You are on page 1of 2

Kha hc LTH m bo mn Ha Thy Ngc

L thuyt v phn ng ha hc

L THUYT V PHN NG HA HC
TI LIU BI GING
I. TC PHN NG
Cc phn ng ho hc xy ra nhanh chm khc nhau, ta ni phn ng xy ra vi tc khc nhau. C phn
ng xy ra trong hng nghn nm, nh s chuyn ho granit thnh t st.
Tc d phn ng ha hc c o bng s thay i nng ca mt cht tham gia phn ng trong mt n v
thi gian, thng biu th bng smol/l trong mt giy (mol/l.s).
V d phn ng oxi ho SO2 thnh SO3 :
2SO2 + O2
2SO3
Nu nng ban u ca SO2 l 0,03 mol/l, sau 30 giy nng ca n l 0,01 mol/l th tc ca phn ng
ny trong khong thi gian bng :

Mt cch tng qut, tc ca phn ng ho hc c tnh theo cng thc :

trong , v : tc phn ng
C1 : nng ban u ca mt cht tham gia phn ng (mol/l).
C2 : nng ca cht (mol/l) sau t giy (s) xy ra phn ng
C = C1 - C2
Tc ca phn ng ho hc ph thuc vo bn cht ca nhng cht tham gia phn ng v nhng iu kin
tin hnh phn ng, quan trng nht l : nng cc cht tham gia phn ng, nhit , s c mt ca cht xc tc.
Khi tng nng cc cht tham gia phn ng, cc phn t va chm vi nhau nhiu hn trong mt n v thi
gian nn tc ca phn ng tng ln. Tc ca phn ng t l thun vi nng cc cht tham gia phn ng.
V d tc ca phn ng to thnh hiro iotua t hiro v hi iot c tnh nh sau:
v = k [H2] [I2]
Trong v : tc phn ng
[H2] : nng ca hiro, mol/l
[I2] : nng ca iot, mol/l
k : h s t l c trng cho mi phn ng, cn gi l hng s tc .
dng tng qut, vi phn ng :
A+B
AB
v = k [A] [B]
xy ra phn ng, cc phn t phi va chm nhau, tuy khng phi va chm no cng gy ra phn ng.
Khi tng nhit , s va chm c hiu qu (gy ra phn ng tng ln, s ln va chm gia cc phn t trong
mt n vik thi gian tng ln, dn n s tng tc phn ng. Thng thng, khi tng nhit 10 oC th tc
phn ng tng 2 - 3 ln.
phn ng c cht rn tham gia, nh phn ng gia st vi lu hunh, cacbon vi oxi, km vi dung dch axit
sunfuric thid tc phn ng t l thun vi ln ca b mt cc cht tham gia phn ng. Do vy, thc hin
phn ng, cc cht rn thng c nghin nh tng din tch tip xc gia cc cht phn ng.
Tc ca phn ng cng tng ln khi c mt cht xc tc. C th thy r iu ny qua phn ng oxi ho SO 2
thnh SO3. Nu ch un nng hn hp gm SO2 v O2 th phn ng xy ra rt chm. Nu c mt cht xc tc (crom
oxit Cr2O3 hoc mangan ioxit MnO2) th phn ng xy ra nhanh. Nu lm th nghim nh m ta trong hnh v, ta s
trng r anhirit sunfuric i vo bnh cu dng m ( l do SO3 gp hi nc trong bnh cu, to thnh nhng
git nh axit sunfuric). Dng c c lp nh hnh v.

Hocmai.vn Ngi trng chung ca hc tr Vit

Tng i t vn: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -

Kha hc LTH m bo mn Ha Thy Ngc

L thuyt v phn ng ha hc

Khi bt u th nghim, ta t nng mnh crom oxit, sau dng qu bp cao su y khng kh vo, khng
kh s mang theo kh sunfur. Khi hn hp kh i qua cht xc tc un nng th kh sunfur b oxi ca khng kh oxi
ho v anhirit sunfuric c to thnh.
II. CN BNG HA HC
C nhng phn ng xy ra theo hai chiu ngc nhau, v d phn ng phn hu v to thnh nc, phn ng
phn hu v to thnh thu ngn oxit, phn ng phn hu v to thnh anhirit sunfuric v.v...
Ta xt phn ng oxi ho anhiric sunfur to thnh anhirit sunfuric :
2SO2 + O2
2SO3
Nu ta cho anhirit sunfuric i qua cht xc tc c s dng oxi ho anhiric sunfur, v cng ng
nhit oxi ho anhiric sunfur th thy rng, mt phn anhirit sunfuric b phn hue thnh anhiric sunfur v
oxi, ngha l xy ra phn ng :
2SO3
2SO2 + O2
Nh vy, phn ng to thnh SO3 v phn ng phn hu SO3 xy ra cng iu kin. Hai phn ng l
thun nghch ca nhau.
Nhng phn ng ho hc xy ra theo hai chiu ngc nhau cng iu kin gi l phn ng thun nghch.
Phn ng thun nghch biu th bng phng trnh vi nhng mi tn hai chiu ngc nhau :
2SO2 + O2 2SO3
Lc u, khi mi trn SO2 vi O2 th tc phn ng thun ln (phn ng to thnh SO3), cn tc ca phn
ng nghch bng khng. Theo mc xy ra phn ng, cc cht u b tiu th, nng ca chng gim xung nn
tc ca phn ng thun gim. ng thi vi s gim nng ca cc cht tham gia phn ng l s xut hin v
tng nng ca sn phm phn ng. Do vy, phn ng nghch (phn ng phn hu SO 3) bt u xy ra v tc
ca n tng dn. n mt lc cc cht tham gia v to thnh sau phn ng t n mt t l xc nh, c bao nhiu
phn t SO3 c to ra th c by nhiu phn t SO3 b phn hu thnh SO2 v O2 trong cng mt n v thi gian.
Lc tc ca phn ng thun bng tc ca phn ng nghch. Ta ni, phn ng t n trng thi cn bng.
Cn bng ho hc l trng thi ca hn hp cc cht phn ng khi tc ca phn ng thun bng tc
ca phn ng nghch :
vt = vn
(vt : tc phn ng thun, vn : tc ca phn ng nghch)
Cn bng ho hc l cn bng ng, ngha l khi h t ti trng thi cn bng, cc phn ng thun nghch vn
tip tc xy ra, nhng v tc ca chng bng nhau, do khng nhn thy s bin i trong h. Cn bng ho hc
ca mt phn ng s b thay i nu ta thay i cc iu kin tin hnh phn ng nh nhit , p sut v nng
cc cht tham gia phn ng.
Phn ng oxi ho SO2 thnh SO3 t n trng thi cn bng nhit xc nh, nu cho thm oxi th tc
ca phn ng thun s tng, lm tng nng ca SO3 lm gim nng ca SO2 v O2. Nhng s tng nng
SO3 cng ko theo s tng nng ca phn ng thun v nghch. Sau mt thi gian no , tc ca cc phn
ng thun v nghch li bng nhau, cn bng mi c cc lp, nhng nng ca SO3 by gi ln hn so vi trc
khi thm oxi, cn nng ca SO2 th nh hn.
Qu trnh bin i nng cc cht trong hn hp phn ng t trng thi cn bng ny n trng thi cn
bng khc do s thay i iu kin ca mi trng gi l s chuyn dch cn bng ho hc.
Thc nghim cho thy rng, nu phn ng xy ra lm gim th tch ca hn hp cc cht phn ng (lm gim
s phn t kh) th s tng p sut s lm cho cn bng chuyn dch v pha gim s phn t kh, ngha l sang pha
gim p sut; khi gim p sut th cn bng s chuyn dch sang pha tng s phn t kh, ngha l sang pha tng p
sut.
Trong trng hp phn ng xy ra khng c s bin i s phn t kh th p sut khng nh hng n s
chuyn dch cn bng.
Nhit nh hng n s chun dch cn bng ho hc theo quy lut : khi un nng, cn bng ca phn ng
to nhit s chuyn dch v pha to thnh nhng cht ban u, cn cn bng ca phn ng thu nhit s chuyn dch
v pha to thnh sn phm phn ng.
Cc cht xc tc nh hng nh nhau n tc ca phn ng thun v tc ca phn ng nghch, do vy
cht xc tc khng lm chuyn dch cn bng ho hc.
Gio vin: V Khc Ngc
Ngun:
Hocmai.vn

Hocmai.vn Ngi trng chung ca hc tr Vit

Tng i t vn: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -

You might also like