Ch 1

NH LUT BO TON NG LNG

1.1. Kin thc c bn
1. Mt h vt gi l h kn (hay c lp) nu cc vt trong h ch tng tc vi nhau m
khng tng tc vi cc vt ngoi h (gi tt l mi trng ngoi).
V d: H hai vt chuyn ng khng c ma st trn mt phng nhn nm ngang. Trong
cc hin tng n, va chm, h vt c th coi gn ng l h kn trong thi gian ngn xy ra
hin tng.
2. ng lng

ca mt vt khi lng m ang chuyn ng vi vn tc

vect bng tch ca khi lng m vi vn tc

ca vt:

l i lng

=mv .

- ng lng c hng ca vn tc.

- ng lng ca mt h l tng cc vect cc ng lng ca cc vt trong h.
- n v: kg.m/s.
3. nh lut bo ton ng lng: Vect tng ng lng ca mt h kn c bo ton

p p'

hay

p const .

a) i vi h hai vt: p1 p2 const .

b) Nu h khng kn nhng cc ngoi lc c cung phng Oy chng hn th hnh chiu
ca tng ngoi lc xung phng Ox bng khng. Do , hnh chiu ca tng ng lng

trn phng Ox vn bo ton : p1x p2 x const .

4. Lin h gia lc v ng lng: bin thin ng lng ca mt vt trong khong
thi gian no bng xung lng ca tng cc lc tc dng ln vt trong khong thi gian
:

p = F

.t.

1.2. Phn loi bi tp

Dng 1.

P DNG NH LUT BO TON NG CHO H KN

Phng php gii

gii cc bi tp dng ny, thng thng ta lm theo cc bc nh sau:
- Xc nh h vt cn kho st v lp lun thy rng trng hp kho st h vt l h
kn.
- Vit nh lut di dng vect.
- Chiu phng trnh vect ln phng chuyn ng ca vt

-1-

- Tin hnh gii ton suy ra cc i lng cn tm.

Nhng lu khi gii cc bi ton lin quan n nh lut bo ton ng lng:
a) Trng hp cc vect ng lng thnh phn (hay cc vect vn tc thnh phn) cng
phng, th biu thc ca nh lut bo ton ng lng c vit li:
m1v1 + m2v2 = m1 v1' + m2 v '2 .
Trong trng hp ny ta cn quy c chiu dng ca chuyn ng.
- Nu vt chuyn ng theo chiu dng chn th v > 0;
- Nu vt chuyn ng ngc vi chiu dng chn th v < 0.
b) Trng hp cc vect ng lng thnh phn (hay cc vect vn tc thnh phn)

khng cng phng, th ta cn s dng h thc vect: ps = pt v biu din trn hnh v.
Da vo cc tnh cht hnh hc tm yu cu ca bi ton.
Bi tp mu
Mt ngi c khi lng m1 = 50kg ang chy vi vn tc v1 = 3m/s th nhy ln mt toa
gong khi lng m2 = 150kg chy trn ang ray nm ngang song song ngang qua ngi
vi vn tc v2 = 2m/s. Tnh vn tc ca toa gong sau khi ngi nhy ln, nu ban u
toa gong v ngi chuyn ng:
a) Cng chiu
b) Ngc chiu
Gi thit b qua ma st.
Gii
Xt h gm toa xe v ngi. Khi ngi nhy ln toa gong vi vn tc v1. Ngoi lc tc
uu
r

dng ln h l trng lc P v phn lc n hi N , cc lc ny c phng thng ng. V

cc vt trong h chuyn ng theo phng ngang nn cc ngoi lc s cn bng nhau. Nh
vy h toa xe + ngi c coi l h kn.
Chn trc ta Ox, chiu dng theo chiu chuyn ng ca toa.
Gi v l vn tc ca h sau khi ngi nhy nn xe. p dng nh lut bo ton ng
lng ta c :

ur
uu
r
ur
m1 v1 m2 v2 m1 m2 v '

(1)

a) Trng hp 1 : Ban u ngi v toa chuyn ng cng chiu.

Chiu (1) ln trc Ox nm ngang c chiu dng ta c :
m1v1 m2v2 m1 m2 v '
v'

m1v1 m2 v2 50.3 150.2

2, 25m / s
m1 m2
50 150

-2-

v ' 0 : H tip tc chuyn ng theo chiu c vi vn tc 2,25m/s.

b) Trng hp 2 : Ban u ngi v toa chuyn ng ngc chiu nhau.

Chiu (1) ln trc Ox nm ngang c chiu dng ta c :
m1v1 m2 v2 m1 m2 v '
v'

m1v1 m2v2 50.3 150.2

0, 75m / s
m1 m2
50 150

v ' 0 : H tip tc chuyn ng theo chiu c vi vn tc 0,75m/s.

***
Dng 2.

CHUYN NG BNG PHN LC

Phng php gii

- gii cc bi ton v chuyn ng bng phn lc, ch cn p dng nh lut bo ton
ng lng. Cn ch rng, ban u hai phn ca h c cng vn tc, sau chng c
vn tc khc nhau (v hng v ln).
- Chuyn ng ca tn la
Trng hp 1:
Lng nhin liu chy v pht ra tc thi hoc cc phn ca tn la tch ri khi nhau.

mv0 m1v1 m2 v2

Chiu ln phng chuyn ng thc hi n tnh ton.

Nu cn, p dng cng thc c ng v n tc.
Trng hp 2:

Nhin li u chy v pht ra lin tc.

p dng cc cng thc:

m
*a M u

* F mu

* v u ln

M0

Bi tp mu
Mt tn la khi lng tng cng m = 1 tn ang chuyn ng theo phng ngang vi
vn tc v = 200 m/s th ng c hot ng. T trong tn la, mt lng nhin liu khi
lng m1 = 100 kg chy v pht tc thi ra pha sau vi vn tc v1= 700 m/s.

-3-

a) Tnh vn tc ca tn la ngay sau d.

b) Sau phn ui ca tn la c khi lng md = 100 kg tch ra khi tn la, vn chuyn
ng theo hng c vi vn tc gim cn 1/3. Tnh vn tc phn cn li ca tn la.
Gii
Ta coi tn la nh l mt h kn khi chuyn ng v xy ra tng tc. Do ta hon ton
c th p dng nh lut bo ton ng lng.

uu
r

a) Khi nhin liu chy v pht tc thi ra pha sau, vn tc ca tn la ngay sau l v2 . Ta
c:

r
ur
uu
r
mv m1 v1 m2 v2

Chn trc ta Ox c chiu dng trng vi chiu chuyn ng ban u ca tn la (chiu

r

ca vect vn tc v ).
Chiu (1) ln chiu dng chn, suy ra:
v2

mv m1v1
m2

300m / s

Vy ngay sau khi nhin liu chy pht ra pha sau, tn la tip tc chuyn ng theo phng
c vi vn tc 300m/s.
uu
r

uu
r

uu
r

b) Gi vd l vn tc ca ui tn la, vd cng hng vi v2 v c ln:

vd
ur

v2
100m / s
3

Gi v3 l vn tc ca phn tn la cn li . p dng nh lut bo ton ng lng khi phn

ui b tch ra, ta c:

uu
r
uu
r
ur
m2 v2 md vd m3 v3

Vi m3 l khi lng ca phn tn la cn li, v c gi tr :

m3 m m1 md 800kg
uu
r
Chiu (3) ln chiu dng theo chiu ca v2 , ta c:
m2 v2 md vd m3v3

Suy ra:
v3

m2v2 md vd
325m / s
m3

Vn tc phn tn la cn li l 325 m/s.

***

-4-

Dng 3.

P DNG NH LUT BO TON NG LNG CHO HIN TNG

N, VA CHM

Phng php gii

* S n ca n:

(m1)

mv m1v1 m2 v2

v1

(n n thnh 2 mnh)
(H kn : Fngoi Fn i )

(m)

(m2)

v2

Chu y:
Trong h kn, cc v t ca h c th chuyn ng c gia tc nhng khi tm ca h
ng yn ho c chuyn ng thng u.
r

Trong hin tng n, va chm, v v

p c

phng khc nhau chn h trc ta Oxy.

Sau khi vit phng trnh vect ca nh lut v chiu ln h trc ta chn s tin
hnh gii ton suy ra cc i lng cn tm. Trong bc ny nhiu khi c th biu din
phng trnh vect trn hnh v tm c li gii.
Bi tp mu
Mt vin n pho ang bay ngang vi vn tc v0 = 25 m/s cao h = 80 m th n, v lm hai
mnh, mnh 1 c khi lng m1 = 2,5 kg, mnh hai c m2 = 1,5 kg. Mnh m t bay thng ng xung
di v ri chm t vi vn tc v1 = 90m/s. Xc inh ln v hng vn tc ca mnh th hai
ngay sau khi n n. B qua sc cn ca khng kh. Ly g = 10m/s.
Gii

ur

Xt h gm hai mnh. Ngoi lc tc dng ln h l trng lc P , trng lc ny khng

ng k so vi lc tng tc gia hai mnh. Do h c coi l h kn.
ur uu
r

Gi v1 , v2 ln lt l vn tc ca mnh 1 v mnh 2 ngay sau khi v.

p dng nh lut bo ton ng lng cho h, ta c:
uu
r

ur

ur

uu
r

m1 m2 v0 m1 v1 m2 v2

uu
r

Theo bi: v1 c chiu thng ng hng xung, v0 hng theo phng ngang. Do
ta c th biu din phng trnh vect (1) nh trn hnh v.
Theo :

-5-

m2 v2 m1 m2 v0

m12v12

mv

uu
r
m2 v2

1 1
V tan m m v
1 2 0

tnh vn tc ca mnh 1 ngay sau khi n ta p dng cng

thc:

uu
r

m1 m2 v0

v1' 2 v12 2 gh
v1 v1' 2 2 gh 90 2 2.10.80 80, 62m / s

T (2) ta tnh c:
v2

m1 m2 v0
m2

m12 v12

150m/s.

ur
m1 v1

T (3), ta c:
tan 2, 015 640 .

Nh vy ngay sau khi vin n b v, mnh th 2 bay theo phng xin ln trn hp vi
phng ngang mt gc 640.
***
Dng 4:

TNH XUNG LNG CUA LC

Phng php gii

Bi ton tnh xung lng ca vt chnh l i tm bin thin ng lng v xung ca
lc tc dng ln vt. gii cc bi ton dng ny cn xc nh v v chnh xc vect
ng lng ca vt lc trc v lc sau.

ur

Ch rng, ta ch tm c lc trung bnh v trong khong thi gian t rt nh lc F

vn c th thay i.
Bi t p mu

Bi 1: Mt vin n khi lng 10 g ang bay vi vn tc 600 m/s th gp mt bc

tng. n xuyn qua tng trong thi gian

1
s . Sau khi xuyn qua tng, vn tc ca
1000

n cn 200 m/s. Tnh lc cn ca tng tc dng ln n.

Hng dn:

-6-

Ta c: P m v1 v2 F t F

m v1 v2
400 N
t

Bi 2: Mt qu bng khi lng m = 200 g, ang bay vi vn tc v = 20 m/s th p vo

bc tng thng ng theo phng nghing mt gc so vi mt tng. Bit rng vn tc
ca qu bng ngay sau khi bt tr li l v = 20 m/s v cng nghing vi tng mt gc .
Tm bin thin ng lng ca qu bng v lc trung bnh
bng tc dng ln tng nu thi gian va chm l t 0,5s .
trng hp:

do

Xt

a) 30

b) 900
Hng dn:

v'

bin thin ng lng ca qu bng l:

r ur
ur r
ur uu
p p' p m v, v

v 'v

Trong :
r ur r ur

v v ' 20m / s

Ta biu din cc vector v, v , , v v , nh hnh v. Ta thy rng,

r ur

v v ' v v u hp vi tng mt gc nn vect v v ' s vng gc vi mt tng v

r ur'
v
hng t trong ra ngoi, c ln: v 2v sin
p 2m sin

(1)

ur
ur
p dng cng thc p F t ta tm c lc F do tng tc dng ln qu bng cng
ur

P 2mv sin

2
t
t
uur
Theo nh lut III Newton, lc trung bnh Ftb do bng tc dng ln tng s c phng

hng vi p v c ln: F

vung gc vi mt tng v hng vo pha tng, c ln:

2mv sin
Ftb F

a) Trng hp 300 : Thay s vo cc cng thc (1), (2), (3) ta tm c:

p 4kgm / s , Ftb 8 N

b) Trng hp 900 : p 8kgm / s , Ftb 16 N

***

-7-

1.3. Bi t p t gii
PHN I: TRC NGHIM KHCH QUAN
Cu 1: Mt vt c khi lng 0,5 kg trt khng ma st trn mt mt phng ngang vi vn
tc 5 m/s n va chm vo mt bc tng thng ng theo phng vung gc vi tng.
Sau va chm vt i ngc tr li theo phng c vi vn tc 2 m/s. Thi gian tng tc l
ur

0,2 s. Lc F do tng tc dng vo v t c ln l bao nhiu?

A. 1750N
B.17,5N
C.175N
D.1,75N
Cu 2: Bn mt hn bi thp vi vn tc v vo mt hn bi thy tinh nm yn. Sau khi va
chm hai hn bi cng chuyn ng v pha trc, nhng bi thy tinh c vn tc gp 3 ln
vn tc ca bi thp, khi lng bi thp gp 3 ln khi lng bi thy tinh. Vn tc ca mi bi
sau va chm l:
'
A. v1

v
3v
'
; v2
2
2

C. v1/ 2v ; v2/

'
B. v1

3v
2

3v
v
'
; v2
2
2

D. v1/

3v
; v2/ 2v
2

Cu 3: kh cu M c mt thang dy mang mt ngi khi lng m . Kh cu v ngi ang

ng yn trn khng th ngi leo ln thang vi vn tc v0 i vi thang. Vn tc i vi t
ca kh cu l bao nhiu?
Mv0

A. M m

mv0

B. M m

C.

mv0
M

D.

M m v0
M 2m

Cu 4: Mt hn c nm xin mt gc 30 0 so vi phng ngang vi ng lng ban

ur

u c ln bng 2 kg.m/s t mt t. bin thin ng lng P khi hn ri ti mt

t c gi tr l:
A. 3 kg.m/s

B. 4 kg.m/s

C. 1 kg.m/s

D. 2 kg.m/s

Cu 5: Mt prtn c khi lng m p = 1,67.10 -27 kg chuyn ng vi vn tc v p =

1.10 7 m/s ti va chm vo ht nhn Heli (thng gi l ht ) ang nm yn. Sau va
cham, prtn git li vi vn tc v p = 6.10 6 m/s cn ht bay v pha trc vi vn
tc v = 4.10 6 m/s. Khi lng ca ht l:
A. 6,68.10-27 kg

B. 66,8.10-27kg

C. 48,3.10-27 kg

D. 4,83.10-27kg

Cu 6: Mt khu i bc khi lng 6000 kg bn i theo phng ngang mt n khi

lng 37,5 kg. Khi n n, khu sng git li v pha sau vi vn tc v 1 = 2,5 m/s.
Khi u n c vn tc bng bao nhiu?

-8-

A. 358m/s

B. 400m/s

C.350m/s

D. 385m/s

Mt xe ch ct khi lng M ang chuyn ng vi vn tc V . Mt vin n khi lng

m bay n vi vn tc v v cm vo trong ct. (Dng thng tin ny tr li cc cu hi 7,

8, 9).
Cu 7:Sau khi vin n cm vo, xe ct chuyn ng vi vn tc u c ln v hng l:
A. u < v v cng chiu ban u.
B. u < v v ngc chiu ban u.
C. u = 0, xe ct dng li.
D. Xy ra mt trong 3 kh nng trn ty thuc vo thi gian n gm vo.
Cu 8: Vi gi tr no ca v th xe ct dng li?
A.

MV
cos
m

B.

MV

MV
m.cos

C. M v cos

MV

D. M m cos

Cu 9: Trong thi gian n cm vo trong ct, p lc ca xe ct ln mt ng s:

A. Tng ln

B. Gim xung

C. Khng i

D. Ty thuc vo thi gian

gm c th xy ra mt trong 3 kh nng trn.

Cu 10: Mt tn la v tr khi bt u ri b phng trong giy u tin pht ra mt lng
kh t 1300 kg vi vn tc v = 2500 m/s. Khi lng ban u ca tn la bng 3.10 5 kg.
Lc tng hp tc dng ln tn la c:
A. Phng thng ng i ln, ln bng 3,23.104N.
B. Phng thng ng i ln, ln bng 32,3.104N.
C. Phng thng ng i xung, ln bng 32,3.104N
D. Phng thng ng i xung, ln bng 3,23.104N.
PHN II: T LUN
Bi 1 : Mt con ch khi lng m ngi u mt tm vn khi lng M v chiu di M nm
ni yn trn mt h. Con ch nhy ln to vi phng ngang mt gc . Hy xc nh vn
tc ban u ca con ch sao cho khi ri xung con ch ri ng vo u kia ca tm vn?
B qua lc cn ca nc.
p s :

gL
m
1 sin 2

Bi 2 : Mt tn la gm v c khi lng m0 = 4 tn v kh c khi lng m = 2 tn. Tn la

ang bay vi vn tc v0 = 100 m/s th pht ra pha sau tc thi khi lng kh ni trn. Tnh
vn tc ca tn la sau khi kh pht ra vi gi thit vn tc kh l:

-9-

a) v1 = 400m / s i vi t.
b) v1 = 400m / s i vi tn la trc khi pht kh.
c) v1 = 400m / s i vi tn la sau khi pht kh
p s:

a/ 350m/s
b/300m/s
c/233,33m/s

Bi 3 : Mt vin n pho ang bay ngang vi vn tc v = 300m/s th n, v thnh hai

mnh c khi lng m1 = 5kg, m2 = 15kg. Mnh nh bay ln theo phng thng ng vi
vn tc v1 = 400 3 m/s. Hi mnh to bay theo phng no vi vn tc bao nhiu? B qua
sc cn ca khng kh.
p s: v2 462m / s . Hp vi phng ngang gc 300 .
Bi 4 : Mt kh cu c khi lng M =150 kg, treo mt thang dy khi lng khng ng
k, trn thang c mt ngi khi lng m = 50 kg. Kh cu ang nm yn, ngi leo
thang ln trn vi vn tc v0 = 2 m/s i vi thang. Tnh vn tc ca kh cu v ngi i vi
t. B qua sc cn ca khng kh.
p s: v = - 0,5 m/s. Khi ngi leo ln th kh cu tt xung.
Bi 5 : Mt chic thuyn di L = 4m, khi lng M = 150kg v mt ngi khi lng 50kg
trn thuyn. Ban u thuyn v ngi u ng yn trn nc yn lng. Ngi i vi vn
tc u t u ny n u kia ca thuyn. B qua sc cn ca khng kh. Xc nh chiu v
dch chuyn ca thuyn.
p s : Thuyn i ngc li vi vn tc 1 m/s.
Bi 6 : T mt tu chin c khi lng M = 400 tn ang chuyn ng theo phng ngang
vi vn tc V = 2 m/s ngi ta bn mt pht i bc v pha sau nghing mt gc 30 0 vi
phng ngang, vin n c khi lng m = 50 kg v bay vi vn tc v = 400 m/s i vi tu.
Tnh vn tc ca tu sau khi bn. (B qua sc cn ca nc v khng kh).
p s : V ' 2, 025m / s
Bi 7 : Mt tn la khi lng 12 tn c phng thng ng nh lng kh pht ra pha
sau vi vn tc v = 1 km/s trong thi gian tng i di. Tnh khi lng kh m tn la
pht ra trong 1s cho tn la :
a) Bay ln rt chm
b) Bay ln vi gia tc a = 10 m/s2. ( Ly g = 10 m/s2)
p s: a) 120 kg
b) 240 kg

- 10 -

1.1.

CHU II
NH LUT BO TON C NNG
2.1. Kin thc c bn

1. Cng. Cng sut

a) Nu lc khng i

c im t chuyn di m t ons theo hng hp vi

hng ca lc gc , th cng ca lc

c tnh theo cng thc:

A = Fscos

(J)

Nu < 900, A > 0 : cng pht ng.

Nu > 900, A < 0 : cng cn.
Cng sut o bng cng sinh ra trong m t n v thi gian: P

A
t

(W).

P F .v

Biu thc khc ca cng sut:

b) Cng ca trong lc : A = mgh, vi h = h1 h2 (h1, h2 l cao ca im t trng

lc lc u v lc cui) (hnh 2.1).
Cng ca lc n hi :

k 2
x1 x22
2

, vi k l h s n hi ; x1, x2 l bin dng lc

u v lc cui (hnh 2.2).

A
h

l0

(1)

x
2

Hinh 2.2

Hinh 2.1

2. ng nng
a) inh nghia:
W

1
mv 2
2

(J)

Chu

W c gi tr ln hn ho c bng 0.
W ph thu c h quy chiu.
- 11 -

(2)

b) inh li n
g nng:
1
1
mv22 mv12 A
2
2

(A : tng cc cng ca cc lc tc dung vo v t)

3. Th nng : L nng lng ca m t h c c do tng tc gia cc phn ca

h thng qua lc th.
a) Th nng trong trng

b) Th nng n hi

Wt = mgh
(Gc th nng m t t)

Wh

(Gc th nng ng vi trng thi l xo

khng bin dng)

l0

P mg

1 2
kx
2

x1
Hinh 2.4

Hinh 2.3

Chu
Cng ca trng lc bng gim th nng trng trng.
Cng ca lc n hi bng gim th nng n hi.
Gi tr th nng ca m t h vi cc gc th nng khc nhau s chnh l ch nhau
m t hng s.
4. C nng
- nh nghia :
W = W + Wt
- nh lu t bo ton c nng :
H kn, khng ma st :
W2 = W1 W2 + Wt2 = W1 + Wt1 W = 0
5. S va chm ca cc v t
- nh lu t v va chm :
Nu ngoi lc tri t tiu nhau ho c rt nh so vi n i lc tng tc, h v t va chm
bo ton ng lng.
c bi t, va chm n hi cn c sbo ton ng nng.
- 12 -

- M t s trng hp va chm :
a) Va chm n hi xuyn tm
v1 '

m1 m2 v1 2m2v2
m1 m2

; v2 '

m2 m1 v2 2m1v1
m1 m2

b) Va chm n hi ca qu cu vi m t phng c nh (m2 , v2 = 0)

Va chm xuyn tm :
v1 = - v1
Va chm xin :
vt = vt
vn = - vn
vt , vt

: cc thnh phn tip tuyn.

vn , vn

: cc thnh phn php tuyn.

c) Va chm khng n hi xuyn tm (v1 = v2 = v)

v

m1v1 m2 v2
m1 m2

2.2. Phn loi bi tp

Dng 1.

CNG V CNG SUT

Phng php gii

- i vi cc bi ton tnh cng ca lc, trc ht cn xc nh chnh xc nhng lc sinh
cng. Sau p dng cng thc tnh cng A = Fs.cos , ri cn c vo d kin u bi
tnh cc i lng F, s v gc hp bi lc

v ng i.

- tnh cng sut, ch cn p dng cng thc P

A
. Hoc P Fv .
t

Bi tp mu
Hai vt A v B c khi lng m1 = m2 = 4 kg, ni vi nhau bng mt si dy ( khi lng
khng ng k) vt qua rng rc. Vt A trn mt phng nghing gc so vi phng
ngang ( hnh v). Tnh cng ca trng lc ca h khi vt A di chuyn trn mt phng nghing
c mt on l = 1 m. B qua ma st. Ly g = 10 m/s2.
Hng dn:
Chn h ta Oxy nh hnh v.
V: P1x P2 nn vt B chuyn ng i xung,
A chuyn ng i ln. Khi vt A i dc qung

- 13 -

P1

T
O
P2 y
y

P2 x

a
F
ms

P2

vt
x

ng l = 1 m th vt B cng i xung c mt
on h = l = 1 m.

uu
r

Cng ca trng lc P2 bng: A2 P2 .h m2 gl 40 J

ur

Gi h1 , h2 l cao ca A lc u v lc sau, cng ca trng lc P1 l:

A1 P1 h1 h2 m1 g h1 h2 .

h2 h1 l sin . Do :

V vt A i ln nn ta c:

A1 m1 gl sin 20 J

Vy cng ca trng lc ca h l : A A1 A2 40 20 20 J .
***
Dng 2.

NH L NG NNG

Phng php gii

Khi gii cc bi tp p dng nh l ng nng thng thng ta tin hnh theo cc bc sau :
- Xc nh cc ngoi lc tc dng ln vt
- Xc nh vn tc u v cui don ng dch chuyn ca vt
- Vit biu thc ng nng cho vt thi im u v thi im cui
- p dng nh l ng nng tm cc i lng theo yu cu ca bi.
Vi cc bi ton dng ny, cn ch rng :
- Chuyn ng ca vt khng nht thit phi l chuyn ng thng bin i u.
Do nu bi ton ch cho bit chuyn ng l bin i th nn p dng nh l ng
nng gii. Nu bi cho chuyn ng l chuyn ng bin i u th cn c th
vn dng phng trnh ca chuyn ng bin i v cc cng thc gii.
- Cng cn lun c gi tr m.
Bi tp mu
Mt vt c khi lng m = 2 kg trt qua A vi vn tc 2 m/s xung dc nghing AB di
1
2 m, cao 1 m. Bit h s ma st gia vt v mt phng nghing l =
, ly g = 10
3

m/s .
a) Xc nh cng ca trng lc, cng ca lc ma st thc hin khi vt chuyn di t nh
dc n chn dc.
b) Xc nh vn tc ca vt ti chn dc B.

- 14 -

c) Ti chn dc B vt tip tc chuyn ng trn mt phng nm ngang BC di 2 m th

dng li. Xc nh h s ma st trn on ng BC ny.
Hng dn:
a) Xc nh AP ; Ams trn AB.

b) Tm vB ?

Ta c:

Theo nh l ng nng:
Ap mgh 2.10.1 20 J

1
m v 2B v A2 AF Ams 0
2

Ams mgs.cos

Trong sin

vB vA 2ms 1

h
3
0,5 cos
s
2

c) Xt trn on ng BC:
Theo ta c vC 0

Thay vo ta c:
Ams

Theo nh l ng nng:

1
3
.2.10.
20 J .
2
3

Ams

1
1
m vC2 vB2 mvB2
2
2

-mgsBC = -

1
m v 2B
2

vB2
0,1 .

2 gsBC
'

***
Dng 3.

P DNG NH LUT BO TON C NNG

Phng php gii

Khi p dng nh lut bo ton c nng cn :
- Xc nh c biu thc c th ca ng nng v th nng ti hai v tr ca vt. Thng
thng ta chn hai v tr c ng nng hoc th nng bng khng hoc ti v tr m vic tnh
ton c nng l n gin.
- Chn mc th nng sao cho vic tnh th nng ca vt l d nht.
- nh lut bo ton c nng ch c p dng i vi trng lc hoc lc n hi ( lc
th).
Bi tp mu
Bi 1: T cao 10 m so vi mt t, mt vt c nm ln cao theo phng
thng ng vi vn tc u 5 m/s. B qua sc cn ca khng kh v ly g =
10 m/s 2 .

- 15 -

a. Tnh cao cc i m vt t c so vi mt t.
b. Tnh vn tc ca vt ti thi im vt c ng nng bng th nng.
c. Tm c nng ton phn ca vt, bit khi lng ca vt l m = 200 g.
Hng dn:
Chn gc th nng ti mt t
a) Tm hmax
1
2

2
WA = mvA mghA

C nng ti v tr nm A:

Gi B l v tr cao nht m vt t c : vB 0
C nng ca vt ti B :

WB WtB mghmax

Theo nh lut bo ton c nng :

WB WA mghmax

hmax

1 2
v A mghA
2

v A2
hA 1, 25 10 11, 25m
2g

b) Tnh vn tc ca vt ti thi im vt c ng nng bng th nng

WC = WtC => WC = WC + WtC = 2WC
Theo nh lut bo ton c nng:
1
WC WB 2. mvC2 mghmax vC ghmax 7,5 2m / s
2

c) Tm c nng ton phn ca vt, bit khi lng ca vt l m = 200 g

W WB mghmax 0, 2.10.11, 25 22,5 J

Bi 2: Qu cu nh khi lng 500 g treo u mt si dy di 1 m, u trn ca dy c

nh. Ko qu cu ra khi v tr cn bng sao cho dy hp vi phng thng ng gc 450 ri
th t do. Tm:
a. Vn tc ca con lc khi n i qua v tr cn bng.
b. Tnh lc cng ca dy ti v tr cn bng.
Hng dn :
- Vt chu tc dng cc lc:
ur

+ Trng lc P .

ur

+ Lc cng dy T .
- Vt chuyn ng trong trng lc th, ta c th p
dng nh lut bo ton c nng gii bi ton ny.
Ngoi ra ta cng c th gii bi 2 bng nh l ng nng.

- 16 -

a) Chn gc th nng ti v tr cn bng (v tr thp nht ca vt).

Vit biu thc nh lut bo ton c nng cho v tr gc 450 v v tr cn bng.
WA WB WtA 0 0 WdB mghA

1 2
mvB
2

Vi :

hA l 1 cos 450 l 1 cos450

2
2 gl 1 cos450 2.10.1 1
20 10 2 2, 42m / s
2

b) Khi cn tnh n lc cng dy T, ta phi p dng li nh lut II Niu tn cho vt ti v tr

cn tnh.
- Ch rng vt chuyn ng trn u vi gia tc hng tm, hp lc ca trng lc v lc
cng chnh l lc hng tm.
- Vit biu thc nh lut II Niu tn cho vt ti v tr cn bng B:
ur ur
uur
P T maB

- Chiu phng trnh ln trc hng tm BO:

P T maht m
T maht m

vB2
l

vB2
2, 422
0,5.10 0,5.
7,93 N
l
1

***
Dng 4:

BI TON VA CHM

Phng php gii

Bi ton v va chm gia hai vt thng c xt trong cc trng hp sau :
- Va chm mm : Trong trng hp va chm gia hai vt l mm th hon ton c th p
dng nh lut bo ton ng lng, nhng cn ch rng sau va chm hai vt c cng vn
tc. nh lut bo ton c nng khng ng vi trng hp ny
- Va chm n hi : Trng hp cc vt va chm n hi th nh lut bo ton ng
lng v nh lut bo ton c nng vn nghim ng. Do c th p dng c hai nh
lut ny.
Bi t p mu

- 17 -

Hai hn bi A v B, c khi lng m1 = 150 g v m2 = 300 g c treo bng hai si dy

(khi lng khng ng k) c cng chiu di l = 1m vo mt im O. Ko lch hn bi A
cho dy treo nm ngang (hnh v) ri th nh ra, n n va chm vo hn bi B. Sau va chm,
hai hn bi ny chuyn ng nh th no ? Ln n cao bao nhiu so vi v tr cn bng ?
Tnh phn ng nng bin thnh nhit khi va cham. Xt hai trng hp :
a) Hai hn bi l ch, va chm l va chm mm
b)Hai hn bi l thp, va chm l va chm n hi trc din
Trong mi trng hp kin tra li bng nh lut bo ton nng lng.
Hng dn :
Chn mc tnh th nng ti v tr cn bng ca hn bi B

m1

trc va chm.
p dng nh lut bo ton c nng cho h gm ( hn bi A v

tri t).
m1v12
0 m1 gl
0
2

1
m2

v1 2 gl

a) Hai hn bi l ch, va chm l va chm mm :

Khi hai hn bi va chm mm, c nng ca chng khng c bo ton v mt phn ng
nng bin thnh nhit.
Ngay sau khi va chm c hai hn bi chuyn ng cng vn tc u. p dng nh lut bo ton
ng lng ta c :
m1v m1 m2 u u

m1v
v

m1 m2 3

ng nng ca h hai hn bi sau va chm l :

W =

m1u 2 m2u 2 3m1u 2 3m2 m1 gl

2
2
2
4
3

Sau va chm hai hn bi dnh vo nhau v tip ni chuyn ng trn ca hn bi A. Khi h

gm hai hn bi ln n cao ti a h th ton b ng nng W s chuyn thnh th nng
Wt = m1 m2 gh 3m1 gh
p dng nh lut bo ton c nng :
Wt = W

m1 gl
l
3m1 gh h 11cm
3
9

Phn ng nng ca hn bi A bin thnh nhit l :

- 18 -

Q = W - W = m1 gl

m1 gl 2m1 gl

1J
3
3

Kim tra li nh lut bo ton nng lng :

Ban u nng lng ca h hai hn bi l th nng m1 gl ca hn bi A cao l. Sau va
chm, h c th nng

m1 gl
, c nng khng c bo ton m mt phn ng nng ca bi A
3

chuyn thnh nhit, trong qu trnh va chm mm. Nhng nng lng c bo ton :
m1 gl +

m1 gl
=Q
3

b) Va chm n hi trc din :

Gi v1 ; v2 ln lt l vn tc ca honf bi A v B ngay sau khi va chm. p dng nh lut bo
ton ng lng v nh lut bo ton c nng cho h gm hai hn bi A v B ta c :
m1v m1v1 m2 v2 v v1 2v2

m1v 2 m1v12 m2 v22

v 2 v12 2v22
2
2
2

T (7) v (8), ta suy ra :

v
2v
v1 ; v2
3
3

Nh vy : Bi A chuyn ng ngc chiu vi chuyn ng ban u. Hn bi B chuyn ng

tip v pha trc. Ngay sau khi va chm, ng nng ca hn bi A v B ln lt l :
m1v12 m1v 2 m1 gl

W1 =
2
18
9

W2 =

m2v22 4m1v 2 8m1 gl

2
9
9

10
11

Gi h1 ; h2 ln lt l cao cc i m bi A, bi B ln c sau va chm. p dng nh lut

bo ton c nng , ta c :
m1 gl
l
h1 11cm
9
9

12

8m2 gl
8l
h2 44cm
9
9

13

W1 =Wt1 m1 gh1
W2=Wt2 m2 gh2

Kim tra li nh lut bo ton nng lng :

Nng lng lc sau ca h :

- 19 -

Wt1= Wt2 =

m1 gl 8m1 gl

m1 gl nng lng ban u.

9
9

***
2.3. Bi tp t gii
PHN I: TRC NGHIM KHCH QUAN
Cu 1: Ba my c khi lng 500 kg ri t cao 2 m v ng vo cc, lm cc ngp
thm vo t 0,1 m. Lc ng cc trung bnh l 80000 N. Hiu sut ca my l bao nhiu?
A. 60 %

B. 70 %

C. 80 %

D. 50 %

Cu 2: Mt t c cng sut ca ng c l 100 kW. ang chy trn ng vi vn tc 36

km/h. Lc ko ca ng c lc l:
A. 1000 N

B. 10000 N

C. 2778 N

D. 360 N

Cu 3: Mt hn bi c khi lng m1 ang chuyn ng vi vn tc v n va chm tuyt i

n hi vi bi m2 ang nm yn. Sau va chm, c hai u c cng vn tc c ln v/2. T
s khi lng

m1
l:
m2

A. 2

B. 1

C. 0,5

D. 1/3

Cu 4: Mt gu nc khi lng 10 kg c ko u ln cao 5 m trong khong thi gian 1

pht 40 giy.Ly g = 10 m/s2 . Cng sut trung bnh ca lc ko l:
A. 5 W

B. 4 W

C. 6 W

D. 7 W

Cu 5: Ngi ta nm mt hn bi theo phng ngang vi vn tc u 15 m/s v n ri xung

t sau 4 s. B qua sc cn ca khng kh. Ly g = 10 m/s2. Hn bi c nm t cao no?
Tm bay xa ca n l bao nhiu?
A. 80 m v 80 m

B. 80 m v 60 m

C. 60 m v 80 m

D. 60 m v 60 m

Cu 6 : Mt vt trt khng vn tc u t nh dc di 10 m, gc nghing gia mt dc v

mt ngang l 300. B qua ma st. Ly g = 10 m/s2. Vn tc ca vt chn dc l :
A. 10 2m / s

B.10m/s

C. 5 2m / s

D. 5m / s

Cu 7 : Khong cch t sao ha ti mt tri gp 5 ln khong cch t tri t ti mt tri.

Mt nm trn sao ha gp my ln mt nm trn tri t ?
A. 1,5

B. 1,8

C. 2,25

D. 3,2

Cu 8 : Tc dng mt lc F khng i, lm vt dch chuyn t trng thi ngh c di s

v vn tc v. Nu tng lc tc dng ln n ln th vi cng di s. Vn tc ca vt tng
thm bao nhiu ?
A. n ln

B. n2 ln

C. n ln

- 20 -

D. 2n ln

Cu 9 : Mt con lc n c di 1 m. Ko cho n hp vi phng thng ng m t gc 450

ri th nh. ln v n tc ca con lc khi n i qua v tr dy treo hp vi n mt gc 300
l :
A. 17,32 m/s

B. 2,42 m/s

C. 3,17 m/s

D. 1,78 m/s

Cu 10: Chn cu ng:

Vin bi A ang chuyn ng u vi vn tc v th va chm vo vin bi B cng khi lng
vi vin bi A. B qua s mt mt nng lng trong qua trnh va chm. Sau va chm:
v
.
2
B. Hai vin bi cng chuyn ng vi vn tc v .
C. Vin bi A bt ngc l vi vn tc v .

A. Hai vin bi cng chuyn ng vi vn tc

D . Vin bi A ng yn, vin bi B chuyn ng vi vn tc v .

Cu 11: Mt ng c c cng sut khng i, cng ca ng c thc hin
theo thi gian l th no sau y?
A.

B.
A
A

O
O

C.

D.
A

A
O

PHN II. T LUN

Bi 1: Mt ng thy tinh khi lng M trong c ng vi git te c y bng mt ci nt
khi lng m. ng thy tinh c gn u mt thanh cng di L (trng lng khng ng
k). Khi h nng ng thy tinh te bc hi, nt b bt ra di p sut ca hi te. Hi vn

- 21 -

tc b nht ca nt phi bng bao nhiu ng thy tinh c th quay c c vng quanh
im treo .
p s:

5MgL
m

Bi 2 : Mt t khi lng 2 tn ang chuyn ng vi vn tc 36 km/h th tt my v

xung dc, i ht dc trong thi gian 10 s. Gc nghing ca dc l 200 , h s ma st gia
dc v xe l 0,01.
Dng cc nh lut bo ton, tnh:
a) Gia tc ca xe trn dc v suy ra chiu di dc.
b) Vn tc ca xe chn dc.
a/ 3,33 (m/s2)

p s:

b/ 43,3 (m/s)
Bi 3 : Mt vt khi lng m trt khng ma st t nh
mt mt cu xung di. Hi t khng cch h no vt bt
u ri khi mt cu. Cho bn knh mt cu R = 90 cm.
p s : h 30cm
Bi 4 : Mt qu cu khi lng 2 kg, chuyn ng vi vn tc 3 m/s, va chm
xuyn tm vi mt qu cu th hai khi lng 3 kg ang chuyn ng cng chiu
vi qu cu th nht vi vn tc 1 m/s. Tm vn tc ca cc qu cu sau va chm
nu:
a) Va chm l hon ton n hi.
b) Va chm khng n hi( va chm mm).
p s :

'
'
a) v1 0, 6m / s ; v2 2, 6m / s
'
'
b) v1 v2 1,8m / s

Bi 5 : Cho h nh hnh v, m1 = m2 = 200 g, k = 0,5 N/cm. B qua

m2

gin ca dy, ma st, khi lng dy v rng rc ; g = 10 m/s2.

a) Tm d gin ca l xo v tr cn bng.
b) T v tr cn bng, ko m1 xung theo phng thng ng ri

bung tay. Tnh vn tc cc vt khi chng i qua v tr cn bng v

khi l xo c chiu di t nhin.

- 22 -

m1

p s :

a) x0 = 4 cm.

b) v2 = 0,67 m/s ; v3 = 0,5 m/s.

Bi 6 : Mt nh my thy in c cng sut pht in 200000 kW v c hiu sut 80%. Mc
nc h cha c cao 1000 m so vi tua pin ca my pht in. Tnh lu lng nc
trong ng ng dn nc t h cha n tua pin ca my pht in (m3/s). Ly g = 10 m/s2.
p s : 25 m3/s.
Bi 7 : Cho c h gm cc vt A, B, C, c khi lngtng
ng l 3 kg, 5 kg, 2 kg, ni vi nhau bng si dy nh trn

m1

m2

hnh. Cc si dy v rng rc c khi lng khng ng k v

b qua ma st.
a. p dng nh l ng nng tnh gia tc ca cc vt.

m3

b. Tnh lc cng ca dy ni hai vt A, B.

Ly g = 10 m/s2.
p s :

a) 2 m/s2.
b) 6 N.

- 23 -