Professional Documents
Culture Documents
org | TYHH
DANH PHP HU C
I. tn gi hiroca cbon no v c c gc hiroca cbon tng ng
I. 1. Tn ca hirocacbon no mch thng.
* Bn hirocacbon u c tn l metan, etan, propan, butan.
* Tn cc cht tip theo gm: Phn nn ch s lng nguyn t cacbon(n) v phn
ui c trng cho hirocacbon no. Tn tng qut ca hirocacbon no mch h ( thng hoc
nhnh) l ankan.
n
Tn
n
Tn
n
Tn
1
Metan
14
Tetraecan
30
Triacontan
2
Etan
15
Pentanecan
31
Hetriacontan
3
Propan
16
Hecxaecan
32
otriacontan
4
Butan
17
Heptaecan
40
Tetracontan
5
Pentan
18
Octaecan
50
Petacontan
6
Hexan
19
Nonaecan
60
Hecxacontan
7
Heptan
20
Icosan
70
Heptacontan
8
Octan
21
Henicosan
80
Octacontan
9
Nonan
22
ocosan
90
Nonacontan
10 ecan
23
Tricosan
100 Hectan
11 Unecan
24
Tetracosan
125 Pentacosahectan
12 oecan
25
Pentacosan
130 Tricontahectan
13 Triecan
26
Hecxacosan
132 otricontahectan
I.2. Tn ca gc hirocacbon no mch thng.
Tn gc ankyl = tn ankan tng ng thay ui an bng tip v ng -yl.
Vd:
CH3-CH2-CH3 CH3-CH2-CH2Propan
propyl
I.3. Tn hirocacbon mch nhnh.
* Chn mch chnh: L mch cacbon di nht. Khi di mch bng nhau th ta chn
mch no c nhiu nhnh hn.
* nh s th t( bng s Arp) nhng nguyn t cacbon mch chnh bt u t pha
no gn nhnh hn v sao cho tng ch s v tr ca nhnh l nh nht.
* Gi tn: Trc ht gi v tr, tn bi v tn ca tng loi mch nhnh theo vn a, b,
c sau gi tn mch chnh c tn cng bng ui an.
Ch : + Tip u ng ch bi: i, tri, tetra khng a vo trnh t ch ci khi gi tn.
+ Khi vit tn th cc ch s ch v t cch nhau bi du phy , v cc ch s ch v
tr cch t ch tn bi nt gch
+ Nu gc c nhnh ph th khi gi tn gc cng tun theo cch gi tn nh trn,
nhng s th t ca cacbon ca gc c nh bt u t nguyn t cacbon lin kt vi mch
chnh.
+ Trong trng hp khng c nhm th, IUPAC vn cho dung tn khng h thng sau
y:
Isobutan
CH3 - CH- CH3
Noptan
CH3
CH3
CH3- C- CH3
CH3
Isopentan CH3- CH- CH2- CH3
CH3
* Tip u ng iso- biu th c 1 nhnh CH3 lin kt vi C th 2 trong mch chnh.
* Tip u ng neo- biu th c 2 nhnh CH3 lin kt vi C th 2 trong mch chnh.
I.4. Tn gc ca hirocacbon no mch nhnh ho tr I.
CH3
CH3 C CH3
Tert Butyl
CH3
CH3 CH2 C - Tert- pentyl
CH3
Ch : Tip u ng sec- v tert- xut pht t ting Anh secondary (bc 2) v tertiary (bc 3)
II. TN CA HIROCA CBON KHNG NO M CH H V GC HIROCA CBON
TNG ng.
I.1. Tn gi ca hirocacbon c mt hay nhiu ni i.
* Xut pht t tn ca hirocacbon no mch h (ankan) tng ng, thay ui
an bng ui en (nu c mt ni i) ien (nu c 2 ni i), atrien (nu c 3
ni i) c km theo ch s v tr ca tng ni i bt u t nguyn t cacbon ca mch
chnh sao cho tng ch s v tr ca v tr l nh nht.
* Mch chnh l mch cacbon di nht c cha nhiu ni i nht v c nh s bt
u t pha no sao cho tng ch s v tr ca lin kt l nh nht.
* Theo quy nh mi ca IUPAC, s ch v tr ca ni i c t trc tip v ng (do
thi quen c th t ch s v tr ca ni i sau tip v ng, nu c mch nhnh th t sau
mch chnh c dng ph bin hn),
CH3-CH2- CH=CH2
But-1-en hoc buten-1 hoc 1-buten
CH2=CH-CH=CH2
CH2=C-CH=CH2
CH3
Lu : Cc tn khng h thng vn c IUPAC s dng:
CH2=CH2 Etilen
CH2=C=CH2 Anlen
* Mch chnh l mch cha nhiu lin kt bi nht. Mch ca cacbon nh s sao cho
tng cc ch s ca cc ni i v ni ba l nh nht. Khi c s la chn th u tin cho ni
I c ch s thp hn.
* Khi gi tn: Tn ca ni i en gi trc tn ca ni ba in , v tr ca lin kt
bi vit ngay sau tn ca chng.
4
C H C C H C H
5
Buten-1-in-3,
Penten-3-in-1
CH 3 C H C H C C H
6
CH
CH
6
C CH
CH C H CH
2
CH
3
CH
Hecxaien-1,3-in-5
C H C C C CH C H
CH
CH
4- etyl-3-propyl hecxaien-1,2-in-5
II.4. Tn ca gc khng no ho tr I
* Mch chnh l mch cacbon khng no c nh s bt u t nguyn t cacbon c
ho tr t do.
* Tn gi c thit lp bng cch thm ui yl v tn ca hirocacbon khng no
tng ng. Do vy c tn tng qut l ankenyl ( mt ni i), ankinyl (c mt ni ba),
ankanienyl (hai ni i), ankaiinyl (c hai ni i),
CH CEtinyl
CH3-CH=CHPropen-1-yl
CH C-CH2Propin-2-yl
CH2=CH-CH=CH- Butaien-1,3-yl
* Cc tn thng thng sau vn c IUPAC s dng:
CH2=CHVinyl (etenyl)
CH2=CH-CH2Anlyl (propen-2-yl)
CH2-CIsoprpenyl (1-metylvinyl)
CH3
III. TN GI CA GC HIROCACBON MCH H A HO TR
III.1. Tn ca gc c hai hoc ba ho tr t do mt nguyn t cacbon c hnh thnh t tn
ca gc ho tr mt tng ng bng cch ni thm ien (gc hai ho tr), iin (gc ba
ho tr) vo ui yl ca gc ho tr mt
CH3 CH=
Etylien
(CH3)2C= Isopropylien
CH2=C=
Vinylien
CH3 C Elyliin
III.2. Tn ca cc gc c hai ho tr phn b hai u mch khng nhnh:
- CH2 CH2 Etylen
- CH2 CH2 CH2 - Trimetylen
- CH2 (CH2)2 CH2- Tetrametylen
- CH2 (CH2)4 CH2- Hexametylen
- CH2 CH=CHPropenylen
- CH = CHVinylen
III.3. Tn ca gc a ho tr cha t nht ba nguyn t cacbon mang ho tr t do c thit
lp bng cch thm triyl, -tetrayl, - iylien . . . vo cui tn hirocacbon tng ng.
-CH2 - CH - CH2 -
Propantriyl - 1,2,3
- CH2 - CH - CH =
Propandiyl - 1,2,3
Xiclopropan
Xiclobutan
Xiclopentan
Xiclohexan
Xiclohexen
Xiclohexadien-1,3
* Nu c nhm th lin kt vi n vng no th s th t cacbon trong vng c nh
bt u t mt cacbon nhm th sao cho tng ch s v tr l nh nht.
* Nu nhm th lin kt vi n vng khng no th s th t ca cacbon ca vng phi
nh bt u t ca cacbon ca lin kt i, chiu nh s phi i qua ni i v sao cho tng
ch s v tr ca nhnh l nh nht.
* S th t ca cacbon ca gc hirocacbon n vng cng nh bt u t cacbon ho
tr t do.
CH3
1
6
1 CH3
CH3
4
3
CH3
4
1,3 -dimtyl xiclohexan
5
3
1,1-dimetyl xiclohexan
CH3
5
2
CH3
2,5-dimetyl xiclohecxadien-1,3
Xiclohecxyl
Xiclopenten-2-yl
C
4
6
8
3
7
2
spiro [3,4] octan
spiro[2,3] hexan
IV.3. Tn ca hirocacbon c chung cu ni c gi bng cch thm tip u ng bixiclo
cng cc ch s ch s lng nguyn t cacbon mi cu theo th t nh dn v tn ca
hirocacbon mch h c cng s lng nguyn t cacbon. Cc ch s c t trong du
ngc vung v cch nhau bi du chm .
Bixiclo[1.1.0] butan
Bixiclo[2.2.1] heptan
Bixiclo[3.2.1]octan
CH 3
CH
H3 C
CH
CH3
H3 C
CH3
p- mentan
- Menten 1
V. Tn gi ca hiroca cbon thm v gc tng ng.
V.1. Tn tng qut ca hirocacbon thm (n vng hoc a vng) l Aren. Mt s tn
thng thng vn c IUPAC chp nhn
Vd:
Benzen
CH3
Toluen
Antraxen
Naphtalen
H 3C
CH3
CH2-CH3
CH3
CH
CH3
Cumen
o-xilen
Stiren
CH2CH3
CH=CH2
CH2CH2CH3
CH3
CH3
CH2CH2CH3
1-etyl-4-propyl benzen
(p-etyl propyl benzen)
CH=CH2
1,4-divinyl benzen
(p-divinyl benzen)
1,2-dimetyl-3-propyl benzen
CH2
CH3
CH3
CH
CH3
Phenyl
Benzyl
m-Cumenyl
o-Tolyl
B i tp v n dng.
Hy gi tn cc cht sau theo danh php IUPAC:
1.
Cht : CH3 - CH2 - CH - CH2 - CH3
c tn l g?
CH - CH3
CH3
A. 3 isopropyl pentan
C. 2 metyl 3 etyl petan
2.
Cht c CTCT:
c tn l:
CH3 CH3
CH3
Cht c CTCT:
c tn l:
c tn l:
5.
Cht c CTCT:
Cht c CTCT:
c tn l:
C2H 5
c tn l:
C2H5
A. 1- metyl- 5- etylxiclohecxan
C. 1- etyl- 3- metylxiclohecxan
VI. Tn gi hp cht c nhm chc.
1). Tn gi ca ancol, anehit v axit.
a). Tn thng thng:
B. 1- metyl- 3- etylxiclohecxan
C. 1- etyl- 5- metylxiclohecxan.
Ancol
Ancol + tn gc ankyl + ( - ic)
ANEHIT Anehit + tn axit (c mch cacbon tng
ng)
AXIT
Gn vi lch s khng c quy lut
V d:
CH3 - CH - OH
CH3
CH3
- COOH
HOOC - COOH
Axit oxalic
Axit malonic
Axit sucxinic
CH3 - CH - CH - COOH
CH3 Cl
Axit 2 - clo - 3 - metylbutanoic
CH3 - CH - CH - CH2 - OH
CH2 = CH - CHO
Propenal
2 - etyl - 3 - metylbutanol - 1
CH3 C2H5
2. Tn gi ca ete n chc no, xeton.
ETE
R O R1
XETON
R CO R 1
V d:
CH3 - O - CH3
Tn R, R1 + ete
Tn R, R1
imetyl ete
CH3 - O - C2H5
CH3 - C - CH3
imetyl xeton
(axeton)
* Ch : Tn cc gc gi theo th t ch ci a, b, c . . .
3. Tn gi ca ete n chc no: RCOOR1
RCOOR1 = tn R1 (ancol) + tn gc RCOO (ca axit i ic at.
CH3COOCH(CH3)2
Isopropyl axetat.
HCOOCH3
Metyl focmiat.
Phng Tho ~ Su tm ^^
HK18 Chuyn H Tnh
Mch chnh
Nhnh
Nhm chc
5,5 imetyl
u
heptan
Thn
2 on
ui
Vng chnh
Nhm th
2 amino 1 metyl
u
benzen
Thn
Vng chnh
Nhm chc ph
2 hiroxi
benzen
1 - cacboxylic
Mch chnh
Mch nhnh
2 metyl butan
- Khi mch chnh cha hai nhnh v tr cn i th s 1 u gn nhnh n gin hn
* V d 5:
Mch chnh
Cc mch nhnh
4 etyl 3 metyl hexan
- Khi mch chnh c nhiu nhnh th cc s c nh theo quy tc s nh nht, ngha l phi nh s sao cho tng ca
chng trong tn gi l nh nht.
* V d 6:
Mch chnh
Cc mch nhnh
5 etyl 2,3 imetyl heptan (tng = 2 + 3 + 5 = 10)
- Nu nh s ngc li, hp cht s c tn l: 3 etyl 5,6 imetyl heptan c tng = 14. Theo th t ch ci th etyl phi
c c trc metyl.
2. Vi hirocacbon khng no
- Mch chnh l mch c nhiu lin kt bi v di nht, s 1 dnh cho C u gn lin kt bi
* V d 7:
Mch chnh
Mch nhnh
3 metyl hexa 1,4 ien
- Khi c c lin kt i v lin kt ba mch chnh th s 1 u gn lin kt i
* V d 8:
Pen 1 en 4 in
3. Vi hp cht mch vng
- Mch chnh l mch vng, s 1 dnh cho C trong mch chnh mang nhnh n gin nht, cc s tip theo c nh theo
quy tc s nh nht.
V d 9
V d 10
V d 11
Mch chnh
Nhm chc
Nhm th
3 clo pentan 1 ol
- Khi hp cht hu c c t hai nhm chc tr ln th s c nhm chc chnh (c hn cp cao nht) v nhm chc ph.
Mc hn cp ca cc nhm chc nh sau: COOH > CHO > >C=O > OH > NH2. S 1 t u gn nhm chc
chnh.
* V d 17:
Nhm chc ph
2,3 ihiroxi butanioic
* V d 18:
Nhm chc ph
Axit 3 oxopentanoic
* V d 19:
Nhm chc chnh
Nhm chc ph
Axit formylbutanioic
* V d 20: