Tiu lun trit hoc

LI NOI U
-----oOo-----

th ky th V trc cng nguyn, Hy Lap c

ai a phat trin rc r v kinh t chnh tr va
vn hoa. c bit vn hoa c coi la chic ni cua
nn vn minh th gii. Tuy nhin trong xa hi vn
cha ng nhiu mu thun khng ch gia giai
cp chu n va n l, ma ngay ca gia cac tng lp
khac nhau cua giai cp chu n, gia nhng ngi
bao v nn dn chu chu n va nhng lc lng
chng lai no. iu o cung c th hin trong
lnh vc t tng, trong o mcrt la nha trit
hoc, la ai biu tiu biu cho phai duy vt.
mcrt la ngi ai din cho tng lp chu n
dn chu tin b. Theo Anghe mcrt co b oc
"Bach khoa toan th". ng am hiu nhiu lnh vc
nhng c bit la trit hoc o cung la ly do em
chon tai nay. Toan b gia tr lch s trit hoc
cua mcrt se c th hin trong tu lun.
Do han ch v kin thc va thi gian, chc
hn trong tai co nhiu thiu sot rt mong s
thng cam va ong gop y kin nhit tnh cua quy
thy, c va cac ban. Xin cam n thy NGUYN
AI THNG a giup em rt nhiu hoan thanh
tiu lun nay.

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 1

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

CHNG 1: IU KIN KINH T XA

HI VA NET T TRNG V T
TNG TRIT HOC
-----oOo-----

1.1 iu kin kinh t xa hi

Xa hi Hy Lap c ai khac xa hi Hy Lap
ngay nay v a ly. No bao gm mt vung t
rng ln thuc min nam ban ao Bankan thuc
chu u, nhiu hon ao bin gi va ca min ven
bin cua ban ao Tiu A. V a hnh chia lam ba
khu vc khac nhau: Bc B, Trung B va Nam B.
La mt u mi giao thng ng bin, hy Lap co
th i lai bun ban giao lu vi cac nc khac rt
thun li.
Kh hu Hy Lap m ap, trong lanh, thin
nhin ep e mun mau. Nhng iu kin a ly
thun li a tao cho ngi Hy Lap c ai phat
trin nhiu nganh kinh t: nng nghip, thu cng
nghip, thng nghip...
Ngoai ra, v tr a ly cua Hy Lap nm
min ng a Trung Hai, gn gui vi cac quc gia
c ai phng ng co nn vn minh lu i. V tr
a ly o nht nh tao iu kin thun li cho
s phat trin kha sm cua cng thng nghip va
mu dch hang hai, va cho s phat trin nhanh
chong cua nn vn minh Hy Lap noi chung.
Ch chim hu n l Hy Lap thnh
hanh mt cach ph bin vao khoang t th ky
th X n th ky th VIII trc cng nguyn. Trong
thi ky nay, s tach ri thu cng nghip vi nng
nghip va s tach ri lao ng tr oc khoi lao
ng chn tay la nhng bc tin trong qua trnh
lam su sc thm s phn cng lao ng xa hi.
Vic tach ri lao ng tr oc khoi lao ng chn tay,
tao iu kin thun li cho s phat trin cua
trit hoc. Thanh bang Aten nm trong vung ng
bng Attich thuc min Trung Hy Lap, y lai co
nhiu khoan san va c bit Aten co nhiu hai
cang thun li cho vic thng thng mu dch.
Nh vy, quan h hang hoa tin t y phat
trin sm va nhanh. o la c s kinh t lam xut
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 2

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

hin ngay cang nhiu nhng ngi lao ng tr oc
xut thn t giai cp chu n giau co. Ho co iu
kin hoc hanh, giao lu hoc hoi, ngin cu nhiu
nc. V th aten tr thanh mt trung tm vn hoa
cua Hy Lap c ai va la cai ni cua trit hoc chu
u, vi nhng trng phai trit hoc k tha t
Platn va Arixtt.
Th gii quan cu co tnh cht tn giao va
thn thoai ngya cang nhng ch cho y mun i
su vao hin thc khach quan. Chnh trn c s o,
trit hoc c Hy Lap ra i. o la mt khoa hoc co
tnh cht bao quat, bao gm tt ca cac lnh vc.
Luc o tri thc khoa hoc con t phat trin, chung
iu c trnh bay trong h thng Trit hoc_T
nhin cua cac nha trit hoc c ai.

1.2 Net t thu v t tng trit hoc :

Trit hoc Hy Lap c ai th hin ch no
la th gii quan va y thc h cua giai cp chu n
thng tr trong xa hi Hy Lap luc by gi. Nh vy
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 3

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

ngay t ban u no a mang tnh giai cp su sc.
Nhng mu thun trong xa hi c ai c th
hin trong s xung t t tng cac nha trit
hoc c ai hy Lap. Tiu biu nht la s xung t
gia "ng li mcrt" va "ng li Platn".
Cuc u tranh nay thc cht la cuc phan anh
s i thoai quan h t tng, li ch cua phai
dn chu chu n va h t tng a v, li ch cua
phai quy tc phan ng.
Trit hoc hy Lap c ai a cha ng
di dang mm mng moi dang th gii quan sau
nay th hin tnh bao trum cua no v moi lnh
vc. Mc du trit hoc thi ky nay khng hoan
toan ng nht vi th gii quan nhng no cp
nhng vn th gii quan c ban cua con ngi.
Trit hoc Hy Lap c ai phat trin sm vi
nhiu trng phai xu hng khac nhau va t chu
anh hng t tng cua tn giao.
Coi trong vn con ngi khng nh con
ngi la tinh hoa cao quy nht cua tao hoa. Nhng
vn thit thc cua cuc sng con ngi tr
thanh mt trong nhng tai chnh cua trit hoc.
Con ngi c nhn nhn chu yu vi tnh cht
ca th, gia tr cua con ngi chu yu c ban
n kha canh ao c, giao tip va nhn thc
lun.
Thin v gii t nhin hn la con ngi. Nha
trit hoc ng thi la nha khoa hoc, ho tm hiu
v vu tru, cu tao, nguyn nhn, quy lut... trit
hoc Hy Lap nng v ly lun thc nghim, ho
a thch s mach lac, ro rang vi muc ch la
nhm at n mt h thng nhng pham tru,
mt kin thc su sc, tru tng v thc tai.
No cao cai hu th, gia cai hu va cai v. Ho
cao cai hu, xem nhe cai v; nhn manh n
kha canh tnh tai, thng hng cua vt cht.
Trit hoc hy Lap c ai th hin ro tnh
bin chng s khai cua no. Thi ky nay s phn
chia khuynh hng trit hoc a kha ro rt, nhng
nhn chung no mang tnh duy vt t phat. Ngay t
khi mi ra i, no a tm cach giai thch th gii nh
mt chnh th thng nht. Tuy nhin nhng quan
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 4

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

nim bin chng s khai o la kt qua trc giac
thin tai cua ngi c Hy Lap. Nhng thiu nhng
tai liu khoa hoc cu th.

CHNG 2: NI DUNG T TNG

TRIT HOC MCRT

-----oOo----2.1 Tiu s mcrt :
mcrt (460-370) trc cng nguyn. ng
xut thn trong mt gia nh giau co Ape - mt
thanh ph thng mai ln. La nha trit hoc c
ai Hy Lap, ng la hoc tro gioi cua thy Lxip ,
ngi sang lp ra thuyt "nguyn t". ng i du lch
nhiu ni tip xuc vi cac nha trit hoc phng
ng. Nn ng hiu bit su rng v nhiu mt

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 5

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

nhiu lnh vc. Ngi ng thi coi ng la "nha
bac hoc bach khoa u tin cua thi c ai".
ng la ai biu su sc nht cua chu ngha
duy vt i lp trit vi ng li trit hoc
cua Platn . Arixtt a vit v ng nh sau "ngoai
mcrt ra hu nh cha co ai nghin cu mt
cach vn ve v mt vn g. mcrt hu nh
suy ngh n tt ca moi cai" trit gia c Nitx
vit: "trong tt ca cac h thng c ai, h
thng cua mcrt la logic hn ca". Ngoai trit
hoc, ng con vit nhiu tac phm, gn 70 tac
phm thuc nhiu lnh vc khac nhau: ao c,
tm ly, m nhac, trit hoc toan hoc, sinh hoc, vt
ly, my hoc, ngn ng.

2.2 Quan im v ban th lun :

mcrt kin nh trn lp trng duy vt v
thn. ng cho rng ci ngun cua th gii la
nguyn t, la vt cht. ng a phat trin thuyt
nguyn t cua Lxip - ngi thy cua ng - ln trnh
mi. Nguyn t la hat nhn vt cht cc nho
khng phn chia c, khng nhn thy c, khng
mau, khng mui, v, m thanh va tn tai vnh vin.
Cac nguyn t ng nht v cht ch khac nhau
v lng, v hnh thc (cu tao), v t th
(xoay tr) va v trt t (k tip). S hnh thanh
tan ra, s khac nhau cua cac s vt, hin
thng la do s kt hp hoc tach ra cua cac
nguyn t theo nhng cach khac nhau phu thuc
vao s khac nhau cua cac nguyn t. Thuyt vu
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 6

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

tru cua ng cung khng co ch cho thn thanh.
Trong o ch co nhng nguyn t vn ng theo
nhng cn lc xoay. Cac nguyn t cung loai c
kt vi nhau lam thanh nhng vong lp nguyn t,
cang nng cang gn tm, cang nhe cang xa
tm. t, nc, la, khng kh la nhng vong
trung tm cn lc. T o hnh thanh cac hanh tinh va
trai t. Con s sng va con ngi theo ng la kt
qua tt yu cua t nhin, phat trin t thp ti
cao: t s vt ti sinh vt, t sinh vt ti con
ngi. Con ngi co linh hn con s vt khng co
linh hn. Linh hn cua con ngi c cu tao t
cac nguyn t hnh cu ging nh nguyn t la
vn ng vi tc ln.

2.3 Quan im v nhn thc lun :

mcrt lai phat trin nhn thc lun duy
vt. mcrt i tng nhn thc la cua gii
t nhin. Muc tiu la at n ban cht cua s
vt. ng cho rng nhn thc u bt ngun t
cam giac tin ln t duy. ng chia nhn thc lam hai
dang:
+ Dang nhn thc m ti (nhn thc cam
tnh): la dang nhn thc thng qua cam giac do cac
giac quan em lai (nh: th giac, thnh giac, v giac,
khu giac, xuc giac).
+ Dang nhn thc chn ly: la dang nhn
thc thng qua nhng phan oan logic, dang nhn
thc nay em lai kt qua ang tin cy. Theo
mcrt, trnh nhn thc cam tnh tuy ch theo
"d lun", nhng la c s cua trnh ly tnh
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 7

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

(nhn thc chn thc) qua cac "I--l". "I--l" la
hnh tng cua s vt dc cam giac. No cung
cp tai liu ly tnh nhn thc chn ly, nhng
cam giac ch em lai tri giac bn ngoai m h v
s vt con mun nhn thc "sang sut" minh
trit hn, tinh t hn phai thng qua phan oan logic,
phat hin ca nguyn t va chn khng tc la cam
nhn c ban cht cua s vt. Tt nhin, mi
dang vt cht co vai tro quan trong ring, chung co
mi quan h cht che va b sung cho nhau .

2.4 Quan im v chnh tr - xa hi :

Th hin lp trng cua tng lp dn chu chu n, mcrt u tranh bao v nn dn chu Aten. Theo ng "cn phai a thch cai ngheo trong mt
nha nc dn chu so vi cai goi la cuc sng
hanh phuc trong ch la chuyn ch, ta nh
t do tt hn so vi n l". Xut thn t tng lp
chu n nn mcrt ch cp n nn dn chu chu n, con ban thn ng cung nh nhiu nha t
tng khac cn phai bit tun theo ngi chu.
Nn tang cua ch n l, di con con
mt cua nha nguyn t lun ni ting o la nha
nc. Chnh nha nc a ong vai tro duy tr trt
t va iu hanh hoat ng cua xa hi. Nn trng
phat nghim khc nhng ke nao vi pham phap lut
hay cac chun mc ao c, phng chm t
tng cua mcrt la "tha ngheo con hn la giau
co nhng mt dn chu va t do". Muc tiu con
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 8

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

ngi la hng ti t do va hanh phuc, nhng
hanh phuc khng phai la s giau co. Ch co ngi
nao bit bng long vi s hng lac va phai th
mi co hanh phuc. Hanh phuc la s thanh than
tm hn c t do.
Trong cac vn tn giao, nghing v lp
trng v thn, theo ho, trn thc t khng co
thng , thn thanh, ch co hnh anh cua chung,
do tr tng tng cua con ngi. Quan im nay
t nn mong cho s phat trin cac quan nim
duy vt may moc sau nay. Tuy vy cac nha nguyn
t lun co anh hung rt ln ti s phat trin
tip theo cua trit hoc va khoa hoc.

2.5 Quan im v s sng con ngi :

Theo mcrt va cac nha nguyn t lun,
ban thn cac sinh vt va con ngi, k ca linh hn
anh ta cung iu c cu tao t cac nguyn t
va khoang khng. S khac nhau gia con vt va con
ngi la ch c th con ngi co nhiu nhit
lng hn va cac cht cu thanh, no sach se hn
so vi ng vt.
Linh hn con ngi, theo mcrt thc cht
ch la tng th cac nguyn t. No la c s cua moi
sinh thai va sc sng trong con ngi. Ban cht cua
linh hn con ngi cung c cu tao t cac
cht liu ta nh trong c th, co iu trong
thanh phn cua no co nhiu cht la hn, iu o
giup no nng ng hn so cac vt khac.
i khi mcrt con coi linh hn va nhit
lng iu nh nhau. ng nhn manh rng, chnh
thng qua ht th ma linh hn con ngi thng
xuyn trao i cac nguyn t cua mnh vi mi
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 9

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

trng xung quanh ni co nhiu nguyn t cua la
rt cn thit cho s phat trin tr tu con ngi.
Noi chung quan nim v t duy va y thc
con rt ngy th va cam tnh. y v c ban, lp
trng duy vt phu nhn quan im cac duy tm
tha nhn s bt hu cua linh hn. Theo ho, linh
hn con ngi cung cht cung th xac. V th
moi quan im v th gii bn kia, v thin
ng... cua con ngi... ch la ba t.

2.6 Quan im v ao c hoc :

mcrt hng ao c hoc vao i sng
hin thc. Hat nhn cua no la lng tm trong
sang, tinh thn lanh manh cua tng ca nhn. T
tng v i sng kinh t xa hi la c s cua i
sng ao c la t tng co gia tr cua ng. Mt
ngi co ao c theo ng la ngi sng ung
mc, khng gy hai cho ngi khac. Phm cht con
ngi khng la li noi ma la vic lam cua con ngi
hanh ng phai ung va phai co ao c. Hanh
phuc co kha nng tr tu hay kha nng tinh thn
noi chung nh cao cua hanh phuc no tr thanh
ngi thng thai. ao c con ngi la tt ep
nht va li ch ti cao cua con ngi phai co ao
c phai bit nh hng vic lam cua mnh. Cho
nn, y la ao c tin b cua mcrt.

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 10

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

2.7 Quan im v tt yu va ngu nhin :

Khng nh tnh qui lut trong s phat trin
cua cac s vt. mcrt cho rng khng co cai g
sinh ra hay mt i ma lai khng co cn nguyn ca. Ph
phan cac quan nim duy tm tha nhn tn tai cac
lc lng siu nhin thng tr va iu khin th
gii. mcrt va cac nha nguyn t lun cho rng
cac quy lut chi phi s phat trin cua s vt
u la cac lc lng vt cht. Hn na ho
khng ng nht tnh tt yu vi tnh nhn qua.
Ho cho rng: "cai ngu nhin cung co cn nguyn
cua no" tuy ta cha bit. Do o, no mang tnh chu
quan. V th mt khi ta bit c nguyn nhn cua
cai ngu nhin th no khng con la ngu nhin na.
Cho nn v thc t v c ban ch tn tai tnh
tt yu. Trong cuc sng nu ch da vao s
ngu nhin th ch lam con ngi thm li bing
ma thi.

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 11

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

2.8 Quan im v vn ng va logic hoc :

Tuy mcrt cha tm ra c nguyn nhn
cua vn ng va ng con tach khng gian "khng
tn tai" ra khoi s vt. Nhng ng a c gng
giai thch s vn ng gn vi vt cht, vn
ng co ng c t thn cua nguyn t, con khng
gian la iu kin cua vn ng. Kt lun cua ng
cho rng th gii la s thng nht gia tn tai
cua nguyn t vi khng tn tai (khng gian) la mt
kt lun duy vt. Da trn s vn ng cua
nguyn t. mcrt a khai quat c qui lut
nhn qua. ng noi rng "tm c cach giai thch
hin tng theo nguyn nhn cua no con thch hn
chim c ngi vua BaT".
ng co cng phat trin logic hoc. mcrt coi
logic la cng cu cua nhn thc, nhn manh
phng phap qui nap nhm vach ra ban cht cua
th gii t nhin.

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 12

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

CHNG 3: NHNG THANH TU VA

HAN CH
-----oOo----3.1 Thanh tu :
mcrt la nha trit hoc ni ting cua Hy
Lap c ai cua phai duy vt. Thanh tu tiu biu
cua ng la hoc thuyt "nguyn t". ng phat trin
hoc thuyt y t ngi thy cua mnh va tr
thanh mt trong ba nha trit hoc ni ting nht
v hoc thuyt "nguyn t". Thanh tu cua ng
cung th hin qua s anh gia cua mt s nha
trit hoc -Arixtt vit- "ngoai mcrt ra th hu
nh cha co ai nghin cu mt cach vn ve v
mt vn g! mcrt hu nh suy ngh n
tt ca moi cai"; Trit gia c Nitx vit: "trong
tt ca cac h thng c ai, h thng cua
mcrt la logic hn ca".. Ngoai ra trong lnh vc
ao c, ng la ngi co quan im ao c tin
b. ng ca ngi ch dn chu - chu n bao v
t do, tnh thn ai va li ch cho cng nhn.
mcrt con co mt s thanh tu trong cac lnh
vc khac h la: m nhac, vt ly, ngn ng...

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 13

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

3.2 Han ch :
Tuy la nha trit hoc ni ting va tiu biu
cua trng phai trit hoc duy vt, mcrt cung
mc phai mt s han ch va sai lm tiu biu
nh:
+ ng khng giai thch c ngun gc cua
s vn ng.
+ ng phu nhn tnh ngu nhin la mt hin
tng khng co nguyn nhn, la mt khai nim
dung che giu s ngu dt cua con ngi.
+ ng coi linh hn khng phai la hin tng
tinh thn, y thc ma la mt hin tng vt
cht. Theo ng, linh hn cung nh la, la cai ban
nguyn bng la trong c th.

KT LUN CHUNG
Trng ai Hoc Cn Th

Trang 14

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

-----oOo----mcrt la mt nha trit hoc ni ting, la

ai biu cua phai duy vt. ng c anh gia la
ngi co b oc "Bach khoa toan th" am hiu
nhiu lnh vc c bit la trit hoc. mcrt
cung Arixtt va Platn tao nn giai oan phat trin
rc r cua trit hoc Hy Lap c ai. Trit hoc
cua mcrt la s k tha va phat trin ln
mt trnh cao v cac quan im duy vt (cua
trng phai MiL) va t tng bin chng (cua
Hraclit) trc o, a trit hoc cua ng tr thanh
nh cao cua chu ngha duy vt thi c ai.
Tuy nhin trong lnh vc xa hi, mcrt
vn la nha duy tm, nhng han ch cua ng trong
lnh vc nay th hin ch ng coi nhu cu, y
mun, nguyn vong cua con ngi quyt nh tt
ca, quyt nh i sng vt cht va i sng tinh
thn.

TAI LIU THAM KHAO

-----oOo----1. Lch s trit hoc tp 1, NXB T Tng - Vn
Hoa Ha Ni.

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 15

Khoa Kinh T & QTKD

Tiu lun trit hoc

2. Trit hoc tp 1, B giao duc va ao tao, NXB
chnh tr quc gia Ha Ni.
3. Cu truyn trit hoc, Wim dusant, NXB a
Nng.

Trng ai Hoc Cn Th

Trang 16

Khoa Kinh T & QTKD