B O CO T I CHNH

DI GC N H N CA

WARREN BUFFETT

Tp sch ny thuc 'T sch Doanh tr"

(T sch do PACE tuyn chn v gii thiu.
Vui lng xem chi tit trn website SachHay.com)

PACE
Institute of Directors

MARY B U FFE T T v D A VID CLARK

BO CO TI CHNH
DI GC NHN CA

WARREN BUFFETT
WARREN BUFFETT AND THE INTERPRETATION
OF FIN AN AT C T A T T M F K I T G

C u c t
c L i t h C n h tr a n h B n v n g

Ngi dch:
N g u y n T r n g P h
H Q uc T un

N H X U T B N TR - D T BOOKS

MC LC
LI GII THIU

12

LI TA

16

CHNG 1: H AI KHM PH v I GIP WARREN

CHNG 2:

TR THNH NGI GIU NHT TH GII

21

DNG CNG TY GIP WARREN TR THNH T PH

22

CHNG 3: NI WARREN BT U TM KIM

CC CNG TY NGOI HNG

31

CHNG 4: TNH BN VNG L CHA KHA DN N s GIU C

CA WARREN

34

CHNG 5: TNG QUAN BO CO TI CHNH: NI TIM N

CHNG 6:

VNG RNG

36

NI WARREN TM KIM CC THNG TIN TI CHNH

38

BO CO KT QU
HOT NG KINH DOANH
CHNG 7: BO CO KT QU HOT NG KINH DOANH -

CHNG 8:

NI WARREN BT U

43

DOANH THU: NI DNG TIN I VO

46

CHNG 9: GI VN HNG BN: VI WARREN,

CH TIU N Y CNG THP CNG TT

48

CHNG 10: LI NHUN G P/T SUT LI NHUN GP:

CC CNG C CHNH CA WARREN
TRONG CUC TM KIM M VNG DI HN

50

CHNG 11: CHI PH HOT NG KINH DOANH:

CH TIU C WARREN CH KH K

54

CHNG 12: CHI PH BN HNG & CHI PH QUN L DOANH NGHIP

56

CHNG 13: CHI PH NGHIN c u V PHT TRIN:

TI SAO WARREN KHNG THCH M c N Y

60

CHNG 14: KHU HAO: CHI PH M WARREN KHNG TH B QUA

63

CHNG 15: CHI PH LI VAY: IU G WARREN KHNG MUN C

67

CHNG 16: LI (L) DO THANH L TI SN

V KT QU T CC HOT NG KHC

70

CHNG 17: LI NHUN TRC THU:

CON S M WARREN s DNG

72

CHNG 18: THU THU NHP DOANH NGHIP NP:

LM TH NO WARREN BIT c
CNO TY NO BO CO TRUNG THC

74

CHNG 19: LI NHUN THUN:

NHNG G WARREN ANG TM KIM

76

CHNG 20: THU NHP TRN MI C PHIU (BPS):

CCH WARREN PHN BIT NGI CHIN THNG
VI K THUA CUC

80

BNG CN I K TON
CHNG 21: TNG QUAN BNG CN I K TON

85

CHNG 22: TI SN

88

CHNG 23: VNG QUAY T I S N L u NG:

TIN C TO RA NH TH NO

91

CHNG 24: TIN MT V CC KHON TNG NG:

CA CI CA WARREN

92

CHNG 25: HNG TN KHO: NHNG G CNG TY CN MUA BN

96

CHNG 26: CC KHON PHI THU THUN:

TIN NO KHC ANG N CNG TY

98

CHNG 27: CHI PH TM NG/TI SN L u NG KHC

100

CHNG 28: TNG TI SN L u NG

V H S THANH TON HIN HNH

102

CHNG 29: T AI, NH XNG V THIT B:

VI WARREN, KHNG C MC NY
C TH LI L MT IU TT

104

CHNG 30: LI TH THNG MI

107

CHNG 31: TI SN V HNH: O LNG NHNG CON S

KHNG TH O LNG c

109

CHNG 32: CC KHON U T DI HN: MT TRONG NHNG

B MT THNH CNG CA WARREN

112

CHNG 33: TI S N DI HN KHC

114

CHNG 34: TNG TI SN V T SUT LI NHUN

TRN TNG TI SN (ROA)

115

CHNG 35: N NGN HN

117

CHNG 36: CC KHON PHI TR, CHI PH TRCH TRC

V N NGN HN KHC

118

CHNG 37: N NGN HN:

CON S N Y KHIN MT NH CH
TI CHNH LM VO KH KHN NH TH NO

120

CHNG 38: N DI HN N HN
V CC RI RO C TH XY RA

123

CHNG 39: T NO N HIN HNH

V H S THANH TON HIN HNH

125

CHNG 40: N DI HN: CC CNG TY C TI CHNH VNG MNH

KHNQ C NHIU KHON NY

127

CHNG 41: THU THU NHP DOANH NOHIP CHA NP,

QUYN LI C NG THIU S V N KHC

130

CHNG 42: TNG N V H S N TRN VN CH S HU

132

CHNG 43: VN CH S HU/GI TR S SCH

136

CHNG 44: C PHIU U I V C PHIU THNG:

PHN VN TNG THM

138

CHNG 45: LI NHUN CHA PHN PHI:

B QUYT LM GIU CA WARREN

141

CHNG 46: C PHIU QU: CON S YU THCH

CA WARREN TRN BNG CN I K TON

145

CHNG 47: T SUT Ll NHUN TRN VN

148

CH S HU (ROE) PHN I
CHNG 48: T SUT LI NHUN TRN VN
CH S HU (ROE) - PHN / /

150

CHNG 49: N BY - NHNG VN CN CH

B O CO LU. C H U Y N T l N

152
t

CHNG 50: BO CO L u CHUYN TIN T:

NI WARREN TM KIM TIN MT

157

CHNG 51: CHI PH VN: MT TRONG NHNG B QUYT

LM GIU L KHNG C CON S NY

161

CHNG 52: MA C PHIU QU: CCH WARREN GIA TNG TI SN

CA C NG M KHNG PHI CHU THU

165

N H G I CNG TY
C L I

th cnh tranh bn

V n g

CHNG 53: QUAN IM T PH CA WARREN V TRI PHIU

MANG C IM C PHIU V IU
GIP NG Y TR THNH T PH NH TH NO

171

CHNG 64: LI TH CNH TRANH BN VNG

GIP LI NHUN TNO TRNO CHA TNG C

177

CHNG 55: TH M M T S PHNG PHP N H GI

MT CNG TY C LI TH CNH TRANH BN VNG

179

CHNG 56; CCH WARREN QUYT NH NG THI IM

MUA VO MT DOANH NGHIP TUYT VI

182

CHNG 57: CCH WARREN QUYT NH c THI IM

BN RA C PHIU

184

PH LC

187

MT S THUT NG CHN LC

191

LI CM N

205

LI GI THIU

T i l con du ca Warren Buffett, nh u t thnh

cng nht v gi y l nh t thin v i nht th gii,
trong mi hai nm, t nm 1981 n nm 1993.
Khng lu sau khi lp gia nh vi con trai ca Warren,
Peter, v rt lu trc khi hu ht phn cn li ca th
gii bn ngoi Ph Wall bit n Warren, ti n thm
qu nh ca h ti Omaha. Trong khi lu li , ti
gp mt nhm nhng hc vin nhit tnh vn hm m
s uyn thm ca nh u t U t ny. H t gii thiu
mnh l nhng ngi theo trng phi Buffett. Mt trong
nhng thnh vin thnh cng nht, David Clark, gi k
nhng quyn ghi ch v nhng b quyt u t ca Warren
c vit mt cch kh t m v c rt hp dn. Cc quyn
ghi ch ny l nn tng sau chng ti hnh thnh
nn cc quyn sch v u t bn chy nht th gii: o
ca Warren Buffett, Hc thuyt Buffett, Bi tp Hc thuyt
Buffett v Hc thuyt Buffett mi, n gi c xut bn
bng mi by ngn ng, bao gm c ting Do Thi, Ting
Rp, ting Hoa v ting Nga.
12

Bo co ti chinh.,

Sau thnh cng vang di ca quyn o ca Warren

Buffett, ti gp David ti Hi ngh thng nin 2007
ca cng ty Berkshire Hathaway ti Omaha. Chng ti va
n tra va tho lun v lch s ca ngnh phn tch u
t. David cho rng ngnh phn tch u t trong thi gian
cui th k XIX v u th k XX tp trung ch yu vo
vic xc nh kh nng tr n v kh nng to li nhun
ca mt cng ty nhm mc ch phn tch tri phiu. V
Benjamin Graham, ng ch ca Ph Wall v l thy ca
Warren, ng dng cc k thut'phn tch tri phiu s
khai vo vic phn tch cc c phiu thng dng.
Nhng Graham khng bao gi phn bit gia mt cng
ty ang c li th cnh tranh di hn so vi cc i th
cnh tranh v mt cng ty khng c li th . ng ch
quan tm liu cng ty c kh nng to li nhun gip
n thot khi kh khn v kinh t y gi c phiu gim
lin tc hay khng. ng khng quan tm n vic s hu c
phiu ca mt cng ty trong mi hay hai mi nm. Nu
gi khng bin ng sau hai nm, ng lin bn c phiu i.
Khng phi l Graham l chuyn tu, m ch l ng y
khng ln ng chuyn tu gip ng tr thnh ngi giu
nht th gii nh Warren.
Ngc li, sau khi khi u s nghip vi Graham,
Warren khm ph ra kha cnh kinh t tuyt vi ca
vic to ra ti sn ca mt cng ty c li th cnh tranh di
hn so vi cc i th. Warren nhn ra rng cng nm
gi c phiu ca mt trong nhng doanh nghip tuyt vi
ny lu bao nhiu th bn s cng giu c by nhiu. Trong
khi Graham cho rng t t c cc doanh nghip siu sao ny
13

Warren Buffett

u c nh gi qu cao, Warren li nhn ra rng ng

khng cn phi i n khi th trng chng khon c gi
hi, m ngay c khi tr mt mc gi hp l th ng vn c
th c siu li nhun.
Trong qu trnh khm ph cc li ch ca vic s hu
mt doanh nghip c li th cnh tranh di hn, Warren
pht trin mt b cng c phn tch c o gip xc
nh cc dng doanh nghip c bit. Tuy c bt ngun
t trng phi c ca Graham nhng cch nhn nhn s
vic mi m gip ng xc nh liu cng ty c th tn
ti sau khi tri qua cc vn hin ti hay khng. Phng
php ca Warren cng cho ng bit liu cng ty ang
c xem xt c s hu mt li th cnh tranh di hn gip
ng tht giu c trong tng lai hay khng.
Vo cui ba n tra, ti d hi kin David liu chng
ti c th vit nn mt quyn sch nho nh, d s dng
hng dn c bo co ti chnh ca cng ty hay khng.
Quyn sch s s dng b cng c c o m Warren
pht trin khm ph cc doanh nghip c li nhun
tuyt vi ny.
Ti hnh dung ra mt quyn sch n gin v d hiu
hng dn cc nh u t cch c bo co ti chnh
ca mt cng ty, tm kim cc dng cng ty ging nh
Warren tm. s l mt quyn sch khng ch gii
thch bng cn i k ton v bo co kt qu hot ng
kinh doanh l g, m cn ch cho cc nh u t nn tm
kim nhng g nu h cng ang i tm mt cng ty c li
th cnh tranh di hn nh Warren.
David rt thch tng ny, v ch trong vng mt
14

Bo co ti chinh...

thng, chng ti trao i rt nhiu ln v cc chng

ca quyn sch m bn ang cm trn tay, quyn Bo co
ti chnh di gc nhn ca Warren Buffett.
Chng ti hy vng quyn sch ny s gip bn to c
s thay i nh Warren tng to ra bng cch gip bn
vt qua cc m hnh nh gi thuc trng phi Graham,
nh Warren lm, v khm ph sc mnh to nn s giu
c di hn phi thng ca mt cng ty li th cnh tranh
bn vng hn cc i th. Trong qu trnh , bn s t
thot khi cc giao dch tn km ca Ph Wall v c c hi
tham gia vo hi nhng nh u tu khn ngoan trn ton
th gii, nhng ngi ang tr nn qu giu c ang tip
bc nh u t huyn thoi v ti ba ny.
Mary Buffett
Thng 712008

15

L ITA

^#uyn sch Bo co ti chnh di gc nhn ca Warren

Buffett l mt trong s nhng quyn sch nhn c mc
cho im 4 sao (mc cao nht l 5 sao) trn trang giao dch
trc tuyn thng dng Amazon.com tnh n thi im
quyn sch ny c dch xong.
gc ngi hc v lm vic trong lnh vc ti
chnh, c th nhn nhn ly l mt quyn sch tt mc
nhp mn dnh cho cc nh u t bt u tm hiu v
bo co ti chnh. Nh nhn nh ca mt s c gi tham
gia chm im quyn sch trn trang Amazon.com, quyn
sch ny l mt cch dn dt th v v sinh ng n vi
nhng khi nim t nht v bo co ti chnh. Nhng ai
tham gia cc kha hc v ti chnh k ton cc trng
i hc hay cc trung tm o to c th u c chung quan
im rng hc v bo co ti chnh th t khng c g th
v, bi cch tip cn kh khan ca nhiu quyn sch gio
khoa hay ti liu hng dn. V do , mt cch gip nhng
ngi mi tm hiu v bo co ti chnh khng ngn ba
n tm hiu v bo co ti chnh ngay t mn khai v l
gii thiu h tm c mt quyn sch nh th ny.
i vi nhng c gi am hiu nhiu v ti chnh v k

16

Bo co ti chinh...

ton, dy c th lm mt quyn sch gy nhm chn v to

ra nhiu tranh ci. C nhng li nht nh tn ti trong
quyn sch v ng gc mt chuyn gia, c nhiu
tng c th l khng chnh xc. Tuy nhin, nu cc chuyn
gia ny cn gii thiu cho mt khch hng, ngi thn
hay bn b mi bt u quan tm ti u t chng khon
mt quyn sch c th khin h c gii tr m c thm
cht hiu bit v bo co ti chnh th quyn sch ny th t
khng ti.
t lu bo ch bnh phm rng nhiu nh u t ca
chng ta cn thiu kin thc cn bn v u t, bao gm
kin thc v bo co ti chnh. V vi nhng nh u t
bn rn , cc chuyn gia t vn, phn tch u t ca cc
cng ty chng khon khng th no gii thiu mt quyn
sch chuyn ngnh vit t m v chuyn su dy 700 trang
nh sch ca Benjamin Graham, b ba Bodie-Kane-Marcus, hay Steven Penman (khng t bn b ca chng ti
mua nhng quyn sch r t chun mc v v t khi c
ti v h khng kin nhn thng thc nhng mn
n cao cp nhng kn i tng y). Quyn sch ny, theo
cch nhn ca chng ti, l mt mn n bnh dn, to mt
hng th nht nh cho ngi c tip tc theo ui nhng
kin thc nng cao, chnh qui hn v hon chnh hom trong
nhng quyn sch dy hng trm trang khc.
Hy nhn mt v d c phn khp khing khc. Nhiu
chuyn gia trong ngnh m hnh ti chnh, qun tr ri
ro, v xc sut thng k, t cc nh nghin cu ln thc
tin, ch trch khng t v quyn sch Thin nga en ca
Nicolas Nassim Taleb, v mt s quan im v cch gii
17

Warren Buffett

thich m6t so" van de cua 6ng. Vi m at chuyen mon, c6 nhieu

chi trich la hap ty. Tuy nhien, cdch diin dat cua Taleb dan
gian va d i hieu, quan diem cud'n hut, nen quyen sach cua
ong v in co nhiiu ngirdi tim doc.
Vi vay, khac v<ii nhOng quyen sach v i Buffett khac, quyin
sach nay c6 tac dung tao hiing thu cho nhufng ngirdi mcri tim
hiiu v i cach doc bao cao tai chinh va th&ng qua do nam
b^t nhGng nguyen ly co ban d i tim kiem nhOng mo vang
tuT nhCing thong tin tren bdo cao nay de phuc vu cho vi$c
dau ttf, ma quan trong la tim kiem lai the canh tranh b in
vtfng tf nhQng con s6' tiidng chCfng vo h6n. Nhffng khoa
giang day ngn han hoac dai han v i bao cao tai chinh co
t h i tan dung mot so n6i dung va cAch diin dat trong quyin
sdch nay d i tao hufng thu tnitfc khi d in dat den vdi nhufng
noi dung chinh qui han, doi hoi nhiiu co gang han vk de
gay nham chan han. M6t mon khai vi tot co th i khien buTa
an trcf nen hoan hao han.
Rieng doi vdi nhOng doc gia la nhOng chuyen gia co
nhiiu kiin thutc va kinh nghiem v i tai chinh ke toan,
chung toi khdng mong dai quyin sach nay se dem lai th at
nhieu bo ich cho cac ban. Nhiing biet dau, dau do trong
quyin sach nay, ban se v in tim thay mot f tudng gi do cho
rieng phuong phap dau tif hay cach htfdng d in nha dau tuf,
giai thich mpt van de cho khach hang hay ding nghiep. Doi
khi, y ttfdng den tii noi ta khdng th i ngcf tdi.
Chuc cac doc gia tan htfdng mon khai vi vdi bao cao tai
chinh tuyet v&i nay theo cach an kiiu Buffett.
N h 6m b ie n dich

31.3.2009
18

Bn cn phi hiu r k ton v cc sc thi ca n.

l ngn ng kinh doanh v khng phi l mt
ngn ng hon ho. Nhng tr khi bn sn sng n lc tm
hiu v k ton bit cch c v hiu bo co
ti chnh cn khng th bn thc s khng nn
t mnh chn mua chng khon."
W arren Buffett

CHNG 1

HAI KHM PH V I
A W ARREN TR THNH
NGI GIU NHT TH GII

"Vo gia thp nin 1960, Warren bt u nghin cu li

cc chin lc u t ca Benjamin Graham v ch
n hai khm ph th v v cc dng cng ty to ra cc
khon u t tt nht v nhiu tin nht trong di hn.
Cho n thi im , Warren tn dng chin lc u
t da trn gi tr ca Graham (Graham-based value in
vestment strategy), nhng sau cc khm ph ny, ng
thay i v to ra chin lc u t thnh cng nht t
trc n nay trn th gii.
Mc ch ca quyn sch ny l tm hiu k hai khm
ph ca Warren 1. Lm th no bn nhn din c mt cng ty ngoi
hng c li th cnh tranh bn vng?
2. Lm th no bn nh gi mt cng ty c li th
cnh tranh bn vng?
- gii thch chin lc c nht ca ng hot ng nh
th no, v ng s dng cc bo co ti chnh ra sao
bin chin lc thnh thc tin, mt thc tin a ng
thnh ngi giu nht th gii.
21

CHNG 2

DNG CNG TY
GIP WARREN TR THNH T PH

hiu c khm ph v i th nht ca Warren,

chng ta cn hiu r bn cht ca Ph" Wall v nhng tay
chi chnh . Bn cnh vic cung cp nhiu dch v
cho cc doanh nghip, trong vng 200 nm qua, Ph Wall
cng ng vai tr l mt sng bc ln, ni cc con bc
(gamblers), di lt nhng nh u c (speculators), t
cc nhng vn khng l vo xu hng gi c phiu.
Trc dy, mt s con bc t c s giu c, danh
vng v tr thnh nhng nhn vt sng chi trn cc tp
ch ti chnh m mi ngi thch tm c. i gia kim
cng Jim Brady1 v Bernard Baruch2 ch l mt vi hnh
1. James Buchanan Brady (12/08/1856-13/04/1917), cn c bit n
vi tn gi Vin kim cng Jim Brady, l mt doanh nhn, nh ti
chnh ngi M.
2. Bernard Mannes Baruch (18/08/1870 - 20/06/1965) l mt nh ti
chnh, nh du c chng khon, chnh khch v c vn ca tng thng
M. Tip ni thnh cng trong vic kinh doanh, ng cng hin thi
gian C vn cho cc tng thng ng Dn ch Woodrow Wilson v
Franklin D. Roosevelt v cc vn kinh t. ng cng c bit n
nh ngi hnh thnh nn thut ng Chin tranh lnh nm 1947 d
miu t mi quan h gia M v Lin bang X vit t gia thp nin
1940 n u nhng nm 1990.
22

Bo co ti chinh...

nh i din cho nhng nh u t gii giang ca thi i

p vo m t cng chng.
Ngy nay, cc nh du t t chc (institutional
investors) bao gm cc qu tng h (mutual funds),
qu u c (hedge funds) v cc t chc y thc u t
(investment trusts) - thay th cc nh u c thnh
cng rc r trong qu kh. Cc t chc ny qung co
bn thn ra cng chng nh l nhng t chc chn la c
phiu giu kinh nghim, ph trng kt qu hng nm nh
nhng ming mi qung co vi mt m ng thin cn
ang hm h lm giu mt cch nhanh chng.
Nh mt quy lut, cc nh u c chng khon c xu
hng tr thnh mt nhm ngi kh iu khin: h mua
vo khi nghe tin tt ri li bn ra khi c tin xu. Nu mt
c phiu no khng bin ng trong vng mt vi thng,
h s bn i v tm loi khc.
Nhng con bc gii n ht ca th h mi ny pht
trin cc chng trnh my tnh phc tp o vn tc
gim gi hay tng gi ca mt c phiu. Nu gi c phiu
ca mt cng ty ang tng nhanh, my tnh s quyt
nh mua vo; cn ngc li, nu gi c phiu gim
nhanh, my tnh s quyt nh bn ra. Chnh iu
to ra qu nhiu cc t mua vo, bn ra c hng ngn
loi c phiu khc nhau.
Do nu nhng nh u t da vo my tnh ny
mua vo mt c phiu trong hm nay v sau bn ra
vo ngy mai th cng khng c g l. Gim c ca cc
qu u c cng s dng h thng ny v c th to
ra r t nhiu tin cho cc khch hng ca h. Nhng
23

Warren Buffett

y cng c mt ci by: H cng c th lm th it hi

r t nhiu tin ca cc khch hng. V khi b th it hi,
nhng khch hng (nu cn li mt cht tin) lin
gng dy v b i, tm mt t chc u t mi la
chn c phiu cho h.
c qu nhiu nhng cu chuyn v s tri dy v sp
ca c cc t chc u t chng khon ang ln (hot)
v sp xung (not-so-hot).
Cn st mua bn u c ny din ra trong mt thi
gian r t di. Trong nhng nm 1920, mt trong nhng cn
st mua vo c phiu ln nht mi thi i a gi c
phiu ln cao ngt ngng. Nhng n nm 1929, ln sng
ph sn xut hin lm gi c phiu b nho.
Vo u thp nin 1930, mt chuyn vin phn tch tr
tui, manh dn ti Ph Wall tn Benjamin Graham ghi
nhn rng phn ln cc t chc u t c phiu ang ln
(hotshot stock pickers) ti Ph Wall khng h quan tm n
tnh hnh kinh doanh trong di hn ca cc doanh nghip m
h ang bn mua i bn li. Tt c nhhg g h quan tm
liu gi cc c phiu ln hay xung trong ngn hn m thi.
Graham cng nhn xt rng trong khi theo ui cc cn
st u c, di lc nhng t chc u tu c phiu ang ln
s a gi c phiu ln n mc l bch nu xt v mi quan
h vi thc trng kinh t trong di hn ca hot ng kinh
doanh c bn. Bn cnh , cng chnh cc t chc ny di
khi li khin gi c phiu gim lin tc n nhng mc gi
ti t. Khi , h cng b qua cc trin vng di hn ca
doanh nghip. Graham nhn thy mt c hi kim tin
qu ln cc mc gi thp ny.
24

Bo co ti chnh...

Graham lp lun rng nu ng mua cc doanh nghip

c c phiu b bn bn tho (oversold business) cc
mc gi di gi tr thc trong di hn, cui cng th trng
s tha nhn sai lm v a gi ln cao tr li. Mt khi gi
tng, ng c th bn ra kim li. y l nn tng ca
nhng g m ngy nay chng ta bit n nh l hc thuyt
u t theo gi tr (value investing). Graham l cha ca
hc thuyt ny.
Tuy nhin, chng ta cn phi nhn ra rng Graham
khng th t s quan tm vic ng ang mua dng doanh
nghip no. Trong th gii ca ng, mi doanh nghip u
c mt mc gi hi (bargain). Ngc v nhng nm 1930,
khi b t u thc h nh hc thuyt u t da trn gi tr,
ng tp trung tm kim cc cng ty ang c mua
bn vi gi ch bng phn na lng tin m t m cng
ty ang nm gi. n g gi l mua mt USD vi gi 50
xu (buying a dollar for 50 cents). ng cng p dng cc
nguyn tc khc, chng hn nh khng bao gi mua vi
gi cao hn mi ln li nhun ca cng ty v s bn i
c phiu nu n tng gi 50%. Trong vng hai nm, nu
c phiu d khng ln gi, ng s bn i bng mi gi.
ng vy, tm nhn ca ng y di hn hn mt cht so
vi tm nhn ca cc nh u c Ph" Wall, nhng thc t
l ng hon ton khng quan tm n vic cng ty s
nh th no trong mi nm sau.
W arren hc hi phng php u t da trn gi tr
theo Graham ti i hc Columbia trong nhng nm 1950.
Sau , ngay trc khi Graham ngh h u , ng lm vic
cho cng t ca Graham ti Ph Wall vi vai tr l mt
25

Warren Buffett

chuyn vin phn tch. Khi Warren cng lm vic vi

nh u t da trn gi tr ni ting Walter Schloss, ngi
ch dy chng sinh vin tr Warren ngh thut pht
hin cc trng hp c phiu b nh gi thp bng cch
cho ng c bo co ti chnh ca hng ngn cng ty.
Sau khi Graham ngh hu, Warren tr v qu hng
Omaha. ng c thi gian suy ngm v phng php
lun ca Graham m khng b m ng ang ln cn st
ca Ph Wall quy nhiu. Trong thi gian ny, ng ch
nhn thy mt s iu bt n trong nhng li ch dy
ca Graham.
Trc tin l khng phi t t c cc doanh nghip b nh
gi thp ca Graham sau u ln gi. S th t l c mt
s doanh nghip i n ph sn. C mt nhm cng ty
chin thng li xut hin mt vi cng ty th t bi, lm cho
thnh tch tng th b nh hng xu i r t nhiu. Graham
c gng t bo v trc tnh hung ny bng cch a
dng ha danh mc u t mt cch rng ri, i khi ln
n mt trm cng ty hoc nhiu hn na. ng cng
thc hin chin lc tho chy khi bt k c phiu no
khng ln gi sau hai nm. Nhung cui cng, nhiu c
phiu b nh gi thp ca ng vn tip tc khng c
nh gi cao.
Warren pht hin ra rng r t nhiu cng ty m ng
v Graham mua, sau bn i theo quy lut 50% ca
Graham, tip tc thnh cng trong sut nhiu nm sau
. Trong qu trnh nghin cu, ng thy gi c phiu
ca cc cng ty ny vt hn rt xa gi m Graham bn.
Vic ny nh th h mua v xe la i n Con ng Hnh
26

Bo co ti chinh..

phc nhng li bc xung trc khi xe la n ga, v

khng hiu bit su sc v ni m chuyn xe hng n.
Warren quyt nh rng ng c th ci thin hiu qu
hot ng ca ngi hng dn bng cch hc thm v c
tnh kinh t ca cc cng ty siu sao ny. Do , ng bt
u nghin cu bo co ti chnh ca cc cng ty ny t gc
nhn ca nhng g khin chng tr thnh nhng khon u
t di hn hp dn.
Warren hc c rng tt c cc siu sao ny u
hng li t mt dng li th cnh tranh no to ra
li th kinh t tng t nh c quyn, cho php h thu
thm ph hoc bn ra nhiu sn phm hn. Khi , h to
ra rt nhiu tin hn cc i th cnh tranh.
Warren cng nhn thy rng nu li th cnh tranh ca
mt cng ty c th c duy tr trong mt thi gian di nu n bn vng (durable) th gi tr c bn ca doanh
nghip c th s tip tc tng sau nhiu nm. Nu c mt
s tng trng lin tc, Warren c xu hng gi khon u
t ny cng lu cng tt, iu mang n cho ng c hi
ln thu li t li th cnh tranh ca cng ty.
Warren cng ch rng thng qua nhng nh u t
da vo gi tr hoc nh u c, hoc mt s kt hp c
hai, mt vi thi im trong tng lai, Ph' Wall s
tha nhn s tng trng v gi tr c bn ca cng ty v
y gi c phiu tng tr li. iu ny c v nh th ch
cn cng ty c li th cnh tranh bn vng th t khc
cc khon u t vo doanh nghip s thnh cng nh
mt s t hon thnh c nguyn c d bo trc
(self-fulfilling prophecy).
27

Warren Buffett

Warren cn nhn thy mt iu thm ch k diu hn

v phng din ti chnh. V cc doanh nghip ny c
nhng li th kinh t qu sc tng tng v kinh doanh
trong lnh vc quen thuc nn hu nh h khng gp ri ro
ph sn. iu ny c ngha l cc nh u c Ph Wall cng
y gi xung thp bao nhiu th Warren li cng t chu
ri ro mt tin khi mua vo by nhiu. Gi c phiu cng
xung thp cng c ngha nh u t s c li nhun
tim nng cng ln khi gi cao tr li. V ng nm gi cc
c phiu ny cng lu th li cng c nhiu thi gian thu
li t cc li th kinh t tuyt vi ny. Thc t ny gip
ng y tr nn v cng giu c mt khi th trng chng
khon cui cng cng tha nhn tng lai tt p ang lin
tc pht trin ca cc cng ty ny.
Tt c iu ny hon ton ph nh chm ngn ca
Ph Wall rng ti a ha li nhun, bn phi chp
nhn ri ro tim n nhiu hn. Warren tm thy Chn
Thnh3 (Holy Grail) trong u t. Nh vy, theo l lun v
ri ro ca bn thn, ng tm c c hi u t nhng
ni tim nng li nhun tng cao.
lm mi chuyn tr nn d dng hn, Warren nhn
ra rng ng khng cn phi ch Ph Wall a ra mt mc
gi hi na. ng c th mua c phiu ca mt trong cc
doanh nghip ny vi gi tt v vn dn u th trng,
3. Chn Thnh (Holy Grail): Theo mt truyn thuyt khng c
chnh thc cng nhn v Cng gio, Chn Thnh l mt ci chn, da
hoc ly m Cha Jesus s dng ti Ba tic bit ly. Trong hai ngn
nm qua, c nhiu tin n rng Chn Thnh cha ng nhiu sc mnh
v quyn lc v bin, ai s hu Chn Thnh u c ti nng xut chng
vt bc.
28

Bo co ti chinh..,

min l gi khon u t ny trong mt thi gian lu.

V bng vic thm kem sa ln b m t mt chic bnh

tuyt vi sn, ng nhn ra rng nu gi khon u t trong

di hn v khng bao gi bn n i th ng c th thc s
tr hon mn thu phi chu do tng trng ngun vn n
tng lai xa, cho php khon u t ca ng khng phi
chu thu t nm ny sang nm khc, min l ng cn nm
gi n.
Chng ta hy xem v d ny: Nm 1973, Warren u
t 11 triu USD vo T bo The Washington Post, mt t
bo c li th cnh tranh bn vng v ng vn cn nm
gi khon u t ny cho n hm nay. Trong hn ba mi
lm nm ng nm gi, gi tr ca khon u t ny tng
trng th t n tng, ln n 1,4 t USD. u t 11 triu
v c c 1,4 t! iu ny khng qu xong xnh v iu
tuyt vi n h t l v Warren cha bao gi bn mt c phiu
no, nn ng vn cha phi tr mt xu thu no cho cc
khon li nhun ny.
Ngc li, do chu s chi phi ca quy lut 50% ca bn
thn, Graham c th bn khon u t Washington Post
ca Warren vo nm 1976 vi gi khong 16 triu USD v
phi tr mt khon thu u t chim 39% li nhun.
Thm ch cn t hom, cc t chc u t c phiu ang ln
cn st ca Ph Wall c th s hu c phiu ny mt
nghn ln ((mua - bn - mua..) trong ba mi lm nm qua
c li nhun 10 hoc 20% v phi tr thu vo mi
ln bn i. Nhng Warren vt sch n c li nhun
khng l 12.460% v n by gi vn cha tr mt xu thu
no cho khon li nhun 1,4 t USD.
29

Warren Buffett

Warren da hoc diitfc rin g thcri gian se lam cho ong trd
thanh ty phii neu ong dau tii vao mot cong ty co mot lgfi
the canh tranh b ln vuTng dang kinh doanh trong llnh vufc
quen thuoc.

30

CHNG 3

NI WARREN BT AU

t m k i m

CC CNG TY NGOI HNG

T r c khi chng ta bt u tm kim cng ty s gip mnh

tr nn giu c, mt cng ty c li th cnh tranh bn
vng, chng ta cng nn bit phi tm n u. Warren
ch ra rng cc cng ty siu sao ny xut hin di ba m
hnh kinh doanh c bn: Th nht, h cung cp mt sn
phm hay dch v c o, duy nht; th hai, h l nhng
ngi c th mua nguyn liu u vo vi chi ph thp v
th ba, h l nh cung cp sn phm hay dch v m cng
chng lun c nhu cu.
Chng ta hy xem xt tng trng hp.
Cung cp mt sn phm c o: y l th gii ca
Coca-Cola, Pepsi, Wrigley, Hershey, Budweiser, Coors,
Kraft, The Washington Post, Procter & Gamble v Philip
Morris. Thng qua qu trnh x l nhu cu ca khch hng,
kinh nghim v xc tin qung co, cc nh sn xut nhng
sn phm ny a cu chuyn v sn phm ca h vo
tm tr chng ta. Lm nh vy, h khin chng ta ngh
n sn phm khi mun tha mn nhu cu. Bn mun
nhai ko cao su u? Hy ngh n Wrigley. Bn mun c
31

Warren Buffett

mt ly bia lnh sau mt ngy nng bc ti bn lm vic?

Budweiser s l iu bn ngh n. V mi vic s tr nn
tt hn nu c Coke.
Warren thch xem nh cc cng ty ny s hu mt
phn tm tr ngi tiu dng, v khi mt cng ty lm c
iu d th n khng cn phi thay i sn phm, v bn s
nhn ra l mt sn phm tt. Cng ty cng bn nhiu
sn phm hn vi gi cao hn, to nn cc kt qu tuyt vi
th hin trn cc bo co ti chnh ca cng ty.
Cung cp mt dch v duy nht: y l th gii ca
Moodys Corp., H&R Block Inc., American Express, The
Service-Master v Wells Fargo & Co. Ging nh hnh ngh
lut s hay bc s, cc cng ty ny cung cp cc dch v m
ngi khc cn v sn sng tr tin - nhng hi khc v y
l cc nh ch ring bit, thay v l cc c th ring bit.
Khi bn mun hon t t th tc thu, bn ngh n H&R
Block, ch khng phi l nhn vin tn Jack ca H&R
Block. Khi Warren mua c phiu ca Salomon Brothers,
mt ngn hng u t (nay l mt b phn ca Citigroup),
ng ngh rng mnh mua c mt nh ch. Nhng khi
cc chuyn vin ti nng hng u bt u ri khi ngn
hng cng vi cc khch hng ln nht, ng nhn ra rng
dng nh ch ny chuyn bit v con ngi. Sau ng
bn c phiu ny i. Trong cc doanh nghip thin v con
ngi, ngi lao ng c th i hi v nhn c phn ln
li nhun ca cng ty, trong khi cc ch s hu/c ng ch
cn li mt phn rt nh. V ch nhn mt phn nh th
khng th gip nh u t tr nn giu c.
Li th kinh t ca vic kinh doanh dch v c o c
th mang tnh hin tng. Mt cng ty khng phi mt
32

Bo co ti chnh...

nhiu tin cho vic thit k li sn phm, cng khng cn

phi dnh tin xy dng nh my sn xut v cc kho
cha hng. Nhng cng ty cung cp dch v c do
chim lnh mt phn tm tr ca ngi tiu dng c th c
li nhun bin (margin) cao hn so vi cc cng ty cung
cp sn phm.
L ngi c th mua sn phm u vo vi chi ph thp
v l nh cung cp mt sn phm hay dch v m cng
chng lun c nhu cu: y l th gii ca Wal-Mart, Cost
co, Nebraska Furniture Mart, Borsheims Jewelers v Bur
lington Northern Santa Fe Railway. y, li nhun bin
cao c nh i vi doanh s, ngha l s gia tng v
doanh s s ln hn nhiu mc gim li nhun bin. Quan
trng l bn hy tr thnh c ngi mua v ngi bn c
chi ph thp, cho php bn nhn dc li nhun bin cao
hn nhiu so vi i th cnh tranh m vn l ngi cung
cp sn phm hay dch v c chi ph thp. Cu chuyn v
ni bn hng gi tt nht thnh ph' chuyn thnh mt
phn cu chuyn v ni mua sm ca ngi tiu dng,
Omaha, nu bn cn bp l mi, bn s n Siu th
g Nebraska c s la chn v gi c tt nht. Cn nu
mun gi hng xuyn bin gii? Burlington Northern Santa
Fe Railway c th cung cp cho bn gii php tt nht. Bn
sng mt th trn nh v mun c cc la chn tt nht
vi gi tt nht? Vy th hy vo Wal-Mart.
Tht n gin: Ch cn cung cp mt sn phm hay dch
v c o hoc l ngi mua hay ngi bn c chi ph thp
mt sn phm hay dch v no , bn s thu c tin t
nm ny qua nm khc, cng ging nh bn lin tc
thng ti sng bc Monte Carlo.
33

CHNG 4

TNH BN VNG L CHA KHA

DN N S GIU C CA WARREN

A V arren hc dc rng chnh s bn vng ca li th

cnh tranh l ngun gc ca mi s giu c. Coca-Cola
kinh doanh cng mt sn phm trong 122 nm, v cng ty
vn c c hi tt tip tc bn sn phm trong 122
nm tip theo.
Chnh s nht qun (consistency; trong sn phm
to ra s nht qun trong li nhun ca cng ty. Nu sn
phm khng cn phi lun thay i, cng ty s khng phi
chi hng triu USD cho vic nghin cu v pht trin v
cng s khng phi chi hng t USD trang b li nh
xng sn xut theo kiu dng nm sau. V vy, tin
c cht y kt st cng ty, ngha l cng ty khng mc
n nhiu, khng cn phi tr nhiu tin li m c th dnh
tin m rng sn xut hoc mua c phiu qu, gip cho
li nhun v gi c phiu u tng ln gip cho cc c
ng giu c hn.
V vy, khi Warren nhn vo bo co ti chnh ca mt
cng ty, ng lun tm s nht qun. Liu li nhun gp c

34

Bo co ti chinh...

lun t mc cao hay khng? C phi cng ty lc no cng

ch c t n hoc khng c n? C phi cng ty khng phi
chi nhiu tin cho vic nghin cu v pht trin mt cch
nht qun? Cng ty c cho thy li nhun n nh khng?
Li nhun c tng trng mt cch nht qun khng?
Chnh s nht qun biu hin trong bo co ti chnh
lm cho Warren ch v tnh bn vng ca li th cnh
tranh ca cng ty.
Ni gip Warren khm ph liu cng ty c li th
cnh tranh bn vng hay khng chnh l bn bo co
ti chnh.

35

CHNG 5

TNG QUAN BO CO TI CHNH:

NI TIM N VNG RNG

C c bo co ti chnh l ni Warren khai thc tm

kim cc cng ty c li th cnh tranh bn vng qu bu.
Chnh cc bo co ny cho bit liu ng ang nhn vo mt
doanh nghip tm thng ang hng n cc kt qu t
hi hay l mt cng ty c li th cnh tranh bn vng s
gip ng tr thnh t ph.
Cc bo co ti chnh c chia thnh ba loi ring
bit:
Th nht l Bo co Kt qu hot ng kinh doanh: Bo
co ny cho chng ta bit cng ty kim c bao nhiu
tin trong mt khong thi gian. Thng thng k ton
cng ty cng b bo co kt qu hot ng kinh doanh vi
cc c ng theo mi qu v theo c nm ti chnh. Bng
cch s dng bo co ny, Warren c th xc nh mt s
ch tiu nh li nhun bin ca cng ty, t sut sinh li trn
vn ch s hu v quan trng nht l s nht qun v xu
hng li nhun ca cng ty. Tt c nhng yu t ny u
cn thit cho vic xc nh liu cng ty c ang c hng
li t mt li th cnh tranh bn vng hay khng.
36

Bo co ti chinh..

Bo co th hai l Bng cn i k ton: Bo co ny cho

chng ta bit cng ty c bao nhiu tin trong ngn hng
v ang n bao nhiu. Ta ly s tin ang c tr i s n
th s c gi tr ti sn rng (net worth) ca cng ty. Mt
cng ty c th to c mt bng cn i k ton cho bt
k ngy no trong nm, th hin nhng g cng ty ang
sd hu, nhng g ang n v gi tr ti sn rng cho ngy
c th .
Thng thng, cc cng ty cng b' bng cn i k ton
vi c ng vo cui mi qu v vo cui nm ti chnh.
Warren hc cch s dng mt s mc trn bng cn i

k ton - chng hn nh lng tin mt m cng ty c hoc

khon n di hn ca cng ty - nh cc ch s' nhn din
mt li th cnh tranh bn vng.
Th ba, chng ta c Bo co lu chuyn tin t: Bo
co ny theo di lu lng tin mt vo v ra khi doanh
nghip. Bo co lu chuyn tin t l mt cng c tt
xem cng ty chi bao nhiu tin ci tin quy trnh,
cng nh theo di s mua bn tri phiu v c phiu. Cng
ty thng cng b bo co lu chuyn tin t cng vi cc
bo co ti chnh khc.
Trong cc chng sp ti, chng ta s tm hiu chi tit
bo co kt qu hot ng knh doanh, bng cn i k
ton, bo co lu chuyn tin t v cc ch s m Warren
s dng quyt nh xem cc cng ty ang c xem xt
c mt li th cnh tranh bn vng v s lm cho ng giu
c trong di hn hay khng.

37

CHNG 6

NI WARREN TM KIM
CC THNG TIN TI CHNH

T ro n g thi i Internet ngy nay, ngi ta c th d dng

tm thy bo co ti chnh ca mt cng ty khp mi ni.
Cch truy cp d dng nht l thng qua trang web MSN.
com (http://moneycentral.msn.com/investor/horrie.asp) hoc
trang Ti chnh ca Yahoo (www.finimce.yahoo.coin).
Chng ta s dng c hai trang tm kim ny, nhng
trang MSN.com ca Microsoft c cc bo co ti chnh chi
tit hn. Vi c hai trang web, bt u, bn hy tm ni
g vo k hiu gi c phiu v tn cng ty. Khi tn cng ty
hin ra th bn hy bm vo , c hai trang u a bn
n trang tin chng khon ca cng ty. Bn s thy mt
tiu pha tri l Ti chnh, bn di l ba ng dn
n bng cn i k ton, bo co kt qu hot ng kinh
doanh v bo co lu chuyn tin t. pha trn, di tiu
y ban chng khon Hoa K (SEC U.S. Securities
and Exchange Commission) l ng dn n cc ti liu
c lu t chc ny. Tt c cc cng ty i chng phi
np cc bo co ti chnh hng qu cho SEC; cc bo co
ny c bit n vi tn gi 8Qs. Chng ta cn c mt ti
38

Bo co ti chinh...

liu gi l 10K, vn l bo co thng nin ca cng ty, bao

gm cc bo co ti chnh cho tnh hnh k ton ca cng
ty trong nm ti chnh . Warren c hng ngn ti
liu 10K trong nhiu nm qua, v cc cng ty u c' gng
ht sc bo co chnh xc nn khng c nhng con s
ng ngn c a vo bo co thng nin.
Trang web Bloomberg.com th thu ph cung cp
cc dch v tng t v nhiu dch v khc cho cc nh
u t chuyn nghip. Nhng th t s th tr khi chng
ta ang mua bn tr i phiu hoc ngoi t, cn th ta c
th n h n c t t c cc thng tin t i chnh cn th i t
xy dng danh mc chng khon m in ph t MSN
v Yahoo! V thng tin ti chnh min ph lun khin
chng ta h lng!

39

BO CO KT QU
HOT NG KINH DOANH
Bn phi c hng t bo co thng nin
v bo co ti chinh ca cc doanh nghip.

Warren Buffett
"Mt s ngi c Playboy.
Ti li c bo co thng nin."

Warren Buffett

CHNG 7

BO CO KT QU
HOT NG KINH DOANH NI WARREN BT U

B o co k t qu h ot n g kinh doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp
Chi ph t hot ng kinh doanh
Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh
Chi ph li vay
Li (l) do thanh l ti sn
Kt qu t cc hot ng khc
Thu nhp trc thu
Thu Thu nhp doanh nghip np
Li nhun thun

10.000
3.000
7.000
2.100
1.000

700
3.200
200
1.275
225
1.500
525
975

Trong cuc tm kim cng ty k diu c li th cnh tranh

bn vng, Warren lun bt u vi bo co kt qu hot
ng kinh doanh ca cng ty. Cc bo co ny cho nh u
43

Warren Buffett

t bit c cc kt qu hot ng ca cng ty trong mt

khong thi gian. Thng thng cc kt qu ny c bo
co mi qu v vo cui nm. Cc bn bo co kt qu kinh
doanh lun c i km vi khong thi gian nht nh v d nh t 31/01/2007 n 31/12/2007.
Bo co kt qu kinh doanh bao gm ba thnh phn c
bn: Th nht l doanh thu ca doanh nghip. Sau l
chi ph, c tr vo doanh thu v chng ta s bit cng ty
li hay l. Nghe c v n gin phi khng bn? ng l
nh vy y.
Trong bui u ca ngnh phn tch chng khon, cc
nh phn tch hng u lc , chng hn nh thy Ben
jamin Graham ca Warren, ch tp trung xem mt cng
ty c to li nhun hay khng v rt t ch hoc khng
ch n kh nng tn ti di hn ca ngun li nhun .
Nh chng ta tho lun trc y, Graham khng quan
tm liu cng ty c l mt doanh nghip c kinh t qu tt
ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc khng, hay
ch l mt trong s hng ngn doanh nghip tm thng
ang u tranh sinh tn. Graham s mua vo c phiu
ca mt doanh nghip ti t trong mt cn xc ng nu
ng ngh rng n r.
Warren tht sng sut khi chia th gii kinh doanh
thnh hai nhm khc nhau: Nhm th nht l nhng cng
ty c li th cnh tranh di hn bn vng hn cc i th
cnh tranh. y l cc doanh nghip m nu ng c th
mua c phiu vi mc gi hp l hoc tt hn th ng s tr
thnh t ph nu gi chng lu. Nhm cn li l tt c
cc doanh nghip tm thng ang vng vy nm ny qua
44

Bo co ti chnh..,

nm khc trong mt th trng cnh tranh, khin chng

tr thnh nhng khon u t di hn ti t.
Trong khi tm kim cc doanh nghip tuyt vi ny,
Warren nhn ra rng tng mc ring l trong bo co
kt qu hot ng kinh doanh ca mt cng ty c th cho
ng bit liu cng ty c s hu li th cnh tranh bn vng
di hn to nn s giu c ng kinh ngc hay khng, li
th cnh tranh di hn m ng y r t mun c. Khng ch
l liu cng ty c to ra tin hay khng, m l li nhun
ca n thuc dng no, liu cng ty c cn chi nhiu tin
cho nghin cu v pht trin gi vng li th cnh tranh
hay khng, v c cn s dng nhiu n to li nhun
hay khng. Nhng yu t ny to thnh mt dng thng
tin m ng khai thc bo co kt qu hot ng kinh
doanh tm hiu c tnh kinh t ca mt cng ty. Vi
Warren, ngun gc ca li nhun lun quan trng hn bn
thn khon li nhun .
Trong nm mi chng tip theo, chng ta s tp trung
vo tng mc ring l trong bo co ti chnh ca cng ty
v xem Warren tm kim nhng g bit c liu y
l dng doanh nghip s lm ng ngho i hay l doanh
nghip tt vi li th cnh tranh bn vng di hn s tip
tc gip ng l mt trong nhng ngi giu nht th gii.

45

CHNG 8
DOANH THU: NI DNG TlN

i vo

Bo co kt qu hot ng kinh doanh

c*

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp

10.000
3.000
7.000

IVIc u tin ca bo co kt qu hot ng kinh doanh

lun lun l tng doanh thu hoc doanh thu gp. y l s
tin cng ty thu c trong khong thi gian c xem xt,
c bo co hng qu hoc hng nm. Nu chng ta sn
xut giy v bn c 120 triu USD trong nm, chng ta
s ghi nhn tng doanh thu ca nm l 120 triu USD trn
bo co kt qu hot ng kinh doanh thng nin.
Gi y thc t l mt cng ty c doanh thu cao khng
c ngha l n ang thu c li nhun. xc nh mt
cng ty c li nhun hay khng, bn cn phi tr chi ph
ca doanh nghip ra khi tng doanh thu. Tng doanh thu
tr chi ph s bng li nhun thun. Nhng bn thn con
s tng doanh thu khng cho chng ta bit c g, cho n

46

Bo co ti chnh.,

khi tr i cc chi ph v tm c li nhun thun.

Sau khi nhn qua tng doanh thu ca doanh nghip,
Warren bt u tm hiu cc chi ph mt cch cn thn, v
ng bit rng mt trong nhng b m t v i kim c
nhiu tin hn chnh l chi xi t i.

47

CHNG 9

GI VN HNG BN: VI WARREN, CH TIU

NY CNG THP CNG TT

Bo co k t qu hot ng kinh doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp

10.000
3.000
7.000

T ro n g bo co kt qu hot ng kinh doanh, ngay bn di

mc Tng doanh thu l Gi vn hng bn, cn dc bit n
di tn gi l Chi ph ca Doanh thu. Gi vn hng bn
chi ph mua hng ha cng ty bn li hoc l chi ph
nguyn vt liu v lao ng c s dng sn xut cc sn
phm. Tn gi Chi ph ca doanh thu thng c s dng
thay cho Gi vn hng bn nu l cng ty cung cp dch
v ch khng phi l cng ty sn xut, v bn cht th chng
ging nhau - nhng Chi ph ca doanh thu c v l cch gi
ton din hn. Chng ta nn lun lun tm hiu chnh xc
nhng g c bao gm trong vic tnh ton gi vn hng bn
hoc chi ph ca doanh thu. iu ny cho chng ta bit cp
qun l ang ngh v doanh nghip nh th no.
48

Bo co t i chinh...

Chng ta ly mt v d n gin v cch tnh gi vn

hng bn ca mt cng ty bn ni tht nh sau: Bt u
ly chi ph tn kho g vo u nm; cng vi chi ph tn
kho tng thm trong nm ri tr i gi tr tin mt ca
tn kho cn li vo cui nm. Nh vy, nu vo u nm
cng ty c 10 triu USD hng tn kho, thm vo 2 triu
USD hng tn kho v kt thc nm vi gi tr tn kho l
7 triu USD, th gi vn hng bn ca cng ty trong nm
s l 5 triu USD.
Mc d khi ng ring l, gi vn hng bn khng cho
chng ta bit liu cc cng ty c mt li th cnh tranh bn
vng hay khng, nhtig chng ta li cn n xc nh Li
nhun gp ca doanh nghip. Li nhun gp vn l mt con
s quan trng gip Warren xc nh liu cng ty c mt li
th cnh tranh lu di hay khng. Chng ta s tho lun
iu ny chi tit hn trong chng tip theo.

49

CHNG 10

LI n h u n

g p /T s u t l i n h u n

GP:

CC CNG C CHNH CA WARREN TRONG

CUC TM KIM M VNG DI HN

Bo co k t qu hot ng kinh doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn.
Li nhun gp

10.000
3.000
7.000

Li nhun gp (7.000) / Tng doanh thu (10.000) =

T sut li nhun gp (70%)

B y gi, nu chng ta ly Tng doanh thu ca cng ty

tr i s' tin c ghi nhn l Gi vn hng bn, chng
ta s c Li nhun gp. V d: Tng doanh thu (10 triu
USD) - Gi vn hng bn (3 triu USD) = Li nhun gp
(7 triu USD).
Li nhun gp l s tin cn li ca tng doanh thu sau
khi tr i chi ph nguyn vt liu v tin cng lao ng
50

Bo co ti chnh...

c s dng lm ra hng ha. N khng bao gm cc

mc nh chi ph bn hng v chi ph qun l, khu hao v
chi ph li vay doanh nghip hot ng.
Bn thn li nhun gp mang n r t t thng tin,
nhng chng ta c th sf dng con s ny tnh t sut
li nhun gp ca cng ty, chnh t s mi cho chng ta
bit nhiu v c tnh kinh t ca cng ty.
Phng trnh xc nh Li nhun gp nh sau:
Li nhun gp / Tng doanh thu = T sut li nhun gp

Quan im ca Warren l tm kim cc cng ty s hu

mt dng li th cnh tranh bn vng no y l cc
doanh nghip m ng tin rng c th hng li trong di
hn. ng nhn thy rng cc cng ty c li th kinh
t di hn tuyt vi ang kinh doanh trong lnh vc quen
thuc c xu hng c c t sut li nhun gp n nh
cao hn nhng cng ty khng c li th. Hy ti trnh
by vi cc bn cc v d sau:
T sut li nhun gp ca cc cng ty m Warren
xc nh c l c li th cnh tranh bn vng bao gm:
Coca-Cola th hin mt t sut li nhun gp n nh
khong 60% hoc cao hn; cng ty nh gi tri phiu cng
ty Moodys l 73%; Burlington Northern Santa Fe Railway
61% v cng ty sn xut ko cao su Wrigley 51%.
So snh cc doanh nghip tuyt vi ny vi mt vi cng
ty m chng ta bit l c nn kinh t di hn khng tt,
chng hn nh doanh nghip bn b vc ph sn United
Airlines, vi t l li nhun gp 14%; nh sn xut xe
hi gp nhiu kh khn General Motors c t l yu km
51

Warren Buffett

21%; doanh nghip tng gp kh khn nhng hin

ang c li U.S. Steel c li nhun khng qu tt 17%; v
Goodyear Tire vn qung co l hot ng trong mi thi
tit, nhng trong mt nn kinh t xu th cng vng t
l khng-c-n-tng-cho-lm l 20%.
Trong th gii cng ngh - mt lnh vc m Warren
trnh xa v khng thng hiu - Microsoft th hin mt
t sut li nhun gp n nh mc 79%, trong khi Apple
Inc. ch c 33%. Cc t l ny cho thy rng Microsoft bn
cc h iu hnh v phn mm mang li li ch kinh t tt
hn Apple bn phn cng v dch v.
Chnh li th cnh tranh bn vng ca cng ty gip
to ra t sut li nhun cao, li th ny cho php cng ty
t do nh gi cc sn phm v dch v cung cp cao hn
nhiu so vi gi vn hng bn. Khi khng c li th cnh
tranh, cc cng ty phi cnh tranh bng cch gim gi sn
phm hoc dch v ang cho bn. Tt nhin, s st gim
ny lm gim t sut li nhun ca cng ty v do li
nhun cng gim.
C mt quy lut chung (v cng c ngoi l) l cc cng
ty c t sut li nhun gp l 40% hoc cao hn c xu hng
l nhng cng ty c li th cnh tranh bn vng. Cc cng
ty c t sut ny thp hn 40% thng thuc cc ngnh c
tnh cnh tranh cao, ni m s cnh tranh e da t sut
li nhun tng th (cng c nhng trng hp ngoi l). T
sut li nhun gp nh hn hoc bng 20% thng l du
hiu ca mt ngnh c s cnh tranh gay gt, khi khng
cng ty no c th to ra li th cnh tranh bn vng hn
cc i th. V mt cng ty thuc ngnh c s cnh tranh
52

Bo co ti chinh..

gay gt, li khng c li th cnh tranh v khng kinh

doanh trong lnh vc quen thuc, s khng bao gi gip
chng ta giu c trong di hn.
Trong khi vic nh gi t sut li nhun gp khng
m bo an ton chc chn th n li l mt trong nhng
ch S u tin cho thy cng ty ang c xem xt c li
th cnh tranh di hn nht qun hay khng. Warren r t
nhn mnh t bn vng, v an ton, chng ta nn theo
di t sut li nhun gp hng nm trong sut mi nm
va qua chc chn c s nht qun. Warren bit rng
tr chi tm kim cc cng ty c li th cnh tranh bn
vng c tn l s nht qun.
Hin nay mt cng ty c t sut li nhun gp cao c th
i chch theo mt s hng v b mt i cc li th cnh
tranh di hn. Th nht l chi ph nghin cu qu ln, tip
theo l chi ph bn hng v qun l ln v th ba l chi
ph tin li cao. Bt k mt trong ba chi ph ny u c th
hy dit u th kinh t di hn ca doanh nghip. Chng
c gi l chi ph hot ng kinh doanh v l nhng ci
gai bn trong mi doanh nghip.

53

CHNG 11

CHI PH HOT NG KINH DOANH:

CH TIU C WARREN CH KH K

Bo co k t qu h ot ng kinh doanh
(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp
=>

Chi ph t hot ng kinh doanh

Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

10.000
3.000
7.000
2.100

1.000
700
3.200

N g a y di mc Li nhun gp trong Bo co kt qu hot

ng kinh doanh l mt nhm chi ph, c gi l chi ph
t hot ng kinh doanh.
y l ton b chi ph c nh (hard cost) ca cng ty
bao gm chi ph nghin cu v pht trin sn phm mi,
chi ph bn hng v qun l a sn phm ra th trng,
khu hao v phn b, chi ph ti cu trc v thay th v
chi ph khc bao gm c cc chi ph khng thuc hot ng
54

Bo co ti chinh...

kinh doanh v khng lp li nh k.

Tt c cc mc ny c tng hp li to nn tng chi
ph hot ng kinh doanh ca cng ty, sau ly li nhun
gp tr i con Sny th chng ta s bit con s li hay l
t hot ng kinh doanh. V t t c cc mc ny u c tc
ng n c tnh kinh t di hn ca doanh nghip, tt
nht l chng ta dnh mt s chng tip theo xem xt
tng mc theo cch ca Warren.

55

CHNG 12

CHI PH BN HNG
V CHI PH QUN L DOANH NGHIP

B o c o k t qu h o t n g kinh doanh
(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp
=>

Chi ph t hot ng kinh doanh

Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot dng kinh doanh

10.000
3.000
7.000
2.100

1.000
700
3.200

T r o n g bo co k t qu hot ng knh doanh, mc Chi

ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip l ni cng
ty ghi nhn chi ph bn hng trc tip, gin tip v t t c
cc chi ph qun p ht sinh sut k k ton. Cc chi ph
ny bao gm lng qun l, chi ph qung co, chi ph i
li, l ph php l, hoa hng, t t c chi ph lng v nhng
khon tng t.
Vi mt cng ty nh Coca-Cola, cc chi ph ny ln n
56

Bo co ti chinh...

hng t USD v c nh hng rt ln n kt qu kinh

doanh cui cng ca cng ty. T l ca chi ph ny so vi
li nhun gp dao ng r t mnh theo tng doanh nghip.
Thm ch chng cn bin thin vi cc cng ty c li th
cnh tranh bn vng nh Coca-Cola. Coca-Cola u n
chi bnh qun 59% li nhun gp cho chi ph bn hng v
qun l doanh nghip. Mt cng ty nh Moodys th dnh
bnh qun 25% cn vi Procter & Gamble l 61%. S nht
qun chnh l t kha quan trng.
Cc cng ty khng c li th cnh tranh bn vng phi
chu s cnh tranh khc nghit v cho thy s dao ng rt
ln trong t l chi ph bn hng v qun l doanh nghip
so vi li nhun gp. Trong hn 5 nm qua, GM chi t
28% ln n 83% li nhun gp cho chi ph ny. T l ca
Ford cng tng t 89% ln n 780%, iu c ngha l
h ang m t rt nhiu tin. Doanh s bt u st gim,
ngha l li nhun gim nhng chi ph bn hng v qun
l doanh nghip li vn nh c. Nu cng ty khng th ct
gim chi ph bn hng v qun l doanh nghip theo cng
tc , chng s bt u ngy cng n mn li nhun
gp ca cng ty.
Trong cuc tm kim cng ty c li th cnh tranh bn
vng, chi ph bn hng v qun l doanh nghip ca cng
ty cng thp cng tt. Nu cc ch tiu c th lun duy tr
mc thp th r t tt. Trong th gii kinh doanh ngy nay,
nu chi ph ny di 30% th c xem l tuyt vi. Tuy
nhin, chi ph ny ca mt s cng ty c li th cnh tranh
bn vng cng trong khong t 30% n 80%. Nhng nu
57

Warren Buffett

chng ta thy mt cng ty biu hin lp i lp li chi ph

ny gn 100% hoc vt qu 100% th c ngha l chng
ta c th ang giao dch vi mt cng ty thuc ngnh c
tnh cnh tranh cao, khi khng doanh nghip no c li th
cnh tranh bn vng.
Ngoi ra cng c cc cng ty c cc chi ph bn hng v
qun l doanh nghip t thp n trung bnh nhung cc
li th kinh t di hn tt p li b trit tiu bri chi ph
nghin cu v pht trin, chi ph vn qu cao, cng nh chi
ph li vay cho cc khon n qu cao.
Intel l mt v d hon ho v mt cng ty c t l chi
ph bn hng v qun l doanh nghip so vi li nhun
thun thp, nhng do cng ty phi chu chi ph nghin
cu v p h t trin cao nn xt v kinh t di hn ch
gim cn mc trung bnh. Tuy nhin, nu Intel dng
nghin cu v pht trin, hng lot sn phm hin nay
ca h s b li thi trong vng mi nm v cng ty s
phi ng ca.
Goodyear Tire c chi ph bn hng v qun l doanh
nghip chim 72% li nhun gp, nhng chi ph vn cng
vi chi ph li vay cao - do cng ty s dng n ti tr
chi ph vn - ang a nhng nh sn xut lp xe vo
cnh thiu ht mi khi c khng hong xy ra. Nhng
nu Goodyear khng vay thm n thc hin u t v
ci tin, cng ty s khng C1 gi c tnh cnh tranh
u di.
Warren hc cch trn h xa nhng cng ty ang khn
kh v c chi ph bn hng v qun l doanh nghip lun
58

Bo co ti chinh...

c duy tr mc cao. ng cng b it r n g li th kinh t

ca cc cng ty c chi ph b n h n g v qun l th p cng
c th b tr i t tiu bi chi ph nghin cu v p h t tri n
t , chi ph vn cao v/hoc r t nhiu n. ng tr n h
xa cc dng doanh nghip n y b t k gi c th no, v
ng b it r n g cc li th kinh t di h n c' hu ca h
r t h n ch n n th m ch c phiu c b n vi gi th p
cng khng th gip nh u t tr n h khi cc k t qu
ti t sut i.

59

CHNG 13

CHI PH NGHIN c u V PHT TRIEN:

TI SAO WARREN KHNG THCH MC NY

Bo co k t qu hot ng kinh doanh

=>

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp
Chi ph t hot ng kinh doanh
Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

10.000
3.000
7.000
2.100
1.000
700
3.200

y l mt vn ln trong tr chi nhn din cc cng

ty c li th cnh tranh bn vng. Nhng g c v l mt
li th cnh tranh di hn thng l li th c c nh
bng sng ch hoc mt s ci tin cng ngh. Nu li th
cnh tranh c to ra bi bng sng ch, nh vi cc cng
ty dc phm, th ti mt thi im no bng sng ch
s ht hn v li th cnh tranh ca cng ty s bin mt.
Nu li th cnh tranh l kt qu ca mt s tin b k
60

Bo co ti chinh...

thut th li lun b e da thay th bi cng ngh mi hn.

y l l do v sao Microsoft r t lo ngi cc tin b k thut
ca Google. Li th cnh tranh hm nay c th s kt thc
v tr thnh s li thi ca ngy mai.
Khng ch phi chi mt khon tin ln cho vic nghin
cu v pht trin m v cn phi lin tc a ra sn phm
mi nn cc cng ty cng phi ti thit k v cp nht
cc chng trnh bn hng ca mnh. iu c ngha l
h cng phi dnh r t nhiu tin cho chi ph bn hng v
qun l doanh nghip. Bn hy xem th cc con s sau y:
Merck phi chi 29% li nhun gp cho nghin cu v pht
trin v 49% li nhun gp cho chi ph bn hng v qun
l doanh nghip, nh vy tng cng ln n 78% li gp.
Cn na, nu Merck & Co th t bi trong vic pht minh
loi thuc mi c bn vi gi hng t USD, cng ty s
m t i li th cnh tranh khi cc bng sng ch hin ti
ht hn.
Khi l cng ty dn u trong lnh vc cng ngh pht
trin nhanh, Intel cng phi lun chi khong 30% li nhun
gp cho chi ph nghin cu v pht trin; nu khng, cng
ty s m t li th cnh tranh ch trong mt vi nm.
Cng ty nh gi tri phiu Moodys xng ng l cng
ty yu thch ca Warren trong mt thi gian di. Moodys
khng c chi ph nghin cu v pht trin, v trung bnh
ch dnh 25% li nhun gp cho chi ph bn hng v qun
l doanh nghip. Coca-Cola cng khng c chi ph nghin
cu v pht trin, nhng phi chi r t nhiu tin cho qung
co, trung bnh vn dnh n 59% li nhun gp cho chi
ph bn hng v qun l doanh nghip. Vi Moodys v
61

Warren Buffett

Coca-Cola, Warren khng phi thc gic na m lo ngi

rng mt s bng sng ch thuc sp ht hn hoc cng ty
khng chin thng trong cuc chy ua n bc t ph
v cng ngh tip theo.
y l quy lut ca Warren: Cc cng ty phi chi nhiu
tin cho nghin cu v pht trin c nhc im c hu
trong li th cnh tranh s lun t u th kinh t u di
ca cng ty vo ri ro, ngha l cc u th kinh t khng
phi l li th chc chn.
V nu khng phi l mt li th chc chn th
Warren khng quan tm n cng ty .

62

CHNG 14

KHU HAO: CHI PH

M WARREN KHNG TH B QUA

B o c o k t qu h o t n g k n h doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp

=>

Chi ph t hot ng kinh doanh

Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

10.000
3.000
7.000
2.100
1.000
700
3.200

C u l cng th tt c my mc thit b v nh xng cng

b hao mn theo thi gian; s hao mn ny c ghi nhn
trn bo co hot ng kinh doanh l khu hao. v c bn,
s tin m mt vt gim gi trong mt nm nht nh l
chi ph c khu tr vo thu nhp trong nm . iu ny
cng hp l: Ngi ta c th cho rng s tin m ti sn
gim gi c s dng to ra li nhun trong hot ng
kinh doanh ca cng ty trong nm .
63

Warren B uffett

Bn hy xem v d ny: Gi s Cng ty In n XYZ mua

li mt nh in tr gi mt triu USD. T bo ny c th
hot ng trong mi nm. V vy, Phng Doanh thu Ni
b (Internal Revenue Service IRS)1 s khng cho php
cng ty tnh ton b chi ph 1 triu USD trong nm c
mua. Thay vo d, nh in phi c tnh chi ph cho hn
mi nm hot ng. Khong thi gian mi nm v chi
ph ban u 1 triu USD c ngha l XYZ s gim gi nh
in 100.000 USD mi nm. Khu hao l mt chi ph kinh
doanh thc t, v vo mt thi im no trong tng lai,
nh in s phi c thay th.
Trn bng cn i k ton, vic mua nh in s lm
gim 1 triu USD tin mt v tng 1 triu USD mc nh
xng v thit b. Trong mi nm tip theo, chi ph khu
hao 100.000 USD mi nm s hin th trn bo co kt
qu hot ng kinh doanh nh mt chi ph. Trn bng cn
i k ton, mi nm s c 100.000 USD c tr t mc
nh xng v thit b, cng nh 100.000 USD c ghi
thm vo mc trch nhim khu hao ly k (accumulated
depreciation liability account). Khon tin mt 1 triu
USD tht s chi ra mua nh in s c th hin trn
bo co lu chuyn tin t trong mc chi ph vn. Chng
ti mun nhn mnh rng chi ph 1 triu USD khng
c tnh vo nm mua nh in, m c phn b nh
ch ph khu hao trong bo co kt qu hot ng kinh
doanh, mi nm 100.000 USD, trong khong thi gian
mi nm.
1. C quan thuc B Ti chnh M, c trch nhim thu thu theo Lut
thu doanh thu ni b
64

Bo co ti chinh...

Cc nh ti chnh ph Wall ch ra mt b quyt l

mt khi mua v thanh ton tin nh in th chi ph
khu hao hng nm 100.000 USD khng nh hng g
thm n dng tin m t i ra, nhng n lm gim li
nhun hng nm c bo co cho IRS trong mi nm
tip theo. iu ny c ngha l theo quan im ngn hn,
XYZ c mt khon chi ph hng nm m trong thc t th
khng tiu tn thm dng tin mt. V vy, cc cng ty ti
chnh Ph Wall c th thm 100.000 USD chi ph ngc
vo li nhun, iu c ngha l gi y, dng tin m t
ca doanh nghip c th c dng vay c nhiu n
hn cho cc d n to ra tin nh hot ng s dng n
vay mua li cng ty khc. Ph Wall c mt t vit t t
ch khon li nhun c tnh li ny: H gi n l
EBITDA (Earnings Before Income Tax, Depreciation &
Amortization) - c ngha l Li nhun trc khi tnh Thu
thu nhp, Khu hao v Phn b.
Warren cho rng bng cch s dng EBITDA, cc ngi
chi khn ngoan ca Ph Wall ang pht l thc t l cui
cng th nh in s b hao mn v cng ty s phi dng 1
triu USD mua nh in mi. Nhng by gi cng ty ang
phi gnh mt ni n li sau thng v dng n vay
mua li cng ty khc v c th khng c kh nng ti tr
1 triu USD mua nh in mi.
Warren tin rng khu hao l mt chi ph r t thc t v
phi lun c k n trong mi php tnh v li nhun.
Nu khng chng ta s t di mnh trong ngn hn v tin
rng doanh nghip ang thu c nhiu li nhun hn thc
t. V khng ai giu c nh o tng.
65

Warren Buffett

Warren d pht hin rng cc cng ty c li th cnh

tranh bn vng thng c t l chi ph khu hao trn li
gp thp hn so vi cc cng ty b nh hng bi cc rc ri
ca s cnh tranh gay gt. V d nh chi ph khu hao ca
Coca-Cola duy tr khong 6% li nhun gp, v Wrigley,
mt cng ty khc cng c li th cnh tranh bn vng, cng
vo khong 7%. Procter & Gamble, mt thi gian di vn
l cng ty yu thch ca Warren, chi ph ny chim khong
8%. Tri li l trng hp ca GM, vn nm trong mt
ngnh i hi nhiu vn v c tnh cnh tranh cao, chi ph
khu hao chim t 22% n 57% ca li nhun gp.
Cng nh mi chi ph khc b tr vo li nhun gp ca
mt cng ty, Warren nhn thy rng chi ph cng t th
lun c ngha l li nhun cng nhiu - khi n lm cho li
nhun cui cng gia tng.

66

CHNG 15

CHI PH LI VAY:
IU WARREN KHNG M UN C

Bo c o k t qu h ot ng kinh doanh

=>

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp
Chi ph t hot ng kinh doanh
Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

1=>

Chi ph li vay

10.000
3.000
7.000
2.100
1.000
700
3.200
200

C h i ph li vay l phn tin li d chi tr, trong c qu

hoc c nm, cho s n xut hin trn bng cn i k
ton. Trong khi i vi cc nh ch nh ngn hng th
s tin li thu c c th nhiu hn s tin chi ra, th a
phn cc doanh nghip sn xut v bn l phi tr r t
nhiu tin li so vi phn tin kim c.
y c gi l chi ph ti chnh, khng phi chi ph
t hot ng kinh doanh. N ng c lp, v khng b rng
buc vi bt k quy trnh sn xut hay bn hng no. Thay
67

V/CUTen Buffett

vo d, tin li phn nh tng n m cng ty dang c trong

s sch. Cng ty cng c nhiu n bao nhiu th s phi tr
nhiu tin li by nhiu.
Cc cng ty c chi ph li vay cao lin quan n thu nhp
t hot ng kinh doanh thng l mt trong hai dng:
l cng ty hot ng trong mt ngnh c tnh cnh tranh
khc nghit, i hi nhiu chi ph vn duy tr tnh cnh
tranh, hoc l mt cng ty c li th kinh t qu tt phi
vay n khi b cng ty khc mua li trong mt thng v sp
nhp s dng n vay (leveraged buyout).
Warren ch ra rng cc cng ty c li th cnh tranh
bn vng thng t c hoc khng c chi ph li vay. Cng
ty c li th cnh tranh di hn Procter & Gamble ch phi
dnh 8% thu nhp t hot ng kinh doanh tr chi ph
li vay; Cng ty Wrigley Co. trung bnh phi tr 1%. Hy so
snh hai cng ty ny vi Goodyear, cng ty sn xut lp xe
thuc ngnh c tnh cnh tranh cao v i hi nhiu vn.
Trung bnh Goodyear phi s dng 49% thu nhp t hot
ng kinh doanh thanh ton li vay.
Thm ch i vi nhng ngnh mang tnh cnh tranh
cao nh ngnh hng khng, s tin thu nhp t hot ng
kinh doanh dng thanh ton li vay c th c s dng
xc nh cc cng ty c li th cnh tranh. Cng ty c li
nhun n nh Southwest Airlines ch dng 9% thu nhp t
hot ng kinh doanh thanh ton li vay, trong khi i
th cnh tranh ang trn b vc ph sn ca n, United
Airlines, li chi n 61% thu nhp. Mt i th khc ca
Southwest ang gp kh khn, American Airlines, li tr
mt t l khc thng ln n 92% thu nhp t cc hot
ng kinh doanh cho chi ph ny.
Thng thng, t t c cc cng ty c li th cnh tranh
68

Bo co ti chinh..

di hn m Warren yu thch trong ngnh sn xut hng

tiu dng u c chi ph li vay thp hn 15% thu nhp t
hot ng kinh doanh. Nhng bn cng nn lu rng t l
ny bin thin rt ln theo tng ngnh. Chng ta ly v d:
Wells Fargo, ngn hng m Warren s hu 14% c phn,
chi tr khong 30% thu nhp t hot ng kinh doanh cho
li vay, c v cao so vi Coke, nhng thc s y l t l
thp nht v hp dn nht trong s" nm ngn hng hng
u ca Hoa K. Wells Fargo cng l nh ch duy nht
c Standard & Poors xp hng AAA.
T l chi ph li vay so vi thu nhp t hot ng knh
doanh cng c th cho thy mc nguy him v kinh t
ca cng ty. Chng ta ly v d v ngnh ngn hng u t,
trung bnh c t l chi ph li vay chim gn 70% thu nhp
t cc hot ng kinh doanh. Nu xem xt k th chng ta
s phi ch thc t rng nm 2006, Bear Stearns bo co
t l ny l 70% thu nhp, nhng vo qu cui cng ca
nm 2007, t l ny tng vt ln 230%. iu ny c ngha
l cng ty phi dng c vn ch s hu cho s khc bit
ny. Trong mt ngnh kinh doanh c hot ng vay n cao
nh Bear Stearns th iu c ngha l tai ha. Thng
Ba nm 2008, nh ch mt thi hng mnh Bear Stearns,
vn mt nm trc c c phiu c mua bn vi gi
170 USD, b buc phi hp nht vi JP Morgan Chase
& Co v c phiu ch cn gi l 10 USD.
Quy lut y tht s n gin: D bt k ngnh no
th cng ty c t l li vay phi tr so vi thu nhp t hot
ng kinh doanh thp nht cng thng l cng ty c li
th cnh tranh. Theo Warren, u t vo cng ty c li th
cnh tranh bn vng l cch duy nht m bo rng
chng ta s giu c trong di hn.
69

CHNG 16

LI (L) DO THANH L TI SN
V KT QU T CC HOT NG KHC

B o co k t qu h ot ng kinh doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
10.000
Gi vn hng bn_________________________ 3.000
Li nhun gp
7.000
Chi ph t hot ng kinh doanh
Chi ph bn hng v qun ldoanh nghip
2.100
Chi ph nghin cu v pht trin
1.000
Khu hao__________________________________700
Li nhun t hot ng kinh doanh
3.200

=>

Chi ph li vay
Li (l) do thanh l ti sn
Kt qu t cc hot ng khc

200
1.275
225

K h i cng ty bn i mt ti sn (khng phi l hng tn

kho), th li nhun hoc tn tht thu c t giao dch
ny c ghi nhn mc Li (L) do thanh l ti sn. Li
nhun l phn chnh lch gia s tin thu c thc t v
gi tr s sch. Gi s cng ty mua mt ta nh vi gi
70

Bo co ti chnh..

1 triu USD, sau khi khu hao cn 500.000 USD th bn n

i vi gi 800.000 USD. Khi cng ty s ghi nhn khon
li 300.000 USD cho vic bn ti sn ny. Tng t, nu
ta nh c bn vi gi 400.000 USD, cng ty s ghi nhn
mt khon l 100.000 USD.
i vi mc Kt qu t cc hot ng khc cng vy.
y l mc ghi nhn cc khon thu nhp v chi ph khng
thuc hot ng kinh doanh, mang tnh bt thng, v
khng thng xuyn c chi ra v thu vo trn bo co
kt qu hot ng kinh doanh. Cc khon ny s bao gm
tin thanh ti sn c nh, v d nh t ai, nh xng
v th it b. Cng thuc mc ny cn c cc hp ng bn
quyn v bn bng sng ch, nu chng c xp loi nm
ngoi hot ng kinh doanh thng thng.
i khi nhng s kin khng p li c th nh hng
ng k n i nhun cu cng. V y l nhng s kin
khng lp li nn Warren tin rng chng nn c tch
ra khi mi php tnh li nhun thun ca cng ty trong
vic xc nh mt cng ty c li th cnh tranh bn vng
hay khng.

71

CHNG 17

LI n h u n

tr c

THU:

CON S M WARREN s DNG

B o c o k t q u h o t n g k in h d oan h

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp

=>

10.000
3.000
7.000

Chi ph t hot ng kinh doanh

Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

2.100
1.000
700
3.200

Chi ph li vay
Li (l) do thanh l ti sn
Kt qu t cc hot ng khc
Thu nhp trc thu

200
1.275
225
1.500

X hu nhp trc thu l thu nhp ca mt cng ty

sau khi khu tr tt c chi ph, nhng trc khi tr thu
thu nhp doanh nghip. y cng l con s m Warren
s dng tnh ton li nhun c c khi mua ton b
72

Bo co ti chinh..,

doanh nghip, hoc khi mua mt phn cng ty thng qua

vic mua c phiu th trng m.
Ngoi tr cc khon u t c min thu, t t c li
nhun t u t u c cho bn trn c s trc thu. V
v t t c cc khon u t ny cnh tranh vi nhau, ngi
ta d dng cho rng n c cc iu khon nh nhau.
Khi Warren mua tri phiu min thu ca H thng
Cung cp nng lng cng cng Washington (WPPSS
Washington Public Power Supply System) tr gi 139 triu
USD, khon u t mang n cho ng 22,7 triu USD li
nhun phi thu trong mt nm, ng lp lun rng mt
khon thu nhp sau thu 22 triu USD cng tng ng
vi li nhun trc thu 45 triu USD. mua c mt
doanh nghip c th c li nhun trc thu 45 triu USD,
ng cn phi b ra t 250 triu ti 300 triu USD. V vy,
ng xem cc tri phiu WPPSS nh mt khon u t m
ng c mua gim gi 50%, nu so vi gi tr ca cc
doanh nghip khc cng ang c cho bn c iu kin
kinh t tng t.
Warren un tho lun v cc khon li nhun ca
cng ty theo iu khon trc thu. iu ny cho php
ng so snh mt doanh nghip hoc mt khon u t vi
cc khon u t khc. cng l mt trong nhng khm
ph quan trng ca ng, rng mt cng ty c li th cnh
tranh bn vng th t s l mt dng tri phiu mang c
im ca c phiu - equity bond, c coupon hay tin li m
rng. Chng ta s khm ph hc thuyt tri phiu mang
c im ca c phiu ca ng chi tit hn trong phn cui
quyn sch ny.
73

CHNG 18

THU THU NHP DOANH NGHIP NP:

LM TH NO WARREN BIET

CNG TY NO BO CO TRUNG THC

Bo co k t qu hot ng knh doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp
Chi ph t hot ng kinh doanh
Chi ph bn hng v qun doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh
Chi ph li vay
Li (l) do thanh l ti sn
Kt qu t cc hot ng khc
Thu nhp trc thu
<> Thu Thu nhp doanh nghip np

10.000
3.000
7.000
2.100
1.000
700
3.200
200
1.275
225
1.500
525

C n g ging nh mi c nhn phi ng thu khc, cc

cng ty M cng phi ng thu trn thu nhp ca h. Ngy
nay, M, s tin chim khong 35% thu nhp. S tin
74

Bo co ti chinh...

thu tr c ghi nhn trn bo co kt qu kinh doanh

trong mc Thu thu nhp doanh nghip np.
Gi dy iu th v v Thu Thu nhp doanh nghip
np l n phn nh ng li nhun trc thu. i khi, cc
cng ty mun cho mi ngi thy rng h ang to ra nhiu
tin hn th t s. (Bn ang ngc nhin lm phi khng?)
Mt trong nhng cch xem h c bo co chnh xc khng
l xem xt cc chng t luu SEC v xem h tr bao
nhiu thu thu nhp doanh nghip. Bn hy ly con s
c bo co l li nhun t hot ng kinh doanh trc
thu v nhn vi 35%. Nu kt qu thu c khng bng
vi s tin m cng ty bo co l thu thu nhp np, tt
hn l chng ta nn bt u t cu hi.
Sau nhiu nm Warren hc c rng cc cng ty hay
la di 1RS th cng thng chu kh la di cc c ng.
Ci hay ca mt cng ty c li th cnh tranh di hn l
n to ra r t nhiu tin nn khng cn phi nh a bt
c ai c v tt p.

75

CHNG 19

LI n h u n THUN:
NHNG G WARREN ANG TM KIM

B o c o k t qu h o t n g k in h doanh

(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp

10.000
3.000
7.000

Chi ph t hot ng kinh doanh

Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

2.100
1.000
700
3.200

Chi ph li vay
Li G) do thanh l ti sn
Kt qu t cc hot ng khc
Thu nhp trc thu
Thu Thu nhp doanh nghip np
Li nhun thun

200
1.275
225
1.500
525
975

S a u khi ly doanh thu ca cng ty tr i tt c chi ph

v thu, chng ta s c li nhun thun. y l ni chng
ta nhn thy cng ty lm ra dc bao nhiu tin sau khi
76

Bo co ti chinh..

tr thu thu nhp doanh nghip. Khi nhn vo con s' ny,
Warren ch mt s im quyt nh liu cng ty c
li th cnh tranh bn vng hay khng. Do , chng ta s
xem qua cc ch ch cha bt u ngay.
Ch u tin ca Warren l liu li nhun thun c
th hin mt xu hng tng trng t trc n gi khng.
Vi ng, con s li nhun thun trong mt nm n l r t
v ngha; ng ch quan tm liu c s nht qun trong bc
tranh li nhun hay khng v liu xu hng di hn c
tng trng khng - c hai c th c xem l tng ng
vi s bn vng ca li th cnh tranh. Warren cho rng
xu hng khng cn phi u n, ci ng tm kim l xu
hng tng trng t qu kh.
Nhng hy lu : Do c cc chng trnh mua c phiu
qu (share repurchase programs) nn xu hng li nhun
thun trong qu kh ca mt cng ty c th khc vi xu
hng thu nhp trn mi c phiu. Cc chng trnh mua
c phiu qu s gip tng thu nhp trn mi c phiu bng
cch gim s lng c phiu ang lu hnh. Mt cng ty
gim s c phiu ang lu hnh, ngha l s' c phiu c
s dng chia li nhun thun ca cng ty cng gim, ln
lt lm tng thu nhp trn mi c phiu mc d li nhun
thun thc t khng tng. Trong cc v d cc oan, thm
ch chng trnh mua c phiu qu ca cng ty c th lm
thu nhp trn mi c phiu tng ln, trong khi li nhun
thun ca cng ty li gim.
Mc d hu ht cc phn tch ti chnh u tp trung vo
con s thu nhp trn mi c phiu, Warren li nhn vo li
nhun thun ca doanh nghip xem iu g tht s xy ra.
77

WcuTen Buffett

Warren hc c rng cc cng ty c li th cnh

tranh bn vng s c t l li nhun thun so vi tng
doanh thu cao hn cc i th cnh tranh. Warren ni
rng nu c la chn vic s hu gia mt cng ty c li
nhun 2 t USD trn 10 t USD tng doanh thu, hoc mt
cng ty to ra 5 t USD li nhun trn 100 t USD doanh
thu, ng s chn cng ty to c 2 t USD. l v cng
ty c li nhun thun 2 t USD ang c li nhun chim
20% tng doanh thu, trong khi vi cng ty thu c 5 t
USD th t l ny ch c 5%.
Nh vy, trong khi con s tng doanh thu cho chng ta
bit rt t v c im kinh t ca doanh nghip, th t l
ca n so vi li nhun thun c th cung cp nhiu thng
tin so snh vi cc doanh nghip khc.
Mt doanh nghip tuyt vi nh Coca-Cola c li nhun
chim 21% tng doanh thu, v Moodys c t l ng ngc
nhin 31%, nhng con s phn nh u th kinh t c

bn ca cc doanh nghip ny. Mt cng ty nh Southwest

Airlines c li nhun xong xnh 7% cng phn nh tnh
cnh tranh cao ca ngnh hng khng, trong khng mt
hng hng khng no c li th cnh tranh di hn so vi
cc i th. Ngc li, General Motors, thm ch trong mt
nm kinh doanh tt, khng b thua l, cng ch c li nhun
3 % trn tng doanh thu. y l du hiu ca nn kinh t t

hi vn c ca ngnh cng nghip sn xut t mang tnh

cnh tranh qu cao.
Mt nguyn tc n gin (v c cc ngoi l) l nu mt
cng ty ang cho thy lch s li nhun thun trong qu
kh chim hn 20% tng doanh thu th c nhiu kh nng

Bo co ti chinh...

l cng ty ang c hng li t mt s li th cnh tranh

di hn. Tng t, nu li nhun thun ca mt cng ty
lun di 10% tng doanh thu hoc c xu hng nh vy
th ngha l n ang kinh doanh trong mt ngnh c tnh
cnh tranh cao, khi khng mt cng ty no c li th cnh
tranh bn vng. Tt nhin nguyn tc ny cha bao qut
c cc cng ty c li nhun chim t 10% n 20% tng
doanh thu, vn l cc cng ty c m vng trong kinh doanh
sn sng ch khai thc m cha ai pht hin ra.
Mt trong nhng ngoi l ca quy tc ny l cc ngn
hng v cng ty ti chnh. Vi cc nh ch ny, nu c t
l li nhun thun so vi tng doanh thu cao bt thng th
thng c ngha l b phn qun l ri ro chnh mng.
Trong khi nhn c v hp dn, cc con s thc s cho
thy ngn hng chp nhn ri ro cao hn kim c
nhiu tin hn, m trong tr chi cho vay th y l mt
phng php kim tin nhanh chng nhng ci gi phi
tr trong di hn l qu ln. V vng vo cc thm ha
ti chnh khng phi l mt cch lm giu.

79

CHNG 20

THU NHP TRN M i c PHIU (EPS):

CCH WARREN PHN BIT
NGI CHIN THNG VI K THUA c u c

T h u nhp trn mi c phiu l li nhun thun ca cng

ty tnh trn c s tng c phiu cho mt khong thi gian
nht nh. y l mt con s c ngha ln trong th gii
u t v trn nguyn tc, thu nhp trn mi c phiu cng
cao bao nhiu th gi chng khon ca cng ty cng cao
by nhiu. xc nh con s ny, chng ta ly li nhun
thun ca cng ty chia cho s c phn ang lu hnh. V
d: Nu mt cng ty c li nhun thun l 10 triu USD
mt nm, v ang lu hnh 1 triu c phn, vy th thu
nhp trn mi c phiu (EPS) ca cng ty ny l 10 USD.
Trong khi khng mt con s thu nhp trn mi c phiu
mt nm ring l c th c s dng nhn din cng
ty c li th cnh tranh bn vng, th dy s thu nhp trn
mi c phiu trong mi nm c th cho chng ta bit mt
bc tranh r rng liu cng ty ang c li th cnh tranh
di hn v ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc hay
khng. Nhng g Warren tm kim l s nht qun v xu
hng tng trng trong bc tranh thu nhp trn mi c
phiu qua mi nm.
80

Bo co ti chinh...

Bn s c c mt bo co nh sau: (n v: USD)
Nm 2008
Nm 2007
Nm 2006
Nm 2005
Nm 2004
Nm 2003
Nm 2002
Nm 2001
Nm 2000
Nm 1999
Nm 1998

2,95
2,68
2,37
2,17
2,06
1,95
1,65
1,60
1,48
1,30
1,42

Bo co ny cho Warren thy rng cng ty c li

nhun n nh vi xu hng tng - mt du hiu tuyt
vi cho thy cng ty ang c xem xt c s hu mt
dng li th cnh tranh di hn no v ang kinh
doanh trong lnh vc quen thuc. Li nhun n nh
thng l mt du hiu cho thy cng ty ang bn mt
sn phm hay mt hn hp sn phm khng cn phi
chi nhiu tin thay i hay ci tin. Li nhun c xu
hng tng trng dng ngha vi vic li th kinh t
ca cng ty mnh cho php n dnh chi ph tng
th phn thng qua qung co hoc m rng sn xut,
hay s dng cc ng dng k thut ti chnh nh mua
c phiu qu.
Cc cng ty m Warren trnh xa thng c mt bc
tranh li nhun tht thng nh sau:
81

Warren Buffett

Thu nhp trn mi c phiu qua cc nm: (n v: USD)

Nm 2008
Nm 2007
Nm 2006
Nm 2005
Nm 2004
Nm 2003
Nm 2002
Nm 2001
Nm 2000
Nm 1999
Nm 1998

2,50
- 0,45
3,89
- 6,05
6,39
5,03
3,35
1,77
6,68
8,53
5,24

Bo co trn cho thy xu hng gim, b ngt qung

bi cc khon l, gip Warren bit rng cng ty ny ang
thuc mt ngnh cnh tranh khc lit c th xy ra bng
n v ph sn. S bng n xy ra khi cu cao hn cung,
nhng khi cu qu ln, cng ty phi gia tng sn lng
p ng nhu cu, lm tng chi ph v cui cng dn n
cung trong c ngnh b tha. Cung b d tha lm cho gi
gim, ng ngha vi vic cc cng ty b l cho n khi xut
hin t bng n tip theo. C hng ngn cng ty nh th,
v cc t bin ng gi c phiu r t mnh gy ra bi li
nhun tht thng ca mi cng ty, khin cho nhng nh
u t theo gi tr truyn thng o tng rng y chnh
l c hi mua vo. Thc cht nhng g h ang mua l
mt chuyn tu m t nhiu thi gian, chm chp m khng
dn n u c.
82

BNG CN I K TON
Mt trong nhng iu m bn s tm thy hu ht
mi doanh nghip v c nhn, mt iu tht th v
nhng mi ngi cha suy ngh k v n, l cuc sng
c khuynh hng thch thc bn nhng im kt ni
yu nht. Theo kinh nghim, ca ti,
hai im, kt ni yu nht l:
Ti chng kin nhiu ngi tht bi v ru v n
- n v i vay tin.
Warren Buffett

CHNG 21

TNG QUAN BNG CN i K TON

M t trong nhng iu u tin Warren lm khi c"gng

xc nh mt cng ty c li th cnh tranh bn vng hay
khng l xem cng ty c bao nhiu ti sn - tnh v tin
mt v t dai - v n bao nhiu tin ca cc nh cung cp,
ngn hng v cc tri ch. lm c iu ny, ng nhn
vo bng cn i k ton ca cng ty.
Khng ging nh cc bo co kt qu hot ng kinh
doanh, bng cn i k ton ch dnh cho mt ngy nht
nh. Chng ta khng c bng cn i k ton cho mt nm
hay mt qu. Chng ta c th to ra bng cn i k ton
cho mt ngy bt k trong nm, nhng ch l cho ngy c
th . Phng k ton ca cng ty s lp bng cn i k
ton vo cui mi qu. Bn hy xem l mt bn chp
nhanh tnh hnh ti chnh ca cng ty vo ngy lp ra bng
cn i k ton.
Bng cn i k ton c chia lm hai phn: Phn th
nht l ton b ti sn, c chia thnh nhiu oi khc
nhau, bao gm tin mt, cc khon phi thu, hng tn kho,
t ai, nh xng v thit b.
85

Warren Buffett

Phn th hai l n v vn ch s hu.

Trong phn n, chng ta c hai phn mc: N ngn hn
v N di hn. N ngn hn l tin n trong vng mt
nm, dng b p cho cc khon Tin m t v Cc khon
u t ngn hn, Tng hng tn kho, Tng cc khon phi
thu v Chi ph tr trc.
N di hn l n n hn trong mt nm hoc lu hn, v
bao gm c tin n i vi cc nh cung cp hng ha, thu
cha tr, tin vay ngn hng v cc khon n tri phiu.
Trong cuc tm kim cc cng ty c li th cnh
tranh bn vng, W arren ch n mt s' mc n h t nh
trong phn ti sn v n. Chng ta s tim hiu k hn
phn sau.
By gi, nu chng ta ly tng ti sn tr i tng n
th s c c gi tr ti sn rng ca doanh nghip, tng
ng vn ch s hu. V d: Nu doanh nghip c ti sn
tr gi 100.000 USD v n 25.000 USD, th gi tr ti sn
rng hay vn ch s hu s l 75.000 USD. Nhng nu
doanh nghip c ti sn tr gi 100.000 USD v n 175.000
USD th gi tr ti sn rng s m, hay vn ch s hu m
75.000 USD.
Ti sn N = Gi tr ti sn rng hoc Vn ch s hu
(Assets minus Liabilities = Net Worth or Shareholders Equity)
Chng ta kt thc phn chnh ca bng cn i k
ton, by gi hy bt u xem Warren s dng bng cn
i v t t c cc tiu mc ca n nh th no xc nh
mt cng ty c li th cnh tranh bn vng hn cc i th
hay khng.
86

Bo co ti chinh..

Bng cn doi ke toan

(Don vi: triu USD)
T i s n

Ntf p h i tr

Tien mt &
4.208
Cc khon du tuf ngn han
Hng ton kho
2.220
Cc khon phi thu (thun)
3.317
Chi ph tr tnfc
2.260
Ti sn luu dQng khc______________0
Tong Ti sn luu d$ng
12.005

Cc khon phi tr

1.380

Chi ph trch trufc

No ngn h^n
No di han dn han
N? hi$n hnh khc
Tong N<? hi$n hnh

5.535
5.919
133
258
13.225

di han
8.493
4.246 Thu' Thu nh$p doanh
nghi$p duoc hon
Ti sn vd hinh (thun)
7.863 Quyn loi co dng thieu so
Cc khon du ttf di han
7.777 N<y khc
Ti sn di han khc
2.675 Ttfng no
Ti sn khc_____________________ 0
TfJng Ti sn
43.059 Von ch sd htu
Co phieu lili di
C6 phieu thdng
Thng di vtfn c6 phn
Loi nhuan giuT lai
Coi phiu quy
Von khc
B't dai, nh xidng, thiet bi
L?i the thirong mai (thun)

3.277
1.890
0
3.133
21.525

0
880
7.378
36.235
-23.375
626

Tong vtfn ch sd hfu

21.744

Tong ngudn von

43.269

87

CHNG 22

TI SN

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
Tin mt & Cc khon u t ngn hn
Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn lu ng khc
Tng Ti sn lu ng

4.208
2220
3:317
2.260
0
12.005

t ai, nh xng, thit b

Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di hn khc
Ti sn khc
Tng Ti sn

8.493
4.246
7.863
7.777
2675
0
43.269

y ni ct gi tt c nhng g tt p: tin mt, nh

xng v thit b, cc bng sng ch, v tt c cc cng c
lm giu. Chng c tm thy trn bng cn i k ton
trong mc Ti sn.

Bo co ti chnh..

Trn bng cn i k ton, t xa cc h thng k ton

chia Ti sn ca cng ty thnh hai nhm ring bit: Ti
sn lu ng v Cc ti sn khc.
Ti sn lu ng bao gm tin m t v tng ng
tin m t, cc khon u t ngn hn, cc khon phi
thu thun, hng tn kho v mt qu tng hp c gi
l ti sn khc. Nhng mc ny c gi l ti sn lu
ng v chng l tin mt hoc c th c chuyn thnh
tin mt trong mt khong thi gian r t ngn (thng
trong vng mt nm). Theo quy nh, chng c lit k
trn bng cn i k ton theo th t thanh khon (ngha
l chng c th c chuyn sang tin m t trong bao lu).
Trc y, ti sn lu ng cn c gi l ti sn chuyn
i nhanh, ti sn c tnh thanh khon hay ti sn lun
chuyn. Tnh cht quan trng ca cc ti sn ny l tnh
sn sng c chuyn sang tin mt v chi tiu khi kinh t
ca doanh nghip bt u suy yu v cc ngun vn dnh
cho hot ng hng ngy khc bt u tan bin. (Nu bn
khng th tng tng cc ngun vn hot ng bin mt
nh th no ch sau mt m th hy xem trng hp ca
Bear Stearns).
Cc ti sn khc l ti sn khng luu ng, ngha l
chng s khng hoc khng th c chuyn di thnh tin
m t trong vng mt nm sp ti. Chng c lit k trong
mt danh mc ring bit ngay di mc Ti sn lu ng,
gm c u t di hn, t ai nh xng v thit b, Li
th thng mi, Ti sn v hnh, Phn b ly k, Ti sn
khc, v Chi ph ti sn di hn c hon.
Hai nhm ti sn ny cng to thnh tng ti sn ca
89

Warren Buffett

cng ty. Thng qua ch tiu cht lng v s lng ca tng

mc v ca tng th, c hai nhm cho Warren bit nhiu
iu v c tnh kinh t ca mt doanh nghip v liu
doanh nghip c s hu li th cnh tranh bn vng
ng m c gip ng tht giu c hay khng.
y l l do ti sao chng ta s dnh mt s chng tip
theo tho lun v tng loi ti sn v cch Warren s
dng chng xc nh mt cng ty c li th cnh tranh
bn vng.
V vy, chng ta hy nhn vo cc mc v xem c th s
dng chng mt cch c lp v chn lc nh th no gip
xc nh doanh nghip ngoi hng c li th' cnh tranh di
hn ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc.

90

CHNG 23

VNG QUAY TI SN LU NG:

TIN C TO RA NH TH NO

Bng cn i k ton/T sn
(n v: triu USD)
=>Tin mt & Cc khon u t ngn hn
=>Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn lu ng khc_____________
1 Tng Ti sn luu ng

4.208
2.220

3317
2.260
0

12.005

T i sn lu ng (current assets) cn c xem l ti sn

hot ng (working assets) ca doanh nghip, v chng
nm trong chu k tin mt c dng mua hng tn
kho; sau hng tn kho c bn cho nh phn phi v
tr thnh Cc khon phi thu. Cc khon phi thu, khi
thu c t cc nh phn phi, s li tr v Tin mt. Tin
mt o Hng tn kho Cc khon phi thu => Tin mt.
Quy trnh ny lp i lp li mi mi, v l cch m mt
doanh nghip to ra tin.
Cc yu t khc nhau ca vng quay ti sn luu ng
c th cho Warren bit nhiu thng tin v tnh trng ti
chnh ca doanh nghip v liu n c li th cnh tranh
bn vng trn th trng hay khng.
91

CHNG 24

TIN MT V CC KHON TNG NG:

CA CI CA WARREN

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
=>Tin mt & Cc khon u t ngn hn
<=>Hng tn kho
=>Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn uu ng khc
Tng Ti sn lu ng

4.208
2.220
3.317
2.260
0
12.005

M t trong nhng iu Warren lm u tin l nhn vo

mc ti sn xem cng ty c bao nhiu tin mt v tng
ng tin mt. Loi ti sn ny chnh xc nh tn gi tin mt hoc tng ng vi tin mt, v d nh chng
ch tin gi ngn hn ti ngn hng, tri phiu kho bc
thi hn ba thng hoc cc ti sn c tnh thanh khon cao
khc. Lng tin mt hoc tng ng tin mt cao cho

Warren bit c mt trong hai iu trong trng hp tt

92

Bo co ti chinh...

l cng ty c li th cnh tranh dang to ra rt nhiu tin

mt, hoc trong trng hp khng tt l cng ty va mi
bn mt ngnh kinh doanh hay mt lng ln tri phiu.
Lng tin mt thp hoc khng c d tr nhiu thng c
ngha l cng ty c cc iu kin kinh t hn ch hoc t
hi. xc nh c cng ty thuc trng hp no, chng
ta hy xem xt mc ny k hn.
Thng thng cc cng ty d tr tin mt h tr cc
hot ng kinh doanh. Bn hy ngh l mt quyn s
sc rt ln. Nhng nu chng ta thu c nhiu li nhun
hn so vi s' tin chi ra, tin mt bt u c tch ly v
lm ny sinh vn u t l phi lm g vi tt c lng
tin mt d tha . Qu l mt rc ri d chu.
V tin mt gi ngn hng hay mua chng ch tin
gi u ch hng li sut thp, nn tt hn l chng ta
a tin mt vo hot dng kinh doanh hoc u t c
t sut li nhun cao hn. Bn mun s hu g no? Mt
chng ch tin gi ngn hn c li sut 4% trn s tin u
t hay mt cn h s mang n cho bn 20% tin li trn
vn? Tt nhin bn s chn cn h. i vi mt doanh
nghip cng vy. Dng tin i vo doanh nghip, v nu
n vo nhanh hn chi ph hot ng kinh doanh i ra, th
tin bt u c tch ly; khi , cng ty phi quyt nh
lm g vi n. Thng thng, cc cng ty hay s dng lng
tin mt d tr m rng hot .ng kinh doanh, mua mt
cng ty mi, u t thm vo cc doanh nghip c c phn
thng qua th trng chng khon, mua c phiu qu hoc
tr c tc tin mt cho c ng. Nhng cc cng ty cng rt
thng xuyn ch cn gi ngn hng tch ly phng lc
93

Warren Buffett

kh khn. Ngi ta khng bao gi thy mnh chun b

qu k v mt ti chnh c trong th gii thay i lin
tc v y thch thc hin nay.
V c bn, mt cng ty c ba cch to mt lng tin mt
tch ly ln. Cch th nht l bn tri phiu hoc c phiu
mi ra cng chng, to tin mt tch ly trc khi c a
vo s dng. Cch th hai l bn mt ngnh kinh doanh
hoc cc ti sn khc hin c thuc s hu ca cng ty, cch
ny cng c th to tin mt tch ly trc khi cng ty tm
ra cch s dng khc. Trng hp th ba l cng ty c mt
ngnh ang lin tc to ra nhiu tin mt hn chi ph.
Chnh trng hp mt lng tin m t tch ly ln c to
ra bi mt ngnh ang lin tc pht trin thc s lm
Warren ch . V mt cng ty c thng d tin mt l kt
qu ca vic kinh doanh ang lin tc pht trin thng l
mt cng ty c li th cnh tranh bn vng no v ang
kinh doanh trong lnh vc quen thuc.
Khi nhn vo mt cng ty ang tri qua kh khn ngn
hn trong kinh doanh, v ang b cc tay chi thin cn
ca Ph Wall xu x c phn, Warren s nhn vo tin mt
hoc cc chng khon c th mua bn c m cng ty
tch tr bit liu cng ty c sc mnh ti chnh
vt qua nhng rc ri ang din ra hay khng.
Nh vy quy lut y l: Nu chng ta thy doanh
nghip c nhiu tin mt v cc chng khon mua bn
c cng vi t n hoc khng c n th c c hi rt ln

l doanh nghip s vn tn ti c qua nhng giai on

kh khn. Nhng nu cng ty thiu tin mt nghim trng
v ang c mt ni n th c th l mt con tu ang
94

Bo co ti chnh..

m m thm ch nh qun l ti ba nht cng khng th

gi li c.
Mt th nghim n gin bit chnh xc ci g ang
to ra tt c lng tin mt l xem li bng cn i k
ton ca by nm gn nht. Vic ny s gip bit c liu
tin mt tch ly c to ra bi mt s kin duy nht,
chng hn nh t bn tri phiu hoc c phn mi, thanh
l ti sn hoc bn i mt ngnh kinh doanh hin c, hay
s tin c to ra nh hot ng kinh doanh ang tip
din. Nu thy c qu nhiu n th c th chng ta ang
khng lm vic vi mt doanh nghip ngoi hng. Cn
ngc li, nu chng ta thy qu nhiu tin m t tch ly
v c t hoc khng c n, khng c t bn c phn mi
hoc thanh l ti sn, v lch s li nhun nht qun th c
th chng ta ang thy mt doanh nghip tuyt vi c li
th cnh tranh bn vng m Warren ang tm kim mt
dng cng ty gip chng ta giu c trong di hn.
Chng ta khng c qun rng tin mt l vua (Cash is
king!) trong nhng thi im kh khn. V vy, nu chng
ta c n trong khi cc i th cnh tranh khng c th
chng ta s thng t th trng.
V thng tr l mc tiu hng n ca tt c cc cng
ty, cho d phi tr gi th no.

95

CHNG 25

HNG TN KHO:
NHNG G CNG TY CN m u a

bn

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
Tin mt & Cc khon u t ngn hn
=>Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn lu ng khc
Tng Ti sn lu ng

4.208
2.220
3.317
2.260
0
12.005

H ng tn kho l sn phm ca cng ty nhp kho ch bn

cho cc nh cung cp. V bng cn i k ton lun l ca mt
ngy c th nn s tin trong mc hng tn kho trn bng l
gi tr hng tn kho ca cng ty ngy hm .
i vi nhiu doanh nghip, hng tn kho cn c nguy
c b li thi. Nhng nh chng ta tho lun trc y,
cc cng ty sn xut c li th cnh tranh bn vng c li
th l cc sn phm bn ra khng bao gi thay i v do
khng bao gi b li thi. y l mt li th m Warren
mun tm hiu.
96

Bo co ti chnh...

Khi c gng nhn din mt cng ty sn xut c li th

cnh tranh bn vng, chng ta tm kim cng ty c lng
hng tn kho v li nhun thun tng trng tng ng.
iu ny cho thy cng ty ang tm c cc phng php
c li tng doanh thu, v doanh thu tng cn c lng
hng tn kho tng cng ty c th hon thnh n t
hng ng hn.
Nhiu cng ty sn xut c tn kho tng ln nhanh chng
mt vi nm ri li gim xung t ngt th c nhiu kh
nng l cng ty thuc nhng ngnh c tnh cnh tranh cao,
c nhng t bng n v ph sn. V khng ai c th giu
c nu tng lm vo cnh ph sn.

97

CHNG 26

CC KHON PHI THU THUAN:

TIN NGI KHC ANG N CNG TY

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
Tin mt & Cc khon u t ngn hn
4.208
Hng tn kho
2.220
Cc khon phi thu (thun)
3.317
Chi ph tr trc
2.260
Ti sn lu ng khc__________________________ 0
Tng Ti sn lu ng
12.005

K h i bn cc sn phm cho ngi mua, cng ty c th

thu tin trc hoc c thanh ton ba mi ngy sau khi
ngi mua nhn hng. Mt s"doanh nghip thm ch cn
cha thu c tin mt vi thi gian lu hn. Doanh thu
thuc tnh trng lp lng ny ( ni hng bn nhng
cha nhn c tin mt - ND) c gi l cc khon
phi thu. y l tin thuc s hu ca cng ty, nhng
ang b ngi khc n. V c mt t l nht nh ngi
98

Bo co ti chnh...

mua khng thanh ton, chng ta s ly Cc khon phi

thu tr cc khon n xu c tnh, v chng ta c Cc
khon phi thu thun.

Cc khon phi thu N xu = Cc khon phi thu thun.

Khi ng c lp, con s Cc khon phi thu thun cho
chng ta bit r t t v li th cnh tranh di hn ca cng
ty. Tuy nhin, n li cung cp nhiu thng tin v cc cng
ty khc nhau trong cng ngnh. Trong nhng ngnh c
tnh cnh tranh r t cao, mt s cng ty s c gng t c
li th bng cch a ra nhng iu khon thanh ton tt
hn h c th cho nh phn phi n n 120 ngy thay
v ch 30 ngy. iu ny s lm gia tng c doanh thu ln
cc khon phi thu.
Nu mt cng ty cho thy mt t l n nh Cc khon
phi thu thun so vi Tng doanh thu thp hn cc i th
cnh tranh th n thng c mt dng li th cnh tranh
no khi kinh doanh trong lnh vc quen thuc m cc
doanh nghip khc khng c.

99

CHNG 27

CHI PH TM NG/TI SN LU NG KHC

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
Tin mt & Cc khon u t ngn hn
Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
=>Chi ph tr trc
=>Ti sn lu ng khc
Tng Ti sn u ng

4.208
2.220
3.317
2.260
0
12.005

i khi cc doanh nghip phi tr tin trc cho hng

ha v dch v m h s nhn c trong tng lai gn,
mc d h cha c quyn s hu hng ha hoc cha nhn
c cc li ch ca dch v. D cha nhn c hng ha
hay dch v, nhng v tr tin nn y l ti sn ca
doanh nghip. Chng c ghi nhn nh ti sn lu ng
trong mc chi ph tr trc. V d nh ph bo him cho
nm sp ti c tr trc th cng c xem l mt trong

100

Bo co ti chinh..

nhng chi ph tm ng nh vy. Chi ph tm ng khng cho

chng ta bit nhiu thng tin v bn cht doanh nghip
hay liu n c ang hng mt li th cnh tranh bn vng
hay khng.
Cc ti sn lu ng khc l cc ti sn phi tin mt
n hn trong nm nhng n nay cng ty cha nhn
c. Mc ny bao gm cc khon nh: hon thu thu
nhp doanh nghip c hon (deferred income tax
recoveries) n hn trong nm, nhng hin ti cng ty
cha c tin mt.

101

CHNG 28

TNG TI SN LU NG
V H S THANH TON HIN HNH

B n g c n i k ton /T i s n

(n v: triu USD)
Tin mt & Cc khon u t ngn hn
Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn lu dng khc
^ Tng Ti sn luu ng

4.208
2.220
3.317
2.260
0
12.005

Tlu,Tng ti sn lu ng ng vai tr quan trng

trong phn tch ti chnh. Cc nh phn tch t trc n
nay vn cho rng ly ti sn luu ng tr i n ngn hn
ca cng ty s bit c liu cng ty c th trang tri cc

khon n ngn hn hay khng. H xy dng h s

thanh ton hin hnh (current ratio) bng cch ly ti sn
lu ng chia cho n ngn hn; h s ny cng cao th cng
ty cng c tnh thanh khon. H s thanh ton hin hnh
102

Bo co ti chinh...

ln hn 1 c xem l tt, v ngc li. Nu h s ny nh

hn 1, ngi ta tin rng cng ty c th ang gp kh khn
trong vic trang tri n ngn hn cho cc ch n.
Tht khi hi l nhiu cng ty c li th cnh tranh
bn vng li c h s" thanh ton hin hnh thng xuyn
nh hn con s 1 huyn diu. H s ny ca Moodys
l 0,64, Coca-Cola l 0,95, Procter & Gamble l 0,82 v
Anheuser-Busch l 0,88. Theo trng phi c, iu ny c
ngha l nhng cng ty ny c th gp kh khn trong
vic thanh ton cc khon n ngn hn. Nhng s th t l
kh nng to li nhun ca h qu tt nn h c th d
dng trang tri cc khon n ngn hn. Tng t, nh vo
kh nng to li nhun qu ln, cc cng ty khng gp tr
ngi trong vic tn cng th trng giy t c gi r, ngn
hn nu cn thm tin m t trong ngn hn.
Do c kh nng to li nhun ln, cng ty cng c th
tr c tc cao v mua c phiu qu, c hai cch u lm
gim tin m t d tr v gip ko cc h s" thanh ton
hin hnh xung di 1. Nhng chnh s n nh trong
kh nng to li nhun, cng vi vic c li th cnh
tranh bn vng, m bo rng cng ty c th trang
tri cc khon n ngn hn v khng tr thnh nn nhn
ca s thng trm ca chu k kinh doanh v tnh trng
suy thoi kinh t.
Tm li, h s thanh ton hin hnh ca nhiu cng ty
c li th cnh tranh bn vng vn nh hn 1. Nhng cng
ty nh vy to ra ngoi l rng h s thanh ton hin hnh
hu nh v ch trong vic gip chng ta xc nh liu mt
cng ty c li th cnh tranh bn vng hay khng.
103

CHNG 29

T AI, NH XNG V THIT B:

VI WARREN, KHNG C MC
NY C TH LI L MT lU TT

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
Tng Ti sn lu dng
=vt dai, nh xdng, thit b
Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di han khc
Ti sn khc
Tng Ti sn

12.005
8.493
4.246
7.863
7.777
2.675
0
43.059

t ai, nh xng sn xut v thit b ca mt cng ty,

cng vi gi tr tng hp ca chng c ghi nhn trn
bng cn i k ton nh mt ti sn. Chng c ghi
nhn theo chi ph ban u, tr i khu hao ly k. Khi nh
xng v thit b b hao mn tng cht mt th mi nm c
mt khon chi ph c tnh da trn nh xng v thit
b. chnh l khu hao.
104

Bo co ti chnh...

Cc cng ty khng c li th cnh tranh di hn ang

phi i mt vi s cnh tranh lin tc, ngha l h phi
khng ngng nng cp cc thit b sn xut c gng duy
tr tnh cnh tranh, thng l trc khi cc thit b b hao
mn ht. Tt nhin iu ny gy ra mt chi ph thng
xuyn kh ng k, ng thi lun lm gia tng s lng
nh xng v thit b m cng ty lit k trn bng cn i
k ton.
Mt cng ty c li th cnh tranh bn vng khng cn
phi lin tc nng cp nh xng v thit b gi vng li
th cnh tranh. Chng ta ly v d thng hiu ko cao su
Wrigley. Cng ty xy dng mt nh my sn xut ko cao
su v khng cn nng cp nh xng v thit b cho n
khi chng b hao mn.

Do cng ty c li th cnh tranh bn vng ch cn

thay th nh xng v thit b khi chng b hao mn, trong
khi cng ty khng c li th phi thay th nh xng v
thit b gi tc cnh tranh.
Mt cng ty c li th cnh tranh bn vng s c th t
ti tr nh xng v thit b mi. Nhung mt cng ty khng
c li th s buc phi vay n ti tr cho nhu cu trang
b li nh xng lin tc theo kp cuc cnh tranh.
Chng ta s thy r iu ny khi xem xt mt cng ty c
li th cnh tranh di hn nh Wrigley. H c nh xng
v thit b tr gi 1,4 t USD, c 1 t USD n v to ra
khong 500 triu USD mi nm. Hy so snh Wrigley vi
mt cng ty khng c li th cnh tranh bn vng nh GM,
vi nh xng v thit b tr gi 56 t USD, 40 t USD n
v trong hai nm va qua l.
105

Warren Buffett

Keo cao su khong phai la m6t sin pham c6 nhiiu thay

doi, va thuftfng hieu cua Wrigley dam b&o diitfc lcfi the canh
tranh so v6i ci.c dli thu khac. C6n GM phai d li dau v6i
moi nha san xuat xe hoi tren hanh tinh, va chien ktoc sn
pham hSn hop cua ho can phai dutoc nang cap va tai thit
ke lien tuc d l duy tri vi tri din dau trong cu6c canh tranh.
Diiu n&y c6 nghia la cc nha xiidfng cua GM phai thtfdng
xuyn dufac tai trang bi d l sdn xuat c^c s&n pham mdi.
San xuat keo cao su la m6t loai hinh kinh doanh t i t horn
v^ c6 nhieu lcfi nhu$n hem cho c l d6ng so vdi san xuat xe 6
t6. Chung ta hSy xem vi du nay: 100.000 USD vln dau tut
vao Wrigley trong nSm 1990 se co gia tri khodng 547.000
USD trong nam 2008. Nhiing dau tii 100.000 USD vao GM
nam 1990 se chi c6 gia tri khoang 97.000 USD vao nam
2008. Dilu nay tifong dufefng vdi viec cl ddng cua Wrigley
da c6 lcfi hem 450.000 USD. Ho vui siidng nhai keo cao su
trong giau c6, trong khi cl d6ng cua GM dang nhin thay tai
sn cua ho dam dau vao m6t vach nui.
Nhtf Warren da n6i, sn xuat m6t sn phlm nht quan,
kh6ng din phai thay dli cung ding nghia vdi vic c6 dMc
loi nhuan In dinh. S&n pham nhat quan c6 nghia la khong
din phai chi qua nhiiu tiln nang cap nha xifdng va th ilt bi
ma v ln giO duac ldi the canh tranh, giup giai phdng hang
tan tiin cho cac dif an tao ra tiln khac. D l giau c6, trtfdc
tien cluing ta ph&i tao ra tiln, va neu chung ta c6 th l tao
ra nhiiu tiin thi se rat tit. M6t trong nhOng cach tao ra
nhiiu tiin la khong cin phai chi qua nhiiu tiin d l gitf vffng
vi t h l canh tranh.

106

CHNG 30
LI

th thng mi

B n g c n i k to n /T i s n

(n v: triu USD)
Tng Ti sn lu ng

12.005

t ai, nh xng, thit b

Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di han khc
Tng Ti sn

8.493
4.246
7.863
7.777
2.675
43.059

K h i Exxon mua cng ty du XYZ vi gi phi tr vt qu

gi tr s sch ca XYZ, phn vifqu s c ghi nhn
trong bng cn i k ton ca Exxon di tiu Li th
thng mi (goodwill). Nu mua nhiu cng ty vi mc gi
vt qu gi tr s sch th cui cng chng ta s c rt
nhiu li th thng mi trn bng cn i k ton.
Li th thng mi tng c s dng lm gim
li nhun ca doanh nghip thng qua qu trnh phn
107

Warren Buffett

b (amortization), hng nm trn bo co kt qu hot

ng kinh doanh c mt khon ph c tnh vo thu nhp
di tiu Phn b li th thng mi. Ngy nay, Hi
ng Tiu chun K ton Ti chnh (FASB Financial
Accounting Standards Board) quyt nh rng li th
thng mi s khng b phn b tr khi cng ty lin quan
tht s b gim gi tr.
Bt c khi no chng ta thy c s gia tng trong li
th thng mi ca mt cng ty qua mt s nm, chng ta
c th cho rng l v cng ty ang mua c cc doanh
nghip khc. y c th l mt iu tt nu cng ty ang
mua cc doanh nghip c li th cnh tranh bn vng. Nu
phn li th thng mi khng i qua nhiu nm, l
v cng ty ang mua mt doanh nghip di gi tr s sch
hoc cng ty khng ang tin hnh bt k qu trnh mua
li no.
Cc doanh nghip ang hng li t mt li th cnh
tranh bn vng hu nh khng bao gi bn ra di gi tr
s sch. Chng ti ni l hu nh khng bao gi, nhng
i khi cng c, v nu c th c th l c hi mua vo
ngn nm mt thu.

108

CHNG 31

TI SN V HNH:
O LNG NHNG CON s
KHNG TH O LNG C

B n g c n i k to n /T i s n

(n v: triu USD)
Tng Ti sn lu ng
t ai, nh xng, thit b
Li th thng mi (thun)
<>Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di han khc
Tng Ti sn

12.005
8.493
4.246
7.863
7.777
2.675
43.059

T i sn v hnh l nhng ti sn m chng ta khng

th nm bt v m t vt cht; bao gm cc bng sng ch,
bn quyn tc gi, nhn hiu, nhng quyn thng mi,
thng hiu v cc ti sn tng t. Mt thi gian di
trc y, cc cng ty ngh mnh c th bn cc ti sn
v hnh vi gi bao nhiu th c th p dng gi . iu
ny to ra nhiu trng hp nh gi th v v cng nhiu
s lm dng. Ngy nay, cc cng ty khng c php k
109

Warren Buffett

khai cc ti sn v hnh c pht trin ni b (internally

developed intangible assets) ln bng cn i k ton. iu
t du chm ht cho vic lm p bng cn i k
ton bng vic nh gi qu cao ti sn v hnh.
Tuy nhin, ti sn v hnh c mua li t mt bn
th ba th c php ghi nhn trong bng cn i k ton
ti mc gi hp l. Nu ti sn c thi gian tn ti xc
nh - nhu bng sng ch - th n c phn b trong
sut thi gian hu dng, mi nm c mt khon ph c
tnh vo bo co kt qu hot ng kinh doanh v bng
cn i k ton.
Nhng li c mt iu k quc xy ra vi cc cng ty
c li th cnh tranh bn vng. Chng ta ly v d nh
cng ty Coca-Cola. Thng hiu Coke ng gi hn 100 t
USD, nhng v l mt thng hiu c pht trin ni
b nn gi tr thc ca n nh mt ti sn v hnh khng
c phn nh trn bng cn i k ton ca Coca-Cola.
Chng ta gp iu tng t vi Wrigley, Pepsi, McDonalds
v thm ch c Wal-Mart. Mi cng ty trong s ny u
hng li t li th cnh tranh bn vng lin quan trc
tip n thng hiu; nhng gi tr ca ti sn ln nht
ca h, thng hiu, li khng c cng nhn trn bng
cn i k ton.
y l mt trong nhng l do cho thy kh nng gip
cc c ng giu c hn ca li th cnh tranh bn vng
khng c cc nh u t nhn thy trong mt thi gian
di. Nu khng c s so snh gi tr ca cng ty qua cc
bo co kt qu hot ng kinh doanh trong mi nm th
cc nh u t cng khng c cch no bit c c li th
110

Bo co ti chinh.,

ny, hay bit v tim nng gip h tr thnh t ph. y

l cch Warren c th tr thnh c ng ln trong nhng
cng ty c li th hin nhin nh Coca-Cola, vi s di
theo ca c th gii. Cho n khi c th gii vn khng
hiu ti sao ng lm nh vy. Coke qu t nn khng thu
ht dc nhng nh u t theo gi tr theo trng phi
Graham, v gi c phiu cng dao ng khng d nhiu
lm cc nh u c Ph Wall quan tm. Nhng g Warren
c th nhn thy m khng ai khc thy c l li th
cnh tranh bn vng ca Coke v kh nng to li nhun
di hn i km. Qua thi gian, chnh kh nng to li
nhun s gip ng tr thnh ngi giu nht th gii.

111

CHNG 32

CC KHON U T DI HN:
MT TRONG NHNG B MT
THNH CNG CA WARREN

B ng c n i k ton/T i s n
(n v: triu USD)
Tng Ti sn lu ng

12.005

t ai, nh xng, thit b

Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di han khc
Tng Ti sn

8.493
4.246
7.863
7 777
2.675
43.059

y l mt mc thuc phn ti sn trn bng cn i k

ton ca cng ty, ni ghi nhn gi tr ca cc khon u t
di hn (lu hn mt nm), v d nh c phiu, tri phiu
v bt ng sn. Mc ny bao gm cc khon u t vo
cc chi nhnh v cng ty con. iu th v l loi ti sn
ny c ghi nhn trong s sch theo chi ph hay th gi,
ty theo gi no thp hn. Nhng cho d gi tr cc khon
u t tng cao th chng ta cng khng c tnh vi
112

Bo co ti chnh..

gi cao hn chi ph. iu ny c ngha l mt cng ty c

th c mt ti sn r t qu ang c ghi s vi gi tr thp
hn th gi mt cch ng k.
Cc khon u t di hn ca mt cng ty c th gip
chng ta bit nhiu v quan im u t ca b my qun l
cp cao. H c u t vo cc doanh nghip khc c li th
cnh tranh bn vng khng, hay h u t vo cc doanh
nghip trong nhng th trng c tnh cnh tranh cao ? i
khi chng ta nhn thy cp qun l ca mt doanh nghip
tuyt vi u t cc khon r t ln vo cc doanh nghip
tm thng m khng c l do g khc ngoi vic h ngh
rng cng m rng kinh doanh cng tt. i khi chng ta
thy mt nh qun l tin b ca mt doanh nghip tm
thng thc hin u t vo cc cng ty c li th cnh
tranh bn vng. y l cch Warren xy dng v a cng
ty c phn Berkshire Hathaway tr thnh mt ch ngy
nay. c mt thi Berkshire l mt doanh nghip tm
thng trong ngnh dt c tnh cnh tranh cao. Warren
mua quyn kim sot, dng thanh ton c tc gip tch
ly tin mt, v sau em vn ca cng ty i mua mt
cng ty bo him. Tip theo, ng ly ti sn ca cng ty
bo him v tip tc chuyn mua sm cc cng ty c li th
cnh tranh bn vng trong bn mi nm.
Vi mt doanh nghip c li th cnh tranh bn vng,
thm ch ch cn hn con cc mt s ln nht nh th
n s bin thnh hong t.
Hoc nh trong trng hp ca Warren, 60 t USD
chnh l tr gi hin ti ca c phiu m ng ang nm gi
ti Berkshire.
113

CHNG 33

TI SN DI HN KHC

Bng cn ' k ton/Ti sn

(n v: triu USD)
Tng Ti sn lu ng
t ai, nh xng, thit b
Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
=>Ti sn di han khc
Tng Ti sn

12.005
8.493
4.246
7.863
7.777
2.675
43.059

B n hy ngh mc ti sn di hn khc nh mt qu
ti sn di hn khng - ti sn c thi gian hu dng
di hn mt nm - v khc vi t ai v Thit b, Li th
thng mi, Ti sn v hnh v u t di hn. Mt v d
ca Ti sn di hn khc l chi ph tm ng v cc khon
hon thu n hn c nhn trong nhng nm tip theo.
Ti sn di hn khc ch cho chng ta bit r t t v vic
cng ty ang nghin cu c li th cnh tranh bn vng hay
khng. Do chng ta hy tip tc.

114

CHNG 34

TNG TI SN V H s LI n h u n

trn

TNG TI SN (ROA)

Bng cn i k ton/Ti sn
(n v: triu USD)
Tng Ti sn luu ng
t ai, nh xng, thit b
Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di han khc
o Tng Ti sn

12.005
8.493
4.246
7 863
7 777
2 675
43.059

L a y ti sn lu dng cng vi ti sn c nh th chng

ta s c tng ti sn. Tng ti sn s bng vi tng n
cng vi vn ch s hu. Hai phn cn i vi nhau, v
l l do ti sao chng ta gi l bng cn i k ton
(balance sheet).
Tng ti sn ng vai tr rt quan trng trong vic xc
nh cng ty s dng ti sn hiu qu n u. nh
gi hiu qu, cc nh phn tch i n T sut li nhun
trn tng ti sn, c tnh bng cch ly li nhun thun
chia cho tng ti sn.
115

Warren Buffett

Tuy nhin, vn u t lun l mt ro cn cho vic gia

nhp ngnh v mt trong nhng iu gip to nn li th
cnh tranh bn vng ca cng ty l gi tr ti sn m cng
ty cn c tham gia tr chi. Coca-Cola c 43 t USD ti
sn v t sut li nhun trn tng ti sn l 12%; Procter
& Gamble c 143 t USD ti sn v h s 7%; v Altria
Group, Inc. c 52 t USD ti sn v h s 24%. Nhng mt
cng ty nh Moodys ch c 1,7 t USD li th hin mt t
sut li nhun trn tng ti sn ln n 43%.
Trong khi nhiu nh phn tch cho rng t sut li
nhun trn tng ti sn cng cao cng tt, Warren
khm ph ra rng cc t sut ny th t s cao c th cho
thy li th cnh tranh ca cng ty khng qu bn vng.
Vic huy ng 43 t USD cnh tranh vi Coca-Cola l
mt nhim v bt kh thi iu s khng xy ra. Tuy
nhin, vic huy ng 1,7 t USD cnh tranh vi Moodys
l trong tm tay. Trong khi cc li th kinh t c bn
Moodys tt hn nhiu so vi Coca-Cola, tnh bn vng ca
li th cnh tranh ca Moodys li yu hn nhiu do vic
gia nhp ngnh ch i hi chi ph thp.
Bi hc y l trong di hn, i khi Kth c th thc
s tr nn bt li.

116

CHNG 35

tro n g n i n h n

Bng cn i k ton/N phi tr

(n v: triu USD)
Cc khon phi tr
Chi ph trch trc
N ngn hn
N di han n han
N hin hnh khc
Tng n hin hnh

1.380
5.535
5.919
133
258
13.225

N hin hnh l cc khon n v ngha v ca cng ty s

n hn trong nm ti chnh. Chng c tm thy trn
bng cn i k ton di cc tiu Cc khon phi thu,
Chi ph trch trc, N ngn hn, N di hn n hn v
N hin hnh khc. Chng ta hy tm hiu liu chng c
th cho ta bit mt cng ty c li th cnh tranh bn vng
hn so vi cc i th cnh tranh hay khng.

117

CHNG 36

CC KHON PHI TR, CHI PH

TRCH TRC V N NGAN

h n khc

Bng cn i k ton/N phi tr

(n v: triu USD)
<>Cc khon phi tr
=>Chi ph trch trc
N ngn hn
N di hn n hn
=>N hin hnh khc
Tng n hin hnh

1.380
5.535
5.919
133
258
13.225

C c khon phi tr l phn tin cn n cc n v

cung cp hng ha v dch v cho cng ty. Chng ta t
1000 cn c ph, nh cung cp gi hng cng vi hi phiu/
ha n. Hi phiu/ha n cho 1000 cn c ph l mt
khon phi tr.
Chi ph trch trc l tin n m cng ty gnh chu,
nhng cha nhn c yu cu thanh ton. Cc chi ph
ny bao gm thu doanh thu phi np, lng phi tr v
tin thu nh phi tr ly k. Chng ta thu nhn vin v
118

Bo co ti chinh...

thng bo s tr lng vo cui thng; mi ngy anh ta lm

vic cho n ngy cui thng s c ghi nhn nh mt chi
ph ly k.
Cc khon n khc l mt qu hn hp t t c cc khon
n ngn hn khng iu kin c tnh vo bt k
mc no trn y.
Cc mc Cc khon phi tr, Chi ph trch trc v N
khc c th cho chng ta bit nhiu v tnh hnh hin ti
ca mt doanh nghip, nhng vi vai tr l cc mc c
lp th chng ch cung cp r t t thng tin v c tnh kinh
doanh di hn ca doanh nghip v liu n c li th cnh
tranh bn vng hay khng. Tuy nhin, s n ngn hn
v di hn ca cng ty li c th cho chng ta bit nhng
thng tin .

119

CHNG 37

N NGN HN: CON s NY

KHIN MT NH CH TI CHNH
LM VO KH KHN NH TH NO

Bng cn i k" ton/N phi tr

(n v: triu USD)
Cc khon phi tr
Chi ph trch trc
^ N ngn hn
N di hn n hn
N hin hnh khc
Tng n hin hnh

1.380
5.535
5.919
133
258
13.225

Nngn hn l stinm cng ty vay v n hn phi

tr trong vng mt nm. Khon ny bao gm cc thng
phiu v n ngn hn ca ngn hng. Thng thng, chi
ph n ngn hn lun thp hn chi ph n di hn. iu
ny c ngha l cng ty c th i vay ngn hn v cho vay
di hn. Chng ta i vay ngn hn vi li sut 5% v cho
vay di hn 7% - nghe c v kh d dng. Nhng vn

ca chin lc ny nm ch lng tin m chng ta i vay

l ngn hn, ngha l chng ta phi tr li trong nm. Vic
ny khng qu kh khn, chng ta ch cn i vay thm n
120

Bo co ti chinh...

ngn hn tr khon n ngn hn n hn. Theo thut

ng ti chnh, chng ta gi y l o hn n (rolling
over the debt). V chin lc ny hot ng tt cho n khi
li sut ngn hn vt ln cao hn li sut chng ta cho
vay ra trong di hn l 7%. Chc chn y c v l mt
tng tuyt vi khi li sut ngn hn l 5%. Nhng by
gi n ln n 8%, v chng ta phi ti ti tr khon
n ngn hn mc li sut vt qu nhng g chng ta cho
vay ra. V iu khng lm chng ta hi lng.
Mt kh khn khc na trong vic cn i khon n ngn
hn l nu ta cho vay ton b tin trong di hn, nhng
cc ch n ca chng ta quyt nh khng cho ta vay ngn
hn na. Bt ng chng ta phi tr t t c cc khon tin
vay ngn hn v cho vay di hn. Nhng chng ta khng c
tin tr v cho vay di hn, ngha l chng ta s khng
nhn li c tin trong nhiu nm na.
y l nhng g xy ra vi Bear Stearns: H i vay
ngn hn (nhn tin gi ND) v mua cc chng khon
m bo bng th chp (mortgage-backed securities), s
dng cc chng khon ny lm vt th chp cho cc khon
vay ngn hn. Nhng mt ngy n cc khch hng tit
kim bng tnh v ni rng Chng ti khng ngh l cc
khon th chp ny ng gi nh cc ng ni, do
chng ti khng mun cho ngn hng vay na v mun
nhn li s tin . R rng y khng phi l mt tnh
hung tt p cho Bear Stearns.
Cch thng minh nht v an ton nht to li nhun
trong ngnh ngn hng l i vay di hn v cho vay di
hn. l l do ti sao cc ngn hng lun c gng thu ht
121

Warren Buffett

chng ta bng cc chng ch tin gi c thi hn nm hay

mi nm. khng phi l cch kim tin nhanh v d
dng nh di vay ngn hn v cho vay di hn hn, nhng
li l mt cch c chng mc v thn trng hn. l
nhng g chng ta mun c mt ngn hng v mt nhn
vin ngn hng s ng mc (sanity).
Khi u t vo cc nh ch ti chnh, Warren lun
trnh xa cc tp on ln i vay ngn hn nhiu hn di
hn. Tp on yu thch ca Warren, Wells Fargo, c mi
USD n di hn th c 57 xu n ngn hn. Nhng mt ngn
hng nng ng nh Bank of America N.A. th c mi USD
n di hn li c n 2,09 USD n ngn hn. Trong khi
nng ng, ngha l c th to nhiu tin hn trong ngn
hn th tnh trng ny li thng xuyn dn n cc thm
ha ti chnh trong di hn. V cha tng c ai giu c
trong thi k suy thoi ca mt thm ha ti chnh.
Trong nhng giai on ti chnh kh khn, chnh cc
ngn hng thn trng v n nh nh Wells Fargo li c li
th cnh tranh so vi cc ngn hng nng ng t y
mnh vo kh khn. S bn vng ng ngha vi s n
nh c c do lun thn trng v bo th. Ngn hng c
tin trong khi cc i th chu thit hi, chnh iu
to nn c hi. Nhng tp on nng ng trong vic i vay
ngn hn thng ph thuc nhiu vo cc thay i t ngt
ca th trng tn dng, khin cho ton b hot ng ca
h gp ri ro v tng ng vi vic m t i tnh bn vng
trong m hnh kinh doanh. V trong th gii kinh doanh,
tnh bn vng ca li th cnh tranh r t ging vi s trinh
bch - bo v n d dng hn nhiu so vi vic ly li n.
122

CHNG 38

N DI HN N HN
V CC RI RO C TH XY RA

Bng cn i k ton/N p hi tr

(n v: triu USD)
Cc khon phi tr
Chi ph trch trc
N ngn hn
=>N di hn n hn
N hin hnh khc
Tng n hin hnh

1.380
5.535
5.919
133
258
13.225

Chng ny lin quan n khon n di hn s n hn

v phi dc tr ht trong nm hin ti. N di hn khng
phi l mt khon n hin hnh hng nm i vi hu ht
doanh nghip. Tuy nhin, mt vi tp on rt ln cng c
mt phn n di hn n hn trn c s hng nm. Vn
c th xy ra l khi mt s cng ty gp chung phn ny
vi n ngn hn trn bng cn i k ton, to ra o tng
rng cng ty c nhiu n ngn hn hn thc t.
Thng thng, cc cng ty c li th cnh tranh bn
123

Warren Buffett

vuTng it can hoac khong can vay no dai han de duy trt hoat
d6ng kinh doanh, va do do cung it co hoac khong c6 no dai
han den han. Vi vay, neu chung ta dang giao dich vdi m6t
c6ng ty c6 nhiiu no dai han den han thi co le do kh6ng phai
la m6t c6ng ty c6 loi the canh tranh dai han.
Bat cut khi nio chung ta mua vko m6t c6ng ty c6 loi the
canh tranh ben vuTng nhiing da viiot qua nhiing thcfi diem
kh6 khan do c6 m6t sU kien giai quyet duoc trong mot lan vi du nhif c6 cong ty con thu6c m6t nganh khac dang thieu
tien mat thi tot nhat la ban hay kiem tra xem c6ng ty c6
bao nhilu no dai han den han trong nhiing nam tdi day.
Viec c6 qua nhieu no d in han trong m6t nam co the lam
cac nha dau tuf lo ngai, dieu do se giup chung ta c6 the mua
vao vdi gia thap hon.
VSi mot c6ng ty tam thifcfng dang gap nhutag van de
nghiem trong, viec co qua nhieu nor den han trong m6t nam
c6 th i lam nay sinh cac van d i ve dong tien va sii pha san,
chac chan do cung la cai chit tat yeu cho khoan dau tif cua
chung ta.
Va vifc co nhiing khoan dau ttf dang chet dan chet mon
khong phdi la cach chung ta lam giau.

124

CHNG 39

TNG N HIN HNH

V H S THANH TON HIN HNH

Bng cn i k ton/N phi tr

(n v: triu USD)
Cc khon phi tr
1.380
Chi ph trch trc
5.535
N ngn hn
5.919
N di hn n hn
133
N hin hnh khc___________________________258
Tng n hin hnh
13.225

C h n g ta c th xc nh tnh thanh khon ca cng ty

bng cch ly Tng Ti sn lu ng chia cho Tng n
hin hnh. H s thanh ton hin hnh cng cao th cng
ty cng c tnh thanh khon v kh nng thanh ton n
hin hnh khi n hn cng ln. H s ny ln hn 1 c
xem l tt, v ngc li. Nu h s ny di 1, ngi ta
c th ngh l cng ty ang gp kh khn trong vic p
ng cc ngha v ngn hn i vi cc ch n. Nhng nh
chng ta tho lun trong Chng 28, cc cng ty c li
125

Warren Buffett

th cnh tranh bn vng thng c cc h s thanh ton

hin hnh di 1. Nguyn
ca s bt thng ny l
do li th cnh tranh bn vng c kh nng to li nhun
ln. Ni tm li, vi cc cng ty , bn c mt bc tranh
kinh t hin thi khng i hi phi c tm m thanh
khon nh mt cng ty vi nhu cu kinh t ngho nn
hn cn phi c. ( hiu chi tit hn, bn hy tham kho
ngc li Chng 28). Trong khi h s thanh ton hin

nhn

hnh ng vai tr rt quan trng trong vic xc nh tnh

thanhkhoncamtdoanhnghipvi quy mnhhoc

va, th n li khng ng vai tr tch cc trong vic cho
chng ta bit mt cng ty c li th cnh tranh bn vng
hay khng.

126

CHNG 40

N DI HN:
CC CNG TY C TI CHNH VNG MNH
KHNG C NHIU KHON NY

Bng cn i k ton/N phi tr

(n v: triu USD)
Tng n hin hnh
=>N di han
Thu Thu nhp doanh nghip c hon
Quyn li c ng thiu s
N khc
Tng n

13.225
3.277
1.890
0
3.133
21.525

N di hn l khon n n hn vo bt c lc no sau
mt nm v c ghi nhn trong phn cc ngha v di
hn. Nu khon n n hn trong vng mt nm th l
n ngn hn v thuc v cc ngha v ngn hn ca cng
ty. Trong cuc tm kim doanh nghip tuyt vi c mt
li th cnh tranh di hn ca Warren, lng n di hn
trong s sch cng ty cho ng bit kh nhiu v tnh
trng kinh t ca doanh nghip.
127

Warren Buffett

Warren cng bit rng cc cng ty c li th cnh

tranh bn vng thng t c hoc khng c n di hn trn
bng cn i k ton. l v cc cng ty ny c li nhun
cao nn h c th t ti tr khi cn m rng kinh doanh
hay mua li cng ty khc, v vy khng bao gi cn vay
mt s tin ln.
Vy mt trong nhng cch gip chng ta xc nh doanh
nghip ngoi hng l kim tra xem doanh nghip c
bao nhiu n di hn trn bng cn k ton. Chng ta
khng ch quan tm n nm hin ti m cn mun nhn
thy s n di hn m cng ty c trong mi nm va
qua. Nu cng ty c mi nm hot ng vi t hoc
khng c n di hn trn bng cn i k ton, th c rt
nhiu kh nng l cng ty c mt li th cnh tranh mnh
m no d v ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc.
Nhng t mua c phiu mang tnh lch s ca Warren
cho thy rng cng ty nn c li nhun thun hng nm
mt nm bt k tr tt c n di hn trong ba hay
bn nm. Cc cng ty c li th cnh tranh di hn nh
Coca-Cola v Moodys c th tr ton b n di hn trong
mt nm, Wrigley v The Washington Post c th lm iu
trong hai nm.
Nhng cc cng ty nh GM hay Ford, vn u thuc
ngnh sn xut t c tnh cnh tranh cao, c th chi
n xu li nhun thun cui cng kim c trong mi
nm qua m vn cha tr ht s tin n di hn khng l
hin c trn cc bng cn i k ton.
Kt lun y l cc cng ty c kh nng to li
nhun tr ht n di hn ch trong di ba hay bn nm
128

Bo co ti chnh..

chnh l nhng ng c vin tt cho cuc tm kim doanh

nghip tuyt vi c li th cnh tranh di hn.
Nhng hy luu : V cc cng ty ny kinh doanh r t c
li v t c hoc khng c n nn thng l mc tiu ca cc
thng v s dng n vay mua li (leveraged buyouts).
l khi cng ty i mua vay mn s tin r t ln da trn
dng tin ca cng ty b mua ti tr thng v ny.
Sau v mua bn sp nhp , cng ty s phi gnh mt
s n ln. y chnh l trng hp ca v sp nhp RJR/
Nabisco vo cui thp nin 1980.
Nu t t c nhng ch tiu khc cho thy doanh nghip
ang c xem xt c li th cnh tranh bn vng, nhng
cng ty li c r t nhiu n trn bng cn i k ton th c
th l n c to ra t mt thng v s dng n vay
mua li cng ty. Trong nhng trng hp nh vy, vic
pht hnh tri phiu cng ty thng l la chn tt hn,
v nu s dng cch i vay n th cng ty s tp trung kh
nng to li nhun thanh ton ht n ch khng pht
trin cng ty.
Nguyn tc y kh n gin: Cng ty t c hoc khng
c n di hn thng l mt v lm n di hn tt p.

129

CHNG 41

THU THU NHP DOANH NGHIP

CHA NP, QUYN LI c NG
THIU S V N KHC

Bng cn i k ton/N phi tr

(n v: triu USD)
Tng n hin hnh
N di han
=>Thu Thu nhp doanh nghip c hon
=>Quyn li c ng thiu s
=>N khc
Tng n

13.225
3.277
1.890
0
3.133
21.525

....

Thu thu nhp doanh nghip chm np l tin thu

n hn nhng cha c thanh ton. Con s ny khng
cho chng ta bit g nhiu v vic liu cng ty c li th
cnh tranh bn vng hay khng.
Mc Quyn li c ng thiu s trn bng cn i k
ton cn th v hn nhiu. Khi cng ty mua c phn ca
mt cng ty khc, s sch ghi nhn phn tin tr nh l
130

Bo co ti chinh..

mt ti sn di tiu u t di hn. Nhng khi cng

ty mua c hn 80% s c phn ca cng ty kia th n
c th chuyn ton b bng cn i k ton cn li ca cng
ty b mua li vo bng cn i k ton ca chnh mnh.
Vi bo co kt qu kinh doanh cng tng t. Chng ta
hy xem v d Thng v cng ty Berkshire mua li 90%
c phn ca Siu th g Nebraska (Nebraska Furniture
Mart NFM). V mua li hn 80% c phn ca NFM
nn Berkshire c th a 100% li nhun ca NFM vo
bo co kt qu hot ng kinh doanh ca Berkshire, v
cng thm 100% ti sn v n ca NFM vo bng cn i
k ton. Mc Quyn li c ng thiu s th hin gi tr
10% c phn ca NFM m Berkshire khng s hu. Mc
ny c th hin nh mt khon n cn bng phng
trnh, v Berkshire ghi nhn 100% ti sn v 1 ca
NFM, mc d n ch s hu 90% c phn. Vy iu ny c
lin quan g n vic nhn din mt cng ty c li th cnh
tranh bn vng? Khng nhiu, nhng tht th v bit
nhng g c ngha hoc khng trong cuc tm kim cng
ty c li th cnh tranh bn vng ca chng ta.
N khc l mt mc tng hp, l ni m doanh nghip
t cc khon n hn hp vo trong . N bao gm cc
khon n nh cc phn quyt chng li cng ty, cc li ch
cha thnh hin thc, tin li trn s thu phi np, cc
khon tin pht cha np v cc cng c phi sinh. Khng
mc no trong s ny c th gip chng ta trong cuc tm
kim li th cnh tranh bn vng.

131

CHNG 42

TNG N V H S N
TRN VN CH S HU

Bng cn di k ton/H s N trn Ngun vn

(n v: triu USD)
Tng n hin hnh
N di han
Thu Thu nhp doanh nghip c hon
Quyn li c ng thiu s
Na khc
=>Tng n

13.225
3.277
1.890
0
3.133
21.525

T o n g n l tng t t c cc khon n ca cng ty. y l

mt con s quan trng c th c s dng xc nh h
s n trn vn ch s hu. Vi mt t sa i, h s ny
c th c s dng gip chng ta xc nh liu doanh
nghip c li th cnh tranh bn vng hay khng.
Trc y, h s n trn vn ch s hu tng c s
dng gip chng ta xc nh mt cng ty ang s dng
n hay ngun vn ch s hu (bao gm c li nhun cha
132

Bo co ti chinh...

phn phi) ti tr cho hot ng kinh doanh. Cng ty

c li th cnh tranh bn vng s dng kh nng to li
nhun ti tr hot ng kinh doanh v do , theo l
thuyt, s th hin mt mc vn ch s hu cao hn v mc
tng n thp hn. Cng ty khng c li th cnh tranh s
s dng n d ti tr cho hot ng, v s cho thy iu
ngc li, mt mc vn ch s hu thp hn v tng n
cao hn.
Chng ta c phng trnh:
H s n trn vn ch s hu = Tng n / Vn ch s hu.
Khi s dng h s n trn vn ch s hu nh mt ch s
nhn bit, chng ta c th gp phi vn l kinh t ca
cc cng ty c li th cnh tranh bn vng qu tt nn h
khng cn duy tr vn ch s hu v li nhun cha phn
phi ln trn bng cn i k ton hon thnh vic kinh
doanh; trong mt s' trng hp h hon ton khng cn
n. Do c kh nng to li nhun ln nn h s thng s
dng vn ch s hu / li nhun cha phn phi d mua
c phiu qu, nhm gim vn ch s hu / li nhun cha
phn phi. n lt vic ny gip tng h s n trn vn
ch s hu, thng xuyn n im m h s' n trn vn
ch s hu trng ging mt doanh nghip tm thng, mt
doanh nghip khng c li th cnh tranh bn vng.
Moodys, mt cng ty yu thch ca Warren, l mt v d
tuyt vi ca hin tng ny. Moodys c tnh trng kinh
t tt v ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc nn
khng cn duy tr vn ch s hu. Cng ty tht s dng
ton b vn ch s hu mua li c phn. Trn danh
133

Warren Buffett

ngha th cng ty ang c vn ch s hu m. iu ny c

ngha l h s n trn vn ch s hu ca cng ty c v nh
ging ca GM mt cng ty khng c li th cnh tranh
bn vng v c gi tr thun m hn l ging Coca-Cola,
mt cng ty c li th cnh tranh bn vng.
Tuy nhin, nu chng ta cng thm gi tr ca tt c c
phiu qu m Moody mua c thng qua cc t mua c
phiu qu vo vn ch s hu ca Moody th h s n trn
vn ch s hu ca Moody gim xung cn 0,63, ph hp
vi h S c phiu qu iu chnh ca Coke l 0,51. GM
vn c gi tr thun m, ngay c vi vic b sung gi tr c
phiu qu. Thc cht l GM khng h c c phiu qu v
cng ty khng c tin mua li c phiu.
Tht d dng nhn thy s i lp gia cc cng ty c
li th cnh tranh bn vng v nhng cng ty khng c li
th ny khi chng ta nhn vo h s n trn vn ch s hu
c iu chnh c phiu qu. Cng ty c li th cnh
tranh bn vng Procter & Gamble c t l iu chnh l
0,71; trong khi , t l ca Wrigley l 0,68 ngha l c
mi USD vn ch s hu th Wrigley c 68 xu n. So snh
p & G v Wrigley vi Goodyear Tire, cng ty c h s iu
chnh l 4,35, hay Ford vi h s iu chnh 38. iu ny
c ngha l vi mi USD vn ch s hu, Ford c 38 USD
n - tng ng vi 7,2 t USD vn ch s hu v 275 t
USD n.
Vi cc nh ch ti chnh nh ngn hng, trung bnh
th cc h s ny c xu hng cao hn nhiu so vi h s
ca cc cng ty sn xut. Ngn hng di vay lng tin rt
ln sau cho vay ra tt c, kim li trn phn chnh
134

Bo co ti chinh..

lch gia khon phi tr v khon cho vay c. iu ny

dn n mt lng n khng l, c b p bng lng ti
sn khng l tng ng. Trung bnh trong s sch ca cc
ngn hng ln ca M th c mi USD vn ch s hu li c
10 USD n. y l nhng g Warren mun ni khi ng ch
ra rng cc ngn hng l nhng t chc c hot dng da
trn s n vay cao. Tuy nhin cng c nhng trng hp
ngoi l v mt trong s l Ngn hng M&T, l ngn
hng yu thch ca Warren trong mt thi gian di. M&T
c t l ny l 7,7, phn nh chnh sch thc tin cho vay
kh.thn trng ca ban qun l.
Quy lut n gin y l tr khi chng ta ang xem
xt mt nh ch ti chnh, cn th bt k khi no thy t
l n trn vn ch s hu c iu chnh m thp hn
0,8 (cng thp cng tt), th l mt c hi tt cho thy
cng ty ang c xem xt c mt li th cnh tranh bn
vng ng thm mun m chng ta ang tm kim.
V tm c nhng g m ta ang tm kim lun lun
l mt iu tt, c bit nu chng ta ang tm kim s
giu c.

135

CHNG 43

VN CH S HU/GI TR s SCH

B n g c n i k to n /v n ch s hu

(n v: triu USD)
Tng n

21.525

C phiu u i
. C phiu thng
Thng d vn c phn
Li nhun gi li
C phiu qu
Vn khc
=>Tng vn ch s hu

0
880
7.378
36.235
-23.375
626
21.744

Tng cng ngun vn

43.269

K h bn ly tng t i sn ca bn tr i t n g n ca bn,
th s ra gi tr t i sn rng (net worth) ca bn. Tng
t, nu b n ly tng t i sn ca m t cng ty tr i tng
n th bn s c gi tr t i sn rng ca cng ty, cn c
gi l vn ch s hu hoc gi tr s sch (book value)
ca doanh nghip. y l s tin m ch s hu / cc c
136

Bo co ti chinh..

ng ca cng ty gp vo ngay t ban u v gi li

trong cng ty cng ty c th hot ng, vn ch s hu
c ghi nhn di tiu Chng khon vn, bao gm c
phiu thng, c phiu u i, thng d vn c phn v
li nhun gi li. Ly Tng n cng vi Tng vn ch s
hu, bn s c tng s bng vi Tng Ti sn. l l do
v sao ngi ta gi y l bng cn i ti sn v c hai
phn cn bng vi nhau.
Vi chng ta, vn ch s hu l mt con s quan trng
v n cho php tnh t sut li nhun trn vn ch s hu
(ROE), l mt trong nhng phng php xc nh liu
cng ty ang c xem xt c li th cnh tranh di hn v
ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc hay khng.
Chng ta hy cng kim tra.

137

CHNG 44

C PHIU U I V C PHIU THNG:

PHN VN TNG THM

Vn ch s hu
(n v: triu USD)
=i>c phiu u i
=>C phiu thng
=>Thng d vn c phn
Li nhun gi li
C phiu qu
Vn khc
Tng vn ch s hu

0
880
7.378
36.235
-23.375
626
21.744

M t cng ty c th tng vn du t mi bng cch pht

hnh tri phiu hoc c phiu ra cng chng. Khon tin
tng ln nh pht hnh tri phiu phi c tr li ti mt
thi im no trong tng lai. l tin i vay. NhUhg
khi cng ty tng vn bng cch pht hnh c phiu u i
hoc c phiu thng (c gi l vn ch s hu) cho
cng chng, th cng ty khng cn phi tr li. y mi
mi l tin ca cng ty, c quyn ty nghi s dng.
C phiu thng i din cho quyn s hu trong cng
138

Bo co ti chinh.,

ty. Cc c ng s hu c phiu thng (sau y gi l

c ng thng) l nhng ngi s hu cng ty v c
quyn bu ra Hi ng Qun tr, n lt hi ng qun
tr s thu gim c iu hnh (CEO) iu hnh cng
ty. Cc c ng thng s c nhn c tc nu Hi ng
Qun tr biu quyt chi tr. V nu ton b cng ty c
bn i th chnh cc c ng thng l ngi nhn c
t t c li nhun.
Phn loi vn ch s hu th hai l c phiu u i. c
ng u i khng c quyn biu quyt, nhng h c tr

mt khon c tc c nh hay c iu chnh trc khi c

ng thng nhn c tc. c ng u i cng c quyn u
tin hn cc c ng thng trong trng hp cng ty b
ph sn.
Trn bng cn i k ton, c phiu u i v c
phiu thng c ghi s vi mnh gi, v b t k khon
c phn no c bn vt qu mnh gi s c ghi
nhn trong s sch nh l thng d vn c phn. Do
nu c phiu u i ca cng ty c mnh gi 100USD/
c phiu v c bn ra cng chng vi gi 120USD, th
lOOSD/c phiu s c ghi nhn trong s sch di
mc c phiu u i, v 20USD/C phiu s c ghi vo
mc thng d vn c phn.
Vi c phiu thng cng tng t, vi v d mnh gi
l lSD/c phiu. Nu n c bn ra cng chng vi gi
lOSD/c phiu, n s c ghi nhn trn bng cn i k
ton l 1USD di mc c phiu thng v 9USD di mc
thng d vn c phn.
iu k l ca c phiu u i l cc cng ty c l i th
139

Warren Buffett

canh tranh b ln vSng c6 xu hudng kh6ng c6 loai co phieu

nay. Mot phan la vi cdng ty c6 xu hudng kh6ng de phat sinh
no. Ho tao ra rat nhiiu tiin nen co the tu tai trcf. Va trong
khi co phieu Uu dai la von chu so huTu v i mat ky thuat, vi
cdng ty khdng bao gid phai tra lai so tiin ban dau da nM n
difoc, thi chufc nang cua no lai gio'ng mot khoan na vi cdng
ty phai tra co ttic. Nhung khong giohg lai tra ncf vay ducfc
khau trii tif thu nhap trudc thue, co ttfc trd cho co phieu uu
dai khdng duoc khau trf, lam cho vide phat hanh co phieu
UU dai trd ndn rat td'n kem. Vi tdn kem nhiiu nen cac cdng
ty tranh xa vi$c nay niu c6 th l. Vi v$y, mpt trong nhufng
dau hieu ma chung ta tim kiem trong khi xem xet mot cdng
ty c6 lefi the canh tranh bin vutng la su vang mat cua co
phieu UU dai trong co cau von.

140

CHNG 45

LI nhun cha ph n PHI:

B QUYT LM GIU CA WARREN

Bng c&n i k ton/vn ch s hu

(n v: triu USD)

Cphiu u i
C phiu thng
Thng d vn c phn
=>Li nhun gi li
C phiu qu
Vn khc_________
Tng vn ch s hu

0
880
7.378
36.235
-23.375
626

S a u khi tr mi chi ph, li nhun thun c th c

s dng tr c tc, mua c phiu qu, hoc gi li
pht trin doanh nghip. Khi c gi li doanh nghip,
chng c cng vo mt mc trong bng cn i k ton
trong phn vn ch s hu, c gi l li nhun cha
phn phi.
Nu cc khon li nhun c gi li v dc a vo
s dng mt cch c ch th c th gip ci thin bc tranh

141

Warren Buffett

kinh t di hn ca doanh nghip r t nhiu. Chnh sch

ca Warren l gi li 100% li thun ca Berkshire gip
tng vn ch s hu t 19 USD/c phiu trong nm 1965
ln 78.000 USD/c phiu nm 2007.
tm phn li nhun thun hng nm c cng thm
vo qu li nhun cha phn phi, chng ta ly li thun
sau thu tr i phn c tc tr v chi ph mua c phiu
qu trong sut nm. Trong nm 2007 Coca-Cola c li
nhun thun sau thu l 5,9 t USD, cng ty tr c tc v
mua c phiu qu 3,1 t USD. Nh vy li nhun ca cng
ty khong 2,8 t USD, c cng vo qu li nhun cha
phn phi.
Li nhun cha phn phi l mt con s ly k, c ngha
l li nhun mi cha phn phi mi nm c cng vo
tng s' tch ly ca cc nm trc. Tng t, nu cng ty
l, s tin l dc tr vo nhng g cng ty tch ly trong
qu kh. Nu cng ty l nhiu tin hn phn d tch ly,
con s li nhun cha phn phi s b m.
Trong t t c cc con s trn bng cn i k ton c
th gip chng ta xc nh liu mt cng ty c li th cnh
tranh bn vng, th y l mt trong nhng con s quan
trng nht. N quan trng v nu phn li nhun cha
phn phi ca cng ty khng c tng thm th ngha l
gi tr ti sn rng ca n cng khng thay i. Nu gi tr
ti sn rng khng thay i th c v nh cng ty s khng
th gip chng ta tr thnh t ph trong di hn c.
Ni mt cch n gin, t l tng trng li nhun cha
phn phi ca mt cng ty l mt ch s r t tt bit
cng ty c ang c hng li t vic c mt li th cnh
142

Bo co ti chnh..

tranh bn vng hay khng. Chng ta hy xem xt mt vi

cng ty yu thch ca Warren c li th cnh tranh bn
vng: Trong 5 nm va qua qu li nhun cha phn phi
ca Coca-Cola tng trng vi t l hng nm l 7,9%,
Wrigley c t l cao 10,9%, Burlington Northern Santa Fe
Railway vi t l 15,6%, Anheuser-Busch vi t l 6,4%,
Wells Fargo t l ng giao dch 14,2% v cng ty
ring ca Warren - Berkshire Hathaway - vi mt t l
ngoi hng 23%.
Khng phi tt c s tng trng trong li nhun cha
phn phi u l nh vo s tng trng doanh thu ca
cc sn phm hin ti m mt phn cn do vic mua li
cc doanh nghip khc. Khi hai cng ty hp nht, qu li
nhun cha phn phi c kt hp, to nn mt qu ln
hn r t nhiu. V d nh nm 2005, li nhun cha phn
phi ca Procter & Gamble nhy vt t 13 t USD ln n
31 t USD khi n hp nht vi Cng ty Gillette.
Thm ch th v hn na l c General Motors v
Microsoft u cho thy li nhun cha phn ph'i b m.
General Motors th hin mt con s m do nn kinh t kh
khn ca ngnh sn xut t, khin cng ty mt hng t
USD. Microsoft th hin mt s m v h tin rng b my
kinh t mnh nn khng cn gi li mt s vn ln
tch ly c qua nhiu nm. Thay vo , h chn chi
ra phn li nhun cha phn phi tch ly cho vic mua c
phiu qu v chia c tc cho cc c ng.
Mt trong nhng b mt v i cho thnh cng ca
Warren vi Berkshire Hathaway l ngay khi kim sot
cng ty, ng dng vic chia c tc. iu ny cho php
143

Warren Buffett

100% li nhun thun hng nm c cng thm vo qu

li nhun cha phn phi. Khi c c hi, ng dng qu ny
u t vo nhng ngnh thm ch cn kim c nhiu
li nhun hn. Ton b li nhun kim c tip tc c
cng vo qu li nhun cha phn phi, cui cng u t
vo cc hot ng thm ch cn to ra nhiu tin hn na.
Thi gian qua i, qu li nhun cha phn phi ngy cng
tng trng ca Berkshire gip cng ty gia tng kh
nng to ngy cng nhiu li nhun hn. T nm 1965 n
nm 2007, qu ny gip Berkshire gia tng li nhun
trc thu trn mi c phiu t 4 USD nm 1965 ln 13.023
USD nm 2007, tomg ng vi tc tng trng hng
nm trung bnh khong 21%.
L thuyt rt n gin: cng ty cng gi li nhiu li
nhun bao nhiu th qu li nhun cha phn phi tng
nhanh by nhiu, v n lt iu ny s gip tng t l
tng trng ca cc khon li nhun trong tng lai. Tt
nhin lm c iu th cng ty phi tip tc mua vo
nhng cng ty c li th cnh tranh bn vng. chnh xc
l nhng g Warren lm c vi Berkshire Hathaway.
Berkshire ging nh mt con ngng khng ch trng
vng, m mi qu trng vng li n ra mt con ngng
khc c th ra vng, v thm ch nhng con ngng vng
cn sinh ra nhiu qu trng vng hn na. Warren
pht hin ra rng nu bn duy tr qu trnh ny u, th
cui cng bn c th bt u tnh tr gi ti sn bng n
v t thay v ch l hng triu.

144

CHNG 46

C PHIU QU*: CON s YU THCH CA

WARREN TRN BNG CN i K TON

Bng c&n i k ton/vn ch s hu

(n v: triu USD)
C phiu u i
0
C phiu thng
880
Thng d vn c phn
7.378
Li nhun gi li
36.235,'
C phiu qu
-23.375
Vn khc__________________________________ 626
Tng vn ch s hu
21.744

S a u khi mua li c phiu qu, cng ty c th s dng n

cho hai vic hy i hoc gi li c th pht hnh li
sau . Nu b hy th cc c phiu s khng cn tn ti.
Nhng nu c gi li, vi kh nng c pht hnh li
sau , chng s c ghi nhn trn bng cn i k ton
nh l c phiu qu di mc vn ch s hu. c phiu c
nm gi di dng c phiu qu khng c quyn biu quyt,
* Chng khon qu (treasury stock) ti Hoa K c gi l C phiu qu
(treasury share) ti Anh.
145

Warren Buffett

khong dtfcrc nhaln co ttic vk, m&c du ngifcfi ta c6 th i cho rkng

day 1& mot t&i san thi chung van dtfoc ghi nhan tren bang
c&n d6i ke todn vdi gi& tri am vi chung dai dif n cho mt stf
sut giam trong von chu sd hutu.
Cac cong ty co lcfi the canh tranh b ln vufng, nhd co tinh
hinh t&i chinh tuyet vdi, c6 xu hiidng c6 nhilu tiin m&t
nh&n roi c6 t h i dung d l mua co phieu quy. Do do mot trong
nhufng d&c diem noi bat cua mot cong ty c6 lari t h i canh
tranh b ln vGng la sif hif n dien cua co phieu quy tren bang
can doi ke tocin.
Ngoai ra c6n c6 mpt vai dpng life tai chinh khc can ditoc
quan tam ve co phieu quy. Mot trong so d6 111 khi c6ng ty
mua lai co phieu va gitf l&m co phieu quy thi von chu sd hufu
cua cong ty se dtftfc giam mot c&ch hifu qua, nghia la lam
t^ng ty suat loi nhu$n tren von chu sof huTu. Vi he so nay cao
1^ m<?t dau hiu cua lai the canh tranh b ln vttng, nen chung
ta nen biet lieu he so lcfi nhuan tren von chu sd hffu cao
dtftfc tao ra nhd m6t ky thuat tai chinh nhii tren, nhd cac
dilu kien kinh te ngoai hang cua doanh nghi|p, hay nhd sii
ket hop cua ca hai. D l biet dtfdc, chung ta chuyen gia tri am
cua co phieu quy th&nh mot so diiOng va c6ng vao von chu
sd hCu thay vi trd di. Sau d6 lay lcfi nhun r6ng cua c6ng ty
chia cho tong von chu sd hGu mdi. Chi so nay se cho chung
ta th&y ty sut lcfi nhuan tren v6n chu sd htfu cua cong ty
sau khi bo qua anh hurdng cua cc ket qua tai chinh.
Ngoai ra, d My, trong viec xAc dinh lieu c6 ap dung thue
thu nhp doanh nghiep tii nhan hay kh6ng, co phieu quy
khdng phai la mot phan cua ltfcfng co phieu dang ltfu hanh
khi can phai xdc dinh quyln kilm sodt c6ng ty. Cdc bdo cao
146

Bo co ti chnh..

khng trung thc s bo co vi IRS rng h ch s hu 49%

tng s c phiu ang lu hnh. Nhng nu h tr i phn
c phiu qu, nh lut quy nh nn nh vy, th h tht
s kim sot vt qu 50%, cho php h kim sot doanh
nghip v c kh nng phi chu trch nhim np thu thu
nhp doanh nghip t nhn.
Chng ta s kt thc chng ny vi mt quy lut n
gin: S hin din ca c phiu qu trn bng cn i k
ton, v mt qu trnh mua c phiu qu t trc n nay,
l nhng ch s tt cho thy cng ty ang xem xt c li
th cnh tranh bn vng ang hot ng trong cc lnh vc
quen thuc.

147

CHNG 47

T SUT LI nhun trn VN ch

(ROE): PHN I

s hu

Bng cn i k ton/Vn ch s hu
(n v: triu USD)
c phiu u i
c phiu thng
Thng d vn c phn
Li nhun gi li
C phiu qu
Vn khc
Tng vn ch s hu

0
880
7.378
36.235
-23.375
626
21.744

V n ch s hu tng ng vi tng ti sn ca cng ty

tr tng n phi tr. Khon ny cng bng vi tng gi
tr c phiu u i v c phiu thng, cng vi thng d
vn c phn, cng vi li nhun cha phn phi, tr i c
phiu qu.
Vn ch s hu c hnh thnh t ba ngun. Ngun th
nht l vn u t ban u c c nh bn c phiu uu i
v c phiu thng ra cng chng. Ngun th hai l tin
thu c t cc t pht hnh c phiu ra cng chng sau
148

Bo co ti chinh...

, sau khi cng ty bt u hot ng. Ngun th ba,

v l ngun quan trng nht i vi chng ta, l li nhun
cha phn phi tch ly.
V t t c vn ch s hu u thuc v cng ty, v v cng
ty thuc v cc c ng thng, nn vn ch s hu tht
s thuc v cc c ng thng. l l do ti sao n c
gi l vn c ng.
Gi y, nu chng ta l c ng trong cng ty th ta
s r t quan tm n vic ban qun l phn ph tin ca
chng ta tt nh th no, chng ta c th kim c
nhiu tin hn. Nu h qun l khng tt th chng ta s
khng thy vui v, c th bn c phn v u t tin vo
ni khc. Nhtig nu h thc s lm tt vic th thm
ch chng ta c th mua thm c phn, cng vi t t c
nhng ngi khc cng thy n tng bi kh nng s dng
vn ch s hu d to ra li nhun. n nay, cc nh phn
tch ti chnh pht trin phng trnh t sut li nhun
trn vn ch s hu kim tra hiu qu ca vic phn
ph tin ca c ng ca ban qun l. y l mt phng
trnh m Warren da vo cc c phiu tuyt vi trong
cuc tm kim cng ty c li th cnh tranh bn vng. y
cng l ch chng tip theo ca chng ta.

149

CHNG 48

T SUT LI nhun trn vn

(ROE): PHN II

ch s hu

C c h tnh:
Li thun / Vn ch s hu = T sut li nhun / Vn ch s hu.
Warren khm ph ra rng cc cng ty c hng li t
li th cnh tranh bn vng hoc lu di u c t sut li
nhun trn vn ch s hu cao hn mc trung bnh. Cng
ty yu thch ca Warren, Coca-Cola, c h s" ny l 30%;
Wrigley l 24%; Hersheys c t l tt 33%; v t l ca
Pepsi mc 34%.
Chng ta chuyn sang mt doanh nghip mang tnh
cnh tranh cao nh hng hng khng, lnh vc m khng
nt cng ty no c li th cnh tranh bn vng. Chng ta
s thy rng t sut li nhun trn vn ch s hu gim dt
ngt. United Airlines c t l 15% trong mt nm v t l
ca American Airlines l 4%. Delta Air Lines v Northwest
khng c g v h khng to ra tin.
T sut li nhun trn vn ch s hu cao ng ngha
vi vic cng ty ang s dng li nhun cha phn phi
mt cch c hiu qu. Theo thi gian, cc t sut cao ny

150

Bo co ti chnh.,

s tch ly v lm tng gi tr c bn ca doanh nghip, v

cui cng th trng chng khon s cng nhn thng qua
s tng gi c phiu ca cng ty.
Xin lu : Mt s cng ty c li nhun qu cao nn h
khng gi li bt k khon li nhun no v chia ton b
li nhun cho cc c ng. Trong nhng trng hp ny,
i khi chng ta s thy mt con s m trong phn vn
ch s hu. Nguy him l cc cng ty mt kh nng chi tr
cng th hin con s vn ch s hu m. Nu cng ty cho
thy mt qu trnh lu di c li nhun thun cao, nhng
li c vn ch s hu m th c th l mt cng ty c li
th cnh tranh bn vng. Cn nu cng ty th hin c vn
ch s hu v lch s cc khon thu nhp thun u m th
c th chng ta ang i ph vi mt doanh nghip tm
thng ang b cc i th cnh tranh nh bi.
Do quy lut l: H t sut li nhun trn vn ch s
hu cao th chng ta n chi. Cn nu t sut ny thp
th ng ngha vi trnh xa.
Bn hiu ri ch? c ri, chng ta s tip tc.

151

CHNG 49

N BY - NHNG VN cn

ch

n by l vic s dng n gia tng li nhun ca

cng ty. Cng ty vay 100 triu USD vi li sut 7% v
a tin vo kinh doanh, kim c li nhun 12%. iu
ny c ngha l cng ty ang thu c 5% vt qu chi
ph vn. Kt qu l 5 triu USD c tnh vo li nhun
cui cng, gip tng li nhun v t sut li nhun trn
vn ch s hu.
Vn cn phi gii quyt ca n by l n c th gip
cng ty c v c c mt li th cnh tranh no , trong
khi thc t ch l s dng mt s n ln. Cc ngn hng
u t Ph Wall ang r t ni ting v s dng r t nhiu
n vay to li nhun. V d nh cc ngn hng i vay
100 t USD vi li sut 6% v sau cho vay ra vi li
sut 7%, c ngha l h ang c li nhun 1% trn 100 t
USD, tng ng vi 1 t USD. Nu 1 t USD c th
hin t nm ny qua nm khc, cng ty c v nh ang c
mt dng li th cnh tranh bn vng no , cho d l
khng phi vy.
Vn l trong khi cc ngn hng u t c v c thu
nhp n nh th ngun tr li vay thc s cho h li khng

152

Bo co ti chinh..

th duy tr kh nng tr n. iu ny xy ra trong cuc

khng hong cho vay di chun gn y khin cc ngn
hng thit hi hng trm t USD. Cc ngn hng i vay
hng t USD vi li sut gi s l 6% v cho nhng ngi
cn mua nh di chun vay mc 8%, to ra rt nhiu
tin. Nhng khi nn kinh t bt u trt dc, nhng ngi
mua nh di chun bt u khng tr c cc khon th
chp, ng ngha vi vic h ngng thanh ton li vay.
Nhng ngi vay tin di chun ny khng c ngun thu
nhp bn vng, nn cui cng cc ngn hng u t cng
khng c thu nhp bn vng.
Trong qu trnh nh gi cht lng v tnh bn vng
ca li th cnh tranh ca mt cng ty, Warren hc c
cch ngn chn cc doanh nghip s dng nhiu n vay
to ra li nhun. Trong ngn hn c v nh l nhng
con ngng trng vng, nhng cui cng th khng phi
nh vy.

153

BO CO LU CHUYN TlN t
C mt s khc bit rt ln gia cc doanh nghip
tng trng, i hi phi c nhiu vn u t
v cc doanh nghip cng tng trng nhng khng cn vn."

Warren Buffett

CHNG 50

BO CO LU CHUYN TlN T:
NI WARREN TM KIM TIEN mt

u ht cc cng ty u s dng Phng php k ton

trn c s giao dch pht sinh (Accrual Method), tri
vi Phng php k ton da trn c s tin mt (Cash
Method). Vi Phng php da trn c s giao dch pht
sinh, doanh thu c ghi nhn khi hng ha ra khi ca,
ngay c khi my nm sau ngi mua mi thanh ton. Vi
Phng php da trn c s tin mt, doanh thu ch c
ghi nhn khi cng ty nhn c tin mt. V hu ht
cc doanh nghip u cp mt dng tn dng no cho
ngi mua, nn vic s dng Phng php k ton trn c
s giao dch pht sinh s thun li hn, cho php h ghi
nhn doanh thu bn chu l thu nhp trong cc ti khon
phi thu trn bo co kt qu hot ng kinh doanh.
V Phng php k ton trn c s giao dch pht sinh
cho php doanh thu bn chu c ghi nhn l doanh thu,
nn cc cng ty rt cn thit phi ghi nhn ring r lng
tin mt tht s i vo v i ra khi doanh nghip. Trn c
s , k ton to ra bo co lu chuyn tin t.
157

Warren Buffett

Mt cng ty c th c nhiu tin mt i vo thng qua

vic bn c phiu hoc tri phiu m vn khng c li.
(Tng t, mt cng ty c th c li cho d c nhiu doanh
thu bn chu v khng c nhiu tin mt i vo.) Bo co
lu chuyn tin t s cho chng ta bit cng ty ang thu v
nhiu tin mt hn chi ra (dng tin dng) hay ang chi
tiu nhiu hn lng tin thu vo (dng tin m).
Bo co lu chuyn tin t ging vi bo co kt qu hot
ng kinh doanh ch chng lun bao qut mt khong
thi gian. K ton ca cng ty cng b bo co ny mi qu
v mi nm.
Bo co l u chuyn tin t uc chia thnh ba phn:
Phn th nht l dng tin mt t hot ng kinh
doanh: Phn ny bt u t thu nhp rng v sau cng
vo phn khu hao v phn b. Mc d t gc k ton
th y l cc chi ph thc t, nhng chng khng lm tiu
tn tin mt, v chng i din cho lng tin mt mt
i t nhiu nm trc. Chng ta kt thc vi nhng g gi
l Tin mt t hot ng kinh doanh (Total cash from
operating activities).
(n v: triu USD)
Thu nhp rng
5.981
Khu hao
1.163
Phn b____________________________________ 125
Tin mt thot ng kinh doanh
7.269
Phn tip theo l dng tin t hot ng du t: Phn
ny bao gm mt bt ton cho t t c chi ph vn ca k k
158

Bo co ti chinh..

ton . Chi ph vn lun l mt s m v l mt chi ph,

lm gim tin mt.
Trong phn ny cn c Dng tin t hot dng u t
khc, l tng t t c tin mt chi ra v lng tin thu
c do mua bn cc ti sn to ra thu nhp. Nu tin mt
chi ra nhiu hn lng tin thu c th con s ny m.
Ngc li, s l mt s dng nu lng tin thu c
n hn lng tin ch ra.
C hai bt ton ny c cng li vi nhau, tr thnh
Tin mt t hot ng u t (Total cash from investing
activities).
1

(n v: triu USD)
Chi ph vn
Dng tin t hot ng u t khc
Tin mt t hot ng u t

(1.648)
(5.071)
(6.719)

Cui cng l dng tin t hot ng ti chnh: Phn ny

nh gi lng tin mt i vo v ra khi cng ty do cc
hot ng ti chnh. N bao gm t t c cc dng tin mt
i ra tr c tc. N cng bao gm cc khon mua bn
chng khon ca cng ty. Dng tin i vo khi cng ty bn
ra c phiu ti tr cho mt phn xng mi, v dng
tin i ra khi cng ty mua c phiu qu. Vi tri phiu cng
tng t: Bn tri phiu th dng tin i vo, cn mua tri
phiu th dng tin i ra. Tt c cc bt ton ny sau
c tng cng vi nhau d to ra Tin mt t hot ng
ti chnh (Total cash from financing activities).

159

Warren Buffett

(n v: triu USD)
c tc tr bng tin mt
Thu t vic pht hnh (thu hi) c phiu (thun)
Thu t vic pht hnh (thu hi) n (thun)
Tin mt t hot ng ti chnh

(3.149)
(219)
4.341
973

By gi nu chng ta ly Tin m t t hot ng kinh

doanh cng vi Tin mt t hot ng u t cng vi
Tin mt t hot ng ti chnh th s c c Thay i
rng trong tin m t (Net change in cash).
(n v: triu USD)
Tin mt t hot ng kinh doanh
7.269
Tin mt t hot ng u t
(6.719)
Tin mt t hot ng ti chnh_________________ 973
Thay i rng trong dng tin
1.523
Warren khm ph ra rng mt s thng tin trong
bo co lu chuyn tin t ca cng ty c th r t c ch
trong vic gip chng ta bit liu cng ty ang nghin cu
c ang hng li t mt li th cnh tranh bn vng hay
khng. Do chng ta hy bt tay vo nghin cu bo co
lu chuyn tin t bit c nhng g Warren bit,
khi ng y tm kim cc cng ty c th mang n cho ng
nhiu t USD tip theo.

160

CHNG 51

CHI PH VN:
MT TRONG NHNG B QUYT LM GIU L
KHNG C CON s NY

Bo co lu chuyn tin t

(n v: triu USD)
=>Chi ph vn
(1.648)
Dng tin t hot ng u t khc____________ (5.071)
Tin mt t hot ng u t
(6.719)

C h i ph vn l chi ph tin mt hoc ti sn tng ng

c trng thi c nh hn - c nm gi lu hn mt nm
- v d nh t ai, nh xng v thit b. Chng cng bao
gm cc chi ph cho ti sn v hnh nh bng sng ch. v
c bn, chng l ti sn c chi tiu trong khong thi
gian di hn mt nm thng qua khu hao hoc phn b.
Chi ph vn c ghi nhn trn bo co lu chuyn tin t
trong mc cc hot ng u t.
Mua mt xe ti mi cho cng ty l mt chi ph vn, gi
tr ca xe s c dn tri thng qua khu hao trong sut
qu trnh s dng - gi s l su nm. Nhng tin xng s
161

Wcu'ren Buffett

dng cho xe l chi ph lu ng, ton b chi ph ny c

khu tr vo thu nhp trong nm hin ti.
Khng phi mi cng ty u cn chi ph vn bng nhau.
Nhiu cng ty cn phi c chi ph vein r t ln ch tn
ti. Nu chi ph vn vn mc cao sau mt s nm, chng
c th bt u tc ng mnh n li nhun. Warren
ni rng y l l do m ng khng bao gi u t vo cc
cng ty in thoi, V I chi ph vn qu ln ca cng ty trong
vic xy dng mng li thng tin gy kh khn cho
kinh t di hn.
Thng thng, mt cng ty c li th cnh tranh bn vng
s dng mt t l li nhun nh hn dnh cho chi ph vn
tip tc hot ng hn l nhng cng ty khng c li th
cnh tranh. Chng ta hy xem xt mt vi v d.
Coca-Cola, cng ty yu thch ca Warren trong mt thi
gian di, trong mi nm qua to ra tng s 20,21 USD/
c phiu, trong khi ch s dng 4,01 USD/c phiu, ngha l
ch 19% tng li nhun, cho chi ph vn trong cng khong
thi gian. Moodys, cng ty m Warren xc nh l c
li th cnh tranh bn vng, to 14,24 USD/c phiu
trong mi nm va qua, trong khi s dng mt t l rt
nh 0,84 USD/c phiu, ch bng 5% tng thu nhp, cho
chi ph vn.
So snh Coke v Moodys vi GM, cng ty m trong mi
nm va qua thu c tng cng 31,64 USD/c phiu
sau khi tr l, trong khi li tiu th chi ph qu ln 140,42
USD/c phiu. Hay nh sn xut lp xe Goodyear, trong
mi nm qua c tng li nhun 3,67 USD/c phiu sau
khi tr l v tng chi ph vn l 34,88 USD/c phiu.
162

Bo co ti chnh..

Nu GM s dng hn 444% li nhun cho chi ph vn

v Goodyear s dng 950%, vy th cc cng ty ly s tin
chnh lch u ra? S" tin xut pht t tin vay ngn
hng v t vic bn r t nhiu n mi ra cng chng. Cc
hnh ng lm tng thm n vo bng cn i k ton ca
cc cng ty nh vy, lm tng chi ph li vay, th khng
bao gi l mt iu tt.
Tuy nhin, c Coke v Moodys u c qu nhiu li
nhun nn thc hin c cc chng trnh mua c
phiu qu nhm lm gim s' c phiu ang lu hnh, trong
khi cng lc gim n di hn hoc gi n mc thp. Vi
Warren th c hai cch ny u mang tnh tch cc v
u gip ng nhn ra Coca-Cola v Moodys l cc doanh
nghip c li th cnh tranh bn vng ang kinh doanh
trong ngnh ngh quen thuc.
Khi xem xt chi ph vn trong mi quan h vi li
nhun thun, chng ta ch cn tng hp tng chi ph vn
ca cng ty trong thi k mi nm v so snh s liu
vi tng li nhun thun trong cng thi gian . Chng
ta cn xem xt khong thi gian mi nm c c mt
ci nhn di hn thc s tt p nh nhng g ang din
ra vi doanh nghip.
Theo cc d liu qu kh, cc cng ty c li th cnh
tranh bn vng s dng phn li nhun thun chi
cho chi ph vn t hn nhiu. V d, hng nm Wrigley s
dng khong 49% li nhun thun cho chi ph vn. Altria
s dng khong 20%; Procter & Gamble 28%; PepsiCo 36%,
American Express 23%; Coca-Cola 19% v Moodys 5%.
Warren khm ph ra rng nu mt cng ty t trc
163

Warren Buffett

n nay ang s dng 50% li nhun thun hng nm hoc

t hn cho chi ph vn, th l mt ni tt c th tm kim
li th cnh tranh bn vng. Cn nu cng ty u n s
dng t hn 25% li nhun thun cho chi ph vn, th cng
c nhiu kh nng l cng ty c li th cnh tranh bn
vng ang kinh doanh trong lnh vc quen thuc.
Mt cng ty c li th cnh tranh bn vng v ang kinh
doanh trong lnh vc quen thuc chnh l t t c nhng g
chng ta ang tm kim.

164

CHNG 52

MUA C PHIU QU:

CCH WARREN GIA TNG TI SN
C NG M KHNG PHI CHU THU

Bo co lu chuyn tin t

Hng mc dng tin ti chnh

(n v: triu USD)
C tc tr bng tin mt
=>Thu t vic pht hnh (thu hi) c phiu (thun)
Thu t vic pht hnh (thu hi) n (thun)
Tin mt t hot ng ti chnh

(3.149)
(219)
4.341
973

T ro n g bo co luu chuyn tin t trn y, cng ty tr

c tc 3.149 triu USD, mua 219 triu USD c phiu qu
v bn ra 4.341 triu USD n mi. Tt c cc khon ny
gip cng ty c thm 973 triu USD tin mt t cc hot
ng ti chnh.
Cc cng ty c li th cnh tranh bn vng ang kinh
doanh trong lnh vc quen thuc c th to ra rt nhiu
li nhun, chnh iu to ra vn th v cn gii
quyt. Nu h khng ch mun tn hng li th , hoc
165

Warren Buffett

h khng th ti u t vo doanh nghip hin ti hoc

khng th tm mt doanh nghip mi u t, th c th
s dng s tin tr c tc cho c ng hoc mua c
phiu qu. V cc c ng phi tr thu thu nhp trn c
tc, nn Warren khng bao gi qu hy vng dng c tc
gip c ng giu c. iu ny khng lm bt c ai hi
lng. Warren thch dng cch kho hn l s dng s tin
tha ra mua li c phiu qu. Hnh ng ny lm gim
S lng c phiu dang lu hnh, gip gia tng li ch ca
cc c ng cn li v tng thu nhp trn mi c phiu ca
cng ty, cui cng lm cho gi c phiu tng.
Chng ta hy xem xt mt v d: Nu cng ty c li
nhun 10 triu USD v ang lu hnh 1 triu c phiu th
thu nhp trn mi c phiu l 10 USD. Nu chng ta tng
s c phiu ang lu hnh ln 2 triu th thu nhp trn mi
c phiu s gim cn 5 USD. Tng t, nu chng ta gim
s lng c phiu ang lu hnh cn 500.000 th thu nhp
trn mi c phiu khi s tng ln 20 USD. s c phiu
ang luu hnh cng nhiu th c ngha l thu nhp trn mi
c phn cng thp, v ngc li. V vy, nu cng ty mua
c phiu qu th c th lm tng con s thu nhp trn mi
c phiu mc d li nhun thun thc t khng tng. iu
tt n h t l c ng s giu c hn v h khng cn phi tr
thu cho n khi bn c phiu i. Bn hy ngh nh l
mn qu c tip tc trao tng.
Warren l mt ngi r t hm m cng c ti chnh ny
nn thc y Hi ng Qun tr ca t t c cc cng ty
ngoi hng m ng c u t mua c phiu qu thay cho
vic tng c tc. ng lm iu vi GEICO v ang
166

Bo co ti chnh...

thc hin vi The Washington Post.

tm hiu liu mt cng ty c ang mua c phiu qu
hay khng, bn hy xem mc Thu nhp t cc hot ng
u t trong Bo co lu chuyn tin t. bn s tm
thy mc c tiu Thu t vic pht hnh (thu hi) c
phiu (thun), l kt qu b tr cho cc giao dch pht
hnh v mua c phiu qu ca cng ty. Nu cng ty tin
hnh mua c phiu qu qua nhiu nm, th chc chn rng
chnh li th cnh tranh bn vng ang to ra ton b tin
mt thng d cho php cng ty lm nh vy.
Ni cch khc, mt trong nhng ch s cho thy s hin
din ca mt li th cnh tranh bn vng l lch s mua
li hoc thu hi c phiu ca chnh cng ty.

167

NH GI CNG TY C LI t h

cnh tranh

BN VNG
"Ti tm kim cc doanh nghip m ti ngh rng mnh
c th d on c nhng g m cc doanh nghip
s hng n trong mi n mi lm nm tip theo.
V d nh ko cao su ca Wrigley, ti khng ngh rng
Internet s thay i cch mi ngi nhai ko cao su.
Warren Buffett

CHNG 53

QUAN IM T PH CA WARREN
V TRI PHIU MANG C IM
C PHIU V IU GIP NG y

tr

THNH T PH NH TH NO

V o cui thp nin 1980, Warren c bui ni chuyn

ti i hc Columbia v vic lm th no cc cng ty c
li th cnh tranh bn vng th hin c li th kinh t
mnh m v d on r t tt s tng trng trong thu
nhp, s tng trng chuyn i c phiu ca cc
cng ty thnh mt dng tri phiu mang c im ca
c phiu, vi mt coupon hay tin li lun tng trng.
Tri phiu l c phn/vn ch s hu v coupon/tin
li l li nhun trc thu ca cng ty. Khng phi cng
ty ang tr c tc m chnh l thu nhp trc thu thc
t ca doanh nghip.
y l cch Warren mua ton b mt doanh nghip:
ng xem xt li nhun sau thu v t hi liu vic mua
doanh nghip ny c phi l mt giao dch tt tng ng
vi sc mnh kinh t c bn ca cng ty v vi mc gi
bn c a ra hay khng. ng cng l lun nh vy khi
mua mt phn s hu ca cng ty thng qua th trng
chng khon.
171

Warren Buffett

iu khin Warren ch n s chuyn i mang tnh

khi nim t c phiu ca cng ty thnh tri phiu mang
c im ca c phiu chnh l vic li th cnh tranh bn
vng ca doanh nghip to ra trng thi kinh t c bn
th t mnh m gip tip tc gia tng li nhun ca cng ty.
S gia tng li nhun ny cu cng dn n s tng gi
c phiu khi th trng chng khon tha nhn rng gi
tr c bn ca cng ty cng tng ln.
V vy, c th ti ang lp i lp li, rng vi Warren, c
phn ca mt cng ty c li th cnh tranh bn vng tng
ng vi tri phiu mang c im ca c phiu - equity
bond, v li nhun trc thu ca cng ty tng ng vi
coupon hoc tin li ca tri phiu thng thng. Nhng
trong khi coupon hoc li sut ca tri phiu c c nh,
th li nhun trc thu ca cng ty vn khng ngng tng
trng qua tng nm, lm tng gi tr tri phiu mang c
im ca c phiu trong nhiu nm.
y l nhng g xy ra khi Warren mua c phiu ca
mt cng ty c li th cnh tranh bn vng. Thu nhp trn
mi c phiu tip tc gia tng theo thi gian cho d l do
doanh nghip tng trng, m rng hot ng kinh doanh,
mua cc doanh nghip mi, hoc mua c phiu qu bng
tin tch ly. Cng vi s gia tng v thu nhp cn c mt
s gia tng tng ng v li nhun m Warren ang nhn
c trn khon vn u t ban u cho tri phiu mang
c im ca c phiu.
Chng ta hy xem mt v d thy hc thuyt ca ng
y hot ng nh th no.
Vo cui nhng nm 1980, Warren bt u mua c phiu
172

Bo co ti chinh..

Coca-Cola vi gi trung bnh l 6,5 USD/c phiu vi li

nhun trc thu l 0,7 SD/c phiu, ng ngha vi li
nhun sau thu l 0,46 USD/c phiu. Theo d liu qu kh,
li nhun ca Coca-Cola tng trng khong 15% mi
nm1. Thy c iu ny, Warren c th phn bin rng
ng ch mua tri phiu mang c im c phiu ca CocaCola vi li sut trc thu ban u l 10,7% cho khon
u t 6,5USD. ng cng c th tranh lun rng t sut
sinh li s tng trng theo thi gian vi t l d kin hng
nm l 15%.
Hiu c nh vy, khng ging nh nhng nh u t
da trn gi tr theo trng phi Graham, Warren khng
ni rng mi c phiu Coca-Cola tr gi 60 USD v ang
c mua bn vi gi 40 USD, nn n ang b nh gi
thp. Nhng g ng mun nu ra l vi gi 6,5 USD/c
phiu, ng c c t l li nhun trc thu ban u
tng i khng chu ri ro l 10,7%, v d kin s tng
trng vi t l hng nm khong 15% trong hn hai moi
nm tip theo. V ng t hi liu c phi l mt
khon u t hp dn khng nu so snh v t l ri ro v
li nhun vi cc khon u t khc.
Vi cc nh u t da trn gi tr theo trng phi
Graham, t l li nhun trc thu 10,7% v tng trng
15%/nm khng phi l th v v h ch quan tm n th
gi c phiu v khng quan tm vic g s xy ra cho doanh
nghip. H khng c nh gi khon u t ny lu hn
1. y c mt s khng nht qun v s liu vi chng 55. Do tn
trng nguyn bn, chng ti vn gi nguyn cc s liu ny (ND)

173

Warren Buffett

mt vi nm. Nhng vi Warren, ngi c k hoch s hu

tri phiu mang c im c phiu trong hai mi nm
hoc nhiu hn, th l khon u t trong m.
Ti sao n l khon u t trong m? V c mi nm
qua i th li nhun trn vn u t ban u ca ng li
tht s gia tng, v trong nhng nm sau, cc con s n
tht s bt u tng rt cao. Bn hy xem y: Khon u
t ban u ca Warren The Washington Post c gi 6,36
USD/c phiu. 34 nm sau, nm 2007, cng ty truyn thng
ny to c li nhun trc thu l 54 USD/c phiu,
ng ngha vi li nhun sau thu l 34 SD/c phiu.
iu ny mang n cho tri phiu mang c im c phiu
Washington Post ca Warren mt t sut sinh li hin ti
trc thu l 849%, tng ng vi t sut sinh li sau
thu l 534%. (C phi trc dy bn t hi lm th no
Warren giu c n vy?)
Vy Warren lm th no vi cc tri phiu mang c
im c phiu Coca-Cola?
Nm 2007, li nhun trc thu ca Coca-Cola tng
trng vi t l hng nm khong 9,35%, tng ln n 3,96
SD/c phiu, tng ng li nhun sau thu l 2,57 USD/
c phiu. iu ny ngha l Warren c th cho rng tri
phiu mang c im c phiu Coke hin nay ang mang
n cho ng li nhun trc thu 3,96 USD/c phiu cho
khon u t ban u l 6,5 USD/c phiu, tng ng vi
t sut sinh li trc thu hin ti l 60% v t sut sinh
li sau thu hin ti 40%.
Qua thi gian, cui cng th th trng chng khon
cng nhn ra t sut sinh li ny v nh gi li tri phiu
174

Bo co ti chinh...

mang tnh c phiu ca Warren phn nh s gia tng

ny vo gi tri phiu.
Bn hy xem y: Nm 2007, vi li sut doanh nghip
di hn khong 6,5%, tri phiu mang tnh c phiu/c
phiu Washington Post ca Warren, vi thu nhp/khon
tr li trc thu l 54 USD, tr gi khong 830 USD/
tri phiu hay c phiu (54 USD / 0,065 = 830 USD). Trong
sut nm 2007, gi mua bn ca chng khon ny dao ng
trong phm vi t 726 USD n 885 USD/c phiu, ph hp
vi gi tr vn ha ca tri phiu mang c im ca c
phiu l 830 USD/c phiu.
Chng ta c th chng kin hin tng nh gi li ca
th trng chng khon tng t din ra vi tri phiu
mang c im c phiu Coca-Cola ca Warren. Nm 2007,
cng ty c li nhun 3,96 USD trc thu cho mi tri
phiu mang c im c phiu/c phiu, tng ng vi
s sau thu l 2,57 USD. c vn ha vi li sut doanh
nghip 6,5%, vi li nhun trc thu 3,96 USD, mi tri
phiu mang c im c phiu/c phiu c Coke tr gi
khong 60 USD (3,96 USD / 0,065 = 60 USD). Trong sut
nm 2007, th trng chng khon nh gi c phiu ny
khong t 45 n 64 USD.
Mt trong nhng l do ca vic th trng chng khon
cui cng cng ghi nhn s gia tng v cc gi tr tim n
ca cc cng ty ny l cng ty c li nhun nht qun, rng
y l mt c hi cho thng v mua li cng ty bng n
vay. Nu mt cng ty t vay X1, c lch s li nhun tt v
gi c phiu xung thp, th mt cng ty khc s mua
n, s dng li nhun ca cng ty b mua li ti tr cho
175

Warren Buffett

thitong vu mua lai ndy. Do d6, khi lSi suat giam, lcri nhuan
cua cong ty se c6 gid tri hon, vi chiing se giup cong ty vay
dtfoc nhilu no hon, 1dm cho cd phig'u cua cong ty c6 gii. hcfn.
Vk khi lai suat t&ng, lofi nhuan se it c6 gid tri hem, vi c6ng
ty chi c6 the vay it ncf. Dilu ndy 1dm cho c6 phieu cua c6ng
ty c6 gid tri thap hon.
Nhufng gi Warren da hoc dufoc la neu ong mua mot cong
ty c6 loi the canh tranh b ln viJng, thi theo thdi gian, thi
tnidng chumg khodn se dinh gid trdi phiu mang ddc diem
c6 phieu/co phieu cua c6ng ty tai m6t cap d6 phdn anh gid
tri lcfi nhuan cua n6, lien quan d in ty suat sinh loi cua trdi
phi^u c6ng ty trong ddi han. Dung vay, c6 m6t so thdi diem
thi trufdng chufng khodn khd bi quan vd nhufng ngdy khde
thi day lac quan, nhiing cu6'i cung chinh lai sud't ddi han
s i quyet dinh gid tri kinh te thiic sif cua cac khodn dau tu
dai han.

176

CHAPTER 54

LI

th cnh tranh bn

GIP LI n h u n

V n g

tng trng

CHA TNG C

tm hiu k v im ny, v chc chn rng n ng

c tm hiu k, chng ta hy xem xt mt vi cng ty
c li th cnh tranh bn vng khc m Warren yu thch
xem liu t sut sinh li ca tri phiu mang c im
c phiu/c phiu ca h c tng ln theo thi gian hay
khng.
Nm 1998, thu nhp trn mi c phiu sau thu c
ghi nhn ca Moodys l 0,41 USD. Nm 2007, ch tiu ny
tng ln 2,58 USD. Warren mua mt tri phiu mang
tnh c phiu ca Moodys vi gi 10,38 USD, v ngy nay
t sut sinh li sau thu l 24%, tng ng vi t sut
sinh li trc thu l 38%.
Nm 1998, American Express c li nhun sau thu l
1,54 USD/c phiu, n nm 2008 tng ln 3,39 USD.
Warren tr 8,48 USD cho mi tri phiu mang c im
c phiu American Express, iu ny c ngha l chng
ang c t sut sinh li hin thi sau thu l 40%, tng
ng vi t sut sinh li trc thu l 61%.
Procter & Gamble, c phiu yu thch trong mt thi
177

Warren Buffett

gian di ca Warren, thu c li nhun sau thu 1,28

USD/c phiu vo nm 1998. Nm 2007, ch tiu ny tng
ln 3,31 USD. Warren tr 10,15 USD cho mi tri phiu
mang c im c phiu Procter & Gamble, hin nay ang
c t sut sinh li sau thu l 32%, tng ng vi li
nhun trc thu l 49%.
Vi cng ty Sees Candy, Warren mua ton b cng ty
vi gi 25 triu USD vo nm 1972. Nm 2007, li nhun
sau thu l 82 triu USD, ngha l tri phiu mang c
im c phiu ca cng ty ny ang sn sinh t sut sinh
li trc thu hng nm l 328% trn vn u t ban u.
Vi t t c cc cng ty ny, chnh li th cnh tranh bn
vng gip li nhun tng trng trong nhiu nm, n
l t s tng trng li nhun ny lm gia tng gi tr tim
n ca doanh nghip. ng vy, th trng chng khon
c th cn c thi gian tha nhn s tng trng ny,
nhitag cui cng n cng s xy ra, v Warren trng ch
s vic ny xy ra r t nhiu ln.

178

CHNG 55

THM MT S PHNG PHP NH GI

MT CNG TY
C LI

th cnh tranh b n

V n g

N h nu trc y, nm 1987 Warren bt u mua

c phiu Coca-Cola vi gi trung bnh 6,5 SD/c phiu,
li nhun trc thu l 0,7 USD/c phiu; ng ngha vi
li nhun sau thu l 0,46 USD/c phiu. Theo d liu qu
kh, li nhun ca Coca-Cola tng trng vi t l hng
nm khong 10%*.
Thy c iu ny, Warren c th cho rng ng ch va
mua tri phiu mang c im c phiu ca Coca-Cola ang
tr li sut trc thu ban u l 10,7% cho khon u t
6,5 USD. ng cng c th tranh lun rng t sut sinh li
trc thu s tng trng theo thi gian vi t l d kin
hng nm l 10% (l t l tng trng li nhun bnh qun
hng nm ca Coca-Cola trong mi nm trc 1987).
Vo nm 1987, nu d kin tc tng trng li
nhun l 10% tr ln, th Warren c th lp lun rng vo
nm 2007, Coca-Cola s c thu nhp trc thu cho mi c
phiu l 4,35 USD v thu nhp sau thu l 2,82 USD. iu
1, y c mt s khng nht qun v s liu vi chng 53. Do tn
trng nguyn bn, chng ti vn gi nguyn cc s liu ny (ND)

179

Warren Buffett

ny s c ngha l nm 2007 li nhun trc thu ca tri

phiu mang c im c phiu Coca-Cola s tng n 66%,
tng ng li nhun sau thu 43%.
Nh vy, li nhun trc thu 66% cho mt tri phiu
mang c im c phiu gi 6,5USD vo nm 2007 th c
gi tr bao nhiu vo nm 1987? iu ty thuc vic
chng ta s dng t l chit khu l bao nhiu. Nu chng
ta s dng 7%, bng vi cc li sut di hn khi , th
gi tr sau chit khu l khong 17%. Ly 17% nhn vi
6,5USD/c phiu tr th chng ta s c l,lSD/c phiu.
Nhn 1,1USD vi t l P/E ca Coca-Cola nm 1987 l 14
th chng ta c 15,40SD/c phiu. Vy Warren c th
lp lun rng vo nm 1987, ng mua mt tri phiu
mang c im c phiu vi gi 6,5USD, v nu ng gi
n trong hai mi nm, th gi tr thc nm 1987 ca n
l 15,4USD.
Nm 2007 li nhun trc thu ca Coca-Cola tng
trng vi t l hng nm 9,35%, ln n 3,96 USD/c
phiu, tng ng vi gi tr sau thu l 2,57 USD/c
phiu. Warren c th cho rng tri phiu mang c im
c phiu Coca-Cola hin nay ang mang n cho ng li
nhun trc thu l 3,96 USD/c phiu trn khon u t
ban u l 6,5 USD/c phn, tng ng vi t sut sinh
li trc thu hin thi l 60% v sau thu l 40%.
Th trng chng khon nm 2007 nh gi tri
phiu mang c im c phiu ca Warren mc gi t
45 USD n 64 USD/c phiu. Nm 2007, Coca-Cola c li
nhun trc thu 3,96 USD/tri phiu mang c im c
phiu hoc c phiu, tng ng vi li nhun sau thu
180

Bo co ti chnh...

2,57 USD. c vn ha vi li sut doanh nghip nm

2007 l 6,5%, vi li nhun trc thu 3,96 USD/c phiu,
mi tri phiu mang c im c phiu/c phiu ca CocaCola c gi tr khong 60 USD (3,96 USDx 0,065 = 60
USD). iu ny ph hp vi gi tr th trng nm 2007 l
t 45 USD n 64 SD/c phiu.
Vi s nh gi ca th trng, tri phiu mang c im
c phiu Coca-Cola ca Warren c gi 64 USD/c phiu vo
nm 2007, Warren c th tnh ton rng ng c c t
l li nhun gp hng nm c hon thu l 12,11% trn
v'n u t ban u. Bn hy ngh y l mt tri phiu tr
t l li nhun hng nm l 12,11% cha thu trn khon
tin li thu c. Khng ch c vy: Bn phi ti u t tt
c cc khon tin li vo nhiu tri phiu ang chi tr
12,11% hn. Tt nhin, mt ngy no bn s phi tr
thu khi bn tri phiu, nhng nu bn khng bn chng
i th s thu c li nhun 12,11% phi thu t nm ny
sang nm khc....
Bn khng tin ? Hy xem y: Warren c khong 64
t USD li nhun thu c t c phiu Berkshire v n
nay cng cha phi tr mt xu thu no. y l giao dch
tch ly ti sn t nhn v i nht trong lch s th gii
v khng tr cho c quan thu mt xu no.
Bn c hiu hn cha?

181

CHNG 56

CCH WARREN QUYT NH

NG THI IM MUA
VO MT DOANH NGHIP TUYT VI

V i Warren, gi m bn phi tr trc tip khi mua c

phiu nh hng n li nhun ca khon u t. V ng
nhn vo mt cng ty c li th cnh tranh bn vng di
dng mt tri phiu mang c im ca c phiu, nn ng
cng tr mc gi cao bao nhiu th t sut li nhun ban
u v t l li nhun so vi doanh thu trong mi nm
thp by nhiu. Chng ta hy xem v d ny: Vo cui thp
nin 1980, Warren bt u mua Coca-Cola vi gi trung
bnh l 6,5 USD/c phiu vi thu nhp 0,46 USD/c phiu,
m vi Warren th tng ng vi t l li nhun ban
u l 7%. Nm 2007, Coca-Cola d thu c 2,57 SD/c
phiu. Khi , Warren c th tranh lun rng tri phiu
mang c im c phiu Coca-Cola hin ang mang n
cho ng 2,57 USD/c phiu cho khon u t gc 6,5 USD,
tng ng vi li nhun 39,9%. Nhng nu ng tr
21 USD/c phiu Coca-Cola vo cui nhng nm 1980 th
t l li nhun ban u ch c 2,2%. Nm 2007, ch s ny
ch tng 12% (2,57 USD / 21 USD = 12%), r rng l khng
hp dn bng con s 39,9%.
182

Bo co ti chnh...

Nh vy, gi m bn phi tr cho mt cng ty c li th

cnh tranh bn vng cng thp bao nhiu th xt v di
hn cng tt by nhiu, v Warren ch ch v di hn.
Tuy nhin, theo quan im trng phi c Graham, cc
cng ty ny him khi, nu c, bn mc gi hi. y l l
do ti sao cc nh qun l i theo thuyt gi tr m Graham
tuyn b rng khng bao gi s hu cc doanh nghip
siu sao, v vi h, cc doanh nghip ny qu t.
Nh vy khi no th bn mua vo cc chng khon ny?
Cu tr li l nhng th trng u c gi xung dnh
cho nhng ngi mi bt u. Mc d chng vn c v cao
gi hn so vi cc mn hi d th trng u c gi xung
khc, th trong di hn chng vn thc s l cc giao dch
tt hn. V i khi, ngay c mt cng ty c li th cnh
tranh bn vng cng c th ln gn v lm iu g ng
ngn, lm cho gi c phiu gim trong ngn hn. Bn hy
ngh n Coke. Warren ni rng bn thn c hi mua
vo tuyt vi c th t n xut hin khi mt doanh nghip
ln v tt gp phi mt vn nan gii, loi vn ch
gp mt ln m thi. Cha kha y l vn c th gii
quyt c (solvable).
Khi no th bn mun trnh xa cc doanh nghip siu
sao ny? nh cao ca cc th trng u c gi ln, khi
cc doanh nghip siu sao ny c giao dch mc gi m
ti h s gi so vi li nhun qu cao khi so snh vi d
liu qu kh. Ngay c mt cng ty hng li t vic c li
th cnh tranh bn vng cng khng th t trnh khi dn
n nhng kt qu ti t cho cc nh u t nu h phi
tr mt mc gi gia nhp th trng qu cao.
183

CHNG 57

CCH WARREN QUYT n h

C THI IM BN RA c PHIU

T h e o quan im ca Warren, bn s khng bao gi bn

i mt doanh nghip tuyt vi min l n duy tr c li
th cnh tranh bn vng. L do tht n gin l bn gi
n cng lu th cng tt. Ngoi ra, bt c lc no bn bn
i cc khon u t ln ny cng ng ngha vi vic bn
s mi cc nh thu thu vo bn tic. Mi cc nh thu thu
vo bn tic qu nhiu ln s lm bn rt kh tr thnh t
ph. Bn hy suy ngh i: Cng ty ca Warren c khong
36 t USD li nhun t vic u t vo cc cng ty c li
th cnh tranh bn vng. y l s giu c m ng cha
tr mt ng thu no, v nu ng vn tip tc gi n th
ng s khng bao gi phi np thu.
Tuy nhin, i khi bn i mt trong cc doanh nghip
tuyt vi ny li l iu thun li. Trng hp u tin l
khi bn cn tin u t vo mt cng ty tt hn mt
mc gi tt hn, i khi iu ny cng xy ra.
Trng hp th hai l khi cng ty c v ang nh mt
li th cnh tranh bn vng. iu ny xy ra ty thi im,
nh vi cc ta son bo hoc i truyn hnh. C hai u
tng l cc doanh nghip tuyt vi. Nhng Internet
184

Bo co ti chinh...

xut hin v bng nhin tnh bn vng trong li th cnh

tran h ca h tr nn ng nghi vn. Mt li th cnh tranh
ng nghi vn khng phi l ni bn mun tin trong
di hn.
Trng hp th ba l trong cc th trng u c gi
ln, khi th trng chng khon, trong mt cn st mua
vo in cung, y gi ca cc doanh nghip tuyt vi
ny tn g kch trn . Trong nhng trng hp ny, gi bn
hin ti ca c phiu cng ty vt qu xa thc tin kinh
t di h n ca doanh nghip. V thc tin kinh t di hn
ca doanh nghip s ging nh trng lc khi gi c phiu
t n cc gii hn bn ngoi. Cui cng chng s ko gi
c phiu xung t tr li. Nu gi ln qu cao, li ch kinh
t ca vic bn ra v u t vo cc khon khc c th c
tc dng t t hn l c tip tc s hu doanh nghip . Bn
hy ngh nh th ny: Nu chng ta c th d kin rng
doanh nghip s to c 10 triu USD trong 20 nm k
tip, v hm nay c ngi mun mua ton b doanh nghip
vi gi 5 triu USD th chng ta c chp nhn khng? Nu
chng ta ch c th u t 5 triu USD t l li nhun gp
hng nm 2%, cu tr li s l Khng, vi 5 triu USD vn
u t hm nay s ch c gi tr 7,4 triu USD vo nm th
20. Khng phi l mt giao dch t t cho chng ta. Nhng
nu chng ta c th c t l li nhun gp hng nm 8%
th 5 triu USD hm nay s tng ln n 23 triu USD vo
nm th 20. t nhin, vic bn ra li tr thnh mt giao
dch th t s ngt ngo.
Mt nguyn tc n gin l khi chng ta thy cc h s
P/E ca cc cng ty siu sao ny l 40 hoc cao hn, v iu
185

Warren Buffett

thnh thong xy ra, th c th l thi im bn ra.

Nhung nu chng ta bn ra mt th trng u c gi ln
mnh lit th sau khng nn tham gia th trng tr li
v tip tc mua mt c phiu khc ang c giao dch vi
gi gp 40 ln li nhun. Thay vo , chng ta nn tm
dng, gi tin vo Kho bc v ch i th trng u c gi
xung tip theo. V lun c sn mt th trng u c gi
xung u , ch i mang n cho chng ta c c hi
bng vng mua vo mt hoc nhiu doanh nghip c li
th cnh tranh bn vng tuyt vi, hnh ng s gip
chng ta tht giu c trong di hn.
chnh l Warren Buffett.

186

PH LC
B ng Cn i k ton m u
ca m t cn g ty c li th cnh tranh b n vng
(n v: triu USD)
T i sn
Tin mt &
Cc khon u t ngn hn
Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn u ng khc
Tng Ti sn lu ng
t ai, nh xng, thit b
Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di hn khc
Ti sn khc
Tng Ti sn

N phi tr
4.208 Cc khon phi tr
2.220
3.317
2.260
0
12.005

Chi ph trch trc

N ngn hn
N di hn n hn
N trong nin hn khc
Tng N trong nin hn

1.380
5.53
5.919
133
258
13.225
3.277
1.890

8.493 N di hn
4.246 Thu Thu nhp doanh
nghip dc hon
7.863 Quyn li c ng thiu s
7.777 N khc
2.675 Tng n
0
43.059 Vn ch s hu
C phiu u i.
C phiu thng
Thng d vn c phn
Li nhun gi li
C phiu qu
Vn khc
Tng vn ch s hu

0
880
7.378
36.235
-23.375
626
21.744

Tng ngun vn

43.269

0
3.133
21.525

187

Warren Buffett

Bng cn i k ton mu ca m t cng ty

tm thng khng c li th cnh tranh b n vng
(n v: triu USD)
Ti sn
Tin mt &
Cc khon du t ngn hn
Hng tn kho
Cc khon phi thu (thun)
Chi ph tr trc
Ti sn lu ng khc
Tng Ti sn u ng
t ai, nh xng, thit b
Li th thng mi (thun)
Ti sn v hnh (thun)
Cc khon u t di hn
Ti sn di hn khc
Ti sn khc
Tng Ti sn

N phi tr
28.000 Cc khon phi tr
10.190
69.787
260
5
108.242

Ch ph trch trc
N ngn hn
N di hn n hn
N trong nin hn khc
Tng N trong nin hn

40.012 N di hn
736 Thu Thu nhp doanh
nghip c hon
333 Quyn li c ng thiu 8
43.778 N khc
22.675 Tng n
5.076
220.852 Vn ch s hu
C phiu u di
C phiu thng
Thng d vn c phn
Li nhun gi li
C phiu qu
Vn khc
Tng vn ch 8 hu

Tng ngun vn

188

22.468
5.758

32.919
920
268
62.323
133.277
5.890
0
3.133
204.623

150

880
7.378
8.235
0

-414
16.229
220.852

Bo co ti chnh..,

Bo co kt qu knh doanh mu
ca m t cng ty
c l i th cnh tranh bn vng
(n v: triu USD)
Doanh thu
Gi vn hng bn
Li nhun gp

28.857
10.406
18.451

Chi ph t hot ng kinh doanh

Chi ph bn hng v qun doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh

10.200
0
1.107
7.144

Chi ph li vay
Li (L) do thanh l ti sn
Thu nhp khc
Li nhun trc thu
Thu Thu nhp doanh nghip np
Li nhun thun

456
1.275
50
7.913
2.769
5.144

189

Warren Buffett

Bo co kt qu hot ng knh doanh mu

ca mt cng ty
khng c l i th cnh tranh bn vng
(n v: triu USD)
Doanh thu
172.455
Gi vn hng bn__________________________ 142.587
29.868
Li nhun gp
Chi ph t hot ng kinh doanh
Chi ph bn hng v qun l doanh nghip
Chi ph nghin cu v pht trin
Khu hao
Li nhun t hot ng kinh doanh
Chi ph li vay
Li (L) do thanh l ti sn
Thu nhp khc
Li nhun trc thu
Thu Thu nhp doanh nghip np
Li nhun thun

190

20.170
5.020
6.800
(2.122)
10.200
402
35
(11.955)
0
(11.955)

MT S THUT NG CHN LC

Bng cn i k ton (balance sheet): Mt bng tm tt ti

sn, n v vn ch s hu ca mt cng ty vo mt ngy c th,
v d nh ngy kt thc nm ti chnh.
Mt bng cn i k ton thng c m t nh mt nh
chp nhanh tnh hnh ti chinh ca mt cng ty vo mt ngy
c th trong nm. Chng ta khng c bng cn i k ton
cho mt khong thi gian. Bng cn i k ton cho bit bn
s hu bao nhiu v n bao nhiu. Ly s ny tr i s kia th
bn s c gi tr ca cng ty.

Bo co kt qu hot ng kinh doanh (income

statement): Bo co ny th hin thu nhp v chi ph ca cng
ty trong mt khong thi gian c th.
Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca mt nm an l
khng cho chng ta bit nhiu thng tin. Chng ta phi kim
tra gi tr ca bo co ny t nm n mi nm nu tht s
quan tm n vic tm hiu xem cng ty c li th cnh tranh
bn vng hay khng.

Bo co lu chuyn tin t (Cash Flow Statement): Bo

co ny theo di lu lng tin mt vo v ra khi doanh nghip
trong mt khon thi gian c th. Bo co ny cho thy cc thay
i trong bng cn i k' ton v bo co kt qu hot dng kinh

191

Warren Buffett

doanh nh hng nh th no n ch tiu tin mt, v chia vic

phn tch thnh cc hot ng knh doanh, hot ng u t v
hot ng ti chnh.

Bo co ti chnh (Financial statement): Bng cn i

k ton, bo co kt qu hot ng kinh doanh v bo co lu
chuyn tin t.
iu ny cho thy tt c nhng iu tt p c ghi nhn
u, nhng bn cn phi theo di trong mt s nm nu thc
s mun bit chuyn gi ang xy ra.
Cc khon phi thu (Accounts receivable): Khon tin bn
hng ca cng ty m ngi mua cha thanh ton.
C nhiu khon phi thu l mt iu tt, nhng c nhiu tin
mt cn tt hn.
Cc khon phi tr (Accounts payable): l phn tin m cng
ty ang n v cha tr nh cung cp (mt dng n).

Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip (SGA

costs - Selling, General and Administrative expense): Chi
ph bn hng v ch ph qun l doanh nghip cho thy chi ph
ca cng ty cho vic bn hng trc tip v gin tip cng nh
tt c chi ph qun l doanh nghip din ra trong sut chu k k
ton. Mc ny cng bao gm lng qun l, qung co, chi ph i
li, chi ph php l, hoa hng, tt c cc chi ph lng v nhng
khon tng t.
Chi ph ny cng thp cng tt.

Chi ph li vay (Interest expense): S tin m cng ty phi

tr cho cc khon n ngn hn v di hn.
Cc cng ty khng c li th cnh tranh bn vng thng chu
192

Bo co ti chinh...

rt nhiu chi ph li vay v h c qu nhiu n. Cc cng ty c

li th cnh tranh bn vng thng khng mang n nn h t
chu hoc khng phi chu chi ph ny.

Chi ph nghin cu v pht trin (R&D expense Research and Development expenses): S' tin cng ty chi
ra trong mt khong thi gian cho vic nghin cu v ci tin
sn phm mi.
Cc cng ty c li th cnh tranh bn vng thng t c hoc
khng c chi ph nghin cu v pht trin.

Chi ph tm ng (Prepaid expense): Mt ti sn lu ng

i din cho mt chi ph c thanh ton trdc hoc vo u
k k ton, trong khi li ch ca chi ph ny s c nhn trong
k.

Chi ph trch trc (Accrued expense): Chi ph k ton c

ghi nhn trong s sch trc khi tht s c chi tr. y l mt
khon n, v thng l ngn hn. Cc chi ph ny thng mang
tnh nh k v c ghi nhn vo bng cn 'i k ton ca
cng ty. Chi ph trch trc i lp vi chi ph tm ng (prepaid
expenses).
Chi ph hot ng kinh doanh (operating expense): Chi
ph ca vic iu hnh doanh nghip m khng c gn trc
tip vo chi ph sn xut sn phm.
Chi ph ny cng thp cng tt.
Chi ph vn (Capital Expenditures): S tin cng ty chi ra
hng nm cho vic xy dng mi hoc nng cp c sd h tng c.
Cc cng ty c li th cnh tranh bn vng thng c chi ph
vn thp.
193

Warren Buffett

Cho vay di ch u n (Subprim e lending): l thut ng ti

chnh c ph bin bi gii truyn thng trong sut cuc khng

hong tn dng nm 2007 v lin quan n cc nh ch ti
chnh cho nhng ngi khng p ng cc yu cu bo him cho
vay c bn. Nhng ngi i vay di chun thng khng c kh
nng tr tin, v d nh nhng ngi c lch s vay n khng tr,
ph sn hoc ch c tn dng hn ch.
C p h iu ang lu h n h (O utstanding shares): c phiu do

cc nh u t nm gi, khng bao gm C phiu qu, nhng bao

gm c phiu b hn ch chuyn nhng do nhn vin cng ty v
c ng ni b s hu.
S c phn ang lu hnh tng nhanh qua mt s nm m li
nhun ca cng ty khng tng th thng c ngha l cng ty
ang bn e phn mi tng vn u t c bn, nhm lm
p thc t rng l mt doanh nghip tm thng. Warren
lun trnh xa nhng doanh nghip nh vy.
C p h i u qu (Treasury shares): Ti M, thut ng ny l
Treasury Stock, cn ti Anh l Treasury Shares.
C p h i u qu (Treasury stock): c phiu thng c chnh
cng ty pht hnh mua li. c phiu qu khng c quyn biu
quyt cng nh quyn nhn c tc v khng c tnh vo s c
phiu ang lu hnh.
Mt cng ty c c phiu qu cho chng ta bit rng cng ty
c th c li th cnh tranh bn vng.
C p h i u thng (Common stock): Cc chng khon i din
cho quyn s hu trong doanh nghip. Nhng ngi nm gi c
phiu thng c quyn bu c hi ng qun tr, nhn c tc v

194

Bo co ti chinh.,

nhn tt c li nhun t doanh thu sau khi tr tt c n.

Warren tr nn giu c nh mua c phiu thng ca cc
cng ty.
C p h i u lu i (P referred stock): Loi chng khon vn c
c tc ring v khrig c quyn biu quyt.
Cc cng ty c li th cnh tranh bn vng thng c khuynh
hng khng c bt k c phiu u i no.
C ng ty b n h g i th p (U n d ervalu ed com pany): Mt

cng ty c mua bn trn th trng chng khon ti mt mc

gi di gi tr trong di hn. ca doanh nghip.
Benjamin Graham mua cc cng ty b nh gi thp v
kim c hng triu USD. Warren mua cc cng ty c li
th cnh tranh bn vng v to ra hng t USD.
D oan h n g h i p tm th n g (m ed iocre b u sin ess): Mt cng

ty khng c li th cnh tranh bn vng v chu p lc cnh

tranh rt ln.
y l dng cng ty s lm cho bn khnh kit trong
di hn.
D oan h th u (R even ues): S' tin nhn c hoc n hn t

vic bn sn phm hoc cung cp dch v.

Doanh thu l im khi u mi vic, nhng n khng bao
gi c s dng nh cch duy nht nh gi mt doanh
nghip, tr khi bn lm vic Ph Wall v ang c gng bn
mt cng ty khng to c tin ra cng chng.
D n g ti n (Cash flow): Lng tin mt c cng ty to ra

trong mt khong thi gian c th. Dng tin ca mtcng ty

c theo di trn bo co lu chuyn tin t.

195

Warren Buffett

t ai, n h x n g v th i t b (P roperty, P la n t and

Equipm ent): L ti sn ca cng ty mang tnh sng cn i vi

hot ng kinh doanh nhng khng th thanh l d dng. Gi

tr ca t ai, nh xng v thit b thng c khu hao theo
thi hn s dng d kin ca ti sn, v ngay c cc ti sn di
hn nht cng tr nn li thi hoc khng th s dng c na
sau mt thi gian.
u t d i h n (Long-term In vestm en t): L cc khon u
t m cng ty c nh nm gi lu hn mt nm.
EBITDA (E arn in gs b efo re in te r e st, ta x es, d ep recia tio n ,
an d am ortization ): Li nhun trc khi tr tin li, thu, khu

hao v phn b.
Cc cng ty khng to ra tin rt yu ch s EBITDA. Warren
li ngh rng EBITDA tht ng ngn. Bt k khi no bn
nghe cp qun l cp EBITDA th c ngha l h khng c
mt li th cnh tranh bn vng.
G i tr s s c h (book value): L tng ti sn ca cng ty tr i

tng n. Ly gi tr s sch chia cho s lng c phn ph thng

ang lu hnh, bn s c gi tr s sch ca mi c phn.
Gi tr s sch tng ln l mt iu tt; cn ngc li l mt
iu xu.
G i v n h n g b n (C ost o f goo d s sold): Chi ph hng tn kho
bn c trong mt khong thi gian c th, hoc chi ph mua
nguyn vt liu v to thnh phm.
Gi vn hng bn thp so vi li nhun l mt iu tt, ngc
li chi ph ny cao l mt iu xu.
H n g t n k ho (Inventory): Sn phm ca mt cng ty c th

196

Bo co ti chnh.

hoc ang hon thnh v s c bn cho khch hng.

Nu doanh thu gim v hng tn kho tng thi bn nn
ch .
H s n b y (Leverage): Mi quan h gia s n v vn ch
s hu.
S hin din ca h s n by cao qua mt thi gian di
thng c ngha l cng ty khng c li th cnh tranh
bn vng.
H s n tr n vn ch s h u (Debt to S h areh o ld ers
Equity): c tnh bng cch ly tng n trn bng cn i k
ton chia cho tng vn ch s hu. y l mt cch tnh thng
c s dng nh gi sc mnh ca cu trc vn ca doanh
nghip.
H s th a n h to n h in h n h (C urrent ratio): T l ti sn
lu ng so vi n ngn hn.
H s thanh ton hin hnh it c s dng trong qu trnh
tm. kim cng ty c li th cnh tranh bn vng.
K hu hao (D epreciation): Ti sn hu hnh s b hao mn khi
c s dng. Khi , mt khon chi ph khu hao s c tnh
vo ti sn.
K hu hao l y k (A ccum ulated depreciation): Tng t t c
cc khon khu hao hoc gim gi tr c tnh i vi mt
ti sn.
K ton vin thch theo di mi th, k c vic mt ti sn
b gim gi bao nhiu. Bn hy ngh khu hao ly k l mt
thng rc rt ln m bn c th kim tra xem cc ti sn ca
cng ty b gim gi bao nhiu.

197

Warren Buffett

Khon p h i th u th u n (Net Receivables): Bng Cc khon

phi thu (tin cc nh phn phi n cng ty) tr i cc khon
n xu.
L i (L) d o T h an h l t i s n (G ain (or Loss) o n S a le o f

Asset): l li nhun hoc tn tht thu c khi cng ty bn

ti sn.

Li n h u n gi li (R etained earnings): Li nhun thun ly

k ca doanh nghip cha c phn phi di dng c tc.
Mt s tng trng di hn bn vng ca li nhun gi li
l mt trong nhng du hiu ca mt cng ty c li th cnh
tranh bn vng.
Li n h u n gp (Gross profit): Doanh thu t vic bn sn
phm. Doanh thu - Gi vn hng bn = Li nhun gp.
Loi nhng con s khc ra khi li nhun gp l mt iu
nn lm.
Li n h u n th u n (net incom e - n e t earnings): Li nhun
ca cng ty sau khi ly doanh thu tr i t t c chi ph v thu.
Li nhun thun cng cao cng tt. Ch tiu ny cng n nh
bao nhiu th cng ty cng c kh nng c li th cnh tranh
bn vng cao by nhiu.
Li n h u n tr c t h u (Incom e b efo re tax): Sau khi tr i

li vay v cc chi ph khc (ty loi hnh doanh nghip), chng

ta c c li nhun ca cng ty trc khi np thu.
Li n h u n t h o t ng kinh doanh (O perating profit):
Li nhun ca cng ty t hot ng ang tip din. Mc ny
tng ng vi li nhun trc khi tr li tin vay v thu thu
nhp. Ch s ny cn gi l EBIT (Earnings before interest and
198

Bo co ti chinh ..

taxes li nhun trc tin li v thu) hoc thu nhp t hot

ng kinh doanh.
Li t h c n h tran h (C om p etitive ad van tage): Mt li th

hn cc i th cnh tranh cho php cc cng ty to ra nhiu

tin hn.
Mt cng ty c th to ra cng nhiu tin mt bao nhiu th
cc c ng cng vui v by nhiu. Warren ch quan tm n
cc cng ty c li th cnh tranh c th c duy tr trong mt
thi gian di.
Li t h c n h

tran h b n v n g (du rab le co m p etitiv e

a d vantage): Mt li th cnh tranh so vi cc i th cnh tranh

m cng ty c th duy tr trong mt thi gian di.

y l b quyt thnh cng ca Warren v l l do bn c
quyn sch ny.
L i t h th n g m i (G oodw ill): Gi tr ca mt ti sn vt

qu gi tr s sch.
Cng ty c gi tr s sch l 10 USD/cphiu v gi bn l 15
USD/cphiu. 5 USD vt qu gi tr s sch c ghi nhn l
li th thng mi nu cng ty c mt cng ty khc mua li.
M ua c p h i u q u (S to ck b u y b ack - sh a re re p u rch a se):
vic cng ty mua li c phiu t th trng. Vic ny s gip gim
s lng c phiu ang lu hnh.
N (L iab ilities): Cc ngha v ca cng ty vi cc i

tng khc.
N c lit k trn bng cn i k ton ca cng ty. Vic
tn ti mc ny khng phi l mt iu tt. Mt cng ty nn
c gng c n t nht c th.

199

Warren Buffett

N d i h n (Long-term debt): N c k hn thanh ton di

hn mt nm.
Cc cng ty c li th cnh tranh bn vng thng t c hoc
khng c n di hn.
N n g n h n (C urrent lia b ilitie s - S h ort term debt): S n

n hn trong vng mt nm.

P h n b (am ortization): v c bn, ch tiu ny tng t nh
khu hao, nhng n dc p dng cho cc ti sn v hnh, v d
nh li th thng mi v cc bng sng ch.
Khu hao c p dng cho cc ti sn hu hnh, v d nh
mt nh my sn xut. Nhng vi cc bng sng ch th vn
l chng khng thc s b gim gi, do , chi ph cho
bng sng ch c chia u (phn b) qua mt s nm di
dng chi ph.

Phng p h p k to n tr n c s g ia o d ch p h t sin h
(A ccrual m eth od o f accou n tin g): Cng ty ghi nhn thu nhp

khi pht sinh ch khng phi khi thu c. Tng t, cng ty

cng ghi nhn chi ph khi c trch nhim pht sinh ch khng
phi vo lc chi tin ra.

Phng p h p k to n tr n c sd ti n m t (Cash m eth o d o f

a ccou n tin g): Cng ty ghi nhn thu nhp khi tht s nhn c

tin (bao gm tin mt, sc, chuyn khon...) v ghi nhn chi ph
lc tin tht s c chi ra.
im khc bit gia hai phng php k ton ny l thi im
ghi nhn thu nhp v chi ph. Cng ty la chn phng php
thch hp da trn nhiu yu t, bao gm bn cht doanh
nghip, co cu php l v liu cng ty c cp tin dng cho
ngi mua hay khng.
200

Bo co ti chinh.,

Q u yn li c n g th i u s (M inority In terest): ni n
s hu ca mt cng ty thp hn 50% s c phiu ang lu hnh.
Quyn li c ng thiu s' thuc v cc nh u t khc v c
ghi nhn trn bng cn i k ton hp nht ca cng ty s hu
phn nh quyn li ca cc c ng khc khng c quyn
kim sot. Quyn li c ng thiu s cng c ghi nhn trn
bo co kt qu hot ng kinh doanh hp nht di dng phn
li nhun thuc v cc c ng nh.
S d n g n vay m ua l i c n g ty k h c (L evera g ed

Buyout): Giao dch mua li mt cng ty khc s dng khon n

vay ln (tri phiu hoc n) trang tri chi ph. Thng thng
ti sn ca cng ty b mua li s c s dng lm vt th chp
cho khon vay cng vi ti sn ca cng ty i mua i. Mc ch
ca giao dch ny l cho php cc cng ty thc hin nhng thng
v mua li v sp nhp ln m khng cn phi c nhiu v'n.
T i sn (Asset): Vt thuc s hu ca doanh nghip v c d
kin s dng to ra thu nhp trong tng lai.
C nhiu ti sn l mt iu tt. C nhiu ti sn to ra c
nhiu tin cn l mt iu tt han.
Ti sn u ng (C urrent assets): Ti sn. - vt c gi tr - l
tin mt hoc c d kin chuyn thnh tin mt trong vng
mt nm. Cc ti sn ny c tm thy trn bng cn i k
ton v bao gm tin mt, cc khon tng ng tin mt, cc
ti khon phi thu, hng tn kho v ch ph tr trc.
T i sn v hn h (Intangible assets): Cc ti sn nh bng
sng ch v bn quyn tc gi, khng th cm nm v mt vt
l nhng c th to ra li nhun.

201

Warren Buffett

Bn hy ngh cc ti sn ny cc mt hng c quyn c

lut php bo v, mt dng ca li th cnh tranh di hn.
Vn duy nht i vi cc bng sng ch l cui cng th n
cng ht hn, hoc khng cn c bo v. Khi , bt k cng
ty no trn th gii u c th sn xut sn phm v cng
ty s nh mt li th cnh tranh 'm mt thi bng sng ch
mang li. y l l do ti sao t trc n nay Warren
khng mua bn cc cng ty dc phm.
Th tr n g u c gi l n (bull m arket): l th trng ti

chnh ca mt nhm chng khon trong gi ang tng hoc

c trng i s tng. Thut ng thi trng u c gi ln
thng c s dng nht l cho th trng chng khon, nhng
chng ta c th p dng cho bt k hng ha thng mi no, v
d nh tri phiu, tin t, hng ha.
Th tr n g u c gi x u n g (b ear m arket): l iu kin th

trng khi gi chng khon ang gim v s bi quan lan rng

gy ra tm l xu. V cc nh u t d on trc thit hi
trong th trng u c gi xung nn tip tc bn ra c phiu,
lm cho s bi quan pht trin hn. Chng ta khng nn nhm
ln th trng ny vi mt s iu chnh, vn mt xu hng
ngn hn hn hai thng.
T h u n h p tr n m i c p h i u H s E P S (E arn in g
P er -S h a r e): l li nhun thun ca cng ty cho tng c phiu

trong mt khong thi gian. xc nh h s EPS, chng

ta ly li nhun thun ca cng ty chia cho s c phiu ang
lu hnh.
Thu' th u n h p d oan h n g h i p ch m n p (D eferred In com e

202

Bo co ti chinh..

Tax): l mt khon n c ghi nhn trn bng cn i k ton,

l kt qu ca li nhun to ra v c ghi nhn cho mc ch
k ton ch khng phi cho mc ch k khai thu.
T hu th u nh p doanh nghip np (Income Tax Paid):
Bng thu nhp chu thu' nhn vi thu sut thu thu nhp do
anh nghip
Tin m t v cc khon tng ng (Cash and Cash
Equivalents): l cc ti sn c tnh thanh khon cao nht trong
cc ti sn ca mt cng ty. Tng ng tin mt l cc ti
sn d dng c chuyn ha thnh tin mt.
T ri p h iu (bond): Mt loi chng khon i din cho n
di hn.
Cc cng ty c li th cnh tranh bn vng khng c nhiu tri
phiu, v h thng khng c nhiu n. V l mt iu tt.
T su t li n h u n gp (Gross margin): T l tng li nhun
so vi doanh thu.
T l ny cng cao cng tt. Cc cng ty c li th cnh tranh
bn vng thng c t sut li nhun gp cao.
T su t li n h u n tr n tng ti sn (R eturn on Total Ti
sn ROA): ch s th hin tng quan gia mc sinh li ca
mt cng ty so vi ti sn ca n. ROA c tnh bng cch chi
li nhun thun cho tng ti sn, th hin bng con s phn
trm. ROA cng cao cng tt v c ngha l cng ty ang kim
c nhiu tin hn trn lng u t t hn.
T su t li n h u n tr n ngun vn ch s h u (R eturn on
shareh o ld ers equity ROE): Bng Li nhun thun ca mt
cng ty chia cho vn ch sd hu.
203

Warren Buffett

y l mt trong nhng phng php nhn bit cng ty c li

th cnh tranh bn vng hay khng ca Warren. Ch tiu ny
cng cao cng tt.
Vng quay ti sn lu ng (Current A sset cycle): Tin

mt => Hng tn kho

Cc khon phi thu o Tin mt

Vn ch s hu (shareholders equity): Gi tr thun ca

doanh nghip. Tng ti sn - Tng n = Vn ch sd hu.

Xp hng AAA (AAA rating): Th hng cao nht v ti chnh

ca mt cng ty theo nh gi ca Standard & Poors.

Khng mt cng ty no tt hn nh th ny na. Mt cng ty
t c th hng ny ngha l ang trong thi hong kim.

204

L I CM N

C h n g ti mang n Warren Buffett rt nhiu v lng tt,

s ho phng v s thng thi m ng dnh cho chng
ti trong nhiu nm qua. D chng ti c cm n ng mt
triu ln cng s khng .
Chng ti cng rt cm n Scribner, nh xut bn, v
c bit mun cm n cc ch bt Susan Moldow v Roz
Lippel cho chng ti s t do rt ln khi vit quyn
sch ny. Chng ti rt cm n Roz v c y hon thnh
nhng chi tit m ch mt ngi bin tp gii mi c th
thm vo c. Chng ti cng mun cm n Tom Dussel
v thng lng r t tt vi cc i tc nc ngoi gip
xut bn cc quyn sch ca chng ti.
Chng ti xin cm n ch bt ngh hu Eleanor Rawson, ngi c tm nhn trong vic xut bn quyn sch
u tin ca chng ti, quyn Hc thuyt Buffett.
Ti, Mary, xin dnh tng quyn sch ny cho nhng
ngi quan trng nht trong i, l gia nh ti. Trc
tin l cc con, Erica, Nicole, v Sam, nhng ngi cho ti
nhiu tnh yu v hnh phc nht, lm cho ti t ho hn
v cc con mi ngy. Tip n l cc ch ca ti, Dorothy

205

Warren Buffett

Manley, ngi lun bn cnh ti trong nhng lc thng

trm, v Laura Sir Mons, ngi m ti vn lun trng cy,
gip ti tri qua giai on rt quan trng ca cuc sng mt
cch tt nht. V Jim Manley, anh r ca ti, ngi lun
truyn cm hng chng ti t n s hon ho bng
cch lun lun thc hnh...
Ti cng xin cm n Ngi xng ng Joe Campbell,
ngi tt nht m ti bit v yu thng; Jocelyn Skinner,
bn thn nht ca ti, ngi gip th gii ca ti xoay vng;
ngi bn tuyt vi Richard Bangs, ngi thch phiu la
v l ngi bn ch thc; xin cm 1Scott Daggatt v tnh
bn v s t vn c bit ca ng; cm n RitaWatnick v
Michael Stoyla v lun tin tng ti v gip ti trong
mi vic; ngi bn mi thng minh Bob McElwee; Debbie
Levin k diu v tnh bn v cng vic quan trng m c y
lm vi vai tr Ch tch ca Hip hi Truyn thng Mi
trng; Ken Spratford, bn thn lc khn cp ca ti; v
Janos Kalla, v gip ti ng mc v lun bn cnh ti.
Ti cng chn thnh cm n Jay Hill, ng tc gi blog v
c gi thng minh nht m ti tng bit. V c bit cm
n nhc s/nh son nhc v i Ken Hankins, ngi bn
Nim vui, ngi truyn cm hng cho ti mi ngy.
David mong mun cm n Kate v Dexter v tt c tnh
thng yu, cm n Sam v Andy v l nhng ngi anh em
tuyt vi, v Cindy Connolly v Bob Eisenberg v lun
l nhng ngi bn tht c bit. Anh y rt bit n cc
ngh s Terry Rosenberg v Steve Joy v lun tr li cc
cuc hn ung c ph v nh lm phim Alexander Payne
v nhiu cuc tr chuyn thc s tuyt vi. Anh y xin c
206

Bo co ti chinh...

bit cm n Todd Simon v qu nhiu iu, k c vic a

Betiana v Mia vo cuc sng ca chng ti.
David cng xin cm n Wyoming i din ca Gerry
Spence v tnh bn su sc v s ch dn hu ch trong
nhiu nm. Khng ai c c mt ngi bn tt v th v
hn vy.
V cui cng, nhng khng km phn quan trng, c hai
chng ti xin cm n ngi Benjamin Graham qu c, ngi
trng ci cy n t t c chng ta ang c hng
bng mt.

207

 I N T V TC GI

^ l a r y Buffett l mt tc gi c sch thuc hng bn

chy nht th gii v l nh din thuyt v phng php
du t ca Warren Buffett. David Clark l mt chuyn gia
dc cng nhn trn trng quc t v ch Hc thuyt
Buffett (Buffettology) v l nh qun l mt nhm t chc
u t t nhn ti Omaha, Nebraska. H cng nhau
vit bn quyn sch bn chy nht v cc phng php
u t ca Warren Buffett. Cc quyn sch ca h, o
ca Warren Buffett, Hc thuyt Buffett Mi, Bi tp Hc
thuyt Buffett, v Hc thuyt Buffett, c xut bn
vi hn mi by ngn ng trn ton th gii, bao gm c
ting Hoa, ting Nga, ting Do Thi v ting -rp.

208

 TIP TC TM HIU
V HC THUYT BUFFETT

tip tc tm hiu cc phng php u t ca Warren Buffett,

mi bn truy cp trang web ca
Nhm nghin cu v Hc thuyt Buffett ti:
www.buffettologyseminars.com.
Hoc lin h trc tip vi
Mary Buffett hay David Clark qua a ch:
Marybuffettology@gmail.com or
Davidbuffettology@gmail. com