HI HA HC VIT NAM

NI DUNG CHNG TRNH THI THC NGHIM

OLYMPIC HA HC SINH VIN CC TRNG I HC V
CAO NG TON QUC LN TH IX (4/2016) TI TRNG I
HC CNG NGHIP H NI.
BNG A
A. THC HNH HA V C

Phn 1: PHN KIN THC THC HNH

Thi gian: 30 pht
Kim tra cc kin thc v nguyn tc lm vic trong phng th nghim, cc k thut
c bn trong thc hnh v c (dng cc cu hi trc nghim v cu hi t lun ngn).
1. Cc nguyn tc chung khi lm vic trong phng th nghim
- Quy tc lm vic vi cht c, cht d chy n
- K thut trng ra cc dng c thy tinh cn thit trong qu trnh th nghim
- Cch x l mt s tai nn khi lm th nghim
2. Cc k thut c bn trong thc hnh
- Cc im lu khi s dng bp in, t sy,
- K thut lc thng, lc chn khng
- Cc im ch t hiu sut cao trong qu trnh tng hp mui mohr
- Cc im ch khi s dng cn v cn sn phm
- Cch tnh lng ha cht cn thit cho qu trnh th nghim
3. Cc bi ton lin quan n tan, khi lng sn phm kt tinh, tinh khit ca
sn phm.

Phn 2: NI DUNG BI TH NGHIM

Thi gian: 150 pht
IU CH MUI MOHR
1. L thuyt
Mui Mohr mui kp ca st (II) v amoni sunfat, c cng thc FeSO4.
(NH4)2SO4.6H2O hoc (NH4)2Fe(SO4)2.6H2O l nhng tinh th n t, trong sut, mu xanh
lc, tan nhiu trong nc, st (II) trong dung dch t nhy cm vi tc dng ca oxi khng
kh.
2. Ha cht v dng c
* Ha cht: Bt Fe, (NH4)2SO4 tinh th, dung dch H2SO4 20%, dung dch NaOH,
dung dch KMnO4, dung dch K2Cr2O7, dung dch H3PO4 c, ch th iphenylamin.
* Dng c: Bnh tam gic 250ml, 100ml, pipet (5ml, 10ml), gi, buret 25ml, ng
ong 25ml, cc thy tinh, a thy tinh, mt knh ng h, giy lc, kp g, bnh nh mc,
phu lc thng, phu lc Busne, bp in, ng nghim.
3. Cch tin hnh
Cho khong 3 gam bt st vo cc ng mt lng dung dch H2SO4 20% (d = 1,143
g/ml) tnh trc vi lng axit d khong 10%. y cc bng mt knh ng h v un
nh cho n khi st tan ht. Lc ly dung dch ri c trn ni cch thy n khi xut hin
vng tinh th.
Chun b dung dch (NH4)2SO4 bo ha nhit 700C ng vi lng (NH4)2SO4
phn ng va vi lng FeSO4 va iu ch c.
Khi dung dch FeSO4 c vng tinh th, trn ngay hai dung dch nng vi nhau, khuy
mnh ri ngui (c th lm lnh bng nc ), mui kp s kt tinh. Lc ht tinh th qua
phu lc Busne, thu ly tinh th v thm kh tinh th bng giy lc. Cn, tnh hiu sut ca
qu trnh iu ch c theo lng bt st dng.
Xc nh hm lng Fe2+ trong sn phm iu ch c bng php chun vi
dung dch K2Cr2O7.
Vit phng trnh phn ng v gii thch cc giai on ca th nghim.
4. Th tnh cht ca sn phm
Ly mt t tinh th va iu ch em ha tan vi nc. Chia dung dch va ho tan
vo 2 ng nghim. Thm vi git dung dch NaOH vo ng th nht; ng th hai vo ng
nghim c cha sn mt t dung dch KMnO4 trong mi trng axit H2SO4. Quan st
hin tng xy ra, gii thch v vit phng trnh phn ng.

B. THC HNH HA HU C
Phn 1. KIN THC THC HNH
Thi gian: 30 pht
Kim tra cc kin thc v nguyn tc lm vic trong phng th nghim, cc k thut
c bn trong thc hnh ha hu c (dng cc cu hi trc nghim v cu hi t lun ngn)
1. Cc nguyn tc chung khi lm vic trong phng th nghim
- Quy tc lm vic vi cht c, cht d chy, d n
- Cch lm kh mt s cht thng thng
- Cch x l mt s tai nn
- Cch ly ha cht
- Cch lp mt h thng phn ng hoc ct
2. Cc k thut c bn trong thc hnh ha hu c
- C s l thuyt phng php kt tinh li
- C s l thuyt cc phng php ct (ct thng, ct phn on, ct li cun hi
nc,)
- C s l thuyt phng php chit v lm kh
3. ngha v phng php xc nh mt s hng s vt l thng thng cht
hu c (nhit nng chy, nhit si, ch s khc x,).
4. C ch phn ng v cc bin php lm tng hiu sut ca mt s phn ng
tng hp hu c c bn (este ha, amit ha, nitro ha).
Phn 2. NHN BIT CC HP CHT HU C
Thi gian: 30 pht
Nhn bit 4 trong s 10 hp cht cho bit tn ca chng thuc cc nhm cht: dn
xut halogen, ancol, phenol, anehit, xeton, axit cacboxylic, amin, monosaccarit,
disaccarit.
Phn 3. TNG HP HU C
Thi gian: 120 pht
IU CH AXIT BENZOIC
S phn ng:
C6H5CH3 + 2KMnO4 C6H5COOK + 2MnO2 + KOH + H2O
C6H5COOK + HCl C6H5COOH + KCl
3

Ha cht

Dng c

Toluen (d=0,86): 2ml

Bnh cu y trn (nhm 29, mt c) 100ml

KMnO4: 2 gam

Sinh hn son hi lu nhm 29

Nc ct

Cc thy tinh 100ml

Etanol 990

Bt s

Dung dch HCl

Phu lc thng

Giy th pH

Phu Busne + Giy lc

Glixerol

Bp in n

My lc p sut thp

n cn, li aming

Nhit k 2000, mao qun, vng cao su

ng Thiele

Cch tin hnh:

Cho vo bnh cu 100ml sch v kh 2ml toluen, 30ml nc ct, 2 gam KMnO4 v
vi vin bt bng 1/4 ht u, lc u hn hp. Lp sinh hn hi lu v un si nh bng
bp in cch animang trong 1 gi. Khi kt thc phn ng, hn hp phn ng cn mu sm
th thm vi git etanol kh mu. Lc ht loi b MnO2. Ra kt ta trn phu bng
nc si hai ln, mi ln 10ml. dch lc ra bt s v bc hi n khi cn khong 20ml.
Nu thy dch lc vn b c th lc nng qua phu lc thng loi ht MnO2.
ngui dch lc v axit ha bng tng git axit HCl 1:1 cho n mi trng axit.
Axit benzoic to thnh di dng kt ta.
Lc ly axit benzoic trn phu Busne, dng giy lc p cc tinh th cho kit nc,
kh ngoi khng kh. Cn sn phm thu c. Tnh hiu sut. Xc nh nhit nng chy
ca sn phm bng ng Thiele.

HI HA HC VIT NAM
4

NI DUNG CHNG TRNH THI THC NGHIM

OLYMPIC HA HC SINH VIN CC TRNG I HC V
CAO NG TON QUC LN TH IX (4/2016) TI TRNG I
HC CNG NGHIP H NI.
BNG B
Phn 1: PHN KIN THC THC HNH
Thi gian: 30 pht
Kim tra cc kin thc v nguyn tc lm vic trong phng th nghim, cc k thut
c bn trong thc hnh v c - i cng (dng cc cu hi trc nghim v cu hi t lun
ngn).
1. Cc nguyn tc chung khi lm vic trong phng th nghim
- Quy tc lm vic vi cht c, cht d chy, d n.
- Nguyn tc s dng mt s dng c thy tinh o th tch: dng c o th tch
khng chnh xc v chnh xc.
- Cch ra dng c thy tinh.
- Cch x l mt s tai nn khi lm th nghim
- Cch ly ha cht
2. Cc k thut c bn trong thc hnh
- C s l thuyt ca phng php chun , cc thao tc tin hnh chun , cch
s dng v la chn ch th cho cc php chun .
- C s l thuyt ca phng php x l s liu thc nghim, phng php nh gi
chnh xc ca php o.
- K thut pha ha cht: Tnh ton lng ha cht pha cc loi dung dch c nng
gn ng v nng chnh xc. Cch pha ch cc dung dch .
3. Mt s vn l thuyt c lin quan n ni dung th nghim
- Gii thch tnh cht ca n cht, hp cht da vo cu to nguyn t, phn t v
lin kt ha hc ca mt s cc nguyn t v hp cht c bn.
- Din bin, chiu ca phn ng thng qua cc nguyn l nhit ng hc. ngha
cc thng s nhit ng hc: G, H, S Cn bng ha hc v s chuyn dch cn bng
ha hc.
- Cc yu t nh hng n tc phn ng. Phn ng bc 1, bc 2.
- Tnh cht ca cht in ly trong dung mi nc. Thuyt axit, baz, pH ca cc dung
dch. tan, s nh hng cc yu t n tan ca cc cht t tan.
Phn 2: NI DUNG BI TH NGHIM
5

Thi gian: 150 pht

BI 1: XC NH NG LNG CA Mg
1. L thuyt
ng lng nguyn t
ng lng ca mt cht l s phn khi lng ca cht c th thay th (hay kt
hp) va vi 1,008 phn khi lng ca hidro, hoc vi 8 phn khi lng ca oxi, hoc
vi mt ng lng bit ca mt cht bt k. ng lng ca mt cht c k hiu
l E.
ng lng gam ca mt cht l lng cht tnh bng gam v c gi tr bng
ng lng ca n. Cng c th dng cc n v khi lng l c s hoc bi s ca gam
ch ng lng ca cht. V d: ng lng miligam, ng lng kilogam
ng lng ca mt cht c th thay i theo iu kin v sn phm to thnh ca
phn ng m n tham gia. Trong nhiu trng hp, ngi ta c th tnh ng lng ca
mt cht theo cng thc:
E=

M
n

M: khi lng nguyn t, phn t hoc ion

n: ha tr hoc mc oxi ha ca nguyn t; s H+ m mt phn t axit (hoc baz)
cho (hay nhn) trong phn ng trung ha; s electron ca mt phn t hoc mt ion trao i
trong phn ng oxy ha-kh; gi tr tuyt i ca in tch ion (dng hoc m).
nh lut ng lng c pht biu: Trong phn ng ha hc, cc cht tc dng
vi nhau theo nhng lng t l ng lng ca chng.
Biu thc ca nh lut:
mA EA
mA mB
=
=
hoc
mB EB
EA E B

mA, mB: l khi lng tc dng va ca cht A v cht B trong phn ng;
EA, EB: l ng lng ca cc cht A v B.
Ni cch khc, s ng lng ca cc cht trong phn ng phi bng nhau.
* xc nh ng lng ca nguyn t Mg, ta cn mt lng chnh xc (

gam)

ca kim loi Mg ri cho phn ng ht vi mt dung dch axit mnh (HCl, H2SO4 long).
Phng trnh phn ng l:
Mg + 2H+ Mg2+ + H2
o th tch kh hidro thot ra ti nhit v p sut nht nh khi xy ra phn ng; p
dng phng trnh c bn ca kh l tng PV= nRT, ta tnh c khi lng m2 ca lng
kh hidro b Mg y ra.
T suy lun: C m2 gam kh hidro b y ra cn m1 gam Mg. Vy 1,008g kh hidro
cn mt ng lng EMg ca Mg.
2. Ha cht v dng c:
6

Ha cht:
- Phoi Mg
- Dung dch HCl 10%
- Dung dch H2C2O4 chun
- Dung dch NaOH 0,1N.

Dng c:
- Bnh nn 250ml
- Pipet 10ml, 5 ml
- H thng ng nghim c nhnh
- Gi + buret 25 ml
- Bnh nh mc
- ng ong.

3.Tin hnh
3.1. Pha dung dch v xc nh nng dung dch HCl
T dung dch chun H2C2O4 0,1N, hy xc nh nng chnh xc ca dung dch
NaOH.
Dng dung dch NaOH va bit nng , hy xc nh nng dung dch HCl.
3.2. Xc nh ng lng ca Mg
T nng dung dch HCl va xc nh c, hy tnh th tch dung dch HCl cn
phn ng vi 2025mg Mg kim loi, bit lng HCl dng gp 5 ln so vi lng cn thit.
Lp b dng c nh hnh v di:

Hnh 1: B dng c xc nh ng lng ca Mg

1. ng nghim hai nhnh
2. ng chia
3. ng cha nc y
Cn chnh xc mt lng Mg khong 20-25 mg trn cn phn tch hin s ri cho vo
mt nhnh ca ng nghim hai nhnh. Cho vo nhnh cn li ca ng nghim ny th tch
dung dch HCl va tnh c trn. Ch : khng axit dnh vo nhnh cha Mg. H ng
2 xung v nng ng 3 ln mc nc trong ng 2 dng ln gn y. Lp ng nghim 2
nhnh vo ng 2.
Kim tra kn ca ton b h thng bng cch h ng 3 xung t 15-20 cm. Nu
mc nc trong ng 2 ch h xung mt cht ri gi nguyn khng thay i th chng t h
thng kn. Nu mc nc trong ng 2 h xung lin tc khng dng li, chng t h
thng b h, cn kim tra li cc mi ni cho tht kn. Ch khi chc chn h thng kn
hon ton th mi bt u tin hnh th nghim.
7

Lm thng bng mc nc cc ng 2 v 3. Ghi mc nc ng 2 khi thng bng l

V1 .
Nghing ng nghim hai nhnh axit chy ht sang nhnh cha Mg. Kh H2 sinh ra
s y mc nc trong ng 2 xung thp dn. Trong lc , cn h dn ng 3 xung cho
mc nc hai ng 2 v 3 lun xp x nhau. Khi Mg phn ng ht (thy khng cn bt
kh thot ra v mc nc trong ng 2 khng h xung na), thm khong vi pht cho
ng nghim hai nhnh tr li nhit phng. Lm thng bng mc nc trong ng 2 v 3,
ghi mc nc trong ng 2 lc ny l V2.
Lp li th nghim trn 3 ln ly kt qu trung bnh.
Ghi cc s liu th nghim vo bng sau:
i lng
Kt qu
n v
Ln 1
Ln 2 Ln 3
Khi lng Mg
m1 =
g
Th tch kh hidro
V = V2 V1 =
ml
p sut kh quyn lc th
PKK =
mmHg
nghim
Nhit phng lc th
K
T = t0C + 273
nghim
(Kelvin)
p sut ring phn ca
PH O
hi nc bo ha nhit
mmHg
lc th nghim
PH =PKK - PH O
p sut kh hidro
mmHg
Da vo kt qu ca bng, hy tnh ng lng ca Mg.
2

BI 2: XC NH P SUT HI NC BO HA
V NHIT BAY HI CA NC.
1. L thuyt
Khi nhit ca khng kh thp 50 C th c th p dng phng trnh trng thi kh
l tng tnh c s mol ca khng kh: Pkk.Vkk = nkk.R.T
p sut hi nc bo ha theo tng nhit c tnh: Phnbh = Pkq - Pkk
S tng quan tuyn tnh gia p sut hi v nhit c biu th qua phng trnh
Clausius-Clapeyron:
lnP =

-Hhh 1
+C
R T

Trong : P l p sut hi bo ha (mmHg)

T l nhit tuyt i (K)

H hh l Entanpi ha hi, nhit ha hi, l nng lng cn thit chuyn 1 mol cc

phn t cht lng thnh hi.

R l hng s kh (= 8,314 J/mol.K)
C l hng s i vi mi cht lng.
Phng trnh ny c th biu din bi mt ng thng ( y = ax+ b), biu din mi
quan h gia lnP v 1/T. (Vi y = lnP; x = 1/T; a = -Hhh/R v b = C)
y

Nc

ln P

Diethyl ether

1/T

Nh vy, da vo phng trnh Clausius-Clapeyron v th, chng ta thy, c th

xc nh c Hhh ca mt cht:
Hhh = -R.tg
Trong tg l h s gc ca ng thng.
2. Ha cht v dng c
Ha cht:
- Nc ct
- Hn hp sinh hn (nc + mui ht)

Dng c:
- ng ong 10 ml
- Cc thy tinh 1 lt
- Bp in
- Gi st v kp
- Nhit k
- Chu thy tinh
- p k

3.Tin hnh

Lp b dng c nh hnh v:
Hnh 2. Dng c xc inh p sut hi bo hoa v nhit ha hi ca nc
1. Gi st
2. C p st
3. Nhi t k
4. ng ong 10ml
5. Cc 1 lt
6. Bp i n
Ly khong 600ml nc ct vo cc thy tinh 1 lt v khong 6-7 ml nc ct vo
ng ong 10 ml. Dng ngn tay bt cht ming ng ong ri chuyn vo cc thy tinh, s c
khong 4-5 ml khng kh c gi li trong ng ong. Thm nc ct vo cc ng ong
ngp chm hon ton trong nc. un nc trong cc nng ln khong 750. Lng khng
kh trong ng ong s gin n, y ct nc trong ng ong xung thp (ch : khng c
y xung ht). Khi nhit ln gn 750C th ngng un, nhit vn tip tc tng. Ch
khi nhit h xung 750C, ghi th tch ca ct kh trong ng ong v nhit ca nc.
C cch 30C th ghi th tch ca ct kh v nhit ca nc mt ln cho n khi nhit h
xung 510C. Sau thm nc lm ngui v tip tc cho hn hp sinh hn lm nhit
h xung 50C( ch : trc khi thm nc v hn hp sinh hn vo cc, cn ly bp in ra
v cho chu thy tinh vo ng nc trn). Ghi th tch ca ct kh nhit ny v ghi
p sut kh quyn trn p k.
Da vo cc kt qu thu c, tnh p sut hi nc bo ha v nhit bay hi ca
nc. C th p dng phng php bnh phng ti thiu hoc th gia lnP v 1/T hoc
da vo tng cp nhit tnh trung bnh.

10

HI HA HC VIT NAM
NI DUNG CHNG TRNH THI THC NGHIM
OLYMPIC HA HC SINH VIN CC TRNG I HC V
CAO NG TON QUC LN TH IX (4/2016) TI TRNG I
HC CNG NGHIP H NI.
BNG C
Phn 1: PHN KIN THC THC HNH
Thi gian: 30 pht
Kim tra cc kin thc v nguyn tc lm vic trong phng th nghim; cc k thut
c bn trong thc hnh ha i cng; mt s nh lut c bn ca ha hc; mt s kin
thc v tc phn ng, cn bng ha hc v dung dch (dng cc cu hi trc nghim v
cu hi t lun ngn).
1. Cc nguyn tc chung khi lm vic trong phng th nghim
- Quy tc lm vic vi cht c, cht m c, cht d bay hi, cht d chy n
- Cch x l mt s tai nn trong phng th nghim
2. Cc k thut c bn trong thc hnh ha i cng
- K thut trng ra dng c thy tinh
- Nguyn tc, k thut s dng mt s thit b nh t sy, b iu nhit, v mt s
dng c th nghim nh ng ong, pipet, buret,
- K thut ly mt lng xc nh ha cht lng, ha cht rn
- Tnh ton v pha ch ha cht
- K thut chun
3. Mt s nh lut c bn ca ha hc: nh lut bo ton khi lng, nh lut
Avogaro, nh lut ng lng, phng trnh trng thi kh l tng.
4. C s l thuyt v tc phn ng ha hc; gii thch nh hng ca cc yu t:
nng , nhit , cht xc tc, din tch tip xc n tc phn ng.
5. C s l thuyt v cn bng ha hc; gii thch nh hng ca cc yu t: nng ,
nhit , p sut n chuyn dch cn bng ha hc; nguyn l chuyn dch cn bng
Le Chaterlie.
6. Mt s kin thc phn dung dch
- Cc loi nng : nng mol/lt, nng phn trm, nng ng lng.
- C s l thuyt v pH ca dung dch; gii thch tnh axit, baz theo Bronsted.
- iu kin kt ta v ha tan cht t tan.

11

Phn 2: NI DUNG BI TH NGHIM

Thi gian: 150 pht
Bi 1: CC YU T NH HNG N TC PHN NG
I. L THUYT
Cc phn ng ha hc c th l ng th hay d th. Cc phn ng c gi ng th khi
chng din ra trong h 1 pha. Ngc li, cc phn ng d th xy ra trong mi trng khng
ng nht gia cc cht nhng pha khc nhau (rn - lng, kh - lng).
Tc ca phn ng thng o bng bin thin nng ca mt trong cc cht tham gia
hay to thnh sau phn ng trong mt n v thi gian.
i vi phn ng tng qut:
aA + bB cC + dD
(1)
Tc trung bnh ca phn ng:
vtb

1 C
.
t

Tc tc thi ca phn ng:

vt lim vtb
t 0

C
1
. lim

vt

1 dC
.
dt

Tc phn ng ph thuc vo bn cht ca phn ng v cc iu kin tin hnh nh:

nng , nhit , cht xc tc
a- nh hng ca nng cc cht phn ng
nh lut tc dng khi lng: nhit khng i, tc ca phn ng t l vi tch
nng ca cc cht phn ng c ly tha ln vi s m thch hp.
Vi phn ng (1), tc c biu din bng biu thc:
v k .C A .C B

Trong :
CA, CB l nng mol.lt-1 ca cc cht A, B thi im kho st.
k l hng s tc ca phn ng ha hc, cng c gi l tc ring v
khi nng ca mi cht ban u bng n v th k = v. Hng s tc phn ng ph thuc
vo bn cht ca cc cht phn ng v nhit .
, l bc ring phn ca phn ng xt theo cht A, cht B. Thng thng
a, b, ch trong mt s trng hp = a, = b; , l cc hng s v c xc nh
bng thc nghim.
Trong h d th, tc phn ng cn ph thuc vo din tch tip xc gia cc pha.
b- nh hng ca nhit
Nhit nh hng mnh n tc phn ng. S tng nhit rt nh c th lm tng
tc phn ng rt ln.
S ln bin i tc phn ng (hay hng s tc ) khi nhit thay i 10oC gi l h
s nhit ca tc phn ng, k hiu l :
12

kT 10
kT

kT, kT+10 l hng s tc cc nhit T v (T+10). T suy ra:

kT + 10n = n.kT
Ngha l khi nhit tng theo cp s cng th hng s tc tng theo cp s nhn.
Vi phn ng ng th, a s trng hp, h s nhit ca tc phn ng c gi tr
trong gii hn t 2 - 4, l quy tc Van Hp (Vant Hoff). Quy tc ny ch gn ng trong
khong nhit khng cao.
Sau ny, Areniut (Arrhenius) da trn kt qu thc nghim m t chnh xc hn nh
hng ca nhit n tc phn ng bng phng trnh:

k A.e

Ea

RT

(*)

Trong : A l hng s, c gi l tha s trc ly tha, c tr s ring cho mi loi

phn ng v khng ph thuc vo nhit .
Ea: nng lng hot ha.
T, R: nhit tuyt i v hng s kh l tng.
T phng trnh (*) ta thy, do T nm s m nn khi tng T th k tng rt nhanh.
c- nh hng ca cht xc tc
Cht xc tc l cht lm tng tc phn ng ha hc nhng sau phn ng, bn cht ha
hc cng nh lng ca n khng thay i.
Cht xc tc ch c kh nng lm tng tc phn ng ca nhng phn ng c th xy ra
c, ngha l phn ng c G < 0 nhng do c nng lng hot ha ln v entropi hot
ha qu nh m xy ra vi tc chm.
II. THC HNH
1. Ha cht v dng c
Ha cht:
- Dung dch Na2S2O3 0,2M; H2SO4 0,2M v 1M; H2C2O4 0,05M; KMnO4 0,01M; MnSO4
0,05M; H2O2 10%;
- Bt MnO2; Zn vin; Zn bt; Dim
Dng c:
- ng nghim sch, ng ong 20ml; buret 25ml; pipet 1ml, 2ml.
- Cc m 50ml; bnh cu y bng 100ml; chu thy tinh; ng dn kh.
- B iu nhit; ng h bm giy.
2. Cch tin hnh
Th nghim 1: nh hng ca nng cht phn ng n tc phn ng trong h ng
th.
Nghin cu phn ng gia dung dch natri thiosunfat vi axit sunfuric:
Na2S2O3 + H2SO4 Na2SO4 + H2O + SO2 + S
Dng pipet cho vo 3 ng nghim, mi ng 3ml axit sunfuric 0,2M.
13

Ly 3 ng nghim khc nh s th t 1, 2, 3. Dng pipet cho vo ng th nht 1 ml natri

thiosunfat 0,2M v 2 ml nc ct; ng th hai 2 ml natri thiosunfat 0,2M v 1 ml nc ct;
ng th ba 3 ml natri thiosunfat 0,2M.
nhanh dung dch axit sunfuric t 1 trong 3 ng nghim chun b trn vo ng
nghim 1, lc u. Dng ng h bm giy theo di thi gian t lc 2 dung dch vo
nhau cho ti khi bt u xut hin kt ta c sa.
Tin hnh th nghim vi ng nghim 2 v 3 tng t nh ng 1. Tc phn ng c th
tnh theo cng thc v = 1/t (t l thi gian thc hin phn ng).
Ghi kt qu vo bng di, nhn xt v gii thch kt qu.
Th tch (ml)
T l nng
T l tc
S
Na2S2O3
t (s) v=1/t phn ng
Tng
TT H2SO4 Na2S2O3 H2O
C1:C2:C3
v1:v2:v3
1
2
3
Th nghim 2: nh hng ca nhit n tc phn ng
Nghin cu phn ng gia dung dch kali pemanganat v axit oxalic trong mi trng
axit cc nhit khc nhau.
5H2C2O4 + 2KMnO4 + 3H2SO4 10CO2 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O
Dung dch kali pemanganat lc u c mu tm, khi phn ng kt thc dung dch trong
sut, khng mu.
Dng pipet ly vo ng nghim th nht 2ml dung dch kali pemanganat 0,01M, vo ng
nghim th hai 2ml dung dch axit oxalic 0,05M v 2ml dung dch axit sunfuric 0,2M.
dung dch t ng nghim th hai vo ng nghim th nht, lc u. Dng ng h bm giy
ghi thi gian t lc trn n khi dung dch mt mu hon ton. Ghi li nhit phng.
Tin hnh th nghim tng t nh trn nhng cc nhit khc nhau:
- Nhit phng + 10oC
- Nhit phng + 20 oC
- Nhit phng + 30 oC
Cc th nghim tin hnh trong bnh iu nhit. Trc khi trn hai dung dch phi ngm
cc ng nghim ng ha cht phn ng trong bnh iu nhit khong 5 - 10 pht cn
bng nhit.
Ghi kt qu vo bng di, nhn xt v gii thch.
Nhit phn ng
Tc phn ng
STT
Thi gian t (s)
H s nhit
o
(t C)
v=1/ t
Th nghim 3: nh hng ca cht xc tc ng th n tc phn ng
14

Dng pipet ly vo 2 ng nghim mi ng 2 ml dung dch axit oxalic 0,05M v 2ml axit
sunfuric 0,2M. Thm vo ng nghim th nht 1-2 git mangan sunfat 0,05M. Sau dng
pipet cho vo 2 ng nghim, mi ng 1ml dung dch kali penmanganat 0,01M. Theo di thi
gian t lc trn 2 dung dch n khi dung dch mt mu hon ton.
Ghi kt qu vo bng di, nhn xt v gii thch kt qu.
V-KMnO4 V-H2SO4
V-H2C2O4 Dung dch Thi gian Tc phn ng
STT
(ml)
(ml)
(ml)
MnSO4
t (s)
v=1/t

Th nghim 4: nh hng ca cht xc tc d th n tc phn ng: Phn ng phn

hy hiro peoxit
Ly hai ng nghim nh s 1 v 2. Dng pipet ly vo mi ng nghim 1 ml dung dch
hiro peoxit 10%. Cho thm vo ng 1 mt cht bt mangan ioxit. Theo di hin tng
xy ra trong hai ng nghim. Nhn xt v gii thch. C th kim tra cht kh thot ra bng
cch a ti gn ming ng nghim mt que dim chy cn tn .
Th nghim 5: nh hng ca din tch b mt n tc phn ng trong h d th
Lp dng c nh hnh bn. Cho nc vo y ng
ong, dng ngn tay bt cht ming ng ong v p
ngc vo chu thy tinh cha nc sao cho khng
c bt kh no trong ng ong. Lp ng ong vo
gi st. Nhit ca nc trong chu c nh 25oC
1oC.
Dng ng ong khc ly 20 ml H2SO4 1M cho
vo bnh cu y bng, cho tip 1-2g km ht. y
kn bnh cu bng nt c ng dn kh vo ming ng
ong. Bt u bm thi gian t lc cho km vo
bnh n khi th tch kh hiro thot ra trong ng
ong c 10ml.
1. ng ong
Lp li th nghim trn, thay km ht bng km 2. Bnh cu
bt. Cho bit din tch tip xc nh hng nh th 3. Chu thy tinh
4. ng dn kh
no n vn tc phn ng ?
5. Kp gi st

15

Bi 2: DUNG DCH - CC YU T NH HNG N

CN BNG HA HC
I. L THUYT
1. Dung dch
Dung dch l mt h ng th to bi hai hay nhiu cht m thnh phn ca chng
c th thay i trong mt gii hn xc nh.
Thnh phn ca dung dch gm cht tan v dung mi. Dung mi l mi trng
cht tan phn tn, ng thi cng l cht quyt nh trng thi tn ti ca dung dch.
Dung dch c th tn ti trng thi kh, lng hoc rn.
1.1. Mt s nng dung dch
- Nng mol (CM): Nng mol l s mol cht tan trong 1 lt dung dch.
nct
V

CM

- Nng ng lng (N): l s ng lng gam cht tan trong 1 lt dung dch.
N

1.2. Xc nh nng ca dung dch bng phng php chun

Chun l phng php xc nh nng cha bit ca mt dung dch theo nng
bit ca mt dung dch khc bng cch o th tch ca cc dung dch tng tc.
V d vi phn ng: aA + bB Sn phm
Theo nh lut ng lng, s ng lng gam ca cc cht trong phn ng bng
nhau: N AV A N BVB

N A VB

N B VA

Trong : A: cht bit nng ;

B: cht cn xc nh nng .
Nu xc nh c th tch VA, VB trong qu trnh chun , bit c NA s tnh
c NB.
Phng php chun c p dng cho nhiu loi phn ng nh phn ng trung
ha, phn ng oxi ha kh, phn ng to kt ta, phn ng to phc
1.3. S thy phn v tch s tan ca mui
Theo thuyt axit - baz ca Bronsted - Lowry, cc ion to ra mui c th b thy
phn trong nc th hin tnh axit hoc baz. Hin tng ny c gi l s thy phn
ca mui.
Khi ha tan mt hp cht t tan AmBn vo nc c cn bng:
AmBn mAa+(dd) + nBb-(dd)
Khi qu trnh ha tan t ti trng thi cn bng (dung dch bo ha), hng s cn bng
ca qu trnh gi l tch s tan T A B :
m

TAm Bn Aa

16

B b

Tch s tan T ph thuc vo bn cht ca cht tan, dung mi v nhit . Ti mt nhit

xc nh, cht c tch s tan cng nh th mui cng t tan. Da vo tch s tan c
th rt ra iu kin kt ta v ha tan kt ta ca cht in ly t tan nh sau:
- iu kin ha tan kt ta l tch s nng ion cht vi s m bng h s t l
tng ng nh hn tch s tan: T A

m Bn

[ A a ]m [ B b ]n .

- iu kin kt ta l tch s nng ion cht vi s m bng h s t l tng ng

ln hn tch s tan: T A

m Bn

[ A a ]m [ B b ]n .

2. Cc yu t nh hng n cn bng ha hc
Cn bng ha hc l trng thi ca phn ng thun nghch khi tc phn ng
thun bng tc phn ng nghch.
Cn bng ha hc c cc tnh cht sau:
+ L trng thi cn bng ng: trng thi cn bng, phn ng khng dng li m
phn ng thun v nghch vn xy ra nhng vi tc bng nhau.
+ Thnh phn ca cc cht c mt trong phn ng khng thay i theo thi gian khi
cc iu kin bn ngoi (nhit , p sut, nng ) khng thay i.
+ B chuyn dch khi c tc ng t bn ngoi: Khi mt trong cc yu t nh nhit
, p sut, nng thay i th s c s chuyn dch cn bng.
+ Trng thi cn bng lun c nng lng cc tiu.
Khi cc yu t bn ngoi nh nng , nhit hoc p sut thay i, trng thi cn
bng ban u s chuyn sang mt trng thi cn bng mi. S dch chuyn t trng
thi cn bng ny sang trng thi cn bng khc gi l s dch chuyn cn bng.
Quy lut v s dch chuyn cn bng c Le Chatelier tm tt nh sau:
Mt h ang trng thi cn bng, nu thay i mt trong cc thng s trng thi
ca h (p sut, nhit , nng ) th cn bng s chuyn dich theo chiu chng li
s thay i .
II. THC HNH
1. Ha cht v dng c
- Ha cht: Cc dung dch: HCl c; HCl 2M; H2SO4 1M; CH3COOH 2M; NaOH 2M;
NaOH 0,1M; NH3 0,5M; NH4Cl 0,5M; K2CO3 0,5M; K2Cr2O7 10%; CaCl 2 0,5M;
Na2CO3 0,5M; CaCl2 2.10-5M; Na2CO3 2.10-5M; FeCl3 0,5M, KSCN 0,5M, CoCl 2
0,5M.
Cc tinh th: NH4Cl, CH3COONa, KSCN, KCl.
Giy o pH, ch th phenolphtalein 0,1%, ch th metyl da cam 0,1%.
- Dng c: ng nghim; gi ng nghim; pipet 1ml, 2ml, 5ml; qu bp cao su; gi pipet;
cc thy tinh 50ml; buret 25ml; bnh nn 100ml; kp g; n cn; a thy tinh.
2. Tin hnh
Th nghim 1: Th pH ca mt s dung dch bng giy o pH
Ly vo 4 ng nghim:
- ng nghim 1: 1ml dung dch HCl 2M
- ng nghim 2: 1ml dung dch NaOH 2M
17

- ng nghim 3: 1ml dung dch NH 4Cl 0,5M

- ng nghim 4: 1ml dung dch K 2CO3 0,5M
Th pH ca dung dch trong cc ng nghim bng giy o pH, ghi kt qu vo bng:
Dung dch
HCl 2M NaOH 2M NH4Cl 0,5M K2CO3 0,5M
Mu giy o pH
Gi tr pH
Mi trng
Vit phng trnh ca cc phn ng thy phn (nu c).
Th nghim 2: Cn bng trong dung dch axit yu, baz yu
a. Axit yu: Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng 0,5ml dung dch axit CH3COOH 2M
v 2 git ch th metyl da cam 0,1%.
ng nghim 1: so snh
ng nghim 2: Thm vo mt t tinh th CH3COONa (bng ht ng), lc u tinh
th tan hon ton.
Nhn xt s thay i mu trong ng nghim 2? Gii thch?
b. Baz yu: Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng 0,5ml dung dch NH 3 0,5M v 1
git ch th phenolphtalein 0,1%.
ng nghim 1: so snh
ng nghim 2: Thm vo mt t tinh th NH4Cl (bng ht ng), lc u tinh th
tan hon ton.
Nhn xt s thay i mu trong ng nghim 2 so vi ng nghim 1? Gii thch?
Th nghim 3: Phn ng to thnh cht in ly yu, cht t tan, cht d bay hi
a. Phn ng to thnh cht in ly yu:
Ly vo ng nghim 0,5ml dung dch NaOH 2M v 1 git ch th
phenolphtalein 0,1%. Quan st mu ca dung dch.
Thm 1ml dung dch HCl 2M vo ng nghim trn, lc u. Quan st hin
tng xy ra, gii thch v vit phng trnh phn ng.
b. Phn ng to thnh cht t tan: Ly 2 ng nghim:
- ng nghim 1: Cho vo 1ml dung dch CaCl 2 0,5M, sau thm tip 1ml
dung dch Na 2CO3 0,5M, lc u.
- ng nghim 2: Cho vo 1ml dung dch CaCl 2 2.10-5M, sau thm tip 1ml
dung dch Na 2CO3 2.10-5M, lc u.
Quan st hin tng xy ra mi ng nghim.
Cho tch s tan ca CaCO 3 25oC l 4,8.10 -9, hy gii thch hin tng xy ra
2 ng nghim?
Gi li sn phm ng nghim 1 tin hnh th nghim 3c.
c. Phn ng to thnh cht d bay hi:
Ly ng nghim 1 cha sn phm th nghim 3b, thm vo 2ml dung dch
HCl 2M, lc u. Quan st hin tng, vit phng trnh phn ng xy ra v gii
thch.
Th nghim 4: Xc nh nng dung dch HCl bng phng php chun
18

Dng pipet ly 10ml dung dch HCl cha bit nng c chun b sn
cho vo bnh nn 100ml. Nh 1-2 git ch th phenolphtalein 0,1% vo bnh nn.
dung dch chun NaOH 0,1M vo buret cao hn vch s 0 khong 2ml, m
kha cho dung dch xung t t n khi vm khum dung dch trng vi vch s 0
th kha li (ch khng bt kh cn li trong buret).
Tin hnh chun dung dch HCl trong bnh nn bng dung dch chun NaOH
0,1M n khi dung dch trong bnh nn chuyn t khng mu sang mu hng bn
trong 30s th dng chun . Ghi th tch NaOH 0,1M trn buret.
Thc hin 3 ln ly kt qu trung bnh. Ghi kt qu thu c vo bng di
y:
Ln chun
1
2
3
VNaOH 0,1M (ml)
VNaOH 0,1M (ml) trung bnh
Vit phng trnh phn ng chun , gii thch v tnh nng mol/l ca dung
dch HCl ban u.
Th nghim 5: Kho st cn bng ion trong dung dch cht in ly
Nghin cu cn bng phn ng:
Cr2O72- + H2O 2CrO42- + 2H+
Ly 1ml dung dch K 2Cr2O7 10% cho vo ng nghim, ghi mu dung dch.
Thm tip 1ml dung dch NaOH 2M, lc u, quan st s thay i mu sc ca
dung dch. Thm tip 1ml dung dch HCl 2M, lc u, quan st s thay i mu
sc ca dung dch.
Da vo s thay i mu sc ca dung dch trn, hy vit cn bng ion trong
dung dch v gii thch s chuyn mu trong th nghim trn.
Th nghim 6: nh hng ca nng n s dch chuyn cn bng
Nghin cu phn ng thun nghch gia dung dch FeCl3 v KSCN:
FeCl3 + KSCN KCl + [Fe(SCN)]2+.2ClCho 5 git dung dch KSCN 0,5M, 5 git dung dch FeCl 3 0,5M vo cc 50ml,
thm nc ct n khong 30ml, lc u c dung dch X. Ht vo 3 ng nghim
mi ng 5ml dung dch X:
- ng nghim 1: Dng so snh mu
- ng nghim 2: Thm vo mt t tinh th KSCN (bng ht ng), lc u n
khi tinh th tan ht.
- ng nghim 3: Thm vo mt t tinh th KCl (bng ht ng), lc u n khi
tinh th tan ht.
Quan st s thay i mu cc ng nghim 2 v 3 so vi ng nghim 1, t
rt ra kt lun v nh hng ca nng n s dch chuyn cn bng.
Th nghim 7: nh hng ca nhit n s dch chuyn cn bng
19

Nghin cu phn ng thun nghch gia dung dch CoCl 2 (Co2+ trong dung dch
tn ti dng [Co(H 2O)6]2+) v HCl c:
[Co(H 2O)6]2+ + 4Cl- [CoCl 4]2- + 6H2O
[Co(H 2O)6]2+ c mu hng, [CoCl 4]2- c mu xanh tm.
Ht 5ml dung dch CoCl 2 0,5M cho vo cc thy tinh 50ml, thm tng git
dung dch HCl c n khi dung dch c mu xanh tm (tin hnh trong t ht),
lc u c dung dch Y. Ht vo ba ng nghim kh mi ng 1ml dung dch Y:
- ng nghim 1: so snh
- ng nghim 2: Ngm vo cc nc khong 2 pht
- ng nghim 3: H nng nh trn ngn la n cn n khi i mu.
Quan st s thay i mu cc ng nghim 2 v 3 so vi ng nghim 1, t
rt ra kt lun v nh hng ca nhit ti s chuyn dch cn bng.
Ch : Cn thn khi lm vic vi HCl c.
------------- HT------------

20