Question: Hy so snh chun mc k ton chung ca Vit Nam (VAS1) vi Khun mu l

thuyt k ton ca IASB, FASB bng cch lp Bng so snh. a ra nhn xt, xut (nu c)
i vi VAS1.
Chun mc chung k ton Vit Nam (VAS 01): B Ti chnh ban hnh Chun mc
s 01 Chun mc chung theo Quyt nh 165/2002/Q-BTC ngy 31.12.2002 nhm mc
ch quy nh v hng dn cc nguyn tc, yu cu k ton c bn, cc yu t v ghi nhn
cc yu t ca bo co ti chnh ca doanh nghip c thng nht theo xu hng hi nhp
quc t. y l mt chun mc kh c bit v n khng i vo mt vn k ton c th no
m a ra cc khi nim, nguyn tc v yu cu c bn ca k ton ti chnh. Chun mc ny
khng thay th cc chun mc k ton c th. Vic tip cn vi chun mc chung s gip
ngi lm cng tc k ton hiu r c s l lun ca ton b cc phng php x l k ton c
th trong cc chun mc khc, v xa hn na c th l cn c t a ra cc phng php
x l k ton cha c gii quyt trong mt chun mc k ton c th.
Khun mu l thuyt k ton (Framework) l mt l thuyt quy chun v dindch
da trn nn tng l thuyt thng tin hu ch cho vic ra quyt nh. Khun mu l thuyt k
ton c xem nh cc khi nim c bn nht ca bo co ti chnh, lm c s cho cc chun
mc k ton, bo m rng cc chun mc ny nht qun vi nhau. c im ca khun mu
l thuyt k ton (KMLTKT) l cc vn c trnh by thnh mt h thng cc khi nim
v nguyn tc quan h hu c vi nhau v mang tnh l lun cao, th hin mt tm nhn bao
qut vi ton b mt h thng k ton. KMLTKT chnh thc c a ra trong cc nm 19781985 do y Ban Chun mc K ton Ti chnh (Financial Accounting Standards Board
-FASB) ca Hoa K di tn gi l cc Cng b v cc khi nim ca k ton Ti chnh
(Statement on Financial Accounting Concepts- vit tt SFAC) trong vng 22 nm. n nm
1989, y Ban Chun Mc K ton Quc t (International Accounting Standards Commission
IASC) nay l Hi ng y Ban Chun Mc K tonQuc t (International Accounting
Standards Board IASB) ban hnh Khun mu l thuyt v vic lp v trnh by bo co ti
chnh (Framework for the Preparation and Presentation of Financial Statements).
Khc vi FASB khun mu ca IASB c ban hnh ton b mt ln, trong khi tp
trung vo bo co ti chnh doanh nghip. Cc vn v t chc khng v li nhun khng
c cp trong khun mu ca IASB.
Do , n nm 2004 D n hi t k ton IASB FASB (IASB FASB Convergence
Project) c tin hnh. Trong D n ny, IASB v FASB cng tm kim mt khun mu l
thuyt k ton y hn lm nn tng cho vic hng n mt chun mc k ton cht
lng cao mang tnh ton cu. Hin nay, mt s phn hnh ca D n cng b d tho.
1. im ging nhau

VAS 01 c xy dng trn c s tham lun IAS Framework v vn dng trong iu

kin c th ca Vit Nam. y cng l mt bc tin trong qu trnh xy dng h thng k
ton Vit Nam (VAS) trong xu th hi nhp quc t. Mt s im ging nhau c bn nh sau:
V mc ch ca chun mc:
Lm c s xy dng v hon thin cc chun mc k ton v ch k ton theo khun
mu thng nht.
Nu ra cc khi nim c bn gip cho doanh nghip lp v trnh by bo co ti chnh
theo cc chun mc k ton v ch k ton ban hnh mt cch thng nht v x l cc
vn cha c quy nh c th nhm m bo cho cc thng tin trn bo co ti chnh phn
nh trung thc v hp l.
Gip cho ngi s dng bo co ti chnh, kim ton vin, hiu v nh gi v s ph
hp ca bo co ti chnh vi cc chun mc k ton.
V ni dung chun mc:
VAS 01 a ra Cc nguyn tc k ton c bn, Cc yu cu c bn i vi k ton c
khi nim tng ng vi cc khi nim trong IAS Framework. C th cc khi nim sau:
+ Nguyn tc k ton
C s dn tch (Accrual Basis)
Hot ng lin tc (Going concern)
Ph hp (Relevance)
Trng yu (Materiality)
Nht qun (Consistency)
Thn trng (Prudence)
+ Yu cu k ton
Trung thc (Faithful)
Khch quan (Neutrality)
y (Completeness)
C th hiu c (Understandability)
C th so snh c (Comparability)
Cc yu t ca bo co ti chnh:
C VAS 01 v IAS Framework u phn chia bo co ti chnh thnh 5 yu t l:
Ti sn
N phi tr
Vn ch s hu
Thu nhp
Chi ph

2. im khc nhau
Mc d KMLTKT thuc v ca IAS, nhng xt v bn cht, KMLTKT vn l sn phm
ring ca cc quc gia thuc trng phi k ton Anglo- Saxson nh Hoa K, Canada,
Australiaiu ny cho thy KMLTKT xut thn t nhng nc c nn kinh t th trng
pht trin mnh. Do , trong KMLTKT co nhiu khi nim hoc nguyn tc cha ph hp
vi cc nc c nn kinh t ang pht trin, ni m th trng chng khon cha hnh thnh
hoc cn rt nh b. Vit Nam cng nm trong nhm i tng ny, v vy VAS 01 c ban
hnh c nhiu im khc bit vi KMLTKT.
NI DUNG SO
SNH
V hnh thc

Ngi s dng bo
co ti chnh

VAS1

IASB

L mt chun mc Cc quy nh chung

ch khng tch ri khng xy dng
nh KMLTKT
thnh mt chun
mc
Khng quy nh r
a ra mt so snh
kh rng cc i
tng s dng:
- Nh u t v nh
t vnca h
- Ch n v nh
cung cp
- Nhn vin v i
din ca h
- Khch hng
- Nh nc v cc
c quan hu quan
- Cng chc

Nguyn tc Ni
dung quan trng
hn hnh thc

Khng a ra
nguyn tc Ni
dung quan trng
hn hnh thc.

S dng cc loi
gi
cho vic ghi nhn
ti sn

Ch s dng nguyn
tc gi gc

Qui nh phi trnh

by chng ng vi
bn cht ch khng
phi ch cn c vo
hnh thc php l
phn nh trung thc
cc nghip v v s
kin.
Cho php cc yu t
ca bo co ti chnh
c s dng cc
loi gi sau nh
gi:
Gi gc
(Historical cost): Chi
ph b ra c ti
sn ti thi im
nhn ti sn.
Gi hin hnh
(Current cost): Chi

FASB
Cc quy nh chung
khng xy dng
thnh mt chun
mc
FASB cho rng
ngi s dng thng
tin ch yu l nh
u t v ch n
tim tng. y l
nhng ngi cung
cp ti chnh cho
doanh nghip da
trn cc thng tin ti
chnh cho doanh
nghip, nhng
khng c kh nng
tip cn s liu k
ton ca doanh
nghip.

phb ra c ti
sn ti thi im
hin ti.
Gi c th thc
hin (Realisable
value): S tin c h
thu c khi bn ti
sn ti thi im
hin ti.
Hin gi
(Present value): Gi
trqui v thi im
hin ti ca nhng
chuit in phi tr
trong tng lai.
Tnh hnh kinh Khng cp vn Vic ghi nhn thu
ny
nhp v chi ph theo
doanh
phn nh li
nhun ca doanh
nghip, ph thuc
mt phn vo cc
khi nim v vn v
duy tr vn do doanh
nghip s dng khi
lp bo co ti
chnh. Thu nhp v
chi ph c trnh
by trong Bo co
kt qu hot ng
kinh doanh cung
cp thng tin phc
v qu trnh a ra
cc quyt nh kinh
t ph hp
Thu nhp v chi Khng cp vn Vic nh gi li v
ny
trnh by li s d
ph
Ti sn v Cng n
s nh hng n s
tng hay gim ca
vn ch s hu nu
cc tng, gim ny
tho mn khi nim
v thu nhp v chi
ph. Theo mt s
khi nim c th v
duy tr vn, cc thay
i ny s c a
vo vn ch s hu
nh mt khon iu
chnh duy tr vn
hoc nh gi li
Vn v bo ton Khng cp n
Bo ton v mt ti
vic bo ton vn
chnh v Bo ton
vn
vn v mt vt cht

 a ra cc bin
php x l k ton
khc nhau v cc
bin ng gi c ca
ti sn v n phi
tr.
3. Nhn xt, xut i vi VAS 1
Nhn xt:
VAS 01 gp phn lm c s, nn mng cho cc chun mc k ton khc. Da voVAS
01 gii thch c cc nghip v k ton hay cc quy nh trong chun mc khc.
Cc chun mc khc c ban hnh cn da trn chun mc chung s 01 th mi m
bo tnh nht qun trong chnh sch k ton. V d nh chun mc k ton s 15 K ton
doanh thu v thu nhp khc quy nh cc iu kin ghi nhn doanh thu da trn nguyn tc
thn trng.
Khi k ton tun th cc nguyn tc c bn s gip cho cng tc k ton c thun li,
xc nh chnh xc ngha v ca mi doanh nghip i vi Nh nc. V d: Trong h thng
cc nguyn tc k ton c bn c tha nhn rng ri c nguyn tc ph hp. Nguyn tc
ny cho bit vic ghi nhn doanh thu v chi ph phi ph hp vi nhau. V c s ca nguyn
tc da vo k k ton nn hch ton chi ph phi cn c vo thi gian em li li ch cho
doanh nghip. iu ny l ht sc cn thit cho cc doanh nghip v c lin quan trc tip n
li ch ca h. Vic xc nh cc khon chi ph hp l trong k tng ng vi phn doanh thu
s gip doanh nghip tnh ton chnh xc thu nhp chu thu TNDN, lm cn c tnh thu
TNDN phi np Nh nc.
Vic nh gi nguyn tc ny cn da vo phng php k ton m doanh nghip p
dng. Hu ht, cc doanh nghip u s dng mt trong hai phng php k ton lm nn
tng cho h thng k ton: K ton dn tch (c s dn tch) v K ton da trn dng tin (c
s tin). Ch k ton Vit Nam quy nh cc doanh nghip phi hch ton da trn phng
php k ton dn tch nhm m bo tnh ph hp gia doanh thu v chi ph.
Theo nh ngha ca Chun mc k ton chung (VAS 01): Mi nghip v kinh t,ti
chnh ca doanh nghip lin quan n ti sn, n phi tr, ngun vn ch s hu, doanh thu,
chi ph phi c ghi s k ton vo thi im pht sinh, khng cn c vo thi im thc t
thu hay thc t chi tin hoc tng ng tin. Xem xt v chi ph th theo chun mc k
ton s 01 quy nh chi ph l tng gi tr cc khon lm gim li ch kinh t trong k k ton
di hnh thc cc khon tin chi ra, cc khon khu tr ti sn hoc pht sinhcc khon n
dn n lm gim vn ch s hu, khng bao gm khon phn phi cho cng hoc ch s
hu. Chi ph bao gm cc chi ph sn xut kinh doanh pht sinh trong qu trnh hot ng sn
xut kinh doanh thng thng ca doanh nghip v cc chi ph khc. Cc chi ph c ghi

nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh phi tun th nguyn tc ph hp gia

doanh thu v chi ph.
Nh vy, chun mc quy nh r rng v cc yu t chi ph. V vi ngh nh
164/2003-N-CP quy nh chi tit thi hnh lut thu Thu nhp doanh nghip v thng
t128/2003/TT-BTC hng dn thi hnh ngh nh 164/2003-N-CP c th ha nguyn tc
chi ph phi ph hp vi doanh thu.Theo th ch c cc khon chi ph hp l mi c tr
tnh thu nhp chu thu, v d chi ph nguyn liu, vt liu, nhin liu, nng lng, hng ha
s dng vo sn xut kinh doanh hng ha, dch v lin quan n doanh thu v thu nhp chu
thu trong k tnh theo nh mc tiu hao vt t hp l v gi thc txut kho. Theo chun
mc k ton s 02 Hng tn kho: khi bn hng tn kho, gi gc ca hng tn kho bn
c ghi nhn l chi ph sn xut kinh doanh trong k ph hp vi doanh thu lin quan n
chng c ghi nhn, Hay theo chun mc k ton s 15 Hp ng xy dng, ni dung chi
ph ca hp ng xy dng xc nh chi ph ca hp ng xy dng bao gm chi ph lin quan
n hp ng trong sut giai on k t khi k hp ng cho n khi kt thc hp ng. C
th gm cc khon : chi ph lin quan trc tip n tng hp ng (Chi ph nguyn vt liu
trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph my thi cng, chi ph thu nh xng, my
mc; Chi ph chung lin quan n hot ng ca cc hp ng v c th phn b cho tng
hp ng c th (chi ph bo him, chi ph qun l chung trong xy dng); Chi ph khc c
th thu li t khch hng theo cc iu khon ca hp ng (chi ph gii phng mt bng, chi
ph trin khai)
Qua vic quy nh c th chi tit cc khon mc chi ph nh trn cc doanh nghip
khi tin hnh p dng nguyn tc ph hp trong hch ton s m bo tnh chnh xc thng tin
phn nh trn bo co ti chnh. Tuy nhin nu c s bt hp l no trong qu trnh xc nh
chi ph th khon chi ph s b loi tr ra khi phn chi ph hp l. Nh cc khon chi ph
khu hao TSC vt mc khu hao theo ch quy nh, chi ph NVL nhin liu vt nh
mc tiu hao hp l, chi ph li tin vay vt mc khng ch, chi ph qung co, tip th,
khuyn mi vt qu 10% tng chi ph hp l (khng bao gm gi vn hng bn),
Hn na, vic vn dng linh hot nguyn tc ny trong thc t gp phn nng cao nng
lc i ng k ton trong xu th mi.
Tuy nhin, c nhng chun mc vn mu thun vi chun mc chung, v d nh chun
mc v ti sn c nh v hnh (04) ni "chi ph em li li ch kinh t trong tng lai cho
doanh nghip gm chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph o to nhn vin v chi ph qung
co ... c ghi nhn l chi ph trong k hoc c phn b dn vo chi ph trong thi gian ti
a 3 nm". on ny mu thun c bn vi chun mc 01 v cc chi ph ny khng em li li
ch kinh t trong tng lai. Do cc chi ph ny cn c ghi l chi ph ngay khi pht sinh.
Nh vy nu khng em li li ch kinh t trong tng lai th khng c php phn b trong

3 nm. Hn na, gi s cc chi ph ny em li li ch kinh t trong tng lai, th vic a ra

hai la chn: ghi ngay vo chi ph hoc ghi l ti sn v phn b l khng ng vi tinh thn
ca chun mc 01. Bi v nu tho mn iu kin ghi nhn l ti sn th phi ghi l ti sn.
Qua , chng ta c th thy chun mc 04 li mu thun vi chun mc 01 v chun mc 04
ra i trc, v chun mc 01 ra sau. Ni nh th thy rng cn nhiu mu thun trong h
thng chun mc do nhiu l do khc nhau.
Mc d khng gii quyt mt vn k ton c th nhng VAS 01 vn l chun mc
quan trng i vi nhng ngi lm vic trong lnh vc k ton, kim ton. VAS 01 l c s
xy dng v hon thin cc ch v chun mc k ton c th theo khun mu thng nht.
Chnh v l , VAS 01 rt tng qut v mang tnh tru tng, i hi ngivn dng phi c
kin thc vng vng v lnh vc k ton, nu khng s d nhm ln.Trong lnh vc ny, VAS
01 l c s gip B Ti chnh trong qu trnh son tho v hon thin cc chun mc k
ton Vit Nam c th.
i vi k ton vin, VAS 01 cung cp cc khi nim c bn nht hiu r v vn
dng cc chun mc k ton Vit Nam. Th d, hiu c chun mc v ti sn v hnh,
iu kin ghi nhn l c s cho vic xc nh cc ngun lc kinh t no tiu chun c
ghi nhn l ti sn v hnh, cn tham chiu v chun mc chung gii thch c chun mc
ny mt cch y .
Trong iu kin Vit Nam hin nay, nn kinh t th trng ang trong giai on pht
trin, do vy, vic xy dng cc chun mc k ton c th i vi tng loi nghip v hay
quan h kinh t khng bao gi bao trm ln mi nghip v hot ng. Khi , Chun mc
chung s gip n v gii quyt vn . Da trn cc khi nim v nguyn tc k ton c bn
ca Chun mc chung, n v c th tm ra cch thc ghi chp k ton v lp BCTC m
bo tnh trung thc v hp l.
xut:
Nguyn tc gi gi gc c quy nh trong VAS 01 lm cho BCTC ca doanh nghip
Vit Nam mang tnh bo th cao, khng phn nh c mt cch chnh xc v gi tr hin ti
ca cc ti sn khi c nh gi li. Nn chng, h thng k ton Vit Nam cn phi xy
dng mt h thng c s l lun v "nguyn tc gi tr hp l" vn dng cng vi "nguyn
tc gi gc" trong mt s nghip c th BCTC ca doanh nghip phn nh gi tr ti sn
mt cch xc thc nht.
Th trng chng khon Vit Nam ang tng bc hon thin v hi nhp quc t,cng
vi s pht trin v trnh ca ngi lm k ton cng nh cc cn b qun l cc cp, nn
chng, VAS 01 cn c b sung nguyn tc "Ni dung quan trng hn hnh thc" hon
thin hn trong cng tc k ton. iu ny, xt thy cng hu ch v thun li hn cho ngi
lm k ton, v mi nghip v kinh t pht sinh u phi suy xt k hn v ni dung, bn cht

ca nghip v. Ni cch khc, phi bit r ci gc ca n t u m ra, ch khng cn c vo

hnh thc ca nghip v l ch da trn thng tin trn b mt ca chng t. Thc hin c
iu ny, s gip cho ngi lm k ton phn nh ng ni dung ca nghip v kinh t pht
sinh trong ti khon c quy nh, trnh c ch ngha hnh thc trong k ton.
Hin nay, tnh trng rt ph bin l c xu hng ch trng hnh thc trong cch qun l
v ghi chp k ton. Ngi lm k ton thng ch quan tm n nhng thng tin trn b mt
chng t (c th l ho n ti chnh) ghi chp, nn c nhng nghip v kinh t khc nhau
nhng th hin thng tin trn b mt chng t ging nhau th vic phn nh ging nhau. T
, pht sinh mt s hin tng gi mo nghip v hay nghip v khng c thc t cc b
phn khc (s vic khng din ra nhng vn lp chng t) nhng k ton vn phi ghi chp,
phn nh trn s tay k ton. Nu p dng nguyn tc "Ni dung quan trng hn hnh thc"
ngi lm k ton mi c c hi tham gia, xem xt tng tn cc nghip v kinh t pht sinh
c lin quan nhm nm bt c bn cht ca s vic v gip cho vic lp cng t phn nh
ng vi bn cht ca s vic din ra (hnh thc phi phn nh ng ni dung). C nh
vy, thng tin k ton phn nh trn s sch k ton s chnh xc hn cho tng ni dung c
th.
VAS 01 cng cn c b sung khi nim "bo ton vn" trong , nu ra cc phng
php v cc trng hp no s c p dng vic bo ton vn khi cn thit. C nh th,
chun mc chung ca Vit Nam mi bao qut c ht cc tnh hung s xy ra trong tng
lai. Khi , doanh nghip c th t ch x l tnh hung xy ra i vi n v mnh, khng
phi trng ch vo cc vn bn hng dn ca nh nc, khng gy lng tng cho doanh
nghip. Trn gic quan h quc t, h thng k ton Vit Nam cng chng t c mc hi
nhp quc t v tm bao qut chung ca h thng k ton.
Tm li, VAS 01 ra i l mt bc t ph trong vic xy dng h thng CMKT Vit
Nam, nh du s hi nhp quc t ca h thng k ton Vit Nam v lm c s cho vic xy
dng v hon thin h thng k ton Vit Nam thi gian ti. Ngoi ra, n cnl cng c c
lc ngi lm cng tc k ton, kim ton vn dng x l cc tnh hung m cc CMKT c
th khng quy nh hay cha quy nh. n thi im hin nay, VAS01 cng phn nh c
hu ht cc s kin xy ra trong nn kinh t nc nh. Nhng trong tng lai, e rng VAS 01
s khng phn nh ht cc tnh hung mi theo xu th hi nhp.V th, cc vn sa i, b
sung nu trn cn c xem xt v vn dng hon thin hn VAS 01 v cng l th
gii thy c nng lc v quy m ca h thng k ton Vit Nam. Lc , vic ghi nhn cc
thng tin trn BCTC theo h thng k ton Vit Nam s ph hp v ng tin cy hn i vi
cc nh u t trong nc cng nh nc ngoi.