Professional Documents
Culture Documents
c o T Thn
Be an island
Mc Lc
Mc Lc ......................................................................................................................1
Li Ngi Dch..........................................................................................................3
Tng Nim...............................................................................................................4
Li Ta........................................................................................................................5
M Rng Tri Tim v Tm Thc
Chng 1: Nng Tr Tam Bo: Mt Tnh Cm Yu Thng.........................7
Chng 2: Php Ca ng Gic Ng .................................................................11
Xy Dng Mt Nn Tng Vng Chc
Chng 3: Quan im V Kin .......................................................................15
Chng 4: iu Phc Tm ...................................................................................22
Chng 5: V Minh ...............................................................................................27
Chng 6: L Duyn Khi....................................................................................33
Chng 7: Tm D Un Nn................................................................................38
Sng Trong Th Gii
Chng 8: Sng Ha Hp.....................................................................................42
Chng 9: Giao Tip Vi Ngi..........................................................................48
Chng 10: Bit Chp Nhn Mnh......................................................................54
Chng 11: L Tng C c .............................................................................59
Chng 12: Tm Bnh An .....................................................................................64
Chng 13: Chin Tranh V Ha Bnh...............................................................68
Li Ngi Dch
Ln na, ti li c duyn lnh hon tt vic chuyn ra Vit ng thm mt
quyn sch ca Ni S Ayya Khema: Be An Island - c o T Thn. (Hai
quyn kia l: Being Nobody, Going Nowhere - V Ng V u v I Give
You My Life - Qu Tng Cuc i).
Tuy nhin, kinh nghim, s hiu bit ca ti v Pht php cng cha l
mt li ti, li ti sng trn mnh mng bin c Pht php. V vy, knh mong
nhn c nhng li ch dn ca cc bc tn s, ca qu o hu. Tt c
nhng sai st trong bn dch l do s yu km ca bn thn ngi dch,
hon ton khng lin h g n tr tu uyn thm ca Ni S Ayya Khema.
Ln na xin chn thnh tri n Ni S Ayya Khema li cho i nhiu
quyn sch v gio l c Pht rt hu ch. Xin cm nhn s gia h ca Ni
S ti c th hon tt c cng tc dch thut.
Tp. HCM
Thng 4, 2001
Diu Lin - L Thu Linh
Tng Nim
Vo ngy 2 thng 11, 1997, Ni s Ayya Khema (1923- 1997) qua i v
bnh ung th tui 74. Php danh ca Ni s c ngha l An lnh v Yn
n. Ni s l tc gi ca khong 25 u sch v Thin v gio l Pht gio.
M, Ni s rt ni ting qua quyn sch bn chy nht (best-selling) Being
Nobody, Going Nowhere: Meditations on the Buddhist Path (V Ng, V
u: Thin Qun v Con ng Pht gio).
Ni s th gii xut gia Sri Lanka vo nm 1979 v l mt trong nhng
ngi tin phong trong vic tranh u cho ni gii trong tng on.
Ayya Khema sinh nm 1923, cha m theo o Do Thi. hi th u sng B
Linh cho n khi cuc chin bt u, b trn chy sang i Nh Lan. Sau n
sng Thng Hi, b v gia nh b qun i Nht cm t trong cc
tri giam dnh cho t nhn chin tranh. Cha b mt trong lc b giam
cm. Sau chin tranh, b chu du khp ni chu , nht l cc nc vng
Hy M Lp Sn, v tu Thin.
Nm 1964, B di c sang M cng chng v hai con. Sau mt thi gian
nghin cu, thc hnh thin Pht gio, Ni s bt u truyn dy Thin khp
th gii. Nm 1978, Ni s thnh lp tu vin Theravada Wat Buddha
Dhamma, nm trong mt khu rng, gn Sydney, c. Ni s cng thnh lp
Trung Tm Quc T Ni (International Buddhist Womens Center) v
Parappuduwa Nuns Island, dnh cho ph n mun tu hc chuyn su v
Pht gio hay mun th gii xut gia.
Vo nm 1987, Ni s tham gia t chc hi tho quc t u tin cho Ni gii,
ni c t Lai Lt Ma c bi din vn ch yu. Cng trong nm , Ni
s l ngi u tin pht biu v Pht gio Lin Hip Quc.
Ni S Ayya Khema cn l gim c u cho Buddha-Haus thnh lp
c, nm 1989, v nm 1996. Ni s chng minh cho s thnh lp Tng on
ca tu vin Western ForestMonastery Tradition, l tu vin Pht gio lm t
u tin c.
(Theo In Memorium, Tricycle: The Buddhist Review, Spring 1998)
Li Ta
Trc khi tch dit, 2500 nm trc, c Pht ging php ln cui. Bi
php thoi ny c ghi li trong Kinh i Bt Nh Nit Bn (Trng B
Kinh -Maha Parinibbana Sutta - Great Passing Discourse) v c lu
gi trong Tam Tng Kinh in Pali, nhng thnh in ca Pht gio. Trong
sut 45 nm hong php, c Pht ch dn cho chng sanh bao gio l
n c con ng gii thot. giai on cui i, c Pht mun
nhn mnh vi cc t ca Ngi l cn em nhng li gio hun p
dng vo cuc sng.
Trong Kinh i Bt Nh Nit Bn, khi ngi Ananda, v t trung kin v
cng l thn quyn ca c Pht, by t mun c c Pht truyn li
nhng li gio hun cui cng n cc tng ni, c Pht bo rng Ngi
khng gi g li "trong nm tay nh mt v Thy cn mun gi li iu g
". V Ngi khuyn cc t ca Ngi khng nn da vo s dn dt
ca Ngi. "V th, Ananda, hy lm c o t thn, hy an tr ni chnh
mnh, khng nn tm kim s an tr bn ngoi; hy xem Php l c o
ca mnh, hy xem Php l ni an tr ca ngi".
Ri c Pht tip: "Cc hng t ca ta, Ananda, nhng ngi hin ti
by gi hay sau khi ta tch dit, bit nng ta ni c o t thn . . . bit
xem Php l c o ca h, v nng tr ni Php . . . l nhng ngi s
t c o v thng chnh ng, chnh gic, nu h dc lng tu tp".
Hai mi bn bi php thoi trong quyn sch ny c ging theo tinh
thn ca Kinh i Bt Nh Nit Bn, ch trng vo s thc hnh ni bn
thn, xem Php l ni nng tr, l c o ca chnh mnh. Cc bi Php
thoi ny c gng ging gii cc gio l ca c Pht, chnh yu da vo
nhng bi kinh lun, cc li gii p ca Ngi cho cc hng t.
Chng th nht gip cc Pht t hiu ngha ca vic 'nng tr' ni
Pht, Php v Tng. Chng th hai bt u bng bi k tn thn Pht
php, ri tip tc khai trin thm cc phng php m rng ni tm, kin
tnh, m khng cn phi da vo bt c ci g bn ngoi ta. C hai chng
ny c t phn u ca sch nh mt s cng dng, c gi c th
Ayya Khema
Buha-Haus, c
Thng 12, 1995
Chng 1:
Nng Tr Tam Bo: Mt Tnh Cm Yu Thng
Nng tr vo ng Gic ng (Pht), vo gio l (Php) v cc v thnh
t (Tng) c mt ngha rt su xa. Nng tr l ta vo, n nu mt ni
an ton. Trn ci i ny khng c my ni c th c coi l an ton. ng
vy, c th ni kh tm c mt ni nng tr hon ton yn n th gii
ny. Nhng chn nng tr vt cht bn ngoi u c th b tiu hy, ph
hoi, bin mt. Ch c Pht-Php-Tng l ni nng tr tinh thn vng chc,
mt thin ng khng c sng gi. Ngoi bin khi, sng, gi, bo t lm
cho con thuyn kh th lt sng. Nhng khi con thuyn tm c ni
tr n bn cng, ni mt nc yn tnh, c ngha l n tm c chn
th neo. l ngha ca s nng tr vo Pht-Php-Tng.
Cui cng chng ta cng tm c ni an tr: gio l dy rng mi kh
au, phin no ca chng sanh u c th on dit. Chc chn nh th.
Gio l, hay Php ny c c Th Tn ni, c cc v i t
ca Ngi qun chiu. Php Pht s soi ng cho chng ta. Tng y hm
ch cc v c gic ng da trn gio l ca Pht, khng c ch nhng
ngi mc o tu. Khi tin hiu rng phin no c th c tiu tr, v tin
rng Pht php c th gip ta thc hin c iu y, th s an tr trong
tam bo cng thm c ngha.
T quy y Pht
T quy y Php.
T quy y Tng.
Khi chng ta chp nhn quy y tam bo, lng ta s trn y s bit n, quy
knh, dc ton tm ton lc n Pht-Php-Tng. Chng ta y lng bit n
v nh y, phin no ca ta c th c on tr; ta nguyn i trn con
ng Pht dy; ta cm n nhng ngi dng trn cuc i cho Pht
php.
Quy y tam bo l vic lm quan trng nht trong cuc i chng ta. Tt c
mi hnh ng, mi ngh suy ca ta sau u da vo, u v Pht-Php-
Tng. Ta c th vc bao tng nng trn vai v tam bo, m vn thy chng
nh tnh. Nhng nu ta phi lm cng vic v ai sai bo, v tin bc, th ta
s thy nng n, chn nn bit bao. Ta s sn sng lm tt c mi vic v l
tng cao p nht, gip con ngi c gii thot ln mt ci tt p hn.
Khi ta bit cuc i ny c bit bao phin no, kh au, ta s sn sng
bung b chng.
Tt c chng ta, nhng ngi quy y Tam bo u vui mng c an tr vi tt c s hin dng, lng trn y n sng, knh trng - ni Ngi
t n nh cao nht ca tr tu, v Ngi sn lng ch cho chng ta
con ng i n ch ging nh Ngi.
Khi chng ta cm thy trn y lng bit n, knh trng, phc nguyn th
lng ta cng y yu thng. S thng yu v knh trng lun i i vi
nhau trn con ng tm linh. Trong bt c mi lin h no, cng khng th
thiu nhng tnh cm ny, ring vi cc vn tm linh, th tnh cm ny li
cng cn thit hn v n lin quan n s hin hu ca ta. Ta cn phi dc
c tm tr vo . Tr hiu bit v tm thng yu, nu khng c
nh th th ta khp khnh nh ngi i mt chn. S hi ho gia tm v tr
gip bc ta i thm vng chi.
Thiu tinh tn trong tu tp s khin ta sinh lng chn nn, hoi nghi: Khng
bit con ng o ti chn theo c ng khng? Tt c nhng vic ti ang
theo ui c ngha g khng? Sao ti phi hnh ng khc vi mi ngi?
Lng hoi nghi pht khi v chng ta khng t ht tnh cm vo vic tu tp,
thc hnh gio l Pht php ca mnh. Ta cn vng chi, dc ht c tm tr
vo mi hnh ng ca mnh.
Trong th gii loi ngi, chng ta lun b phin no bi bao vn , lun
gp bao chng ngi, lun s hi cho chnh bn thn v cho nhng ngi ta
thng yu. Tm c mt ni an tr, mt chn nng thn trong nhng
hon cnh , l mt iu qu bu. Khng ai c th ph nhn iu .
Chng ta gi Pht-Php-Tng l tam bo (Tiratana) v ta qu bu h nh
nhng bo vt. S qu bu khng bo thn ca c Pht hay ca tng
on m bi nhng g h nhc nh ta nh n, s thc tnh Gic Ng, bao
trm tt c nhng ham mun, c ao tm thng ca nhn loi.
10
Chng 2:
Php Ca ng Gic Ng
Php Pht su mu chng g hn,
Trm ngn mun kip mi c gp
Nay con nghe thy vng gn gi
Nguyn hiu ngha chn c Th Tn
11
12
kha cnh ny ca thn tm, v s khng th bit php lun chuyn ha, d
ta bc vo con ng o.
Hn na, mi ngi phi t cm nhn Pht Php cho ring mnh. Chng ta
c th c tng kinh in, nghe thuyt ging, nhng nu ta khng t thn
theo di, qun st nhng s ng hin ca vn php, ta s khng th hiu
Php ca c Pht. V php ch c th c hiu bng ni tm su lng ca
ring mi chng sanh. Mi ngi phi t tri qua kinh nghim . Thin
qun gip ta soi r ni tm bit ti sao ta a thch iu ny, ght b iu
kia. Ch c nh th mi gip ta hiu c php. Thin qun cng gip ta c
khi nim r rng v v thng (anicca), v nhng iu ta thch hay khng
thch u lun thay i. Ta s thy c thn v tm u lm ta au kh
(dukkha).
Khi tm ta khng vn hnh bng mt s tnh thc trong sng, thu o, n
s to nn au kh. Ch c nhng tm trong sch, khng tnh ton l trnh
c nhiu phin no, kh au. Thn c th gy au kh cho ta bng nhiu
cch v thn khng bao gi chu ngi yn. Bit r iu , s cho ta thm
ngh lc t tm hiu php cho chnh mnh.
Tr tu pht xut t bn trong, bng chnh nhng kinh nghim hiu bit ca
bn thn mi ngi. Ch c kin thc hay nghe t ngi khc khng cha
. Tr tu cng ng ngha vi s trng thnh, nhng khng do tui tc
em li. Tuy rng mt s kinh nghim sng cng c ch, nhng khng phi
l iu kin tt yu. Tr tu l s hiu bit ca ni tm, to cho ta nim t
tin. Ta khng cn phi c s tn thn, khen thng ca bt c ai; ch t
chnh ta bit mnh nh th.
i theo con ng o cng ging nh i trn si dy cheo leo. Ta phi
kho lo gi cn bng, v mi ln ht bc l mi ln nguy him cho tnh
mng. Khi mi bt u, ta cn cha bit cch gi thng bng. Ta nghing
qua ng li, quay bn n bn kia. Ta cm thy b hn ch, g b trn si dy
, khng c sng, chy nhy theo mnh. V i c trn si dy ,
ta cn rt nhiu chnh nim. Nhng s rng buc lc u khin ta cm thy
kh chu, nhng sau ny n gip ta i c trn con ng.
Cng th, mun gi c chnh php trong tm, ta cn phi lun thc tnh.
S tnh thc gip ta nhn ra Php Pht su mu chng g hn. Khng
c ca ci th gian no c th snh vi gi tr ca Pht php. V mi chng
13
14
Chng 3:
Quan im V Kin
Bt Chnh o, con ng i n gii thot Nit bn, bt u bng Chnh
kin. Vy chnh kin l g? Trong Phm Vng kinh (Brahmajala-sutra), c
Pht lit k su mi hai quan im, tt c u l nhng quan im sai lm
v chng b che ph bi mu sc ca ci ght, ci a do o tng v Ng to
ra. l iu quan trng cn ghi nh. Quan im, kin thng dn n
tranh lun, sn hn, lo lng, s hi, to ra k th, m cha chc rng chng
ng. Lm sao chng c th hon ton ng khi chng ta cn cha t c
Gic Ng.
Ni th khng c ngha l chng ta khng th c kin hay quan im.
Nhng nn nh: kin, quan im ch l nhng thi quen suy ngh ca ta
v mt vn g , nhng nh kin v th gii ta ang sng. Chng ta
khng th khng c kin, quan im nhng cn nh rng chng khng
phi l chn l tuyt i. Do , ta c th chp nhn quan im ca ngi
khc, m khng phi a n nhng cuc tranh ci ginh phn thng v
mnh. Chng ta c th ni: y l quan im ca ti, v l kin ca
bn. Hai quan im c th tri ngc nhau, nhng khng c ngha l
chng ta phi tr nn gin d, ci c v ngh rng ch c quan im ca
mnh l ng.
Th d: C bn ngi bn i qua mt khu rng, trong bn h, c mt ngi
l nh thc vt hc. Anh ta i, tay mang s, vit ghi xung tn cc loi
cy, phc ha cc dng cy. Anh t v rt thch th trong cng vic . Mt
ngi khc li l ngi chm sc bo v rng. Anh ta ch chm ch xem
nhng gc cy no b h hoi anh t i, hu trnh lan bnh sang cc
cy khc. Ngi th ba li l mt nh bo v mi trng, trong u anh
phc ha ra nhng kin ngh bo v rng cho nhng th h tng lai. V
ngi th t l mt nh chn nui b sa. Trong u anh y nhng toan
tnh xem anh cn phi n bao nhiu cy lm chung cho n b ca
anh. Cng mt cnh rng, nhng mi ngi c mt ci nhn ring. Nu mi
ngi h u cng quyt bo v cho quan im ca mnh l ng, th chc
15
16
17
18
19
20
21
Chng 4:
iu Phc Tm
Phin no i khi dy khi l do thn t i bt n, nhng phn ln l do
tm. Tm to ra bao au kh cho ta, nn ta cn phi bit iu phc tm.
Chnh tm khin ta cm thy hnh phc hay au kh - ch khng do
nguyn nhn no khc. Ta thng phn ng theo bn nng trong mi hon
cnh, v th ta cn theo di tm tng gi tng pht.
Mi trng tt nht lm iu l lc hnh thin. Trong thin, c hai
trng thi: thin nh (samatha) v thin qun (vipassana). Nu ta c th t
c thin nh, d ch trong mt thi gian ngn, iu chng t vic ta
thin ca ta c nhiu tin b. Nhng nu tm nh khng c dng
thin qun, th cng ch lm lng ph thi gian. Nu tm ta c nh, h lc
s pht trin, nhng ta nn nh rng nim h lc ch thong qua. Ch c
thin qun th khng thay i. Khi nh cng su, ta cng c th chu ng
c bao phin no, chng ngi. Lc ban u bt c ting ng, s kh
chu hay vng tng no cng c th lm ta b li cun, nht l khi tm
khng c an nh sut trong ngy.
Lc no ta cng cn nh r v tnh v thng (anicca) ca vn php, khng
ch trong lc to thin. Chnh nim l trung tm im trong lc to thin,
i vo thin nh. Chng ta ch c th dnh mt t thi gian cho vic ta
thin, nhng ta c th dnh tt c thi gian cn li qun st tm mnh.
l ni khin mi vic trn th gian ny xy n cho ta. Khng c g c th
hin hu ngoi tm.
Cng qun st tm v thy c nhng g tm c th mang n cho ta, ta
cng cn phi chm cht cho n hn. Mt sai lm ln nht ca chng ta l
coi thng tm. Khng bit rng tm c kh nng mang n nim vui hay
phin no cho ta. Ch nhng khi ta c th gi vng bnh tnh, an lc, du cho
bt c hon cnh g xy ra cho ta, lc ta mi c th ni l ta phn no
kim sot c tm. Nu khng, c ngha l tm nm ngoi vng kim sot
ca ta, v lc ta ch l k n l cho t tng ca minh.
Ci hi ca k th gy cho k th
22
23
24
25
26
Chng 5:
V Minh
V minh khng c nghi l chng ta khng c kin thc.V minh trong
ngn ng Pht gio ch c mt ngha duy nht - v minh v T Diu .
V minh l khi u ca bnh xe sanh t (samsara), khin lun hi chng
th dng dt. T diu l ct ly ca Pht gio. Nu l Pht t m khng
nm r ngha ca t thnh ny, th chng ta b qua ci ct li.
C th chng ta bit v vi kha cnh ca gio l c Pht, thy chng
cng thng, khng c g qu kh hiu. C th khi nghe v s Gic Ng gii
thot, ta cng thy hng th. Hoc ta cng cm thy th v khi khm ph ra
rng ta khng cn phi phn ng, khi c ai ni vi ta nhng li bt lch
s. Hay ta cng hy vng c vo nh sau nhng gi ta thin di lu.Tt
c nhng iu ni trn u nm trong nhng li gio hun ca c Pht.
Nhng nu chng ta khng th nm vng c ci cn bn, th chng ta ch
i quanh qun bn nhng ci vi diu ca Pht php. Ri t li sinh tm
nghi hoc. Li khin chng ta bt u t hi khng bit c nn tip tc hnh
thin, tip tc tu tp hay i tm mt cch sng vui v, d chu hn.
Bn cht ca cuc i, nh ta bit trong ci ngi ny, l s bt nh
(dukkha). Khng c g hon ton i, ngc li, cuc i lun y nhng
th phin no ca thn tm. c sinh ra cng kh, ng ra l bt u
ca mi ci kh khc. Nu vi tt c nhng g ta bit, c, kinh qua
m ta vn thy khng c bnh an, trn y ni tm, th ta c con ng
no khc khng? Con ng no c th m ra cho chng ta?
Cu tr li ca c Pht l s bt t, hay Nit bn, ngha l khng cn c
lun hi tr li. Hay mc ch ca ta l c ti sinh trong nhng iu kin
hon cnh tt hn, nhiu ca ci vt cht hn, nhiu b bn, nhiu sc khe,
nhiu tr tu hn? Hay l ta mong c sinh ln ci tri? l iu mong
c ca nhiu ngi. H tin mt th gii khc lun tt p hn th gii h
ang sng. C th cng ng. Cng c nhng iu ngi ta c c ci
tri rt hp dn. Nhng nu ta bit s tht rng sinh l kh, th d sinh ci
no th cng l kh.
27
28
29
30
31
32
Chng 6:
L Duyn Khi
Thp nh nhn duyn (paticcasamuppada) c bt u bng V minh
(avijja), qua n hnh, thc, danh sc, lc cn, xc, th, i, th, hu, sanh ri
kt thc bng t. c sinh t phi c dit. Trong sut qu trnh sinh dit
, ch c mt li thot: gia xc v th. y l cc nhn duyn sanh t lun
hi ca chng sanh.
Tuy nhin c Pht cng dy v nhng l nhn qu siu vit, cao thng
hn. Bt u bng kh (dukkha). l s tnh thc, tri kin v nhng
au kh khng th trnh c trong ci nhn sinh. Kh cn c nhn
thc ng nh thc tng ca n, l bc khi im ca cuc hnh trnh v
tm linh ca ta. Nu cha tng tri qua kh au, ta khng c l do g tu
tp. Nu ta khng nhn thy kh au hin hu trm ph trn tt c vn vt,
ta s khng c mun thot ra khi s tri buc ca kh au.
Khi nhn din c kh au, ta khng cn tm cch trn chy chng
trong nhng hon cnh ca thng tnh th tc. Ta s khng ham mun
c giu sang hn, c nhiu kin thc hn, s hu nhiu ca ci hn,
hay kt thm bn b. Thm na, bit rng ta khng th trn trnh kh au v
n i i vi s hin hu trong cuc sng, ta s khng thy b n ch ng.
V nh ta chp nhn sm st nh mt hin tng khng th trn trnh bit rng phi c ma, c sm st, ta mi c th trng trt - v th khng th
vt b chng. Cng th, ta khng th trn trnh kh au. Khng c kh
au, con ngi khng th hin hu. S khng c ti sinh, hoi, lo v t.
Hiu c nh th, ta s khng cn tm cch chy trn kh au. Do ta s
bt kh au. S trn trnh, chng i khin ta khng th chp nhn kh
au, v nh th li cng lm ta au kh thm bi phn.
C kh au, ta mi c duyn tm n chnh Php, kinh in Pht gio. Tht
vy, l do duyn lnh ca ta. C bit bao nhiu chng sanh chng bao gi
c bit n Pht php. Ngay c khi h c sinh ra nhng x s Pht
gio, h cng chng c dp nghe c Php. Li cng c ngi khng tm
n Pht php v h vn tin rng c th tm ra li thot trong ci th tc,
33
34
35
36
37
Chng 7:
Tm D Un Nn
Trong cc bi ging ca c Pht, ta thng nghe thy rng 'tm d un
nn, d thay i, d s dng nhng cng rt kin nh". Lm sao tm li c
th c nhng c tnh nh mu thun nhau? Tm ca k phm phu, khng
bit tu li c c tnh c chp. Lc no n cng nh v nhng tn thng,
au kh, lc no cng so snh qu kh vi hin ti, v lun chp cht vo
cc kh au. Hn th na, chng ta phn ng u tin vo nhng suy ngh,
cc d tnh trn y trong tm. Tm chng ta ging nh b ro b trong mt
ci khung, trong cha ng tt c nhng hiu bit ca chng ta.
C bao gi ta ngh ra c iu g mi m khng, iu g cha tng i qua
tm tr ta? C ln no ta chim nghim c mt chn l v tr? Nu khng
c nhng s kin , tm ta khc no mt cy kim quay mn trn ci a ht
c, c chi mi mt iu nhc nhm chn ngy ny qua thng n.
Khi ta c th ch tm, ngng suy ngh lung tung, ta mi c th bit c s
trong sng ca tm. Lc tm c th c un thnh mt hnh dng mi
thay v ch cng nhc mt khun mu c. Ch khi no ta pht hin ra c
iu g hon ton mi trong tm, ta mi bit c rng tm c kh nng suy
ngh khc trc.
Ta nn thn trng i vi nhng suy tng din ra sut ngy trong tm, v
chng khng c nn tng ch thc; chng ch l nhng bng nh ca bn
ng, ca lng tham mun, v thi quen t bao i ca ta. Chng khng da
vo chn l tuyt i. Ni th khng c ngha l ta c th vt b chng
ngay, nhng ta cn thn trng i vi chng. Chng ch l nhng thi quen,
chng tt p g, chng dn a ta n bnh an, hnh phc.
Khi chng ta chnh nim hn vi nhng suy ngh ca mnh, ta s kinh
nghim c th no l s kim sot nhng ci ta nghe, ta nhn, ta cm xc ta c s khm ph ca tr th, di tr tu ca ngi ln. Tm tr con khng
hon ton trong sch nh ta ngh, nhng chng cm nhn s vt trc tip,
khng b nh hng ca nhng suy ngh nh ngi ln. Mt khi trng
thnh, ta vn c th cm nhn s vt nh tr con, nh th ta cha tng
38
nghe, cha tng thy, nm, xc chm hay ngh tng v iu bao gi.
Vi cch nhn hon ton mi m v cc xc cm ca mnh, ta c th nhn
chn c s tht nh nh - du ch l trong thong chc.
Khi chng ta ch tm, chnh nim, ta c th nhn thy rng tm b chi phi
bi cc thi quen thng nng ni, thiu trng thnh, ngy ng ch khng
phi ngy th. Ta cng s nhn thy l tm c kh nng thay i, d un
nn. Bit c nh th l ta bit c con ng tr v vi ni tm.
c Pht so snh tm vi vng. Khi cn trng thi th rp, cha qua toi
luyn, trong kim loi bng vng ny cn c nm th kim loi khc. Nhng
cn b ny lm cho n dn, d v, v th ngi th trang sc trc ht phi
un nng vng ln, nhng cht cn b c th c chit lc ra. Ri nhng
th s dng cc dng c ca mnh un nn vng thnh loi trang
sc. c Pht dng truyn ng ngn ny ch v nm chng ngi hay
ng un trong tm ta: l tham, sn, tro c, hn trm v mn nghi.
Tm c th gip ta t c Gic Ng, nu n dit tr c nm un ,
v tr nn trong sch nh vng rng. Lc ta s tm c s bnh an cho
tm, v sng ha hp vi mi ngi chung quanh.
Qu trnh tu tp thin nh c th gip ta kinh nghim c nhiu trng
thi ca tm thc, khng ging nh tm bnh thng ta hng bit. nim v
v ng hn l rt khc vi nhng nim ta tng bit. Nu ta c nghe
ni nhiu v v ng, ta c th tm bit v n, nhng s khng c g thay i
ni tm nu ta khng thc s thc tp v ng. Nu bt c iu g pht
khi trong tm, ta u i mt vi n nh th ta cha tng thy hay nghe
v iu trc y, th - d ch trong pht chc, khi tm hon ton chm
su trong thin nh - mi tp kh c s tiu tan.
Nu ta khng th chuyn ha, lm mi tm, th sut i ta ch ln qun vi
tm cn ct. N cng ch lun l "ci ti v nhng g ti mun", hay 'ci ti
v nhng g ti khng mun'. Tm hn hp, tham lam khng li ch g
cho hnh phc v an vui. V ci ti mi nh b lm sao! So vi v tr bao la
ny, n cha bng mt u kim. Hy lun nh nh th hn ch s bnh
trng ca ci ng.
Khi no ta c mt sng kin hon ton mi, mt iu ta cha bao gi ngh
n, tm ta theo cng c pht trin. S mi m c coi l tri kin.
39
40
41
Chng 8:
Sng Ha Hp
Khi hp ca, chng ta phi gi ng nhp, ha hp vi nhau. Chng ta phi
ch tm n thi im, n cc bn trong ban hp ca, nu khng tt c s li
nhp, sai li. Khi chng ta sng chung vi nhau cng th. Ta phi , quan
tm n ngi khc, phi thc v s chung sng to nn mt mi
trng sng chan ha. l nn tng cho ngh thut sng ha hp.
Ngh thut sng ny i khi b ph v v mi c nhn khng bit ha hp,
chi bit c mnh, khng ch tm n ngi khc. Nhng g chng ta to ra
chung quanh, phn nh nhng g bn trong chng ta.
V th bc u tin to lp s ha hp, cn phi bt u t bn trong ta.
Khng cn phi c mt mi trng l tng, m chng ta c th lm iu
bt c ni no: Khi ta ang ngi trong thin ng, ang cho thuyn,
ang nu n, ang c sch hay lm vic trong vn. Trng thi cn bng
ha hp trong ta, ty thuc vo mc an nhin, t ti trong tm ta. Nu
khng, ch c ri lon.
S an nhin, t ti khng th ty thuc vo nhng hon cnh bn ngoi ta,
v chng s khng bao gi hon ton theo mun ca ta. Th d trong
nhng thng ma kh, ai cng than phin phi ra cng ti cy. Ngc li,
ma ma th ta than phin t t, ng x ly li. Lm sao ta tm c ni
no hon ton trn th gii ny?
V th, nu chng ta nhn ra ngoi tm s an nhin, t ti cho tm hn, th
ch ung cng thi. Chng ta cn phi quay vo bn trong mi mong tm
c nhng iu c th mang n cho ta s an nhin t ti. Mt trong
nhng iu ny l s c lp - khng phi l c lp v vt cht, v iu ny
c th gy mt s kh khn cho ta, m l mt s c lp v tinh thn, khng
ph thuc vo nhng khen ch ca ngi khc. iu c ngha l, khi ta
bit mnh c ht sc lm g , nhng nu ngi khc khng va , ta
cng nh chu thi. u phi tt c mi ngi u tn thnh nhng vic
lm ca c Pht, nhng c Pht ch ni rng: "Ti khng tranh ci vi ai.
l ngi ta mun gy chuyn vi ti". c Pht chp nhn vic ngi ta
42
chng bng Ngi hay cc gio l ca Ngi. c Pht hon ton hiu l
khng th bt tt c mi ngi u ng theo mnh.
Ngi c tnh c lp cng khng i tm s che ch, ngi khen ca ngi
khc. Khng phi tt c nhng c gng ca ta u mang li s thnh cng.
Chng ta phi sn sng chp nhn iu . Khng th mong i ai ch che.
Nu i khi ta khng th thc hin iu g ng nh ta mong i, th
cng khng h hn g, khng c l do g phi su kh cho nhng vic nh
th.
Mun c lp v tnh cm (tinh thn) i hi ta phi c mt tri tim thng
yu. Tri li nu chng ta i tm s thng yu, ta phi ty thuc vo tnh
cm ngi khc, ta d b tht vng v khng toi nguyn hoc ngi khc
khng p ng nh lng ta mong mun. M du ngi khc c ban tng
ta y tnh thng, h cng khng th tha mn ht nhng i hi ca
ta. Chy ui theo tnh thng yu ch hoi cng, l mt vic lm hon ton
tht bi. iu thnh cng, ngc li, l yu thng k khc. Lm c iu
s khin ta c c lp trong tnh cm v an nhin t ti. V khi ht lng
yu thng tha nhn, ta khng i hi h phi p tr. Tnh thng yu
tht s khng ph thuc vo ngi khc m ch l tnh cch ca con tim.
S an nhin, t ti ty thuc vo vic hnh thnh nhng cnh ng thanh
bnh trong tri tim ta - mt cnh ng rng m, y bng hoa, y thng
yu, c lp v tinh thn v bit chp nhn mnh. Chng ta khng chy ui
theo tnh thng yu hay s tn thnh, nhng li ban pht chng mt cch
ho phng. n gin nhng hiu nghim. Vic i hi ta phi c tri tim
rng lng. Thng thng khi c ai i hi ta mt iu g , t ng ca
ta b e da, v bao ni lo s bng pht sinh. iu ny rt r rng trong lnh
vc ca ci vt cht, v ta lo s phi mt ca ci. Khi ai i hi c ta
thng yu, ta cng thy b e da. Ngc li nu ta ban tng tnh thng,
li ng vin, ta s khng cm thy b e da hay e da ai. Yu thng l
cch duy nht khin ta c th sng t ti vi chnh mnh.
i khi thn ta c bnh. cng l iu ta khng nn qu bn tm. "C thn
th c bnh", c Pht lun nhc nh ta iu . Nhng Ngi u c ni ta
phi kh s, tht vng v n. Ri cng c lc tm ta pht khi lng tham i.
Ta cng khng th ngn cn iu , nhng ta khng cn phi chy theo
chng. Nu chng ta c phi kh s v cc nghip ca thn tm, th ta kh
43
44
45
46
c bao hnh tng ca ng, khin cho s ha hp, hnh phc b xo trn.
Khi cn c ng, c ci ti, th nhng au kh cn, nu khng c ci ng,
khng c ci ti, th lm g c ai kh au?
S ha hp l ha ng vi ngi khc, nhng cng phi c ha hp trong
chnh ni tm mnh. Tr thnh mt ngi thnh thin s em li s ha hp
. Ch 'thnh' c gc t ch 'thnh thin'. Tuy nhin, ta khng cn phi
lm thnh, ch cn sng lng thin, an nhin vi chnh mnh. l vic
kh khn nht, nhng cng ng thc hnh nht. Khi ta nhn thc c
rng trong ta c y cc cn tnh thin, khng cn phi tm kim bn
ngoi, th s an nhin, hnh phc s trn y trong tri tim ta.
47
Chng 9:
Giao Tip Vi Ngi
Tm s vng lng cho tm, thay v giao tip vi ngi khc, em li cho ta
nhiu ch li hn. c Pht nhiu ln nhc n chnh ng: trong Bt
Chnh o, trong nm gii v c trong Kinh Phc c Ti Thng
(Mahamangala-The Great Blessing). Ni li t t, ha nh cng c nhc
n trong cc kinh Pht khc. Trong bi Lun v S Ha hp (Exposition of
Nonconflict), c Pht cng ch cho ta thy rng li ni c th to s chia r,
nu khng c s dng ng.
Nhiu ngi lm ngh rng v h hot bt, bit cch n ni, th h bit th
no l chnh ng. Tht ra chnh ng l mt ngh thut cn phi hc hi. Li
ni ty thuc vo qu trnh suy t v c cc phn ng tm l. Khi ang
trong trng thi gin d, ta kh m s dng c chnh ng. Nu chng ta
mun t ra quan trng - mt kha cnh tm l ca ng tng - li ni ca ta
s y t mn. V th ta cn phi kim sot khng ch m cn c th na.
Ch c bc Gic Ng hon ton, bc A-la-hn mi c th lun lm ch li
ni, lun s dng chnh ng. Nhng iu khng cn tr ta thc hnh, v
hc s dng chnh ng cng nhiu cng tt.
Khng nn ni li tng bc, ngt ngo qu ng. Nhng li ni l t ng,
nhng nhiu ngi vn quen s dng chng. H lun tn ng, ng h mt
cch thi qu. Nhng du h c c t ra t t, li ni h vn khng chn
tht.
Mt iu th v v ngn ng, cn c nhc y, l du ngn ng l
phng tin chnh yu ta s dng trong giao tip, n ch ng gp khong
by phn trm trong vic giao t gia con ngi vi nhau. D kin ny
c mt ph n ph trch v cc hi tho giao t tit l - chuyn chng ta
cn nhng hi tho nh th cng cho ta bit rt nhiu v chnh bn thn
mnh. Cng vic ca ngi ny rt n khch. C l v con ngi khng bit
cch giao t, ni chuyn vi nhau - c bit l nhng ngi sng gn bn
nhau. C rt nhiu iu xy ra ngoi phm vi ca by phn trm ngn
ng. V chn mi ba phn trm cn li khng thuc v ngn ng, do ta
48
49
nhau. Lng nghe gip ta bit r nhng g ang xy ra. T phc ha ra trong
u nhng kin, quan im ring ca mnh l li lm nghim trng nht
m ta thng mc phi, khi ta ngh rng ta ang lng nghe, v nht l khi ta
t cho mnh l k bit lng nghe. Bit lng nghe c ngha l hon ton khng
c ng chp, bit cm thng vi tt c nhng g ta lng nghe. l mt ngh
thut, mt kh nng cng ging nh ni vy. N i hi ta phi hon ton
ch tm vo ngi ni. Ch chm ch lng nghe nhng g c ni ra,
m khng thm tht g vo , khng suy ngh thm v iu g, l mt
biu hin ca lng nhit tm. l cng l lng t bi. Nu li ta ni khng
pht xut t tm t, ta rt d b hiu lm.
Trong bi Lun v S Ha Hp nh ni trn, c Pht cng khuyn
chng ta khng c cao thi qu, cng khng c h xung tn cng;
c hai u l li ni khng chn tht. Th d, nu ch c mt ngn ri
ngi n d mt bui l no , nhng ta li ni l c mi lm ngn,
tng thm s quan trng ca mnh, l ta khng thnh tht. Ni phng i
nh vy c v qu ng, nhng thc t th con ngi thng ni nhng
chuyn trn tri di t. Th d, ti c th bp mo s tht bng cch ni:
"Khng bao gi bn cho hi ti trc". Cng c th bn khng hay cho hi
ti, nhng ni 'khng bao gi' th c l khng ng s thc. V th ta cn
suy ngh trc khi ni. Khi chng ta ni khng suy ngh, ta t khi ng, m
sai th hn nhiu hn. Ta khng nn iu xy ra. Ta khng thiu th
gi suy ngh, cn nhc.
Cng c khi ta cn nhc nh ngi khc v vic h nn lm hay khng nn
lm. Th d nh: 'Ti khng th ng khi ca s m', hay 'Bn ng p
ln chn ti'. Ni nhng iu khng c g l sai, nhng ta cn bnh tnh,
khng nn ni theo phn ng. Trc ht ta cn pht khi tm h x. Khi
bnh tnh tr li, ta nn nh n nhng im tt ca ngi m ta nh khin
trch, khi chng ta cm thy t ti, ta c th ni iu mnh ngh. Cn phi
nh thc t tm, v nu trong li ni ca ta khng phn nh c t tm,
th c ngha l ta cha bit giao t, i thoi vi ngi. Chng ta s khin
cho ngi nghe hiu lm, chng i ta hay t nht cng lng tng, kh x.
Khi li ni ca ta gy bt mn cho ngi nghe, l ta lm vt thng au
n hai ln.
50
51
bn nng, nht l khi ta ang cng thng, khng c bnh tnh. V th,
khng th coi thng li ni.
Mi ti khi ln ging, thay v suy ngh v nhng kh khn hay sung sng
vt cht, hy ngh v nhng ci thin, ci c ta to tc trong ngy. Li ni
ca ta c em li li ch g khng? Hay c ngy ta b nm un lm ch?
Tham sn, si, mn nghi, tro c, hn trm c dy khi khng? Chng ta
lm g chng khng th tc ng n ta? Lm th no ta c th mang
t, bi, h x n cho ngi khc? Mi ti ta nn lm mt bng lit k nhu th.
Nu trong ngy, ta ni iu g khin ta gi phi hi tic, l v ta thiu
ch tm, chnh nim. Lm vy khng phi t trch mnh, m ch nhn
bit c nhng thiu st ca mnh.
"Nhn bit, khng buc ti, v thay i" - vi cng thc c v xo mn, c
k nhng xc thc ny, ta soi ri tm, v chuyn ha tm. Vo bui ti, sau
mt ngy y hot ng, ta c th thy i khi li ni ca ta khng chn
thc, khng ch li cho ai. Ta c th chp nhn iu vi thi x b,
nhng quyt tm phi sa i ngy mai lm tt hn.
Khng bao gi c qun xt li ng lc hnh ng ca mnh.Ngi lm
thin khng phi c th thc hin iu thin khp mi ni. M trc ht
tnh thin phi xut pht t tim ta. Ri tm t, tm thnh thin mi c th
xut pht t . V nu trong ta khng c nhng iu tt y, th lm sao ta
ban pht cho ngi khc. Nu tim ta trn y tnh thng trong sch, iu
s phn nh ra ngoi, v li ni khng cn gi vai tr quan trng na.
Li ni khng phi ong o bng s lng, m l tnh cm ng sau .
Nu khng lun xem xt li ng lc ca li ni, ta thng d mc li. Ri
chng s m nh tm tr ta, khin vic hnh thin ca ta b nh hng. Vy
th ai l nn nhn? Chnh chng ta l k lnh hu qu ca li ni sai ca
mnh, ch khng phi ai khc.
Li ni quan trng n ni, khi La Hu La ch mi by tui, c Pht
ging cho La Hu La nghe v li ni. l lc c Pht va tr li nh sau
khi chng c. V cng l ln u tin Ngi gp li con trai nh ca mnh.
c Pht ging rt k vi con v hu qu ca vic ni di. c Pht
nhn mnh rng t ng s khin ta mt tt c mi thnh qu tm linh.
S d c Pht phi thuyt ging nhiu v li ni, v chng sanh thng
mc phi li lm trong li ni. Li ni ca h thng thiu s thn mt, m
52
53
Chng 10:
Bit Chp Nhn Mnh
Rt l l c nhiu ngi khng bit thng chnh bn thn. C l do h ngh
rng thng yu chnh bn thn l iu d lm nht trn i ny, v ai cng
lo cho mnh l trc nht. Tht vy, lc no m ta khng lo xem ta c bao
nhiu ca ci, cng vic ca ta th no, sc khe ta ra sao. c Pht ni
rng: "Ch ng c tn' m. Vy ti sao y ta li ni yu thng mnh l
kh?
Bit yu thng mnh khng c ngha l d di vi chnh mnh. Nhiu
ngi khng th chu c mt s tnh nt tri khoy ca chnh bn thn
h. Trong mi ngi chng ta u c bit bao tnh kh ring, c ci a, c
ci ght cn phi c bung b. Tuy nhin khi t xt mnh, ta thng bng
lng vi nhng ci tt ca mnh, v che du i ci xu. Khng mun chp
nhn chng. D di vi bn thn nh th s khng gip ta tin xa c trn
con ng tm n chn nh.
Mt hnh ng sai lm na l t dn vt mnh v nhng li lm mnh to
ra, khin cho tnh th cng thm xu. iu ny ch mang n cho ta s s
hi, i khi dn n s ri lon, mt thng bng. Nu chng ta mun nhn
mnh mt cch chn thc, th cng khng nn t coi mnh nh hon ton,
khng h c mt tiu cc no - nhng tnh nh ln lt, sn, tham dc, hay
di gt. Khng dm nhn vo nhng tnh xu ny, khin ta xa ri thc t,
tr nn gi di, hai mt. Chng ta vn thng gp nhng ngi c v qu
lch s, t t nhng y gi to, che giu b mt tht ca h.
li cho ngi khc cng khng c, v ngi ta cng c th lm th vi
mnh. Ta thng trch nhng yu km ca ngi khc - d c thc hay
khng, hay khng coi h cng l con ngi nh ta. Chng ta ai cng sng
trong mt th gii khng thc, y ng tng, nhng th gii ca phn xt,
trch mc cng khng thc hn na, v n coi mi th hoc l qu hon m,
hoc qu gm gh.
S thc l mi ngi chng ta u c lc cn: ba cn lnh, ba cn c. Cn c
l tham, sn v si, ngc li l lng, t bi v tr tu. Nu trung thc, ta
54
55
56
57
58
Chng 11:
L Tng C c
Trong kinh Nipata, c bi ging v Ci Sng Con T Gic (Rhinoceros
Horn), trong c Pht so snh v thnh sng mt mnh vi chic sng
ca cc con t gic. c Pht tn thn cuc sng mt mnh, v lp li
mi on ca bi kinh ip khc: "Chic sng t gic, lang thang mt mnh".
C hai loi c c, mt v tm (citta-viveka), v mt thuc v thn (kayaviveka). Ai cng bit v s c n ca thn. l khi ta mt mnh trong
phng hay trong hang, hoc khi ta bo vi ngi thn ta cn c mt
mnh. Nhiu ngi thng thch c mt mnh trong khong thi gian
ngn. Nhng khi phi mt mnh lu hn, do ta kh ha ng vi ngi
khc hay s i mt vi ngi khc v ta khng yu thng h, ta thng
thy c n trong nhng trng hp nh vy.
Khi ta sng trong gia nh hay trong cng ng, ta kh c yn thn mt
mnh. Nhng mi ngy, ta cn tm thi gian c c nhng gi pht tht
s mt mnh. cng l mt loi tnh lng. Tm tnh lng gp phn khng
nh vo s tu tp ca ta. Nu khng c tm tnh lng, ta kh c th bit ta
cn phi thay i nh th no khi qun st ni tm.
Tm tnh lng trc ht v quan trng hn ht l khng c ty thuc vo
ngi khc c chp nhn, c c mt ch da, mt lin h tnh cm
no . Nhng cng khng c ngha l ta phi quay lng li vi mi ngi,
n ch c ngha l ta cn c c lp v tinh thn. Tm tnh lng l tm
mnh m, v ngi c tm c th gi cho n khng xao ng. Ngi y
c th sng mt mnh, quay tr vo ni tm, m vn c th thng yu
ngi khc. Nu tha nhn c t t vi h, cng tt. Nu ngc li, cng
c thi. Ngi c tm tnh lng du ang gia m ng cng vn nh
ang mt mnh. Du m ng c hn lon, hung d, ta vn c th
quay tr vo trong ta, vn c th yu thng h m khng b m ng lm
xao ng.
Chic sng trn u con t gic thng ng, cng chc kh th b cong
c. Tm ca ta c c th khng? Tm tnh lng gip ta dt b c
59
nhng cuc m thoi v ch. Nhng cuc m thoi khng c ti, cng
ging nh hi bc ln t l nu, rt tai hi n s pht trin tm linh. Khi
chng ta khng th gi hi nng trong cc ni nu, th thc n kh th c
nu chn. S tu tp ca ta cng ging nh vic gi cho hi nng khng b
bc hi. Nu hi nng c b tt i, tt li, th qu trnh hot ng ca ni
tm s b gin on. Tt hn ht l hy gi cho sc nng ng lan ta. C l
l iu chng ta cn lm nht.
i khi ta lo s "Ngi ta ang ni xu ti! "iu khng quan trng chng ta l ch ca nghip mnh m. Nu ai ni xu ta, l nghip ca
h. Nhng nu ta ni lng sn, th l nghip ca ta. Nu cn quan tm
n nhng iu ngi khc ni v mnh, tc l ta cn ty thuc vo s khen
ch ca ngi. Nhng ai khen ch ai y? Khng l l nm un - sc, th,
tng, hnh v thc - khen ch? Hay tc, hay rng hay da?
Nu ta khng th tm c s tnh lng ni ni tm, ni khng c my may
xao ng no, th ta s chng bao gi thy yn n, t ti. Khng c ai, ngay
c c Pht, u c tt c mi ngi yu mn. V chnh t ta cng y
cu u, nn chng ta cng lun i bi tm ci xu ca ngi. Nhng th
chng ng ta quan tm. iu quan trng hn l cn phi c chnh nim,
tnh gic vi nhng g chng ta ang lm, ang ngh, ang cm th. Nhng
iu d qun lm sao! Lc no cng c nhng cng vic khc li ko
chng ta nh l chuyn tr vi b bn, hay nhm nhi bn tch tr. V cuc
sng, v th gii l nh th , nn con ngi sng trong th gii cng
lun kh au. Tri li con ng o ca c Pht dn dt chng ta ra khi
th gii n c chn hnh phc.
i sng tm linh c c l mt i sng khng ph thuc vo qu kh v
tng lai, ch c ng thng ngi v bc ti mt mnh. Nu bm vu vo
tng lai, ta sinh ra lo u. Cn eo ui qu kh, li sinh ra tham i hay sn
hn.
S n c ch thc s c chp nhn khi ni tm ta c an bnh. Nu
khng s c n s khin chng ta i tm ci kha lp ni trng khng,
lc lng. "Mi ngi bin u ht c ri? Lm sao ti chu ni nu khng c
bn b? Ti cn chia s, tm s vi ai ". Chnh nim s khng nhng
t tng nh th xy ra trong u ta, v chnh nim gi ta trong gi pht
hin ti, nn ta chng th ngh ti tng lai, hay qu kh. Chnh nim khin
60
ta khng li lng, gip ta trnh bt li lm. Cng c nhiu chnh nim, tai
nn cng t xy ra. Nhng li lm vn vt s bin mt trn con ng tm
linh. Nhng khi thiu chnh nim ta s gy ra nhiu kh au cho chnh
mnh, ta li tm kim ai li hay gii su.
S c n l tng c th pht khi khi ta mt mnh hay gia m ng m
vn gi c tm bnh lng, khng b nhng phin no ca ngi khc nh
hng n mnh. Chng ta c th phn ng ty theo hon cnh, nhng
khng b xao ng. Tt c chng ta u c i sng ni tm ca ring
mnh, nhng ta ch nhn ra c iu khi tm dng ht nhng lng
xng, ta c th hng vo bn trong. Mt khi ta nhn ra c nhng g
xy bn trong ta, chc chn ta s mun thay i chng. Ch c bc i Gic
Ng - mt v A-la-hn- mi c tm hon ton khng cn phi chuyn ha.
Tm cng thng, thiu tnh lng s khin ta phi chy tm ai gii thot ta
ra khi kh au, u hay rng ch c ta mi t cu c bn thn.
Tm c lp cng khi sinh c nhng tng c o, su sc, trong khi
tm bm vu ch c nhng suy ngh theo c l, v loi tm ny rt cn c
khen tng, chp nhn. Tm trn tc ch c th hiu nhng iu tm thng,
khng th no hiu c gio l su xa ca c Pht.
Gi tr ch thc ca tm c lp l khng i di. Nh mt cy i th, n
chng th lung lay, v cng khng cn da vo ai mi c th ng thng.
Nu tm thiu sinh lc, thiu sc sng c lp ca ring mnh, th tm
cng kh c sc mnh, s quyt tm hnh theo Pht php. Tm t ti,
khng s kh au, c thm mt li im na l tr nh tt, n c th nh rt
nhiu th.
Mi ngy ta cn thc hnh bng cch dnh thi gian cho ring mnh soi
ri li ni tm, suy gm. c sch bo, chuyn tr hay nghe ngng u l
nhng hnh thc ca s trao i, nhiu khi cng cn thit. Nhng thit yu
l phi c thi gian t vn mnh: iu g ang xy ra trong ti? Ti ang
suy ngh g? Tt hay xu? Ti c th t ti vi chnh mnh khng? Ti c lo
ngh v ci ti ca mnh nhiu qu khng? Ti c sng theo Pht php hay
sng theo bn nng?
Sc khe, ca ci, tui tr khng gip ta thot khi kh au. Nhng chng
c th kho che y kh au hn. n lc tui gi, sc yu hay ngho kh,
ta mi thy r hn nhng au kh ca kip con ngi. Khi mt mnh, l
61
62
c Pht tr li: "Ta sng bng nim vui. Nim vui ni tm c th gip ta no
nhiu ngy".
Chng ta cng c th sng khng cn rt nhiu th, nu chng ta t
bung b chng. Nu ai mun chim ot s hu ca ta, ta s chng tr,
l kh au. Nhng khi chng ta thc hnh hnh x b, tm ta s mnh
m ln, khng d b xao ng. Lng t tin thc s gip ta d x b hn.
c Pht khng khuyn chng ta nn theo nhng hnh thc kh hnh cc
oan. Nhng chng ta c th bung b nhiu th - th d thay v bui chiu
ngi ni chuyn phim, ta dng thi gian tnh tm. Khi lm c
nhng iu , tm thy hoan h v s n lc ca mnh. Cng nhiu n lc,
cng c thm nhiu nim vui.
63
Chng 12:
Tm Bnh An
Hnh phc cng c ngha l bnh an, thanh tnh, nhng thng t ai ngh
n iu . Tri li trng thi bnh an, thanh tnh li b coi l "nhm chn",
'khng c g xy ra', s vng mt ca pht trin, sinh ng. M u phi
bnh an, thanh tnh c mt khp mi ni. Trng thi rt kh c c,
nhng cng khng my ai b cng kim tm. V c l s bnh an thanh tnh
ta nh thiu sc sng, nh ph nhn ci ng ti thng ca con ngi. Ch
c cc hnh gi tha thit vi i sng tm linh, mi quan tm, mi tm kim
s bnh an, thanh tnh.
Bn nng t nhin ca con ngi l tm cch tn vinh mnh, tri ngc vi
mt cc oan khc l lng t ty. Nhng k giu lng t cao, th kh th tm
c s bnh an. Lc no h cng phi tranh hn thua vi mi ngi chung
quanh: "Ai lm c iu g, th ti cng lm c tt hn nh th". Nhng
khi thy thc t khng phi l th, th i li l: "Bt c chuyn g bn lm,
ti cng khng th lm tt bng". Trong cuc i, c ai, khng c lc phi
tha nhn rng c nhng vic mnh phi thua km ngi khc, du l
qut ng hay vit sch.
Mc cm t tn hay t ti, u khng mang li s bnh an. S ph trng ti
nng hay mc cm thiu st, km ci ti nng, u khin lng ta khng yn.
Lc no ta cng cm thy phi tm kim, ch i mt kt qu no , qua s
tn thng khen ngi hay ch bai ca ngi khc. Khi b ch bai, trong ta
dng nh c c mt cuc chin tranh, nhng vi li khen ngi, th ta li
nh mt k thng trn.
Trong chin tranh, khng bao gi c ngi chin thng, ch c nhng k tht
bi. Khng cn bit ai l ngi phi k bng ha c trc, c hai phe u
thua trn. Cng th, nu bn cm thy mnh l ngi chin thng, k mnh
hn, ngi hiu bit hn, thng minh hn, bn cng khng th tm c s
bnh an, v chin tranh v ha bnh khng i i vi nhau.
Cui cng ngi ta t hi rng: C ai thc s mun tm s bnh an? C ai
thc s tm c n khng? Ta cn phi quay vo bn trong, soi r tm mi
64
65
66
67
Chng 13:
Chin Tranh V Ha Bnh
Chin Tranh V Ha Bnh - thin s ca ca nhn loi - l tt c nhng g
cha trong cc s sch, v cng l nhng g c cha cht trong lng ta.
Nu bn tng c qua Don Quixote, bn s nh rng anh ta ch chin u
vi cc chic ci xay gi, vi nhng k th tng tng ca mnh. Don
Quixote t cho rng mnh l mt chin s ti gii. Anh ta tng tng rng
k th l nhng chic ci xay gi m anh i qua, v quay ra nh nhau vi
chng. cng chnh l nhng g ang xy ra trong ni tm ta, v cng v
th m cu truyn ny c lu truyn mi sau ny. l cu chuyn
ca chnh chng ta. Cc nh vn, nh th lun tm cch th hin nhng c
tnh ca con ngi. Nhng ta no c lng nghe, v c ai mun nghe nhng
s tht khng tt p v mnh. Chnh ta phi t khm ph ra s tht thi,
nhng cng khng my ai lm c iu .
Chin u vi ci xay gi, c ngha l g? Ngha l chng ta u tranh vi
nhng g khng quan trng hay khng thc c, ch l nhng k th, nhng
chin trn trong tng tng - nhng chuyn vn vt m ta t bin thnh
quan trng, v gi mi trong lng. Ta t nh: "Ti khng th chu ng ni",
th l ta phi phn khng; "Ti khng a hn", th l mt cuc chin tranh
xy ra; "Ti bt mn", th l mt cuc chin si sc khi ln trong lng ta.
Trong lc chng ta cng cha thc hiu mnh khng va lng vi iu g.
Thi tit? Mn n? Tha nhn? Cng vic? Th vui? Ni chn? C l l bt c
l do g cng c. Ti sao iu li xy ra cho ta? Tt c l v chng ta
khng mun bung x tr thnh con ngi tht s ca mnh, l khng
l g c. Nhng c ai mun lm th u.
Ai cng mun mnh phi l ngi quan trng, ngi hiu bit, ngi c
kin quan im th ny, th n, du tt c cng ch ging nh chng Don
Quixote vi nhng chic ci xay gi. Chng ta i khi cn khng khng eo
bm c nhng t kin, ch v iu khng nh c mt ci 'ti' to ln.
Chng ta ngh rng khng l ai c, khng c g c, th cuc i ng bun
bit bao. u bit rng, khi t khm ph ra s tht, ta s thy rng lm
68
69
70
71
ra, nhng chng ta khng mun b qua nhng o tng ca mnh. Chng
ta ch i v ngt di y bch t chng? Nu ch suy tng, c hay
nghe v nhng iu ny, tt c u chng li ch g: chng ta phi tch cc
soi ri, qun st li lng mnh tm ra thc ti ni tm ca mnh. Tm ta
cng c nhiu ham mun, tham i, th cuc i ta cng c lm kh au.
Ti sao li phi chy ui theo nhng chic ci xay gi ? Chng ta t
to ra chng, th cng phi chnh ta hy dit chng. Bit c tri tim ta
vng vn nhng g, cng em li cho ta nhiu li ch. Ta s thy tt c ch
l nhng cm th, ht lp ny n lp khc, x ui nhau. Nhng thay v
tm l do bin minh cho chng, ta cn phi bit rng chnh chng to nn
nhng cuc chin tranh trn i. Hy bung b kh gii, th s gii tr
qun b s tr thnh hin thc.
72
Chng 14:
Nhiu Git Nc S Lm y H
Chnh tinh tn trong Bt Chnh o, rt quan trng trong cc hot ng i
thng cng nh trong s thc tp cho i sng tm linh. Nhng ta thng
hiu sai v chnh tinh tn, gy ra nhiu tr ngi. Phn ng chng ta mt
thi cc khc l qu t tinh tn.
Chnh tinh tn c ngha l dc ht c thn tm vo vic g. Mi chng ta u
c nhng kh nng khc nhau, nn ch c ta mi bit r kh nng hon thin
nht ca mnh. Mi ti, trc khi vo ging, ta hy n li nhng vic xy
ra trong ngy, v t hi mnh: Hm nay, lm vic y, ti c c gng
cha? c gng ht sc mnh hay ch lm cho c l? Hm nay ti t k
lut mnh, khe khc hn hm qua khng? Ti c c gng dy sm hn
thng l vi pht khng? c hc thm hai cu k? c ngi yn hay
qun tng lu hn khng? Hm nay ti c gng gim bt nhng ngh
bt thin khng? Chng ta khng cn phi hi ai l nhng c gng ca mnh
c ng khng. T chnh ta phi bit r iu .
Nhiu git nc lm y h, cng nh cuc i l nhng chui s c nh.
Nhng bin c trng i ch xy ra mt i ln trong i, nhng c bao
nhiu vic nh vn xy ra sm ti mi ngy. S n lc ca ta cng ging
nh nhng git nc lm y h: rt nh nhoi nhng mi ngy li hn hm
qua mt t. Dn dn h nc s y. S c ngy vi n lc cui cng, ta c
th hon ton bung b cc o tng v ng. Nhng iu s chng bao
gi xy ra, nu mi ngy ta khng c gng thm cht t, d ci thm rt
nh nhoi.
Chng ta rt thch tm kim cc lc th, lun i hi s thoi mi. Tri li
khi phi n lc, c gng hn ta khng thy thoi mi. Lo lng lm sao
c thoi mi khng em li iu g li ch. Khng quan trng g c.
Ngc li, n lm gim lng tinh tn ca ta. Nu thnh thong, ta khng bit
hy sinh nhng s thoi mi, tin nghi ca ring c nhn mnh, dn dn ta s
nh mt ht mi cm hng, khng cn ng c thc y ta hnh ng na.
Nu khng bao gi ta mun vt ln gii hn ca mnh, cui cng ta s
73
74
75
76
77
78
Chng 15:
Bt Nh Nguyn
Chn l gi mt v tr quan trng trong gio l c Pht. Gio l Bn S
Tht Cao C (T Diu ) l trc ca bnh xe Php, v chn tht (sacca)
cng l mt trong mi iu thin vung trng cho cy thanh tnh. Nu
chng ta mun tn dit kh au, ta cn phi tm ra c chn l tuyt i v
kh au. Gii lut, k c 'khng ni di', l nhng iu cn bn gip ta thc
tp bung x, l iu ta cn phi thc hnh, nu nh ta mun t c chn
l tuyt i ca vn php. iu c ngha l bung x mi s bm vu,
chp cht, du l c nhiu ci chp ta cn cha thc c.
c th t n s tn cng, tuyt i ca chn l, ta cng phi suy xt
n tn cng trong ni tm ta. iu khng d thc hin, v chng ta
khng bit yu thng chnh mnh. L do ti sao chng ta khng bit yu
thng chnh bn thn, v l do ti sao ta mun bit cch thng yu chnh
mnh tt hn l v trong lng ta y nhng sn hn, chng ta ght c chnh
bn thn mnh, v v chng ta vng mc trong th gii ca nh nguyn.
Khi no cn sng trong th gii nh nguyn, chng ta cn sng xa ri chn l
tuyt i. Trong kinh Nipata, c li khuyn nh rng, mun khi bm vu,
ta khng nn c lin i. Nh th ta s khng c yu hay ght, m ch c
tm bnh ng - n vi mi loi chng sinh - l cn tn ti. Vi tm bnh
ng (x) chng ta khng cn vng mc gia hai ci tt v xu, yu v
ght, bn v th, nhng c th bung x tt c, t n ci tn cng, ni
chn l tuyt i hin hu.
Hy ngh n mt bin rng mnh mng, su thm. Nu chng ta bm vu
vo ci g , ta s khng th no ln xung n tn lng bin c. Nhng ci
chp ca chng ta - v ngi, quan im hay kin, m ta t cho l ca
mnh, v t cho rng chng l ng, l li ch - s cn tr chng ta n c
vi chn l tuyt i. Cch ng x ca ta, yu v ght, khin ta vng mc.
Du rng nu chng ta thch iu g hay ngi no y, cm th a thch
s d chu hn. S yu ght ca chng ta l nhng ci chp. Cng nh
cc o gic chng ta cm nhn khi ngi thin. Chng ta c th chp vo mn
79
80
81
Chng 16:
Tim Thc
Nhiu ngi c thi quen t trch mnh hay ngi khi gp nhng iu bt
nh . C ngi thch trch ngi khc, k li thng t trch mnh khng
c thi no l ng hay c th khin tm yn n.
Tuy nhin nu chng ta c th nhn bit c cc bn nng v thc, su
lng ca mnh, c l ta s hiu c tm l nhn loi. Nu chng ta bit rng
tt c chng sanh u c nhng bn nng ny, c l ta s bt sn hn, li
cho ngi v d dng chp nhn nhng g xy n cho ta vi lng thanh
thn. Chng ta s d sa i bn thn hn khi hiu rng nhng bt thin
ca mnh cng l bn tnh ca nhn loi.
Nhng bn nng tim n ny vi t hn l ng un. Chng ta d dng nhn
ra ng un v chng th, l liu nh: tham i tha mn cc gic quan; sn
hn, gin d, bc tc; gii i, hn trm, thiu ngh lc (gii i ch v
thn, v hn trm ch tm); tro c, lo lng, khng an n, bt an; nghi hoc,
khng bit phng hng. Nm chng ngi ny rt d nhn bit chnh
bn thn ta v tha nhn. Nhng cc bn nng nm trong tim thc, th vi t,
kh nhn bit hn nhiu. Chng chnh l gc r ca ng un, kh nhn bit,
nn khng d dit tr. Mun tiu tr chng, ta cn c tm tinh tn chnh
nim v s nhn thc su sc.
tu tp tiu tr nm un, ta c th bt u ch tm vo cc bn nng
tim n ny. Hai bn nng u tin, dc v sn, l gc ngun ca i dc v
sn hn trong nm un. Ngay chnh khi ci ngn ca i dc v sn hu
nh c tiu tr, th ci gc ca chng trong tim thc ca ta vn cn
nguyn.
Dc vng pht khi khi chng ta bm vu, chp vo nhng iu ta thy,
nghe, ngi, nm, xc chm hay suy tng. Chng ta lo lng v cc cm th,
khng bit rng chng v thng n, ri i. Khi khng c s nhn thc su
sc ny, chng ta thng coi cc cm xc ny rt quan trng. Chng ta chy
ui theo chng, tm ngun lc th ni chng. Tt c cc chng sanh u
tham dc. Ch c cc thnh tng l c coi nh nhng ngi dit tr
82
83
84
tin 'Ti ngh th ny, th n'. Khi c th bt an, rt t ngi ni: 'Ch l mt
cm gic kh chu', nhng li cho rng: 'Ti khng khe", "Ti b au". S
miu t ca bt c vic g xy ra u xoay quanh mt ci 'ti' l mt bn
nng tim n su xa m mun bng c gc r ca n cng phi cn bit
bao n lc.
Mun bung b t kin v 'ci ti' khng phi ch thun c tri thc hiu bit
rng ci ti khng thc c l c. N i hi ta phi c s hiu bit t ni
tm rng s kt hp gia thn tm khng g hn l nhng hin tng khng
do ai lm ch. Ngi c chnh kin v ci ng, t c qu v u tin, qu
d lu, nhng ch c cc v A-la-hn mi hon ton dit tr ht mi vng
mc v t ng.
K tip l ng mn, hay t cao (mana), y cng hm cha ngha ca
khi nim v ng, nh l nam hay n, gi hay tr, xu p. Chng ta c
nhn thc v nhng ao c, cm th, suy ngh, hiu bit hay cc hnh ca
chnh mnh. Tt c nhng khi nim to nn ng s, v chng ta tr nn
t ho v nhng s hu, v tr tu, kh nng, cm gic, cm thy mnh c
bit hn hn ngi khc. Lng t ho ny c khi rt kho c che y,
phi cn nhiu qun chiu, soi ri li mnh mi c th bit c, v n chnh
l s hin hu ca ta. Khi ai ni vi chng ta: "Hy cho ti bit khi nim
v n gii", cu tr li ca ngi ph n thng l: "Ti l mt ph n,
cha? "Nhng khi cn ngh ta l g - nam, n, tr, gi, khn di- th Nit
bn cn xa thm thm. Cc khi nim v t ng l chng ngi cho ng
tu ca ta.
Ch c cc bc A-la-hn mi dit tr c bn nng v thc v ng mn, t
cao t i. Bn nng ny khng c s lin h trc tip, r rng vi nm un,
nhng cng nh t kin (ditthi), n l biu hin chnh ca vng tng, l
ngun gc ca bao phin no, cu u ni ta.
K n l s bm vu vo hin hu (bhavaraga). l bn nng sinh tn ca
ta. Chng ta chp cht vo ci sng, khng mun ri b, khng bao gi sn
sng cht ngay by gi. Nhng ta phi tp sn sng cht ngay gi
pht ny - khng c ngha l mun kt thc s sng ngay, nhng l chp
nhn ci cht nh mt vic c th xy ra bt c lc no. Mun c cht l
mt thi cc ca mun c sng mi. l mun hy dit 'ci ti' v cuc
i qu au kh. Nhng vic sn sng chp nhn ci cht ngay by gi c
85
86
87
Chng 17:
V Kh, V Nhim & T Ti
V Kh, V Nhim v T Ti l ba c tnh ca cc v A-la-hn. V kh c
ngha l gii thot khi kh au; v nhim l khng cn cu u, nhim
v t ti, khng s hi. R rng l cc c tnh ny rt ng trn trng, v
chng mang n cho ta s bnh an, hnh phc. Nhng khi nghe ni l
c tnh ca cc v A-la-hn, hn l ta khng dm c m mnh s thc hin
c. Hnh nh chng qu xa tm tay chng ta.
Tt c chng ta ai cng nm bit su kh, cng tng b cu u, cng lun lo
lng. Kh au lun quanh ta. Cn khi ta cm thy bc tc, lo u, bn chn,
ganh ght, hay t nnh, l ta b phin no, u nhim. V tt c chng ta
cng u bit qua lng lo lng, s s hi; s chnh ci cht ca ta hay ca
ngi thn thch, s b ngi ght hay b ch bai, chng bng, s khng t
c nhng g mnh mong c.
Tuy nhin ta cng c bit n s i nghch ca ba iu bt thin ny.
Nu trong ta khng c ht ging thin, th c l Gic Ng gii thot ch l
chuyn vin vng. Khng c s cu u no c th len vo tm ang ch tm
- khng phi ch tm n nhng iu cu u m n nhng ch thin
qun - d ch trong mt giy, cng l tt. Lc , s khng c lng s hi
v khng c g lo. S ch tm trong thin qun em li nim vui, nim
hnh phc ni ti m khng lin quan g n nhng yu t bn ngoi; ch
l nhng trng thi ca tm. Chng ta khng th vun trng c cc trng
thi ny, nu trong nhng gi pht khng ngi thin, ta chng oi hoi chi
n chng. Chng ta cn phi lun cnh gic bo v tm khng b u nhim
bi cc ngh bt thin.
Nu ta c th tri qua nhng trng thi tm khng phin no, khng cu u
v bt an, cng nhiu th chng cng d tr thnh thn thuc vi ta.Khi ta
nhn thc c rng ta c th thc chng c nhng kinh nghim , du
ngn ngi th no, chng cng tr thnh mt phn ca ta. Hy nghim xem
lng s hi - s hi khng c chp nhn hay ngng m - nh hng
n tm l ca ngi thiu t tin nh th no. Nhng ngi nh th khng
88
89
90
Chng 18:
i Vi Bn Thn
Kinh lun v Lng T Bi ch cho hnh gi bit phi i x vi tha nhn
nh th no -phi thng yu h nh thng ngi thn. Nhng kinh ny
khng dy chng ta phi i vi bn thn phi nh th no. D nhin l ta
phi i vi bn thn ging nh ta i vi tha nhn.
V tt c chng sanh ai cng u lo cho chnh bn thn trc ht, nn iu
quan trng l ta cn phi bit vn mnh ang i u l g. Vi s c mt
ca tha nhn chung quanh, ta c o gic mnh ang phi i u vi th
gii quanh ta. Trn thc t, chnh l chng ta lun lun phi i mt vi tm
bt tnh, hay thanh tnh ca mnh. Tt c nhng ngoi cnh din ra quanh ta
ch l mt chui nhng cht xc tc lm ngi n cho cc hnh ng ca
mnh.
Th gii quanh ta c th l cc hon cnh, kinh nghim hay con ngi m ta
tip xc qua cc gic quan. Mt trong nhng gic quan nhy bn nht l tm
vi kh nng suy tng ca n. Tic thay, tm tng li c khuynh hng
bay khi tm kim sot ca ta. Chng ta thng khng n ci trc
mt m ngh tng ci c th l. Chng ta mt l lo s cho tng lai, hay l
mong mi nhng iu tt lnh nht. S mong mun ch l o tng, cn ni
s hi ch l nhng lo lng khng u. C hai u dn n phin no, rc
ri. V c mong mun, nn ta sinh lng s hi - s hi rng nhng mong c
ca ta s khng thnh tu. Ngc li v s hi, nn ta c c mong - mong
rng nu ta hnh ng khn kho th nhng lo u, s hi ca ta s khng
bin thnh hin thc. Hn na, ta cn lo s rng mnh khng sc chu
ng nhng g s xy ra cho ta.
Do ta t cm thy lo lng, bt an, nhng kh th m ta trn trnh bng
nhiu hnh thc nh: n ung, tiu khin, chuyn tr, ng ngh, c bo,
xem truyn hnh, dng in thoi - bt c th g trong tm tay ta. Nu
khng tm c g, ta tr nn trm ut hay sn gin.
Trn thc t tt c nhng bin thi ny (papanca) u do tnh cht khng
th kim sot ca tm. Chng ta n i tn lon, ngh v tng lai vi hy
91
92
93
94
95
Chng 19:
Tnh Thng Yu
Bn c tng nghe ni n tnh thng yu chm sc cha? Tr em s khng
th sng ni, nu thiu tnh thng yu chm sc, c chng ta cng th. Khi
tr thiu tnh thng yu chm sc, th d c c nui bng thc phm
dinh dng tuyt ho nht, c cha tr bng cc loi thuc hay nht, cng
khng th ln ln mt cch bnh thng. Cc mi lin h gia con ngi vi
nhau cng ly tn, nu thiu tnh thng yu. Thin nh cng khng l
mt ngoi l. Thin nh kh th pht trin nu thiu tnh thng yu chm
sc.
Trc ht, chng ta cn phi thng yu chm sc tm mnh. ng n
bin thnh mt ch b hoang lc vo thnh ph, m ch cn mt hnh ng
theo bn nng, khng kim sot l s to ra bao ra hn lon. Nhng hnh
ng thiu chnh nim, d rt nh, cng l biu hin ca s thiu thn lng
thng yu. Bt c khi no ta khng gi c cc gii lut, d l trong
nhng iu tng nh rt nh nht, cng chng t l ta khng bit
thng yu chm sc chnh bn thn.
Cc gii lut khng phi t nhin m c by ra. Mi gii lut u c
t ra v mt mc ch. Mc ch chnh ca cc gii lut l gip chng ta
khi chm m trong nhng lo ngh tm thng, quay vo qun st ni
tm mnh. Nu ta coi thng mt gii lut no , th cng phu tu tp thin
ca ta s b gin on. Du l mt li nh trong gii lut cng th, cng
chng t l ta tm chy theo tp kh khng vng li, d di ca ta.
Tm s khng pht trin c tnh thng yu i vi tha nhn, do
thin nh ca ngi cng s b nh hng. V nu sut ngy, ta tm
tn lon, th lm sao ta i hi n phi bit ch tm trn chiu thin? Cng
phu tu tp thin ca ta ch c th em li kt qu nu nh ta c th lm ch
c tm, s dng tm ng n trong ngy, v c lng tin yu, chm cht
n s hnh thin ca bn thn. Khi ngi xung chiu thin, trong mt t
th nh c, vi mt tm lng thng yu n vi tt c chng sanh.
96
Nghi thc hnh thin mt s ni l trc khi ngi xung, thin sinh ci ly
trc chiu thin ca mnh, cng nh ngi ngi i din. C ch lch s
biu l lng cung knh v quan tm i vi ngi v vt quanh mnh, vi tt
c nhng g trong tm quan st ca ta. Chng ta cng c th hng nhng
t tng thng yu, trn trng n vi hi th ca mnh trc khi bt u
thin qun.
Tm nghi hoc, trch c, chng i, lo u hay xt on kh th tr trong
thin qun. Khng ch v ngi xung chiu thin l chng ta s c th
chm dt, bung b c chng.
Ch c mt phng cch duy nht ngi thin cho tt l: Hy dp b
nhng lo ngh tm thng th tc. Thin l mt hot ng tm linh siu
vit, khng th chp nhn cc tm trn y th tc. Khi m nhng lng
xng, lo ngh v chuyn th tc cn r qun c ta, cn em n cho ta lc
th, th ta khng th no t c tm siu vit. Trong ngy, mi khi cc t
tng th tc khi ln, ta cn qun st xem chng c bao gi em n cho ta
nhng nim vui thng hng khng. Nu cu tr li l khng th ta c th
d dng bung b chng.
Du lm bt c cng vic g, ta cng c th coi l mt cch thc hnh
thin, nu nh ta lm vi tm hon ton chnh nim, ch ch tm vo vic
trc mt, v bung b tm phn bit, phn on. Ta khng cn phi xt
xem cng vic c cn thit, c quan trng khng; c kh khn, phc tp,
hay nhm chn? iu duy nht ta cn lm l ch tm vo cng vic trc
mt, v hy thng yu chm sc bn thn v ang c gng ht sc mnh.
Th d nh cng vic dn dp v sinh. Nu chng ta c th lm cng vic
vi s cn trng, chm cht cng nh vi tt c nhng cng vic hng ngy
khc, th khi ngi xung chiu thin, ta cng c th hnh thin vi cng tm
lng thng yu, chm cht . Hai vic lm ny th c khc g nhau?
Tm ta cht cha bao thi quen t nhiu kip. Nu ta c th nhn bit
c chng thay th nhng ci xu, ci d bng nhng ci hay hn, tt
hn. Chng ta c th lm c bng tnh cm thng yu, phc v ngi
khc. Chng ta c th t nhc nh mnh nh n nhng au kh ca nhn
loi, nh n tnh v thng ca vn vt. Nu ta c th lun tng nh n
nhng li dy ny trong tm, tc l ta dn dt tm i ng hng, gip
n thot ra khi c nhng li mn xa c.
97
98
99
Chng 20:
Hy Lm iu Kh Th Lm c
Chng ta thng t hn ch trong nhiu cng vic bng cch ngh rng vic
ny, vic n khng th thc hin c hay kh nng chng ta ch c gii
hn. Nht l trong lnh vc tm linh. Tht ra, nu chng ta c th b qua
ngh v cng vic kh khn khng th thc hin, b qua nhng n o vn
vt - ci ta thch hay khng thch, nhng lo u, s hi, bt mn - chng ta c
th tip thu c bao bi hc mi.
Chng ta tht s ch bit rt t v nhng g hin hu trn th gii. Nhng g
chng ta cm nhn c qua cc gic quan ch l mt phn rt nh trong ci
tng th. Cc ch ong c th nhn thy c nh sng ca nhng tia cc tm,
trong khi ta khng thy c. Cc ch ch c th nghe c nhng m
thanh m tai ta khng th no tip nhn. l nhng sinh vt km hn ta,
nhng c nhng gac quan vt tri hn ta. V cng ch l mt vi th
d trong bit bao iu c th xy ra trong v tr m ta khng h bit ti. S
thiu hiu bit khin chng ta t hn ch mnh bit bao.
Chng ta cm thy gn gi vi cc pht minh tin b khoa hc, hn l
nhng tin b tm linh. Mi ngi u c hng ch li t cc tin b
khoa hc. Nm mi nm trc ni n vic ln mt trng l iu khng
tng, mt tr a. (Nhng nu cc nh khoa hc khng ngh iu c
th thc hin c, h khng tm ti nghin cu cui cng lm ra
c cc ha tin phng ln cung trng). Vy m by gi, cha ht mt i
ngi, ta coi vic thm him khng gian l iu t nhin. Mt iu tng
chng khng tng thnh hin thc.
Nhng iu tng t cng c th xy ra trong lnh vc tm linh v thin
nh. Khng ai c th gii hn nhng g ta c th t c trong thin nh,
trong vic vung trng ngi vn tm linh hay lng tin ca chng ta. Khng
c g c th ngn tr chng ta thc hin iu g - tr s ngn tr t chnh
chng ta khi ngh rng c bao chng ngi khng th vt qua ang ba
vy ta. Nhng nu ta c th thay i cch nhn, dm ngh n nhng iu
chng ta c th thc hin c, th khng tng c th tr thnh hin thc.
100
101
102
103
104
m nhng chn tri mi cho ta, o su theo nhng nhn thc ca mnh.
Chng ta cng c th t nim tin vo nhng iu khng c th nh tr con
vn lm, v hy tin tng vo mm Gic Ng c sn trong tm ta.
105
Chng 21:
Bung X
c th hon ton hng v con ng tm linh, thong dong bc trn
con ng o vi lng t tin, ta phi bit bung x. Bung x khng i
hi l ta phi mc o nu sng, phi co tc. M ch c ngha l ta cn phi
bung b mi suy tng, mi c m m tm ta mong cu, bm vu, chp
cht. Tm khng bao gi tha mn vi ci n ang c. Lc no n cng
mun c thm. Khi khng c nh , n t v vi o tng, v sng trong
th gii huyn hoc . Nhng tm s chng bao gi c hnh phc, an
nhin t ti thc s, nu khng bit bung x. Bung x, dp b tm tham
m l nt chnh yu ca Pht gio. Chng ta cn nhn thc r rng, dt
khot rng, c nhiu hn cha hn l tt hn. S khng c im dng khi
cn mun c hn. V lc no ta cng phi tm kim thm na. Tri li t c
lng ham mun hn s khin ta c lc cng thy , thy c im dng.
Th hi ti sao ta phi ngi thin ni vng v, b qua bao nhiu c hi,
th vui m cuc i c th dnh tng? Ta c th i du lch, m nhn nhng
trch v quan trng, gp g, lm quen vi ngi tm giao, vit th t hay
c sch bo, theo ui nhng cuc vui u , tht s tha mi, hay theo
ui mt con ng tm linh khc. Khi chng ta ngi thin m khng c kt
qu g, ta li khi tng: "Ti ang lm g y? Tu tp nh th ny c tht
s ch li g cho ti khng? Ti khng th tu thin c, chc l ti phi tm
php tu khc". ng l th gii ho nhng ny ha hn vi chng ta rt
nhiu iu, nhng chng bao gi thc hin li ha . Tt c chng ta u
tng chy ui theo nhng quyn r ca cuc i, nhng chng c g
tht s em li cho ta hnh phc hon ton. S tha mn hon ton - mt s
bnh an tuyt i, hon ton cm thy y - kh th tm thy trong cuc
i ny. Khng c g trong cuc i ny c th hon ton tha mn tham
vng ca chng sanh. Tin ti, vt cht, ngi yu, tt c u khng th em
li cho ta s bnh an . Vy m lc no chng ta cng hy vng: C th ti
s tm c iu g d chu hn, ngi no d thng hn v tt c s
mi m, p hn.
106
107
108
109
110
Chng 22:
Dn Nh Tm
Mt trong nhng iu chng ta thy kh lm nht, d ni ra th nghe c v
rt d dng, l thng yu chnh bn thn mnh. Phn ng chng ta
nhn thy mnh c nhiu im rt kh thng. Tr tru hay ta li d nhn
ra nhng c tnh ngi khc, khin ta thy kh chu, kh chp nhn,
dn n bt mn vi cuc i. Khng chp nhn tnh ny, tt n ca ngi
khc, khng ch li g, m ch khin ta thm bc bi, kh chu trong lng.
Cc loi tnh cm ny ch c hi cho ta. Ch lm cho mi lin h gia ta v
ngi xu i - s chng bao gi em li cho ta hnh phc hay chnh nim.
Nhng cch gii quyt tt nht khng phi l i tm bn mi, hay che giu
tnh cm ca mnh, m l phi thay i cch suy ngh, cch nhn ca ta v
tha nhn. c Pht c gi l v Thy ca nhng chng sanh c th ,
c th c iu phc. Ci kh th hng phc nht l ci ng ca chng ta.
Ngi cha bit tu, s khng th nhn thy h lun biu l iu h thch
hay khng thch. H lun nghe theo nhng chp kin ca h, khng cn bit
n iu g khc. K khc th li c th bit rt r v ng chp ca mnh,
nhng khng th lm c g v cha qua qu trnh chuyn i tm. Du h
bit rt r v nhng tnh cha iu phc c - nhng phn ng bn nng
lin tc - h vn khng th kim ch chng. Ri cng c nhng ngi bit t
bt u sa i. V th khng nn xt on ngi khc mt cch ch quan,
coi nh c tnh ca con ngi cng nhc, khng th thay i. Tt cc chng
sanh, ngoi tr cc bc A-la-hn, u ti li, nhng tt c cng u c th
chuyn i, nu h thnh tm. V th i vi tha nhn, ta cn phi xem nu
h c mun sa i hay khng, cn nhng ngi khng mun sa i, th
ng n h.
Chnh s i hi, mong i khin ta c nhng phn on tiu cc v bn
thn cng nh vi ngi khc. Chng ta khng mong mi phi l ngi
hon ton tt p, thng mnh, p , giu sang, thanh tnh, thnh thin,
nhng chng ta li i hi ci ng ca ta phi cng rn, hon ho, vng bn.
l l o ti sao chng sanh mun tch t ca ci vt cht. V cng c
111
112
113
114
115
116
Chng 23:
Gii Thot Ngay trong Gi Pht Hin Ti
Khi ta nghe hay c c hai ch 'gii thot' (Nit bn), ta thng ngh rng
l iu khng th t c. iu thuc v mt th gii no khc, ch
c nhng bc thnh mi c th chng c, cn phm phu nh chngta th
kh th t c. Tuy nhin ta khng cn phi ngh v Gii thot nh th.
Hy th xt v ba th gii thot: v tng, v tham v khng. s gii thot
v hnh tng c th t c bng cch qun v v thng (anica), gii
thot v tham bng cch qun v phin no (dukkha) v gii thot v ci
Khng bng cch qun v ng (anatta).
Tt c chngta u quen thuc vi khi nim v thng, nhng gii thot
v tng l g? Gi th nh chng ta cm thy quyn luyn, trn trng mt
ngi, mt ni chn hay mt s hu no . Chngta c th dt b s bm
vu khng? Cu tr li l chng ta c th dt b tt c mi bm vu, du
vi t ti u. Bng cch nhn mnh vo yu t l mi th u qua i trong
thong chc. Chng ta qun s tht trn tt c mi sinh vt, nhn ra c
tnh v thng ca vn vt, th chng ta mi c th dt b c lng tin vo
s thng hng ca mi vt. T c th dt b c lng bm vu. Nu
chng ta c th qun chiu nh th vi bt c iu g, bt c ai, du ch
trong chc lt, l ta t c giy pht gii thot v tng - giy pht
ca trc gic bit rng khng c vt g trn th gian c gi tr vnh cu, tt c
ch l nhng giy pht thong qua.
Bit c nh th, d ch trong giy pht ngn ngi, cng ta nghim
c ci m c Pht gi l t do gii thot. T do thng c hiu lm l
kh nng lm bt c iu g ta mun lm. C l chng ta cng tng th qua,
v bit rng khng phi l s tht. Ngay nu nh ta c t do theo
ui tt c nhng ham mun ca mnh, chng bao lu ta cng sinh chn, v
cm thy mun phin. T do y khng c ngha l khng bm vu, th
m l ta tm c n s tht tuyt i. c th hiu r hn, hy th
trong mt pht, t b tt c nhng g ta coi l s hu ca mnh, nhng g ta
coi l ca bu, quan trng nht trong i. Ta qun chiu v chng cho n
117
khi tnh cht hoi dit ca chng tr nn tht r rng. Giy pht gic ng s
n khi ta c th ni: 'Ti khng cn phi s hu vt , ti c th sng
khng cn n". l giy pht ca s tht. Ta c th t c nhng giy
pht , nhng chng khng n mt cch t nhin. Chngta phi thc tp
qun chiu v s bm vu ca mnh v c rn luyn ci b chng ra.
Bung x, nghe th d lm, v c th cng d tht, sau khi n xy ra.
Nhng trc , n hi chng ta phi t soi ri li mnh.
Giy pht gii thot v sc tng cng c th t c bng mt hnh thc
khc. Gi d, c th ta c cm gic kh chu ni thn, khin ta mun n bin
mt i. Khi ta thc s qun v tnh v thng ca cm th ny - khi ta nhn
thy c n chng c mt thc th hay tht s nghim trng, ta c th
bung x, khng phn khng, du ch trong giy pht, v ni: "Khng sao.
Ch l mt cm gic thi" - lc , ta bit th no l gii thot khi sc
tng. Khi chng ta thy rng khng c g trng tn, tt c u ch thong
qua, tri i, chuyn i tng giy pht, chng ta s khng cn thy b tri
buc. Chng ta c th p dng cch thc hnh ny i vi suy ngh, cm th
hay nhng cm gic ni thn.
Bc u, ta c th tp nhn thc v s bm vu ca ta vi thn. Th d ta
thng quan tm xem b ngoi ta c d nhn khng, c n mc ng hong,
c khe khon, n ngon, c thoi mi khng. nhng khi ta qun n bn
cht thng hoi dit ca thn, s bm vu ca ta c th bt dn i. Thay
vo l cm gic ca x. Ta s khngcn quan tm, lo lng nu ta cn hay
mt thn ny. mi thc s l giy pht ca t do, gii thot, nhng giy
pht t n khngth xy n cho ta. Ta phi lun t nh mnh, tng giy
tng pht rng s sng khng phi vnh hng m ch c khi no nghip lc
ta cn (kamma-vipaka), v nghip lc c th b ta i bt c lc no. l l
do ti sao c Pht khuyn ta hng ngy phi t qun rng: "Bn cht ca
thn l t hoi dit". Chngta lun sng trong trng thi hoi dit, ngay giy
pht ny, ch khng phi i n hai mi nm sau hay khi no ta
chun b sn sng.
Mi ngi u bit mnh phi cht - khng c g l ht. c Pht chng bao
gi dy chng ta iu g khng tng. Ch c iu l Ngi khuyn chng
ta hy qun st nhng vic bng con mt khc. Phi qun st tht su
lng v s tht l thn ny khng th tn ti mi, d chng ta c c gng gn
118
119
lch, tri thc hay phim lun. Bt c l g, ta c gng bung b chng, nhn
thc c rng ta thc s khng cn n chng. Hnh ng bung x cc
tham cu i hi chng ta rt nhiu ch, quyt tm. Nhng khi thc hin
c, tm ta s cm thy tht an lc.
Mun c c s gii thot ca tnh khng, ta cn dt khot dn sch mi
cht cha trong lng, bit rng chng chng c gi tr tuyt i no. Tm
cng bt cht cha, cng c thm sng khoi. Thng trong u ta cha
y p bao nhiu th, khin cuc sng ca ta thm nng n, phin no. Tm
khng, khng c mt ca cc hnh (suy ngh v toan tnh). Trong mt pht
giy no , hy th bung b mi tm hnh, ta s cm gic nh nhm lm
sao, v l cm gic ca s gii thot ca tnh khng. Ri hy cc suy
ngh toan tnh tr li trong u, ta s thy r rng c s khc bit l th
no. Lp tc bun bc ni ln, m thng thng ta s khng thc c v
qu quen thuc vi tm cht cha cc tm hnh. Ta ch bit c s
khc bit ny nu nh ta c th nhn thy c s nng n, vng bn,
chn rn ca cc suy tng, snh vi nhng giy pht vng bt vng tm.
c th l ln u tin ta mi cm nhn c bao nng n ta vn cu
mang.
Tt c mi chng ngi d vi t n u cng u do vng tng pht khi.
Chng ta t ng ho vi qu trnh t duy lin tc ca mnh, ri t pht
sinh ra hnh ng. Tuy nhin khng phi tt c mi suy tng ca ta u
dn n hnh ng. Nu ta ngm v p ca bui hong hn hay lng nghe
m nhc du m, ta khng cn phi hnh ng hay phn ng, m ch cn
tip nhn chng. Khng cn phi c phn ng hay hnh ng g vi cc t
duy ca ta, nu khng, iu li to ra nhng vn mi na. Du trong
tnh hung no, nu ta ng ho vi qu trnh t duy ca mnh, ta d to ra
xung t, ni kt. V mt khi ta bt u c kin, lp trng, k vng, lp
tc s c kin phn bc ta, tranh ci s khi ln ri nc mt s ri v
nhng chuyn khng u.
Tt c mi thin sinh u bit rng cc vng tng khi ln trong tm chng
c gi tr g. Khi ta cn ch tm qun nim, cc vng tng ch gy chng
ngi cho ta. Nhng ngay c khi ta khng ang hnh thin, chng cng gy
chng ngi. Khng c g khc bit. Tm l tm. Ta c th chng nghim
cm gic gii thot ca tnh khng bng mt phng php khc na. Khi
120
121
122
123
Chng 24:
o Qu
Bn tnh con ngi y tham vng. Ngi mun giu c quyn th, danh
vng. K mong c nhiu kin thc, cp bng cao. Ngi khc na li mun
tm c mt ngi tnh l tng, cng hon ho cng tt. Cng c ngi
ch mong c mt t m nh, an phn vi cuc sng mi ngy nh mi ngy,
khng thay i.
Ngay khi sng trong cc tu vin, chng ta cng mong mun t c cc
thin qu, c hon ton thanh tnh, mong cuc sng tu hnh ca ta t
c nhiu kt qu m mn. Lc no cng k vng mt iu g . Thay v
ch tm sng vi hin ti, ta li hoi vng mt iu g tt p hn s n,
vo ngy mai, trong tng lai. Th nhng khi ngy mai n, ta li tip tc
hy vng cho ngy k tip . Nu ta c th thay i thi quen t duy
ch tm vo hin ti, c l ta s cm thy an nhin t ti hn. Tri li nu ta
c chy ui theo mt tng lai tt p hn, hon ho hn, nh hn thc
ti ang c, ta s ch tm c s tht vng. V ta hoi cng i tm ci
khng c thc.
c Pht ni v hai hng ngi, ngi tm thng (phm nhn, puthujjana)
v ngi cao thng (thnh nhn, ariya). D nhin mun c tr thnh
thnh nhn, l mt c mun ng khch l, nhng nu ta ch mong cu
iu s xy trong mt tng lai no , ta s khng bao gi c tha
nguyn. S gii thot ch c th t c trong tng pht giy sng vi hin
ti. Thnh nhn v phm nhn ch khc nhau s thc chng v o v
Qu (magga phala). o qu u tin khi tm thc t c trng thi
siu vit c gi l Qu D Lu (sotapatti) v v chng qu c gi l
D Lu Nhn (sotapanna).
V chng c Qu D Lu l ngi dit c ba th kit s m v
chng, ta c mi sinh t lun hi. Ba kit s ny l : thn kin, hoi nghi v
gii cm th. Ngi cha phi l bc D lu th vn cn b tri buc vo ba
loi t kin ny, v hnh ng sai lm khin h cng xa ri t do gii thot,
i vo tri buc hn.
124
125
126
127
128
129
130
Ph Lc:
Mt Ni Vin (Sandy Boucher)
Bui chiu ni vin l thi gian ng ngh, tu hc hay tnh l. m trc
, Ni s Ayya Khema bo chng ti th tng tng ra mnh sp cht
khm ph ra nhng th mnh bm vu trong cuc i ny. Nu phi cht,
ti thy bun v khng cn c hi c Gic Ng, gii thot. ng vy,
ti c m c nh th. Nu khng ti n y lm g?
Chng ti l by ph n t nhiu t nc n ni vin Nuns Island Sri
Lanka tu hc vi ni s ngi c tn Ayya Khema. Chng ti khng
phi l n tu s nhng pht nguyn mc o tu (mu trng) v gi theo tm
gii: 1) Khng st sanh .2)Khng trm cp. 3) Khng t dm. 4) Khng ni
di. 5)Khng ung ru. 6) Khng n qu ng. 7) Chng nm ngi ta cao,
ging rng. 8) Chng nhy ma, n ht, thoa hng thm vo thn.
Qun chiu v s ci Cht ca mnh, ti cng thy nui tic phi nh mt
cc gic quan, cc cm th nh n ung, s cm nhn c ngn gi nh
a trn mt h, c nhn cc qu mn tru cnh; c nghe ting xe la
chy dc theo b h, bi bin; s tng tng, iu hc hi c, nhng
khm ph. V tnh yu, s n lc, tr t m. . . . Tt c, ti khng mun nh
mt g.
Ni s Ayya Khema hi: Nhng con c mun ti sinh khng? Hy tng
tng con phi lm li t u: Li hc i, hc n, hc ni. Li phi sng tui
thiu nin ln na!. Ti ku ln: Tha khng! Cm gic mnh sn sng
bung b tt c mi tham cu. Nhng ri trn tr, li thy mnh ging anh
chng Gulliver vi hng trm nhng si dy tri buc vo th, tng, hnh,
vo c mun c hin hu.
C nhiu lc ti ngc nhin cht nhn ra mnh ang ng mt hn o
nh Sri Lanka, n Dng. Trong khi ng l ra ti phi c mt mt
th gii khc, Oakland (ND - thuc tiu bang California, USA), ni ti vit
vn, dy hc, sng mt cuc i vi bao ri rm phc tp. in thoi, my
vi tnh, xe hi l nhng th gn gi, thn thit nht vi ti. Cn ni y
131
132
133