao v a phng. Quyn lc ti a phng b tc
ot tp trung v trung ng di triu i Nh Nguyn u th k 19 v sau l
n thi Php cai tr. Ngay c ng Dim, xut thn t hng ng phong kin, v k c
nhng ngi lt ng vo nhng nm 1964 v 1965 cng khng ai ngh n vic
phi phn tn quyn lc tr li a phng mt cch ng n. Mi n hin php
1967 do s ng gp ca ng Tn i Vit mi ghi thm iu phi phc hi tnh
cht hp qun cc lng, x v Tnh. Chnh nh im c trong hin php ny,
Bunker v Colby ngh n vic phc hi v to nhng cn bn php l ra
chin lc lng x ca hai ng.
Quan im ca Colby v Thiu p dng trong nm 1969 trao quyn cc X
Trng c php quyt nh ti chnh trong vic m mang kin thit trong x, vic
a ra cc nhu cu v v kh trang b thnh phn Nhn Dn T V, vic phn
phi rung t theo k hoch ci cch rung t v vic t qun tr gung my hnh
chnh a phng. S quan h gia cc cn b o en v cc X Trng o
ngc. H phi phc v theo nhu cu ca cc vin chc trong x ch khng phi
hng hch lng x nh vi thng trc .
Tng Thng Thiu ni vi Bunker vo u nm 1969, ng ta tin tng rng
vic pht trin gung my hnh chnh x p s tr nn mt nhn t tch cc ca
ngi Quc Gia. ng u vi chin tranh chng li nhng cuc ni dy phi
l do chnh nhng nng dn h thc trch nhim, trong tay c v kh v t xem l
mt phn t trong gung my chnh quyn ni lng x h.
Nn tng ca vic trao quyn lc cho x p da trn b lut s 45 ban hnh
ngy 1 thng 4 nm 1969. Lut ny a ra nhng trch nhim mi cho Hi ng X
cng nh nhng vin chc trong Hi ng ny. Hi ng c nhim k v c bu
phiu kn trong ba nm. Nhng ngi c c vo Hi ng s bu ra mt v X
Trng Hi ng c quyn duyt xt ngn sch v ti chnh, nhng thc t phn
ln nhng quyt nh ca h b B Ni V duyt xt.
Mt khi chnh ph Trung ng Si Gn trao trch nhim mi a phng
t bo v quyn li ca h th ngi dn ti a phng t cm thy h cn bo v
c chnh quyn Trung ng v mt n th quyn li ti a phng khng th tn ti.
l hnh ng h tng. l nn tng c bn khi u mt h thng dn
ch.
cc vin chc x p s dng quyn lc trao cho h mt cch ng n.
Colby t ra chng trnh hun luyn cho h. l bc th hai trong k hoch.
Khong 15.000 X Trng c a v Trung Tm Hun Luyn Xy Dng Nng
Thn ti Vng Tu, qua h c hc hi v trch nhim v quyn hn lnh
o ca h.
Bc th ba ca k hoch, cc vin chc x p do dn chng bu c ch
khng do Tnh Qun ch nh. Trn thc t, h l nhng phn t lnh o dn chng
ti a phng, cho nn h c th huy ng mi n lc bo v a phng ca h
hn l ch i chnh ph Trung ng gii thch. K Hoch Bnh nh trong nm
1969 B Ni V c ch nh t chc cc cuc bu c vo Hi ng X. thc
y tin trnh ny, Colby t nng ngn khong vin tr Hoa K n tn tay chnh
quyn x p a phng h c iu kin pht trin. Vo thng 6 nm 1969, 95%
ca 2130 x, c Hi ng X do chnh dn chng a phng bu ra.
Vic tuyn la nhng ngi xng ng bu vo hng ng lnh o l
truyn thng c xa ca ngi Vit Nam cng nh Trung Hoa. Theo Khng T v
Mnh T, quyn lc chnh tr ch c trao cho nhng c phm gi v c hnh v
c qun chng tn nhim. Dn chng trn ngi h theo, nh Khng T
tng ni, chim bay i tm cy ch cy khng th bo chim n lm t trn cnh ca
mnh. Tng t nh th, Mnh T khuyn, thn dn khng th ph mt ng
vua m h cm thy bt xng.
Bc th t ca chng trnh trong nm 1969 l k hoch t pht trin x p.
X Trng c y quyn s dng nhng ngn khon c bit m B Pht Trin
trao. Ngn khon ny nhiu hn ngn khon bnh thng m h c c, xy
dng, kin thit theo nhu cu. Nhng s quan Qun i nh Qun Trng khng
cn n tng lng x ch th, yu cu thc hin nhng k hoch m ng ta cho l
cn thit. Dn chng t h quyt nh. K hoch a phng t pht trin, c Colby
ln Bunker u nhn thy, nh hng trc tip n i sng ca dn chng, to
nim tin gia a phng v chnh quyn Trung ng vng chc hn.
Phn th nm ca k hoch l cung cp cho dn chng a phng nhng v
kh h c th t v. Vo cui nm 1969 khong 400.000 v kh, phn ln l sng
carbines thi Nh Th Chin m trc Qun i Vit Nam Cng Ha s dng
c phn phi cho thnh vin Nhn Dn T V cc lng x. Cng thi gian
, 100.000 sng c nhn M16 c trang b cho cc n v a Phng Qun
v Ngha Qun. Nh th hiu qu chin u tng cao. Trong nm 1969 vi 215.000
Ngha Qun h gy t thng 14.000 ch qun trong khi s tn tht ca h ch
l 4.233 ngi cht v 8.942 ngi b thng. Cc n v Ngha Qun mt
1797 sng cc loi nhng h tch thu c ca i phng 5.400 v kh loi.
Lc lng a Phng Qun hnh qun xa hn. Cng nm ny h tiu
dit 23.000 ch qun trong khi tn tht ca h c 5.647 cht v khong 23.000 b
thng. H tch thu 9.600 v kh trong khi ch mt 2.040. Khng c s hy sinh ca
cc n v a Phng Qun v Ngha Qun ny, Chng Trnh Bnh nh tht
bi.
Mc tiu ca Bunker, bng tt c tm lng ca ng, l khng nhm h tr
Colby thc hin nhng iu tri vi dn tc Vit Nam m mun ti to s quan
h vn l truyn thng tt p lu i gia a phng vi a phng v gia a
phng vi chnh quyn Trung ng. iu i vi Bunker qu l quan trng sau
khi Hoa K rt qun v nc. Chin lc phc hi x p y b gim tm quan
trng di thi Tng Thng Nixon nhng chnh chin lc y t nn tng chnh
tr cho mt Vit Nam tng lai.
Nm 1969, lc lng a Phng Qun v Ngha Qun tng thm khong
100 ngn ngi. V vy m 7 trong 30 Tiu on chnh quy c ch nh bo v
an ninh cho K Hoch Bnh nh c chuyn sang mc tiu hnh qun. Nh K
Hoch Bnh nh thnh cng h tr cho Chng Trnh Vit Nam Ha Chin
Tranh. Qun i chnh quy Min Nam Vit Nam nhn ly trch nhim nhiu hn
trong vic chin u thay th Qun i Hoa K.
Mi n nm 1974, khi ni chuyn vi Colby, ti trnh by cho ng ta bit
rng chin lc phc hi lng x ca ng trng hp vi k hoch m cc nh
lnh o ng Tn i Vit v hai cun sch Dn Tc Sinh Tn m Gio S Nguyn
Ngc Huy vit ra trc . Khi y ng l Gim c C Quan Tnh Bo. Colby
ngc nhin v hng trm nhn vin ca ng khng khm ph v trnh by vi ng
nhng iu nh ti va ni. L do gin d, h cha c v nghin cu sch v Vit

Nam ca cc ng chnh tr Vit Nam v tm mc nh hng ca cc ng y i
vi dn chng, m ch quan cho rng, ch l mt nhm ngi phn ha.
Quan im chnh tr ca Tn i Vit ly gi tr o c c nhn lm nn tng
khi u. ng ny phn nh ct li gi tr ngi Vit. X hi c cu trc t
cn bn s quan h gia ngi v ngi. N khng phi l mt nn chnh tr mang
bn cht c ti nh ngi Trung Hoa tng p dng di thi phong kin, v
tng to ra nhng cuc tranh lun. Cng sn ch mc ln nhng ni no m s cng
bng b qun lng, th nhng, ng li bin chng kiu phng Ty, quyn t do
c nhn li b hn ch. Chnh v th m nhng ngi cng sn vn l k xa l i vi
phn ln dn chng Vit Nam, trong khi , nhng ng vin Tn i Vit th tri li.
Tn i Vit tip cn vi Chng Trnh Bnh nh bng cch cung cp cho
mi c nhn c hi ng u quyn c bo v, quyn c sng v quyn c
tham d vo x hi. K n, c nhn phi c hng s t do ton din, gia nh,
tn gio... Gio S Huy nhn thc rng, mt chnh quyn a phng vng mnh l
iu kin tt yu dn chng Min Nam Vit Nam tp trung mi n lc, cng st
cnh, nhn danh Quc Gia, nh bi k th cng sn c ti.
Vi thin cm v Tn i Vit, v vi nh hng t ngi anh ca ng, mt
sng lp vin ng Tn i Vit, Tng Thng Thiu mang l thuyt ca Gio S
Huy ng dng vo Chng Trnh Bnh nh. Nhng thnh phn lnh o quan trng
ca Tn i Vit c chnh ph trao cho nhng chc v quan trng thc thi
chng trnh ny. c bit v cng may cho ti, Thiu b nhim i T Dng
Hiu Ngha lm Tnh Trng Vnh Long. Trc K cng b nhim Ngha vo
chc v th yu, S Quan Tham Mu thuc S on 9, hot ng ti Vnh Long v
hai Tnh ln cn, nh hnh thc trng pht vic Ngha d vo cc cuc o
chnh, k c cuc lt Nguyn Khnh. Khi ti n Vnh Long th Ngha ang xng
xo, mang l thuyt ca Tn i Vit ra ng dng ti Tnh ny.
Khi u cng vic, ti chng c mt cht nhn thc no v Bnh nh c.
u tin, ti c gii thiu vi mt s vin chc a phng. ng Qun Trng,
Thiu T Khu, a ti n mt ngi nh c nt, c gi l Vn Phng Hnh
Chnh Qun. Mt ng gi, ng Lan, vi nc da vng nu v nhiu nm nghin
ht thuc phin, c gii thiu l Ph Qun Trng Hnh Chnh. ng l ng ta
ch gii quyt nhng cng vic v hnh chnh, nhng cng vic khc lin quan n
vn kinh t, qun s hoc chnh tr, th do Qun Trng Khu quyt nh. C tun
l ng Lan ch ngi pha sau bn giy k m thi.
Vn phng ca ng Lan lun lun sch s v ngn np. Nhng dng nh
cm thy kh chu khi c ngi M nh ti, thm hoc i khi hi ng ta vi ba cu
hi lin quan n nhng th tc giy t ca Tnh.
Sng ngy hm sau, ng Lan a n B Ch Huy Qun v gii thiu ti vi
mt s s quan, vin chc trch nhim v Thnh Ph Vnh Long lu mt cng ta
nh. ng Ch Tch Hnh Chnh X bt tay ti tht cht v ni trong v bc bi, ng
ta mun in ln khi thy ti i vi mt ngi m ng ta cho l ngi y chng bit
g c. Ti phi mt nhiu th gi gii thch ng gi Lan ngui gin v cu ni y.
Ti khm ph ra rng, x m chng ti gi l Th X Vnh Long c li tc rt t,
phn ln nh vo thu ch, thu m ca tim bun bn, v tt c nhng tin thu
c u phi np v vn phng ti chnh Tnh. Ti t hi, nh th th ng X
Trng ly tin u chnh trang nhng iu m dn lng mong mun.
Bui chiu ti cng Thiu T Khu v C Vn Trng Murray Schooner n
Lng An c chun b cho mt Ton C Vn Hoa K s n sng ti y vi tun l
hng dn v hun luyn cc n v Ngha Qun s dng v kh v chin thut
phc kch m. Cng thp tng c Trng Ty Y T Tnh. ng ta ni vi ti l x cn

c mt Vin Bo Sanh y tin nghi hn. Nh Bo Sanh hin ch c 8 ci gng
trong khi nhu cu phi cn n 40, li thiu in v h nt. Ti ng cung cp tin
bng ng bc Vit Nam ly t qu ca Hoa K nu ng Tnh Trng chp thun.
Do quanh lng, ng Ch Tch Hnh Chnh X ni vi ti, dn chng trong
lng t tin tng vo lc lng Ngha Qun v a Phng Qun c kh nng bo
v h. Cc Ton qun ny ch xut hin ban ngy, ti li rt v n. Vit cng li
dng iu pho kch vo trong lng v c mt s thng dn b st hi.
t bo v, h thnh lp mt n v gm 30 ngi nhng ch c 4 khu sng
carbines, trong khi du kch qun c trang b y AK-47.
Dn chng trong lng cm thy gn gi, thn thin khi ti ni c cng ngn
ng ca h. Cc tr em lun lun vy quanh ci a v ct ln nhng ting OK!
Ok! Ti vit th v tng thut vi ba ti nh th.
Sng ngy th su, ngy tip theo, ti theo Schooner v Thiu T Khu tham
d phin hp gia cc ngi ch huy lc lng Nhn Dn T V ti Th X Vnh
Long. i T Ngha cng c mt ti nhng dng nh khng ng ch tm theo
di nhiu. ng ta ri phng hp nhiu ln v khi ng ta pht biu thng c tnh
t chng hay ch th.
Mt i din Cao i pht biu, c cu t chc t v khng th t n hnh
thnh ngoi tr tn gio lp nn. iu quan trng l cn bn o c ch khng
phi hnh thc t chc. V vy, v i din ni tip, chnh ph cn mi gi nhng c
nhn hay nhng nhm sn c tinh thn t v v trao trch nhim cho h. iu
tt v hiu qu hn l li t chc t Trung ng n a Phng m chnh ph
ang thc hin.
i T Ngha tr li. Si Gn quyt nh nh th, khng th thay i
c. Cuc hp chm dt.
Ti khng c n tng i T Ngha l con ngi c cch nhn thin cn. Ti
cng khng hiu ti sao Ngha li th ng trc s nhn xt v suy ngh ca v i
din Cao i. Th nhng Ngha cng khng ng hay ph nhn cu trc Nhn
Dn T V do v Th Tng lo thnh gc dn s kin to ra, khng ch trao v
kh cho cc nhm t v nh v i din Cao i pht biu v mt l do n gin, e
ngi cc nhm s chng ph nhau khi c v kh trong tay h.
Thiu T Khu l con ngi h tr to bo vic pht trin chnh quyn x p.
ng ta ni vi ti, ch c mt cch duy nht kim sot c x p l to nn
nhng d kin lng ny nghi k lng kia. ng ta t ho, kinh nghim ng ta c
c l nh di thi Php ng ta lm vic ti phng tnh bo chnh tr c trch
vn to mu thun cc tn gio knh chng ln nhau. in hnh, Khu k li
vi ti, vi nm trc , ng thc y mt Tng lnh Ha Ho st hi mt
nhn vt Ha Ho khc, khi ngi ny c nh thn Php.
Thi hng hch ca Khu v Lan i vi cc ng X Trng khng lm ti
ngc nhin. Bi v n xut pht t chnh sch hnh chnh tp trung ngm su
vo ngi Vit. Nhng iu lm cho ti ngc nhin l khi nghe nhiu ngi M khi
tho lun vi nhau, h u by t ni e ngi khi t s tin tng vo Hi ng X
a phng.
Trong mt bui hp khc vi Hi ng X v y Ban Hnh Chnh X Long
H v Phc Hu, vn an ninh l mi lo ngi hng u i vi h. Khu v
Schooner lun t chc cc cuc hnh qun lc sot mi ngy nh du kch vn hot
ng ban m. Con sng o X Phc Hu l phng tin vit cng thm nhp
vo Tnh l Vnh Long nhng cng ch c vi Trung i Ngha Qun trn gi. Khng
th c hn qun s c.
T mnh ti n X Tn Ngi. Mi ngi trong Hi ng X u c thin cm

vi ti. C X Trng ni: Cc ng mun chng ti lm th ny th kia nhng lm
sao lng chng ti c th thc hin c ch?.
Long Thnh l mt x thanh bnh. Ni y vn cn di tch ta nh m vo
khong 1800, Vua Gia Long sng lp Triu i Nh Nguyn ti y. Long Thnh c
nhng dy nh ct dc theo knh o m xa hn l nhng tha rung la ph nhiu.
Ch Tch Hi ng X l ngi anh ca Tng Cnh St hi hu Mai Hu Xun,
ngi mt thi gian nm gi y quyn lc ti Si Gn. ng ta t b hng ng
Php gip ng Dim cng c quyn lc v sau , nm 1963, cng ng l ngi
cm u cuc o chnh lt ng Dim. Xun l ngi u tin tuyn b anh em
ng Dim b git cht sau khi chnh ng ta nhn thy xc ch vi gi sau cuc o
chnh thnh cng.
X tip theo l Long M, lun lun ng h chnh quyn. X c nhng n
v t v c thnh lp t nm 1962 theo Chng Trnh p Chin Lc ca ng
Dim v cc n v y vn tip tc tn ti n ngy nay.
Lc Hai cng l mt x c Hi ng X hot ng xng xo. Dn chng trong
lng sng dng nh trong cnh thanh bnh vi nhng rung la xanh ti, mu
m, ch ba lc no cng ng ngi.
ng X Trng Ph Qui ni vi ti, x ng hon ton an ninh. Ban m
nhngn v i phc kch cp v kh vit cng v phn pht cho dn lng t
bo v. vit cng gi nhng th nc danh v Si Gn t co chnh quyn X ny
l t n c.
Tn Thnh l x nm v tr km an ninh nht. V l gip gii vi Tnh Sa
c, nn c hai Tnh Sa c ln Vnh Long iu t quan tm. Ti y ch c mt
Trung i Ngha Qun gi an ninh, ban m li rt v n thnh th cc du kch vit
cng d dng vy chuyn la go ca h.
Ti c dp quan st v nghin cu khi mt Ph C Vn Qun mi c
CORDS c v thc hin Chin dch Bnh nh cng vi mt s cn b. Ton ny
ch hot ng chung quanh khu vc cc p thiu an ninh gn phi trng v bn ph,
v pha Nam ranh gii ca Qun. S cn b vit cng chuyn v tuyn truyn dn
chng cng t xut hin.
Ngi ta xem l mt s thnh cng. ARC khng c mt khi nim g v
chng trnh vi Trung ng cn c k hoch huy ng ton dn chng ng vo
hng ng t v lu di chng li s ti xut hin ca vit cng. Ch tm b gi
nhng Ton hun luyn n tng p, xong ri li tip tc p khc, theo ti, iu y
cha . Lm th no to mi quan h cht ch v tin cy gia dn chng v chnh
quyn a phng x p lu di, mi l iu quan trng. Chnh v l ti
dnh ba thng nghin cu v son tho k hoch APC chuyn trao s ngn
khon v chnh quyn a phng.
D n ca ti c chp thun v ngn khon ca Hoa K c s
dng thc hin d n . D n ca ti t nn tng ngn khn t Trung ng
ca Hoa K, cng vi s hp tc ca cc vin chc chnh quyn ti a phng, v
phng thc p dng c ti rt ra sau nhng ln thm ving cc x p.
Th nhng Chng Trnh Bnh nh cui cng gp nhng tr ngi. Trung
T Suplizio c ti v Si Gn vn ng vi c quan CORDS v vic chp
thun ngn khon m ng yu cu. ng mun c 10 triu ng tin Vit Nam
Chng Trnh APC c th gip cho vic nng nghip. Ti mt mt ngy i ht
ta nh ny n ta nh khc gii thch v k hoch ca Suplizio. Chng trnh
nng nghip y, ti tri qua 8 c quan thuyt phc v h chp nhn, nhng c
quan cui cng li t chi vi mt l do chnh ng cng thm mt s l do ngu

xun.
Mt s vin chc hiu k hoch ca Colby ch nhm chim t ch khng
phi t mc tiu v chnh tr hay x hi. V l l do h gi l chnh ng t
chi. Mt l do khc na, h khng hiu ti sao cc x p li cn tin xy dng
nhng chng trnh cho chnh h v nh th khi ngn sch dnh cho Tnh xy
dng cu, ng, ch ba, trng hc... s gim i.
Ti gii thch cho ng ta, cha c mt d n no nh ng va ni hon tt c.
V i hi mt s pht trin kinh t ti x p khng c ngha l mang tin trao cho h
lm vn, m l bc khi u gip h n nh v chnh tr.
Cc bo co phng i ca CORDS khng phn nh ng n nhng g
m dn chng v vin chc a phng tht s c c, k c nim tin...
Sau ti tham d cuc hi tho do c quan CORDS thuc Vng 4 t chc
ti Cn Th trong hai ngy v Chng Trnh Bnh nh trong nm 1969. Ti thy
nn. Vn phng Vng cng trn ngp c ng giy t, th tc, cng thm mt s
nhn vin Vit Nam khng ai c trch nhim. Dng nh h khng bit chin tranh
ang xy ra, mt cuc chin i hi phi tp trung mi n lc, tr tu, mi c th
thng c.
CORDS ti Cn Th i hi phi tng cng thm lc lng a Phng
Qun v khng cn lc lng Ngha Qun ti cc x p. Cc ng i T ti ngh
l lc lng a Phng Qun c kh nng di chuyn hnh qun lng ch xa hn.
Ti khng nghe mt ngi no c ni nhn thc, ch c lc lng thng tr ti x
p mi lm thay i cn cn kim sot ca cng qun c nc.
V C Vn dn s c trch nng nghip ng vi ti l k hoch ti a ra
tt, nhng li e d, chng ta khng tin thc hin iu , tt hn l ti ng
t vn y ra na.
V C Vn vng c trch v Cng Chnh th chng bao gi nhn thy chic
cu kh bc ngang qua knh o v v th ng ta khng th thy c dn lng ang
c nhu cu ngn khon xy dng chic cu vng chc hn. Cc C Vn v Hnh
Chnh th mun hun luyn cc X Trng v th tc giy t nhng li khng trao
cho h quyn c quyt nh.
V ri thng 1 nm 1969 n, Chng Trnh Pht Trin Bnh nh c
xem nh chm dt khi ng Nixon tuyn h nhm chc Tng Thng Hoa K.

Cuộc Chiến Thắng Bị Bỏ Lỡ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cuộc Chiến Thắng Bị Bỏ Lỡ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CUC CHIN THNG B B L

CUC CHIN THN G BN B L

CUC CHIN THN G BN B L

duy nht l chin c quyn lc thc hin mt ch theo h, bt k ch

CUC CHIN THN G BN B L

nhng ngi khng cng sn ti cc nc ng Dng trong sch lc ton cu

CUC CHIN THN G BN B L

Ti vn gi quan im ca ti trong khi trao i vi Martin nhng nh nhng

CUC CHIN THN G BN B L

ln lm Tng Thng, ng ta b nhim ba ti l k tin phong nghin cu nhng

CUC CHIN THN G BN B L

CUC CHIN THN G BN B L

CUC CHIN THN G BN B L

Chin Th Hai. V c V nguyn Gip, mt ngi thn cn vi H ch Minh lc

CUC CHIN THN G BN B L

Sut trong cuc chin tranh gia Php v H, ng Dim ri khi nc v

10 CUC CHIN THN G BN B L

Theo nhn nh ca ba ti th ng Dim ngy cng xa ri thc t. Sau nm

11 CUC CHIN THN G BN B L

12 CUC CHIN THN G BN B L

ng Nguyn Ngc Huy v vi nhn vt dn s trong ng i Vit c cp

13 CUC CHIN THN G BN B L

tr thnh Ph Th Tng c Trch Chng Trnh Bnh nh. ng Huy l ngi

14 CUC CHIN THN G BN B L

V ri Washington phi n nhn nhng g h mun trnh. ng Khnh lc

15 CUC CHIN THN G BN B L

Hnh ng ny ch tha mn lng t i ca Hoa K nhng khng l cho nhng nh

16 CUC CHIN THN G BN B L

Mario Savio, con ngi c ti hng bin ny la Berkeley cng c mt nhng

17 CUC CHIN THN G BN B L

18 CUC CHIN THN G BN B L

H v ng ca ng ta khoi tr trong cung cch la di . Vi chin thut

19 CUC CHIN THN G BN B L

ng ta ln ting ph nhn thc trng ca lch s Vit Nam do chnh ph

20 CUC CHIN THN G BN B L

21 CUC CHIN THN G BN B L

hnh thc l bi v ngay t nhng nm 1961 n 1963 ba ti khuyn co nhng

22 CUC CHIN THN G BN B L

23 CUC CHIN THN G BN B L

- Ngy nay, vn ri rm nht ca chng ta l ti t nc ny, v th ti

24 CUC CHIN THN G BN B L

25 CUC CHIN THN G BN B L

v cho h thy rng s c mt ca ng l bo m nn tng quyn li ca hai

26 CUC CHIN THN G BN B L

Nm 1966 Ellsworth Bunker gii quyt vn Dominique n tha. Ri 6

27 CUC CHIN THN G BN B L

28 CUC CHIN THN G BN B L

trc , mt cuc bu c c t chc chn Dn Biu. Cc v dn c ny c

29 CUC CHIN THN G BN B L

Bunker ni vi Tng Westmoreland trong nim tn cn l Tng Thng

30 CUC CHIN THN G BN B L

Cng ngy trnh y nhim th, Ellsworth Bunker cng tip xc vi i th ca

31 CUC CHIN THN G BN B L

32 CUC CHIN THN G BN B L

b ngy hm qua. Ngi thanh nin da en, tr v p trai n nhn chic

33 CUC CHIN THN G BN B L

C l khng c mt cuc chm trn no m Qun i Hoa K cm thy gay

34 CUC CHIN THN G BN B L

35 CUC CHIN THN G BN B L

36 CUC CHIN THN G BN B L

37 CUC CHIN THN G BN B L

38 CUC CHIN THN G BN B L

Wsetmoreland vit cho thng cp ca ng rng: Apple l con ngi y

39 CUC CHIN THN G BN B L